ვიკიპედია kawiki https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98 MediaWiki 1.45.0-wmf.9 first-letter მედია სპეციალური განხილვა მომხმარებელი მომხმარებლის განხილვა ვიკიპედია ვიკიპედია განხილვა ფაილი ფაილის განხილვა მედიავიკი მედიავიკის განხილვა თარგი თარგის განხილვა დახმარება დახმარების განხილვა კატეგორია კატეგორიის განხილვა პორტალი პორტალი განხილვა TimedText TimedText talk მოდული მოდულის განხილვა Event Event talk 0 1490 4830667 4676113 2025-07-11T00:25:29Z Dostojewskij 61014 /* ამ დღეს დაბადებულნი */ + [[სერგეი ლავროვი]] 4830667 wikitext text/x-wiki {{კალ|{{CURRENTYEAR}}|3}} '''21 მარტი''' — [[გრიგორიანული კალენდარი|გრიგორიანული კალენდრის]] მე-80 დღე (ნაკიან წლებში – 81-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 285 დღე. == დღის მოვლენები == * [[1801]] : მოლაპარაკების შედეგად [[ესპანეთი|ესპანეთმა]] [[ლუიზიანა]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]] გადასცა. * [[1804]] : [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] მიღებული იქნა სამოქალაქო კოდექსი. * [[1871]] : [[ოტო ფონ ბისმარკი|ოტო ბისმარკმა]] [[გერმანიის იმპერია|გერმანიის იმპერიის]] რაიხსკანცლერის პოსტი დაიკავა. * [[1918]] : [[პირველი მსოფლიო ომი]], [[სომაზე მეორე ბრძოლა]] დაიწყო. * [[1919]] : [[უნგრეთი]] გამოცხადდა [[სსრკ|საბჭოთა]] რესპუბლიკად. * [[1921]] : გამოცხადდა [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა]] * [[1922]] : [[ლონდონი|ლონდონში]] გაიხსნა [[ვატერლოოს ვაგზალი]] * [[1933]] : აშენდა [[დახაუ]]ს [[საკონცენტრაციო ბანაკი]] * [[1946]] : [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] [[გაერო]]ს დროებითი შტაბ-ბინა გაიხსნა. * [[1975]] : [[ეთიოპია]]ში დაემხო 3000 წლიანი მონარქია. * [[1980]] : [[აშშ]]-ის პრეზიდენტმა [[კარტერი, ჯიმი|ჯიმი კარტერმა]] ბოიკოტი გამოუცხადა 1980 წლის მოსკოვის ოლიმპიურ თამაშებს. * [[1990]] : [[ნამიბია]]მ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. * [[2008]] : ** ფრანგი მცურავი [[ალენ ბერნარი]] 47,50 წამით მსოფლიოს ახალ რეკორდს ამყარებს მამაკაცთათვის 100 მეტრზე [[თავისუფალი სტილით ცურვა]]ში. ** [[საქართველოს პარლამენტი|საქართველოს პარლამენტმა]] [[საქართველოს საარჩევნო კოდექსი|საარჩევნო კოდექსში]] ცვლილებები მიიღო, რომელიც 75 ერთმანდატიან ოლქებში თითო [[მაჟორიტარი]]ს არჩევას და საარჩევნო ადმინისტრაციების ხელისუფლების 7 და ოპოზიციის 6 წარმომადგენლით ფორმირებას ითვალისწინებს. * [[2015]] : [[საქართველოს მორაგბეთა ეროვნული ნაკრები|საქართველოს მორაგბეთა ეროვნულმა ნაკრებმა]] [[ევროპის ერთა თასი]] მოიგო. საქართველომ ფინალში [[რუმინეთის მორაგბეთა ეროვნული ნაკრები|რუმინეთის ეროვნული ნაკრები]] ანგარიშით 15:6 დაამარცხა. * [[2020]] : [[იგორ მატოვიჩი]] [[სლოვაკეთი]]ს [[პრემიერ-მინისტრი]] გახდა. == ამ დღეს დაბადებულნი == * [[1685]] : [[ბახი, იოჰან სებასტიან]]— გერმანელი კომპოზიტორი * [[1763]] : [[ჟან პაული]] — გერმანელი მწერალი, პუბლიცისტი და პედაგოგი * [[1768]] : [[ფურიე, ჟოზეფ]] — ფრანგი მათემატიკოსი * [[1806]] : [[ხუარესი, ბენიტო]] — მექსიკის ეროვნული გმირი * [[1839]] : [[მუსორგსკი, მოდესტ]] — რუსი კომპოზიტორი * [[1869]] : [[კანი, ალბერტ]] — ამერიკელი არქიტექტორი * [[1909]] : [[ბაგრატიონი, ირაკლი გიორგის ძე]] — ბაგრატიონთა მუხრანბატონების შტოს შთამომავალი * [[1950]] : [[სერგეი ლავროვი]] — რუსეთის სახელმწიფო მოღვაწე * [[1960]] : [[სენა, აირტონ]] — ბრაზილიელი ავტომრბოლელი * [[1961]] : [[მათეუსი, ლოთარ]] — გერმანელი ფეხბურთელი * [[1963]] : [[კუმანი, რონალდ]] — ნიდერლანდელი ფეხბურთელი == ამ დღეს გარდაცვლილნი == * [[1762]] : [[ლაკაილი, ნიკოლა ლუი]] — ფრანგი ასტრონომი * [[1936]] : [[გლაზუნოვი, ალექსანდრე]] — რუსი კომპოზიტორი * [[1939]] : [[აავი, ევალდ]] — ესტონელი კომპოზიტორი და საგუნდო დირიჟორი. * [[2012]] : [[ტონინო გუერა]] — იტალიელი სცენარისტი == დღესასწაულები == * [[მართლმადიდებელი ეკლესია]] აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს: ** [[თეოფილაქტე ნოკომიდიელი]] ** [[ერმი (სამოცდაათთაგანი)|მოციქული ერმი]] ** [[თეოდორიტე ანტიოქიელი]] * აგრეთვე: ** გაზაფხულის ბუნიაობა (2003, 2007) ** [[ირანული კალენდარი]] : ახალი წელი ([[ნავრუზი]]) ** [[ეგვიპტე]] : დედის დღე ** [[იორდანია]] : დედის დღე ** [[ლიბანი]] : დედის დღე ** [[მალტა]] : ახალგაზრდობის დღე ** [[ნამიბია]] : დამოუკიდებლობის დღე ** [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]] : ადამიანთა უფლებების დღე == იხილეთ აგრეთვე == ;სხვა თვეები: * {{თვეები}} [[კატეგორია:დღეები|0321]] g9gv4qkow8380g7orydj95vq0wxqnpl 0 1546 4830479 4573130 2025-07-10T14:38:43Z GiorgiXIII 62215 4830479 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = თურქმენეთი |მშობლიური სახელი = ''Türkmenistan'' |სახელი = |სტატუსი = |დროშა = Flag of Turkmenistan.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Coat of Arms of Turkmenistan.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = |ეროვნული ჰიმნი = [[თურქმენეთის ჰიმნი]] |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Turkmenistan on the globe (Eurasia centered).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[აშხაბადი]] |latd=37 | latm=58 | lats= | latNS=N |longd=58 |longm=20 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[აშხაბადი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[თურქმენული ენა|თურქმენული]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[თურქმენეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[სერდარ ბერდიმუჰამედოვი]] |ლიდერის ტიტული2 = |ლიდერის სახელი2 = |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = 52-ე |ფართობი = 488 100 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 4.9 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 5 171 943 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 117-ე |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2014 |მოსახლეობის აღწერა = |მოსახლეობის აღწერის წელი = |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 10,5 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 208-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $45.11 მილიარდი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = 86-ე |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2006 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $8,900 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 95-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2007 |აგი = 0.712 |აგი-ს ცვლილება = {{კლება}} |აგი-ს ადგილი = 109-ე |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[თურქმენული მანათი]] |ვალუტის კოდი = TMT |ქვეყნის_კოდი = TKM |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]][[UTC+05:00|+05:00]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.tm]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 993 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''თურქმენეთი'''<ref name="atlas">«Атлас Мира» — М: ПКО «Картография» ISBN 5-85120-243-2</ref> ({{lang-tk|Türkmenistan}}), ოფიციალურად '''თურქმენისტანი'''<ref>{{Cite web|url = http://www.minjust.gov.tm/ru/mmerkezi/doc_view.php?doc_id=8124|title = Конституция Туркменистана|author = |work = |date = |publisher = |accessdate = 2016-04-03|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160305073142/http://www.minjust.gov.tm/ru/mmerkezi/doc_view.php?doc_id=8124|archivedate = 2016-03-05}}</ref> — [[ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები|ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფო]] [[ცენტრალური აზია|ცენტრალურ აზიაში]], ესაზღვრება [[ყაზახეთი|ყაზახეთს]] [[დასავლეთი]]თ, [[ჩრდილოეთი]]თ და [[აღმოსავლეთი]]თ [[უზბეკეთი|უზბეკეთს]], სამხრეთ-აღმოსავლეთით [[ავღანეთი|ავღანეთს]], სამხრეთ-დასავლეთით [[ირანი|ირანს]] და დასავლეთით [[კასპიის ზღვა]]ს. თურქმენეთი იყო ცივილიზაციათა გზაჯვარედინზე საუკუნეების განმავლობაში. შუა საუკუნეების დროს, [[მერვი]] იყო ერთ-ერთი დიდი ქალაქი ისლამურ სამყაროში და მნიშვნელოვანი გაჩერება [[აბრეშუმის დიდი გზა|აბრეშუმის გზაზე]], რომელიც გამოიყენებოდა სამარშრუტო ქარავნად, სავაჭრო მიზნით [[ჩინეთი|ჩინეთთან]], XV საუკუნის შუა რიცხვებამდე. ანექსირებული [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] მიერ [[1881]] წელს, თურქმენეთში შემდეგ ფიგურირებდა ანტიბოლშევიკური მოძრაობი და ასევე ცენტრალურ აზიაშიც. [[1924]] წელს, თურქმენეთი გამოცხადდა საბჭოთა რესპუბლიკად, შემდგომში როგორც [[თურქმენეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა]]; იგი გახდა დამოუკიდებელი [[სსრკ-ის დაშლა|სსრკ-ის დაშლის]] საფუძველზე, [[1991]] წელს.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tx.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2013-11-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070612214157/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tx.html |archivedate=2007-06-12 }}</ref> თურქმენეთი ფლობს მსოფლიოს ბუნებრივი გაზის მეოთხე უდიდეს რეზერვებს.<ref name = "4th Largest Natural Gas Reserves">{{cite web |url=http://en.ria.ru/world/20120310/172072620.html |title=Turkmenistan |accessdate=6 November 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120623162233/http://en.ria.ru/world/20120310/172072620.html |archivedate=23 ივნისი 2012 }}</ref> ქვეყნის დიდი ნაწილი დაფარულია [[ყარაყუმი]]ს უდაბნოთი. [[1993]] წლიდან მოყოლებული, თურქმენეთის მოქალაქემ მიიღო მთავრობის მიერ გამოყოფილი დენი, წყალი და ბუნებრივი აირი უფასოდ.<ref>{{cite news|url=http://www.foxnews.com/story/2006/10/25/turkmenistan-leader-promises-citizens-free-gas-electricity-and-water-through/|title=Turkmenistan's Leader Promises Citizens Free Gas, Electricity and Water Through 2030|work=Fox News | date=25 October 2006}}</ref> თურქმენეთს მართავდა [[მუდმივი პრეზიდენტი]] [[საფარმურატ ნიაზოვი]], სანამ ის არ გარდაიცვალა [[2006]] წელს. [[2007]] წელს ქვეყნის პრეზიდენტად აირჩიეს [[გურბანგული ბერდიმუჰამედოვი]]. [[Human Rights Watch]]-ის თქმით: „თურქმენეთი რჩება მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე რეპრესიულ ქვეყანად. ქვეყანა პრაქტიკულად დახურულია დამოუკიდებელი კვლევისა და მედიისთვის, რელიგიური თავისუფლებები ექვემდებარება დრაკონულ შეზღუდვებს და ადამიანის უფლებათა დამცველები და სხვა აქტივისტების წინაშე არსებობს მუდმივი საფრთხე ხელისუფლების მხრიდან“. პრეზიდენტი [[გურბანგული ბერდიმუჰამედოვი]] ხელს უწყობს პიროვნების კულტს, სადაც ის, მისი ნათესავები და ახლობლები სარგებლობენ შეუზღუდავი ძალაუფლებით და ახორციელებენ საერთო კონტროლს საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა ასპექტს.<ref name="MyUser_Hrw.org_January_28_2015c">{{cite web |url=http://www.hrw.org/world-report/2014/country-chapters/turkmenistan |title=World Report 2014: Turkmenistan |newspaper=Hrw.org |date= |author= |accessdate= 28 January 2015}}</ref> == სახელწოდება == * ''ოფიციალური:'' თურქმენეთი. * ''ეროვნული'': Türkmenistan. == ისტორია == [[1871]] წლის მეორე ნახევარში რუსეთის იმპერიამ პოდპალკოვნიკ მარკოზოვს დაავალა დასახლებული პუნქტ კრასნოვოდსკის (დღევანდელი თურქმენბაში) სტრატეგიული შესწავლა, რომელიც მიზნად ისახავდა შუა აზიის სახანოებთან არსებული სავაჭრო გზების გამონახვას.<ref>{{Cite web |url=https://lib.rgo.ru/reader/flipping/Resource-685/RuPRLIB12047982/index.html |title=Рекогнисцировки подпоковника Моркозова с Красноводским отрядом в Туркменских степях осеню и зимой 1871 г. წგნ.: Известия Кавказского отдела ИРГО, т. 1, ст. 85-112, Тиф., 1872-1873г. |accessdate=2020-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200807204412/https://lib.rgo.ru/reader/flipping/Resource-685/RuPRLIB12047982/index.html |archivedate=2020-08-07 }}</ref> თურქმენეთის საზღვრების ფორმირება საბჭოთაა ეპოქაში მოხდა. მოკავშირე რესპუბლიკა სსრ კავშირის შემადგენლობაში [[1925]] წლიდან. მისი დაშლის შემდეგ [[1992]] წელს გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. არის დსთ-ს წევრი ქვეყანა. პრეზიდენტი ძალაუფლება თითქმის აბსოლუტურია, არ არსებობს ოპოზიცია, ერთადერთი ლეგალური პოლიტიკური ორგანიზაციაა თურქმენეთის დემოკრატიული პარტია. აშკარაა პიროვნების კულტის ყველა ნიშანი: თურქმენბაშის („თურქმენთა ლიდერი“ - [[საფარმურატ ნიაზოვი]]ს) გამოსახულებაა ყველგან ბანკნოტებიდან დაწყებული სასურსათო პროდუქციის ეტიკეტებით დამთავრებული. [[1999]] წელს მეჯლისმა მას უვადო საპრეზიდენტო უფლებამოსილება განუსაზღვრა. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Turkmenistan-map.png|thumb|left|თურქმენეთი]] 488 100 კმ² ფართობით, თურქმენეთი მსოფლიოს 52-ე უდიდესი ქვეყანაა. ის არის ოდნავ მცირე, ვიდრე [[ესპანეთი]] და გარკვეულწილად აღემატება [[აშშ]]-ს [[კალიფორნია|კალიფორნიის]] შტატს. ის მდგომარეობს 35° და 43° განედის ჩრდილოეთით და 52° და 67° გრძედის აღმოსავლეთით. ქვეყნის 80 %-ზე მეტი ტერიტორია დაფარულის [[ყარაყუმი]]ს უდაბნოთი. ქვეყნის ცენტრში დომინირებს თურანის დაბლობი და [[ყარაყუმი]]ს უდაბნო. [[ქოფეთდაღი]]ს [[ქედი]] მდებარეობს საზღვრის სამხრეთ-დასავლეთის გასწვრივ, აღწევს 2912 მ „Kuh-e Rizeh-თან“.<ref>[http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=10469 Kuh-e Rizeh] on Peakbagger.com</ref> დიდი ბალკანეთის ქედის დასავლეთ ნაწილში ([[ბალკანის ველაიათი]]) და [[ქოფეთდაღი]]ს [[ქედი]]ს სამხრეთ-აღმოსავლეთით, [[უზბეკეთი]]ს ([[ლებაპის ველაიათი]]) საზღვართან, არის ერთადერთი მნიშვნელოვანი მომატება. დიდი ბალკანეთის ქედი იზრდება 1880 მ-ით მთა არლანთან<ref>{{cite web|url=http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=13160 |title=Mount Arlan |publisher=Peakbagger.com |date=1 November 2004 |accessdate=30 January 2012}}</ref> და თურქმენეთის უმაღლეს მთასთან „Ayrybaba-სთან“ („Kugitang Tau“ ქედი) — 3.137 მეტრით.<ref>{{cite web|url=http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=10488 |title=Ayrybaba |publisher=Peakbagger.com |date=2004-11-01 |accessdate=2013-11-25}}</ref> [[ქოფეთდაღი]]ს [[ქედი]] ქმნის თურქმენეთისა და [[ირანი]]ს საზღვრის უმეტეს ნაწილს. მდინარეებია — [[ამუდარია]], [[თეჯენი (მდინარე)|თეჯენი]] და [[ბარტანგი]]. კლიმატი ძირითადად მშრალი და [[სუბტროპიკული სარტყლები|სუბტროპიკულია]] უდაბნოში, მცირე ნალექებით. ზამთარი რბილი და მშრალია, ყველაზე დიდი ნალექი მოდის იანვრის და მაისის შორის. თურქმენეთის სანაპირო [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის]] გასწვრივ არის 1768 კმ-ს ხანგრძლივით. კასპიის ზღვა მთლიანად დახურულია, რომელსაც მსოფლიო ოკეანეში გასასვლელი არ გააჩნია, მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს ვოლგა-დონის ხელოვნური არხი, რომელიც საშუალებას აძლევს ხელმისაწვდომ გადაზიდვას [[შავი ზღვა|შავი ზღვის]] სანაპიროზე.<ref>Mughal, Muhammad Aurang Zeb. 2013. "Caspian Sea." Robert Warren Howarth (ed.), ''Biomes & Ecosystems'', vol. 2. Ipswich, MA: Salem Press, pp. 431–433.</ref> მთავარ ქალაქებს მოიცავს — [[აშხაბადი]], [[თურქმენბაში]] (ყიფილი კრასნოვოდსკი) და [[დაშოგუზი]]. == სახელმწიფო == * ''სახელმწიფო სისტემა'' - სოციალისტური პლიურალიზმი. * ''სახელმწიფოს მეთაური'' - პრეზიდენტი გ. ბერდიმუჰამედოვი (2006). * ''საკანონმდებლო ორგანო'' - ორპალატიანი პარლამენტი (100+50 წევრი). == პოლიტიკა == თუქმენეთი 69 წლის მანძილზე იყო საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკა. დამოუკიდებლობა გამოაცხადა [[1991]] წლის [[27 ოქტომბერი|27 ოქტომბერს]]. პრეზიდენტი გახდა საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის მაღალჩინოსანი [[საფარმურატ ნიაზოვი]] (იგივე [[თურქმენბაში]]), რომელიც თურქმენეთს [[1985]] წლიდან მართავდა როგორც თურქმენეთის სსრ-ს კომუნისტური პარტიის ხელმძღვანელი. მან მოიპოვა აბსოლუტური კონტროლი სახელმწიფოს პოლიტიკურ სისტემაზე. [[1999]] წლის [[28 დეკემბერი|28 დეკემბერს]] ნიაზოვი თურქმენეთის ახალარჩეული მეჯლისის მიერ გამოცხადდა პრეზიდენტად მთელი სიცოცხლის ვადით. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული [[მეჯლისი]] არჩეულ იქნა ოპოზიციის არარსებობის პირობებში, კანდიდატები კი თავად ნიაზოვმა შეარჩია. თურქმენბაში მოულოდნელად, გულის შეტევით გარდაიცვალა [[2006]] წლის დეკემბერში. == ტერიტორიული მოწყობა == თურქმენეთი ადმინისტრაციულად იყოფა 5 ოლქად (welayat). # ახალის ვილაიეთი - ცენტრი აშხაბადი. # მარის ვილაიეთი - ცენტრი მარი. # ლებაპის ვილაიეთი - ცენტრი თურქმენაბატი. # დაშოუზის ვილაიეთი - ცენტრი დაშოუზი. # ბალკანის ვილაიეთი - ცენტრი ბალკანაბატი. == დემოგრაფია == * ''მოსახლეობა'' - 4.775 ათასი (2003), მათ შორის – თურქმენი 77 %, რუსი 6,7 %, უზბეკი 9,2 %, ყაზახი 2 %. * ''სახელმწიფო ენა'' - თურქმენული (72 %). სხვა ენები - რუსული (12 %), უზბეკური (9 %). * ''რელიგია'' - [[ისლამი]]. * ''დედაქალაქი'' - [[აშხაბადი]] (728 ათასი). სხვა ქალაქები - თურქმენაბატი (213), დაშოუზი (თაშაუზი, 160), მარი (114), ბალკანაბატი (100), თურქმენბაში (72). == ეკონომიკა == {{მთავარი|თურქმენეთის ეკონომიკა}} ქვეყანა ფლობს მსოფლიოს [[ბუნებრივი აირი]]ს მეოთხე უდიდეს რეზერვს და არსებითი ნავთობის რესურსებს.<ref>{{cite news|url=http://www.economist.com/world/asia/displaystory.cfm?story_id=14009121 |title=Premium content |publisher=Economist.com |date=9 July 2009 |accessdate=3 May 2010}}</ref> თურქმენეთმა მიიღო ფრთხილი ეკონომიკური რეფორმა, იმ იმედით, რომ [[ბუნებრივი აირი]]ს და [[ბამბა|ბამბის]] გაყიდვებით შენარჩუნოს თავისი ეკონომიკა. [[2004]] წელს, უმუშევრობის დონე იყო შეფასებული 60 %-ით.<ref name=cia>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tx.html |title=Turkmenistan |publisher=CIA World Factbook |date= |accessdate=2013-11-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070612214157/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tx.html |archivedate=2007-06-12 }}</ref> [[1998]]-[[2002]] წლებს შორის, თურქმენეთს აწუხებდა მუდმივი ნაკლებობა [[ბუნებრივი აირი]]სთვის ადეკვატური საექსპორტო მარშრუტების და მოკლევადიანი საგარეო ვალის ვალდებულებები. ამავე დროს, ღირებულება ექსპორტის მკვეთრად გაიზარდა, საერთაშორისო არენაზე ნავთობისა და გაზის ფასების მომატებით. ეკონომიკური პერსპექტივები უახლოეს მომავალში სევდისმომგვრელია გავრცელებული შიდა სიღარიბის და საგარეო ვალის ტვირთის გამო. პრეზიდენტმა ნიაზოვმა ქვეყნის შემოსავლები ინტენსიურად დახარჯა ქალაქების რემონტზე, კერძოდ [[აშხაბადი|აშხაბადზე]]. კორუფციაზე მომუშავე ხალხი ახმოვანებს განსაკუთრებულ შეშფოთებას თურქმენეთის სავალუტო რეზერვების მართვაზე, რომლებიც ატარებენ არასწორ სავალუტო პოლიტიკას. სახალხო საბჭოს [[2003]] წლის [[14 აგვისტო]]ს განკარგულების<ref>Resolution of Khalk Maslahati (Peoples' Council of Turkmenistan) N 35 (2003-08-14)</ref> მიხედვით: ელექტროენერგია, ბუნებრივი აირი, წყალი და მარილი იქნება სუბსიდირებული მოქალაქეებს [[2030]] წლამდე. გარდა ამისა, მანქანის მძღოლებს უფლება აქვთ 120 ლიტრი უფასო ბენზინი მიიღონ თვეში. ავტობუსების, სატვირთოების და ტრაქტორების მძღოლებს შეუძლიად მიიღონ 200 ლიტრამდე საწვავი უფასოდ, ხოლო მოტოს და სკუტერის მძღოლებს 40 ლიტრი უფასოდ. [[2006]] წლის 5 სექტემბერს, მას შემდეგ, რაც თურქმენეთმა დაიმუქრა ბუნებრივი აირის მიწოდების შეჩერებით, [[რუსეთი|რუსეთმა]] დათანხმდა გააძვიროს ფასი ბუნებრივ აირზე, იგი იხდის თურქმენულ ბუნებრივ აირში $65-დან $100-მდე 1000 კუბურ მეტრზე. ორ მესამედს თურქმენული გაზის ყიდულობს [[რუსეთი]]ს სახელმწიფო კორპორაცია [[გაზპრომი]].<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5314940.stm |title=Business &#124; Russia reaches Turkmen gas deal |publisher=BBC News |date=5 September 2006 |accessdate=3 May 2010}}</ref> == კულტურა == {{commons|Turkmenistan|თურქმენეთი}} * ''ღირსშესანიშნაობები'': გეოქ-თეფეს ციტადელი ახალთექის ოაზისში; სახელმწიფო ისტორიული და კულტურული პარკი „ძველი მერვი“. მერვი წარმოადგენდა „დიდი ხორასნის“ ხალიფების სატახტო ქალაქს. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{პოსტსაბჭოთა ქვეყნები}} {{დსთ–ს ქვეყნები}} {{აზიის ქვეყნები}} {{ცენტრალური აზია}} {{თურქულენოვანი რეგიონები}} [[კატეგორია:თურქმენეთი]] dw0y0mvlbrptq9ihhjzxem9hile2v87 0 1694 4830605 4694578 2025-07-10T19:52:05Z GiorgiXIII 62215 4830605 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ინგლისი |მშობლიური სახელი = England |სახელი = ინგლისი |სტატუსი = |დროშა = Flag of England.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Royal Arms of England (1198-1340).svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = ([[ფრანგული ენა|ფრ.]]): „Dieu et mon droit“<br />„ღმერთი და ჩემი უფლება“ |დევიზი ქართულად = |ეროვნული ჰიმნი = <center>[[ფაილი:Reinounido.ogg]]„[[დიდი ბრიტანეთის ჰიმნი|God Save the King]]“</center> |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Europe location ENG2.png |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ლონდონი]] |latd=51 | latm=30 | lats= | latNS=N |longd=0 |longm=7 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[ლონდონი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპარლამენტო მმართველობა]] [[კონსტიტუციური მონარქია]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ინგლისის მონარქები|მონარქი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ჩარლზ III]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ინგლისის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[რიში სუნაკი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = |ფართობი = |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 50 762 900 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2007 |მოსახლეობის აღწერა = |მოსახლეობის აღწერის წელი = |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 395<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/nol/ukfs_news/hi/newsid_7610000/newsid_7618900/7618994.stm|title=England 'most crowded in Europe'|last=Mason|first=Chris|date=2008-09-16|publisher=BBC News|lang=en|accessdate=2010-06-05}}</ref> |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = |მშპ-ის მუპ-ის წელი = |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = |აგი = |აგი-ს ცვლილება = |აგი-ს ადგილი = |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[ფუნტი სტერლინგი]] |ვალუტის კოდი = GBP |ქვეყნის_კოდი = GBP |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+09:00|+09:00]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.uk]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 44 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} [[ფაილი:Map of England within the United Kingdom.png|thumb|ინგლისი]] '''ინგლისი''' ({{lang-en|England}} {{IPA|[ˈɪŋɡlənd]}}) — [[გაერთიანებული სამეფო]]ს ისტორიული და ადმინისტრაციული ოლქი,<ref>{{cite web |title=The Countries of the UK|url=http://www.statistics.gov.uk/geography/uk_countries.asp|publisher=statistics.gov.uk|accessdate=2009-02-01|author=Office for National Statistics|authorlink=|archiveurl=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20020329130655/http://www.statistics.gov.uk/geography/uk_countries.asp|archivedate=2002-03-29}}</ref><ref>{{cite web|title=Countries within a country|url=http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080209003312/http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp|archivedate=2008-02-09|publisher=number-10.gov.uk|accessdate=2009-02-01|authorlink=Prime Minister of the United Kingdom|8=Prime Minister's Office}}</ref><ref>{{cite web |title= Changes in the list of subdivision names and code elements (Page 11)|url=http://www.iso.org/iso/newsletter_i-9.pdf |format=PDF |publisher=[[სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია]]|accessdate=2009-02-01}}</ref> რომელიც იკავებს დიდი ბრიტანეთის კუნძულის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილს, მას ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება [[შოტლანდია]], ხოლო დასავლეთიდან [[უელსი]]. რაც შეეხება გეოგრაფიულ საზღვრებს, ინგლისის ტერიტორიას აღმოსავლეთიდან საზღვრავს [[ჩრდილოეთის ზღვა]], დასავლეთიდან [[კელტების ზღვა|კელტების]] და [[ირლანდიის ზღვა|ირლანდიის]] ზღვები, ხოლო სამხრეთიდან [[ინგლისის არხი]], სწორედ ამ არხის მეშვეობით ხდება დაკავშირება [[კონტინენტური ევროპა|კონტინენტურ ევროპასთან]]. ინგლისის შემადგენლობაში შედის სანაპირო ზოლის სიახლოვეს არსებული [[ინგლისის კუნძულები|ასამდე მცირე კუნძული]], მათგან განსაკუთრებით აღსანიშნავია კუნძულები: [[სილლი]] და [[უაიტი]]. ინგლისის ტერიტორიაზე ადამიანი უძველესი დროიდან იყო დასახლებული, აქ ადამიანის აქტიური დასახლება 35,000&nbsp;ათასი წლის წინ დაიწყო. ქვეყნის სახელწოდება მომდინარეობს აქ არსებული [[ანგლები|ანგლური]] ტომისგან. ისინი ამ ტერიტორიაზე ჯერ კიდევ ძვ. წ. V და VI საუკუნეებში დასახლდნენ. ინგლისი გაერთიანდა [[927]] წელს. [[XV საუკუნე]]ში დაწყებული [[დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები]]ს შემდეგ, ინგლისის გავლენა დანარჩენ მსოფლიოზე მნიშვნელოვნად გაიზარდა<ref>{{cite web|title=England&nbsp;– Culture|url=http://www.britainusa.com/sections/index_nt1.asp?i=41105&L1=41105&L2=41105&D=0|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080516162153/http://www.britainusa.com/sections/index_nt1.asp?i=41105&L1=41105&L2=41105&D=0|archivedate=2008-05-16|publisher=britainusa.com|accessdate=2009-02-01}}</ref>. მრავალ ქვეყანაში გავრცელდა [[ინგლისური ენა]] და [[ანგლიკანური ეკლესია]]. [[ინგლისური კანონმდებლობა]] სხვადასხვა ქვეყნის სამართლებრივი სისტემის საფუძველი გახდა<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/1038758.stm |title=Country profile: United Kingdom |publisher=news.bbc.co.uk|work=[[BBC News]]|accessdate=2009-02-01 | date=2009-10-26}}</ref>. [[XVIII საუკუნე]]ში სწორედ ინგლისში დაიწყო [[ინდუსტრიული რევოლუცია]]. ინგლისის რელიეფი, ძირითადად, შედგება გორაკებისგან რომელიც ძირითადად ქვეყნის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილში მდებარეობს, ჩრდილოეთისკენ რელიეფი კი უფრო მთიანი ხდება. აღმოსავლეთი ნაწილი ძირითადად მოიცავს დაჭაობებულ ტერიტორიებს, რომლებიც სასოფლო-სამეურნეო მიზნებისთვის ძირითადად ამომშრალია. ინგლისის ადმინისტრაციული ცენტრი [[ლონდონი]] მდებარეობს სამხრეთ ნაწილში. ეს ქალაქი წარმოადგენს არა მარტო ამ რეგიონის არამდე მთელი გაერთიანებული სამეფოს უდიდეს დასახლებას და უდიდეს ურბანულ არეს. ინგლისის მოსახლეობა შეადგენს 51 მილიონ კაცს (მთელი ქვეყნის 84 %). მოსახლეობის ძირითადი ნაწილი სამხრეთ ნაწილში ცხოვრობს. == ისტორია == [[ფაილი:Stonehenge.jpg|მინი|left|[[სტოუნჰენჯი]], [[ნეოლითის ხანა|ნეოლითის ხანის]] მონუმენტი]] ინგლისის ტერიტორიაზე ადამიანი უძველესი დროიდან ცხოვრობდა, ამას ადასტურებს ქვეყნის სხვადასხვა ტერიტორიაზე ჩატარებული არქეოლოგიური გათხრები. აქ აღმოჩენილი უძველესი ადამიანის ფრაგმენტები 700 000 წლით თარიღდება, [[ჰომო-ერექტუსი]]ს წარმომადგენელთა ჩონჩხები აღმოჩენილი იქნა [[ნორფოლკი]]ს და [[საფოლკი]]ს სიახლოვეს.<ref>{{cite news |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2025530.stm|publisher=BBC News|title=Bone find may rewrite history|accessdate=2009-09-05 | date=2002-06-04}}</ref> ადამიანის ფართოდ დასახლება უკვე 35 000 წლიდან იწყება. უკვე მოგვიანებით ამ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები მნიშვნელოვნად განვითარდნენ, ამას ადასტურებს დაახლოებით ძვ. წ. 2500 წლისათვის აგებული [[სტოუნჰენჯი]] და [[ეივბერი]]. ბრიტანეთის კუნძულზე უკვე მოგვიანებით სხვადასხვა ტომის წარმოამადგენლები სახლობდნენ. მათგან აღსანიშნავია კელტური წარმოშობის, [[ბრიტები]]. [[ძვ. წ. 55]] წელს ბრიტანეთში [[იულიუს კეისარი]] [[რომის იმპერიის მიერ ბრიტანეთის დაპყრობა|შეიჭრა]]. ძვ. წ. 43 წელს იმპერატორ [[კლავდიუსი]]ს მმართველობის პერიოდში ეს ტერიტორია უშუალოდ შეუერთდა [[რომის იმპერია]]ს, აქ შეიქმნა ახალი პროვინცია [[რომაული ბრიტანეთი|ბრიტანეთი]], პროვინციაში უშუალოდ შედიოდა დღევანდელი უელსი და ინგლისი. [[211]] წელს იმპერატორი [[სეპტიმიუს სევერუსი]] ინგლისში იმყოფებოდა, სწორედ ამ წელს ის ქალაქ [[იურკი|იორკში]] გარდაიცვალა. ინგლისში ქრისტიანობა ჯერ კიდევ I საუკუნიდან იწყებს გავრცელებას. [[410]] წელს რომაელებმა კუნძული დატოვეს. რომაული ლეგიონების დახმარების გარეშე ბრიტანეთმა დიდხანს ვეღარ გაუწია წინააღმდეგობა [[ბარბაროსი|ბარბაროს]] გერმანელებს, რომლებიც გამოჩნდნენ [[V საუკუნე|V]]-[[VI საუკუნე]]ებში. [[საქსები|საქსებმა]] და [[იუტები|იუტებმა]] გამარჯვებები მოიპოვეს აქ მცხოვრებ ადგილობრივებზე და მათ, თავიანთ კონტროლს დაუქვემდებარეს ინგლისის აღმოსავლეთი და დასავლეთი ნაწილები.<ref>{{cite web |title=Anglo-Saxons|url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/anglo_saxons/|publisher=BBC News|accessdate=2009-09-05}}</ref> ქვეყნის ჩრდილოეთით მცხოვრებმა ტომებმაც გააფართოვეს თავიანთი გავლენა. აითვისეს რა ინგლისის ძირითადი ტერიტორია, გერმანელებმა დაიწყეს, ბრიტების შევიწროება უელსისა და კორნუელის მიწაზეც. დროთა განმავლობაში, გერმანელი ტომობრივი გაერთიენებებისგან ჩამოყალიბდა ცალკეული სახელმწიფოები, რომლებიც მთლიანობაში წარმოდგენდნენ „[[ჰეპტარქია|ანგლო-საქსურ ჰეპტარქიას]]“. [[VII საუკუნე|VII საუკუნისთვის]] უკვე ინგლისის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბებული სამეფოები იყო: [[ნორთომბრია]], [[მესია]], [[აღმოსავლეთი ანგლები|აღმოსავლეთის ანგების სამეფო]], [[ესექსის სამეფო|ესექსი]], [[კენტის სამეფო|კენტი]], [[სუსექსის სამეფო|სუსექსი]] და [[უესექსის სამეფო]]. შემდგომ [[ვიკინგები|ვიკინგებმა]] დაიპყრეს ინგლისის აღმოსავლეთი ნაწილი. ინგლისის პირველი მეფე გახდა უსექსების წარმომადგენელი [[ალფრედ დიდი]]. მისი შვილიშვილი [[ათელსტანი (ინგლისი)|ათელსტანი]], 927 წელს გაერთიანებული ინგლისის მეფე იყო. ნორმანდიის ჰერცოგი [[უილიამ I (ინგლისი)|უილიამი]], [[1066]] წელს [[ჰასტინგის ბრძოლა|ჰასტინგთან ბრძოლაში]] მოპოვებული გამარჯვების შემდეგ ინგლისის მეფე გახდა.<ref name="normans">{{cite web|url=http://www.historyofengland.net/content/view/31/41/|publisher=historyofengland.net|title=1000 Years Ago|accessdate=2009-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121028064246/http://www.historyofengland.net/content/view/31/41|archivedate=2012-10-28}}</ref> უილიამ დამპყრობელმა ინგლისში გადმოიტანა ფრანგული ფეოდალური სისტემა. [[1154]] წელს ინგლისის ტახტზე ავიდა უილიამ დამპყრობელის შვილიშვილი [[ჰენრი II (ინგლისი)|ჰენრი II]], რომლის მამა [[ჯოფრუა პლანტაგენტი]] საფრანგეთის ერთ-ერთი საგრაფოს [[ანჟუ]]ს გრაფი იყო. ამ დინასტიას [[პლანტაგენეტები]]ს სახელი ეწოდა. ჰენრის და მისი მემკვიდრეების მმართველობის პერიოდში მნიშვნელოვნად განვითარდა ვაჭრობა. XIII საუკუნის ბოლოს ინგლისმა საბოლოოდ დაიპყრო და შეიერთა მეზობელი სამთავრო, [[უელსი]]<ref>{{cite web|title=Edward I (r. 1272–1307)|url=http://www.royal.gov.uk/OutPut/Page61.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080624181028/http://www.royal.gov.uk/OutPut/Page61.asp|archivedate=2008-06-24|publisher=Royal.gov.uk|accessdate=2009-09-21}}</ref>. [[XIV საუკუნე]]ში მიმდინარეობდა ომი ინგლსსა და საფრანგეთს შორის, ამ ომმა [[ასწლიანი ომი|ას წელს]] გასტანა. ამ პერიოდში ინგლისში გავრცელდა [[შავი ჭირი]]ს ეპიდემია, რამაც მრავალი ინგლისელი შეიწირა. [[1453]]-[[1487]] წლებში ინგლისში მიმდინარეობდა სამოქალაქო ომი [[იორკები|იორკებსა]] და [[ლანკასტერები|ლანკასტერებს]] შორის, ამ ომს [[ვარდების ომი]] ეწოდა. საბოლოოდ გამარჯვება იორკებმა მოიპოვეს. ედუარდ იორკის გარდაცვალების შემდეგ ტახტი გადავიდა მისი ძმის [[რიჩარდ III (ინგლისი)|რიჩარდ III]]-ის ხელში. რიჩარდს აუჯანყდა ლანკასტების შორეული ნათესავი [[ჰენრი VII (ინგლისი)|ჰენრი ტიუდორი]]. [[1485]] წელს გამართულ ბრძოლაში გამარჯვება ჰენრიმ მოიპოვა. ინგლისსა და უელსში დაიწყო ახალი დინასტიის [[ტიუდორი (დინასტია)|ტიუდორების]] მმართველობა. ჰენრი VII-ის გარდაცვალების შემდეგ [[1509]] წელს, ტახტი დაიკავა [[ჰენრი VIII]]-მ. ის თავიდან [[პიპი]]ს მხარდამჭერი იყო. თუმცა [[1534]] წელს მან პროტესტი გამოთქვა პაპის მიმართ. ინგლისის მმართველმა წრეებმა, მხარი დაუჭირეს ჰენრის დაპირისპრებას რომის პაპთან. ინგლისის პარლამენტმა გამოსცა აქტი, რომლის ძალითაც ჰენრი გახდა [[ინგლისის ეკლესია|ინგლისური ეკლესიის]] უზენაესი მეთაური. ინგლისის შემდგომმა მმართველმა [[მერი I (ინგლისი)|მერი I]]-მა სცადა კვლავ აღედგინა ინგლისში კათოლიკობა. ვინაიდან ინგლისის მოსახლეობის უმრავლესობა პროტესტანტი იყო, მერის კათოლიკური პოლიტიკა გადაულახავ წინააღმდეგობას წააწყდა. მას კი „სისხლიანი“ მერი უწოდეს. მერის გარდაცვალების შემედგომ ტახტი დაიკავა [[ელისაბედ I]]-მა. [[ელისაბედის ხანა|ელისაბედის მეფობის პერიოდში]] მოხდა [[ესპანური არმადა|ესპანური არმადის]] დამარცხება. სწორედ ინგლისსა და ესპანეთს შორის მიდიოდა ბრძოლა პირველობისთვი. ამ პერიოდში იწყება ინგლისის როგორც კოლონიური სახელმწიფოს ჩამოყალიბების პროცესი. ინგლისის მიერ [[ამერიკა|ამერიკის]] კონტინენტზე დაარსებული პირველი კოლონია იყო [[ვირჯინია]]. [[1603]] წელს დედოფალ ელისაბედ I-ის გარდაცვალების შემდეგ ტიუტორებს უშუალო მემკვიდრე არ დარჩენიათ. ინგლისის ტახტი დაიკავა ტიუდორების ნათესავმა, [[შოტლანდია|შოტლანდიის მეფე]] [[ჯეიმზ I]] სტიუარტმა. ჯეიმზის გარდაცვალების შემდეგ, ტახტზე ავიდა მისი შვილი [[ჩარლზ I]]. ურთიერთობა მეფესა და პარლამენტს შორის უკიდურესად დაიძაბა. [[1628]] წელს პარლამენტმა მიიღო „პეტიცია უფლებათა შესახებ“, მეფემ ეს დოკუმენტი დაამტკიცა იმ იმედით, რომ პარლამენტი მას თანხებს გამოუყობდა, მაგრამ ჩარლზის ვარაუდი არ გამართლდა. ამის გამო მეფემ [[1629]] წელს პარლამენტი დაითხოვა. [[1642]]–[[1651]] წლებში ქვეყანაში მიმდიანრეობდა [[ინგლისის რევოლუცია|სამოქალაქო ომი]], რომლის შედეგადაც მეფე ჩამაოგდეს და სიკვდილით დასაჯეს. ჩარლზის სიკვდილით დასჯის შემდეგ ინგლისში რესპუბლიკა დამყარდა. ამ ეგრეთ წოდებული ინტერრეგნუმის პერიოდში (1649-1660 წლები) ინგლისში ფაქტობრივად სამხედრო დიქტატურა დამყარდა. ამ პერიოდში ქვეყანას მართავდა [[ოლივერ კრომველი]]. კრომველის სიკვდილის შემდეგ ქვეყანაში არასტაბილური სიტუაცია შეიქმნა. [[1660]] წელს მოხდა სტიუარდების ხელისუფლების რესტავრაცია. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] 70-იან წლებში ინგლისში ჩამოყალიბდა [[ვიგები]]ს და [[ტორები]]ს პოლიტიკური პარტიები. 1679 წელს ინგლისის პარლამენტმა ჰაბეას-კორპუს აქტი მიიღო. აქტი ადამიანის უფლებებს იცავდა, სასამართლოს ენიჭებოდა მოქალაქეთა დაპატიმრების კანონიერების შემოწმება. [[1685]] წელს ჩარლზ II-ის გარდაცვალების შემდეგ, ტახტი დაიკავა მისმა ძმა [[ჯეიმზ II]]-მ. [[1688]] წელს ქვეყანაში მოხდა მშვიდობიანი გადატრიალება, ქვეყნის სათავეში მოვიდა [[უილიამ III (ინგლისი)|უილიამ III]]. [[1689]] წელს მიღებული იქნა „ბილი უფლებათა შესახებ“, ამ კანონით ინგლისის მეფეს [[თემთა პალატა]]სთან შეთანხმებით უნდა ემოქმედა. [[ანა (დიდი ბრიტანეთი)|ანას]] გარდაცვალების შემდეგ ინგლისის ტახტი სტიუარტების შორეულ ნათესავ გერმანელ [[ჰანოვერთა დინასტია]]ს გადაეცა. სწორედ ამ პერიოდში ინგლისში საბოლოოდ დამკვიდრდა [[კონსტიტუციური მონარქია]]. ქვეყანაში დაიწყო [[ინდუსტრიული რევოლუცია]]. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Wastwater, Lake District.jpg|thumb|alt=Blue lake between green hills.|right|200px|ტბა [[ვესტვათერი]] მდებარეობს [[ტბების ოლქი|ტბების ოლქში]]]] გეოგრაფიულად ინგლისი მოიცავს [[დიდი ბრიტანეთი (კუნძული)|დიდი ბრიტანეთის კუნძულის]] ორ-მესამედს, ეს რეგიონი მდებარეობს კუნძულის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილში. ინგლისის შემადგენლობაში შედის სანაპირო ზოლის სიახლოვეს არსებული კუნძულები. ინგლისის საზღვარი გადის ჩრდილოეთით [[შოტლანდია-ინგლისის საზღვარი|შოტლანდიასთან]] ხოლო დასავლეთით [[ინგლის-უელსის საზღვარი|უელსთან]]. გაერთიენებული სამეფოს ეს ადმინისტრაციული ერთეული, გაცილებით უფრო ახლოსაა [[კონტინენტური ვროპა|კონტინენტურ ევროპასთან]], ვიდრე დიდი ბრიტანეთის დანარჩენი მხარეები. ინგლისის სანაპირო ზოლიდან 34 კილომეტრში მდებარეობს [[საფრანგეთი]]<ref name="Engchannel">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/187921/English-Channel|title=English Channel|year=2009|work=[[Encyclopædia Britannica]]|publisher=britannica.com|accessdate=2009-08-15}}</ref> ამ ორ ქვეყანას ერთმანეთთან აკავშირებს [[ინგლისის არხი]], რომელიც ქალაქ [[ფოლკსტონი]]ს სიახლოვეს მდებარეობს.<ref>{{cite web |title=History|url=http://www.eurotunnel.com/ukcP3Main/ukcCorporate/ukcAboutUs/ukm/history.htm|publisher=EuroTunnel.com|accessdate=2009-09-05}}</ref><ref>{{cite web|title=Kent|url=http://www.travelbritain.com/England/Kent/index.html|publisher=TravelBritain.com|accessdate=2009-09-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120316105605/http://www.travelbritain.com/England/Kent/index.html|archivedate=2012-03-16}}</ref> ინგლისი გარშემორტყმულია ზღვებით, ესენია დასავლეთიდან [[ირლანდიის ზღვა|ირლანდიის]] და [[კელტების ზღვა|კელტების]] ხოლო აღმოსავლეთიდან [[ჩრდილოეთის ზღვა|ჩრდილოეთის]]. ინგლისი მდიდარია ჰიდროგრაფიული ქსელი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია [[ინგლისის მდინარეები|მდინარეთა]] სისტემა. ინგლისის მნიშვნელოვანი ქალაქები: ლონდონი, ლივერპული და ნიუკასლი გაშენებულები არიან [[ტემზა|ტემზის]], [[მერსი (მდინარე)|მერსის]] და [[ტაინი]]ს სანაპირო ზოლში.<ref name="rivershills">{{cite web |title=Geography of England|url=http://lide.uhk.cz/fim/ucitel/elhmoda1/ramz2/Referaty/r22007/3.doc|publisher=Univerzita Hradec Králové|accessdate=2009-09-05}}</ref> ეს მდინარეები გამორჩეულები არიან თავიანთი მრავალფუნქციონირებით, ამ მდინარეებს საპორტო დანიშნულებაც აკისრიათ. გაერთიანებული სამეფოს უგრძესი მდინარეა 324 კილომეტრიანი [[სევერნი (მდინარე)|სევერნი]], ამ მდინარეს გააჩნია მრავალი შენაკადი, სევერნია ჩაედინება ინგლისის დასავლეთ არსებულ [[ბრისტოლის ყურე]]ში. სიგრძით ინგლისში მეორე მდინარეა ტემზა (346 კმ). დიდი ბრიტანეთის უდიდესი ადმინისტრაციული ერთეულის ტერიტორიაზე არის საკმაოდ ბევრი [[ინგლისის ტბები|ტბა]], თუმცა აქ არსებული ტბები არ გამოირჩევიან თავანთი სიდიდით, მათი დიდი ნაწილი მდებარეობს [[ტბების ოლქი]]ს ტერიტორიაზე, ფართობის მხრივ უდიდესია [[უინდერმერი]]. [[ფაილი:Widecombe in the Moor, Devon.jpg|thumb|alt=Green hills with trees in the foreground.|left|200px|[[დევონი]]]] [[პენინი]]ს მთები ცნობილია როგორც „ინგლისის ხერხემალის“ სახელით, ეს არის უძველესი მთათა სისტემა ინგლისში, რომლის საბოლოო ჩამოყალიბების პროცესი ჯერ კიდევ [[პალეოზოური ჯგუფი|პალეოზოური ერაში]] 300 მილიონი წლის წინ დასრულდა.<ref>{{cite web|url=http://www.summitpost.org/area/range/220026/pennines.html|title=Pennines|publisher=Smmit Post|accessdate=2009-09-08}}</ref> პენინის მთების სიგრძე შეადგენს 400 კილომეტრს, ეს მთები გაიმოირჩევა თავისი დაბალი სიმაღლით, მთათა სისიტემის უმაღლესი წერტილი არის [[კროს-ფელი]]ს, მისი სიმაღლე შეადგენს 893 მეტრს. [[დერბიშირი]]ს და [[იორკშირი]]ს საგრაფოების სიახლოვეს არის [[კარსტული]] მღვიმეები. ინგლისის ჩრდილოეთ ნაწილში არის სამი [[ინგლისის ეროვნული პარკები|ეროვნული პარკი]]. პენინის მთების სამხრეთით არის დაბლობების ტერიტორია. ინგლისი მოქცეულია [[ზომიერი კლიმატური სარტყელი|ზომიერ კლიმატურ სარტყელში]]. სტატისტიკურად აქ ზამთრის ტემპერატურა ყოველწლიურად 0&nbsp;°C-ზე დაბლა არ დადის ხოლო ზაფხულის მაქსიმალური ტემპერატურა 32&nbsp;°C-ს არ აჭარბებს.<ref name="weather">{{cite web|title=What is the Climate like in Britain?|url=http://www.woodlands-junior.kent.sch.uk/customs/questions/weather/|publisher=Woodlands Kent|accessdate=2009-09-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100114052538/http://www.woodlands-junior.kent.sch.uk/customs/questions/weather/|archivedate=2010-01-14}}</ref> ამინდი აქ ხშირად ცვალებადია. ჩვეულებისამებრ ინგლისში ყველაზე ცივი თვეებია იანვარი და თებერვალი, ეს თვეები განსაკუთრებით ცივია ინგლისის სანაპირო ზოლში, ხოლო ყველაზე ცხელი თვეა ივლისი. კლიმატზე უდიდეს გავლენას ახდენს [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანიდან]] შემოსული ჰაერის მასები. == ადმინისტრაციული დაყოფა == გაერთიანებული სამეფოს ადმინისტრაციული ერთეული ინგლისი იყოფა [[ინგლისის რეგიონები|ცხრა რეგიონად]], ესენია: [[დიდი ლონდონი]], [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი ინგლისი]], [[სამხრეთ-დასავლეთი ინგლისი]], [[უესტ-მიდლენდსი]], [[ჩრდილო-დასავლეთი ინგლისი]], [[ჩრდილო-აღმოსავლეთი ინგლისი]], [[იურკშირი და ჰამბერი]], [[ისტ-მიდლენდი]] და [[დასავლეთი ინგლისი]]. თითოეულ ამ რეგიონს ინგლისის ცხოვრებაში განსაკუთრებული ფუნქციები აკისრია. XX საუკუნისთვის ინგლისის ტერიტორიაზე არსებობდა 39 საგრაფო, [[1965]] წელს დაარსდა დიდი ლონდონი. ქვეყანაში არსებობს შვიდი მეტროპოლიური ქალაქი: დიდი ლონდონი (ცენტრი ლონდონი), დიდი მანჩესტერი (მანჩესტერი), მერსისაიდი (ლივერპული), სამხრეთ იორკშირი (დონკასტერი), თაინი და ვეირი (ნიუკასლი), დასავლეთ მიდლენდი (ბირმინგემი), დასავლეთ იორკშირი (ლიდსი). ამგვარ გაერთიენებებში მთავარი ქალაქის გარდა შედის დამატებით მის აგლომერაციაში არსებული დასახლებებიც. == სპორტი == {{მთავარი|სპორტი ინგლისში}} [[ფაილი:Wembley Stadium interior.jpg|thumb|right|ლონდონის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში არსებული [[უემბლი]]ს საფეხბურთო სტატიონი<ref name="Daily Mail&nbsp;&nbsp;— stadium ready">{{cite news | date=3 March 2007| url=http://www.dailymail.co.uk/pages/live/articles/news/news.html?in_article_id=441182 | title=Wembley kick-off: Stadium is ready and England play first game in fortnight |work=Daily Mail |location=London | accessdate=2009-09-05}}</ref>]] ინგლისს გააჩნია დიდი სპორტული ტრადიციები, XIX საუკუნეში აქ ჩამოყალიბდა სხვადასხვა სპორტული სახეობა, რომლებიც დღეს მთელ მსოფლიოში პოპულარობით სარგებლობს. სწორედ აქ ჩამოყალიბდა [[ფეხბურთი]], [[კრიკეტი]], [[რაგბი]], [[ჩოგბურთი]], [[ბადმინტონი]], [[კრივი]] და სხვა სპორტული სახეობები. ინგლისს ყველა ამ სპორტულ სახეობებში გააჩნია თავისი გუნდი, რომელიც მონაწილეობას იღებს მსოფლიოს ისეთ მნიშვნელოვან ჩემპიონატებში, როგორებიცაა: [[ფიფა-ს მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი]], [[რაგბის მსოფლიო ჩემპიონატი]], [[თანამეგობრობის თამაშები]] და სხვა. თუმცა [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიურ თამაშებზე]] ინგლისი გაერთიანებული სამეფოს სახელით გამოდის. ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სპორტული თამაშია ფეხბურთი. [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] 1966 წელს [[ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატი 1966|მსოფლიო ჩემპიონი]] გახდა. ფეხბურთის მმართველი ორგანოა [[ფეხბურთის ასოციაცია]]. ინგლისის ტერიტორიაზე დაარსებული ყველაზე ძველი საფეხბურთო კლუბია [[შეფილდი (საფეხბურთო კლუბი)|შეფილდი]], ის დაარსდა [[1857]] წელს. სხვადასხვა ინგლისური საფეხბურთო კლუბი, არაერთხელ გამხდარა [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის]] გამარჯვებულები. == რესურსები ინტერნეტში == {{ვიქსიკონი}} * [http://www.direct.gov.uk/ Official website of the United Kingdom Government] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070123222233/http://www.direct.gov.uk/en/Gtgl1/GuideToGovernment/index.htm |date=2007-01-23 }} * [http://www.english-heritage.org.uk/ English Heritage] * [http://www.naturalengland.org.uk/ Natural England] * [http://www.enjoyengland.com/ Enjoy England] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{გაერთიანებული სამეფო}} [[კატეგორია:ინგლისი|*]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფო]] 96ctmxu4ltrjyme9z8vj6jiub9kulep 4830606 4830605 2025-07-10T19:53:45Z GiorgiXIII 62215 /* გეოგრაფია */ 4830606 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ინგლისი |მშობლიური სახელი = England |სახელი = ინგლისი |სტატუსი = |დროშა = Flag of England.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Royal Arms of England (1198-1340).svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = ([[ფრანგული ენა|ფრ.]]): „Dieu et mon droit“<br />„ღმერთი და ჩემი უფლება“ |დევიზი ქართულად = |ეროვნული ჰიმნი = <center>[[ფაილი:Reinounido.ogg]]„[[დიდი ბრიტანეთის ჰიმნი|God Save the King]]“</center> |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Europe location ENG2.png |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ლონდონი]] |latd=51 | latm=30 | lats= | latNS=N |longd=0 |longm=7 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[ლონდონი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპარლამენტო მმართველობა]] [[კონსტიტუციური მონარქია]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ინგლისის მონარქები|მონარქი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ჩარლზ III]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ინგლისის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[რიში სუნაკი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = |ფართობი = |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 50 762 900 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2007 |მოსახლეობის აღწერა = |მოსახლეობის აღწერის წელი = |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 395<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/nol/ukfs_news/hi/newsid_7610000/newsid_7618900/7618994.stm|title=England 'most crowded in Europe'|last=Mason|first=Chris|date=2008-09-16|publisher=BBC News|lang=en|accessdate=2010-06-05}}</ref> |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = |მშპ-ის მუპ-ის წელი = |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = |აგი = |აგი-ს ცვლილება = |აგი-ს ადგილი = |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[ფუნტი სტერლინგი]] |ვალუტის კოდი = GBP |ქვეყნის_კოდი = GBP |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+09:00|+09:00]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.uk]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 44 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} [[ფაილი:Map of England within the United Kingdom.png|thumb|ინგლისი]] '''ინგლისი''' ({{lang-en|England}} {{IPA|[ˈɪŋɡlənd]}}) — [[გაერთიანებული სამეფო]]ს ისტორიული და ადმინისტრაციული ოლქი,<ref>{{cite web |title=The Countries of the UK|url=http://www.statistics.gov.uk/geography/uk_countries.asp|publisher=statistics.gov.uk|accessdate=2009-02-01|author=Office for National Statistics|authorlink=|archiveurl=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20020329130655/http://www.statistics.gov.uk/geography/uk_countries.asp|archivedate=2002-03-29}}</ref><ref>{{cite web|title=Countries within a country|url=http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080209003312/http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp|archivedate=2008-02-09|publisher=number-10.gov.uk|accessdate=2009-02-01|authorlink=Prime Minister of the United Kingdom|8=Prime Minister's Office}}</ref><ref>{{cite web |title= Changes in the list of subdivision names and code elements (Page 11)|url=http://www.iso.org/iso/newsletter_i-9.pdf |format=PDF |publisher=[[სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია]]|accessdate=2009-02-01}}</ref> რომელიც იკავებს დიდი ბრიტანეთის კუნძულის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილს, მას ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება [[შოტლანდია]], ხოლო დასავლეთიდან [[უელსი]]. რაც შეეხება გეოგრაფიულ საზღვრებს, ინგლისის ტერიტორიას აღმოსავლეთიდან საზღვრავს [[ჩრდილოეთის ზღვა]], დასავლეთიდან [[კელტების ზღვა|კელტების]] და [[ირლანდიის ზღვა|ირლანდიის]] ზღვები, ხოლო სამხრეთიდან [[ინგლისის არხი]], სწორედ ამ არხის მეშვეობით ხდება დაკავშირება [[კონტინენტური ევროპა|კონტინენტურ ევროპასთან]]. ინგლისის შემადგენლობაში შედის სანაპირო ზოლის სიახლოვეს არსებული [[ინგლისის კუნძულები|ასამდე მცირე კუნძული]], მათგან განსაკუთრებით აღსანიშნავია კუნძულები: [[სილლი]] და [[უაიტი]]. ინგლისის ტერიტორიაზე ადამიანი უძველესი დროიდან იყო დასახლებული, აქ ადამიანის აქტიური დასახლება 35,000&nbsp;ათასი წლის წინ დაიწყო. ქვეყნის სახელწოდება მომდინარეობს აქ არსებული [[ანგლები|ანგლური]] ტომისგან. ისინი ამ ტერიტორიაზე ჯერ კიდევ ძვ. წ. V და VI საუკუნეებში დასახლდნენ. ინგლისი გაერთიანდა [[927]] წელს. [[XV საუკუნე]]ში დაწყებული [[დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები]]ს შემდეგ, ინგლისის გავლენა დანარჩენ მსოფლიოზე მნიშვნელოვნად გაიზარდა<ref>{{cite web|title=England&nbsp;– Culture|url=http://www.britainusa.com/sections/index_nt1.asp?i=41105&L1=41105&L2=41105&D=0|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080516162153/http://www.britainusa.com/sections/index_nt1.asp?i=41105&L1=41105&L2=41105&D=0|archivedate=2008-05-16|publisher=britainusa.com|accessdate=2009-02-01}}</ref>. მრავალ ქვეყანაში გავრცელდა [[ინგლისური ენა]] და [[ანგლიკანური ეკლესია]]. [[ინგლისური კანონმდებლობა]] სხვადასხვა ქვეყნის სამართლებრივი სისტემის საფუძველი გახდა<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/1038758.stm |title=Country profile: United Kingdom |publisher=news.bbc.co.uk|work=[[BBC News]]|accessdate=2009-02-01 | date=2009-10-26}}</ref>. [[XVIII საუკუნე]]ში სწორედ ინგლისში დაიწყო [[ინდუსტრიული რევოლუცია]]. ინგლისის რელიეფი, ძირითადად, შედგება გორაკებისგან რომელიც ძირითადად ქვეყნის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილში მდებარეობს, ჩრდილოეთისკენ რელიეფი კი უფრო მთიანი ხდება. აღმოსავლეთი ნაწილი ძირითადად მოიცავს დაჭაობებულ ტერიტორიებს, რომლებიც სასოფლო-სამეურნეო მიზნებისთვის ძირითადად ამომშრალია. ინგლისის ადმინისტრაციული ცენტრი [[ლონდონი]] მდებარეობს სამხრეთ ნაწილში. ეს ქალაქი წარმოადგენს არა მარტო ამ რეგიონის არამდე მთელი გაერთიანებული სამეფოს უდიდეს დასახლებას და უდიდეს ურბანულ არეს. ინგლისის მოსახლეობა შეადგენს 51 მილიონ კაცს (მთელი ქვეყნის 84 %). მოსახლეობის ძირითადი ნაწილი სამხრეთ ნაწილში ცხოვრობს. == ისტორია == [[ფაილი:Stonehenge.jpg|მინი|left|[[სტოუნჰენჯი]], [[ნეოლითის ხანა|ნეოლითის ხანის]] მონუმენტი]] ინგლისის ტერიტორიაზე ადამიანი უძველესი დროიდან ცხოვრობდა, ამას ადასტურებს ქვეყნის სხვადასხვა ტერიტორიაზე ჩატარებული არქეოლოგიური გათხრები. აქ აღმოჩენილი უძველესი ადამიანის ფრაგმენტები 700 000 წლით თარიღდება, [[ჰომო-ერექტუსი]]ს წარმომადგენელთა ჩონჩხები აღმოჩენილი იქნა [[ნორფოლკი]]ს და [[საფოლკი]]ს სიახლოვეს.<ref>{{cite news |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2025530.stm|publisher=BBC News|title=Bone find may rewrite history|accessdate=2009-09-05 | date=2002-06-04}}</ref> ადამიანის ფართოდ დასახლება უკვე 35 000 წლიდან იწყება. უკვე მოგვიანებით ამ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები მნიშვნელოვნად განვითარდნენ, ამას ადასტურებს დაახლოებით ძვ. წ. 2500 წლისათვის აგებული [[სტოუნჰენჯი]] და [[ეივბერი]]. ბრიტანეთის კუნძულზე უკვე მოგვიანებით სხვადასხვა ტომის წარმოამადგენლები სახლობდნენ. მათგან აღსანიშნავია კელტური წარმოშობის, [[ბრიტები]]. [[ძვ. წ. 55]] წელს ბრიტანეთში [[იულიუს კეისარი]] [[რომის იმპერიის მიერ ბრიტანეთის დაპყრობა|შეიჭრა]]. ძვ. წ. 43 წელს იმპერატორ [[კლავდიუსი]]ს მმართველობის პერიოდში ეს ტერიტორია უშუალოდ შეუერთდა [[რომის იმპერია]]ს, აქ შეიქმნა ახალი პროვინცია [[რომაული ბრიტანეთი|ბრიტანეთი]], პროვინციაში უშუალოდ შედიოდა დღევანდელი უელსი და ინგლისი. [[211]] წელს იმპერატორი [[სეპტიმიუს სევერუსი]] ინგლისში იმყოფებოდა, სწორედ ამ წელს ის ქალაქ [[იურკი|იორკში]] გარდაიცვალა. ინგლისში ქრისტიანობა ჯერ კიდევ I საუკუნიდან იწყებს გავრცელებას. [[410]] წელს რომაელებმა კუნძული დატოვეს. რომაული ლეგიონების დახმარების გარეშე ბრიტანეთმა დიდხანს ვეღარ გაუწია წინააღმდეგობა [[ბარბაროსი|ბარბაროს]] გერმანელებს, რომლებიც გამოჩნდნენ [[V საუკუნე|V]]-[[VI საუკუნე]]ებში. [[საქსები|საქსებმა]] და [[იუტები|იუტებმა]] გამარჯვებები მოიპოვეს აქ მცხოვრებ ადგილობრივებზე და მათ, თავიანთ კონტროლს დაუქვემდებარეს ინგლისის აღმოსავლეთი და დასავლეთი ნაწილები.<ref>{{cite web |title=Anglo-Saxons|url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/anglo_saxons/|publisher=BBC News|accessdate=2009-09-05}}</ref> ქვეყნის ჩრდილოეთით მცხოვრებმა ტომებმაც გააფართოვეს თავიანთი გავლენა. აითვისეს რა ინგლისის ძირითადი ტერიტორია, გერმანელებმა დაიწყეს, ბრიტების შევიწროება უელსისა და კორნუელის მიწაზეც. დროთა განმავლობაში, გერმანელი ტომობრივი გაერთიენებებისგან ჩამოყალიბდა ცალკეული სახელმწიფოები, რომლებიც მთლიანობაში წარმოდგენდნენ „[[ჰეპტარქია|ანგლო-საქსურ ჰეპტარქიას]]“. [[VII საუკუნე|VII საუკუნისთვის]] უკვე ინგლისის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბებული სამეფოები იყო: [[ნორთომბრია]], [[მესია]], [[აღმოსავლეთი ანგლები|აღმოსავლეთის ანგების სამეფო]], [[ესექსის სამეფო|ესექსი]], [[კენტის სამეფო|კენტი]], [[სუსექსის სამეფო|სუსექსი]] და [[უესექსის სამეფო]]. შემდგომ [[ვიკინგები|ვიკინგებმა]] დაიპყრეს ინგლისის აღმოსავლეთი ნაწილი. ინგლისის პირველი მეფე გახდა უსექსების წარმომადგენელი [[ალფრედ დიდი]]. მისი შვილიშვილი [[ათელსტანი (ინგლისი)|ათელსტანი]], 927 წელს გაერთიანებული ინგლისის მეფე იყო. ნორმანდიის ჰერცოგი [[უილიამ I (ინგლისი)|უილიამი]], [[1066]] წელს [[ჰასტინგის ბრძოლა|ჰასტინგთან ბრძოლაში]] მოპოვებული გამარჯვების შემდეგ ინგლისის მეფე გახდა.<ref name="normans">{{cite web|url=http://www.historyofengland.net/content/view/31/41/|publisher=historyofengland.net|title=1000 Years Ago|accessdate=2009-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121028064246/http://www.historyofengland.net/content/view/31/41|archivedate=2012-10-28}}</ref> უილიამ დამპყრობელმა ინგლისში გადმოიტანა ფრანგული ფეოდალური სისტემა. [[1154]] წელს ინგლისის ტახტზე ავიდა უილიამ დამპყრობელის შვილიშვილი [[ჰენრი II (ინგლისი)|ჰენრი II]], რომლის მამა [[ჯოფრუა პლანტაგენტი]] საფრანგეთის ერთ-ერთი საგრაფოს [[ანჟუ]]ს გრაფი იყო. ამ დინასტიას [[პლანტაგენეტები]]ს სახელი ეწოდა. ჰენრის და მისი მემკვიდრეების მმართველობის პერიოდში მნიშვნელოვნად განვითარდა ვაჭრობა. XIII საუკუნის ბოლოს ინგლისმა საბოლოოდ დაიპყრო და შეიერთა მეზობელი სამთავრო, [[უელსი]]<ref>{{cite web|title=Edward I (r. 1272–1307)|url=http://www.royal.gov.uk/OutPut/Page61.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080624181028/http://www.royal.gov.uk/OutPut/Page61.asp|archivedate=2008-06-24|publisher=Royal.gov.uk|accessdate=2009-09-21}}</ref>. [[XIV საუკუნე]]ში მიმდინარეობდა ომი ინგლსსა და საფრანგეთს შორის, ამ ომმა [[ასწლიანი ომი|ას წელს]] გასტანა. ამ პერიოდში ინგლისში გავრცელდა [[შავი ჭირი]]ს ეპიდემია, რამაც მრავალი ინგლისელი შეიწირა. [[1453]]-[[1487]] წლებში ინგლისში მიმდინარეობდა სამოქალაქო ომი [[იორკები|იორკებსა]] და [[ლანკასტერები|ლანკასტერებს]] შორის, ამ ომს [[ვარდების ომი]] ეწოდა. საბოლოოდ გამარჯვება იორკებმა მოიპოვეს. ედუარდ იორკის გარდაცვალების შემდეგ ტახტი გადავიდა მისი ძმის [[რიჩარდ III (ინგლისი)|რიჩარდ III]]-ის ხელში. რიჩარდს აუჯანყდა ლანკასტების შორეული ნათესავი [[ჰენრი VII (ინგლისი)|ჰენრი ტიუდორი]]. [[1485]] წელს გამართულ ბრძოლაში გამარჯვება ჰენრიმ მოიპოვა. ინგლისსა და უელსში დაიწყო ახალი დინასტიის [[ტიუდორი (დინასტია)|ტიუდორების]] მმართველობა. ჰენრი VII-ის გარდაცვალების შემდეგ [[1509]] წელს, ტახტი დაიკავა [[ჰენრი VIII]]-მ. ის თავიდან [[პიპი]]ს მხარდამჭერი იყო. თუმცა [[1534]] წელს მან პროტესტი გამოთქვა პაპის მიმართ. ინგლისის მმართველმა წრეებმა, მხარი დაუჭირეს ჰენრის დაპირისპრებას რომის პაპთან. ინგლისის პარლამენტმა გამოსცა აქტი, რომლის ძალითაც ჰენრი გახდა [[ინგლისის ეკლესია|ინგლისური ეკლესიის]] უზენაესი მეთაური. ინგლისის შემდგომმა მმართველმა [[მერი I (ინგლისი)|მერი I]]-მა სცადა კვლავ აღედგინა ინგლისში კათოლიკობა. ვინაიდან ინგლისის მოსახლეობის უმრავლესობა პროტესტანტი იყო, მერის კათოლიკური პოლიტიკა გადაულახავ წინააღმდეგობას წააწყდა. მას კი „სისხლიანი“ მერი უწოდეს. მერის გარდაცვალების შემედგომ ტახტი დაიკავა [[ელისაბედ I]]-მა. [[ელისაბედის ხანა|ელისაბედის მეფობის პერიოდში]] მოხდა [[ესპანური არმადა|ესპანური არმადის]] დამარცხება. სწორედ ინგლისსა და ესპანეთს შორის მიდიოდა ბრძოლა პირველობისთვი. ამ პერიოდში იწყება ინგლისის როგორც კოლონიური სახელმწიფოს ჩამოყალიბების პროცესი. ინგლისის მიერ [[ამერიკა|ამერიკის]] კონტინენტზე დაარსებული პირველი კოლონია იყო [[ვირჯინია]]. [[1603]] წელს დედოფალ ელისაბედ I-ის გარდაცვალების შემდეგ ტიუტორებს უშუალო მემკვიდრე არ დარჩენიათ. ინგლისის ტახტი დაიკავა ტიუდორების ნათესავმა, [[შოტლანდია|შოტლანდიის მეფე]] [[ჯეიმზ I]] სტიუარტმა. ჯეიმზის გარდაცვალების შემდეგ, ტახტზე ავიდა მისი შვილი [[ჩარლზ I]]. ურთიერთობა მეფესა და პარლამენტს შორის უკიდურესად დაიძაბა. [[1628]] წელს პარლამენტმა მიიღო „პეტიცია უფლებათა შესახებ“, მეფემ ეს დოკუმენტი დაამტკიცა იმ იმედით, რომ პარლამენტი მას თანხებს გამოუყობდა, მაგრამ ჩარლზის ვარაუდი არ გამართლდა. ამის გამო მეფემ [[1629]] წელს პარლამენტი დაითხოვა. [[1642]]–[[1651]] წლებში ქვეყანაში მიმდიანრეობდა [[ინგლისის რევოლუცია|სამოქალაქო ომი]], რომლის შედეგადაც მეფე ჩამაოგდეს და სიკვდილით დასაჯეს. ჩარლზის სიკვდილით დასჯის შემდეგ ინგლისში რესპუბლიკა დამყარდა. ამ ეგრეთ წოდებული ინტერრეგნუმის პერიოდში (1649-1660 წლები) ინგლისში ფაქტობრივად სამხედრო დიქტატურა დამყარდა. ამ პერიოდში ქვეყანას მართავდა [[ოლივერ კრომველი]]. კრომველის სიკვდილის შემდეგ ქვეყანაში არასტაბილური სიტუაცია შეიქმნა. [[1660]] წელს მოხდა სტიუარდების ხელისუფლების რესტავრაცია. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] 70-იან წლებში ინგლისში ჩამოყალიბდა [[ვიგები]]ს და [[ტორები]]ს პოლიტიკური პარტიები. 1679 წელს ინგლისის პარლამენტმა ჰაბეას-კორპუს აქტი მიიღო. აქტი ადამიანის უფლებებს იცავდა, სასამართლოს ენიჭებოდა მოქალაქეთა დაპატიმრების კანონიერების შემოწმება. [[1685]] წელს ჩარლზ II-ის გარდაცვალების შემდეგ, ტახტი დაიკავა მისმა ძმა [[ჯეიმზ II]]-მ. [[1688]] წელს ქვეყანაში მოხდა მშვიდობიანი გადატრიალება, ქვეყნის სათავეში მოვიდა [[უილიამ III (ინგლისი)|უილიამ III]]. [[1689]] წელს მიღებული იქნა „ბილი უფლებათა შესახებ“, ამ კანონით ინგლისის მეფეს [[თემთა პალატა]]სთან შეთანხმებით უნდა ემოქმედა. [[ანა (დიდი ბრიტანეთი)|ანას]] გარდაცვალების შემდეგ ინგლისის ტახტი სტიუარტების შორეულ ნათესავ გერმანელ [[ჰანოვერთა დინასტია]]ს გადაეცა. სწორედ ამ პერიოდში ინგლისში საბოლოოდ დამკვიდრდა [[კონსტიტუციური მონარქია]]. ქვეყანაში დაიწყო [[ინდუსტრიული რევოლუცია]]. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Wastwater, Lake District.jpg|thumb|alt=Blue lake between green hills.|right|200px|ტბა [[ვესტვათერი]] მდებარეობს [[ტბების ოლქი|ტბების ოლქში]]]] გეოგრაფიულად ინგლისი მოიცავს [[დიდი ბრიტანეთი (კუნძული)|დიდი ბრიტანეთის კუნძულის]] ორ-მესამედს, ეს რეგიონი მდებარეობს კუნძულის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილში. ინგლისის შემადგენლობაში შედის სანაპირო ზოლის სიახლოვეს არსებული კუნძულები. ინგლისის საზღვარი გადის ჩრდილოეთით [[შოტლანდია-ინგლისის საზღვარი|შოტლანდიასთან]] ხოლო დასავლეთით [[ინგლის-უელსის საზღვარი|უელსთან]]. გაერთიენებული სამეფოს ეს ადმინისტრაციული ერთეული, გაცილებით უფრო ახლოსაა [[კონტინენტური ევროპა|კონტინენტურ ევროპასთან]], ვიდრე დიდი ბრიტანეთის დანარჩენი მხარეები. ინგლისის სანაპირო ზოლიდან 34 კილომეტრში მდებარეობს [[საფრანგეთი]]<ref name="Engchannel">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/187921/English-Channel|title=English Channel|year=2009|work=[[Encyclopædia Britannica]]|publisher=britannica.com|accessdate=2009-08-15}}</ref> ამ ორ ქვეყანას ერთმანეთთან აკავშირებს [[ინგლისის არხი]], რომელიც ქალაქ [[ფოლკსტონი]]ს სიახლოვეს მდებარეობს.<ref>{{cite web |title=History|url=http://www.eurotunnel.com/ukcP3Main/ukcCorporate/ukcAboutUs/ukm/history.htm|publisher=EuroTunnel.com|accessdate=2009-09-05}}</ref><ref>{{cite web|title=Kent|url=http://www.travelbritain.com/England/Kent/index.html|publisher=TravelBritain.com|accessdate=2009-09-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120316105605/http://www.travelbritain.com/England/Kent/index.html|archivedate=2012-03-16}}</ref> ინგლისი გარშემორტყმულია ზღვებით, ესენია დასავლეთიდან [[ირლანდიის ზღვა|ირლანდიის]] და [[კელტების ზღვა|კელტების]] ხოლო აღმოსავლეთიდან [[ჩრდილოეთის ზღვა|ჩრდილოეთის]]. ინგლისი მდიდარია ჰიდროგრაფიული ქსელი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია [[ინგლისის მდინარეები|მდინარეთა]] სისტემა. ინგლისის მნიშვნელოვანი ქალაქები: ლონდონი, ლივერპული და ნიუკასლი გაშენებულები არიან [[ტემზა|ტემზის]], [[მერსი (მდინარე)|მერსის]] და [[ტაინი]]ს სანაპირო ზოლში.<ref name="rivershills">{{cite web |title=Geography of England|url=http://lide.uhk.cz/fim/ucitel/elhmoda1/ramz2/Referaty/r22007/3.doc|publisher=Univerzita Hradec Králové|accessdate=2009-09-05}}</ref> ეს მდინარეები გამორჩეულები არიან თავიანთი მრავალფუნქციონირებით, ამ მდინარეებს საპორტო დანიშნულებაც აკისრიათ. გაერთიანებული სამეფოს უგრძესი მდინარეა 324 კილომეტრიანი [[სევერნი (მდინარე)|სევერნი]], ამ მდინარეს გააჩნია მრავალი შენაკადი, სევერნია ჩაედინება ინგლისის დასავლეთ არსებულ [[ბრისტოლის ყურე]]ში. სიგრძით ინგლისში მეორე მდინარეა ტემზა (346 კმ). დიდი ბრიტანეთის უდიდესი ადმინისტრაციული ერთეულის ტერიტორიაზე არის საკმაოდ ბევრი [[ინგლისის ტბები|ტბა]], თუმცა აქ არსებული ტბები არ გამოირჩევიან თავანთი სიდიდით, მათი დიდი ნაწილი მდებარეობს [[ტბების ოლქი]]ს ტერიტორიაზე, ფართობის მხრივ უდიდესია [[უინდერმერი]]. [[ფაილი:Widecombe in the Moor, Devon.jpg|thumb|alt=Green hills with trees in the foreground.|left|200px|[[დევონი]]]] [[პენინი]]ს მთები ცნობილია როგორც „ინგლისის ხერხემალის“ სახელით, ეს არის უძველესი მთათა სისტემა ინგლისში, რომლის საბოლოო ჩამოყალიბების პროცესი ჯერ კიდევ [[პალეოზოური ჯგუფი|პალეოზოური ერაში]] 300 მილიონი წლის წინ დასრულდა.<ref>{{cite web|url=http://www.summitpost.org/area/range/220026/pennines.html|title=Pennines|publisher=Smmit Post|accessdate=2009-09-08}}</ref> პენინის მთების სიგრძე შეადგენს 400 კილომეტრს, ეს მთები გაიმოირჩევა თავისი დაბალი სიმაღლით, მთათა სისიტემის უმაღლესი წერტილი არის [[კროს-ფელი]]ს, მისი სიმაღლე შეადგენს 893 მეტრს. [[დერბიშირი]]ს და [[იორკშირი]]ს საგრაფოების სიახლოვეს არის [[კარსტული]] მღვიმეები. ინგლისის ჩრდილოეთ ნაწილში არის სამი [[ინგლისის ეროვნული პარკები|ეროვნული პარკი]]. პენინის მთების სამხრეთით არის დაბლობების ტერიტორია. ინგლისი მოქცეულია [[ზომიერი კლიმატური სარტყელი|ზომიერ კლიმატურ სარტყელში]]. სტატისტიკურად აქ ზამთრის ტემპერატურა ყოველწლიურად 0&nbsp;°C-ზე დაბლა არ დადის ხოლო ზაფხულის მაქსიმალური ტემპერატურა 32&nbsp;°C-ს არ აჭარბებს.<ref name="weather">{{cite web|title=What is the Climate like in Britain?|url=http://www.woodlands-junior.kent.sch.uk/customs/questions/weather/|publisher=Woodlands Kent|accessdate=2009-09-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100114052538/http://www.woodlands-junior.kent.sch.uk/customs/questions/weather/|archivedate=2010-01-14}}</ref> ამინდი აქ ხშირად ცვალებადია. ჩვეულებისამებრ ინგლისში ყველაზე ცივი თვეებია იანვარი და თებერვალი, ეს თვეები განსაკუთრებით ცივია ინგლისის სანაპირო ზოლში, ხოლო ყველაზე ცხელი თვეა ივლისი. კლიმატზე უდიდეს გავლენას ახდენს [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანიდან]] შემოსული ჰაერის მასები. == ადმინისტრაციული დაყოფა == გაერთიანებული სამეფოს ადმინისტრაციული ერთეული ინგლისი იყოფა [[ინგლისის რეგიონები|ცხრა რეგიონად]], ესენია: [[დიდი ლონდონი]], [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი ინგლისი]], [[სამხრეთ-დასავლეთი ინგლისი]], [[უესტ-მიდლენდსი]], [[ჩრდილო-დასავლეთი ინგლისი]], [[ჩრდილო-აღმოსავლეთი ინგლისი]], [[იურკშირი და ჰამბერი]], [[ისტ-მიდლენდი]] და [[დასავლეთი ინგლისი]]. თითოეულ ამ რეგიონს ინგლისის ცხოვრებაში განსაკუთრებული ფუნქციები აკისრია. XX საუკუნისთვის ინგლისის ტერიტორიაზე არსებობდა 39 საგრაფო, [[1965]] წელს დაარსდა დიდი ლონდონი. ქვეყანაში არსებობს შვიდი მეტროპოლიური ქალაქი: დიდი ლონდონი (ცენტრი ლონდონი), დიდი მანჩესტერი (მანჩესტერი), მერსისაიდი (ლივერპული), სამხრეთ იორკშირი (დონკასტერი), თაინი და ვეირი (ნიუკასლი), დასავლეთ მიდლენდი (ბირმინგემი), დასავლეთ იორკშირი (ლიდსი). ამგვარ გაერთიენებებში მთავარი ქალაქის გარდა შედის დამატებით მის აგლომერაციაში არსებული დასახლებებიც. == სპორტი == {{მთავარი|სპორტი ინგლისში}} [[ფაილი:Wembley Stadium interior.jpg|thumb|right|ლონდონის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში არსებული [[უემბლი]]ს საფეხბურთო სტატიონი<ref name="Daily Mail&nbsp;&nbsp;— stadium ready">{{cite news | date=3 March 2007| url=http://www.dailymail.co.uk/pages/live/articles/news/news.html?in_article_id=441182 | title=Wembley kick-off: Stadium is ready and England play first game in fortnight |work=Daily Mail |location=London | accessdate=2009-09-05}}</ref>]] ინგლისს გააჩნია დიდი სპორტული ტრადიციები, XIX საუკუნეში აქ ჩამოყალიბდა სხვადასხვა სპორტული სახეობა, რომლებიც დღეს მთელ მსოფლიოში პოპულარობით სარგებლობს. სწორედ აქ ჩამოყალიბდა [[ფეხბურთი]], [[კრიკეტი]], [[რაგბი]], [[ჩოგბურთი]], [[ბადმინტონი]], [[კრივი]] და სხვა სპორტული სახეობები. ინგლისს ყველა ამ სპორტულ სახეობებში გააჩნია თავისი გუნდი, რომელიც მონაწილეობას იღებს მსოფლიოს ისეთ მნიშვნელოვან ჩემპიონატებში, როგორებიცაა: [[ფიფა-ს მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი]], [[რაგბის მსოფლიო ჩემპიონატი]], [[თანამეგობრობის თამაშები]] და სხვა. თუმცა [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიურ თამაშებზე]] ინგლისი გაერთიანებული სამეფოს სახელით გამოდის. ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სპორტული თამაშია ფეხბურთი. [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] 1966 წელს [[ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატი 1966|მსოფლიო ჩემპიონი]] გახდა. ფეხბურთის მმართველი ორგანოა [[ფეხბურთის ასოციაცია]]. ინგლისის ტერიტორიაზე დაარსებული ყველაზე ძველი საფეხბურთო კლუბია [[შეფილდი (საფეხბურთო კლუბი)|შეფილდი]], ის დაარსდა [[1857]] წელს. სხვადასხვა ინგლისური საფეხბურთო კლუბი, არაერთხელ გამხდარა [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის]] გამარჯვებულები. == რესურსები ინტერნეტში == {{ვიქსიკონი}} * [http://www.direct.gov.uk/ Official website of the United Kingdom Government] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070123222233/http://www.direct.gov.uk/en/Gtgl1/GuideToGovernment/index.htm |date=2007-01-23 }} * [http://www.english-heritage.org.uk/ English Heritage] * [http://www.naturalengland.org.uk/ Natural England] * [http://www.enjoyengland.com/ Enjoy England] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{გაერთიანებული სამეფო}} [[კატეგორია:ინგლისი|*]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფო]] 1e248ahmsdi9v6ucu59fhv5td3fmt2r 4830607 4830606 2025-07-10T19:55:47Z GiorgiXIII 62215 4830607 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ინგლისი |მშობლიური სახელი = England |სახელი = ინგლისი |სტატუსი = |დროშა = Flag of England.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Royal Arms of England (1198-1340).svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = ([[ფრანგული ენა|ფრ.]]): „Dieu et mon droit“<br />„ღმერთი და ჩემი უფლება“ |დევიზი ქართულად = |ეროვნული ჰიმნი = <center>[[ფაილი:Reinounido.ogg]]„[[დიდი ბრიტანეთის ჰიმნი|God Save the King]]“</center> |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Europe location ENG2.png |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ლონდონი]] |latd=51 | latm=30 | lats= | latNS=N |longd=0 |longm=7 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[ლონდონი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპარლამენტო მმართველობა]] [[კონსტიტუციური მონარქია]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ინგლისის მონარქები|მონარქი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ჩარლზ III]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ინგლისის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[რიში სუნაკი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = |ფართობი = |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 50 762 900 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2007 |მოსახლეობის აღწერა = |მოსახლეობის აღწერის წელი = |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 395<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/nol/ukfs_news/hi/newsid_7610000/newsid_7618900/7618994.stm|title=England 'most crowded in Europe'|last=Mason|first=Chris|date=2008-09-16|publisher=BBC News|lang=en|accessdate=2010-06-05}}</ref> |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = |მშპ-ის მუპ-ის წელი = |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = |აგი = |აგი-ს ცვლილება = |აგი-ს ადგილი = |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[ფუნტი სტერლინგი]] |ვალუტის კოდი = GBP |ქვეყნის_კოდი = GBP |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+09:00|+09:00]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.uk]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 44 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} [[ფაილი:Map of England within the United Kingdom.png|thumb|ინგლისი]] '''ინგლისი''' ({{lang-en|England}} {{IPA|[ˈɪŋɡlənd]}}) — [[გაერთიანებული სამეფო]]ს ისტორიული და ადმინისტრაციული ოლქი,<ref>{{cite web |title=The Countries of the UK|url=http://www.statistics.gov.uk/geography/uk_countries.asp|publisher=statistics.gov.uk|accessdate=2009-02-01|author=Office for National Statistics|authorlink=|archiveurl=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20020329130655/http://www.statistics.gov.uk/geography/uk_countries.asp|archivedate=2002-03-29}}</ref><ref>{{cite web|title=Countries within a country|url=http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080209003312/http://www.number-10.gov.uk/output/Page823.asp|archivedate=2008-02-09|publisher=number-10.gov.uk|accessdate=2009-02-01|authorlink=Prime Minister of the United Kingdom|8=Prime Minister's Office}}</ref><ref>{{cite web |title= Changes in the list of subdivision names and code elements (Page 11)|url=http://www.iso.org/iso/newsletter_i-9.pdf |format=PDF |publisher=[[სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია]]|accessdate=2009-02-01}}</ref> რომელიც იკავებს დიდი ბრიტანეთის კუნძულის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილს, მას ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება [[შოტლანდია]], ხოლო დასავლეთიდან [[უელსი]]. რაც შეეხება გეოგრაფიულ საზღვრებს, ინგლისის ტერიტორიას აღმოსავლეთიდან საზღვრავს [[ჩრდილოეთის ზღვა]], დასავლეთიდან [[კელტების ზღვა|კელტების]] და [[ირლანდიის ზღვა|ირლანდიის]] ზღვები, ხოლო სამხრეთიდან [[ინგლისის არხი]], სწორედ ამ არხის მეშვეობით ხდება დაკავშირება [[კონტინენტური ევროპა|კონტინენტურ ევროპასთან]]. ინგლისის შემადგენლობაში შედის სანაპირო ზოლის სიახლოვეს არსებული [[ინგლისის კუნძულები|ასამდე მცირე კუნძული]], მათგან განსაკუთრებით აღსანიშნავია კუნძულები: [[სილლი]] და [[უაიტი]]. ინგლისის ტერიტორიაზე ადამიანი უძველესი დროიდან იყო დასახლებული, აქ ადამიანის აქტიური დასახლება 35 000&nbsp;ათასი წლის წინ დაიწყო. ქვეყნის სახელწოდება მომდინარეობს აქ არსებული [[ანგლები|ანგლური]] ტომისგან. ისინი ამ ტერიტორიაზე ჯერ კიდევ ძვ. წ. V და VI საუკუნეებში დასახლდნენ. ინგლისი გაერთიანდა [[927]] წელს. [[XV საუკუნე]]ში დაწყებული [[დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები]]ს შემდეგ, ინგლისის გავლენა დანარჩენ მსოფლიოზე მნიშვნელოვნად გაიზარდა<ref>{{cite web|title=England&nbsp;– Culture|url=http://www.britainusa.com/sections/index_nt1.asp?i=41105&L1=41105&L2=41105&D=0|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080516162153/http://www.britainusa.com/sections/index_nt1.asp?i=41105&L1=41105&L2=41105&D=0|archivedate=2008-05-16|publisher=britainusa.com|accessdate=2009-02-01}}</ref>. მრავალ ქვეყანაში გავრცელდა [[ინგლისური ენა]] და [[ანგლიკანური ეკლესია]]. [[ინგლისური კანონმდებლობა]] სხვადასხვა ქვეყნის სამართლებრივი სისტემის საფუძველი გახდა<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/1038758.stm |title=Country profile: United Kingdom |publisher=news.bbc.co.uk|work=[[BBC News]]|accessdate=2009-02-01 | date=2009-10-26}}</ref>. [[XVIII საუკუნე]]ში სწორედ ინგლისში დაიწყო [[ინდუსტრიული რევოლუცია]]. ინგლისის რელიეფი, ძირითადად, შედგება გორაკებისგან რომელიც ძირითადად ქვეყნის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილში მდებარეობს, ჩრდილოეთისკენ რელიეფი კი უფრო მთიანი ხდება. აღმოსავლეთი ნაწილი ძირითადად მოიცავს დაჭაობებულ ტერიტორიებს, რომლებიც სასოფლო-სამეურნეო მიზნებისთვის ძირითადად ამომშრალია. ინგლისის ადმინისტრაციული ცენტრი [[ლონდონი]] მდებარეობს სამხრეთ ნაწილში. ეს ქალაქი წარმოადგენს არა მარტო ამ რეგიონის არამდე მთელი გაერთიანებული სამეფოს უდიდეს დასახლებას და უდიდეს ურბანულ არეს. ინგლისის მოსახლეობა შეადგენს 51 მილიონ კაცს (მთელი ქვეყნის 84 %). მოსახლეობის ძირითადი ნაწილი სამხრეთ ნაწილში ცხოვრობს. == ისტორია == [[ფაილი:Stonehenge.jpg|მინი|left|[[სტოუნჰენჯი]], [[ნეოლითის ხანა|ნეოლითის ხანის]] მონუმენტი]] ინგლისის ტერიტორიაზე ადამიანი უძველესი დროიდან ცხოვრობდა, ამას ადასტურებს ქვეყნის სხვადასხვა ტერიტორიაზე ჩატარებული არქეოლოგიური გათხრები. აქ აღმოჩენილი უძველესი ადამიანის ფრაგმენტები 700 000 წლით თარიღდება, [[ჰომო-ერექტუსი]]ს წარმომადგენელთა ჩონჩხები აღმოჩენილი იქნა [[ნორფოლკი]]ს და [[საფოლკი]]ს სიახლოვეს.<ref>{{cite news |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/2025530.stm|publisher=BBC News|title=Bone find may rewrite history|accessdate=2009-09-05 | date=2002-06-04}}</ref> ადამიანის ფართოდ დასახლება უკვე 35 000 წლიდან იწყება. უკვე მოგვიანებით ამ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები მნიშვნელოვნად განვითარდნენ, ამას ადასტურებს დაახლოებით ძვ. წ. 2500 წლისათვის აგებული [[სტოუნჰენჯი]] და [[ეივბერი]]. ბრიტანეთის კუნძულზე უკვე მოგვიანებით სხვადასხვა ტომის წარმოამადგენლები სახლობდნენ. მათგან აღსანიშნავია კელტური წარმოშობის, [[ბრიტები]]. [[ძვ. წ. 55]] წელს ბრიტანეთში [[იულიუს კეისარი]] [[რომის იმპერიის მიერ ბრიტანეთის დაპყრობა|შეიჭრა]]. ძვ. წ. 43 წელს იმპერატორ [[კლავდიუსი]]ს მმართველობის პერიოდში ეს ტერიტორია უშუალოდ შეუერთდა [[რომის იმპერია]]ს, აქ შეიქმნა ახალი პროვინცია [[რომაული ბრიტანეთი|ბრიტანეთი]], პროვინციაში უშუალოდ შედიოდა დღევანდელი უელსი და ინგლისი. [[211]] წელს იმპერატორი [[სეპტიმიუს სევერუსი]] ინგლისში იმყოფებოდა, სწორედ ამ წელს ის ქალაქ [[იურკი|იორკში]] გარდაიცვალა. ინგლისში ქრისტიანობა ჯერ კიდევ I საუკუნიდან იწყებს გავრცელებას. [[410]] წელს რომაელებმა კუნძული დატოვეს. რომაული ლეგიონების დახმარების გარეშე ბრიტანეთმა დიდხანს ვეღარ გაუწია წინააღმდეგობა [[ბარბაროსი|ბარბაროს]] გერმანელებს, რომლებიც გამოჩნდნენ [[V საუკუნე|V]]-[[VI საუკუნე]]ებში. [[საქსები|საქსებმა]] და [[იუტები|იუტებმა]] გამარჯვებები მოიპოვეს აქ მცხოვრებ ადგილობრივებზე და მათ, თავიანთ კონტროლს დაუქვემდებარეს ინგლისის აღმოსავლეთი და დასავლეთი ნაწილები.<ref>{{cite web |title=Anglo-Saxons|url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/anglo_saxons/|publisher=BBC News|accessdate=2009-09-05}}</ref> ქვეყნის ჩრდილოეთით მცხოვრებმა ტომებმაც გააფართოვეს თავიანთი გავლენა. აითვისეს რა ინგლისის ძირითადი ტერიტორია, გერმანელებმა დაიწყეს, ბრიტების შევიწროება უელსისა და კორნუელის მიწაზეც. დროთა განმავლობაში, გერმანელი ტომობრივი გაერთიენებებისგან ჩამოყალიბდა ცალკეული სახელმწიფოები, რომლებიც მთლიანობაში წარმოდგენდნენ „[[ჰეპტარქია|ანგლო-საქსურ ჰეპტარქიას]]“. [[VII საუკუნე|VII საუკუნისთვის]] უკვე ინგლისის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბებული სამეფოები იყო: [[ნორთომბრია]], [[მესია]], [[აღმოსავლეთი ანგლები|აღმოსავლეთის ანგების სამეფო]], [[ესექსის სამეფო|ესექსი]], [[კენტის სამეფო|კენტი]], [[სუსექსის სამეფო|სუსექსი]] და [[უესექსის სამეფო]]. შემდგომ [[ვიკინგები|ვიკინგებმა]] დაიპყრეს ინგლისის აღმოსავლეთი ნაწილი. ინგლისის პირველი მეფე გახდა უსექსების წარმომადგენელი [[ალფრედ დიდი]]. მისი შვილიშვილი [[ათელსტანი (ინგლისი)|ათელსტანი]], 927 წელს გაერთიანებული ინგლისის მეფე იყო. ნორმანდიის ჰერცოგი [[უილიამ I (ინგლისი)|უილიამი]], [[1066]] წელს [[ჰასტინგის ბრძოლა|ჰასტინგთან ბრძოლაში]] მოპოვებული გამარჯვების შემდეგ ინგლისის მეფე გახდა.<ref name="normans">{{cite web|url=http://www.historyofengland.net/content/view/31/41/|publisher=historyofengland.net|title=1000 Years Ago|accessdate=2009-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121028064246/http://www.historyofengland.net/content/view/31/41|archivedate=2012-10-28}}</ref> უილიამ დამპყრობელმა ინგლისში გადმოიტანა ფრანგული ფეოდალური სისტემა. [[1154]] წელს ინგლისის ტახტზე ავიდა უილიამ დამპყრობელის შვილიშვილი [[ჰენრი II (ინგლისი)|ჰენრი II]], რომლის მამა [[ჯოფრუა პლანტაგენტი]] საფრანგეთის ერთ-ერთი საგრაფოს [[ანჟუ]]ს გრაფი იყო. ამ დინასტიას [[პლანტაგენეტები]]ს სახელი ეწოდა. ჰენრის და მისი მემკვიდრეების მმართველობის პერიოდში მნიშვნელოვნად განვითარდა ვაჭრობა. XIII საუკუნის ბოლოს ინგლისმა საბოლოოდ დაიპყრო და შეიერთა მეზობელი სამთავრო, [[უელსი]]<ref>{{cite web|title=Edward I (r. 1272–1307)|url=http://www.royal.gov.uk/OutPut/Page61.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080624181028/http://www.royal.gov.uk/OutPut/Page61.asp|archivedate=2008-06-24|publisher=Royal.gov.uk|accessdate=2009-09-21}}</ref>. [[XIV საუკუნე]]ში მიმდინარეობდა ომი ინგლსსა და საფრანგეთს შორის, ამ ომმა [[ასწლიანი ომი|ას წელს]] გასტანა. ამ პერიოდში ინგლისში გავრცელდა [[შავი ჭირი]]ს ეპიდემია, რამაც მრავალი ინგლისელი შეიწირა. [[1453]]-[[1487]] წლებში ინგლისში მიმდინარეობდა სამოქალაქო ომი [[იორკები|იორკებსა]] და [[ლანკასტერები|ლანკასტერებს]] შორის, ამ ომს [[ვარდების ომი]] ეწოდა. საბოლოოდ გამარჯვება იორკებმა მოიპოვეს. ედუარდ იორკის გარდაცვალების შემდეგ ტახტი გადავიდა მისი ძმის [[რიჩარდ III (ინგლისი)|რიჩარდ III]]-ის ხელში. რიჩარდს აუჯანყდა ლანკასტების შორეული ნათესავი [[ჰენრი VII (ინგლისი)|ჰენრი ტიუდორი]]. [[1485]] წელს გამართულ ბრძოლაში გამარჯვება ჰენრიმ მოიპოვა. ინგლისსა და უელსში დაიწყო ახალი დინასტიის [[ტიუდორი (დინასტია)|ტიუდორების]] მმართველობა. ჰენრი VII-ის გარდაცვალების შემდეგ [[1509]] წელს, ტახტი დაიკავა [[ჰენრი VIII]]-მ. ის თავიდან [[პიპი]]ს მხარდამჭერი იყო. თუმცა [[1534]] წელს მან პროტესტი გამოთქვა პაპის მიმართ. ინგლისის მმართველმა წრეებმა, მხარი დაუჭირეს ჰენრის დაპირისპრებას რომის პაპთან. ინგლისის პარლამენტმა გამოსცა აქტი, რომლის ძალითაც ჰენრი გახდა [[ინგლისის ეკლესია|ინგლისური ეკლესიის]] უზენაესი მეთაური. ინგლისის შემდგომმა მმართველმა [[მერი I (ინგლისი)|მერი I]]-მა სცადა კვლავ აღედგინა ინგლისში კათოლიკობა. ვინაიდან ინგლისის მოსახლეობის უმრავლესობა პროტესტანტი იყო, მერის კათოლიკური პოლიტიკა გადაულახავ წინააღმდეგობას წააწყდა. მას კი „სისხლიანი“ მერი უწოდეს. მერის გარდაცვალების შემედგომ ტახტი დაიკავა [[ელისაბედ I]]-მა. [[ელისაბედის ხანა|ელისაბედის მეფობის პერიოდში]] მოხდა [[ესპანური არმადა|ესპანური არმადის]] დამარცხება. სწორედ ინგლისსა და ესპანეთს შორის მიდიოდა ბრძოლა პირველობისთვი. ამ პერიოდში იწყება ინგლისის როგორც კოლონიური სახელმწიფოს ჩამოყალიბების პროცესი. ინგლისის მიერ [[ამერიკა|ამერიკის]] კონტინენტზე დაარსებული პირველი კოლონია იყო [[ვირჯინია]]. [[1603]] წელს დედოფალ ელისაბედ I-ის გარდაცვალების შემდეგ ტიუტორებს უშუალო მემკვიდრე არ დარჩენიათ. ინგლისის ტახტი დაიკავა ტიუდორების ნათესავმა, [[შოტლანდია|შოტლანდიის მეფე]] [[ჯეიმზ I]] სტიუარტმა. ჯეიმზის გარდაცვალების შემდეგ, ტახტზე ავიდა მისი შვილი [[ჩარლზ I]]. ურთიერთობა მეფესა და პარლამენტს შორის უკიდურესად დაიძაბა. [[1628]] წელს პარლამენტმა მიიღო „პეტიცია უფლებათა შესახებ“, მეფემ ეს დოკუმენტი დაამტკიცა იმ იმედით, რომ პარლამენტი მას თანხებს გამოუყობდა, მაგრამ ჩარლზის ვარაუდი არ გამართლდა. ამის გამო მეფემ [[1629]] წელს პარლამენტი დაითხოვა. [[1642]]–[[1651]] წლებში ქვეყანაში მიმდიანრეობდა [[ინგლისის რევოლუცია|სამოქალაქო ომი]], რომლის შედეგადაც მეფე ჩამაოგდეს და სიკვდილით დასაჯეს. ჩარლზის სიკვდილით დასჯის შემდეგ ინგლისში რესპუბლიკა დამყარდა. ამ ეგრეთ წოდებული ინტერრეგნუმის პერიოდში (1649-1660 წლები) ინგლისში ფაქტობრივად სამხედრო დიქტატურა დამყარდა. ამ პერიოდში ქვეყანას მართავდა [[ოლივერ კრომველი]]. კრომველის სიკვდილის შემდეგ ქვეყანაში არასტაბილური სიტუაცია შეიქმნა. [[1660]] წელს მოხდა სტიუარდების ხელისუფლების რესტავრაცია. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] 70-იან წლებში ინგლისში ჩამოყალიბდა [[ვიგები]]ს და [[ტორები]]ს პოლიტიკური პარტიები. 1679 წელს ინგლისის პარლამენტმა ჰაბეას-კორპუს აქტი მიიღო. აქტი ადამიანის უფლებებს იცავდა, სასამართლოს ენიჭებოდა მოქალაქეთა დაპატიმრების კანონიერების შემოწმება. [[1685]] წელს ჩარლზ II-ის გარდაცვალების შემდეგ, ტახტი დაიკავა მისმა ძმა [[ჯეიმზ II]]-მ. [[1688]] წელს ქვეყანაში მოხდა მშვიდობიანი გადატრიალება, ქვეყნის სათავეში მოვიდა [[უილიამ III (ინგლისი)|უილიამ III]]. [[1689]] წელს მიღებული იქნა „ბილი უფლებათა შესახებ“, ამ კანონით ინგლისის მეფეს [[თემთა პალატა]]სთან შეთანხმებით უნდა ემოქმედა. [[ანა (დიდი ბრიტანეთი)|ანას]] გარდაცვალების შემდეგ ინგლისის ტახტი სტიუარტების შორეულ ნათესავ გერმანელ [[ჰანოვერთა დინასტია]]ს გადაეცა. სწორედ ამ პერიოდში ინგლისში საბოლოოდ დამკვიდრდა [[კონსტიტუციური მონარქია]]. ქვეყანაში დაიწყო [[ინდუსტრიული რევოლუცია]]. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Wastwater, Lake District.jpg|thumb|alt=Blue lake between green hills.|right|200px|ტბა [[ვესტვათერი]] მდებარეობს [[ტბების ოლქი|ტბების ოლქში]]]] გეოგრაფიულად ინგლისი მოიცავს [[დიდი ბრიტანეთი (კუნძული)|დიდი ბრიტანეთის კუნძულის]] ორ-მესამედს, ეს რეგიონი მდებარეობს კუნძულის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილში. ინგლისის შემადგენლობაში შედის სანაპირო ზოლის სიახლოვეს არსებული კუნძულები. ინგლისის საზღვარი გადის ჩრდილოეთით [[შოტლანდია-ინგლისის საზღვარი|შოტლანდიასთან]] ხოლო დასავლეთით [[ინგლის-უელსის საზღვარი|უელსთან]]. გაერთიენებული სამეფოს ეს ადმინისტრაციული ერთეული, გაცილებით უფრო ახლოსაა [[კონტინენტური ევროპა|კონტინენტურ ევროპასთან]], ვიდრე დიდი ბრიტანეთის დანარჩენი მხარეები. ინგლისის სანაპირო ზოლიდან 34 კილომეტრში მდებარეობს [[საფრანგეთი]]<ref name="Engchannel">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/187921/English-Channel|title=English Channel|year=2009|work=[[Encyclopædia Britannica]]|publisher=britannica.com|accessdate=2009-08-15}}</ref> ამ ორ ქვეყანას ერთმანეთთან აკავშირებს [[ინგლისის არხი]], რომელიც ქალაქ [[ფოლკსტონი]]ს სიახლოვეს მდებარეობს.<ref>{{cite web |title=History|url=http://www.eurotunnel.com/ukcP3Main/ukcCorporate/ukcAboutUs/ukm/history.htm|publisher=EuroTunnel.com|accessdate=2009-09-05}}</ref><ref>{{cite web|title=Kent|url=http://www.travelbritain.com/England/Kent/index.html|publisher=TravelBritain.com|accessdate=2009-09-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120316105605/http://www.travelbritain.com/England/Kent/index.html|archivedate=2012-03-16}}</ref> ინგლისი გარშემორტყმულია ზღვებით, ესენია დასავლეთიდან [[ირლანდიის ზღვა|ირლანდიის]] და [[კელტების ზღვა|კელტების]] ხოლო აღმოსავლეთიდან [[ჩრდილოეთის ზღვა|ჩრდილოეთის]]. ინგლისი მდიდარია ჰიდროგრაფიული ქსელი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია [[ინგლისის მდინარეები|მდინარეთა]] სისტემა. ინგლისის მნიშვნელოვანი ქალაქები: ლონდონი, ლივერპული და ნიუკასლი გაშენებულები არიან [[ტემზა|ტემზის]], [[მერსი (მდინარე)|მერსის]] და [[ტაინი]]ს სანაპირო ზოლში.<ref name="rivershills">{{cite web |title=Geography of England|url=http://lide.uhk.cz/fim/ucitel/elhmoda1/ramz2/Referaty/r22007/3.doc|publisher=Univerzita Hradec Králové|accessdate=2009-09-05}}</ref> ეს მდინარეები გამორჩეულები არიან თავიანთი მრავალფუნქციონირებით, ამ მდინარეებს საპორტო დანიშნულებაც აკისრიათ. გაერთიანებული სამეფოს უგრძესი მდინარეა 324 კილომეტრიანი [[სევერნი (მდინარე)|სევერნი]], ამ მდინარეს გააჩნია მრავალი შენაკადი, სევერნია ჩაედინება ინგლისის დასავლეთ არსებულ [[ბრისტოლის ყურე]]ში. სიგრძით ინგლისში მეორე მდინარეა ტემზა (346 კმ). დიდი ბრიტანეთის უდიდესი ადმინისტრაციული ერთეულის ტერიტორიაზე არის საკმაოდ ბევრი [[ინგლისის ტბები|ტბა]], თუმცა აქ არსებული ტბები არ გამოირჩევიან თავანთი სიდიდით, მათი დიდი ნაწილი მდებარეობს [[ტბების ოლქი]]ს ტერიტორიაზე, ფართობის მხრივ უდიდესია [[უინდერმერი]]. [[ფაილი:Widecombe in the Moor, Devon.jpg|thumb|alt=Green hills with trees in the foreground.|left|200px|[[დევონი]]]] [[პენინი]]ს მთები ცნობილია როგორც „ინგლისის ხერხემალის“ სახელით, ეს არის უძველესი მთათა სისტემა ინგლისში, რომლის საბოლოო ჩამოყალიბების პროცესი ჯერ კიდევ [[პალეოზოური ჯგუფი|პალეოზოური ერაში]] 300 მილიონი წლის წინ დასრულდა.<ref>{{cite web|url=http://www.summitpost.org/area/range/220026/pennines.html|title=Pennines|publisher=Smmit Post|accessdate=2009-09-08}}</ref> პენინის მთების სიგრძე შეადგენს 400 კილომეტრს, ეს მთები გაიმოირჩევა თავისი დაბალი სიმაღლით, მთათა სისიტემის უმაღლესი წერტილი არის [[კროს-ფელი]]ს, მისი სიმაღლე შეადგენს 893 მეტრს. [[დერბიშირი]]ს და [[იორკშირი]]ს საგრაფოების სიახლოვეს არის [[კარსტული]] მღვიმეები. ინგლისის ჩრდილოეთ ნაწილში არის სამი [[ინგლისის ეროვნული პარკები|ეროვნული პარკი]]. პენინის მთების სამხრეთით არის დაბლობების ტერიტორია. ინგლისი მოქცეულია [[ზომიერი კლიმატური სარტყელი|ზომიერ კლიმატურ სარტყელში]]. სტატისტიკურად აქ ზამთრის ტემპერატურა ყოველწლიურად 0&nbsp;°C-ზე დაბლა არ დადის ხოლო ზაფხულის მაქსიმალური ტემპერატურა 32&nbsp;°C-ს არ აჭარბებს.<ref name="weather">{{cite web|title=What is the Climate like in Britain?|url=http://www.woodlands-junior.kent.sch.uk/customs/questions/weather/|publisher=Woodlands Kent|accessdate=2009-09-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100114052538/http://www.woodlands-junior.kent.sch.uk/customs/questions/weather/|archivedate=2010-01-14}}</ref> ამინდი აქ ხშირად ცვალებადია. ჩვეულებისამებრ ინგლისში ყველაზე ცივი თვეებია იანვარი და თებერვალი, ეს თვეები განსაკუთრებით ცივია ინგლისის სანაპირო ზოლში, ხოლო ყველაზე ცხელი თვეა ივლისი. კლიმატზე უდიდეს გავლენას ახდენს [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანიდან]] შემოსული ჰაერის მასები. == ადმინისტრაციული დაყოფა == გაერთიანებული სამეფოს ადმინისტრაციული ერთეული ინგლისი იყოფა [[ინგლისის რეგიონები|ცხრა რეგიონად]], ესენია: [[დიდი ლონდონი]], [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი ინგლისი]], [[სამხრეთ-დასავლეთი ინგლისი]], [[უესტ-მიდლენდსი]], [[ჩრდილო-დასავლეთი ინგლისი]], [[ჩრდილო-აღმოსავლეთი ინგლისი]], [[იურკშირი და ჰამბერი]], [[ისტ-მიდლენდი]] და [[დასავლეთი ინგლისი]]. თითოეულ ამ რეგიონს ინგლისის ცხოვრებაში განსაკუთრებული ფუნქციები აკისრია. XX საუკუნისთვის ინგლისის ტერიტორიაზე არსებობდა 39 საგრაფო, [[1965]] წელს დაარსდა დიდი ლონდონი. ქვეყანაში არსებობს შვიდი მეტროპოლიური ქალაქი: დიდი ლონდონი (ცენტრი ლონდონი), დიდი მანჩესტერი (მანჩესტერი), მერსისაიდი (ლივერპული), სამხრეთ იორკშირი (დონკასტერი), თაინი და ვეირი (ნიუკასლი), დასავლეთ მიდლენდი (ბირმინგემი), დასავლეთ იორკშირი (ლიდსი). ამგვარ გაერთიენებებში მთავარი ქალაქის გარდა შედის დამატებით მის აგლომერაციაში არსებული დასახლებებიც. == სპორტი == {{მთავარი|სპორტი ინგლისში}} [[ფაილი:Wembley Stadium interior.jpg|thumb|right|ლონდონის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში არსებული [[უემბლი]]ს საფეხბურთო სტატიონი<ref name="Daily Mail&nbsp;&nbsp;— stadium ready">{{cite news | date=3 March 2007| url=http://www.dailymail.co.uk/pages/live/articles/news/news.html?in_article_id=441182 | title=Wembley kick-off: Stadium is ready and England play first game in fortnight |work=Daily Mail |location=London | accessdate=2009-09-05}}</ref>]] ინგლისს გააჩნია დიდი სპორტული ტრადიციები, XIX საუკუნეში აქ ჩამოყალიბდა სხვადასხვა სპორტული სახეობა, რომლებიც დღეს მთელ მსოფლიოში პოპულარობით სარგებლობს. სწორედ აქ ჩამოყალიბდა [[ფეხბურთი]], [[კრიკეტი]], [[რაგბი]], [[ჩოგბურთი]], [[ბადმინტონი]], [[კრივი]] და სხვა სპორტული სახეობები. ინგლისს ყველა ამ სპორტულ სახეობებში გააჩნია თავისი გუნდი, რომელიც მონაწილეობას იღებს მსოფლიოს ისეთ მნიშვნელოვან ჩემპიონატებში, როგორებიცაა: [[ფიფა-ს მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი]], [[რაგბის მსოფლიო ჩემპიონატი]], [[თანამეგობრობის თამაშები]] და სხვა. თუმცა [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიურ თამაშებზე]] ინგლისი გაერთიანებული სამეფოს სახელით გამოდის. ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სპორტული თამაშია ფეხბურთი. [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] 1966 წელს [[ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატი 1966|მსოფლიო ჩემპიონი]] გახდა. ფეხბურთის მმართველი ორგანოა [[ფეხბურთის ასოციაცია]]. ინგლისის ტერიტორიაზე დაარსებული ყველაზე ძველი საფეხბურთო კლუბია [[შეფილდი (საფეხბურთო კლუბი)|შეფილდი]], ის დაარსდა [[1857]] წელს. სხვადასხვა ინგლისური საფეხბურთო კლუბი, არაერთხელ გამხდარა [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის]] გამარჯვებულები. == რესურსები ინტერნეტში == {{ვიქსიკონი}} * [http://www.direct.gov.uk/ Official website of the United Kingdom Government] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070123222233/http://www.direct.gov.uk/en/Gtgl1/GuideToGovernment/index.htm |date=2007-01-23 }} * [http://www.english-heritage.org.uk/ English Heritage] * [http://www.naturalengland.org.uk/ Natural England] * [http://www.enjoyengland.com/ Enjoy England] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{გაერთიანებული სამეფო}} [[კატეგორია:ინგლისი|*]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფო]] b5i86m7rza1oivu6nhd1o6nghr04jh5 0 1844 4830468 4460252 2025-07-10T13:37:54Z Jaba1977 3604 4830468 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}} {{ინფოდაფა პოლიტიკოსი}} [[ფაილი:Garibaldi.jpg|thumb|250px|right|ჯუზეპე გარიბალდი]] '''ჯუზეპე გარიბალდი''' (დ. [[4 ივლისი]], [[1807]], [[ნიცა]] — გ. [[2 ივნისი]], [[1882]], კუნძული [[კაპრერა]]) — [[იტალია|იტალიის]] სახალხო გმირი. გენერალი. XIX საუკუნის იტალიის ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის მოღვაწე, მისი რევოლუციური-დემოკრატიული ფრთის ერთ-ერთი ბელადი ([[მაძინი, ჯუზეპე|ჯ. მაძინისთან]] ერთად). გამოდიოდა იტალიის „ქვემოდან“ გაერთიანების გეგმით. == ახალგაზრდობა == [[ფაილი:The house in which Garibaldi born in Nice.jpg|მინი|მარცხნივ|სახლი ნიცაში, სადაც დაიბადა გარიბალდი]] ჯუზეპე გარიბალდი დაიბადა [[1807]] წლის [[4 ივლისი|4 ივლისს]] ქალაქ [[ნიცა]]ში ნეგოციანტის ოჯახში. გარიბალდების რამდენიმე თაობის ყველა მამაკაცი მეზღვაური და გემთმშენებელი იყო. ჯუზეპეს მამა „პატრონ“ დომენიკო საკუთარი ტარტანით დაცურავდა [[კატალონია|კატალონიიდან]] [[ლიგურია]]მდე და გადაჰქონდა სხვადასხვა ტვირთები. მისი მეუღლე, დონა როზა, სათნო და მზრუნველი [[ქალი]] იყო. ჯუზეპე მათი მეორე ვაჟი იყო, მას სამი ძმა ჰყავდა. დომენიკომ და როზამ თავიანთ შვილებს საუკეთესო განათლება მისცეს. ჯუზეპემ მშობლიური [[იტალიური ენა|იტალიურისა]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულის]] გარდა შესანიშნავად შეისწავლა [[გერმანული ენა|გერმანული]], [[ესპანური ენა|ესპანური]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] ენები, [[მათემატიკა]], [[ისტორია]], [[გეოგრაფია]] და ა. შ. მშობლებს უნდოდათ, რომ ის [[მღვდელი]] გამხდარიყო, მაგრამ ჯუზეპეს [[ზღვა]] იტაცებდა. თხუთმეტი წლის ასაკში იგი უკვე [[იუნგა]]ა და სატვირთო [[გემი]]თ მიემგზავრება [[ოდესა|ოდესისკენ]]. თერთმეტი წლის განმავლობაში ჯუზეპე სერავს [[ხმელთაშუა ზღვა]]ს ყველა მიმართულებით, [[კანარის კუნძულები]]დან [[ტაგანროგი|ტაგანროგამდე]], და სრულყოფილად ეუფლება [[მეზღვაური]]ს ხელობას. ოცდახუთი წლის ასაკში იგი უკვე კაპიტანია. მას შეეძლო წარმატებულით გაეგრძელებინა თავისი კარიერა, მაგრამ მასში ძალიან დიდი შინაგანი ძალა ბობოქრობდა, რომ დაკმაყოფილებულიყო მხოლოდ პირადი კეთილდღეობის მოწყობით. ბავშვობიდანვე იგი მხურვალე ინტერესით და დიდი გულისტკივილით ადევნებდა თვალყურს [[იტალია]]ში მიმდინარე ურთულეს პროცესებს. გარიბალდის მშობლიური ქალაქი [[ნიცა]] ისტორიულად შედიოდა [[პიემინტ-სარდინიის სამეფო|პიემონტ-სარდინიის სამეფო]]ს შემადგენლობაში. [[1796]] წლის აპრილში [[საფრანგეთის რევოლუცია|საფრანგეთის რევოლუციური]] გენერალი [[ბონაპარტი, ნაპოლეონ|ნაპოლეონ ბონაპარტი]] შეიჭრა იტალიაში, დაამარცხა [[პიემონტი|პიემონტისა]] და [[ავსტრია|ავსტრიის]] გაერთიანებული ჯარები და ნიცა [[სავოია]]სთან ერთად [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]] შეუერთა. [[1801]] წელს ნაპოლეონმა ხელახლა დაიკავა ჩრდილოეთ იტალია და ჩამოაყალიბა ლიგურიისა და ციზალპური რესპუბლიკები, მაგრამ [[1814]] წლის აპრილში, როდესაც ნაპოლეონი ტახტიდან გადადგა, [[ვენის კონგრესი]]ს გადაწყვეტილებით პიემონტ-სარდინიის სამეფო აღდგა თავის საზღვრებში და მეფე [[ვიტორიო-ემანუელე I]], რომელიც მანამდე თავს [[სარდინია]]ს აფარებდა, ავსტრიული ხიშტების მეშვეობით დაბრუნდა თავის დედაქალაქ [[ტურინი|ტურინში]]. [[პიემონტი|პიემონტში]], ისევე როგორც იტალიის სხვა ათიოდე სახელმწიფოში, გაუქმებული იყო რესპუბლიკისა და იმპერიის პირობებში ჩატარებული პროგრესული რეფორმები და აღდგენილი იყო [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] დროინდელი კანონმდებლობა და დინასტიები, რომლებიც სრულად ემორჩილებოდნენ ავსტრიის იმპერიის კონტროლს. რევოლუციური საფრანგეთის გავლენამ თავისი შედეგი გამოიღო და იტალიური საზოგადოების განათლებული ნაწილი ვეღარ შეეგუა დამკვიდრებულ რეაქციას. მთელ იტალიაში წარმოიქმნა საიდუმლო, ე. წ. „[[კარბონარები]]ს“, ორგანიზაციათა ქსელი, რომელის მიზანი იყო „რისორჯიმენტო“, ე. ი. იტალიის აღდგომა - აღორძინება. მათი მოთხოვნები იყო კონსტიტუცია, სახალხო წარმომადგენლობა და, რაც მთავარია, ქვეყნის გათავისუფლება ავსტრიული დიქტატისაგან და ერთ სახელმწიფოდ გაერთიანება. [[1821]] წელს მთელი იტალია შეძრა აჯანყებათა ტალღამ, განსაკუთრებით კი [[სიცილია]], მაგრამ ავსტრიული სამხედრო მანქანა სასტიკად უსწორდებოდა პატრიოტებს, ტარდებოდა [[რეპრესია|რეპრესიები]], დაპატიმრებულებს სასტიკად აწამებდნენ და სიკვდილით სჯიდნენ. პიემოტის სამეფოში პატრიოტულმა მოძრაობამ ისეთი ძლიერი ფორმები მიიღო, რომ [[1821]] წელს მეფე გადადგა, მაგრამ მისმა ძმამ და მემკვიდრემ [[კარლო-ფელიჩე]]მ სისხლში ჩაახშო აჯანყება. [[1831]] წელს პიემონტის ტახტზე ავიდა [[კარლო-ალბერტო]], რომელსაც სიჭაბუკის წლებში მოუწია ნაპოლეონის ბანაკებში ყოფნა და ის ლიბერალის რეპუტაციით სარგებლობდა. იტალიელი პატრიოტები მასზე დიდ იმედებს ამყარებდნენ. თვით [[ჯუზეპე მაძინი]]მ, რომელმაც ემიგრაციაში ჩამოაყალიბა ორგანიზაცია „ჯოვინე იტალია“ („ახალგაზრდა იტალია“), მიმართა მეფეს შემდეგი სიტყვებით: “სირ, ჩადექით ერის სათავეში და დაწერეთ თქვენს ალამზე ერთიანობა, თავისუფლება, დამოუკიდებლობა“. მაგრამ კარლო-ალბერტოს, როგორც პოლიტიკოსს, სპონტანური მოქმედებების უარყოფითი გამოცდილება უკვე ჰქონდა ადრე მიღებული და მან უპასუხოდ დატოვა ეს მიმართვა. მაძინი თავისი ორგანიზაციის ძალებით შეუდგა მორიგი აჯანყების მომზადებას. [[ფაილი:First meeting between Giuseppe Garibaldi.jpg|მინი|მაძინისა და გარიბალდის პიველი შეხვედრა]] ჯუზეპე გარიბალდი ამ პერიოდში უკვე გემის კაპიტანი იყო, მაგრამ მან ზედმიწევნით კარგად იცოდა ყველაფერი, რაც ხდებოდა იტალიაში და განიცადა [[ნეაპოლის სამეფო]]ში, კერძოდ სიცილიაში, პატრიოტების სიკვდილით დასჯა. ნაოსნობის დროს გარიბალდი ეზიარა [[სენ-სომონის მოძღვრება]]ს და ამან უფრო გაუმტკიცა მას მისწრაფება ებრძოლა ტირანიის წინააღმდეგ. მან დაიწყო მაძინისთან კავშირების ძებნა. მათი შეხვედრა გაიმართა [[მარსელი|მარსელში]] [[1833]] წელს. მაძინის უკვე დაგეგმილი ჰქონდა აჯანყების მოწყობა პიემონტში და გარიბალდის მან დაავალა ამ გეგმის ნაწილის შესრულება — [[გენუა|გენუის]] არსენალისა და პორტის ხელში ჩაგდება. გარიბალდი ენთუზიაზმით შეუდგა საქმეს, მაგრამ აჯანყება იმდენად ცუდად იყო მომზადებული, რომ დაწყებამდე ჩაიშალა. შეთქმულების მონაწილეთა უმრავლესობა დააპატიმრეს. გარიბალდიმ ძლივს მოასწრო გაქცევა და საფრანგეთს შეაფარა თავი. გაზეთებიდან მან გაიგო, რომ სამხედრო ტრიბუნალმა მას დახვრეტა მიუსაჯა. რეპრესიების შედეგად მაძინის ორგანიზაციამ ფაქტობრივად შეწყვიტა არსებობა და გარიბალდიმ, თავი რომ დაეღწია უმოქმედობისათვის, გადაწყვიტა ახალ სამყაროში გადასახლება. [[1835]] წლის სექტემბერში იგი ადის გემზე და მიემგზავრება [[რიო-დე-ჟანეირო (ქალაქი)|რიო-დე-ჟანეირო]]ში. == სამხრეთამერიკული პერიოდი == რიო-დე-ჟანეიროში გარიბალდის დახვდა იტალიელი ემიგრანტების საკმაოდ დიდი კოლონია. სიკვდილმისჯილ პატრიოტს დიდი პატივით შეხვდნენ, ყველა ოჯახის კარი მისთვის გახსნილი იყო, მალე მას უკვე ბევრი ერთგული მეგობარი ჰყავდა. [[ბრაზილია]]ში იტალიელები ძირითადად კომერციით იყვნენ დაკავებული, მაგრამ გარიბალდის [[კომერცია]] არც ეხერხებოდა და არც აინტერესებდა. იგი მიისწრაფოდა „დიდი საქმეებისკენ“, მას „გრიგალი და შეტევა“ სჭირდებოდა. ასეთი „დიდი საქმე“ გამოჩნდა, როდესაც [[ბრაზილიის იმპერია]]ს გამოეყო სამხრეთი ნაწილი და თავი დამოუკიდებელ რესპუბლიკად გამოაცხადა თანასწორობის და სამართლიანობის დამკვიდრების მოწოდებით. ამ რესპუბლიკის ხელმძრვანელობა მჭიდროდ თანამშრომლობდა იტალიელ პატრიოტ - ემიგრანტებთან, რომლებიც მაძინისთან ინარჩუნებდნენ კავშირს და გარიბალდიც მათ წრეს ეკუთვნოდა. მათი გადაწყვეტილებით გარიბალდი ხდება „რესპუბლიკის [[კორსარი]]“: იგი გადის ზღვაში, თავს ესხმის ბრაზილიის დროშით მიმავალ გემებს, რესპუბლიკის სასარგებლოდ ახდენს გემების და ტვირთების კონფისკაციას, მგზავრებს კი ათავისუფლებს. ეს ხდებოდა [[1837]]-[[1840]] წლებში, ამ პერიოდში გარიბალდის ცხოვრებაში იყო ავანტიურები, შეტაკებები, გამარჯვებები, დამარცხებები, უახლოესი მეგობრების დაღუპვა. გარიბალდი გამოიბრძმედა ბრძოლებში, ჩამოყალიბდა როგორც ლიდერი. იგი მძიმედ იყო დაჭრილი, აღმოჩნდა ტყვეობაში, გადაიტანა წამება, გაიქცა ტყვეობიდან და ისევ გააგრძელა თავისი საქმე. [[1839]] წელს გარიბალდი შეხვდა ანიტას, რომელმაც იგი შეიყვარა, გვერდში ედგა უმძიმესი ბრძოლების დროსაც კი და უძლებდა ყველანაირ გაჭირვებას. მაგრამ როდესაც მათ ბავშვი შეეძინათ, გარიბალდი მიხვდა, რომ მისი მთავარი მოვალეობა იყო თავისი ოჯახისთვის თავშესაფარის და სტაბილურობის უზრუნველყოფა. ამიტომ მან სთხოვა რესპუბლიკის ხელმძღვანელობას უფლება გადამდგარიყო და მიიღო თანხმობასთან ერთად ჯილდოს სახით ხარების ცრაასთავიანი ჯოგი. მეგობრების დახმარებით ჯუზეპე და ანიტა [[მონტევიდეო]]ში დასახლდნენ, დაიწერეს ჯვარი. გარიბალდი მასწავლებლობით არჩენდა ოჯახს. შვიდი წლის განმავლობაში მათ ოთხი შვილი შეეძინათ. მაგრამ ომი მათ ისევ მოადგათ კარზე. [[ფაილი:The Battle of Sant'Antonio, Uruguay in which Garibaldi participated, in 1846.jpg|მინი|გარიბალდი არგენტინელთა წინააღმდეგ ბრძოლის დროს, 1846]] [[1843]] [[არგენტინა|არგენტინის]] [[დიქტატორი|დიქტატორმა]] [[როზასი, ხუან მანუელ|ხუან მანუელ როზასმა]] დაიწყო ომი [[ურუგვაი]]ს რესპუბლიკის წინააღნდეგ და [[მონტევიდეო]]ს მთელი მოსახლეობა აღსდგა თავისუფლების დასაცავად. გარიბალდიმ ჩამოაყალიბა იტალიური ლეგიონი, რომელიც ისე თავგანწირულად და წარმატებით იბრძოდა მტრის წინააღმდეგ, რომ არგენტინის დიქტატორს ჯერ გარიბალდის ლიკვიდაცია უნდოდა და რომ არ გამოუვიდა, შეეცადა მის მოსყიდვას, მაგრამ გარიბალდის უანგარობა საყოველთაოდ ცნობილი იყო. როდესაც ურუგვაის მთავრობამ მადლობის ნიშნად შესთავაზა მას და მის მეომრებს საჩუქრად მიწები, გარიბალდიმ ამაყად უპასუხა: „იტალიელმა ოფიცრებმა შესთავაზეს რესპუბლიკას თავისი დახმარება ყოველგვარი ანაზღაურების გარეშე მხოლოდ პატივისთვის გაეზიარებინათ იმ ხალხის ბედი, რომელმაც მათ სტუმართმოყვარეობა გაუწია“. ურუგვაის მთავრობამ გარიბალდი დანიშნა მთავარსარდლად და გენერლის წოდება მიანიჭა. მონტევიდეოს თავდაცვამ დიდი რეზონანსი გამოიწვია მთელ მსოფლიოში. სარდალ გარიბალდის შესახებ წერდნენ მსოფლიოს ყველა გაზეთები. ამ მოვლენებს [[დიუმა, ალექსანდრ (უფროსი)|ალექსანდრე დიუმამ]] მიუძღვნა წიგნი: „მონტევიდეო ანუ ახალი [[ტროა]]", რომელიც დიდი წარმატებით სარგელობდა. ფრანგი და ინგლისელი დიპლომატები და ადმირალები, რომლებიც იმ დროს მონტევიდეოში იმყოფებოდნენ, ასე იხსენიებდნენ გარიბალდის: „თქვენი ნიჭის და სიმამაცის წყალობით თქვენ ჩაატარეთ სამხედრო ოპერაცია, რომელიც პატივს მოუხვეჭავდა დიად არმიას“; „გარიბალდი არის უდიდესი სიმამაცის მქონე ადამიანი, დაჯილდოებული ჭეშმარიტი სამხედრო ნიჭით“; „ყოველი განსაცდელიდან გარიბალდი გამოდიოდა თავისი ღირსების შეუბღალავად“. უნდა ითქვას, რომ გარიბალდიმ, როგორც დიდმა ორგანიზატორმა, შექმნა თავისი სიმბოლოები: ეს იყო შავი [[ალამი]] (ტანჯული იტალიის სიმბოლო), რომელზეც წითელი აბობოქრებული ვეზუვი იყო გამოსახული (რისორჯიმენტოს სიმბოლო) და, რაც მთავარია, სამხედრო უნიფორმა — წითელი [[ხალათი]] და [[ყელსახვევი]], თეთრი ან რუხი [[პონჩო]] და ფართოფარფლებიანი სომბრეროს ტიპის [[ქუდი]]. ალამისთვის შერჩეული სიმბოლოები მოწმობენ, რომ სამშობლოდან განდევნილი გარიბალდი მუდმივად ინარჩუნებდა რწმენას, რომ მისი ცხოვრების მთავარი მიზანი იტალიის გათავისუფლება და გაერთიანება იყო. იტალიელი ემიგრანტები მონტევიდტოში მუდმივ კავშირში იმყოფებოდნენ იტალიელ პატრიოტებთან და იცოდნენ, რომ ბოლო წლებში სამშობლოში სასიკეთო ცვლილებები ხდებოდა, იტალიის მთელი საზოგადოება აბობოქრებული იყო, ქვეყნდებოდა წიგნები, რომლებიც ამზადებდნენ რისორჯიმენტოსთვის აუცილებელ ატმოსფეროს. [[1847]] წელს ყველასთვის ნათელი იყო, რომ დღე – დღეზე მთელი იტალია აღსდგებოდა საბრძოლველად. გარიბალადიმ თავის თანამებრძოლებთან ერთად დაიწყო მზადება სამშობლოში დასაბრუნებლად. მან წინასწარ გააგზავნა ანიტა და ბავშვები დედასთან ნიცაში, თვითონ კი მონტევიდეოში საქმეებს აგვარებდა და მხოლოდ [[1848]] წლის [[15 აპრილი|15 აპრილს]] თავის უერთგულეს თანამებრძოლეებთან ერთად გამოემგზავრა იტალიაში. == [[1848]] წელი პიემონტში და იტალიაში == პიემონტ - სარდინიის მეფე [[კარლო ალბერტო I (სარდინია)|კარლო-ალბერტო]], რომელმაც [[1834]] წელს ჩაახშო მაძინის მიერ მოწყობილი აჯანყება და გარიბალდის სიკვდილით დასჯა მიუსაჯა, როგორც იყო ჩამოყალიბდა თავის პოლიტიკურ მისწრაფებებში და მიზნად დაისახა პიემონტის იმ ბირთვად გადაქცევა, რომლის გარშემო გაერთიანდებოდა მთელი იტალია. მისმა მინისტრებმა შეიმუშავეს რეფორმები, რომლებმაც პიემონტი იტალიის ყველაზე წარმატებულ სახელმწიფოდ აქციეს. [[არმია]], [[განათლება]], [[კომუნიკაციები]], [[იუსტიცია]], [[კომერცია]] — ყველა ეს სექტორი იყო განახლებული. როგორც ზემოთ უკვე ავღნიშნეთ, კარლო-ალბერტო თავისი ლიბერალური შეხედულებებით რადიკალრად განსხვავდებოდა იმდროინდელი იტალიის სხვა მონარქებისაგან და სურდა ახალი ტიპის [[სახელმწიფო]]ს ჩამოყალიბება. ამ საქმეში მას არ სჭირდებოდა რესპუბლიკური რწმენის მიმდევარი მაძინი და რადიკალი კარბონარები, რომლებიც შეთქმულებების და ტერორის საშუალებით მოქმედებდნენ. კარლო-ალბერტო აპირებდა მხოლოდ ლეგიტიმური საშუალებების გამოყენებას. 1847 წელს მან ჩაატარა სახელმწიფო საბჭოს რეორგანიზაცია, შეასუსტა ცენზურა და შემოიღო კონსტიტუცია, ე. წ. სტატუტი, რომელიც 1923 წლამდე მოქმედებდა. მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი ღონისძიება ის იყო, რომ მან გამოუცხადა ავსტრიას ე. წ. „საბაჟო ომი“, რამაც მას პატრიოტების დიდი სიმპატიები მოუპოვა. "მე არ მეშინია ავსტრიის, მე მზად ვარ მარტო დავიწყო ომი დამოუკიდებლობისათვის“ — სწერდა კარლო-ალბერტო თავის სამხედრო მინისტრს. მთელი ამ წლების განმავლობაში იტალიელი მოაზროვნეების მიერ დაიწერა წიგნები, რომლებშიც ყალიბდებოდა იტალიის აღირძინების კონცეპფცია. 1848 წელს გამოვიდა წიგნი „[[იტალიელების საზოგადოებრივი და მორალური პრიმატი]]“, სადაც დასაბუთებული იყო იტალიის კონფედერაციის შექმნის აუცილებლობა და მითითებული იყო, რომ ამ მიზნის მისაღწევად აუცილებელია, რომ [[რომის პაპი]] და პიემონტის მეფე გაერთიანდნენ. 1847 წელს არჩეული რომის პაპი [[პიუს IX]] აძლევდა იტალიელ ინტელექტუალებს საბაბს, რომ იგი ბელადად მიეჩნიათ — მან გამოაცხადა პაპის სახელმწიფოში პოლიტპატიმრების საყოველთაო ამნისტია, პოლიტემიგრანტებს დაბრუნების უფლება დართო, შემოიღო კონსტიტუცია, დასახა განათლების რეფორმა. საყოველთაო პატრიოტული აღმავლობის პერიოდში იტალიელებს ფსიქოლოგიურად სჭირდებოდათ დიდი თანამედროვე სარდალი, რომელიც უმეთაურებდა მათ და გამარჯვებამდე მიიყვანდა. ამ თვალსაზრისით გარიბალდი, რომლის სახელი ქუხდა მთელ მსოფლიოში და რომლის პოპულარობა საყოველთაოდ აღიარებული იყო, მიჩნეული იქნა შესაფერის ფიგურად. მთელ იტალიაში დაიწყო ხელმოწერით ფულის შეგროვება, რათა „ეროვნული აღიარების ნიშნად" გარიბალდისთვის ოქროს ხმალი მიერთმიათ. სულ რამდენიმე დღეში საჭირო თანხა შეგროვდა. კარლო-ალბერტო იყო ერთ-ერთი პირველი, ვინც მნიშვნელოვანი თანხა შეიტანა. 1848 წლის დასაწყისიდან მთელ [[ევროპა]]ს და კერძოდ იტალიასაც რევოლუციური გამოსვლების ტალღამ გადაუარა. იანვარ — თებერვალში მოხდა აჯანყებები სიცილიაში და [[ნეაპოლი|ნეაპოლში]], [[ტოსკანა]]ში, [[ლომბარდია]]ში, [[ვენეცია]]ში. გარდა პოლიტიკური მოთხოვნებისა ამ აჯანყებებს ეკონომიკური მიზეზებიც გააჩნდათ — ძლიერი მოუსავლიანობის გამო ქვეყანაში შიმშილი იყო და მოსახლეობა პროტესტს გამოთქვამდა მარცვლეულის ავსტრიაში გატანის წინააღმდეგ. [[ვენა]]მ გამოაგზავნა საექსპედიციო კორპუსი არეულობების ჩასახშობად. 1848 წლის [[15 მარტი|15 მარტს]], ავსტრიაში, სადაც აგრეთვე იყო შიმშილის პრობლემა, მოხდა [[რევოლუცია]], რომლის შედეგადაც გადადგა მეტერნიხის მთავრობა. კარლო-ალბერტომ ისარგებლა სიტუაციით და ავსტრიას [[ომი]] გამოუცხადა. იგი თვითონ ჩაუდგა სათავეში თავის არმიას. ერთი თვის განმავლობაში მან რამდენიმე გამარჯვება მოიპოვა და ივნისის დასაწყისისთვის პიემონტს ლომბარდია და ვენეცია შეუერთა. ტოსკანამ მას მხარი დაუჭირა, აჯანყებული ნეაპოლი და პაპის სახელმწიფოც მხარში ამოუდგნენ, მაგრამ წარმატებების პერიოდი ამით დამთავრდა. გარიბალდიმ დასტოვა მონტევიდეო 1848 წლის 15 აპრილს. წამოსვლის წინ მან იცოდა, რომ მთელ იტალიაში ეროვნულ — გამათავისუფლებელი მოძრაობის დიდი აღმავლობა და გამარჯვების მოლოდინი სუფევდა. მგზავრობა გაგრძელდა ორნახევარი თვე და ამ პერიოდში სიტუაცია შეიცვალა სწრაფად უარესობისაკენ. 15 მარტს ნეაპოლის მეფემ ჩაახშო თავის ქვეყანაში რევოლუცია და უკან გამოიწვია ჯარი. რომის პაპმა [[პიუს IX]]-მ გამოაცხადა, რომ რადგან ის არის ყველა კათოლიკეთა მოძღვარი, მას არ შეუძლია მხარი დაუჭიროს ავსტრიის წინააღმდეგ ომს. ვენაში რევოლუციური ტალღა დაცხრა და ავსტრიელებმა მთელი ძალით შეუტიეს ლომბარდიას და უკუაგდეს პიემონტის ჯარი. კარლო-ალბერტოს მიერ ინიციატივის ხელიდან გაშვების მიზეზი ნაწილობრივ ისიც იყო, რომ [[მილანი|მილანშიც]] და ვენეციაშიც ავსტრიელების განდევნის შემდეგ რესპუბლიკები იყო გამოცხადებული, რაც მონარქ კარლო-ალბერტოსთვის აბსოლუტურად მიუღებელი იყო. გარიბალდი ჩამოვიდა იტალიაში ივნისის ბოლოს და [[4 ივლისი|4 ივლისს]] მას მეფემ აუდიენცია დაუნიშნა. ამ შეხვედრამ მათ ორივეს იმედი გაუცრუა. ერთი მხრივ იყო დახვეწილი არისტოკრატი კარლო-ალბერტო, გამოწყობილი ბრწყინვალედ მორგებულ მუნდირში, და მეორე მხრივ ხანგრძლივი მოგზაურობის შემდეგ მოუწესრიგებელი გარიბალდი, გამოწყობილი თავის ეგზოტიკურ პარტიზანულ სამოსში, და თანაც საკმაოდ შელახული მალარიის ახლადგადატანილი შეტევის შემდეგ. კარლო-ალბერტომ ჩათვალა, რომ მისი არმიისთვის თავისმოჭრა იქნებოდა გენერლის წოდების მინიჭიბა ამ "მონტევიდეოლი ვაჟბატონისთვის“. გარიბალდიმაც თავის მხრივ მეფეზე შემდეგი დასკვნა გამოიტანა: „ჩვენი უბედური სამშობლოს ბედი არასაიმედო ადამიანის ხელში აღმოჩნდა“ და თავის მეომრებთან ერთად დასტოვა პიემონტი და წავიდა მილანში, სადაც ადგილობრივმა დროებითმა მთავრობამ მას ვოლონტიორების (სახალხო ლაშქრის) სამათასიანი კორპუსი ჩააბარა. მაგრამ ამავე თვის ბოლოს, [[25 ივლისი|25 ივლისს]] კარლო-ალბერტოს არმიამ წააგო გადამწყვეტი ბრძოლა და ავსტრიელებმა დაიკავეს მილანი და მთელი ლომბარდია. ომი წაგებული იყო. გარიბალდი აღმჩნდა გაურკვეველ სიტუაციაში. მასთან ჩამოვიდა მაძინი და მოუწოდა დაეწყოთ პარტიზანული ომი. მაგრამ მაძინი როგორც სამხედრო ორგანიზატორი აბსოლუტურად უვარგისი იყო, გარიბალდი კი, მიუხედავად თავისი დიდი გამოცდილებისა, იტალიელებისთვის ჯერ მაინც მარგინალი იყო. ჩრდილოეთ იტალიაში იგი აღმოჩნდა თავისთვის უცხო გარემოში, ადგილობრივ პირობებს ის არ იცნობდა. მას ძალიან უკვირდა, რომ გლეხობა პარტიზანებს კი არ ეხმარებოდა, არამედ მტრულად ექცეოდა. მას არ ესმოდა, რომ სოფლებში ისედაც გაჭირვება და შიმშილი იყო, და ომს ახალი გაჭირვებისა და სასტიკი რეპრესიების გარდა არაფერი მოჰქონდა გლეხებისთვის. ამიტომ [[პარტიზანული ომი]] ძალიან ხანმოკლე აღმოჩნდა. გარიბალდიმ ფარ-ხმალი არ დაყარა. მას არავითარი კონკრეტული გეგმა არ გააჩნდა, მაგრამ მზად იყო ებრძოლა ყველგან, სადაც კი საჭირო იქნებოდა. და როდესაც მან დეპეშა მიიღო [[რომი]]დან იმის შესახებ, რომ იქ რევოლუცინერებმა ძალაუფლება ხელში ჩაიგდეს და სთხოვენ გარიბალდის თავის ლეგიონერებთან ერთად ჩამოვიდეს, გარიბალდი დაუყოვნებლივ გაემართა რომში. == რომის რესპუბლიკის თავდაცვა და დაცემა; მეორე ემიგრაცია == [[ფაილი:Garibaldi in the Alps 1.jpg|მინი|გარიბალდი ალპებში]] რომი იყო [[წმინდა ტახტის სახელმწიფო]]ს დედაქალაქი. 1848 წლის [[ნოემბერი|ნოემბერში]] რესპუბლიკელებმა განდევნეს პაპი პიუს IX და მიმართეს გარიბალდის თხოვნით დახმარებოდა ქალაქის დაცვის ორგანიზებაში. თითქმის ორი თვე დასჭირდათ გარიბალდის ლეგიონერებს ზამთრის პირობებში, რომ გადაელახათ უღელტეხილები აპენინებში და მიეღწიათ რომამდე. ურუგვაიდან ჩამოსული მეომრები გამოწყობილები იყვნენ წითელ ხალათებში და თეთრ პონჩოებში, უნაგირებზე მიბმული ჰქონდათ [[ლასო]]. გზაში ისინი იკვებებოდნენ მოსახლეობის ხარჯზე და თავისი შეხედულებით აფრთხობდნენ სოფლელებს, რომელთა თვალში უფრო ყაჩაღებს ჰგავდნენ, ვიდრე მეომრებს. რომში მაძინიც ჩამოვიდა. [[1849]] წლის [[9 თებერვალი|9 თებერვალს]] გაიმართა დამფუძნებელი საბჭოს ასამბლეის სხდომა, რომელმაც გარიბალდის წინადადებით გამოაცხადა [[რომის რესპუბლიკა (XIX საუკუნე)|რომის რესპუბლიკის]] დაარსება და პაპის მართველობის გაუქმება. მიღებული იყო გადაწყვეტილება [[ეკლესია (ნაგებობა)|ეკლესიის]] ქონების კონფისკაციის, აგრეთვე საყოველთაო განათლების, ბეჭდვითი სიტყვის თავისუფლების და ყველა მოქალაქეთა კანონის წინაშე თანასწორობის შესახებ. მაძინის წინადადებით ასამბლეამ მოხაზა სოციალური პროგრამა, რომლის მიხედვით ყოფილი საეკლესიო მიწები განაწილდებოდა უღარიბეს მიწადმოქმედთა ოჯახებს შორის. მაგრამ რომის რევოლუციური მთავრობა და მისი სარდალი გარიბალდი თავს არ იტყუებდნენ: მათ იცოდნენ, თუ რა დიდი საფრთხე მოელოდა რომს. 1849 წლის [[მარტი|მარტში]] ავსტრიამ საბოლოოდ გაანადგურა პიემონტის არმია. გამათავისუფლებელი მოძრაობისათვის ეს კატასტროფა იყო, პიემონტი გადაურჩა ავსტრიის მიერ ოკუპაციას მხოლოდ საფრანგეთის ჩარევის წყალობით. კარლო-ალბერტო გადადგა ტახტიდან თავისი ვაჟის სასარგებლოდ. ავსტრიის ჯარებმა ისევ დაიკავეს ლომბარდია, ტოსკანა, [[პარმა]], [[მოდენა]] და სხვა ქალაქები. დამოუკიდებელნი დარჩნენ მხოლოდ რომი და ვენეცია — ორი თვითგამოცხადებული რესპუბლიკა. ავსტრიის ჯარი მიემართებოდა რომისაკენ და გარიბალდი რომის თავდაცვის ორგანიზებას ჩაუდგა სათავეში. [[რომის რევოლუცია]] აღმოჩნდა ევროპული პოლიტიკის ყურადღების ცენტრში. რომის პაპმა პიუს IX-მ მიმართა ყველა კათოლიკურ ქვეყანას თხოვნით დაეცვად მისი უფლებები წმინდა ტახტის სამფლობელოზე. საფრანგეთის მთავრობამ, რომელიც დაინტერესებული იყო იტალიაში გავლენის გაძლიერებაში ავსტრიის საპირისპიროდ, მიიღო გადაწყვეტილება რომში ჯარის სასწრაფოდ გაგზავნის შესახებ იმ მიზნით, რომ რომის პაპსა და მის ქვეშევრდომებს შორის მიღწეული ყოფილიყო კომპრომისი. გაგზავნილი იყო მხოლოდ სამათასიანი კონტინგენტი, რადგან სამხედრო ოპერაცია არ იგეგმებოდა. იგულისხმებოდა, რომ [[იტალიელები]] კეთილგანწყობილები იქნებოდნენ საფრანგეთის რესპუბლიკის არმიის მიმართ. როდესაც რომში გახდა ცნობილი ფრანგული ჯარის გადმოსხმის შესახებ, ასამბლეამ დაავალა "[[ტრიუმვირატი|ტრიუმვირატს]] გადაარჩინოს რესპუბლიკა და ძალას ძალა დაუპირისპიროს". გარიბალდიმ კარგად გაამზადა თავდაცვის პოზიციები. როგორც კი გამოჩნდა რომისაკენ წყნარად მომავალი ფრანგული ჯარი, მას მოულოდნელად ჯვარედინი ცეცხლი გაუხსნეს და მანამ ფრანგები გონზე მოვიდნენ, გარიბალდიელები ხელჩართულ ხიშტებიან იერიშზე გადავიდნენ და ფრაგები იძულებულები გახდნენ დიდი დანაკარგით უკან დაეხიათ. გარიბალდის უნდოდა ფრანგები გემებამდე ედევნა და ამით თავისი გამარჯვება გაემტკიცებინა, მაგრამ რომის მთავრობა გრძნობდა, რომ საქმე ასე მარტივად არ დამთავრდებოდა და ამიტომ შეაჩერეს გარიბალდი ფრანგებთან ურთიერთობის უკიდურესად გამწვავების შიშით. მაგრამ ამან საქმეს ვერ უშველა. მომხდარმა შეტაკებამ [[პარიზი|პარიზში]] მწვავე რეაქცია გამოიწვია. [[ლუი-ნაპოლეონი|ლუი-ნაპოლეონმა]], რომელიც ერთი წლით ადრე საფრანგეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტად იყო არჩეული, ასე მისწერა თავის სარდალს რომში: "საქმე ეხება ჩვენ მხედრულ ღირსებას და მე არ დავუშვებ მის დაკნინებას." ფრანგული ჯარის კონტინგენტი რომში გაზარდეს ათჯერ და გააძლიერეს არტილერიით. რომი საშინელ საფრთხის წინაშე აღმოჩნდა. რომის დამცველებს შორის გარდა იტალიელებისა იყვნენ პოლონელი და უნგრელი პატრიოტები, ინგლისელი მოხალისეები, ფრანგი დისიდენტები. მაგრამ ეს ლაშქარი არასაკმარისი იყო ქალაქის დასაცველად. კატასტროფა გარდაუვალი იყო. ფრანგმა გენერალმა მისწერა რომის მთავრობას, რომ რადგან ის იწყებს იერიშს რომზე, მოსახლეობას შეუძლია შეუფერხებლად დატოვოს ქალაქი. რომის შტურმი ფრანგებმა დაიწყეს [[1 ივნისი|1 ივნისს]]. ქალაქს არტილერია დაუშინეს, რითაც დიდი ზიანი მიაყენეს ქალაქის ისტორიულ ნაწილს და მშვიდობიან მოსახლეობას. გარიბალდიელები თავგანწირულად იბრძოდნენ, მაგრამ მათი გმირობა უძლური იყო მაღალპროფესიული ფრანგული არმიის წინააღმდეგ. მთელი თვე გრძელდებოდა ბრძოლები, გარიბალდის საუკეთესო მეომრები, მათ შორის მონტევიდეოელები, დაიღუპნენ. თვითონ გარიბალდი თავდაუზოგავად იბრძოდა გაუჩერებლივ წინა ხაზზე. ბოლოს, როდესაც შემდგომი წინააღმდეგობის ყველა შესაძლებლობა ამოწურული იყო, 2 ივლისს გამოცხადდა დაზავება. გარიბალდიმ შეკრიბა თავისი ლეგიონის ნარჩენები და უთხრა: "მე მივდივარ რომიდან. ვისაც უნდა გააგრძელოს ბრძოლა დამპყრობლების წინააღმდეგ, გამომყევით. მაგრამ თქვენ მოგელით მხოლოდ შიმშილი, წყურვილი, ბრძოლები და სიკვდილი." და ლეგიონერები გაჰყვნენ მას. გარიბალდის გვერდით ცხენით მიჰყვებოდა ანიტა. მეორე დღეს ფრანგულმა ჯარმა დაიკავა რომი. მთელი იტალია მოიცვა მასიური რეპრესიების და დახვრეტების ახალმა ტალღამ. გარიბალდი თავისი პატარა ჯარით გაემართა ვენეციისკენ, რომელიც ჯერ იბრძოდა. მათ უნდა გადაელახათ აპენინები ე. წ. ვირის ბილიკებით, რადგან მათ ფეხდაფეხ [[ავსტრიელები]] მისდევდნენ. ადგილობრივი მოსახლეობა იმდენად დაშინებული იყო, რომ არაფრით მათ არ ეხმარებოდა. თანამებრძოლებმა ვერ გაუძლეს სიძნელეებს და დაიფანტნენ, ბოლოს გარიბალდის მხოლოდ რამდენიმე ათეული უერთგულესი თანაშემწე შემორჩა. ანიტა ავად გახდა. უდიდესი სიძნელეებით მათ მიაღწიეს ადრიატიკის სანაპიროს, ეცადნენ მეთევზეთა გემებით ვენეციისკენ გასვლას, მაგრამ ავსტრიულმა ესკადრამ გზა გადაუკეტა, მოუხდათ უკაცრიელ ნაპირზე გადმოსვლა, [[ტყე]]ში დამალვა. აქ ტყეში ანიტა გარდაიცვალა. გარიბალდი იძულებული გახდა ადგილობრივი გლეხებისთვის დაეტოვებინა გვამი დასამარხავად, თვითონ კი სასწრაფოდ გაეცალა ამ ადგილს, რადგან ავსტრიელები მას არ დაინდიბდნენ. თითქმის ყველა მისი თანამებრძოლე უკვე დააპატიმრეს და დახვრიტეს. გარიბალდიმ მოახერხა მთელი ნახევარკუნძულის ხელახლა გადალახვა და პიემონტამდე მიღწევა. პიემონტის მთავრობა იძულებული გახდა ფორმალურად ის დაეპატიმრებინა (ის საპატიმროში კი არა, ერთ - ერთ ციხედარბაზში მოათავსეს). შემდეგ კონვოის თანხლებით გარიბალდი ნიცაში გაამგზავრეს დედის და შვილების სანახავად. თანამემამულეები მას აღფრთოვანებით შეხვდნენ, მაგრამ ხელისუფლებამ შესთავაზა იტალიის დაუყოვნებლივ დატოვება და ემიგრაციაში წასვლა. ტურინის პარლამენტმა გამოთქვა პროტესტი "გენერალ გარიბალდის" სამშობლოდან გაძევების წინააღმდეგ, მაგრამ მთავრობის გადაწყვეტილება უცვლელი დარჩა. ამ დროისთვის [[ვენეციის რესპუბლიკა]]ც უკვე დაცემული იყო და როგორც ერთმა პატრიოტმა სთქვა: "ჩვენ დავეცით უფსკრულის ფსკერზე... იქ უნდა გავჩერდეთ და მიმოვიხედოთ, შემდეგ კი ყველაფერი ხელახლა უნდა დავიწყოთ." [[ფაილი:Garibaldi meucci house 2008 07 20.jpg|მინი|გარიბალდის მუზეუმი სტეიტ-აილენდზე]] [[1850]] წლის [[ივნისი|ივნისში]] გარიბალდი [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] გაემგზავრა. მან ნიცაში დატოვა სამი დაობლებული მცირეწლოვანი შვილი და მოხუცი დედა, რომელსაც ახლობლები დაეხმარებოდნენ ბავშვების აღზრდაში. ტურინის მთავრობის მიერ დანიშნული პენსია და პატრიოტების მიერ მირთმეული ოქროს ხმლის გაყიდვისაგან მიღებული თანხა მან დედას დაუტოვა. ნიუ-იორკში გარიბალდი თითქმის პარალიზებული ჩავიდა — მწვავე [[არტრიტი]], [[რევმატიზმი]], [[მალარია]] და სულიერი [[დეპრესია]] — ეს იყო შედეგი მისი წარუმატებელი ბრძოლისა და საყვარელი მეუღლის დაკარგვისა. იქ მას დახვდა მრავალრიცხოვანი იტალიური სათვისტომო, რომელიც ძალიან პატივისცემით, ყურადღებით და გაგებით შეხვდა გარიბალდის. ერთი წლის შემდეგ გარიბალდი ისევ გემის კაპიტანი იყო და სერავდა ოკეანეებს ყველა მიმართულებით. ასე გრძელდებოდა [[1854]] წლამდე, როდესაც გარიბალდიმ დედის გარდაცვალების შესახებ გაიგო. ამ მომენტიდან მისთვის აქტუალური გახდა სამშობლოში დაბრუნება, რადგან მას შვილებზე უნდა ეზრუნა. როგორც იქნა დადგა დრო, როდესაც მან მიიღო ოფიციალური მინიშნება, რომ ტურინის მთავრობა წინააღმდეგი არ იქნებოდა მისი დაბრუნებისა სამშობლოში. == გარიბალდის დაბრუნება ემიგრაციიდან; იტალიის პოლიტიკური მდგომარეობა 50-ან წლებში == 1850 წლის შემდეგ, გარიბალდის ემიგრაციაში ყოფნის პერიოდში, პიემონტში მოხდა მნიშვნელოვანი სასიკეთო ცვლილებები. ქვეყანა აქტიურად დაადგა ეროვნული პოლიტიკის გატარების გზას. ახალი მეფე [[ვიტორიო ემანუელე II]], რომელიც ტახტზე ავიდა თავისი მამის გადადგომის შემდეგ 1849 წელს, ძალიან ენერგიული, მებრძოლი სულისკვეთების პიროვნება იყო, მართალია მას ავტორიტარული თვისებებიც გააჩნდა, მაგრამ ის იყო სიტყვის კაცი და ზუსტად იცავდა კონსტიტუციას. მის ხელში ტურინი გადაიქცა იტალიის ერთადერთ [[ოაზისი|ოაზისად]], სადაც იყო სიტყვის და აზროვნების თავისუფლება. აქ თავი მოიყარეს მთელი იტალიის ინტელექტუალებმა და პატრიოტებმა. [[1852]] წელს პიემონტიის მთავრობას სათავეში ჩაუდგა დიდი იტალიელი, ბრწყინვალე სახელმწიფო მოღვაწე გრაფი [[გრაფი კამილო ბენზო დი კავური|კამილო ბენსო დი კავური]], რომელმაც ისეთივე როლი შეასრულა იტალიისთვის, როგორც [[ბისმარკი|ბისმარკმა]] [[გერმანია|გერმანიისთვის]]. კავური იყო სულისჩამდგმელი პოლიტიკისა, რომლის საშუალებით პიემონტი სულ მოკლე დროში გახდა იმდროინდელი ევროპის ერთ-ერთი მოწინავე წარმატებული ქვეყანა და მას როგორც მაგნიტს უნდა მიეზიდა დაქუცმაცებული იტალიის ყველა ნაწილი. ჩატარებული იყო რეფორმები, დაარსდა ახალი [[ბანკი|ბანკები]], დაიგო [[რკინიგზა|რკინიგზების]] ხშირი ქსელი, მოდერნიზებული იყო პორტები, შეიქმნა ძლიერი არმია, ეკლესიას თავისი ადგილი მიეჩინა. კავურმა კარგად გააანალიზა 1848-1849 წლების დამარცხებების მიზეზები და მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ ავსტრიასთან დასაპირისპირებლად პიემონტს დასჭირდებოდა ძლიერი მოკავშირეები, რომლებიც დაეხმარებოდნენ მას სამხედრო კონფლიქტის დროს. ასეთ მოკავშირეებად მან მიიჩნია ინგლისი და საფრანგეთი, რომლებთანაც ხელშეკრულებები დადო. [[1854]] წელს, როდესაც ამ მოკავშირე ქვეყნებმა დაიწყეს [[რუსეთი]]ს წინააღმდეგ ყირიმის ომი, კავურმა გააგზავნა [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლში]] სამხედრო კონტინგენტი. ამით მან იმას მიაღწია, რომ [[1856]] წელს პარიზის კონგრესზე მას მიეცა საშუალება მწვავედ დაეყენებინა იტალიის საკითხი. მაგრამ იტალიის აღორძინებისთვის, ბუნებრივია, მარტო დიპლომატია არ იყო საკმარისი, საჭირო იყო პატრიოტული მოძრაობის კონსოლიდაცია პიემონტის მონარქიის ეგიდით. ამ თვალსაზრისით კავური დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა გარიბალდის ფენომენს. ეს ორი პიროვნება, რომლებიც თავდაუზოგავად ემსახურებოდნენ ერთ დიდ საქმეს, იყვნენ ერთმანეთის სრული ანტიპოდები და არა მარტო თავისი წარმომავლობით, წარსული ცხოვრებით და სამყაროს აღთქმით. გარიბალდისთვის [[პოლიტიკა]] იყო აღტყინება, თავგანწირული ბრძოლა იდეალებისთვის და მისი იდეალი იყო დემოკრატიული რესპუბლიკა. არისტოკრატი კავური მონარქიის უსაზღვროდ ერთგული იყო და პოლიტიკაში იგი მოქმედებდა ვირტუოზული მოჭადრაკესავით. გარიბალდი მისთვის იყო ძლიერი საჭადრაკო ფიგურა, რომელიც რაციონალურად უნდა გამოეყენებინა. გარიბალდი, მიუხედავად თავისი იდეალიზმისა, გრძნობდა, რომ არსებულ თანამედროვეობაში იტალიის რესპუბლიკად ჩამოყალიბება არარეალური იყო და სანუკვარი მიზნის მისაღწევად ერთადერთი შესაძლებლობა იყო ეროვნული ძალების გაერთიანება პიემონტის დინასტიის ძალებთან. ამიტომ გარიბალდიმ მიიღო გადაწყვეტილება მხარში ამოსდგომოდა ვიტორიო-ემანუელე II-ს. 1854 წელს გარიბალდი დაბრუნდა თავის მშობლიურ ნიცაში შვილებთან. მას მიეცა საშუალება შეეძინა მამული პატარა კუნძულ კაპრერაზე სარდინიის მახლობლად, სადაც მან პირველად ცხოვრებაში აიშენა საკუთარი ხელით სახლი და დასახლდა შვილებთან ერთად. [[1857]] წელს ტურინში ჩამოყალიბდა ეროვნული პარტია, რომელშიც მონარქისტებთან ერთად რესპუბლიკელებიც გაერთიანდნენ და მიიღეს შემდეგი დეკლარაცია: "რესპუბლიკური პარტია თავს სწირავს ეროვნულ საქმეს, რადგან დარწმუნებულია, რომ უპირველეს ყოვლისა უნდა შეიქმნას იტალია და ჩვენ ვეგუებით [[სავოია|სავოის]] სახლს — დაე შექმენით იტალია და ჩვენ თქვენთან ერთად ვართ" (სავოის სახლი ანუ დინასტია იყვნენ პიემონტ-სარდინიის მონარქები). გარიბალდი იყო ამ პარტიის დამფუძნებელთა შორის და მათი დევიზი იყო "იტალია და ვიტორიო-ემანუელე". ამგვარად კავურმა შექმნა ქვეყანაში მეტად ნოყიერი ნიადაგი გამათავისუფლებელი ომის დასაწყებად. მაგრამ მას აუცილებლად სჭირდებოდა მოკავშირე დიდი ქვეყნის მხარდაჭერა. ასეთ ქვეყნად მას საფრანგეთი მიაჩნდა. [[1852]] წლიდან [[ნაპოლეონ III|შარლ-ლუი-ნაპოლეონ ბონაპარტი]] უკვე საფრანგეთის პრეზიდენტი კი არა, არამედ ფრანგების [[იმპერატორი]] ნაპოლეონ III იყო. ამ ადამიანს სურდა თავისი დიდი ბიძის ნაპოლეონ I-ის დიდების ღირსი ყოფილიყო. მის მმართველობის დროს საფრანგეთი ისევ გახდა ყველაზე გავლენიანი ქვეყანა კონტინენტალურ ევროპაში. კავური მოქმედებდა ფარული დიპლომატიის მეთოდებით, კერძოდ მან მიუგზავნა ნაპოლეონ III-ს ულამაზესი იტალიელი ნორჩი არისტოკრატი ქალი ჰერცოგის ასული ვირჯინია ორლონი, რომელიც იმპერატორის შეყვარებული გახდა და ცდილობდა იტალიის დახმარებისკენ ებიძგა მისთვის. მაგრამ გადაწყვეტილება ნაპოლეონ III-ს მიაღებინა კავურის მიერ აბსოლუტურად გაუთვალისწინებელმა მოულოდნელმა ტრაგიკულმა შემთხვევამ. [[1858]] წლის იანვარში ტერორისტმა ნაპოლეონ III-ს კარეტას სამი ბომბი ესროლა, იმპერატორი შემთხვევით გადარჩა. დაპატიმრებული ტერორისტი აღმოჩნდა კარბონარების ორგანიზაციის წევრი იტალიელი გრაფი [[ორსინი, ფელიჩე|ფელიჩე ორსინი]] და მან სიკვდილით დასჯის წინ მისწერა ნაპოლეონ III-ს წერილი, რომელშიც ახსნა თავისი საქციელის მოტივები. აღმოჩნდა, რომ მომავალი იმპერატორი ახალგაზრდობაში, როდესაც ემიგრანტი იყო და რომში ცხოვრობდა [[1833]] წელს, კარბონარების ორგანიზაციის წევრი ყოფილა და ერთგულების ფიციც კი ჰქონია დადებული. ფიცის გატეხვა კარბონარების წესდების თანახმად სიკვდილით ისჯებოდა და ნაპოლეონს ეს განაჩენი გამოტანილი ჰქოდა რომის 1849 წლის მოვლენების გამო. მაგრამ ამ წერილში ნაპოლეონს ეძლეოდა შანსი: "სირ — სწერდა მას ორსინი, — ნუ უარყოფთ პატრიოტის უკანასკნელ ვედრებას, გაათავისუფლეთ ჩემი სამშობლო და თქვენზე ილოცებს მთელი იტალიელი ხალხი და მათი შთამომავალნი". ისტორიკოსების აზრით ამ წერილმა იმდენად დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ნაპოლეონ III-ზე, რომ მან მიიღო იტალიის შესახებ გადაწყვეტილება. 1858 წლის ივლისში ნაპოლეონ III-მ ფარულად გამოიძახა კავური საფრანგეთში და მათ შეიმუშავეს საიდუმლო ხელშეკრულება საფრანგეთსა და პიემონტს შორის. ამ ხელშეკრულების თანახმად პარიზი ვალდებულებას იღებდა დაეჭირა მხარი ტურინისთვის ვენის წინააღმდეგ ომში. ამ ომის შედეგად პიემონტს შეუერთდებოდა მთელი ჩრდილოეთ იტალია, და კონპენსაციის სახით პიემონტი დაუთმობდა საფრანგეთს ნიცას და სავოის საგრაფოს. დაიწო მზადება ომისათვის. გარიბალდი გამოიძახეს ტურინში და პიემონტის არმიის გენერალ-მაიორის წოდება მიანიჭეს. მას დაევალა რეზერვისტებისაგან (ე.წ. ვოლონტიორებისაგან) ალპიურ მსროლელთა (ბერსალიერების) კორპუსის ჩამოეყალიბა. მეფემ პირადად მიიღო გარიბალდი და მათი შეხვედრა თბილი და გულწრფელი აღმოჩნდა. ვენისთვის არ დარჩა შეუმჩნეველი ტურინის და პარიზის ომისათვის მზადება და ავსტრიის იმპერატორმა [[ფრანც-იოსები|ფრანც-იოსებმა]] გადაწყვიტა დაესწრო მოვლენებისთვის. 1859 წლის [[25 აპრილი|25 აპრილს]] მან წარუდგინა პიემონტს ულტიმატუმი მოთხოვნით განეიარაღებინათ და დაეშალათ გარიბალდის კორპუსი. კავურმა უარყო ულტიმატუმი და [[29 აპრილი|29 აპრილს]] ავსტრიის ჯარი შეიჭრა პიემონტში.[[3 მაისი|3 მაისს]] ნაპოლეონ III-მ სამოკავშირეო ხელშეკრულების თანახმად გამოუცხადა ავსტრიას ომი და თვითონ გამოემართა იტალიაში თავისი ჯარის სათავეში. ფრანგული ჯარის ჩამოსვლას მთელი თვე დასჭირდა და ვინაიდან პიემონტის რეგულარული არმია რიცხობრივად ბევრად ჩამორჩებოდა ავსტრიის არმიას, ტურინს ოკუპაციის საფრთხე დაემუქრა და მისმა დაცვამ ფაქტობრივად გარიბალდის კორპუსის ზურგზე გადაიარა. ამ დროს საფრანგეთის ჯარმა სწრაფი მარშით გადმოლახა ალპიური უღელტეხილები, ნაწილი კი ჩამოვიდა გენუიაში ზღვით და მათ ტურინში ყვავილებით და "ბრავოს" ძახილით შეხვდნენ. ნაპოლეონ III-ს სურვილი ჰქონდა თავისი დიდი ბიძის [[1796]] წლის ელვისებური ომი გაემეორებინა. ავსტრიელებსაც ძალიან კარგად ახსოვდათ ნაპოლეონ I. გამოჩნდნენ თუ არა ფრანგები, მათ დაკარგეს შემართება და ინიციატივა, დაუშვეს ფრანგული და პიემონტური ჯარების შეერთება და ზედიზედ ორი დამარცხება განიცადეს, რის შედეგად [[8 ივნისი|8 ივნისს]] ვიტორიო-ემანუელე II და ნაპოლეონ III ტრიუმფით შევიდნენ გათავისუფლებულ მილანში. გარიბალდის კორპუსი გადაყვანილი იყო ფრონტის მეორეხარისხოვან უბანზე - სამხედრო ხელმძღვანელები იგივე გენერლები იყვნენ, რომლებმაც 1848 წელს არ დაუშვეს გარიბალდი პიემონტის არმიაში ჩარიცხვა. კავურიც თავის მხრივ ცდილობდა, რიმ ნაპოლეონ III-ს არ მოხვედროდა თვალში სახალხო ლაშქარი, რომელსაც გარიბალდი ხელმძღვანელობდა. გარიბალდიმ არ მიიღო დაპირებული შეიარაღება, შტაბიდან მიღებული განკარგულებები უმეტესად უაზრო და დამღუპველიც კი იყო, მაგრამ მიუხედავად ამისა ის ბრძოლებით იწევდა წინ, იკავებდა ქალაქებს და ხელთ იგდო აუარებელი ავსტრიული სამხედრო აღჭურვილობა და არტილერია. მაგრამ გარიბალდის მოქმედებები ამ ომში მეორეხარისხოვანი იყო, მიუხედავად იმ დიდი ყურადღებისა, რომელსაც მას ყველა გაზეთები უთმობდნენ. გადამწყვეტი ბრძოლები გაიმართა საფრანგეთის და ავსტრიის არმიებს შორის ჯერ მაჯენტაში [[4 ივნისი|4 ივნისს]], შემდეგ [[სოლფერინო]]ში [[24 ივნისი|24 ივნისს]] და დამთავრდა ავსტრიელების სრული დამარცხებით. ეს ბრძოლები იყო იმდენად მძიმე და სისხლიანი , მოკლული და დაჭრილი ჯარისკაცების რაოდენობა ორივე მხრიდან იმდენად მრავალრიცხოვანი იყო, რომ ორივე იმპერატორმა სასწრაფოდ დაიწყეს მოლაპარაკება ზავზე, რომელსაც ხელი [[1859]] წლის [[11 ივლისი|11 ივლისს]] მოაწერეს [[ვილაფრანკა]]ში. საზავო ხელშეკრულების თანახმად ავსტრიის იმპერატორმა ფრანც-იოსებმა გადასცა ნაპოლეონ III-ს, როგორც ომში გამარჯვებულ მხარეს, ლომბარდია, და ნაპოლეონ III-მ კი თავის მხრივ გადასცა ის პიემონტს კეთილგანწყობის ნიშნად. ეს პიემონტისთვის დამამცირებელი იყო, და რაც მთავარია, გაურკვეველი დარჩა ჩრდილოეთ იტალიის იმ სახელმწიფოების ბედი, რომლებიც ლომბარდიასა და რომს შორის მდებარეობდნენ (პარმა, მოდენა, ტოსკანა, რომანია), საიდანაც მოსახლეობამ განდევნა ვენის მოკავშირე მონარქები და პიემონტთან გაერთიანება მოინდომა. რაც შეეხება ვენეციას, ის ავსტრიის სრულ მფლობელობაში რჩებოდა. იტალიელები გულგატეხილები იყვნენ, კავური სასოწარკვეთილი, რადგან თვლიდა, რომ ნაპოლეონ III-მ არ შეასრულა ბოლომდე თავისი დაპირება, მაგრამ იძულებული იყო შერიგებოდა რეალობას და დაეწყო რთული დიპლომატიური ვაჭრობა პარიზთან. გარიბალდიმ, რომელსაც დიპლომატიური თამაშები სძულდა, დააპირა თავისი ძალებით გასვლა "ცენტრში" (პარმა, [[ბოლონია]], [[ფლორენცია]]) და პერსპექტივაში "სამხრეთში" (რომი, ნეაპოლი, [[პალერმო]]). მაგრამ ვიტორიო-ემანუელე II-მ მას პირადად დაჟინებით სთხოვა: "იყავით ძალიან ფრთხილად, არ არის საჭირო პარიზის გაღიზიანება". სიტუაცია ისე განვითარდა, რომ გარიბალდი იძულებული იყო გაჩერებულიყო. [[23 ივლისი|23 ივლისს]] მან დაშალა თავისი კორპუსი და გამოთხოვებისას ასეთი სიტყვებით მიმართა თავის ჯარისკაცებს: "არ დაგავიწყდეთ, რომ ჩვენ ვალდებული ვართ მადლობლები ვიყოთ ნაპოლეონ III-ს და გმირული ფრანგული ერის, რომლის ამდენმა შვილმა თავი გასწირა იტალიის გასათავისუფლებლად". კავურმა ოსტატურად ჩაატარა მოლაპარაკებები ნაპოლეონ III-სთან და დაითანხმა იმაზე, რომ ლომბარდიასთან ერთად მთელ ჩრდილოეთ იტალიაში (პარმა, მოდენა, რომანია, ტოსკანა) ჩატარდებოდა [[პლებისციტი]], რომლის შედეგად ეს სახელმწიფოები შეუერთდებოდნენ პიემონტის სამეფოს, პარიზი კი თავისი სამხედრო დახმარების საფასურად მიიღებდა ნიცას და სავოის საგრაფოს, სადაც აგრეთვე ჩატარდებოდა შესაბამისი პლებისციტი. გარიბალდიმ რომ გაიგო ამ პირობის შესახებ, შეშფოთებულმა შეკითხვა გაუგზავნა ნიცის შესახებ ვიტირიო-ემანუელე II-ს და მიიღო მეფისგან შემდეგი პასუხი: "გადაეცით გენერალს, რომ საუბარია არა მარტო ნიცაზე, არამედ სავოიაზეც, და თუ მე ვთმობ ჩემს წიმაპართა მიწას, ჩემთვის ეს უფრო მძიმეა, ვიდრე მისთვის". პლებისციტი ცეტრალურ იტალიაში გაიმართა [[1860]] წლის [[11 მარტი|11 მარტს]] და მოსახლეობამ დაადასტურა თავისი სურვილი ვიტორიო-ემანუელე II-ს ქვეშევრდომები გამხდარიყვნენ. დაახლოებით ერთი თვის შემდეგ პლებისციტი გაიმართა სავოიაში და ნიცაში და იქ მოსახლეობის 85%-მა გამოთქვა სურვილი შესულიყო საფრანგეთის შემადგენლობაში. გულგატეხილი გარიბალდი გენერლობიდან გადადგა და თავის მამულში დაბრუნება არჩია. მეფემ მადლობის ნიშნად მას სამახსოვროდ შესანიშნავი სანადირო თოფი გაუგზავნა. == ერთიანი იტალიის სამეფოს შექმნა == ჩრდილოეთ იტალიის გაერთიანებამ ერთ სამეფოდ 1859 წელს იმპულსი მისცა იტალიის სამხრეთ ნაწილს — ე. წ. [[ორივე სიცილიის სამეფო]]ს მძლავრი რევოლუციური ძვრებისაკენ. ეს სახელმწიფო, რომლის დედაქალაქი იყო ნეაპოლი, შედგებოდა ნახევარკუნძულის სამხრეთ ნაწილისაგან და სიცილიისაგან. ქვეყანას ბოლო 130 წლის განმავლობაში მართავდა ნეაპოლელი [[ბურბონების დინასტია]]. უნდა ითქვას, რომ ორივე სიცილიის სამეფო განსხვავებით ეკონომიკურად მძლავრ და წარმატებულ ჩრდილოეთ იტალიისაგან (მილანი, ბოლონია, ფლორენცია და განსაკუთრებით ტურინი), ცხოვრობდა [[შუა საუკუნეები]]ს პირობებში — აქ რამდენიმე [[ფეოდალი]], ე. წ. გეპარდი, ფლობდა უზარმაზარ [[ლატიფუნდია|ლატიფუნდიებს]], სახელმწიფოს მოურავებივით მართავდნენ კორუმპირებული მოხელეები და მოსახლეობის ძირითადი მასა — გლეხები და მწყემსები — განუსაზღვრელ გაჭირვების და უუფლებობის პირობებში ცხოვრობდა. გაუნათლებლობა, ცრუმორწმუნეობა, ძალადობა, სისხლის აღება, ძარცვა და "მაფიის" თარეში — ასეთ რეალობას ჰქონდა ადგილი სამხრეთში, განსაკუთრებით სიცილიაში. კავური, როგორც რეალისტურად მოაზროვნე სახელმწიფო მოღვაწე, მიუხედავად თავისი პატრიოტიზმისა, როდესაც გეგმავდა ერთიანი იტალიის შექმნას, დიდი სიფრთხილით უყურებდა ნახევარკუნძულის სამხრეთის და სიცილიის პოლიტიკური მიერთების საკითხს. იგი პრიორიტეტულად მიიჩნევდა ჩრდილიეთის მიერ ეკონომიკურ ექსპანსიას სამხრეთში და კაპიტალების საშუალებით მართვის სადავეების ხელში ჩაგდებას. ამას სჭირდებოდა დიდი დრო, მაგრამ ჯერ ერთი ტურინს დროებით ამოწურული ჰქონდა თავისი საბრძოლო პოტენციალი, მეორე მხრივ ევროპაში უნდა აღდგენილიყო წონასწორობა, დარღვეული 1859 წლის საფრანგეთ-პიემონტის და ავსტრიის ომით, და მესამე, რაც მთავარია, აარიდებდა ჩრდილოეთ იტალიას იმ "განგრენის" გავრცელებას, რომელიც სამხრეთს სჭირდა. რადიკალურად განწყობილი პატრიოტები, მათ შორის მაძინი, საპირისპირო აზრს იზიარებდნენ. ისინი თვლიდნენ, რომ საკმარისია ბნელი გაუნათლებელი გლეხობის გამოღვიძება და მთელი იტალია სოციალური აჯანყებით იქნება მოცული. ასეთი გამოღვიძების მცდელობა მათ უკვე რამდენიმეჯერ მოიმოქმედეს, უკანასკნელად 1857 წელს, მაგრამ რეალობაში გლეხობა რევოლუციონერების მიმართ ინდიფერენტულ და ხშირად მტრულ დამოკიდებულებასაც კი ამჟღავნებდა. მაძინის მიმდევარმა სიცილიელმა ადვოკატმა და ჟურნალისტმა [[კრისპი, ფრანჩესკო|ფრანჩესკო კრისპიმ]] 1859 წელს გადაცმულმა შემოიარა სიცილიის ყველა ქალაქი და მაძინისტების კონსპირაციული კავშირები აღადგინა. მაძინი ემიგრაციიდან წერილს წერილზე აგზავნიდა, სადაც წერდა: "მე არ მოვითხოვ პიემონტის გამოსვლას არენაზე, ჩვენ უნდა თვითონ დავიწყოთ, ჩვენ!" მაგრამ ვინ იყო "ჩვენ"? არსებობდა მხოლოდ ერთი ადამიანი, რომელსაც შეეძლო თავისი ავტორიტეტით, თავისი ქარიზმით და თავისი სახელის სიდიადით ჩაენაცვლებინა პიემონტის მონარქია. ეს ადამიანი იყო ჯუზეპე გარიბალდი. [[1860]] წლის გაზაფხულზე გახდა ცნობილი, რომ გარიბალდი აგროვებდა ვოლონტიორებს სიცილიაზე ლაშქრობისთვის. პრაგმატიკოსმა კავურმა არ შეუქმნა მას დაბრყოლებები, იგი გრძნობდა, რომ გარიბალდისთვის ხელისშეშლა დააკარგვინებდა მას და მის მიერ შექმნილ სახელმწიფოს მორალურ ძალას, რადგან გარიბალდის სახელი უკვე იტალიის დროშის ტოლფასი იყო, მაგრამ ყოველგვარ დახმარებაზე უარი გამოუცხადა. თავისი გამჭრიახობით კავური გრძნობდა, რომ რადიკალ - რევოლუციონერ მაძინისაგან განსხვავებით გრიბალდის რეალიზმის გრძნობა და ზომიერება გააჩნდა. ლაშქრობის წინ გარიბალდიმ მისწერა ვიტორიო-ემანუელე II-ს წერილი, რომელშიც ირწმუნებოდა, რომ იგი ერთგული ქვეშევრდომია და დაუმორჩილებას იჩენს მხოლოდ იმიტომ, რომ სწადია უკეთესად ემსახუროს თავის ხელმწიფეს და სამშობლოს. [[ფაილი:Garibaldi departing on the Expedition of the Thousand in 1860.jpg|მინი|გარიბალდის ათასიანი ექსპედიცია]] 1860 წლის [[6 მაისი|6 მაისს]] ღამით გარიბალდის "ათასი", უფრო სწორედ ათას ორმოცდა ცხრა ლეგიონერი, გამოწყობილი წითელ ხალათებში და თეთრ პონჩოებში, ძალიან მცირე ამუნიციით აღჭურვილები, ჩასხდნენ გემებში და გენუიდან სიცილიისკენ გასცურეს. "ათასის" შემადგენლობაში შედიოდნენ ძირითადად ახალგაზრდა ენთუზიასტები, ესენი იყვნენ ადვოკატები, ჟურნალისტები, სტუდენტები, გარიბალდის ალპიურ მსროლელთა კორპუსის შემადგენლიბაში ნაბრძოლი პატრიოტები. ისინი იტალიის ყველა რეგიონიდან იყვნენ ჩამოსული და უსაზღვროდ სწამდათ თავისი ბელადის — "დუჩე" გარიბალდის. ამ ლაშქრობის დაწყებამ უდიდესი რეზონანსი გამოიწვია მთელ ევროპაში. ალექსანდრე დიუმა თავისი იახტით სასწრაფოდ გაემართა სიცილიისენ, ერთდროულად მან დაიწყო გარიბალდის "მემუარების" გამოქვეყნება. [[ჰიუგო, ვიქტორ|ვიქტორ ჰიუგომ]] გაავრცელა შესანიშნავი ესსე, რომელშიც დაუზოგავად ამხილა ორივე სიცილიის მაშინდელი მეფე [[ფრანჩესკო II (სიცილია)|ფრანჩესკო II]] და მისი უსასტიკესი რეჟიმი და ხოტბა შეასხა გარიბალდის და მისი გუნდის გმირობას. პარიზის და [[ლონდონი]]ს გაზეთები აზარტულად აფასებდნენ გარიბალდის შანსებს და მოუწოდებდნენ თანამემამულეებს ლაშქრობაში მონაწილეობისკენ. თვით ნაპოლეონ III, რომელიც ვერ იტანდა გარიბალდის, როგორც ავანტიურული ბუნების პიროვნება, [[მერიმე, პროსპერ|პროსპერ მერიმეს]] გადმოცემით, დიდ ინტერესს ამჟღავნებდა "ათასის" ლაშქრობის მიმართ. [[ფაილი:Battle of Calatafimi.jpg|მინი|მარცხნივ|ბრძოლა კალატაფიმთან]] ეს ლაშქრობა თავიდანვე იღბლიანი აღმოჩნდა. 1860 წლის [[11 მაისი|11 მაისს]] გარიბალდის "ათასმა" მოახერხა უბრრძოლველად გადმოსხდომა სიცილიაში [[მარსალი]]ს პორტში. პირველი ბრძოლა ნეაპოლელ სამეფო ჯართან მათ მოუწიათ [[15 მაისი|15 მაისს]] ქალაქ [[კალატაფიმი]]სთან და მოხდა სასწაული: წითელხალათიანმა ცუდად შეიარაღებულმა გარიბალდიელებმა ხელჩართულ ბრძოლაში სასტიკად დაამარცხეს შესანიშნავად შეიარაღებული მრავალათასიანი პროფესიინარული არმია, რომელმაც დემორალიზებულ მდგომარეობაში [[პალერმო]]სკენ დაიხია. ამ ბრძოლის შემდეგ მთელი სიცილია აჯანყდა: გლეხები, მწყემსები, ქალაქელი ლიუმპენები, ყველა გახარებული იყვნენ საძულველი "ბურბონის" დამარცხებით, ბევრი მათგანი შეუერთდა "ათასს", რადგან ირწმუნეს, რომ გამარჯვების შემდეგ ისინი შესძლებდნენ მიწების თავის ნებაზე გადანაწილებას. აჯანყებულების მიმართ ნეაპოლის ჯარმა დაიწყო გასწორება ბარბაროსული სისასტიკით, როგორც წარსულ წლებში ახდენდა, რამაც საპასუხო სისასტიკე გამოიწვია აჯანყებულების მხრიდან ჯარისკაცების მიმართ, ამან მიიღო ისეთი საშინელი ფორმები, რომ გარიბალდი შეძრწუნებული იყო: "რა საშინელი სანახაობაა... ხედავდე იტალიელების მიერ მოკლული იტალიელების გვამებს... ისინი დახოცილნი იყვნენ თავისივე ძმების მიერ ისეთი სისასტიკით, რომ აფთრებსაც კი აღაშფოთებდათ" — წერდა ის. ამ აჯანყებამ წალეკა ბურბონების ჯარი მთელ სიცილიაში, დარჩა მხოლოდ [[პალერმო]], რომლის ციხესიმაგრეში მოიყარეს თავი სამთავრობო ჯარებმა. [[26 მაისი|26 მაისს]] გარიბალდიმ დაიწყო პალერმოს შტურმი. ქალაქის მოსახლეობა სიხარულით შეხვდა მას და მხარი დაუჭირა ბრძოლებში. ამ დროისათვის გარიბალდის "ათასს" შეუერთდა მრავალი უცხოელი მოხალისე - ძირითადად [[ინგლისელები]] და [[ამერიკელები]] — თავისივე იარაღით. უმძიმესი ბრძოლები გრძელდებოდა [[19 ივნისი|19 ივნისამდე]] და დამთავრდა ნეაპოლის სამთავრობო ჯარის სრული კაპიტულაციით. ამ ჯარის ნარჩენებს გარიბალდიმ მისცა საშუალება გემებით დაეტოვებინათ პალერმო. ამრიგად 1860 წლის ივლისის ბოლოს უკვე მთელ კუნძულს გარიბალდი აკონტროლებდა და იგი გამოცხადდა სიცილიის დიქტატორად. ალექსანდრე დიუმას იახტა მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში იდგა პალერმოს რეიდზე და მის ბორტზე იკერებოდა წითელი ხალათები მეომრებისათვის. გარიბალდის პიროვნებამ აღაფრთოვანა დიუმა და მან დაიწყო მასზე უკვე მეორე წიგნის წერა სახელად "გარიბალდიელები". რაც შეეხება თვით გარიბალდის, ამ ფანტასტიკურმა წარმატებამ თავბრუ არ დაახვია მას. ის დარჩა ისეთივე უბრალო და თავმდაბალი, როგორიც მანამდე იყო. მან გამოაცხადა, რომ არ აპირებს გაჩერებას, რომ სიცილია მხოლოდ ეტაპია, რომ წინაა ნეაპოლი, რომი და მთელი იტალიის გაერთიანება. გარიბალდის ამ განცხადებამ მთელ ევროპაში აჟიოტაჟი გამოიწვია. ნეაპოლის მეფემ ფრანჩესკო II ბურბონმა ნეაპოლიდან მიმართა დახმარების თხოვნით პარიზს და ლონდონს, მაგრამ მხარდაჭერა არ მიიღო. ნაპოლეონ III-მ განაცხადა: "მე მინდა, რომ იტალია თავისით დაწყნარდეს უცხოელების ჩაურევლად". [[ლონდონი]]ც იგივე აზრისა იყო: "ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ გათამაშებული დრამის მაყურებლები ვიყოთ". კავურს საშინლად აშინებდა სიტუაციის განვითარების პერსპექტივა. იგი გრნობდა, რომ გარიბალდის შეჩერება შეუძლებელი იყო და გაუგზავნა მას კონსულტანტები და დამხმარე კონტინგენტი. რაც შეეხება ვიტორიო-ემანუელე II-ს, მისი პოზიცია იყო ორჭოფული: ოფიციალურად იგი ურჩევდა გარიბალდის "უარი თქვას იდეაზე გადავიდეს სიცილიიდან კონტინენტზე", და პირად წერილში კი სთავაზობდა არ დაეჯერა მის რჩევისთვის. გარიბალდიმ შესაბამისად უპასუხა მეფეს: "სირ, ჩემთვის ძნელია არ დაგემორჩილოთ თქვენ, მაგრამ მე მიხმობს ხალხი... როდესაც მე გავათავისუფლებ მოსახლეობას მონობისაგან, მე თქვენ ფეხთ დავდებ ჩემს ხმალს და იმ წუთიდან თქვენი მორჩილი ვიქნები ჩემს უკანასკნელ დღემდე". ამგვარად გარიბალდიმ გააგრძელა თავისი ლაშქრობა. [[20 აგვისტო]]ს ის შეფერხებების გარეშე გადავიდა სიცილიიდან კონტინენტზე და გაემართა ნეაპოლისკენ. [[კალაბრია]]ში ყველა ფორტები თავისი გარნიზონებიანად და არსენალებიანად უბრძოლველად დანებდნენ მას. ეს ლაშქრობა გახდა გარიბალდის "ბრწყინვალე ტრიუმფი". მოსახლეობამაც ისევე, როგორც სიცილიაში, მას მხარი დაუჭირა. ნეაპოლში პანიკა დაიწყო. მეფე ფრანჩესკო II-მ მიატოვა თავისი დედაქალაქი და რომს შეაფარა თავი. დარჩენილმა მთავრობამ კი, რომ გადაერჩინა ქალაქი არეულობასა და ანარქიისაგან, დეპეშა გაუგზავნა გარიბალდის როგორც "უძლეველ დიქტატორს" და "იტალიის მხსნელს" თხოვნით სასწრაფოდ შემოსულიყო ნეაპოლში და აღედგინა წესრიგი. ამიტომ გარიბალდიმ წინ გაუსწრო თავის ჯარს და ჟურნალისტების, მეგობრების, თაყვანისმცემლების დიდი ამალით გაემგზავრა ჯერ კარეტით, შემდეგ მატარებლით და [[7 სექტემბერი|7 სექტემბერს]] ის უკვე ნეაპოლში იყო. ნეაპოლის მთავრობა და გარნიზონი ცერემონიალის ყველა წესების დაცვით მიესალმა მას. გარიბალდი ოფიციალურად გამოცხადდა ორივე სიცილიის სამეფოს დიქტატორად. მაგრამ ამის შემდეგ დაიწყო ყველაზე მძიმე ეტაპი, ის რისაც ძალიან ეშინოდა კავურს, რომელიც მოელოდა მოვლენათა ასეთ განვითარებას. ნეაპოლში ეროვნული მოძრაობის ირგვლივ თავი მოიყარეს არა მარტო ჭეშმარიტმა პატრიოტებმა და ლიბერალებმა, არამედ მეტწილად ბნელი წარსულის მქონე სუბიექტებმა, რათა დავიწყებული ყოფილიყო მათი წარსული, ადვილად დაწინაურებულიყვნენ და გამდიდრებულიყვნენ, ზოგს კი პირადი ანგარიშებიც გაესწორებინათ. სიცილიაში, სადაც აჯანყებული მოსახლეობა არ წყნარდებოდა, მთელი ძალით იჩინა თავი "სამხრეთულმა ყაჩაღობამ". მასიური გახდა მიწების თვითნებური მიტაცებები, მოურავების და მოხელეების თვითგასამართლებები და მკვლელობები. გარიბალდის მოუხდა ნეაპოლის სასწრაფოდ მიტოვება და პალერმოში დაბრუნება ამ არეულობების დასაშოშმინებლად და მის ლეგიონერებს მოუხდათ მოძალადეების მეთაურების დახვრეტვა. უბრალო ხალხში ამან იმედგაცრუება გამოიწვია, აღმოჩნდა, რომ მათ მხოლოდ დროშა შეეცვალათ. რაც ხდებოდა [[სიცილია]]ში, გამეორდა კალაბრიაშიც. აქ საქმე იმითაც რთულდებოდა, რომ აქტიურად მუშაობდნენ ფრანჩესკო II-ს აგენტები, რომლებიც აქეზებდნენ მოსახლეობას არეულობებისაკენ. ფრანჩესკო II-ს კიდევ ჰყავდა ორმოცდაათათასიანი ძლიერი არმია, და იმ დროს, როდესაც გარიბალდის სიცილიაში დაბრუნება მოუხდა, ნეაპოლის მახლობლად ამ არმიამ დაამარცხა გარიბალდის შენაერთები. მდგომარეობა ძალიან დამძიმდა. [[ფაილი:REALISM MURAL 19TH.jpg|მინი|გარიბალდისა და ვიტორიო-ემანუელეს შეხვედრა 26 ოქტომბერს]] [[ტურინი]]ს მთავრობამ ამ კრიტიკულ სიტუაციაში გამოიჩინა ოპერატიულობა და მოქნილობა. კავურმა ოსტატურად გამოიყენა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ გარიბალდი გეგმავდა ნეაპოლიდან პირდაპირ რომისკენ გალაშქვრას, სადაც 1849 წლის შემდეგ პაპის დასაცავად ფრანგული გარნიზონი იდგა. ეს გალაშქრება უეჭველად გამოიწვევდა შეტაკებას იტალიელებსა და ფრანგებს შორის, რაც არ სჭირდებოდა არც პარიზს და არც მით უმეტეს ტურინს. კავურმა შესთავაზა ნაპოლეონ III-ს შემდეგი გეგმა: ფრანგულმა ჯარმა უნდა გაატაროს პიემონტის ჯარი პონტიფოკატის ტერიტორიაზე ნეაპოლის მიმართულებით და ამით პიემონტის ჯარი მოახდენს გარიბალდის ნეიტრალიზაციას. სამაგიეროდ ის ტერიტორიები, რომლებზეც ეს ჯარი გაივლის ([[მარკი]] და [[ომბრია]]), შეუერთდება პიემონტს, თვით რომს კი არაფერი დაემუქრება. ხანმოკლე მოლაპარაკებების შემდეგ ნაპოლეონ III-მ თანხმობა განაცხადა: "იმოქმედეთ, მხოლოდ... სწრაფად". ეს გეგმა ზუსტად იყო შესრულებული და უკვე [[15 ოქტომბერი|15 ოქტომბერს]] ვიტორიო-ემანუელე II თავისი ჯარის სათავეში ნეაპოლში ჩავიდა. გარიბალდიმ, რომელიც ერთგული იყო მეფისადმი მიცემული სიტყვის, უყოყმანოდ მოაწერა ხელი დეკრეტს, რომლის თანახმად დიქტატორის უფლებამოსილება გადასცა ვიტორიო-ემანუელე II-ს. ამით გარიბალდის ჩამოერთვა ყოველგვარი ინიციატივის საშუალება. იგი გულნატკენი იყო: "ადამიანებს იყენებენ როგორც ფორთოხლებს, გამოსწურავენ წვენს და ქერქს აგდებენ" — დაიჩივლა მან. იგი ისევ გადადგა გენერლობიდან და სულ მარტო გაემგზავრა თავის მამულში [[კაპრერა]]ზე. 1860 წლის [[26 ოქტომბერი|26 ოქტომბერს]] ჩატარდა პლებისციტი, რომელმაც დაადასტურა, რომ ნეაპოლის სამეფო, სიცილია, ომდრია და მარკი შევლენ ვიტორიო-ემანუელე II-ს სამეფოს შემადგენლობაში, ამ სამეფოს უკვე იტალია ერქმევა და თვით ვიტორიო-ემანუელე II კი გახდებოდა უფლის წყალობით და ხალხის ნებით იტალიის მეფე. == გარიბალდის რომისკენ ლაშქრობის მცდელობის კრახი == [[ფაილი:Giuseppe Garibaldi on Caprera....jpg|მინი|ჯუზეპე გარიბალდი სარდინიაში]] 1860 წლის [[9 ნოემბერი|9 ნოემბერს]] გადამდგარი გენერალი და ორივე სიცილიის სამეფოს ყოფილი დიქტატორი ჯუზეპე გარიბალდი გემით გაემგზავრა ნეაპოლიდან კაპრერაზე. მას ახლდა მხოლოდ მისი უფროსი ვაჟი მენოწი, თან მიჰქონდა მხოლოდ მცირეოდენი პროდუქტი და ჯიბეში სულ რამდენიმე ლირა ედო. გამცილებელ თანამებრძოლებს მან შესძახა: "რომში შეხვედრამდე". გარიბალდი ამ დროს უკვე 53 წლის იყო. თითქმის ერთი წელი ცხოვრობდა გარიბალდი კაპრერაზე როგორც განდეგილი მხოლოდ თავისი ოჯახის გარემოცვაში. მაგრამ ეს განდეგილობა მოჩვენებითი იყო. მისი სახელი ქუხდა მთელ მსოფლიოში და ყოველ კვირა მასთან გემით ჩამოდიოდა აუარებელი ხალხი: ინგლისელი არისტოკრატები, რომლებიც მასში ხედავდნენ ძველ რომაელს ცინცინატს, რევოლუციონერები [[რუსეთი]]დან და ცენტრალური ევროპიდან, რომლებიც მას რჩევებს სთხოვდნენ, იტალიელი პატრიოტები, რომლებმაც "რომის და ვენეციის გათავისუფლების კომიტეტი" დააარსეს და უნდოდათ, რომ გარიბალდი ჩასდგომოდა მათ სათავეში, და უბრალოდ თაყვანისმცემლები, მათ შორის არისტოკრატი ქალბატონებიც. იტალიელ პატრიოტებს შორის იყო ორი ფრთა: ერთი მხრივ მაძინის მიმდევრები ფანატიკოსი რესპუბლიკელები და მეორე მხრივ მონარქისტები. გარიბალდი თამაშობდა არბიტრის როლს მათ შორის და მას გაუჩნდა იმის შეგრძნება, რომ ის უგვირგვინო "სახალხო მეფეა", ჭეშმარიტება მხოლოდ მის მხარეზეა და მხოლოდ მის თანამებრძოლებს სიცილიის და ნეაპოლის გმირებს აქვთ დამსახურება სამშობლოს წინაშე. ამასთან ერთად გარიბალდი იყო თავისი მეფის ერთგული ქვეშევრდომი, ვიტორიო-ემანუელე II-ს ავტორიტეტი მისთვის ურყევი და ხელშეუხებელი იყო. მაგრამ მას სძულდა "პოლიტიკანები" და უპირველეს ყოვლისა კავური. ანტაგონიზმი გარიბალდის და კავურს შორის მომდინარეობდა არა მარტო კავურის ფრთხილი, ბალანსირებული და კომპრომისული პოლიტიკიდან, რომელიც გარიბალდისთვის გაუგებარი და ამდენად მიუღებელი იყო, არამედ ძირითადად იმ კონცეპციიდან, რომლის საფუძველზეც აგებდა კავური იტალიის სახელმწიფოს. კავურის და მონარქისტების თვალსაზრისით, ეს უნდა ყოფილიყო კონსერვატიული სამეფო, განათლებული, ეკონომიკურად წარმატებული და სამართლებრივი. რაც შეეხება გარიბალდის, მას ამ მხრივ არავითარი გამოკვეთილი პოზიცია არ გააჩნდა. გარიბალდის დამსახურებაზე ქვეყნის წინაშე სამთავრობო წრეებში საკმაოდ კრიტიკული შეხედულება გააჩნდათ, ისინი თვლიდნენ და არც თუ უსაფუძვლოდ, რომ ნეაპოლში დროზე რომ არ შესულიყო ვიტორიო-ემანუელე II თავისი ჯარით, გარიბალდი მაძინის გავლენით იქ რესპუბლიკას გამოაცხადებდა. გარდა ამისა ქვეყნის დაჩქარებულმა გაერთიანებამ მოიტანა უამრავი პრობლემები, რომლებიც გარიბალდის გადასაწყვეტი არ იყო: კალაბრიაში და სიცილიაში არ წყნარდებოდა ყაჩაღობა, კიდევ მრავალი წელი გაგრძელდა ამის შემდეგ ნამდვილი პარტიზანული ომი, რომელმაც უფრო მეტი იტალიელის სიცოცხლე შეიწირა, ვიდრე რისორჯიმენტოსთვის წარმოებულმა ყველა ომმა. აქედან გასაგებია, რომ ტურინში გარიბალდის მიმართ დიდ კეთილგანწყობას არ იჩენდნენ. მას არ თვლიდნენ იმ კაცად, რომელსაც ჭკუა მოეკითხებოდა, თუნდაც დიდ პატივს სცემდნენ მის გმირობას და უანგარობას. ასეთი იყო სიტუაცია, როდესაც გარიბალდი ტურინში ჩავიდა როგორც დეპუტატი პარლამენტის სხდომაზე სიტყვით გამოსასვლელად. მის მომხრე დეპუტატებს წინასწარ ეშინოდათ ამ გამოსვლის, რადგან გრძნობდნენ, რომ მოხდებოდა სკანდალი, რომელიც გამოიწვევდა იტალიის საზოგადოების გახლეჩვას. მეფე ვიტორიო-ემანუელე II საგანგებოდ შეხვდა გარიბალდის და ძალიან თბილად ესაუბრა მას, მაგრამ ამანაც არ გაჭრა. [[პარლამენტი]]ს სხდომაზე, რომელიც გაიმართა [[1861]] წლის [[18 აპრილი|18 აპრილს]] გარიბალდი მივიდა თავის წითელ ხალათში და რუხ პონჩოში გამოწყობილი სომბრეროთი ხელში. მემარცხენეებმა მას ტაში დაუკრეს, მემარჯვენეემა კი სიცილი დაიწყეს. გარიბალდი გამოვიდა ტრიბუნაზე, გაიშვირა ხელი კავურისკენ და მრისხანე ხმით წარმოსთქვა: "მე არასოდეს არ ჩამოვართმევ ხელს ადამიანს, რომელმაც ჩემი სამშობლო მიჰყიდა უცხოელებს (გულისხმობდა ნიცას) და ... რომლის მთავრობა ხელს უწყობს ძმათამკვლელ ომს". ატყდა საშინელი ალიაქოთი, გარიბალდის მომხრე დეპუტატებმა სცადეს შეერბილებინათ ამ სიტყვებით გამოწვეული მძიმე შთაბეჭდილება, მოუწოდეს პარლამენტს შეთანხმებისკენ და შერიგებისკენ, მაგრამ გარიბალდი შერიგებაზე თანახმა იყო მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ იტალიის მთელი შეიარაღებული ძალების მთავარსარდლობა ჩაბარდებოდა მას. დეპუტატები აღშფოთებულები იყვნენ რიგორც ამ მოთხოვნით, ისე კავურის უსამართლო შეურაცხყოფით. თვით კავური, რომელიც უაღრესად ამაყი და ფეთქებადი ხასიათის კაცი იყო, იჯდა გაუნძრევლად გაფითრებული და აკანკალებული, მაგრამ ხმა არ ამოუღია, რადგან იცოდა, რომ თუ მას უღალატებდა თავშეკავება, იმავე საღამოს იტალიაში შეიძლება [[სამოქალაქო ომი]] დაწყებულიყო, იტალია კი ამას ვერ გადაიტანდა. ეს სხდომა საბედისწერო აღმოჩნდა კავურისთვის. "აღელვებას რომ შეეძლოს კაცის მოკვლა, იმ საღამოს მე მოვკვდებოდი" — შესჩივლა მან თავის მეგობარს. თვენახევარიც კი არ გავიდა ამ სხდომის შემდეგ, რომ ორმოცდა თერთმეტი წლის კავური უეცრად გარდაიცვალა. გარიბალდიმ კი არც სინანულის და არც სამძიმრის გამოსახატავი სიტყვაც კი არ გაიმეტა თავისი პოლიტიკური მოწინააღმდეგის გარდაცვალების გამო. ამ საპარლამენტო ინცინდენტის შემდეგ გარიბალდის ავტორიტეტი და დიდება კიდევ უფრო გაძლიერდა და კავურის სიკვდილის შემდეგ მან, როგორც ეროვნულმა მოღვაწემ იტალიის მთელი პოლიტიკური სივრცე დაიკავა. მასთან კაპრერაზე კიდევ უფრო მეტი ხალხი ჩამოდიოდა და რომის და ვენეციის გათავისუფლების ფანტასტიკურ პროექტებს სთავაზობდნენ. გარიბალდი მათ ყველას უსმენდა და ეთანხმებოდა. მას უკვე ყველაფერი შესაძლებლად მიაჩნდა. იდეით გატაცება იმდენად დიდი იყო, რომ რეალობის შეგრძნება ფაქტობრივად დაიკარგა. კავურის სიკვდილის შემდეგ სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარე გახდა რატაცი, დიდი ღირსებებით დაჯილდოებული პიროვნება, მაგრამ როგორც პოლიტიკოსი იგი არ ფლობდა შესაძლებლობების გამოყენების ხელოვნებას ისეთ მაღალ დონეზე, როგორც კავური, სურვილი კი გამხდარიყო კავურის ტოლი მას ჰქონდა. ვიტორიო-ემანუელე II-ც მიისწრაფოდა დიდი და თამამი პოლიტიკა ეწარმოებინა, რომელიც მას რომს და ვენეციას მოუტანდა. ამიტომ გამოყენებული იყო იგივე ხერხი, რომელმაც კარგად იმუშავა 1859 წელს - ტურინში მიწვეული იყო გარიბალდი. რაზე შეთანხმდნენ რატაცი და მეფე გარიბალდისთან დარჩა საიდუმლოდ, მაგრამ მათ შეხვედრის შემდეგ გარიბალდიმ, რომელიც არ მალავდა თავის მიზანს "გაემეორებინა — გაეგრძელებინა" დაწყებული საქმე, ოფიციალურად შექმნა ტურინში თავისი შტაბი და დაიწყო ვოლონტიორების შეკრება. შემდეგ გაიმართა მისი ტურნე ჩრდილოეთ იტალიის ყველა დიდ ქალაქში, სადაც ის ხალხის დიდი თავყრილობის წინაშე მგზნებარე სიტყვებით გამოდიოდა და ეგზალტირებული ხალხი სკანდირებდა მასთან ერთად: "რომი და ვენეცია". ავსტრიამ პროტესტი გამოაცხადა მის საზღვრებთან გარიბალდის მეომრების თავმოყრის გამო და ტურინის მთავრობა შეშინდა. სასწრაფოდ დააპატიმრეს საზღვარზე მყოფი გარიბალდიელები, დაპატიმრების დროს მოხდა შეტაკება, იყვნენ მოკლულებიც. მთელი იტალია აღშფოთდა, გარიბალდიმ მომხდარი გააპროტესტა, მაგრამ [[მეფე]]მ და რატაციმ მოახერხეს გარიბალდის დაყვავება და ისევე ყველასთვის საიდუმლოდ დარჩენილ მომავალ გეგმებზე დათანხმება. უეცრად, ყველასთვის მოულოდნელად, [[1862]] წლის ივლისში გარიბალდი [[პალერმო]]ში ჩავიდა. აქ მას ისეთი აღფრთოვანებული შეხვედრა მოუწყეს, თითქოს ის ისევ იყო სიცილიის დიქტატორი. გარიბალდი გამოვიდა პალერმოს ფორუმზე და რიხიანად წარმოსთქვა: "პალერმოს ხალხნო! საფრანგეთის მბრძანებელი, რომელმაც ფიცი გატეხა და ოკუპირებული აქვს რომი ... ყაჩაღების და მკვლელების წინამძღოლი გახდა. დავატოვებინოთ ნაპოლეონს რომი და თუ საჭირო იქნება, ახალი "[[სიცილიური სერობა]]" მოუწყოთ!" ხალხმა გარიბალდის უპასუხა ერთსულოვანი ძახილით: "რომი ან სიკვდილი!" . გარიბალდი თავისი ვოლონტიორების კოლონების სათავეში გაბედულად გაემართა მესინის სრუტისკენ ნახევარკუნძულზე გადასასვლელად. გზაში მან მიიღო ვიტორიო-ემანუელე II-ს მკაცრი ბრზანება რომ შეეწყვიტა ლაშქრობა. გარიბალდიმ ყურად არ იღო ეს ბრძანება და გააგრძელა გზა. მას არ აინტერესებდა, რომ საფრანგეთის მთავრობამ უკვე გამოთქვა გულისწყრომა "თავხედური მუქარების" გამო და დაადასტურა თავისი განზრახვა დაიცვას "წმინდა ტახტის" სამფლობელო. ვიტორიო-ემანუელე II-ს სხვა გზა აღარ ჰქონდა — როგორც კი გარიბალდის ვოლინტიორებმა ფეხი დადგეს კალაბრიის მიწაზე, მათ სამთავრობო ჯარი გადაეღობა. ვოლონტიორების მხრიდან ატყდა სროლა, გარიბალდი, თავიდან რომ აეცილებინა შეტაკება, გამოვარდა წინა ხაზზე და ჩადგა მოწინაარმდეგეებს შორის. ცეცხლი მხოლოდ მაშინ შეწყდა, როდესაც გარიბალდი დაჭრილი მიწაზე დაეცა. ვოლონტიორები დააპატიმრეს, თვით გარიბალდი როგორც ტყვე გადაიყვანეს ფორტში. [[ფაილი:Garibaldi after being wounded on the Aspromonte Massif.jpg|მინი|გარიბალდი მკურნალობის დროს]] გარიბალდის სამკურნალოდ მთავრობამ ევროპის საუკეთესო ქირურგები ჩამოიყვანა, მაგრამ პატიმრობა მაინც პატიმრობა იყო. მომხდარმა აღაშფოთა მთელი ევროპის საზოგადოებრივი აზრი, რომელმაც ტანჯულის შარავანდედით შეამკო გარიბალდი. სიმბოლიურ პატიმრობაში გარიბალდიმ 54 დღე გაატარა, ამ დროს მას გაუკეთეს სერიოზული ოპერაცია და გადაურჩინეს ფეხი ამპუტაციისაგან. 1862 წლის ოქტომბერში ვიტორიო-ემანუელე II-მ ამნისტია გამოუცხადა გარიბალდის და ის კაპრერაზე დაბრუნდა. ამ დროს ის უკვე 55 წლის იყო, გადატანილი ჭრილობის შემდეგ ჯანმრთელობა ძალიან ნელა უბრუნდებოდა მას, მხოლოდ რამდენიმე თვის შემდეგ შესძლო მან ყავარჯნებით სიარული. ძალიან მძიმედ განიცდიდა გარიბალდი თავის "უმოქმედობას და უსარგებლობას", და როდესაც გაიგო, რომ რამდენიმე ოფიცერი, რომელიც მის ლაშქრობას შეუერთდა, იყვნენ დაპატიმრებული და ზოგი დახვრეტილიც კი, იმ დროს როდესაც ის თვითონ, ამ ლაშქრობის ორგანიზატორი და მეთაური ამნისტირებული იყო, ამ უსამართლობამ ის მთლად დათრგუნა. მოვლენებზე რაიმე გავლენის მოხდენის საშუალება მას აღარ ჰქონდა, რადგან ის შინაურ პატიმრობაში იმყოფებოდა და პრესასთანაც კავშირს მოკლებული იყო. [[1864]] წლის დასაწყისში გარიბალდიმ მიიღო [[ინგლისი]]ს პრემიერ-მინისტრ [[პალმერსტონი]]სგან თხოვნა სწვეოდა ინგლისს სტუმრად. მთელი ინგლისი აღმერთებდა გარიბალდის, ხედავდიენ მასში ძველი მითების გმირს, თანამედროვე [[ულისე]]ს. ამ გრძნობას იზიარებდნენ საზოგადოების ყველა ფენები, მასში აფასებდნენ პიროვნებას, რომელიც სოციალური ჯგუფების დაპირისპირებაზე მაღლა იდგა და მიუხედავად თავისი რესპუბლიკური მრწამსისა, ერთგულად ემსახურებოდა [[მონარქია]]ს. ინგლისში ვიზიტი, რომელიც შესდგა 1864 წლის აპრილში, მართლაც ტრიუმფალური იყო. [[საუთჰემპტონი]]ს პორტში, სადაც იგი ჩამოვიდა [[გემი]]თ, ქუჩებში, სადაც ის გადაადგილდებოდა, რკინიგზის გასწვრივ, როდესაც ის მგზავრობდა, იკრიბებოდა აუარებელი ხალხი და მიესალმებოდა ვაშას ძახილით. მინისტრები, პარლამემტარები, ყველა გამოჩენილი პიროვნება, თვით ტახტის მემკვიდრე გარიბალდის პატივსაცემად მიღებებს მართავდნენ. ინგლისიდან ჩამოსვლის შემდეგ გარიბალდი დროებით დაუბრუნდა პატრიარქალურ ცხოვრებას ოჯახთან ერთად კაპრერაზე, მაგრამ მას არ შეეძლო არ გაეგრძელებინა გეგმების შედგენა რომის და ვენეციის დაბრუნების თაობაზე, მიუხედავად იმისა, რომ რეალური ინიციატივის გამოვლენის საშუალებას იგი მოკლებული იყო. მის გარშემო იკრიბებოდნენ მაძინისტები და მონარქისტები, რომლებიც ერთმანეთს ექიშპებოდნენ და ცდილობდნენ გარიბალდის თავის მხარეზე გადაბირებას. ბოლოს გარიბალდი დაიღალა მათი ინტრიგებისგან და ლაყბობისგან, იგი უკვე 57 წლის იყო, მას შერყეული ჯანმრთელობა ჰქონდა და ძალიან ეშინოდა, რომ ასეთი უსარგებლო ცხოვრება მოელოდა მას მომავალში. ასე გრძელდებოდა [[1866]] წლამდე. == ვენეციის დაბრუნება იტალიის შემადგენლობაში == 1864 წლის სექტემბერში პარიზსა და ტურინს შორის ხელი მოეწერა შემდეგ ხელშეკრულებას, რომელიც სამი ძირითადი პუნქტისგან შედგებოდა: :1. იტალია კისრულობდა რომის პაპის ტერიტორიის ხელშეუხებლობის უზრუნველყოფას; :2. საფრანგეთი იწყებდა პაპის სახელმწიფოდან თავისი ჯარის გამოყვანას, რაც ორი წლის განმავლობაში უნდა დასრულებულიყო; :3. იტალიის ხელისუფლებას არ უნდა შეეშალა ხელი რომის პაპისთვის საკუთარი არმიის შექმნაში; ამასთან ერთად იტალიის დედაქალაქი [[ტურინი]]დან [[ფლორენცია]]ში უნდა გადასულიყო. ამ შეტანხმებამ თითქოს წერტილი დაუსვა ვიტორიო-ემანუელე II მისწრაფებას რომის — იტალიის ჭეშმარიტი დედაქალაქის ერთიან სახელმწიფოში გაერთიანებას, მით უმეტეს, რომ მაშინდელი პაპი პიუს IX უდრეკი იყო საღვთო ქალაქზე პონტიფიკატის სუვერენიტეტის შენარჩუნების მოთხოვნაში და არავითარ შეთანხმებებზე არ თანხმდებოდა იტალიის სახელმწიფოს საბოლოოდ ჩამოსაყალიბებლად. მაგრამ ამავე დროს დაისახა ვენეციის დაბრუნებოს რეალური პერსპექტივა. [[პრუსია|პრუსიის]] მეფემ [[ვილჰელმ I (გერმანიის იმპერია)|ვილჰელმ I]]-მა დაისახა მიზნად გერმანული მიწების გაერთიანება პრუსიის ჰეგემონიის დამყარებით და ავსტრიისთვის გერმანულ კავშირზე იმპერიული უფლებების ჩამორთმევა. სახეზე იყო პრუსიასა და ავსტრიას შორის საომარი სიტუაციის შექმნა. პრუსიის კანცლერი [[ბისმარკი, ოტო ფონ|ოტო ფონ ბისმარკი]] [[1865]] წელს საიდუმლოდ შეხვდა ნაპოლეონ III-ს რათა გაერკვია მისი პოზიცია ამ საკითხში. საფრანგეთს ხელს არ აძლევდა ავსტრიის დასუსტება, რადგან ცნობილი იყო, რომ ვენა გეგმავდა საფრანგეთზე რევანშის აღებას 1859 წელს დამარცხებისთნის და ლომბარდიის უკან დაბრუნებას და შესაბამისად არ სცნობდა გაერთიანებულ იტალიის სამეფოს. ამით აიხსნება ნაპოლეონ III-ს კეთილგანწყობა პრუსიის გეგმების მიმართ. იგი დაპირდა ბისმარკს საფრანგეთის ნეიტრალიტეტს მომავალ ომში და ამასთან ერთად შესთავაზა იტალიის მონაწილეობა ამ ომში იმ პირობით, რომ გამარჯვების შემდეგ იტალია ანექსიის სახით მიიღებდა [[ვენეცია]]ს. საფრანგეთის ნეიტრალიტეტით მომავალ ომში ავსტრიაც იყო დაინტერესებული და ნაპოლეონ III-მ ვენასთანაც დადო ხელშეკრულება, რომლის თანახმად საფრანგეთი ამ ომში ნეიტრალიტეტის საფასურად ავსტრიის გამარჯვების შემთხვევაში მისგან ჯილდოს სახით მიიღედა ვენეციას, და საფრანგეთი კი თავის მხრივ დაუთმობდა ვენეციას იტალიას. ამგვარად, როგორც არ უნდა დამთავრებულიყო ეს ომი, იტალია მაინც მიიღებდა ვენეციას, და ეს მოხდებოდა ნაპოლეონ III-ს მეოხებით. ვიტორიო-ემანუელე II დიდი სიხარულით დათანხმდა ომზე პრუსიის მხარეზე ავსტრიის წინააღმდეგ. მას ჰყავდა შესანიშნავად შეიარაღებული მრავალრიცხოვანი [[არმია]], ძლიერი [[ფლოტი]] და რაც არ იყო უმნიშვნელო — გენერალი გარიბალდი, რომელსაც შეეძლო მოკლე ხანში რეზერვისტ — ვოლონტიორებისაგან ბრძოლისუნარიანი ჯარის ჩამოყალიბება. ორმოცდა ცხრამეტი წლის გარიბალდი ენთუზიაზმით შეუდგა საქმეს. მას გადაავიწყდა თავისი ჭრილობები და არტრიტის შეტევები და მან შესთავაზა მთავრობას გრანდიოზული გეგმა [[ტრიესტი]]ს და [[დალმაცია|დალმაციის]] დალაშქვრის თაობაზე. მაგრამ მთავრობამ სიფრთხილე გამოიჩინა და გააგზავნა გარიბალდი მაღალმთიან სამხრეთ [[ტიროლი|ტიროლში]] პლაცდარმის შესაქმნელად. ავსტრია იმდენად შეშინებული იყო ორ ფრონტზე ომის პერსპექტივით, რომ თანახმა იყო ვენეცია უომრად დაეთმო, მაგრამ მთელი იტალია ვიტორიო-ემანუელე II-თი დაწყებული და გარიბალდით დამთავრებული ასეთი "წყალობის" წინააღმდეგი იყო, მათ სურდათ მთელი ევროპისთვის ეჩვენებინათ, რომ იტალია დიდი და ძლიერი ქვეყანაა, რომელსაც ძალუძს სამხედრო ძალის საშუალებით დაიბრუნოს თავისი მიწები, და არა მარტო ვენეცია, არამედ [[სამხრეთ ტიროლი]]ც. მაგრამ იტალიის რეგულარული არმია, რომელიც რიცხიბრივადაც და შეიარაღების ხარისხითაც აღემატებოდა იტალიაში ექსპედირებულ ავსტრიულ არმიას, სამარცხვინოდ დამარცხდა [[1866]] წლის [[25 ივნისი|25 ივნისს]] [[კუსტოცა]]სთან. გარიბალდი იძულებული იყო მიეტოვებინა თავისი პლაცდარმი და დაეცვა ლომბარდია. მაგრამ ავსტრიელებს იმდენად გაუჭირდათ პრუსიის ფრონტზე, რომ ლომბარდიას თავი დაანებეს და გარიბალდიმ ისევ შეუტია ტიროლს. იგი, როგორც ყოველთვის, წინ მიუძღოდა თავის მეომრებს მიუწდომელ სიმაღლეებზე მოწინააღმდეგის გააფთრებული ცეცხლის მიუხედავად. მასთან გვერდი-გვერდ იბრძოდნენ მისი ორი ვაჟი და სიძე. გარიბალდიელებს ბრძოლა უხდებოდათ საუკეთესოდ გაწვრთნილ სამთო ალპიურ დივიზიასთან, ე.წ. "კაიზერიაგერებთან". გარიბალდის საუკეთესო მეომრები დაეცნენ ბრძოლებში, თვითონ გარიბალდი დაიჭრა, მაგრამ ისინი მაინც აგრძელებდნენ შეტევას იმ დროს, როდესაც ომის ბედი უკვე გადაწყვეტილი იყო. ავსტრიელებმა კუსტოცასთან გამარჯვების შემდეგ იტალიის ფლოტიც დაამარცხეს და თვითონ თავის მხრივ სასტიკად დამარცხდნენ პრუსიელებისგან [[3 ივლისი|3 ივლისს]] [[სადოვი|სადოვთან]] (კენიგსგრეც-თან). პრუსიამ და ავსტრიამ [[22 ივლისი|22 ივლისს]] დაიწყეს საზაო მოლაპარაკება. იტალია აღმოჩნდა სამარცხვინო მდგომარეობაში - მან პირწმინდად წააგო ომი დამარცხებულ ავსტრიასთან. იტალიის "საამაყო" არმიის ასეთი სწრაფი დამარცხება განაპირობა იმანაც, რომ ფრაგმენტებისაგან ახლად შეკოწიწებული ქვეყნის არმიაც ასევე ფრაგმენტალური იყო: მეთაურები - პიემონტელი მთავარსარდლები იყვნენ და მათ დაქვემდებარებაში მყოფი გენერლები კი - ზოგი ნეაპოლელები, ზოგი კი ყოფილი გარიბალდიელიბი, ისინი ერთმანეთს არ ენდობოდნენ და უფრო ინტრიგებით იყვნენ დაკავებულნი, ვიდრე საერთო ტაქტიკის გამომუშავებით. უნდა აღინიშნოს, რომ პიემონტელი მთავარსარდლობა სწორედ ის გენერლები იყვნენ, რომლებიც წინანდელ ომებშიც და ახლაც გარიბალდის მიმართ მტრულად იყვნენ განწყობილი და აბუჩად იგდებდნენ მას, იმ დროს, როდესაც გარიბალდი იყო იტალიის ერთად-ერთი მეთაური, რომელიც ამ ომში წარმატებულად იბრძოდა. მათ დამარცხებას გარიბალდისთვის ალბათ კმაყოფილება უნდა მოეტანა, მაგრამ მისთვის უპირველესი იყო სამშობლოს წარუმატებლობის განცდა. ძირითად ფრონტზე შექმნილმა მდგომარეობამ გარიბალდის გულისწყრომა გამოიწვია მთავარსარდლების მიმართ, მაგრამ ომის დროს იგი მკაცრად იცავდა სუბირდინაციას. როგორც კი მიიღო შტაბიდან ბრძანება თავისი ყველაზე დიდ არაკეთილმოსურნისგან გენერალ ლა-მარმორასგან დაედო ზავი და გამოეყვანა ჯარი ტიროლიდან, მან მიუხედავად იმისა, რიმ მისი მეომრები მიისწრაფოდნენ განემტკიცებინათ ლოკალური გამარჯვება, შეაჩერა შეტევა და უპატაკა შტაბს: "მე გემორჩილებით". შეთანხმების თანახმად დაზავების შემდეგ ავსტრიამ გადასცა ვენეცია საფრანგეთს, და საფრანგეთმა თავის მხრივ გადასცა ის იტალიას. 1866 წლის [[22 ოქტომბერი|22 ოქტომბერს]] ვენეციაში ჩატარდა პლებისციტი, რომელმაც თითქმის ერთხმად დაადასტურა მოსახლეობის სურვილი შესულიყო იტალიის შემადგენლობაში. ვიტორიო-ემანუელე II ტრიუმფალურად შევიდა ვეიეციაში, გარიბალდი კი დაბრუნდა კაპრერაზე. == რომის საკითხის საბოლოო გადაწყვეტა == [[1867]] წელს გარიბალდი უკვე 60 წლის იყო. მაგრამ გარიბალდის ფეხ ქვეშ თითქოს მიწა იწოდა, მას არ შეეძლო უქმად ყოფნა. "ჩემსა და რომს შორის... დადებულია ხეშეკრულება და მე რადაც არ უნდა დამიჯდეს შევასრულებ დანაპირებს" — წერდა ის პროკლამაციებში. საარჩევნო კომპანიასთან დაკავშირებით მან წამოიწყო მოგზაურობა ქალაქიდან ქალაქში და ყველგან მოუწოდებდა ხალხს: "რომი ჩვენი დედაქალაქია", "პაპი უზურპატორია", "რომში, რომში!" იგი ქადაგებდა როგორც მოციქული და ხალხი როგორც წმინდანს ისე უსმენდა მას, ქალებს ბავშვები მიჰყავდათ მასთან დასალოცად, მისი მჭერმეტყველება აჯადოვებდა ხალხს. თვით გარიბალდი იმდენად გამსჭვალული იყო თავისი მისიის შეგრძნებით, რომ ირწმუნა, რომ მიზანი ადვილად მიღწევადია. მართლაც თანახმად 1864 წლის კონვენციისა, საფრანგეთის ჯარმა უკვე დატოვა რომი და ქალაქს მხოლოდ პაპის ჯარი იცავდა, რომლის დაძლევა გარიბალდის არ მიაჩნდა ძნელ საქმედ და თანაც რომაელი პატრიოტები მოსახლეობის აჯანყებას აპირებდნენ და გარიბალდისგან დახმარებას ელოდნენ. იტალიის მთავრობა ორჭოფულ მდგომარეობაში არმოჩნდა: იგი შებოჭილი იყო ნახსენები კონვენციით და პირდაპირ აფრთხილებდა გარიბალდის, რომ "რომის საკითხი არ შეიძლება გადაწყდეს შეიარაღებული თავდასხმით პაპის ტერიტორიაზე, რადგან ეს აუცილებლად გამოიწვევს კონფლიკტს საფრანგეთთან". ერთად-ერთი გამოსავალი მთავრობის თვალსაზრისით იყო პაპთან მშვიდობიანი შეთანხმება, მაგრამ პიუს IX კატეგორიულად წინააღმდეგი იყო ეკლესიის სამფლობელოს დათმობისა იტალიის სამეფოსთვის. იმ შემთხვევაში კი, თუ რომის მოსახლეობა თვითონ აჯანყდებოდა და ძალით აიძულებდა პაპს იტალიასთან შეერთებას, ვიტორიო-ემანუელე II შესძლებდა მათი მოთხოვნის დაკმაყოფილებას საფრანგეთთან დადებული კონვენციის დაურღვრვლად. მაგრამ რომის მოსახლეობა სულაც არ მოელოდა რაიმე ხეირს პიემონტელ ხელისუფლებისგან და სუფთა პრაგმატიული თვალსაზრისით არ ისწრაფოდა სისხლი დაეღვარა. შექმნილ ვითარებაში გარიბალდის გულუბრყვილოდ სჯეროდა იტალიელთა სოლიდარობის და არ ეგონა, რომ მთავრობა მის მხარეზე არ დადგებოდა. იგი აქტიურად ემზადებოდა რომზე ლაშქრობისათვის — აგროვებდა ვოლონტიორებს, ყიდულობდა იარაღს და საფრანგეთის პროტესტს არავითარი ყურადღება არ მიაქცია, რითაც იტალიის მთავრობა უხერხულ მდგომარეობაში ჩააყენა. მთავრობა იძულებული გახდა დაეპატიმრებინა გარიბალდი, იძულებით თავისივე კუნძულ [[კაპრერა]]ზე გადაეყვანა და სამხედრო გემებით მოეხდინა კუნძულის ბლოკირება. მაგრამ გარიბალდის შეჩერება მაინც ვერ მოხერხდა, მისი უფროსი ვაჟი მენოწი ვოლინტიორების რაზმის სათავეში შეიჭრა პაპის სახელმწიფოს ტერიტორიაზე. თვით გარიბალდიმ მოახერხა ბლოკირებული კუნძულიდან გაქცევა და ჩააღწია რომში. რატომღაც ის დარწმუნებული იყო, რომ [[საფრანგეთი]], რომელმაც დიდი სისხლის ფასად დაიცვა იტალიის დამოუკიდებლობა 1859 წელს, არ მოახდენდა ინტერვენციას რომში. გარიბალდიმ ვოლონტიორთა შვიდ ათასიანი ლაშქრით დაიკავა რომის მისადგომები. ამ შვიდი ათასიდან სულ ცოტანი იყვნენ ჭეშმარიტი პატრიოტები, ძირითად მასას შეადგენდნენ უმუშევრები და ყოფილი პატიმრები, რომლების ფულადი ანაზღაურებით და მუქთი საკვებით იყვნენ დაინტერესებული. გარიბალდის იმედი ჰქონდა რომის მოსახლეობის საყოველთაო აჯანყებისა, მაგრამ აჯანყება არ მოხდა, იყო მხოლოდ პატრიოტთა ჯგუფების ცალკეული გამოსვლები, რომლებიც მაშინვე ჩახშული იყო. რაც შეეხება საფრანგეთს, [[ნაპოლეონ III]]-ს იმპერიული ლოგიკა მოითხოვდა, რომ კონვენციის დარღვევა აუცილებლად ყოფილიყო დასჯილი. ამიტომ ფრანგული ცხრა ათასიანი დივიზია, შეიარაღებული უახლესი იარაღით, რომლის ბრძოლაში გამოცდა აინტერესებდათ ფრანგ გენერლებს, დაუყოვნებლივ გადმოსხდა [[ჩევიტა-ვეკია]]ში და სწრაფი მარშით გაემართა რომისკენ. ფრანგული დივიზიის გამოჩენისთანავე ვოლონტიორების ნახევარზე მეტმა გაქცევით უშველეს თავს და დარჩენილი ძირითადი ბირთვი კი ჩაერთო უთანასწორო სასტიკ ბრძოლაში. გარიბალდი იმდენად სასოწარკვეთილი იყო, რომ ბრძოლის შუა ხაზზე სიკვდილს ეძებდა და ის თანაშემწეებმა ძალით გამოიყვანეს. მსხვერპლი პატრიოტებს შორის ძალიან დიდი იყო. ფრანგებს კი დანაკარგი ფაქტობრივად არ ჰქონიათ - მათი ახალი ტიპის იარაღი მართლაც "სასწაულებს ახდენდა". ეს უაზრო ბრძოლა მოხდა 1867 წლის [[3 ნოემბერი|3 ნოემბერს]] და მის შემდეგ გარიბალდი ისევ დააკავეს და გადაიყვანეს კაპრერაზე შინაურ პატიმრობაში. გარიბალდის სასოწარკვეთილებას საზღვარი არ ჰქონდა. თავის წარუმატებლობაში იგი ადანაშაულებდა ყველას: მაძინის, პიუს IX-ს, ნაპოლეონ III-ს, მაგრამ მას აზრად არ მოსდიოდა, რომ ეღიარებინა თავისი წინდაუხედულობა და ეცნო, რომ თვითონ ჩააყენა ხალხი, რომელიც მას ენდო, გამოუვალ მდგომარეობაში. იმას კი მიხვდა, რომ გამარჯვებით რომში შესვლა მას აღარ ეწერა. საერთაშორისო საზოგადოებამ დიდი თანაგრძნობა გამოხატა გარიბალდის მიმართ. [[ვიქტორ ჰიუგო]]მ გულითადი ლექსები მიუძღვნა მას, საფრანგეთის ოპოზიციამ დემონსტრაციები მოაწყო თავისი მთავრობის მოქმედების საპროტესტოთ და გარიბალდისთვის სოლიდარობის გამოსახატავად. ვიტორიო-ემანუელე II-მ კი განაცხადა, რომ მისი [[გული]] მეფისა და მამისა განგმირულია, და ეს იყო უდიდესი უბედურება მის ცხოვრებაში. [[ფაილი:Giuseppe Garibaldi 1870 Nadar.jpg|მინი|გარიბალდი 1870 წელს]] რომის პაპის ძალაუფლება საფრანგეთის მიერ მისი პოზიციის შეიარაღებული მხარდაჭერის შედეგად უფრო მეტად გამტკიცდა. [[1869]] წელს პიუს IX-მ დააპირა პაპის უცოდველობის დოგმატის მიღება. საფრანგეთი ამ დოგმატის მიღების წინააღმდეგი იყო და ამ მიზეზით ნაპოლეონ III-მ დააპირა პერსპექტივაში რომიდან თავისი ჯარის გამოყვანა, რის შედეგად იტალიის მთავრობას რომის საკითხის გადაწყვეტის შანსი მიეცემოდა. მაგრამ ეს ყველაფერი გაცილებით უფრო სწრაფად მოხდა: ყველასთვის მოულოდნელად [[1870]] წლის [[19 ივლისი|19 ივლისს]] ნაპოლეონ III-მ გამოუცხადა ომი [[პრუსია]]ს და საფრანგეთის საექსპედიციო კორპუსი სასწრაფოდ გაწვეული იქნა რომიდან. შემდეგ კი იყო ფრანგების [[სედანი|სედანთან]] დამარცხება და ნაპოლეონ III-ს დატყვევება და ტახტიდან გადაყენება და იტალიის მთავრობას მიეცა სრული შესაძლებლობა შეეყვანა ჯარი რომში. პიუს IX მაინც არ წავიდა კომპრომისზე ვიტორიო-ემანუელე II-სთან და მხოლოდ ხანმოკლე ბრძოლის შემდეგ გამოაცხადა კაპიტულაცია. 1870 წლის [[2 ოქტომბერი|2 ოქტომბერს]] რომში გაიმართა პლებისციტი, რომლის შედეგის საფუძველზე რომი იტალიას შეუერთდა და სახელმწიფო საბოლოოდ გაერთიანდა. მაგრამ პიუს IX -მ ამ ძალდატანებისთვის მაინც განკვეთა ეკლესიიდან ვიტორიო-ემანუელე II და ეს საკითხი საბოლოოდ გადაწყდა მხოლოდ [[1929]] წელს, როდესაც [[ვატიკანი|ვატიკანსა]] და იტალიის სახელმწიფოს შორის დაიდო "[[ლატერანის ხელშეკრულება]]". გარიბალდი, რომელმაც თითქმის მთელი ცხოვრება შეალია სამშობლოს გაერთიანებას, ჩამოცილებული აღმოჩნდა ამ პროცესს დამარგვინებელ ეტაპზე - მას არ მიეცა უფლება ჩასულიყო რომში. მისი ისტორიული მისია დამთავრებული იყო. == საფრანგეთისთვის ბრძოლა == 1866 წლის [[პრუსია-ავსტრიის ომი|პრუსია-ავსტრიის ომში]] პრუსიის მორალური მხარდაჭერა ძალიან მალე გაუხდა ნაპოლეონ III-ს სანანებელი. გამარჯვებულმა პრუსიამ განდევნა ავსტრია გერმანული კავშირიდან, რომელიც ავსტრიის იმპერიის არეალს შეადგენდა, ჩამოაყალიბა ჩრდილოეთ — გერმანული კავშირი პრუსიის ჰეგემონიით და მხოლოდ დროის საკითხი იყო სამხრეთ გერმანიის სახელმწიფოების მიერთება და ერთიანი გერმანული კავშირის ჩამოყალიბება. საფრანგეთმა აღმოსავლეთ საზღვარზე მიიღო მილიტარიზირებული მზარდი ამბიციების მქონე გაერთიანებული სახელმწიფო, რომელიც მისთვის გაცილებით უფრო დიდ საშიშროებას წარმოადგენდა, ვიდრე დაბერებული ავსტრტრიული იმპერია. პრუსიის პრესტიჟი ევროპულ "კონცერტში" ძალიან გაიზარდა, რადგან მის პოლიტიკას, როგორც შინაგანს, ისე საგარეოს, განაგებდა "ჯადოქრის მოწაფე" და "მაგარი ბიჭი" [[ოტო ფონ ბისმარკი]]. ბისმარკის რთული დიპლომატიური მანიოვრების შედეგად 1870 წელს პრუსიის მეფის [[ვილჰელმ I (გერმანიის იმპერატორი)|ვილჰელმ I]]-ს უახლოვესი ნათესავის კანდიდატურა იყო შერჩეული გამონთავისუფლებული [[ესპანეთი]]ს ტახტის დასაკავებლად. ცხადია, რომ საფრანგეთისთვის ეს მეტად არასასურველი იყო. ვილჰელმ I-მა, რომელსაც არ სურდა გართულებები საფრანგეთთან, განუმარტა საფრანგეთის ელჩს, რომ მან უკვე ურჩია თავის ნათესავს ამ შეთავაზებაზე უარის თქმა. ნაპოლეონ III-მ ეს განმარტება არ იკმარა და კატეგორიულად მოითხოვა იმის ოფიციალური დადასტურება, რომ [[ჰოენცოლერნები]]ს კანდიდატი არასოდეს დაიკავებდა ესპანეთის ტახტს, რითაც ძლიერ გაანაწყენა მოხუცი ვილჰელმ I. ბისმარკმა ისარგებლა ამ წყენით და ნაპოლეონ III-ს ისეთი მკვახე უარით უპასუხა, რომ ის იძულებული გახდა "სახის" შესანარჩუნებლად პრუსიისთვის ომი გამოეცხადებინა. ეს ნაბიჯი საბედისწერო აღმოჩნდა ნაპოლეონ III-სთვის და საუბედურო მთელი ფრანგი ხალხისთვის. ომი გამოცხადებული იყო [[1870]] წლის [[15 ივლისი|15 ივლისს]] და დაწყებისთანავე ფრანგებისთვის წარუმატებლად წარიმართა. პრუსიელებმა შეაღწიეს საფრანგეთის ტერიტორიაზე და აგვისტოს ბოლოს [[სედანი|სედანთან]] ალყაში მოაქციეს ფრანგული არმიის ძირითადი ძალები იმპერატორის მეთაურობით. 1 სექტემბერს საფრანგეთის სარდლობა იძულებული იყო კაპიტულაცია გამოეცხადებინა და თვით ნაპოლეონ III ჩაბარდა ტყვედ ვილჰელმ I-ს. როდესაც პარიზში ცნობილი გახდა სედანის კატასტროფის შესახებ, გაუქმდა მეორე იმპერია, გამოცხადდა [[რესპუბლიკა]], და გაგრძელდა თავდაცვითი ომი პრუსიელების წინააღმდეგ, რომლებიც უკვე პარიზს ემუქრებოდნენ. შეიქმნა "ეროვნული თავდაცვის კავშირი", და მასში დიდ როლს თამაშობდნენ გარიბალდის "ათასის" აქტიური მონაწილეები რომლებმაც საფრანგეთის რესპუბლიკის სახელით მიმართეს თხოვნით გარიბალდის, როგორც "მსოფლიოში აღიარებულ უდიდეს გმირს" და "უძლეველ სარდალს" ჩასდგომოდა სათავეში საფრანგეთის ჯარს და დაეცვა რესპუბლიკა აგრესორისაგან. გარიბალდი რომზე ლაშქრობის კრახით დამთავრების შემდეგ უკვე სამი წელი იმყოფებოდა შინაურ პატიმრობაში თავის საკუთარ პაწაწინა კუნძულ კაპრერაზე, სადაც ეწეოდა მრავალდარგობრივ მეურნეობას და მიღებული მოსავლით არჩენდა თავის გაზრდილ ოჯახს. ჯანმრთელობა მას საკმაოდ შერყეული ჰქონდა, [[არტრიტი]]ს ხშირი და მძიმე შეტევების შედეგად მას მოძრაობაც კი უჭირდა. 1870 წლის [[15 სექტემბერი|15 სექტემბერს]] კაპრერაზე ჩავიდა გარიბალდის "ათასის" ერთ-ერთი აქტივისტი ფრანგი გენერალი ბორდონე და სთხოვა გარიბალდის ფრანგი ხალხის დახმარება და გარიბალდი უყოყმანოდ გაყვა მას. [[7 ოქტომბერი|7 ოქტომბერს]] იგი უკვე მარსელში იყო, სადაც მას უდიდესი აღტაცებით შეხვდნენ - ნიცელი გარიბალდი მარსელელებმა თანამემამულედ მიიჩნიეს. "მე ჩამოვედი, რომ შევწირო საფრანგეთს ის, რაც ჩემგან დარჩა" — განუცხადა მან დამხვედრ საზოგადოებას. მაგრამ როდესაც გარიბალდი [[ტური (საფრანგეთი)|ტურში]] ჩავიდა, სადაც დროებითი რესპუბლიკური მთავრობის რეზიდენცია იყო, მას საკმაოდ ცივად შეხვდნენ. გარდა მცირერიცხოვანი მემარცხენეებისა ფრანგი პოლიტიკოსები და მით უმეტეს სამხედროები გარიბალდის ფრანგების მოწინააღმდეგედ მიიჩნევდნენ. გარიბალდი კი თავის მხრივ მტრად მხოლოდ ნაპოლეონ III-ს მიიჩნევდა, ფრანგი ხალხი კი მისთვის სათაყვანებელი იყო. ალბათ ამიტომ მისი დახმარება ზრდილობისთვის იყო მიღებული. მას დაევალა სახალხო ლაშქრისგან და უცხოელი ვოლონტიორებისაგან ჯარის ჩამოყალიბება და [[ბურგუნდია|ბურგუნდიის]] დაცვა. ვოლონტიორებს შორის იყვნენ [[პოლონელები]], [[უნგრელები]], [[ესპანელები]] და [[იტალიელები]]ც. უნდა ითქვას, რომ იტალიელები საკმაოდ არაერთგვაროვნად შეხვდნენ გარიბალდის გადაწყვეტილებას ებრძოლა საფრანგეთისვის რომის 1867 წლის ამბების შემდეგ, ჩათვალეს, რომ ეს უსაქმური, მოწყენილი მოხუცის ახირებაა. მიუხედავად ასეთი აზრისა მაძინიმ ასე დაარიგა თავისი მიმდევრები: "რადგან მაინც მიდიხართ, დაამტკიცეთ, რომ ღირსი ხართ იტალიელები გერქვათ ... და თუ დაიმსახურებთ საფრანგეთის მადლიერებას, იმედია გარიბალდი გაიხსენებს ნიცას". გარიბალდი თავის მხრივ აპირებდა ფრანგი ხალხისთვის და რესპუბლიკისთვის ებრძოლა უანგაროდ და დიდსულოვნად ყოველგვარი ანაზღაურების და ანგარიშსწორების გარეშე. გარიბალდიმ მართლაც მოახერხა ჯანმრთელობის ცუდი მდგომარეობის მიუხედავად (მისი შტაბი ლაზარეთს წააგავდა, და ფრონტზე გადაადგილება მას ორთვალათი უხდებოდა) რეზერვისტებისა და ვილინტიორებისაგან შემდგარი იმპროვიზებული არმიის საუკეთესოდ ორგანიზება. მას მხარში ედგნენ მისი ვაჟები მენოწი და რიჩოწი, რომლებმაც ბრწყინვალე ოფიცრებად გამოიჩინეს თავი და უსასტიკესი ზამთრის პირობებში მაღალმთიან ვიგეზებში მათ წარმატებული სამხედრო ოპერაციები ჩაატარეს, რითაც დაიმსახურეს ტურის მთავრობის აღიარება და მადლიერება და ... ბისმარკის დიდი გულისწყრომა: "ეს გარიბალდი უნდა ცოცხალი ჩავიგდოთ ხელში, ჩავსვათ გალიაში და ზედ დავაწეროთ — იტალიური უმადურობა". [[ფაილი:Garibaldi2.jpg|მინი|საფრაგეთში გარიბალდის მეტსახელი "თავისუფლების ლომი" იყო]] გარიბალდის დატყვევება გერმანელებმა ვერ მოახერხეს, სამაგიეროდ იანვრის ბოლოს პარიზი აიღეს და [[2 მარტი|2 მარტს]] [[ვერსალი|ვერსალში]] საფრანგეთის მთავრობას მძიმე და დამამცირებელი საზავო ხელშეკრულება მოახვიეს თავზე, რომლის თანახმად [[ელზასი და ლოტარინგია]] გადაეცა [[გერმანია]]ს და საფრანგეთს დაევალა დიდი კონტრიბუციის გადახდა. საზავო ხელშეკრულების თანახმად საფრანგეთში ჩატარდა საკანინმდებლო ორგანის არჩევნები. მიუხედავად იმისა, რომ გარიბალდი არ იყო წარდგენილი კანდიდატად, იგი აირჩიეს დეპუტატად რამდენიმე დეპარტამენტში, მათ შორის პარიზში და ნიცაში. გარიბალდი ჩავიდა ასამბლეის სხდომაზე [[ბორდო]]ში, მიუხედავად იმისა, რომ წინასწარ დაწერა თხოვნა გადადგომის შესახებ, რადგან მიაჩნდა, რომ მას როგორც უცხოელს არ ჰქონდა უფლება გადაეწყვიტა საფრანგეთის შინაგანი პრობლემები, მაგრამ მას სურდა მიემართა გამოსათხოვებელი სიტყვით საფრანგეთისთვის და ჩაებარებინა თავისი არმიის დაღუპული და დაჭრილი მეომრების და მათი ოჯახების ბედი რესპუბლიკური სამშობლოსთვის. ასამბლეის სხდომაზე გარიბალდი მივიდა ვიქტორ ჰიუგოსთან ერთად. მემარცხენე დეპუტატებმა მას ოვაცია მოუწყეს, სამაგიეროდ მემარჯვენეებმა, რომლებიც დიდ უმრავლესობას წარმოადგენდნენ, დაცინვები და შეურაცხყოფები დააყარეს მას. გარიბალდის წითელმა ხალათმა, პონჩომ და ფართოფარფლებიანმა ქუდმა უდიდესი გაღიზიანება გამოიწვია მათში, რადგან კონსერვატორებისთვის და კლერიკალებისთვის, რომლებიც დეპუტატების უმრავლესობას წარმოადგენდნენ, გარიბალდი იყო "წითელი, რევოლუციონერი, ანტიპაპისტი" და ა. შ, ე. ი ყველაფერი იმის განსახიერება, რაც მათ აშინებდათ და რაც მათ სძულდათ. ასამბლეაზე სიტყვით გამოსვლის უფლება გარიბალდის არ მისცეს, იგი ფაქტობრივად გააძევეს, ამიტომ მან მემარცხენე დეპუტატების თანხლებით ეფექტურად დასტოვა სხდომა და იმავე საღამოს გაემგზავრა საფრანგეთიდან. [[ზოლია, ემილ|ემილ ზოლია]], რომელიც იმ დროს ახალგაზრდა რადიკალური ორიენტაციის ჟურნალისტი იყო, ასე აღწერა ეს სიტუაცია; "თავმჯდომარემ ილიუზიონისტივით მარჯვედ დახურა სხდომა, ამ ბატონებს არაფერი ესაქმებოდათ მოხუცთან, რომელმაც ახლახან დაამარცხა პრუსიელები საფრანგეთისთვის ბრძოლაში. მათ ხომ შიშის ოფლი ასხავდათ მაშინ, როდესაც გარიბალდი შიშველ მკერდს უშვერდა მტრის ტყვიებს. დაე გაეთრიოს ის, დასისხლიანებული და დაჩეხილი, და ნუ გვაბეზრებს თავს თავისი გმირობით! გესმით თუ არა თქვენ, ბატონებო, რომ საფრანგეთისთვის სირცხვილი იქნებოდა უმადურობის გამოჩენა ამ თავისუფლების ჯარისკაცის მიმართ. ზრდილობიანი მაინც ვიყოთ, თუ არ შეგვიძლია ვიყოთ დიადი!" როგორც ზემოდ ავღნიშნეთ, ემილ ზოლიას პოზიციას მხოლოდ უმცირესობა იზიარებდა. ფრანგების ამ უდიდესი ეროვნული დამცირების პერიოდში ალბათ მხოლოდ გიგანტებს შეეძლოთ უცხოელი გმირის სათანადოდ შეფასება. ასამბლეის შემდეგ სხდომაზე ვიქტორ ჰიუგო შეეცადა სამართლიანობის აღდგენას: "არცერთმა სახელმწიფომ არ დაიცვა საფრანგეთი ... მხოლოდ ერთმა ადამიანმა გააკეთა ეს — გარიბალდიმ. თქვენ არ მოუსმინეთ გარიბალდის, ახლა არ მისმენთ მე". მემარჯვენე უმრავლესობამ ჰიუგოსაც ობსტრუქცია მოუწყო და დიდმა მწერალმა პროტესტის ნიშნად დატოვა ასამბლეა. გარიბალდი დაბრუნდა კაპრერაზე [[1871]] წლის [[18 თებერვალი|18 თებერვალს]] და ცოტა ხანში [[24 მარტი|24 მარტს]] მიიღო კიდევ ერთი მიმართვა დახმარების თხოვნით, ამჯერად [[პარიზის კომუნა|პარიზის კომუნის]] ცენტრალური კომიტეტისაგან. ამ თხოვნაზე გარიბალდიმ ავადმყოფობის მიზეზით უარით უპასუხა. მაგრამ აქ მარტო ავადმყოფობაში არ იყო საქმე. მიუხედავად იმისა, რომ იგი მთელი გულით უთანაგრზნობდა კომუნარებს: "ისინი მარტონი იყვნენ, ... ამ ტირანიის, სიცრუის, უნამუსობის და უზნეობის ჟამს, მათ აიტაცეს სიმართლის და სამართალის წმინდა ალამი და ამ ალამში გახვეულნი დაიღუპნენ" — ასე დაწერა გარიბალდიმ მოგვიანებით კომუნარების დაღუპვის შემდეგ. მაგრამ იმის გამო, რომ კომუნარების ბრძოლა იყო სამოქალაქო ომი ფრანგებისა ფრანგების წინააღმდეგ, მას როგორც უცხოელს, არ უნდოდა ჩარეულიყო. გარიბალდი მთელი ცხოვრება იბრძოდა ტირანებისა და ოკუპანტების წინააღმდეგ და ყოველთვის წინააღმდეგი იყო ძმათამკვლელი სამოქალაქო ომებისა. 1870-1871 წლის [[საფრანგეთ-პრუსიის ომი]] უკანასკნელი იყო გარიბალდის ცხოვრებაში, ამის შემდეგ ის უკვე შეურიგდა სიბერეს და ცხოვრების უკანასკნელი ათი წელი გაატარა კაპრერაზე ოჯახურ წრეში. == სიცოცხლის ბოლო წლები == [[ფაილი:Garibaldi at Caprera.jpg|მინი|გარიბალდი კაპრერაზე]] 1871 წლის [[მარტი|მარტში]] საფრანგეთიდან დაბრუნების შემდეგ მოხუცი გარიბალდი საბოლოოდ შეეგუა წყნარ ცხოვრებას თავის გაზრდილ ოჯახთან ერთად საკუთარ მამულში კუნძულ კაპრერაზე. მწვავე არტრიტი მას ძალიან ურთულებდა ცხოვრებას, გამწვავების პერიოდებში ის ლოგინს იყო მიჯაჭული. მას ერთგულად უვლიდა მისი მეუღლე ფრანჩესკა, რომელმაც [[1873]] წელს უკვე მესამე შვილი - ვაჟი გაუჩინა მოხუცს. გარიბალდის ბედნიერებას საზღვარი არ ჰქონდა, მაგრამ მოღვაწეობისადმი ლტოლვა მასში ისევ ძლიერი იყო. [[1872]] წელს ბოლონიაში გაიმართა სოციალისტური ინტერნაციონალის რეგიონალური [[კონგრესი]], რომელიც ძალიან დაინტერესებული იყო გარიბალდის მხარდაჭერაში, მაგრამ გარიბალდიმ მთელი თავისი ცხოვრების გამოცდილებიდან გამომდინარე უარყო სოციალური რევოლუციის იდეა და მხარი დაუჭირა სოციალური კომპრომისის ზნეობრივ პოზიციას, რითაც ინტერნაციონალის ლიდერების დაძრახვა გამოიწვია. გარიბალდი არ სცნობდა კლასობრივი ბრძოლის სამართლიანობას, მისთვის არსებობდა მხოლოდ ერის ინტერესები და სიკეთისა და ბოროტების ურთიერთობის პრინციპი. იგი თვლიდა, რომ თანამედროვე მსოფლიოში იმდენი უბედურებაა: შიმშილი, ეპიდემიები, სტიქიური უბედურებები, ხალხის გაუნათლებლობა, ხელისუფალთა არაკეთილსინდისიერება და ა. შ. მისი სიტყვებით ატმოსფერო ჯერ არ განწმენდილა ომებში დაღუპული ადამიანების გახრწნილი გვამების სიმყრალისაგან და ხალხი კი ისევ იარაღდება ახალი ბრძოლებისთვის. გარიბალდი მივიდა იმ რწმენამდე, რომ კაცობრიობის ცივილიზაციის მწვერვალი მშვიდობაა და აღმშენებლობა. იმ პერიოდში იტალიაში აღინიშნებოდა მოსახლეობის სწრაფი ზრდა და მასიური ემიგრაციის თავიდან ასაცილებლად მან შეადგინა და შესთავაზა პარლამენტს პროექტები რომის დაბლობის ირიგაციის და მელიორაციის და აგრეთვე [[სარდინია|სარდინიის]] აუთვისებელი მიწების კოლონიზაციის შესახებ. მან აგრეთვე შესთავაზა პარლამენტს შემდეგი შინაარსის კანონპროექტი: მანამ არ იქნება დაძლეული ფინანსური დეპრესია, დაინიშნოს სამთავრობო ჯამაგირების და პენსიების ზედა ზღვარი. ამ მიზეზით მან უარი სთქვა მთავრობის მიერ მისთვის დანიშნულ საკმაოდ სოლიდურ რენტაზე და პენსიაზე "იტალიელი ხალხის მადლობის ნიშნად" (მართალია, ორი წლის შემდეგ, როდესაც მთავრობის სათავეში მისი "ათასის" მოღვაწეები იყვნენ, გარიბალდიმ აიღო ეს თანხა, რადგან მას უფროსი ვაჟების ვალები ჰქონდა გასასტუმრებელი). საერთაშორისო პოლიტიკის დარგშიც ჰქონდა გარიბალდის შეთავაზებები. 1872 წელს მან შეადგინა შემდეგი მოწოდება, რომლითაც მიმართა ბისმარკს, როგორც იმ დროის ყველაზე ავტორიტეტულ პოლიტიკისს: "უნდა შეიქმნას საერთაშორისო არბიტრაჟი, რომელიც იმუშავებს [[ჟენევა]]ში და დაადგენს, რომ: 1.ხალხთა შორის ომი დაუშვებელია; 2.ყველა უთანხმოება ქვეყნებს შორის უნდა გადაწყდეს არბიტრაჟის საშუალებით". "რკინის კანცლერმა", ბუნებრივია, ამ მიმართვაზე გარიბალდის პასუხი არ გასცა. [[1879]] წელს გარიბალდიმ გამოაქვეყნა "მანიფესტი იტალიელებისადმი", სადაც აღნიშნავდა, რომ იტალიის იმდროინდელი მთავრობა გამოხატავდა მხოლოდ უმცირესობის ინტერესებს და ამიტომ მას უნდა დაუპირისპირდეს "დემოკრატიის [[ფასცები|ფასცია]]". ამისთვის მას ექსტრემიზმში დასდეს ბრალი. ძალიან საინტერესოა გარიბალდის პოლიტიკური ანდერძი, რომელიც მან 1871 წლის დეკემბერში შეადგინა. ამ ანდერძში მან ხაზი გაუსვა იმ გარემოებას, რომ იმ ეტაპზე ყველაზე მთავარი იყო ძლიერი იტალიის ჩამოყალიბება [[ალიგიერი, დანტე|დანტეს]] სიტყვებით რომ ითქვას თუნდაც ეშმაკთან შეკვრის ფასად (გულისხმობდა მონარქიას) და უდრეკი რესპუბლიკელები კი მხოლოდ ავნებენ იტალიას. მხოლოდ მაშინ, როდესაც იტალია ჭეშმარიტად თავისუფალი და ძლიერი გახდება, უნდა ჩამოყალიბდეს რესპუბლიკა. პარლამენტარები კი თავისი გამაბრუებელი ლაყბობით დაღუპვამდე მიიყვანენ იტალიას, ამიტომ საჭიროა იტალიელებს შორის შერჩეული იყოს ყველაზე წესიერი კაცი და დაინიშნის ის დროებით დიქტატორად და ეს დიქტატურა გაგრძელდეს მანამდე, სანამ იტალიელ ხალხს აღარ დაემუქრებიან ძლიერი მეზობლები. მხოლოდ ამის შემდეგ დიქტატურა უნდა შეიცვალოს ჭეშმარიტი რესპუბლიკური მთავრობით. [[ფაილი:La tombe de Garibaldi.JPG|მინი|მარცხნივ|გარიბალდის მემორიალური ქვა ნიცის სასაფლაოზე.]] საგულისხმოა [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] 80-იანი წლების დასაწყისში საფრანგეთ — იტალიის ურთიერთობა. ამ პერიოდში ხდებოდა ევროპის უძლიერესს ქვეყნებს შორის კოლონიალური სამფლობელოების განაწილების დასრულება. ახლადჩამოყალიბებულ იტალიის სამეფოს უკვე გაეღვიძა მადა კოლონიების შეძენაზე და მას პრეტენზია ჰქონდა ტუნისზე, რომელიც სიცილიასთან თითქმის მოსაზღვრეა და იქ ძალიან ბევრი იტალიელი სახლობდა. მაგრამ საფრანგეთმა, რომელმაც უკვე სული მოითქვა პრუსიასთან დამარცხების შემდეგ და რომელსაც უკვე ჰქონდა საკმაოდ ვრცელი კოლონიები არა მარტო აფრიკაში, ტუნისიც დაიმორჩილა და არაფრად ჩააგდო იტალიის პრეტენზიები. ამან იტალიაში დიდი აღშფოთება გამოიწვია, დაიწყო ანტიფრანგული ისტერია, აგორდა შოვინისტური ტალღა. ამის ორგანიზატორი იყი მაშინდელი შინაგან საქმეთა მინისტრი კრისპი, რომელიც 1860 წელს იყო გარიბალდის "ათასში" მთავარი თანაშემწე, ახლა კი ცდილობდა შეექმნა წინაპირობა იტალიის მძლავრ იმპერიალისტურ სახელმწიფოდ გადასაქცევად. მისი შემწეიბით გარიბალდი აქტიურად ჩაერთო ამ თამაშში: "მე სიხარულით დავთმობდი ცხოვრების დარჩენილ ნაწილს, ოღონდ იტალია არავინ შეურაწცხოს" — წერდა ის. გარიბალდის ხმამ იტალიის იმპერიალიზმის აღმოცენას შემატა კეთილშობილი დემოკრატიული ელფერი და წარმოადგინა ის არა როგორც სახელმწიფოებრივი მოთხოვნა სხვა სახელმწიფოების მოთხოვნის მაგვარად, არამედ როგორც გაუბედურებული ერის უფლებების დაცვა. პრესა მრავალჯერ იმეორებდა გარიბალდის განცხადებას, რომელშიც ის უბრუნდებოდა თავის დაკარგულ სამშობლოს ნიცას და აყენებდა კორსიკის საკითხს, რომელიც აგრეთვე მისი აზრით უნდა დაბრუნებოდა იტალიას. [[1882]] წლის [[გაზაფხული|გაზაფხულზე]] სიცილიაში მოხდა "სიცილიის სერობის" 600 წლისთავის დიდი ზარ-ზეიმით აღნიშვნა. სამოცდათხუთმეტი წლის გარიბალდი, მიუხედანად ჯანმრთელობის უმძიმესი მდგომარეობისა ამ ზეიმზე დასასწრებათ ჩავიდა სიცილიაში, სადაც მას აღფრთოვანებით შეხვდნენ. მაგრამ ამ მოგზაურობის შედეგად გარიბალდის ავადმყოფობა მკვეთრად გამწვავდა და იმავე 1882 წლის 2 ივნისს იგი გარდაიცვალა. მთელ იტალიაში გამოცხადდა ეროვნული გლოვა. მსოფლიოს ყველა გაზეთმა პირველ გვერდზე გამოაცხადა გარიბალდის გარდაცვალების შესახებ. საფრანგეთში პარლამენტის სხდომა დაიხურა გლოვის ნიშნად. დაკრძალეს გარიბალდი თავის მამულში კაპრერაზე უდიდესი პატივით. == ქორწინება და შვილები == * ანიტა დ`ანინას რიბეირა და სილვა ([[1821]]-[[1849]]) ** მეტოწი გარიბალდი ([[1840]]-[[1903]]) ** როზიტა გარიბალდი ([[1843]]-[[1845]]) ** ტერეზა გარიბალდი ([[1845]]-?) ** რიჩოწი გარიბალდი ([[1847]]-[[1924]]) * ჯუზეპინა რაიმონდი * ფრანჩესკა არმოზინო +[[1923]] ** კლელია გარიბალდი ([[1871]]-[[1954]]) ** მანლიო გარიბალდი ([[1873]]-[[1900]]) == ლიტერატურა == * "ჯუზერე გარიბალდი", მაქს პოლო, 1998 როსტოვი "ფენიქსი". * ენციკლოპედია "ევროპის ყველა მონარქი", კონსტანტინე რიჟოვი, 1999, მოსკოვი, "ვეჩე". * "კაიზერები", ანტონ შინდლინგი და ვალტერ ციგლერი, 1997, როსტოვი "ფენიქსი". *''კიღურაძე გ''., ქსე, ტ. 2, გვ. 701, თბ., 1977 == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Giuseppe Garibaldi}} * [http://dl.lib.brown.edu/garibaldi Garibaldi & the Risorgimento] * [http://www.fondazionegaribaldi.it The Giuseppe Garibaldi Foundation] * [http://greatcaricatures.com/articles_galleries/gill/galleries/html/1867_0922_garibaldi.html 1867 Caricature of Garibaldi by André Gill] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:გარიბალდი, ჯუზეპე}} [[კატეგორია:იტალიის ეროვნული გმირები]] [[კატეგორია:დაბადებული 4 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1807]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2 ივნისი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1882]] jdhozirg9b1j74reus1rds8y7gpy9xq 0 2377 4830666 4633204 2025-07-11T00:22:36Z Dostojewskij 61014 /* ამ დღეს დაბადებულნი */ + [[ჯესიკა სიმფსონი]] 4830666 wikitext text/x-wiki {{კალ|{{CURRENTYEAR}}|7}} '''10 ივლისი''' — [[გრიგორიანული კალენდარი|გრიგორიანული კალენდრის]] 191-ე დღე ([[ნაკიანი წელი|ნაკიან წლებში]] – 192-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 174 დღე. == დღის მოვლენები == [[ფაილი:Peter Paul Rubens - Self-portrait - RH.S.180 - Rubenshuis (after restoration).jpg|მინი|120px|right|პეტერ პაულ რუბენსი]] * [[1212]] : უძლიერესი [[ლონდონის ხანძრები|ხანძარი ლონდონის]] ისტორიაში ქალაქს მიწასთან ასწორებს. * [[1778]] : [[ამერიკის რევოლუცია]] - საფრანგეთის [[ლუი XVI]] ომს უცხადებს დიდი ბრიტანეთის სამეფოს. * [[1796]] : გერმანელმა მათემატიკოსმა [[კარლ ფრიდრიხ გაუსი|კარლ ფრიდრიხ გაუსმა]] აღმოაჩინა, რომ ყოველი [[დადებითი რიცხვი]]ს წარმოდგენა შესაძლებელია მაქსიმუმ სამი [[სამხუთხა რიცხვი]]ს ჯამის სახით და დღიურში მისი განთქმული სიტყვები „Heureka! num= Δ + Δ + Δ“ ჩაწერა. * [[1821]] : ესპანეთისგან შესყიდული [[ფლორიდა|ფლორიდის]] ტერიტორია აშშ-ის განკარგვაში გადადის. * [[1821]] : არსებობა შეწყვიტა [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკაში]] მდებარე [[ენტრე-რიოსის რესპუბლიკა]]მ. * [[1850]] : [[ფილმორი, მილარდ|მილარდ ფილმორი]] აშშ-ის მე-13 პრეზიდენტი ხდება. * [[1890]] : [[უაიომინგი]] გახდა [[აშშ|აშშ-ს]] 44-ე შტატი. * [[1925]] : შეიქმნა [[საბჭოთა კავშირის სატელეგრაფო სააგენტო]] (TACC), [[სსრკ]]-ის ოფიციალური ახალი ამბების სააგენტო. * [[1962]] : ორბიტაზე გადის [[ტელსტარი]] - მსოფლიოს პირველი საკომუნიკაციო თანამგზავრი. * [[1973]] : [[ბაჰამის კუნძულები]] [[დიდი ბრიტანეთი|დიდი ბრიტანეთისაგან]] დამოუკიდებლობას აცხადებს. * [[1991]] : [[ელცინი, ბორის|ბორის ელცინი]] [[რუსეთი|რუსეთის ფედერაციის]] პირველი პრეზიდენტი გახდა. * [[1992]] : [[მაიამი|მაიამიში]], [[ფლორიდა]], [[პანამა|პანამის]] ყოფილ ლიდერს [[ნორიეგა, მანუელ|მანუელ ნორიეგას]] 40 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა ნარკობიზნესის და გამომძალველობისთვის. * [[2002]] : [[სოზების აუქციონი|სოზების აუქციონზე]] [[რუბენსი, პეტერ პაულ|პეტერ პაულ რუბენსის]] (სურათზე) ტილო „უცოდველთა ხოცვა“ $76,2 მილიონად გაიყიდა. * [[2016]] : [[ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი 2016|ევრო 2016]]-ის ფინალში [[პორტუგალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|პორტუგალიის საფეხბურთო ნაკრებმა]] მასპინძელი [[საფრანგეთის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|საფრანგეთი]] დამატებით დროში 1–0 დაამარცხა და ისტორიაში პირველად [[ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი|ევროპის ჩემპიონი]] გახდა. * [[2020]] : [[თურქეთი]]ს [[თურქეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[რეჯეფ თაიფ ერდოღანი]]ს გადაწყვეტილებით [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიას ტაძარს]] [[მეჩეთი]]ს სტატუსი დაუბრუნდა. == ამ დღეს დაბადებულნი == * [[1871]] : [[პრუსტი, მარსელ]] — ფრანგი მწერალი (გ.[[1922]]) * [[1915]] : [[სოლ ბელოუ]] — ამერიკელი მწერალი (გ.[[2005]]) * [[1921]] : [[რევაზ ლაღიძე]] — ქართველი კომპოზიტორი * [[1926]] : [[ჯაბა იოსელიანი]] — ქართველი პოლიტიკოსი * [[1942]] : [[რონი ჯეიმზ დიო]] — ამერიკელი როკ-მუსიკოსი, ჯგუფ [[დიო]]ს დამაარსებელი (გ.[[2010]]) * [[1950]] : [[შოთა ჩოჩიშვილი]] — ქართველი ძიუდოისტი * [[1980]] : [[ჯესიკა სიმფსონი]] — ამერიკელი პოპ მომღერალი და მსახიობია * [[1998]] : [[ანგუს კლაუდი]] — ამერიკელი მსახიობი (გ.[[2023]]) == ამ დღეს გარდაცვლილნი == * [[1559]]: [[ანრი II (საფრანგეთი)]] — საფრანგეთის მეფე. (დ.[[1519]]) * [[1836]] : [[ამპერი, ანდრე-მარი]] — ფრანგი ფიზიკოსი (დ.[[1775]]) * [[1851]] : [[დაგერი, ლუი]] — ფრანგი გამომგონებელი (დ.[[1787]]) * [[1902]] : [[ჭავჭავაძე, არჩილ]] — რუსეთის არმიის გენერალ-მაიორი * [[1915]] : [[ვაჟა-ფშაველა]] — ქართველი პოეტი (დ. [[1861]]) * [[1968]] : [[ჰანჩარი, ფრანც]] — ავსტრიელი არქეოლოგი * [[1972]] : [[ივანე გოკიელი]] — ქართველი კომპოზიტორი (დ. [[1899]]) * [[2006]] : [[ბასაევი, შამილ]] — ჩეჩენი დამოუკიდებლობის მომხრე ვიცე-პრეზიდენტი * [[2015]]: [[ომარ შარიფი]] — ეგვიპტელი მსახიობი (დ. [[1932]]) == დღესასწაულები == * [[მართლმადიდებელი ეკლესია]] აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს: ** '''[[გიორგი მთაწმინდელი]]''' ** '''[[ლუკა იერუსალიმელი]]''' ** '''[[კირიონ II]]''' - სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ** [[ანეკტ კესარიელი]] ** [[სამსონ უცხოთშემწყნარებელი]] ** [[იოანა მენელსაცხებლე]] ** [[სევირე ხუცესი]] * აგრეთვე: ** [[ბაჰამის კუნძულები]] : დამოუკიდებლობის დღე == იხილეთ აგრეთვე == '''სხვა თვეები''' * {{თვეები}} [[კატეგორია:დღეები|0710]] h7fqwh7d4l4d8gtzla0n01euaamrnpu 0 2884 4830660 4809411 2025-07-10T22:44:22Z GiorgiXIII 62215 4830660 wikitext text/x-wiki {{მმ}} {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = ''República Federativa do Brasil'' |სახელი = ბრაზილია |სტატუსი = |დროშა = Flag_of_Brazil.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Coat_of_arms_of_Brazil.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = „Ordem e Progresso“ |დევიზი ქართულად = „წესრიგი და პროგრესი“ |ეროვნული ჰიმნი = [[ფაილი:Hino-Nacional-Brasil-instrumental-mec.ogg|noicon|center]]<br />[[ბრაზილიის ჰიმნი|Hino Nacional Brasileiro]]<br /><small>{{pt icon}}</small><br /><small>([[ქართული ენა|ქართ]]: ბრაზილიის ეროვნული ჰიმნი)</small> |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Brazil (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = Location Indonesia ASEAN.svg |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილია]] |latd= | latm= | lats= | latNS=S |longd= |longm= |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[სან-პაულუ]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[პორტუგალიური ენა|პორტუგალიური]]<ref>{{cite web|title=Demographics|publisher=Brazilian Government|year=2011|url=http://www.brasil.gov.br/sobre/brazil/brazil-in-numbers/demographics|accessdate=2011-10-08}} {{en}}</ref> |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ბრაზილიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]] |ლიდერის ტიტული2 = ვიცე–პრეზიდენტი |ლიდერის სახელი2 = ჟერალდუ ალკმინი |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = მე-5 |ფართობი = 8 514 877 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 0.65 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 193 946 886<ref name=popdata>Brazilian Institute of Geography and Statistics. [http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_impressao.php?id_noticia=1961 2011 Population Projection]</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = მე-5 |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2012 |მოსახლეობის აღწერა = 190 732 694<ref>IBGE. [http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_visualiza.php?id_noticia=1766&id_pagina=1 Censo 2010: população do Brasil é de 190.732.694 pessoas].</ref> |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2010 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 22 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $2,294 ტრილიონი<ref name=imf>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=11&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=223&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Brazil |publisher=International Monetary Fund |accessdate=2012-04-17}}</ref> |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-6 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2011 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $12,788<ref name=imf/> |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 53-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2011 |აგი = 0.755 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = 84-ე |აგი-ს სქოლიო = <ref name=HDI11>{{cite web|title=Table 1: Human development index 2016 and its components|url=http://hdr.undp.org/en/countries|format=WEB|accessdate=2017-06-28|publisher=PNUD|author=PNUD Human Development Report 2016}}</ref> |ვალუტა = [[რეალი (ვალუტა)|რეალი]] |ვალუტის კოდი = BRL |ქვეყნის_კოდი = BRA |სასაათო სარტყელი = [[UTC-02:00]]-დან [[UTC-5]]-მდე |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.br]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = +55 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ბრაზილია''' ({{lang-pt|''Brasil''}}), ოფიციალურად '''ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა'''<ref>As on for example the [http://www.brasil.gov.br/?set_language=en national website].</ref><ref name="Mugnier">{{cite journal|last=Mugnier|first=Clifford|date=January 2009|title=Grids & Datums – Federative Republic of Brazil|url=http://www.asprs.org/resources/GRIDS/01-2009-brazil.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090621192851/http://www.asprs.org/resources/grids/01-2009-brazil.pdf|archivedate=2009-06-21|accessdate=2012-11-19}}</ref> ({{lang-pt|''República Federativa do Brasil''}}) — [[სამხრეთ ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის]] კონტინენტისა და [[ლათინური ამერიკა|ლათინური ამერიკის]] რეგიონის უდიდესი ქვეყანა. იგი მეხუთე უდიდესი სახელმწიფოა მსოფლიოში როგორც ფართობის (8 514 877 კმ²) ისე მოსახლეობის მხრივ (203 მლნ, 2022 წ).<ref name="popdata"/><ref name="CIA Geo"/> ბრაზილია უდიდესი [[ლუზოფონია|ლუზოფონური]] ქვეყანაა მსოფლიოში და ერთადერთი [[ამერიკა]]ში.<ref name="CIA Geo">{{cite web|title=País tem 90 milhões de domicílios, 34% a mais que em 2010|booktitle=|publisher=Agência de Notícias - IBGE (in Brazilian Portuguese).|year=2024|url=https://agenciadenoticias.ibge.gov.br/agencia-noticias/2012-agencia-de-noticias/noticias/37238-pais-tem-90-milhoes-de-domicilios-34-a-mais-que-em-2010|accessdate=28 ივნისი 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html|archivedate=5 ივლისი 2023}}</ref> ბრაზილიას აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ატლანტის ოკეანე]], სადაც სანაპირო ზოლის სიგრძე 7491 კმ–ს შეადგენს.<ref name="CIA Geo"/> ჩრდილოეთით [[საზღვარი (სახელმწიფო)|ესაზღვრება]] [[ვენესუელა]], [[გაიანა]], [[სურინამი]], და [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება|საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორია]] — [[საფრანგეთის გვიანა]], ჩრდილო–დასავლეთით — [[კოლუმბია]], დასავლეთით — [[ბოლივია]] და [[პერუ]], სამხრეთ–დასავლეთით — [[არგენტინა]] და [[პარაგვაი]], სამხრეთით — [[ურუგვაი]]. ფლობს მრავალ [[არქიპელაგი|არქიპელაგს]], მათ შორის [[ფერნანდუ-დი-ნორონია]]ს, [[როკასი|როკასს]], [[წმინდა პეტრესა და წმინდა პავლეს არქიპელაგი|წმინდა პეტრესა და წმინდა პავლეს არქიპელაგს]], [[ტრინიდადი და მარტინ ვასი|ტრინიდადი და მარტინ ვასს]]. ესაზღვრება სამხრეთ ამერიკის ყველა ქვეყანას, გარდა [[ეკვადორი]]სა და [[ჩილე]]სი. მას შემდეგ, რაც [[1500]] წელს ბრაზილიის მიწაზე ფეხი [[პედრუ ალვარეშ კაბრალი|პედრუ ალვარეშ კაბრალმა]] დადგა, ეს ქვეყანა [[პორტუგალია|პორტუგალიის]] კოლონია იყო [[1815]] წლამდე, როდესაც შეიქმნა [[პორტუგალიის, ბრაზილიისა და ალგარვეს გაერთიანებული სამეფო]]. კოლონიური ბორკილები [[1808]] წელს დაიმსხვრა, როდესაც პორტულაგიაში ნაპოლენის შეჭრის შემდეგ პორტუგალიის კოლონიური იმპერიის დედაქალაქი [[ლისაბონი]]დან [[რიო-დე-ჟანეირო]]ში გადავიდა.<ref name="CIA Intro">{{cite web |title=Introduction of Brazil |booktitle=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |year=2008 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |accessdate=2008-06-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |archivedate=2015-12-22 }}</ref> დამოუკიდებლობა [[1822]] წელს გამოცხადდა [[ბრაზილიის იმპერია|ბრაზილიის იმპერიის]] შექმნით, რომელიც უნიტარული სახელმწიფო იყო კონსტიტუციური მონარქიითა და საპარლამენტო სისტემით. [[1889]] წელს ბრაზილია [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა]] გახდა, მას შემდეგ რაც ხელისუფლების სათავეში [[სამხედრო ხუნტა]] მოვიდა. ამ დროისთვის მოქმედებდა 1824 წელს ორპალატიანი საკანონმდებლო ორგანოს მიერ მიღებული კონსტიტუცია.<ref name="CIA Intro"/> ამჟამინდელი კონსტიტუცია ქვეყანამ 1988 წელს მიიღო, რომელიც ბრაზილიას ფედერალურ სახელმწიფოდ განსაზღვრავს.<ref name="Constituição">{{cite web |title=Brazilian Federal Constitution |publisher=Presidency of the Republic |year=1988 |url=http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/Constituicao/Constituiçao.htm |language=Portuguese |accessdate=2008-06-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071213194044/http://www.planalto.gov.br/CCIVIL_03/Constituicao/Constitui%C3%A7ao.htm |archivedate=2007-12-13 }} {{cite web |title=Brazilian Federal Constitution |publisher=v-brazil.com |year=2007 |url=http://www.v-brazil.com/government/laws/titleI.html |quote=Unofficial translate |accessdate=2008-06-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928070506/http://www.v-brazil.com/government/laws/titleI.html |archivedate=2018-09-28 }}</ref> ფედერაცია შედგება ფედერალური რაიონების — 26 [[ბრაზილიის შტატები|შტატისგან]], რომლებიც საერთო ჯამში 5564 მუნიციპალიტეტად იყოფა.<ref name="Constituição"/><ref>{{cite web |title=Territorial units of the municipality level |publisher=Brazilian Institute of Geography and Statistics |year=2008 |url=http://www.sidra.ibge.gov.br/bda/territorio/tabunit.asp?n=6&t=2&z=t&o=4 |language=Portuguese |accessdate=2008-06-03}}</ref> [[ბრაზილიის ეკონომიკა]] მსოფლიოში მეექვსე უდიდესია [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს თვალსაზრისით და მეშვიდე [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით (2011).<ref name="siteresources.worldbank.org">"[http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf World Development Indicators database]" (PDF file), World Bank, 7 October 2009.</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |title=CIA – The World Factbook – Country Comparisons – GDP (purchasing power parity) |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=25 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604195034/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |archivedate=4 ივნისი 2011 }}</ref> ბრაზილიის ეკონომიკა მსოფლიოში ერთ–ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდია. ეკონომიკურმა რეფორმებმა ქვეყანას ახალი საერთაშორისო აღიარება მოუტანა.<ref>{{cite news |last=Clendenning |first=Alan |title=Booming Brazil could be world power soon |page=2 |publisher=[[USA Today]] – The Associated Press |date=2008-04-17 |url=http://www.usatoday.com/money/economy/2008-04-17-310212789_x.htm |accessdate=2008-12-12}}</ref> ბრაზილია დამფუძნებელი წევრია [[გაერო]]სი, [[დიდი ოცეული]]ს, [[პორტუგალიურენოვანი ქვეყნების თანამეგობრობა|პორტუგალიურენოვანი ქვეყნების თანამეგობრობის]], [[ლათინური კავშრი]]ს, [[იბერო-ამერიკული სახელმწიფოების ორგანიზაცია|იბერო-ამერიკული სახელმწიფოების ორგანიზაციის]], [[ამერიკის სახელმწიფოთა ორგანიზაცია|ამერიკის სახელმწიფოთა ორგანიზაციის]], [[მერკოსური]]ს, [[სამხრეთ ამერიკის ერთა კავშირი]]ს, არის [[BRIC]]–ის ერთ–ერთი ქვეყანა. ამავე დროს, ბრაზილია მიეკუთვნება მსოფლიოს ეკოლოგიურად 17 ყველაზე მეგამრავალფეროვან ქვეყანას; მრავალფეროვანია ველური ბუნება, ბუნებრივი გარემო, ფართოდაა წარმოდგენილი [[დაცული ტერიტორია|დაცული ტერიტორიები]].<ref name="CIA Geo"/> ინდიელთა ეროვნული ფონდის მონაცემებით, ბრაზილიის ტერიტორიაზე სახლობს 67 იზოლირებული ტომი, შესაბამისად ბრაზილიაში მსოფლიო მასშტაბით ყველაზე მეტი არაკონტაქტური ტომი ცხოვრობს.<ref>[http://www.reuters.com/article/latestCrisis/idUSN17285256 "Brazil sees traces of more isolated Amazon tribes"], Reuters</ref> == ეტიმოლოგია == სიტყვა „ბრაზილია“ მომდინარეობს მცენარე [[ბრაზილიური ხე|ბრაზილიური ხისგან]] (''Caesalpinia echinata, პერნამბუკის ხე''), რომელიც ერთ დროს უხვად იზრდებოდა ბრაზილიის სანაპიროს გასწვრივ. [[პორტუგალიური ენა|პორტუგალიურ ენაში]] ამ ხეს ''პაუ-ბრაზილი'' ჰქვია, სიტყვა ''ბრაზილი'' ნიშნავს „წითელი, როგორც ნაკვერჩხალი“, რაც [[ლათინური ენა|ლათინური]] ''brasa''–დან (ნაკვერჩხალი) მომდინარეობს.<ref>[http://www.cnrtl.fr/etymologie/brésil CNRTL] – Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales {{fr}}</ref><ref>[http://michaelis.uol.com.br/moderno/portugues/index.php?lingua=portugues-portugues&palavra=brasil Michaelis] – Moderno Dicionário da Língua Portuguesa {{pt}}</ref><ref>[http://aulete.uol.com.br/site.php?mdl=aulete_digital&op=loadVerbete&pesquisa=1&palavra=brasil iDicionário Aulete] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229062555/http://aulete.uol.com.br/site.php?mdl=aulete_digital&op=loadVerbete&pesquisa=1&palavra=brasil |date=2012-02-29 }} {{pt}}</ref> იქიდან გამომდინარე, რომ ეს ხე დიდი რაოდენობით წითელ საღებავს გამოყოფდა, საკმაოდ მაღალი ღირებულების მქონე აღმოჩნდა ევროპული ტანსაცმლის ინდუსტრიისთვის, შესაბამისად ის ერთ–ერთი ყველაზე ადრეული კომერციულად გამოყენებადი პროდუქტი იყო ბრაზილიიდან. [[XVI საუკუნე]]ში, ბრაზილიის სანაპიროებზე პაუ–ბრაზილის მასობრივი გაჩეხვა დაიწყო ადგილობრივი ინდიელების მიერ, რომლებიც მას ევროპელ ვაჭრებს (ძირითადად პორტუგალიელებსა და ფრანგებს) უცვლიდნენ ევროპულ სამომხმარებლო საქონელში.<ref name="BuenoTrintaSeis">{{Pt}} Eduardo Bueno, ''Brasil: uma História'' (São Paulo: Ática, 2003; ISBN 85-08-08213-4), p.36.</ref> ამ მიწის ოფიციალური სახელი პორტუგალიელთა ჩანაწერებში იყო „წმინდა ჯვრის მიწა“ (''Terra da Santa Cruz''), მაგრამ ევროპელი ვაჭრები და მეზღვაურები მას უბრალოდ „ბრაზილიის მიწას“ (''Terra do Brasil'') უწოდებდნენ. ეს დასახელება თანდათანობით გავრცელდა და ბოლოს ოფიციალური სახელად იქცა. ადრეული მეზღვაურები ზოგჯერ ასევე მას ასევე მოიხსენიებენ „თუთიყუშების მიწის“ (''Terra di Papaga'') სახელით. [[გუარანის ენა]]ში, რომელიც პარაგვაის ერთ–ერთი ოფიციალური ენაა, ბრაზილიას „პინდორამა“ ეწოდება. ეს სახელი ამ რეგიონს ადგილობრივებმა უწოდეს და „პალმის ხეების მიწას“ ნიშნავს. == ისტორია == [[პორტუგალია|პორტუგალიისაგან]] დამოუკიდებლობა მოიპოვა [[1822]] წელს. [[1889]] წლიდან ფედერაციული რესპუბლიკაა. ბრაზილიის მოსახლეობის ფორმირებაში უდიდესი როლი შეასრულა [[იმიგრაცია]]მ — [[1808]] წლის კანონით უცხოელებს მიწის საკუთრებაში შეძენის მიეცათ უფლება. პოლიტიკური პარტიების საქმიანობა აკრძალული იყო გენერალ კასტელო ბრანკოს მმართველობის წლებში. [[1988]]-[[1992|92]] წლებში პრეზიდენტის პოსტი ეკავა ფერნანდო კოლონს, რომელმაც თავისუფალი საბაზრო პოლიტიკის იდეა წამოაყენა. ბოლოს იგი დაადანაშაულეს კორუფციაში და თანამდებობიდან გადააყენეს. [[1992]] წელს [[რიო-დე-ჟანეირო]]ში ჩატარდა მსოფლიო სამიტი. 90-იან წლებში განხორციელებულმა რეფორმებმა ხელი შეუწყო ფინანსური მდგომარეობის სტაბილიზაციას. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ბრაზილიის გეოგრაფია}} ქვეყანა მდებარეობს [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკაში]] და უკავია ამ კონტინენტის ნახევარი ტერიტორია. ესაზღვრება კონტინენტის 12 სახელმწიფოდან 10-ს (ყველას, [[ეკვადორი]]სა და [[ჩილე]]ს გამოკლებით). ესენია: [[ურუგვაი]], [[არგენტინა]], [[პარაგვაი]], [[ბოლივია]], [[პერუ]], [[კოლუმბია]], [[ვენესუელა]], [[გაიანა]], [[სურინამი]] და [[საფრანგეთის გვიანა]].მათგან ყველაზე გრძელი [[სახელმწიფო საზღვარი|საზღვარი]] აქვს ბოლივიასთან 3400 კმ, ყველაზე პატარა კი სურინამთან — 597 კმ. [[სახელმწიფო საზღვარი|საზღვრები]] მეზობელ სახელმწიფოებთან არ წარმოადგენს რთულ ბუნებრივ დაბრკოლებებს, რაც აადვილებს მის ეკონომიკურ კავშირებს კონტინენტის ქვეყნებთან. აღმოსავლეთით, ჩრდილო-აღმოსავლეთით და სამხრეთ-აღმოსავლეთით ბრაზილიას ფართო გასასვლელი აქვს [[ატლანტის ოკეანე]]ზე. სანაპირო ხაზის სიგრძეა 7491 კმ. ქვეყნის ტერიტორია აღმოსავლეთიდან დასავლეთით გადაჭიმულია 4348 კმ-ზე, ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ კი — 4320 კმ-ზე. ბრაზილია ფართობით ორჯერ ჭარბობს [[დასავლეთ ევროპა]]ს. ბრაზილიის უზარმაზარ ტერიტორიაზე გამოიყოფა ორი მსხვილი ბუნებრივი ოლქი: [[ამაზონის დაბლობი]], რომელიც ვრცელდება ქვეყნის ჩრდილოეთით და [[ბრაზილიის მთიანეთი]], რომელიც იკავებს ქვეყნის ტერიტორიის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილებს. ბრაზილიის ტერიტორიაზე არ გვხვდება ის გრანდიოზული [[მთა|მთათა სისტემები]], რომლებიც წარმოდგენილია [[კონტინენტი]]ს დასავლეთ ნაწილში. ბრაზილიის მთიანეთი მოიცავს მთელი ქვეყნის ტერიტორიის 2/3-ს. იგი აგებულია ძველი კრისტალური [[ქანი|ქანებისაგან]], სადაც ჭარბობს [[გრანიტი]], [[გნეისი]], [[კვარციტი]]. ეს ყველაფერი დაფარულია [[დანალექი ქანები]]თ. ზოგ ადგილებში, კრისტალური ქანები გამოდიან ზედაპირზე. მთიანეთი ძირითადად ხასიათდება გორაკ-ბორცვიანი ზედაპირით, რომელიც მაღლდება ჩრდილოეთიდან სამხრეთის და სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულებით. მთიანეთი დასავლეთით გადადის [[პანტანალის ნაკრძალი|პანტანალის ვაკეში]], ხოლო სამხრეთით — [[ლა-პლატის დაბლობი|ლა-პლატის დაბლობში]]. ჩრდილო დასავლეთით იგი თანდათან იშლება და უერთდება [[ამაზონი]]ს დაბლობს, რომლის ფართობიც 1,6 მლნ კვ.კმ-ია. მსოფლიოში უდიდესი ეს ტროპიკული დაბლობი მდებარეობს ტექტონიკური ჩაღუნვის ოლქში, რომელიც ამოვსებულია ზღვიური და კონტინენტური დანალექი მასალით. ბრაზილია მდიდარი ქვეყანაა [[სასარგებლო წიაღისეული]]თ, რაც უპირველეს ყოვლისა განპირობებულია [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] აგებულების თავისებურებით. ქვეყანა პირველ ადგილზეა [[ლათინური ამერიკა|ლათინურ ამერიკაში]] [[რკინა|რკინის]], [[მანგანუმი]]ს, [[ქრომიტები]]ს, [[ბარიტი]]ს, [[პირიტი]]ს, ნიობიის და გარსის მარაგით. მეორეზეა [[ტიტანი]]ს, [[ვოლფრამი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[კალა (ელემენტი)|კალის]], [[აზბესტი]]ს და [[კალიუმის მარილები]]ს მარაგით. ამავე დროს, ქვეყანა [[ენერგეტიკული რესურსები]]ს მნიშვნელოვან სიმცირეს განიცდის. * '''ფართობი''': 8 511 965 კვ. კმ. * '''ბუნება''': ''უმაღლესი მწვერვალი'' — [[პიკო-და-ნებლინა]], 3014 მ; ''მთავარი მდინარეები (კმ) —'' [[ამაზონი]] 3500 (სულ 6280), [[პურუსი]] 3000 (სულ 3210), [[რიო სან-ფრანსისკუ]] 2900, [[ტოკანტინსი (მდინარე)|ტოკანტისი]] 2700, არაგუაია 2600, რიო პარანა 2400 (სულ 4700); ''უდიდესი ტბა (კვ. კმ) —'' ლაგოა მირიმი 3000; ''მთავარი კუნძულები (კვ. კმ) —'' [[მარაჟუ]] 47 573, დიდი გურუპა 4864;''[[კლიმატი]]'' — ეკვატორული, ტროპიკული. * '''ბუნებრივი რესურსები''': ბრაზილიას სასარგებლო წიაღისეულის დიდი მარაგი აქვს, მათ შორის ბოქსიტები, [[ოქრო]] [[რკინის მადანი]], [[მანგანუმი]], [[ნიკელი]], [[ფოსფატები]], [[პლატინა]], [[კალა]], [[ურანი]], [[ნავთობი]], [[ჰიდროენერგია]], საშენი ხე-ტყე (ტროპიკულ ზონაში). === კლიმატი === ბრაზილიის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი მდებარეობს [[ტროპიკული სარტყელი|ტროპიკულ სარტყელში]], მისი სამხრეთი ნაწილი კი ექცევა [[სუბტროპიკული სარტყელი|სუბტროპიკულ სარტყელში]]. დაბალ განედებში მდებარეობა განაპირობებს [[მზე|მზის]] [[რადიაცია|რადიაციის]] სიუხვეს და ტემპერატურის მაღალ მაჩვენებლებს, რომლებიც მერყეობს +14,7 გრადუსიდან 28,3 გრადუსამდე. ეს ტემპერატურები თანდათან კლებულკობს ჩრდილოეთიდან სამხრეთის მიმართულებით,თვიური და წლიური [[ამპლიტუდა]] კი მატულობს. ქვეყნის მთელი ტერიტორია, ჩრდილო-აღმოსავლეთის ზოგიერთი რაიონის გამოკლებით მნიშვნელოვანი რაოდენობის ტენს იღებს — 1000 მმ-ზე მეტს წელიწადში. ტროპიკული ბრაზილიის ყველაზე ცივი თვის და ყველაზე თბილი თვეების საშუალო ტემპერატურებს შორის განსხვავება დაახლოებით 3-4 გრადუსია. ნალექები წლის მანძილზე არათანაბრად არის განაწილებული, განასხვავებენ ორ სეზონს: მშრალს და ტენიანს. ბრაზილიის მთაინეთისათვის დაახლოებით 24-იან განედამდე, ბატონობს სუბეკვატორული [[კლიმატი]] ცხელი (22-28 გრადუსი) და ტენიანი [[ზაფხული]]თ და თბილი (17-20 გრადუსი), მშრალი [[ზამთარი|ზამთრით]]. მთიანეთის აღმოსავლეთით, კლიმატი ტროპიკული, ცხელი და ტენიანია (800-1600 მმ). ბრაზილიის კლიმატური პირობები ხელსაყრელია ყველა სახის [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] კულტურის მოსაყვანად. ცივი პერიოდის არარსებობა კარგ საშუალებას იძლევა წელიწადში ორი, ზოგიერთი კულტურისთვის კი სამი მოსავლისათვის. === შიგა წყლები === ბრაზილიის სამდინარო ქსელი ძლიერ ხშირი და წყალუხვია. დასავლეთიდან აღმოსავლეთით, ქვეყნის მთელს ტერიტორიას კვეთს მსოფლიოს ერთ-ერთი უგრძესი, ყველაზე წყალუხვი და აუზის ფართობით ყველაზე დიდი მდინარე [[ამაზონი]], რომლის საშუალებითაც ხდება ქვეყნის ჩრდილოეთის რაიონების მორწყვა. ეს მდინარე წარმოიშვება მდინარეების — [[მარანიონი]]ს და [[უკაიალი]]ს შეერთებით და თუ მის სიგრძეს პირველი მდინარის სათავიდან გამოვითვლით, მაშინ იგი გაუტოლდება 6400 კმ-ს, ხოლო თუ მეორე მდინარიდან, 7000 კმ-ს. მდინარე ამაზონი ბრაზილიის ტერიტორიაზე 3165 კმ გაედინება. ქვეყნის ტერიტორიაზე მისი აუზი შეადგენს 4,8 მლნ კვ. კმ-ს. [[პერუ]]ს საზღვართან მისი სიგანე 1,5 კმ-ია, შუა დინებისას, ქალაქ [[მანაუსი|მანაუსთან]] 5 კმ, ხოლო ქვემო დინებისას 20 კმ. შესართავთან კი 80-150 კმ. შუა დინებისას ამაზონის სიღრმე 70 მეტრია, ქალაქ [[ობიდუსი|ობიდუსთან]] 135 მ, ხოლო შესართავთან 15-45 მ. ამაზონს მრავალი შენაკადი აქვს. მათგან აღსანიშნავია [[პურუსი]], [[ჟურუა]], [[ტაპაჟოსი]], [[მადეირა (მრავალმნიშვნელოვანი)|მადეირა]], [[რიუ-ნეგრუ]], [[ჟაპურა]], [[ისა]]. ამაზონის რეჟიმი რთული და მრავალფეროვანია. ბრაზილიის და ზოგადად [[სამხრეთ ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის]] მეორე უდიდესი მდინარეა [[პარანა (მდინარე)|პარანა]], რომლის წყლებითაც ირწყვება ქვეყნის სამხრეთი და სამხრეთ-დასავლეთი. მისი მნიშვნელოვანი შენაკადებია: [[პარაგვაი (მდინარე)|პარაგვაი]], [[ტიეტე]], [[იგუასუ (მდინარე)|იგუასუ]] და სხვა. პარანა ჰიდროენერგიის დიდი პოტენციალით გამოირჩევა. ბრაზილიის სხვა მნიშვნელოვანი მდინარეებდან აღსანიშნავია: [[სან-ფრანსისისკუ (მდინარე)|სან-ფრანსისისკუ]], [[პარაიბა (მდინარე)|პარაიბა]], [[ტოკანტისი]], [[პარანაიბა]], [[ჟაკუი]]. [[ბრაზილიის ტბების სია|ქვეყანა შედარებით ღარიბია მნიშვნელოვანი ტბებით]]. გვხვდება [[ლაგუნა|ლაგუნური]] და ჭალის ტბები. ყველაზე დიდი ტბაა [[პატუსი (ტბა)|პატუსი]] (10 000 კვ. კმ). === ფლორა და ფაუნა === [[ფაილი:Amazonie.jpg|thumb|250px|ამაზონის ტყე]] ბრაზლიის ტერიტორიის თითქმის ნახევარი დაფარულია [[ტყე]]ებით, რომელიც გავრცელებულია წითელ ფერალიტურ [[ნიადაგი|ნიადაგებზე]]. ბრაზილიის [[მცენარე]]ული საფარი ძალიან მდიდარი და მრავალფეროვანია. მისი [[ფლორა|ფლორისტული]] შემადგენლობა 50 000 მცენარეს შეიცავს, საიდანაც 12 000 ენდემურია. ტყეების ჯიშობრივი შემადგენლობის მრავალფეროვნებით, სიმჭიდროვით და მრავალიარუსლინობით გამოირჩევა ტენიანეკვატორული მარადმწვანე ტყე,რომელიც ცნობილია, როგორც ჰილეები (''ბრაზილიაში მას სელვას უწოდებენ''). ისინი ვრცელდებიან ძირითადად [[ამაზონი]]ს დასავლეთ ნაწილში. ამაზონის ტყეები ჯერ კიდევ არ არის კარგად შესწავლილი. ცნობილია 4000-ზე მეტი ჯიშის მერქნიანი ხე, ვხვდებით ასობით [[პალმები|პალმის]] ჯიშს, რომელთა შორის ყველაზე მაღალი 60 მეტრამდე იზრდება. უფრო მრავალფეროვანი მცენარეული საფარით ხასიათდება ტყის ის ნაწილი, რომელიც წყლით არ იფარება. აქ იზრდება ისეთი ძვირფასი ჯიშები, როგორებიცაა [[მონგო]], [[პაუ-ბრაზილი]], „[[რძის ხე]]“, „[[ნესვის ხე]]“, უხვადაა [[ლიანები]]. მდინარე ამაზონის მცენარეთაგან სახელგანთქმულია ყვავილოვანი მცენარე [[ვიქტორია რეგია]], რომლის ფოთლის დიამეტრი 2,5 მეტრს აღემატება. ბრაზილიის ყველაზე მშრალი ადგილი — მთიანეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთის შიგა რეგიონები ძირითადად დაფარულია დაბალი ეკლიანი ბუჩქებითაა და [[კაქტუსები]]თ. ქვეყნის უკიდურესი სამხრეთი წარმოდგენილია ტენიანი სუბტროპიკული სავანებით. [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] სანაპირო დაფარულია [[მანგო]]ს ბარდით. მრავალფეროვნებით გამოირჩევა ბრაზილიის [[ფაუნა|ცხოველთა სამყარო]]. აღსანიშნავია: [[ბრაზილიური კურდრელი]], [[იაგუარი]], [[პუმა]], ბუჩქნარის ძაღლი, [[ტაპირისებრნი|ტაპირი]], [[ჭაობის ირემი]], [[ბრაზილიური შველი]], [[ანაკონდა]], სხვადასხვა სახის [[თუთიყუში]], [[ჭიანჭველაჭამია]], [[ნიანგი]] და ა.შ. მნიშვნელოვანი ყურადღება ექცევა ბუნების დაცვას და ამ მიზნით შექმნილია [[ბრაზილიის ეროვნული პარკების სია|ეროვნული პარკები]]. == სახელმწიფო == [[ფაილი:Brazil map en 2004.png|thumb|left]] [[ფაილი:Brasilia Congresso Nacional 05 2007 221.jpg|thumb|250px|[[ბრაზილიის ეროვნული კონგრესი]]ს შენობა დედაქალაქ [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილიაში]]]] * '''სახელმწიფო სისტემა''': განვითარებადი დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკა. * '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი [[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]] (2023). * '''საკანონმდებლო ორგანო''': ორპალატიანი ეროვნული კონგრესი (81+513 წევრი). ბრაზილიის ნაპირებთან პირველი [[ევროპელები]] - ზღვაოსან კარბალის მეთაურობით [[1500]] წელს გამოჩნდნენ. დაიწყო ბრაზილიის [[კოლონია|კოლონიური]] ისტორია. მეტროპოლიის განსაკუთრებული ყურადღება პირველად გამახვილდა ძვირფასმერქნიან ხე [[პაუ-ბრაზილი|პაუ-ბრაზილზე]], რომლისგანაც წარმოიშვა შემდგომში მთელი ქვეყნის სახელწოდება და რომელიც დიდი რაოდენობით გაჰქონდათ [[ევროპა]]ში. [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელთა]] კოლონიური ბატონობა გაგრძელდა [[1822]] წლამდე. ამ წლის [[7 სექტემბერი|7 სექტემბერს]] კი ქვეყანამ პოლიტიკური დამოუკიდებლობა მიიღო. ბრაზილია 67 წლის განმავლობაში [[მონარქია|მონარქიულ]] ქვეყანას წარმოადგენდა, ხოლო 1889 წლის [[15 ნოემბერი|15 ნოემბერს]] იგი [[რესპუბლიკა]]დ გამოცხადდა. დღეისათვის მოქმედი [[კონსტიტუცია]] ქვეყანამ 1988 წელს მიიღო, რომლის ძალითაც [[სახელმწიფო]]ს და მთავრობის მეთაურია [[პრეზიდენტი]]. მას 5 წლის ვადით ირჩევენ. ბრაზილიის უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოა [[ბრაზილიის ეროვნული კონგრესი|ეროვნული კონგრესი]], რომელიც შედგება დეპუტატთა პალატისგან (487 ადგილი, არჩევა ხდება 4 წლის ვადით) და ფედერალური სენატისგან (72 ადგილი, არჩევა ხდება 8 წლის ვადით). პრეზიდენტისა და ეროვნული კონგრესის ადგილსამყოფელია დედაქალაქი [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილია]]. სახელმწიფოს მეთაურის დეპარტამენტები განლაგებულია განთიადის სასახლეში. ქვეყნის წამყვანი პოლიტიკური პარტიებიდან აღსანიშნავია: [[ბრაზილიის დემოკრატიული მოძრაობის პარტია]], [[ბრაზილიის ლიბერალური ფრონტი|ლიბერალური ფრონტი]], [[ბრაზილიის სოციალურ-დემოკრატიული პარტია|სოციალურ-დემოკრატიული პარტია]]. == ადმინისტრაციული დაყოფა == ბრაზილია [[ფედერაციული სახელმწიფო]]ა, რომელიც შედგება 26 შტატისა (''estado'') და 1 ფედერალური ოლქისაგან (''distrito federal''). შტატებს აქვთ თავიანთი [[კონსტიტუცია]], საკანონმდებლო ორგანო და ჰყავთ გუბერნატორები. # '''ჩრდილოეთ ამაზონეთი''': [[აკრი (შტატი)|აკრი]] – [[ამაპა]] – [[ამაზონასი]] – [[პარა]] – [[რონდონია]] – [[რორაიმა]] – [[ტოკანტინსი]] # '''ჩრდილო-აღმოსავლეთი''': [[ალაგოასი]] – [[ბაია (შტატი)|ბაია]] – [[მარანიანი]] – [[პარაიბა]] – [[პერნამბუკუ]] – [[პიაუი]] – [[რიუ-გრანდი-დუ-ნორტი]] – [[სეარა]] – [[სერჟიპი]] # '''სამხრეთ-აღმოსავლეთი''': [[ესპირიტუ-სანტუ]] – [[მინას-ჟერაისი]] – [[რიო-დე-ჟანეირო (შტატი)|რიო-დე-ჟანეირო]] – [[სან-პაულუ (შტატი)|სან-პაულუ]] # '''სამხრეთი''': [[პარანა (შტატი)|პარანა]] – [[რიუ-გრანდი-დუ-სული]] – [[სანტა-კატარინა]] # '''ცენტრალური დასავლეთი''': [[ფედერალური ოლქი (ბრაზილია)|ფედერალური ოლქი]] – [[გოიასი]] – [[მატუ-გროსუ]] – [[მატუ-გროსუ-დუ-სული]] == დემოგრაფია == {{მთავარი|ბრაზილიის დემოგრაფია}} თანამედროვე ბრაზილიის ტერიტორია ძველად [[ინდიელები]]თ იყო დასახლებული, რომლებიც ახლაც არიან შემორჩენილი ამაზონის ჯუნგლებში. [[XVI საუკუნე|XVI]] ს-ის დასაწყისში ბრაზილია დაიპყრეს [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელმა]] კონკისტადორებმა, რომლებმაც პრაქტიკულად გაანადგურეს ადგილობრივი ინდიელები. პორტუგალიელებმა დააარსეს მსხვილი პლანტატორული მეურნეობები, რომლებიც [[აფრიკა|აფრიკიდან]] შემოყვანილი მონების შრომას იყენებდნენ. ბრაზილიელი ერი ჩამოყალიბდა სამი ძირითადი რასის — აქ ჩამოსული ევროპული მოსახლეობის (ძირითადად [[პორტუგალიელები]]ს და [[იტალიელები]]ს), ზანგების და ინდიელი აბორიგენების შერევით. ქვეყნის ეროვნული შემადგენლობა ერთფეროვანია, მთელი მოსახლეობის 97% [[ბრაზილიელები|ბრაზილიელია]]. მნიშვნელოვნად იზრდება ქვეყნის მოსახლეობა, ძირითადად [[მოსახლეობის ბუნებრივი მატება|ბუნებრივი მატების]] ხარჯზე. [[მიგრაცია|მიგრაციის]] როლი უმნიშვნელოა. საშუალო სიმჭიდროვე შეადგენს 18 კაცს 1 კმ. კვ-ზე. მოსახლეობა ქვეყნის ტერიტორიაზე ძალიან არათანაბრად არის განლაგებული. მოსახლეობის თითქმის ნახევარზე მეტი ცხოვრობს ქვეყნის აღმოსავლეთ ნაწილის სანაპირო ზოლში,მთელი ტერიტორიის 1/10-ზე. [[ამაზონი]]ს ტროპიკული ტყეები,[[სავანა|სავანები]] და მთიანეთის შიგა რაიონები მეჩხერად არის დასახლებული. ქვეყნის დასავლეთის და ჩრდილოეთის შვიდ შტატში ([[აკრი (შტატი)|აკრი]], [[ამაზონასი]], [[პარა]], [[მატუ-გროსუ]], [[ამაპა]], [[რორაიმა]], [[რონდონია]]) რომლებიც ბრაზილიის ფართობის ნახევარზე მეტს მოიცავს,ცხოვრობს მთელი მოსახლეობის მხოლოდ 5 %. ბრაზილია [[ურბანიზაცია|ურბანიზაციის]] მაღალი დონით და ამ პროცესის ინტენსიურობით ხასიათდება. * '''მოსახლეობა''': 192 272 890 მლნ (2009), მათ შორის 55 % თეთრი (წარმოშობით [[პორტუგალიელები]], [[გერმანელები]], [[იტალიელები]], [[ესპანელები]], [[პოლონელები]]), 38 % შერეული, 6 % შავი. * '''ენები''': [[პორტუგალიური ენა|პორტუგალიური]]-სახელმწიფო ენა, რომელზეც მოსახლეობის 92 % ლაპარაკობს, [[ესპანური ენა|ესპანური]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]], [[ფრანგული ენა|ფრანგული]]. * '''რელიგია''': [[კათოლიციზმი]]. * '''ქალაქები (ათ.)''': [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილია]] (2160, დედაქალაქი), [[სან-პაულუ]] (10 195; აგლომ. 18 847), [[რიო-დე-ჟანეირო (ქალაქი)|რიო-დე-ჟანეირო]] (6120; აგლომ. 11 437), [[ბელუ-ორიზონტი]] (2347; აგლომ. 4519), [[სალვადორი (ბრაზილია)|სალვადორი]] (2590; აგლომ. 3253), [[ფორტალეზა]] (2278; აგლომ. 3044), [[კურიტიბა]] (1670; აგლომ. 2907), [[მანაუსი]] (1644), [[რესიფი]] (1515; აგლომ. 3646). == ეკონომიკა == ბრაზილია ინდუსტრიულ-აგრარული [[სახელმწიფო]]ა, მნიშვნელოვანი [[ბუნებრივი რესურსები]]თ და სამრეწველო პოტენციალით. მეოცე საუკუნის 60-იანი წლების შუა პერიოდამდე, ქვეყნის [[ეკონომიკა]] ნელი ტემპით ვითარდებოდა, მაგრამ მთავრობის ახალმა ეკონომიკურმა [[პოლიტიკა]]მ, რომელიც ცნობილია როგორც განვითარების „ბრაზილიური მოდელი“, მნიშვნელოვნად დააჩქარა ეროვნული ეკონომიკური პოტენციალის შემდგომი წინსვლა. ბრაზილია ეროვნული შემოსავლის პოტენციალით პირველი ქვეყანაა [[ლათინური ამერიკა|ლათინურ ამერიკაში]] და მთელი რიგი ეკონომიკური მაჩვენებლებით შედის მსოფლიოს უმსხვილეს სახელმწიფოთა ათეულში. ქვეყნის ეკონომიკურ ცხოვრებაში მნიშვნელოვანია უცხოური [[კაპიტალი]], რომელთა შორის განსაკუთრებული ადგილი უკავია [[აშშ]]-ს, [[ჩინეთი|ჩინეთს]], [[გერმანია]]ს, [[იაპონია]]ს, [[შვეიცარია]]ს, [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოს]]. მათი პოზიციები დიდია ქიმიურ, ფარმაცევტულ და ელექტროტექნიკურ [[მრეწველობა]]ში, [[მანქანათმშენებლობა]]ში (განსაკუთრებით საავტომობილო მრეწველობაში), [[გემთმშენებლობა]]ში. ბრაზილიის ეკონომიკის წამყვანი დარგია [[მრეწველობა]]. საერთო სამრეწველო პოტენციალით იგი შედის მსოფლიოს 15 დიდ [[სახელმწიფო]]ს შორის. მრეწველობა წარმოების მაღალი კონცენტრაციით გამოირჩევა, ასევე მარალია ტერიტორიული კონცენტრაცია, მაგალითად, [[სან-პაულუ (შტატი)|სან-პაულუს]] შტატი, რომელსაც ქვეყნის ტერიტორიის მხოლოდ 3 % უკავია და როემლზეც ცხოვრობს ქვეყნის მოსახლეობის 20 %, აწარმოებს ეროვნული მრეწველობის 55 %-ს. ბრაზილიის ეკონომიკის ტრადიციულ დარგებს განეკუთვნება კვების (შაქრის მრეწველობა, [[ხორცი]]ს, [[თამბაქო]]ს, ზეთსახდელი) და [[მსუბუქი მრეწველობა]]. განვითარებულია ასევე ცემენტისა და [[ცელულოზა]]-[[ქაღალდი]]ს მრეწველობა. [[სოფლის მეურნეობა]] ბრაზილიის ეკონომიკის ერთ-ერთი წამყვანი და მნიშვნელოვანი დარგია. იგი მსოფლიოში სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მწარმოებელი და [[ექსპორტი]]ორი უდიდესი ქვეყანაა. მეურნეობის ამ დარგში, ეკონომიკურად აქტიური მოსახლეობის 30 %-ია დასაქმებული. ჭარბობს მსხვილი მემალულური (ლატიფუნდისტური) და კაპიტალისტური მეურნეობები, გვხვდება ფერმერული ტიპიც. სოფლის მეურნეობის წამყვანი დარგია [[მემცენარეობა]]. წამყვან საექსპორტო კულტურებს წარმოადგენს [[ყავა]], [[კაკაო]], [[ბამბა]], [[შაქრის ლერწამი]], [[ბრინჯი]] და [[სოიო]]. ყავის მოყვანით, ბრაზილია პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში. იგი ძირითადად მოყავთ [[პარანა (შტატი)|პარანას შტატის]] ჩრდილოეთ ნაწილში, [[სან-პაულუ (შტატი)|სან-პაულუს შტატის]] ჩრდილო-დასავლეთით, [[მინას-ჟერაისი|მინას-ჟერაისის შტატის]] სამხრეთ ნაწილსა და [[ესპირიტუ-სანტუ|ესპირიტუ-სანტუს შტატში]]. ამ კულტურამ სერიოზული კრიზისი განიცადა [[1975]] წლის ყინვებისას. * '''ეროვნული პროდუქტი''': ''მოცულობა'' - 784 მლრდ $ (მე-8 ადგილი); ''1 სულ მოსახლეზე'' - 4790 $; ''სტრუქტურა (%)'' — [[სოფლის მეურნეობა]] 11, [[მრეწველობა]] 39, მომსახურება 50. * '''ექსპორტი''': [[ყავა]], [[შაქარი]], [[ბამბა]], საფეიქრო ნაწარმი, ხე-ტყე, [[რკინა]], მარგანეცი, მანქანები, იარაღი. * '''ბიუჯეტი''': 100,600 მლნ $. * '''ვალუტა''': [[რეალი (ვალუტა)|რეალი]] (BRL). **ეროვნული ვალუტა: ფულის ერთეულია ბრაზილიური რეალი. 1 ევრო დაახლოებით 2,5 რეალია. ქვეყნის ყველა სასტუმროში შესაძლებელია გადახდა პლასტიკური ბარათებით. 1 რეალი არის 100 სენტავო. === ტურიზმი === „ტროპიკული გიგანტი“, „კონტინენტი კონტინენტში“ – სწორედ ასე ხშირად მოიხსენიებენ ყველაზე დიდ ქვეყანას სამხრეთ ამერიკაში. ტურისტებს აოცებს მისი ბუნების საოცარი მრავალფეროვნება: გადაშლილი ამაზონია და უზარმაზარი ჩანჩქერები, შფოთიანი ტროპიკული ხეები და ბარის პეიზაჟები, ოკეანეს სანაპიროები და ქოქოსის ჭალები. აქ მეზობლობენ გასაოცარი სულიერება და უმეცრება, სიმდიდრე და სიღატაკე, არქიტეკტურის ულტრათანამედროვე ფორმები და ცხოვრების ტრადიციული წყობა. ყოველწლიურად ბრაზილიას სტუმრობს დაახლოებით 5 მლნ ტურისტი. (2007 წ. 5,02 მლნ. 2008 წ. 5,05 მტო-ს მონაცემებით) უნდა აღინიშნოს, რომ ბრაზილია დიდად განსხვავდება სამხრეთ ამერიკის სხვა სახელმწიფოებისგან. აქ ლაპარაკობენ არა ესპანურად, არამედ პორტუგალიურად; ბევრი სხვადასხვა რასისა და ხალხების შერევის გამო ჩამოყალიბდა ბრაზილიელების თავისებური ეთნიკური ტიპი. ტროპიკულსა და სუბტროპიკულ კლიმატურ სარტყლებში მდებარეობის გამო, ბრაზილია ცნობილია, როგორც [[ბოტანიკური ბაღი]]. აქ თავმოყრილია მცენარეების 50 ათასზე მეტი სახეობა, ანუ მთელ მსოფლიოში ცნობილი მცენარეების 1/4. იმისათვის, რომ უკეთ შევაფასოთ ქვეყანაში არსებული ტურისტული რესურსები, შეიძლება პირობითად გამოვყოთ 5 ძირითადი ზონა, რომელიც გარკვეულწილად ემთხვევა მის ეკონომიკურ-გეოგრაფიულ დაყოფას: ჩრდილოეთი, ჩრდილო-აღმოსავლეთი, სამხრეთ-აღმოსავლეთი, სამხრეთი, დასავლეთი. ჩრდილეოთი, რომელიც მოიცავს ამაზონიას, რამდენადაც მომხიბვლელია ტურისტებისთვის, იმდენადაც რთულია ტურისტული ათვისებისთვის. აქ მთავარი ტურისტული რესურსებია — ველური, ხელუხლებელი ბუნება და ჯუნგლების ეგზოტიკა. ამაზონიაში მოგზაურობის დაწყება უმჯობესია ქალაქ მანაუსიდან, სადაც მდებარეობს აეროპორტი. ამაზონია წარმოადგენს იდუმალ და უნიკალურ რაიონს, რომელიც მოიცავს ბრაზილიის ტერიტორიის 1/3-ს. მას უწოდებენ „დედამიწის ფილტვებს“, რადგან მთელი მსოფლიოს ჟანგბადის 50 % გამოიმუშავება ამაზონის წვიმიან ტყეში. მისი ფლორა შესწავლილია მხოლოდ 30 %-ით; მსოფლიო ფარმაცევტული ნივთიერებების 25 % იღება ამაზონიის ტყის მცენარეებიდან; აქ ბინადრობს ფრინველების 1800, ძუძუმწოვრების 250 და თევზების 1500 სხვადასხვა ჯიში. მსოფლიო მტკნარი წყლის 20 % მოთავსებულია ამაზონსა და მის შენაკდებში. მსოფლიო 20 ყველაზე გრძელი მდინარეებიდან 10 ამაზონიაშია. ამაზონის ჩრდილოეთით, ხელუხლებელ ცივილიზაციაში, ტყებსა და სავანებში ცხოვრობენ „არაასიმილირებული ინდიელები“. მათ შეინარჩუნეს პირველყოფილი ცხოვრების წესი და ტრადიციები. მამაკაცები ნადირობენ მშვილდ-ისრებით, ქალები მიწას თოხნიან წაწვეტებული ჯოხებით. ნადირობისა და თევზაობის გარდა ისინი ეწევიან პრიმიტიულ მიწადმოქმედებას და შემგროვებლობას. გაუვალი ტყეები, ცივილიზაციის პრაქტიკულად არარსებობა, აგრეთვე გზების ნაკლებობა, იშვიათი და ზოგჯერ მტრული მოსახლეობა, საერთო ეკონომიკური ჩამორჩენილობა, ნოტიო ეკვატორიული კლიმატი, ტყეებში მტაცებელი ცხოველებისა და შხამიანი გველების არსებობა - ეს ყველაფერი გვაძლევს საფუძველს ვიფიქროთ, რომ ჩრდილოეთში, მისი ეგზოტიკურობის მიუხედავად, ახლო მომავალში ტურიზმი ვერ განვითარდება. ჩრდილო-აღმოსავლეთი, ქვეყნის სხვა ტერიტორიებთან შედარებით, ყველაზე ადრე იქნა ათვისებული და დასახლებული, მაგრამ ტურიზმის განვითარებაში ის დიდ როლს არ ასრულებს, რადგან აქ ძირითადად სოფლის მეურნეობით არიან დაკავებული. სტუმრების ყურადღებას იპყრობს მსხვილი საპორტო ქალაქები: რესიფი, რომელშიც მდებარეობს უძველესი უნივერსიტეტი, და ასევე სალვადორი, სადაც უამრავი არქიტეკტურული ძეგლი, უძველესი ციხეები, დიდებული ტაძრებია განლაგებული. სწორედ აქ მდებარეობს, ისეთი ცნობილი პლაჟები, როგორც იტაპანი, პიტუბა და ამარალინა.სამხრეთ-აღმოსავლეთი — ბრაზილიის ყველაზე მნიშვნელოვანი ეკონომიკური რაიონი და მთავარი ტურისტული ზონა. აქ მდებარეობს მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე თვალწარმტაცი ქალაქი — რიო-დე-ჟანეირო, ლამაზად გადაშლილი გუანაბარას ყურეს სანაპიროზე. სამხრეთის ყვავილების, მწვანე მთეების, ცისა და ზღვის სილურჯის შეხამება, მთელი წლის მანძილზე მზის სიუხვე, გუანაბარას ყურეს არაჩვეულებრივი სილამაზე მრავალი კუნძულებითა და კომფორტული პლაჟებით კოპაკაბანა, იპანემა, ლებლონიტ — ეს ყველაფერი იწვევს ტურისტებში არარეალურობის შეგრძნებას.ქალაქის სიმბოლოა ქრისტეს გიგანტური ქანდაკება, რომელიც მდებარეობს ყველაზე მაღალ მწვერვალზე — კორკოვადო. ხელგაშლილი, ქრისტე თითქოს ლოცავს და იცავს ქალაქს. გუანაბარას ყურეს შუაში, რომელიც მდებარეობს მთებს შორის, დაფარული თეთრი, მზეზე მობრწყინვალე მწვერვალებით, ერთ-ერთი არის ცნობილი კრისტალის მწვერვალი — `შაქრის თავი~. საღამოობით, ხასხასად განლაგებული პლაჟები იზიდავს უამრავ ტურისტსა და ადგილობრივ მოსახლეობას. სანაპიროზე სეირნობა არის რიოს ცხოვრების ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილი. ეს არის ნაცნობებისა და მეგობრების შეხვედრის ადგილი. აქ ცხოვრება ღამითაც დუღს. უამრავი ხალხია თავმოყრლი ღამის კლუბებში, ბარებში, დისკოთეკებსა და რესტორნებში. განსაკუთრებლად უნდა აღინიშნოს ცნობილი ბრაზილიური კარნავალი. ყოველ წელს, აღდგომამდე 46 დღით ადრე რიოში იმართება დღესასწაული, რომლის მსგავსიც არ არის მთელ მსოფლიოში. ის გრძელდება 4 დღე და ღამე. სწორედ ამ ღონისძიების დროს რიოში თავმოყრილია ყველაზე მეტი სტუმარი. კარნავალისთვის მზადება მიმდინარეობს მთელი წლის განმავლობაში. ეს ნამვილად ძალიან შთამბეჭდავი და არარეალური სანახაობაა. რიოდან სამი საათის სავალის მანძილზე განლაგებული პატარა საკურორტო ქალაქი ბუზიოსი. ოკეანის სანაპიროს გასწვრივ განლაგებულია ათეულობით კომფორტული სასტუმრო. სტუმრების მომსახურებაშია იახტები, მაღაზიები, ბარები, რესტორნები და ა.შ. ტურიზმის მეორე მნიშვნელოვანი ცენტრია ქალაქი-გიგანტი სან-პაულო. ეს არა მხოლოდ ბრაზილიის უდიდესი სამრეწველო ცენტრია, არამედ მთელი ლათინური ამერიკის. სან-პაულო ჰგავს ჩიკაგოს - იგივე მაღალი შუშიანი შენობები, ხმაურიანი ქუჩები, შეუწყვეტელი მანქანების ნაკადი, მშენებლობის ტყეები და ამწეები. ტურისტულ ღირსშესანიშნაობებს შორის უნდა აღინიშნოს სტადიონი „პაკაემბუ“, სადაც ხშირად გამოდიოდა ცნობილი ფეხბურთელი პელე. მათთვის, ვისაც აინტერესებს ქვეყნის უნიკალური ბუნება, კარგად ცნობილია ნაკრძალი „ბუტანტანი“ და ბოტანიკური ბაღი, სადაც ორქიდეების 32 ათასი სახეობაა წარმოდგენილი. სანჩესი, რომელიც მდებარეობს სან-პაულოს მეზობლად, — მნიშვნელოვანი პორტია და საკურორტო ქალაქი კარგი პლაჟებითა და განვითარებული ტურისტული ინფრასტრუქტურით და ასევე ყველაზე დიდი საზღვაო აკვარიუმით. სამხრეთ ზონა, ტურიზმის განვითარების მიხედვით, ბევრად ჩამოუვარდება წინა ზონას, თუმცა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილთან ახლო მდებარეობა, სასიამოვნო კლიმატი და დიდი საპორტო ქალაქი პორტუ-ალეგრი, რომელიც ცნობილია შალის ნაჭრებითა და მოქსოვილი ნაკეთებობით. ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი ბუნებრივი ღირსშესანიშნაობა აქ არის იგუასუს ჩანჩქერი, რომელიც მდებარეობს ბრაზილიის, არგენტინისა და პარაგვაის საზღვარზე. ჩანჩქერები განლაგებულია მდინარეების იგუასუ და პარანას შეერთების ადგილას. ეს ნამდვილად ულამაზესი ადგილია. დასავლეთ ზონა ტურისტებისთვის მიმზიდველია, იმიტომ რომ აქ მდებარეობს ქვეყნის ახალი დედაქალაქი — ბრაზილია. ეს ქალაქი აშენებულია ერთიანი პროექტით და წარმოადგენს იდეალური ტექნოპილისის განხორციელებას. ქალაქი გაშენებულია თვითმფრინავის ფორმით. „ფიუზელაჟის“ ცენტრს იკავებს სამი ხელისუფლების მოედანი, „ფრთებს“ — საცხოვრებელი რაიონები. ყოველ მათგანს აქვს თავისი სავაჭრო ქუჩა, ავტოსადგური, სკოლა, ეკლესია. „ცხვირში“, ცენტრიდან მოშორებით, მდებარეობს პრეზიდენტის რეზიდენცია — ავრორას სასახლე. ქალაქის ერთ-ერთი არქიტექტურული თავისებურება არის ის, რომ მთავარი მაგისტრალი დაყოფილია ორ დამოუკიდებელ ნაკადად — მანქანებისა და ქვეითად მოსიარულეთათვის. ოთხხაზიანი მაგისტრალები, მრავალსართულიანი გასასვლელები ისეა დაპროექტებული, რომ გზაჯვარედინები არც კი არსებობს.საინტერესოა, რომ ქალაქის „საცხოვრებელ“ ნაწილში, მანქანების მოძრაობა ფაქტობრივად არ არის, აქ გასაოცარი სიმშვიდე და სუფთა ჰაერია. ასევე ტურისტების ყურადღებას იპყრობს ბოტანიკური ბაღი და ზოოპარკი. ბრაზილია ძალიან მდიდარია ტურისტული რესურსებით, როგორც ანთროპოგენური, ისე ბუნებრივი. თუმცა, როგორც აღვნიშნე, სხვადასხვა რაიონებში ტურიზმი სხვადასხვა დონეზეა განვითარებული. ბრაზილიის ხელისუფლება ბევრ რამეს აკეთებს, იმისათვის რომ ქვეყანაში იყოს სათანადო და ხელშემწყობი პირობები ტურიზმის განვითარებისთვის, მაგრამ ხშირად რთული ბუნებრივი პირობები ქმნიან ტერიტორიის ათვისების პრობლემას. 2009 წელს ბრაზილიას ესტუმრა 4802 საერთაშორისო ტურისტი და ამ წელს დანახარჯი იყო 5,305 მლნ. 2008 წლის სექტემბერს მიღებულ იქნა „ტურიზმის მთავარი კანონი“, რომლის მიხედვით ფედერაციული ხელისუფლების ფუნქციებში შედის ტურიზმის სექტორის სტიმულირება, გაუმჯობესება და განვითარება. 2010 წლის ნოემბერს ბრაზილიის ტურიზმის ინსტიტუტმა (ემბრატურმა) მიიღო მონაწილეობა მსოფლიო მოგზაურობის მარკეტში [[world travel market|''world travel market'']], რომელიც ჩატარდა ლონდონში. ვიზიტორებს გააცნეს ქვეყნის სხვადასხვა ღირსშესანიშნავი ადგილი და კულტურული მრავალფეროვნება. მარიო მოსეს, ემბრატურის პრეზიდენტის, თანახმად ეკონომკური ზრდის ფონზე, ბრაზილიაში 2014 წლისთვის გაიზრდება უცხოელი ტურისტების რაოდენობა 5-დან 8 მილიონამდე. ტურიზმის განვითარების ძირითად მიმართულებებზე საუბრისას, უნდა აღინიშნოს ის, რომ ბრაზილიისთვის ტურბაზას ძირითადად ქმნიან აშშ, დიდი ბრიტანეთი, კანადა, გერმანია, მექსიკა, საფრანგეთი, იაპონია და სკანდინავიის ქვეყნები. უახლესმა შეთანხმებამ ბრაზილიასა და ევროკავშირს შორის გაამაგრა ბრაზილიის პოზიციები, როგორც ერთ-ერთი მთავარი ტურისტული დანიშნულების ქვეყანა. ექსპერტების გამოთვლების თანახმად, პირველივე წელს ბრაზილიაში ჩასული ტურისტების რაოდენობა ევროპიდან გაიზრდება 335 ათასით. ბრაზილიამ, რომელსაც უწოდებდნენ „მძინარე გიგანტს“, გაიღვიძა, როგორც გეოეკონომიკურ, ისე გეოპოლიტიკურ ასპექტში. ქვეყანა ძალიან სწრაფი ტემპით ვითარდება და ამასთან ერთად ვითარდება ტურიზმი. == ტრანსპორტი == {{მთავარი|ტრანსპორტი ბრაზილიაში}} ბრაზილიის ტრანსპორტის უმნიშვნელოვანეს სახეობას საავტომობილო [[ტრანსპორტი]] წარმოადგენს. მიუხედავად ამისა, გზების უმრავლესობა მყარი საფარის გარეშეა. ქვეყნის ავტოპარკი 15 მლნ [[ავტომანქანა]]ს აჭარბებს. [[სარკინიგზო ტრანსპორტი]] კონკურენციას ვერ უწევს საავტომობილოს. სარკინიგზო ქსელის სიხშირით გამოირჩევა სამხრეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთი ოკეანის სანაპირო. [[სამდინარო ტრანსპორტი|სამდინარო ტრანსპორტს]] ძირითადად ადგილობრივი მნიშვნელობა გააჩნია. განსაკუთრებულია მდინარე [[ამაზონი]]ს სისტემის როლი (ამაზონის აუზის მნიშვნელოვანი ნავსადგურებია: [[ბელენი]], [[მანაუსი]], [[სორტუ-სანტანა]]). დიდი მნიშვნელობა აქვს კაბოტიჟურ გადაზიდვებს [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] სანაპიროზე. [[საზღვაო ტრანსპორტი]] უმნიშვნელოვანეს როლს თამშობს ქვეყნის საგარეო კავშირების განვითარებაში. უდიდესი ნავსადგურებია: [[სანტუსი]], [[რიო-დე-ჟანეირო]], [[ტუბარანი]], [[სან-სებასტიანი]], [[რიუ-გრანდი]]). მნიშვნელოვანია [[საჰაერო ტრანსპორტი]]ს როლი, როგორც საშინაო, ასევე საგარეო ტვირთბრუნვის საქმეში. ქვეყანაში 1500-ზე მეტი [[აეროპორტი]]ა, რომელთა შორის 21 საერთაშორისო კლასისაა. == მემკვიდრეობა == {{მთავარი|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ბრაზილიაში}} ბრაზილია სამხრეთ-ამერიკის უდიდესი ქვეყანაა, რომელიც მსოფლიოში ცნობილია ფეხბურთით, ყავით, რიო-დე-ჟანეიროს კარნავალით და სამბასა და ბოსანოვას მუსიკით. ღირსშესანიშნაობანი — დედაქალაქი [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილია]], სალვადორ დე ბაიას, ოლინდას, გოიას, [[დიამანტინა (მინას-ჟერაისი)|დიამანტინას და ოურუ პრეტუს ისტორიული ცენტრები]], [[იგუასუს ეროვნული პარკი (ბრაზილია)|იგუასუს]], [[ჟაუს ეროვნული პარკი|ჟაუს]], [[სერა-და-კაპივარის ეროვნული პარკი|სერა–და–კაპივარის ეროვნული პარკები]]. == იხილეთ აგრეთვე == * [[რიო-დე-ჟანეირო]] == ცნობილი ბრაზილიელები == * '''არქიტექტორი''' — [[ნიმეიერი, ოსკარ|ოსკარ ნიმეიერი]], * '''მწერლები''' — [[ჟორჟი ამადუ]], [[კოელიო, პაულო|პაულო კოელიო]]; * '''პოლიტიკოსები''' — [[კუბიჩეკი, ჟულესინუ|ჟუსელინუ კუბიჩეკი]], [[კარდოსო, ფერნანდო|ფერნანდო კარდოსო]]; * '''სპორტსმენები''' — [[პელე]], [[გარინჩა]], [[ზიკო]], [[ბებეტო]], [[რომარიო]], [[რონალდო]], [[რონალდინიო]], [[ნეიმარი]], [[კაკა]], (ყველა ფეხბურთი), ემერსონ ფიტიპალდი, [[სენა, აირტონ|აირტონ სენა]], ნელსონ პიკე (ყველა ავტორბოლა), [[ნეიმარი|ნეიმარ და სილვა სანტოს ჟუნიორი]] * '''მომღერლები''' — [[მარისა მონტე]], [[ივეტი სანგალო]], [[სალომე დე ბაია]] == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons|Brazil|ბრაზილია}} * [http://www.obamonteverde.com.br/ Tourist Guide of Brazil] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110706153729/http://www.obamonteverde.com.br/ |date=2011-07-06 }} * [http://www.brasil.gov.br/?set_language=en Brazilian Federal Government] * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-b/brazil.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110813045053/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-b/brazil.html |date=2011-08-13 }} * [http://www.ibge.gov.br/english/ Brazilian Institute of Geography and Statistics] * [http://www.ptbrazil.com/ Information and Pictures Tourism of Brazil] * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html Brazil entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |date=2015-12-22 }} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/brazil.htm Brazil] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080705053556/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/brazil.htm |date=2008-07-05 }} at ''UCB Libraries GovPubs'' * [http://www.dmoz.org/Regional/South_America/Brazil/ Brazil at the Open Directory Project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110218030907/http://www.dmoz.org/Regional/South_America/Brazil |date=2011-02-18 }} * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/brtoc.html Country Profile] from the U.S. Library of Congress (1997) == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{სამხრეთ ამერიკის ქვეყნები}} {{სამხრეთ ამერიკის ერთა კავშირი}} {{ამერიკის სახელმწიფოთა ორგანიზაცია}} [[კატეგორია:ბრაზილია| ]] [[კატეგორია:სამხრეთ ამერიკის ქვეყნები]] [[კატეგორია:პორტუგალიურენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] lsbdr62ghq0necjbvivbuqj7nxj2bzr 4830661 4830660 2025-07-10T22:44:57Z GiorgiXIII 62215 4830661 wikitext text/x-wiki {{მმ}} {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = ''República Federativa do Brasil'' |სახელი = ბრაზილია |სტატუსი = |დროშა = Flag_of_Brazil.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Coat_of_arms_of_Brazil.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = „Ordem e Progresso“ |დევიზი ქართულად = „წესრიგი და პროგრესი“ |ეროვნული ჰიმნი = [[ფაილი:Hino-Nacional-Brasil-instrumental-mec.ogg|noicon|center]]<br />[[ბრაზილიის ჰიმნი|Hino Nacional Brasileiro]]<br /><small>{{pt icon}}</small><br /><small>([[ქართული ენა|ქართ]]: ბრაზილიის ეროვნული ჰიმნი)</small> |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Brazil (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილია]] |latd= | latm= | lats= | latNS=S |longd= |longm= |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[სან-პაულუ]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[პორტუგალიური ენა|პორტუგალიური]]<ref>{{cite web|title=Demographics|publisher=Brazilian Government|year=2011|url=http://www.brasil.gov.br/sobre/brazil/brazil-in-numbers/demographics|accessdate=2011-10-08}} {{en}}</ref> |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ბრაზილიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]] |ლიდერის ტიტული2 = ვიცე–პრეზიდენტი |ლიდერის სახელი2 = ჟერალდუ ალკმინი |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = მე-5 |ფართობი = 8 514 877 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 0.65 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 193 946 886<ref name=popdata>Brazilian Institute of Geography and Statistics. [http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_impressao.php?id_noticia=1961 2011 Population Projection]</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = მე-5 |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2012 |მოსახლეობის აღწერა = 190 732 694<ref>IBGE. [http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_visualiza.php?id_noticia=1766&id_pagina=1 Censo 2010: população do Brasil é de 190.732.694 pessoas].</ref> |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2010 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 22 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $2,294 ტრილიონი<ref name=imf>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=11&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=223&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Brazil |publisher=International Monetary Fund |accessdate=2012-04-17}}</ref> |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-6 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2011 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $12,788<ref name=imf/> |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 53-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2011 |აგი = 0.755 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = 84-ე |აგი-ს სქოლიო = <ref name=HDI11>{{cite web|title=Table 1: Human development index 2016 and its components|url=http://hdr.undp.org/en/countries|format=WEB|accessdate=2017-06-28|publisher=PNUD|author=PNUD Human Development Report 2016}}</ref> |ვალუტა = [[რეალი (ვალუტა)|რეალი]] |ვალუტის კოდი = BRL |ქვეყნის_კოდი = BRA |სასაათო სარტყელი = [[UTC-02:00]]-დან [[UTC-5]]-მდე |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.br]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = +55 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ბრაზილია''' ({{lang-pt|''Brasil''}}), ოფიციალურად '''ბრაზილიის ფედერაციული რესპუბლიკა'''<ref>As on for example the [http://www.brasil.gov.br/?set_language=en national website].</ref><ref name="Mugnier">{{cite journal|last=Mugnier|first=Clifford|date=January 2009|title=Grids & Datums – Federative Republic of Brazil|url=http://www.asprs.org/resources/GRIDS/01-2009-brazil.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090621192851/http://www.asprs.org/resources/grids/01-2009-brazil.pdf|archivedate=2009-06-21|accessdate=2012-11-19}}</ref> ({{lang-pt|''República Federativa do Brasil''}}) — [[სამხრეთ ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის]] კონტინენტისა და [[ლათინური ამერიკა|ლათინური ამერიკის]] რეგიონის უდიდესი ქვეყანა. იგი მეხუთე უდიდესი სახელმწიფოა მსოფლიოში როგორც ფართობის (8 514 877 კმ²) ისე მოსახლეობის მხრივ (203 მლნ, 2022 წ).<ref name="popdata"/><ref name="CIA Geo"/> ბრაზილია უდიდესი [[ლუზოფონია|ლუზოფონური]] ქვეყანაა მსოფლიოში და ერთადერთი [[ამერიკა]]ში.<ref name="CIA Geo">{{cite web|title=País tem 90 milhões de domicílios, 34% a mais que em 2010|booktitle=|publisher=Agência de Notícias - IBGE (in Brazilian Portuguese).|year=2024|url=https://agenciadenoticias.ibge.gov.br/agencia-noticias/2012-agencia-de-noticias/noticias/37238-pais-tem-90-milhoes-de-domicilios-34-a-mais-que-em-2010|accessdate=28 ივნისი 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html|archivedate=5 ივლისი 2023}}</ref> ბრაზილიას აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ატლანტის ოკეანე]], სადაც სანაპირო ზოლის სიგრძე 7491 კმ–ს შეადგენს.<ref name="CIA Geo"/> ჩრდილოეთით [[საზღვარი (სახელმწიფო)|ესაზღვრება]] [[ვენესუელა]], [[გაიანა]], [[სურინამი]], და [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება|საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორია]] — [[საფრანგეთის გვიანა]], ჩრდილო–დასავლეთით — [[კოლუმბია]], დასავლეთით — [[ბოლივია]] და [[პერუ]], სამხრეთ–დასავლეთით — [[არგენტინა]] და [[პარაგვაი]], სამხრეთით — [[ურუგვაი]]. ფლობს მრავალ [[არქიპელაგი|არქიპელაგს]], მათ შორის [[ფერნანდუ-დი-ნორონია]]ს, [[როკასი|როკასს]], [[წმინდა პეტრესა და წმინდა პავლეს არქიპელაგი|წმინდა პეტრესა და წმინდა პავლეს არქიპელაგს]], [[ტრინიდადი და მარტინ ვასი|ტრინიდადი და მარტინ ვასს]]. ესაზღვრება სამხრეთ ამერიკის ყველა ქვეყანას, გარდა [[ეკვადორი]]სა და [[ჩილე]]სი. მას შემდეგ, რაც [[1500]] წელს ბრაზილიის მიწაზე ფეხი [[პედრუ ალვარეშ კაბრალი|პედრუ ალვარეშ კაბრალმა]] დადგა, ეს ქვეყანა [[პორტუგალია|პორტუგალიის]] კოლონია იყო [[1815]] წლამდე, როდესაც შეიქმნა [[პორტუგალიის, ბრაზილიისა და ალგარვეს გაერთიანებული სამეფო]]. კოლონიური ბორკილები [[1808]] წელს დაიმსხვრა, როდესაც პორტულაგიაში ნაპოლენის შეჭრის შემდეგ პორტუგალიის კოლონიური იმპერიის დედაქალაქი [[ლისაბონი]]დან [[რიო-დე-ჟანეირო]]ში გადავიდა.<ref name="CIA Intro">{{cite web |title=Introduction of Brazil |booktitle=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |year=2008 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |accessdate=2008-06-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |archivedate=2015-12-22 }}</ref> დამოუკიდებლობა [[1822]] წელს გამოცხადდა [[ბრაზილიის იმპერია|ბრაზილიის იმპერიის]] შექმნით, რომელიც უნიტარული სახელმწიფო იყო კონსტიტუციური მონარქიითა და საპარლამენტო სისტემით. [[1889]] წელს ბრაზილია [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა]] გახდა, მას შემდეგ რაც ხელისუფლების სათავეში [[სამხედრო ხუნტა]] მოვიდა. ამ დროისთვის მოქმედებდა 1824 წელს ორპალატიანი საკანონმდებლო ორგანოს მიერ მიღებული კონსტიტუცია.<ref name="CIA Intro"/> ამჟამინდელი კონსტიტუცია ქვეყანამ 1988 წელს მიიღო, რომელიც ბრაზილიას ფედერალურ სახელმწიფოდ განსაზღვრავს.<ref name="Constituição">{{cite web |title=Brazilian Federal Constitution |publisher=Presidency of the Republic |year=1988 |url=http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/Constituicao/Constituiçao.htm |language=Portuguese |accessdate=2008-06-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071213194044/http://www.planalto.gov.br/CCIVIL_03/Constituicao/Constitui%C3%A7ao.htm |archivedate=2007-12-13 }} {{cite web |title=Brazilian Federal Constitution |publisher=v-brazil.com |year=2007 |url=http://www.v-brazil.com/government/laws/titleI.html |quote=Unofficial translate |accessdate=2008-06-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928070506/http://www.v-brazil.com/government/laws/titleI.html |archivedate=2018-09-28 }}</ref> ფედერაცია შედგება ფედერალური რაიონების — 26 [[ბრაზილიის შტატები|შტატისგან]], რომლებიც საერთო ჯამში 5564 მუნიციპალიტეტად იყოფა.<ref name="Constituição"/><ref>{{cite web |title=Territorial units of the municipality level |publisher=Brazilian Institute of Geography and Statistics |year=2008 |url=http://www.sidra.ibge.gov.br/bda/territorio/tabunit.asp?n=6&t=2&z=t&o=4 |language=Portuguese |accessdate=2008-06-03}}</ref> [[ბრაზილიის ეკონომიკა]] მსოფლიოში მეექვსე უდიდესია [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს თვალსაზრისით და მეშვიდე [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით (2011).<ref name="siteresources.worldbank.org">"[http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf World Development Indicators database]" (PDF file), World Bank, 7 October 2009.</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |title=CIA – The World Factbook – Country Comparisons – GDP (purchasing power parity) |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=25 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604195034/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |archivedate=4 ივნისი 2011 }}</ref> ბრაზილიის ეკონომიკა მსოფლიოში ერთ–ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდია. ეკონომიკურმა რეფორმებმა ქვეყანას ახალი საერთაშორისო აღიარება მოუტანა.<ref>{{cite news |last=Clendenning |first=Alan |title=Booming Brazil could be world power soon |page=2 |publisher=[[USA Today]] – The Associated Press |date=2008-04-17 |url=http://www.usatoday.com/money/economy/2008-04-17-310212789_x.htm |accessdate=2008-12-12}}</ref> ბრაზილია დამფუძნებელი წევრია [[გაერო]]სი, [[დიდი ოცეული]]ს, [[პორტუგალიურენოვანი ქვეყნების თანამეგობრობა|პორტუგალიურენოვანი ქვეყნების თანამეგობრობის]], [[ლათინური კავშრი]]ს, [[იბერო-ამერიკული სახელმწიფოების ორგანიზაცია|იბერო-ამერიკული სახელმწიფოების ორგანიზაციის]], [[ამერიკის სახელმწიფოთა ორგანიზაცია|ამერიკის სახელმწიფოთა ორგანიზაციის]], [[მერკოსური]]ს, [[სამხრეთ ამერიკის ერთა კავშირი]]ს, არის [[BRIC]]–ის ერთ–ერთი ქვეყანა. ამავე დროს, ბრაზილია მიეკუთვნება მსოფლიოს ეკოლოგიურად 17 ყველაზე მეგამრავალფეროვან ქვეყანას; მრავალფეროვანია ველური ბუნება, ბუნებრივი გარემო, ფართოდაა წარმოდგენილი [[დაცული ტერიტორია|დაცული ტერიტორიები]].<ref name="CIA Geo"/> ინდიელთა ეროვნული ფონდის მონაცემებით, ბრაზილიის ტერიტორიაზე სახლობს 67 იზოლირებული ტომი, შესაბამისად ბრაზილიაში მსოფლიო მასშტაბით ყველაზე მეტი არაკონტაქტური ტომი ცხოვრობს.<ref>[http://www.reuters.com/article/latestCrisis/idUSN17285256 "Brazil sees traces of more isolated Amazon tribes"], Reuters</ref> == ეტიმოლოგია == სიტყვა „ბრაზილია“ მომდინარეობს მცენარე [[ბრაზილიური ხე|ბრაზილიური ხისგან]] (''Caesalpinia echinata, პერნამბუკის ხე''), რომელიც ერთ დროს უხვად იზრდებოდა ბრაზილიის სანაპიროს გასწვრივ. [[პორტუგალიური ენა|პორტუგალიურ ენაში]] ამ ხეს ''პაუ-ბრაზილი'' ჰქვია, სიტყვა ''ბრაზილი'' ნიშნავს „წითელი, როგორც ნაკვერჩხალი“, რაც [[ლათინური ენა|ლათინური]] ''brasa''–დან (ნაკვერჩხალი) მომდინარეობს.<ref>[http://www.cnrtl.fr/etymologie/brésil CNRTL] – Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales {{fr}}</ref><ref>[http://michaelis.uol.com.br/moderno/portugues/index.php?lingua=portugues-portugues&palavra=brasil Michaelis] – Moderno Dicionário da Língua Portuguesa {{pt}}</ref><ref>[http://aulete.uol.com.br/site.php?mdl=aulete_digital&op=loadVerbete&pesquisa=1&palavra=brasil iDicionário Aulete] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229062555/http://aulete.uol.com.br/site.php?mdl=aulete_digital&op=loadVerbete&pesquisa=1&palavra=brasil |date=2012-02-29 }} {{pt}}</ref> იქიდან გამომდინარე, რომ ეს ხე დიდი რაოდენობით წითელ საღებავს გამოყოფდა, საკმაოდ მაღალი ღირებულების მქონე აღმოჩნდა ევროპული ტანსაცმლის ინდუსტრიისთვის, შესაბამისად ის ერთ–ერთი ყველაზე ადრეული კომერციულად გამოყენებადი პროდუქტი იყო ბრაზილიიდან. [[XVI საუკუნე]]ში, ბრაზილიის სანაპიროებზე პაუ–ბრაზილის მასობრივი გაჩეხვა დაიწყო ადგილობრივი ინდიელების მიერ, რომლებიც მას ევროპელ ვაჭრებს (ძირითადად პორტუგალიელებსა და ფრანგებს) უცვლიდნენ ევროპულ სამომხმარებლო საქონელში.<ref name="BuenoTrintaSeis">{{Pt}} Eduardo Bueno, ''Brasil: uma História'' (São Paulo: Ática, 2003; ISBN 85-08-08213-4), p.36.</ref> ამ მიწის ოფიციალური სახელი პორტუგალიელთა ჩანაწერებში იყო „წმინდა ჯვრის მიწა“ (''Terra da Santa Cruz''), მაგრამ ევროპელი ვაჭრები და მეზღვაურები მას უბრალოდ „ბრაზილიის მიწას“ (''Terra do Brasil'') უწოდებდნენ. ეს დასახელება თანდათანობით გავრცელდა და ბოლოს ოფიციალური სახელად იქცა. ადრეული მეზღვაურები ზოგჯერ ასევე მას ასევე მოიხსენიებენ „თუთიყუშების მიწის“ (''Terra di Papaga'') სახელით. [[გუარანის ენა]]ში, რომელიც პარაგვაის ერთ–ერთი ოფიციალური ენაა, ბრაზილიას „პინდორამა“ ეწოდება. ეს სახელი ამ რეგიონს ადგილობრივებმა უწოდეს და „პალმის ხეების მიწას“ ნიშნავს. == ისტორია == [[პორტუგალია|პორტუგალიისაგან]] დამოუკიდებლობა მოიპოვა [[1822]] წელს. [[1889]] წლიდან ფედერაციული რესპუბლიკაა. ბრაზილიის მოსახლეობის ფორმირებაში უდიდესი როლი შეასრულა [[იმიგრაცია]]მ — [[1808]] წლის კანონით უცხოელებს მიწის საკუთრებაში შეძენის მიეცათ უფლება. პოლიტიკური პარტიების საქმიანობა აკრძალული იყო გენერალ კასტელო ბრანკოს მმართველობის წლებში. [[1988]]-[[1992|92]] წლებში პრეზიდენტის პოსტი ეკავა ფერნანდო კოლონს, რომელმაც თავისუფალი საბაზრო პოლიტიკის იდეა წამოაყენა. ბოლოს იგი დაადანაშაულეს კორუფციაში და თანამდებობიდან გადააყენეს. [[1992]] წელს [[რიო-დე-ჟანეირო]]ში ჩატარდა მსოფლიო სამიტი. 90-იან წლებში განხორციელებულმა რეფორმებმა ხელი შეუწყო ფინანსური მდგომარეობის სტაბილიზაციას. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ბრაზილიის გეოგრაფია}} ქვეყანა მდებარეობს [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკაში]] და უკავია ამ კონტინენტის ნახევარი ტერიტორია. ესაზღვრება კონტინენტის 12 სახელმწიფოდან 10-ს (ყველას, [[ეკვადორი]]სა და [[ჩილე]]ს გამოკლებით). ესენია: [[ურუგვაი]], [[არგენტინა]], [[პარაგვაი]], [[ბოლივია]], [[პერუ]], [[კოლუმბია]], [[ვენესუელა]], [[გაიანა]], [[სურინამი]] და [[საფრანგეთის გვიანა]].მათგან ყველაზე გრძელი [[სახელმწიფო საზღვარი|საზღვარი]] აქვს ბოლივიასთან 3400 კმ, ყველაზე პატარა კი სურინამთან — 597 კმ. [[სახელმწიფო საზღვარი|საზღვრები]] მეზობელ სახელმწიფოებთან არ წარმოადგენს რთულ ბუნებრივ დაბრკოლებებს, რაც აადვილებს მის ეკონომიკურ კავშირებს კონტინენტის ქვეყნებთან. აღმოსავლეთით, ჩრდილო-აღმოსავლეთით და სამხრეთ-აღმოსავლეთით ბრაზილიას ფართო გასასვლელი აქვს [[ატლანტის ოკეანე]]ზე. სანაპირო ხაზის სიგრძეა 7491 კმ. ქვეყნის ტერიტორია აღმოსავლეთიდან დასავლეთით გადაჭიმულია 4348 კმ-ზე, ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ კი — 4320 კმ-ზე. ბრაზილია ფართობით ორჯერ ჭარბობს [[დასავლეთ ევროპა]]ს. ბრაზილიის უზარმაზარ ტერიტორიაზე გამოიყოფა ორი მსხვილი ბუნებრივი ოლქი: [[ამაზონის დაბლობი]], რომელიც ვრცელდება ქვეყნის ჩრდილოეთით და [[ბრაზილიის მთიანეთი]], რომელიც იკავებს ქვეყნის ტერიტორიის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილებს. ბრაზილიის ტერიტორიაზე არ გვხვდება ის გრანდიოზული [[მთა|მთათა სისტემები]], რომლებიც წარმოდგენილია [[კონტინენტი]]ს დასავლეთ ნაწილში. ბრაზილიის მთიანეთი მოიცავს მთელი ქვეყნის ტერიტორიის 2/3-ს. იგი აგებულია ძველი კრისტალური [[ქანი|ქანებისაგან]], სადაც ჭარბობს [[გრანიტი]], [[გნეისი]], [[კვარციტი]]. ეს ყველაფერი დაფარულია [[დანალექი ქანები]]თ. ზოგ ადგილებში, კრისტალური ქანები გამოდიან ზედაპირზე. მთიანეთი ძირითადად ხასიათდება გორაკ-ბორცვიანი ზედაპირით, რომელიც მაღლდება ჩრდილოეთიდან სამხრეთის და სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულებით. მთიანეთი დასავლეთით გადადის [[პანტანალის ნაკრძალი|პანტანალის ვაკეში]], ხოლო სამხრეთით — [[ლა-პლატის დაბლობი|ლა-პლატის დაბლობში]]. ჩრდილო დასავლეთით იგი თანდათან იშლება და უერთდება [[ამაზონი]]ს დაბლობს, რომლის ფართობიც 1,6 მლნ კვ.კმ-ია. მსოფლიოში უდიდესი ეს ტროპიკული დაბლობი მდებარეობს ტექტონიკური ჩაღუნვის ოლქში, რომელიც ამოვსებულია ზღვიური და კონტინენტური დანალექი მასალით. ბრაზილია მდიდარი ქვეყანაა [[სასარგებლო წიაღისეული]]თ, რაც უპირველეს ყოვლისა განპირობებულია [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] აგებულების თავისებურებით. ქვეყანა პირველ ადგილზეა [[ლათინური ამერიკა|ლათინურ ამერიკაში]] [[რკინა|რკინის]], [[მანგანუმი]]ს, [[ქრომიტები]]ს, [[ბარიტი]]ს, [[პირიტი]]ს, ნიობიის და გარსის მარაგით. მეორეზეა [[ტიტანი]]ს, [[ვოლფრამი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[კალა (ელემენტი)|კალის]], [[აზბესტი]]ს და [[კალიუმის მარილები]]ს მარაგით. ამავე დროს, ქვეყანა [[ენერგეტიკული რესურსები]]ს მნიშვნელოვან სიმცირეს განიცდის. * '''ფართობი''': 8 511 965 კვ. კმ. * '''ბუნება''': ''უმაღლესი მწვერვალი'' — [[პიკო-და-ნებლინა]], 3014 მ; ''მთავარი მდინარეები (კმ) —'' [[ამაზონი]] 3500 (სულ 6280), [[პურუსი]] 3000 (სულ 3210), [[რიო სან-ფრანსისკუ]] 2900, [[ტოკანტინსი (მდინარე)|ტოკანტისი]] 2700, არაგუაია 2600, რიო პარანა 2400 (სულ 4700); ''უდიდესი ტბა (კვ. კმ) —'' ლაგოა მირიმი 3000; ''მთავარი კუნძულები (კვ. კმ) —'' [[მარაჟუ]] 47 573, დიდი გურუპა 4864;''[[კლიმატი]]'' — ეკვატორული, ტროპიკული. * '''ბუნებრივი რესურსები''': ბრაზილიას სასარგებლო წიაღისეულის დიდი მარაგი აქვს, მათ შორის ბოქსიტები, [[ოქრო]] [[რკინის მადანი]], [[მანგანუმი]], [[ნიკელი]], [[ფოსფატები]], [[პლატინა]], [[კალა]], [[ურანი]], [[ნავთობი]], [[ჰიდროენერგია]], საშენი ხე-ტყე (ტროპიკულ ზონაში). === კლიმატი === ბრაზილიის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი მდებარეობს [[ტროპიკული სარტყელი|ტროპიკულ სარტყელში]], მისი სამხრეთი ნაწილი კი ექცევა [[სუბტროპიკული სარტყელი|სუბტროპიკულ სარტყელში]]. დაბალ განედებში მდებარეობა განაპირობებს [[მზე|მზის]] [[რადიაცია|რადიაციის]] სიუხვეს და ტემპერატურის მაღალ მაჩვენებლებს, რომლებიც მერყეობს +14,7 გრადუსიდან 28,3 გრადუსამდე. ეს ტემპერატურები თანდათან კლებულკობს ჩრდილოეთიდან სამხრეთის მიმართულებით,თვიური და წლიური [[ამპლიტუდა]] კი მატულობს. ქვეყნის მთელი ტერიტორია, ჩრდილო-აღმოსავლეთის ზოგიერთი რაიონის გამოკლებით მნიშვნელოვანი რაოდენობის ტენს იღებს — 1000 მმ-ზე მეტს წელიწადში. ტროპიკული ბრაზილიის ყველაზე ცივი თვის და ყველაზე თბილი თვეების საშუალო ტემპერატურებს შორის განსხვავება დაახლოებით 3-4 გრადუსია. ნალექები წლის მანძილზე არათანაბრად არის განაწილებული, განასხვავებენ ორ სეზონს: მშრალს და ტენიანს. ბრაზილიის მთაინეთისათვის დაახლოებით 24-იან განედამდე, ბატონობს სუბეკვატორული [[კლიმატი]] ცხელი (22-28 გრადუსი) და ტენიანი [[ზაფხული]]თ და თბილი (17-20 გრადუსი), მშრალი [[ზამთარი|ზამთრით]]. მთიანეთის აღმოსავლეთით, კლიმატი ტროპიკული, ცხელი და ტენიანია (800-1600 მმ). ბრაზილიის კლიმატური პირობები ხელსაყრელია ყველა სახის [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] კულტურის მოსაყვანად. ცივი პერიოდის არარსებობა კარგ საშუალებას იძლევა წელიწადში ორი, ზოგიერთი კულტურისთვის კი სამი მოსავლისათვის. === შიგა წყლები === ბრაზილიის სამდინარო ქსელი ძლიერ ხშირი და წყალუხვია. დასავლეთიდან აღმოსავლეთით, ქვეყნის მთელს ტერიტორიას კვეთს მსოფლიოს ერთ-ერთი უგრძესი, ყველაზე წყალუხვი და აუზის ფართობით ყველაზე დიდი მდინარე [[ამაზონი]], რომლის საშუალებითაც ხდება ქვეყნის ჩრდილოეთის რაიონების მორწყვა. ეს მდინარე წარმოიშვება მდინარეების — [[მარანიონი]]ს და [[უკაიალი]]ს შეერთებით და თუ მის სიგრძეს პირველი მდინარის სათავიდან გამოვითვლით, მაშინ იგი გაუტოლდება 6400 კმ-ს, ხოლო თუ მეორე მდინარიდან, 7000 კმ-ს. მდინარე ამაზონი ბრაზილიის ტერიტორიაზე 3165 კმ გაედინება. ქვეყნის ტერიტორიაზე მისი აუზი შეადგენს 4,8 მლნ კვ. კმ-ს. [[პერუ]]ს საზღვართან მისი სიგანე 1,5 კმ-ია, შუა დინებისას, ქალაქ [[მანაუსი|მანაუსთან]] 5 კმ, ხოლო ქვემო დინებისას 20 კმ. შესართავთან კი 80-150 კმ. შუა დინებისას ამაზონის სიღრმე 70 მეტრია, ქალაქ [[ობიდუსი|ობიდუსთან]] 135 მ, ხოლო შესართავთან 15-45 მ. ამაზონს მრავალი შენაკადი აქვს. მათგან აღსანიშნავია [[პურუსი]], [[ჟურუა]], [[ტაპაჟოსი]], [[მადეირა (მრავალმნიშვნელოვანი)|მადეირა]], [[რიუ-ნეგრუ]], [[ჟაპურა]], [[ისა]]. ამაზონის რეჟიმი რთული და მრავალფეროვანია. ბრაზილიის და ზოგადად [[სამხრეთ ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის]] მეორე უდიდესი მდინარეა [[პარანა (მდინარე)|პარანა]], რომლის წყლებითაც ირწყვება ქვეყნის სამხრეთი და სამხრეთ-დასავლეთი. მისი მნიშვნელოვანი შენაკადებია: [[პარაგვაი (მდინარე)|პარაგვაი]], [[ტიეტე]], [[იგუასუ (მდინარე)|იგუასუ]] და სხვა. პარანა ჰიდროენერგიის დიდი პოტენციალით გამოირჩევა. ბრაზილიის სხვა მნიშვნელოვანი მდინარეებდან აღსანიშნავია: [[სან-ფრანსისისკუ (მდინარე)|სან-ფრანსისისკუ]], [[პარაიბა (მდინარე)|პარაიბა]], [[ტოკანტისი]], [[პარანაიბა]], [[ჟაკუი]]. [[ბრაზილიის ტბების სია|ქვეყანა შედარებით ღარიბია მნიშვნელოვანი ტბებით]]. გვხვდება [[ლაგუნა|ლაგუნური]] და ჭალის ტბები. ყველაზე დიდი ტბაა [[პატუსი (ტბა)|პატუსი]] (10 000 კვ. კმ). === ფლორა და ფაუნა === [[ფაილი:Amazonie.jpg|thumb|250px|ამაზონის ტყე]] ბრაზლიის ტერიტორიის თითქმის ნახევარი დაფარულია [[ტყე]]ებით, რომელიც გავრცელებულია წითელ ფერალიტურ [[ნიადაგი|ნიადაგებზე]]. ბრაზილიის [[მცენარე]]ული საფარი ძალიან მდიდარი და მრავალფეროვანია. მისი [[ფლორა|ფლორისტული]] შემადგენლობა 50 000 მცენარეს შეიცავს, საიდანაც 12 000 ენდემურია. ტყეების ჯიშობრივი შემადგენლობის მრავალფეროვნებით, სიმჭიდროვით და მრავალიარუსლინობით გამოირჩევა ტენიანეკვატორული მარადმწვანე ტყე,რომელიც ცნობილია, როგორც ჰილეები (''ბრაზილიაში მას სელვას უწოდებენ''). ისინი ვრცელდებიან ძირითადად [[ამაზონი]]ს დასავლეთ ნაწილში. ამაზონის ტყეები ჯერ კიდევ არ არის კარგად შესწავლილი. ცნობილია 4000-ზე მეტი ჯიშის მერქნიანი ხე, ვხვდებით ასობით [[პალმები|პალმის]] ჯიშს, რომელთა შორის ყველაზე მაღალი 60 მეტრამდე იზრდება. უფრო მრავალფეროვანი მცენარეული საფარით ხასიათდება ტყის ის ნაწილი, რომელიც წყლით არ იფარება. აქ იზრდება ისეთი ძვირფასი ჯიშები, როგორებიცაა [[მონგო]], [[პაუ-ბრაზილი]], „[[რძის ხე]]“, „[[ნესვის ხე]]“, უხვადაა [[ლიანები]]. მდინარე ამაზონის მცენარეთაგან სახელგანთქმულია ყვავილოვანი მცენარე [[ვიქტორია რეგია]], რომლის ფოთლის დიამეტრი 2,5 მეტრს აღემატება. ბრაზილიის ყველაზე მშრალი ადგილი — მთიანეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთის შიგა რეგიონები ძირითადად დაფარულია დაბალი ეკლიანი ბუჩქებითაა და [[კაქტუსები]]თ. ქვეყნის უკიდურესი სამხრეთი წარმოდგენილია ტენიანი სუბტროპიკული სავანებით. [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] სანაპირო დაფარულია [[მანგო]]ს ბარდით. მრავალფეროვნებით გამოირჩევა ბრაზილიის [[ფაუნა|ცხოველთა სამყარო]]. აღსანიშნავია: [[ბრაზილიური კურდრელი]], [[იაგუარი]], [[პუმა]], ბუჩქნარის ძაღლი, [[ტაპირისებრნი|ტაპირი]], [[ჭაობის ირემი]], [[ბრაზილიური შველი]], [[ანაკონდა]], სხვადასხვა სახის [[თუთიყუში]], [[ჭიანჭველაჭამია]], [[ნიანგი]] და ა.შ. მნიშვნელოვანი ყურადღება ექცევა ბუნების დაცვას და ამ მიზნით შექმნილია [[ბრაზილიის ეროვნული პარკების სია|ეროვნული პარკები]]. == სახელმწიფო == [[ფაილი:Brazil map en 2004.png|thumb|left]] [[ფაილი:Brasilia Congresso Nacional 05 2007 221.jpg|thumb|250px|[[ბრაზილიის ეროვნული კონგრესი]]ს შენობა დედაქალაქ [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილიაში]]]] * '''სახელმწიფო სისტემა''': განვითარებადი დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკა. * '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი [[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]] (2023). * '''საკანონმდებლო ორგანო''': ორპალატიანი ეროვნული კონგრესი (81+513 წევრი). ბრაზილიის ნაპირებთან პირველი [[ევროპელები]] - ზღვაოსან კარბალის მეთაურობით [[1500]] წელს გამოჩნდნენ. დაიწყო ბრაზილიის [[კოლონია|კოლონიური]] ისტორია. მეტროპოლიის განსაკუთრებული ყურადღება პირველად გამახვილდა ძვირფასმერქნიან ხე [[პაუ-ბრაზილი|პაუ-ბრაზილზე]], რომლისგანაც წარმოიშვა შემდგომში მთელი ქვეყნის სახელწოდება და რომელიც დიდი რაოდენობით გაჰქონდათ [[ევროპა]]ში. [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელთა]] კოლონიური ბატონობა გაგრძელდა [[1822]] წლამდე. ამ წლის [[7 სექტემბერი|7 სექტემბერს]] კი ქვეყანამ პოლიტიკური დამოუკიდებლობა მიიღო. ბრაზილია 67 წლის განმავლობაში [[მონარქია|მონარქიულ]] ქვეყანას წარმოადგენდა, ხოლო 1889 წლის [[15 ნოემბერი|15 ნოემბერს]] იგი [[რესპუბლიკა]]დ გამოცხადდა. დღეისათვის მოქმედი [[კონსტიტუცია]] ქვეყანამ 1988 წელს მიიღო, რომლის ძალითაც [[სახელმწიფო]]ს და მთავრობის მეთაურია [[პრეზიდენტი]]. მას 5 წლის ვადით ირჩევენ. ბრაზილიის უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოა [[ბრაზილიის ეროვნული კონგრესი|ეროვნული კონგრესი]], რომელიც შედგება დეპუტატთა პალატისგან (487 ადგილი, არჩევა ხდება 4 წლის ვადით) და ფედერალური სენატისგან (72 ადგილი, არჩევა ხდება 8 წლის ვადით). პრეზიდენტისა და ეროვნული კონგრესის ადგილსამყოფელია დედაქალაქი [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილია]]. სახელმწიფოს მეთაურის დეპარტამენტები განლაგებულია განთიადის სასახლეში. ქვეყნის წამყვანი პოლიტიკური პარტიებიდან აღსანიშნავია: [[ბრაზილიის დემოკრატიული მოძრაობის პარტია]], [[ბრაზილიის ლიბერალური ფრონტი|ლიბერალური ფრონტი]], [[ბრაზილიის სოციალურ-დემოკრატიული პარტია|სოციალურ-დემოკრატიული პარტია]]. == ადმინისტრაციული დაყოფა == ბრაზილია [[ფედერაციული სახელმწიფო]]ა, რომელიც შედგება 26 შტატისა (''estado'') და 1 ფედერალური ოლქისაგან (''distrito federal''). შტატებს აქვთ თავიანთი [[კონსტიტუცია]], საკანონმდებლო ორგანო და ჰყავთ გუბერნატორები. # '''ჩრდილოეთ ამაზონეთი''': [[აკრი (შტატი)|აკრი]] – [[ამაპა]] – [[ამაზონასი]] – [[პარა]] – [[რონდონია]] – [[რორაიმა]] – [[ტოკანტინსი]] # '''ჩრდილო-აღმოსავლეთი''': [[ალაგოასი]] – [[ბაია (შტატი)|ბაია]] – [[მარანიანი]] – [[პარაიბა]] – [[პერნამბუკუ]] – [[პიაუი]] – [[რიუ-გრანდი-დუ-ნორტი]] – [[სეარა]] – [[სერჟიპი]] # '''სამხრეთ-აღმოსავლეთი''': [[ესპირიტუ-სანტუ]] – [[მინას-ჟერაისი]] – [[რიო-დე-ჟანეირო (შტატი)|რიო-დე-ჟანეირო]] – [[სან-პაულუ (შტატი)|სან-პაულუ]] # '''სამხრეთი''': [[პარანა (შტატი)|პარანა]] – [[რიუ-გრანდი-დუ-სული]] – [[სანტა-კატარინა]] # '''ცენტრალური დასავლეთი''': [[ფედერალური ოლქი (ბრაზილია)|ფედერალური ოლქი]] – [[გოიასი]] – [[მატუ-გროსუ]] – [[მატუ-გროსუ-დუ-სული]] == დემოგრაფია == {{მთავარი|ბრაზილიის დემოგრაფია}} თანამედროვე ბრაზილიის ტერიტორია ძველად [[ინდიელები]]თ იყო დასახლებული, რომლებიც ახლაც არიან შემორჩენილი ამაზონის ჯუნგლებში. [[XVI საუკუნე|XVI]] ს-ის დასაწყისში ბრაზილია დაიპყრეს [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელმა]] კონკისტადორებმა, რომლებმაც პრაქტიკულად გაანადგურეს ადგილობრივი ინდიელები. პორტუგალიელებმა დააარსეს მსხვილი პლანტატორული მეურნეობები, რომლებიც [[აფრიკა|აფრიკიდან]] შემოყვანილი მონების შრომას იყენებდნენ. ბრაზილიელი ერი ჩამოყალიბდა სამი ძირითადი რასის — აქ ჩამოსული ევროპული მოსახლეობის (ძირითადად [[პორტუგალიელები]]ს და [[იტალიელები]]ს), ზანგების და ინდიელი აბორიგენების შერევით. ქვეყნის ეროვნული შემადგენლობა ერთფეროვანია, მთელი მოსახლეობის 97% [[ბრაზილიელები|ბრაზილიელია]]. მნიშვნელოვნად იზრდება ქვეყნის მოსახლეობა, ძირითადად [[მოსახლეობის ბუნებრივი მატება|ბუნებრივი მატების]] ხარჯზე. [[მიგრაცია|მიგრაციის]] როლი უმნიშვნელოა. საშუალო სიმჭიდროვე შეადგენს 18 კაცს 1 კმ. კვ-ზე. მოსახლეობა ქვეყნის ტერიტორიაზე ძალიან არათანაბრად არის განლაგებული. მოსახლეობის თითქმის ნახევარზე მეტი ცხოვრობს ქვეყნის აღმოსავლეთ ნაწილის სანაპირო ზოლში,მთელი ტერიტორიის 1/10-ზე. [[ამაზონი]]ს ტროპიკული ტყეები,[[სავანა|სავანები]] და მთიანეთის შიგა რაიონები მეჩხერად არის დასახლებული. ქვეყნის დასავლეთის და ჩრდილოეთის შვიდ შტატში ([[აკრი (შტატი)|აკრი]], [[ამაზონასი]], [[პარა]], [[მატუ-გროსუ]], [[ამაპა]], [[რორაიმა]], [[რონდონია]]) რომლებიც ბრაზილიის ფართობის ნახევარზე მეტს მოიცავს,ცხოვრობს მთელი მოსახლეობის მხოლოდ 5 %. ბრაზილია [[ურბანიზაცია|ურბანიზაციის]] მაღალი დონით და ამ პროცესის ინტენსიურობით ხასიათდება. * '''მოსახლეობა''': 192 272 890 მლნ (2009), მათ შორის 55 % თეთრი (წარმოშობით [[პორტუგალიელები]], [[გერმანელები]], [[იტალიელები]], [[ესპანელები]], [[პოლონელები]]), 38 % შერეული, 6 % შავი. * '''ენები''': [[პორტუგალიური ენა|პორტუგალიური]]-სახელმწიფო ენა, რომელზეც მოსახლეობის 92 % ლაპარაკობს, [[ესპანური ენა|ესპანური]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]], [[ფრანგული ენა|ფრანგული]]. * '''რელიგია''': [[კათოლიციზმი]]. * '''ქალაქები (ათ.)''': [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილია]] (2160, დედაქალაქი), [[სან-პაულუ]] (10 195; აგლომ. 18 847), [[რიო-დე-ჟანეირო (ქალაქი)|რიო-დე-ჟანეირო]] (6120; აგლომ. 11 437), [[ბელუ-ორიზონტი]] (2347; აგლომ. 4519), [[სალვადორი (ბრაზილია)|სალვადორი]] (2590; აგლომ. 3253), [[ფორტალეზა]] (2278; აგლომ. 3044), [[კურიტიბა]] (1670; აგლომ. 2907), [[მანაუსი]] (1644), [[რესიფი]] (1515; აგლომ. 3646). == ეკონომიკა == ბრაზილია ინდუსტრიულ-აგრარული [[სახელმწიფო]]ა, მნიშვნელოვანი [[ბუნებრივი რესურსები]]თ და სამრეწველო პოტენციალით. მეოცე საუკუნის 60-იანი წლების შუა პერიოდამდე, ქვეყნის [[ეკონომიკა]] ნელი ტემპით ვითარდებოდა, მაგრამ მთავრობის ახალმა ეკონომიკურმა [[პოლიტიკა]]მ, რომელიც ცნობილია როგორც განვითარების „ბრაზილიური მოდელი“, მნიშვნელოვნად დააჩქარა ეროვნული ეკონომიკური პოტენციალის შემდგომი წინსვლა. ბრაზილია ეროვნული შემოსავლის პოტენციალით პირველი ქვეყანაა [[ლათინური ამერიკა|ლათინურ ამერიკაში]] და მთელი რიგი ეკონომიკური მაჩვენებლებით შედის მსოფლიოს უმსხვილეს სახელმწიფოთა ათეულში. ქვეყნის ეკონომიკურ ცხოვრებაში მნიშვნელოვანია უცხოური [[კაპიტალი]], რომელთა შორის განსაკუთრებული ადგილი უკავია [[აშშ]]-ს, [[ჩინეთი|ჩინეთს]], [[გერმანია]]ს, [[იაპონია]]ს, [[შვეიცარია]]ს, [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოს]]. მათი პოზიციები დიდია ქიმიურ, ფარმაცევტულ და ელექტროტექნიკურ [[მრეწველობა]]ში, [[მანქანათმშენებლობა]]ში (განსაკუთრებით საავტომობილო მრეწველობაში), [[გემთმშენებლობა]]ში. ბრაზილიის ეკონომიკის წამყვანი დარგია [[მრეწველობა]]. საერთო სამრეწველო პოტენციალით იგი შედის მსოფლიოს 15 დიდ [[სახელმწიფო]]ს შორის. მრეწველობა წარმოების მაღალი კონცენტრაციით გამოირჩევა, ასევე მარალია ტერიტორიული კონცენტრაცია, მაგალითად, [[სან-პაულუ (შტატი)|სან-პაულუს]] შტატი, რომელსაც ქვეყნის ტერიტორიის მხოლოდ 3 % უკავია და როემლზეც ცხოვრობს ქვეყნის მოსახლეობის 20 %, აწარმოებს ეროვნული მრეწველობის 55 %-ს. ბრაზილიის ეკონომიკის ტრადიციულ დარგებს განეკუთვნება კვების (შაქრის მრეწველობა, [[ხორცი]]ს, [[თამბაქო]]ს, ზეთსახდელი) და [[მსუბუქი მრეწველობა]]. განვითარებულია ასევე ცემენტისა და [[ცელულოზა]]-[[ქაღალდი]]ს მრეწველობა. [[სოფლის მეურნეობა]] ბრაზილიის ეკონომიკის ერთ-ერთი წამყვანი და მნიშვნელოვანი დარგია. იგი მსოფლიოში სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მწარმოებელი და [[ექსპორტი]]ორი უდიდესი ქვეყანაა. მეურნეობის ამ დარგში, ეკონომიკურად აქტიური მოსახლეობის 30 %-ია დასაქმებული. ჭარბობს მსხვილი მემალულური (ლატიფუნდისტური) და კაპიტალისტური მეურნეობები, გვხვდება ფერმერული ტიპიც. სოფლის მეურნეობის წამყვანი დარგია [[მემცენარეობა]]. წამყვან საექსპორტო კულტურებს წარმოადგენს [[ყავა]], [[კაკაო]], [[ბამბა]], [[შაქრის ლერწამი]], [[ბრინჯი]] და [[სოიო]]. ყავის მოყვანით, ბრაზილია პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში. იგი ძირითადად მოყავთ [[პარანა (შტატი)|პარანას შტატის]] ჩრდილოეთ ნაწილში, [[სან-პაულუ (შტატი)|სან-პაულუს შტატის]] ჩრდილო-დასავლეთით, [[მინას-ჟერაისი|მინას-ჟერაისის შტატის]] სამხრეთ ნაწილსა და [[ესპირიტუ-სანტუ|ესპირიტუ-სანტუს შტატში]]. ამ კულტურამ სერიოზული კრიზისი განიცადა [[1975]] წლის ყინვებისას. * '''ეროვნული პროდუქტი''': ''მოცულობა'' - 784 მლრდ $ (მე-8 ადგილი); ''1 სულ მოსახლეზე'' - 4790 $; ''სტრუქტურა (%)'' — [[სოფლის მეურნეობა]] 11, [[მრეწველობა]] 39, მომსახურება 50. * '''ექსპორტი''': [[ყავა]], [[შაქარი]], [[ბამბა]], საფეიქრო ნაწარმი, ხე-ტყე, [[რკინა]], მარგანეცი, მანქანები, იარაღი. * '''ბიუჯეტი''': 100,600 მლნ $. * '''ვალუტა''': [[რეალი (ვალუტა)|რეალი]] (BRL). **ეროვნული ვალუტა: ფულის ერთეულია ბრაზილიური რეალი. 1 ევრო დაახლოებით 2,5 რეალია. ქვეყნის ყველა სასტუმროში შესაძლებელია გადახდა პლასტიკური ბარათებით. 1 რეალი არის 100 სენტავო. === ტურიზმი === „ტროპიკული გიგანტი“, „კონტინენტი კონტინენტში“ – სწორედ ასე ხშირად მოიხსენიებენ ყველაზე დიდ ქვეყანას სამხრეთ ამერიკაში. ტურისტებს აოცებს მისი ბუნების საოცარი მრავალფეროვნება: გადაშლილი ამაზონია და უზარმაზარი ჩანჩქერები, შფოთიანი ტროპიკული ხეები და ბარის პეიზაჟები, ოკეანეს სანაპიროები და ქოქოსის ჭალები. აქ მეზობლობენ გასაოცარი სულიერება და უმეცრება, სიმდიდრე და სიღატაკე, არქიტეკტურის ულტრათანამედროვე ფორმები და ცხოვრების ტრადიციული წყობა. ყოველწლიურად ბრაზილიას სტუმრობს დაახლოებით 5 მლნ ტურისტი. (2007 წ. 5,02 მლნ. 2008 წ. 5,05 მტო-ს მონაცემებით) უნდა აღინიშნოს, რომ ბრაზილია დიდად განსხვავდება სამხრეთ ამერიკის სხვა სახელმწიფოებისგან. აქ ლაპარაკობენ არა ესპანურად, არამედ პორტუგალიურად; ბევრი სხვადასხვა რასისა და ხალხების შერევის გამო ჩამოყალიბდა ბრაზილიელების თავისებური ეთნიკური ტიპი. ტროპიკულსა და სუბტროპიკულ კლიმატურ სარტყლებში მდებარეობის გამო, ბრაზილია ცნობილია, როგორც [[ბოტანიკური ბაღი]]. აქ თავმოყრილია მცენარეების 50 ათასზე მეტი სახეობა, ანუ მთელ მსოფლიოში ცნობილი მცენარეების 1/4. იმისათვის, რომ უკეთ შევაფასოთ ქვეყანაში არსებული ტურისტული რესურსები, შეიძლება პირობითად გამოვყოთ 5 ძირითადი ზონა, რომელიც გარკვეულწილად ემთხვევა მის ეკონომიკურ-გეოგრაფიულ დაყოფას: ჩრდილოეთი, ჩრდილო-აღმოსავლეთი, სამხრეთ-აღმოსავლეთი, სამხრეთი, დასავლეთი. ჩრდილეოთი, რომელიც მოიცავს ამაზონიას, რამდენადაც მომხიბვლელია ტურისტებისთვის, იმდენადაც რთულია ტურისტული ათვისებისთვის. აქ მთავარი ტურისტული რესურსებია — ველური, ხელუხლებელი ბუნება და ჯუნგლების ეგზოტიკა. ამაზონიაში მოგზაურობის დაწყება უმჯობესია ქალაქ მანაუსიდან, სადაც მდებარეობს აეროპორტი. ამაზონია წარმოადგენს იდუმალ და უნიკალურ რაიონს, რომელიც მოიცავს ბრაზილიის ტერიტორიის 1/3-ს. მას უწოდებენ „დედამიწის ფილტვებს“, რადგან მთელი მსოფლიოს ჟანგბადის 50 % გამოიმუშავება ამაზონის წვიმიან ტყეში. მისი ფლორა შესწავლილია მხოლოდ 30 %-ით; მსოფლიო ფარმაცევტული ნივთიერებების 25 % იღება ამაზონიის ტყის მცენარეებიდან; აქ ბინადრობს ფრინველების 1800, ძუძუმწოვრების 250 და თევზების 1500 სხვადასხვა ჯიში. მსოფლიო მტკნარი წყლის 20 % მოთავსებულია ამაზონსა და მის შენაკდებში. მსოფლიო 20 ყველაზე გრძელი მდინარეებიდან 10 ამაზონიაშია. ამაზონის ჩრდილოეთით, ხელუხლებელ ცივილიზაციაში, ტყებსა და სავანებში ცხოვრობენ „არაასიმილირებული ინდიელები“. მათ შეინარჩუნეს პირველყოფილი ცხოვრების წესი და ტრადიციები. მამაკაცები ნადირობენ მშვილდ-ისრებით, ქალები მიწას თოხნიან წაწვეტებული ჯოხებით. ნადირობისა და თევზაობის გარდა ისინი ეწევიან პრიმიტიულ მიწადმოქმედებას და შემგროვებლობას. გაუვალი ტყეები, ცივილიზაციის პრაქტიკულად არარსებობა, აგრეთვე გზების ნაკლებობა, იშვიათი და ზოგჯერ მტრული მოსახლეობა, საერთო ეკონომიკური ჩამორჩენილობა, ნოტიო ეკვატორიული კლიმატი, ტყეებში მტაცებელი ცხოველებისა და შხამიანი გველების არსებობა - ეს ყველაფერი გვაძლევს საფუძველს ვიფიქროთ, რომ ჩრდილოეთში, მისი ეგზოტიკურობის მიუხედავად, ახლო მომავალში ტურიზმი ვერ განვითარდება. ჩრდილო-აღმოსავლეთი, ქვეყნის სხვა ტერიტორიებთან შედარებით, ყველაზე ადრე იქნა ათვისებული და დასახლებული, მაგრამ ტურიზმის განვითარებაში ის დიდ როლს არ ასრულებს, რადგან აქ ძირითადად სოფლის მეურნეობით არიან დაკავებული. სტუმრების ყურადღებას იპყრობს მსხვილი საპორტო ქალაქები: რესიფი, რომელშიც მდებარეობს უძველესი უნივერსიტეტი, და ასევე სალვადორი, სადაც უამრავი არქიტეკტურული ძეგლი, უძველესი ციხეები, დიდებული ტაძრებია განლაგებული. სწორედ აქ მდებარეობს, ისეთი ცნობილი პლაჟები, როგორც იტაპანი, პიტუბა და ამარალინა.სამხრეთ-აღმოსავლეთი — ბრაზილიის ყველაზე მნიშვნელოვანი ეკონომიკური რაიონი და მთავარი ტურისტული ზონა. აქ მდებარეობს მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე თვალწარმტაცი ქალაქი — რიო-დე-ჟანეირო, ლამაზად გადაშლილი გუანაბარას ყურეს სანაპიროზე. სამხრეთის ყვავილების, მწვანე მთეების, ცისა და ზღვის სილურჯის შეხამება, მთელი წლის მანძილზე მზის სიუხვე, გუანაბარას ყურეს არაჩვეულებრივი სილამაზე მრავალი კუნძულებითა და კომფორტული პლაჟებით კოპაკაბანა, იპანემა, ლებლონიტ — ეს ყველაფერი იწვევს ტურისტებში არარეალურობის შეგრძნებას.ქალაქის სიმბოლოა ქრისტეს გიგანტური ქანდაკება, რომელიც მდებარეობს ყველაზე მაღალ მწვერვალზე — კორკოვადო. ხელგაშლილი, ქრისტე თითქოს ლოცავს და იცავს ქალაქს. გუანაბარას ყურეს შუაში, რომელიც მდებარეობს მთებს შორის, დაფარული თეთრი, მზეზე მობრწყინვალე მწვერვალებით, ერთ-ერთი არის ცნობილი კრისტალის მწვერვალი — `შაქრის თავი~. საღამოობით, ხასხასად განლაგებული პლაჟები იზიდავს უამრავ ტურისტსა და ადგილობრივ მოსახლეობას. სანაპიროზე სეირნობა არის რიოს ცხოვრების ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილი. ეს არის ნაცნობებისა და მეგობრების შეხვედრის ადგილი. აქ ცხოვრება ღამითაც დუღს. უამრავი ხალხია თავმოყრლი ღამის კლუბებში, ბარებში, დისკოთეკებსა და რესტორნებში. განსაკუთრებლად უნდა აღინიშნოს ცნობილი ბრაზილიური კარნავალი. ყოველ წელს, აღდგომამდე 46 დღით ადრე რიოში იმართება დღესასწაული, რომლის მსგავსიც არ არის მთელ მსოფლიოში. ის გრძელდება 4 დღე და ღამე. სწორედ ამ ღონისძიების დროს რიოში თავმოყრილია ყველაზე მეტი სტუმარი. კარნავალისთვის მზადება მიმდინარეობს მთელი წლის განმავლობაში. ეს ნამვილად ძალიან შთამბეჭდავი და არარეალური სანახაობაა. რიოდან სამი საათის სავალის მანძილზე განლაგებული პატარა საკურორტო ქალაქი ბუზიოსი. ოკეანის სანაპიროს გასწვრივ განლაგებულია ათეულობით კომფორტული სასტუმრო. სტუმრების მომსახურებაშია იახტები, მაღაზიები, ბარები, რესტორნები და ა.შ. ტურიზმის მეორე მნიშვნელოვანი ცენტრია ქალაქი-გიგანტი სან-პაულო. ეს არა მხოლოდ ბრაზილიის უდიდესი სამრეწველო ცენტრია, არამედ მთელი ლათინური ამერიკის. სან-პაულო ჰგავს ჩიკაგოს - იგივე მაღალი შუშიანი შენობები, ხმაურიანი ქუჩები, შეუწყვეტელი მანქანების ნაკადი, მშენებლობის ტყეები და ამწეები. ტურისტულ ღირსშესანიშნაობებს შორის უნდა აღინიშნოს სტადიონი „პაკაემბუ“, სადაც ხშირად გამოდიოდა ცნობილი ფეხბურთელი პელე. მათთვის, ვისაც აინტერესებს ქვეყნის უნიკალური ბუნება, კარგად ცნობილია ნაკრძალი „ბუტანტანი“ და ბოტანიკური ბაღი, სადაც ორქიდეების 32 ათასი სახეობაა წარმოდგენილი. სანჩესი, რომელიც მდებარეობს სან-პაულოს მეზობლად, — მნიშვნელოვანი პორტია და საკურორტო ქალაქი კარგი პლაჟებითა და განვითარებული ტურისტული ინფრასტრუქტურით და ასევე ყველაზე დიდი საზღვაო აკვარიუმით. სამხრეთ ზონა, ტურიზმის განვითარების მიხედვით, ბევრად ჩამოუვარდება წინა ზონას, თუმცა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილთან ახლო მდებარეობა, სასიამოვნო კლიმატი და დიდი საპორტო ქალაქი პორტუ-ალეგრი, რომელიც ცნობილია შალის ნაჭრებითა და მოქსოვილი ნაკეთებობით. ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი ბუნებრივი ღირსშესანიშნაობა აქ არის იგუასუს ჩანჩქერი, რომელიც მდებარეობს ბრაზილიის, არგენტინისა და პარაგვაის საზღვარზე. ჩანჩქერები განლაგებულია მდინარეების იგუასუ და პარანას შეერთების ადგილას. ეს ნამდვილად ულამაზესი ადგილია. დასავლეთ ზონა ტურისტებისთვის მიმზიდველია, იმიტომ რომ აქ მდებარეობს ქვეყნის ახალი დედაქალაქი — ბრაზილია. ეს ქალაქი აშენებულია ერთიანი პროექტით და წარმოადგენს იდეალური ტექნოპილისის განხორციელებას. ქალაქი გაშენებულია თვითმფრინავის ფორმით. „ფიუზელაჟის“ ცენტრს იკავებს სამი ხელისუფლების მოედანი, „ფრთებს“ — საცხოვრებელი რაიონები. ყოველ მათგანს აქვს თავისი სავაჭრო ქუჩა, ავტოსადგური, სკოლა, ეკლესია. „ცხვირში“, ცენტრიდან მოშორებით, მდებარეობს პრეზიდენტის რეზიდენცია — ავრორას სასახლე. ქალაქის ერთ-ერთი არქიტექტურული თავისებურება არის ის, რომ მთავარი მაგისტრალი დაყოფილია ორ დამოუკიდებელ ნაკადად — მანქანებისა და ქვეითად მოსიარულეთათვის. ოთხხაზიანი მაგისტრალები, მრავალსართულიანი გასასვლელები ისეა დაპროექტებული, რომ გზაჯვარედინები არც კი არსებობს.საინტერესოა, რომ ქალაქის „საცხოვრებელ“ ნაწილში, მანქანების მოძრაობა ფაქტობრივად არ არის, აქ გასაოცარი სიმშვიდე და სუფთა ჰაერია. ასევე ტურისტების ყურადღებას იპყრობს ბოტანიკური ბაღი და ზოოპარკი. ბრაზილია ძალიან მდიდარია ტურისტული რესურსებით, როგორც ანთროპოგენური, ისე ბუნებრივი. თუმცა, როგორც აღვნიშნე, სხვადასხვა რაიონებში ტურიზმი სხვადასხვა დონეზეა განვითარებული. ბრაზილიის ხელისუფლება ბევრ რამეს აკეთებს, იმისათვის რომ ქვეყანაში იყოს სათანადო და ხელშემწყობი პირობები ტურიზმის განვითარებისთვის, მაგრამ ხშირად რთული ბუნებრივი პირობები ქმნიან ტერიტორიის ათვისების პრობლემას. 2009 წელს ბრაზილიას ესტუმრა 4802 საერთაშორისო ტურისტი და ამ წელს დანახარჯი იყო 5,305 მლნ. 2008 წლის სექტემბერს მიღებულ იქნა „ტურიზმის მთავარი კანონი“, რომლის მიხედვით ფედერაციული ხელისუფლების ფუნქციებში შედის ტურიზმის სექტორის სტიმულირება, გაუმჯობესება და განვითარება. 2010 წლის ნოემბერს ბრაზილიის ტურიზმის ინსტიტუტმა (ემბრატურმა) მიიღო მონაწილეობა მსოფლიო მოგზაურობის მარკეტში [[world travel market|''world travel market'']], რომელიც ჩატარდა ლონდონში. ვიზიტორებს გააცნეს ქვეყნის სხვადასხვა ღირსშესანიშნავი ადგილი და კულტურული მრავალფეროვნება. მარიო მოსეს, ემბრატურის პრეზიდენტის, თანახმად ეკონომკური ზრდის ფონზე, ბრაზილიაში 2014 წლისთვის გაიზრდება უცხოელი ტურისტების რაოდენობა 5-დან 8 მილიონამდე. ტურიზმის განვითარების ძირითად მიმართულებებზე საუბრისას, უნდა აღინიშნოს ის, რომ ბრაზილიისთვის ტურბაზას ძირითადად ქმნიან აშშ, დიდი ბრიტანეთი, კანადა, გერმანია, მექსიკა, საფრანგეთი, იაპონია და სკანდინავიის ქვეყნები. უახლესმა შეთანხმებამ ბრაზილიასა და ევროკავშირს შორის გაამაგრა ბრაზილიის პოზიციები, როგორც ერთ-ერთი მთავარი ტურისტული დანიშნულების ქვეყანა. ექსპერტების გამოთვლების თანახმად, პირველივე წელს ბრაზილიაში ჩასული ტურისტების რაოდენობა ევროპიდან გაიზრდება 335 ათასით. ბრაზილიამ, რომელსაც უწოდებდნენ „მძინარე გიგანტს“, გაიღვიძა, როგორც გეოეკონომიკურ, ისე გეოპოლიტიკურ ასპექტში. ქვეყანა ძალიან სწრაფი ტემპით ვითარდება და ამასთან ერთად ვითარდება ტურიზმი. == ტრანსპორტი == {{მთავარი|ტრანსპორტი ბრაზილიაში}} ბრაზილიის ტრანსპორტის უმნიშვნელოვანეს სახეობას საავტომობილო [[ტრანსპორტი]] წარმოადგენს. მიუხედავად ამისა, გზების უმრავლესობა მყარი საფარის გარეშეა. ქვეყნის ავტოპარკი 15 მლნ [[ავტომანქანა]]ს აჭარბებს. [[სარკინიგზო ტრანსპორტი]] კონკურენციას ვერ უწევს საავტომობილოს. სარკინიგზო ქსელის სიხშირით გამოირჩევა სამხრეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთი ოკეანის სანაპირო. [[სამდინარო ტრანსპორტი|სამდინარო ტრანსპორტს]] ძირითადად ადგილობრივი მნიშვნელობა გააჩნია. განსაკუთრებულია მდინარე [[ამაზონი]]ს სისტემის როლი (ამაზონის აუზის მნიშვნელოვანი ნავსადგურებია: [[ბელენი]], [[მანაუსი]], [[სორტუ-სანტანა]]). დიდი მნიშვნელობა აქვს კაბოტიჟურ გადაზიდვებს [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] სანაპიროზე. [[საზღვაო ტრანსპორტი]] უმნიშვნელოვანეს როლს თამშობს ქვეყნის საგარეო კავშირების განვითარებაში. უდიდესი ნავსადგურებია: [[სანტუსი]], [[რიო-დე-ჟანეირო]], [[ტუბარანი]], [[სან-სებასტიანი]], [[რიუ-გრანდი]]). მნიშვნელოვანია [[საჰაერო ტრანსპორტი]]ს როლი, როგორც საშინაო, ასევე საგარეო ტვირთბრუნვის საქმეში. ქვეყანაში 1500-ზე მეტი [[აეროპორტი]]ა, რომელთა შორის 21 საერთაშორისო კლასისაა. == მემკვიდრეობა == {{მთავარი|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ბრაზილიაში}} ბრაზილია სამხრეთ-ამერიკის უდიდესი ქვეყანაა, რომელიც მსოფლიოში ცნობილია ფეხბურთით, ყავით, რიო-დე-ჟანეიროს კარნავალით და სამბასა და ბოსანოვას მუსიკით. ღირსშესანიშნაობანი — დედაქალაქი [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილია]], სალვადორ დე ბაიას, ოლინდას, გოიას, [[დიამანტინა (მინას-ჟერაისი)|დიამანტინას და ოურუ პრეტუს ისტორიული ცენტრები]], [[იგუასუს ეროვნული პარკი (ბრაზილია)|იგუასუს]], [[ჟაუს ეროვნული პარკი|ჟაუს]], [[სერა-და-კაპივარის ეროვნული პარკი|სერა–და–კაპივარის ეროვნული პარკები]]. == იხილეთ აგრეთვე == * [[რიო-დე-ჟანეირო]] == ცნობილი ბრაზილიელები == * '''არქიტექტორი''' — [[ნიმეიერი, ოსკარ|ოსკარ ნიმეიერი]], * '''მწერლები''' — [[ჟორჟი ამადუ]], [[კოელიო, პაულო|პაულო კოელიო]]; * '''პოლიტიკოსები''' — [[კუბიჩეკი, ჟულესინუ|ჟუსელინუ კუბიჩეკი]], [[კარდოსო, ფერნანდო|ფერნანდო კარდოსო]]; * '''სპორტსმენები''' — [[პელე]], [[გარინჩა]], [[ზიკო]], [[ბებეტო]], [[რომარიო]], [[რონალდო]], [[რონალდინიო]], [[ნეიმარი]], [[კაკა]], (ყველა ფეხბურთი), ემერსონ ფიტიპალდი, [[სენა, აირტონ|აირტონ სენა]], ნელსონ პიკე (ყველა ავტორბოლა), [[ნეიმარი|ნეიმარ და სილვა სანტოს ჟუნიორი]] * '''მომღერლები''' — [[მარისა მონტე]], [[ივეტი სანგალო]], [[სალომე დე ბაია]] == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons|Brazil|ბრაზილია}} * [http://www.obamonteverde.com.br/ Tourist Guide of Brazil] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110706153729/http://www.obamonteverde.com.br/ |date=2011-07-06 }} * [http://www.brasil.gov.br/?set_language=en Brazilian Federal Government] * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-b/brazil.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110813045053/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-b/brazil.html |date=2011-08-13 }} * [http://www.ibge.gov.br/english/ Brazilian Institute of Geography and Statistics] * [http://www.ptbrazil.com/ Information and Pictures Tourism of Brazil] * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html Brazil entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html |date=2015-12-22 }} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/brazil.htm Brazil] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080705053556/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/brazil.htm |date=2008-07-05 }} at ''UCB Libraries GovPubs'' * [http://www.dmoz.org/Regional/South_America/Brazil/ Brazil at the Open Directory Project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110218030907/http://www.dmoz.org/Regional/South_America/Brazil |date=2011-02-18 }} * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/brtoc.html Country Profile] from the U.S. Library of Congress (1997) == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{სამხრეთ ამერიკის ქვეყნები}} {{სამხრეთ ამერიკის ერთა კავშირი}} {{ამერიკის სახელმწიფოთა ორგანიზაცია}} [[კატეგორია:ბრაზილია| ]] [[კატეგორია:სამხრეთ ამერიკის ქვეყნები]] [[კატეგორია:პორტუგალიურენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] to87e4g748cn9hn7nariykf5mbupo9g 0 2891 4830569 4806519 2025-07-10T19:25:21Z GiorgiXIII 62215 4830569 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = იაპონია |მშობლიური სახელი = {{lang|ja|日本国}} |სახელი = იაპონია |სტატუსი = |დროშა = Flag of Japan.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Imperial Seal of Japan.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = |ეროვნული ჰიმნი = [[ფაილი:Kimi ga Yo instrumental.ogg|center]]<br />{{ნიჰონგო|[[კიმი გა იო]]|君が代}} |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = [[ფაილი:Gyomei kokuji.svg|80x95px]]<br />[[იაპონიის სახელმწიფო ბეჭედი]] |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Japan (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = Goshichi no kiri.svg|რუკა_წარწერა=იაპონიის მდებარეობა: მუქი მწვანით {{ფერის დაფა|#2f6730}} აღნიშნულია იაპონიის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორია;<br />ღია მწვანით {{ფერის დაფა|#74c774}} აღნიშნულია რუსეთის მიერ კონტროლირებადი [[კურილის კუნძულები]]ს ნაწილი, რომელზეც პრეტენზია აქვს იაპონიას|რელიგია={{unbulleted list | 46%&nbsp;[[ბუდიზმი|ბუდისტი]] | 42%&nbsp; არარელიგიური | 2%&nbsp; [[ქრისტიანობა|ქრისტიანი]] | 10%&nbsp; სხვა/პასუხის გარეშე<ref>{{cite web |last1=Lesage |first1=Jonathan Evans, Alan Cooperman, Kelsey Jo Starr, Manolo Corichi, William Miner and Kirsten |title=Religion and Spirituality in East Asian Societies |url=https://www.pewresearch.org/religion/2024/06/17/religion-and-spirituality-in-east-asian-societies/ |website=Pew Research Center |date=17 June 2024}}</ref>}} |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ტოკიო]] |latd=35 | latm=41 | lats= | latNS=N |longd=139 |longm=46 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[ტოკიო]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[იაპონური ენა|იაპონური]] (დე-ფაქტო) |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპარლამენტო დემოკრატია]] [[კონსტიტუციური მონარქია]] |ლიდერის ტიტული1 = [[იაპონიის იმპერატორი|იმპერატორი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ნარუჰიტო]] |ლიდერის ტიტული2 = [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[შიგერუ იშიბა]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = 62-ე |ფართობი = 377 944<ref>{{cite web |title=Japan Statistical Yearbook 2010 |publisher=Statistics Bureau |accessdate=January 15, 2011 |url=http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/yhyou01.pdf |page=17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150922153823/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/yhyou01.pdf |archivedate=სექტემბერი 22, 2015 }}</ref> |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 0.8 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 126 880 000<ref>{{cite web |url=http://www.e-stat.go.jp/ |title=Population Estimates by Age (5-Year Age Group) and Sex|accessdate=June 2, 2015}}</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = მე-10 |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2015 |მოსახლეობის აღწერა = 128 056 026<ref>{{cite web |url=http://www.stat.go.jp/english/data/kokusei/pdf/20111026.pdf |title=Population Count based on the 2010 Census Released|publisher=Statistics Bureau of Japan |accessdate=October 26, 2011}}</ref> |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2010 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 337,1 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 36-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $4.346 ტრილიონი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-3 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2007 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $33 800 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 34-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2007 |აგი = 0.953 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = მე-8 |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[იენი]] (¥) |ვალუტის კოდი = JPY |ქვეყნის_კოდი = JPN |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+09:00|+09:00]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.jp]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 81 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''იაპონია''' (日本 ''ნიჰონ'' ), ოფიციალურად '''იაპონიის სახელმწიფო''' ({{lang|ja|日本国}} {{audio|help=no|Ja-nippon_nihonkoku.ogg|''ნიპონ-კოკუ''}} ''ან ნიჰონ-კოკუ'') — კუნძულოვანი სახელმწიფო [[აზია|აღმოსავლეთ აზიაში]]<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#asia|title=ქვეყნებისა და ტერიტორიების კოდების კლასიფიკაცია - [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]|accessdate=2010-07-16|date=2010-04-01|publisher=[[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს სტატისტიკის დეპარტამენტი]]}}</ref>. მდებარეობს [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], [[იაპონიის ზღვა|იაპონიის ზღვის]] აღმოსავლეთ. იაპონიის [[ტერიტორიული წყლები]] ესაზღვრება ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკას, [[ჩრდილოეთი კორეა|ჩრდილოეთ]] და [[სამხრეთი კორეა|სამხრეთ კორეასა]] და [[რუსეთის ფედერაცია]]ს. იაპონიის ორიგინალური სახელწოდების ზუსტი [[ქართული ენა|ქართული]] თარგმანია „''მზის სამშობლო''“<ref name="iaponeli">{{cite web|title=''იაპონელის ბლოგი''|url=http://iaponeli.wordpress.com/2010/09/23/%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%90/|publisher=იაპონელის ბლოგი|accessdate=2010-23-09}}</ref>. იაპონია 6852 კუნძულისგან შემდგარი [[არქიპელაგი]]ა<ref>{{cite web|title=''ფაქტები და ციფრები იაპონიის შესახებ 2007 01: მიწა''|url=http://fpcj.jp/old/e/mres/publication/ff/pdf_07/01_land.pdf|publisher=იაპონიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს პრეს-ცენტრი|accessdate=2009-07-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090731072744/http://fpcj.jp/old/e/mres/publication/ff/pdf_07/01_land.pdf|archivedate=2009-07-31}}</ref>. იაპონიის ოთხი უდიდესი კუნძულია [[ჰონსიუ]], [[ჰოკაიდო]], [[კიუსიუ]] და [[სიკოკუ]], რომლებიც ერთობლივად ქვეყნის ტერიტორიის 97 %–ს შეადგენენ. იაპონიის [[ლანდშაფტი]] მკაცრია, 4/5-ზე მეტი მთებს უკავია. გვხვდება ბევრი მოქმედი და მიძინებული [[ვულკანი]]. [[ფუძიამა|მთა ფუძი]], რომლის სიმაღლე 3776 მეტრა, წარმოადგენს იაპონიის ყველაზე მაღალ მთასა და ერთ-ერთ მიძინებულ ვულკანს. ნალექებმა და ზოგადად, რბილმა ტემპერატურამ ქვეყნის უდიდეს ნაწილში წარმოქმნა აყვავებული მცენარეული საფარი და, მთიანი [[რელიეფის ფორმები|რელიეფისა]] და არასახარბიელო ნიადაგების მიუხედავად, შესაძლებელი გახადა სხვადასხვა მრავალფეროვანი კულტურების მოყვანა. მოსახლეობის მიხედვით იაპონიას მსოფლიოში მეათე ადგილი უკავია. იაპონიაში 127&nbsp;მილიონი ადამიანი ცხოვრობს. [[დიდი ტოკიო]], რომლის შემადგენლობაში შედის ასევე ქვეყნის [[დე ფაქტო]] დედაქაალაქი [[ტოკიო]] და მის ირგვლივ მდებარე რამდენიმე [[იაპონიის პრეფექტურები|პრეფექტურა]], სადაც 30 მილიონზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს, დედამიწის უდიდესი ქალაქია<ref name="iaponeli" />. [[არქეოლოგია|არქეოლოგიური]] გამოკვლევების საფუძველზე დადგენილია, რომ ადამიანებმა იაპოონიის ტერიტორია ათობით ათასი წლის განმავლობაში დაიკავეს. ტერმინი ''იაპონია'' პირველად მოხსენიებულია ჩ. წ. I საუკუნით დათარიღებულ [[ჩინეთი|ჩინურ]] ტექსტში. ადრეულ საუკუნეებში [[ჩინეთი|ჩინეთთან]] და [[კორეა|კორეასთან]] კონტაქტმა მნიშვნელოვანი ცვლილებები შეიტანა კუნძულებზე. მათ შორისაა: [[ჩინური დამწერლობა|ჩინური დამწერლობის სისტემა]], [[ბუდიზმი]] და მრავალი მხატვრული ფორმა კონტინენტიდან. ქვეყნის პოლიტიკური გაერთიანების პირველი ნაბიჯები დაახ. IV საუკუნის ''ბოოსა'' და V საუკუნის დასაწყისში გადაიდგა ''[[იამატო]]ს'' მმართველობის პერიოდში. [[იაპონიის კონსტიტუცია]]მ, რომელიც [[1947|1947 წელს]] მიიღეს, იაპონია უნიტარულ კონსტიტუციური მონარქიად გამოაცხადა, [[იაპონიის იმპერატორი|იმპერატორითა]] და [[იაპონიის პარლამენტი|არჩევითი პარლამენტით]]<ref name="iaponeli" />. მსოფლიოს ერთ-ერთ წამყვან ეკონომიკურ ძალას,<ref name="ciawfbjapan">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html|title=ინფორმაცია მსოფლიოს შესახებ; იაპონია|publisher=[[CIA]]|date=2007-03-15|accessdate=2007-03-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220044055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html|archivedate=2015-12-20}}</ref> იაპონიას მსოფლიოში სიდიდით მეორე ეკონომიკა აქვს [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მიხედვით და მესამე — [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით. გარდა ამისა, იაპონია არის ერთადერთი [[აზია|აზიური]] ქვეყანა [[დიდი რვიანი|დიდ შვიდეულში]] და [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრი<ref name="iaponeli"/>. მიუხედავად იმისა, რომ [[იაპონიის კონსტიტუციის მეცხრე მუხლი|იაპონიამ ოფიციალურად უარყო ომის წარმოების შესაძლებლობა]], მას გააჩნია ძლიერი და თანამედროვე ჯარი, რომელიც გამოიყენება თავდაცვისა და სამშვიდობო ოპერაციებისათვის. ამომავალი მზის ქვეყანა არის [[განვითარებული სახელმწიფო]] ცხოვრების მაღალი სტანდარტით. [[იაპონელები]]ს სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა მსოფლიოში ყველაზე გრძელია<ref>[http://www.haaretz.com/hasen/spages/1087765.html მსოფლიოს ჯანმრთელობის ორგანიზაცია: სიცოცხლის ხანგრძლივობის მოლოდინი ისრაელში არის მსოფლიოში მაღლესთა შორის] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100115220952/http://www.haaretz.com/hasen/spages/1087765.html |date=2010-01-15 }} ჰაარეცი, მაისი, 2009</ref>. == ეტიმოლოგია == [[ფაილი:日本.svg|border|140 პქ|მარცხნივ]] ქვეყნის [[ქართული ენა|ქართული]] სახელწოდება „იაპონია“ არის [[ეგზონიმი]], რომელიც ქართულში [[რუსული ენა|რუსული ენის]] გავლენითაა დამკვიდრებული (თვითონ რუსული სიტყვა ''Япония'' გერმანული ენიდან მომდინარეობს - {{lang-de|Japan}}), თუმცა ვოკალურად უფრო ფრანგულ ''Japon''-ს ჰგავს<ref>{{წიგნი|ავტორი=მ.ფასმერი|სათაური=რუსული ენის ეტიმოლოგიური ლექსიკონი|ორიგინალი=რუსული ენის ეტიმოლოგიური ლექსიკონი |გამომცემლობა=АСТ |გამოცემის წელი=2004|isbn=5-17-013347-2}}</ref>. იაპონელები საკუთარ ქვეყანას „ნიპონს“ ან „ნიჰონს“ უწოდებენ. ორივე ვარიანტი იწერება [[კანძი]]ს მეშვეობით — 日本. პირველი ვარიანტი ქვეყნის სახელწოდების ოფიციალური ფორმაა, სახელწოდება „ნიჰონ“ კი - უფრო სახალხო ტერმინია. თვითონ იაპონელები საკუთარ თავს {{ნიჰონგო|''ნიჰონძინ''–ს|日本人}} უწოდებენ, ხოლო ენას — {{ნიჰონგო|''ნიჰონგო''–ს|日本語}}. სახელმწიფოს ოფიციალური სახელია {{ნიჰონგო|„ნიჰონ კოკუ“ ან „ნიპონ კოკუ“|日本国}}<ref name="iaponeli"/>. სიტყვა „ნიჰონ“-ის პირდაპირი თარგმანი ნიშნავს „მზის სამშობლოს“, თუმცა უფრო გავრცელებულია სხვა თარგმანი - „ამომავალი მზის ქვეყანა“. ასე იხსენიებენ იაპონიას [[ჩინელები]] [[იაპონიის იმპერატორი]]სა და ჩინური დინასტია [[სუი]]სთან მიმოწერაში, რადგანაც იაპონია ჩინეთის აღმოსავლეთით მდებარეობს. მანამ, სანამ იაპონელებმა საკუთარ ქვეყანას „ნიჰონ“ უწოდეს, გავრცელებული იყო სახელწოდებები {{nihongo|''ვა''|倭}} ან {{nihongo|''ვაგოკუ''|倭国}}<ref>{{წიგნი|ავტორი=ჯოან რ. პიგოტი|სათაური=იაპონური მეფობის გაჩენა|გამომცემლობა=სტენფორდის უნივერსიტეტი|გამოცემის წელი=1997|isbn=0-804-72832-1}}</ref>. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Japan topo en.jpg|thumb|[[იაპონიის არქიპელაგი]]ს ტოპოგრაფიული რუკა]] იაპონია მდებარეობს [[აღმოსავლეთი აზია|აღმოსავლეთ აზიაში]], ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება [[ოხოტის ზღვა]], აღმოსავლეთიდან — [[წყნარი ოკეანე]], სამხრეთიდან — [[აღმოსავლეთ ჩინეთის ზღვა]], ხოლო დასავლეთიდან [[კორეის სრუტე]] და [[იაპონიის ზღვა]]. იაპონია, სულ, [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] აღმოსავლეთაზიური სანაპიროს გასწვრივ მდებარე 6852 კუნძულისაგან შედგება. ქვეყანა, მის მიერ კონტროლირებადი ყველა კუნძულის ჩათვლით, მდებარეობს ჩრდილოეთ განედის 24 º და 46°-სა და აღმოსავლეთ გრძედის 122 º-სა და 146 °-ს შორის. ძირითადი კუნძულებია, ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ, [[ჰოკაიდო]], [[ჰონსიუ]], [[სიკოკუ]] და [[კიუსიუ]]. [[რიუკიუს კუნძულები]], რომლებიც [[ოკინავა]]ს მოიცავს, კიუსიუს სამხრეთ ჯაჭვს წარმოადგენს. ერთად, მათ [[იაპონიის არქიპელაგი]]ს სახელითაც იცნობენ.<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-710002 |pages=8–11}}</ref> ქვეყნის საერთო ფართობია 377 944 კმ². ტერიტორიის დაახლოებით 73 % ტყიანი, მთიანი და სასოფლო-სამეურნეო თუ საცხოვრებელი მიზნებისათვის გამოუსადეგარია,<ref name="cia">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html |title=CIA Factbook: Japan |publisher=Cia.gov |accessdate=November 9, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220044055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html |archivedate=დეკემბერი 20, 2015 }}</ref><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> შედეგად, საცხოვრებელ არეალს, რომელიც, ძირითადად, სანაპირო ზოლში მდებარე დაბლობებს მოიცავს, მოსახლეობის უაღრესად მაღალი სიმჭიდროვე ახასიათებს. იაპონია ერთ-ერთი ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული ქვეყანაა მსოფლიოში.<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs |accessdate=March 27, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321013235/http://esa.un.org/unpp/ <!--Added by H3llBot--> |archivedate=March 21, 2007}}</ref> იაპონიის კუნძულები ვულკანური წყნაროკეანური ცეცხლოვანი რკალის ზონაში მდებარეობენ და უპირველესად, დიდი ოკეანური მოძრაობების შედეგს წარმოადგენენ, რომლებიც ასეულობით მილიონი წლის წინ ხდებოდა შუასილურული პერიოდიდან [[პლეისტოცენი|პლეისტოცენამდე]], როგორც კონტინენტური ამურისა და ოკინავას ფილების ქვეშ [[ფილიპინების ზღვა|ფილიპინების ზღვის]] ფილის სამხრეთისაკენ და ოხოტის ფილის ქვეშ წყნაროკეანური ფილის ჩრდილოეთისაკენ [[სუბდუქცია|სუბდუქციის]] შედეგი. იაპონია, თავდაპირველად, [[ევრაზია|ევრაზიის]] კონტინენტის აღმოსავლეთ სანაპიროს ერთვოდა, თუმცა სუბდუქციურმა ფილებმა დღევანდელი იაპონიის ტერიტორია აღმოსავლეთისაკენ განაცალკევეს და ადგილი დაუთმეს [[იაპონიის ზღვა]]ს დაახლოებით 15 მილიონი წლის წინ.<ref>{{cite web|url=http://shinku.nichibun.ac.jp/jpub/pdf/jr/IJ1501.pdf|last=Barnes|first=Gina L.|title=Origins of the Japanese Islands|publisher=[[University of Durham]]|year=2003|accessdate=August 11, 2009}}</ref> იაპონიაში 108 აქტიური ვულკანია. მეოცე საუკუნეში გაჩნდა რამდენიმე ახალი ვულკანი, მათ შორისაა ჰოკაიდოზე მდებარე შოვა-სინზანი და მიოჯინ-შო ბაიონეზის კლდეებისაგან წყნარ ოკეანეში. ხშირად [[ცუნამი]]ს გამომწვევი დამანგრეველი მიწისძვრები ყოველ საუკუნეში რამდენიმეჯერ ხდება.<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archivedate=February 4, 2007 |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University |accessdate=March 27, 2007}}</ref> [[კანტოს დიდი მიწისძვრა|1923 წლის ტოკიოს მიწისძვრამ]] 140 000-ზე მეტი ადამიანი შეიწირა.<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley|accessdate=January 16, 2011|year=2002|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140807010932/https://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|archivedate=აგვისტო 7, 2014}}</ref> ბოლოდროინდელ მიწისძვრათაგან აღსანიშნავია 1995 წლის კობეს მიწისძვრა და 2011 წლის [[მიწისძვრა წყნარ ოკეანეში ტოჰოკუს რეგიონთან|ტოჰოკუს]] 9 ბალიანი <ref name="USGS9.0">{{cite web |url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher=Earthquake.usgs.gov |date=June 23, 2011 |accessdate=November 9, 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5x9dgiIL8?url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |archivedate=მარტი 13, 2011 }}</ref> მიწისძვრა, რომელიც იაპონიას 2011 წლის 11 მარტს დაატყდა თავს და დიდი ცუნამი გამოიწვია.<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=March 11, 2011|newspaper=The New York Times|date=March 11, 2011}}</ref> წყნაროკეანურ ცეცხლოვან რკალში მდებარეობის გამო, იაპონიისათვი უმნიშვნელოვანეს საფრთხეს წარმოადგენს მიწისძვრა და ცუნამი, რის გამოც იგი განვითარებულ მსოფლიოში ბუნებრივი კატასტროფების ყველაზე მაღალი რისკის მქონე ქვეყანაა.<ref name="2013 World Risk Report">{{Cite web |url=http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf |title=2013 World Risk Report |accessdate=2015-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140816173655/http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf |archivedate=2014-08-16 }}</ref> === კლიმატი === ქვეყნის [[კლიმატი]] მუსონურ-სუბტროპიკულია, გარკვეული სხვაობებით რაიონების მიხედვით, რაც მისი ჩრდილოეთიდან სამხრეთისკენ მნიშვნელოვანი განფენითაა განპირობებული. გამოყოფენ 4 კლიმატურ ზონას: * ზომიერი ოკეანური კლიმატის ზონა ცივი ზაფხულით კუნძული ჰოკაიდო. * ზომიერად ოკეანური კლიმატის ზონა თბილი ზაფხულით კუნძულ ჰონშიუს ნაწილი. * ტენიანი სუბტროპიკული კლიმატის ზონა კუნძულ ჰონშიუს სამხრეთი ნაწილი, კუნძული შიკოკუ, კიუშიუ და რიუკიუს არქიპელაგის ჩრდილოეთი ნაწილი. * ტროპიკული კლიმატის ზონა რიუკიუს არქიპელაგის სამხრეთი ნაწილი და კუნძული ოკინავა. ზამთარი ჩრდილოეთ იაპონიაში ცივია. კუნძულ ჰოკაიდოზე საშუალო ტემპერატურა ზაფხულში 17-დან 22 °C-მდეა, ხოლო ზამთარში, იანვარში 12-დან 40 °C-მდე. სამხრეთ იაპონიაში ზამთარი თბილი და მშრალია, იანვრის ტემპერატურა +17 °C-ა. ზაფხული იაპონიაში ღრუბლიანი, დახუთული და წვიმიანია. ივლისის საშუალო ტემპერატურა +27 °C-ა. ნალექები იაპონიაში მოდის უფრო მეტი, ვიდრე კონტინენტის მეზობელ ნაწილებში. მუსონური ცირკულაცია კლიმატურ განსხვავებას ქმნის ქვეყნის აღმოსავლეთ და დასავლეთ სანაპიროებს შორის. ნალექების საშუალო ოდენობა 1700-2000 მმ, სამხრეთში კი 4000 მმ-ს აღწევს. === მდინარეები და ტბები === იაპონია გამოირჩევა პატარა [[მდინარე]]ების ხშირი ქსელით. ისინი, ძირითადად, სულ მთის მდინარეებია, რომლებიც სწრაფი და შედეგად, ნაოსნობისთვის გამოუსადეგარია. იაპონიის უდიდესი მდინარეა [[იშიკარი]] (სიგრძე 650 კმ), რომელიც კუნძულ ჰოკაიდოზე მდებარეობს. სხვა მდინარეებია: [[შინანო]] ჰონსიუზე (320კმ), [[ტაკატი]], [[ურიუ]], [[კიტაკამი]], [[ომონო]], [[მოგამი]], [[აგანო]], [[კისო]], [[ასაჰი]] და სხვა. კუნძულ სიკოკუს მთავარი მდინარეა [[იოშიკო]]. მდინარეთა ჩამონადენი განსხვავდება სეზონების მიხედვით. ჩამონადენის მაქსიმუმი წყნარი ოკეანისკენ მიქცეული ფერდობების მდინარეებზე ზაფხულში მოდის, დასავლეთის ფერდობებისაზე კი ზამთარში. წვიმიან სეზონზე ზღვისპირა დაბლობებზე ხშირია წყალდიდობები. იაპონიაში საკმაოდ ბევრი მცირე ზომის [[ტბა]]ა,. ტბები, ძირითადად, ვულკანურია, ზღვის სანაპირო დაბლობებზე კი ლაგუნური ტბები მარილიანი წყლით. ყველაზე დიდია ტექტონიკური წარმოშობის ტბა ბივა (კუნძულ [[ჰონსიუ]]ზე), რომელიც არც ისე ღრმაა. იაპონიაში მტკნარი წყლის დეფიციტია. განსაკუთრებით იაპონიის ზღვის სანაპიროზე, კუნძულ [[ჰონსიუ]]ს სამხრეთით და კუნძულ [[კიუსიუ]]ს ჩრდილოეთში. მრავლად მოიპოვება თერმული და მინერალური წყარო, რომელთა ტემპერატურა +500 °C-ს აღემატება. === ფლორა და ფაუნა === ქვეყნის ტერიტორიის 2/3-ზე მეტი ტყეებსა და ბუჩქნარებს უკავია. იაპონიის ფლორაში 700 სახეობის ხესა და 300 სახეობის ბალახს ითვლიან. აქ გავრცელებულია წიწვოვანი მცენარეები, ისინი შეადგენენ ტყის ფართობის 40 %. ჰოკაიდო მდიდარია წიწვოვანი ტყეებით. სამხრეთ რაიონში კი წიწვოვანი ტყეები ფართოფოთლოვანი ტყეებით იცვლება, რომელიც შედგება: [[მუხა|მუხის]], [[წაბლი|წაბლის]], [[ბამბუკი (გვარი)|ბამბუკის]], [[ცაცხვი|ცაცხვის]], ადგილობრივი [[კაკალი|კაკლის]] და სხვა ხეებისგან. კუნძულ კიუშიუს სამხრეთ და რიუკიუს კუნძულებზე გავრცელებულია [[მუსონური ტყე|მუსონური ტყეები]], სადაც ვხვდებით: [[პალმები|პალმებს]], [[ფიკუსი|ფიკუსებს]], [[ბამბუკი (გვარი)|ბამბუკებს]] და [[ორქიდეა|ორქიდეებს]]. იაპონიაში 800 სახეობის ფრინველი, 600 თევზი, 270 სახის ძუძუმწოვარა ცხოველია, კუნძულ ჰოკაიდოზე და ჰონსიუზე გვხვდება: [[მელა]], [[მაჩვი]], [[მგელი]] და სხვ. [[მურა დათვი]] მხოლოდ ჰოკაიდოზე ბინადრობს. == სახელმწიფო მოწყობა == === პოლიტიკური მოწყობა === {{Main|იაპონიის მთავრობა|იაპონიის პოლიტიკური მოწყობა}} [[ფაილი:Emperor Akihito and Empress Michiko 20090715 1.jpg|მარცხნივ|მინი|[[აკიჰიტო|იმპერატორი აკიჰიტო]] და [[დედოფალი მიტიკო]]]] იაპონია [[კონსტიტუციური მონარქია|კონსტიტუციური მონარქიის]] [[სახელმწიფო]]ა, რომელშიც [[იმპერატორი]]ს ძალაუფლება ძალზედ შეზღუდულია. [[იაპონიის კონსტიტუცია|იაპონიის კონსტიტუციის]] თანახმად იმპერატორი არის ''„ქვეყნისა და ერის ერთიანობის სიმბოლო“''.<ref name="iaponeli"/> ძალაუფლებას [[სახელმწიფო]]ში ფლობს [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] და [[იაპონიის პარლამენტი|პარლამენტი]], ხოლო სუვერენიტეტს — [[იაპონელები|იაპონელი ერი]].<ref name="Constitution">{{cite web |url=http://www.sangiin.go.jp/eng/law/index.htm |title=იაპონიის კონსტიტუცია |publisher=იაპონიის პარლამენტის მრჩეველთა საბჭო |date=1946-11-03 |accessdate=2007-03-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070317203812/http://www.sangiin.go.jp/eng/law/index.htm |archivedate=2007-03-17 }}</ref> იმპერატორი ეფექტურად მოქმედებს, როგორც [[სახელმწიფო]]ს მეთაური დიპლომატიური საკითხების დროს.<ref name="iaponeli2">{{cite web|title=''იაპონელის ბლოგი'' - იაპონიის პოლიტიკა და კონსტიტუციური მოწყობა|url=http://iaponeli.wordpress.com/2010/10/06/131/|publisher=იაპონელის ბლოგი|accessdate=2010-23-09}}</ref>. იაპონიის საკონონმდებლო ორგანოა ორპალატიანი [[იაპონიის პარლამენტი|პარლამენტი]]. პარლამენტი შედგება წარმომადგენელთა პალატისგან და მრჩეველთა საბჭოსგან. წარმომადგენელთა პალატაში მსახურობს 480 დეპუტატი, ახლად არჩეული ყოველ ოთხ წელიწადში, ხოლო მრჩეველთა საბჭო შედგება 242 ადამიანისგან, რომლის წევრები ექვსი წლის ვადით ირჩევიან. ხმის მიცემაში და პარლამენტის არჩევაში მონაწილეობის მიღება შეუძლია 20 წელზე უფროს ნებისმიერ [[ადამიანი|ადამიანს]].<ref name="ciawfbjapan" /> [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი]] არის ასევე მთავრობის ხელმძღვანელი. თანამდებობაზე დანიშვნა ხორციელდება [[იაპონიის იმპერატორი]]ს მიერ პარლამენტის მიერ პიროვნების დამტკიცების შემდეგ. იაპონიის პრემიერ-მინისტრი დღევანდელ დღეს არის [[ნაოტო კანი]], რომელიც ამ პოსტზე [[2010|2010 წლის]] [[2 ივნისი|2 ივნისს]] აირჩა და გახდა იაპონიის 94–ე პრემიერ-მინისტრი.<ref>{{cite news|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20100604x1.html|title=პარლამენტმა აირჩია კანი პრემიერად|date=2010-06-04|work=იაპონიის დროება|accessdate=2010-06-04|archiveurl=https://archive.today/20120714185610/http://www.japantimes.co.jp/text/nn20100604x1.html%23.UAHAuago9Rw|archivedate=2012-07-14}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ფორმალურად პრემიერ-მინისტრს იმპერატორი ნიშნავს, [[იაპონიის კონსტიტუცია|კონსტიტუციის]] თანახმად იმპერატორმა უნდა დაამტკიცოს ნებისმიერი პიროვნება, რომელსაც პარლამენტი წარადგენს.<ref name="iaponeli"/> იაპონიის საკანონმდებლო სისტემა განვითარდა [[ედოს პერიოდი]]ს დროს ტექსტ [[კუძიკატა ოსადამეგაკი]]ს მეშვეობით. [[XIX საუკუნე]]ში იაპონიის კანონმდებლობამ განიცადა ევროპული კანონების ზეგავლენა.<ref name="iaponeli2"/> [[1896|1896 წელს]] იაპონიის მთავრობამ შექმნა ახალი სამოქალაქო კოდექსი გერმანული „Bürgerliches Gesetzbuch-ის“ ბაზაზე. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდგომი პერიოდის შესწორებებით თანამედროვე იაპონია სწორედ ამ კოდექსს იყენებს.<ref name="civilcode">{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/301097/Japanese-Civil-Code |title=იაპონიის სამოქალაქო კოდექსი|publisher=ენციკლოპედია ბრიტანიკა |year=2006 |accessdate=2006-12-28}}</ref> იაპონიის სასამართლო სისტემა დაფუძნებულია ოთხ სასამართლო კიბეზე — უმაღლესსა და სამ უფრო დაბალ სასამართლოზე.<ref>{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/judiciary/0620system.html |publisher= იაპონიის პრემიერ-მინისტრის ოფისი |title=იაპონიის იურიდიული სისტემა |accessdate=2007-03-27}}</ref> ==== კონსტიტუცია ==== {{მთავარი|იაპონიის კონსტიტუცია}} [[ფაილი:Nihon Kenpo03.jpg|მინი|მარჯვნივ|200 პქ|იაპონიის კონსტიტუციის პრეამბულა]] '''იაპონიის კონსტიტუცია''', ოფიციალურად '''იაპონიის სახელმწიფოს კონსტიტუცია''' ({{lang-ja|日本國憲法, 日本国憲法}}, ''ნიჰონ-კოკუ კემპო:/ნიპონ-კოკუ კემპო:'') იაპონიის სახელმწიფოს უმაღლესი კანონი. მიღებული იქნა [[1947|1947 წელს]].<ref name="iapon">[http://iaponeli.wordpress.com/2010/06/07/%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90/ იაპონიის კონსტიტუცია] - iaponeli.wordpress.com-ზე</ref> კონსტიტუციის თანახმად, იაპონიაში არის მთავრობის პარლამენტური სისტემა, და ადამიანის ფუნდამენტალური უფლებების პატივისცემა და უზრუნველყოფა. კონსტიტუციის თანახმად იაპონიის იმპერატორია არის ''„სახელმწიფოს სიმბოლო და ხალხის ერთიანობის სიმბოლო“'', თუმცა მას აკისრია სუფთა ცერომონიული და ნომინალური როლი.<ref name="iapon"/> კონსტიტუცია ცნობილია რამდენიმე სხვადასხვა სახელით – მათ შორის ''„ომის შემდგომი კონსტიტუცია“'' (სენგო-კენპო) და „მშვიდობის კონსტიტუცია“ (ჰეივა-კენპო). კონსტიტუციის მეცხრე მუხლი უკრძალავს იაპონიას საკუთარი ჯარის ყოლასა და ომის გამოცხადებას. გარდა ამისა, იაპონიის კონსტიტუციაში წერია, რომ ქვეყნის დე-იურე მმართველი არის იმპერატორი.<ref name="iapon"/> კონსტიტუცია შეიქმნა [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ მოკავშირეების მიერ იაპონიის ოკუპაციისას და შეცვალა მილიტარისტების აბსოლუტური მონარქიული წყობა ლიბერალური დემოკრატიით. დღეისათვის იაპონიის კონსტიტუციაში არ იყო შეტანილი არც ერთი დამატება ან შესწორება.<ref name="iapon"/> === საგარეო ურთიერთობები და თავდაცვა === იაპონია არის [[დიდი რვიანი]]ს, [[აზია-წყნარი ოკეანის ეკონომიკური თანამშრომლობა|აპეკისა]] და „ასეანს პლიუს სამის“ წევრი და აღმოსავლეთ აზიის სამიტის მონაწილე. 2007 წლის მარტში იაპონიამ [[ავსტრალია]]სთან ხელი მოაწერა უსაფრთხოების ხელშეკრულებას,<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/australia/joint0703.html |title=Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation |publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=August 25, 2010}}</ref> 2008 წლის ოქტომბერში კი ინდოეთთან.<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/india/pmv0810/joint_d.html |title=Joint Declaration on Security Cooperation between Japan and India |publisher=Ministry of Foreign Affairs |date=October 22, 2008 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> ქვეყანა არის ოფიციალური განვითარების დახმარების სიდიდით მესამე დონორი მსოფლიოში აშშ-სა და საფრანგეთის შემდეგ, 2009 წელს მისმა შემოწირულობამ 9,48 მილიარდი აშშ დოლარი შეადგინა.<ref>{{cite web|title=Net Official Development Assistance in 2009|url=http://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf|publisher=OECD|accessdate=January 16, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110426173037/https://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf|archivedate=აპრილი 26, 2011}}</ref> იაპონიას მჭიდრო ეკონომიკური და სამხედრო ურთიერთობები აქვს [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებთან]]. ამერიკა-იაპონიის უსაფრთხოების ალიანსი მოქმედებს, როგორც ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის ქვაკუთხედი.<ref>{{cite web|url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2007/03/japan_is_back_why_tokyos_new_a.html|title=Japan Is Back: Why Tokyo's New Assertiveness Is Good for Washington|author=Michael Green|publisher=Real Clear Politics|accessdate=March 28, 2007}}</ref> იაპონია [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] წევრია 1956 წლიდან. ქვეყანა [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრი იყო, საერთო ჯამში, 20 წლის განმავლობაში, უკანასკნელად 2009 და 2010 წლებში. იაპონია ერთ-ერთია [[G4 ქვეყნები]]დან, რომლებიც უშიშროების საბჭოს მუდმივი წევრობის მოპოვებას ცდილობენ.<ref>{{cite web|url=http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070221044357/http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm|archivedate=February 21, 2007|title=UK backs Japan for UNSC bid|work=Central Chronicle|accessdate=March 28, 2007}}</ref> == ადმინისტრაციული დაყოფა == იაპონია შედგება 47 პრეფექტურისაგან, რომელთაგან თითოეული არჩეული გუბერნატორის, საკანონმდებლო და ადმინისტრაციული ბიუროკრატიული აპარატის ზედამხედველობის ქვეშ იმყოფება. თითოეული პრეფექტურა, თავის მხრივ, იყოფა დიდ ქალაქებად, ქალაქებად და სოფლებად.<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0333710002|pages=84–85}}</ref> ქვეყანა, ამჟამად, ადმინისტრაციული რეორგანიზაციის პროცესშია, რაც მრავალი ქალაქისა და სოფლის ერთმანეთთან შრწყმაში გამოიხატება, რაც შეამცირებს სუბ-პრეფექტურების ადმინისტრაციულ რეგიონებს და სავარაუდოდ, შეამცირებს ადმინისტრაციული ხარჯების მოცულობას.<ref>{{cite web|last=Mabuchi|first=Masaru|url=http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37175.pdf|title=''Municipal Amalgamation in Japan''|publisher=World Bank|date=May 2001|accessdate=December 28, 2006}}</ref> {{იაპონიის რეგიონებისა და პრეფექტურების წარწერებიანი რუკა‎}} ==ისტორია== {{მთავარი|იაპონიის კაპიტულაცია}} [[ფაილი:Mamoru_Shigemitsu_signs_the_Instrument_of_Surrender,_officially_ending_the_Second_World_War.jpg|მინი| იაპონიის საგარეო საქმეთა მინისტრი მამორუ შიგემიცუ ხელს აწერს იაპონიის კაპიტულაციის აქტს USS მისურის ბორტზე, რასაც გენერალი რიჩარდ კ. საზერლენდი უყურებს, 1945 წლის 2 სექტემბერი.]] [[ფაილი:Surrender_of_Japan_-_USS_Missouri.jpg|მინი| USS იაპონიის იმპერიის წარმომადგენლები მისურის ბაქანზე გადაცემის აქტის ხელმოწერამდე.]] [[ჰიროჰიტო|იაპონიის იმპერატორმა ჰიროჰიტომ]] იაპონიის იმპერიის კაპიტულაცია გამოაცხადა 15 აგვისტოს და ოფიციალურად ხელი მოაწერა 1945 წლის 2 სექტემბერს, რითაც დაასრულა [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს საომარი მოქმედებები. 1945 წლის ივლისის ბოლოს იაპონიის საიმპერატორო საზღვაო ფლოტს (IJN) უნარი აღარ შესწევდა ჩაეტარებინა სამხედრო ოპერაციები და მოკავშირეთა შეჭრა იაპონიაში გარდაუვალი იყო. [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთსა]] და [[ჩინეთის რესპუბლიკა (1912–1949)|ჩინეთთან ერთად]], [[ამერიკის შეერთებული შტატები|შეერთებულმა შტატებმა]] იაპონიის შეიარაღებული ძალების უპირობო კაპიტულაცია მოითხოვა პოტსდამის დეკლარაციაში 1945 წლის 26 ივლისს — ალტერნატივა იყო „''სწრაფი და სრული განადგურება''“. „სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე“ ბრძოლის საჯარო დაპირებების მიუხედავად, იაპონიის ლიდერებმა (ომის ხელმძღვანელობის უმაღლესი საბჭო, ასევე ცნობილი, როგორც „''დიდი ექვსეული''“) ფარულად მიმართეს ფორმალურად ნეიტრალურ [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირს]] იაპონელებისთვის უფრო ხელსაყრელი სამშვიდობო პირობების თხოვნით. იაპონელებთან დიპლომატიური ურთიერთობის საკმარისი დონის შენარჩუნების მიუხედავად, სსრკ ფარულად ემზადებოდა თავდასხმისთვის იაპონურ ძალებზე [[მანჯურია|მანჯურიასა]] და [[კორეა იაპონიის მმართველობის ქვეშ|კორეაში]] ([[სახალინი|სამხრეთ სახალინსა]] და [[კურილის კუნძულები|კურილის კუნძულებთან]] ერთად) იმ პირობის შესასრულებლად, რომელიც მან ფარულად მისცა შეერთებულ შტატებსა და [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოს]] [[თეირანის კონფერენცია|თეირანისა]] და [[იალტის კონფერენცია|იალტის კონფერენციებზე]]. 1945 წლის 6 აგვისტოს, ადგილობრივი დროით დილის 8:15 საათზე, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა იაპონიის ქალაქ [[ჰიროსიმა|ჰიროშიმაში]] [[ბირთვული იარაღი|ატომური ბომბი]] [[ჰიროსიმისა და ნაგასაკის ატომური დაბომბვა|გამოიყენეს]]. 16:00 საათის შემდეგ, ამერიკის პრეზიდენტმა [[ჰარი ტრუმენი|ჰარი ს. ტრუმენმა]] კვლავ მოუწოდა იაპონიას კაპიტულაციისკენ და გააფრთხილა, რომ „''ჰაერიდან უნდა მოელოდნენ ნგრევის წვიმას, რომლის მსგავსი არასოდეს უნახავთ დედამიწაზე''“. 1945 წლის 8 აგვისტოს გვიან საღამოს, იალტის შეთანხმებების შესაბამისად, მაგრამ საბჭოთა-იაპონიის ნეიტრალიტეტის პაქტის დარღვევით, საბჭოთა კავშირმა ომი გამოუცხადა იაპონიას და 1945 წლის 9 აგვისტოს შუაღამის შემდეგ [[მანჯურიის ოპერაცია|შეიჭრა იაპონიის იმპერიის მარიონეტულ მანჯოუ-გოში]]. რამდენიმე საათში შეერთებულმა შტატებმა [[ჰიროსიმისა და ნაგასაკის ატომური დაბომბვა|მეორე ატომური ბომბი ჩამოაგდო]], ამჯერად იაპონიის ქალაქ [[ნაგასაკი (ქალაქი)|ნაგასაკიში]]. ამ მოვლენების შემდეგ, [[ჰიროჰიტო|იმპერატორი ჰიროჰიტო]] ჩაერია და უბრძანა ომის ხელმძღვანელობის უმაღლეს საბჭოს, მიეღო პირობები, რომლებიც [[მოკავშირეები მეორე მსოფლიო ომში|მოკავშირეებმა]] დააწესეს პოტსდამის დეკლარაციაში ომის დასრულებისთვის. კულისებს მიღმა რამდენიმედღიანი მოლაპარაკებებისა და წარუმატებელი სახელმწიფო გადატრიალების შემდეგ, იმპერატორმა ჰიროჰიტომ 15 აგვისტოს იმპერიის მასშტაბით გაავრცელა ჩაწერილი რადიო-მიმართვა და იაპონიის კაპიტულაცია გამოაცხადა. 28 აგვისტოს დაიწყო იაპონიის ოკუპაცია მოკავშირეთა ძალების უმაღლესი სარდლის ხელმძღვანელობით. კაპიტულაციის ცერემონია გაიმართა 2 სექტემბერს, შეერთებული შტატების საზღვაო ძალების საბრძოლო ხომალდ ''USS მისურიზე'', სადაც იაპონიის მთავრობის წარმომადგენლებმა ხელი მოაწერეს იაპონიის კაპიტულაციის აქტს, რითაც დასრულდა საომარი მოქმედებები. მოკავშირეთა მოქალაქეები და სამხედრო პერსონალი ერთნაირად აღნიშნავდნენ „იაპონიაზე გამარჯვების დღეს“ - ომის დასრულებას; თუმცა, კაპიტულაციის მიუხედავად, ცალკეული ჯარისკაცები და აზიასა და წყნარ ოკეანეში მიმოფანტული იაპონიის შორეული ძალების პერსონალი თვეებისა და წლების შემდეგაც უარს ამბობდნენ კაპიტულაციაზე, ზოგი 1970-იან წლებშიც კი უარზე იყო. იაპონიის კაპიტულაციაში ატომური დაბომბვების როლსა და ორი განხორციელებული თავდასხმის ეთიკურობის შესახებ დებატები ჯერ კიდევ მიმდინარეობს. საომარი მდგომარეობა ოფიციალურად დასრულდა, როდესაც [[სან-ფრანცისკოს ხელშეკრულება]] 1952 წლის 28 აპრილს ძალაში შევიდა. კიდევ ოთხი წელი გავიდა მანამ, სანამ იაპონიამ და საბჭოთა კავშირმა ხელი მოაწერეს 1956 წლის საბჭოთა-იაპონიის ერთობლივ დეკლარაციას, რომელმაც ოფიციალურად დაასრულა მათ შორის საომარი მდგომარეობა. == ტურიზმი == ტურისტები ძირითადად კ.ჰონშიუზე ჩადიან და ტოკიოს სტუმრობენ, რომელიც თავის თავში რამდენიმე რაიონს აერთიანებს: [[ოტემაჩი]], [[კაზუმიგაჩი]], [[შიბუია]], [[უენო]], [[იკებუკორო]], სადაც უამრავი გასართობი თუ საინტერესო ადგილია თავმოყრილი. აქ არის უამრავი პარკი, მ.შ. [[დისნეილენდი]]. აქა არის იმპერატორის სასახლეც. ტოკიოს ღირსშესანიშნაობებს მიეკუთვნება ძველებური პარკები: „[[ჰიბია]]“, „[[შიბა|შიბა“]], „ასაკუსა“, „[[მეიძი|მეიძი“]]. დღესასწაულების დროს პარკი „[[ასაკუსა|ასაკუსა“]] ტურისტებს იზიდავს თეატრალური წარმოდგენებით, ეროვნული თამაშებითა და ესტრადის მსახიობების ხელოვნებით. ტოკიო მნახველს აოცებს თავისი ცათამბჯენებით, რომლებშიც განთავსებულია სასტუმროები, ბანკები, კომპანიების ოფისები, დიდი მაღაზიები. ტოკიოში 333 მ სიმაღლის ტელეანძაა, რომელიც [[ეიფელის კოშკი|ეიფელის კოშკს]] გვაგონებს. ქალაქის მთავარი სავაჭრო ქუჩაა [[გინზა]], რომელიც ფუფუნებითა და საოცარი ფანტაზიით გაფორმებულ უზარმაზარ ულტრათანამედროვე ვიტრინას წააგავს. გინზაზე გასეირნება თავისებურ იაპონურ ტრადიციად ითვლება. ტოკიოს სტუმრები გულგრილი ვერ რჩებიან ისეთი გასართობი ცენტრების მონახულებისას, როგორიცაა დისნეილენდი და [[აკვაპარკი]]. ასევე დიდ ინეტერსს იწვევს ქალაქი კიოტო ქვეყნის მნიშვნელოვანი სამრეწველო, კულტურული, ისტორიული და რელიგიური ცენტრი. აქ გავრცელებულია ძველი ტრადიციული მეწარმეობა: [[ბრინჯაო]]ს, [[ფაიფური]]ს, მაქმანების, ნაქარგი ნივთების დამზადება. სტუმრების ყურადღებას იპყრობს ეროვნული მუზეუმი „კიოტო“, ბოტანიკური ბაღი, იაპონური კლასიკური არქიტექტურის მრავალი ძეგლი. ყოველწლიურად კიოტოს 30 მლნ ტურისტი ჰყავს. ერთ-ერთი საინტერესო ობიექტია იმპერატორის ვილა კაცურა რიკიუ. აქ შესვლა საკმაოდ რთულია, რადგან ის დღესაც იმპერატორის ოჯახის საკუთრებაა და ისინი სარგებლობენ მისით, ამიტომ ვილის მოსანახულებლად სპეციალური ნებართვაა საჭირო. იაპონისს პირველი დედაქალაქი იყო [[ნარა]] ([[710]]-[[784]] წლები), სადაც ბუდას ყველაზე დიდი ქანდაკება მდებარეობს, რომელიც ტოდაიძის ტაძრის კომპლექსში მდებარეობს. დიადი ბუდას დარბაზი, რომელიც მსოფლიოში უდიდეს ხის ნაგებობას წარმოადგენს, დღეს მისი პირვანდელი სახის მხოლოდ მესამედიღაა, რადგან ბევრჯერ დაიწვა და აღდგა. ქანდაკება 444 ტ ბრინჯაოსგან ჩამოასხეს. მჯდომარე ფიგურის სიმაღლე 16 მ-ია. კიდევ ერთი იაპონური ქალაქი, რომელიც ტურისტების ყურადღებას იქცევს, ეს არის ჰიროშიმა, სადაც [[1945]] წლის 6 აგვისტოს ამერიკელებმა პირველი ატომური ბომბი ააფეთქეს. 250 ათასამდე ადამიანი დაიღუპა. ეს ქალაქი ისტორიაშია შესული. 1949 წლისთვის ჰიროშიმა აღადგინეს და დღეს იგი ერთ-ერთი ცნობილი ქალაქია. მხოლოდ ყოფილი სავაჭრო პალატის შენობის კარკასი დატოვეს ხელუხლებლად, ვინაიდან ის აღმოჩნდა აფეთქების ეპიცენტრში. დღეს ამ ნანგრევებს „ატომური ბომბის ტაძარს“ უწოდებენ. იქვეა მშვიდობის პარკი და მასში აღმართულ მემორიალზე ამოკვეთილია აფეთქების შედეგად დაღუპულთა სახელები. მოგზაურობის სიყვარულს იაპონელებს პატარაობიდან უღვივებენ, ამიტომ ტურიზმი იაპონიაში არის გართობისა და დასვენების მასობრივი ფორმა. როგორც წესი, ის დაკავშირებულია ბუნებრივი და რელიგიური ღირსშესანიშნაობების მონახულებასთან. იაპონელებისთვის წმინდა მთაა ფუჯი ან [[ფუძიამა]], სადაც წინაპართა სულები განისვენებენ, ისინი თავიანთ წინაპრებს ძალიან დიდი პატივით მოიხსენიებენ. ფუჯიზე პილიგრიმობას ხანგრძლივი ტრადიცია აქვს. მთის დიდი ზომები და სწორი ფორმები ხიბლავენ მნახველს. იაპონელისთვის აუცილებელია, ცხოვრებაში ერთხელ მაინც ავიდეს ამ მთაზე. ტოკიოს ივნისის აღლუმი წმინდა მთაზე ასვლის სეზონის მოახლოების მაუწყებელია. ამ პერიოდში, რომელიც მხოლოდ ორი თვე ([[ივლისი]] და [[აგვისტო]]) გრძელდება, მთის მწვერვალზე, მზის ამოსვლის მოლოდინში, ყოველღამ ათასობით პილიგრიმი-ტურისტი იყრის თავს. ცეცხლის ზეიმი „[[ხამაცური|ხამაცური“]] ასვლის სეზონს ასრულებს. მთელი მთა ძირიდან მწვერვალამდე ათასობით ჩირაღდნის სინათლითაა განათებული, რაც ძალზე ამაღელვებელი და საზეიმო სანახაობაა. [[სამოკიტა]]ზე, კ. ჰონშიუს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში, მდებარეობს ყველა იაპონელისთვის ცნობილი მთა „ოსორეძანი“ ანუ საშინელი მთა. ძველებური ლეგენდის თანახმად, აქ არის ჯოჯოხეთში შესასვლელი, რომლითაც ივლისში ოთხი დღე შეუძლიათ ისარგებლონ მიცვალებულთა სულებმა, ისინი ახლობლებთან გასაუბრებას ცდილობენ. ზუსტად ამ დროს აქ მოდის უამრავი ადამიანი, ვისაც სურს, პატივი მიაგოს ახლობელთა სულებს. ადგილობრივი ტურიზმის მთავარ დესტინაციას წარმოადგენს კ. შიკოკუ, სადაც 88 წმინდა ადგილია ([[ბუდიზმი]]ს). ქვეითი მოგზაურობა გათვლილია 40-60 დღეზე, თუმცა თანამედროვე მომლოცველები ტრანსპორტის სხვადასხვა საშუალების გამოყენებით ამოკლებენ ამ მოგზაურობას. აქვეა ყველაზე ძველი ჩვენამდე მოღწეული იაპონური თეატრი [[კაბუკი]] [[კამარუ-ძა]]. მთელი წლის განმავლობაში შიკოკუს 9 მილიონამდე ტურისტი ჰყავს. კ. ჰოკაიდოზე, დედაქალაქ [[საპორო|საპოროში]], ტურისტების ყურადღებას იქცევს ზამთრის ფესტივალი, რომლის დროსაც ყინულის ბლოკებისგან საოცარ ნაგებობებსა და ფიგურებს კვეთენ. კუნძულის კიდევ ერთ ღირსშესანიშნაობას წარმოადგენს „სამშობლოსადმი სევდის სახლი“, რომელიც იმ ადგილზეა აგებული, საიდანაც კურილიის კუნძულებამდე მხოლოდ 4 კმ-ია. აქ ყოველ წელს იმართება აქციები ჩრდილოეთ ტერიტორიების დსაბრუნებისათვის ბრძოლის დღეები. „ონსენ-რეიკანი“ ტრადიციული იაპონური სასტუმროა, რომელიც ცხელი მინერალური წყლის სიახლოვეს შენდება. ბოლო წლებში მნიშვნელოვნად გაიზარდა მათი პოპულარობა. დიდი და მცირე ზომის ფირმები ხშირად იყენებენ დასვენების ასეთ ფორმას თავისი პერსონალისთვის, რაც კორპორატიული კულტურის შემადგენელ ნაწილად იქცა. იაპონიაში სტუმრობის ერთ-ერთი საუკეთესო დრო გაზაფხულია, როდესაც საკურა ყვავის. ყვავილებით ტკბობას ჰანამი ეწოდება და იგი ტრადიციული დღესასწაულია იაპონელებისთვის, რომელიც სათავეს VIII საუკუნიდან იღებს. საკურას ყვავილობა ერთი კვირა გრძელდება. ეს არის ყველაზე ლამაზი სანახაობა გაზაფხულზე. წარმოიდგინეთ, უამრავი ვარდისფერი ყვავილოვანი ხე, უმშვენიერესი ბაღები. ნებისმიერი ადამიანი დატკბება ამ სილამაზის ყურებით. საკურა მარტო ვარდისფერი არ არის. ის სხვადასხვა დროსა და ადგილას სხვა ფრად ყვავილობს. გვხვდება ასევე თეთრი ფერის საკურა. თუმცა იაპონიის ბაღებში ძირითადად ვარდისფერი საკურაა გავრცელებული. ტურისტები ამ ხეებს უფრო მეტ სურათს უღებენ, ვიდრე თავიანთ თავებს. ტურისტებისთვის ასევე საინტერესოა იაპონელების ტრადიციული ჩაცმულობის ([[კიმონო]], გეტა-ქოშები), სტუმრის მომსახურების ([[გეიშა]]), სამზარეულოს (ზღვის პროდუქტები, [[სუში]], [[საკე]]), ყვავილების გაზრდისა (ბონსაი) და გაფორმების ([[იკებანა]]) კულტურა, რომელიც ხელოვნებამდეა აყვანილი. ახალი წელი არის დღესასწაული, რომელსაც ყველა დიდი სიხარულით ელის.თითოეულ ქვეყანას თავისი ტრადიციები აქვს.არც იაპონიაა გამონაკლისი. იაპონიაში ახალ წელს [[შოგაცუ]] ჰქვია. 1 იანვრიდან 3 იანვრის ჩათვლით არავინ მუშაობს. ტრადიციაა ტაძარში წასვლა და ლოცვა. 31 დეკემბერის ღამით ბუდისტური ტაძრები ზარის რეკვას იწყებენ, რითაც ხალხს ახალი წლის შემოსვლას ამცნობენ. ზარს რეკავენ 108-ჯერ. საახალწლო კონცერტებზე ყველასთვის საყვარელი ჯგუფები იკრიბებიან და ყველა დროის პოპულარულ ჰიტებს ასრულებენ. კონცერტი ტარდება ტოკიო-დომში, ოსაკა-დომში და ტოკიო-კიოდოში (თეატრი). ღონისძიება 23:45 იწყება და ერთი საათი გრძელდება. სულ 43 სიმღერა სრულდება და ფუჯი ტვ-ის პირდაპირი ჩართვით ყველას შეუძლია კონცერტის თვალყურის დევნება. == კულტურა == იაპონური კულტურა მნიშვნელოვნად განვითარდა თავისი წარმოშობიდან. თანამედროვე კულტურა აერთიანებს აზიურ, ევროპულ და ჩრდილოეთამერიკულ გავლენას. ტრადიციული იაპონური ხელოვნება მოიცავს ისეთ დარგებს, როგორებიცაა კერამიკის, ტექსტილის, ლაქის, ხმლებისა და თოჯინების დამზადება; [[ბუნრაკუ]]ს, [[კაბუკი]]ს, [[ნოო]]ს წარმოდგენები, [[ტრადიციული იაპონური ცეკვა|ცეკვა]] და რაკუგო, ასევე, სხვა ტრადიციები, მაგალითად, [[იაპონური ჩაის ცერემონია|ჩაის ცერემონია]], [[იკებანა]], [[იაპონური საბრძოლო ხელოვნებები|საბრძოლო ხელოვნებები]], [[შიოდო|კალიგრაფია]], [[ორიგამი]], [[ონსენი]], [[გეიშა]] და თამაშები. იაპონიას გააჩნია როგორც მატერიალური, ისე არამატერიალური კულტურული მახასიათებლებისა და ეროვნული საგანძურის დაცვისა და ხელშეწყობის განვითარებული სისტემა.<ref>{{cite web|url=http://www.bunka.go.jp/english/index.html|title=Administration of Cultural Affairs in Japan|publisher=Agency for Cultural Affairs|accessdate=May 11, 2011}}</ref> [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის]] სიაში შედის [[იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები იაპონიაში|19 იაპონური ძეგლი]], რომელთაგან 15 კულტურული მნიშვნელობისაა.<ref name="unesco1">{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/jp|title=Japan&nbsp;– Properties Inscribed on the World Heritage List|publisher=UNESCO|accessdate=July 5, 2011}}</ref> == ტრანსპორტი == იაპონიას ვრცელი გზა აქვს.<ref>Pollack, Andrew (March 1, 1997). [https://www.nytimes.com/1997/03/01/world/japan-s-road-to-deep-deficit-is-paved-with-public-works.html "Japan's Road to Deep Deficit is Paved with Public Works"]. ''The New York Times''.</ref> ძირითადი სატრანსპორტო საშუალებაზე დაგებულია 1.2 მილიონი კილომეტრი (0.75 მილიონი მილი)  გზა<ref>[https://web.archive.org/web/20110427071603/http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm "Transport"]. Statistical Handbook of Japan 2007. Statistics Bureau. Archived from the original on April 27, 2011. Retrieved March 2, 2014.</ref>. 2012 წლის მდგომარეობით, იაპონიას აქვს დაახლოებით 1 215 000 კილომეტრზე  (755 000 მილი) გადაჭიმული გზა, რომელიც მოიცავს: 1 022 000 კილომეტრი (635 000 მილი) ქალაქის, სოფელსა და ქალაქს შორის დამაკავშირებელი გზა; 129 000 კილომეტრი (80 000 მილი) იდეალური გზა; 55 000 კილომეტრი (34 000 მილი) ეროვნული მაგისტრალი და 8050 კილომეტრი (5000 მილი) ეროვნული [[ავტომაგისტრალი]]. მაღალსიჩქარიანი, გაყოფილი, შეზღუდულ საგზაო მისადგომზე ფასიანი გზები აკავშირებს დიდ ქალაქებს ჰონშუზე, შიკოკუსა და კიუშუსთან (ჰოკაიდოს აქვს ცალკე ქსელი). აქ, მანქანების ღირებულება საკმაოდ დაბალია; მანქანის საკუთრების საფასური და საწვავის გადასახადი გამოიყენება ენერგოეფექტურობის გასაძლიერებლად. თუმცა, ყველა დისტანციური მოგზაურობის მხოლოდ 50 პროცენტზე, მანქანის გამოყენება ყველაზე დაბალია G8–ის ყველა ქვეყანაში 1987 წლის პრივატიზაციიდან, ათობით იაპონური სარკინიგზო კომპანია კონკურენციას უწევს რეგიონულ და ადგილობრივ სამგზავრო სატრანსპორტო ბაზრებში; მთავარი კომნაპინები მოიცავს შვიდ JR საწარმოებს, კინტეცუს, სეიბუს რკინიგზას და კეიოს კორპორაციას. დაახლოებით 250 სიჩქარით, შინკანსენის მატარებლები უკავშირდება მთავარ ქალაქებს. ზოგადად, იაპონური მატარებლები ცნობილია მათი უსაფრთხებითა და პუნქტუალობით. ტოკიოსა და [[ნაგოია]]ს შორის შენდება ახალი მაგნიტური საკიდარის ხაზი სახელად ჩო შინკანსენი, რომელის მშენებლობაც 2027 წლისათვის უნდა დასრულდეს. <ref>[https://web.archive.org/web/20101026015533/http://www.asahi.com/english/TKY201004290320.html "Maglev launch to be delayed to 2027"]. Asahi Shimbun. April 30, 2010. </ref> იაპონიაში 175 აეროპორტია. ჰანედას აეროპორტი ტოკიოში, უმსხვილეს შიდა აეროპორტს წარმოადგენს, ის აზიის მეორე ყველაზე დაკავებული აეროპორტია<ref>[https://web.archive.org/web/20110111152406/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ "Year to Date Passenger Traffic"]. Airports Council International. November 11, 2010. </ref>. ყველაზე დიდი საერთაშორისო აეროპორტია: ნარიტას საერთაშორისო აეროპორტი, კანსაიის საერთაშორისო აეროპორტი და ჩოუენტ ცენტრაირის საერთაშორისო აეროპორტი. ნაგოიას პორტი ქვეყნის უდიდესი და ყველაზე დატვირთული ნავსადგურია, რომელიც იაპონიის სავაჭრო ღირებულების 10 პროცენტს შეადგენს. <ref>[https://web.archive.org/web/20101130050032/http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm "Port Profile"]. Port of Nagoya</ref> == ენები == იაპონიაში მცხოვრები მოსახლეობის 99 %-ზე მეტი იაპონურად საუბრობს, როგორც მათი პირველი ენა. იაპონელები წერის დროს იყენებენ კანჯის (ჩინურ იეროგლიფებს) და კანას ორ კომპლექტს (სილაბური, რომელიც ემყარება კურსურ დამწერლობას და კანჯის რადიკალს), აგრეთვე [[ლათინური დამწერლობა|ლათინურ ანბანს]] და [[არაბული ციფრები|არაბულ ციფრებს]].<ref>Miyagawa, Shigeru. [http://web.mit.edu/jpnet/articles/JapaneseLanguage.html "The Japanese Language"]. Massachusetts Institute of Technology. Retrieved January 16, 2011</ref> ზოგადად, კერძო და საჯარო სკოლებში მოსწავლეებს მოეთხოვებათ ისევე, როგორც იაპონური ენის გაკვეთილების გავლა, ასევე ინგლისურენოვანი კურსების აღება. იაპონურის გარდა, რიუკუას ენები (ამამი, კუნგიამი, ოკინავა, მიაკო, იაეიამა, იონაგუნი), იაპონური ენების ოჯახის ნაწილია, რომელზეც საუბრობენ რიუკის კუნძულებზე. ქვეყანაში, რამდენიმე ბავშვი თუ სწავლობს ამ ენებს<ref>Heinrich, Patrick (January 2004). "Language Planning and Language Ideology in the Ryūkyū Islands". ''Language Policy''. '''3''' (2): 153–179. doi:[https://link.springer.com/article/10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc 10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc]</ref>, ამიტომ ბოლო წლებში ადგილობრივი ხელისუფლება ცდილობდა ტრადიციული ენების შესახებ ცნობიერების ამაღლებას. რეგიონში, ასევე საუბრობენ ოკინავას იაპონურ დიალექტზე. აინუს ენა, უკვე მომაკვდავი ენაა, ვინაიდან ჰოკაიდოში მხოლოდ რამდენიმე მოხუციღა საუბრობს. == განათლება == დაწყებითი და საშუალო სკოლები და უნივერსიტეტები, 1872 წელს მეიჯის რესტავრაციის შედეგად დაინერგა. 1947 წლიდან, აუცილებელი განათლება იაპონიაში მოიცავს დაწყებით და არასრული საშუალო სკოლას (7, 8, 9 კლასები), რომელიც ერთად ცხრა წელი გრძელდება (6 წლიდან-15 წლამდე). ფაქტობრივად ყველა მოსწავლე განათლებას აგრძელებს სრულ საშუალო სკოლაში (ჩვეულ. მოიცავს 10-12 კლასს) სამი წლით. იაპონიაში, ორ, უმაღლესი რანგის უნივერსიტეტს წარმოადგენს ტოკიოს უნივერსიტეტის და კიოტოს უნივერსიტეტი. მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ ქვეყანაში ცენტრალურ ნაწილს თამაშობდა ქვეყანაში განათლების სისტემის რეგენერაცია, როდესაც ამოქმედდა განათლების ფუნდამენტური და სასკოლო განათლების კანონი. ამ უკანასკნელმა კანონმა განსაზღვრა სტანდარტული სასკოლო სისტემა. 2016 წლის, აპრილში, სხვადასხვა სკოლამ დაიწყო სასწავლო წელი დაწყებითი სკოლითა და არასრული საშუალო სკოლით, რომელიც ინტეგრირებულია ერთ ცხრა წლიან სავალდებულო სკოლაში. განათლების, კულტურის, სპორტის, მეცნიერების და ტექნოლოგიების სამინისტრო გეგმავს, ამ სისტემის დანერგვას მთელს ქვეყანაში. [[ფაილი:Photographer taking a group photograph of smiling students in front of the Tokyo station, Marunouchi, Japan.jpg|მარცხნივ|მინი|377x377პქ]] [[OECD]]–ის მიერ კოორდინირებული საერთაშორისო სტუდენტური შეფასების პროგრამა ამჟამად იაპონიის 15 წლის ასაკის ბავშვთა ცოდნასა და უნარებს მსოფლიოში საუკეთესოთა შორის მესამე ადგილზე აფასებს.<ref>[https://gpseducation.oecd.org/CountryProfile?plotter=h5&primaryCountry=JPN&treshold=10&topic=PI "Japan – Student performance (PISA 2015)"]. OECD.</ref> იაპონია OECD– ის ერთ – ერთი ყველაზე სრულყოფილი ქვეყანაა ლიტერატურის კითხვის, მსთემატიკის და მეცნიერების საკითხებში, საშუალო ქულის შეფასებით 529. OECD-ის ქვეყნებს შორის მსოფლიოში ყველაზე განათლეული სამუშაო ძალა იაპონიას ჰყავს. 2015 წელს იაპონიის სახელმწიფო ხარჯებმა განათლებაზე შეადგინა მისი მშპ-ს მხოლოდ 4.1 პროცენტი, OECD-ის საშუალო 5.0 პროცენტიანი მაჩვენებლით.<ref>[https://gpseducation.oecd.org/Content/EAGCountryNotes/JPN.pdf "Japan" (PDF)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200809062712/https://gpseducation.oecd.org/Content/EAGCountryNotes/JPN.pdf |date=2020-08-09 }}. OECD</ref> ქვეყნის მაღალკვალიფიციური და გამოცდილი პირების დიდი ნაწილი დიდწილად პასუხისმგებელია იაპონიის ომისშემდგომ ეკონომიკურ ზრდას შუწყონ ხელი. 2017 წელს, ქვეყანა მესამე ადგილზე დასახელდა 25-დან 64 წლამდე ასაკის პირთა პროცენტული მაჩვენებელით, რომელთაც საშუალო საფეხურის განათლება 51 პროცენტით მიიღეს. ამის გარდა, 25-დან 34 წლამდე ასაკის იაპონელთა 60,4 პროცენტს აქვს უმაღლესი განათლების კვალიფიკაცია, ხოლო ბაკალავრის ხარისხს ფლობს 25-დან 64 წლამდე ასაკის იაპონელების 30,4 პროცენტი, OECD-ში იგი, მეორე ადგილზეა სამხრეთ კორეის შემდეგ. == ჯანმრთელობა == სამედიცინო მომსახურება, ეროვნული და ადგილობრივი მთავრობის მიერ არის უზრუნველყოფილი. პირადი სამედიცინო მომსახურებისთვის გადახდა შესაძლებელია ჯანმრთელობის საყოველთაო დაზღვევის სისტემის მეშვეობით, რომელიც სამთავრობო კომიტეტის მიერ დაწესებულ გადასახადებზე უზრუნველყოფს წვდომის თანაბარ შესაძლებლობას. ადამიანებს, ვისაც დაზღვევა არ აქვთ მეპატრონესთან პირდაპირი დაკავშირების მეშვეობით შესაძლებელია მონაწილეობა მიიღონ ჯანმრთელობის დაზღვევის ეროვნულ პროგრამაში, რომელსაც ადგილობრივი მთავრობები ახორციელებენ. 1973 წლიდან, მთავრობის დაფინანსებით, ყველა ხანში შესულ ადამიანს აქვს დაზღვევა. იაპონიას [[თვითმკვლელობა|თვითმკვლელობის]] მაღალი მაჩვენებელი აქვს. 30 წლამდე მყოფი ადამიანთათვის სიკვდილის მთავარ გამომწვევ მიზეზს თვითმკვლელობა წარმოადგენს; ასევე ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან საზოგადოებრივ ჯანმრთელობის პრობლემას მოწევა წარმოადგენს. ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციაში იაპონიას დაბალი მაჩვენებელი აქვს გულის დაავადებებზე და განვითარებულ მსოფლიოში ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი აქვს დემენციაზე (შეძენილი (და არა თანდაყოლილი) ჭკუასუსტობა). == ხელოვნება და არქიტექტურა == [[ფაილი:Interior of the Tokyo International Forum Glass Building, Japan.jpg|მინი|ტოკიოს საერთაშორისო ფორუმი]] იაპონური, უზარმაზარი ხის სკულპტურები და ნახატები, ამ ქვეყნის ხელოვნების ისტორიის ანტიკურობაზე მეტყველებს, ვინაიდან ყველაზე ადრე შესრულებული ფიგურული ნახატები ძვ.წ 300 წლით თარიღდება. იაპონიის ხელოვნების ისტორია სინთეზურად გვაჩვენებს კონკურენციას ადგილობრივ, იაპონურ ესთეთიკასა და იმპორტირებულ იდეებს შორის. ევროპული და იაპონური ხელოვნების ერთმანეთზე ზემოქმედება ძალიან საყურადღებო იყო. მაგალითად ukiyo-e-ს ანაბეჭდები, რომელმაც XIX საუკუნეში ჯაფონიზმის სახელით ცნობილ მოძრაობაში დაიწყო ექსპორტი. ეს, მნიშვნელოვან გავლენას ახდენდა დასავლეთში თანამედროვე ხელოვნების განვითარებაზე, განსაკუთრებით კი პოსტ-იმპრესიონიზმზე. იაპონური მანგა, XX საუკუნეში განვითარდა და მსოფლიოს მასშტაბით გახდა პოპულარული. იაპონური არქიტექტურა კომბინაციას წარმოადგენს ადგილობრივსა და სხვა ქვეყნის გავლენას შორის. იგი, ტიპურ, ტრადიციულ შენობებს განასახიერებდა ხის კონსტრუქციებით, ოდნავ ამაღლებული ადგილზე, კრამიტით დაფარული სახურავებით. იესეს სალოცავები, იაპონური არქიტექტურის პროტოტიპად არის მიჩნეული. მეტწილად ხისს, ტრადიციულ საცხოვრებლებსა და მრავალი ტაძრის შენობაში ჩანს ტატამისათვის საჭირო ნივთები და მოძრავი კარი, რომელიც არღვევს ოთახებსა და შიდა და გარე სივრცეებს შორის არსებულ განმასხვავებელ ნიშნებს. თუმცა, XIX საუკუნიდან, იაპონიაში კონსტრუქციებსა და დიზაინში გაერთიანდა ძირითადად ვესტერნული, მოდერნისტული და პოსტ-მოდერნისტული არქიტექტურის სტილი. დასავლელ არქიტექტორებთან მიღებული სწავლის შემდეგ დაბრუნებულმა არქიტექტორებამ იაპონიაში შემოიტანეს მოდერნიზმის საერთაშორისო სტილი. ჯერ კიდევ მეორე მსოფლიო ომი არ იყო დასრულებული, რომ იაპონელმა არქიტექტორებმა საერთაშორისო სცენაზე შთაბეჭდილება მოახდინეს, პირველ რიგში, ისეთი დიზაინერების ნამუშევრებით, როგორიცაა კენზი ტანგი, შემდეგ კი მეტაბოლიზმის მსგავსი მოძრაობების მეშვეობით. == დღესასწაულები == იშინ-დენშინი (以心伝心) არის იაპონური იდიომი, რომელიც აღნიშნავს ინტერპერსონალური კომუნიკაციის ერთგვარ ფორმას, გაუგებარი ურთიერთგაგების საშუალებით. ისაგიოსა (潔さ) არის გარდაცვალების სიმშვიდით მიღების სათნოების უნარი. ალუბლის ყვავილობა არის ისაგიოსის სიმბოლო, სამყაროს წუთიერობის აღქმის თვალსაზრისით. ჰენსეი არის იაპონიის კულტურის ცენტრალური იდეა, რომელიც გულისხმობს საკუთარი შეცდომის აღიარებას და გაუმჯობესების დაპირებას. კოტოდამა (言霊) მიმართულია იაპონელების რწმენისაკენ, სიტყვებსა და სახელებში მისტიური ძალის არსებობის შესახებ. იაპონიაში უამრავი ყოველწლიური ფესტივალია, რომელსაც უწოდებენ იაპონელების მაცურს (祭). ზოგადად, იაპონიისათვის განსაკუთრებული საფესტივალო დღეები არ არსებობს. თარიღები განსხვავდება რეგიონიდან რეგიონამდე ტერიტორიებზე. კონკრეტულ რეგიონშიც კი, ფესტივალის დღეები ტრადიციულ დღესასწაულებს ეხმიანება, როგორიცაა სეცუბუნ ან ობონი. ოფიციალურად, იაპონიას აქვს 16 ეროვნული, მთავრობის მიერ აღიარებული დღესასწაული. აქ, 1984 წლიდან,  საზოგადოებრივი დღესასწაულები, საჯარო დღესასწაულების სასამართლოს მიერ არის რეგულირებული. 2000 წლის დასაწყსიში, დანერგა ბედნიერი ორშაბათის სისტემა, რომელმაც რიგი ეროვნული დღესასწაულები ორშაბათს გადაიტანა  გრძელი უქმეების მოპოვების მიზნით. იაპონიაში ეროვნულ დღესასწაულს წარმოადგენს ახალი წელი, პირველ იანვარს. სრულწლოვნების მიღწევის დღეს აღნიშნავენ იანვრის მეორე ორშაბათს. * 11 თებერვალს ერპვნული ფონდის დღე. * 23 თებერვალს იმპერატორის დაბადების დღე. * 20 ან 21 მარტი გაზაფხულის ბუნიობის დღე. * 29 აპრილს - Shōwa-ს დღე. * 3 მაისი, კონსტიტუციის დღე. * 4 მაისი, მცენარეულობის დღე. * 5 მაისს, ბავშების დღე * ივლისის მესამე ორშაბათს, საზღვაო ფლოტის დღე * 11 აგვისტო, მთების დღე * სექტემბრის მესამე ორშაბათ, ასაკის პატივისცემის დღე * 23 ან 24 სექტემბერს, შემოდგომის ბუნიობა * ოქტომბრის მეორე ორშაბათს, ჯანმრთელოპბის და სპორტის დღე * 3 ნოემბერი, კულტურის დღე * 23 ნოემბერი, შრომისათვის მადლიერების დღე. == კულინარია == [[ფაილი:Oseti.jpg|მინი]] [[ფაილი:Tempura, sashimi, pickles, ris og misosuppe (6289116752).jpg|მინი]] იაპონური სამზარეულოსათვის მთავარ აქცენტს სეზონური საკვები, მაღალი ხარისხის ინგრედიანტები და წარდგენა წარმოადგენს. იაპონურ სამზარეულო სთავაზობს რეგიონული სპეციალისტების ვრცელ არჩევანს, რომ გამოიყენონ ტრადიციული რეცეპტები და ადგილობრივი ინგრედიანტები. ზღვის პროდუქტები და იაპონური ბრინჯი ან ატრია წარმოადგენს მთავარ პროდუქტებს იაპონურ სამზარეულოში, რა თქმა უნდა ზღვის პროდუქტები კომბინირებული დაშისთან, სოიოს სოუსთან, მირინთან, ძმართან, შაქართან და მარილთან ერთად. კერძიბი უცხოური საჭმელისგან არის ინსპირირებული - ფაქტობრივად ჩინური საჭმელიდან - მაგალითად რამენი და გიოზა, ასევე ისეთი საჭმელები როგორიცაა სპაგეტი,  კერი (თევზის ან ხორცის ცხარე საწებელი) და ჰამბურგერი. გადმოიღეს აღნიშნული საჭმელები, თუმცა შეცვალეს იაპონური გემოებითა და ინგრედიენტებით. იაპონური კერი, იაპონიაში შეიტანეს ბრიტანული ინდოეთიდან, მას ისე ფართოდ მოიხმარენ, რომ შეგვიძლია ტრადიციული კერძიც კი ვუწოდოთ. ტრადიციულ იაპონურ ტკბილეულს წარმოადგენს ვაგაში. ისინი, აქტიურად იყენებენ ისეთ ინგრედიენტებს როგორიცაა წითელი პასტას მარცვლები და მოჩი. უფრო თანამედროვე გემოებში შედის მწვანე ჩაი ნაყინით. ცნობილ იაპონურ სასმელებში შედის საკეც (იაპონური ალკოჰოლური სასმელი ნიჰონსიუ), რომელიც მოდუღული ბრინჯის სასმელს წარმოადგენს, ის ჩვეულებრივ შეიცავს 14–17 % ალკოჰოლს და მზადდება ბრინჯის მრავალჯერადი დუღილის შედეგად. ლუდის დუღილი იაპაონიაში XVII საუკუნის ბოლოს დაიწყო. მწვანე ჩაის აწარმოებენ იაპონიაში და ამზადებენ სხვადსხვანაირ ფორმით, მაგალითად როგორიცაა მაჩა, რომელიც  გამოიყენება იაპონიის ჩაის ცერემონიაში. == რესურსები ინტერნეტში == *[[იაპონიის ქალაქების კულტურა ედოს პერიოდში]] *[https://www.japan.travel/en/ იაპონიის ეროვნული ტურიზმის ორგანიზაცია] == სქოლიო == {{სქოლიო|3}} {{commons|Japan|იაპონია}} {{დ8}} {{აზიის ქვეყნები}} {{მონარქიები}} [[კატეგორია:იაპონია|*]] [[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]] [[კატეგორია:კუნძულოვანი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:დიდი რვიანის ქვეყნები]] [[კატეგორია:კონსტიტუციური მონარქიები]] [[კატეგორია:სამეფოები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] 8gu3dvz5qljtpod9eohpwx5yeprvhfm 0 2894 4830512 4825901 2025-07-10T18:34:50Z GiorgiXIII 62215 4830512 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ინდოეთის რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = भारतीय गणराज्य<br />Bhārat Ganarājya<br />Republic of India |სახელი = ინდოეთი |სტატუსი = |დროშა = Flag of India.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Emblem of India.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = satyamēva jayatē |დევიზი ქართულად = ჭეშმარიტება იმარჯვებს |ეროვნული ჰიმნი = [[ფაილი:Jana Gana Mana instrumental.ogg|center]]<br /> Jana Gana Mana |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = India (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ნიუ-დელი]] |latd=28 | latm=36.8 | lats= | latNS=N |longd=77 |longm=12.5 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[მუმბაი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ჰინდი]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[ფედერაციული რესპუბლიკა]] [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ინდოეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[დრაფადი მურმუ]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[ნარენდრა მოდი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = მე-7 |ფართობი = 3 287 590 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 9.56 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 1 428 627 663<ref>{{Cite web |title=World Population Prospects – Population Division – United Nations |url=https://population.un.org/wpp/ |access-date=2 ივლისი, 2023 |work=population.un.org}}</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 1-ლი |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2023 |მოსახლეობის აღწერა = 1 210 854 977<ref>{{Cite web |title=Population Enumeration Data (Final Population) |url=https://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20160522213913/https://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html |archive-date=22 მაისი, 2016 |access-date=17 ივნისი, 2016 |work=2011 Census Data |publisher=[[Registrar General and Census Commissioner of India|Office of the Registrar General & Census Commissioner, India]]}}</ref> |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2011 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 423,1 კაცი/კმ² |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 30-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = 17,65 ტრლნ. $<ref name="IMFWEO.IN">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=534,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2021&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (India) |publisher=[[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი|International Monetary Fund]] |date=10 ოქტომბერი, 2023 |access-date=12 ოქტომბერი, 2023}}</ref> |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-3 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2025 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = 12,940 $ |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 120-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2025 |აგი = 0,685 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = 129-ე |აგი-ს სქოლიო = <ref name="UNHDR">{{Cite web |date=8 სექტემბერი, 2022 |title=Human Development Report 2021/2022 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |access-date=8 სექტემბერი, 2022 |publisher=[[United Nations Development Programme]] |language=en}}</ref> |ვალუტა = [[რუპია]] |ვალუტის კოდი = INR |ქვეყნის_კოდი = IND |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]][[UTC+05:30|+05:30]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.in]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = +91 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ინდოეთი''', ოფიციალურად '''ინდოეთის რესპუბლიკა''' — [[სახელმწიფო]] [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაში]]. ინდოეთი მოსახლეობის რიცხოვნობით პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში, ფართობის სიდიდის მხრივ კი — მეშვიდე. ქვეყნის დედაქალაქია [[ნიუ-დელი]]. ორ საუკუნეზე მეტი ინდოეთი კოლონია იყო, „ბრიტანეთის იმპერიის გვირგვინში ჩასმული თვალ-მარგალიტი“. დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ ქვეყანამ გადალახა ეკონომიკური იზოლაცია და ჩამორჩენილობა და ერთ-ერთ წამყვან სახელმწიფოდ იქცა, ამის დასადასტურებლად საკმარისია ის ფაქტიც, რომ ინდოეთი ფლობს [[ბირთვული იარაღი|ბირთვულ იარაღს]]. == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': ინდოეთის რესპუბლიკა ({{lang-hi|भारत गणराज्य}}, Bhārat Gaṇarājya; {{lang-en|Republic of India}}). * '''ეტიმოლოგია''': მისი სახელწოდება [[ჰინდი|ჰინდის ენაზე]] არის „ბჰარატ“ ({{lang-hi|भारत}}, Bhārat). იგი მომდინარეობს [[არიელები|არიელთა]] ძველინდური ტომის ბჰარატასაგან, რომელთაც ძვ.წ. VI საუკუნეში მძლავრი სახელმწიფო შექმნეს. ევროპულ ენებზე მისი სახელი მდინარე [[ინდი]]დან მომდინარეობს ([[სანსკრიტი|სანსკრიტულად]] Sindhu). ნახევარკუნძულს ადგილობრივები მოიხსენიებენ, როგორც „ჰინდუსტან“ ({{lang-hi|हिन्दुस्तान}}). * '''ქვეყნის კოდი''': IN. == გეოგრაფია == [[ფაილი:India-map-en.svg|thumb|left]] [[ფაილი:Indoetis topo.svg|220პქ.px|მინიატიურა|მარჯვნივ|ინდოეთის ტოპოგრაფიული რუკა]] ქვეყანა [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაში]], მდებარეობს [[ინდოსტანი]]ს სუბკონტინენტზე. მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[პაკისტანი]], [[ავღანეთი]], [[ჩინეთი]], [[ნეპალი]], [[ბჰუტანი]], [[მიანმარი]], [[ბანგლადეში]]. * '''ფართობი''': 3 287 263 კვ. კმ. საზღვრები: საზღვაო — 5686 კმ; სახმელეთო — 15 168 კმ. * '''ბუნება''': ''გეოგრაფიული რაიონები'' – [[ჰიმალაები]], [[ინდო-განგის დაბლობი]], [[დეკანის ზეგანი]]. ''მთიანი სისტემები'' – [[ჰიმალაები]], [[ყარაყორუმი]], ვინდბია, არავალი. ''უმაღლესი მწვერვალები (მ) '' – [[კანჩეჯანღა]] 8598, ნანდა დევი 7817; ''მთავარი მდინარეები (კმ) '' – [[ბრაჰმაპუტრა]] 2900, [[განგი]] 2125 (სულ 2510), გოდავარი 1465, იამუნა (ჯამნა) 1400, კრიშნა 1400, ნარმადა 1310; ''უდიდესი ტბა (კვ. კმ) '' — ჰირაკუდი 1100; ''მთავარი კუნძულები (კვ. კმ) —'' ანდამანის კ-ბი 6408 (დიდი ანდამანი 1536), ნიკობარის კ-ბი 1841 (დიდი ნიკობარი 1045), ლაქშადვიპი 32; ''კლიმატი'' — ტროპიკული, ზომიერი. * '''ბუნებრივი რესურსები''': ქვანახშირი (მსოფლიოში სიდიდით მეოთხე საბადო), [[რკინის მადანი]], [[მანგანუმი]], [[ბოქსიტები]], [[ტიტანი]], [[ქრომიტი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ალმასი]], [[ნავთობი]], [[კირქვა]], სასოფლო-სამეურნეო მიწები. == ისტორია == === ქვის ხანა === [[ფაილი:Bhimbetka rock paintng1.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|ბჰიმბეტკის გამოქვაბულის კედლის მხატვრობა]] [[ნარმადი]]ს [[ხეობა]]ში, ჰატნორში გამართულად მოსიარულე ადამიანის [[ჰომო ერექტუსი]]ს ნარჩენების აღმოჩენა მიუთითებს იმაზე, რომ ინდოეთის ტერიტორიაზე დასახლება მოხდა, უკიდურეს შემთხვევაში, შუა [[პლეისტოცენი]]ს ეპოქაში, დაახლოებით 500 000-200 000 წლის წინ. დაახლოებით 30 000 წლის წინ ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო [[მეზოლითი]]ს ხანა, რომელიც გაგრძელდა დაახლოებით 25 000 წლის განმავლობაში. საზოგადოდ, მიღებულია, რომ თანამედროვე ადამიანები სუბკონტინენტზე დასახლდნენ უკანასკნელი გამყინვერების პერიოდის ბოლოს ან დაახლოებით 12 000 წლის წინ. პირველი ცნობილი მუდმივი დასახლებები წარმოიქმნა 9000 წლის წინ [[მადჰია-პრადეში]]ს შტატში, [[ბჰიმბეტკა]]ს ტერიტორიაზე. ნეოლითური კულტურის ყველაზე ადრეული კვალი, რადიოკარბონული ანალიზის თანახმად, დაკავშირებულია ძვ. წ. VIII ათასწლეულის შუა ხანებთან და ნაპოვნია [[გუჯარათი]]ს შტატში [[კამბეის ყურე]]სთან. ნეოლითური კულტურის ნიმუშები, რომლებიც თარიღდება ძვ. წ. VII ათასწლეულით, აღმოჩენილი იყო, აგრეთვე, თანამედროვე [[პაკისტანი]]ს [[ბალოჩისტანი]]ს პროვინციაში [[მერგარჰი]]ს სადგურზე. გვიანი ნეოლითური ხანის კულტურები ყვაოდა მდინარე ინდის ხეობაში ძვ. წ. VI-II ათასწლეულებში და სამხრეთ ინდოეთში ძვ. წ. 2800-1200 წწ. შორის პერიოდში. ისტორიულ რეგიონში მდებარეობს სამხრეთ აზიაში რამდენიმე უძველესი ნამოსახლარი და მძლავრი ცივილიზაცია. ადრეპალეოლითურ პერიოდთან დაკავშირებული უძველესი ადგილები არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩენილია პაკისტანში მდ. [[სოანი]]ს [[ხეობა]]ში. პირველი სოფლური ტიპის დასახლებები გაჩნდა მერგარჰში [[ნეოლითის ხანა]]ში, ხოლო პირველი საქალაქო ტიპის დასახლებები — მდ. [[ინდი]]ს ხეობაში, რომელთაგან ყველაზე მნიშვნელოვანია [[მოჰენჯო-დარო]] და [[ჰარაპა]]. === ბრინჯაოს ხანა === [[ფაილი:Historic pakistan rel96b.JPG|მინი|250პქ|პაკისტანის რუკა ძირითადი ისტორიული ადგილებით]] [[ბრინჯაოს ხანა]] ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო ძვ. წ. 3300 წელს მდ. [[ინდი]]ს [[ხეობა]]ში ცივილიზაციების წარმოქმნით. ამ პერიოდის ძირითად დამახასიათებელ თვისებას წარმოადგენს მეტალურგიის მაღალი განვითარება - [[სპილენძი]]ს, [[ბრინჯაო]]ს, [[ტყვია|ტყვიისა]] და [[კალა|კალის]] დნობა. ინდური ცივილიზაციების აყვავება მოდის ძვ. წ. 2600-1900 წწ. შორის პერიოდში. ამ პერიოდში ინდოეთის სუბკონტინენტზე ჩნდება ქალაქები და იწყება გრანდიოზული მშენებლობა. ეს უძველესი ცივილიზაცია ჩამოყალიბდა მდ. [[ინდი]]ს [[ხეობა]]ში და გავრცელდა მდ. [[გჰაგჰრა]]-ჰაკრას [[ხეობა]]ში (იგი მრავალი მეცნიერის მიერ გაიგივებულია ვედურ მდინარე [[სარასვატი|სარასვატთან]]), [[განგი]]სა და [[ჯამუნა]]ს [[შუამდინარეთი|შუამდინარეთში]], [[გუჯარათი|გუჯარათსა]] და ჩრდილოეთ ავღანეთში. ინდური ცივილიზაციის განსხვავებულ თავისებურებებს წარმოადგენს [[აგური]]თ ნაგები ქალაქები მაღალგანვითარებული საკანალიზაციო სისტემით და მრავალსართულიანი სახლებით. უმძლავრესი საქალაქო ცენტრები იყო [[ჰარაპა]] და [[მოჰენჯო-დარო]], დჰოლავირა, ლოტჰალი, კალიბანგა და სხვ. მდ. [[სარასვატი]]ს ამოშრობის და მდ. [[ინდი]]ს [[კალაპოტი]]ს შეცვლის შედეგად მოხდა დიდი გეოლოგიური და კლიმატური ცვლილებები, რამაც გამოიწვია რეგიონში ტყეების გაქრობა და გაუდაბურება. ეს ფაქტორი გახდა ინდური ცივილიზაციების დაკნინების და გაქრობის მიზეზი. === რკინის ხანა === * '''ვედური ცივილიზაცია''' ვედური კულტურა ეს არის ინდურ-არიული კულტურა, რომელიც ასოცირდება ვედებთან — ვედურ სანსკრიტზე შედგენილ [[ინდუიზმი]]ს წმინდა წერილებთან. მეცნიერებაში მიღებული თვალსაზრისით ვედური ცივილიზაცია არსებობდა ძვ. წ. [[II ათასწლეული]]ს შუა ხანებიდან [[I ათასწლეული]]ს შუა ხანებამდე. ეს თარიღი საკამათოა ზოგიერთი ინდოელი და დასავლეთელი [[ისტორიკოსი]]სა და მეცნიერისათვის, რომლებიც ვედური პერიოდის დასაწყისად მიიჩნევენ ძვ. წ. IV ათასწლეულს და ინდურ ცივილიზაციას აიგივებენ ვედურთან. სწორედ ვედურ პერიოდში ჩამოყალიბდა ინდური კულტურა, ენა და [[რელიგია]]. ვედური პერიოდის პირველი 500 წელი (ძვ. წ. 1500-1000 წწ.) ემთხვევა ინდოეთის [[ბრინჯაო]]ს ხანას, ხოლო უკანასკნელი 500 წელი (ძვ. წ. 1000-500 წწ.) რკინის ხანას. XIX საუკუნეში ევროპელმა კოლონიზატორებმა წამოაყენეს ინდოეთის არიული დაპყრობების თეორია, რომლის თანახმად, ძვ. წ. II ათასწლეულის დასაწყისში [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]] მოექცა მომთაბარე [[არიული ტომები]]ს ერთდროული მასიური დაპყრობის ქვეშ, რომელთაც თან მოიტანეს საკუთარი ვედური კულტურა. თუმცა, უკანასკნელმა არქეოლოგიურმა მონაცემებმა და ლინგვისტურმა კვლევებმა უარყო ეს ჰიპოთეზა. მის ნაცვლად მეცნიერებმა წამოაყენეს „ინდოარიული მიგრაციის“ სხვადასხვა თეორია. ამ თორიის დამცველთა თანახმად, ინდო-არიული ტომები განსახლდნენ ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთ რეგიონებში ძვ. წ. II ათასწლეულის დასაწყისში და ასიმილაცია განიცადეს ადგილობრივ მოსახლეობასთან გადასცეს რა მათ საკუთარი ენა და ვედური კულტურა. სხვა მოსაზრებით, ინდოეთიდან წასვლის თეორიის მომხრეები ამტკიცებენ, რომ [[არიელები]] თავდაპირველად იყვნენ ინდოეთის სუბკონტინენტის ძირძველი მოსახლეობა და რიგი მიგრაციების შედეგად მოგვიანებით განსახლდნენ მის ფარგლებს გარეთ. მას შემდეგ, რაც ძვ. წ. II ათასწლეულში [[ჰარაპა]]ს ურბანული ცივილიზაცია წავიდა დაქვეითებისკენ, თანდათანობით უფრო მნიშვნელოვანი როლის თამაში დაიწყო მიწათმოქმედებამ, ხოლო ორგანიზაციულ-საზოგადოებრივ სტრუქტურაში — კასტებად დაყოფამ. ძვ. წ. X საუკუნისათვის ინდოეთის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში დაიწყო [[რკინის ხანა]]. ამ პერიოდს მეცნიერები უკავშირებენ „ატჰარვა ვედის“ შექმნას. ეს არის პირველი ძველინდური ტექსტი, რომელშიც ნახსენებია რკინა. ითვლება, რომ ამ გვიან ვედურ პერიოდშო მოხდა მრავალრიცხოვანი მცირე სამთავროების ე. წ. [[მაჰაჯანაპადები]]ს ჩამოყალიბება. ამავე პერიოდით ათარიღებენ მეცნიერები ძველი ინდური ეპიკური პოეზიის ძეგლებს „[[მაჰაბჰარატა|მაჰაბჰარატასა“]] და „[[რამაიანა]]ს“. * '''მაჰაჯანაპადები''' ვედური პერიოდის დასასრულს ინდოეთის სუბკონტინენტზე გაჩნდა რიგი მცირე სამეფოებისა და ქალაქ-სახელმწიფოებისა, რომელთაგან მრავალი მოხსენებულია ძვ. წ. X საუკუნის შემდგომ პერიოდით დათარიღებულ ვედურ და ადრეინდურ [[ლიტერატურა]]ში. ამ დროს ქალაქ-სახელმწიფოთა უმრავლესობა მოიხსენებოდა ჯანაპადებად. ჯანაპადების მოსახლეობის დიდ ნაწილს შეადგენდა სუსტად განვითარებული პოლიტიკური და სოციალური სტრუქტურის მქონე ტომები. ბრაჰმანული თეორიის მიხედვით, როგორც ჩანს, [[ბუდა]]ს პერიოდის საზოგადოებას არ გააჩნდა კასტური სისტემა. ის წარმოადგენდა სუსტად სტრუქტურირებულ საზოგადოებას, სადაც არ არსებობდა სრულფასოვანი [[მონარქია]]. უფრო მეტიც, ის ემსგავსებოდა [[ოლიგარქია]]ს ან ზოგიერთი ფორმით, [[რესპუბლიკა]]ს. [[ფაილი:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|მინი|ბუდას ბერძნულ-ბუდისტური სტატუეტი I-II ს.ს. განდჰარა]] ძვ. წ. V საუკუნისათვის წარმოიქმნა 16 სამეფო ან „რესპუბლიკა“ ცნობილი მაჰაჯანაპადებად — ქაში, ქოსალა, ანგა, მაგადჰა, ვრიჯი, მალა, ჩედი, ვამშა, კურუ, პანჩალა, მატსია, შურასენა, ასსაკა, ავანტი, განდჰარა და კამბოჯა. ისინი გადაიჭიმნენ [[ინდ-განგი]]ს დაბლობზე, თანამედროვე [[ავღანეთი]]დან [[მაჰარაშტრა]]მდე და [[ბენგალია]]მდე. ამ პერიოდში დაიწყო ინდური ცივილიზაციის შემდეგ მეორე მძლავრი ურბანიზაციის პერიოდი. [[სუბკონტინენტი]]ს დანარჩენ ნაწილზე, როგორც ჩანს, არსებობდა მრავალი სხვა მცირე სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი, რომელთა შესახებ ცნობები გვხვდება ლიტერატურაში. ზოგიერთ მათგანში სამეფო ხელისუფლება გადადიოდა მემკვიდრეობით, ზოგიერთში კი თავად ირჩევდნენ საკუთარ მმართველებს. ძირითადი სალაპარაკო ენა მოსახლეობის ზედა ფენებში იყო [[სანსკრიტი]], ხოლო დაბალი სოციალური ფენები ჩრდ. ინდოეთში ურთიერთობდნენ განსხვავებულ ადგილობრივ დიალექტებზე ე. წ. პრაკრიტზე. ძვ. წ. V საუკუნეში ე. ი. [[ბუდა]]ს დაბადების მომენტისათვის 16 სამეფოთაგან მრავალი გაერთიანდა და წარმოიქმნა ოთხი შედარებით მსხვილი გაერთიანება - ვატსა, ავანტი, ქოშალა და [[მაგადჰა]]. იმ პერიოდის რელიგიურ პრაქტიკაში ძირითადი იყო ბრაჰმანების მიერ შესრულებული რთული ვედური რიტუალები. ითვლება, რომ ზუსტად ამ პერიოდში, ძვ. წ. VII-V საუკუნეებში ჩაიწერა [[უპანიშადები]] — გვიანი ვედური პერიოდის რელიგიურ-ფილოსოფიური ტექსტები. უპანიშადებმა უდიდესი გავლენა მოახდინა ინდური ფილოსოფიის ფორმირებაზე და თითქმის ერთდროულად წარმოქმნილმა ბუდიზმმა და ჯაინიზმმა საკუთარ თავში განასახიერეს ამ პერიოდის აზროვნების ოქროს ხანა. ძვ. წ. 537 წ. [[სიდჰართა გაუტამა]]მ მიაღწია „გასხივოსნებას“ და გახდა ბუდა — „ზიარებული“. [[ბუდიზმი]]სა და [[ჯაინიზმი]]ს დოქტრინებში აქცენტირებული იყო [[ასკეტიზმი]] და ვრცელდებოდა [[პრაკრიტი]]ს ენებზე, რაც ფართო მასებზე გავლენის მოხდენას ემსახურებოდა. მათ უდიდესი გავლენა მოახდინეს ინდურ ტრადიციულ რელიგიურ პრაქტიკაზე. კერძოდ, ვეგეტარიანელობაზე, ცხოველთა მოკვლის შეზღუდვაზე და ა. შ. ამავე დროს, ჯაინიზმის გეოგრაფიული გავლენა შემოიფარგლა მხოლოდ ინდოეთით, ხოლო ბუდისტმა ბერებმა [[ბუდა]]ს სწავლება გაავრცელეს [[ტიბეტი|ტიბეტში]], [[შრი-ლანკა]]ზე, [[ცენტრალური აზია|ცენტრალურ]], [[აღმოსავლეთი აზია|აღმოსავლეთ]] და [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია|სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაზე]]. === სპარსული და ბერძნული დაპყრობები === [[ფაილი:MacedonEmpire.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|ალ. მაკედონელის დაპყრობები ჩრდ. ინდოეთამდე და თანამედროვე პაკისტანამდე.]] ძვ. წ. 520 წ. [[სპარსეთი]]ს [[მეფე]] [[დარიოს I]]ის მმართველობის დროს [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილი (თანამედროვე აღმოსავლეთ [[ავღანეთი]] და [[პაკისტანი]]) იქნა დაპყრობილი [[სპარსეთი]]ს აქემენიდური იმპერიის მიერ. სპარსელთა ბატონობა აქ მომდევნო ორი საუკუნის განმავლობაში გაგრძელდა. ძვ. წ. 334 წ. ალექსანდრე მაკედონელმა, დაიპყრო რა [[მცირე აზია]] და [[აქემენიდების იმპერია]], მიაღწია [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილო-დასავლეთ საზღვრებს. მან გაიმარჯვა ადგილობრივ რაჯაზე, [[ჰიდასპის ბრძოლა|მეფე პორზე]] და დაიპყრო [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]ს დიდი ნაწილი, მაგრამ ალექსანდრეს მეომრებმა მოულოდნელად უარი განახცადეს წინსვლაზე და მდ. [[ბიასი]]ს გადაკვეთაზე, იქ სადაც თანამედროვე ქალაქი [[ჯალანდჰარი]]ა გაშენებული. [[ალექსანდრე მაკედონელი]] იძულებული გახდა ლაშქრობა შეეწყვიტა და უკან დაბრუნებულიყო სამხრეთ-დასავლეთის გზით. სპარსულმა და ბერძნულმა დაპყრობებმა დიდი ისტორიული გავლენა მოახდინეს ინდური ცივილიზაციის განვითარებაზე. სპარსულმა პოლიტიკურმა სისტემამ გავლენა იქონია სუბკონტინენტის მმართველობის გვიანდელ ფორმებზე. განსაკუთრებით, [[მაურიების იმპერია|მაურიების იმპერიის]] ადმინისტრაციულ სტრუქტურაზე. დამატებით ამასთან, [[განდჰარა]]ს რეგიონში (ეს არის აღმოსავლეთ [[ავღანეთი]] და ჩრდილო-დასავლეთ [[პაკისტანი]]) ინდური, სპარსული, ცენტრალურ-აზიური და ბერძნული კულტურების შერევის შედეგად წარმოიშვა ბერძნულ-ბუდისტური კულტურა, რომელმაც იარსება [[V საუკუნე|ახ. წ. V საუკუნემდე]] და გავლენა იქონია [[ბუდიზმი]]ს გვიანდელი ფორმის — [[მაჰაიანა]]ს ფორმირებაზე. === მაგადჰას იმპერია === თექვსმეტ მაჰაჯანაპადს შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო [[მაგადჰა]], რომელსაც ისტორიის მთელ მანძილზე მართავდნენ სხვადასხვა საგვარეულო დინასტიები. [[მაგადჰა]]ს დამაარსებელი იყო ძვ. წ. 684 წ. [[ჰარტიანკების დინასტია]]. მისი დედაქალაქი იყო [[რაჯაგრიჰა]], რომელსაც მოგვიანებით ეწოდა [[პატალიპუტრა]] (თანამედროვე [[პატნა]]). მოგვიანებით მმართველობაში მოვიდა [[შიშუნაგის დინასტია]], რომელიც ძვ. წ. 424 წ. [[ნანდას დინასტია]]მ შეცვალა. [[მაგადჰა]]ს სამეფომ ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან ტერიტორიულ და ეკონომიკურ აყვავებას მიაღწია მაურიების დინასტიის პერიოდში. მაურიების სამეფო გადაიჭიმა თითქმის მთელ სუბკონტინენტზე კუნძულ შრი-ლანკისა და ნახევარკუნძულის სამხრეთით მდებარე მცირე ნაწილის გარდა. თუმცა ისინი მაურიების მოკავშირე სამეფოებად ითვლებოდნენ. === მაურიების დინასტია === [[ფაილი:Mauryan Empire Map.gif|მინი|250პს.|მაურიების იმპერია]] ძვ. წ. 321 წ. [[ჩანდრაგუპტა მაურია]]მ დაამარცხა რა ნანდას დინასტიის უკანასკნელი მეფე [[დჰანა ნანდა]], [[ჩანაკია]]სთან შეთანხმებით დააარსა [[მაურიების სახელმწიფო]]. ჩანდრაგუპტას მმართველობიდან დაწყებული მაურიებმა არა მხოლოდ დაიპყრეს და გააერთიანეს პრაქტიკულად მთელი [[ინდოსტანის ნახევარკუნძული]], არამედ გააფართოვეს მისი საზღვრები [[ირანი]]სა და შუა აზიის ხარჯზე. ჩანდრაგუპტამ მნიშვნელოვანი როლი შეიტანა სამხრეთ ინდოეთში [[ჯაინიზმი]]ს გავრცელების საქმეში. [[ჩანდრაგუპტა მაურია]] შეცვალა მისმა შვილმა [[ბინდუსარა]]მ, რომლის დროსაც გაგრძელდა საზღვრების გაფართოება [[კალინგას სამეფო]]ს და სხვა სამეფოების დაპყრობის ხარჯზე [[ინდოსტანის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთში. [[ბინდუსარა]] ტახტზე საკუთარმა შვილმა აშოკმა შეცვალა, რომელიც მმართველობის პირველ წლებში ცდილობდა იმპერიის საზღვრების შემდგომ გაფართოებას, მაგრამ კალინგას სისხლისმღვრელი დაპყრობის შემდეგ, მან უარი თქვა ძალადობაზე, მიუბრუნდა ბუდიზმს და [[აჰიმსა]]ს პრინციპის ერთგული გახდა. [[აშოკა]]ს ედიქტები წარმოადგენს თავისთავად შემონახულ უძველეს ინდურ დოკუმენტებს, რომელთა წყალობით შესაძლებელი გახდა მომდევნო დინასტიებისა და მმართველების მეტ-ნაკლებად ზუსტი დათარიღება. [[აშოკა]]ს მმართველობის დროს [[ბუდიზმი]] ფართოდ გავრცელდა აღმოსავლეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[აზია]]ში. ხოლო [[აშოკა]]ს შვილიშვილი [[სამპრატი]] მიუბრუნდა ჯაინიზმს და დიდი როლი ითამაშა ამ სარწმუნოების გავრცელებაში. === მომდევნო დინასტიები === ძვ. წ. 185 წ. დაარსებულ იქნა [[შუნგას დინასტია]]. ეს მოხდა მას შემდეგ, რაც მაურიების უკანასკნელი მეფე [[ბრიჰადრათჰა]] მოკლულ იქნა მაურიების არმიის მთავარსარდლის [[პუშიამიტრა შუნგა]]ს მიერ შუნგების დინასტია შეცვალა [[კანვას დინასტია]]მ, რომელიც მართავდა აღმოსავლეთ ინდოეთს ძვ. წ. 71-26 წწ. იგი შეცვალა [[სატავაჰანას დინასტია]]მ და [[მაგადჰა]]ს იმპერიის ადგილას შეიქმნა [[ანდჰრა]]ს სამეფო. == ადრეული შუა სამეფო — ოქროს ხანა == [[ფაილი:Badami-chalukya-empire-map.svg|მინი|250პს|ჩალუკიას იმპერია]] შუა პერიოდი აღინიშნა კულტურის შესამჩნევი აღმავლობით. ჩვ.წ.აღ.მდე 230 წ. სამხრეთ ინდოეთს მართავდა [[სატავაჰანების დინასტია]], რომელიც ცნობილია აგრეთვე, როგორც [[ანდჰრები]]. დინასტიის მეექვსე მეფემ სახელად [[შატაკარნი|შატაკარნმა]] მოიპოვა გამარჯვება ჩრდილოინდურ დინასტია [[შუნგა]]ზე. დინასტიის სხვა ცნობილი მეფეთაგანია [[გაუტამიპუტრა შატაკარნი]]. ჰიმალაებში ძვ. წ. II საუკუნიდან ახ. წ. III საუკუნემდე არსებობდა [[კუნინდას სამეფო]]. ახ. წ. I ს. შუა ხანებში ჩრდილო დასავლეთ ინდოეთში შეიჭრა ქუშანის დინასტია - შექმნა [[ქუშანის სამეფო]], რომელიც საბოლოოდ გადაიჭიმა [[პეშავარი]]დან [[ბენგალიის ყურე]]მდე. მის შემადგენლობაში შედიოდა, ასევე, ძველი [[ბაქტრია]] (თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს [[ჩრდილოეთი]]) და სამხრეთ [[ტაჯიკეთი]]. [[დასავლეთ ქშატრაპების სამეფო]] (35-405 წწ.), რომელიც განფენილი იყო ინდოეთის დასავლეთ და ცენტრალურ ნაწილში, იმართებოდა [[საკები]]ს მიერ, რომლებმაც შეცვალეს [[ინდო-სკვითები]]. [[საკები]] იყვნენ [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილოეთ ნაწილის მმართველების [[ქუშანის სამეფო]] დინასტიის და ცენტრალური ინდოეთის მფლობელების [[სატავაჰანები]]ს (ანდჰრების) თანამედროვეები. სხვადასხვა დროს ინდოეთის [[ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ ნაწილს ფლობდნენ ისეთი სამეფოები და იმპერიები, როგორიცაა, [[პანდია]], ადრეული [[ჩოლა]], [[ჩერა]], [[კადამბა]], [[დასავლეთის განგთა დინასტია|დასავლეთ განგა]], [[პალავა]] და [[ჩალუკია]]. ზოგიერთმა სამხრეთ სამეფომ შექმნა [[ზღვისპირეთის იმპერია]], რომელიც განიფინა მთელ [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზია]]ზე. [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს სამხრეთზე პირველობისათვის ბრძოლაში აღნიშნული სამეფოები პერიოდულად ებრძოდნენ ერთმანეთს ისევე, როგორც [[დეკანი]]ს სახელმწიფოს. გარკვეულ პერიოდში [[კალაბჰარები]]ს ბუდისტურმა სამეფომ დაარღვია [[ჩოლა]]ს, [[ჩერა|ჩერაა]]ს და [[პანდია]]ს იმპერიების დომინანტური მდგომარეობა ინდოეთის სუბკონტინენტის სამხრეთ ნაწილში. === ჩრდილო-დასავლეთის შერეული კულტურები === [[ფაილი:Demetrius I of Bactria.jpg|მინი|250|დემეტრიოს I ბაქტრიელი]] ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთის შერეული კულტურები მოიცავს ინდურ-ბერძნულ, ინდურ-სკვითურ, ინდურ-პართიულ და ინდურ-სასანიდურ კულტურებს. [[დემეტრიოს I ბაქტრიელი]] (ძვ. წ. 205-171 წწ.) იყო [[ინდო-ბერძნული სამეფო]]ს დამაარსებელი. დემეტრიოს I-ის მიერ სამეფო დაარსებულ იქნა ძვ. წ. 180 წ. და მდებარეობდა თანამედროვე [[ავღანეთი]]სა და [[პაკისტანი]]ს ტერიტორიებზე. მან იარსება თითქმის 200 წელი, რომლის განმავლობაში სამეფოს მართავდა ხშირად ერთმანეთის წინააღმდეგ კონფლიქტში მყოფი 30-ზე მეტი ბერძენი მეფე. ინდო-სკვითები იყვნენ ინდოევროპელი საკების (ე. წ. [[სკვითები]]ს) ერთ-ერთი განშტოება, რომლებიც თავდაპირველად სამხრეთ [[ციმბირი]]დან გადასახლდნენ [[ბაქტრია]]ში, შემდეგ [[სოგდიანა]]ში, ქაშმირში, [[არახოზია]]ში, [[განდჰარა]]სა და საბოლოოდ მთელ ინდოეთში. მათი სამეფო არსებობდა ძვ. წ. II-I სს. მოგვიანებით, ინდო-პართიულმა სამეფომ, გაიმარჯვა რა მრავალ კუშან მმართველზე, როგორიცაა მაგ: [[კუჯულა კადფიზი]], დაიპყრო თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს დიდი ნაწილი და [[პაკისტანი]]ს ჩრდილოეთ ნაწილი. [[ირანი]]ს სასანიდური იმპერია არსებობდა [[გუპტას იმპერია]]სთან ერთდროულად. ის გადაიჭიმა თანამედროვე პაკისტანის ტერიტორიებამდე, სადაც შედეგად წარმოიქმნა შერეული ინდურ და სპარსული კულტურა, რომელიც ცნობილია ინდურ-სასანური კულტურის სახელით. === რომაელთა ვაჭრობა ინდოეთთან === [[ფაილი:AugustusCoinPudukottaiHoardIndia.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|მარცხვივ|[[რომი]]ს იმპერატორ [[ოქტავიანე ავგუსტუსი]]ს [[მონეტა]]. ნაპოვნია [[პუდუკოტაი]]ში. [[ბრიტანეთის მუზეუმი]]]] [[რომი]]ს ვაჭრობა ინდოეთთან დაიწყო დაახლოებით ახ. წ. I ს. იმპერატორ [[ოქტავიანე ავგუსტუსი]]ს მმართველობის დროს, მის მიერ [[პტოლემაიოსები]]ს ეგვიპტის დამარცხების შემდეგ. ამ ეპოქიდან დაწყებული ინდოეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო პარტნიორი დასავლეთში იყო [[რომის იმპერია]]. ძვ. წ. 130 წ. [[ევდოქსია კიზიკი]]ს მიერ დაწყებული ვაჭრობა სწრაფად განვითარდა და [[სტრაბონი]]ს თანახმად, ოქტავიანე ავგუსტუსის მმართველობის პერიოდში ყოველდღიურად 120 ხომალდი ასრულებდა სავაჭრო რეისს ეგვიპტის საპორტო ქალაქ [[მიოს ქორმოსი]]დან ინდოეთში. ამ ვაჭრობაში [[რომაელები]] ხარჯავდნენ უზარმაზარი რაოდენობით [[ოქრო]]ს, რომელიც გამოიყენებოდა [[ქუშანის სამეფო|ქუშანების იმპერიაში]] მონეტების შესაქმნელად. ოქროს მონეტების გადინებაზე ინდოეთში მოწმობს [[პლინიუს უფროსი]] თავის ნაშრომში [[„ ბუნების ისტორია”|„ბუნების ისტორია”]] ყველაზე უფრო მოკრძალებული გამოთვლებით, ინდოეთში, ჩინეთსა და არაბეთის ნახ/კ-ზე ყოველდღიურად მიედინებოდა დაახლოებით ასი მილიონი [[სესტერცი]]. სწორედ ეს თანხა ღირს ჩვენი ფუფუნება და ჩვენი ქალები. მთელი ამ იმპორტის მხოლოდ უმნიშვნელო პროცენტია განკუთვნილი ღმერთებისა და გარდაცვლილთა სულების მსხვერპლშესაწირად. ინდურ-რომაული ვაჭრობის სავაჭრო მარშრუტები და პორტები დეტალურად აღწერილია I ს.-ის ბერძნულ სანაოსნო დოკუმენტებში „ერითრეის ზღვის გადაცურვა“. === გუპტების დინასტია === ახ. წ. IV-V სს. [[გუპტების დინასტია]]მ შეძლო ჩრდ. ინდოეთის დიდი ნაწილის ერთ დიდ იმპერიდ გაერთიანება. ეს პერიოდი ცნობილია ინდოეთის ოქროს ხანად. ინდუსურმა კულტურამ, მეცნიერებამ და პოლიტიკურმა სისტემამ მიაღწია თავისი განვითარების ახალ საფეხურებს. დინასტიის ყველაზე თვალსაჩინო წარმომადგენლები იყვნენ [[ჩანდრაგუპტა I]], [[სამუდრაგუპტა]], [[ჩანდრაგუპტა II]]. დასავლეთევროპელი მეცნიერების აზრით, სწორედ ამ დროს ჩაიწერა [[ინდუიზმი]]ს წმინდა ტექსტები — [[პურანები]]. იმპერიამ არსებობა შეწყვიტა ცენტრალური აზიიდან [[ჰუნები]]ს შემოჭრის შედეგად. გუპტების იმპერიის განადგურების შემდეგ V ს-ში ინდოეთის ტერიტორიაზე კვლავ წარმოიქმნა მთელი რიგი მცირე სამეფოებისა. VII ს.-ის I ნახევრამდე გუპტების დინასტიის ერთი შტო აგრძელებდა [[მაგადჰა]]ს მართვას. სანამ მეფე [[ჰარშა]] ბარდჰანამ, საბოლოოდ, ბოლო არ მოუღო გუპტებს და საკუთარი იმპერია არ დააარსა. თეთრი ჰუნები, რომლებიც შესაძლოა იყვნენ [[ეფთალიტები]]ს ტომების ნაწილი, დასახლდნენ [[ავღანეთი]]ს ტერიტორიაზე V ს. დასაწყისში დედაქალაქ [[ბამიანის პროვინცია|ბამიანი]]ს მიდამოებში. სწორედ ისინი აღმოჩნდნენ გუპტების დინასტიის დაცემის მიზეზი, რომლის შემდეგ დასრულდა ჩრდ. ინდოეთში ოქროს ხანა. თუმცა ეს ისტორიული ცვლილებები არ შეხებია [[დეკანი]]სა და სამხრეთ ინდოეთის დიდ ნაწილს... === გვიანი შუა საუკუნეები — კლასიკური პერიოდი === ინდოეთის ისტორიის კლასიკური პერიოდი დაიწყო VII ს-ში ჩრდ. ინდოეთის აღორძინებით [[მეფე]] ხარშის დროს და დასრულდა XIV ს-ში მუსულმანთა შემოჭრების შედეგად ვიჯაიანაგართა იმპერიის დაცემით სამხრეთში. ამ პერიოდში მოხდა ინდური ხელოვნების აყვავება და ძირითადი რელიგიური და ფილოსოფიური სისტემების განვითარება, რომელიც გახდა სხვადასხვა სფეროში თანამედროვე [[ინდუიზმი]]ს, [[ბუდიზმი]]ს და [[ჯაინიზმი]]ს გამოვლინების საფუძველი. VII ს-ში მეფე [[ჰარშა]]მ წარმატებით გააერთიანა ჩრდილოეთ ინდოეთი ერთ სახელმწიფოში, რომელიც დაიშალა მისი გარდაცვალებისთანავე. VII-IX სს. ჩრდ. ინდოეთზე კონტროლის განხორციელებაში სამი დინასტია ეცილებოდა ერთმანეთს: [[პრატიხარები]], ბენგალიური [[პალას დინასტია]] და დეკანელი [[რაშტრაკუტები]]. მოგვიანებით [[სენა]]ს დინასტიამ დაიპყრო [[პალა]]ს [[სამეფო]], ხოლო [[პრატიხარების იმპერია]] დაიშალა მცირე სამეფოებად. ეს იყო პირველი ე. წ. [[რაჯპუტები]] — სათავადოები, რომლებმაც ამა თუ იმ ფორმით იარსებეს თითქმის ათასი წელიწადი — 1947 წ. [[დიდი ბრიტანეთი]]დან ინდოეთის საბოლოო გამოყოფამდე. პირველი ცნობილი სათავადოები — რაჯპუტები წარმოიშვა VI ს-ში რაჯასტჰანში, რომლის შემდეგ რაჯპუტების მცირე დინასტიები მართავდნენ ჩრდ. ინდოეთის დიდ ნაწილს. პრიტჰვირაჯ [[ჩაუჰანი]] არის ჩაუჰანთა დინასტიის ერთ — ერთი წარმომადგენელი, რომელმაც სახელი გაითქვა მომავალ ისლამურ [[სასულთნო]]ებთან სისხლიანი კონფლიქტებით. VII ს-დან XI ს-ის დასაწყისამდე თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს, ჩრდ. [[პაკისტანი]]სა და [[ქაშმირი]]ს ტერიტორიას მართავდა დინასტია [[შაჰი]]. მეფე ხარშის სიკვდილის შემდეგ ერთიანმა სრულიადინდურმა [[სახელმწიფო]]მ ჩრდილოეთში არსებობა შეწყვიტა მისი შექმნის ცდები ამიერიდან უკვე სამხრეთში მიმდინარეობდა. [[ჩალუკია]]ს იმპერია მართავდა ინდოეთის სამხრეთ და ცენტრალურ ნაწილს 550-750 წწ. [[დედაქალაქი]]თ [[ბადამი]] და მოგვიანებით 970-1190 წწ. [[კალიანი]] (თანამედროვე [[კარნატაკა]]ს შტატი). დაახლოებით იმავე პერიოდში სამხრეთ ნაწილს მართავდა ასევე [[პალავა]]ს დინასტია კანჩიდან. XII ს. ჩალუკიას იმპერიის დაცემის შემდეგ მისმა ვასალებმა - ჰოისალებმა ჰალებიდან, კაკატიებმა ვარანგალიდან, იადავებმა დევაგირიდან და კალაჩურების სამხრეთ განშტოებამ ჩალუკიას უზარმაზარი იმპერია გაიყვეს ერთმანეთში. მოგვიანებით ჩრდილოეთ თამილ-ნადში წარმოიქმნა [[ჩოლა]]ს სამეფო, ხოლო [[ქერალა]]ში — [[ჩერა]]ს სამეფო. 1343 წლისათვის ამ სამეფოებმა შეწყვიტეს არსებობა და მათ ადგილას წარმოიქმნა [[ვიჯაიანაგარის იმპერია]]. სამხრეთ ინდოეთის სამეფოებმა, დაამყარეს რა თავიანთი კონტროლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის [[ზღვისპირეთი]]ს ტერიტორიებზე თავისი გავლენა გაავრცელეს [[ინდონეზია]]მდე. სამხრეთ ინდოეთის საპორტო ქალაქები ფართოდ იყო ჩაბმული დასავლეთში [[ევროპა]]სთან და აღმოსავლეთში სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[აზია]]სთან. კლასიკურ პერიოდში დიდი აღმავლობა განიცადა [[ლიტერატურა]]მ ადგილობრივ ენებზე და [[არქიტექტურა]]მ. ეს გრძელდებოდა XIV ს. დასაწყისამდე მანამ, სანამ სამხრეთ ინდოეთის სამეფოები არ შეეჯახნენ [[დელის სასულთნო]]ს თავდასხმებს, რომელიც ამ დროისთვის უკვე მყარად იყო დამკვიდრებული ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილოეთ ნაწილში დედაქალაქით [[დელი]]ში. [[ვიჯაიანაგარის იმპერია]]მ მისი თავდასხმების შედეგად, ბოლოსდაბოლოს, შეწყვიტა არსებობა. === ისლამური სასულთნოები === მას შემდეგ, რაც მუსლიმებმა დაიპყრეს ინდოეთის ძველი დასავლელი მეზობელი — [[ირანი]], მათი ყურადღების განსაკუთრებული ობიექტი გახდა ინდოეთი, რომელიც იმ დროისთვის წარმოადგენდა რეგიონს - უმდიდრესი კლასიკური ცივილიზაციით, გაცხოველებული საერთაშორისო ვაჭრობით და მაშინდელ მსოფლიოში [[ალმასი]]ს მოპოვებით ცნობილ ერთადერთ რეგიონს. სხვადასხვა ჩრდილოინდური სამეფოების მხრიდან რამდენიმესაუკუნოვანი წინააღმდეგობის შემდეგ ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილოეთ ნაწილში წარმოიქმნა რიგი ისლამური იმპერიები (სასულთნოები), რომლებმაც რამდენიმე ასწლეული იარსებეს. ჯერ კიდევ ილამურ დაპყრობებამდე სამხრეთ ინდოეთის სანაპიროებზე, ძირითადად [[ქერალა]]ში მრავალრიცხოვანი მუსლიმური სავაჭრო თემები, სადაც მუსლიმანთა მცირერიცხოვანი ჯგუფები ჩამოდიოდნენ, ძირითადად, [[არაბეთი]]ს [[ნახევარკუნძული]]დან ინდოეთის ოკეანის სავაჭრო გზის გავლით. მათ თან ჩამოიტანეს [[ისლამი]] — [[აბრაამისეული რელიგიები|აბრაამის რელიგია]], რომელიც შეერწყა ადგილობრივ ინდუისტურ კულტურას. მოგვიანებით დასავლეთში აყვავდა [[დეკანი]]ს სასულთნოები და [[ბაჰმანის სასულთნო]]. === დელის სასულთნო === XII-XII სს. [[არაბები]], [[თურქები]] და [[ავღანელები]] შეიჭრნენ ჩრდ. ინდოეთში და XIII ს. დასაწყისში დააარსეს [[დელის სასულთნო]]. დელის [[გულიამთა დინასტია]]მ ჩრდ. ინდოეთის მნიშვნელოვანი ნაწილი დაიკავა. იგი შეცვალა [[ხალჯთა დინასტია]]მ. სასულთნოების არსებობის დროს მოხდა ინდოეთის კულტურული აყვავება. ინდო-მუსულმანურმა კულტურამ დაგვიტოვა შედეგად სინკრეტული ძეგლები [[არქიტექტურა]]ში, [[მუსიკა]]ში, [[ლიტერატურა]]ში, [[რელიგია]]სა და [[ტანსაცმელი|ტანსაცმელში]]. [[დელის სასულთნო]]ს პერიოდში წარმოიქმნა, აგრეთვე, [[ურდუ]]ს წინაპარი ენა – ჰინდავი. აღნიშნული ენა ჩამოყალიბდა ადგილობრივ ენებზე მოლაპარაკე ხალხების ურთიერთობით ირანელ, თურქ, არაბ ემიგრანტებთან. დელის სასულთნო წარმოადგენდა ერთადერთ ისლამურ იმპერიას, რომელმაც ტახტზე აიყვანა ინდოეთის ისტორიაში მრავალთაგან ერთ-ერთი ქალი- [[რაზია სულთანი]] (1236-1240 წწ.). გაიგო რა ინდოეთის სამოქალაქო ომზე თურქ-მონღპოლთა წინამძღოლმა თემურ ლენგმა 1398 წ. დაიწყო საომარი კამპანია მმართველი სულთნის ნასირუდდინ მაჰმუდის წინააღმდეგ, რომელიც ეკუთვნოდა [[თუგლაკიდები]]ს დინასტიას. 1398 წ. 17 დეკემბერს სულთნის არმიამ განიცადა განადგურება. [[თემურ ლენგი]] შევიდა სრულიად განადგურებულ და დანგრეულ ქალაქ [[დელი]]ში. === დიდი მოგოლთა იმპერია === [[1526]] წელს [[ჩინგიზ ხანი]]სა და [[თემურ ლენგი]]ს შთამომავალმა, [[თემურიდები]]ს დინასტიის წარმომადგენელმა [[ბაბური|ბაბურმა]] გადალახა [[ჰაიბერის გადასასვლელი]] და დააარსა [[დიდ მოგოლთა იმპერია]], რომელმაც იარსება 200 წელზე მეტი. XVII ს. დასაწყისისთვის მოგოლთა დინასტიის კონტროლქვეშ აღმოჩნდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდი ნაწილი. XVIII ს. დასაწყისიდან იმპერიამ თანდათან დაიწყო დაცემა და [[1857]] წელს [[სიპაები]]ს აჯანყების (ცნობილი, აგრეთვე, როგორც 1857 წლის ინდოეთის სახალხო აჯანყება) შემდეგ შეწყვიტა არსებობა. მოგოლთა მმართველობის პერიოდში მოხდა დიდი სოციალური ცვლილებები სუბკონტინენტზე. კერძოდ, მოსახლეობის უდიდესი უმრავლესობა — ინდუსები — აღმოჩნდნენ მუსლიმი მოგოლი იმპერატორების მმართველობის ქვეშ, რომელთაგან ზოგიერთი გამოირჩეოდა ლიბერალური შეხედულებებით და მფარველობას უწევდა ინდუსურ კულტურას, მაშინ, როდესაც სხვები პირიქით, იჩენდნენ უკიდურეს შეუწყნარებლობას ტაძრების დანგრევით და არამუსლიმებისათვის უზარმაზარი გადასახადების დაკისრებით. თავისი განვითარების პიკზე დიდი მოგოლთა იმპერიის ტერიტორიამ გადააჭარბა [[მაურიები]]ს ძველ [[იმპერია]]ს. დიდი მოგოლთა იმპერიის დაშლის შემდეგ, მის ადგილას აღმოცენდა რამდენიმე მცირე სამეფო. ითვლება, რომ მოგოლთა დინასტია უმდიდრესი იყო აქამდე ცნობილ ყველა დინასტიას შორის. [[1739]] წელს მოგოლთა არმიაზე გაიმარჯვა ნადირ შაჰმა კარნალასთან ბრძოლაში. ამის შემდეგ ნადირმა აიღო და დაანგრია ქალაქი [[დელი]], წამოიღო იქიდან უთვალავი განძი ცნობილი [[ფარშევანგის ტახტი]]ს ჩათვლით. დიდი მოგოლთა იმპერიის ეპოქაში დომინანტური პოლიტიკური ძალა იყო მოგოლი იმპერატორი და მისი მოკავშირეები, ხოლო მოგვიანებით მემკვიდრე-სახელმწიფოები კონფედერაცია [[მარატჰა]]ს ჩათვლით, რომლებიც ებრძოდნენ დასუსტებულ მოგოლთა დინასტიას. თუმცა [[მოგოლები]] ხშირად მიმართავდნენ მკაცრ ზომებს საკუთარი იმპერიაზე კონტროლის შენარჩუნების მიზნით, მაგრამ ასევე, ატარებდნენ ინდუსურ კულტურასთან ინტეგრაციის პოლიტიკას, რაც მათ მმართველობას უფრო წარმატებულს ხდიდა ხანმოკლე დელის სასულთნოს მმართველებთან შედარებით. [[აქბარ დიდი]] იყო მოგოლი მმართველების ყველაზე უფრო თვალსაჩინო წარმომადგენელი — გამორჩეულიად შემწყნარებელი განსხვავებული რელიგიებისა და კულტურებისა. კერძოდ, მან შემოიღო აკრძალვა [[ჯაინიზმი]]ს წმინდა დღეებში ცხოველების მკვლელობაზე და გააუქმა არამუსულმანთა მიმართ დისკრიმინაციული საგადასახადო სისტემა. მოგოლი იმპერატორები ქორწინდებოდნენ ადგილობრივ დიდგვაროვნებზე, ხდებოდნენ ადგილობრივი მაჰარაჯების მოკავშირეები, და ცდილობდნენ თავიანთი თურქულ-ირანული კულტურის ძველ ადგილობრივ ინდურ კულტურასთან შერწყმას. აქბარის შემდეგ ტახტზე ასული [[აურანგზები]] სხვა იმპერატორებისაგან განსხვავებით ატარებდა არამუსლიმი მოსახლეობის მიმართ არაპოპულარულ დისკრიმინაციულ პოლიტიკას, რამაც [[ინდუსები]]ს დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია. === რეგიონული სამეფოები მოგოლთა იმპერიის დაცემის შემდეგ === დიდი მოგოლთა იმპერიის დაცემის შემდეგ ცენტრალურ და ჩრდილო ინდუსურ ინდოეთში წამყვანი ადგილი დაიკავა [[მარატჰების სახელმწიფო]]მ. ამ დროის ინდოეთისთვის დამახასიათებელია რიგი მცირე რეგიონული სახელმწიფოების წარმოქმნა. [[მარატჰა]]ს სამეფო დააარსა [[შივაჯი]]მ — ინდოეთის ეროვნულმა გმირმა. XVIII ს.-ში [[მარატჰა]] გახდა უზარმაზარი იმპერია პეშვთა მმართველობით სათავეში. 1760 წლისათვის იმპერია იკავებდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდ ნაწილს. გეოგრაფიული ექსპანსია შეწყდა მხოლოდ [[აჰმად შაჰ აბდალი]]ს ხელმძღვანელობით ავღანელთა არმიის მიერ [[მარატჰები]]ს განადგურებით 1761 წ. [[პანიპატის მესამე ბრძოლა]]ში. უკანასკნელმა [[პეშვა]]მ ბაჯი რაო II−მ განადგურება განიცადა ანგლო-მარატჰების მესამე ომში ბრიტანული ჯარებისაგან. სამხრეთ ინდოეთში ჯერ კიდევ ინდუსურ ვიჯაიანაგართა იმპერიის დაცემამდე 1400 წ. ვოდეიარების დინასტიამ დააარსა [[მაისურის სამეფო]], რომელმაც მოგვიანებით შეცვალა ვიჯაიანაგარი. ვოდეიართა სამფლობელო განადგურებულ იქნა [[ჰაიდარ ალი]]სა და მისი ვაჟის [[ტიპუ სულთანი]]ს მიერ. მათი მმართველობით [[მაისურის სამეფო]]მ რამდენიმე ბრძოლა გადაიხადა ინგლისელების და ინგლის-მარატჰების გაერთიანებული ძალების წინააღმდეგ. 1591 წ. სამხრეთ ინდოეთში [[ჰოლკონდა|ჰოლკონდის]] დინასტიიდან [[კუტბ შაჰი|კუტბ შაჰმა]] დააარსა ქალაქი [[ჰაიდარაბადი]]. მოგოლთა მცირეხნიანი მმართველობის შემდეგ მოგოლთა გუბერნატორმა ასაფ ჯაჰმა ხელში ჩაიგდო ხელისუფლება ჰაიდარაბადში 1724 წ. 1948 წ. ჰაიდარაბადს მართავდა [[ნიზამები]]ს მემკვიდრეობითი დინასტია. როგორც [[მაისური]], ასევე [[ჰაიდარაბადი]] გახდნენ ბრიტანული ინდოეთის ვასალი სამეფოები. თანამედროვე [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]ს ტერიტორიაზე შეიქმნა [[სიქები]]ს სახელმწიფო. ეს იყო ბრიტანეთის კოლონიურ სახელმწიფოს დაქვემდებარებული [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს უკანასკნელი რეგიონი. სიქების იმპერია დაეცა ანგლო-სიქების რიგი ომების შედეგად. XVIII ს.-ში [[გორქჰა]]ს (გურქჰა) მმართველების მიერ დაარსდა სახელმწიფო [[ნეპალი]], რომელმაც შეძლო შეენარჩუნებინა თავისი ეროვნული იდენტობა და ტერიტორიული მთლიანობა დღემდე. === კოლონიური ერა === [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელი]] ზღვაოსნის [[ვასკო და გამა]]ს მიერ ახალი საზღვაო გზის აღმოჩენამ ევროპიდან ინდოეთში სათავე დაუდო ამ რეგიონებს შორის პირდაპირ ვაჭრობას. პორტუგალიელებმა დააარსეს სავაჭრო კოლონიები გოაში, დამანში, დიუში, [[ბომბეი]]ში. მათ მოჰყვნენ [[ნიდერლანდელები]], [[დანიელები]] და [[ინგლისელები]], რომლებმაც 1619 წ. შექმნეს სავაჭრო პოსტი ინდოეთის დასავლეთ სანაპიროზე საპორტო ქალაქ სურატში. ამის შემდეგ მოვიდნენ [[ფრანგები]]. შიდაკონფლიქტი ინდურ სამეფოებს შორის საშუალებას აძლევდა ევროპელ ვაჭრებს თანდათანობით შეეძინათ მიწები და გაევრცელებინათ გავლენა ადგილობრივ ხელისუფლებაზე. XVIII ს. მანძილზე ევროპულმა იმპერიებმა მოახერხეს თავიანთი კონტროლის ქვეშ შეენარჩუნებინათ ინდური ტერიტორიები, მოგვიანებით იძულებული გახდნენ დაეთმოთ ყველა ეს ტერიტორია ინგლისელებისათვის, გარდა საფრანგეთის ფორპოსტების — [[პონდიშერი]]ს და [[ჩანდერნაგორი]]ს, ნიდერლანდური საპორტო ქალაქის - [[კორომანდელის სანაპირო|კორომანდელი]]ს (1825 წ.-მდე) და პორტუგალიური კოლონიების — [[გოა]], [[დამანი და დიუ]]. === ბრიტანული ინდოეთი === 1617 წელს [[ბრიტანეთის ოსტ-ინდოეთის კომპანია]]მ იმპერატორ [[ჯაჰანგირი]]სგან მიიღო ინდოეთთან ვაჭრობის უფლება. ასი წლის შემდეგ 1717 წ. კომპანიამ ადგილობრივ ხელისუფლებაზე თანდათანობითი გავლენის ზრდასთან ერთად საჩუქრად მიიღო საგადასახადო ვალდებულებებისაგან თავისუფალი ვაჭრობის უფლება [[ბენგალია]]ში. ბენგალიის ნავაბი სირაჯ უდ-დაულა შეეწინააღმდეგა ინგლისელთა პრივილეგიას ვაჭრობაში, რამაც გამოიწვია [[პლესის ბრძოლა]] 1757 წ. ოსტ-ინდოეთის კომპანიის არმიამ რობერტ კლაივის წინამძღოლობით დაამარცხა ნავაბის ჯარები. იმავე წელს კლაივი კომპანიის მიერ დაინიშნა ბენგალიის გუბერნატორად. 1764 წ. ბუკსარის ბრძოლის შემდეგ კომპანიამ შაჰ ალამ II-სგან შეიძინა ბენგალიის მართვის სამოქალაქო უფლება, რომელმაც საფუძველი ჩაუყარა ინგლისელთა ბატონობას სუბკონტინენტზე მთელი შემდგომი ასწლეულების მანძილზე. ინგლისელთა ბატონობამ ბოლო მოუღო სუბკონტინენტზე მოგოლთა ბატონობის ხანას. ბრიტანეთის ოსტ-ინდოეთის კომპანიამ მოახდინა ბენგალიაში ვაჭრობის მონოპოლიზება. ინგლისელებმა შემოიღეს განსაკუთრებული საგადასახადო სისტემა მიწაზე ე. წ. „მუდმივი დასახლება“, რომელმაც დაამყარა ახალფეოდალური საზოგადოებრივი წყობა. 1850-იანი წლების დასაწყისისთვის ოსტ-ინდოეთის კომპანია აკონტროლებდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდ ნაწილს. მათ შორის თანამედროვე პაკისტანსა და ბანგლადეშს. სარგებლობდნენ რა ინდოეთის დაძაბუნებით, კონფლიქტებით სათავადოებსა და სხვადასხვა სოციალურ და რელიგიურ ჯგუფებს შორის, ინგლისელები მისდევდნენ „დაყავი და იბატონეს“ პრინციპს კოლონიურ პოლიტიკაში. 1857წ. ოსტ-ინდოეთის მმართველობით უკმაყოფილება გახდა დამოუკიდებლობისათვის პირველი ომის (ცნობილი როგორც სიფაების აჯანყება) მიზეზი. ერთწლიანი საომარი მოქმედებების შემდეგ აჯანყება იქნა ჩახშობილი. აჯანყების ფაქტობრივი ლიდერი, უკანასკნელი მოგოლი იმპერატორი [[ბაჰადურ შაჰ ზაფარი]] განდევნილ იქნა [[ბირმა]]ში. მის შვილებს თავები დასჭრეს, დინასტიამ არსებობა შეწყვიტა. შედეგად [[ინგლისის ოსტ-ინდოეთის კომპანია]] გაუქმდა და [[ინგლისი]] გადავიდა ინდოეთის, როგორც [[ბრიტანეთი]]ს იმპერიის კოლონიის პირდაპირ მართვაზე. ინდური ტერიტორიები დიდი ნაწილი ემორჩილებოდა პირდაპირ მმართველობას, ხოლო ნაწილი წარმოადგენდა ვასალურ სათავადოებს. ინგლისის კაპიტალის დაგროვების და ინგლისში სამრეწველო რევოლუციის უმნიშვნელოვანესი წყარო გახდა ინდოეთის კოლონიის ექსპლუატაცია. === ინდოეთის ნაციონალურ-განმათავისუფლებელი მოძრაობა === [[ფაილი:Nehru Gandhi 1937 touchup.jpg|220px|მარცხნივ|მინიატიურა|ნერუ და განდი. 1937 წელი.]] ინდოეთის დამოუკიდებლობისა და დასავლური ტიპის დემოკრატიის დამკვიდრებისათვის პირველი ნაბიჯი გახდა ინგლისის ვიცე მეფის ადმინისტრაციაში ინდოელი მრჩევლების დანიშვნა. 1920 წლიდან ისეთმა ლიდერებმა, როგორიც იყო [[მაჰათმა განდი]], დაიწყეს ინდოეთის კოლონიალოიზმის წინააღმდეგ მასობრივი გამოსვლები. ნაციონალურ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის გახლეჩვის მიზნით, ინგლისის პარლამენტმა 1929 წ. ინდოეთს მიანიჭა ინგლისის იმპერიის დომინიონის სტატუსი. მთელი ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო ბრიტანული მმართველობის წინააღმდეგ რევოლუციური გამოსვლები, რამაც 1947 წ. ინდოეთი მიიყვანა ინგლისის კოლონიიდან საბოლოო თავისდაღწევამდე. === დამოუკიდებლობა და ინდოეთის გაყოფა === დამოუკიდებლობის სურვილთან ერთად წლების მანძილზე იზრდებოდა დაძაბულობა ინდოეთის მუსლიმან და ინდუს მოსახლეობას შორის. ყოველთვის უმცირესობაში მყოფ მუსულმან მოსახლეობას ეშინოდა [[ინდუსი]] ხელმძღვანელების გავლენის ქვეშ მოქცევა და ფრთხილად ეკიდებოდა დამოუკიდებლობის იდეას. ისინი თანაბარ უნდობლობას უცხადებდნენ როგორც ინდუსურ ასევევ [[ბრიტანეთი]]ს კოლონიურ ხელისუფლებას. 1915 წელს [[მაჰათმა განდი]] ჩაუდგა სათავეში ინდოეთის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას და ორივე მხარეს მოუწოდა შერიგებისკენ. მისი ხელმძღვანელობით ბოლოს და ბოლოს, ინდოეთმა მოიპოვა დამოუკიდებლობა. დამოუკიდებლობისათვის არაძალადობრივი ბრძოლის მეთოდებით ინდოელთა მასობრივმა სახალხო მოძრაობამ [[მაჰათმა განდი]]ს [[მსოფლიო]]ში ერთ-ერთი უდიდესი ლიდერის სახელი დაუმკვიდრა. თავად ინდოელებმა მას უწოდეს „მაჰათმა“, რაც სანსკრიტზე „დიად სულს“ ნიშნავს. [[ბრიტანეთი]]ს ინდოეთის ტერიტორიებმა დამოუკიდებლობის 1947 წ. მიიღეს დამოუჯიდებლობა, რომლის შემდეგ ინდოეთი გაიყო ორ ნაწილად: ინდოეთად და პაკისტანად. [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]სა და [[ბენგალია|ბენგალიის]] გაყოფის მიზეზით დაიწყო სისხლიანი შეტაკებები ინდუსებს, სიქჰებს და მუსლიმებს შორის, რომელსაც 500 000 მეტი [[ადამიანი]]ს სიცოცხლე შეეწირა. ინდოეთის გაყოფამ თანამედროვე მსოფლიოს ისტორიაში გამოიწვია ერთ — ერთი ყველაზე უფრო დიდი მიგრაციული პროცესი. დაახლოებით 12 მლნ. [[ინდუსი]], [[სიქი]] და [[მუსლიმანი]] გადასახლდა ახლადშექმნილი ინდოეთისა და [[პაკისტანი]]ს სახელმწიფოების ტერიტორიაზე. === ინდოეთის ისტორია დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდგომ === მრავალეროვნულ და მრავალრელიგიურ ინდოეთს გააჩნია მრავალი სოციალური, რელიგიური და ეროვნული პრობლემა ქვეყნის სხვადასხვა კუთხეში. თუმცა მან შეძლო შეენარჩუნებინა თვალსაჩინო ლიბერალური დემოკრატიული სახელმწიფოს სტატუსი მცირე პერიოდის (1975-1977) გამოკლებით, როდესაც ქვეყნის პრემიერ-მინისტრმა [[ინდირა განდი]]მ შემოიღო საგანგებო მდგომარეობა შეზღუდული სამოქალაქო უფლებებით. ინდოეთის ნაციონალური უსაფრთხოებისათვის ერთ-ერთ ძირითად საშიშროებას წარმოადგენს [[ტერორიზმი]], განსაკუთრებით ჩრდილო აღმოსავლეთში [[ჯამუ და ქაშმირი]]ს რეგიონში, ხოლო XXI ს. დასაწყისიდან ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორიცაა [[დელი]] და [[მუმბაი]]. ამის ნათელი მაგალითია ტერორისტული აქტი ნიუ დელში, რომელიც განხორციელდა 2001 წ., ასევე ქვეყნის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ქალაქ მუმბაიში 2008 წ. შემოდგომაზე განხორციელებული ტერორისტული აქტი, რომელსაც 100 000 კაცის სიცოცხლე შეეწირა. XX ს.-ის მეორე ნახევარში ინდოეთს ჰქონდა საზღვრებთან დაკავშირებული პრობლემები მეზობელ სახელმწიფოებთან. დავა ჩინეთთან ჯერ კიდევ არ არის მოგვარებული, რომელიც 1962 წ. ჩინეთ-ინდოეთის ხანმოკლე სასაზღვრო ომში გადაიზარდა. ინდოეთმა პაკისტანთან გადაიხადა სამი ომი: 1947, 1965 და 1971 წლებში. უკანასკნელი კონფლიქტი ინდოეთსა და პაკისტანს შორის მიმდინარეობდა 1999 წ. ქაშმირის შტატში. 1974 წელს ინდოეთმა ჩაატარა მიწისქვეშა ბირთვული იარაღის გამოცდა. ამგვარად, ის გახდა [[ბირთვული კლუბი]]ს ახალი წევრი. 1998 წ. ინდოეთმა გამოსცადა ხუთი ახალი მიწისქვეშა ბირთვული იარაღი. 1991 წ. ინდოეთში დაწყებულმა რეფორმებმა ქვეყნის ეკონომიკური სისტემა გახადა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე უფრო სწრაფად განვითარებადი. 1996 წ. ქვეყნის სათავეში მოვიდა რეფორმების გამგრძელებელი [[ატალა ბიჰარი ვაჯპაი]]ს ხელისუფლება. 2004 წ. საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვება მოიპოვა პარტია ინდოეთის ნაციონალურმა კონგრესმა [[სონია განდი]]ს მეთაურობით. 2004 წელს 22 მაისს პრემიერ-მინისტრის პოსტი დაიკავა [[მანმოჰან სინგჰი|მანმოჰან სინგჰმა]]. 2012 წ. ივლისში ინდოეთში მოხდა ელექტროენერგიის მასობრივი გამორთვა, რომლის შედეგად უშუქოდ დარჩა 600 000 მილიონი ადამიანი. == სახელმწიფო == [[ფაილი:Rashtrapati Bhavan Wide New Delhi India.jpg|მინი|[[რაშტრაპატი-ბხავანი]], ინდოეთის პრეზიდენტის ოფიციალური რეზიდენცია]] * '''სახელმწიფო სისტემა''': ფედერაციული რესპუბლიკა. * '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი — [[პრატიბა პატილი]] ([[2007]]). * '''მთავრობის მეთაური''': პრემიერ-მინისტრი — [[მოჰამედ ჰამიდ ანსარი]]. * '''საკანონმდებლო ორგანო''': ორპალატიანი პარლამენტი, შედგება შტატების საბჭოსაგან (რაჯია საბჰა, 250 ადგილი) და სახალხო პალატისაგან (ლოკ საბჰა, 545 ადგილი). * '''პარტიები''': ინდოეთის ეროვნული კონგრესი (დაარსებულია 1885 წელს მ. განდისა და ჯ. ნერუს მიერ, ლიდერები — ინდირა განდი 1966-1984, რაჯივ განდი 1984-1991, ამჟამად სონია განდი), ბჰარატია ჯანატა პარტი (ლიდერი ა. ბ. ვაჯპაი). == ადმინისტრაციული დაყოფა == ქვეყნის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულებია: 28 შტატი (state) და 7 მოკავშირე ტერიტორია (union territory). :[[ანდამანის და ნიკობარის კუნძულები]] – [[ანდჰრა-პრადეში]] – [[არუნაჩალ-პრადეში]] – [[ასამი (შტატი)|ასამი]] – [[ბენგალი]] – [[ბიჰარი]] – [[დადრა და ნაგარ-ჰაველი]] – [[დამანი და დიუ]] – [[დელი (შტატი)|დელი]] – [[გოა (შტატი)|გოა]] – [[გუჯარათი]] – [[კარნატაკა]] – [[კერალა]] – [[ლაქშადვიპი]] – [[მადჰია-პრადეში]] – [[მაჰარაშტრა]] – [[მანიპური]] – [[მეგჰალაია]] – [[მიზორამი]] – [[ნაგალენდი]] – [[ორისა]] – [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]] – [[პონდიშერი]] – [[რაჯასტანი]] – [[სიკიმი]] – [[ტამილნადუ]] – [[ტრიპურა]] – [[უტარ-პრადეში]] – [[უტარანჩალი]] – [[ჩანდიგარჰი]] – [[ჩხატისგარჰი]] – [[ჯამუ და ქაშმირი]] – [[ჯარხანდი]] – [[ჰარიანა]] – [[ჰიმაჩალ-პრადეში]] == დემოგრაფია == [[ფაილი:Inde bondo8658a.jpg|მინი|ინდოელი გოგონა]] * '''მოსახლეობა''': 1 210 193 422 (2011), მათ შორის 27,7 % – [[ჰინდუსტანელები]], 10,5 % – [[ბიჰარელები]], 9,1 % – [[ბენგალები]], 8,4 % – [[ტელუგები]], 7,6 % – [[მარატჰები]], 6,9 % – [[ტამილები]], 5,2 % – [[გუჯარათელები]]. * '''ენები''': [[ჰინდი]] (მასზე ლაპარაკობს 40 %), ბენგალური, ტელუგუ, მარათული, თამილური, ურდუ, გუჯარათული, მალაიალამი, კანადა, ორია, პენჯაბური, ასამური, კაშმირული, სინდური, სანსკრიტული. კონსტიტუციით ინგლისური გამოცხადებულია დროებით ოფიციალურ ენად (1 %). * '''რელიგია''': [[ინდუიზმი]] 83 %, [[ისლამი]] 11 %, [[ქრისტიანობა]] 2,6 %, [[სიქიზმი]] 1,9 %, [[ბუდიზმი]] 0,7 %. * '''ქალაქები (ათ.)''': [[დელი]] (დილლი, 10.204; აგლომ. 17.038), [[კალკუტა]] (კოლკატა, 4.760; აგლომ. 14.090), [[ბომბეი]] (მუმბაი, 12.383 |17.012 ათასი), [[მადრასი]] (ჩენაი, 4.382; აგლომ. 6.677 ათასი), [[ბენგალურუ]] (ბანგალურუ, 4.461; აგლომ. 5.910), [[აჰმადაბადი]] (3.654; აგლომ. 4.876), [[ჰაიდარაბადი]] (3.585; აგლომ. 5.751), [[პუნა]] (2.640; აგლომ. 3.903). == ეკონომიკა == 1990-იანი წლებიდან ინდოეთის ეკონომიკა აქ დაწყებული რეფორმების გამო უფრო მიმზიდველი გახდა უცხოელი ინვესტორებისათვის, ქვეყანამ სერიოზული ნახტომი გააკეთა საინფორმაციო ტექნოლოგიების დარგში. აღსანიშნავია ტრადიციული კინოინდუსტრია. * '''ეროვნული პროდუქტი''': ''მოცულობა'' — 357 მლრდ $ (მე-15 ადგილი); ''1 სულ მოსახლეზე —'' 370 $; ''სტრუქტურა (%)'' — სოფლის მეურნეობა 28, მრეწველობა 29, მომსახურება 43. * '''ექსპორტი''': ძვირფასეულობა და საიუველირო ნაწარმი, ტანსაცმელი, ბამბა, ჩაი. * '''ბიუჯეტი''': 48,300 მლნ $. * '''ვალუტა''': [[ინდური რუპია]] (INR). == მემკვიდრეობა == {{მთავარი|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ინდოეთში}} [[ფაილი:Mahabodhi Temple Bodh Gaya Bihar India.jpg|მინი|[[მაჰაბოდჰი]]ს ტაძარი, [[ბოდხ-გაია]]ში]] * '''[[დელი]]''' — ეროვნული მუზეუმი, [[წითელი ფორტი]] (XVII ს.), დიდი მეჩეთი, დიდ მოგოლთა სასახლე ([[XVII საუკუნე|XVII ს]].), [[კუტბ-მინარი]]ს კოშკი ([[XII საუკუნე|XII ს]].); * '''[[აგრას ციხე|აგრა]]''' — [[ტაჯ-მაჰალი]]ს მარმარილოს მავზოლეუმი; * '''[[მუმბაი]]''' — [[VII საუკუნე|VII საუკუნის]] ტაძრები; * '''[[ვარანასი]]''' — 1500 ტაძარი; * [[აჯანტა|აჯანტისა]] და [[ელორის გამოქვაბული|ელორის]] მღვიმეები, [[კონარაკეს მზის ტაძარი|მზის ტაძარი კონარაკეში]], [[ქაჯურაჰო]]ს ძეგლების კომპლექსი, [[ფატეჰპურ-სიკრი]], [[სანჩი]]ს ბუდისტური ძეგლები; * '''[[ინდური ეპოსი]]''' — [[მაჰაბჰარატა]] ([[ძვ. წ. V საუკუნე|ძვ. წ. V]]) და [[რამაიანა]] ([[ძვ. წ. II საუკუნე|ძვ. წ. II]]). == ცნობილი ინდოელები == * '''[[პოლიტიკოსები]]''' – [[მაჰატმა განდი]], [[ჯავაჰარლალ ნერუ]], [[ინდირა განდი]], [[რაჯივ განდი]]; * '''[[რელიგიური მოღვაწენი]]''' – [[შრი აურობინდო]], [[ვივეკანანდა]], [[გურუ ნანაკი]], [[ჯიდუ კრიშნამურტი]]; * '''[[მწერლები]]''' – [[რაბინდრანათ თაგორი]], [[კალიდასა]], [[მუნში პრემჩანდი]], [[სალმან რუშდი]]; * '''[[მეცნიერები]]''' – [[არიაბჰატა]], [[ბჰასკარაჩარია]]; * '''[[მსახიობები]]''' – [[რაჯ კაპური]], [[შაში კაპური]], [[სანჯივ კუმარი]]; [[შაჰრუკჰ კჰანი]], [[აამირ კჰანი]], [[კაჯოლი]], [[ვივეკ ობეროი]], [[რანბირ კაპური]], [[იმრან კჰანი]], [[რიში კაპური]], [[კარინა კაპური]], [[პრიტი ზინტა]], [[საიფ ალი კჰანი]], [[შაჰიდ კაპური]]. * '''[[სპორტსმენები|სპორტსმენი]]''' – [[ვიშვანატან ანანდი]]; * '''[[ასტრონავტები|ასტრონავტი]]''' – [[რაკეშ შარმა]]. == ლიტერატურა == {{ქსე|5|138-147}} * АН СССР Ин-т народов Азии — Индия в древности: Сборник статей/АН СССР.Ин-т народов Азии.-М.: Наука, 1964 * Антонова К. А., Бонгард-Левин Г. М., Котовский Г. Г. — История Индии -М.: Изд.центр А3,МСК, 1999 * Бонгард-Левин Г. М. — Индия эпохи Маурьев /Бонгард-Левин Г. М.; АН СССР.Ин-т востоковедения.-М.: Наука, 1973. * Гусева Н. Р. — Индия в зеркале веков /Гусева Н. Р.-М.: Вече, 2002 * Дьяков А. М. — Индия во время и после Второй мировой войны: (1939—1949 гг.)/Дьяков А. М.; Ред. И. М. Рейснер; АН СССР.Ин-т востоковедения.-М.: АН СССР, 1952 * Спейт О. Х. К. — Индия и Пакистан: Пер. с англ./Спейт О. Х. К.; Ред. А. М. Рябчиков-М.: Иностр.лит., 1957 * Brown, Judith M. (1994), Modern India: The Origins of an Asian Democracy, Oxford and New York: Oxford University Press. Pp. xiii, 474, ISBN 0-19-873113-2 * Kulke, Hermann & Dietmar Rothermund (2004), A History of India, 4th edition. Routledge, Pp. xii, 448, ISBN 0-415-32920-5. * Metcalf, Barbara & Thomas R. Metcalf (2006), A Concise History of Modern India (Cambridge Concise Histories), Cambridge and New York: Cambridge University Press. Pp. xxxiii, 372, ISBN 0-521-68225-8. * Spear, Percival (1990), A History of India, Volume 2, New Delhi and London: Penguin Books. Pp.&nbsp;298, ISBN 0-14-013836-6. * Stein, Burton (2001), A History of India, New Delhi and Oxford: Oxford University Press. Pp. xiv, 432, ISBN 0-19-565446-3. * Thapar, Romila (1990), A History of India, Volume 1, New Delhi and London: Penguin Books. Pp.&nbsp;384, ISBN 0-14-013835-8. * Wolpert, Stanley (2003), A New History of India, Oxford and New York: Oxford University Press. Pp.&nbsp;544, ISBN 0-19-516678-7. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.historyofwar.org/country_india.html ინდოეთი] * [http://www.historyofwar.org/articles/people_chandragupta_maurya.html ჩანდრაგუპტა მაურია] * [http://indoeti.blogspot.com/2009/03/blog-post_10.html ჩემი ინდოეთი] * [http://indoeti.blogspot.com/2009/05/blog-post_25.html საქართველო-ინდოეთის ურთიერთობის ისტორიიდან] {{commons|India|ინდოეთი}} {{ვიქსიკონი}} {{ინდოეთის შტატები და ტერიტორიები}} {{აზიის ქვეყნები}} {{ერთა თანამეგობრობა}} [[კატეგორია:ინდოეთი| ]] [[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ბირთვული ქვეყნების სია]] c5s96u4uo9tzjvslibo1bk4jzplsehr 4830514 4830512 2025-07-10T18:45:04Z GiorgiXIII 62215 4830514 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ინდოეთის რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = भारतीय गणराज्य<br />Bhārat Ganarājya<br />Republic of India |სახელი = ინდოეთი |სტატუსი = |დროშა = Flag of India.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Emblem of India.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = satyamēva jayatē |დევიზი ქართულად = ჭეშმარიტება იმარჯვებს |ეროვნული ჰიმნი = [[ფაილი:Jana Gana Mana instrumental.ogg|center]]<br /> Jana Gana Mana |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = India (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ნიუ-დელი]] |latd=28 | latm=36.8 | lats= | latNS=N |longd=77 |longm=12.5 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[მუმბაი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ჰინდი]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[ფედერაციული რესპუბლიკა]] [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ინდოეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[დრაფადი მურმუ]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[ნარენდრა მოდი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = მე-7 |ფართობი = 3 287 590 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 9.56 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 1 428 627 663<ref>{{Cite web |title=World Population Prospects – Population Division – United Nations |url=https://population.un.org/wpp/ |access-date=2 ივლისი, 2023 |work=population.un.org}}</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 1-ლი |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2023 |მოსახლეობის აღწერა = 1 210 854 977<ref>{{Cite web |title=Population Enumeration Data (Final Population) |url=https://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20160522213913/https://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html |archive-date=22 მაისი, 2016 |access-date=17 ივნისი, 2016 |work=2011 Census Data |publisher=[[Registrar General and Census Commissioner of India|Office of the Registrar General & Census Commissioner, India]]}}</ref> |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2011 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 423,1 კაცი/კმ² |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 30-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = 17,65 ტრლნ. $<ref name="IMFWEO.IN">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=534,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2021&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (India) |publisher=[[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი|International Monetary Fund]] |date=10 ოქტომბერი, 2023 |access-date=12 ოქტომბერი, 2023}}</ref> |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-3 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2025 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = 12,940 $ |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 120-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2025 |აგი = 0.685 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = 129-ე |აგი-ს სქოლიო = <ref name="UNHDR">{{Cite web |date=8 სექტემბერი, 2022 |title=Human Development Report 2021/2022 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |access-date=8 სექტემბერი, 2022 |publisher=[[United Nations Development Programme]] |language=en}}</ref> |ვალუტა = [[რუპია]] |ვალუტის კოდი = INR |ქვეყნის_კოდი = IND |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]][[UTC+05:30|+05:30]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.in]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = +91 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ინდოეთი''', ოფიციალურად '''ინდოეთის რესპუბლიკა''' — [[სახელმწიფო]] [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაში]]. ინდოეთი მოსახლეობის რიცხოვნობით პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში, ფართობის სიდიდის მხრივ კი — მეშვიდე. ქვეყნის დედაქალაქია [[ნიუ-დელი]]. ორ საუკუნეზე მეტი ინდოეთი კოლონია იყო, „ბრიტანეთის იმპერიის გვირგვინში ჩასმული თვალ-მარგალიტი“. დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ ქვეყანამ გადალახა ეკონომიკური იზოლაცია და ჩამორჩენილობა და ერთ-ერთ წამყვან სახელმწიფოდ იქცა, ამის დასადასტურებლად საკმარისია ის ფაქტიც, რომ ინდოეთი ფლობს [[ბირთვული იარაღი|ბირთვულ იარაღს]]. == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': ინდოეთის რესპუბლიკა ({{lang-hi|भारत गणराज्य}}, Bhārat Gaṇarājya; {{lang-en|Republic of India}}). * '''ეტიმოლოგია''': მისი სახელწოდება [[ჰინდი|ჰინდის ენაზე]] არის „ბჰარატ“ ({{lang-hi|भारत}}, Bhārat). იგი მომდინარეობს [[არიელები|არიელთა]] ძველინდური ტომის ბჰარატასაგან, რომელთაც ძვ.წ. VI საუკუნეში მძლავრი სახელმწიფო შექმნეს. ევროპულ ენებზე მისი სახელი მდინარე [[ინდი]]დან მომდინარეობს ([[სანსკრიტი|სანსკრიტულად]] Sindhu). ნახევარკუნძულს ადგილობრივები მოიხსენიებენ, როგორც „ჰინდუსტან“ ({{lang-hi|हिन्दुस्तान}}). * '''ქვეყნის კოდი''': IN. == გეოგრაფია == [[ფაილი:India-map-en.svg|thumb|left]] [[ფაილი:Indoetis topo.svg|220პქ.px|მინიატიურა|მარჯვნივ|ინდოეთის ტოპოგრაფიული რუკა]] ქვეყანა [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაში]], მდებარეობს [[ინდოსტანი]]ს სუბკონტინენტზე. მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[პაკისტანი]], [[ავღანეთი]], [[ჩინეთი]], [[ნეპალი]], [[ბჰუტანი]], [[მიანმარი]], [[ბანგლადეში]]. * '''ფართობი''': 3 287 263 კვ. კმ. საზღვრები: საზღვაო — 5686 კმ; სახმელეთო — 15 168 კმ. * '''ბუნება''': ''გეოგრაფიული რაიონები'' – [[ჰიმალაები]], [[ინდო-განგის დაბლობი]], [[დეკანის ზეგანი]]. ''მთიანი სისტემები'' – [[ჰიმალაები]], [[ყარაყორუმი]], ვინდბია, არავალი. ''უმაღლესი მწვერვალები (მ) '' – [[კანჩეჯანღა]] 8598, ნანდა დევი 7817; ''მთავარი მდინარეები (კმ) '' – [[ბრაჰმაპუტრა]] 2900, [[განგი]] 2125 (სულ 2510), გოდავარი 1465, იამუნა (ჯამნა) 1400, კრიშნა 1400, ნარმადა 1310; ''უდიდესი ტბა (კვ. კმ) '' — ჰირაკუდი 1100; ''მთავარი კუნძულები (კვ. კმ) —'' ანდამანის კ-ბი 6408 (დიდი ანდამანი 1536), ნიკობარის კ-ბი 1841 (დიდი ნიკობარი 1045), ლაქშადვიპი 32; ''კლიმატი'' — ტროპიკული, ზომიერი. * '''ბუნებრივი რესურსები''': ქვანახშირი (მსოფლიოში სიდიდით მეოთხე საბადო), [[რკინის მადანი]], [[მანგანუმი]], [[ბოქსიტები]], [[ტიტანი]], [[ქრომიტი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ალმასი]], [[ნავთობი]], [[კირქვა]], სასოფლო-სამეურნეო მიწები. == ისტორია == === ქვის ხანა === [[ფაილი:Bhimbetka rock paintng1.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|ბჰიმბეტკის გამოქვაბულის კედლის მხატვრობა]] [[ნარმადი]]ს [[ხეობა]]ში, ჰატნორში გამართულად მოსიარულე ადამიანის [[ჰომო ერექტუსი]]ს ნარჩენების აღმოჩენა მიუთითებს იმაზე, რომ ინდოეთის ტერიტორიაზე დასახლება მოხდა, უკიდურეს შემთხვევაში, შუა [[პლეისტოცენი]]ს ეპოქაში, დაახლოებით 500 000-200 000 წლის წინ. დაახლოებით 30 000 წლის წინ ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო [[მეზოლითი]]ს ხანა, რომელიც გაგრძელდა დაახლოებით 25 000 წლის განმავლობაში. საზოგადოდ, მიღებულია, რომ თანამედროვე ადამიანები სუბკონტინენტზე დასახლდნენ უკანასკნელი გამყინვერების პერიოდის ბოლოს ან დაახლოებით 12 000 წლის წინ. პირველი ცნობილი მუდმივი დასახლებები წარმოიქმნა 9000 წლის წინ [[მადჰია-პრადეში]]ს შტატში, [[ბჰიმბეტკა]]ს ტერიტორიაზე. ნეოლითური კულტურის ყველაზე ადრეული კვალი, რადიოკარბონული ანალიზის თანახმად, დაკავშირებულია ძვ. წ. VIII ათასწლეულის შუა ხანებთან და ნაპოვნია [[გუჯარათი]]ს შტატში [[კამბეის ყურე]]სთან. ნეოლითური კულტურის ნიმუშები, რომლებიც თარიღდება ძვ. წ. VII ათასწლეულით, აღმოჩენილი იყო, აგრეთვე, თანამედროვე [[პაკისტანი]]ს [[ბალოჩისტანი]]ს პროვინციაში [[მერგარჰი]]ს სადგურზე. გვიანი ნეოლითური ხანის კულტურები ყვაოდა მდინარე ინდის ხეობაში ძვ. წ. VI-II ათასწლეულებში და სამხრეთ ინდოეთში ძვ. წ. 2800-1200 წწ. შორის პერიოდში. ისტორიულ რეგიონში მდებარეობს სამხრეთ აზიაში რამდენიმე უძველესი ნამოსახლარი და მძლავრი ცივილიზაცია. ადრეპალეოლითურ პერიოდთან დაკავშირებული უძველესი ადგილები არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩენილია პაკისტანში მდ. [[სოანი]]ს [[ხეობა]]ში. პირველი სოფლური ტიპის დასახლებები გაჩნდა მერგარჰში [[ნეოლითის ხანა]]ში, ხოლო პირველი საქალაქო ტიპის დასახლებები — მდ. [[ინდი]]ს ხეობაში, რომელთაგან ყველაზე მნიშვნელოვანია [[მოჰენჯო-დარო]] და [[ჰარაპა]]. === ბრინჯაოს ხანა === [[ფაილი:Historic pakistan rel96b.JPG|მინი|250პქ|პაკისტანის რუკა ძირითადი ისტორიული ადგილებით]] [[ბრინჯაოს ხანა]] ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო ძვ. წ. 3300 წელს მდ. [[ინდი]]ს [[ხეობა]]ში ცივილიზაციების წარმოქმნით. ამ პერიოდის ძირითად დამახასიათებელ თვისებას წარმოადგენს მეტალურგიის მაღალი განვითარება - [[სპილენძი]]ს, [[ბრინჯაო]]ს, [[ტყვია|ტყვიისა]] და [[კალა|კალის]] დნობა. ინდური ცივილიზაციების აყვავება მოდის ძვ. წ. 2600-1900 წწ. შორის პერიოდში. ამ პერიოდში ინდოეთის სუბკონტინენტზე ჩნდება ქალაქები და იწყება გრანდიოზული მშენებლობა. ეს უძველესი ცივილიზაცია ჩამოყალიბდა მდ. [[ინდი]]ს [[ხეობა]]ში და გავრცელდა მდ. [[გჰაგჰრა]]-ჰაკრას [[ხეობა]]ში (იგი მრავალი მეცნიერის მიერ გაიგივებულია ვედურ მდინარე [[სარასვატი|სარასვატთან]]), [[განგი]]სა და [[ჯამუნა]]ს [[შუამდინარეთი|შუამდინარეთში]], [[გუჯარათი|გუჯარათსა]] და ჩრდილოეთ ავღანეთში. ინდური ცივილიზაციის განსხვავებულ თავისებურებებს წარმოადგენს [[აგური]]თ ნაგები ქალაქები მაღალგანვითარებული საკანალიზაციო სისტემით და მრავალსართულიანი სახლებით. უმძლავრესი საქალაქო ცენტრები იყო [[ჰარაპა]] და [[მოჰენჯო-დარო]], დჰოლავირა, ლოტჰალი, კალიბანგა და სხვ. მდ. [[სარასვატი]]ს ამოშრობის და მდ. [[ინდი]]ს [[კალაპოტი]]ს შეცვლის შედეგად მოხდა დიდი გეოლოგიური და კლიმატური ცვლილებები, რამაც გამოიწვია რეგიონში ტყეების გაქრობა და გაუდაბურება. ეს ფაქტორი გახდა ინდური ცივილიზაციების დაკნინების და გაქრობის მიზეზი. === რკინის ხანა === * '''ვედური ცივილიზაცია''' ვედური კულტურა ეს არის ინდურ-არიული კულტურა, რომელიც ასოცირდება ვედებთან — ვედურ სანსკრიტზე შედგენილ [[ინდუიზმი]]ს წმინდა წერილებთან. მეცნიერებაში მიღებული თვალსაზრისით ვედური ცივილიზაცია არსებობდა ძვ. წ. [[II ათასწლეული]]ს შუა ხანებიდან [[I ათასწლეული]]ს შუა ხანებამდე. ეს თარიღი საკამათოა ზოგიერთი ინდოელი და დასავლეთელი [[ისტორიკოსი]]სა და მეცნიერისათვის, რომლებიც ვედური პერიოდის დასაწყისად მიიჩნევენ ძვ. წ. IV ათასწლეულს და ინდურ ცივილიზაციას აიგივებენ ვედურთან. სწორედ ვედურ პერიოდში ჩამოყალიბდა ინდური კულტურა, ენა და [[რელიგია]]. ვედური პერიოდის პირველი 500 წელი (ძვ. წ. 1500-1000 წწ.) ემთხვევა ინდოეთის [[ბრინჯაო]]ს ხანას, ხოლო უკანასკნელი 500 წელი (ძვ. წ. 1000-500 წწ.) რკინის ხანას. XIX საუკუნეში ევროპელმა კოლონიზატორებმა წამოაყენეს ინდოეთის არიული დაპყრობების თეორია, რომლის თანახმად, ძვ. წ. II ათასწლეულის დასაწყისში [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]] მოექცა მომთაბარე [[არიული ტომები]]ს ერთდროული მასიური დაპყრობის ქვეშ, რომელთაც თან მოიტანეს საკუთარი ვედური კულტურა. თუმცა, უკანასკნელმა არქეოლოგიურმა მონაცემებმა და ლინგვისტურმა კვლევებმა უარყო ეს ჰიპოთეზა. მის ნაცვლად მეცნიერებმა წამოაყენეს „ინდოარიული მიგრაციის“ სხვადასხვა თეორია. ამ თორიის დამცველთა თანახმად, ინდო-არიული ტომები განსახლდნენ ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთ რეგიონებში ძვ. წ. II ათასწლეულის დასაწყისში და ასიმილაცია განიცადეს ადგილობრივ მოსახლეობასთან გადასცეს რა მათ საკუთარი ენა და ვედური კულტურა. სხვა მოსაზრებით, ინდოეთიდან წასვლის თეორიის მომხრეები ამტკიცებენ, რომ [[არიელები]] თავდაპირველად იყვნენ ინდოეთის სუბკონტინენტის ძირძველი მოსახლეობა და რიგი მიგრაციების შედეგად მოგვიანებით განსახლდნენ მის ფარგლებს გარეთ. მას შემდეგ, რაც ძვ. წ. II ათასწლეულში [[ჰარაპა]]ს ურბანული ცივილიზაცია წავიდა დაქვეითებისკენ, თანდათანობით უფრო მნიშვნელოვანი როლის თამაში დაიწყო მიწათმოქმედებამ, ხოლო ორგანიზაციულ-საზოგადოებრივ სტრუქტურაში — კასტებად დაყოფამ. ძვ. წ. X საუკუნისათვის ინდოეთის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში დაიწყო [[რკინის ხანა]]. ამ პერიოდს მეცნიერები უკავშირებენ „ატჰარვა ვედის“ შექმნას. ეს არის პირველი ძველინდური ტექსტი, რომელშიც ნახსენებია რკინა. ითვლება, რომ ამ გვიან ვედურ პერიოდშო მოხდა მრავალრიცხოვანი მცირე სამთავროების ე. წ. [[მაჰაჯანაპადები]]ს ჩამოყალიბება. ამავე პერიოდით ათარიღებენ მეცნიერები ძველი ინდური ეპიკური პოეზიის ძეგლებს „[[მაჰაბჰარატა|მაჰაბჰარატასა“]] და „[[რამაიანა]]ს“. * '''მაჰაჯანაპადები''' ვედური პერიოდის დასასრულს ინდოეთის სუბკონტინენტზე გაჩნდა რიგი მცირე სამეფოებისა და ქალაქ-სახელმწიფოებისა, რომელთაგან მრავალი მოხსენებულია ძვ. წ. X საუკუნის შემდგომ პერიოდით დათარიღებულ ვედურ და ადრეინდურ [[ლიტერატურა]]ში. ამ დროს ქალაქ-სახელმწიფოთა უმრავლესობა მოიხსენებოდა ჯანაპადებად. ჯანაპადების მოსახლეობის დიდ ნაწილს შეადგენდა სუსტად განვითარებული პოლიტიკური და სოციალური სტრუქტურის მქონე ტომები. ბრაჰმანული თეორიის მიხედვით, როგორც ჩანს, [[ბუდა]]ს პერიოდის საზოგადოებას არ გააჩნდა კასტური სისტემა. ის წარმოადგენდა სუსტად სტრუქტურირებულ საზოგადოებას, სადაც არ არსებობდა სრულფასოვანი [[მონარქია]]. უფრო მეტიც, ის ემსგავსებოდა [[ოლიგარქია]]ს ან ზოგიერთი ფორმით, [[რესპუბლიკა]]ს. [[ფაილი:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|მინი|ბუდას ბერძნულ-ბუდისტური სტატუეტი I-II ს.ს. განდჰარა]] ძვ. წ. V საუკუნისათვის წარმოიქმნა 16 სამეფო ან „რესპუბლიკა“ ცნობილი მაჰაჯანაპადებად — ქაში, ქოსალა, ანგა, მაგადჰა, ვრიჯი, მალა, ჩედი, ვამშა, კურუ, პანჩალა, მატსია, შურასენა, ასსაკა, ავანტი, განდჰარა და კამბოჯა. ისინი გადაიჭიმნენ [[ინდ-განგი]]ს დაბლობზე, თანამედროვე [[ავღანეთი]]დან [[მაჰარაშტრა]]მდე და [[ბენგალია]]მდე. ამ პერიოდში დაიწყო ინდური ცივილიზაციის შემდეგ მეორე მძლავრი ურბანიზაციის პერიოდი. [[სუბკონტინენტი]]ს დანარჩენ ნაწილზე, როგორც ჩანს, არსებობდა მრავალი სხვა მცირე სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი, რომელთა შესახებ ცნობები გვხვდება ლიტერატურაში. ზოგიერთ მათგანში სამეფო ხელისუფლება გადადიოდა მემკვიდრეობით, ზოგიერთში კი თავად ირჩევდნენ საკუთარ მმართველებს. ძირითადი სალაპარაკო ენა მოსახლეობის ზედა ფენებში იყო [[სანსკრიტი]], ხოლო დაბალი სოციალური ფენები ჩრდ. ინდოეთში ურთიერთობდნენ განსხვავებულ ადგილობრივ დიალექტებზე ე. წ. პრაკრიტზე. ძვ. წ. V საუკუნეში ე. ი. [[ბუდა]]ს დაბადების მომენტისათვის 16 სამეფოთაგან მრავალი გაერთიანდა და წარმოიქმნა ოთხი შედარებით მსხვილი გაერთიანება - ვატსა, ავანტი, ქოშალა და [[მაგადჰა]]. იმ პერიოდის რელიგიურ პრაქტიკაში ძირითადი იყო ბრაჰმანების მიერ შესრულებული რთული ვედური რიტუალები. ითვლება, რომ ზუსტად ამ პერიოდში, ძვ. წ. VII-V საუკუნეებში ჩაიწერა [[უპანიშადები]] — გვიანი ვედური პერიოდის რელიგიურ-ფილოსოფიური ტექსტები. უპანიშადებმა უდიდესი გავლენა მოახდინა ინდური ფილოსოფიის ფორმირებაზე და თითქმის ერთდროულად წარმოქმნილმა ბუდიზმმა და ჯაინიზმმა საკუთარ თავში განასახიერეს ამ პერიოდის აზროვნების ოქროს ხანა. ძვ. წ. 537 წ. [[სიდჰართა გაუტამა]]მ მიაღწია „გასხივოსნებას“ და გახდა ბუდა — „ზიარებული“. [[ბუდიზმი]]სა და [[ჯაინიზმი]]ს დოქტრინებში აქცენტირებული იყო [[ასკეტიზმი]] და ვრცელდებოდა [[პრაკრიტი]]ს ენებზე, რაც ფართო მასებზე გავლენის მოხდენას ემსახურებოდა. მათ უდიდესი გავლენა მოახდინეს ინდურ ტრადიციულ რელიგიურ პრაქტიკაზე. კერძოდ, ვეგეტარიანელობაზე, ცხოველთა მოკვლის შეზღუდვაზე და ა. შ. ამავე დროს, ჯაინიზმის გეოგრაფიული გავლენა შემოიფარგლა მხოლოდ ინდოეთით, ხოლო ბუდისტმა ბერებმა [[ბუდა]]ს სწავლება გაავრცელეს [[ტიბეტი|ტიბეტში]], [[შრი-ლანკა]]ზე, [[ცენტრალური აზია|ცენტრალურ]], [[აღმოსავლეთი აზია|აღმოსავლეთ]] და [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია|სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაზე]]. === სპარსული და ბერძნული დაპყრობები === [[ფაილი:MacedonEmpire.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|ალ. მაკედონელის დაპყრობები ჩრდ. ინდოეთამდე და თანამედროვე პაკისტანამდე.]] ძვ. წ. 520 წ. [[სპარსეთი]]ს [[მეფე]] [[დარიოს I]]ის მმართველობის დროს [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილი (თანამედროვე აღმოსავლეთ [[ავღანეთი]] და [[პაკისტანი]]) იქნა დაპყრობილი [[სპარსეთი]]ს აქემენიდური იმპერიის მიერ. სპარსელთა ბატონობა აქ მომდევნო ორი საუკუნის განმავლობაში გაგრძელდა. ძვ. წ. 334 წ. ალექსანდრე მაკედონელმა, დაიპყრო რა [[მცირე აზია]] და [[აქემენიდების იმპერია]], მიაღწია [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილო-დასავლეთ საზღვრებს. მან გაიმარჯვა ადგილობრივ რაჯაზე, [[ჰიდასპის ბრძოლა|მეფე პორზე]] და დაიპყრო [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]ს დიდი ნაწილი, მაგრამ ალექსანდრეს მეომრებმა მოულოდნელად უარი განახცადეს წინსვლაზე და მდ. [[ბიასი]]ს გადაკვეთაზე, იქ სადაც თანამედროვე ქალაქი [[ჯალანდჰარი]]ა გაშენებული. [[ალექსანდრე მაკედონელი]] იძულებული გახდა ლაშქრობა შეეწყვიტა და უკან დაბრუნებულიყო სამხრეთ-დასავლეთის გზით. სპარსულმა და ბერძნულმა დაპყრობებმა დიდი ისტორიული გავლენა მოახდინეს ინდური ცივილიზაციის განვითარებაზე. სპარსულმა პოლიტიკურმა სისტემამ გავლენა იქონია სუბკონტინენტის მმართველობის გვიანდელ ფორმებზე. განსაკუთრებით, [[მაურიების იმპერია|მაურიების იმპერიის]] ადმინისტრაციულ სტრუქტურაზე. დამატებით ამასთან, [[განდჰარა]]ს რეგიონში (ეს არის აღმოსავლეთ [[ავღანეთი]] და ჩრდილო-დასავლეთ [[პაკისტანი]]) ინდური, სპარსული, ცენტრალურ-აზიური და ბერძნული კულტურების შერევის შედეგად წარმოიშვა ბერძნულ-ბუდისტური კულტურა, რომელმაც იარსება [[V საუკუნე|ახ. წ. V საუკუნემდე]] და გავლენა იქონია [[ბუდიზმი]]ს გვიანდელი ფორმის — [[მაჰაიანა]]ს ფორმირებაზე. === მაგადჰას იმპერია === თექვსმეტ მაჰაჯანაპადს შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო [[მაგადჰა]], რომელსაც ისტორიის მთელ მანძილზე მართავდნენ სხვადასხვა საგვარეულო დინასტიები. [[მაგადჰა]]ს დამაარსებელი იყო ძვ. წ. 684 წ. [[ჰარტიანკების დინასტია]]. მისი დედაქალაქი იყო [[რაჯაგრიჰა]], რომელსაც მოგვიანებით ეწოდა [[პატალიპუტრა]] (თანამედროვე [[პატნა]]). მოგვიანებით მმართველობაში მოვიდა [[შიშუნაგის დინასტია]], რომელიც ძვ. წ. 424 წ. [[ნანდას დინასტია]]მ შეცვალა. [[მაგადჰა]]ს სამეფომ ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან ტერიტორიულ და ეკონომიკურ აყვავებას მიაღწია მაურიების დინასტიის პერიოდში. მაურიების სამეფო გადაიჭიმა თითქმის მთელ სუბკონტინენტზე კუნძულ შრი-ლანკისა და ნახევარკუნძულის სამხრეთით მდებარე მცირე ნაწილის გარდა. თუმცა ისინი მაურიების მოკავშირე სამეფოებად ითვლებოდნენ. === მაურიების დინასტია === [[ფაილი:Mauryan Empire Map.gif|მინი|250პს.|მაურიების იმპერია]] ძვ. წ. 321 წ. [[ჩანდრაგუპტა მაურია]]მ დაამარცხა რა ნანდას დინასტიის უკანასკნელი მეფე [[დჰანა ნანდა]], [[ჩანაკია]]სთან შეთანხმებით დააარსა [[მაურიების სახელმწიფო]]. ჩანდრაგუპტას მმართველობიდან დაწყებული მაურიებმა არა მხოლოდ დაიპყრეს და გააერთიანეს პრაქტიკულად მთელი [[ინდოსტანის ნახევარკუნძული]], არამედ გააფართოვეს მისი საზღვრები [[ირანი]]სა და შუა აზიის ხარჯზე. ჩანდრაგუპტამ მნიშვნელოვანი როლი შეიტანა სამხრეთ ინდოეთში [[ჯაინიზმი]]ს გავრცელების საქმეში. [[ჩანდრაგუპტა მაურია]] შეცვალა მისმა შვილმა [[ბინდუსარა]]მ, რომლის დროსაც გაგრძელდა საზღვრების გაფართოება [[კალინგას სამეფო]]ს და სხვა სამეფოების დაპყრობის ხარჯზე [[ინდოსტანის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთში. [[ბინდუსარა]] ტახტზე საკუთარმა შვილმა აშოკმა შეცვალა, რომელიც მმართველობის პირველ წლებში ცდილობდა იმპერიის საზღვრების შემდგომ გაფართოებას, მაგრამ კალინგას სისხლისმღვრელი დაპყრობის შემდეგ, მან უარი თქვა ძალადობაზე, მიუბრუნდა ბუდიზმს და [[აჰიმსა]]ს პრინციპის ერთგული გახდა. [[აშოკა]]ს ედიქტები წარმოადგენს თავისთავად შემონახულ უძველეს ინდურ დოკუმენტებს, რომელთა წყალობით შესაძლებელი გახდა მომდევნო დინასტიებისა და მმართველების მეტ-ნაკლებად ზუსტი დათარიღება. [[აშოკა]]ს მმართველობის დროს [[ბუდიზმი]] ფართოდ გავრცელდა აღმოსავლეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[აზია]]ში. ხოლო [[აშოკა]]ს შვილიშვილი [[სამპრატი]] მიუბრუნდა ჯაინიზმს და დიდი როლი ითამაშა ამ სარწმუნოების გავრცელებაში. === მომდევნო დინასტიები === ძვ. წ. 185 წ. დაარსებულ იქნა [[შუნგას დინასტია]]. ეს მოხდა მას შემდეგ, რაც მაურიების უკანასკნელი მეფე [[ბრიჰადრათჰა]] მოკლულ იქნა მაურიების არმიის მთავარსარდლის [[პუშიამიტრა შუნგა]]ს მიერ შუნგების დინასტია შეცვალა [[კანვას დინასტია]]მ, რომელიც მართავდა აღმოსავლეთ ინდოეთს ძვ. წ. 71-26 წწ. იგი შეცვალა [[სატავაჰანას დინასტია]]მ და [[მაგადჰა]]ს იმპერიის ადგილას შეიქმნა [[ანდჰრა]]ს სამეფო. == ადრეული შუა სამეფო — ოქროს ხანა == [[ფაილი:Badami-chalukya-empire-map.svg|მინი|250პს|ჩალუკიას იმპერია]] შუა პერიოდი აღინიშნა კულტურის შესამჩნევი აღმავლობით. ჩვ.წ.აღ.მდე 230 წ. სამხრეთ ინდოეთს მართავდა [[სატავაჰანების დინასტია]], რომელიც ცნობილია აგრეთვე, როგორც [[ანდჰრები]]. დინასტიის მეექვსე მეფემ სახელად [[შატაკარნი|შატაკარნმა]] მოიპოვა გამარჯვება ჩრდილოინდურ დინასტია [[შუნგა]]ზე. დინასტიის სხვა ცნობილი მეფეთაგანია [[გაუტამიპუტრა შატაკარნი]]. ჰიმალაებში ძვ. წ. II საუკუნიდან ახ. წ. III საუკუნემდე არსებობდა [[კუნინდას სამეფო]]. ახ. წ. I ს. შუა ხანებში ჩრდილო დასავლეთ ინდოეთში შეიჭრა ქუშანის დინასტია - შექმნა [[ქუშანის სამეფო]], რომელიც საბოლოოდ გადაიჭიმა [[პეშავარი]]დან [[ბენგალიის ყურე]]მდე. მის შემადგენლობაში შედიოდა, ასევე, ძველი [[ბაქტრია]] (თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს [[ჩრდილოეთი]]) და სამხრეთ [[ტაჯიკეთი]]. [[დასავლეთ ქშატრაპების სამეფო]] (35-405 წწ.), რომელიც განფენილი იყო ინდოეთის დასავლეთ და ცენტრალურ ნაწილში, იმართებოდა [[საკები]]ს მიერ, რომლებმაც შეცვალეს [[ინდო-სკვითები]]. [[საკები]] იყვნენ [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილოეთ ნაწილის მმართველების [[ქუშანის სამეფო]] დინასტიის და ცენტრალური ინდოეთის მფლობელების [[სატავაჰანები]]ს (ანდჰრების) თანამედროვეები. სხვადასხვა დროს ინდოეთის [[ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ ნაწილს ფლობდნენ ისეთი სამეფოები და იმპერიები, როგორიცაა, [[პანდია]], ადრეული [[ჩოლა]], [[ჩერა]], [[კადამბა]], [[დასავლეთის განგთა დინასტია|დასავლეთ განგა]], [[პალავა]] და [[ჩალუკია]]. ზოგიერთმა სამხრეთ სამეფომ შექმნა [[ზღვისპირეთის იმპერია]], რომელიც განიფინა მთელ [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზია]]ზე. [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს სამხრეთზე პირველობისათვის ბრძოლაში აღნიშნული სამეფოები პერიოდულად ებრძოდნენ ერთმანეთს ისევე, როგორც [[დეკანი]]ს სახელმწიფოს. გარკვეულ პერიოდში [[კალაბჰარები]]ს ბუდისტურმა სამეფომ დაარღვია [[ჩოლა]]ს, [[ჩერა|ჩერაა]]ს და [[პანდია]]ს იმპერიების დომინანტური მდგომარეობა ინდოეთის სუბკონტინენტის სამხრეთ ნაწილში. === ჩრდილო-დასავლეთის შერეული კულტურები === [[ფაილი:Demetrius I of Bactria.jpg|მინი|250|დემეტრიოს I ბაქტრიელი]] ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთის შერეული კულტურები მოიცავს ინდურ-ბერძნულ, ინდურ-სკვითურ, ინდურ-პართიულ და ინდურ-სასანიდურ კულტურებს. [[დემეტრიოს I ბაქტრიელი]] (ძვ. წ. 205-171 წწ.) იყო [[ინდო-ბერძნული სამეფო]]ს დამაარსებელი. დემეტრიოს I-ის მიერ სამეფო დაარსებულ იქნა ძვ. წ. 180 წ. და მდებარეობდა თანამედროვე [[ავღანეთი]]სა და [[პაკისტანი]]ს ტერიტორიებზე. მან იარსება თითქმის 200 წელი, რომლის განმავლობაში სამეფოს მართავდა ხშირად ერთმანეთის წინააღმდეგ კონფლიქტში მყოფი 30-ზე მეტი ბერძენი მეფე. ინდო-სკვითები იყვნენ ინდოევროპელი საკების (ე. წ. [[სკვითები]]ს) ერთ-ერთი განშტოება, რომლებიც თავდაპირველად სამხრეთ [[ციმბირი]]დან გადასახლდნენ [[ბაქტრია]]ში, შემდეგ [[სოგდიანა]]ში, ქაშმირში, [[არახოზია]]ში, [[განდჰარა]]სა და საბოლოოდ მთელ ინდოეთში. მათი სამეფო არსებობდა ძვ. წ. II-I სს. მოგვიანებით, ინდო-პართიულმა სამეფომ, გაიმარჯვა რა მრავალ კუშან მმართველზე, როგორიცაა მაგ: [[კუჯულა კადფიზი]], დაიპყრო თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს დიდი ნაწილი და [[პაკისტანი]]ს ჩრდილოეთ ნაწილი. [[ირანი]]ს სასანიდური იმპერია არსებობდა [[გუპტას იმპერია]]სთან ერთდროულად. ის გადაიჭიმა თანამედროვე პაკისტანის ტერიტორიებამდე, სადაც შედეგად წარმოიქმნა შერეული ინდურ და სპარსული კულტურა, რომელიც ცნობილია ინდურ-სასანური კულტურის სახელით. === რომაელთა ვაჭრობა ინდოეთთან === [[ფაილი:AugustusCoinPudukottaiHoardIndia.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|მარცხვივ|[[რომი]]ს იმპერატორ [[ოქტავიანე ავგუსტუსი]]ს [[მონეტა]]. ნაპოვნია [[პუდუკოტაი]]ში. [[ბრიტანეთის მუზეუმი]]]] [[რომი]]ს ვაჭრობა ინდოეთთან დაიწყო დაახლოებით ახ. წ. I ს. იმპერატორ [[ოქტავიანე ავგუსტუსი]]ს მმართველობის დროს, მის მიერ [[პტოლემაიოსები]]ს ეგვიპტის დამარცხების შემდეგ. ამ ეპოქიდან დაწყებული ინდოეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო პარტნიორი დასავლეთში იყო [[რომის იმპერია]]. ძვ. წ. 130 წ. [[ევდოქსია კიზიკი]]ს მიერ დაწყებული ვაჭრობა სწრაფად განვითარდა და [[სტრაბონი]]ს თანახმად, ოქტავიანე ავგუსტუსის მმართველობის პერიოდში ყოველდღიურად 120 ხომალდი ასრულებდა სავაჭრო რეისს ეგვიპტის საპორტო ქალაქ [[მიოს ქორმოსი]]დან ინდოეთში. ამ ვაჭრობაში [[რომაელები]] ხარჯავდნენ უზარმაზარი რაოდენობით [[ოქრო]]ს, რომელიც გამოიყენებოდა [[ქუშანის სამეფო|ქუშანების იმპერიაში]] მონეტების შესაქმნელად. ოქროს მონეტების გადინებაზე ინდოეთში მოწმობს [[პლინიუს უფროსი]] თავის ნაშრომში [[„ ბუნების ისტორია”|„ბუნების ისტორია”]] ყველაზე უფრო მოკრძალებული გამოთვლებით, ინდოეთში, ჩინეთსა და არაბეთის ნახ/კ-ზე ყოველდღიურად მიედინებოდა დაახლოებით ასი მილიონი [[სესტერცი]]. სწორედ ეს თანხა ღირს ჩვენი ფუფუნება და ჩვენი ქალები. მთელი ამ იმპორტის მხოლოდ უმნიშვნელო პროცენტია განკუთვნილი ღმერთებისა და გარდაცვლილთა სულების მსხვერპლშესაწირად. ინდურ-რომაული ვაჭრობის სავაჭრო მარშრუტები და პორტები დეტალურად აღწერილია I ს.-ის ბერძნულ სანაოსნო დოკუმენტებში „ერითრეის ზღვის გადაცურვა“. === გუპტების დინასტია === ახ. წ. IV-V სს. [[გუპტების დინასტია]]მ შეძლო ჩრდ. ინდოეთის დიდი ნაწილის ერთ დიდ იმპერიდ გაერთიანება. ეს პერიოდი ცნობილია ინდოეთის ოქროს ხანად. ინდუსურმა კულტურამ, მეცნიერებამ და პოლიტიკურმა სისტემამ მიაღწია თავისი განვითარების ახალ საფეხურებს. დინასტიის ყველაზე თვალსაჩინო წარმომადგენლები იყვნენ [[ჩანდრაგუპტა I]], [[სამუდრაგუპტა]], [[ჩანდრაგუპტა II]]. დასავლეთევროპელი მეცნიერების აზრით, სწორედ ამ დროს ჩაიწერა [[ინდუიზმი]]ს წმინდა ტექსტები — [[პურანები]]. იმპერიამ არსებობა შეწყვიტა ცენტრალური აზიიდან [[ჰუნები]]ს შემოჭრის შედეგად. გუპტების იმპერიის განადგურების შემდეგ V ს-ში ინდოეთის ტერიტორიაზე კვლავ წარმოიქმნა მთელი რიგი მცირე სამეფოებისა. VII ს.-ის I ნახევრამდე გუპტების დინასტიის ერთი შტო აგრძელებდა [[მაგადჰა]]ს მართვას. სანამ მეფე [[ჰარშა]] ბარდჰანამ, საბოლოოდ, ბოლო არ მოუღო გუპტებს და საკუთარი იმპერია არ დააარსა. თეთრი ჰუნები, რომლებიც შესაძლოა იყვნენ [[ეფთალიტები]]ს ტომების ნაწილი, დასახლდნენ [[ავღანეთი]]ს ტერიტორიაზე V ს. დასაწყისში დედაქალაქ [[ბამიანის პროვინცია|ბამიანი]]ს მიდამოებში. სწორედ ისინი აღმოჩნდნენ გუპტების დინასტიის დაცემის მიზეზი, რომლის შემდეგ დასრულდა ჩრდ. ინდოეთში ოქროს ხანა. თუმცა ეს ისტორიული ცვლილებები არ შეხებია [[დეკანი]]სა და სამხრეთ ინდოეთის დიდ ნაწილს... === გვიანი შუა საუკუნეები — კლასიკური პერიოდი === ინდოეთის ისტორიის კლასიკური პერიოდი დაიწყო VII ს-ში ჩრდ. ინდოეთის აღორძინებით [[მეფე]] ხარშის დროს და დასრულდა XIV ს-ში მუსულმანთა შემოჭრების შედეგად ვიჯაიანაგართა იმპერიის დაცემით სამხრეთში. ამ პერიოდში მოხდა ინდური ხელოვნების აყვავება და ძირითადი რელიგიური და ფილოსოფიური სისტემების განვითარება, რომელიც გახდა სხვადასხვა სფეროში თანამედროვე [[ინდუიზმი]]ს, [[ბუდიზმი]]ს და [[ჯაინიზმი]]ს გამოვლინების საფუძველი. VII ს-ში მეფე [[ჰარშა]]მ წარმატებით გააერთიანა ჩრდილოეთ ინდოეთი ერთ სახელმწიფოში, რომელიც დაიშალა მისი გარდაცვალებისთანავე. VII-IX სს. ჩრდ. ინდოეთზე კონტროლის განხორციელებაში სამი დინასტია ეცილებოდა ერთმანეთს: [[პრატიხარები]], ბენგალიური [[პალას დინასტია]] და დეკანელი [[რაშტრაკუტები]]. მოგვიანებით [[სენა]]ს დინასტიამ დაიპყრო [[პალა]]ს [[სამეფო]], ხოლო [[პრატიხარების იმპერია]] დაიშალა მცირე სამეფოებად. ეს იყო პირველი ე. წ. [[რაჯპუტები]] — სათავადოები, რომლებმაც ამა თუ იმ ფორმით იარსებეს თითქმის ათასი წელიწადი — 1947 წ. [[დიდი ბრიტანეთი]]დან ინდოეთის საბოლოო გამოყოფამდე. პირველი ცნობილი სათავადოები — რაჯპუტები წარმოიშვა VI ს-ში რაჯასტჰანში, რომლის შემდეგ რაჯპუტების მცირე დინასტიები მართავდნენ ჩრდ. ინდოეთის დიდ ნაწილს. პრიტჰვირაჯ [[ჩაუჰანი]] არის ჩაუჰანთა დინასტიის ერთ — ერთი წარმომადგენელი, რომელმაც სახელი გაითქვა მომავალ ისლამურ [[სასულთნო]]ებთან სისხლიანი კონფლიქტებით. VII ს-დან XI ს-ის დასაწყისამდე თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს, ჩრდ. [[პაკისტანი]]სა და [[ქაშმირი]]ს ტერიტორიას მართავდა დინასტია [[შაჰი]]. მეფე ხარშის სიკვდილის შემდეგ ერთიანმა სრულიადინდურმა [[სახელმწიფო]]მ ჩრდილოეთში არსებობა შეწყვიტა მისი შექმნის ცდები ამიერიდან უკვე სამხრეთში მიმდინარეობდა. [[ჩალუკია]]ს იმპერია მართავდა ინდოეთის სამხრეთ და ცენტრალურ ნაწილს 550-750 წწ. [[დედაქალაქი]]თ [[ბადამი]] და მოგვიანებით 970-1190 წწ. [[კალიანი]] (თანამედროვე [[კარნატაკა]]ს შტატი). დაახლოებით იმავე პერიოდში სამხრეთ ნაწილს მართავდა ასევე [[პალავა]]ს დინასტია კანჩიდან. XII ს. ჩალუკიას იმპერიის დაცემის შემდეგ მისმა ვასალებმა - ჰოისალებმა ჰალებიდან, კაკატიებმა ვარანგალიდან, იადავებმა დევაგირიდან და კალაჩურების სამხრეთ განშტოებამ ჩალუკიას უზარმაზარი იმპერია გაიყვეს ერთმანეთში. მოგვიანებით ჩრდილოეთ თამილ-ნადში წარმოიქმნა [[ჩოლა]]ს სამეფო, ხოლო [[ქერალა]]ში — [[ჩერა]]ს სამეფო. 1343 წლისათვის ამ სამეფოებმა შეწყვიტეს არსებობა და მათ ადგილას წარმოიქმნა [[ვიჯაიანაგარის იმპერია]]. სამხრეთ ინდოეთის სამეფოებმა, დაამყარეს რა თავიანთი კონტროლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის [[ზღვისპირეთი]]ს ტერიტორიებზე თავისი გავლენა გაავრცელეს [[ინდონეზია]]მდე. სამხრეთ ინდოეთის საპორტო ქალაქები ფართოდ იყო ჩაბმული დასავლეთში [[ევროპა]]სთან და აღმოსავლეთში სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[აზია]]სთან. კლასიკურ პერიოდში დიდი აღმავლობა განიცადა [[ლიტერატურა]]მ ადგილობრივ ენებზე და [[არქიტექტურა]]მ. ეს გრძელდებოდა XIV ს. დასაწყისამდე მანამ, სანამ სამხრეთ ინდოეთის სამეფოები არ შეეჯახნენ [[დელის სასულთნო]]ს თავდასხმებს, რომელიც ამ დროისთვის უკვე მყარად იყო დამკვიდრებული ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილოეთ ნაწილში დედაქალაქით [[დელი]]ში. [[ვიჯაიანაგარის იმპერია]]მ მისი თავდასხმების შედეგად, ბოლოსდაბოლოს, შეწყვიტა არსებობა. === ისლამური სასულთნოები === მას შემდეგ, რაც მუსლიმებმა დაიპყრეს ინდოეთის ძველი დასავლელი მეზობელი — [[ირანი]], მათი ყურადღების განსაკუთრებული ობიექტი გახდა ინდოეთი, რომელიც იმ დროისთვის წარმოადგენდა რეგიონს - უმდიდრესი კლასიკური ცივილიზაციით, გაცხოველებული საერთაშორისო ვაჭრობით და მაშინდელ მსოფლიოში [[ალმასი]]ს მოპოვებით ცნობილ ერთადერთ რეგიონს. სხვადასხვა ჩრდილოინდური სამეფოების მხრიდან რამდენიმესაუკუნოვანი წინააღმდეგობის შემდეგ ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილოეთ ნაწილში წარმოიქმნა რიგი ისლამური იმპერიები (სასულთნოები), რომლებმაც რამდენიმე ასწლეული იარსებეს. ჯერ კიდევ ილამურ დაპყრობებამდე სამხრეთ ინდოეთის სანაპიროებზე, ძირითადად [[ქერალა]]ში მრავალრიცხოვანი მუსლიმური სავაჭრო თემები, სადაც მუსლიმანთა მცირერიცხოვანი ჯგუფები ჩამოდიოდნენ, ძირითადად, [[არაბეთი]]ს [[ნახევარკუნძული]]დან ინდოეთის ოკეანის სავაჭრო გზის გავლით. მათ თან ჩამოიტანეს [[ისლამი]] — [[აბრაამისეული რელიგიები|აბრაამის რელიგია]], რომელიც შეერწყა ადგილობრივ ინდუისტურ კულტურას. მოგვიანებით დასავლეთში აყვავდა [[დეკანი]]ს სასულთნოები და [[ბაჰმანის სასულთნო]]. === დელის სასულთნო === XII-XII სს. [[არაბები]], [[თურქები]] და [[ავღანელები]] შეიჭრნენ ჩრდ. ინდოეთში და XIII ს. დასაწყისში დააარსეს [[დელის სასულთნო]]. დელის [[გულიამთა დინასტია]]მ ჩრდ. ინდოეთის მნიშვნელოვანი ნაწილი დაიკავა. იგი შეცვალა [[ხალჯთა დინასტია]]მ. სასულთნოების არსებობის დროს მოხდა ინდოეთის კულტურული აყვავება. ინდო-მუსულმანურმა კულტურამ დაგვიტოვა შედეგად სინკრეტული ძეგლები [[არქიტექტურა]]ში, [[მუსიკა]]ში, [[ლიტერატურა]]ში, [[რელიგია]]სა და [[ტანსაცმელი|ტანსაცმელში]]. [[დელის სასულთნო]]ს პერიოდში წარმოიქმნა, აგრეთვე, [[ურდუ]]ს წინაპარი ენა – ჰინდავი. აღნიშნული ენა ჩამოყალიბდა ადგილობრივ ენებზე მოლაპარაკე ხალხების ურთიერთობით ირანელ, თურქ, არაბ ემიგრანტებთან. დელის სასულთნო წარმოადგენდა ერთადერთ ისლამურ იმპერიას, რომელმაც ტახტზე აიყვანა ინდოეთის ისტორიაში მრავალთაგან ერთ-ერთი ქალი- [[რაზია სულთანი]] (1236-1240 წწ.). გაიგო რა ინდოეთის სამოქალაქო ომზე თურქ-მონღპოლთა წინამძღოლმა თემურ ლენგმა 1398 წ. დაიწყო საომარი კამპანია მმართველი სულთნის ნასირუდდინ მაჰმუდის წინააღმდეგ, რომელიც ეკუთვნოდა [[თუგლაკიდები]]ს დინასტიას. 1398 წ. 17 დეკემბერს სულთნის არმიამ განიცადა განადგურება. [[თემურ ლენგი]] შევიდა სრულიად განადგურებულ და დანგრეულ ქალაქ [[დელი]]ში. === დიდი მოგოლთა იმპერია === [[1526]] წელს [[ჩინგიზ ხანი]]სა და [[თემურ ლენგი]]ს შთამომავალმა, [[თემურიდები]]ს დინასტიის წარმომადგენელმა [[ბაბური|ბაბურმა]] გადალახა [[ჰაიბერის გადასასვლელი]] და დააარსა [[დიდ მოგოლთა იმპერია]], რომელმაც იარსება 200 წელზე მეტი. XVII ს. დასაწყისისთვის მოგოლთა დინასტიის კონტროლქვეშ აღმოჩნდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდი ნაწილი. XVIII ს. დასაწყისიდან იმპერიამ თანდათან დაიწყო დაცემა და [[1857]] წელს [[სიპაები]]ს აჯანყების (ცნობილი, აგრეთვე, როგორც 1857 წლის ინდოეთის სახალხო აჯანყება) შემდეგ შეწყვიტა არსებობა. მოგოლთა მმართველობის პერიოდში მოხდა დიდი სოციალური ცვლილებები სუბკონტინენტზე. კერძოდ, მოსახლეობის უდიდესი უმრავლესობა — ინდუსები — აღმოჩნდნენ მუსლიმი მოგოლი იმპერატორების მმართველობის ქვეშ, რომელთაგან ზოგიერთი გამოირჩეოდა ლიბერალური შეხედულებებით და მფარველობას უწევდა ინდუსურ კულტურას, მაშინ, როდესაც სხვები პირიქით, იჩენდნენ უკიდურეს შეუწყნარებლობას ტაძრების დანგრევით და არამუსლიმებისათვის უზარმაზარი გადასახადების დაკისრებით. თავისი განვითარების პიკზე დიდი მოგოლთა იმპერიის ტერიტორიამ გადააჭარბა [[მაურიები]]ს ძველ [[იმპერია]]ს. დიდი მოგოლთა იმპერიის დაშლის შემდეგ, მის ადგილას აღმოცენდა რამდენიმე მცირე სამეფო. ითვლება, რომ მოგოლთა დინასტია უმდიდრესი იყო აქამდე ცნობილ ყველა დინასტიას შორის. [[1739]] წელს მოგოლთა არმიაზე გაიმარჯვა ნადირ შაჰმა კარნალასთან ბრძოლაში. ამის შემდეგ ნადირმა აიღო და დაანგრია ქალაქი [[დელი]], წამოიღო იქიდან უთვალავი განძი ცნობილი [[ფარშევანგის ტახტი]]ს ჩათვლით. დიდი მოგოლთა იმპერიის ეპოქაში დომინანტური პოლიტიკური ძალა იყო მოგოლი იმპერატორი და მისი მოკავშირეები, ხოლო მოგვიანებით მემკვიდრე-სახელმწიფოები კონფედერაცია [[მარატჰა]]ს ჩათვლით, რომლებიც ებრძოდნენ დასუსტებულ მოგოლთა დინასტიას. თუმცა [[მოგოლები]] ხშირად მიმართავდნენ მკაცრ ზომებს საკუთარი იმპერიაზე კონტროლის შენარჩუნების მიზნით, მაგრამ ასევე, ატარებდნენ ინდუსურ კულტურასთან ინტეგრაციის პოლიტიკას, რაც მათ მმართველობას უფრო წარმატებულს ხდიდა ხანმოკლე დელის სასულთნოს მმართველებთან შედარებით. [[აქბარ დიდი]] იყო მოგოლი მმართველების ყველაზე უფრო თვალსაჩინო წარმომადგენელი — გამორჩეულიად შემწყნარებელი განსხვავებული რელიგიებისა და კულტურებისა. კერძოდ, მან შემოიღო აკრძალვა [[ჯაინიზმი]]ს წმინდა დღეებში ცხოველების მკვლელობაზე და გააუქმა არამუსულმანთა მიმართ დისკრიმინაციული საგადასახადო სისტემა. მოგოლი იმპერატორები ქორწინდებოდნენ ადგილობრივ დიდგვაროვნებზე, ხდებოდნენ ადგილობრივი მაჰარაჯების მოკავშირეები, და ცდილობდნენ თავიანთი თურქულ-ირანული კულტურის ძველ ადგილობრივ ინდურ კულტურასთან შერწყმას. აქბარის შემდეგ ტახტზე ასული [[აურანგზები]] სხვა იმპერატორებისაგან განსხვავებით ატარებდა არამუსლიმი მოსახლეობის მიმართ არაპოპულარულ დისკრიმინაციულ პოლიტიკას, რამაც [[ინდუსები]]ს დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია. === რეგიონული სამეფოები მოგოლთა იმპერიის დაცემის შემდეგ === დიდი მოგოლთა იმპერიის დაცემის შემდეგ ცენტრალურ და ჩრდილო ინდუსურ ინდოეთში წამყვანი ადგილი დაიკავა [[მარატჰების სახელმწიფო]]მ. ამ დროის ინდოეთისთვის დამახასიათებელია რიგი მცირე რეგიონული სახელმწიფოების წარმოქმნა. [[მარატჰა]]ს სამეფო დააარსა [[შივაჯი]]მ — ინდოეთის ეროვნულმა გმირმა. XVIII ს.-ში [[მარატჰა]] გახდა უზარმაზარი იმპერია პეშვთა მმართველობით სათავეში. 1760 წლისათვის იმპერია იკავებდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდ ნაწილს. გეოგრაფიული ექსპანსია შეწყდა მხოლოდ [[აჰმად შაჰ აბდალი]]ს ხელმძღვანელობით ავღანელთა არმიის მიერ [[მარატჰები]]ს განადგურებით 1761 წ. [[პანიპატის მესამე ბრძოლა]]ში. უკანასკნელმა [[პეშვა]]მ ბაჯი რაო II−მ განადგურება განიცადა ანგლო-მარატჰების მესამე ომში ბრიტანული ჯარებისაგან. სამხრეთ ინდოეთში ჯერ კიდევ ინდუსურ ვიჯაიანაგართა იმპერიის დაცემამდე 1400 წ. ვოდეიარების დინასტიამ დააარსა [[მაისურის სამეფო]], რომელმაც მოგვიანებით შეცვალა ვიჯაიანაგარი. ვოდეიართა სამფლობელო განადგურებულ იქნა [[ჰაიდარ ალი]]სა და მისი ვაჟის [[ტიპუ სულთანი]]ს მიერ. მათი მმართველობით [[მაისურის სამეფო]]მ რამდენიმე ბრძოლა გადაიხადა ინგლისელების და ინგლის-მარატჰების გაერთიანებული ძალების წინააღმდეგ. 1591 წ. სამხრეთ ინდოეთში [[ჰოლკონდა|ჰოლკონდის]] დინასტიიდან [[კუტბ შაჰი|კუტბ შაჰმა]] დააარსა ქალაქი [[ჰაიდარაბადი]]. მოგოლთა მცირეხნიანი მმართველობის შემდეგ მოგოლთა გუბერნატორმა ასაფ ჯაჰმა ხელში ჩაიგდო ხელისუფლება ჰაიდარაბადში 1724 წ. 1948 წ. ჰაიდარაბადს მართავდა [[ნიზამები]]ს მემკვიდრეობითი დინასტია. როგორც [[მაისური]], ასევე [[ჰაიდარაბადი]] გახდნენ ბრიტანული ინდოეთის ვასალი სამეფოები. თანამედროვე [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]ს ტერიტორიაზე შეიქმნა [[სიქები]]ს სახელმწიფო. ეს იყო ბრიტანეთის კოლონიურ სახელმწიფოს დაქვემდებარებული [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს უკანასკნელი რეგიონი. სიქების იმპერია დაეცა ანგლო-სიქების რიგი ომების შედეგად. XVIII ს.-ში [[გორქჰა]]ს (გურქჰა) მმართველების მიერ დაარსდა სახელმწიფო [[ნეპალი]], რომელმაც შეძლო შეენარჩუნებინა თავისი ეროვნული იდენტობა და ტერიტორიული მთლიანობა დღემდე. === კოლონიური ერა === [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელი]] ზღვაოსნის [[ვასკო და გამა]]ს მიერ ახალი საზღვაო გზის აღმოჩენამ ევროპიდან ინდოეთში სათავე დაუდო ამ რეგიონებს შორის პირდაპირ ვაჭრობას. პორტუგალიელებმა დააარსეს სავაჭრო კოლონიები გოაში, დამანში, დიუში, [[ბომბეი]]ში. მათ მოჰყვნენ [[ნიდერლანდელები]], [[დანიელები]] და [[ინგლისელები]], რომლებმაც 1619 წ. შექმნეს სავაჭრო პოსტი ინდოეთის დასავლეთ სანაპიროზე საპორტო ქალაქ სურატში. ამის შემდეგ მოვიდნენ [[ფრანგები]]. შიდაკონფლიქტი ინდურ სამეფოებს შორის საშუალებას აძლევდა ევროპელ ვაჭრებს თანდათანობით შეეძინათ მიწები და გაევრცელებინათ გავლენა ადგილობრივ ხელისუფლებაზე. XVIII ს. მანძილზე ევროპულმა იმპერიებმა მოახერხეს თავიანთი კონტროლის ქვეშ შეენარჩუნებინათ ინდური ტერიტორიები, მოგვიანებით იძულებული გახდნენ დაეთმოთ ყველა ეს ტერიტორია ინგლისელებისათვის, გარდა საფრანგეთის ფორპოსტების — [[პონდიშერი]]ს და [[ჩანდერნაგორი]]ს, ნიდერლანდური საპორტო ქალაქის - [[კორომანდელის სანაპირო|კორომანდელი]]ს (1825 წ.-მდე) და პორტუგალიური კოლონიების — [[გოა]], [[დამანი და დიუ]]. === ბრიტანული ინდოეთი === 1617 წელს [[ბრიტანეთის ოსტ-ინდოეთის კომპანია]]მ იმპერატორ [[ჯაჰანგირი]]სგან მიიღო ინდოეთთან ვაჭრობის უფლება. ასი წლის შემდეგ 1717 წ. კომპანიამ ადგილობრივ ხელისუფლებაზე თანდათანობითი გავლენის ზრდასთან ერთად საჩუქრად მიიღო საგადასახადო ვალდებულებებისაგან თავისუფალი ვაჭრობის უფლება [[ბენგალია]]ში. ბენგალიის ნავაბი სირაჯ უდ-დაულა შეეწინააღმდეგა ინგლისელთა პრივილეგიას ვაჭრობაში, რამაც გამოიწვია [[პლესის ბრძოლა]] 1757 წ. ოსტ-ინდოეთის კომპანიის არმიამ რობერტ კლაივის წინამძღოლობით დაამარცხა ნავაბის ჯარები. იმავე წელს კლაივი კომპანიის მიერ დაინიშნა ბენგალიის გუბერნატორად. 1764 წ. ბუკსარის ბრძოლის შემდეგ კომპანიამ შაჰ ალამ II-სგან შეიძინა ბენგალიის მართვის სამოქალაქო უფლება, რომელმაც საფუძველი ჩაუყარა ინგლისელთა ბატონობას სუბკონტინენტზე მთელი შემდგომი ასწლეულების მანძილზე. ინგლისელთა ბატონობამ ბოლო მოუღო სუბკონტინენტზე მოგოლთა ბატონობის ხანას. ბრიტანეთის ოსტ-ინდოეთის კომპანიამ მოახდინა ბენგალიაში ვაჭრობის მონოპოლიზება. ინგლისელებმა შემოიღეს განსაკუთრებული საგადასახადო სისტემა მიწაზე ე. წ. „მუდმივი დასახლება“, რომელმაც დაამყარა ახალფეოდალური საზოგადოებრივი წყობა. 1850-იანი წლების დასაწყისისთვის ოსტ-ინდოეთის კომპანია აკონტროლებდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდ ნაწილს. მათ შორის თანამედროვე პაკისტანსა და ბანგლადეშს. სარგებლობდნენ რა ინდოეთის დაძაბუნებით, კონფლიქტებით სათავადოებსა და სხვადასხვა სოციალურ და რელიგიურ ჯგუფებს შორის, ინგლისელები მისდევდნენ „დაყავი და იბატონეს“ პრინციპს კოლონიურ პოლიტიკაში. 1857წ. ოსტ-ინდოეთის მმართველობით უკმაყოფილება გახდა დამოუკიდებლობისათვის პირველი ომის (ცნობილი როგორც სიფაების აჯანყება) მიზეზი. ერთწლიანი საომარი მოქმედებების შემდეგ აჯანყება იქნა ჩახშობილი. აჯანყების ფაქტობრივი ლიდერი, უკანასკნელი მოგოლი იმპერატორი [[ბაჰადურ შაჰ ზაფარი]] განდევნილ იქნა [[ბირმა]]ში. მის შვილებს თავები დასჭრეს, დინასტიამ არსებობა შეწყვიტა. შედეგად [[ინგლისის ოსტ-ინდოეთის კომპანია]] გაუქმდა და [[ინგლისი]] გადავიდა ინდოეთის, როგორც [[ბრიტანეთი]]ს იმპერიის კოლონიის პირდაპირ მართვაზე. ინდური ტერიტორიები დიდი ნაწილი ემორჩილებოდა პირდაპირ მმართველობას, ხოლო ნაწილი წარმოადგენდა ვასალურ სათავადოებს. ინგლისის კაპიტალის დაგროვების და ინგლისში სამრეწველო რევოლუციის უმნიშვნელოვანესი წყარო გახდა ინდოეთის კოლონიის ექსპლუატაცია. === ინდოეთის ნაციონალურ-განმათავისუფლებელი მოძრაობა === [[ფაილი:Nehru Gandhi 1937 touchup.jpg|220px|მარცხნივ|მინიატიურა|ნერუ და განდი. 1937 წელი.]] ინდოეთის დამოუკიდებლობისა და დასავლური ტიპის დემოკრატიის დამკვიდრებისათვის პირველი ნაბიჯი გახდა ინგლისის ვიცე მეფის ადმინისტრაციაში ინდოელი მრჩევლების დანიშვნა. 1920 წლიდან ისეთმა ლიდერებმა, როგორიც იყო [[მაჰათმა განდი]], დაიწყეს ინდოეთის კოლონიალოიზმის წინააღმდეგ მასობრივი გამოსვლები. ნაციონალურ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის გახლეჩვის მიზნით, ინგლისის პარლამენტმა 1929 წ. ინდოეთს მიანიჭა ინგლისის იმპერიის დომინიონის სტატუსი. მთელი ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო ბრიტანული მმართველობის წინააღმდეგ რევოლუციური გამოსვლები, რამაც 1947 წ. ინდოეთი მიიყვანა ინგლისის კოლონიიდან საბოლოო თავისდაღწევამდე. === დამოუკიდებლობა და ინდოეთის გაყოფა === დამოუკიდებლობის სურვილთან ერთად წლების მანძილზე იზრდებოდა დაძაბულობა ინდოეთის მუსლიმან და ინდუს მოსახლეობას შორის. ყოველთვის უმცირესობაში მყოფ მუსულმან მოსახლეობას ეშინოდა [[ინდუსი]] ხელმძღვანელების გავლენის ქვეშ მოქცევა და ფრთხილად ეკიდებოდა დამოუკიდებლობის იდეას. ისინი თანაბარ უნდობლობას უცხადებდნენ როგორც ინდუსურ ასევევ [[ბრიტანეთი]]ს კოლონიურ ხელისუფლებას. 1915 წელს [[მაჰათმა განდი]] ჩაუდგა სათავეში ინდოეთის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას და ორივე მხარეს მოუწოდა შერიგებისკენ. მისი ხელმძღვანელობით ბოლოს და ბოლოს, ინდოეთმა მოიპოვა დამოუკიდებლობა. დამოუკიდებლობისათვის არაძალადობრივი ბრძოლის მეთოდებით ინდოელთა მასობრივმა სახალხო მოძრაობამ [[მაჰათმა განდი]]ს [[მსოფლიო]]ში ერთ-ერთი უდიდესი ლიდერის სახელი დაუმკვიდრა. თავად ინდოელებმა მას უწოდეს „მაჰათმა“, რაც სანსკრიტზე „დიად სულს“ ნიშნავს. [[ბრიტანეთი]]ს ინდოეთის ტერიტორიებმა დამოუკიდებლობის 1947 წ. მიიღეს დამოუჯიდებლობა, რომლის შემდეგ ინდოეთი გაიყო ორ ნაწილად: ინდოეთად და პაკისტანად. [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]სა და [[ბენგალია|ბენგალიის]] გაყოფის მიზეზით დაიწყო სისხლიანი შეტაკებები ინდუსებს, სიქჰებს და მუსლიმებს შორის, რომელსაც 500 000 მეტი [[ადამიანი]]ს სიცოცხლე შეეწირა. ინდოეთის გაყოფამ თანამედროვე მსოფლიოს ისტორიაში გამოიწვია ერთ — ერთი ყველაზე უფრო დიდი მიგრაციული პროცესი. დაახლოებით 12 მლნ. [[ინდუსი]], [[სიქი]] და [[მუსლიმანი]] გადასახლდა ახლადშექმნილი ინდოეთისა და [[პაკისტანი]]ს სახელმწიფოების ტერიტორიაზე. === ინდოეთის ისტორია დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდგომ === მრავალეროვნულ და მრავალრელიგიურ ინდოეთს გააჩნია მრავალი სოციალური, რელიგიური და ეროვნული პრობლემა ქვეყნის სხვადასხვა კუთხეში. თუმცა მან შეძლო შეენარჩუნებინა თვალსაჩინო ლიბერალური დემოკრატიული სახელმწიფოს სტატუსი მცირე პერიოდის (1975-1977) გამოკლებით, როდესაც ქვეყნის პრემიერ-მინისტრმა [[ინდირა განდი]]მ შემოიღო საგანგებო მდგომარეობა შეზღუდული სამოქალაქო უფლებებით. ინდოეთის ნაციონალური უსაფრთხოებისათვის ერთ-ერთ ძირითად საშიშროებას წარმოადგენს [[ტერორიზმი]], განსაკუთრებით ჩრდილო აღმოსავლეთში [[ჯამუ და ქაშმირი]]ს რეგიონში, ხოლო XXI ს. დასაწყისიდან ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორიცაა [[დელი]] და [[მუმბაი]]. ამის ნათელი მაგალითია ტერორისტული აქტი ნიუ დელში, რომელიც განხორციელდა 2001 წ., ასევე ქვეყნის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ქალაქ მუმბაიში 2008 წ. შემოდგომაზე განხორციელებული ტერორისტული აქტი, რომელსაც 100 000 კაცის სიცოცხლე შეეწირა. XX ს.-ის მეორე ნახევარში ინდოეთს ჰქონდა საზღვრებთან დაკავშირებული პრობლემები მეზობელ სახელმწიფოებთან. დავა ჩინეთთან ჯერ კიდევ არ არის მოგვარებული, რომელიც 1962 წ. ჩინეთ-ინდოეთის ხანმოკლე სასაზღვრო ომში გადაიზარდა. ინდოეთმა პაკისტანთან გადაიხადა სამი ომი: 1947, 1965 და 1971 წლებში. უკანასკნელი კონფლიქტი ინდოეთსა და პაკისტანს შორის მიმდინარეობდა 1999 წ. ქაშმირის შტატში. 1974 წელს ინდოეთმა ჩაატარა მიწისქვეშა ბირთვული იარაღის გამოცდა. ამგვარად, ის გახდა [[ბირთვული კლუბი]]ს ახალი წევრი. 1998 წ. ინდოეთმა გამოსცადა ხუთი ახალი მიწისქვეშა ბირთვული იარაღი. 1991 წ. ინდოეთში დაწყებულმა რეფორმებმა ქვეყნის ეკონომიკური სისტემა გახადა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე უფრო სწრაფად განვითარებადი. 1996 წ. ქვეყნის სათავეში მოვიდა რეფორმების გამგრძელებელი [[ატალა ბიჰარი ვაჯპაი]]ს ხელისუფლება. 2004 წ. საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვება მოიპოვა პარტია ინდოეთის ნაციონალურმა კონგრესმა [[სონია განდი]]ს მეთაურობით. 2004 წელს 22 მაისს პრემიერ-მინისტრის პოსტი დაიკავა [[მანმოჰან სინგჰი|მანმოჰან სინგჰმა]]. 2012 წ. ივლისში ინდოეთში მოხდა ელექტროენერგიის მასობრივი გამორთვა, რომლის შედეგად უშუქოდ დარჩა 600 000 მილიონი ადამიანი. == სახელმწიფო == [[ფაილი:Rashtrapati Bhavan Wide New Delhi India.jpg|მინი|[[რაშტრაპატი-ბხავანი]], ინდოეთის პრეზიდენტის ოფიციალური რეზიდენცია]] * '''სახელმწიფო სისტემა''': ფედერაციული რესპუბლიკა. * '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი — [[პრატიბა პატილი]] ([[2007]]). * '''მთავრობის მეთაური''': პრემიერ-მინისტრი — [[მოჰამედ ჰამიდ ანსარი]]. * '''საკანონმდებლო ორგანო''': ორპალატიანი პარლამენტი, შედგება შტატების საბჭოსაგან (რაჯია საბჰა, 250 ადგილი) და სახალხო პალატისაგან (ლოკ საბჰა, 545 ადგილი). * '''პარტიები''': ინდოეთის ეროვნული კონგრესი (დაარსებულია 1885 წელს მ. განდისა და ჯ. ნერუს მიერ, ლიდერები — ინდირა განდი 1966-1984, რაჯივ განდი 1984-1991, ამჟამად სონია განდი), ბჰარატია ჯანატა პარტი (ლიდერი ა. ბ. ვაჯპაი). == ადმინისტრაციული დაყოფა == ქვეყნის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულებია: 28 შტატი (state) და 7 მოკავშირე ტერიტორია (union territory). :[[ანდამანის და ნიკობარის კუნძულები]] – [[ანდჰრა-პრადეში]] – [[არუნაჩალ-პრადეში]] – [[ასამი (შტატი)|ასამი]] – [[ბენგალი]] – [[ბიჰარი]] – [[დადრა და ნაგარ-ჰაველი]] – [[დამანი და დიუ]] – [[დელი (შტატი)|დელი]] – [[გოა (შტატი)|გოა]] – [[გუჯარათი]] – [[კარნატაკა]] – [[კერალა]] – [[ლაქშადვიპი]] – [[მადჰია-პრადეში]] – [[მაჰარაშტრა]] – [[მანიპური]] – [[მეგჰალაია]] – [[მიზორამი]] – [[ნაგალენდი]] – [[ორისა]] – [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]] – [[პონდიშერი]] – [[რაჯასტანი]] – [[სიკიმი]] – [[ტამილნადუ]] – [[ტრიპურა]] – [[უტარ-პრადეში]] – [[უტარანჩალი]] – [[ჩანდიგარჰი]] – [[ჩხატისგარჰი]] – [[ჯამუ და ქაშმირი]] – [[ჯარხანდი]] – [[ჰარიანა]] – [[ჰიმაჩალ-პრადეში]] == დემოგრაფია == [[ფაილი:Inde bondo8658a.jpg|მინი|ინდოელი გოგონა]] * '''მოსახლეობა''': 1 210 193 422 (2011), მათ შორის 27,7 % – [[ჰინდუსტანელები]], 10,5 % – [[ბიჰარელები]], 9,1 % – [[ბენგალები]], 8,4 % – [[ტელუგები]], 7,6 % – [[მარატჰები]], 6,9 % – [[ტამილები]], 5,2 % – [[გუჯარათელები]]. * '''ენები''': [[ჰინდი]] (მასზე ლაპარაკობს 40 %), ბენგალური, ტელუგუ, მარათული, თამილური, ურდუ, გუჯარათული, მალაიალამი, კანადა, ორია, პენჯაბური, ასამური, კაშმირული, სინდური, სანსკრიტული. კონსტიტუციით ინგლისური გამოცხადებულია დროებით ოფიციალურ ენად (1 %). * '''რელიგია''': [[ინდუიზმი]] 83 %, [[ისლამი]] 11 %, [[ქრისტიანობა]] 2,6 %, [[სიქიზმი]] 1,9 %, [[ბუდიზმი]] 0,7 %. * '''ქალაქები (ათ.)''': [[დელი]] (დილლი, 10.204; აგლომ. 17.038), [[კალკუტა]] (კოლკატა, 4.760; აგლომ. 14.090), [[ბომბეი]] (მუმბაი, 12.383 |17.012 ათასი), [[მადრასი]] (ჩენაი, 4.382; აგლომ. 6.677 ათასი), [[ბენგალურუ]] (ბანგალურუ, 4.461; აგლომ. 5.910), [[აჰმადაბადი]] (3.654; აგლომ. 4.876), [[ჰაიდარაბადი]] (3.585; აგლომ. 5.751), [[პუნა]] (2.640; აგლომ. 3.903). == ეკონომიკა == 1990-იანი წლებიდან ინდოეთის ეკონომიკა აქ დაწყებული რეფორმების გამო უფრო მიმზიდველი გახდა უცხოელი ინვესტორებისათვის, ქვეყანამ სერიოზული ნახტომი გააკეთა საინფორმაციო ტექნოლოგიების დარგში. აღსანიშნავია ტრადიციული კინოინდუსტრია. * '''ეროვნული პროდუქტი''': ''მოცულობა'' — 357 მლრდ $ (მე-15 ადგილი); ''1 სულ მოსახლეზე —'' 370 $; ''სტრუქტურა (%)'' — სოფლის მეურნეობა 28, მრეწველობა 29, მომსახურება 43. * '''ექსპორტი''': ძვირფასეულობა და საიუველირო ნაწარმი, ტანსაცმელი, ბამბა, ჩაი. * '''ბიუჯეტი''': 48,300 მლნ $. * '''ვალუტა''': [[ინდური რუპია]] (INR). == მემკვიდრეობა == {{მთავარი|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ინდოეთში}} [[ფაილი:Mahabodhi Temple Bodh Gaya Bihar India.jpg|მინი|[[მაჰაბოდჰი]]ს ტაძარი, [[ბოდხ-გაია]]ში]] * '''[[დელი]]''' — ეროვნული მუზეუმი, [[წითელი ფორტი]] (XVII ს.), დიდი მეჩეთი, დიდ მოგოლთა სასახლე ([[XVII საუკუნე|XVII ს]].), [[კუტბ-მინარი]]ს კოშკი ([[XII საუკუნე|XII ს]].); * '''[[აგრას ციხე|აგრა]]''' — [[ტაჯ-მაჰალი]]ს მარმარილოს მავზოლეუმი; * '''[[მუმბაი]]''' — [[VII საუკუნე|VII საუკუნის]] ტაძრები; * '''[[ვარანასი]]''' — 1500 ტაძარი; * [[აჯანტა|აჯანტისა]] და [[ელორის გამოქვაბული|ელორის]] მღვიმეები, [[კონარაკეს მზის ტაძარი|მზის ტაძარი კონარაკეში]], [[ქაჯურაჰო]]ს ძეგლების კომპლექსი, [[ფატეჰპურ-სიკრი]], [[სანჩი]]ს ბუდისტური ძეგლები; * '''[[ინდური ეპოსი]]''' — [[მაჰაბჰარატა]] ([[ძვ. წ. V საუკუნე|ძვ. წ. V]]) და [[რამაიანა]] ([[ძვ. წ. II საუკუნე|ძვ. წ. II]]). == ცნობილი ინდოელები == * '''[[პოლიტიკოსები]]''' – [[მაჰატმა განდი]], [[ჯავაჰარლალ ნერუ]], [[ინდირა განდი]], [[რაჯივ განდი]]; * '''[[რელიგიური მოღვაწენი]]''' – [[შრი აურობინდო]], [[ვივეკანანდა]], [[გურუ ნანაკი]], [[ჯიდუ კრიშნამურტი]]; * '''[[მწერლები]]''' – [[რაბინდრანათ თაგორი]], [[კალიდასა]], [[მუნში პრემჩანდი]], [[სალმან რუშდი]]; * '''[[მეცნიერები]]''' – [[არიაბჰატა]], [[ბჰასკარაჩარია]]; * '''[[მსახიობები]]''' – [[რაჯ კაპური]], [[შაში კაპური]], [[სანჯივ კუმარი]]; [[შაჰრუკჰ კჰანი]], [[აამირ კჰანი]], [[კაჯოლი]], [[ვივეკ ობეროი]], [[რანბირ კაპური]], [[იმრან კჰანი]], [[რიში კაპური]], [[კარინა კაპური]], [[პრიტი ზინტა]], [[საიფ ალი კჰანი]], [[შაჰიდ კაპური]]. * '''[[სპორტსმენები|სპორტსმენი]]''' – [[ვიშვანატან ანანდი]]; * '''[[ასტრონავტები|ასტრონავტი]]''' – [[რაკეშ შარმა]]. == ლიტერატურა == {{ქსე|5|138-147}} * АН СССР Ин-т народов Азии — Индия в древности: Сборник статей/АН СССР.Ин-т народов Азии.-М.: Наука, 1964 * Антонова К. А., Бонгард-Левин Г. М., Котовский Г. Г. — История Индии -М.: Изд.центр А3,МСК, 1999 * Бонгард-Левин Г. М. — Индия эпохи Маурьев /Бонгард-Левин Г. М.; АН СССР.Ин-т востоковедения.-М.: Наука, 1973. * Гусева Н. Р. — Индия в зеркале веков /Гусева Н. Р.-М.: Вече, 2002 * Дьяков А. М. — Индия во время и после Второй мировой войны: (1939—1949 гг.)/Дьяков А. М.; Ред. И. М. Рейснер; АН СССР.Ин-т востоковедения.-М.: АН СССР, 1952 * Спейт О. Х. К. — Индия и Пакистан: Пер. с англ./Спейт О. Х. К.; Ред. А. М. Рябчиков-М.: Иностр.лит., 1957 * Brown, Judith M. (1994), Modern India: The Origins of an Asian Democracy, Oxford and New York: Oxford University Press. Pp. xiii, 474, ISBN 0-19-873113-2 * Kulke, Hermann & Dietmar Rothermund (2004), A History of India, 4th edition. Routledge, Pp. xii, 448, ISBN 0-415-32920-5. * Metcalf, Barbara & Thomas R. Metcalf (2006), A Concise History of Modern India (Cambridge Concise Histories), Cambridge and New York: Cambridge University Press. Pp. xxxiii, 372, ISBN 0-521-68225-8. * Spear, Percival (1990), A History of India, Volume 2, New Delhi and London: Penguin Books. Pp.&nbsp;298, ISBN 0-14-013836-6. * Stein, Burton (2001), A History of India, New Delhi and Oxford: Oxford University Press. Pp. xiv, 432, ISBN 0-19-565446-3. * Thapar, Romila (1990), A History of India, Volume 1, New Delhi and London: Penguin Books. Pp.&nbsp;384, ISBN 0-14-013835-8. * Wolpert, Stanley (2003), A New History of India, Oxford and New York: Oxford University Press. Pp.&nbsp;544, ISBN 0-19-516678-7. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.historyofwar.org/country_india.html ინდოეთი] * [http://www.historyofwar.org/articles/people_chandragupta_maurya.html ჩანდრაგუპტა მაურია] * [http://indoeti.blogspot.com/2009/03/blog-post_10.html ჩემი ინდოეთი] * [http://indoeti.blogspot.com/2009/05/blog-post_25.html საქართველო-ინდოეთის ურთიერთობის ისტორიიდან] {{commons|India|ინდოეთი}} {{ვიქსიკონი}} {{ინდოეთის შტატები და ტერიტორიები}} {{აზიის ქვეყნები}} {{ერთა თანამეგობრობა}} [[კატეგორია:ინდოეთი| ]] [[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ბირთვული ქვეყნების სია]] h1bj81upuiqomhhvjsef9yu2b07e4hx 4830515 4830514 2025-07-10T18:46:32Z GiorgiXIII 62215 4830515 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ინდოეთის რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = भारतीय गणराज्य<br />Bhārat Ganarājya<br />Republic of India |სახელი = ინდოეთი |სტატუსი = |დროშა = Flag of India.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Emblem of India.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = satyamēva jayatē |დევიზი ქართულად = ჭეშმარიტება იმარჯვებს |ეროვნული ჰიმნი = [[ფაილი:Jana Gana Mana instrumental.ogg|center]]<br /> Jana Gana Mana |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = India (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ნიუ-დელი]] |latd=28 | latm=36.8 | lats= | latNS=N |longd=77 |longm=12.5 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[მუმბაი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ჰინდი]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[ფედერაციული რესპუბლიკა]] [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ინდოეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[დრაფადი მურმუ]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[ნარენდრა მოდი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = მე-7 |ფართობი = 3 287 590 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 9.56 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 1 428 627 663<ref>{{Cite web |title=World Population Prospects – Population Division – United Nations |url=https://population.un.org/wpp/ |access-date=2 ივლისი, 2023 |work=population.un.org}}</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 1-ლი |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2023 |მოსახლეობის აღწერა = 1 210 854 977<ref>{{Cite web |title=Population Enumeration Data (Final Population) |url=https://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20160522213913/https://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.html |archive-date=22 მაისი, 2016 |access-date=17 ივნისი, 2016 |work=2011 Census Data |publisher=[[Registrar General and Census Commissioner of India|Office of the Registrar General & Census Commissioner, India]]}}</ref> |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2011 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 423,1 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 30-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = 17,65 ტრლნ. $<ref name="IMFWEO.IN">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=534,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2021&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (India) |publisher=[[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი|International Monetary Fund]] |date=10 ოქტომბერი, 2023 |access-date=12 ოქტომბერი, 2023}}</ref> |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-3 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2025 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = 12,940 $ |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 120-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2025 |აგი = 0.685 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = 129-ე |აგი-ს სქოლიო = <ref name="UNHDR">{{Cite web |date=8 სექტემბერი, 2022 |title=Human Development Report 2021/2022 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |access-date=8 სექტემბერი, 2022 |publisher=[[United Nations Development Programme]] |language=en}}</ref> |ვალუტა = [[რუპია]] |ვალუტის კოდი = INR |ქვეყნის_კოდი = IND |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]][[UTC+05:30|+05:30]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.in]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = +91 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ინდოეთი''', ოფიციალურად '''ინდოეთის რესპუბლიკა''' — [[სახელმწიფო]] [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაში]]. ინდოეთი მოსახლეობის რიცხოვნობით პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში, ფართობის სიდიდის მხრივ კი — მეშვიდე. ქვეყნის დედაქალაქია [[ნიუ-დელი]]. ორ საუკუნეზე მეტი ინდოეთი კოლონია იყო, „ბრიტანეთის იმპერიის გვირგვინში ჩასმული თვალ-მარგალიტი“. დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ ქვეყანამ გადალახა ეკონომიკური იზოლაცია და ჩამორჩენილობა და ერთ-ერთ წამყვან სახელმწიფოდ იქცა, ამის დასადასტურებლად საკმარისია ის ფაქტიც, რომ ინდოეთი ფლობს [[ბირთვული იარაღი|ბირთვულ იარაღს]]. == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': ინდოეთის რესპუბლიკა ({{lang-hi|भारत गणराज्य}}, Bhārat Gaṇarājya; {{lang-en|Republic of India}}). * '''ეტიმოლოგია''': მისი სახელწოდება [[ჰინდი|ჰინდის ენაზე]] არის „ბჰარატ“ ({{lang-hi|भारत}}, Bhārat). იგი მომდინარეობს [[არიელები|არიელთა]] ძველინდური ტომის ბჰარატასაგან, რომელთაც ძვ.წ. VI საუკუნეში მძლავრი სახელმწიფო შექმნეს. ევროპულ ენებზე მისი სახელი მდინარე [[ინდი]]დან მომდინარეობს ([[სანსკრიტი|სანსკრიტულად]] Sindhu). ნახევარკუნძულს ადგილობრივები მოიხსენიებენ, როგორც „ჰინდუსტან“ ({{lang-hi|हिन्दुस्तान}}). * '''ქვეყნის კოდი''': IN. == გეოგრაფია == [[ფაილი:India-map-en.svg|thumb|left]] [[ფაილი:Indoetis topo.svg|220პქ.px|მინიატიურა|მარჯვნივ|ინდოეთის ტოპოგრაფიული რუკა]] ქვეყანა [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაში]], მდებარეობს [[ინდოსტანი]]ს სუბკონტინენტზე. მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[პაკისტანი]], [[ავღანეთი]], [[ჩინეთი]], [[ნეპალი]], [[ბჰუტანი]], [[მიანმარი]], [[ბანგლადეში]]. * '''ფართობი''': 3 287 263 კვ. კმ. საზღვრები: საზღვაო — 5686 კმ; სახმელეთო — 15 168 კმ. * '''ბუნება''': ''გეოგრაფიული რაიონები'' – [[ჰიმალაები]], [[ინდო-განგის დაბლობი]], [[დეკანის ზეგანი]]. ''მთიანი სისტემები'' – [[ჰიმალაები]], [[ყარაყორუმი]], ვინდბია, არავალი. ''უმაღლესი მწვერვალები (მ) '' – [[კანჩეჯანღა]] 8598, ნანდა დევი 7817; ''მთავარი მდინარეები (კმ) '' – [[ბრაჰმაპუტრა]] 2900, [[განგი]] 2125 (სულ 2510), გოდავარი 1465, იამუნა (ჯამნა) 1400, კრიშნა 1400, ნარმადა 1310; ''უდიდესი ტბა (კვ. კმ) '' — ჰირაკუდი 1100; ''მთავარი კუნძულები (კვ. კმ) —'' ანდამანის კ-ბი 6408 (დიდი ანდამანი 1536), ნიკობარის კ-ბი 1841 (დიდი ნიკობარი 1045), ლაქშადვიპი 32; ''კლიმატი'' — ტროპიკული, ზომიერი. * '''ბუნებრივი რესურსები''': ქვანახშირი (მსოფლიოში სიდიდით მეოთხე საბადო), [[რკინის მადანი]], [[მანგანუმი]], [[ბოქსიტები]], [[ტიტანი]], [[ქრომიტი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ალმასი]], [[ნავთობი]], [[კირქვა]], სასოფლო-სამეურნეო მიწები. == ისტორია == === ქვის ხანა === [[ფაილი:Bhimbetka rock paintng1.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|ბჰიმბეტკის გამოქვაბულის კედლის მხატვრობა]] [[ნარმადი]]ს [[ხეობა]]ში, ჰატნორში გამართულად მოსიარულე ადამიანის [[ჰომო ერექტუსი]]ს ნარჩენების აღმოჩენა მიუთითებს იმაზე, რომ ინდოეთის ტერიტორიაზე დასახლება მოხდა, უკიდურეს შემთხვევაში, შუა [[პლეისტოცენი]]ს ეპოქაში, დაახლოებით 500 000-200 000 წლის წინ. დაახლოებით 30 000 წლის წინ ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო [[მეზოლითი]]ს ხანა, რომელიც გაგრძელდა დაახლოებით 25 000 წლის განმავლობაში. საზოგადოდ, მიღებულია, რომ თანამედროვე ადამიანები სუბკონტინენტზე დასახლდნენ უკანასკნელი გამყინვერების პერიოდის ბოლოს ან დაახლოებით 12 000 წლის წინ. პირველი ცნობილი მუდმივი დასახლებები წარმოიქმნა 9000 წლის წინ [[მადჰია-პრადეში]]ს შტატში, [[ბჰიმბეტკა]]ს ტერიტორიაზე. ნეოლითური კულტურის ყველაზე ადრეული კვალი, რადიოკარბონული ანალიზის თანახმად, დაკავშირებულია ძვ. წ. VIII ათასწლეულის შუა ხანებთან და ნაპოვნია [[გუჯარათი]]ს შტატში [[კამბეის ყურე]]სთან. ნეოლითური კულტურის ნიმუშები, რომლებიც თარიღდება ძვ. წ. VII ათასწლეულით, აღმოჩენილი იყო, აგრეთვე, თანამედროვე [[პაკისტანი]]ს [[ბალოჩისტანი]]ს პროვინციაში [[მერგარჰი]]ს სადგურზე. გვიანი ნეოლითური ხანის კულტურები ყვაოდა მდინარე ინდის ხეობაში ძვ. წ. VI-II ათასწლეულებში და სამხრეთ ინდოეთში ძვ. წ. 2800-1200 წწ. შორის პერიოდში. ისტორიულ რეგიონში მდებარეობს სამხრეთ აზიაში რამდენიმე უძველესი ნამოსახლარი და მძლავრი ცივილიზაცია. ადრეპალეოლითურ პერიოდთან დაკავშირებული უძველესი ადგილები არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩენილია პაკისტანში მდ. [[სოანი]]ს [[ხეობა]]ში. პირველი სოფლური ტიპის დასახლებები გაჩნდა მერგარჰში [[ნეოლითის ხანა]]ში, ხოლო პირველი საქალაქო ტიპის დასახლებები — მდ. [[ინდი]]ს ხეობაში, რომელთაგან ყველაზე მნიშვნელოვანია [[მოჰენჯო-დარო]] და [[ჰარაპა]]. === ბრინჯაოს ხანა === [[ფაილი:Historic pakistan rel96b.JPG|მინი|250პქ|პაკისტანის რუკა ძირითადი ისტორიული ადგილებით]] [[ბრინჯაოს ხანა]] ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო ძვ. წ. 3300 წელს მდ. [[ინდი]]ს [[ხეობა]]ში ცივილიზაციების წარმოქმნით. ამ პერიოდის ძირითად დამახასიათებელ თვისებას წარმოადგენს მეტალურგიის მაღალი განვითარება - [[სპილენძი]]ს, [[ბრინჯაო]]ს, [[ტყვია|ტყვიისა]] და [[კალა|კალის]] დნობა. ინდური ცივილიზაციების აყვავება მოდის ძვ. წ. 2600-1900 წწ. შორის პერიოდში. ამ პერიოდში ინდოეთის სუბკონტინენტზე ჩნდება ქალაქები და იწყება გრანდიოზული მშენებლობა. ეს უძველესი ცივილიზაცია ჩამოყალიბდა მდ. [[ინდი]]ს [[ხეობა]]ში და გავრცელდა მდ. [[გჰაგჰრა]]-ჰაკრას [[ხეობა]]ში (იგი მრავალი მეცნიერის მიერ გაიგივებულია ვედურ მდინარე [[სარასვატი|სარასვატთან]]), [[განგი]]სა და [[ჯამუნა]]ს [[შუამდინარეთი|შუამდინარეთში]], [[გუჯარათი|გუჯარათსა]] და ჩრდილოეთ ავღანეთში. ინდური ცივილიზაციის განსხვავებულ თავისებურებებს წარმოადგენს [[აგური]]თ ნაგები ქალაქები მაღალგანვითარებული საკანალიზაციო სისტემით და მრავალსართულიანი სახლებით. უმძლავრესი საქალაქო ცენტრები იყო [[ჰარაპა]] და [[მოჰენჯო-დარო]], დჰოლავირა, ლოტჰალი, კალიბანგა და სხვ. მდ. [[სარასვატი]]ს ამოშრობის და მდ. [[ინდი]]ს [[კალაპოტი]]ს შეცვლის შედეგად მოხდა დიდი გეოლოგიური და კლიმატური ცვლილებები, რამაც გამოიწვია რეგიონში ტყეების გაქრობა და გაუდაბურება. ეს ფაქტორი გახდა ინდური ცივილიზაციების დაკნინების და გაქრობის მიზეზი. === რკინის ხანა === * '''ვედური ცივილიზაცია''' ვედური კულტურა ეს არის ინდურ-არიული კულტურა, რომელიც ასოცირდება ვედებთან — ვედურ სანსკრიტზე შედგენილ [[ინდუიზმი]]ს წმინდა წერილებთან. მეცნიერებაში მიღებული თვალსაზრისით ვედური ცივილიზაცია არსებობდა ძვ. წ. [[II ათასწლეული]]ს შუა ხანებიდან [[I ათასწლეული]]ს შუა ხანებამდე. ეს თარიღი საკამათოა ზოგიერთი ინდოელი და დასავლეთელი [[ისტორიკოსი]]სა და მეცნიერისათვის, რომლებიც ვედური პერიოდის დასაწყისად მიიჩნევენ ძვ. წ. IV ათასწლეულს და ინდურ ცივილიზაციას აიგივებენ ვედურთან. სწორედ ვედურ პერიოდში ჩამოყალიბდა ინდური კულტურა, ენა და [[რელიგია]]. ვედური პერიოდის პირველი 500 წელი (ძვ. წ. 1500-1000 წწ.) ემთხვევა ინდოეთის [[ბრინჯაო]]ს ხანას, ხოლო უკანასკნელი 500 წელი (ძვ. წ. 1000-500 წწ.) რკინის ხანას. XIX საუკუნეში ევროპელმა კოლონიზატორებმა წამოაყენეს ინდოეთის არიული დაპყრობების თეორია, რომლის თანახმად, ძვ. წ. II ათასწლეულის დასაწყისში [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]] მოექცა მომთაბარე [[არიული ტომები]]ს ერთდროული მასიური დაპყრობის ქვეშ, რომელთაც თან მოიტანეს საკუთარი ვედური კულტურა. თუმცა, უკანასკნელმა არქეოლოგიურმა მონაცემებმა და ლინგვისტურმა კვლევებმა უარყო ეს ჰიპოთეზა. მის ნაცვლად მეცნიერებმა წამოაყენეს „ინდოარიული მიგრაციის“ სხვადასხვა თეორია. ამ თორიის დამცველთა თანახმად, ინდო-არიული ტომები განსახლდნენ ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთ რეგიონებში ძვ. წ. II ათასწლეულის დასაწყისში და ასიმილაცია განიცადეს ადგილობრივ მოსახლეობასთან გადასცეს რა მათ საკუთარი ენა და ვედური კულტურა. სხვა მოსაზრებით, ინდოეთიდან წასვლის თეორიის მომხრეები ამტკიცებენ, რომ [[არიელები]] თავდაპირველად იყვნენ ინდოეთის სუბკონტინენტის ძირძველი მოსახლეობა და რიგი მიგრაციების შედეგად მოგვიანებით განსახლდნენ მის ფარგლებს გარეთ. მას შემდეგ, რაც ძვ. წ. II ათასწლეულში [[ჰარაპა]]ს ურბანული ცივილიზაცია წავიდა დაქვეითებისკენ, თანდათანობით უფრო მნიშვნელოვანი როლის თამაში დაიწყო მიწათმოქმედებამ, ხოლო ორგანიზაციულ-საზოგადოებრივ სტრუქტურაში — კასტებად დაყოფამ. ძვ. წ. X საუკუნისათვის ინდოეთის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში დაიწყო [[რკინის ხანა]]. ამ პერიოდს მეცნიერები უკავშირებენ „ატჰარვა ვედის“ შექმნას. ეს არის პირველი ძველინდური ტექსტი, რომელშიც ნახსენებია რკინა. ითვლება, რომ ამ გვიან ვედურ პერიოდშო მოხდა მრავალრიცხოვანი მცირე სამთავროების ე. წ. [[მაჰაჯანაპადები]]ს ჩამოყალიბება. ამავე პერიოდით ათარიღებენ მეცნიერები ძველი ინდური ეპიკური პოეზიის ძეგლებს „[[მაჰაბჰარატა|მაჰაბჰარატასა“]] და „[[რამაიანა]]ს“. * '''მაჰაჯანაპადები''' ვედური პერიოდის დასასრულს ინდოეთის სუბკონტინენტზე გაჩნდა რიგი მცირე სამეფოებისა და ქალაქ-სახელმწიფოებისა, რომელთაგან მრავალი მოხსენებულია ძვ. წ. X საუკუნის შემდგომ პერიოდით დათარიღებულ ვედურ და ადრეინდურ [[ლიტერატურა]]ში. ამ დროს ქალაქ-სახელმწიფოთა უმრავლესობა მოიხსენებოდა ჯანაპადებად. ჯანაპადების მოსახლეობის დიდ ნაწილს შეადგენდა სუსტად განვითარებული პოლიტიკური და სოციალური სტრუქტურის მქონე ტომები. ბრაჰმანული თეორიის მიხედვით, როგორც ჩანს, [[ბუდა]]ს პერიოდის საზოგადოებას არ გააჩნდა კასტური სისტემა. ის წარმოადგენდა სუსტად სტრუქტურირებულ საზოგადოებას, სადაც არ არსებობდა სრულფასოვანი [[მონარქია]]. უფრო მეტიც, ის ემსგავსებოდა [[ოლიგარქია]]ს ან ზოგიერთი ფორმით, [[რესპუბლიკა]]ს. [[ფაილი:Gandhara Buddha (tnm).jpeg|მინი|ბუდას ბერძნულ-ბუდისტური სტატუეტი I-II ს.ს. განდჰარა]] ძვ. წ. V საუკუნისათვის წარმოიქმნა 16 სამეფო ან „რესპუბლიკა“ ცნობილი მაჰაჯანაპადებად — ქაში, ქოსალა, ანგა, მაგადჰა, ვრიჯი, მალა, ჩედი, ვამშა, კურუ, პანჩალა, მატსია, შურასენა, ასსაკა, ავანტი, განდჰარა და კამბოჯა. ისინი გადაიჭიმნენ [[ინდ-განგი]]ს დაბლობზე, თანამედროვე [[ავღანეთი]]დან [[მაჰარაშტრა]]მდე და [[ბენგალია]]მდე. ამ პერიოდში დაიწყო ინდური ცივილიზაციის შემდეგ მეორე მძლავრი ურბანიზაციის პერიოდი. [[სუბკონტინენტი]]ს დანარჩენ ნაწილზე, როგორც ჩანს, არსებობდა მრავალი სხვა მცირე სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი, რომელთა შესახებ ცნობები გვხვდება ლიტერატურაში. ზოგიერთ მათგანში სამეფო ხელისუფლება გადადიოდა მემკვიდრეობით, ზოგიერთში კი თავად ირჩევდნენ საკუთარ მმართველებს. ძირითადი სალაპარაკო ენა მოსახლეობის ზედა ფენებში იყო [[სანსკრიტი]], ხოლო დაბალი სოციალური ფენები ჩრდ. ინდოეთში ურთიერთობდნენ განსხვავებულ ადგილობრივ დიალექტებზე ე. წ. პრაკრიტზე. ძვ. წ. V საუკუნეში ე. ი. [[ბუდა]]ს დაბადების მომენტისათვის 16 სამეფოთაგან მრავალი გაერთიანდა და წარმოიქმნა ოთხი შედარებით მსხვილი გაერთიანება - ვატსა, ავანტი, ქოშალა და [[მაგადჰა]]. იმ პერიოდის რელიგიურ პრაქტიკაში ძირითადი იყო ბრაჰმანების მიერ შესრულებული რთული ვედური რიტუალები. ითვლება, რომ ზუსტად ამ პერიოდში, ძვ. წ. VII-V საუკუნეებში ჩაიწერა [[უპანიშადები]] — გვიანი ვედური პერიოდის რელიგიურ-ფილოსოფიური ტექსტები. უპანიშადებმა უდიდესი გავლენა მოახდინა ინდური ფილოსოფიის ფორმირებაზე და თითქმის ერთდროულად წარმოქმნილმა ბუდიზმმა და ჯაინიზმმა საკუთარ თავში განასახიერეს ამ პერიოდის აზროვნების ოქროს ხანა. ძვ. წ. 537 წ. [[სიდჰართა გაუტამა]]მ მიაღწია „გასხივოსნებას“ და გახდა ბუდა — „ზიარებული“. [[ბუდიზმი]]სა და [[ჯაინიზმი]]ს დოქტრინებში აქცენტირებული იყო [[ასკეტიზმი]] და ვრცელდებოდა [[პრაკრიტი]]ს ენებზე, რაც ფართო მასებზე გავლენის მოხდენას ემსახურებოდა. მათ უდიდესი გავლენა მოახდინეს ინდურ ტრადიციულ რელიგიურ პრაქტიკაზე. კერძოდ, ვეგეტარიანელობაზე, ცხოველთა მოკვლის შეზღუდვაზე და ა. შ. ამავე დროს, ჯაინიზმის გეოგრაფიული გავლენა შემოიფარგლა მხოლოდ ინდოეთით, ხოლო ბუდისტმა ბერებმა [[ბუდა]]ს სწავლება გაავრცელეს [[ტიბეტი|ტიბეტში]], [[შრი-ლანკა]]ზე, [[ცენტრალური აზია|ცენტრალურ]], [[აღმოსავლეთი აზია|აღმოსავლეთ]] და [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია|სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაზე]]. === სპარსული და ბერძნული დაპყრობები === [[ფაილი:MacedonEmpire.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|ალ. მაკედონელის დაპყრობები ჩრდ. ინდოეთამდე და თანამედროვე პაკისტანამდე.]] ძვ. წ. 520 წ. [[სპარსეთი]]ს [[მეფე]] [[დარიოს I]]ის მმართველობის დროს [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილი (თანამედროვე აღმოსავლეთ [[ავღანეთი]] და [[პაკისტანი]]) იქნა დაპყრობილი [[სპარსეთი]]ს აქემენიდური იმპერიის მიერ. სპარსელთა ბატონობა აქ მომდევნო ორი საუკუნის განმავლობაში გაგრძელდა. ძვ. წ. 334 წ. ალექსანდრე მაკედონელმა, დაიპყრო რა [[მცირე აზია]] და [[აქემენიდების იმპერია]], მიაღწია [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილო-დასავლეთ საზღვრებს. მან გაიმარჯვა ადგილობრივ რაჯაზე, [[ჰიდასპის ბრძოლა|მეფე პორზე]] და დაიპყრო [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]ს დიდი ნაწილი, მაგრამ ალექსანდრეს მეომრებმა მოულოდნელად უარი განახცადეს წინსვლაზე და მდ. [[ბიასი]]ს გადაკვეთაზე, იქ სადაც თანამედროვე ქალაქი [[ჯალანდჰარი]]ა გაშენებული. [[ალექსანდრე მაკედონელი]] იძულებული გახდა ლაშქრობა შეეწყვიტა და უკან დაბრუნებულიყო სამხრეთ-დასავლეთის გზით. სპარსულმა და ბერძნულმა დაპყრობებმა დიდი ისტორიული გავლენა მოახდინეს ინდური ცივილიზაციის განვითარებაზე. სპარსულმა პოლიტიკურმა სისტემამ გავლენა იქონია სუბკონტინენტის მმართველობის გვიანდელ ფორმებზე. განსაკუთრებით, [[მაურიების იმპერია|მაურიების იმპერიის]] ადმინისტრაციულ სტრუქტურაზე. დამატებით ამასთან, [[განდჰარა]]ს რეგიონში (ეს არის აღმოსავლეთ [[ავღანეთი]] და ჩრდილო-დასავლეთ [[პაკისტანი]]) ინდური, სპარსული, ცენტრალურ-აზიური და ბერძნული კულტურების შერევის შედეგად წარმოიშვა ბერძნულ-ბუდისტური კულტურა, რომელმაც იარსება [[V საუკუნე|ახ. წ. V საუკუნემდე]] და გავლენა იქონია [[ბუდიზმი]]ს გვიანდელი ფორმის — [[მაჰაიანა]]ს ფორმირებაზე. === მაგადჰას იმპერია === თექვსმეტ მაჰაჯანაპადს შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო [[მაგადჰა]], რომელსაც ისტორიის მთელ მანძილზე მართავდნენ სხვადასხვა საგვარეულო დინასტიები. [[მაგადჰა]]ს დამაარსებელი იყო ძვ. წ. 684 წ. [[ჰარტიანკების დინასტია]]. მისი დედაქალაქი იყო [[რაჯაგრიჰა]], რომელსაც მოგვიანებით ეწოდა [[პატალიპუტრა]] (თანამედროვე [[პატნა]]). მოგვიანებით მმართველობაში მოვიდა [[შიშუნაგის დინასტია]], რომელიც ძვ. წ. 424 წ. [[ნანდას დინასტია]]მ შეცვალა. [[მაგადჰა]]ს სამეფომ ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან ტერიტორიულ და ეკონომიკურ აყვავებას მიაღწია მაურიების დინასტიის პერიოდში. მაურიების სამეფო გადაიჭიმა თითქმის მთელ სუბკონტინენტზე კუნძულ შრი-ლანკისა და ნახევარკუნძულის სამხრეთით მდებარე მცირე ნაწილის გარდა. თუმცა ისინი მაურიების მოკავშირე სამეფოებად ითვლებოდნენ. === მაურიების დინასტია === [[ფაილი:Mauryan Empire Map.gif|მინი|250პს.|მაურიების იმპერია]] ძვ. წ. 321 წ. [[ჩანდრაგუპტა მაურია]]მ დაამარცხა რა ნანდას დინასტიის უკანასკნელი მეფე [[დჰანა ნანდა]], [[ჩანაკია]]სთან შეთანხმებით დააარსა [[მაურიების სახელმწიფო]]. ჩანდრაგუპტას მმართველობიდან დაწყებული მაურიებმა არა მხოლოდ დაიპყრეს და გააერთიანეს პრაქტიკულად მთელი [[ინდოსტანის ნახევარკუნძული]], არამედ გააფართოვეს მისი საზღვრები [[ირანი]]სა და შუა აზიის ხარჯზე. ჩანდრაგუპტამ მნიშვნელოვანი როლი შეიტანა სამხრეთ ინდოეთში [[ჯაინიზმი]]ს გავრცელების საქმეში. [[ჩანდრაგუპტა მაურია]] შეცვალა მისმა შვილმა [[ბინდუსარა]]მ, რომლის დროსაც გაგრძელდა საზღვრების გაფართოება [[კალინგას სამეფო]]ს და სხვა სამეფოების დაპყრობის ხარჯზე [[ინდოსტანის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთში. [[ბინდუსარა]] ტახტზე საკუთარმა შვილმა აშოკმა შეცვალა, რომელიც მმართველობის პირველ წლებში ცდილობდა იმპერიის საზღვრების შემდგომ გაფართოებას, მაგრამ კალინგას სისხლისმღვრელი დაპყრობის შემდეგ, მან უარი თქვა ძალადობაზე, მიუბრუნდა ბუდიზმს და [[აჰიმსა]]ს პრინციპის ერთგული გახდა. [[აშოკა]]ს ედიქტები წარმოადგენს თავისთავად შემონახულ უძველეს ინდურ დოკუმენტებს, რომელთა წყალობით შესაძლებელი გახდა მომდევნო დინასტიებისა და მმართველების მეტ-ნაკლებად ზუსტი დათარიღება. [[აშოკა]]ს მმართველობის დროს [[ბუდიზმი]] ფართოდ გავრცელდა აღმოსავლეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[აზია]]ში. ხოლო [[აშოკა]]ს შვილიშვილი [[სამპრატი]] მიუბრუნდა ჯაინიზმს და დიდი როლი ითამაშა ამ სარწმუნოების გავრცელებაში. === მომდევნო დინასტიები === ძვ. წ. 185 წ. დაარსებულ იქნა [[შუნგას დინასტია]]. ეს მოხდა მას შემდეგ, რაც მაურიების უკანასკნელი მეფე [[ბრიჰადრათჰა]] მოკლულ იქნა მაურიების არმიის მთავარსარდლის [[პუშიამიტრა შუნგა]]ს მიერ შუნგების დინასტია შეცვალა [[კანვას დინასტია]]მ, რომელიც მართავდა აღმოსავლეთ ინდოეთს ძვ. წ. 71-26 წწ. იგი შეცვალა [[სატავაჰანას დინასტია]]მ და [[მაგადჰა]]ს იმპერიის ადგილას შეიქმნა [[ანდჰრა]]ს სამეფო. == ადრეული შუა სამეფო — ოქროს ხანა == [[ფაილი:Badami-chalukya-empire-map.svg|მინი|250პს|ჩალუკიას იმპერია]] შუა პერიოდი აღინიშნა კულტურის შესამჩნევი აღმავლობით. ჩვ.წ.აღ.მდე 230 წ. სამხრეთ ინდოეთს მართავდა [[სატავაჰანების დინასტია]], რომელიც ცნობილია აგრეთვე, როგორც [[ანდჰრები]]. დინასტიის მეექვსე მეფემ სახელად [[შატაკარნი|შატაკარნმა]] მოიპოვა გამარჯვება ჩრდილოინდურ დინასტია [[შუნგა]]ზე. დინასტიის სხვა ცნობილი მეფეთაგანია [[გაუტამიპუტრა შატაკარნი]]. ჰიმალაებში ძვ. წ. II საუკუნიდან ახ. წ. III საუკუნემდე არსებობდა [[კუნინდას სამეფო]]. ახ. წ. I ს. შუა ხანებში ჩრდილო დასავლეთ ინდოეთში შეიჭრა ქუშანის დინასტია - შექმნა [[ქუშანის სამეფო]], რომელიც საბოლოოდ გადაიჭიმა [[პეშავარი]]დან [[ბენგალიის ყურე]]მდე. მის შემადგენლობაში შედიოდა, ასევე, ძველი [[ბაქტრია]] (თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს [[ჩრდილოეთი]]) და სამხრეთ [[ტაჯიკეთი]]. [[დასავლეთ ქშატრაპების სამეფო]] (35-405 წწ.), რომელიც განფენილი იყო ინდოეთის დასავლეთ და ცენტრალურ ნაწილში, იმართებოდა [[საკები]]ს მიერ, რომლებმაც შეცვალეს [[ინდო-სკვითები]]. [[საკები]] იყვნენ [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს ჩრდილოეთ ნაწილის მმართველების [[ქუშანის სამეფო]] დინასტიის და ცენტრალური ინდოეთის მფლობელების [[სატავაჰანები]]ს (ანდჰრების) თანამედროვეები. სხვადასხვა დროს ინდოეთის [[ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ ნაწილს ფლობდნენ ისეთი სამეფოები და იმპერიები, როგორიცაა, [[პანდია]], ადრეული [[ჩოლა]], [[ჩერა]], [[კადამბა]], [[დასავლეთის განგთა დინასტია|დასავლეთ განგა]], [[პალავა]] და [[ჩალუკია]]. ზოგიერთმა სამხრეთ სამეფომ შექმნა [[ზღვისპირეთის იმპერია]], რომელიც განიფინა მთელ [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზია]]ზე. [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს სამხრეთზე პირველობისათვის ბრძოლაში აღნიშნული სამეფოები პერიოდულად ებრძოდნენ ერთმანეთს ისევე, როგორც [[დეკანი]]ს სახელმწიფოს. გარკვეულ პერიოდში [[კალაბჰარები]]ს ბუდისტურმა სამეფომ დაარღვია [[ჩოლა]]ს, [[ჩერა|ჩერაა]]ს და [[პანდია]]ს იმპერიების დომინანტური მდგომარეობა ინდოეთის სუბკონტინენტის სამხრეთ ნაწილში. === ჩრდილო-დასავლეთის შერეული კულტურები === [[ფაილი:Demetrius I of Bactria.jpg|მინი|250|დემეტრიოს I ბაქტრიელი]] ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთის შერეული კულტურები მოიცავს ინდურ-ბერძნულ, ინდურ-სკვითურ, ინდურ-პართიულ და ინდურ-სასანიდურ კულტურებს. [[დემეტრიოს I ბაქტრიელი]] (ძვ. წ. 205-171 წწ.) იყო [[ინდო-ბერძნული სამეფო]]ს დამაარსებელი. დემეტრიოს I-ის მიერ სამეფო დაარსებულ იქნა ძვ. წ. 180 წ. და მდებარეობდა თანამედროვე [[ავღანეთი]]სა და [[პაკისტანი]]ს ტერიტორიებზე. მან იარსება თითქმის 200 წელი, რომლის განმავლობაში სამეფოს მართავდა ხშირად ერთმანეთის წინააღმდეგ კონფლიქტში მყოფი 30-ზე მეტი ბერძენი მეფე. ინდო-სკვითები იყვნენ ინდოევროპელი საკების (ე. წ. [[სკვითები]]ს) ერთ-ერთი განშტოება, რომლებიც თავდაპირველად სამხრეთ [[ციმბირი]]დან გადასახლდნენ [[ბაქტრია]]ში, შემდეგ [[სოგდიანა]]ში, ქაშმირში, [[არახოზია]]ში, [[განდჰარა]]სა და საბოლოოდ მთელ ინდოეთში. მათი სამეფო არსებობდა ძვ. წ. II-I სს. მოგვიანებით, ინდო-პართიულმა სამეფომ, გაიმარჯვა რა მრავალ კუშან მმართველზე, როგორიცაა მაგ: [[კუჯულა კადფიზი]], დაიპყრო თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს დიდი ნაწილი და [[პაკისტანი]]ს ჩრდილოეთ ნაწილი. [[ირანი]]ს სასანიდური იმპერია არსებობდა [[გუპტას იმპერია]]სთან ერთდროულად. ის გადაიჭიმა თანამედროვე პაკისტანის ტერიტორიებამდე, სადაც შედეგად წარმოიქმნა შერეული ინდურ და სპარსული კულტურა, რომელიც ცნობილია ინდურ-სასანური კულტურის სახელით. === რომაელთა ვაჭრობა ინდოეთთან === [[ფაილი:AugustusCoinPudukottaiHoardIndia.jpg|მინი|მარცხნივ|250პს|მარცხვივ|[[რომი]]ს იმპერატორ [[ოქტავიანე ავგუსტუსი]]ს [[მონეტა]]. ნაპოვნია [[პუდუკოტაი]]ში. [[ბრიტანეთის მუზეუმი]]]] [[რომი]]ს ვაჭრობა ინდოეთთან დაიწყო დაახლოებით ახ. წ. I ს. იმპერატორ [[ოქტავიანე ავგუსტუსი]]ს მმართველობის დროს, მის მიერ [[პტოლემაიოსები]]ს ეგვიპტის დამარცხების შემდეგ. ამ ეპოქიდან დაწყებული ინდოეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო პარტნიორი დასავლეთში იყო [[რომის იმპერია]]. ძვ. წ. 130 წ. [[ევდოქსია კიზიკი]]ს მიერ დაწყებული ვაჭრობა სწრაფად განვითარდა და [[სტრაბონი]]ს თანახმად, ოქტავიანე ავგუსტუსის მმართველობის პერიოდში ყოველდღიურად 120 ხომალდი ასრულებდა სავაჭრო რეისს ეგვიპტის საპორტო ქალაქ [[მიოს ქორმოსი]]დან ინდოეთში. ამ ვაჭრობაში [[რომაელები]] ხარჯავდნენ უზარმაზარი რაოდენობით [[ოქრო]]ს, რომელიც გამოიყენებოდა [[ქუშანის სამეფო|ქუშანების იმპერიაში]] მონეტების შესაქმნელად. ოქროს მონეტების გადინებაზე ინდოეთში მოწმობს [[პლინიუს უფროსი]] თავის ნაშრომში [[„ ბუნების ისტორია”|„ბუნების ისტორია”]] ყველაზე უფრო მოკრძალებული გამოთვლებით, ინდოეთში, ჩინეთსა და არაბეთის ნახ/კ-ზე ყოველდღიურად მიედინებოდა დაახლოებით ასი მილიონი [[სესტერცი]]. სწორედ ეს თანხა ღირს ჩვენი ფუფუნება და ჩვენი ქალები. მთელი ამ იმპორტის მხოლოდ უმნიშვნელო პროცენტია განკუთვნილი ღმერთებისა და გარდაცვლილთა სულების მსხვერპლშესაწირად. ინდურ-რომაული ვაჭრობის სავაჭრო მარშრუტები და პორტები დეტალურად აღწერილია I ს.-ის ბერძნულ სანაოსნო დოკუმენტებში „ერითრეის ზღვის გადაცურვა“. === გუპტების დინასტია === ახ. წ. IV-V სს. [[გუპტების დინასტია]]მ შეძლო ჩრდ. ინდოეთის დიდი ნაწილის ერთ დიდ იმპერიდ გაერთიანება. ეს პერიოდი ცნობილია ინდოეთის ოქროს ხანად. ინდუსურმა კულტურამ, მეცნიერებამ და პოლიტიკურმა სისტემამ მიაღწია თავისი განვითარების ახალ საფეხურებს. დინასტიის ყველაზე თვალსაჩინო წარმომადგენლები იყვნენ [[ჩანდრაგუპტა I]], [[სამუდრაგუპტა]], [[ჩანდრაგუპტა II]]. დასავლეთევროპელი მეცნიერების აზრით, სწორედ ამ დროს ჩაიწერა [[ინდუიზმი]]ს წმინდა ტექსტები — [[პურანები]]. იმპერიამ არსებობა შეწყვიტა ცენტრალური აზიიდან [[ჰუნები]]ს შემოჭრის შედეგად. გუპტების იმპერიის განადგურების შემდეგ V ს-ში ინდოეთის ტერიტორიაზე კვლავ წარმოიქმნა მთელი რიგი მცირე სამეფოებისა. VII ს.-ის I ნახევრამდე გუპტების დინასტიის ერთი შტო აგრძელებდა [[მაგადჰა]]ს მართვას. სანამ მეფე [[ჰარშა]] ბარდჰანამ, საბოლოოდ, ბოლო არ მოუღო გუპტებს და საკუთარი იმპერია არ დააარსა. თეთრი ჰუნები, რომლებიც შესაძლოა იყვნენ [[ეფთალიტები]]ს ტომების ნაწილი, დასახლდნენ [[ავღანეთი]]ს ტერიტორიაზე V ს. დასაწყისში დედაქალაქ [[ბამიანის პროვინცია|ბამიანი]]ს მიდამოებში. სწორედ ისინი აღმოჩნდნენ გუპტების დინასტიის დაცემის მიზეზი, რომლის შემდეგ დასრულდა ჩრდ. ინდოეთში ოქროს ხანა. თუმცა ეს ისტორიული ცვლილებები არ შეხებია [[დეკანი]]სა და სამხრეთ ინდოეთის დიდ ნაწილს... === გვიანი შუა საუკუნეები — კლასიკური პერიოდი === ინდოეთის ისტორიის კლასიკური პერიოდი დაიწყო VII ს-ში ჩრდ. ინდოეთის აღორძინებით [[მეფე]] ხარშის დროს და დასრულდა XIV ს-ში მუსულმანთა შემოჭრების შედეგად ვიჯაიანაგართა იმპერიის დაცემით სამხრეთში. ამ პერიოდში მოხდა ინდური ხელოვნების აყვავება და ძირითადი რელიგიური და ფილოსოფიური სისტემების განვითარება, რომელიც გახდა სხვადასხვა სფეროში თანამედროვე [[ინდუიზმი]]ს, [[ბუდიზმი]]ს და [[ჯაინიზმი]]ს გამოვლინების საფუძველი. VII ს-ში მეფე [[ჰარშა]]მ წარმატებით გააერთიანა ჩრდილოეთ ინდოეთი ერთ სახელმწიფოში, რომელიც დაიშალა მისი გარდაცვალებისთანავე. VII-IX სს. ჩრდ. ინდოეთზე კონტროლის განხორციელებაში სამი დინასტია ეცილებოდა ერთმანეთს: [[პრატიხარები]], ბენგალიური [[პალას დინასტია]] და დეკანელი [[რაშტრაკუტები]]. მოგვიანებით [[სენა]]ს დინასტიამ დაიპყრო [[პალა]]ს [[სამეფო]], ხოლო [[პრატიხარების იმპერია]] დაიშალა მცირე სამეფოებად. ეს იყო პირველი ე. წ. [[რაჯპუტები]] — სათავადოები, რომლებმაც ამა თუ იმ ფორმით იარსებეს თითქმის ათასი წელიწადი — 1947 წ. [[დიდი ბრიტანეთი]]დან ინდოეთის საბოლოო გამოყოფამდე. პირველი ცნობილი სათავადოები — რაჯპუტები წარმოიშვა VI ს-ში რაჯასტჰანში, რომლის შემდეგ რაჯპუტების მცირე დინასტიები მართავდნენ ჩრდ. ინდოეთის დიდ ნაწილს. პრიტჰვირაჯ [[ჩაუჰანი]] არის ჩაუჰანთა დინასტიის ერთ — ერთი წარმომადგენელი, რომელმაც სახელი გაითქვა მომავალ ისლამურ [[სასულთნო]]ებთან სისხლიანი კონფლიქტებით. VII ს-დან XI ს-ის დასაწყისამდე თანამედროვე [[ავღანეთი]]ს, ჩრდ. [[პაკისტანი]]სა და [[ქაშმირი]]ს ტერიტორიას მართავდა დინასტია [[შაჰი]]. მეფე ხარშის სიკვდილის შემდეგ ერთიანმა სრულიადინდურმა [[სახელმწიფო]]მ ჩრდილოეთში არსებობა შეწყვიტა მისი შექმნის ცდები ამიერიდან უკვე სამხრეთში მიმდინარეობდა. [[ჩალუკია]]ს იმპერია მართავდა ინდოეთის სამხრეთ და ცენტრალურ ნაწილს 550-750 წწ. [[დედაქალაქი]]თ [[ბადამი]] და მოგვიანებით 970-1190 წწ. [[კალიანი]] (თანამედროვე [[კარნატაკა]]ს შტატი). დაახლოებით იმავე პერიოდში სამხრეთ ნაწილს მართავდა ასევე [[პალავა]]ს დინასტია კანჩიდან. XII ს. ჩალუკიას იმპერიის დაცემის შემდეგ მისმა ვასალებმა - ჰოისალებმა ჰალებიდან, კაკატიებმა ვარანგალიდან, იადავებმა დევაგირიდან და კალაჩურების სამხრეთ განშტოებამ ჩალუკიას უზარმაზარი იმპერია გაიყვეს ერთმანეთში. მოგვიანებით ჩრდილოეთ თამილ-ნადში წარმოიქმნა [[ჩოლა]]ს სამეფო, ხოლო [[ქერალა]]ში — [[ჩერა]]ს სამეფო. 1343 წლისათვის ამ სამეფოებმა შეწყვიტეს არსებობა და მათ ადგილას წარმოიქმნა [[ვიჯაიანაგარის იმპერია]]. სამხრეთ ინდოეთის სამეფოებმა, დაამყარეს რა თავიანთი კონტროლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის [[ზღვისპირეთი]]ს ტერიტორიებზე თავისი გავლენა გაავრცელეს [[ინდონეზია]]მდე. სამხრეთ ინდოეთის საპორტო ქალაქები ფართოდ იყო ჩაბმული დასავლეთში [[ევროპა]]სთან და აღმოსავლეთში სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[აზია]]სთან. კლასიკურ პერიოდში დიდი აღმავლობა განიცადა [[ლიტერატურა]]მ ადგილობრივ ენებზე და [[არქიტექტურა]]მ. ეს გრძელდებოდა XIV ს. დასაწყისამდე მანამ, სანამ სამხრეთ ინდოეთის სამეფოები არ შეეჯახნენ [[დელის სასულთნო]]ს თავდასხმებს, რომელიც ამ დროისთვის უკვე მყარად იყო დამკვიდრებული ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილოეთ ნაწილში დედაქალაქით [[დელი]]ში. [[ვიჯაიანაგარის იმპერია]]მ მისი თავდასხმების შედეგად, ბოლოსდაბოლოს, შეწყვიტა არსებობა. === ისლამური სასულთნოები === მას შემდეგ, რაც მუსლიმებმა დაიპყრეს ინდოეთის ძველი დასავლელი მეზობელი — [[ირანი]], მათი ყურადღების განსაკუთრებული ობიექტი გახდა ინდოეთი, რომელიც იმ დროისთვის წარმოადგენდა რეგიონს - უმდიდრესი კლასიკური ცივილიზაციით, გაცხოველებული საერთაშორისო ვაჭრობით და მაშინდელ მსოფლიოში [[ალმასი]]ს მოპოვებით ცნობილ ერთადერთ რეგიონს. სხვადასხვა ჩრდილოინდური სამეფოების მხრიდან რამდენიმესაუკუნოვანი წინააღმდეგობის შემდეგ ინდოეთის სუბკონტინენტის ჩრდილოეთ ნაწილში წარმოიქმნა რიგი ისლამური იმპერიები (სასულთნოები), რომლებმაც რამდენიმე ასწლეული იარსებეს. ჯერ კიდევ ილამურ დაპყრობებამდე სამხრეთ ინდოეთის სანაპიროებზე, ძირითადად [[ქერალა]]ში მრავალრიცხოვანი მუსლიმური სავაჭრო თემები, სადაც მუსლიმანთა მცირერიცხოვანი ჯგუფები ჩამოდიოდნენ, ძირითადად, [[არაბეთი]]ს [[ნახევარკუნძული]]დან ინდოეთის ოკეანის სავაჭრო გზის გავლით. მათ თან ჩამოიტანეს [[ისლამი]] — [[აბრაამისეული რელიგიები|აბრაამის რელიგია]], რომელიც შეერწყა ადგილობრივ ინდუისტურ კულტურას. მოგვიანებით დასავლეთში აყვავდა [[დეკანი]]ს სასულთნოები და [[ბაჰმანის სასულთნო]]. === დელის სასულთნო === XII-XII სს. [[არაბები]], [[თურქები]] და [[ავღანელები]] შეიჭრნენ ჩრდ. ინდოეთში და XIII ს. დასაწყისში დააარსეს [[დელის სასულთნო]]. დელის [[გულიამთა დინასტია]]მ ჩრდ. ინდოეთის მნიშვნელოვანი ნაწილი დაიკავა. იგი შეცვალა [[ხალჯთა დინასტია]]მ. სასულთნოების არსებობის დროს მოხდა ინდოეთის კულტურული აყვავება. ინდო-მუსულმანურმა კულტურამ დაგვიტოვა შედეგად სინკრეტული ძეგლები [[არქიტექტურა]]ში, [[მუსიკა]]ში, [[ლიტერატურა]]ში, [[რელიგია]]სა და [[ტანსაცმელი|ტანსაცმელში]]. [[დელის სასულთნო]]ს პერიოდში წარმოიქმნა, აგრეთვე, [[ურდუ]]ს წინაპარი ენა – ჰინდავი. აღნიშნული ენა ჩამოყალიბდა ადგილობრივ ენებზე მოლაპარაკე ხალხების ურთიერთობით ირანელ, თურქ, არაბ ემიგრანტებთან. დელის სასულთნო წარმოადგენდა ერთადერთ ისლამურ იმპერიას, რომელმაც ტახტზე აიყვანა ინდოეთის ისტორიაში მრავალთაგან ერთ-ერთი ქალი- [[რაზია სულთანი]] (1236-1240 წწ.). გაიგო რა ინდოეთის სამოქალაქო ომზე თურქ-მონღპოლთა წინამძღოლმა თემურ ლენგმა 1398 წ. დაიწყო საომარი კამპანია მმართველი სულთნის ნასირუდდინ მაჰმუდის წინააღმდეგ, რომელიც ეკუთვნოდა [[თუგლაკიდები]]ს დინასტიას. 1398 წ. 17 დეკემბერს სულთნის არმიამ განიცადა განადგურება. [[თემურ ლენგი]] შევიდა სრულიად განადგურებულ და დანგრეულ ქალაქ [[დელი]]ში. === დიდი მოგოლთა იმპერია === [[1526]] წელს [[ჩინგიზ ხანი]]სა და [[თემურ ლენგი]]ს შთამომავალმა, [[თემურიდები]]ს დინასტიის წარმომადგენელმა [[ბაბური|ბაბურმა]] გადალახა [[ჰაიბერის გადასასვლელი]] და დააარსა [[დიდ მოგოლთა იმპერია]], რომელმაც იარსება 200 წელზე მეტი. XVII ს. დასაწყისისთვის მოგოლთა დინასტიის კონტროლქვეშ აღმოჩნდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდი ნაწილი. XVIII ს. დასაწყისიდან იმპერიამ თანდათან დაიწყო დაცემა და [[1857]] წელს [[სიპაები]]ს აჯანყების (ცნობილი, აგრეთვე, როგორც 1857 წლის ინდოეთის სახალხო აჯანყება) შემდეგ შეწყვიტა არსებობა. მოგოლთა მმართველობის პერიოდში მოხდა დიდი სოციალური ცვლილებები სუბკონტინენტზე. კერძოდ, მოსახლეობის უდიდესი უმრავლესობა — ინდუსები — აღმოჩნდნენ მუსლიმი მოგოლი იმპერატორების მმართველობის ქვეშ, რომელთაგან ზოგიერთი გამოირჩეოდა ლიბერალური შეხედულებებით და მფარველობას უწევდა ინდუსურ კულტურას, მაშინ, როდესაც სხვები პირიქით, იჩენდნენ უკიდურეს შეუწყნარებლობას ტაძრების დანგრევით და არამუსლიმებისათვის უზარმაზარი გადასახადების დაკისრებით. თავისი განვითარების პიკზე დიდი მოგოლთა იმპერიის ტერიტორიამ გადააჭარბა [[მაურიები]]ს ძველ [[იმპერია]]ს. დიდი მოგოლთა იმპერიის დაშლის შემდეგ, მის ადგილას აღმოცენდა რამდენიმე მცირე სამეფო. ითვლება, რომ მოგოლთა დინასტია უმდიდრესი იყო აქამდე ცნობილ ყველა დინასტიას შორის. [[1739]] წელს მოგოლთა არმიაზე გაიმარჯვა ნადირ შაჰმა კარნალასთან ბრძოლაში. ამის შემდეგ ნადირმა აიღო და დაანგრია ქალაქი [[დელი]], წამოიღო იქიდან უთვალავი განძი ცნობილი [[ფარშევანგის ტახტი]]ს ჩათვლით. დიდი მოგოლთა იმპერიის ეპოქაში დომინანტური პოლიტიკური ძალა იყო მოგოლი იმპერატორი და მისი მოკავშირეები, ხოლო მოგვიანებით მემკვიდრე-სახელმწიფოები კონფედერაცია [[მარატჰა]]ს ჩათვლით, რომლებიც ებრძოდნენ დასუსტებულ მოგოლთა დინასტიას. თუმცა [[მოგოლები]] ხშირად მიმართავდნენ მკაცრ ზომებს საკუთარი იმპერიაზე კონტროლის შენარჩუნების მიზნით, მაგრამ ასევე, ატარებდნენ ინდუსურ კულტურასთან ინტეგრაციის პოლიტიკას, რაც მათ მმართველობას უფრო წარმატებულს ხდიდა ხანმოკლე დელის სასულთნოს მმართველებთან შედარებით. [[აქბარ დიდი]] იყო მოგოლი მმართველების ყველაზე უფრო თვალსაჩინო წარმომადგენელი — გამორჩეულიად შემწყნარებელი განსხვავებული რელიგიებისა და კულტურებისა. კერძოდ, მან შემოიღო აკრძალვა [[ჯაინიზმი]]ს წმინდა დღეებში ცხოველების მკვლელობაზე და გააუქმა არამუსულმანთა მიმართ დისკრიმინაციული საგადასახადო სისტემა. მოგოლი იმპერატორები ქორწინდებოდნენ ადგილობრივ დიდგვაროვნებზე, ხდებოდნენ ადგილობრივი მაჰარაჯების მოკავშირეები, და ცდილობდნენ თავიანთი თურქულ-ირანული კულტურის ძველ ადგილობრივ ინდურ კულტურასთან შერწყმას. აქბარის შემდეგ ტახტზე ასული [[აურანგზები]] სხვა იმპერატორებისაგან განსხვავებით ატარებდა არამუსლიმი მოსახლეობის მიმართ არაპოპულარულ დისკრიმინაციულ პოლიტიკას, რამაც [[ინდუსები]]ს დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია. === რეგიონული სამეფოები მოგოლთა იმპერიის დაცემის შემდეგ === დიდი მოგოლთა იმპერიის დაცემის შემდეგ ცენტრალურ და ჩრდილო ინდუსურ ინდოეთში წამყვანი ადგილი დაიკავა [[მარატჰების სახელმწიფო]]მ. ამ დროის ინდოეთისთვის დამახასიათებელია რიგი მცირე რეგიონული სახელმწიფოების წარმოქმნა. [[მარატჰა]]ს სამეფო დააარსა [[შივაჯი]]მ — ინდოეთის ეროვნულმა გმირმა. XVIII ს.-ში [[მარატჰა]] გახდა უზარმაზარი იმპერია პეშვთა მმართველობით სათავეში. 1760 წლისათვის იმპერია იკავებდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდ ნაწილს. გეოგრაფიული ექსპანსია შეწყდა მხოლოდ [[აჰმად შაჰ აბდალი]]ს ხელმძღვანელობით ავღანელთა არმიის მიერ [[მარატჰები]]ს განადგურებით 1761 წ. [[პანიპატის მესამე ბრძოლა]]ში. უკანასკნელმა [[პეშვა]]მ ბაჯი რაო II−მ განადგურება განიცადა ანგლო-მარატჰების მესამე ომში ბრიტანული ჯარებისაგან. სამხრეთ ინდოეთში ჯერ კიდევ ინდუსურ ვიჯაიანაგართა იმპერიის დაცემამდე 1400 წ. ვოდეიარების დინასტიამ დააარსა [[მაისურის სამეფო]], რომელმაც მოგვიანებით შეცვალა ვიჯაიანაგარი. ვოდეიართა სამფლობელო განადგურებულ იქნა [[ჰაიდარ ალი]]სა და მისი ვაჟის [[ტიპუ სულთანი]]ს მიერ. მათი მმართველობით [[მაისურის სამეფო]]მ რამდენიმე ბრძოლა გადაიხადა ინგლისელების და ინგლის-მარატჰების გაერთიანებული ძალების წინააღმდეგ. 1591 წ. სამხრეთ ინდოეთში [[ჰოლკონდა|ჰოლკონდის]] დინასტიიდან [[კუტბ შაჰი|კუტბ შაჰმა]] დააარსა ქალაქი [[ჰაიდარაბადი]]. მოგოლთა მცირეხნიანი მმართველობის შემდეგ მოგოლთა გუბერნატორმა ასაფ ჯაჰმა ხელში ჩაიგდო ხელისუფლება ჰაიდარაბადში 1724 წ. 1948 წ. ჰაიდარაბადს მართავდა [[ნიზამები]]ს მემკვიდრეობითი დინასტია. როგორც [[მაისური]], ასევე [[ჰაიდარაბადი]] გახდნენ ბრიტანული ინდოეთის ვასალი სამეფოები. თანამედროვე [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]ს ტერიტორიაზე შეიქმნა [[სიქები]]ს სახელმწიფო. ეს იყო ბრიტანეთის კოლონიურ სახელმწიფოს დაქვემდებარებული [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]]ს უკანასკნელი რეგიონი. სიქების იმპერია დაეცა ანგლო-სიქების რიგი ომების შედეგად. XVIII ს.-ში [[გორქჰა]]ს (გურქჰა) მმართველების მიერ დაარსდა სახელმწიფო [[ნეპალი]], რომელმაც შეძლო შეენარჩუნებინა თავისი ეროვნული იდენტობა და ტერიტორიული მთლიანობა დღემდე. === კოლონიური ერა === [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელი]] ზღვაოსნის [[ვასკო და გამა]]ს მიერ ახალი საზღვაო გზის აღმოჩენამ ევროპიდან ინდოეთში სათავე დაუდო ამ რეგიონებს შორის პირდაპირ ვაჭრობას. პორტუგალიელებმა დააარსეს სავაჭრო კოლონიები გოაში, დამანში, დიუში, [[ბომბეი]]ში. მათ მოჰყვნენ [[ნიდერლანდელები]], [[დანიელები]] და [[ინგლისელები]], რომლებმაც 1619 წ. შექმნეს სავაჭრო პოსტი ინდოეთის დასავლეთ სანაპიროზე საპორტო ქალაქ სურატში. ამის შემდეგ მოვიდნენ [[ფრანგები]]. შიდაკონფლიქტი ინდურ სამეფოებს შორის საშუალებას აძლევდა ევროპელ ვაჭრებს თანდათანობით შეეძინათ მიწები და გაევრცელებინათ გავლენა ადგილობრივ ხელისუფლებაზე. XVIII ს. მანძილზე ევროპულმა იმპერიებმა მოახერხეს თავიანთი კონტროლის ქვეშ შეენარჩუნებინათ ინდური ტერიტორიები, მოგვიანებით იძულებული გახდნენ დაეთმოთ ყველა ეს ტერიტორია ინგლისელებისათვის, გარდა საფრანგეთის ფორპოსტების — [[პონდიშერი]]ს და [[ჩანდერნაგორი]]ს, ნიდერლანდური საპორტო ქალაქის - [[კორომანდელის სანაპირო|კორომანდელი]]ს (1825 წ.-მდე) და პორტუგალიური კოლონიების — [[გოა]], [[დამანი და დიუ]]. === ბრიტანული ინდოეთი === 1617 წელს [[ბრიტანეთის ოსტ-ინდოეთის კომპანია]]მ იმპერატორ [[ჯაჰანგირი]]სგან მიიღო ინდოეთთან ვაჭრობის უფლება. ასი წლის შემდეგ 1717 წ. კომპანიამ ადგილობრივ ხელისუფლებაზე თანდათანობითი გავლენის ზრდასთან ერთად საჩუქრად მიიღო საგადასახადო ვალდებულებებისაგან თავისუფალი ვაჭრობის უფლება [[ბენგალია]]ში. ბენგალიის ნავაბი სირაჯ უდ-დაულა შეეწინააღმდეგა ინგლისელთა პრივილეგიას ვაჭრობაში, რამაც გამოიწვია [[პლესის ბრძოლა]] 1757 წ. ოსტ-ინდოეთის კომპანიის არმიამ რობერტ კლაივის წინამძღოლობით დაამარცხა ნავაბის ჯარები. იმავე წელს კლაივი კომპანიის მიერ დაინიშნა ბენგალიის გუბერნატორად. 1764 წ. ბუკსარის ბრძოლის შემდეგ კომპანიამ შაჰ ალამ II-სგან შეიძინა ბენგალიის მართვის სამოქალაქო უფლება, რომელმაც საფუძველი ჩაუყარა ინგლისელთა ბატონობას სუბკონტინენტზე მთელი შემდგომი ასწლეულების მანძილზე. ინგლისელთა ბატონობამ ბოლო მოუღო სუბკონტინენტზე მოგოლთა ბატონობის ხანას. ბრიტანეთის ოსტ-ინდოეთის კომპანიამ მოახდინა ბენგალიაში ვაჭრობის მონოპოლიზება. ინგლისელებმა შემოიღეს განსაკუთრებული საგადასახადო სისტემა მიწაზე ე. წ. „მუდმივი დასახლება“, რომელმაც დაამყარა ახალფეოდალური საზოგადოებრივი წყობა. 1850-იანი წლების დასაწყისისთვის ოსტ-ინდოეთის კომპანია აკონტროლებდა ინდოეთის სუბკონტინენტის დიდ ნაწილს. მათ შორის თანამედროვე პაკისტანსა და ბანგლადეშს. სარგებლობდნენ რა ინდოეთის დაძაბუნებით, კონფლიქტებით სათავადოებსა და სხვადასხვა სოციალურ და რელიგიურ ჯგუფებს შორის, ინგლისელები მისდევდნენ „დაყავი და იბატონეს“ პრინციპს კოლონიურ პოლიტიკაში. 1857წ. ოსტ-ინდოეთის მმართველობით უკმაყოფილება გახდა დამოუკიდებლობისათვის პირველი ომის (ცნობილი როგორც სიფაების აჯანყება) მიზეზი. ერთწლიანი საომარი მოქმედებების შემდეგ აჯანყება იქნა ჩახშობილი. აჯანყების ფაქტობრივი ლიდერი, უკანასკნელი მოგოლი იმპერატორი [[ბაჰადურ შაჰ ზაფარი]] განდევნილ იქნა [[ბირმა]]ში. მის შვილებს თავები დასჭრეს, დინასტიამ არსებობა შეწყვიტა. შედეგად [[ინგლისის ოსტ-ინდოეთის კომპანია]] გაუქმდა და [[ინგლისი]] გადავიდა ინდოეთის, როგორც [[ბრიტანეთი]]ს იმპერიის კოლონიის პირდაპირ მართვაზე. ინდური ტერიტორიები დიდი ნაწილი ემორჩილებოდა პირდაპირ მმართველობას, ხოლო ნაწილი წარმოადგენდა ვასალურ სათავადოებს. ინგლისის კაპიტალის დაგროვების და ინგლისში სამრეწველო რევოლუციის უმნიშვნელოვანესი წყარო გახდა ინდოეთის კოლონიის ექსპლუატაცია. === ინდოეთის ნაციონალურ-განმათავისუფლებელი მოძრაობა === [[ფაილი:Nehru Gandhi 1937 touchup.jpg|220px|მარცხნივ|მინიატიურა|ნერუ და განდი. 1937 წელი.]] ინდოეთის დამოუკიდებლობისა და დასავლური ტიპის დემოკრატიის დამკვიდრებისათვის პირველი ნაბიჯი გახდა ინგლისის ვიცე მეფის ადმინისტრაციაში ინდოელი მრჩევლების დანიშვნა. 1920 წლიდან ისეთმა ლიდერებმა, როგორიც იყო [[მაჰათმა განდი]], დაიწყეს ინდოეთის კოლონიალოიზმის წინააღმდეგ მასობრივი გამოსვლები. ნაციონალურ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის გახლეჩვის მიზნით, ინგლისის პარლამენტმა 1929 წ. ინდოეთს მიანიჭა ინგლისის იმპერიის დომინიონის სტატუსი. მთელი ინდოეთის სუბკონტინენტზე დაიწყო ბრიტანული მმართველობის წინააღმდეგ რევოლუციური გამოსვლები, რამაც 1947 წ. ინდოეთი მიიყვანა ინგლისის კოლონიიდან საბოლოო თავისდაღწევამდე. === დამოუკიდებლობა და ინდოეთის გაყოფა === დამოუკიდებლობის სურვილთან ერთად წლების მანძილზე იზრდებოდა დაძაბულობა ინდოეთის მუსლიმან და ინდუს მოსახლეობას შორის. ყოველთვის უმცირესობაში მყოფ მუსულმან მოსახლეობას ეშინოდა [[ინდუსი]] ხელმძღვანელების გავლენის ქვეშ მოქცევა და ფრთხილად ეკიდებოდა დამოუკიდებლობის იდეას. ისინი თანაბარ უნდობლობას უცხადებდნენ როგორც ინდუსურ ასევევ [[ბრიტანეთი]]ს კოლონიურ ხელისუფლებას. 1915 წელს [[მაჰათმა განდი]] ჩაუდგა სათავეში ინდოეთის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას და ორივე მხარეს მოუწოდა შერიგებისკენ. მისი ხელმძღვანელობით ბოლოს და ბოლოს, ინდოეთმა მოიპოვა დამოუკიდებლობა. დამოუკიდებლობისათვის არაძალადობრივი ბრძოლის მეთოდებით ინდოელთა მასობრივმა სახალხო მოძრაობამ [[მაჰათმა განდი]]ს [[მსოფლიო]]ში ერთ-ერთი უდიდესი ლიდერის სახელი დაუმკვიდრა. თავად ინდოელებმა მას უწოდეს „მაჰათმა“, რაც სანსკრიტზე „დიად სულს“ ნიშნავს. [[ბრიტანეთი]]ს ინდოეთის ტერიტორიებმა დამოუკიდებლობის 1947 წ. მიიღეს დამოუჯიდებლობა, რომლის შემდეგ ინდოეთი გაიყო ორ ნაწილად: ინდოეთად და პაკისტანად. [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]]სა და [[ბენგალია|ბენგალიის]] გაყოფის მიზეზით დაიწყო სისხლიანი შეტაკებები ინდუსებს, სიქჰებს და მუსლიმებს შორის, რომელსაც 500 000 მეტი [[ადამიანი]]ს სიცოცხლე შეეწირა. ინდოეთის გაყოფამ თანამედროვე მსოფლიოს ისტორიაში გამოიწვია ერთ — ერთი ყველაზე უფრო დიდი მიგრაციული პროცესი. დაახლოებით 12 მლნ. [[ინდუსი]], [[სიქი]] და [[მუსლიმანი]] გადასახლდა ახლადშექმნილი ინდოეთისა და [[პაკისტანი]]ს სახელმწიფოების ტერიტორიაზე. === ინდოეთის ისტორია დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდგომ === მრავალეროვნულ და მრავალრელიგიურ ინდოეთს გააჩნია მრავალი სოციალური, რელიგიური და ეროვნული პრობლემა ქვეყნის სხვადასხვა კუთხეში. თუმცა მან შეძლო შეენარჩუნებინა თვალსაჩინო ლიბერალური დემოკრატიული სახელმწიფოს სტატუსი მცირე პერიოდის (1975-1977) გამოკლებით, როდესაც ქვეყნის პრემიერ-მინისტრმა [[ინდირა განდი]]მ შემოიღო საგანგებო მდგომარეობა შეზღუდული სამოქალაქო უფლებებით. ინდოეთის ნაციონალური უსაფრთხოებისათვის ერთ-ერთ ძირითად საშიშროებას წარმოადგენს [[ტერორიზმი]], განსაკუთრებით ჩრდილო აღმოსავლეთში [[ჯამუ და ქაშმირი]]ს რეგიონში, ხოლო XXI ს. დასაწყისიდან ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორიცაა [[დელი]] და [[მუმბაი]]. ამის ნათელი მაგალითია ტერორისტული აქტი ნიუ დელში, რომელიც განხორციელდა 2001 წ., ასევე ქვეყნის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ქალაქ მუმბაიში 2008 წ. შემოდგომაზე განხორციელებული ტერორისტული აქტი, რომელსაც 100 000 კაცის სიცოცხლე შეეწირა. XX ს.-ის მეორე ნახევარში ინდოეთს ჰქონდა საზღვრებთან დაკავშირებული პრობლემები მეზობელ სახელმწიფოებთან. დავა ჩინეთთან ჯერ კიდევ არ არის მოგვარებული, რომელიც 1962 წ. ჩინეთ-ინდოეთის ხანმოკლე სასაზღვრო ომში გადაიზარდა. ინდოეთმა პაკისტანთან გადაიხადა სამი ომი: 1947, 1965 და 1971 წლებში. უკანასკნელი კონფლიქტი ინდოეთსა და პაკისტანს შორის მიმდინარეობდა 1999 წ. ქაშმირის შტატში. 1974 წელს ინდოეთმა ჩაატარა მიწისქვეშა ბირთვული იარაღის გამოცდა. ამგვარად, ის გახდა [[ბირთვული კლუბი]]ს ახალი წევრი. 1998 წ. ინდოეთმა გამოსცადა ხუთი ახალი მიწისქვეშა ბირთვული იარაღი. 1991 წ. ინდოეთში დაწყებულმა რეფორმებმა ქვეყნის ეკონომიკური სისტემა გახადა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე უფრო სწრაფად განვითარებადი. 1996 წ. ქვეყნის სათავეში მოვიდა რეფორმების გამგრძელებელი [[ატალა ბიჰარი ვაჯპაი]]ს ხელისუფლება. 2004 წ. საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვება მოიპოვა პარტია ინდოეთის ნაციონალურმა კონგრესმა [[სონია განდი]]ს მეთაურობით. 2004 წელს 22 მაისს პრემიერ-მინისტრის პოსტი დაიკავა [[მანმოჰან სინგჰი|მანმოჰან სინგჰმა]]. 2012 წ. ივლისში ინდოეთში მოხდა ელექტროენერგიის მასობრივი გამორთვა, რომლის შედეგად უშუქოდ დარჩა 600 000 მილიონი ადამიანი. == სახელმწიფო == [[ფაილი:Rashtrapati Bhavan Wide New Delhi India.jpg|მინი|[[რაშტრაპატი-ბხავანი]], ინდოეთის პრეზიდენტის ოფიციალური რეზიდენცია]] * '''სახელმწიფო სისტემა''': ფედერაციული რესპუბლიკა. * '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი — [[პრატიბა პატილი]] ([[2007]]). * '''მთავრობის მეთაური''': პრემიერ-მინისტრი — [[მოჰამედ ჰამიდ ანსარი]]. * '''საკანონმდებლო ორგანო''': ორპალატიანი პარლამენტი, შედგება შტატების საბჭოსაგან (რაჯია საბჰა, 250 ადგილი) და სახალხო პალატისაგან (ლოკ საბჰა, 545 ადგილი). * '''პარტიები''': ინდოეთის ეროვნული კონგრესი (დაარსებულია 1885 წელს მ. განდისა და ჯ. ნერუს მიერ, ლიდერები — ინდირა განდი 1966-1984, რაჯივ განდი 1984-1991, ამჟამად სონია განდი), ბჰარატია ჯანატა პარტი (ლიდერი ა. ბ. ვაჯპაი). == ადმინისტრაციული დაყოფა == ქვეყნის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულებია: 28 შტატი (state) და 7 მოკავშირე ტერიტორია (union territory). :[[ანდამანის და ნიკობარის კუნძულები]] – [[ანდჰრა-პრადეში]] – [[არუნაჩალ-პრადეში]] – [[ასამი (შტატი)|ასამი]] – [[ბენგალი]] – [[ბიჰარი]] – [[დადრა და ნაგარ-ჰაველი]] – [[დამანი და დიუ]] – [[დელი (შტატი)|დელი]] – [[გოა (შტატი)|გოა]] – [[გუჯარათი]] – [[კარნატაკა]] – [[კერალა]] – [[ლაქშადვიპი]] – [[მადჰია-პრადეში]] – [[მაჰარაშტრა]] – [[მანიპური]] – [[მეგჰალაია]] – [[მიზორამი]] – [[ნაგალენდი]] – [[ორისა]] – [[პენჯაბი (ინდოეთი)|პენჯაბი]] – [[პონდიშერი]] – [[რაჯასტანი]] – [[სიკიმი]] – [[ტამილნადუ]] – [[ტრიპურა]] – [[უტარ-პრადეში]] – [[უტარანჩალი]] – [[ჩანდიგარჰი]] – [[ჩხატისგარჰი]] – [[ჯამუ და ქაშმირი]] – [[ჯარხანდი]] – [[ჰარიანა]] – [[ჰიმაჩალ-პრადეში]] == დემოგრაფია == [[ფაილი:Inde bondo8658a.jpg|მინი|ინდოელი გოგონა]] * '''მოსახლეობა''': 1 210 193 422 (2011), მათ შორის 27,7 % – [[ჰინდუსტანელები]], 10,5 % – [[ბიჰარელები]], 9,1 % – [[ბენგალები]], 8,4 % – [[ტელუგები]], 7,6 % – [[მარატჰები]], 6,9 % – [[ტამილები]], 5,2 % – [[გუჯარათელები]]. * '''ენები''': [[ჰინდი]] (მასზე ლაპარაკობს 40 %), ბენგალური, ტელუგუ, მარათული, თამილური, ურდუ, გუჯარათული, მალაიალამი, კანადა, ორია, პენჯაბური, ასამური, კაშმირული, სინდური, სანსკრიტული. კონსტიტუციით ინგლისური გამოცხადებულია დროებით ოფიციალურ ენად (1 %). * '''რელიგია''': [[ინდუიზმი]] 83 %, [[ისლამი]] 11 %, [[ქრისტიანობა]] 2,6 %, [[სიქიზმი]] 1,9 %, [[ბუდიზმი]] 0,7 %. * '''ქალაქები (ათ.)''': [[დელი]] (დილლი, 10.204; აგლომ. 17.038), [[კალკუტა]] (კოლკატა, 4.760; აგლომ. 14.090), [[ბომბეი]] (მუმბაი, 12.383 |17.012 ათასი), [[მადრასი]] (ჩენაი, 4.382; აგლომ. 6.677 ათასი), [[ბენგალურუ]] (ბანგალურუ, 4.461; აგლომ. 5.910), [[აჰმადაბადი]] (3.654; აგლომ. 4.876), [[ჰაიდარაბადი]] (3.585; აგლომ. 5.751), [[პუნა]] (2.640; აგლომ. 3.903). == ეკონომიკა == 1990-იანი წლებიდან ინდოეთის ეკონომიკა აქ დაწყებული რეფორმების გამო უფრო მიმზიდველი გახდა უცხოელი ინვესტორებისათვის, ქვეყანამ სერიოზული ნახტომი გააკეთა საინფორმაციო ტექნოლოგიების დარგში. აღსანიშნავია ტრადიციული კინოინდუსტრია. * '''ეროვნული პროდუქტი''': ''მოცულობა'' — 357 მლრდ $ (მე-15 ადგილი); ''1 სულ მოსახლეზე —'' 370 $; ''სტრუქტურა (%)'' — სოფლის მეურნეობა 28, მრეწველობა 29, მომსახურება 43. * '''ექსპორტი''': ძვირფასეულობა და საიუველირო ნაწარმი, ტანსაცმელი, ბამბა, ჩაი. * '''ბიუჯეტი''': 48,300 მლნ $. * '''ვალუტა''': [[ინდური რუპია]] (INR). == მემკვიდრეობა == {{მთავარი|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ინდოეთში}} [[ფაილი:Mahabodhi Temple Bodh Gaya Bihar India.jpg|მინი|[[მაჰაბოდჰი]]ს ტაძარი, [[ბოდხ-გაია]]ში]] * '''[[დელი]]''' — ეროვნული მუზეუმი, [[წითელი ფორტი]] (XVII ს.), დიდი მეჩეთი, დიდ მოგოლთა სასახლე ([[XVII საუკუნე|XVII ს]].), [[კუტბ-მინარი]]ს კოშკი ([[XII საუკუნე|XII ს]].); * '''[[აგრას ციხე|აგრა]]''' — [[ტაჯ-მაჰალი]]ს მარმარილოს მავზოლეუმი; * '''[[მუმბაი]]''' — [[VII საუკუნე|VII საუკუნის]] ტაძრები; * '''[[ვარანასი]]''' — 1500 ტაძარი; * [[აჯანტა|აჯანტისა]] და [[ელორის გამოქვაბული|ელორის]] მღვიმეები, [[კონარაკეს მზის ტაძარი|მზის ტაძარი კონარაკეში]], [[ქაჯურაჰო]]ს ძეგლების კომპლექსი, [[ფატეჰპურ-სიკრი]], [[სანჩი]]ს ბუდისტური ძეგლები; * '''[[ინდური ეპოსი]]''' — [[მაჰაბჰარატა]] ([[ძვ. წ. V საუკუნე|ძვ. წ. V]]) და [[რამაიანა]] ([[ძვ. წ. II საუკუნე|ძვ. წ. II]]). == ცნობილი ინდოელები == * '''[[პოლიტიკოსები]]''' – [[მაჰატმა განდი]], [[ჯავაჰარლალ ნერუ]], [[ინდირა განდი]], [[რაჯივ განდი]]; * '''[[რელიგიური მოღვაწენი]]''' – [[შრი აურობინდო]], [[ვივეკანანდა]], [[გურუ ნანაკი]], [[ჯიდუ კრიშნამურტი]]; * '''[[მწერლები]]''' – [[რაბინდრანათ თაგორი]], [[კალიდასა]], [[მუნში პრემჩანდი]], [[სალმან რუშდი]]; * '''[[მეცნიერები]]''' – [[არიაბჰატა]], [[ბჰასკარაჩარია]]; * '''[[მსახიობები]]''' – [[რაჯ კაპური]], [[შაში კაპური]], [[სანჯივ კუმარი]]; [[შაჰრუკჰ კჰანი]], [[აამირ კჰანი]], [[კაჯოლი]], [[ვივეკ ობეროი]], [[რანბირ კაპური]], [[იმრან კჰანი]], [[რიში კაპური]], [[კარინა კაპური]], [[პრიტი ზინტა]], [[საიფ ალი კჰანი]], [[შაჰიდ კაპური]]. * '''[[სპორტსმენები|სპორტსმენი]]''' – [[ვიშვანატან ანანდი]]; * '''[[ასტრონავტები|ასტრონავტი]]''' – [[რაკეშ შარმა]]. == ლიტერატურა == {{ქსე|5|138-147}} * АН СССР Ин-т народов Азии — Индия в древности: Сборник статей/АН СССР.Ин-т народов Азии.-М.: Наука, 1964 * Антонова К. А., Бонгард-Левин Г. М., Котовский Г. Г. — История Индии -М.: Изд.центр А3,МСК, 1999 * Бонгард-Левин Г. М. — Индия эпохи Маурьев /Бонгард-Левин Г. М.; АН СССР.Ин-т востоковедения.-М.: Наука, 1973. * Гусева Н. Р. — Индия в зеркале веков /Гусева Н. Р.-М.: Вече, 2002 * Дьяков А. М. — Индия во время и после Второй мировой войны: (1939—1949 гг.)/Дьяков А. М.; Ред. И. М. Рейснер; АН СССР.Ин-т востоковедения.-М.: АН СССР, 1952 * Спейт О. Х. К. — Индия и Пакистан: Пер. с англ./Спейт О. Х. К.; Ред. А. М. Рябчиков-М.: Иностр.лит., 1957 * Brown, Judith M. (1994), Modern India: The Origins of an Asian Democracy, Oxford and New York: Oxford University Press. Pp. xiii, 474, ISBN 0-19-873113-2 * Kulke, Hermann & Dietmar Rothermund (2004), A History of India, 4th edition. Routledge, Pp. xii, 448, ISBN 0-415-32920-5. * Metcalf, Barbara & Thomas R. Metcalf (2006), A Concise History of Modern India (Cambridge Concise Histories), Cambridge and New York: Cambridge University Press. Pp. xxxiii, 372, ISBN 0-521-68225-8. * Spear, Percival (1990), A History of India, Volume 2, New Delhi and London: Penguin Books. Pp.&nbsp;298, ISBN 0-14-013836-6. * Stein, Burton (2001), A History of India, New Delhi and Oxford: Oxford University Press. Pp. xiv, 432, ISBN 0-19-565446-3. * Thapar, Romila (1990), A History of India, Volume 1, New Delhi and London: Penguin Books. Pp.&nbsp;384, ISBN 0-14-013835-8. * Wolpert, Stanley (2003), A New History of India, Oxford and New York: Oxford University Press. Pp.&nbsp;544, ISBN 0-19-516678-7. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.historyofwar.org/country_india.html ინდოეთი] * [http://www.historyofwar.org/articles/people_chandragupta_maurya.html ჩანდრაგუპტა მაურია] * [http://indoeti.blogspot.com/2009/03/blog-post_10.html ჩემი ინდოეთი] * [http://indoeti.blogspot.com/2009/05/blog-post_25.html საქართველო-ინდოეთის ურთიერთობის ისტორიიდან] {{commons|India|ინდოეთი}} {{ვიქსიკონი}} {{ინდოეთის შტატები და ტერიტორიები}} {{აზიის ქვეყნები}} {{ერთა თანამეგობრობა}} [[კატეგორია:ინდოეთი| ]] [[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ბირთვული ქვეყნების სია]] 6sl2j9kfy4hhbf7j7a4bxc0q61ca832 0 2895 4830496 4805184 2025-07-10T17:52:11Z GiorgiXIII 62215 4830496 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ირანის ისლამური რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = {{lang-fa|جمهوری اسلامی ایران}} |სახელი = ირანი |სტატუსი = |დროშა = Flag of Iran.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Emblem of Iran.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = „დამოუკიდებლობა, თავისუფლება, ისლამური რესპუბლიკა“ |ეროვნული ჰიმნი = Sorud-e Melli-e Iran |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Iran (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = Location Map (2013) - IRN - UNOCHA.svg |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[თეირანი]] |latd=35 | latm=41 | lats= | latNS=N |longd=51 |longm=25 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[თეირანი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[სპარსული ენა|სპარსული]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[ისლამური რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ირანის სულიერი ლიდერი|სულიერი ლიდერი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ალი ხამენეი]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ირანის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი2 = [[მასუდ ფეზეშქიანი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = მე-18 |ფართობი = 1 648 195 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 0,7 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 80 829 192<ref>[https://www.amar.org.ir/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C www.amar.org.ir, "Official statistics site of Iran"]</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = მე-18 |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2017 |მოსახლეობის აღწერა = |მოსახლეობის აღწერის წელი = |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 48 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 162-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $852 მილიარდი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-15 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2007 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $12,300 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 65-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2007 |აგი = 0.759 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = 94-ე |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[რიალი]] |ვალუტის კოდი = IRR |ქვეყნის_კოდი = IRN |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+03:30|+03:30]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+04:30|+04:30]] |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.ir]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 98 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ირანის ისლამური რესპუბლიკა''' ({{lang-fa|جمهوری اسلامی ایران}} — ''ჯომჰური-იე ესლომი-ე ირან'', ასევე გამოიყენება სახელწოდება '''ირანი''' ({{lang-fa|ایران}} {{IPA|[ʔiˈɾɒn]}}) ან '''სპარსეთი''') — [[სახელმწიფო]] [[აზია|აზიის]] სამხრეთ-დასავლეთით. დედაქალაქი — ქალაქი [[თეირანი]]. ჩრდილო-დასავლეთით ესაზღვრება [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანს]], [[სომხეთი|სომხეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]], დასავლეთით ესაზღვრება [[ერაყი|ერაყს]], აღმოსავლეთით [[ავღანეთი|ავღანეთსა]] და [[პაკისტანი|პაკისტანს]]. ირანი არის ერთ-ერთი უძველესი სახელმწიფო მსოფლიოში. პირველი პროტოირანული სახელმწიფო [[ელამი]] წარმოიშვა ჩ.წ.-მდე III ათასწლეულში. [[დარიუს I]]-ის დროს ([[550]] — [[486]] წლებში) ირანის სახელმწიფო გადაჭიმული იყო [[საბერძნეთი]]დან [[ინდი|მდინარე ინდამდე]]. ირანი არის [[ზოროასტრიზმი]]ს ([[მაზდეანობა|მაზდეანობის]]) შექმნის ადგილი. [[XVI საუკუნე]]სთვის ირანის რელიგია ხდება [[შიიზმი]]ს მიმდინარეობის [[მაჰმადიანობა]]. [[1979]] წელს ირანში მოხდა [[ისლამური რევოლუცია]] [[აიათოლა ჰომეინი]]ს ხელმძღვანელობით, რომლის შედეგადაც ირანში გაუქმდა მონარქია და შეიქმნა ისლამური რესპუბლიკა. დასავლეთ [[აზია]]ში [[ირანის ეკონომიკა]]ს უკავია მეორე ადგილი განვითარების მხრივ<ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html |title=SIA - the world factbook. |accessdate=2009-09-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150905113837/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html |archivedate=2015-09-05 }}</ref> და ასევე არის რეგიონის ერთ-ერთი ყველაზე ტექნოლოგიურად განვითარებული სახელმწიფო. == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': ირანის ისლამური რესპუბლიკა. * '''ფარსი''': Jomhuri-ye Eslami-ye Iran. * '''ეტიმოლოგია''': ქვეყნის სახელწოდება მომდინარეობს ძველი არიანადან - „არიელების ქვეყანა“ (პროტო-ინდოევროპულ ენაზე „არია“ სიტყვას ზოგადი მნიშვნელობაა „კეთილშობილი“ ან „თავისუფალი“). ეს ტერმინი იხმარებოდა სასანიანთა სახელმწიფოს ძირითადი ნაწილის აღსანიშნავად. თვითონ ირანელები თავის ქვეყანას ყოველთვის ამ სახელით მოიხსენიებდნენ, ევროპელებმა კი სპარსეთი (Persia) შეარქვეს ცენტრალური ოლქის ფარსის ანუ პარსის სახელის მიხედვით. 1935 წელს ქვეყნის ხელისუფლებამ მიმართა მსოფლიოს სახელმწიფოებს, რომ იგი ოფიციალურად მოეხსენიებინათ, როგორც ირანი. * '''ქვეყნის კოდი''': IR. == ისტორია == {{მთავარი|ირანის ისტორია|სპარსეთის მეფეების სია}} === აქემენიანთა იმპერია === {{მთავარი|აქემენიდების იმპერია}} [[ფაილი:Aqemenidebi.jpg|700 px|center|thumb|დიდი სპარსული იმპერია]] [[ფაილი:Olympic Park Cyrus.jpg|thumb|200 px|[[კიროს დიდი]]ს მონუმენტი სიდნეის ოლიმპირ პარკში]] [[ასურეთის იმპერია|ასურეთის იმპერიის]] განადგურების შემდეგ (ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 614|614]]-[[ძვ. წ. 612|612 წლებში]]) იწყება სპარსული ტომების დომინირება [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]]. სპარსული ტომების გაერთიანებას მეთაურობდა დინასტიის დამფუძნებელი - [[აქემენი]]. [[ფაილი:Archers frieze Darius palace Louvre AOD487.jpg|thumb|200 px|სპარსეთის მეომრები (სავარაუდოდ უკვდავები), ბარელიეფი დარიუსის სასახლეში [[სუზა]]ში. [[ძვ. წ. 510|ძველი წელთაღრიცხვით 510 წელი]], [[ლუვრი]].]] ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 558|558 წელს]] აქემენელთა სამეფოს სათავეში ჩაუდგა [[აქემენი]]ს შთამომავალი [[კიროს II]] დიდი ([[ძვ. წ. 558|558]]-[[ძვ. წ. 530|530]]), რომელმაც ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 550|550 წელს]] დაამარცხა [[მიდია|მიდიელები]] და შემოიერთა [[მიდია|მიდიის]] ტერიტორიები. ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 539|539 წელს]] კიროსმა დაიპყრო [[ბაბილონი]]. ამავე პერიოდში კიროსმა [[ბაბილონი|ბაბილონში]] ძალით გადმოსახლებული [[ებრაელები]] თავის სამშობლოში დააბრუნა. კიროსმა სახელმწიფო სახსრებით აღადგინა [[იერუსალიმი]]ს ტაძარი. ამის გამო [[ბიბლია]]ში არცერთ [[ებრაელები|არაებრაელს]] არ მიეგება ისეთი პატივი როგორც კიროსს. [[ფაილი:Sphinx Darius Louvre.jpg|thumb|200 px|ფრთოსანი [[სფინქსი]], [[ძვ. წ. 510|ძველი წელთაღრიცხვით 510 წელი]], [[ლუვრი]].]] კიროსმა შესძლო შეერწყა გამარჯვებულთა და დამარცხებულთა წეს-ჩვეულებები. მან სათავე დაუდო დიდ სპარსულ იმპერიას, ხოლო დიდგვაროვანი ბელადები სახელმწიფო სამსახურში ჩადგნენ. [[კიროს II]]-ის მემკვიდრის [[კამბიზ II]]-ის (ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 530|530]]-[[ძვ. წ. 522|522 წლებში]]) დროს სპარსელებმა დაიპყრეს [[ეგვიპტე]]. მალე მათი სახელმწიფო უზარმაზარ იმპერიად იქცა, რომელიც გადაჭიმული იყო ცენტრალური [[აზია|აზიიდან]] [[მაკედონია]]მდე. ამ იმპერიაში შედიოდა სპარსულ იმპერიამდე გაცილებით ადრე შექმნილი სახელმწიფოები ([[ელამა]], [[ბაბილონი]], [[სირია]], [[ფინიკია]], [[ეგვიპტე]].) და გაცილებით დაბალ საფეხურზე მყოფი არაბული და [[სკვითები|სკვითური]] ტომებიც. დაპყრობილ ტომთა განვითარების სხვადასხვა დონის გამო, მმართველობის სისტემის შექმნისას სპარსელები დიდ პრობლემებს წააწყდნენ, თუმცა გარკვეულ წარმატებებსაც მიაღწიეს. თავდაპირველად კიროსმა და კამბიზმა შეინარჩუნეს ადგილობრივი მმართველობის სისტემა, მაგრამ შემდგომი მმართველების დროს დაპყრობილ ქვეყნებში გამოვლინდა სეპარატისტული ტენდეციები, რის გამოც სპარსელები იძულებულნი გახდნენ განეახლებინათ მმართველობის წესი. [[დარიოს I]]-მა (ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 522|522]]-[[ძვ. წ. 486|486 წლები]]) მნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული რეფორმები ჩაატარა, რამაც დაპყრობილ ქვეყნებში სახელმწიფოს კონტროლი გააძლიერა, მოაწესრიგა გადასახადების აკრეფა და დაპყრობილ ქვეყნებში სამხედრო კონტინგენტი გაზარდა. [[დარიოს I]]-ის დროს მიმდინარეობდა დაპყრობილი ხალხების კანონების კონდიფიკაცია და სახელმწიფოს დაყოფა ადმინისტრაციულ საგადამხდელო ოლქებად, რომლებსაც [[სატრაპია|სატრაპიები]] ეწოდა. სატრაპიების საზღვრები ხშირად ემთხვეოდა იმპერიაში შემავალი სახელმწიფოების საზღვრებს. ძველი [[ბერძნები|ბერძენი]] ისტორიკოსი [[ჰეროდოტე]] ჩამოთვლის 20 სატრაპიას და 70 ეთნიკურ ჯგუფს, რომლებიც აქემენდთა იმპერიაში ცხოვრობდნენ. მე-19 სატრაპიაში შედიოდა [[კოლხეთის სამეფო]]ს სამხრეთი ნაწილი, რომელიც აქემენდებმა უშუალოდ დაიმორჩილეს. კოლხეთის სამეფო ამ პერიოდში განაგრძობდა დამოუკიდებელ არსებობას აქემენიანებს კი ძღვენს უგზავნიდა ყოველწლიურად 100 ბიჭისა და 100 გოგოს სახით. აქემენდებს ემორჩილებოდა სამხრეთით მდებარე ქართული მიწები, ხოლო ჩრდილოეთში მყოფ ხალხს აქემენიანებთან მცირე ვალდებულებები ჰქონდათ. ახალი ადმინისტრაციული ოლქების სათავეში იდგნენ სატრაპები, რომლებიც თავდაპირველად ეროვნებით სპარსელები იყვნენ. დარიოს I-მა ერთმანეთისგან გამიჯნა სატრაპებისა და მხედარმთავრების ფუნქციები. აქემენიანთა იმპერია იყო დამყარებული ჯარზე. ამიტომ ქვეყანა დაყოფილი იყო სამხედრო [[ტოპარქია|ტოპარქიებად]], რომელთა რაოდენობა ხშირად იცვლებოდა, ყოველთვის ჩამორჩებოდა სატარპების რაოდენობას. ჯარში ძირითადად მსახურობდნენ სპარსელები და მიდიელები, იგი შედგებოდა [[კავალერია|კავალერიისა]] და ქვეითი ნაწილებისაგან. [[დარიოს I]]-მა თავი სპარსეთისა და მთელი ქვეყნიერების მეფედ გამოაცხადა. სპარსელთა ბატონობა იმ პერიოდში მართლაც ვრცელდებოდა მთელ მაშინდელ ცივილიზირებულ სამყაროზე, გარდა ბერძნული [[პოლისი|პოლისებისა]], რომლებიც ინარჩუნებდნენ დამოუკიდებლობას. ამ უზარმაზარი იმპერიის ცენტრად და ძლიერების სიმბოლოდ იქცა აქემენიანთა სატახტო ქალაქი [[პერსეპოლისი]], რომელიც აშენებული იყო უზარმაზარ ხელოვნურ ტერასზე და დაჰყურებდა დაბლობს. თითქმის მიწასა და ზეცას შორის იყო გამოკიდებული. ქალაქში შედიოდა ფართო სადღესასწაულო კიბე, რომელიც მორთული იყო 33 ადამიანის რელიეფით, რომლებსაც ხარკი მიჰქონდათ მეფესთან. უზარმაზარი კარიბჭე ხსნიდა გზას აპადანისაკენ, იმდროისთვის ყველაზე დიდ სასახლისკენ. დარბაზში 10 000 კაცი ეტეოდა. პერსეპოლისში ინახებოდა იმპერიის საგანძური. ქალაქიდან კი გადიოდა უამრავი გზები მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში. გზების ყოველ 20 კმ-ში სასტუმრო და საფოსტო სადგური იყო. კიროს II-ის დროიდან სახელმწიფო კანცელარიაში იყენებდნენ [[არამეული ენა|არამეულ ენას]], რომელზეც ლაპარაკობდნენ ახლო აღმოსავლეთში მოსახლე მრავალრიცხოვანი სემიტური ტომები. დარისოს II-ის რეფორმების შემდეგ ეს ენა ოფიციალურად იქცა კანცელარიების ენად. ძვ.წ. V საუკუნეში მცირე აზიის ბერძნული ქალაქები აქემენიანებს ემორჩილებოდნენ. მაგრამ ამ ტერიტორიებზე ხშირად ხდებოდნენ აჯანყებები. აქემენიანებს მიაჩნდათ, რომ თავიანთი იმპერიის განსამტკიცებლად საჭირო იყო [[ბალკანეთის ნახევარკული]]ს დაპყრობა, რომელზეც ბერძნული ახალშენები მდებარეობდნენ, მათ შორის [[ათენი]] და [[სპარტა]]. აქემენიანთა მონარქმა [[ქსერქსე]]მ (ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 486|486]]-[[ძვ. წ. 465|465]] წლები) წამოიწყო ლაშქრობა ბერძენთა წინააღმდეგ. მაგრამ [[ძვ. წ. 490|ძველი წელთაღრიცხვით 490 წელს]] ქალაქ [[მარათონი|მარათონთან]] ბრძოლისას, [[ძვ. წ. 480|ძველი წელთაღრიცხვით 480 წლის]] [[სალამინის ბრძოლა|სალამინის საზღვაო ბრძოლაში]], [[ძვ. წ. 479|ძველი წელთაღრიცხვით 479 წლის]] [[პლატეა]]სთან ბრძოლაში და იმავე წელს [[მიკალის კონცხი|მიკალის კონცხთან]] საზღვაო ბრძოლაში ბერძნებმა დაამარცხეს სპარსელები და აიძულეს უარი ეთქვათ [[საბერძნეთი]]ს დაპყრობის გეგმაზე. [[ძვ. წ. 449|ძველი წელთაღრიცხვით 449 წელს]] დაიდო საზავო ხელშეკრულება, მაგრამ მას შემდეგაც სპარსეთი აქტიურად ერეოდა საბერძნეთის საქმეებში, განსაკუთრებით [[პელოპონესის ომი]]ს დროს. აქემენიანთა სამეფო კარის ინტრიგებმა, სახელმწიფო გადატრიალებებმა, დაპყრობილი ხალხების პერიოდულმა აჯანყებებმა, სატრაპთა სეპარატისტულმა მიდრეკილებებმა დაასუსტა იმპერეია და მას აღარ ეყო ძალა გამკლავებოდა ახალ მეტოქეს [[მაკედონია]]ს. [[ძვ. წ. 334|ძველი წელთაღრიცხვით 334]] წელს მაკედონურ-ბერძნული არმია შეიჭრა აქემენიანთა იმპერიაში და რამდენიმე წელიწადში სასტიკად გაანადგურა. აქემენიანთა იმპერიამ არსებობა შეწყვიტა. იმპერიის დამხობა გარდაუალი აღმოჩნდა მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფოს აურაცხელი სიმდიდრე და ჯარი ჰყავდა. [[ფაილი:Battle of Issus mosaic - Museo Archeologico Nazionale - Naples 2013-05-16 16-25-06 BW.jpg|center|thumb|აქემენიანთა ბრძოლა [[ალექსანდრე მაკედონელი|ალექსანდრე მაკედონელთან]]|600px]] === სეფიანთა ირანი === {{მთავარი|სეფიანთა დინასტია}} [[ფაილი:Safavid Empire.jpg‎|thumb|center|500px|სეფიანთა ირანი 1501-1722 წლებში]] [[ფაილი:Shah Ismail Hatayi.jpg|thumb|230px|შაჰი [[ისმაილ I]]]] [[XV საუკუნე|XV საუკუნის]] მიწურულისთვის ირანი დაშლილი იყო რამდენიმე სამეფოდ, რომელთა შორის გამუდმებული ბრძოლები მიმდინარეობდა პირველობისათვის. ირანულ სამფლობელოებს შორის ყველაზე განვითარებული იყო ჩრდილო-დასავლეთი ნაწილი აზერბაიჯანითურთ. [[ფაილი:Shah Abbas I.jpg|thumb|[[აბას I (ირანი)|შაჰ აბას I]]|230px]] უკვე [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] დასაწყისიდან აქ სულ უფრო ძლიერდება [[სეფიანელები|სეფიანელთა]] საგვარეულო. მათ თავიანთი გავლენის განსამტკიცებლად მიიღეს [[შიიტი|შიიტობა]] და დაიწყეს ირანული მიწების დაპყრობა. შვიდი თურქმენული ტომის გამაერთიანებელმა სეფიანელთა საგვარეულომ, საკუთარი მომხრეებისთვის სავალდებულო გახადა წითელზოლიანი ჩალმების ტარება. სწორედ ამიტომ მათ მომხრეებს ყიზილბაშები დაერქვა, რადგან ყიზილბაში წითელ თავიანს ნიშნავს. [[XV საუკუნე|XV]]-[[XVI საუკუნე]]ების მიჯნაზე ყიზილბაშთა ახალმა მეთაურმა [[ისმაილ I|ისმაილმა]] (დ. [[1502]]-გ. [[1524]]) დაიპყრო მთელი სამხრეთი [[აზერბაიჯანი]] [[თავრიზი]]თურთ და თავი [[შაჰი|შაჰად]] გამაცხადა. მან თავისი ხელისუფლება გაავრცელა ცენტრალურ და დასავლეთ ირანშიც. ირანის დედაქალაქი გახდა [[თავრიზი]]. ოფიციალური რელიგია [[შიიზმი]]. შაჰ ისმაილის მეთაურობით ყიზილბაშებმა რამდენიმეჯერ ილაშქრეს აღმოსავლეთ და სამხრეთ [[საქართველო]]ში. ისმაილის დროს დაიწყო ხანგრძლივი ომები [[ოსმალეთი|ოსმალეთთან]], რომლებიც მისი გარდაცვალების შემდეგაც არ შეწყვეტილა. შაჰ ისმაილის გარდაცვალების შემდეგ ირანის შაჰი გახდა შაჰ [[თამაზ I]] (დ.[[1524]]-გ.[[1576]]). მისი მმართველობის დროს ყიზილბაშებმა ოთხჯერ ილაშქრეს [[საქართველო]]ში. [[1555|1555 წელს]] დასრულდა ოსმალეთთან ომი და დაიდო [[ამასიის ზავი]]. ამ ზავის პირობების თანახმად [[ერაყი]] გადავიდა ოსმალეთის ხელში, ხოლო სამხრეთ აზერბაიჯანი თავრიზითურთ რჩებოდა ირანს. ოსმალეთის და ირანის მიერ [[საქართველო]]სა და [[სომხეთი]]ს განაწილების შედეგად დასავლეთ [[საქართველო]] ოსმალეთს ერგო, ხოლო [[ქართლ-კახეთი]] [[სამცხე-საათაბაგო]] - ირანს. შაჰ თამაზის მმართველობის ბოლოს ქვეყანაში შიდა მდგომარეობა ძალზედ დაიძაბა. ქვეყანას გადაუარა [[შავი ჭირი]]ს ეპიდემიამ. აღმოსავლეთიდან ირანს გამუდმებით თავს ესხმოდნენ [[უზბეკები|უზბეკი ხანები]]. შაჰ თამაზის გარდაცვალების შემდეგ ირანში დაიწყო შიდა ომები. ამით ისარგებლა ოსმალეთმა და ირანს გამოსტაცა დასავლეთი ტერიტორიები და სამხრეთ აზერბაიჯანი თავრიზითურთ. უზბეკმა ხანებმა შეტევები განაახლეს. ასეთ მძიმე ვითარებაში ყიზილბაში დიდებულების ერთმა ნაწილმა ირანის ტახტზე აიყვანა შაჰ თამაზის შვილიშვილი, 16 წლის [[აბას I|აბას მირზა]]. [[აბას I]]-ის ზეობის დროს სეფიანთა ირანი ძალზედ გაძლიერდა. მმართველობის პირველ წლებში [[აბას I]] დაკავებული იყო უზბეკ ხანებთან ბრძოლებით. ხშირი იყო ქვეყნის შიგა აჯანყებები. ამიტომ [[1590|1590 წელს]] შაჰი იძულებული გახდა ოსმალეთთან უმძიმესი ზავი დაედო. ზავის პირობების თანახმად მთელი ამიერკავკასია ოსმალეთს გადაეცა. სამშვიდობო შესვენებამ აბას I-ს საშუალება მისცა გაენადგურებინა უზბეკი ხანები და მოეხდინა მათი ქონების ჩამორთმევა, რამაც ქვეყნის შემოსავლები ძალზედ გაზარდა. მანვე გაანადგურა 10 უძლიერესი ფეოდალი. შაჰ აბასმა [[ინგლისელები]]ს დახმარებით შექმნა არტილერია. ხოლო ჯარის საუკეთესო ნაწილები ცეცხლსასროლი იარაღებით აღჭურვა. აბას I-ის რეფორმებმა გაზარდა ირანული ელემენტების გავლენა. მან დედაქალაქი სპარსული რაონების ცენტრში [[ისპაჰანი|ისპაჰანში]] გადაიტანა. აბას I-მა გააძლიერა სპარსული ენა, როგორც ოფიციალური ენა. ის თავის სამფლობელოებში ყოველმხრივ აძლიერებდა შიიტურ რელიგიას. [[1603|1603 წელს]] აბასმა ისარგებლა ოსმალეთში დაწყებული შიდა არეულობით და დაიწყო ომი ოსმალეთის წინააღმდეგ. რამდენიმე წელიწადში მან დაიბრუნა [[1590|1590 წელს]] დაკარგული [[კავკასია]]. [[1613|1613 წელს]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]] დაიდო ზავი, რომლითაც ირანმა განიმტკიცა მისი დაპყრობილი ტერიტორიები. კახეთში შაჰ-აბასის რამდენიმე ლაშქრობის შედეგად, საქართველოს ეს კუთხე განადგურების პირას იყო მისული. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] ბოლოს და [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] დასაწყისში ირანი საგრძნობლად დაწინაურდა ეკონომიურად. ირანი ვაჭრობდა [[პორტუგალია]]სთან, [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებთან]], [[ინგლისი|ინგლისთან]], [[რუსეთი|რუსეთთან]], [[ჩინეთი|ჩინეთთან]] და [[ინდოეთი|ინდოეთთან]]. [[აბას I]] ხელს უწყობდა შიდა ვაჭრობის განვითარებას. გაჰყავდათ გზები, რომლებსაც იცავდნენ ყაჩაღებისგან და მომთაბარეებისაგან. ისპაჰანი ნახევარმილიონიან ქალაქად იქცა. === ირანი XVII საუკუნის მიწურულიდან 1814 წლამდე === [[ფაილი:Nadir Shah.jpg‎|thumb|[[ნადირ-შაჰი|ნადირ შაჰი]] |left|200px]] [[ფაილი:Mohammad Khan Qajar.jpg‎|thumb|[[აღა-მაჰმად-ხანი|აღა მაჰმად ხანი]]|left|200px]] [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] მიწურულიდან ირანის [[სეფიანთა დინასტია|სეფიანელთა დინასტია]] საგრძნობლად დასუსტდა. მომთაბარეები სისტემატიურად არბევდნენ და ანადგურებდნენ სოფლებს და ქალაქებს. ანადგურებდნენ მოსახლეობას. საძოვრებად აქცევდნენ სახნავ-სათეს და ხეხილის ბაღებს. ეს გარემოება ხელს უშლიდა ირანში მტკიცე ერთიანი ძლიერი მეურნეობის შექმნას. ირანის ხელისუფლება ვერ ახერხებდა სახელმწიფოს დაშლის მომხრე ფეოდალების ალაგმას. ფეოდალური ირანის შინაგანი სისუსტე გამოვლინდა, სეფიანელთა დინასტიის ყველაზე ძლიერი შაჰის სიკვდილის შემდეგ. XVII საუკუნის მეორე ნახევარში დაიწყო ირანის მკვეთრი ეკონომიური და პოლიტიკური დაქვეითება. თანდათანობით დაეცა სოფლის მეურნეობა, მოიშალა ვაჭრობა. სეფიანელთა დინასტიის უკანასკნელი, უნიჭო შაჰები სულ არ ცდილობდნენ ქვეყნის სავალალო მდგომარეობიდან გამოყვანას. ქვეყნის შემცირებული შემოსავლის დიდ ნაწილს საკუთარ ოჯახებს ახმარდნენ. შექმნილი ვითარებით კარგად ისარგებლეს ავღანელმა ტომებმა, თავიდან მათ მოიშორეს სეფიანელთა უღელი, ხოლო [[1722]]-[[1723]] წლებში მათ დაიპყრეს ირანის ტერიტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილი. ამავე პერიოდში ირანის წინააღმდეგ ომებს აწარმოებდა რუსეთიც. [[პეტრე I]]-ს მიზნად დასახული ჰქონდა [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის]] აღმოსავლეთი და დასავლეთი ტერიტორიების დაპყრობა. ირანთან დადებული პეტერბურგის ზავით აღნიშნული ტერიტორიები რუსეთს გადაეცა. ასეთ მძიმე ვითარებაში [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანელთა დინასტიამ]] ფაქტობრივად დაკარგა ძალაუფლება. ირანის ასეთი მძიმე ვითარებით ისარგებლა [[ოსმალეთი|ოსმალეთმა]] და [[კავკასია]] დაიკავა. ირანში [[ავღანელები|ავღანელთა]] ასეთმა თარეშმა ხალხის მასობრივი აღშფოთება გამოიწვია. [[1772]] წელს ირანში მასობრივი ანტიავღანული განმათავისუფლებელი ბრძოლები დაიწყო. ბრძოლას თურქმანული წარმოშობის [[ნადირ-შაჰი|ნადირ-ხანი]] ჩუდგა სათავეში. მან [[ავღანელი]] დამპყრობლები ირანიდან განდევნა. მალე მან დაიწყო ომი ოსმალეთის წინააღმდეგ, რომელიც სრული გამარჯვებით დასრულდა. [[1736]] წლის ზავით ირანმა დაიბრუნა ყველა ის ტერიტორია, რომელიც დაკარგა [[1723]] წელს. რუსეთმა ნებაყოფლობით დაუბრუნა ირანს [[პეტრე დიდი]]ს დროს შეერთებული ირანული მიწები. ავღანეთთან და ოსმალეთთან მოპოვებული წარმატებების შემდეგ ნადირ ხანმა შეკრიბა ირანული ფეოდალური დიდკაცობა და ოფიციალურად ეკურთხა ირანის [[შაჰი|შაჰად]]. ნიჭიერი მხედართმთავარი ურჩ ქვეშევრდომებს სასტიკად სჯიდა, [[1745]] წელს ნადირ შაჰმა საქართველოს გამაჰმადიანებაზე ხელი აიღო. მეფეებად [[თეიმურაზ II]] და მისი შვილი [[ერეკლე II]] დანიშნა. ქართველი მეფეები [[ქრისტიანობა|ქრისტიანული]] წესით აკურთხეს. [[1747]] წელს ნადირ შაჰმა მთელ ირანს აუტანელი გადასახადები დააკისრა. ეს ღონისძიება მისთვის საბედისწერო აღმოჩნდა. იმავე წელს ნადირ შაჰი შეთქმულების მსხვერპლი გახდა და მის მიერ სისხლით და მახვილით შექმნილი სახელმწიფო დაინგრა. [[ნადირ შაჰი]]ს სიკვდილის შემდეგ 10 წლის განმავლობაში ირანის ტახტისთვის იბრძოდა რამდენიმე საგვარეულო. [[ზენდების დინასტია|ზენდების]] ირანული ტომის ბელადმა [[ქერიმ ხანი|ქერიმ-ხანმა]], თავდაპირველად სამხრეთ ირანი, შემდეგ კი მთელი ქვეყანა დაიმორჩილა. ქერიმ ხანის მმართველობის დროს ირანში დროებითი სიმშვიდე ჩამოვარდა. იგი სოფლის მეურნეობის, ვაჭრობის და ხელოსნობის აღდგენას ცდილობდა. ქერიმ-ხანსა და ერეკლე II-ს შორის კეთილგანწყობილი ურთიერთობები იყო. [[1779]] წელს ქერიმ-ხანის სიკვდილის შემდეგ ირანი 15 წლიანმა ქაოსმა მოიცვა. ზენდები ჩრდილო ირანელმა [[ყაჯარების დინასტია|ყაჯარებმა]] დაამარცხეს. [[1794]] წელს ყაჯარების თავკაცმა, ჭკვიანმა და ენერგიულმა, მაგრამ ვერაგმა და შეუბრალებელმა [[აღა მაჰმად ხანი|აღა-მაჰმად-ხანმა]] ზენდების წინააღმდეგობას ბოლო მოუღო. აღა-მაჰმად-ხანმა [[1795]] წელს დალაშქრა და დაარბია [[თბილისი]]. ამიერკავკასიიდან დაბრუნებული აღა მაჰმად ხანი [[თეირანი|თეირანში]] საზეიმოდ ეკურთხა შაჰად. მანამდე უცნობი და უმნიშვნელო დასახლებული პუნქტი თეირანი აღა მაჰმად ხანმა [[დედაქალაქი|დედაქალაქად]] გამოაცხადა. მას შემდეგ, რაც შაჰმა გაიგო რომ ერეკლე II-ის დროს [[კავკასია]]ში შემოყვანილი რუსული 30 000-იანი ჯარი [[პავლე I (რუსეთი)|პავლე I-მა]] უკან გაიწვია, შაჰმა თავისი ჯარი კვლავ დაძრა კავკასიისკენ, მაგრამ [[საქართველო]] ვერ ააოხრა, რადგან [[1797]] წელს მცველებმა, რომელთა შორის ერთ-ერთი ქართველი იყო შაჰი სიცოცხლეს გამოასალმა. აღა მაჰმად ხანის შემდეგ ტახტზე ავიდა მისი ძმისშვილი [[ბაბა ხანი|ბაბა-ხანი]]. [[1801]] წელს [[რუსეთი]]ს მიერ [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის]] სამეფოს გაუქმების შემდეგ [[ბაბა-ხანი]] შეეცადა არ დაეშვა [[კავკასია]]ში რუსეთის გაბატონება. ბაბა-ხანი [[1804]]-[[1813]] წლებში რუსეთს ეომებოდა, მაგრამ ამ ომში ირანი დამარცხდა. [[1813]] წელს დაბა [[გულისტანი|გულისტანში]] დაიდო რუსეთ-ირანის საზავო ხელშეკრულება. ამ ხელშეკრულებით ირანმა უარი თქვა [[საქართველო]]ზე, [[დაღესტანი|დაღესტანზე]], [[ჩეჩნეთი|ჩეჩნეთზე]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანზე]]. ირანი ცნობდა კავკასიაში [[რუსეთი]]ს გაბატონებას, აგრეთვე [[კასპიის ზღვა]]ზე სამხედრო ფლოტის ყოლის უფლება მხოლოდ რუსეთს დარჩა. === ირანი 1814-1914 წლებში === [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] მიწურულიდან ირანში [[ყაჯართა დინასტია|ყაჯართა დინასტიის]] შაჰების მმართველობა დამყარდა. ყაჯარები ვერ ეგუებოდნენ [[1804]]-[[1813]] წლების ომში მარცხს და კავკასიაში რუსების გაბატონებას. [[ამიერკავკასია]]ში რუსების გაბატონებით უკმაყოფილო იყო [[ინგლისი]]ც. [[1814]] წელს ირანსა და ინგლისს შორის დაიდო დიდი ხელშეკრულება, რომელიც რუსეთის წინააღმდეგ იყო მიმართული. [[1826]] წელს ყაჯარებმა ჩათვალეს, რომ ირანის არმია ბრძოლისთვის საკმარისად ამაღლდა, ამიტომ ირანმა ომი გამოუცხადა რუსეთს. ირანმა [[განჯა]] დაიკავა, მაგრამ კონტრშეტევაზე გადასულმა რუსეთის ლაშქარმა ირანელები განჯიდან განდევნა, რის შედეგადაც დაიკავა [[ერევანი]] და [[თავრიზი]]. ყაჯარებმა ზავი ითხოვეს. [[1828]] წლის ზავით ირანი საბოლოოდ უარი თქვა აღმოსავლეთ საქართველოზე, დაღესტანზე, ჩეჩნეთზე, აზერბაიჯანზე და ცნობდა ერევნის და ნახიჭევნის სახანოების შესვლას რუსეთის შემადგენლობაში. ამის შემდეგ ირანი უკვე უშუალოდ აღარ ესაზღვრება საქართველოს. [[1828]] წლის ზავით ირანს რუსეთისთვის უნდა გადაეხადა 20 მლნ ოქროს მანეთის კონტრიბუცია. [[ნიკოლოზ I]]-მა ამის შემდეგ ირანში ელჩი დანიშნა. რუსეთი ირანის საქმეებში ერეოდა. აღშფოთებული ირანელი შიიტები [[1829]] წელს შეიჭრნენ რუსეთის საელჩოში და დაარბიეს, ამოხოცეს რუსები, მათ შორის [[ალექსანდრე გრიბოედოვი]]ც. რუსეთის იმპერატორი მოერიდა ირანთან ურთიერთობის დაძაბვას. ინციდენტის გამო კი გრიბოედოვი და რუსი მოხელეები დაადანაშაულა. [[რუსეთის იმპერატორების სია|რუსეთის იმპერატორი]] ირანის [[შაჰი]]ს ოფიციალურ ბოდიშს დაკმაყოფილდა და მიიღო მის მიერ გამოგზავნილი საჩუქრები (მათ შორის დიდი ბრილიანტი სახელით '''შაჰი'''). რუსეთმა ირანს კონტრიბუციაც კი შეუმცირა 2 მლნ მანეთით. [[ფაილი:Map Iran 1900-fr.png|thumb|ირანი XIX საუკუნის ბოლოს - XX საუკუნის დასაწყისში|right|250px]] ყაჯარებმა ისარგებლეს ინგლისის მოუცლელობით (რომელიც [[ყირიმის ომი|ყირიმის ომში]] იყო ჩართული [[1853]] - [[1856]]) და [[1856]] წელს მოაწყვეს ლაშქრობა ავღანეთის ქალაქ [[ჰერათი|ჰერათზე]]. ამ ქალაქს უდიდესი სავაჭრო სტრატეგიული ფუნქციები ჰქონდა ინგლისისთვის, რომელიც [[ინდოეთი]]ს დაპყრობას აპირებდა და მისთვის ყოვლად მიუღებელი იყო [[ავღანეთი|ავღანეთში]] ირანის ყოფნა. ყირიმის ომის დამთავრებისთანავე [[დიდი ბრიტანეთი]]ს მთავრობამ ჰერათთან დაკავშირებით შეუვალი პოზიცია დაიკავა. ინგლისმა ირანთან დიპლომატიური ურთიერთობები გაწყვიტა და ომი გამოუცხადა. [[ინგლისი|ინგლისმა]] თავისი ფლოტი [[სპარსეთის ყურე]]ში შეიყვანა და [[დესანტი]] გადასხა ირანის სამხრეთით. [[1856]]-[[1857]] წლების [[ინგლის სპარსეთის ომი|ინგლის-ირანის ომი]] პარიზის საზავო ხელშეკრულებით დასრულდა. ხელშეკრულების თანახმად ირანს გაჰყავდა თავისი ჯარი ჰერათიდან ხოლო [[ინგლისი]] ტოვებდა დესანტს სამხრეთ ირანში. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] მეორე ნახევარში ირანში იაფფასიანმა ინგლისურმა და რუსულმა საქონელმა გააჩანაგა ირანის მრეწველობა, უმძიმეს მდგომარეობაში ჩავარდა ირანის საფაბრიკო-სახელოსნო მრეწველობა. უცხოელთა კონტროლის ქვეშ აღმოჩნდა არა მარტო ირანის [[ეკონომიკა]] არამედ სახელმწიფო მმართველობის ზოგიერთი სფეროებიც. მთავარ თანამდებობებზე ინიშნებოდნენ [[რუსები|რუსი]] და [[ინგლისელები|ინგლისელი]] პირები. ირანი გადაიქცა ნახევარკოლონიურ ქვეყნად, რამაც გამოიწვია ფეოდალური ურთიერთობების დაკონსერვება. [[1879]] წელს ირანის შაჰის თხოვნით მოწვეულმა რუსმა ოფიცრებმა, ადგილობრივი მცხოვრებთაგან შექმნეს რუსული კაზაკური სამხედრო ნაწილების გაერთიანება — თავდაპირველად პოლკი, რომელიც ჯერ ბრიგადად, ხოლო შემდგომ დივიზიად გადაიქცა. XIX საუკუნის მიწურულს ირანში აღმოცენება იწყო ფარულმა პატრიოტულმა ორგანიზაციებმა, რომელთა მიზანს წარმოადგენდა ბრძოლა უცხოელების წინააღმდეგ. გაზრდილი გადასახადების გამო გაჩანაგდა უამრავი გლეხი, ამიტომ ისინი თავიანთ საცხოვრებლებს ტოვებდნენ და გადადიოდნენ სამხრეთ რუსეთში. XX საუკუნის პირველ ხანებში რუსეთში უკვე 200 000 ირანელი იყო. ჯარმა უარი თქვა [[1905]] წლიდან დაწყებული მიტინგების დარბევაზე. შაჰი იძულებილი გახდა მოეწვია პირველი [[მეჯლისი]], რომელმაც შაჰის ძალაუფლება შეზღუდა. [[1908]] წელს ინგლისმა და რუსეთმა ირანი გაიყვეს. [[1908]] წელს მოჰამედ ალ შაჰის მითითებით ირანის კაზაკთა ბრიგადამ რუსი პოლკოვნიკ [[ლიახოვი]]ს სარდლობით თეირანში კონტრრევოლუციური გადატრიალება მოახდინა. იმავე [[1908]] წელს ირანის მთავარ ქალაქ თავრიზში დაიწყო შაჰის საწინააღმდეგო აჯანყებები. მათ მთავრობის ჯარები განდევნეს, რასაც მოყვა [[რუსეთი]]ს კონტრრევოლუციური ინტერვენცია. შაჰის საწინააღმდეგო აჯანყებები მთელ რიგ ქალაქებს და პროვინციებს მოედო. [[1909]] წელს აჯანყებულებმა აიღეს ქალაქი თეირანი, დაამხეს მოჰამედ ალ შაჰის ხელისუფლება და აღადგინეს კონსტიტუცია. [[1911]] წლის ბოლოს [[რუსეთი]]ს, [[ინგლისი]]სა და შინაგანი რეაქციის ძალებმა შეძლეს ირანის რევოლუციის ჩახშობა. === ირანი [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ === [[1921]] წელის თებერვალში მოეწყო სახელმწიფო გადატრიალება. გადატრიალებაში მონაწილეობას იღებდა ირანულ კაზაკთა ნაწილები ვიცე პოლკოვნიკ [[რეზა ფეჰლევი]]ს სარდლობით, რომელმაც ახალ მთავრობაში სამხედრო მინისტრის პოსტი მიიღო. [[1921]] წლის 26 თებერვალს [[მოსკოვი|მოსკოვში]] ხელი მოეწერა ირან-საბჭოთა რუსეთის ხელშეკრულებას. ამ ხელშეკრულებით უქმდებოდა მანამდე ირან-რუსეთის ყველა ხელშეკრულება. რომელებიც ბღალავდა ირანის სუვერენიტეტს. ამ ხელშეკრულებით [[სსრკ|საბჭოთა რუსეთს]] საშუალება ეძლეოდა შეეყვანა ირანის ტერიტორიაზე თავისი ჯარები და განეხორციელებინა საჭირო მოქმედებები, თუ მესამე ქვეყანა შეეცდებოდა ირანის გამოყენებას საბჭოთა [[რუსეთი]]ს წინააღმდეგ. [[1923]] წელს რეზა ფეჰლევი პრემიერ მინისტრი გახდა. მან აიძულა [[მეჯლისი]] ყაჯართა დინასტია დაემხოთ. მართლაც [[1923]] წლის [[12 დეკემბერი|12 დეკემბერს]] რეზა ფეჰლევი გახდა [[შაჰი]]. ახალ დინასტიას ეწოდა ძველი პართიული დინასტიის ირანული სახელი - [[ფეჰლევიანთა დინასტია|ფეჰლევი]]. სახელწოდება სპარსეთი შეიცვალა ირანით. რეზა შაჰმა ულმობლად ჩაახშო ყველა აჯანყება ირანის ტერიტორიაზე. შაჰი შეეცადა დაეცვა ქვეყნის ეკონომიკა. მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება მიწების ყიდვა-გაყიდვის შესახებ. შესაძლებელი გახდა სახელმწიფო მიწების გაყიდვა. დაიწყო ტრანს-ირანის რკინიგზის მშენებლობა, რომელსაც უნდა დაეკავშირებინა ერთმანეთთან [[სპარსეთის ყურე]] და [[კასპიის ზღვა]]. ჩატარდა რეფორმები განათლების სფეროში, რის შედეგადაც შეიქმნა უფასო დაწყებითი და ფასიანი საშუალო და უმაღლესი სასწავლებლები. ყოველივე ამასთან ერთად ირანში ჩატარდა ნაციონალისტური სულისკვეთების კამპანია. გაძლიერდა არაირანელი მოსახლეობის ჩაგვრა-შევიწროება, რომელთა შორის იყვენენ [[ფერეიდნელები|ფერეიდნელი]] ქართველებიც. [[1941]] წელს [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს მსვლელობისას რეზა შაჰმა სცადა [[დიდი ბრიტანეთი]]სა და [[სსრკ]]-სთვის უარი ეთქვა მათი ჯარების ქვეყნის ტერიტორიაზე განლაგებაზე, რის გამოც მოკავშირეთა მიერ იძულებული გახდა ტახტზე უარი ეთქვა. იგი გარდაიცვალა [[იოჰანესბურგი|იოჰანესბურგში]]. მისმა მემკვიდრემ [[მუჰამედ რეზა ფეჰლევი]]მ მამის ნეშთი ირანში გადაიტანა და სპეციალურად აგებულ დიდებულ მავზოლეუმში დაასვენა, თუმცა [[ირანის რევოლუცია|ისლამური რევოლუციის]] შემდეგ [[აიათოლა]]ს განკარგულებით მავზოლეუმი დაანგრიეს. === ირანი 1946-1990 წლებში === [[ფაილი:Imam Khomeini in Mehrabad.jpg|thumb|left|150px|[[რუჰოლა ხომეინი|ხომეინის]] დაბრუნება ირანში.]] [[ფაილი:Mass demonstration in Iran, date unknown.jpg|thumb|left|150px|მასობრივი დემონსტრაცია [[თეირანი|თეირანში]].]] [[1946]] წლამდე ირანის ტერიტორიაზე [[სსრკ|საბჭოთა]] და [[ინგლისი]]ს ჯარები იყვნენ. მაგრამ დასავლეთის ზეწოლის შედეგად საბჭოთა კავშირმა თავისი ძალები გაიყვანა [[აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი (ოსტანი)|ირანის აზერბაიჯანიდან]] და [[ქურთისტანის ოსტანი (ირანი)|ქურთისტანიდან]]. [[ცივი ომი]]ს დაწყების დროიდან გაძლიერდა ირანის შიდა საქმეებში [[აშშ]]-ს და ინგლისის ჩარევა. ამ ორ ქვეყანას შორის ქიშპობა აშშ-ს გამარჯვებით დასრულდა. განსაკუთრებით მწვავედ მიდიოდა ბრძოლები სამხრეთ ირანის ნავთობისათვის, რომლის ექსპლუატაცია მთლიანდ [[ინგლის-ირანის ნავთობის კომპანია|ინგლის-ირანის ნავთობის კომპანიის]] ხელში იყო. ნავთობის მრეწველობის ნაციონალიზაციის მოთხოვნამ მთელი ქვეყანა მოიცვა და დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლის შემადგენელი ნაწილი გახდა. [[1951]] წელს ირანის პარლამენტმა — მეჯლისმა მიიღო გადაწყვეტილება ნავთობის ნაციონალიზაციის შესახებ. ამ ყველაფერს ნავთობის მომპოვებელი დიდი კომპანიების ბოიკოტი მოჰყვა. [[1953]] წელს [[აშშ|შეერთებული შტატების]] ცენტრალური სადაზვერვო სამსახურების მონაწილეობით ირანში სახელმწიფო გადატრიალება მოეწყო, რომლის შედეგადაც დამხობილი იქნა ეროვნული ფრონტის მთავრობა. ახალმა მთავრობამ ნავთობი 25 წლის ვადით საერთაშორისო კონსილიუმს გადასცა, რომელშიც მთავარ როლს ამერიკული კომპანიები და ინგლის-ირანული კომპანიები თამაშობდნენ. ირანი ჩამორჩენილ აგრარულ ქვეყნას წარმოადგენდა. [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა შაჰმა]] სცადა მდგომარეობის გამოსწორება სოფლის მეურნეობაში, წარმოებაში, მოსახლეობის განათლებისა და კულტურის სფეროში.[[1963]] წლის რეფერენდუმზე მოსახლეობამ მხარი დაუჭირა შაჰის ახალ რეფორმებს, რომელსაც [[თეთრი რევოლუცია]] ეწოდა. ამ რეფორმებს დაუპირისპირდნენ [[ულიმი|ულიმები]] — შიიტი სამღვდელოების პირები, რომლებმაც ეს რეფორმები [[ისლამი|ისლამური]] პრინციპების შელახვად და საერთოდ [[ისლამი|ისლამზე]] პირდაპირი შეტევად აღიქვეს. შაჰის რეფორმამ ვერ გადაჭრა ქვეყანაში პრობლემები - სურსათი ისევ არ კმაროდა, ვინაიდან მოსახლეობის ზრდის ტემპები უსწრებდა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოების ტემპს. ირანი ვერ გადაიქცა ინდუსტრიულ ქვეყნად. ქვეყანას ნავთობის ბუმმა ვერ უშველა, რომელიც ხანმოკლე აღმოჩნდა. ქვეყნის შემოსავლები ისევ შემცირდა, სამხედრო ხარჯები კი გაიზარდა. ამას მოჰყვა [[ინფლაცია]] და მოსახლეობის ცხოვრების პირობის გაუარესება. ასეთმა მძიმე ვითარებამ გამოიწვია [[შაჰი]]ს ხელისუფლების პოზიციის შესუსტება და მისდამი დაპირისპირებული [[შიიტი]] სამღვდელოების გაძლიერება. ირანში გაზრდილმა საპროტესტო მოქმედებებმა შაჰის ხელისუფლება აქცია ავტორიტარულ დიქტატურად. მოსახლეობას აღიზიანებდა შაჰის კარზე არსებული ფუფუნება, კორუფციის მაღალი დონე. მოსახლეობაში იზრდებოდა ანტიდასავლური განწყობაც. ასეთ პირობებში კიდევ უფრო გაიზარდა საზოგადოების სრული ისლამიზაციის მომხრე სასულიერო პირების გავლენა. მათმა ლიდერმა [[რუჰოლა ხომეინი|აიათოლა ხომეინმა]] გააკეთა მოწოდება ჭეშმარიტი ისლამური წყობის დამყარების შესახებ. ოპოზიციას შეუერთდა დასავლური ორიენტაციის ინტელიგენცია. ამის მიუხედავად დასავლეთს შაჰის ხელისუფლება სტაბილურად მიაჩნდა და ისინი შაჰის ხელისუფლებას უახლესი იარაღით ამარაგებდნენ. დასავლეთისთვის შაჰის ხელისუფლება ყველაზე საიმედო მოკავშირე იყო. [[1978]] წლიდან ქვეყანა მასობრივმა დემონსტრაციებმა მოიცვა. მთავრობის შეცვლამ შაჰს ვერ უშველა. [[1979]] წლის იანვარში შაჰს მოუწია ქვეყნიდან წასვლა. სამაგიროდ ქვეყანაში დაბრუნდა [[რუჰოლა ხომეინი]], რომლის მხარეს არმიაც გადავიდა. ხომეინმა [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] შექმნა გამოაცხადა. რეფერენდუმში ამ იდეას მოსახლეობამ მხარი დაუჭირა და [[1979]] წლის [[1 აპრილი]]დან ირანი ისლამურ რესპუბლიკად გამოცხადდა. ქვეყნის მმართველი გახდა აითოლა ხომეინი შეუზღუდავი ძალაუფლებით. ქვეყანა დაუბრუნდა შარიათის ნორმებს, ურწმუნოებისადმი შეუწყალებლობასა და თავსაბურავს (ჩადრს). ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის ლოზუნგი გახდა '''''„არც აღმოსავლეთი, არც დასავლეთი“'''''. ირანელების მტრად [[შაჰი|შაჰთან]] ერთად გამოცხადდა [[აშშ|შეერთებული შტატები]], რომლის საელჩოს 52 თანამშრომლები რადიკალურმა მუსლიმმა სტუდენტებმა მძევლად აიყვანეს. მძევლები 15 თვის შემდეგ გაათავისუფლეს. ირანმა მტრად გამოაცხადა აგრეთვე [[საბჭოთა კავშირი]]ც. ხომეინი ყველა ისლამურ ქვეყანას გაერთიანებისკენ მოუწოდებდა, რამაც ირანის მეზობელი ქვეყნები შეაშფოთა. განსაკუთრებით გართულდა [[ირან-ერაყის ომი|ირან-ერაყის]] ურთიერთობები, რაც [[1980]] წელს ომში გადაიზარდა. ეს ომი ორივე მხარისათვის ძალზედ სისხლიანი იყო, დაიღუპა ნახევარი მილიონი ადამიანი. ომი დასრულდა [[1988]] წელს [[გაერო]]ს უშუალო შუამავლობით. საზავო ხელშეკრულება [[1990]] წელს დაიდო. ისლამიზაციამ ქვეყნის ეკონომიკას მაინც ვერ უშველა. [[1989]] წელს გარდაიცვალა ხომეინი. მოგვარდა ურთიერთობები ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებთან, მათ შორის [[საქართველო]]სთანაც. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ირანის გეოგრაფია}} [[ფაილი:Iran-geographic map.svg|thumb|left|ირანის გეოგრაფიული რუკა]] [[ფაილი:Damavand3.jpg|thumb|left|float|150px|[[დემავენდი|მთა დემავენდი]], ირანის ყველაზე მაღალი მთა, მდებარეობს [[მაზანდარანი (ოსტანი)|მაზანდარანში]].]] ქვეყანა მდებარეობს [[სამხრეთ-დასავლეთ აზია]]ში. მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[თურქეთი]], [[აზერბაიჯანი]], [[სომხეთი]], [[თურქმენეთი]], [[ავღანეთი]], [[პაკისტანი]], [[ქუვეითი]], [[ერაყი]]. ქვეყნის უდიდესი ნაწილი მთიანი რელიეფით ხასიათდება, ტერიტორიის მნიშვნელოვან ნაწილზე გაშლილია [[ზაგროსის მთები|ზაგროსის]] და [[კუხუდის მთები|კუხუდის]] მთათა სისტემები. [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის]] სამხრეთ სანაპიროს გაუყვება [[ელბურსის მთები]]. ტერიტორიის ცენტრალურ და აღმოსავლეთ რეგიონებს იკავებს [[ირანის მთიანეთი]]. დაბლობებს უკავია ქვეყნის 7 %. განსაკუთრებით მდიდარია [[ნავთობი]]თ და [[გაზი]]თ. ასევე მოიპოვებენ [[ნახშირი (წიაღისეული)|ნახშირს]], [[სპილენძი|სპილენძს]], [[რკინა]]ს და ა. შ. ირანის შიგა რაიონებში ბატონობს მშრალი [[სუბტროპიკული]] და [[ტროპიკული]] კონტინეტური კლიმატი, კასპიის ზღვისპირეთში - ტენიანი [[სუბტროპიკული]]. ნალექების სიუხვით გამოირჩევა ელბრუსის მთების ჩრდილოეთი კალთები. ირანი ჰიდროგრაფიული ქსელით ღარიბი ქვეყანაა. ნიადაგურ და მცენარეულ საფარში ჭარბობს სტეპის და უდაბნოსთვის დამახასიათებელი სახეობები. ტყეებს უკავია ტერიტორიის 17 %. ნავთობისა და გაზის მარაგით ირანი მსოფლიოს ქვეყნების ხუთეულშია. მოპოვების უდიდესი რაიონია [[სპარსეთის ყურე]], კერძოდ [[ხუზესტანი (ოსტანი)|ხუზესტანი]]. * '''ფართობი''' - 1 648 000 კვ. კმ. * '''მოსახლეობა''' - 66,4 მლნ. კაცი (2000 წ). * '''ბუნება''': ''მთები'' – ''უმაღლესი მწვერვალი'' – [[დემავენდი|დამავენდი]] 5604 მ; ''უდიდესი მდინარე'' - ქარუნი 830 კმ; ''მთავარი ტბები'' (კვ.კმ) – [[კასპიის ზღვა]] 371 000, ურმია 5800, ნამაქი 1800; ''უდიდესი კუნძული'' - ყეშმი 1330 კვ. კმ; ''კლიმატი'' - კონტინენტური, მშრალი. ირანის ტერიტორიაზე ორი უდიდესი უდაბნოა - [[დეშთე ქევირი]] და [[დეშთე ლუთი]]. * '''ბუნებრივი რესურსები''': [[ნავთობი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ქვანახშირი]], [[ქრომი]], [[სპილენძი]], [[რკინის მადანი]], [[ტყვია]], [[მანგანუმი]], [[თუთია]], [[გოგირდი]]. ბუნებრივი აირისა და ნავთობის მოპოვების უდიდესი რაიონია სპარსეთის ყურე, კერძოდ ხუზისტანი. == სახელმწიფო == * '''სახელმწიფო სისტემა''': თეოკრატიული ისლამური რესპუბლიკა. * '''ეროვნული დღესასწაული''': [[11 თებერვალი]] (რევოლუციის დღე). * '''სახელმწიფოს მეთაური''': სულიერი ლიდერი - აიათოლა საიდ ალი ხამენეი (Ayatollah Ali Hoseini-KHAMENEI, 1989), პრეზიდენტი - [[მასუდ ფეზეშქიანი]]. * '''საკანონმდებლო ორგანო''': ერთპალატიანი პარლამენტი - მეჯლისი (270 წევრი). == ადმინისტრაციული დაყოფა == {{main|ირანის პროვინციები}} {{ირანის წარწერებიანი რუკა|float=right}} ირანის ტერიტორია იყოფა ოსტანებად ({{lang-fa|استان}} — ''ostān''; მრავლობით. — استانﻫﺎ — ''ostānhā''), ოსტანები იყოფა შაჰრისტანებად ({{lang-fa|شهرستان}}), ირანის დიდი ქალაქები სარგებლობენ სპეციალური უფლებებით. ამჟამად ირანი იყოფა 31 ოსტანად, ესენია: {| |width=30 % valign="top"| 1. [[არდაბილი (ოსტანი)|არდაბილი]]<br /> 2. [[აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი (ოსტანი)|აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი]]<br /> 3. [[ბუშირი (ოსტანი)|ბუშირი]]<br /> 4. [[გილანი (ოსტანი)|გილანი]]<br /> 5. [[გულისტანი (ოსტანი)|გულისტანი]]<br /> 6. [[დასავლეთი აზერბაიჯანი (ოსტანი)|დასავლეთი აზერბაიჯანი]]<br /> 7. [[ზენჯანი (ოსტანი)|ზენჯანი]]<br /> 8. [[თეირანი (ოსტანი)|თეირანი]]<br /> 9. [[იაზდი (ოსტანი)|იაზდი]]<br /> 10. [[ილამი (ოსტანი)|ილამი]] |width=30 % valign="top"| 11. [[ისპაჰანი (ოსტანი)|ისპაჰანი]]<br /> 12. [[ლურისტანი (ოსტანი)|ლურისტანი]]<br /> 13. [[მაზანდარანი (ოსტანი)|მაზანდარანი]]<br /> 14. [[მარკაზი (ოსტანი)|მარკაზი]]<br /> 15. [[სამხრეთ ხორესანი (ოსტანი)|სამხრეთ ხორესანი]]<br /> 16. [[სემნანი (ოსტანი)|სემნანი]]<br /> 17. [[სისტანი და ბელუჯისტანი (ოსტანი)|სისტანი და ბელუჯისტანი]]<br /> 18. [[ფარსი (ოსტანი)|ფარსი]]<br /> 19. [[ქერმანი (ოსტანი)|ქერმანი]]<br /> 20. [[ქირმანშაჰი (ოსტანი)|ქირმანშაჰი]] |width=30 % valign="top"| 21. [[ქოხგილუე და ბოიერაჰმედი (ოსტანი)|ქოხგილუე და ბოიერაჰმედი]]<br /> 22. [[ქურთისტანის ოსტანი (ირანი)|ქურთისტანი]]<br /> 23. [[ყაზვინი (ოსტანი)|ყაზვინი]]<br /> 24. [[ყუმი (ოსტანი)|ყუმი]]<br /> 25. [[ჩახარ-მახალი და ბახთიარია (ოსტანი)|ჩახარ-მახალი და ბახთიარია]]<br /> 26. [[ჩრდილოეთ ხორასანი (ოსტანი)|ჩრდილოეთ ხორასანი]]<br /> 27. [[ხორასან-რეზავის ოსტანი|ხორასან-რეზავი]]<br /> 28. [[ხუზესტანი (ოსტანი)|ხუზესტანი]]<br /> 29. [[ჰამადანი (ოსტანი)|ჰამადანი]]<br /> 30. [[ჰორმაზაგანი (ოსტანი)|ჰორმაზაგანი]]<br /> 31. [[ალბორზი (ოსტანი)|ალბორზი]] |} [[1950]] წლამდე ირანი იყოფოდა თორმეტ პროვინციად: არდალანი, აზერბაიჯანი, ბელუჯისტანი, ფარსი, გილანი, არაქ-ე აჯამი, ხორასანი, ხუზესტანი, კერმანი, ლარესტანი, ლორესტანი და მაზანდარანი. 1950 წელს ირანის რეორგანიზაცია მოხდა, რომლის მიხედვით ჩამოყალიბდა ათი ძირითადი პროვინცია საკუთარი დაქვემდებარებული გუბერნიებით: 1960-დან გუბერნიებს სათითაოდ მიენიჭა პროვინციის სტატუსი. მას შემდეგ რამდენიმე ახალი პროვინციაც შეიქმნა. 2004 წელს, პროვინცია [[ხორასანი]] გაიყო სამ ახალ პროვინციად. 2010 წელს კი შეიქმნა ახალი პროვინცია [[ალბორზი]]. == დემოგრაფია == * '''მოსახლეობა''': 68,3 მლნ (2003), მათ შორის [[სპარსელები]] - 51 %, [[აზერბაიჯანელები]] - 24 %, [[ქურთები]] - 7 %, [[გილანელები]] და [[მაზანდარანელები]] - 8 %, [[არაბები]] - 3 %, [[ლურები]] - 2 %, [[ბელუჯები]] - 2 %, [[ქართველები]] - 0,01 %. * '''ენები''': [[ფარსი]] (58 %), [[თურქული ენა|თურქული ენები]] (26 %), [[ქურთული ენა|ქურთული]] (9 %), ლური, (2 %), ბელუჯური (1 %), [[არაბული ენა|არაბული]] (1 %). * '''რელიგია''': [[ისლამი]]. * '''ქალაქები (ათ.) ''': [[თეირანი]] (7894; აგლომ. 11 225), [[ისპაჰანი]] (1378; აგლომ. 2652), [[მეშჰედი]] (2061), [[თავრიზი]] (1213), [[შირაზი]] (1176). {{ირანის ქალაქები}} == ეკონომიკა == ირანი [[განვითარებადი ქვეყნები|განვითარებადი ქვეყანაა]], რომელიც [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მშპ]]-ს საერთო მოცულობით [[დასავლეთი აზია|სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში]] 4 ქვეყანაა. ეკონომიკის წამყვანი დარგია [[მრეწველობა]], რომელშიც უდიდესია ნავთობ გაზის ინდუსტრიის როლი. განვითარებულია აგრეთვე [[მეტალურგია]], [[მანქანათმშენებლობა]], [[მსუბუქი მრეწველობა]]. [[სოფლის მეურნეობა]] სუსტად არის განვითარებული, წამყვანია [[მემცენარეობა]]. ბოლო წლებში დაიწყო მომსახურების სფეროს განვითარება. [[ნავთობი]]ს მოპოვებით ირანი მსოფლიოს ხუთეულშია. მოპოვებული ნავთობის 75 % ექსპორტზე გადის. [[სპარსეთის ყურე|სპარსეთის ყურის]] 24 გიგანტი საბადოდან 8 ირანში მდებარეობს. მათ შორის [[აგა-ჯარი]]სა და [[გეჩსარინი]]. ნავთობ გადამამუშავებელი ქარხნებს შორის უდიდესია [[აბადანი]]ს საწარმო. [[ისპაანი|ისპაჰანში]] მოქმედებს შავი მეტალურგიის უდიდესი ქარხანა. მსუბუქი მრეწველობის დარგებიდან წამყვანია ხალიჩების წარმოება. ამ დარგში დასაქმებულია 2 მლნ ადამიანი. სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოებით ირანი ვერ აკმაყოფილებს საკუთარი მოსახლეობის მოთხოვნილებებს. * '''ეროვნული პროდუქტი''': ''მოცულობა'' - 109 მლრდ $ (35-ე ადგილი); ''1 სულ მოსახლეზე'' - 1780 $; ''სტრუქტურა (%)'' - სოფლის მეურნეობა 21, მრეწველობა 34, მომსახურება 45. * '''ექსპორტი''': ნავთობი, ხალიჩები, ხილი, ბამბა, საფეიქრო ნაწარმი. * '''ბიუჯეტი''': 29,500 მლნ $. * '''ვალუტა''': [[რიალი]] (IRR). == მემკვიდრეობა == * '''[[თეირანი]]''' - არქეოლოგიური მუზეუმი, ხალიჩების მუზეუმი, იმამის მეჩეთი; [[თეირანის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი|თანამედროვე მუზეუმი]]; * '''[[ისპაჰანი]]''' - სპარსეთის ოქროს ხანის ქალაქი მეჩეთებითა და ბაღებით; [[ჩეჰელ სოთუნი]]; * '''[[თავრიზი]]''' - [[ცისფერი მეჩეთი]] ([[XIII]] ს.), ციხე-სიმაგრე ([[XIV]] ს.); * '''[[პერსეპოლისი]]''' - [[დარიუსის სასახლე]]; თახთე ჯამშიდი; * '''[[იაზდი]]''' - ზოროასტრთა ტაძარი, იაზდის ქარსაჭერები, სეფიანთა პერიოდის ნაქალაქარები; * '''[[წმინდა ქალაქები]]''' - [[ყუმი (ქალაქი)|ყუმი]] და [[მეშჰედი]]; * '''[[ნიშაბური]]''' - [[ომარ ხაიამი]]ს საფლავი; * '''[[სპარსული ეპოსი]]''' – [[შაჰნამე]] (X ს.). {{ვიქსიკონი}} == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აზიის ქვეყნები}} {{შუა აღმოსავლეთის თემები}} {{ირანის თემები}} [[კატეგორია:ირანი|*]] p8gywb351ksale8lzsc4yu37s2cqf62 4830497 4830496 2025-07-10T18:00:27Z GiorgiXIII 62215 /* გეოგრაფია */ 4830497 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ირანის ისლამური რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = {{lang-fa|جمهوری اسلامی ایران}} |სახელი = ირანი |სტატუსი = |დროშა = Flag of Iran.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Emblem of Iran.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = „დამოუკიდებლობა, თავისუფლება, ისლამური რესპუბლიკა“ |ეროვნული ჰიმნი = Sorud-e Melli-e Iran |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Iran (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = Location Map (2013) - IRN - UNOCHA.svg |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[თეირანი]] |latd=35 | latm=41 | lats= | latNS=N |longd=51 |longm=25 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[თეირანი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[სპარსული ენა|სპარსული]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[ისლამური რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ირანის სულიერი ლიდერი|სულიერი ლიდერი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ალი ხამენეი]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ირანის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი2 = [[მასუდ ფეზეშქიანი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = მე-18 |ფართობი = 1 648 195 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 0,7 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 80 829 192<ref>[https://www.amar.org.ir/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C www.amar.org.ir, "Official statistics site of Iran"]</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = მე-18 |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2017 |მოსახლეობის აღწერა = |მოსახლეობის აღწერის წელი = |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 48 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 162-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $852 მილიარდი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-15 |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2007 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $12,300 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 65-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2007 |აგი = 0.759 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = 94-ე |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[რიალი]] |ვალუტის კოდი = IRR |ქვეყნის_კოდი = IRN |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+03:30|+03:30]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+04:30|+04:30]] |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.ir]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 98 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ირანის ისლამური რესპუბლიკა''' ({{lang-fa|جمهوری اسلامی ایران}} — ''ჯომჰური-იე ესლომი-ე ირან'', ასევე გამოიყენება სახელწოდება '''ირანი''' ({{lang-fa|ایران}} {{IPA|[ʔiˈɾɒn]}}) ან '''სპარსეთი''') — [[სახელმწიფო]] [[აზია|აზიის]] სამხრეთ-დასავლეთით. დედაქალაქი — ქალაქი [[თეირანი]]. ჩრდილო-დასავლეთით ესაზღვრება [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანს]], [[სომხეთი|სომხეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]], დასავლეთით ესაზღვრება [[ერაყი|ერაყს]], აღმოსავლეთით [[ავღანეთი|ავღანეთსა]] და [[პაკისტანი|პაკისტანს]]. ირანი არის ერთ-ერთი უძველესი სახელმწიფო მსოფლიოში. პირველი პროტოირანული სახელმწიფო [[ელამი]] წარმოიშვა ჩ.წ.-მდე III ათასწლეულში. [[დარიუს I]]-ის დროს ([[550]] — [[486]] წლებში) ირანის სახელმწიფო გადაჭიმული იყო [[საბერძნეთი]]დან [[ინდი|მდინარე ინდამდე]]. ირანი არის [[ზოროასტრიზმი]]ს ([[მაზდეანობა|მაზდეანობის]]) შექმნის ადგილი. [[XVI საუკუნე]]სთვის ირანის რელიგია ხდება [[შიიზმი]]ს მიმდინარეობის [[მაჰმადიანობა]]. [[1979]] წელს ირანში მოხდა [[ისლამური რევოლუცია]] [[აიათოლა ჰომეინი]]ს ხელმძღვანელობით, რომლის შედეგადაც ირანში გაუქმდა მონარქია და შეიქმნა ისლამური რესპუბლიკა. დასავლეთ [[აზია]]ში [[ირანის ეკონომიკა]]ს უკავია მეორე ადგილი განვითარების მხრივ<ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html |title=SIA - the world factbook. |accessdate=2009-09-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150905113837/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html |archivedate=2015-09-05 }}</ref> და ასევე არის რეგიონის ერთ-ერთი ყველაზე ტექნოლოგიურად განვითარებული სახელმწიფო. == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': ირანის ისლამური რესპუბლიკა. * '''ფარსი''': Jomhuri-ye Eslami-ye Iran. * '''ეტიმოლოგია''': ქვეყნის სახელწოდება მომდინარეობს ძველი არიანადან - „არიელების ქვეყანა“ (პროტო-ინდოევროპულ ენაზე „არია“ სიტყვას ზოგადი მნიშვნელობაა „კეთილშობილი“ ან „თავისუფალი“). ეს ტერმინი იხმარებოდა სასანიანთა სახელმწიფოს ძირითადი ნაწილის აღსანიშნავად. თვითონ ირანელები თავის ქვეყანას ყოველთვის ამ სახელით მოიხსენიებდნენ, ევროპელებმა კი სპარსეთი (Persia) შეარქვეს ცენტრალური ოლქის ფარსის ანუ პარსის სახელის მიხედვით. 1935 წელს ქვეყნის ხელისუფლებამ მიმართა მსოფლიოს სახელმწიფოებს, რომ იგი ოფიციალურად მოეხსენიებინათ, როგორც ირანი. * '''ქვეყნის კოდი''': IR. == ისტორია == {{მთავარი|ირანის ისტორია|სპარსეთის მეფეების სია}} === აქემენიანთა იმპერია === {{მთავარი|აქემენიდების იმპერია}} [[ფაილი:Aqemenidebi.jpg|700 px|center|thumb|დიდი სპარსული იმპერია]] [[ფაილი:Olympic Park Cyrus.jpg|thumb|200 px|[[კიროს დიდი]]ს მონუმენტი სიდნეის ოლიმპირ პარკში]] [[ასურეთის იმპერია|ასურეთის იმპერიის]] განადგურების შემდეგ (ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 614|614]]-[[ძვ. წ. 612|612 წლებში]]) იწყება სპარსული ტომების დომინირება [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]]. სპარსული ტომების გაერთიანებას მეთაურობდა დინასტიის დამფუძნებელი - [[აქემენი]]. [[ფაილი:Archers frieze Darius palace Louvre AOD487.jpg|thumb|200 px|სპარსეთის მეომრები (სავარაუდოდ უკვდავები), ბარელიეფი დარიუსის სასახლეში [[სუზა]]ში. [[ძვ. წ. 510|ძველი წელთაღრიცხვით 510 წელი]], [[ლუვრი]].]] ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 558|558 წელს]] აქემენელთა სამეფოს სათავეში ჩაუდგა [[აქემენი]]ს შთამომავალი [[კიროს II]] დიდი ([[ძვ. წ. 558|558]]-[[ძვ. წ. 530|530]]), რომელმაც ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 550|550 წელს]] დაამარცხა [[მიდია|მიდიელები]] და შემოიერთა [[მიდია|მიდიის]] ტერიტორიები. ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 539|539 წელს]] კიროსმა დაიპყრო [[ბაბილონი]]. ამავე პერიოდში კიროსმა [[ბაბილონი|ბაბილონში]] ძალით გადმოსახლებული [[ებრაელები]] თავის სამშობლოში დააბრუნა. კიროსმა სახელმწიფო სახსრებით აღადგინა [[იერუსალიმი]]ს ტაძარი. ამის გამო [[ბიბლია]]ში არცერთ [[ებრაელები|არაებრაელს]] არ მიეგება ისეთი პატივი როგორც კიროსს. [[ფაილი:Sphinx Darius Louvre.jpg|thumb|200 px|ფრთოსანი [[სფინქსი]], [[ძვ. წ. 510|ძველი წელთაღრიცხვით 510 წელი]], [[ლუვრი]].]] კიროსმა შესძლო შეერწყა გამარჯვებულთა და დამარცხებულთა წეს-ჩვეულებები. მან სათავე დაუდო დიდ სპარსულ იმპერიას, ხოლო დიდგვაროვანი ბელადები სახელმწიფო სამსახურში ჩადგნენ. [[კიროს II]]-ის მემკვიდრის [[კამბიზ II]]-ის (ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 530|530]]-[[ძვ. წ. 522|522 წლებში]]) დროს სპარსელებმა დაიპყრეს [[ეგვიპტე]]. მალე მათი სახელმწიფო უზარმაზარ იმპერიად იქცა, რომელიც გადაჭიმული იყო ცენტრალური [[აზია|აზიიდან]] [[მაკედონია]]მდე. ამ იმპერიაში შედიოდა სპარსულ იმპერიამდე გაცილებით ადრე შექმნილი სახელმწიფოები ([[ელამა]], [[ბაბილონი]], [[სირია]], [[ფინიკია]], [[ეგვიპტე]].) და გაცილებით დაბალ საფეხურზე მყოფი არაბული და [[სკვითები|სკვითური]] ტომებიც. დაპყრობილ ტომთა განვითარების სხვადასხვა დონის გამო, მმართველობის სისტემის შექმნისას სპარსელები დიდ პრობლემებს წააწყდნენ, თუმცა გარკვეულ წარმატებებსაც მიაღწიეს. თავდაპირველად კიროსმა და კამბიზმა შეინარჩუნეს ადგილობრივი მმართველობის სისტემა, მაგრამ შემდგომი მმართველების დროს დაპყრობილ ქვეყნებში გამოვლინდა სეპარატისტული ტენდეციები, რის გამოც სპარსელები იძულებულნი გახდნენ განეახლებინათ მმართველობის წესი. [[დარიოს I]]-მა (ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 522|522]]-[[ძვ. წ. 486|486 წლები]]) მნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული რეფორმები ჩაატარა, რამაც დაპყრობილ ქვეყნებში სახელმწიფოს კონტროლი გააძლიერა, მოაწესრიგა გადასახადების აკრეფა და დაპყრობილ ქვეყნებში სამხედრო კონტინგენტი გაზარდა. [[დარიოს I]]-ის დროს მიმდინარეობდა დაპყრობილი ხალხების კანონების კონდიფიკაცია და სახელმწიფოს დაყოფა ადმინისტრაციულ საგადამხდელო ოლქებად, რომლებსაც [[სატრაპია|სატრაპიები]] ეწოდა. სატრაპიების საზღვრები ხშირად ემთხვეოდა იმპერიაში შემავალი სახელმწიფოების საზღვრებს. ძველი [[ბერძნები|ბერძენი]] ისტორიკოსი [[ჰეროდოტე]] ჩამოთვლის 20 სატრაპიას და 70 ეთნიკურ ჯგუფს, რომლებიც აქემენდთა იმპერიაში ცხოვრობდნენ. მე-19 სატრაპიაში შედიოდა [[კოლხეთის სამეფო]]ს სამხრეთი ნაწილი, რომელიც აქემენდებმა უშუალოდ დაიმორჩილეს. კოლხეთის სამეფო ამ პერიოდში განაგრძობდა დამოუკიდებელ არსებობას აქემენიანებს კი ძღვენს უგზავნიდა ყოველწლიურად 100 ბიჭისა და 100 გოგოს სახით. აქემენდებს ემორჩილებოდა სამხრეთით მდებარე ქართული მიწები, ხოლო ჩრდილოეთში მყოფ ხალხს აქემენიანებთან მცირე ვალდებულებები ჰქონდათ. ახალი ადმინისტრაციული ოლქების სათავეში იდგნენ სატრაპები, რომლებიც თავდაპირველად ეროვნებით სპარსელები იყვნენ. დარიოს I-მა ერთმანეთისგან გამიჯნა სატრაპებისა და მხედარმთავრების ფუნქციები. აქემენიანთა იმპერია იყო დამყარებული ჯარზე. ამიტომ ქვეყანა დაყოფილი იყო სამხედრო [[ტოპარქია|ტოპარქიებად]], რომელთა რაოდენობა ხშირად იცვლებოდა, ყოველთვის ჩამორჩებოდა სატარპების რაოდენობას. ჯარში ძირითადად მსახურობდნენ სპარსელები და მიდიელები, იგი შედგებოდა [[კავალერია|კავალერიისა]] და ქვეითი ნაწილებისაგან. [[დარიოს I]]-მა თავი სპარსეთისა და მთელი ქვეყნიერების მეფედ გამოაცხადა. სპარსელთა ბატონობა იმ პერიოდში მართლაც ვრცელდებოდა მთელ მაშინდელ ცივილიზირებულ სამყაროზე, გარდა ბერძნული [[პოლისი|პოლისებისა]], რომლებიც ინარჩუნებდნენ დამოუკიდებლობას. ამ უზარმაზარი იმპერიის ცენტრად და ძლიერების სიმბოლოდ იქცა აქემენიანთა სატახტო ქალაქი [[პერსეპოლისი]], რომელიც აშენებული იყო უზარმაზარ ხელოვნურ ტერასზე და დაჰყურებდა დაბლობს. თითქმის მიწასა და ზეცას შორის იყო გამოკიდებული. ქალაქში შედიოდა ფართო სადღესასწაულო კიბე, რომელიც მორთული იყო 33 ადამიანის რელიეფით, რომლებსაც ხარკი მიჰქონდათ მეფესთან. უზარმაზარი კარიბჭე ხსნიდა გზას აპადანისაკენ, იმდროისთვის ყველაზე დიდ სასახლისკენ. დარბაზში 10 000 კაცი ეტეოდა. პერსეპოლისში ინახებოდა იმპერიის საგანძური. ქალაქიდან კი გადიოდა უამრავი გზები მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში. გზების ყოველ 20 კმ-ში სასტუმრო და საფოსტო სადგური იყო. კიროს II-ის დროიდან სახელმწიფო კანცელარიაში იყენებდნენ [[არამეული ენა|არამეულ ენას]], რომელზეც ლაპარაკობდნენ ახლო აღმოსავლეთში მოსახლე მრავალრიცხოვანი სემიტური ტომები. დარისოს II-ის რეფორმების შემდეგ ეს ენა ოფიციალურად იქცა კანცელარიების ენად. ძვ.წ. V საუკუნეში მცირე აზიის ბერძნული ქალაქები აქემენიანებს ემორჩილებოდნენ. მაგრამ ამ ტერიტორიებზე ხშირად ხდებოდნენ აჯანყებები. აქემენიანებს მიაჩნდათ, რომ თავიანთი იმპერიის განსამტკიცებლად საჭირო იყო [[ბალკანეთის ნახევარკული]]ს დაპყრობა, რომელზეც ბერძნული ახალშენები მდებარეობდნენ, მათ შორის [[ათენი]] და [[სპარტა]]. აქემენიანთა მონარქმა [[ქსერქსე]]მ (ძველი წელთაღრიცხვით [[ძვ. წ. 486|486]]-[[ძვ. წ. 465|465]] წლები) წამოიწყო ლაშქრობა ბერძენთა წინააღმდეგ. მაგრამ [[ძვ. წ. 490|ძველი წელთაღრიცხვით 490 წელს]] ქალაქ [[მარათონი|მარათონთან]] ბრძოლისას, [[ძვ. წ. 480|ძველი წელთაღრიცხვით 480 წლის]] [[სალამინის ბრძოლა|სალამინის საზღვაო ბრძოლაში]], [[ძვ. წ. 479|ძველი წელთაღრიცხვით 479 წლის]] [[პლატეა]]სთან ბრძოლაში და იმავე წელს [[მიკალის კონცხი|მიკალის კონცხთან]] საზღვაო ბრძოლაში ბერძნებმა დაამარცხეს სპარსელები და აიძულეს უარი ეთქვათ [[საბერძნეთი]]ს დაპყრობის გეგმაზე. [[ძვ. წ. 449|ძველი წელთაღრიცხვით 449 წელს]] დაიდო საზავო ხელშეკრულება, მაგრამ მას შემდეგაც სპარსეთი აქტიურად ერეოდა საბერძნეთის საქმეებში, განსაკუთრებით [[პელოპონესის ომი]]ს დროს. აქემენიანთა სამეფო კარის ინტრიგებმა, სახელმწიფო გადატრიალებებმა, დაპყრობილი ხალხების პერიოდულმა აჯანყებებმა, სატრაპთა სეპარატისტულმა მიდრეკილებებმა დაასუსტა იმპერეია და მას აღარ ეყო ძალა გამკლავებოდა ახალ მეტოქეს [[მაკედონია]]ს. [[ძვ. წ. 334|ძველი წელთაღრიცხვით 334]] წელს მაკედონურ-ბერძნული არმია შეიჭრა აქემენიანთა იმპერიაში და რამდენიმე წელიწადში სასტიკად გაანადგურა. აქემენიანთა იმპერიამ არსებობა შეწყვიტა. იმპერიის დამხობა გარდაუალი აღმოჩნდა მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფოს აურაცხელი სიმდიდრე და ჯარი ჰყავდა. [[ფაილი:Battle of Issus mosaic - Museo Archeologico Nazionale - Naples 2013-05-16 16-25-06 BW.jpg|center|thumb|აქემენიანთა ბრძოლა [[ალექსანდრე მაკედონელი|ალექსანდრე მაკედონელთან]]|600px]] === სეფიანთა ირანი === {{მთავარი|სეფიანთა დინასტია}} [[ფაილი:Safavid Empire.jpg‎|thumb|center|500px|სეფიანთა ირანი 1501-1722 წლებში]] [[ფაილი:Shah Ismail Hatayi.jpg|thumb|230px|შაჰი [[ისმაილ I]]]] [[XV საუკუნე|XV საუკუნის]] მიწურულისთვის ირანი დაშლილი იყო რამდენიმე სამეფოდ, რომელთა შორის გამუდმებული ბრძოლები მიმდინარეობდა პირველობისათვის. ირანულ სამფლობელოებს შორის ყველაზე განვითარებული იყო ჩრდილო-დასავლეთი ნაწილი აზერბაიჯანითურთ. [[ფაილი:Shah Abbas I.jpg|thumb|[[აბას I (ირანი)|შაჰ აბას I]]|230px]] უკვე [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] დასაწყისიდან აქ სულ უფრო ძლიერდება [[სეფიანელები|სეფიანელთა]] საგვარეულო. მათ თავიანთი გავლენის განსამტკიცებლად მიიღეს [[შიიტი|შიიტობა]] და დაიწყეს ირანული მიწების დაპყრობა. შვიდი თურქმენული ტომის გამაერთიანებელმა სეფიანელთა საგვარეულომ, საკუთარი მომხრეებისთვის სავალდებულო გახადა წითელზოლიანი ჩალმების ტარება. სწორედ ამიტომ მათ მომხრეებს ყიზილბაშები დაერქვა, რადგან ყიზილბაში წითელ თავიანს ნიშნავს. [[XV საუკუნე|XV]]-[[XVI საუკუნე]]ების მიჯნაზე ყიზილბაშთა ახალმა მეთაურმა [[ისმაილ I|ისმაილმა]] (დ. [[1502]]-გ. [[1524]]) დაიპყრო მთელი სამხრეთი [[აზერბაიჯანი]] [[თავრიზი]]თურთ და თავი [[შაჰი|შაჰად]] გამაცხადა. მან თავისი ხელისუფლება გაავრცელა ცენტრალურ და დასავლეთ ირანშიც. ირანის დედაქალაქი გახდა [[თავრიზი]]. ოფიციალური რელიგია [[შიიზმი]]. შაჰ ისმაილის მეთაურობით ყიზილბაშებმა რამდენიმეჯერ ილაშქრეს აღმოსავლეთ და სამხრეთ [[საქართველო]]ში. ისმაილის დროს დაიწყო ხანგრძლივი ომები [[ოსმალეთი|ოსმალეთთან]], რომლებიც მისი გარდაცვალების შემდეგაც არ შეწყვეტილა. შაჰ ისმაილის გარდაცვალების შემდეგ ირანის შაჰი გახდა შაჰ [[თამაზ I]] (დ.[[1524]]-გ.[[1576]]). მისი მმართველობის დროს ყიზილბაშებმა ოთხჯერ ილაშქრეს [[საქართველო]]ში. [[1555|1555 წელს]] დასრულდა ოსმალეთთან ომი და დაიდო [[ამასიის ზავი]]. ამ ზავის პირობების თანახმად [[ერაყი]] გადავიდა ოსმალეთის ხელში, ხოლო სამხრეთ აზერბაიჯანი თავრიზითურთ რჩებოდა ირანს. ოსმალეთის და ირანის მიერ [[საქართველო]]სა და [[სომხეთი]]ს განაწილების შედეგად დასავლეთ [[საქართველო]] ოსმალეთს ერგო, ხოლო [[ქართლ-კახეთი]] [[სამცხე-საათაბაგო]] - ირანს. შაჰ თამაზის მმართველობის ბოლოს ქვეყანაში შიდა მდგომარეობა ძალზედ დაიძაბა. ქვეყანას გადაუარა [[შავი ჭირი]]ს ეპიდემიამ. აღმოსავლეთიდან ირანს გამუდმებით თავს ესხმოდნენ [[უზბეკები|უზბეკი ხანები]]. შაჰ თამაზის გარდაცვალების შემდეგ ირანში დაიწყო შიდა ომები. ამით ისარგებლა ოსმალეთმა და ირანს გამოსტაცა დასავლეთი ტერიტორიები და სამხრეთ აზერბაიჯანი თავრიზითურთ. უზბეკმა ხანებმა შეტევები განაახლეს. ასეთ მძიმე ვითარებაში ყიზილბაში დიდებულების ერთმა ნაწილმა ირანის ტახტზე აიყვანა შაჰ თამაზის შვილიშვილი, 16 წლის [[აბას I|აბას მირზა]]. [[აბას I]]-ის ზეობის დროს სეფიანთა ირანი ძალზედ გაძლიერდა. მმართველობის პირველ წლებში [[აბას I]] დაკავებული იყო უზბეკ ხანებთან ბრძოლებით. ხშირი იყო ქვეყნის შიგა აჯანყებები. ამიტომ [[1590|1590 წელს]] შაჰი იძულებული გახდა ოსმალეთთან უმძიმესი ზავი დაედო. ზავის პირობების თანახმად მთელი ამიერკავკასია ოსმალეთს გადაეცა. სამშვიდობო შესვენებამ აბას I-ს საშუალება მისცა გაენადგურებინა უზბეკი ხანები და მოეხდინა მათი ქონების ჩამორთმევა, რამაც ქვეყნის შემოსავლები ძალზედ გაზარდა. მანვე გაანადგურა 10 უძლიერესი ფეოდალი. შაჰ აბასმა [[ინგლისელები]]ს დახმარებით შექმნა არტილერია. ხოლო ჯარის საუკეთესო ნაწილები ცეცხლსასროლი იარაღებით აღჭურვა. აბას I-ის რეფორმებმა გაზარდა ირანული ელემენტების გავლენა. მან დედაქალაქი სპარსული რაონების ცენტრში [[ისპაჰანი|ისპაჰანში]] გადაიტანა. აბას I-მა გააძლიერა სპარსული ენა, როგორც ოფიციალური ენა. ის თავის სამფლობელოებში ყოველმხრივ აძლიერებდა შიიტურ რელიგიას. [[1603|1603 წელს]] აბასმა ისარგებლა ოსმალეთში დაწყებული შიდა არეულობით და დაიწყო ომი ოსმალეთის წინააღმდეგ. რამდენიმე წელიწადში მან დაიბრუნა [[1590|1590 წელს]] დაკარგული [[კავკასია]]. [[1613|1613 წელს]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]] დაიდო ზავი, რომლითაც ირანმა განიმტკიცა მისი დაპყრობილი ტერიტორიები. კახეთში შაჰ-აბასის რამდენიმე ლაშქრობის შედეგად, საქართველოს ეს კუთხე განადგურების პირას იყო მისული. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] ბოლოს და [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] დასაწყისში ირანი საგრძნობლად დაწინაურდა ეკონომიურად. ირანი ვაჭრობდა [[პორტუგალია]]სთან, [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებთან]], [[ინგლისი|ინგლისთან]], [[რუსეთი|რუსეთთან]], [[ჩინეთი|ჩინეთთან]] და [[ინდოეთი|ინდოეთთან]]. [[აბას I]] ხელს უწყობდა შიდა ვაჭრობის განვითარებას. გაჰყავდათ გზები, რომლებსაც იცავდნენ ყაჩაღებისგან და მომთაბარეებისაგან. ისპაჰანი ნახევარმილიონიან ქალაქად იქცა. === ირანი XVII საუკუნის მიწურულიდან 1814 წლამდე === [[ფაილი:Nadir Shah.jpg‎|thumb|[[ნადირ-შაჰი|ნადირ შაჰი]] |left|200px]] [[ფაილი:Mohammad Khan Qajar.jpg‎|thumb|[[აღა-მაჰმად-ხანი|აღა მაჰმად ხანი]]|left|200px]] [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] მიწურულიდან ირანის [[სეფიანთა დინასტია|სეფიანელთა დინასტია]] საგრძნობლად დასუსტდა. მომთაბარეები სისტემატიურად არბევდნენ და ანადგურებდნენ სოფლებს და ქალაქებს. ანადგურებდნენ მოსახლეობას. საძოვრებად აქცევდნენ სახნავ-სათეს და ხეხილის ბაღებს. ეს გარემოება ხელს უშლიდა ირანში მტკიცე ერთიანი ძლიერი მეურნეობის შექმნას. ირანის ხელისუფლება ვერ ახერხებდა სახელმწიფოს დაშლის მომხრე ფეოდალების ალაგმას. ფეოდალური ირანის შინაგანი სისუსტე გამოვლინდა, სეფიანელთა დინასტიის ყველაზე ძლიერი შაჰის სიკვდილის შემდეგ. XVII საუკუნის მეორე ნახევარში დაიწყო ირანის მკვეთრი ეკონომიური და პოლიტიკური დაქვეითება. თანდათანობით დაეცა სოფლის მეურნეობა, მოიშალა ვაჭრობა. სეფიანელთა დინასტიის უკანასკნელი, უნიჭო შაჰები სულ არ ცდილობდნენ ქვეყნის სავალალო მდგომარეობიდან გამოყვანას. ქვეყნის შემცირებული შემოსავლის დიდ ნაწილს საკუთარ ოჯახებს ახმარდნენ. შექმნილი ვითარებით კარგად ისარგებლეს ავღანელმა ტომებმა, თავიდან მათ მოიშორეს სეფიანელთა უღელი, ხოლო [[1722]]-[[1723]] წლებში მათ დაიპყრეს ირანის ტერიტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილი. ამავე პერიოდში ირანის წინააღმდეგ ომებს აწარმოებდა რუსეთიც. [[პეტრე I]]-ს მიზნად დასახული ჰქონდა [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის]] აღმოსავლეთი და დასავლეთი ტერიტორიების დაპყრობა. ირანთან დადებული პეტერბურგის ზავით აღნიშნული ტერიტორიები რუსეთს გადაეცა. ასეთ მძიმე ვითარებაში [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანელთა დინასტიამ]] ფაქტობრივად დაკარგა ძალაუფლება. ირანის ასეთი მძიმე ვითარებით ისარგებლა [[ოსმალეთი|ოსმალეთმა]] და [[კავკასია]] დაიკავა. ირანში [[ავღანელები|ავღანელთა]] ასეთმა თარეშმა ხალხის მასობრივი აღშფოთება გამოიწვია. [[1772]] წელს ირანში მასობრივი ანტიავღანული განმათავისუფლებელი ბრძოლები დაიწყო. ბრძოლას თურქმანული წარმოშობის [[ნადირ-შაჰი|ნადირ-ხანი]] ჩუდგა სათავეში. მან [[ავღანელი]] დამპყრობლები ირანიდან განდევნა. მალე მან დაიწყო ომი ოსმალეთის წინააღმდეგ, რომელიც სრული გამარჯვებით დასრულდა. [[1736]] წლის ზავით ირანმა დაიბრუნა ყველა ის ტერიტორია, რომელიც დაკარგა [[1723]] წელს. რუსეთმა ნებაყოფლობით დაუბრუნა ირანს [[პეტრე დიდი]]ს დროს შეერთებული ირანული მიწები. ავღანეთთან და ოსმალეთთან მოპოვებული წარმატებების შემდეგ ნადირ ხანმა შეკრიბა ირანული ფეოდალური დიდკაცობა და ოფიციალურად ეკურთხა ირანის [[შაჰი|შაჰად]]. ნიჭიერი მხედართმთავარი ურჩ ქვეშევრდომებს სასტიკად სჯიდა, [[1745]] წელს ნადირ შაჰმა საქართველოს გამაჰმადიანებაზე ხელი აიღო. მეფეებად [[თეიმურაზ II]] და მისი შვილი [[ერეკლე II]] დანიშნა. ქართველი მეფეები [[ქრისტიანობა|ქრისტიანული]] წესით აკურთხეს. [[1747]] წელს ნადირ შაჰმა მთელ ირანს აუტანელი გადასახადები დააკისრა. ეს ღონისძიება მისთვის საბედისწერო აღმოჩნდა. იმავე წელს ნადირ შაჰი შეთქმულების მსხვერპლი გახდა და მის მიერ სისხლით და მახვილით შექმნილი სახელმწიფო დაინგრა. [[ნადირ შაჰი]]ს სიკვდილის შემდეგ 10 წლის განმავლობაში ირანის ტახტისთვის იბრძოდა რამდენიმე საგვარეულო. [[ზენდების დინასტია|ზენდების]] ირანული ტომის ბელადმა [[ქერიმ ხანი|ქერიმ-ხანმა]], თავდაპირველად სამხრეთ ირანი, შემდეგ კი მთელი ქვეყანა დაიმორჩილა. ქერიმ ხანის მმართველობის დროს ირანში დროებითი სიმშვიდე ჩამოვარდა. იგი სოფლის მეურნეობის, ვაჭრობის და ხელოსნობის აღდგენას ცდილობდა. ქერიმ-ხანსა და ერეკლე II-ს შორის კეთილგანწყობილი ურთიერთობები იყო. [[1779]] წელს ქერიმ-ხანის სიკვდილის შემდეგ ირანი 15 წლიანმა ქაოსმა მოიცვა. ზენდები ჩრდილო ირანელმა [[ყაჯარების დინასტია|ყაჯარებმა]] დაამარცხეს. [[1794]] წელს ყაჯარების თავკაცმა, ჭკვიანმა და ენერგიულმა, მაგრამ ვერაგმა და შეუბრალებელმა [[აღა მაჰმად ხანი|აღა-მაჰმად-ხანმა]] ზენდების წინააღმდეგობას ბოლო მოუღო. აღა-მაჰმად-ხანმა [[1795]] წელს დალაშქრა და დაარბია [[თბილისი]]. ამიერკავკასიიდან დაბრუნებული აღა მაჰმად ხანი [[თეირანი|თეირანში]] საზეიმოდ ეკურთხა შაჰად. მანამდე უცნობი და უმნიშვნელო დასახლებული პუნქტი თეირანი აღა მაჰმად ხანმა [[დედაქალაქი|დედაქალაქად]] გამოაცხადა. მას შემდეგ, რაც შაჰმა გაიგო რომ ერეკლე II-ის დროს [[კავკასია]]ში შემოყვანილი რუსული 30 000-იანი ჯარი [[პავლე I (რუსეთი)|პავლე I-მა]] უკან გაიწვია, შაჰმა თავისი ჯარი კვლავ დაძრა კავკასიისკენ, მაგრამ [[საქართველო]] ვერ ააოხრა, რადგან [[1797]] წელს მცველებმა, რომელთა შორის ერთ-ერთი ქართველი იყო შაჰი სიცოცხლეს გამოასალმა. აღა მაჰმად ხანის შემდეგ ტახტზე ავიდა მისი ძმისშვილი [[ბაბა ხანი|ბაბა-ხანი]]. [[1801]] წელს [[რუსეთი]]ს მიერ [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის]] სამეფოს გაუქმების შემდეგ [[ბაბა-ხანი]] შეეცადა არ დაეშვა [[კავკასია]]ში რუსეთის გაბატონება. ბაბა-ხანი [[1804]]-[[1813]] წლებში რუსეთს ეომებოდა, მაგრამ ამ ომში ირანი დამარცხდა. [[1813]] წელს დაბა [[გულისტანი|გულისტანში]] დაიდო რუსეთ-ირანის საზავო ხელშეკრულება. ამ ხელშეკრულებით ირანმა უარი თქვა [[საქართველო]]ზე, [[დაღესტანი|დაღესტანზე]], [[ჩეჩნეთი|ჩეჩნეთზე]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანზე]]. ირანი ცნობდა კავკასიაში [[რუსეთი]]ს გაბატონებას, აგრეთვე [[კასპიის ზღვა]]ზე სამხედრო ფლოტის ყოლის უფლება მხოლოდ რუსეთს დარჩა. === ირანი 1814-1914 წლებში === [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] მიწურულიდან ირანში [[ყაჯართა დინასტია|ყაჯართა დინასტიის]] შაჰების მმართველობა დამყარდა. ყაჯარები ვერ ეგუებოდნენ [[1804]]-[[1813]] წლების ომში მარცხს და კავკასიაში რუსების გაბატონებას. [[ამიერკავკასია]]ში რუსების გაბატონებით უკმაყოფილო იყო [[ინგლისი]]ც. [[1814]] წელს ირანსა და ინგლისს შორის დაიდო დიდი ხელშეკრულება, რომელიც რუსეთის წინააღმდეგ იყო მიმართული. [[1826]] წელს ყაჯარებმა ჩათვალეს, რომ ირანის არმია ბრძოლისთვის საკმარისად ამაღლდა, ამიტომ ირანმა ომი გამოუცხადა რუსეთს. ირანმა [[განჯა]] დაიკავა, მაგრამ კონტრშეტევაზე გადასულმა რუსეთის ლაშქარმა ირანელები განჯიდან განდევნა, რის შედეგადაც დაიკავა [[ერევანი]] და [[თავრიზი]]. ყაჯარებმა ზავი ითხოვეს. [[1828]] წლის ზავით ირანი საბოლოოდ უარი თქვა აღმოსავლეთ საქართველოზე, დაღესტანზე, ჩეჩნეთზე, აზერბაიჯანზე და ცნობდა ერევნის და ნახიჭევნის სახანოების შესვლას რუსეთის შემადგენლობაში. ამის შემდეგ ირანი უკვე უშუალოდ აღარ ესაზღვრება საქართველოს. [[1828]] წლის ზავით ირანს რუსეთისთვის უნდა გადაეხადა 20 მლნ ოქროს მანეთის კონტრიბუცია. [[ნიკოლოზ I]]-მა ამის შემდეგ ირანში ელჩი დანიშნა. რუსეთი ირანის საქმეებში ერეოდა. აღშფოთებული ირანელი შიიტები [[1829]] წელს შეიჭრნენ რუსეთის საელჩოში და დაარბიეს, ამოხოცეს რუსები, მათ შორის [[ალექსანდრე გრიბოედოვი]]ც. რუსეთის იმპერატორი მოერიდა ირანთან ურთიერთობის დაძაბვას. ინციდენტის გამო კი გრიბოედოვი და რუსი მოხელეები დაადანაშაულა. [[რუსეთის იმპერატორების სია|რუსეთის იმპერატორი]] ირანის [[შაჰი]]ს ოფიციალურ ბოდიშს დაკმაყოფილდა და მიიღო მის მიერ გამოგზავნილი საჩუქრები (მათ შორის დიდი ბრილიანტი სახელით '''შაჰი'''). რუსეთმა ირანს კონტრიბუციაც კი შეუმცირა 2 მლნ მანეთით. [[ფაილი:Map Iran 1900-fr.png|thumb|ირანი XIX საუკუნის ბოლოს - XX საუკუნის დასაწყისში|right|250px]] ყაჯარებმა ისარგებლეს ინგლისის მოუცლელობით (რომელიც [[ყირიმის ომი|ყირიმის ომში]] იყო ჩართული [[1853]] - [[1856]]) და [[1856]] წელს მოაწყვეს ლაშქრობა ავღანეთის ქალაქ [[ჰერათი|ჰერათზე]]. ამ ქალაქს უდიდესი სავაჭრო სტრატეგიული ფუნქციები ჰქონდა ინგლისისთვის, რომელიც [[ინდოეთი]]ს დაპყრობას აპირებდა და მისთვის ყოვლად მიუღებელი იყო [[ავღანეთი|ავღანეთში]] ირანის ყოფნა. ყირიმის ომის დამთავრებისთანავე [[დიდი ბრიტანეთი]]ს მთავრობამ ჰერათთან დაკავშირებით შეუვალი პოზიცია დაიკავა. ინგლისმა ირანთან დიპლომატიური ურთიერთობები გაწყვიტა და ომი გამოუცხადა. [[ინგლისი|ინგლისმა]] თავისი ფლოტი [[სპარსეთის ყურე]]ში შეიყვანა და [[დესანტი]] გადასხა ირანის სამხრეთით. [[1856]]-[[1857]] წლების [[ინგლის სპარსეთის ომი|ინგლის-ირანის ომი]] პარიზის საზავო ხელშეკრულებით დასრულდა. ხელშეკრულების თანახმად ირანს გაჰყავდა თავისი ჯარი ჰერათიდან ხოლო [[ინგლისი]] ტოვებდა დესანტს სამხრეთ ირანში. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] მეორე ნახევარში ირანში იაფფასიანმა ინგლისურმა და რუსულმა საქონელმა გააჩანაგა ირანის მრეწველობა, უმძიმეს მდგომარეობაში ჩავარდა ირანის საფაბრიკო-სახელოსნო მრეწველობა. უცხოელთა კონტროლის ქვეშ აღმოჩნდა არა მარტო ირანის [[ეკონომიკა]] არამედ სახელმწიფო მმართველობის ზოგიერთი სფეროებიც. მთავარ თანამდებობებზე ინიშნებოდნენ [[რუსები|რუსი]] და [[ინგლისელები|ინგლისელი]] პირები. ირანი გადაიქცა ნახევარკოლონიურ ქვეყნად, რამაც გამოიწვია ფეოდალური ურთიერთობების დაკონსერვება. [[1879]] წელს ირანის შაჰის თხოვნით მოწვეულმა რუსმა ოფიცრებმა, ადგილობრივი მცხოვრებთაგან შექმნეს რუსული კაზაკური სამხედრო ნაწილების გაერთიანება — თავდაპირველად პოლკი, რომელიც ჯერ ბრიგადად, ხოლო შემდგომ დივიზიად გადაიქცა. XIX საუკუნის მიწურულს ირანში აღმოცენება იწყო ფარულმა პატრიოტულმა ორგანიზაციებმა, რომელთა მიზანს წარმოადგენდა ბრძოლა უცხოელების წინააღმდეგ. გაზრდილი გადასახადების გამო გაჩანაგდა უამრავი გლეხი, ამიტომ ისინი თავიანთ საცხოვრებლებს ტოვებდნენ და გადადიოდნენ სამხრეთ რუსეთში. XX საუკუნის პირველ ხანებში რუსეთში უკვე 200 000 ირანელი იყო. ჯარმა უარი თქვა [[1905]] წლიდან დაწყებული მიტინგების დარბევაზე. შაჰი იძულებილი გახდა მოეწვია პირველი [[მეჯლისი]], რომელმაც შაჰის ძალაუფლება შეზღუდა. [[1908]] წელს ინგლისმა და რუსეთმა ირანი გაიყვეს. [[1908]] წელს მოჰამედ ალ შაჰის მითითებით ირანის კაზაკთა ბრიგადამ რუსი პოლკოვნიკ [[ლიახოვი]]ს სარდლობით თეირანში კონტრრევოლუციური გადატრიალება მოახდინა. იმავე [[1908]] წელს ირანის მთავარ ქალაქ თავრიზში დაიწყო შაჰის საწინააღმდეგო აჯანყებები. მათ მთავრობის ჯარები განდევნეს, რასაც მოყვა [[რუსეთი]]ს კონტრრევოლუციური ინტერვენცია. შაჰის საწინააღმდეგო აჯანყებები მთელ რიგ ქალაქებს და პროვინციებს მოედო. [[1909]] წელს აჯანყებულებმა აიღეს ქალაქი თეირანი, დაამხეს მოჰამედ ალ შაჰის ხელისუფლება და აღადგინეს კონსტიტუცია. [[1911]] წლის ბოლოს [[რუსეთი]]ს, [[ინგლისი]]სა და შინაგანი რეაქციის ძალებმა შეძლეს ირანის რევოლუციის ჩახშობა. === ირანი [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ === [[1921]] წელის თებერვალში მოეწყო სახელმწიფო გადატრიალება. გადატრიალებაში მონაწილეობას იღებდა ირანულ კაზაკთა ნაწილები ვიცე პოლკოვნიკ [[რეზა ფეჰლევი]]ს სარდლობით, რომელმაც ახალ მთავრობაში სამხედრო მინისტრის პოსტი მიიღო. [[1921]] წლის 26 თებერვალს [[მოსკოვი|მოსკოვში]] ხელი მოეწერა ირან-საბჭოთა რუსეთის ხელშეკრულებას. ამ ხელშეკრულებით უქმდებოდა მანამდე ირან-რუსეთის ყველა ხელშეკრულება. რომელებიც ბღალავდა ირანის სუვერენიტეტს. ამ ხელშეკრულებით [[სსრკ|საბჭოთა რუსეთს]] საშუალება ეძლეოდა შეეყვანა ირანის ტერიტორიაზე თავისი ჯარები და განეხორციელებინა საჭირო მოქმედებები, თუ მესამე ქვეყანა შეეცდებოდა ირანის გამოყენებას საბჭოთა [[რუსეთი]]ს წინააღმდეგ. [[1923]] წელს რეზა ფეჰლევი პრემიერ მინისტრი გახდა. მან აიძულა [[მეჯლისი]] ყაჯართა დინასტია დაემხოთ. მართლაც [[1923]] წლის [[12 დეკემბერი|12 დეკემბერს]] რეზა ფეჰლევი გახდა [[შაჰი]]. ახალ დინასტიას ეწოდა ძველი პართიული დინასტიის ირანული სახელი - [[ფეჰლევიანთა დინასტია|ფეჰლევი]]. სახელწოდება სპარსეთი შეიცვალა ირანით. რეზა შაჰმა ულმობლად ჩაახშო ყველა აჯანყება ირანის ტერიტორიაზე. შაჰი შეეცადა დაეცვა ქვეყნის ეკონომიკა. მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება მიწების ყიდვა-გაყიდვის შესახებ. შესაძლებელი გახდა სახელმწიფო მიწების გაყიდვა. დაიწყო ტრანს-ირანის რკინიგზის მშენებლობა, რომელსაც უნდა დაეკავშირებინა ერთმანეთთან [[სპარსეთის ყურე]] და [[კასპიის ზღვა]]. ჩატარდა რეფორმები განათლების სფეროში, რის შედეგადაც შეიქმნა უფასო დაწყებითი და ფასიანი საშუალო და უმაღლესი სასწავლებლები. ყოველივე ამასთან ერთად ირანში ჩატარდა ნაციონალისტური სულისკვეთების კამპანია. გაძლიერდა არაირანელი მოსახლეობის ჩაგვრა-შევიწროება, რომელთა შორის იყვენენ [[ფერეიდნელები|ფერეიდნელი]] ქართველებიც. [[1941]] წელს [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს მსვლელობისას რეზა შაჰმა სცადა [[დიდი ბრიტანეთი]]სა და [[სსრკ]]-სთვის უარი ეთქვა მათი ჯარების ქვეყნის ტერიტორიაზე განლაგებაზე, რის გამოც მოკავშირეთა მიერ იძულებული გახდა ტახტზე უარი ეთქვა. იგი გარდაიცვალა [[იოჰანესბურგი|იოჰანესბურგში]]. მისმა მემკვიდრემ [[მუჰამედ რეზა ფეჰლევი]]მ მამის ნეშთი ირანში გადაიტანა და სპეციალურად აგებულ დიდებულ მავზოლეუმში დაასვენა, თუმცა [[ირანის რევოლუცია|ისლამური რევოლუციის]] შემდეგ [[აიათოლა]]ს განკარგულებით მავზოლეუმი დაანგრიეს. === ირანი 1946-1990 წლებში === [[ფაილი:Imam Khomeini in Mehrabad.jpg|thumb|left|150px|[[რუჰოლა ხომეინი|ხომეინის]] დაბრუნება ირანში.]] [[ფაილი:Mass demonstration in Iran, date unknown.jpg|thumb|left|150px|მასობრივი დემონსტრაცია [[თეირანი|თეირანში]].]] [[1946]] წლამდე ირანის ტერიტორიაზე [[სსრკ|საბჭოთა]] და [[ინგლისი]]ს ჯარები იყვნენ. მაგრამ დასავლეთის ზეწოლის შედეგად საბჭოთა კავშირმა თავისი ძალები გაიყვანა [[აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი (ოსტანი)|ირანის აზერბაიჯანიდან]] და [[ქურთისტანის ოსტანი (ირანი)|ქურთისტანიდან]]. [[ცივი ომი]]ს დაწყების დროიდან გაძლიერდა ირანის შიდა საქმეებში [[აშშ]]-ს და ინგლისის ჩარევა. ამ ორ ქვეყანას შორის ქიშპობა აშშ-ს გამარჯვებით დასრულდა. განსაკუთრებით მწვავედ მიდიოდა ბრძოლები სამხრეთ ირანის ნავთობისათვის, რომლის ექსპლუატაცია მთლიანდ [[ინგლის-ირანის ნავთობის კომპანია|ინგლის-ირანის ნავთობის კომპანიის]] ხელში იყო. ნავთობის მრეწველობის ნაციონალიზაციის მოთხოვნამ მთელი ქვეყანა მოიცვა და დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლის შემადგენელი ნაწილი გახდა. [[1951]] წელს ირანის პარლამენტმა — მეჯლისმა მიიღო გადაწყვეტილება ნავთობის ნაციონალიზაციის შესახებ. ამ ყველაფერს ნავთობის მომპოვებელი დიდი კომპანიების ბოიკოტი მოჰყვა. [[1953]] წელს [[აშშ|შეერთებული შტატების]] ცენტრალური სადაზვერვო სამსახურების მონაწილეობით ირანში სახელმწიფო გადატრიალება მოეწყო, რომლის შედეგადაც დამხობილი იქნა ეროვნული ფრონტის მთავრობა. ახალმა მთავრობამ ნავთობი 25 წლის ვადით საერთაშორისო კონსილიუმს გადასცა, რომელშიც მთავარ როლს ამერიკული კომპანიები და ინგლის-ირანული კომპანიები თამაშობდნენ. ირანი ჩამორჩენილ აგრარულ ქვეყნას წარმოადგენდა. [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა შაჰმა]] სცადა მდგომარეობის გამოსწორება სოფლის მეურნეობაში, წარმოებაში, მოსახლეობის განათლებისა და კულტურის სფეროში.[[1963]] წლის რეფერენდუმზე მოსახლეობამ მხარი დაუჭირა შაჰის ახალ რეფორმებს, რომელსაც [[თეთრი რევოლუცია]] ეწოდა. ამ რეფორმებს დაუპირისპირდნენ [[ულიმი|ულიმები]] — შიიტი სამღვდელოების პირები, რომლებმაც ეს რეფორმები [[ისლამი|ისლამური]] პრინციპების შელახვად და საერთოდ [[ისლამი|ისლამზე]] პირდაპირი შეტევად აღიქვეს. შაჰის რეფორმამ ვერ გადაჭრა ქვეყანაში პრობლემები - სურსათი ისევ არ კმაროდა, ვინაიდან მოსახლეობის ზრდის ტემპები უსწრებდა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოების ტემპს. ირანი ვერ გადაიქცა ინდუსტრიულ ქვეყნად. ქვეყანას ნავთობის ბუმმა ვერ უშველა, რომელიც ხანმოკლე აღმოჩნდა. ქვეყნის შემოსავლები ისევ შემცირდა, სამხედრო ხარჯები კი გაიზარდა. ამას მოჰყვა [[ინფლაცია]] და მოსახლეობის ცხოვრების პირობის გაუარესება. ასეთმა მძიმე ვითარებამ გამოიწვია [[შაჰი]]ს ხელისუფლების პოზიციის შესუსტება და მისდამი დაპირისპირებული [[შიიტი]] სამღვდელოების გაძლიერება. ირანში გაზრდილმა საპროტესტო მოქმედებებმა შაჰის ხელისუფლება აქცია ავტორიტარულ დიქტატურად. მოსახლეობას აღიზიანებდა შაჰის კარზე არსებული ფუფუნება, კორუფციის მაღალი დონე. მოსახლეობაში იზრდებოდა ანტიდასავლური განწყობაც. ასეთ პირობებში კიდევ უფრო გაიზარდა საზოგადოების სრული ისლამიზაციის მომხრე სასულიერო პირების გავლენა. მათმა ლიდერმა [[რუჰოლა ხომეინი|აიათოლა ხომეინმა]] გააკეთა მოწოდება ჭეშმარიტი ისლამური წყობის დამყარების შესახებ. ოპოზიციას შეუერთდა დასავლური ორიენტაციის ინტელიგენცია. ამის მიუხედავად დასავლეთს შაჰის ხელისუფლება სტაბილურად მიაჩნდა და ისინი შაჰის ხელისუფლებას უახლესი იარაღით ამარაგებდნენ. დასავლეთისთვის შაჰის ხელისუფლება ყველაზე საიმედო მოკავშირე იყო. [[1978]] წლიდან ქვეყანა მასობრივმა დემონსტრაციებმა მოიცვა. მთავრობის შეცვლამ შაჰს ვერ უშველა. [[1979]] წლის იანვარში შაჰს მოუწია ქვეყნიდან წასვლა. სამაგიროდ ქვეყანაში დაბრუნდა [[რუჰოლა ხომეინი]], რომლის მხარეს არმიაც გადავიდა. ხომეინმა [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] შექმნა გამოაცხადა. რეფერენდუმში ამ იდეას მოსახლეობამ მხარი დაუჭირა და [[1979]] წლის [[1 აპრილი]]დან ირანი ისლამურ რესპუბლიკად გამოცხადდა. ქვეყნის მმართველი გახდა აითოლა ხომეინი შეუზღუდავი ძალაუფლებით. ქვეყანა დაუბრუნდა შარიათის ნორმებს, ურწმუნოებისადმი შეუწყალებლობასა და თავსაბურავს (ჩადრს). ქვეყნის საგარეო პოლიტიკის ლოზუნგი გახდა '''''„არც აღმოსავლეთი, არც დასავლეთი“'''''. ირანელების მტრად [[შაჰი|შაჰთან]] ერთად გამოცხადდა [[აშშ|შეერთებული შტატები]], რომლის საელჩოს 52 თანამშრომლები რადიკალურმა მუსლიმმა სტუდენტებმა მძევლად აიყვანეს. მძევლები 15 თვის შემდეგ გაათავისუფლეს. ირანმა მტრად გამოაცხადა აგრეთვე [[საბჭოთა კავშირი]]ც. ხომეინი ყველა ისლამურ ქვეყანას გაერთიანებისკენ მოუწოდებდა, რამაც ირანის მეზობელი ქვეყნები შეაშფოთა. განსაკუთრებით გართულდა [[ირან-ერაყის ომი|ირან-ერაყის]] ურთიერთობები, რაც [[1980]] წელს ომში გადაიზარდა. ეს ომი ორივე მხარისათვის ძალზედ სისხლიანი იყო, დაიღუპა ნახევარი მილიონი ადამიანი. ომი დასრულდა [[1988]] წელს [[გაერო]]ს უშუალო შუამავლობით. საზავო ხელშეკრულება [[1990]] წელს დაიდო. ისლამიზაციამ ქვეყნის ეკონომიკას მაინც ვერ უშველა. [[1989]] წელს გარდაიცვალა ხომეინი. მოგვარდა ურთიერთობები ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებთან, მათ შორის [[საქართველო]]სთანაც. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ირანის გეოგრაფია}} [[ფაილი:Iran-geographic map.svg|thumb|left|ირანის გეოგრაფიული რუკა]] [[ფაილი:Damavand3.jpg|thumb|left|float|150px|[[დემავენდი|მთა დემავენდი]], ირანის ყველაზე მაღალი მთა, მდებარეობს [[მაზანდარანი (ოსტანი)|მაზანდარანში]].]] ქვეყანა მდებარეობს [[სამხრეთ-დასავლეთი აზია|სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში]]. მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[თურქეთი]], [[აზერბაიჯანი]], [[სომხეთი]], [[თურქმენეთი]], [[ავღანეთი]], [[პაკისტანი]], [[ქუვეითი]], [[ერაყი]]. ქვეყნის უდიდესი ნაწილი მთიანი რელიეფით ხასიათდება, ტერიტორიის მნიშვნელოვან ნაწილზე გაშლილია [[ზაგროსის მთები|ზაგროსის]] და [[კუხუდის მთები|კუხუდის]] მთათა სისტემები. [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის]] სამხრეთ სანაპიროს გაუყვება [[ელბურსის მთები]]. ტერიტორიის ცენტრალურ და აღმოსავლეთ რეგიონებს იკავებს [[ირანის მთიანეთი]]. დაბლობებს უკავია ქვეყნის 7 %. განსაკუთრებით მდიდარია [[ნავთობი]]თ და [[გაზი]]თ. ასევე მოიპოვებენ [[ნახშირი (წიაღისეული)|ნახშირს]], [[სპილენძი|სპილენძს]], [[რკინა]]ს და ა. შ. ირანის შიგა რაიონებში ბატონობს მშრალი [[სუბტროპიკული]] და [[ტროპიკული]] კონტინეტური კლიმატი, კასპიის ზღვისპირეთში - ტენიანი [[სუბტროპიკული]]. ნალექების სიუხვით გამოირჩევა ელბრუსის მთების ჩრდილოეთი კალთები. ირანი ჰიდროგრაფიული ქსელით ღარიბი ქვეყანაა. ნიადაგურ და მცენარეულ საფარში ჭარბობს სტეპის და უდაბნოსთვის დამახასიათებელი სახეობები. ტყეებს უკავია ტერიტორიის 17 %. ნავთობისა და გაზის მარაგით ირანი მსოფლიოს ქვეყნების ხუთეულშია. მოპოვების უდიდესი რაიონია [[სპარსეთის ყურე]], კერძოდ [[ხუზესტანი (ოსტანი)|ხუზესტანი]]. * '''ფართობი''' - 1 648 000 კვ. კმ. * '''მოსახლეობა''' - 66,4 მლნ. კაცი (2000 წ). * '''ბუნება''': ''მთები'' – ''უმაღლესი მწვერვალი'' – [[დემავენდი|დამავენდი]] 5604 მ; ''უდიდესი მდინარე'' - ქარუნი 830 კმ; ''მთავარი ტბები'' (კვ.კმ) – [[კასპიის ზღვა]] 371 000, ურმია 5800, ნამაქი 1800; ''უდიდესი კუნძული'' - ყეშმი 1330 კვ. კმ; ''კლიმატი'' - კონტინენტური, მშრალი. ირანის ტერიტორიაზე ორი უდიდესი უდაბნოა - [[დეშთე ქევირი]] და [[დეშთე ლუთი]]. * '''ბუნებრივი რესურსები''': [[ნავთობი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ქვანახშირი]], [[ქრომი]], [[სპილენძი]], [[რკინის მადანი]], [[ტყვია]], [[მანგანუმი]], [[თუთია]], [[გოგირდი]]. ბუნებრივი აირისა და ნავთობის მოპოვების უდიდესი რაიონია სპარსეთის ყურე, კერძოდ ხუზისტანი. == სახელმწიფო == * '''სახელმწიფო სისტემა''': თეოკრატიული ისლამური რესპუბლიკა. * '''ეროვნული დღესასწაული''': [[11 თებერვალი]] (რევოლუციის დღე). * '''სახელმწიფოს მეთაური''': სულიერი ლიდერი - აიათოლა საიდ ალი ხამენეი (Ayatollah Ali Hoseini-KHAMENEI, 1989), პრეზიდენტი - [[მასუდ ფეზეშქიანი]]. * '''საკანონმდებლო ორგანო''': ერთპალატიანი პარლამენტი - მეჯლისი (270 წევრი). == ადმინისტრაციული დაყოფა == {{main|ირანის პროვინციები}} {{ირანის წარწერებიანი რუკა|float=right}} ირანის ტერიტორია იყოფა ოსტანებად ({{lang-fa|استان}} — ''ostān''; მრავლობით. — استانﻫﺎ — ''ostānhā''), ოსტანები იყოფა შაჰრისტანებად ({{lang-fa|شهرستان}}), ირანის დიდი ქალაქები სარგებლობენ სპეციალური უფლებებით. ამჟამად ირანი იყოფა 31 ოსტანად, ესენია: {| |width=30 % valign="top"| 1. [[არდაბილი (ოსტანი)|არდაბილი]]<br /> 2. [[აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი (ოსტანი)|აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი]]<br /> 3. [[ბუშირი (ოსტანი)|ბუშირი]]<br /> 4. [[გილანი (ოსტანი)|გილანი]]<br /> 5. [[გულისტანი (ოსტანი)|გულისტანი]]<br /> 6. [[დასავლეთი აზერბაიჯანი (ოსტანი)|დასავლეთი აზერბაიჯანი]]<br /> 7. [[ზენჯანი (ოსტანი)|ზენჯანი]]<br /> 8. [[თეირანი (ოსტანი)|თეირანი]]<br /> 9. [[იაზდი (ოსტანი)|იაზდი]]<br /> 10. [[ილამი (ოსტანი)|ილამი]] |width=30 % valign="top"| 11. [[ისპაჰანი (ოსტანი)|ისპაჰანი]]<br /> 12. [[ლურისტანი (ოსტანი)|ლურისტანი]]<br /> 13. [[მაზანდარანი (ოსტანი)|მაზანდარანი]]<br /> 14. [[მარკაზი (ოსტანი)|მარკაზი]]<br /> 15. [[სამხრეთ ხორესანი (ოსტანი)|სამხრეთ ხორესანი]]<br /> 16. [[სემნანი (ოსტანი)|სემნანი]]<br /> 17. [[სისტანი და ბელუჯისტანი (ოსტანი)|სისტანი და ბელუჯისტანი]]<br /> 18. [[ფარსი (ოსტანი)|ფარსი]]<br /> 19. [[ქერმანი (ოსტანი)|ქერმანი]]<br /> 20. [[ქირმანშაჰი (ოსტანი)|ქირმანშაჰი]] |width=30 % valign="top"| 21. [[ქოხგილუე და ბოიერაჰმედი (ოსტანი)|ქოხგილუე და ბოიერაჰმედი]]<br /> 22. [[ქურთისტანის ოსტანი (ირანი)|ქურთისტანი]]<br /> 23. [[ყაზვინი (ოსტანი)|ყაზვინი]]<br /> 24. [[ყუმი (ოსტანი)|ყუმი]]<br /> 25. [[ჩახარ-მახალი და ბახთიარია (ოსტანი)|ჩახარ-მახალი და ბახთიარია]]<br /> 26. [[ჩრდილოეთ ხორასანი (ოსტანი)|ჩრდილოეთ ხორასანი]]<br /> 27. [[ხორასან-რეზავის ოსტანი|ხორასან-რეზავი]]<br /> 28. [[ხუზესტანი (ოსტანი)|ხუზესტანი]]<br /> 29. [[ჰამადანი (ოსტანი)|ჰამადანი]]<br /> 30. [[ჰორმაზაგანი (ოსტანი)|ჰორმაზაგანი]]<br /> 31. [[ალბორზი (ოსტანი)|ალბორზი]] |} [[1950]] წლამდე ირანი იყოფოდა თორმეტ პროვინციად: არდალანი, აზერბაიჯანი, ბელუჯისტანი, ფარსი, გილანი, არაქ-ე აჯამი, ხორასანი, ხუზესტანი, კერმანი, ლარესტანი, ლორესტანი და მაზანდარანი. 1950 წელს ირანის რეორგანიზაცია მოხდა, რომლის მიხედვით ჩამოყალიბდა ათი ძირითადი პროვინცია საკუთარი დაქვემდებარებული გუბერნიებით: 1960-დან გუბერნიებს სათითაოდ მიენიჭა პროვინციის სტატუსი. მას შემდეგ რამდენიმე ახალი პროვინციაც შეიქმნა. 2004 წელს, პროვინცია [[ხორასანი]] გაიყო სამ ახალ პროვინციად. 2010 წელს კი შეიქმნა ახალი პროვინცია [[ალბორზი]]. == დემოგრაფია == * '''მოსახლეობა''': 68,3 მლნ (2003), მათ შორის [[სპარსელები]] - 51 %, [[აზერბაიჯანელები]] - 24 %, [[ქურთები]] - 7 %, [[გილანელები]] და [[მაზანდარანელები]] - 8 %, [[არაბები]] - 3 %, [[ლურები]] - 2 %, [[ბელუჯები]] - 2 %, [[ქართველები]] - 0,01 %. * '''ენები''': [[ფარსი]] (58 %), [[თურქული ენა|თურქული ენები]] (26 %), [[ქურთული ენა|ქურთული]] (9 %), ლური, (2 %), ბელუჯური (1 %), [[არაბული ენა|არაბული]] (1 %). * '''რელიგია''': [[ისლამი]]. * '''ქალაქები (ათ.) ''': [[თეირანი]] (7894; აგლომ. 11 225), [[ისპაჰანი]] (1378; აგლომ. 2652), [[მეშჰედი]] (2061), [[თავრიზი]] (1213), [[შირაზი]] (1176). {{ირანის ქალაქები}} == ეკონომიკა == ირანი [[განვითარებადი ქვეყნები|განვითარებადი ქვეყანაა]], რომელიც [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მშპ]]-ს საერთო მოცულობით [[დასავლეთი აზია|სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში]] 4 ქვეყანაა. ეკონომიკის წამყვანი დარგია [[მრეწველობა]], რომელშიც უდიდესია ნავთობ გაზის ინდუსტრიის როლი. განვითარებულია აგრეთვე [[მეტალურგია]], [[მანქანათმშენებლობა]], [[მსუბუქი მრეწველობა]]. [[სოფლის მეურნეობა]] სუსტად არის განვითარებული, წამყვანია [[მემცენარეობა]]. ბოლო წლებში დაიწყო მომსახურების სფეროს განვითარება. [[ნავთობი]]ს მოპოვებით ირანი მსოფლიოს ხუთეულშია. მოპოვებული ნავთობის 75 % ექსპორტზე გადის. [[სპარსეთის ყურე|სპარსეთის ყურის]] 24 გიგანტი საბადოდან 8 ირანში მდებარეობს. მათ შორის [[აგა-ჯარი]]სა და [[გეჩსარინი]]. ნავთობ გადამამუშავებელი ქარხნებს შორის უდიდესია [[აბადანი]]ს საწარმო. [[ისპაანი|ისპაჰანში]] მოქმედებს შავი მეტალურგიის უდიდესი ქარხანა. მსუბუქი მრეწველობის დარგებიდან წამყვანია ხალიჩების წარმოება. ამ დარგში დასაქმებულია 2 მლნ ადამიანი. სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოებით ირანი ვერ აკმაყოფილებს საკუთარი მოსახლეობის მოთხოვნილებებს. * '''ეროვნული პროდუქტი''': ''მოცულობა'' - 109 მლრდ $ (35-ე ადგილი); ''1 სულ მოსახლეზე'' - 1780 $; ''სტრუქტურა (%)'' - სოფლის მეურნეობა 21, მრეწველობა 34, მომსახურება 45. * '''ექსპორტი''': ნავთობი, ხალიჩები, ხილი, ბამბა, საფეიქრო ნაწარმი. * '''ბიუჯეტი''': 29,500 მლნ $. * '''ვალუტა''': [[რიალი]] (IRR). == მემკვიდრეობა == * '''[[თეირანი]]''' - არქეოლოგიური მუზეუმი, ხალიჩების მუზეუმი, იმამის მეჩეთი; [[თეირანის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი|თანამედროვე მუზეუმი]]; * '''[[ისპაჰანი]]''' - სპარსეთის ოქროს ხანის ქალაქი მეჩეთებითა და ბაღებით; [[ჩეჰელ სოთუნი]]; * '''[[თავრიზი]]''' - [[ცისფერი მეჩეთი]] ([[XIII]] ს.), ციხე-სიმაგრე ([[XIV]] ს.); * '''[[პერსეპოლისი]]''' - [[დარიუსის სასახლე]]; თახთე ჯამშიდი; * '''[[იაზდი]]''' - ზოროასტრთა ტაძარი, იაზდის ქარსაჭერები, სეფიანთა პერიოდის ნაქალაქარები; * '''[[წმინდა ქალაქები]]''' - [[ყუმი (ქალაქი)|ყუმი]] და [[მეშჰედი]]; * '''[[ნიშაბური]]''' - [[ომარ ხაიამი]]ს საფლავი; * '''[[სპარსული ეპოსი]]''' – [[შაჰნამე]] (X ს.). {{ვიქსიკონი}} == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აზიის ქვეყნები}} {{შუა აღმოსავლეთის თემები}} {{ირანის თემები}} [[კატეგორია:ირანი|*]] lv9g3tone6c4kdax0dnsqjq465zfjze 0 2897 4830654 4753479 2025-07-10T21:59:39Z GiorgiXIII 62215 4830654 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ინდონეზიის რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = {{lang-id|Republik Indonesia}} |სახელი = ინდონეზია |სტატუსი = |დროშა = Flag of Indonesia.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = Bhinneka Tunggal Ika <br /> |დევიზი ქართულად = „ერთიანობა მრავალფეროვნებაში“ |ეროვნული ჰიმნი = ''[[ინდონეზიის ჰიმნი|Indonesia Raya]]''<br />„დიდი ინდონეზია“ |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Indonesia (orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = Location Indonesia ASEAN.svg |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[ჯაკარტა]] |latd=6 | latm=10.5 | lats= | latNS=S |longd=106 |longm=49.7 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[ჯაკარტა]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ინდონეზიური ენა|ინდონეზიური]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ინდონეზიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ჯოკო ვიდოდო]] |ლიდერის ტიტული2 = |ლიდერის სახელი2 = |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = მე-15 |ფართობი = 1 904 569 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 4.85 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = |მოსახლეობის შეფასების წელი = |მოსახლეობის აღწერა = 237 424 363<ref name="imf2"/> |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2011 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = მე-4 |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 123,76 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 84-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $1,124 ტრილიონი<ref name="imf2">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=43&pr.y=14&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=536&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Indonesia|publisher=International Monetary Fund|accessdate=18 April 2012}}</ref> |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2007 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $4666<ref name=imf2 /> |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2007 |აგი = 0.617 |აგი-ს ცვლილება = {{ზრდა}} |აგი-ს ადგილი = 124-ე |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[ინდონეზიური რუპია|რუპია]] |ვალუტის კოდი = IDR |ქვეყნის_კოდი = IDN |სასაათო სარტყელი = [[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+07:00|07:00]]-დან [[UTC+09:00]]-მდე |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.id]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = +62 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ინდონეზია''', ოფიციალურად '''ინდონეზიის რესპუბლიკა''' ({{lang-id|Republik Indonesia}}) — [[სახელმწიფო]] [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზია]]სა და [[ოკეანეთი|ოკეანეთში]]. ინდონეზია [[არქიპელაგი|არქიპელაგს]] წარმოადგენს, რომელიც 17 508 [[კუნძული|კუნძულს]] მოიცავს.<ref>[http://ec.europa.eu/europeaid/where/asia/regional-cooperation/support-regional-integration/asem/documents/10.03.10_info_on_indonesia_finale_en.pdf Information on Indonesia]. ASEM Development conference II: Towards an Asia-Europe partnership for sustainable development. 26–27 May 2010, Yogyakarta, Indonesia. ec.europa.eu</ref> იყოფა 33 [[ინდონეზიის პროვინციები|პროვინციად]]. მოსახლეობა 238 მილიონ ადამიანს შეადგენს და ამ მაჩვენებლით მსოფლიოში მეოთხე ყველაზე ხალხმრავალი ქვეყანაა. ინდონეზია [[რესპუბლიკა]]ა, არჩეული საკანონმდებლო ორგანოთი და [[ინდონეზიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტით]]. დედაქალაქია [[ჯაკარტა]]. სახმელეთო [[საზღვარი (სახელმწიფო)|საზღვარი]] აქვს [[პაპუა-ახალი გვინეა|პაპუა ახალ გვინეასთან]], [[აღმოსავლეთ ტიმორი|აღმოსავლეთ ტიმორთან]] და [[მალაიზია]]სთან. სხვა არაპირდაპირ მეზობელ ქვეყნებად მიიჩნევა [[სინგაპური]], [[ფილიპინები]], [[ავსტრალია]], [[პალაუ]], და [[ინდოეთი]]ს კუთვნილი [[ანდამანის და ნიკობარის კუნძულები|ანდამანისა და ნიკობარის კუნძულები]]. ინდონეზია [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაცია|სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაციის]] დამფუძნებელი წევრია და [[დიდი ოცეული]]ს წევრია. ინდონეზიის ეკონომიკა მეთექვსმეტე უდიდესია მსოფლიოში [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მხრივ და მეთხუთმეტე [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მხრივ. ინდონეზიის არქიპელაგი მნიშვნელოვანი სავაჭრო რეგიონი იყო [[VII საუკუნე|VII საუკუნიდან]], როდესაც ჯერ [[შრივიჯაია|შრივიჯაიის]] და შემდეგ [[მაჯაპაჰიტი]]ს იმპერიები ვაჭრობდნენ ინდოეთთან და ჩინეთთან. ახ. წ.–ის საწყის საუკუნეებში ადგილობრივი მმართველები თანდათან ითვისებდნენ უცხოურ კულტურულ, რელიგიურ და პოლიტიკურ მოდელებს, რის შედეგადაც გამობრწყინდა [[ინდუიზმი|ინდუისტური]] და [[ბუდიზმი|ბუდისტური]] სამეფოები. ინდონეზიის ისტორიაზე გავლენა მოახდინა სხვადასხვა უცხოურმა სახელმწიფომ, რომელთაც მისი ბუნებრივი რესურსები იზიდავდა. მუსლიმმა ვაჭრებმა მოიტანეს [[ისლამი]], ევროპულმა სახელმწიფოებმა [[ქრისტიანობა]]; [[დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები|აღმოჩენების საუკუნეში]] მათ ერთმანეთში ბრძოლა ატეხეს [[მოლუკის კუნძულები|მოლუკის კუნძულებზე]] სანელებლებით ვაჭრობის მონოპოლიზების მიზნით. ამის შემდეგ, [[ჰოლანდიის ოსტ-ინდოეთი|ჰოლანდიური კოლონიალიზმიდან]] ინდონეზიამ დამოუკიდებლობა [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ მოიპოვა. მისი ისტორია ამის შემდეგ სავსეა მშფოთვარე პერიოდებით, მათ შორის ბუნებრივი კატაკლიზმებით, კორუფციით, სეპარატიზმით, დემოკრატიზაციის პროცესითა და სწრაფი ეკონომიკური ცვლილებების პერიოდებით. მრავალკუნძულოვანი ინდონეზია შედგება ასობით განსხვავებული ადგილობრივი ეთნიკური და ენობრივი ჯგუფებისგან. უმსხვილესი და პოლიტიკურად დომინანტი ეთნიკური ჯგუფია [[იაველები]]. განვითარებულია საზიარო იდენტობა, რაც განსაზღვრულია სახელმწიფო ენით, ეთნიკური მრავალფეროვნებით, რელიგიური პლურალიზმით მუსლიმი მოსახლეობის დომინირების შიგნით, კოლონიალიზმის ისტორიითა და მის წინააღმდეგ აჯანყებით. ინდონეზიის ეროვნული დევიზია „Bhinneka Tunggal Ika“ („ერთიანობა მრავალფეროვნებაში“), რაც წარმოაჩენს ქვეყნის მრავალფეროვნებას. მიუხედავად დიდი მოსახლეობისა და მჭიდროდ დასახლებული რეგიონებისა, ინდონეზიას მაინც აქვს ვრცელი მიუვალი, ველური ადგილები, რომლებიც [[ბიომრავალფეროვნება|ბიომრავალფეროვნების]] მეორე უმაღლესი დონით გამოირჩევა მსოფლიოში. ქვეყანა მდიდარია ბუნებრივი რესურსებით, თუმცა მაღალ დონეზე რჩება სიღარიბე.<ref name=economist1>{{cite journal|title=Poverty in Indonesia: Always with them|journal=[[The Economist]]|date=14 September 2006|accessdate=26 December 2006|url=http://www.economist.com/node/7925064?story_id=7925064}}; [http://www.economist.com/node/8001604?story_id=8001604 correction].</ref><ref name = "Asia">{{cite journal|last=Guerin|first=G|title=Don't count on a Suharto accounting|journal=Asia Times Online|location=Hong Kong|date=23 May 2006|url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/HE23Ae01.html|accessdate=1 დეკემბერი 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114103951/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/HE23Ae01.html|archivedate=14 ნოემბერი 2017}}</ref> == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': ინდონეზიის რესპუბლიკა. * '''ინდონეზიური''': Republik Indonesia. * '''ეტიმოლოგია''': სახელი უწოდა გერმანელმა მოგზაურმა ა. ბასტიენმა [[1884]] წელს. Indos Nesos [[ბერძნული ენა|ბერძნულ ენაზე]] „ინდოეთის კუნძულებს“ ნიშნავს. * '''ქვეყნის კოდი''': ID. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Indonesia-CIA WFB Map.png|thumb|250პქ]] ქვეყანა მდებარეობს [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზია]]ში, განლაგებულია მალაის არქიპელაგის არქიპელაგის კუნძულებზე - [[იავა]], [[სუმატრა]], [[სულავესი]], [[ბორნეო]], [[ახალი გვინეა]] ნაწილობრივ და სხვა. * '''ფართობი''': 1 904 569 კმ². * '''ბუნება''': ''მთები'' — ბარისანი (სუმატრა), მულერი (ბორნეო), მაოკე (ირიან ჯაია); ''უმაღლესი მწვერვალი'' — პუნჩაკ-ჯაია 5030 მ; ''მთავარი მდინარეები (კმ) —'' [[კაპუასი]] 1150, ბარიტო 900, მაჰაკამი 770; ''მთავარი ტბები (კვ.კმ) —'' დანაუ ტობა 1264, დანაუ ტოვუტი 430; ''მთავარი კუნძულები (კვ.კმ) —'' ბორნეო 539 460 (სულ 736 000), სუმატრა 420 306, ახალი გვინეა 412 781 (სულ 785 000), სულავესი 172 000, იავა 125 900, ჰალმაჰერა 17 998, სერამი 17 150, ტიმორი 15 850 (სულ 30 724), ფლორესი 14 268, სუმბავა 13 280; * '''კლიმატი''' — ეკვატორული; * '''ბუნებრივი რესურსები''': [[ნავთობი]], [[კალა]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ნიკელი]], საშენი ხე-ტყე, ბოქსიტები, [[სპილენძი]], [[ქვანახშირი]], [[ოქრო]], [[ვერცხლი]]. == ისტორია == * '''[[XX საუკუნე]]''': [[ნიდერლანდები]]ს მიერ ფორმალური სუვერენიტეტის გადაცემის შემდეგ [[1950]] წელს მიღებულ იქნა ახალი კონსტიტუცია. პირველ პრეზიდენტად არჩეულ იქნა [[აჰმედ სუკარნო]]. [[1963]] წელს ნიდერლანდებმა მისცა დასავლეთ ახალი გვინეა. [[1965]] წელს სამხედრო გადატრიალების გზით ხელისუფლებაში მოვიდა გენერალი [[სუჰარტო]]. [[1976]] წელს ინდონეზიამ მიიტაცა [[პორტუგალია|პორტუგალიის]] ყოფილი კოლონია [[აღმოსავლეთი ტიმორი]]. [[1991]] წელს ანექსირებულ ტერიტორიაზე დახვრიტეს მშვიდობიანი დემონსტრაცია, რამაც ინდონეზიის საერთაშორისო რეპუტაცია სერიოზულად შელახა. * '''[[XXI საუკუნე]]''': აღმოსავლეთი ტიმორი [[2001]] წლიდან დამოუკიდებელია, რაც სხვა სეპარატისტული რეგიონებისათვისაც იმედი მომცემი გახდა. უკანასკნელ წლებში ინდონეზიამ დიდი რყევები გადაიტანა — აზიის ფინანსური კრიზისი, [[სუჰარტო]]ს 32-წლიანი რეჟიმის დასრულება, აღმოსავლეთ ტიმორის დაკარგვა, ისლამისტი ექსტრემისტების გააქტიურება. == სახელმწიფო == * '''სახელმწიფო სისტემა''': რესპუბლიკა. * '''სახელმწიფოს მეთაური''': [[ინდონეზიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]. * '''საკანონმდებლო ორგანო''': ერთპალატიანი პარლამენტი (500 წევრი). == ადმინისტრაციული დაყოფა == {{ითარგმნება}} ქვეყნის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულებია: 27 პროვინცია (propinsi), 2 სპეციალური რეგიონი (daerah istimewa), 1 დედაქალაქის ოლქი (daerah khusus ibukota), რომლებიც 8 მთავარ კუნძულზე არიან განთავსებულნი. * '''[[ახალი გვინეა]]''': 2001 წლამდე ირიან-ჯაია ერქვა. მოიცავს დას. პაპუას (Papua Barat), ცენტ. პაპუას (Papua Tengah) და აღმ. პაპუა (Papua Timur); მოსახლეობა — 2,3 მლნ; ფართობი — 422 ათასი. * '''[[იავა]]''': პროვინციები — Banten, Jakarta, Jawa Barat, Jawa Tengah, Jawa Timur, Yogyakarta; მოსახლეობა — 127,7 მლნ; ფართობი – 132 ათასი. * '''[[მოლუკის კუნძულები]]''': პროვინციები – Maluku, Maluku Utara; მოსახლეობა — 2,1 მლნ; ფართობი — 75 ათასი. * '''[[მცირე ზონდის კუნძულები|ნუსა-ტენგარა]]''': პროვინციები — Nusa Tenggara Barat, Nusa Tenggara Timur; მოსახლეობა — 8,4 მლნ; ფართობი — 68 ათასი. **'''[[ბალი (კუნძული)|ბალი]]''': პროვინცია – Bali; მოსახლეობა — 3,3 მლნ; ფართობი — 5,6 ათასი. * '''[[სულავესი]]''': პროვინციები – Gorontalo, Sulawesi Selatan, Sulawesi Tengah, Sulawesi Tenggara, Sulawesi Utara; მოსახლეობა — 15,7 მლნ; ფართობი — 189 ათასი. * '''[[სუმატრა]]''': პროვინციები – [[აჩეჰი]], [[ბანკა-ბელიტუნგი]], [[ბენკულუ]], [[ჯამბი]], [[ლამპუნგი]], [[რიაუ]], [[დასავლეთი სუმატრა]], [[სამხრეთი სუმატრა]], [[ჩრდილოეთი სუმატრა]]; მოსახლეობა — 46,4 მლნ; ფართობი — 474 ათასი. == დემოგრაფია == [[ფაილი:Ubud-Kids.jpg|მინი|[[ბალინესები|ბალინესი]] ბავშვები; ინდონეზიაში დაახლოებით 300 ეთნიკური ჯგუფი ცხოვრობს.]] * '''მოსახლეობა''': 234,9 მლნ (2003), მათ შორის 45 % — [[იაველები]], 14 % — [[სუნდელები]], 7,5 % — [[მადურელები]], 5,4 % — [[მალაიელები]]. * '''ენები''': [[ინდონეზიური ენა|ბაჰასა ინდონესია]] (მალაიურის მოდიფიცირებული ვარიანტი), [[ინგლისური ენა|ინგლისური]], [[ნიდერლანდური ენა|ნიდერლანდური]], ადგილობრივი ენები. * '''რელიგია''': [[ისლამი]] — 86,7 %. * '''ქალაქები (ათ.)''': [[ჯაკარტა]] (8.830; აგლომ. 17.891), [[სურაბაია]] (3.031; აგლომ. 3.788), [[ბანდუნგი]] (2.733; აგლომ. 3.944), [[მედანი (ინდონეზია)|მედანი]] (2.204; აგლომ. 3.062). == ეკონომიკა == * '''ეროვნული პროდუქტი''': ''მოცულობა'' — 222 მლრდ $ (23-ე ადგილი); ''1 სულზე'' — 1.110 $; ''სტრუქტურა (%)'' — სოფლის მეურნეობა 16, მრეწველობა 43, მომსახურება 41. * '''ექსპორტი''': ნავთობი, გაზი, ხე-ტყის მასალები, კაუჩუკი, ყავა. * '''ბიუჯეტი''': 26,000 მლნ $. * '''ვალუტა''': [[ინდონეზიური რუპია]] (IDR). == მემკვიდრეობა == {{მთავარი|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ინდონეზიაში|ბორობუდური}} [[სინგასარის ტაძარი]] [[მალანგა]]ში (XIV ს.), არქეოლოგიური მუზეუმი ჯაკარტაში; [[ბორობუდური]]ს ბუდისტური ტაძარი (IX ს.), [[უჯუნ კულონის ეროვნული პარკი]], ბრამბანანის ინდუისტური ტაძარი (X ს.), პანატარანის ტაძართა კომპლექსი იავაზე (XIV ს.); [[კომოდოს ეროვნული პარკი]]. == ლიტერატურა == * {{Cite book |last=Friend |first=T. |title=Indonesian Destinies |url=https://archive.org/details/indonesiandestin00theo |publisher=Harvard University Press |year=2003 |isbn=0-674-01137-6}} * {{Cite book |last=Ricklefs |first=M. C. |title=A History of Modern Indonesia since c.1300, Second Edition |publisher=MacMillan |year=1991 |isbn=0-333-57689-6}} * {{Cite book |last=Schwarz |first=A. |year=1994 |title=A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s |url=https://archive.org/details/nationinwaitingi00schw |publisher=Westview Press |isbn=1-86373-635-2}} * {{Cite book |last=Taylor |first=Jean Gelman |title=Indonesia: Peoples and Histories |url=https://archive.org/details/indonesiapeoples0000tayl |publisher=Yale University Press |year=2003 |location= New Haven and London |isbn=0-300-10518-5}} * {{Cite book |last=Vickers |first=Adrian |title=A History of Modern Indonesia |url=https://archive.org/details/historyofmoderni00adri |publisher=Cambridge University Press |year=2005 |isbn=0-521-54262-6}} == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Indonesia|ინდონეზია}} * [http://www.indonesia.go.id/en/ ინდონეზიის მთავრობა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120217185129/http://www.indonesia.go.id/en/ |date=2012-02-17 }} * [http://www.antara.co.id/en/ Antara&nbsp;– ეროვნული საინფორმაციო სააგენტო] * [http://www.bps.go.id/ სტატისტიკის ცენტრი] * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-i/indonesia.html სახელმწიფოს ხელმძღვანელი და მინისტრთა კაბინეტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130915023108/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-i/indonesia.html |date=2013-09-15 }} == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აზიის ქვეყნები}} {{სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაციის წევრები}} {{ოკეანეთის ქვეყნები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:ინდონეზია| ]] [[კატეგორია:სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნები]] [[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:კუნძულოვანი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:1945 წელს დაარსებული ქვეყნები და ტერიტორიები]] cespkmmcuz8z6oebe0j4fw7hurujivd 0 3613 4830630 4814462 2025-07-10T20:28:10Z GiorgiXIII 62215 4830630 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ისრაელის სახელმწიფო |მშობლიური სახელი = دولة اسرائيل / מדינת ישראל |სახელი = ისრაელი |სტატუსი = |დროშა = Flag of Israel.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Coat of arms of Israel.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = |ეროვნული ჰიმნი = '''[[הַתִּקְוָה|הַתִּקְוָה - ჰათიკვა]]''' <small> (იმედი)</small> <br />{{small|"The Hope"}}<br/><center>[[File:Hatikvah instrumental.ogg]]</center> |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Israel (centered orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = Israel - Location Map (2012) - ISR - UNOCHA.svg |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[იერუსალიმი]] |latd=31 | latm=47 | lats= | latNS=N |longd=35 |longm=13 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[იერუსალიმი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ებრაული ენა|ებრაული]], [[არაბული ენა|არაბული]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპარლამენტო დემოკრატია]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ისრაელის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ მინისტრი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ისრაელის პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი2 = [[იცხაკ ჰერცოგი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = 151-ე |ფართობი = 20 770 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 2.0 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 9 692 000<ref name="cbs_main">{{cite web |url=https://www.cbs.gov.il/en/mediarelease/Pages/2022/Population-of-Israel-on-the-Eve-of-2023.aspx |title=Home page |publisher=Israel Central Bureau of Statistics |access-date=29 დეკემბერი, 2022}}</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 91-ე |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2023 |მოსახლეობის აღწერა = 7 412 200 |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2008 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 387,63 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 34-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $232.7 მილიარდი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = 44-ე |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2007 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $33,299 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 22-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2007 |აგი = 0.932 |აგი-ს ცვლილება = |აგი-ს ადგილი = 23-ე |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[ახალი შეკელი]] |ვალუტის კოდი = ILS |ქვეყნის_კოდი = ISR |სასაათო სარტყელი = [[UTC+02:00]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = [[UTC+03:00]] |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.il]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 972 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ისრაელი''' ({{lang-he|יִשְׂרָאֵל}} Yisra'el; {{lang-ar|إِسْرَائِيل}} Isrā'īl, ოფიციალურად '''ისრაელის სახელმწიფო''') — ქვეყანა [[დასავლეთი აზია|სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში]], [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] აღმოსავლეთ კიდეზე. ესაზღვრება [[ლიბანი]] ჩრდილოეთიდან, [[სირია]] ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან, [[იორდანია]] აღმოსავლეთიდან, [[ეგვიპტე]] სამხრეთ-დასავლეთიდან, აგრეთვე [[პალესტინის სახელმწიფო]] ორი მხრიდან — [[დასავლეთ ნაპირი]] აღმოსავლეთიდან და [[ღაზის სექტორი]] სამხრეთ-დასავლეთიდან. მოიცავს გეოგრაფიულად მრავალფეროვან რეგიონებს მის შედარებით მცირე ტერიტორიაზე.<ref>{{harvnb|Skolnik|2007|pp=132–232}}</ref> 9,7 მილიონი მოსახლეობით,<ref name="cbs_main" /> რომელთა უმრავლესობა [[ებრაელი]]ა, ისრაელი მსოფლიოს ერთადერთი ებრაული სახელმწიფოა.<ref>{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=363&year=2007&country=7199 |work=ქვეყნის ანგარიში |title=ისრაელი |publisher=[[Freedom House]] |year=2007 |accessdate=2007-07-15}}</ref> ისრაელი სამშობლოდ ითვლება სხვა ეთნიკური ჯგუფებისთვისაც, მათ შორის უმრავლესობას არაბები და მრავალრიცხოვანი რელიგიური ჯგუფები ([[მუსლიმები]], [[ქრისტიანები]], [[დრუზები]], [[სამარიტელები]] და სხვ.) წარმოადგენენ. ისრაელის თანამედროვე სახელმწიფო საფუძვლებს იყრის [[ისრაელის მიწა]]ზე (''Eretz Yisrael''), კონცეფცია, რომელიც უძველესი დროიდან [[იუდაიზმი]]ს ცენტრალური იდეა იყო<ref name=britannnicajudaism>{{Cite encyclopedia | title = იუდაიზმი | encyclopedia = Britannica Online Encyclopedia | accessdate = 2008-12-30 | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/307197/Judaism/35241/Israel-the-Jewish-people }}</ref>, და უძველესი [[იუდეის სამეფო]]ს გულში, საიდანაც თანამედროვე ებრაელები უნდა იყვნენ წარმოშობით. [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ერთა ლიგა]]მ დაამტკიცა [[პალესტინა]]ზე ბრიტანეთის მანდატი, რომელსაც უსწრებდა „ებრაელი ხალხისთვის ეროვნული კერის“ შექმნისთვის ხელშეწყობის მიზნით გამოქვეყნებული [[ბალფურის დეკლარაცია]]<ref>{{cite web |url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/palmanda.htm |publisher=იელის უნივერსიტეტი |work=პროექტი ავალონი |title=პალესტინის მანდატი |date=1922-07-24 |accessdate=2007-09-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160421094709/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/palmanda.htm |archivedate=2016-04-21 }}</ref>. 1947 წელს, პალესტინაზე ბრიტანული მანდატის ამოწურვის შემდეგ, [[გაერო]]მ დაამტკიცა პალესტინის ტერიტორიის გაყოფა ორ - ებრაულ და არაბულ ნაწილებად<ref>{{cite web |url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/un/res181.htm |publisher=იელის უნივერსიტეტი |title=გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 181 |accessdate=2007-08-21 |date=1947-11-29 |work=პროექტი ავალონი |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061029150108/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/un/res181.htm |archivedate=2006-10-29 }}</ref>, რასაც დაეთანხმნენ ადგილობრივი ებრაელები, ხოლო უარი განაცხადეს [[არაბები|არაბებმა]]. 1948 წლის 14 მაისს ისრაელმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, რაზეც მეზობლემა არაბულმა სახემწიფოებმა ომის დაწყებით უპასუხეს, ვინაიდან მათ უარი განაცხადეს ისრაელის ცნობაზე, რასაც საფუძვლად ედო ადგილობრივ არაბთა მიერ ყოფილი ბრიტანეთის სამანდატო პალესტინის სრულ ტერიტორიაზე პრეტენზია. ისრაელი თავდაცვითი ომების სერიაში გამარჯვებული გამოვიდა და შეძლო საკუთარი დამოუკიდებლობის დაცვა. ამ ომებით მან საკუთარი საზღვრები გაეროს დაყოფის გეგმით ფარგლებს გარეთ გადაწია. მას შემდეგ ისრაელი კონფლიქტშია მრავალ მეზობელ არაბულ ქვეყანასთან, რის გამოც პერიოდული ომები და კონფლიქტები რეგიონში დღემდე გრძელდება<ref>{{Cite encyclopedia | title = არაბ-ისრაელის ომები | encyclopedia = Britannica Online Encyclopedia | accessdate = 2008-07-29 | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31439/Arab-Israeli-wars }}</ref>. დაფუძნების შემდეგ ისრაელის საზღვრები და სახელმწიფოს არსებობის უფლება მუდმივი დისპუტის საგანი იყო, განსაკუთრებით მის არაბ მეზობლებთან და მათ პალესტინელ ლტოლვილებთან. ისრაელს სამშვიდობო ხელშეკრულება აქვს მოწერილი [[ეგვიპტე]]სთან და [[იორდანია]]სთან, თუმცა ხანგრძლივი მშვიდობის მიღწევა პალესტინელებთან დღემდე შეუძლებელი გახდა. ისრაელი [[წარმომადგენლობითი დემოკრატია]]ა საპარლამენტო სისტემითა და საყოველთაო საარჩევნო უფლებით<ref>{{harvnb|Rummel|1997|p=257}}. "მიმდინარე ლიბერალურ დემოკრატიათა შორის არიან: ანდორა, არგენტინა, ... , კვიპროსი, ... , ისრაელი, ..."</ref><ref>{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=70&release=317 |title=გლობალურ გამოკითხვა 2006: Middle East Progress Amid Global Gains in Freedom |accessdate=2007-07-01 |date=2005-12-19 |publisher=Freedom House}}</ref>. [[ისრაელის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] მთავრობის ხელმძღვანელის, ხოლო [[ქნესეთი]] ისრაელის საკანონმდებლო ორგანოს დანიშნულებას ასრულებს. ნომინალური [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მიხედვით, ქვეყნის ეკონომიკა [[ქვეყნების სია მშპ-ის მიხედვით|სიდიდით 44-ეა]] მსოფლიოში<ref>{{cite web |url=http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf |format=PDF |accessdate=2008-03-03 |date=2007-07-01 |title= 2006 წლის საერთო მშპ |publisher=მსოფლიო ბანკი}}</ref>. [[ჰგი|ჰუმანური განვითარებით]], [[პრესის თავისუფლება|პრესის თავისუფლებითა]] და ეკონომიკური კონკურენტულობით ისრაელი ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებში რანგით პირველია<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/ |publisher=გაეროს განვითარების პროგრამა |title=ჰუმანური განვითარების ანგარიში 2006 |accessdate=2007-07-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713203022/http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/ |archivedate=2007-07-13 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rsf.org/article.php3?id_article=24025 |publisher=Reporters Without Borders |title=Worldwide Press Freedom Index 2007 |accessdate=2008-02-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071017110631/http://www.rsf.org/article.php3?id_article=24025 |archivedate=2007-10-17 }}</ref><ref name="wef">{{cite web |url=http://www.weforum.org/en/initiatives/gcp/Global%20Competitiveness%20Report/index.htm |title=Global Competitiveness Report 2006-2007 |publisher=World Economic Forum |date=2007-02-14 |accessdate=2007-07-15}}</ref>. [[იერუსალიმი]] ქვეყნის პოლიტიკური დედაქალაქია და ქვეყნის უდიდესი ქალაქია, ხოლო [[თელ-ავივი]] — ეკონომიკური ცენტრი. == სახელწოდება == [[ფაილი:Merneptah Israel Stele Cairo.JPG|მარცხნივ|130პქ|მინი|[[მერნეპტაჰას სტელა]], [[კაიროს მუზეუმი]]]] [[1948]] წელს, ახლადჩამოყალიბებულ ებრაულ სახელმწიფოს ოფიციალურად '''ისრაელის სახელმწიფო''' ეწოდა, თუმცა არსებობდა სახელწოდების კიდევ რამდენიმე ვერსია: „ისრაელის მიწა“, „სიონი“, „იუდეა“<ref>[http://www.jpress.org.il/Repository/getFiles.asp?Style=OliveXLib:LowLevelEntityToSaveGifMSIE_TAUEN&Type=text/html&Locale=english-skin-custom&Path=PLS/1947/12/07&ChunkNum=-1&ID=Ar00105&PageLabel=1 Popular Opinion]. „The Palestine Post“ (იერუსალიმი), 7 დეკემბერი, 1947.</ref>. ისრაელის სახელმწიფოს მოქალაქეს კი ეწოდა „ისრაელი“<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,798687-2,00.html On the Move] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080406013437/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,798687-2,00.html |date=2008-04-06 }}. „Time“ (ნიუ-იორკი), 31 მაისი, 1948.</ref>. ისტორიულად, სიტყვა „ისრაელი“ გამოიყენებოდა ისრაელის სამეფოსა და, ზოგადად, ებრაელი ერის აღსანიშნავად<ref>[http://www.nytimes.com/2000/11/07/opinion/07iht-edlevine.t.html See Israel as a Jewish Nation-State, More or Less Democratic]. „The New York Times“, 7 ნოემბერი, 2000.</ref>. [[ბიბლია|ბიბლიის]] თანახმად, „ისრაელი“ გამოყენებულ იქნა [[იაკობი|იაკობთან]] მიმართებაში („ისრაელი“ ძველებრაულად „ღმერთთან შეჭიდებულს“ ნიშნავს<ref>უელსი, ჯონ (1990). Longman pronunciation dictionary. Harlow, England: Longman. p. 381. ISBN 0-582-05383-8. სტატია „Jacob“.</ref>), მას შემდეგ რაც ის ღმერთს შეებრძოლა: {{ციტატა|უთხრა ამიერიდან აღარ ითქვას შენს სახელად იაკობი, არამედ ისრაელი, რადგან ღმერთს და ადამიანებს შეებრძოლე და სძლიე.|[[დაბადება (ბიბლია)|დაბ.]]: 32,28}} პირველი არქეოლოგიური არტეფაქტი, სადაც სიტყვა „ისრაელია“ მოხსენიებული, [[მერნეპტაჰას სტელა]]ა, რომელიც [[ძველი ეგვიპტე|ძველ ეგვიპტეშია]] შესრულებული და ძვ. წ. XIII საუკუნითაა დათარიღებული<ref>ბარტონი, ჯონ; ბოუდენი, ჯული (2004), The Original Story: God, Israel and the World. გვ. 126.</ref>. == ისტორია == === ისტორიული ფესვები === {{წყარო}} [[ფაილი:Vista general de Masada.jpg|thumb|left|[[მასადა]] მდებარეობს [[იუდეის უდაბნო]]ში. ისრაელის ეროვნული სიმბოლო]] ისრაელის სახელმწიფო ისრაელის მიწაზე ([[პალესტინა]]ში) მდებარეობს. [[თორა|თორის]] მიხედვით, ეს ღმერთის მიერ აღთქმული მიწაა [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]] მონობისაგან გათავისუფლებული ებრაელებისათვის. ანტიკურ ხანაში, ამ ტერიტორიაზე მდებარეობდა [[ისრაელის სამეფო|ისრაელის გაერთიანებული სამეფო]] (XI საუკუნის მიწურულიდან X საუკუნის უკანასკნელ მეოთხედამდე - ჩვენს წელთაღრიცხვამდე)<ref>მაიერსი, ქეროლი, სტატია "Kinship and kingship: the early monarchy", მაიკლ დ. ქუგენის (რედაქტორი) (1998) წიგნიდან {{cite book|last=coogan|first=michael d., ed.|title="The Oxford History of the Biblical World"|publisher=Oxford University Press|year=1998|url=http://books.google.com.au/books?id=zFhvECwNQD0C&dq=The+Oxford+History+of+the+Biblical+World&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false}} ISBN 0-19-508707-0 გვ.169</ref>; შემდეგ ეს სამეფო ორად გაიყო: ქვეყნის ჩრდილოეთში ისრაელის სამეფო ჩამოყალიბდა, რომელმაც ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 722 წლამდე იარსება<ref>მილერი, ჯეიმზ მაქსუელი; ჰეიზი, ჯონ ჰერალსონი. {{Cite book|last=Miller|first=James Maxwell|last2=Hayes|first2=John Haralson|title=A History of Ancient Israel and Judah|publisher=Westminster John Knox Press|year=1986|isbn=0-664-21262-X|url=http://books.google.com.au/books?id=uDijjc_D5P0C&dq=A+history+of+ancient+Israel+and+Judah+By+James+Maxwell+Miller,+John+Haralson+Hayes&printsec=frontcover#v=onepage&q=&f=false}}გვ. 236</ref>, სამხრეთში კი [[იუდეის სამეფო]]. ეს უკანასკნელი საბოლოოდ ჩვენი წელთაღრიცხვით [[პირველი საუკუნე|პირველ საუკუნეში]] განადგურდა, თუმცა მანამდეც რამდენიმეჯერ შეწყვიტა არსებობა. უკვე ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 63 წელს, [[პომპეუსი]]ს მიერ [[იერუსალიმი]]ს აღების შედეგად, [[იუდეის სამეფო]] [[რომის იმპერია]]ს დაექვემდებარა. ჩვენი წელთაღრიცხვით 66 წელს იუდეველები აჯანყდნენ. 70 წელს რომაელებმა ხელახლა დაიპყრეს იერუსალიმი, მეორე ტაძარი გადაწვეს და ქალაქი ააოხრეს; ამით ბოლო მოეღო ანტიკური ხანის ებრაულ სახელმწიფოებრიობას. აჯანყებულები საბოლოოდ 73 წელს დამარცხდნენ. 132 წელს [[ბარ-კოხბა]]ს მეთაურობით ახალი ამბოხება დაიწყო და 136 წლამდე გაგრძელდა. ეს ამბოხება რომაელებმა დიდი სისასტიკით ჩაახშეს, რასაც ასიათასობით ებრაელი ემსხვერპლა; ამის შედეგად ებრაელი ერი უმცირესობად იქცა ისრაელის მიწაზე. [[IX საუკუნე]]მდე ქვეყანაში მაინც არსებობდა რამდენიმე ებრაული ქალაქი და სოფელი, შემდეგ კი ძალზე მცირერიცხოვანი თემებიღა შემორჩა. [[IV საუკუნე|IV საუკუნიდან]] [[XX საუკუნე]]მდე ისრაელის მიწა, რომელიც უფრო [[პალესტინა|პალესტინის]] სახელითაა ცნობილი, მრავალ სხვადასხვა ეროვნებისა და სარწმუნოების დამპყრობელს ჩაუვარდა ხელთ. [[შუა საუკუნეები]]ს მიწურულიდან [[ებრაელები]] შეძლებისდაგვარად ჩამოდიოდნენ აქ დიასპორიდან და მათი რიცხვი ქვეყანაში ნელ-ნელა მატულობდა. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნიდან]], [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის დაარსების მიჯნაზე, ამ იმიგრაციამ მასობრივი ხასიათის მიღება დაიწყო, რის შედეგადაც ებრაელები თანდათან ადგილობრივი მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილად იქცნენ. === სიონისტური მოძრაობა და გზა ახალი სახელმწიფოებრიობისაკენ === {{წყარო}} [[ფაილი:Herzl-balcony.jpg|thumb|left|[[თეოდორ ჰერცლი]], სიონიზმის დამაარსებელი. 1901]] [[XIX საუკუნე]]ში [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობა დაარსდა; მან მიზნად დაისახა „ისრაელის მიწაზე ებრაელი ერისათვის ერთა ოჯახში [შემავალი] სამშობლოს ჩამოყალიბება“, როგორც [[1897]] წელს [[ბაზელი|ბაზელში]] გამართულ პირველ მსოფლიო სიონისტურ კონგრესზე იყო დეკლარირებული. ამ სწრაფვას მალე „ბაზელის გეგმა“ ეწოდა. [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის დამაარსებელი [[ბინიამინ ზეევ ჰერცლი]] იყო. ის ამ მოძრაობას უძღვებოდა [[1897]] წლის კონგრესიდან მის გარდაცვალებამდე, [[1904]] წელს. სიონისტური მოძრაობის დაარსებამდეც მოღვაწეობდნენ ისეთი მნიშვნელოვანი სიონისტი მოაზროვნეები, როგორც [[მოშე ჰესი]], [[იეჰუდა ლევ პინსკერი]] და „[[ახად ჰა'ამი]]“, მაგრამ ჰერცლმა პირველმა გააერთიანა ერთ ორგანიზაციაში სიონისტური იდეის მომხრე სხვადასხვა ქვეყნის [[ებრაელები]]. ის აგრეთვე პირველი სიონისტი მოღვაწე იყო, რომელიც სიონისტური იდეის განსახორციელებლად [[დიპლომატია|დიპლომატიურ]], [[პოლიტიკა|პოლიტიკურ]] და [[ეკონომიკა|ეკონომიკურ]] სფეროებში მოქმედებდა, თანაც საჯაროდ. [[ბინიამინ ზეევ ჰერცლი|ჰერცლის]] გარდაცვალების შემდეგ [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის ერთ-ერთ ხელმძღვანელად მისი ცნობილი თანამოღვაწე [[ხაიმ ვაიცმანი]] იქცა. ვაიცმანის ძალისხმევის შედეგად [[1917]] წელს გამოქვეყნდა „[[ბალფურის დეკლარაცია]]“, რომლის მიხედვითაც [[ბრიტანეთის იმპერია]] მხარს უჭერდა ისრაელის მიწაზე ([[პალესტინა]]ში) „ებრაელი ხალხისათვის ეროვნული სახლის“ ჩამოყალიბებას. მიუხედავად იმისა, რომ დეკლარაციაში ებრაული სახელმწიფოს დაარსება არ იგულისხმებოდა, ის ასახავდა ბრიტანეთის მხარდაჭერას ისრაელის მიწაზე [[ებრაელები|ებრაელთა]] დასახლებაში, თანაც სიონისტური მოძრაობის აღიარებას ამ საქმის ხელმძღვანელად და ებრაელი ხალხის წარმომადგენლად. ეს სიონისტური მოძრაობის პირველი საერთაშორისო მიღწევა იყო. დიპლომატიური მოღვაწეობის პარალელურად პრაქტიკულ სიონისტურ ღონისძიებებსაც ჰქონდა ადგილი, რაც ძირითადად მზარდ ებრაულ ემიგრაციაში, ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში მიწების შესყიდვაში და ახალი ებრაული დასახლებების შექმნაში გამოიხატებოდა. [[1917]] წელს, [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს მსვლელობისას, [[ბრიტანეთი|ბრიტანელებმა]] ისრაელის მიწიდან/[[პალესტინა|პალესტინიდან]] თავიანთი მტერი ოსმალო-[[თურქები]] განდევნეს; ამით დასრულდა [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] ოთხსაუკუნოვანი ბატონობა ამ ქვეყანაში. [[1920]] წლამდე ქვეყანას ბრიტანული სამხედრო ხელისუფლება განაგებდა. 1920 წელს ისრაელის მიწა/პალესტინა (დღევანდელი [[იორდანია|იორდანიის]] ტერიტორიის ჩათვლით) [[ანტანტა|თანხმობის]] სახელმწიფოთა კავშირის საბჭომ (ეს [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგის]] წინამორბედი საერთაშორისო ორგანიზაცია იყო) ოფიციალურად გადასცა [[ბრიტანეთის იმპერია]]ს დროებითი მმართველობის მანდატით; [[1947]] წლამდე ქვეყანას ბრიტანული სამოქალაქო ადმინისტრაცია მართავდა საგანგებოდ დანიშნული უზენაესი კომისრის ხელმძღვანელობით. თანხმობის სახელმწიფოთა კავშირის საბჭოსავე გადაწყვეტილების თანახმად [[1920]] წელს ისრაელის მიწის ებრაული სააგენტო დაარსდა, როგორც ქვეყნის ახალი [[ბრიტანეთი|ბრიტანული]] სამოქალაქო ხელისუფლების მრჩეველი ორგანო [[ებრაელები|ებრაელებთან]] ურთიერთობაში. იმავე წელს ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ებრაელთა ინიციატივით სხვა ადგილობრივი ებრაული ორგანიზაციაც ჩამოყალიბდა - [[ისრაელის ქნესეთი]]. ამ ორგანიზაციის უზენაეს ორგანოდ [[არჩეულთა კრება]] შეიქმნა. კრების დეპუტატთა არჩევნები [[1920]], [[1925]], [[1931]] და [[1944]] წლებში გაიმართა ისრაელის მიწის ებრაელთა შორის. არჩეულთა კრება აღმასრულებელ კომიტეტს ირჩევდა, რომელსაც [[ეროვნული კომიტეტი]] ეწოდებოდა. ეს კომიტეტი ისრაელის მიწის ებრაელთა საშინაო საქმეების გამგებლობას და ებრაელთა ბრიტანული ხელისუფლების წინაშე წარმომადგენლობას კისრულობდა, მაგრამ წლების განმავლობაში ის ებრაულ სააგენტოსთან შედარებით სუსტი ორგანო აღმოჩნდა. ბრიტანელებმა მხოლოდ [[1928]] წელს სცნეს ისრაელის ქნესეთი, არჩეულთა კრება და ეროვნული კომიტეტი. [[1921]] წელს ბრიტანელებმა ისრაელის მიწას/[[პალესტინა]]ს [[ტრანსიორდანია]] მოსწყვიტეს და იქ ახალი არაბული საამირო ჩამოაყალიბეს, რომელიც [[1944]] წლამდე (დამოუკიდებლობამდე) ამიერიორდანიის მსგავსად ბრიტანელი უზენაესი კომისრის ხელისუფლებას ექვემდებარებოდა. [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დასრულების შემდეგ იმიგრაციული ტალღების შედეგად დაარსებულ ებრაულ დასახლებებსა და უბნებს ზრდა-განვითარებისა და აყვავების ხანა დაუდგა. [[1919]]-[[1929]] წლებში, იმიგრაციის მასშტაბების ზრდამ შესაბამისი ზომების მიღება მოითხოვა. 1929 წელს, მე-16 მსოფლიო სიონისტურმა კონგრესმა ებრაულ დასახლებათა განვითარების დაჩქარება გადაწყვიტა. ამ დავალების შესრულებაში [[ებრაული სააგენტო]] [[ეროვნული კომიტეტი|ეროვნულ კომიტეტზე]] უფრო ეფექტური აღმოჩნდა. ებრაულმა სააგენტომ გადაწყვიტა სააგენტოში გაწევრიანების საშუალებით მოეზიდა არა-სიონისტი საზღვარგარეთელი [[ებრაელი]] ფილანთროპები, რომლებიც წვლილს შეიტანდნენ ებრაული დასახლების დაფინანსებაში. ამის კვალდაკვალ მრჩეველმა ებრაულმა სააგენტომ რეორგანიზაცია გაიარა; იგი გაფართოვდა და საერთაშორისო ებრაულ ორგანიზაციად იქცა, რომელმაც მისი ძალისხმევის შედეგად დაფინანსებული [[სიონიზმი|სიონისტური]] ღონისძიებების ხელმძღვანელობაც იკისრა. ამგვარად, ებრაული სააგენტო ამ ღონისძიებათა დამგეგმავი მსოფლიო სიონისტური ორგანიზაციის წარმომადგენელი გახდა ისრაელის მიწაზე, თან მასზე სუსტ ეროვნულ კომიტეტთან ერთად ამ ქვეყნის ებრაელთა მთავრობად ფუნქციონერებდა სახელმწიფოს დაარსებამდე. ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ებრაულ დასახლებას ადგილობრივი არაბული მოსახლეობა ეწინააღმდეგებოდა და ზოგჯერ [[ტერორი]]ს საშუალებით ებრძოდა. ამ წინააღმდეგობას [[ებრაელები]] ძირითადად თავდაცვითი ზომების მიღებით პასუხობდნენ, მაგრამ რამდენიმე პატარა ებრაული იატაკქვეშური ორგანიზაციის მეომრები ხანდახან არამებრძოლ არაბებსაც ესხმოდნენ თავს. არაბთა დასამშვიდებლად [[ბრიტანეთი|ბრიტანელები]] ცდილობდნენ რამდენადმე შეემცირებინათ ებრაული იმიგრაციის მასშტაბები, მაგრამ მათ ძალისხმევას მნიშვნელოვანი შედეგები არ მოჰყოლია; მხოლოდ არაბთა [[1936]] -[[1939]] წლების ამბოხების კვალდაკვალ, ბრიტანელებმა 1939 წლიდან დიდად შეზღუდეს ებრაული იმიგრაცია. ებრაელები მაინც ახერხებდნენ არალეგალურად იმიგრირებას, ზოგჯერ თავიანთი სიცოცხლის საფრთხეში ჩაგდებით. [[1935]]-[[1938]] წლებში, ებრაული სააგენტოს თავმჯდომარის პოსტი [[დავიდ ბენ-გურიონი|დავიდ ბენ-გურიონს]] ეკავა, რომელიც აგრეთვე ლეიბორისტული მოძრაობის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი იყო. ბენ-გურიონი მტკიცედ მოითხოვდა ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ებრაული სახელმწიფოს დაარსებას, ქვეყნის ორად გაყოფის ფასადაც კი (ებრაელთა და ადგილობრივ არაბთა შორის). [[1942]] წელს, [[ბოლტიმორი]]ს კონფერენციაზე, მსოფლიო [[სიონიზმი|სიონისტურმა]] ორგანიზაციამ დაამტკიცა ბენ-გურიონის პოლიტიკური გეგმა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, [[ნაციზმი|ნაცისტების]] მიერ დევნილი [[ებრაელები]] არც ერთმა დასავლურმა სახელმწიფომ არ შეიფარა, ხოლო ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ჩასვლას მათ [[ბრიტანეთი|ბრიტანელები]] უკრძალავდნენ; [[ჰოლოკოსტი]]ს ფართო მასშტაბი ნაწილობრივ ებრაელთა ამ მიუსაფრობამ განაპირობა. ომის შემდეგ, საერთაშორისო საზოგადოებამ საკმარისი ინფორმაცია მიიღო ჰოლოკოსტზე; მან ისიც შეიცნო, რომ მსხვერპლთა დიდი ნაწილი მისი გულგრილობის გამო დაიღუპა და ისრაელილის მიწა/პალესტინა მრავალ ლტოლვილ [[ევროპა|ევროპელ]] [[ებრაელები|ებრაელს]] შეიკედლებდა ებრაული სუვერენიტეტის შემთხვევაში. ყოველივე ამან საერთაშორისო საზოგადოება დაარწმუნა, რომ საჭიროა ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ნაწილი ებრაული სახელმწიფოსათვის გამოიყოს (ქვეყანაში [[ბრიტანეთი|ბრიტანული]] მმართველობის დასრულებისთანავე). [[1947]] წლის 29 ნოემბერს, [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]მ მიიღო რეზოლუცია 181, რომლის მიხედვითაც ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში უნდა დაარსებულიყო ორი სახელმწიფო: ერთი ებრაელთათვის და მეორე ადგილობრივი არაბებისათვის. ებრაული სახელმწიფოს ფარგლებში უნდა მოქცეულიყო ჩრდილო მთაგორიანი რეგიონის, [[გალილი]]ს, აღმოსავლეთი მხარე, ჩრდილოეთის ხეობები, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო ზოლის უმეტესი ნაწილი, შუა და სამხრეთ [[ნეგევი]]ს უდაბნოები და აგრეთვე, ნეგევის აღმოსავლეთით მდებარე სტეპი - [[არავა]]. ადგილობრივ არაბებს უნდა რგებოდათ გალილის დასავლეთი მხარე, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო ზოლის სამხრეთი ნაწილი და უკიდურესი ჩრდილო მონაკვეთი, მდინარე [[იორდანე|იორდანის]] ხეობა და დასავლეთ ნაპირი (ძველებრაული [[იუდეა]] და [[სამარია]]), ჩრდილოეთ ნეგევი და ნეგევის უკიდურესი დასავლეთი. [[იერუსალიმი]]სა და [[ბეთლემი]]ს ურთიერთმოსაზღვრე რაიონებს (ქალაქების ჩათვლით) უნდა შეედგინა [[გაერო]]ს მფარველობის ქვეშ მყოფი ნეიტრალური ზონა. ებრაული სააგენტო, რომელიც ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ებრაელთა მთავრობად ფუნქციონერებდა, დასთანხმდა ქვეყნის გაყოფის გეგმას, ადგილობრივმა არაბებმა კი გადაწყვიტეს არ დამორჩილებდნენ გაეროს რეზოლუციას და არ დაეშვათ ებრაული სახელმწიფოს შექმნა. ადგილბრივ არაბთა უკმაყოფილება მალე მათი შეიარაღებული დაჯგუფებების მიერ ებრაულ დასახლებებზე თავდასხმებში გადაიზარდა; დაიწყო [[1947]]-[[1949]] წლების ებრაულ-არაბული ომი. === მნიშვნელოვანი მოვლენების ქრონოლოგია === [[ფაილი:Knesset building (edited).jpg|thumb|300px|ქნესეთი შენობა]] * [[1948]] — ისრაელის სახელმწიფოს გამოცხადება; * [[1948]]-[[1949|49]] — ომი დამოუკიდებლობისათვის, დასავლეთ იერუსალიმის შეერთება; * [[1948]]-[[1952|52]] — [[ვაიცმანი, ხაიმ|ხაიმ ვაიცმანი]], ისრაელის პირველი პრეზიდენტი; * [[1949]]-[[1953|53]] — [[დავიდ ბენ-გურიონი]], ისრაელის პირველი პრემიერი; * [[1949]] — ისრაელის მიღება [[გაერო]]ში; * [[1956]] — სინაის კამპანია და ლიბანის კრიზისი; * [[1967]] — ექვსდღიანი ომი, აღმოსავლეთ იერუსალიმისა და სხვა ტერიტორიების ოკუპაცია; * [[1968]]-[[1971|71]] - ახალი ებრაულ-არაბული კონფლიქტი; * [[1973]] — ომი სირია-ეგვიპტესთან; * [[1978]] — კემპ-დევიდის შეთანხმება, ეგვიპტესთან სამშვიდობო შეთანხმების ხელმოწერა; * [[1982]] — ოპერაცია „შლომ- ა-გალილ“, პალესტინელთა სამხედრო ბაზების განადგურება ლიბანის სამხრეთში; * [[1994]] — პალესტინელ არაბთა ავტონომიის შექმნა ღაზასა და იერიქონში. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Israel topo en.jpg|thumb|left|150px|ისრაელის ტოპოგრაფიული რუკა.]] ქვეყანა მდებარეობს სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში, ხმელთაშუა ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე. ისრაელის ჩრდილოეთით [[ლიბანი]] და [[სირია]] მდებარეობს, აღმოსავლეთით [[იორდანია]], სამხრეთით [[წითელი ზღვა]], ხოლო დასავლეთით [[ეგვიპტე]] და [[ხმელთაშუა ზღვა]]. ყველაზე გრძელი საზღვარი [[ისრაელს]] აქვს [[იორდანიასთან]] 238 კმ, ყველაზე მოკლე საზღვარი [[სირიასთან]] 76 კმ. საზღვაო სანაპირო ხაზის სიგრძე 273 კმ. ტერიტორია ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ გადაჭიმულია 450 კმ-ზე, ხოლო ყველაზე განიერი ადგილი აღწევს 137 კმ-ს. '''ფართობი''' - 20 800 კვ. კმ, მათ შორის [[პალესტინა|პალესტინის]] არაბული სახელმწიფოსათვის [[გაერო]]ს მიერ გამოყოფილი ტერიტორია - 6220 კმ² ([[ღაზას სექტორი]] და იორდანის [[დასავლეთი ნაპირი]]). '''რეგიონები'''. ქვეყნის ჩრდილოეთისა და ცენტრალური ნაწილის აღმოსავლეთი მხარე მთიანია; დასავლეთში [[ზღვისპირული დაბლობი]]ა, სამხრეთში კი უდაბნო. ქვეყნის ჩრილოეთში მდებარეობს გალილის მთები და [[1967]] წელს შემოერთებული [[გოლანის მაღლობი]]. ეს კუთხეები ყველაზე მწვანე და წყალმრავალია ისრაელში; ზამთარი აქ ყველაზე ცივი და ნალექებიანია. გალილსა და გოლანს შორის [[ხულას ხეობა]] და [[ქინერეთის ტბა]]ა. ქვეყნის ცენტრალური ნაწილის მთიან, აღმოსავლეთ მხარეს, გალილისაგან [[იზრეელის ხეობა]] ჰყოფს. ეს მხარე სამარიისა და იუდეის მთებს მოიცავს. ეს მთები ჩრდილოეთის მთებზე დაბალია, მაგრამ ზამთარი აქაც საკმაოდ ნალექებიანია. იუდეა სამარიის სამხრეთითაა. იუდეის მთების აღმოსავლეთით [[იუდეის უდაბნო]]ა. ამ უდაბნოს სამხრეთ-აღმოსავლეთში [[მკვდარი ზღვა|მკვდარი ზღვის]] ჩრდილოეთი ნაპირია. სამარიის მთებსა და იუდეის უდაბნოს აღმოსავლეთით [[იორდანის დაბლობი]]ა. ეს დაბლობი თითქმის უდაბნოსავით მშრალი და უნაყოფოა. ისრაელის სამხრეთში [[ნეგევი]] მდებარეობს. ამ მხარეს სახელმწიფოს ტერიტორიის დაახლოებით 60 % უკავია. ნეგევის უმეტესი ნაწილი უდაბნოა. ჩრდილოეთ ნეგევის აღმოსავლეთით მკვდარი ზღვის დასავლეთი ნაპირია. შუა და სამხრეთ ნეგევის აღმოსავლეთ კიდეში [[არავა]], ანუ სტეპი მდებარეობს, რომელიც მშრალი და სრულიად უნაყოფოა. ისრაელის დასავლეთში, ჩრდილოეთ საზღვრიდან [[ღაზას სექტორი|ღაზას სექტორამდე]], [[ზღვისპირული დაბლობი]]ა. ისრაელის ფარგლებში, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო დაახლოებით 190 კილომეტრზეა გადაჭიმული. ზღვისპირული დაბლობის ჩრდილოეთ ნაწილს აღმოსავლეთით გალილის მთები აკრავს, ცენტრალურ ნაწილს სამარიის მთები, სამხრეთ ნაწილს კი იუდეის მთები და ჩრდილოეთ [[ნეგევი]]. დაბლობის უმეტეს ნაწილში ჰავა ძლიერ ნოტიოა; ზღვასთან სიახლოვის გამო, იქაური ზამთრები ნალექებიანობით ქვეყნის მთიან რეგიონებს არ ჩამოუვარდება, ოღონდ ზღვისპირეთში წელიწადის ამ დროსაც შედარებით თბილა. ისრაელის მოსახლეობის დაახლოებით 70 % ზღვისპირულ დაბლობში ცხოვრობს. [[ფაილი:NahalArugot02 ST 06.jpg|thumb|ისრაელის დასავლეთი ნაწილი]] '''1967 წელს შემოერთებული ტერიტორიები'''. სამხრეთში, ისრაელსა და ეგვიპტეს შორის - ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე, [[ღაზას სექტორი]] მდებარეობს; პალესტინელი არაბებით დასახლებული ეს ტერიტორია, რომელიც ისრაელმა [[2005]] წელს დათმო, [[2007]] წელს [[პალესტინის ავტონომია]]საც გამოეყო და ფაქტობრივად დამოუკიდებელი სახელმწიფოა [[ჰამასი]]ს ორგანიზაციის მეთავეობით. ისრაელის სახელმწიფოსა და [[იორდანია]]ს შორის მდებარეობს ისრაელის (ქვეყნის) შუა მთიანეთი - [[იუდეა|იუდეისა]] და [[სამარია|სამარიის]] ისტორიული კუთხეები - რომელიც ძირითადად პალესტინელი არაბებითაა დასახლებული და უფრო იორდანის დასავლეთი ნაპირის სახელითაა ცნობილი. ეს ტერიტორია ერთდროულად პალესტინის ავტონომიასა და ისრაელის სამხედრო ხელისუფლებას ექვემდებარება და მისი საბოლოო სტატუსი ჯერაც გადაუწყვეტავია. ჩრდილოეთში, ისრაელსა და სირიას შორის, გოლანის მაღლობი მდებარეობს. ეს ტერიტორია 1967 წლიდან ისრაელის მიერაა ოკუპირებული (ხოლო 1981 წლიდან ანექსირებული), გაერო ამ ტერიტორიას კვლავინდებურად სირიის დე იურე ნაწილად განიხილავს და ისრაელს მის დატოვებას სთხოვს. გოლანის მაღლობის საბოლოო სტატუსი ჯერ კიდევ გაურკვეველია. '''ბუნება''': მთები - გალილეის მთიანეთი; უმაღლესი მწვერვალი - მერონი 1208 მ; მდინარე - იორდანი; ტბები - [[მკვდარი ზღვა]], [[ქინერეთი]] (იგივე გალილეის). === ჰავა === ისრაელში ხმელთაშუაზღვიური ჰავის ტიპია ცხელი ზაფხულით (აპრილი–ოქტომბერი) და შედარებით რბილი წვიმიანი ზამთრით (ნოემბერი–მარტი). ზამთარი ქვეყნის ზოგიერთ მთიან რაიონში, მაგალითად, იერუსალიმსა და ცფათში, უფრო მშრალი და გრილია. წვიმა ძირითადად მოდის ჩრდილოთ და ცენტრალურ რაიონში. ჩრდილოთ ნეგევში ნალექების რაოდენობა ნაკლებია, ხოლო სამხრეთით მათი რაოდენობა უმნიშვნელოა. კლიმატური პირობები ქვეყნის სხვადასხვა რეგიონში განსხვავდება ერთმანეთისგან: სანაპირო ზოლი ხასიათდება ნოტიო ზაფხულით და რბილი ზამთრით, მთიანი რაიონები მშრალი ზაფხულით და შედარებით ცივი ზამთრით, ხოლო ნეგევში – ტიპური ნახევარუდაბნოს კლიმატია. აგვისტოს საშუალო ტემპერატურა სანაპიროზე +27 °C, ქვეყნის ცენტრალურ რაიონში +23 °C, აღმოსავლეთში +30 °C; იანვარში ტემპერატურა იმავე რაონებში შესაბამისად არის +12 °C, +7 °C და +12 °C. ყველაზე ნოტიო ზონად ითვლება გალილეა, სადაც ნალექების რაოდენობა წელიწადში აღწევს 1000 მმ. თელ-ავივის მიდამოებში ნალექების რაოდენობა 550 მმ ფარგლებშია, იერუსალიმში – 500 მმ, ხოლო წითელი ზღვის სანაპიროსთან – მხოლოდ 25-30 მმ წელიწადში. === წყლის რესურსები === ქვეყნის მთავარი მდინარეა იორდანე, რომელიც სათავეს იღებს ჰერმონის მთაზე ლიბანი-სირიის საზღვარზე, შემდეგ კინერეთის ტბაზე (გალილეის ზღვა) გაედინება და მიუყვება იორდანეს დაბლობს, ბოლოს კი მკვდარ ზღვაში ჩაედინება. მდინარე იორდანე საკმაოდ ვიწრო და წყალმარჩხია, და მხოლოდ წვიმების სეზონის დროს ივსება. უმთავრესი მდინარეებიდან ასევე აღსანიშნავია იარკონი და კიშონი. კინერეთის ტბა მდებარეობს გალილეის ბორცვებსა და გოლანის მაღლობს შორის ზღვის დონეზე 212 მ-ით ქვემოთ. სიგანეში ის აღწევს 12 კმ-ს, სიგრძეში – 21 კმ-ს, ხოლო სიღრმე – 48 მ. ეს არის ყველაზე დიდი მტკნარი ტბა ისრაელში. უდიდეს და უნიკალურ მარილიან ტბას წარმოადგენს მკვდარი ზღვა. მისი სიგრძე შეადგენს 76 კმ-ს, სიგანე – 17 კმ-ს, საშუალო სიღრმე კი 161 მ-ია. ტბა ზღვის დონეზე დაახლოებით 400 მ-ით ქვემოთ მდებარეობს და ის გაჯერებულია მრავალფეროვანი მარილებით, რომელთა კონცენტრაცია 1 ლიტრში 300 გრამს აღემატება, რაც პრაქტიკულად გამორიცხავს მასში თევზისა და უფრო პრიმიტიული ცოცხალი ორგანიზმების არსებობას, თუმცა იგივე ფაქტორი განაპირობებს მკვდარი ზღვის წყლისა და მის ფსკერზე წარმოქმნილი ტალახის უნიკალურ სამკურნალო და კოსმეტიკურ თვისებებს. === ფლორა და ფაუნა === მცენარეებიდან ისრაელში ფართოდ გავრცელებულია [[მარადმწვანე მუხა]], [[ზეთისხილი]], [[მიწის თხილი]], [[ღვია]], [[დაფნა]], [[ხემარწყვა]], [[იერუსალიმის ფიჭვი]], [[ჭადარი]], [[არღავანი]], მთიან რაიონებში გავრცელებულია [[მუხა]] და [[სიკომორი]]. გალილეის დაჭაობებულ ადგილებში იზრდება [[პაპირუსი]], [[ოლეანდრი]], [[ხახვთესლა]]. ქვეყნის ცხოველთა სამყარო შედარებით ღარიბია. მსხვილი [[ძუძუმწოვრები]] თითქმის განადგურებულია. ნეგევის უდაბნოში ბინადრობს [[ტურა]], [[ზოლებიანი აფთარი]], [[მელა]], [[მაჩვზღარბა]], [[ზღარბი]], [[კურდღელი]] და [[გარეული ღორი]]. ფართოდაა გავრცელებული ქვეწარმავლები – [[გველი]], [[კუ]], [[ხვლიკი]]. ისრაელის ტერიტორიაზე დაახლოებით 400 სახეობის ფრინველია გავრცელებული. ისრაელში გარემოს დაცვის მკაცრი პოლიტიკა ხორციელდება. ასობით მცენარე, მათ შორის მუხები და პალმები, და ასევე ბევრი ცხოველი და ფრინველი სახელმწიფო დაცვის ქვეშაა. გოლანის მაღლობზე და მათგან სამხრეთით განლაგებულია რამდენიმე ეროვნული პარკი: „დანი“, „ხურშატ ტალი“ და სხვა. ქვეყნის ტერიტორიაზე ბევრი მცირე ზომის ეროვნული პარკია. == პოლიტიკური წყობა == ისრაელი შედგება 6 ადმინისტრაციული ერთეულისგან: ცენტრალური, ხაიფა, იერუსალიმი, ჩრდილოეთი, სამხრეთი, თელ-ავივი. ისრაელის სუვერენული სახელმწიფო შექმნილია 1948 წლის 14 მარტს (იქამდე მისი ტერიტორია დიდი ბრიტანეთის მმართველობის ქვეშ იყო). ისრაელი – საპარლამენტო რესპუბლიკაა. ერთპალატიანი პარლამენტი – კნესეტი, შედგება 120 დეპუტატისგან, რომლის არჩევა ხდება არჩევნების გზით პროპორციული სიით. აღმასრულებელ ხელისუფლებას წარმოადგენს მინისტრთა კაბინეტი, პრემიერ-მინისტრის მეთაურობით. სახელმწიფოს ოფიციალური მეთაურია პრეზიდენტი, რომელსაც ხუთი წლის ვადით ირჩევს კნესეტი. ისრაელში მრავალპარტიული პოლიტიკური სისტემაა. == სახელმწიფო == * '''სახელმწიფო სიმბოლოები''': ''ისრაელის დროშა '' — წარმოადგენს თეთრ ტილოს, რომელსაც ზედა და ქვედა მხარეს ორი ლურჯი ზოლი გასდევს. დროშის ცენტრში გამოსახულია დავითის ექვსქიმიანი ვარსკვლავი. ''ისრაელის გერბი'' — წარმოადგენს „ფრანგული“ ფორმის ფარს, რომლის ცენტრში გამოსახულია მენორა - შვიდსანთლიანი შანდალი. * '''სახელმწიფო სისტემა''' - დემოკრატიული რესპუბლიკა. * '''სახელმწიფოს მეთაური''' - პრეზიდენტი [[რუვენ რივნილი]] (2014-დან). * '''მთავრობის მეთაური''' - პრემიერ–მინისტრი [[ნაფთალი ბენეთი]] (2021-დან). * '''საკანონმდებლო ორგანო''' - ერთპალატიანი პარლამენტი ([[ქნესეთი]], 120 წევრი). == დემოგრაფია == ისრაელის მოსახლეობის რაოდენობა 2012 წლის მონაცემებით 7 836 000 ადამიანს შეადგენს, რაც მთელი მსოფლიოს მოსახლეობის 0,11 % შეადგენს. მოსახლეობის სიმჭიდროვე კი 359 ადამიანია 1 კვ. კმ-ზე. მოსახლეობის უმრავლესობა – 76,4 % ებრაელია (მათგან 67,1 % – ისრაელში დაბადებული, 22,6 % ევროპაში ან ამერიკაში დაბადებული, 5,9 % აფრიკაში დაბადებული, 4,2 % აზიაში დაბადებული) დანარჩენი 23,6 %-დან უმრავლესობა არაბია (2004 წ.). რელიგიურ კუთვნილებას რაც შეეხება, 75,6 % იუდეველია, 2 % – ქრისტიანი, 1,7 % – დრუზები და 3,8 % – სხვა აღმსარებლობის (2008 წ). ქვეყნის ოფიციალური ენებია ივრითი და არაბული. გავრცელებულია ასევე ინგლისური, ფრანგული, ესპანური, გერმანული, იდიში, რუსული, პოლონური და უნგრული. ქვეყნის ურბანიზაციის დონე 92 % შეადგენს (2010 წლის მონაცემებით). ისრაელის დედაქალაქია - იერუსალიმი. უდიდეს ქალაქებს მიეკუთვნება თელ-ავივი, ხაიფა, ხოლონი, რიმატ-განი. * '''სახელმწიფო ენები''' — [[ებრაული ენა|ებრაული]] და [[არაბული ენა|არაბული]]. * '''რელიგია''' — [[იუდაიზმი]], [[ისლამი]]. * '''დედაქალაქი''' — [[იერუსალიმი]] (695 ათასი). * '''ქალაქები''' — [[თელ-ავივი]] (365, აგლ. 2,960 ათასი), [[ხაიფა]] (280, აგლ. 1,007 ათასი), [[რიშონ ლეციონი]] (220), [[აშდოდი]] (198), [[ბეერ-შევა]] (187). == ეკონომიკა == * '''რესურსები''' — საშენი ხე-ტყე, [[სპილენძი]]ს მადანი, [[ბუნებრივი აირი]], [[ფოსფატი]], [[თიხა]], [[ქვიშა]]. * '''სახელმწიფო ბიუჯეტი''' — 38 500 მლნ $ (1999). * '''ერთობლივი ეროვნული პროდუქტი''' — 154.174 მლრდ $(2005), ერთ სულ მოსახლეზე — 15 920 $. * '''ექსპორტი''' — ხილ-ბოსტნეული, ნავთობპროდუქტები, ქიმიკატები, მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, სასუქები. * '''ვალუტა''' — ახალი შეკელი (ILS). == ტურიზმი == საერთაშორისო ავიაკომპანიები ასრულებენ რეგულარულ რეისებს ისრაელის საერთაშორისო აეროპორტში, რომელიც ბენ-გურიონის სახელს ატარებს და მდებარეობს ლოდში (თელ-ავივთან ახლოს). [[აეროპორტი]]დან თელ-ავივში და იერუსალიმში შესაძლებელია როგორც [[ტაქსი]]თ, ისე [[ავტობუსი]]თ ან მინიავტობუსებით მგზავრობა. ევროპიდან შესაძლებელია ასევე ისარგებლოთ სანაოსნო კომპანიების სერვისით, რომელიც ასრულებს რეისებს ხაიფას პორტებში. ხმელთაშუა ზღვის კრუიზები ხშირად თავის პროგრამაში რთავენ ისრაელის პორტებს. კერძო სანაოსნო საშუალებებს შეუძლიათ შევიდნენ ხაიფას, აშდოდის, ეილათის და თელ-ავივის პორტებში. ისრაელში ყველაზე მოხერხებულ ტრანსპორტს წარმოადგენს ავტობუსი. შაბათობით და ებრაული დღესასწაულების დროს ავტობუსების კომპანიები არ მუშაობენ. ისრაელის ყველა მსხვილ ქალაქში და ბენ-გურიონის აეროპორტში განლაგებულია ავტომობილების გამქირავებელი კომპანიების ოფისები. მანქანის დაქირავება შეუძლია ნებისმიერ პირს, რომელსაც შეუსრულდა 21 წელი და ფლობს მოქმედ მართვის მოწმობას და საერთაშორისო საკრედიტო ბარათს. სარკინიგზო მარშრუტები სრულდება შემდეგი მიმართულებით: თელ-ავივიდან ჩრდილოეთით ნაჰარიამდე, თელ-ავივიდან სამხრეთით – რეხოვოთამდე. == მემკვიდრეობა == * [[იერუსალიმი]] — ძველი ქალაქი, იაფოს და შხემის კარები, [[გოდების კედელი]], [[კლდის გუმბათი]] — მეჩეთი ალ-აქსა, [[უფლის საფლავის ტაძარი]], [[ვია დოლოროსა]], [[იერუსალიმის ჯვრის მონასტერი]]; * <!--[[ბეთლემი (ისრაელი)|ბეთლეხემ]] — შობის ეკლესია (IV ს.), იესო ქრისტეს დაბადების ადგილი; სხვა -->ქრისტიანული ადგილები — [[ნაზარეთი]], [[კაპერნაუმი]]; * [[იერიქონი]] — სინაგოგა (VI ს.), ხალიფების სასახლე (VIII ს.); * [[მკვდარი ზღვა]] — (მასადის ციხე-სიმაგრე). == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.cbs.gov.il/reader/newhodaot/hodaa_template.html?hodaa=201111336 ისრაელის სტატისტიკის ბიურო] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{აზიის ქვეყნები}} {{შუა აღმოსავლეთის თემები}} {{წითელი ზღვის მოსაზღვრე ქვეყნები}} {{authority control}} [[კატეგორია:ისრაელი|*]] [[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნები]] [[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]] [[კატეგორია:არაბულენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ბირთვული ქვეყნების სია]] 9389133oc2ffp0rmim5kegdwuavxb0v 4830634 4830630 2025-07-10T20:31:27Z GiorgiXIII 62215 /* გეოგრაფია */ 4830634 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = ისრაელის სახელმწიფო |მშობლიური სახელი = دولة اسرائيل / מדינת ישראל |სახელი = ისრაელი |სტატუსი = |დროშა = Flag of Israel.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Coat of arms of Israel.svg |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = |ეროვნული ჰიმნი = '''[[הַתִּקְוָה|הַתִּקְוָה - ჰათიკვა]]''' <small> (იმედი)</small> <br />{{small|"The Hope"}}<br/><center>[[File:Hatikvah instrumental.ogg]]</center> |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Israel (centered orthographic projection).svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = Israel - Location Map (2012) - ISR - UNOCHA.svg |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = [[იერუსალიმი]] |latd=31 | latm=47 | lats= | latNS=N |longd=35 |longm=13 |longs= |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = [[იერუსალიმი]] |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[ებრაული ენა|ებრაული]], [[არაბული ენა|არაბული]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = [[საპარლამენტო დემოკრატია]] |ლიდერის ტიტული1 = [[ისრაელის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ მინისტრი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]] |ლიდერის ტიტული2 = [[ისრაელის პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი2 = [[იცხაკ ჰერცოგი]] |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = 151-ე |ფართობი = 20 770 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 2.0 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 9 692 000<ref name="cbs_main">{{cite web |url=https://www.cbs.gov.il/en/mediarelease/Pages/2022/Population-of-Israel-on-the-Eve-of-2023.aspx |title=Home page |publisher=Israel Central Bureau of Statistics |access-date=29 დეკემბერი, 2022}}</ref> |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 91-ე |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2023 |მოსახლეობის აღწერა = 7 412 200 |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2008 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 387,63 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 34-ე |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = $232.7 მილიარდი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = 44-ე |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2007 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $33,299 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 22-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2007 |აგი = 0.932 |აგი-ს ცვლილება = |აგი-ს ადგილი = 23-ე |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[ახალი შეკელი]] |ვალუტის კოდი = ILS |ქვეყნის_კოდი = ISR |სასაათო სარტყელი = [[UTC+02:00]] |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = [[UTC+03:00]] |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.il]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = 972 |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''ისრაელი''' ({{lang-he|יִשְׂרָאֵל}} Yisra'el; {{lang-ar|إِسْرَائِيل}} Isrā'īl, ოფიციალურად '''ისრაელის სახელმწიფო''') — ქვეყანა [[დასავლეთი აზია|სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში]], [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] აღმოსავლეთ კიდეზე. ესაზღვრება [[ლიბანი]] ჩრდილოეთიდან, [[სირია]] ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან, [[იორდანია]] აღმოსავლეთიდან, [[ეგვიპტე]] სამხრეთ-დასავლეთიდან, აგრეთვე [[პალესტინის სახელმწიფო]] ორი მხრიდან — [[დასავლეთ ნაპირი]] აღმოსავლეთიდან და [[ღაზის სექტორი]] სამხრეთ-დასავლეთიდან. მოიცავს გეოგრაფიულად მრავალფეროვან რეგიონებს მის შედარებით მცირე ტერიტორიაზე.<ref>{{harvnb|Skolnik|2007|pp=132–232}}</ref> 9,7 მილიონი მოსახლეობით,<ref name="cbs_main" /> რომელთა უმრავლესობა [[ებრაელი]]ა, ისრაელი მსოფლიოს ერთადერთი ებრაული სახელმწიფოა.<ref>{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=363&year=2007&country=7199 |work=ქვეყნის ანგარიში |title=ისრაელი |publisher=[[Freedom House]] |year=2007 |accessdate=2007-07-15}}</ref> ისრაელი სამშობლოდ ითვლება სხვა ეთნიკური ჯგუფებისთვისაც, მათ შორის უმრავლესობას არაბები და მრავალრიცხოვანი რელიგიური ჯგუფები ([[მუსლიმები]], [[ქრისტიანები]], [[დრუზები]], [[სამარიტელები]] და სხვ.) წარმოადგენენ. ისრაელის თანამედროვე სახელმწიფო საფუძვლებს იყრის [[ისრაელის მიწა]]ზე (''Eretz Yisrael''), კონცეფცია, რომელიც უძველესი დროიდან [[იუდაიზმი]]ს ცენტრალური იდეა იყო<ref name=britannnicajudaism>{{Cite encyclopedia | title = იუდაიზმი | encyclopedia = Britannica Online Encyclopedia | accessdate = 2008-12-30 | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/307197/Judaism/35241/Israel-the-Jewish-people }}</ref>, და უძველესი [[იუდეის სამეფო]]ს გულში, საიდანაც თანამედროვე ებრაელები უნდა იყვნენ წარმოშობით. [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ერთა ლიგა]]მ დაამტკიცა [[პალესტინა]]ზე ბრიტანეთის მანდატი, რომელსაც უსწრებდა „ებრაელი ხალხისთვის ეროვნული კერის“ შექმნისთვის ხელშეწყობის მიზნით გამოქვეყნებული [[ბალფურის დეკლარაცია]]<ref>{{cite web |url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/palmanda.htm |publisher=იელის უნივერსიტეტი |work=პროექტი ავალონი |title=პალესტინის მანდატი |date=1922-07-24 |accessdate=2007-09-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160421094709/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/palmanda.htm |archivedate=2016-04-21 }}</ref>. 1947 წელს, პალესტინაზე ბრიტანული მანდატის ამოწურვის შემდეგ, [[გაერო]]მ დაამტკიცა პალესტინის ტერიტორიის გაყოფა ორ - ებრაულ და არაბულ ნაწილებად<ref>{{cite web |url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/un/res181.htm |publisher=იელის უნივერსიტეტი |title=გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 181 |accessdate=2007-08-21 |date=1947-11-29 |work=პროექტი ავალონი |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061029150108/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/un/res181.htm |archivedate=2006-10-29 }}</ref>, რასაც დაეთანხმნენ ადგილობრივი ებრაელები, ხოლო უარი განაცხადეს [[არაბები|არაბებმა]]. 1948 წლის 14 მაისს ისრაელმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, რაზეც მეზობლემა არაბულმა სახემწიფოებმა ომის დაწყებით უპასუხეს, ვინაიდან მათ უარი განაცხადეს ისრაელის ცნობაზე, რასაც საფუძვლად ედო ადგილობრივ არაბთა მიერ ყოფილი ბრიტანეთის სამანდატო პალესტინის სრულ ტერიტორიაზე პრეტენზია. ისრაელი თავდაცვითი ომების სერიაში გამარჯვებული გამოვიდა და შეძლო საკუთარი დამოუკიდებლობის დაცვა. ამ ომებით მან საკუთარი საზღვრები გაეროს დაყოფის გეგმით ფარგლებს გარეთ გადაწია. მას შემდეგ ისრაელი კონფლიქტშია მრავალ მეზობელ არაბულ ქვეყანასთან, რის გამოც პერიოდული ომები და კონფლიქტები რეგიონში დღემდე გრძელდება<ref>{{Cite encyclopedia | title = არაბ-ისრაელის ომები | encyclopedia = Britannica Online Encyclopedia | accessdate = 2008-07-29 | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31439/Arab-Israeli-wars }}</ref>. დაფუძნების შემდეგ ისრაელის საზღვრები და სახელმწიფოს არსებობის უფლება მუდმივი დისპუტის საგანი იყო, განსაკუთრებით მის არაბ მეზობლებთან და მათ პალესტინელ ლტოლვილებთან. ისრაელს სამშვიდობო ხელშეკრულება აქვს მოწერილი [[ეგვიპტე]]სთან და [[იორდანია]]სთან, თუმცა ხანგრძლივი მშვიდობის მიღწევა პალესტინელებთან დღემდე შეუძლებელი გახდა. ისრაელი [[წარმომადგენლობითი დემოკრატია]]ა საპარლამენტო სისტემითა და საყოველთაო საარჩევნო უფლებით<ref>{{harvnb|Rummel|1997|p=257}}. "მიმდინარე ლიბერალურ დემოკრატიათა შორის არიან: ანდორა, არგენტინა, ... , კვიპროსი, ... , ისრაელი, ..."</ref><ref>{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=70&release=317 |title=გლობალურ გამოკითხვა 2006: Middle East Progress Amid Global Gains in Freedom |accessdate=2007-07-01 |date=2005-12-19 |publisher=Freedom House}}</ref>. [[ისრაელის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] მთავრობის ხელმძღვანელის, ხოლო [[ქნესეთი]] ისრაელის საკანონმდებლო ორგანოს დანიშნულებას ასრულებს. ნომინალური [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მიხედვით, ქვეყნის ეკონომიკა [[ქვეყნების სია მშპ-ის მიხედვით|სიდიდით 44-ეა]] მსოფლიოში<ref>{{cite web |url=http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf |format=PDF |accessdate=2008-03-03 |date=2007-07-01 |title= 2006 წლის საერთო მშპ |publisher=მსოფლიო ბანკი}}</ref>. [[ჰგი|ჰუმანური განვითარებით]], [[პრესის თავისუფლება|პრესის თავისუფლებითა]] და ეკონომიკური კონკურენტულობით ისრაელი ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებში რანგით პირველია<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/ |publisher=გაეროს განვითარების პროგრამა |title=ჰუმანური განვითარების ანგარიში 2006 |accessdate=2007-07-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713203022/http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/ |archivedate=2007-07-13 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rsf.org/article.php3?id_article=24025 |publisher=Reporters Without Borders |title=Worldwide Press Freedom Index 2007 |accessdate=2008-02-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071017110631/http://www.rsf.org/article.php3?id_article=24025 |archivedate=2007-10-17 }}</ref><ref name="wef">{{cite web |url=http://www.weforum.org/en/initiatives/gcp/Global%20Competitiveness%20Report/index.htm |title=Global Competitiveness Report 2006-2007 |publisher=World Economic Forum |date=2007-02-14 |accessdate=2007-07-15}}</ref>. [[იერუსალიმი]] ქვეყნის პოლიტიკური დედაქალაქია და ქვეყნის უდიდესი ქალაქია, ხოლო [[თელ-ავივი]] — ეკონომიკური ცენტრი. == სახელწოდება == [[ფაილი:Merneptah Israel Stele Cairo.JPG|მარცხნივ|130პქ|მინი|[[მერნეპტაჰას სტელა]], [[კაიროს მუზეუმი]]]] [[1948]] წელს, ახლადჩამოყალიბებულ ებრაულ სახელმწიფოს ოფიციალურად '''ისრაელის სახელმწიფო''' ეწოდა, თუმცა არსებობდა სახელწოდების კიდევ რამდენიმე ვერსია: „ისრაელის მიწა“, „სიონი“, „იუდეა“<ref>[http://www.jpress.org.il/Repository/getFiles.asp?Style=OliveXLib:LowLevelEntityToSaveGifMSIE_TAUEN&Type=text/html&Locale=english-skin-custom&Path=PLS/1947/12/07&ChunkNum=-1&ID=Ar00105&PageLabel=1 Popular Opinion]. „The Palestine Post“ (იერუსალიმი), 7 დეკემბერი, 1947.</ref>. ისრაელის სახელმწიფოს მოქალაქეს კი ეწოდა „ისრაელი“<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,798687-2,00.html On the Move] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080406013437/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,798687-2,00.html |date=2008-04-06 }}. „Time“ (ნიუ-იორკი), 31 მაისი, 1948.</ref>. ისტორიულად, სიტყვა „ისრაელი“ გამოიყენებოდა ისრაელის სამეფოსა და, ზოგადად, ებრაელი ერის აღსანიშნავად<ref>[http://www.nytimes.com/2000/11/07/opinion/07iht-edlevine.t.html See Israel as a Jewish Nation-State, More or Less Democratic]. „The New York Times“, 7 ნოემბერი, 2000.</ref>. [[ბიბლია|ბიბლიის]] თანახმად, „ისრაელი“ გამოყენებულ იქნა [[იაკობი|იაკობთან]] მიმართებაში („ისრაელი“ ძველებრაულად „ღმერთთან შეჭიდებულს“ ნიშნავს<ref>უელსი, ჯონ (1990). Longman pronunciation dictionary. Harlow, England: Longman. p. 381. ISBN 0-582-05383-8. სტატია „Jacob“.</ref>), მას შემდეგ რაც ის ღმერთს შეებრძოლა: {{ციტატა|უთხრა ამიერიდან აღარ ითქვას შენს სახელად იაკობი, არამედ ისრაელი, რადგან ღმერთს და ადამიანებს შეებრძოლე და სძლიე.|[[დაბადება (ბიბლია)|დაბ.]]: 32,28}} პირველი არქეოლოგიური არტეფაქტი, სადაც სიტყვა „ისრაელია“ მოხსენიებული, [[მერნეპტაჰას სტელა]]ა, რომელიც [[ძველი ეგვიპტე|ძველ ეგვიპტეშია]] შესრულებული და ძვ. წ. XIII საუკუნითაა დათარიღებული<ref>ბარტონი, ჯონ; ბოუდენი, ჯული (2004), The Original Story: God, Israel and the World. გვ. 126.</ref>. == ისტორია == === ისტორიული ფესვები === {{წყარო}} [[ფაილი:Vista general de Masada.jpg|thumb|left|[[მასადა]] მდებარეობს [[იუდეის უდაბნო]]ში. ისრაელის ეროვნული სიმბოლო]] ისრაელის სახელმწიფო ისრაელის მიწაზე ([[პალესტინა]]ში) მდებარეობს. [[თორა|თორის]] მიხედვით, ეს ღმერთის მიერ აღთქმული მიწაა [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]] მონობისაგან გათავისუფლებული ებრაელებისათვის. ანტიკურ ხანაში, ამ ტერიტორიაზე მდებარეობდა [[ისრაელის სამეფო|ისრაელის გაერთიანებული სამეფო]] (XI საუკუნის მიწურულიდან X საუკუნის უკანასკნელ მეოთხედამდე - ჩვენს წელთაღრიცხვამდე)<ref>მაიერსი, ქეროლი, სტატია "Kinship and kingship: the early monarchy", მაიკლ დ. ქუგენის (რედაქტორი) (1998) წიგნიდან {{cite book|last=coogan|first=michael d., ed.|title="The Oxford History of the Biblical World"|publisher=Oxford University Press|year=1998|url=http://books.google.com.au/books?id=zFhvECwNQD0C&dq=The+Oxford+History+of+the+Biblical+World&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false}} ISBN 0-19-508707-0 გვ.169</ref>; შემდეგ ეს სამეფო ორად გაიყო: ქვეყნის ჩრდილოეთში ისრაელის სამეფო ჩამოყალიბდა, რომელმაც ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 722 წლამდე იარსება<ref>მილერი, ჯეიმზ მაქსუელი; ჰეიზი, ჯონ ჰერალსონი. {{Cite book|last=Miller|first=James Maxwell|last2=Hayes|first2=John Haralson|title=A History of Ancient Israel and Judah|publisher=Westminster John Knox Press|year=1986|isbn=0-664-21262-X|url=http://books.google.com.au/books?id=uDijjc_D5P0C&dq=A+history+of+ancient+Israel+and+Judah+By+James+Maxwell+Miller,+John+Haralson+Hayes&printsec=frontcover#v=onepage&q=&f=false}}გვ. 236</ref>, სამხრეთში კი [[იუდეის სამეფო]]. ეს უკანასკნელი საბოლოოდ ჩვენი წელთაღრიცხვით [[პირველი საუკუნე|პირველ საუკუნეში]] განადგურდა, თუმცა მანამდეც რამდენიმეჯერ შეწყვიტა არსებობა. უკვე ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 63 წელს, [[პომპეუსი]]ს მიერ [[იერუსალიმი]]ს აღების შედეგად, [[იუდეის სამეფო]] [[რომის იმპერია]]ს დაექვემდებარა. ჩვენი წელთაღრიცხვით 66 წელს იუდეველები აჯანყდნენ. 70 წელს რომაელებმა ხელახლა დაიპყრეს იერუსალიმი, მეორე ტაძარი გადაწვეს და ქალაქი ააოხრეს; ამით ბოლო მოეღო ანტიკური ხანის ებრაულ სახელმწიფოებრიობას. აჯანყებულები საბოლოოდ 73 წელს დამარცხდნენ. 132 წელს [[ბარ-კოხბა]]ს მეთაურობით ახალი ამბოხება დაიწყო და 136 წლამდე გაგრძელდა. ეს ამბოხება რომაელებმა დიდი სისასტიკით ჩაახშეს, რასაც ასიათასობით ებრაელი ემსხვერპლა; ამის შედეგად ებრაელი ერი უმცირესობად იქცა ისრაელის მიწაზე. [[IX საუკუნე]]მდე ქვეყანაში მაინც არსებობდა რამდენიმე ებრაული ქალაქი და სოფელი, შემდეგ კი ძალზე მცირერიცხოვანი თემებიღა შემორჩა. [[IV საუკუნე|IV საუკუნიდან]] [[XX საუკუნე]]მდე ისრაელის მიწა, რომელიც უფრო [[პალესტინა|პალესტინის]] სახელითაა ცნობილი, მრავალ სხვადასხვა ეროვნებისა და სარწმუნოების დამპყრობელს ჩაუვარდა ხელთ. [[შუა საუკუნეები]]ს მიწურულიდან [[ებრაელები]] შეძლებისდაგვარად ჩამოდიოდნენ აქ დიასპორიდან და მათი რიცხვი ქვეყანაში ნელ-ნელა მატულობდა. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნიდან]], [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის დაარსების მიჯნაზე, ამ იმიგრაციამ მასობრივი ხასიათის მიღება დაიწყო, რის შედეგადაც ებრაელები თანდათან ადგილობრივი მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილად იქცნენ. === სიონისტური მოძრაობა და გზა ახალი სახელმწიფოებრიობისაკენ === {{წყარო}} [[ფაილი:Herzl-balcony.jpg|thumb|left|[[თეოდორ ჰერცლი]], სიონიზმის დამაარსებელი. 1901]] [[XIX საუკუნე]]ში [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობა დაარსდა; მან მიზნად დაისახა „ისრაელის მიწაზე ებრაელი ერისათვის ერთა ოჯახში [შემავალი] სამშობლოს ჩამოყალიბება“, როგორც [[1897]] წელს [[ბაზელი|ბაზელში]] გამართულ პირველ მსოფლიო სიონისტურ კონგრესზე იყო დეკლარირებული. ამ სწრაფვას მალე „ბაზელის გეგმა“ ეწოდა. [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის დამაარსებელი [[ბინიამინ ზეევ ჰერცლი]] იყო. ის ამ მოძრაობას უძღვებოდა [[1897]] წლის კონგრესიდან მის გარდაცვალებამდე, [[1904]] წელს. სიონისტური მოძრაობის დაარსებამდეც მოღვაწეობდნენ ისეთი მნიშვნელოვანი სიონისტი მოაზროვნეები, როგორც [[მოშე ჰესი]], [[იეჰუდა ლევ პინსკერი]] და „[[ახად ჰა'ამი]]“, მაგრამ ჰერცლმა პირველმა გააერთიანა ერთ ორგანიზაციაში სიონისტური იდეის მომხრე სხვადასხვა ქვეყნის [[ებრაელები]]. ის აგრეთვე პირველი სიონისტი მოღვაწე იყო, რომელიც სიონისტური იდეის განსახორციელებლად [[დიპლომატია|დიპლომატიურ]], [[პოლიტიკა|პოლიტიკურ]] და [[ეკონომიკა|ეკონომიკურ]] სფეროებში მოქმედებდა, თანაც საჯაროდ. [[ბინიამინ ზეევ ჰერცლი|ჰერცლის]] გარდაცვალების შემდეგ [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის ერთ-ერთ ხელმძღვანელად მისი ცნობილი თანამოღვაწე [[ხაიმ ვაიცმანი]] იქცა. ვაიცმანის ძალისხმევის შედეგად [[1917]] წელს გამოქვეყნდა „[[ბალფურის დეკლარაცია]]“, რომლის მიხედვითაც [[ბრიტანეთის იმპერია]] მხარს უჭერდა ისრაელის მიწაზე ([[პალესტინა]]ში) „ებრაელი ხალხისათვის ეროვნული სახლის“ ჩამოყალიბებას. მიუხედავად იმისა, რომ დეკლარაციაში ებრაული სახელმწიფოს დაარსება არ იგულისხმებოდა, ის ასახავდა ბრიტანეთის მხარდაჭერას ისრაელის მიწაზე [[ებრაელები|ებრაელთა]] დასახლებაში, თანაც სიონისტური მოძრაობის აღიარებას ამ საქმის ხელმძღვანელად და ებრაელი ხალხის წარმომადგენლად. ეს სიონისტური მოძრაობის პირველი საერთაშორისო მიღწევა იყო. დიპლომატიური მოღვაწეობის პარალელურად პრაქტიკულ სიონისტურ ღონისძიებებსაც ჰქონდა ადგილი, რაც ძირითადად მზარდ ებრაულ ემიგრაციაში, ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში მიწების შესყიდვაში და ახალი ებრაული დასახლებების შექმნაში გამოიხატებოდა. [[1917]] წელს, [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს მსვლელობისას, [[ბრიტანეთი|ბრიტანელებმა]] ისრაელის მიწიდან/[[პალესტინა|პალესტინიდან]] თავიანთი მტერი ოსმალო-[[თურქები]] განდევნეს; ამით დასრულდა [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] ოთხსაუკუნოვანი ბატონობა ამ ქვეყანაში. [[1920]] წლამდე ქვეყანას ბრიტანული სამხედრო ხელისუფლება განაგებდა. 1920 წელს ისრაელის მიწა/პალესტინა (დღევანდელი [[იორდანია|იორდანიის]] ტერიტორიის ჩათვლით) [[ანტანტა|თანხმობის]] სახელმწიფოთა კავშირის საბჭომ (ეს [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგის]] წინამორბედი საერთაშორისო ორგანიზაცია იყო) ოფიციალურად გადასცა [[ბრიტანეთის იმპერია]]ს დროებითი მმართველობის მანდატით; [[1947]] წლამდე ქვეყანას ბრიტანული სამოქალაქო ადმინისტრაცია მართავდა საგანგებოდ დანიშნული უზენაესი კომისრის ხელმძღვანელობით. თანხმობის სახელმწიფოთა კავშირის საბჭოსავე გადაწყვეტილების თანახმად [[1920]] წელს ისრაელის მიწის ებრაული სააგენტო დაარსდა, როგორც ქვეყნის ახალი [[ბრიტანეთი|ბრიტანული]] სამოქალაქო ხელისუფლების მრჩეველი ორგანო [[ებრაელები|ებრაელებთან]] ურთიერთობაში. იმავე წელს ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ებრაელთა ინიციატივით სხვა ადგილობრივი ებრაული ორგანიზაციაც ჩამოყალიბდა - [[ისრაელის ქნესეთი]]. ამ ორგანიზაციის უზენაეს ორგანოდ [[არჩეულთა კრება]] შეიქმნა. კრების დეპუტატთა არჩევნები [[1920]], [[1925]], [[1931]] და [[1944]] წლებში გაიმართა ისრაელის მიწის ებრაელთა შორის. არჩეულთა კრება აღმასრულებელ კომიტეტს ირჩევდა, რომელსაც [[ეროვნული კომიტეტი]] ეწოდებოდა. ეს კომიტეტი ისრაელის მიწის ებრაელთა საშინაო საქმეების გამგებლობას და ებრაელთა ბრიტანული ხელისუფლების წინაშე წარმომადგენლობას კისრულობდა, მაგრამ წლების განმავლობაში ის ებრაულ სააგენტოსთან შედარებით სუსტი ორგანო აღმოჩნდა. ბრიტანელებმა მხოლოდ [[1928]] წელს სცნეს ისრაელის ქნესეთი, არჩეულთა კრება და ეროვნული კომიტეტი. [[1921]] წელს ბრიტანელებმა ისრაელის მიწას/[[პალესტინა]]ს [[ტრანსიორდანია]] მოსწყვიტეს და იქ ახალი არაბული საამირო ჩამოაყალიბეს, რომელიც [[1944]] წლამდე (დამოუკიდებლობამდე) ამიერიორდანიის მსგავსად ბრიტანელი უზენაესი კომისრის ხელისუფლებას ექვემდებარებოდა. [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დასრულების შემდეგ იმიგრაციული ტალღების შედეგად დაარსებულ ებრაულ დასახლებებსა და უბნებს ზრდა-განვითარებისა და აყვავების ხანა დაუდგა. [[1919]]-[[1929]] წლებში, იმიგრაციის მასშტაბების ზრდამ შესაბამისი ზომების მიღება მოითხოვა. 1929 წელს, მე-16 მსოფლიო სიონისტურმა კონგრესმა ებრაულ დასახლებათა განვითარების დაჩქარება გადაწყვიტა. ამ დავალების შესრულებაში [[ებრაული სააგენტო]] [[ეროვნული კომიტეტი|ეროვნულ კომიტეტზე]] უფრო ეფექტური აღმოჩნდა. ებრაულმა სააგენტომ გადაწყვიტა სააგენტოში გაწევრიანების საშუალებით მოეზიდა არა-სიონისტი საზღვარგარეთელი [[ებრაელი]] ფილანთროპები, რომლებიც წვლილს შეიტანდნენ ებრაული დასახლების დაფინანსებაში. ამის კვალდაკვალ მრჩეველმა ებრაულმა სააგენტომ რეორგანიზაცია გაიარა; იგი გაფართოვდა და საერთაშორისო ებრაულ ორგანიზაციად იქცა, რომელმაც მისი ძალისხმევის შედეგად დაფინანსებული [[სიონიზმი|სიონისტური]] ღონისძიებების ხელმძღვანელობაც იკისრა. ამგვარად, ებრაული სააგენტო ამ ღონისძიებათა დამგეგმავი მსოფლიო სიონისტური ორგანიზაციის წარმომადგენელი გახდა ისრაელის მიწაზე, თან მასზე სუსტ ეროვნულ კომიტეტთან ერთად ამ ქვეყნის ებრაელთა მთავრობად ფუნქციონერებდა სახელმწიფოს დაარსებამდე. ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ებრაულ დასახლებას ადგილობრივი არაბული მოსახლეობა ეწინააღმდეგებოდა და ზოგჯერ [[ტერორი]]ს საშუალებით ებრძოდა. ამ წინააღმდეგობას [[ებრაელები]] ძირითადად თავდაცვითი ზომების მიღებით პასუხობდნენ, მაგრამ რამდენიმე პატარა ებრაული იატაკქვეშური ორგანიზაციის მეომრები ხანდახან არამებრძოლ არაბებსაც ესხმოდნენ თავს. არაბთა დასამშვიდებლად [[ბრიტანეთი|ბრიტანელები]] ცდილობდნენ რამდენადმე შეემცირებინათ ებრაული იმიგრაციის მასშტაბები, მაგრამ მათ ძალისხმევას მნიშვნელოვანი შედეგები არ მოჰყოლია; მხოლოდ არაბთა [[1936]] -[[1939]] წლების ამბოხების კვალდაკვალ, ბრიტანელებმა 1939 წლიდან დიდად შეზღუდეს ებრაული იმიგრაცია. ებრაელები მაინც ახერხებდნენ არალეგალურად იმიგრირებას, ზოგჯერ თავიანთი სიცოცხლის საფრთხეში ჩაგდებით. [[1935]]-[[1938]] წლებში, ებრაული სააგენტოს თავმჯდომარის პოსტი [[დავიდ ბენ-გურიონი|დავიდ ბენ-გურიონს]] ეკავა, რომელიც აგრეთვე ლეიბორისტული მოძრაობის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი იყო. ბენ-გურიონი მტკიცედ მოითხოვდა ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ებრაული სახელმწიფოს დაარსებას, ქვეყნის ორად გაყოფის ფასადაც კი (ებრაელთა და ადგილობრივ არაბთა შორის). [[1942]] წელს, [[ბოლტიმორი]]ს კონფერენციაზე, მსოფლიო [[სიონიზმი|სიონისტურმა]] ორგანიზაციამ დაამტკიცა ბენ-გურიონის პოლიტიკური გეგმა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, [[ნაციზმი|ნაცისტების]] მიერ დევნილი [[ებრაელები]] არც ერთმა დასავლურმა სახელმწიფომ არ შეიფარა, ხოლო ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ჩასვლას მათ [[ბრიტანეთი|ბრიტანელები]] უკრძალავდნენ; [[ჰოლოკოსტი]]ს ფართო მასშტაბი ნაწილობრივ ებრაელთა ამ მიუსაფრობამ განაპირობა. ომის შემდეგ, საერთაშორისო საზოგადოებამ საკმარისი ინფორმაცია მიიღო ჰოლოკოსტზე; მან ისიც შეიცნო, რომ მსხვერპლთა დიდი ნაწილი მისი გულგრილობის გამო დაიღუპა და ისრაელილის მიწა/პალესტინა მრავალ ლტოლვილ [[ევროპა|ევროპელ]] [[ებრაელები|ებრაელს]] შეიკედლებდა ებრაული სუვერენიტეტის შემთხვევაში. ყოველივე ამან საერთაშორისო საზოგადოება დაარწმუნა, რომ საჭიროა ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ნაწილი ებრაული სახელმწიფოსათვის გამოიყოს (ქვეყანაში [[ბრიტანეთი|ბრიტანული]] მმართველობის დასრულებისთანავე). [[1947]] წლის 29 ნოემბერს, [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]მ მიიღო რეზოლუცია 181, რომლის მიხედვითაც ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში უნდა დაარსებულიყო ორი სახელმწიფო: ერთი ებრაელთათვის და მეორე ადგილობრივი არაბებისათვის. ებრაული სახელმწიფოს ფარგლებში უნდა მოქცეულიყო ჩრდილო მთაგორიანი რეგიონის, [[გალილი]]ს, აღმოსავლეთი მხარე, ჩრდილოეთის ხეობები, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო ზოლის უმეტესი ნაწილი, შუა და სამხრეთ [[ნეგევი]]ს უდაბნოები და აგრეთვე, ნეგევის აღმოსავლეთით მდებარე სტეპი - [[არავა]]. ადგილობრივ არაბებს უნდა რგებოდათ გალილის დასავლეთი მხარე, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო ზოლის სამხრეთი ნაწილი და უკიდურესი ჩრდილო მონაკვეთი, მდინარე [[იორდანე|იორდანის]] ხეობა და დასავლეთ ნაპირი (ძველებრაული [[იუდეა]] და [[სამარია]]), ჩრდილოეთ ნეგევი და ნეგევის უკიდურესი დასავლეთი. [[იერუსალიმი]]სა და [[ბეთლემი]]ს ურთიერთმოსაზღვრე რაიონებს (ქალაქების ჩათვლით) უნდა შეედგინა [[გაერო]]ს მფარველობის ქვეშ მყოფი ნეიტრალური ზონა. ებრაული სააგენტო, რომელიც ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ებრაელთა მთავრობად ფუნქციონერებდა, დასთანხმდა ქვეყნის გაყოფის გეგმას, ადგილობრივმა არაბებმა კი გადაწყვიტეს არ დამორჩილებდნენ გაეროს რეზოლუციას და არ დაეშვათ ებრაული სახელმწიფოს შექმნა. ადგილბრივ არაბთა უკმაყოფილება მალე მათი შეიარაღებული დაჯგუფებების მიერ ებრაულ დასახლებებზე თავდასხმებში გადაიზარდა; დაიწყო [[1947]]-[[1949]] წლების ებრაულ-არაბული ომი. === მნიშვნელოვანი მოვლენების ქრონოლოგია === [[ფაილი:Knesset building (edited).jpg|thumb|300px|ქნესეთი შენობა]] * [[1948]] — ისრაელის სახელმწიფოს გამოცხადება; * [[1948]]-[[1949|49]] — ომი დამოუკიდებლობისათვის, დასავლეთ იერუსალიმის შეერთება; * [[1948]]-[[1952|52]] — [[ვაიცმანი, ხაიმ|ხაიმ ვაიცმანი]], ისრაელის პირველი პრეზიდენტი; * [[1949]]-[[1953|53]] — [[დავიდ ბენ-გურიონი]], ისრაელის პირველი პრემიერი; * [[1949]] — ისრაელის მიღება [[გაერო]]ში; * [[1956]] — სინაის კამპანია და ლიბანის კრიზისი; * [[1967]] — ექვსდღიანი ომი, აღმოსავლეთ იერუსალიმისა და სხვა ტერიტორიების ოკუპაცია; * [[1968]]-[[1971|71]] - ახალი ებრაულ-არაბული კონფლიქტი; * [[1973]] — ომი სირია-ეგვიპტესთან; * [[1978]] — კემპ-დევიდის შეთანხმება, ეგვიპტესთან სამშვიდობო შეთანხმების ხელმოწერა; * [[1982]] — ოპერაცია „შლომ- ა-გალილ“, პალესტინელთა სამხედრო ბაზების განადგურება ლიბანის სამხრეთში; * [[1994]] — პალესტინელ არაბთა ავტონომიის შექმნა ღაზასა და იერიქონში. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Israel topo en.jpg|thumb|left|150px|ისრაელის ტოპოგრაფიული რუკა.]] ქვეყანა მდებარეობს სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში, ხმელთაშუა ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე. ისრაელის ჩრდილოეთით [[ლიბანი]] და [[სირია]] მდებარეობს, აღმოსავლეთით [[იორდანია]], სამხრეთით [[წითელი ზღვა]], ხოლო დასავლეთით [[ეგვიპტე]] და [[ხმელთაშუა ზღვა]]. ყველაზე გრძელი საზღვარი ისრაელს აქვს [[იორდანია]]სთან 238 კმ, ყველაზე მოკლე საზღვარი [[სირია]]სთან 76 კმ. საზღვაო სანაპირო ხაზის სიგრძე 273 კმ. ტერიტორია ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ გადაჭიმულია 450 კმ-ზე, ხოლო ყველაზე განიერი ადგილი აღწევს 137 კმ-ს. '''ფართობი''' - 20 800 კვ. კმ, მათ შორის [[პალესტინა|პალესტინის]] არაბული სახელმწიფოსათვის [[გაერო]]ს მიერ გამოყოფილი ტერიტორია - 6220 კმ² ([[ღაზას სექტორი]] და იორდანის [[დასავლეთი ნაპირი]]). '''რეგიონები'''. ქვეყნის ჩრდილოეთისა და ცენტრალური ნაწილის აღმოსავლეთი მხარე მთიანია; დასავლეთში [[ზღვისპირული დაბლობი]]ა, სამხრეთში კი უდაბნო. ქვეყნის ჩრილოეთში მდებარეობს გალილის მთები და [[1967]] წელს შემოერთებული [[გოლანის მაღლობი]]. ეს კუთხეები ყველაზე მწვანე და წყალმრავალია ისრაელში; ზამთარი აქ ყველაზე ცივი და ნალექებიანია. გალილსა და გოლანს შორის [[ხულას ხეობა]] და [[ქინერეთის ტბა]]ა. ქვეყნის ცენტრალური ნაწილის მთიან, აღმოსავლეთ მხარეს, გალილისაგან [[იზრეელის ხეობა]] ჰყოფს. ეს მხარე სამარიისა და იუდეის მთებს მოიცავს. ეს მთები ჩრდილოეთის მთებზე დაბალია, მაგრამ ზამთარი აქაც საკმაოდ ნალექებიანია. იუდეა სამარიის სამხრეთითაა. იუდეის მთების აღმოსავლეთით [[იუდეის უდაბნო]]ა. ამ უდაბნოს სამხრეთ-აღმოსავლეთში [[მკვდარი ზღვა|მკვდარი ზღვის]] ჩრდილოეთი ნაპირია. სამარიის მთებსა და იუდეის უდაბნოს აღმოსავლეთით [[იორდანის დაბლობი]]ა. ეს დაბლობი თითქმის უდაბნოსავით მშრალი და უნაყოფოა. ისრაელის სამხრეთში [[ნეგევი]] მდებარეობს. ამ მხარეს სახელმწიფოს ტერიტორიის დაახლოებით 60 % უკავია. ნეგევის უმეტესი ნაწილი უდაბნოა. ჩრდილოეთ ნეგევის აღმოსავლეთით მკვდარი ზღვის დასავლეთი ნაპირია. შუა და სამხრეთ ნეგევის აღმოსავლეთ კიდეში [[არავა]], ანუ სტეპი მდებარეობს, რომელიც მშრალი და სრულიად უნაყოფოა. ისრაელის დასავლეთში, ჩრდილოეთ საზღვრიდან [[ღაზას სექტორი|ღაზას სექტორამდე]], [[ზღვისპირული დაბლობი]]ა. ისრაელის ფარგლებში, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო დაახლოებით 190 კილომეტრზეა გადაჭიმული. ზღვისპირული დაბლობის ჩრდილოეთ ნაწილს აღმოსავლეთით გალილის მთები აკრავს, ცენტრალურ ნაწილს სამარიის მთები, სამხრეთ ნაწილს კი იუდეის მთები და ჩრდილოეთ [[ნეგევი]]. დაბლობის უმეტეს ნაწილში ჰავა ძლიერ ნოტიოა; ზღვასთან სიახლოვის გამო, იქაური ზამთრები ნალექებიანობით ქვეყნის მთიან რეგიონებს არ ჩამოუვარდება, ოღონდ ზღვისპირეთში წელიწადის ამ დროსაც შედარებით თბილა. ისრაელის მოსახლეობის დაახლოებით 70 % ზღვისპირულ დაბლობში ცხოვრობს. [[ფაილი:NahalArugot02 ST 06.jpg|thumb|ისრაელის დასავლეთი ნაწილი]] '''1967 წელს შემოერთებული ტერიტორიები'''. სამხრეთში, ისრაელსა და ეგვიპტეს შორის - ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე, [[ღაზას სექტორი]] მდებარეობს; პალესტინელი არაბებით დასახლებული ეს ტერიტორია, რომელიც ისრაელმა [[2005]] წელს დათმო, [[2007]] წელს [[პალესტინის ავტონომია]]საც გამოეყო და ფაქტობრივად დამოუკიდებელი სახელმწიფოა [[ჰამასი]]ს ორგანიზაციის მეთავეობით. ისრაელის სახელმწიფოსა და [[იორდანია]]ს შორის მდებარეობს ისრაელის (ქვეყნის) შუა მთიანეთი - [[იუდეა|იუდეისა]] და [[სამარია|სამარიის]] ისტორიული კუთხეები - რომელიც ძირითადად პალესტინელი არაბებითაა დასახლებული და უფრო იორდანის დასავლეთი ნაპირის სახელითაა ცნობილი. ეს ტერიტორია ერთდროულად პალესტინის ავტონომიასა და ისრაელის სამხედრო ხელისუფლებას ექვემდებარება და მისი საბოლოო სტატუსი ჯერაც გადაუწყვეტავია. ჩრდილოეთში, ისრაელსა და სირიას შორის, გოლანის მაღლობი მდებარეობს. ეს ტერიტორია 1967 წლიდან ისრაელის მიერაა ოკუპირებული (ხოლო 1981 წლიდან ანექსირებული), გაერო ამ ტერიტორიას კვლავინდებურად სირიის დე იურე ნაწილად განიხილავს და ისრაელს მის დატოვებას სთხოვს. გოლანის მაღლობის საბოლოო სტატუსი ჯერ კიდევ გაურკვეველია. '''ბუნება''': მთები - გალილეის მთიანეთი; უმაღლესი მწვერვალი - მერონი 1208 მ; მდინარე - იორდანი; ტბები - [[მკვდარი ზღვა]], [[ქინერეთი]] (იგივე გალილეის). === ჰავა === ისრაელში ხმელთაშუაზღვიური ჰავის ტიპია ცხელი ზაფხულით (აპრილი–ოქტომბერი) და შედარებით რბილი წვიმიანი ზამთრით (ნოემბერი–მარტი). ზამთარი ქვეყნის ზოგიერთ მთიან რაიონში, მაგალითად, იერუსალიმსა და ცფათში, უფრო მშრალი და გრილია. წვიმა ძირითადად მოდის ჩრდილოთ და ცენტრალურ რაიონში. ჩრდილოთ ნეგევში ნალექების რაოდენობა ნაკლებია, ხოლო სამხრეთით მათი რაოდენობა უმნიშვნელოა. კლიმატური პირობები ქვეყნის სხვადასხვა რეგიონში განსხვავდება ერთმანეთისგან: სანაპირო ზოლი ხასიათდება ნოტიო ზაფხულით და რბილი ზამთრით, მთიანი რაიონები მშრალი ზაფხულით და შედარებით ცივი ზამთრით, ხოლო ნეგევში – ტიპური ნახევარუდაბნოს კლიმატია. აგვისტოს საშუალო ტემპერატურა სანაპიროზე +27 °C, ქვეყნის ცენტრალურ რაიონში +23 °C, აღმოსავლეთში +30 °C; იანვარში ტემპერატურა იმავე რაონებში შესაბამისად არის +12 °C, +7 °C და +12 °C. ყველაზე ნოტიო ზონად ითვლება გალილეა, სადაც ნალექების რაოდენობა წელიწადში აღწევს 1000 მმ. თელ-ავივის მიდამოებში ნალექების რაოდენობა 550 მმ ფარგლებშია, იერუსალიმში – 500 მმ, ხოლო წითელი ზღვის სანაპიროსთან – მხოლოდ 25-30 მმ წელიწადში. === წყლის რესურსები === ქვეყნის მთავარი მდინარეა იორდანე, რომელიც სათავეს იღებს ჰერმონის მთაზე ლიბანი-სირიის საზღვარზე, შემდეგ კინერეთის ტბაზე (გალილეის ზღვა) გაედინება და მიუყვება იორდანეს დაბლობს, ბოლოს კი მკვდარ ზღვაში ჩაედინება. მდინარე იორდანე საკმაოდ ვიწრო და წყალმარჩხია, და მხოლოდ წვიმების სეზონის დროს ივსება. უმთავრესი მდინარეებიდან ასევე აღსანიშნავია იარკონი და კიშონი. კინერეთის ტბა მდებარეობს გალილეის ბორცვებსა და გოლანის მაღლობს შორის ზღვის დონეზე 212 მ-ით ქვემოთ. სიგანეში ის აღწევს 12 კმ-ს, სიგრძეში – 21 კმ-ს, ხოლო სიღრმე – 48 მ. ეს არის ყველაზე დიდი მტკნარი ტბა ისრაელში. უდიდეს და უნიკალურ მარილიან ტბას წარმოადგენს მკვდარი ზღვა. მისი სიგრძე შეადგენს 76 კმ-ს, სიგანე – 17 კმ-ს, საშუალო სიღრმე კი 161 მ-ია. ტბა ზღვის დონეზე დაახლოებით 400 მ-ით ქვემოთ მდებარეობს და ის გაჯერებულია მრავალფეროვანი მარილებით, რომელთა კონცენტრაცია 1 ლიტრში 300 გრამს აღემატება, რაც პრაქტიკულად გამორიცხავს მასში თევზისა და უფრო პრიმიტიული ცოცხალი ორგანიზმების არსებობას, თუმცა იგივე ფაქტორი განაპირობებს მკვდარი ზღვის წყლისა და მის ფსკერზე წარმოქმნილი ტალახის უნიკალურ სამკურნალო და კოსმეტიკურ თვისებებს. === ფლორა და ფაუნა === მცენარეებიდან ისრაელში ფართოდ გავრცელებულია [[მარადმწვანე მუხა]], [[ზეთისხილი]], [[მიწის თხილი]], [[ღვია]], [[დაფნა]], [[ხემარწყვა]], [[იერუსალიმის ფიჭვი]], [[ჭადარი]], [[არღავანი]], მთიან რაიონებში გავრცელებულია [[მუხა]] და [[სიკომორი]]. გალილეის დაჭაობებულ ადგილებში იზრდება [[პაპირუსი]], [[ოლეანდრი]], [[ხახვთესლა]]. ქვეყნის ცხოველთა სამყარო შედარებით ღარიბია. მსხვილი [[ძუძუმწოვრები]] თითქმის განადგურებულია. ნეგევის უდაბნოში ბინადრობს [[ტურა]], [[ზოლებიანი აფთარი]], [[მელა]], [[მაჩვზღარბა]], [[ზღარბი]], [[კურდღელი]] და [[გარეული ღორი]]. ფართოდაა გავრცელებული ქვეწარმავლები – [[გველი]], [[კუ]], [[ხვლიკი]]. ისრაელის ტერიტორიაზე დაახლოებით 400 სახეობის ფრინველია გავრცელებული. ისრაელში გარემოს დაცვის მკაცრი პოლიტიკა ხორციელდება. ასობით მცენარე, მათ შორის მუხები და პალმები, და ასევე ბევრი ცხოველი და ფრინველი სახელმწიფო დაცვის ქვეშაა. გოლანის მაღლობზე და მათგან სამხრეთით განლაგებულია რამდენიმე ეროვნული პარკი: „დანი“, „ხურშატ ტალი“ და სხვა. ქვეყნის ტერიტორიაზე ბევრი მცირე ზომის ეროვნული პარკია. == პოლიტიკური წყობა == ისრაელი შედგება 6 ადმინისტრაციული ერთეულისგან: ცენტრალური, ხაიფა, იერუსალიმი, ჩრდილოეთი, სამხრეთი, თელ-ავივი. ისრაელის სუვერენული სახელმწიფო შექმნილია 1948 წლის 14 მარტს (იქამდე მისი ტერიტორია დიდი ბრიტანეთის მმართველობის ქვეშ იყო). ისრაელი – საპარლამენტო რესპუბლიკაა. ერთპალატიანი პარლამენტი – კნესეტი, შედგება 120 დეპუტატისგან, რომლის არჩევა ხდება არჩევნების გზით პროპორციული სიით. აღმასრულებელ ხელისუფლებას წარმოადგენს მინისტრთა კაბინეტი, პრემიერ-მინისტრის მეთაურობით. სახელმწიფოს ოფიციალური მეთაურია პრეზიდენტი, რომელსაც ხუთი წლის ვადით ირჩევს კნესეტი. ისრაელში მრავალპარტიული პოლიტიკური სისტემაა. == სახელმწიფო == * '''სახელმწიფო სიმბოლოები''': ''ისრაელის დროშა '' — წარმოადგენს თეთრ ტილოს, რომელსაც ზედა და ქვედა მხარეს ორი ლურჯი ზოლი გასდევს. დროშის ცენტრში გამოსახულია დავითის ექვსქიმიანი ვარსკვლავი. ''ისრაელის გერბი'' — წარმოადგენს „ფრანგული“ ფორმის ფარს, რომლის ცენტრში გამოსახულია მენორა - შვიდსანთლიანი შანდალი. * '''სახელმწიფო სისტემა''' - დემოკრატიული რესპუბლიკა. * '''სახელმწიფოს მეთაური''' - პრეზიდენტი [[რუვენ რივნილი]] (2014-დან). * '''მთავრობის მეთაური''' - პრემიერ–მინისტრი [[ნაფთალი ბენეთი]] (2021-დან). * '''საკანონმდებლო ორგანო''' - ერთპალატიანი პარლამენტი ([[ქნესეთი]], 120 წევრი). == დემოგრაფია == ისრაელის მოსახლეობის რაოდენობა 2012 წლის მონაცემებით 7 836 000 ადამიანს შეადგენს, რაც მთელი მსოფლიოს მოსახლეობის 0,11 % შეადგენს. მოსახლეობის სიმჭიდროვე კი 359 ადამიანია 1 კვ. კმ-ზე. მოსახლეობის უმრავლესობა – 76,4 % ებრაელია (მათგან 67,1 % – ისრაელში დაბადებული, 22,6 % ევროპაში ან ამერიკაში დაბადებული, 5,9 % აფრიკაში დაბადებული, 4,2 % აზიაში დაბადებული) დანარჩენი 23,6 %-დან უმრავლესობა არაბია (2004 წ.). რელიგიურ კუთვნილებას რაც შეეხება, 75,6 % იუდეველია, 2 % – ქრისტიანი, 1,7 % – დრუზები და 3,8 % – სხვა აღმსარებლობის (2008 წ). ქვეყნის ოფიციალური ენებია ივრითი და არაბული. გავრცელებულია ასევე ინგლისური, ფრანგული, ესპანური, გერმანული, იდიში, რუსული, პოლონური და უნგრული. ქვეყნის ურბანიზაციის დონე 92 % შეადგენს (2010 წლის მონაცემებით). ისრაელის დედაქალაქია - იერუსალიმი. უდიდეს ქალაქებს მიეკუთვნება თელ-ავივი, ხაიფა, ხოლონი, რიმატ-განი. * '''სახელმწიფო ენები''' — [[ებრაული ენა|ებრაული]] და [[არაბული ენა|არაბული]]. * '''რელიგია''' — [[იუდაიზმი]], [[ისლამი]]. * '''დედაქალაქი''' — [[იერუსალიმი]] (695 ათასი). * '''ქალაქები''' — [[თელ-ავივი]] (365, აგლ. 2,960 ათასი), [[ხაიფა]] (280, აგლ. 1,007 ათასი), [[რიშონ ლეციონი]] (220), [[აშდოდი]] (198), [[ბეერ-შევა]] (187). == ეკონომიკა == * '''რესურსები''' — საშენი ხე-ტყე, [[სპილენძი]]ს მადანი, [[ბუნებრივი აირი]], [[ფოსფატი]], [[თიხა]], [[ქვიშა]]. * '''სახელმწიფო ბიუჯეტი''' — 38 500 მლნ $ (1999). * '''ერთობლივი ეროვნული პროდუქტი''' — 154.174 მლრდ $(2005), ერთ სულ მოსახლეზე — 15 920 $. * '''ექსპორტი''' — ხილ-ბოსტნეული, ნავთობპროდუქტები, ქიმიკატები, მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, სასუქები. * '''ვალუტა''' — ახალი შეკელი (ILS). == ტურიზმი == საერთაშორისო ავიაკომპანიები ასრულებენ რეგულარულ რეისებს ისრაელის საერთაშორისო აეროპორტში, რომელიც ბენ-გურიონის სახელს ატარებს და მდებარეობს ლოდში (თელ-ავივთან ახლოს). [[აეროპორტი]]დან თელ-ავივში და იერუსალიმში შესაძლებელია როგორც [[ტაქსი]]თ, ისე [[ავტობუსი]]თ ან მინიავტობუსებით მგზავრობა. ევროპიდან შესაძლებელია ასევე ისარგებლოთ სანაოსნო კომპანიების სერვისით, რომელიც ასრულებს რეისებს ხაიფას პორტებში. ხმელთაშუა ზღვის კრუიზები ხშირად თავის პროგრამაში რთავენ ისრაელის პორტებს. კერძო სანაოსნო საშუალებებს შეუძლიათ შევიდნენ ხაიფას, აშდოდის, ეილათის და თელ-ავივის პორტებში. ისრაელში ყველაზე მოხერხებულ ტრანსპორტს წარმოადგენს ავტობუსი. შაბათობით და ებრაული დღესასწაულების დროს ავტობუსების კომპანიები არ მუშაობენ. ისრაელის ყველა მსხვილ ქალაქში და ბენ-გურიონის აეროპორტში განლაგებულია ავტომობილების გამქირავებელი კომპანიების ოფისები. მანქანის დაქირავება შეუძლია ნებისმიერ პირს, რომელსაც შეუსრულდა 21 წელი და ფლობს მოქმედ მართვის მოწმობას და საერთაშორისო საკრედიტო ბარათს. სარკინიგზო მარშრუტები სრულდება შემდეგი მიმართულებით: თელ-ავივიდან ჩრდილოეთით ნაჰარიამდე, თელ-ავივიდან სამხრეთით – რეხოვოთამდე. == მემკვიდრეობა == * [[იერუსალიმი]] — ძველი ქალაქი, იაფოს და შხემის კარები, [[გოდების კედელი]], [[კლდის გუმბათი]] — მეჩეთი ალ-აქსა, [[უფლის საფლავის ტაძარი]], [[ვია დოლოროსა]], [[იერუსალიმის ჯვრის მონასტერი]]; * <!--[[ბეთლემი (ისრაელი)|ბეთლეხემ]] — შობის ეკლესია (IV ს.), იესო ქრისტეს დაბადების ადგილი; სხვა -->ქრისტიანული ადგილები — [[ნაზარეთი]], [[კაპერნაუმი]]; * [[იერიქონი]] — სინაგოგა (VI ს.), ხალიფების სასახლე (VIII ს.); * [[მკვდარი ზღვა]] — (მასადის ციხე-სიმაგრე). == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.cbs.gov.il/reader/newhodaot/hodaa_template.html?hodaa=201111336 ისრაელის სტატისტიკის ბიურო] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{აზიის ქვეყნები}} {{შუა აღმოსავლეთის თემები}} {{წითელი ზღვის მოსაზღვრე ქვეყნები}} {{authority control}} [[კატეგორია:ისრაელი|*]] [[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნები]] [[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]] [[კატეგორია:არაბულენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ბირთვული ქვეყნების სია]] dlv6m3rb9tj2cn8sokaays4ntx0cz74 0 8951 4830917 4829843 2025-07-11T08:26:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830917 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = პრაღა |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი =ქალაქის მერი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |დაქვემდებარება = დედაქალაქი |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = }} '''პრაღა''' ({{lang-cz|Praha}}) — [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[დედაქალაქი]], ქვეყნის პირველი და [[ევროკავშირი|ევროკავშირის]] მე-13 უდიდესი ქალაქი,<ref>{{cite web|url=http://worldinfozone.com/facts.php?country=CzechRepublic |title=Czech Republic Facts |publisher=World InfoZone |accessdate=14 April 2011}}</ref> [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] ისტორიული დედაქალაქი. მდებარეობს მდინარე [[ვლტავა|ვლტავის]] ხეობაში. ქალაქის ურბანული ნაწილის მცხოვრებთა რიცხვი 1.3 მილიონი, ხოლო მეტროპოლიტური არეალის – 2.7 მილიონია. პრაღაში ოკეანური კლიმატია, რომლისთვისაც შედარებით თბილი ზაფხული და გრილი ზამთარია დამახასიათებელი. პრაღა [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური ევროპის]] პოლიტიკური, კულტურული და ეკონომიკური ცენტრია. ქალაქი რომანულ პერიოდში დაარსდა და გოთიკის, [[რენესანსი|რენესანსისა]] და [[ბაროკო]]ს პერიოდებში მძლავრი კულტურული აღმავლობა განიცადა. პრაღა [[ბოჰემიის სამეფო|ბოჰემიის სამეფოს]] დედაქალაქი და რამდენიმე [[საღვთო რომის იმპერატორთა სია|საღვთო რომის იმპერატორის]] რეზიდენცია იყო, მათ შორის ყველაზე აღსანიშნავია [[ჩარლზ I]].<ref>{{cite web|url=http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/cz.htm |title=Czech Republic |publisher=Worldatlas.com |accessdate=4 December 2011}}</ref> პრაღა ჰაბსბურგთა მონარქიის და ავსტრია-უნგრეთის იმპერიის მნიშვნელოვანი ქალაქი იყო. მან მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ბოჰემურსა და [[პროტესტანტული რეფორმაცია|პროტესტანტულ რეფორმაციებში]], [[ოცდაათწლიანი ომი|ოცდაათწლიან ომში]], ხოლო [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] ისტორიაში, როგორც [[ჩეხოსლოვაკია|ჩეხოსლოვაკიის]] დედაქალაქმა, მსოფლიო ომებსა და კომუნისტური რეჟიმის პერიოდში.<ref>{{cite web|url=http://www.hedgie.eu/pages/history.php|archive-url=http://arquivo.pt/wayback/20160518044935/http://www.hedgie.eu/pages/history.php|url-status=dead|archive-date=18 May 2016|title=Short History of Bohemia, Moravia and then Czechoslovakia and Czech Republic|website=hedgie.eu|date=2015|accessdate=7 April 2016|archiveurl=http://arquivo.pt/wayback/20160518044935/http://www.hedgie.eu/pages/history.php|archivedate=18 მაისი 2016}}</ref> ქალაქში მრავალი ცნობილი კულტურული ღირშესანიშნაობა მდებარეობს, რომელთა შორის აღსანიშნავია პრაღის სასახლე, [[კარლის ხიდი]], [[წმინდა ვიტის კათედრალური ტაძარი]] და ძველი ქალაქის მოედანი, სადაც რატუშას კოშკზე პრაღის ასტრონომიულ საათს შეხვდებით. 1992 წლიდან პრაღის ისტორიული ცენტრი [[იუნესკო]]ს მიერ [[მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია ევროპაში|მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სიაშია]] შეტანილი. პრაღაში ათზე მეტი დიდი მუზეუმი, ამასთანავე უამრავი თეატრი, გალერეა და კინოთეატრი მდებარეობს. ქალაქი თანამედროვე სატრანსპორტო სისტემითაა აღჭურვილი. პრაღაში უამრავი საჯარო და კერძო სკოლა მდებარეობს. [[კარლის უნივერსიტეტი]], რომელიც პრაღის უნივერსიტეტის სახელწოდებითაცაა ცნობილი, ჩეხეთის უდიდესი და ყველაზე პრესტიჟული, ხოლო ცენტრალური ევროპის უძველესი უნივერსიტეტია.<ref>{{cite web|url=http://www.cuni.cz |title=Charles University Official Website}}</ref> პრაღას მინიჭებული აქვს „ალფა“ რანგის [[გლობალური ქალაქი]]ს სტატუსი. 2019 წელს ქალაქი მერსერის კვლევის მიხედვით, მსოფლიოს ქალაქებს შორის სიცოცხლისუნარიანობის დონით 69-ე ადგილზე დასახელდა.<ref>{{Cite web|url=https://mobilityexchange.mercer.com/Insights/quality-of-living-rankings|title=Quality of Living City Ranking {{!}} Mercer|website=mobilityexchange.mercer.com|access-date=30 May 2019}}</ref> პრაღა პოპულარული ტურისტული დანიშნულების ადგილია. 2017 წლის კვლევის მიხედვით, ქალაქს ყოველწლიურად 8.5 მილიონზე მეტი მნახველი სტუმრობს. ამავე წელს პრაღა ევროპის მეხუთე ყველაზე მონახულებულად ქალაქად დასახელდა [[ლონდონი]]ს, [[პარიზი]]ს, [[რომი]]სა და [[სტამბოლი]]ს შემდეგ.<ref>{{cite news |title=Top 100 City Destinations Revealed: Prague among Most Visited in the World |url=https://news.expats.cz/czech-tourism/top-100-city-destinations-revealed-prague-among-visited-europe-world/ |work=Expats.cz |date=8 November 2017 |access-date=28 ივლისი 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180829072053/https://news.expats.cz/czech-tourism/top-100-city-destinations-revealed-prague-among-visited-europe-world/ |archivedate=29 აგვისტო 2018 }}</ref> == ისტორია== ===XX საუკუნე=== ====ჩეხოსლოვაკიის პირველი რესპუბლიკა==== პირველი მსოფლიო ომი ავსტრია-უნგრეთის დამარცხებით და ჩეხოსლოვაკიის წარმოქმნით დასრულდა. რესპუბლიკის დედაქალაქად პრაღა დასახელდა. ამ პერიოდში პრაღა ინდუსტრიულად განვითარებული ჭეშმარიტად ევროპული დედაქალაქი იყო. 1930 წლისთვის ქალაქის მცხოვრებთა რიცხვი 850 000 იყო. ====მეორე მსოფლიო ომი==== 1939 წლის 15 მარტს პრაღაში [[ადოლფ ჰიტლერი]]ს ბრძანებით გერმანიის არმია შევიდა. 16 მარტს მან პრაღის სასახლიდან ქალაქი [[ბოჰემიისა და მორავიის პროტექტორატი|ბოჰემიისა და მორავიის პროტექტორატად]] გამოაცხადა. მთელი მისი არსებობის მანძილზე პრაღა ეთნიკურად მრავალფეროვანი ქალაქი იყო.<ref name=TOT1>{{cite web|url=http://www.atlas-europa.de/t04/bevoelkerung/europ_staedte/pdf/BevStaedte-Tabelle_dt.pdf |title=Einwohnerzahl europäischer Städte |quote=Prag insgesamt 1940 928.000|language=de}}</ref> მისი მაცხოვრებლების უმრავლესობას [[ჩეხები]], [[გერმანელები]] და [[ებრაელები]] შეადგენდნენ.<ref name=JEW1>{{cite web|url=http://www.jüdische-gemeinden.de/index.php/gemeinden/p-r/1593-prag|title=Aus der Geschichte jüdischer Gemeinden|quote=1937/38 ca. 45.000|language=de}}</ref> 1939 წლიდან, მას შემდეგ, რაც ქვეყანა [[მესამე რაიხი|ნაცისტურმა გერმანიამ]] დაიპყრო, პრაღელ ებრაელთა უმრავლესობა [[ჰოლოკოსტი|ჰოლოკოსტს]] შეეწირა. ქალაქში 1942 წელს ჩეხოსლოვაკიელმა დივერსანტებმა ნაცისტური გერმანიის ერთ-ერთი უძლიერესი ადამიანი, სახელმწიფო და სამხედრო მოღვაწე – [[რაინჰარდ ჰაიდრიხი]] მოკლეს, რასაც ჰიტლერის სისხლიანი [[რეპრესია|რეპრესიები]] მოჰყვა.<ref>Bryant, Chad (2007). ''Prague in Black: Nazi Rule and Czech Nationalism''. Cambridge, MA: Harvard University Press, p.&nbsp;167ff. {{isbn|978-0674024519}}</ref> 1945 წლის თებერვალში [[აშშ]]-ს საჰაერო სამხედრო ძალებმა პრაღაში დაბომბვითი რეიდები განახორციელეს. ამერიკელთა იერიშის შედეგად 701 ადამიანი დაიღუპა და 1000-ზე მეტი დაშავდა, დაინგრა შენობა-ნაგებობები, ქარხნები და ისტორიული ღირშესანიშნაობები, მათ შორის ემაუსის მონასტერი.<ref name="Bombing">{{cite web|url=http://www.praguepost.com/archivescontent/40592-looking-back-at-the-bombing-of-prague.html|title=Looking Back at the Bombing of Prague |website= [[The Prague Post]] |date=14 February 1945 |accessdate=4 December 2011}}</ref> ნგრევას მრავალი ისტორიული ნაგებობა გადაურჩა და ზარალი, რომელიც პრაღას მიადგა, იმ პერიოდში სხვა ქალაქების ზარალთან შედარებით მცირე იყო. ამერიკელმა პილოტებმა პრაღაში განხორციელებულ რეიდებს ნავიგაციური შეცდომა უწოდეს. ამავე წლის მარტის თვეში პრაღის სამხედრო ქარხნებში მიზანმიმართული დარბევა განხორციელდა, რომელსაც 370 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა.<ref>{{cite web |title=The bombing of Prague from a new perspective |url=http://www.radio.cz/en/section/czech-history/the-bombing-of-prague-from-a-new-perspective |publisher=Radio Prague |accessdate=10 June 2018 }}</ref> 1945 წლის 5 მაისს, გერმანიის კაპიტულაციამდე ორი დღით ადრე, პრაღაში გერმანელთა წინააღმდეგ აჯანყება დაიწყო, რომელიც ქალაქის ქუჩებში მხარეებს შორის სასტიკ სისხლიან დაპირისპირებაში გადაიზარდა. აჯანყება ოთხი დღის მანძილზე გაგრძელდა და მას რამდენიმე ათასი ჩეხი შეეწირა. 9 მაისს პრაღაში მე-3 [[წითელი არმია]] სრულიად გაუთვალისწინებლად [[პრაღის ოპერაცია|შევიდა]]. პრაღის გერმანული მოსახლეობის უმრავლესობა ქალაქიდან გაიქცა ან „[[ ედუარდ ბენეში|ბენეშის]] დეკრეტების“ საფუძველზე გააძევეს. ====ცივი ომი==== [[File:Havla 1989.jpg|thumb|[[ხავერდოვანი რევოლუცია]] 1989 წლის ნოემბერში]] პრაღა საბჭოთა კავშირის სამხედრო და პოლიტიკური კონტროლის ქვეშ იმყოფებოდა. 1955 წელს ლეტნას გორაკზე [[იოსებ სტალინი|იოსებ სტალინის]] [[მონუმენტი]] გაიხსნა, რომელიც 1962 წელს დაანგრიეს. 1967 წელს ქალაქში ჩეხოსლოვაკ მწერალთა მე-4 კონგრესი ჩატარდა, რომელზეც [[კომუნიზმი|კომუნისტური]] რეჟიმის წინააღმდეგ მტკიცედ გამოკვეთილი პოზიციები დაფიქსირდა.<ref>{{cite web|last1=Pehe|first1=Jiří|title=Post-Communist Reflections of the Prague Spring|url=http://www.pehe.cz/Members/redaktor/post-communist-refections-of-the-prague-spring|website=Jiří Pehe}}</ref> 1967 წლის 31 ოქტომბერს პრაღაში სტუდენტური დემონსტრაცია ჩატარდა, რამაც ჩეხოსლოვაკიის კომუნისტური პარტიის ახალი მდივნის, [[ალექსანდრე დუბჩეკი|ალექსანდრე დუბჩეკის]] უკმაყოფილება გამოიწვია, რის შემდეგაც მან გადაწყვიტა [[სოციალიზმი]]სთვის ადამიანური სახე მიეცა. სოციალიზმის ჰუმანიზაციას ემსახურებოდა პრაღის გაზაფხული, რომელიც დემოკრატიული გზით ინსტიტუციების განახლებას ისახავდა მიზნად. ამან [[საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტია|საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის]] უკმაყოფილება გამოიწვია. პარტიის პოლიტბიურომ დემოკრატიული გარდაქმნების ჩახშობა გადაწყვიტა. 1968 წლის 21 აპრილს პრაღაში [[ვარშავის პაქტი]]ს ქვეყნები შეიჭრნენ, რომელთა მხოლოდ რიგს [[ალბანეთი]] და [[რუმინეთი]] აკლდა. 1969 წლის იანვარსა და თებერვალში ჩეხმა სტუდენტებმა, [[იან პალახი|ან პალახმა]] და იან ზაიციმ, ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენების მიმართ პროტესტი [[თვითმკვლელობა|თვითმკვლელობით]] გამოხატეს. [[File:Mrakodrapy v Praze 2018.jpg|thumb|პრაღის მაღალსართულიანი შენობები [[პანკრაცი|პანკრაცში]]]] ====ხავერდოვანი რევოლუცია და მისი შემდგომი პერიოდი==== 1989 წელს სამართალდამცავების მიერ სტუდენტთა მშვიდობიანი დემონსტრაციის დარბევის შემდეგ, პრაღის ქუჩები მშვიდობიანი დემონსტრანტებით აივსო. ქალაქში [[ხავერდოვანი რევოლუცია]] განხორციელდა, რომლის შედეგადაც ქვეყანაში კომუნისტური რეჟიმი დაემხო და საპარლამენტო მმართველობა დამყარდა. პრაღა ჩეხეთის რესპუბლიკის დედაქალაქი გახდა. 1995 წლიდან პრაღაში აქტიურად დაიწყო მაღალსართულიანი შენობების მშენებლობა. 1990-იანი წლების ბოლოსთვის პრაღა კვლავ ევროპის მნიშვნელოვანი კულტურული ცენტრი გახდა. ქალაქის განვითარებაზე დიდი გავლენა მოახდინა [[გლობალიზაცია]]მ.<ref>{{cite news |last1=McAdams |first1=Michael |title=Global Cities as Centers of Cultural Influence: A Focus on Istanbul, Turkey |url=https://journals.openedition.org/transtexts/149 |work=Transtext(e)s Transcultures |date=1 September 2007 |pages=151–165 |doi=10.4000/transtexts.149}}</ref> 2000 წელს პრაღაში [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]]ს და [[მსოფლიო ბანკი]]ს სამიტები ჩატარდა, რასაც ქალაქში [[ანტიგლობალიზმი|ანტიგლობალისტური]] აჯანყებები მოჰყვა. 2002 წელს პრაღაში მომხდარმა დიდმა წყალდიდობებმა მრავალი ნაგებობა და მიწისქვეშა სატრანსპორტო სისტემა დააზიანა. ==გეოგრაფია== პრაღა ცენტრალურ ბოჰემიაში, მდინარე ვლტავაზე მდებარეობს. ქალაქის კოორდინატებია 50°05 ჩ. გ. 14°27 ა. გ. ამავე პარალელზე მდებარეობს ქალაქები: [[ფრანკფურტი]],<ref>{{cite web|title=Latitude and Longitude of World Cities: Frankfurt|url=http://www.infoplease.com/ipa/A0001769.html|accessdate=27 May 2011}}</ref> პარიზი<ref>{{cite web|title=Latitude and Longitude of World Cities|url=http://www.infoplease.com/ipa/A0001769.html|accessdate=27 May 2011}}</ref> და [[ვანკუვერი]].<ref>{{cite web|title=Latitude and Longitude of Vancouver, Canada|url=http://www.travelmath.com/cities/Vancouver,+Canada|accessdate=27 May 2011}}</ref> {{wide image|Prague Panorama - Oct 2010.jpg|1000px}} {{wide image|Sunrise in Prague.jpg|740px}} ===კლიმატი=== პრაღაში [[ოკეანური კლიმატი|ოკეანური ჰავაა]],<ref>{{Cite web|url=http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=81511&cityname=Prague,+Czech+Republic|title=Prague, Czech Republic Köppen Climate Classification (Weatherbase)|website=Weatherbase|access-date=2 July 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191218062646/http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=81511&cityname=Prague,+Czech+Republic|archivedate=18 დეკემბერი 2019}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=GyR6DwAAQBAJ&pg=PA23&lpg=PA23&dq=prague+koppen+cfb#v=onepage|title=Praga|last=Nogueira|first=Adeilson|publisher=Clube de Autores (managed)|language=pt}}</ref> რომელიც ნოტიო კონტინენტური ჰავის გავლენებს განიცდის. ზამთარი შედარებით ცივია. წლის ამ მონაკვეთში საშუალო ტემპერატურა 0 °C-ია. ნალექი თოვლის სახით დამახასიათებელია ნოემბრიდან მარტის თვემდე პერიოდისთვის. თოვლის ფენის სისქე ძირითადად 20 სანტიმეტრამდე აღწევს. ზაფხული ზომიერი და მზიანია. წლის ამ მონაკვეთში საშუალო ტემპერატურა 24 °C-ია, ხოლო ღამის პერიოდი საკმაოდ გრილია. პრაღაში [[ატმოსფერული ნალექები]]ს საშუალო წლიური რაოდენობა 500 მმ-ია. ოქტომბრიდან მარტის თვემდე პერიოდისთვის ტემპერატურული ინვერსიაა დამახასიათებელი, რასაც ცივი, ნისლიანი დღეები და ხანდახან ჰაერის დაბინძურებაც მოჰყვება. ქალაქში დასავლეთის ქარები ქრის, რომელთა საშუალო სიჩქარე 16 კმ/სთ-ია. {{Weather box |location=Prague (1981–2010 normals, extremes 1775-present) |metric first=Yes |single line=Yes |Jan record high C=17.4 |Feb record high C=19.2 |Mar record high C=22.5 |Apr record high C=28.8 |May record high C=32.5 |Jun record high C=37.9 |Jul record high C=37.8 |Aug record high C=37.4 |Sep record high C=33.1 |Oct record high C=27.0 |Nov record high C=19.5 |Dec record high C=17.4 |year record high C=37.9 |Jan high C=2.6 |Feb high C=4.4 |Mar high C=9.1 |Apr high C=15.1 |May high C=20.3 |Jun high C=22.8 |Jul high C=25.3 |Aug high C=25.1 |Sep high C=19.9 |Oct high C=14.2 |Nov high C=7.2 |Dec high C=3.4 |year high C= |Jan mean C=0.1 |Feb mean C=1.3 |Mar mean C=5.3 |Apr mean C=10.1 |May mean C=15.0 |Jun mean C=17.8 |Jul mean C=19.9 |Aug mean C=19.6 |Sep mean C=15.2 |Oct mean C=10.3 |Nov mean C=4.6 |Dec mean C=1.1 |Jan low C=−2.4 |Feb low C=−1.8 |Mar low C=1.5 |Apr low C=5.1 |May low C=9.7 |Jun low C=12.7 |Jul low C=14.5 |Aug low C=14.2 |Sep low C=10.5 |Oct low C=6.4 |Nov low C=2.1 |Dec low C=−1.1 |year low C= |Jan record low C=−27.5 |Feb record low C=−27.1 |Mar record low C=−27.6 |Apr record low C=−8.0 |May record low C=−2.3 |Jun record low C=1.9 |Jul record low C=6.7 |Aug record low C=6.4 |Sep record low C=0.7 |Oct record low C=−7.5 |Nov record low C=−16.9 |Dec record low C=−24.8 |year record low C=−27.6 |precipitation colour=green |Jan precipitation mm=34 |Feb precipitation mm=30 |Mar precipitation mm=40 |Apr precipitation mm=34 |May precipitation mm=63 |Jun precipitation mm=70 |Jul precipitation mm=82 |Aug precipitation mm=75 |Sep precipitation mm=47 |Oct precipitation mm=34 |Nov precipitation mm=40 |Dec precipitation mm=38 |year precipitation mm=587 |Jan snow mm=179 |Feb snow mm=159 |Mar snow mm=103 |Apr snow mm=29 |May snow mm=0 |Jun snow mm=0 |Jul snow mm=0 |Aug snow mm=0 |Sep snow mm=0 |Oct snow mm=1 |Nov snow mm=84 |Dec snow mm=159 |year snow mm=714 |Jan precipitation days=5.7 |Feb precipitation days=5.2 |Mar precipitation days=6.6 |Apr precipitation days=5.8 |May precipitation days=8.5 |Jun precipitation days=9.4 |Jul precipitation days=8.9 |Aug precipitation days=8.4 |Sep precipitation days=7.3 |Oct precipitation days=5.5 |Nov precipitation days=7.1 |Dec precipitation days=5.9 |year precipitation days= |Jan humidity=86 |Feb humidity=83 |Mar humidity=77 |Apr humidity=69 |May humidity=70 |Jun humidity=71 |Jul humidity=70 |Aug humidity=71 |Sep humidity=76 |Oct humidity=81 |Nov humidity=87 |Dec humidity=88 |year humidity=77 |Jan dew point C=-4.6 |Feb dew point C=-3.5 |Mar dew point C=-1.1 |Apr dew point C=2.0 |May dew point C=7.0 |Jun dew point C=10.3 |Jul dew point C=11.6 |Aug dew point C=11.5 |Sep dew point C=9.1 |Oct dew point C=5.1 |Nov dew point C=0.6 |Dec dew point C=-2.9 |year dew point C=3.8 |Jan sun=50.0 |Feb sun=72.4 |Mar sun=124.7 |Apr sun=167.6 |May sun=214.0 |Jun sun=218.3 |Jul sun=226.2 |Aug sun=212.3 |Sep sun=161.0 |Oct sun=120.8 |Nov sun=53.9 |Dec sun=46.7 |year sun=1667.9 |Jan uv=1 |Feb uv=1 |Mar uv=3 |Apr uv=4 |May uv=6 |Jun uv=7 |Jul uv=6 |Aug uv=6 |Sep uv=4 |Oct uv=2 |Nov uv=1 |Dec uv=1 |source 1=''World Meteorological Organization'' (temperature and rainfall 1981–2010)<ref>{{Cite web |url=https://www.chmi.cz/historicka-data/pocasi/uzemni-teploty# |title=The Climate of Prague 1981–2010 (Temperatures, Humidity) |publisher=Czech Hydrometeorological Institute |access-date=9 May 2016 |language=cs |archive-date=18 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210118083942/https://www.chmi.cz/historicka-data/pocasi/uzemni-teploty |url-status=live}}</ref> [[NOAA]]<ref name=NOAA >{{cite web |url=https://www.ncei.noaa.gov/pub/data/normals/WMO/1961-1990/RA-VI/CZ/11518.TXT |title=Praha Climate Normals 1961–1990 (Precipitation, Precipitation days, Snow, Sunhours) |publisher=National Oceanic and Atmospheric Administration|access-date=28 February 2013}}</ref> and Weather Atlas<ref>{{Cite web |url=https://www.weather-atlas.com/en/czech-republic/prague-climate |title=Prague, Czech Republic – Detailed climate information and monthly weather forecast |publisher=Yu Media Group |website=Weather Atlas|access-date=2 July 2019 |archive-date=2 July 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702211837/https://www.weather-atlas.com/en/czech-republic/prague-climate |url-status=live}}</ref> |date=July 2018 |source= }} ==ადმინისტრაცია== ===ადმინისტრაციული დაყოფა=== პრაღა ჩეხეთის რესპუბლიკის დედაქალაქი და შესაბამისად, სამთავრობო ქალაქია. მას როგორც მუნიციპალური, აგრეთვე რეგიონალური სტატუსიც აქვს. ქალაქი 10 მუნიციპალურ და 22 ადმინისტრაციულ რეგიონად, 57 მუნიციპალურ ნაწილად და 112 საკადასტრო ნაწილადაა დაყოფილი. ===ქალაქის ხელისუფლება=== პრაღას ავტონომიურად ქალაქის ასამბლეა მართავს, რომელიც მუნიციპალური არჩევნების შედეგად არჩეული 55-დან 70-მდე წევრისგან შედგება. პრაღის აღმასრულებელი ორგანო ქალაქის საბჭოა, რომლის წევრებსაც ქალაქის ასამბლეა ირჩევს. პრაღის მუნიციპალური ოფისი, იგივე მერია, ქალაქის მერის ჩათვლით 11 წევრისგან შედგება. ისინი გეგმავენ და ამზადებენ ასამბლეის შეხვედრებს და უზრუნველყოფენ დადგენილებების შესრულებას. ==მოსახლეობა== 2020 წლის აღწერის მიხედვით, პრაღის მოსახლეობა 1,324,277 ადამიანს შეადგენს, ხოლო [[მოსახლეობის სიმჭიდროვე]] კმ²-ზე 2,700 ადამიანია.<ref>{{cite web |title=Population of Municipalities – 1 January 2020|url=https://www.czso.cz/csu/czso/population-of-municipalities-1-january-2019|publisher=Czech Statistical Office|date=2020-04-30}}</ref> 2011 წლის აღწერის მიხედვით, დედაქალაქის მოსახლეობის 14% საზღვარგარეთაა დაბადებული, რაც ჩეხეთის ქალაქებს შორის უმაღლესი მაჩვენებელია,<ref>{{cite news|title=Census shows population rise in Prague|url=http://praguemonitor.com/2012/01/24/census-shows-population-rise-prague|publisher=Prague Daily Monitor|agency=Czech News Agency (ČTK)|date=24 January 2012|accessdate=16 April 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140416205818/http://praguemonitor.com/2012/01/24/census-shows-population-rise-prague|archivedate=16 April 2014}}</ref> ხოლო მოსახლეობის 64.8% ეთნიკურად [[ჩეხები|ჩეხია]], რაც ქვეყნის საშუალო მაჩვენებელზე მაღალია. ==ეკონომიკა== ჩეხეთის ინვესტიციების 20% დედაქალაქშია თავმოყრილი, ამიტომ პრაღა ქვეყნის ყველაზე ძლიერი რეგიონული ეკონომიკური ცენტრია. დედაქალაქში ჩეხეთის [[მშპ]]-ს 25% გამომუშავდება.<ref name=CDAP>{{cite web|title=Prague Strategic Plan, 2008 Update |url=http://www.iprpraha.cz/uploads/assets/soubory/data/strategicky_plan/angl2008_web.pdf |website=Official site|publisher=City Development Authority Prague|year=2010|accessdate=22 April 2010}}</ref> 2017 წლის მონაცემების მიხედვით, პრაღის რეგიონში მშპ ერთ სულ მოსახლეზე [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|მსყიდველობითი უნარის პარიტეტთან]] მიმართებაში 56,200 ევროა.<ref>{{Cite web|url=https://ec.europa.eu/eurostat/web/regions/data/main-tables|title=Main tables – Eurostat|website=ec.europa.eu|language=en-GB|access-date=4 November 2018}}</ref> 1990 წლებიდან ქალაქის ეკონომიკა ინდუსტრიული წარმოებიდან სერვისის სექტორზე ორიენტირებული გახდა. პრაღაში დასაქმებულთა 80% მომსახურების სფეროში მუშაობს. [[ტურიზმი]] პრაღის ეკონომიკის ერთ-ერთი პრიორიტეტული დარგია. ქვეყნის ტურიზმიდან მიღებული შემოსავლის ნახევარი დედაქალაქს ეკუთვნის. თანამედროვე პრაღის ეკონომიკა ძირითადად [[ექსპორტი|ექსპორტსა]] და სერვისის სექტორზეა დაფუძნებული. 2010 წლის კვლევის მიხედვით, პრაღა ცენტრალური და აღმოსავლეთი ევროპის საუკეთესო საქმიანი ქალაქია.<ref>{{cite news|first=Cat |last=Contiguglia |url=http://www.praguepost.com/business/6003-prague-is-best-cee-city-for-business-survey.html |title=Prague Is Best CEE City for Business&nbsp;– Survey |work=[[The Prague Post]] |date=13 October 2010 |accessdate=14 April 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101125092300/http://www.praguepost.com/business/6003-prague-is-best-cee-city-for-business-survey.html |archivedate=25 November 2010 |df= }}</ref> ==კულტურა== [[File:Praha Rudolfinum isometric.jpg|thumb|მარცხნივ|რუდოლფინუმი, საკონცერტო და საგამოფენო დარბაზი]] [[File:Prague Congress Centre (1).JPG|thumb|პრაღის კონგრესის ცენტრი, რომელმაც სხვადასხვა საერთაშორისო სამიტებს უმასპინძლა]] [[File:Kafka statue Prague.jpg|thumb|upright|[[ფრანც კაფკა]]ს მონუმენტი, რომელიც ესპანურ სინაგოგასთან მდებარეობს]] პრაღა ევროპის ერთ-ერთი კულტურული ცენტრია და ყოველწლიურად მრავალ კულტურულ ღონისძიებას მასპინძლობს. ქალაქის უმნიშვნელოვანესი კულტურული დაწესებულებაა ეროვნული თეატრი, სადაც 1787 წელს [[მოცარტი|მოცარტის]] ''„[[დონ ჯოვანი]]ს“'' პრემიერა შედგა. სხვა კულტურულ ინსტიტუციებს შორის აღსანიშნავია ჩეხეთის ფილარმონიული ორკესტრი, პრაღის სიმფონიური ორკესტრი და პრაღის სახელმწიფო ოპერა. ქალაქში მრავალი მსოფლიო დონის მუზეუმი მდებარეობს, მათ შორისაა ეროვნული მუზეუმი, პრაღის მუზეუმი, პრაღის ებრაული მუზეუმი, [[ალფონს მუხა]]ს მუზეუმი, დეკორატიული ხელოვნების მუზეუმი და [[ეროვნული გალერეა (პრაღა)|ეროვნული გალერეა]]. პრაღაში ასობით საკონცერტო დარბაზი, გალერია, კინოთეატრი და მუსიკალური კლუბია. ქალაქი არაერთ მუსიკალურ ფესტივალს მასპინძლობს, რომელთა შორისაა პრაღის საგაზაფხულო და საშემოდგომო საერთაშორისო მუსიკალური ფესტივალები, პრაღის საერთაშორისი ორგანის ფესტივალი და პრაღის საერთაშორისო ჯაზის ფესტივალი. ასევე ქალაქში კინოფესტივალებიც ტარდება, მათ შორის აღსანიშნავია „ერთიანი სამყარო“, რომელიც ყოველწლიურად პრაღასა და ჩეხეთის სხვა 36 ქალაქში ტარდება. დედაქალაქში გამართულ ყოველწლიურ კულტურულ ღონისძიებებს შორისაა პრაღის მწერალთა ფესტივალი, პრაღის ფოლკლორის დღეები და [[შექსპირი|შექსპირის]] საზაფხულო ფესტივალი. ჰოლივუდის იმ ფილმების ჩამონათვალში, რომლებშიც მოქმედება პრაღაში ხდება, შედის ''ნარნიას ქრონიკები'', ''ევროტური'', ''ვან ჰელსინგი'' და ''ადამიანი ობობა: სახლიდან შორს''. პრაღაში გადაღებულია ''[[ამადეუსი (ფილმი)|ამადეუსი]]'' – [[მილოშ ფორმანი]]ს ბიოგრაფიული ფილმი ცნობილ კომპოზიტორ ამედეუს ვოლფგანგ მოცარტზე. ევროპაში იაფფასიანმა ავიარეისებმა პრაღაში ტურისტთა რიცხვი კიდევ უფრო გაზარდა, რომლებიც ქალაქის მუზეუმებსა და ღირშესანიშნაობებს სტუმრობენ. პრაღაში მრავალი ნაგებობა ცნობილმა არქიტექტორებმა განაახლეს, რომელთა შორის არიან [[ფრენკ გერი]], [[ჟან ნუველი]] და ადოლფ ლოსი. ბოლო დროს პრაღაში ჩატარებული ღონისძიებებია: * საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის 2000 წლის სამიტი * [[ნატო]]ს 2002 წლის სამიტი * [[საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი]]ს 2004 წლის სესია * [[საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი]]ს 2006 წლის გენერალური ასამბლეა * აშშ-სა და [[რუსეთი]]ს 2010 წლის სამიტი ==განათლება== ქალაქში ცხრა საჯარო და 30 კერძო უნივერსიტეტო მდებარეობს,<ref>{{cite web|title=Seznam vysokých škol a univerzit|url=http://www.vejska.cz/vysoke-skoly/prehled?|website=Vejska.cz}}</ref> მათ შორისაა კარლის უნივერსიტეტი, ჩეხეთის ტექნიკური უნივერსიტეტი, ეკონომიკის უნივერსიტეტი, ქიმიისა და ტექნოლოგიების უნივერსიტეტი და სახვითი ხელოვნების აკადემია. პრაღაში განლაგებულია საერთაშორისო საგანმანათლებლო ინსტიტუციები, მათ შორისაა [[ნიუ-იორკის უნივერსიტეტი]], ფრანგული ალიანსი და [[გოეთეს ინსტიტუტი|გოეთეს]], სერვანტესისა და ადამ მიცკევიჩის ინსტიტუტები. ==სამეცნიერო, კვლევითი და მაღალტექნოლოგიური ცენტრები== პრაღა ქვეყნის კვლევითი ცენტრია. ქალაქში ჩეხეთის მეცნიერებათა აკადემიის 54 ინსტიტუტიდან 39 მდებარეობს, მათ შორის [[ფიზიკა|ფიზიკის]], [[მიკრობიოლოგია|მიკრობიოლოგიის]], [[ორგანული ქიმია|ორგანული ქიმიის]] და [[ბიოქიმია|ბიოქიმიის]]. დედაქალაქში ათი საჯარო კვლევითი ინსტიტუტი და ოთხი ბიზნეს ინკუბატორი მდებარეობს. 2019 წელს კლინიკური და ექსპერიმენტული მედიცინის ინსტიტუტი ევროპის უდიდესი [[ტრანსპლანტაცია|ტრანსპლანტაციური]] ცენტრი იყო.<ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.praguemorning.cz/europes-largest-organ-transplant-center-is-in-prague/|title=Europe's Largest Organ Transplant Center is in Prague|last=B|first=Petr|date=27 January 2020|website=[[Prague Morning]]|language=en-US|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=28 January 2020}}</ref> პრაღის უნივერსიტეტები მნიშვნელოვან სამეცნიერო და კვლევით ცენტრებს წარმოადგენენ. 2008 წლის მონაცემებით, 13,000 მკვლევართაგან 3% ქალაქის ეკონომიკურად აქტიური მოსახლეობის ნაწილს შეადგენდა, ხოლო კვლევითი საქმიანობაზე დახარჯული თანხა 901.3 მილიონი ევრო იყო.<ref>J. Pechlát (2010).''"[http://teorievedy.flu.cas.cz/index.php/tv/article/view/46/39 Prague as a knowledge city-region]"'' In: Teorie vědy, XXXI/3–4 2009, The Institute of Philosophy of the AS CR, pp. 247–267.</ref> == ტრანსპორტი == [[File:Praha - Metro - Staroměstská (7503784584).jpg|thumb|მარცხნივ|[[სტარომესტსკა (პრაღის მეტრო)|სტარომესტსკა]], პრაღის მეტროპოლიტენის სადგური]] პრაღის საზოგადოებრივი სატრანსპორტო სისტემა [[მეტროპოლიტენი|მეტროს]], [[რკინიგზა|რკინიგზის]], [[ავტობუსი|ავტობუსებისა]] და [[ტრამვაი|ტრამვაების]] სისტემებს მოიცავს. [[საზოგადოებრივი ტრანსპორტი]]თ სარგებლობის მიხედვით პრაღა მსოფლიოში ერთ-ერთი პირველი ქალაქია.<ref>{{cite web|title=Endurance|url=http://www.epomm.eu/endurance/index.php?id=2809&city=454|publisher=Mgr. Jaroslav Mach|accessdate=1 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907214835/http://www.epomm.eu/endurance/index.php?id=2809&city=454|archivedate=7 სექტემბერი 2017}}</ref> მგზავრთა რიცხვი წელიწადში საშუალოდ 1.2 მილიარდია. 2017 წელს პრაღაში მგზავრობათა 52% საზოგადოებრივი ტრანსპორტით განხორციელდა, 24,5% – ავტომობილით, 22,4% – ფეხით, 0,4% – ველოსიპედით და 0,5% – თვითმფრინავით.<ref>{{Cite web|url=https://mhd86.cz/2017/06/27/cim-cestujeme-po-praze-52-cest-pripada-na-mhd-cyklodopravu-tvori-04/|title=Čím cestujeme po Praze? 52% cest připadá na MHD, cyklodopravu tvoří 0,4%|date=27 June 2017|website=mhd86.cz|language=cs-CZ|access-date=2 September 2019}}</ref> [[პრაღის მეტროპოლიტენი]] სამი ხაზისგან შედგება, რომლებიც 1974, 1978 და 1985 წლებში ამოქმედდა. 2012 წელს მეტროთი 589.2 მილიონმა მგზავრმა ისარგებლა,<ref name="annual-report-2012">{{cite web|url=http://www.dpp.cz/download-file/6145/annual_report_2012_en.pdf|title=Annual Report 2012|publisher=Public Transport Company of the Capital City of Prague|date=2012|page=66|accessdate=7 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130921053507/http://www.dpp.cz/download-file/6145/annual_report_2012_en.pdf|archivedate=21 სექტემბერი 2013}}</ref> რითაც პრაღის მეტროპოლიტენი ევროპაში მგზავრთა გამტარობის მიხედვით მე-5 ადგილზე დასახელდა. ქალაქში ტრამვაის 34 ხაზია. პრაღის ტრამვაის სისტემა სიგრძის მიხედვით მეთორმეტეა მსოფლიოში და 857 ტრამვაისგან შედგება,<ref>{{cite news |title=Pražská MHD loni přepravila o 9,6 procent více cestujících. Využila ji více než miliarda lidí |url=https://zpravy.aktualne.cz/ekonomika/prazske-mhd-loni-prepravilo-o-9-6-procent-vice-cestujicich-v/r~aea5fd16035b11e794440025900fea04/?redirected=1532945371 |work=Aktuálně.cz |date=7 March 2017 |language=cs-CZ}}</ref> რითაც [[მოსკოვი]]სა და [[ბუდაპეშტი]]ს შემდეგ მსოფლიოში მესამე ადგილს იკავებს. წლიურად პრაღის ტრამვაით 360 მილიონზე მეტი მგზავრი სარგებლობს. [[File:Prago-Ruzyně, flughaveno, el-aera vido, 7.jpeg|thumb|ვაცლავ ჰაველის სახელობის აეროპორტი]] პრაღაში დაახლოებით 300 მარშრუტის ავტობუსი მოძრაობს. პრაღაში [[ვაცლავ ჰაველი|ვაცლავ ჰაველის]] სახელობის აეროპორტი მდებარეობს, რომელიც ქვეყანაში უდიდესი, ხოლო ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპაში ერთ-ერთი ყველაზე გადატვირთულია. 2018 წელს აეროპორტი 16.8 მილიონ მგზავრს მოემსახურა. [[ველოსიპედი|ველოსიპედით]] სიარული როგორც სპორტული, ისე რეკრეაციული მიზნით ქალაქში დიდი პოპულარობით სარგებლობს.<ref>{{Cite news|url=https://prahounakole.cz/2014/08/potencial-cyklodopravy-v-praze/|title=Potenciál cyklodopravy v Praze|date=4 August 2014|work=Prahou na kole|access-date=3 December 2018|language=cs-CZ|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181124105658/https://prahounakole.cz/2014/08/potencial-cyklodopravy-v-praze/|archivedate=24 ნოემბერი 2018}}</ref> 2018 წელს ველოსიპედით, როგორც სამგზავრო საშუალებით მოსარგებლეთა რაოდენობას ქალაქის მცხოვრებთა 2% შეადგენდა. 2017 წლის მონაცემებით, ქალაქში 178 კილომეტრის სიგრძის ველობილიკი და 48 კილომეტრის სიგრძის ველოსიპედის მოძრაობის ზოლია.<ref>{{Cite web|url=http://www.tsk-praha.cz/static/webbooks/udi-rocenka-2017-cz/index.html|title=Yearbook of transport in Prague 2017|website=TSK-praha.cz|archive-url=|archive-date=|url-status=|access-date=3 December 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181208031412/http://www.tsk-praha.cz/static/webbooks/udi-rocenka-2017-cz/index.html|archivedate=8 დეკემბერი 2018}}</ref> ==საერთაშორისო ურთიერთობები== პრაღა დაძმობილებულია შემდეგ ქალაქებთან:<ref>{{cite web|title=Partnerská města HMP|url=http://zahranicnivztahy.praha.eu/jnp/cz/partnerska_mesta/index.html|website=zahranicnivztahy.praha.eu|publisher=Prague|language=cs|accessdate=20 August 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130625205859/http://zahranicnivztahy.praha.eu/jnp/cz/partnerska_mesta/index.html|archivedate=25 ივნისი 2013}}</ref> {{div col|colwidth=18em}} * [[ბერლინი]], გერმანია * [[ბრატისლავა]], სლოვაკეთი * [[ბრიუსელი]], ბელგია * [[ჩიკაგო]], აშშ * [[ფრანკფურტი]], გერმანია * [[ჰამბურგი]], გერმანია * [[კიოტო]], იაპონია * [[მოსკოვი]], რუსეთი * [[ნიურნბერგი]], გერმანია * [[ფენიქსი]], აშშ * [[სანქტ-პეტერბურგი]], რუსეთი * [[ტაიპეი]], ტაივანი {{div col end}} == გალერეა == [[ფაილი:prag altstadtpanorama rechts karlsbruecke.jpg|thumb|800px|center|[[კარლის ხიდი]] და ძველი ქალაქი (მარჯვნივ კარლის ხიდი, მარცხნივ რუდოლფინუმი)]]<br /> <div align="center"> <gallery> სურათი:prag_rathausturm_uhr.jpg|რატუშას საათი სურათი:prag_altstaedter_ring_st_nikolaus.jpg|წმ. ნიკოლოზის ტაძარი ძველი ქალაქის მოედანზე სურათი:prag_karlsbrücke_brückenturm_altstadtseite.jpg|[[კარლის ხიდი]], ხიდის კოშკურა ძველი ქალაქის მხარეს სურათი:prag_karlsbrücke_kleinseite.jpg|[[კარლის ხიდი]] სურათი:prag_karlsbrücke_moldauufer.jpg|[[კარლის ხიდი]] და ძველი ქალაქი (ვლტავას სანაპირო) სურათი:Prag_Pulverturm.jpg|თოფხანას კოშკი სურათი:prag_obecni_dûm_gemeindehaus.jpg|მუნიციპალიტეტის შენობა (Obecni Dûm) სურათი:prag_obecni_dûm_gemeindehaus_eingang.jpg|მუნიციპალიტეტის შენობა (Obecni Dûm), შესასვლელი სურათი:prag_obecni_dûm_café_innen.jpg|მუნიციპალიტეტის შენობა (Obecni Dûm), კაფე, შიდა მხარე სურათი:prag_rudolfinum.jpg|რუდოლფინუმი სურათი:prag_ginger_u_fred_gehry.jpg|ჯინჯერი და ფრედი, არქიტექტორი: [[გერი, ფრენკ|ფრენკ გერი]] სურათი:Exterior of St. Vitus Cathedral Prague 1.JPG|[[წმინდა ვიტის კათედრალური ტაძარი]] სურათი:Interior of St. Vitus Cathedral Prague 4.JPG|[[წმინდა ვიტის კათედრალური ტაძარი]] სურათი:Golden Lane 1.JPG|ოქროს ჩიხი სურათი:National Gallery Prague.JPG|[[პრაღის ეროვნული გალერეა]] სურათი:Prague at night.JPG|პრაღა ღამით სურათი:Prague Street in old town.JPG|ძველი ქალაქი სურათი:Prague View on Old Town.JPG|ხედი ძველ ქალაქზე </gallery> </div> == რესურსები ინტერნეტში == {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|616}} * [http://www.mypraha.info ჩემი პრაღა - ბლოგი პრაღის შესახებ] * [http://www.mypraha.info/gallery/ პრაღის ფოტოგალერეა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071212160024/http://www.mypraha.info/gallery/ |date=2007-12-12 }} * [http://colourtourcities.blogspot.com/2012_01_01_archive.html პრაღა – მომაჯადოებელი სამყარო] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროკავშირის დედაქალაქები}} {{ევროპის დედაქალაქები}} {{ევროპის კულტურული დედაქალაქები}} [[კატეგორია:პრაღა| ]] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:ევროპის დედაქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] [[კატეგორია:ევროპის კულტურული დედაქალაქები]] catcax5g9ctlujdbmn6qzjfcpx3f6xy 14 9960 4830576 3573362 2025-07-10T19:26:18Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830576 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Literary critics from Georgia}} [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქართველი მეცნიერები|ლიტერატურათმცოდნეები]] [[კატეგორია:ქართული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ქართველები საქმიანობის მიხედვით|ლიტერატურათმცოდნეები]] [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეობა]] 8pesdiifql2sojwvwoi6pgcavdaescc 14 11153 4830771 2444683 2025-07-11T05:57:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830771 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Secretaries of State of the United States}} [[კატეგორია:აშშ-ის მთავრობა|სახელმწიფო მდივნები]] [[კატეგორია:ამერიკელი პოლიტიკოსები|სახელმწიფო მდივნები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] nhzuueepp7xw8od03p35ke23w07ccnw 0 13456 4830499 4826794 2025-07-10T18:04:21Z Surprizi 14671 4830499 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} [[ფაილი:Triangle with notations 2.svg|thumb|240px|სამკუთხედი.]] '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] q6xusxym1bpdhonixyicu0sef9x3z7g 4830937 4830499 2025-07-11T08:35:48Z Surprizi 14671 4830937 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Triangle with notations 2.svg |წარწერა = სამკუთხედი |ტიპი = [[წესიერი მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node_1|3|node}} |სიმეტრია = <math> \mathrm{D}_3 </math> |ფართობი = <math> \frac{1}{2} ah</math> |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] peh4fmknyxc7wbvljflgvij5zucbaud 4830943 4830937 2025-07-11T08:37:19Z Surprizi 14671 4830943 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Triangle with notations 2.svg |წარწერა = |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = < |ფართობი = <math> \frac{1}{2} ah</math> |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] 5i8197u0mv05dedoab4q7hl9sczs80c 4830949 4830943 2025-07-11T08:38:59Z Surprizi 14671 4830949 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Triangle.TrigArea.svg |წარწერა = |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = < |ფართობი = <math> \frac{1}{2} bh</math> |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] sxsjdssrf6ojg9y4m2ghuprquowq3zu 4830952 4830949 2025-07-11T08:40:07Z Surprizi 14671 4830952 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Triangle.TrigArea.svg |წარწერა = |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდისამკუთხედი#ფართობი |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] oiggvz79pklo2vfwkc5p2a0p9rjj6w8 4830954 4830952 2025-07-11T08:41:02Z Surprizi 14671 4830954 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Triangle.TrigArea.svg |წარწერა = |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდი{{გადასვლა|#ფართობი}} |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] snbm7gkxurzjujeefwhtuefoe72qul5 4830955 4830954 2025-07-11T08:43:38Z Surprizi 14671 4830955 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათები = | [[File:Triangle.Right.svg|Right triangle|150px]] | | [[File:Triangle.Obtuse.svg|Obtuse triangle|113px]] | | [[File:Triangle.Acute.svg|Acute triangle|181px]] |წარწერა = |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდი{{გადასვლა|#ფართობი}} |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] qteo9zb2u72wqvnwetd98irhtldzzhw 4830956 4830955 2025-07-11T08:45:34Z Surprizi 14671 4830956 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათები = {{Image array |width = 80 |perrow = 3 |image1 = Triangle.Right.svg |image2 = Triangle.Obtuse.svg |image3 = Triangle.Acute.svg |image4 = Regular polygon 6 annotated.svg |alt4 = Regular hexagon |image5 = Regular polygon 7 annotated.svg |alt5 = Regular heptagon |image6 = Regular polygon 8 annotated.svg |alt6 = Regular octagon |image7 = Regular polygon 9 annotated.svg |alt7 = Regular nonagon |image8 = Regular polygon 10 annotated.svg |alt8 = Regular decagon |image9 = Regular polygon 11 annotated.svg |alt9 = Regular hendecagon |image10 = Regular polygon 12 annotated.svg |alt10 = Regular dodecagon |image11 = Regular polygon 13 annotated.svg |alt11 = Regular tridecagon |image12 = Regular polygon 14 annotated.svg |alt12 = Regular tetradecagon }} |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდი{{გადასვლა|#ფართობი}} |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] atpxhbekyoy1gg6dcpammxyepyj4l5m 4830957 4830956 2025-07-11T08:46:03Z Surprizi 14671 4830957 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათები = {{Image array |width = 80 |perrow = 3 |image1 = Triangle.Right.svg |image2 = Triangle.Obtuse.svg |image3 = Triangle.Acute.svg |image4 = Triangle.Equilateral.svg |image5 = Regular polygon 7 annotated.svg |alt5 = Regular heptagon |image6 = Regular polygon 8 annotated.svg |alt6 = Regular octagon |image7 = Regular polygon 9 annotated.svg |alt7 = Regular nonagon |image8 = Regular polygon 10 annotated.svg |alt8 = Regular decagon |image9 = Regular polygon 11 annotated.svg |alt9 = Regular hendecagon |image10 = Regular polygon 12 annotated.svg |alt10 = Regular dodecagon |image11 = Regular polygon 13 annotated.svg |alt11 = Regular tridecagon |image12 = Regular polygon 14 annotated.svg |alt12 = Regular tetradecagon }} |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდი{{გადასვლა|#ფართობი}} |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] d26fqsh38dz6i33f4b0fgsul7q7enlq 4830958 4830957 2025-07-11T08:47:37Z Surprizi 14671 4830958 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათები = {{Image array |width = 100 |perrow = 2 |image1 = Triangle.Right.svg |image2 = Triangle.Obtuse.svg |image3 = Triangle.Acute.svg |image4 = Triangle.Equilateral.svg |image5 = Triangle.Isosceles.svg }} |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდი{{გადასვლა|#ფართობი}} |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] 9dallvnugxjr151959d2nidqgdrik2e 4830959 4830958 2025-07-11T08:50:08Z Surprizi 14671 4830959 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათები = {{Image array |width = 100 |perrow = 2 |image1 = Triangle.Right.svg |image2 = Triangle.Obtuse.svg |image3 = Triangle.Acute.svg |image4 = Triangle.Equilateral.svg |image5 = Triangle.Isosceles.svg |image6 = Triangle.Scalene.svg }} |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = სამკუთხედი |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდი{{გადასვლა|#ფართობი}} |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] h00loe1ki5mzzy1sapiwqpydfrxkw57 4830960 4830959 2025-07-11T08:51:05Z Surprizi 14671 4830960 wikitext text/x-wiki {{რჩეული/2.0}}{{მმ*|სამკუთხედი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათები = {{Image array |width = 100 |perrow = 2 |image1 = Triangle.Right.svg |image2 = Triangle.Obtuse.svg |image3 = Triangle.Acute.svg |image4 = Triangle.Equilateral.svg |image5 = Triangle.Isosceles.svg |image6 = Triangle.Scalene.svg }} |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდი{{გადასვლა|#ფართობი}} |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''სამკუთხედი''' — უმარტივესი [[პოლიგონი|მრავალკუთხა]] [[გეომეტრიული ფიგურა]] (მრავალკუთხედი) სამი გვერდითა და სამი კუთხით; [[სიბრტყე|სიბრტყის]] ნაწილი, რომელიც ერთ [[წრფე]]ზე არმდებარე სამი [[წერტილი]]თა და მათი შემაერთებელი სამი [[მონაკვეთი]]თ შემოიფარგლება. სამკუთხედი შეიძლება იყოს მრავალი სახის, მაგრამ ყოველ მათგანს გააჩნია ექვსი ძირითადი ელემენტი: წვეროებით და გვერდებით შედგენილი სამი [[შიგა კუთხე]] და სამი [[გვერდი]]. ყოველი სამკუთხედი [[ამოზნექილი მრავალკუთხედი]]ა. სამკუთხედს, რომელსაც სამივე გვერდი ტოლი სიგრმისა აქვს, ტოლგვერდა ეწოდება, ხოლო სამკუთხედს, რომელსაც ორი ტოლი გვერდი აქვს — ტოლფერდა. სამკუთხედი მახვილკუთხაა, თუ მისი ყველა კუთხე მახვილია; მართკუთხაა, თუ მისი ერთ-ერთი კუთხე მართია; ბლაგვკუთხაა, თუ ერთ-ერთი კუთხე ბლაგვი აქვს. ერთზე მეტი მართი ან ბლაგვი კუთხე სამკუთხედს არ შეიძლება ჰქონდეს, ვინაიდან მისი სამივე კუთხის ჯამი უდრის 180°. სამკუთხედის ფართობი ah/2-ის ტოლია, სადაც a არის სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდი, რომელიც მიღებულია ფუძედ, ხოლო h — შესაბამისი სიმაღლე. სამკუთხედის გვერდები აკმაყოფილებს შემდეგ პირობებს: თითოეული გვერდის სიგრძე დანარჩენი ორი გვერდის საგრძეთა ჯამზე ნაკლებია და ამავე გვერდების სიგრმეთა სხვაობაზე მეტია. ორი სამკუთხედი კონგრუენტულია (ტოლია), თუ მათ აქვთ (წყვილ-წყვილად) ტოლი ყველა გვერდი, ან ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე, ან გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე. სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის თანაფარდობებს სწავლობს [[ტრიგონომეტრია]] (იხ. აგრვთვე [[სფერული ტრიგონომეტრია]]). == სამკუთხედის ტიპები == სამკუთხედების კლასიფიკაცია ხდება მათი გვერდების სიგრძეთა შედარებით: * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდს ტოლი სიგრძე აქვს. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლკუთხაა, ანუ მისი ყველა შიგა კუთხე ერთმანეთის ტოლია და 60°-ია. ასეთ სამკუთხედს წესიერი სამკუთხედიც ჰქვია. * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა სამკუთხედში]] მინიმუმ ორი გვერდი მაინც არის ერთმანეთის ტოლი. ტოლ გვერდებს ფერდები ეწოდებათ, მესამე გვერდს კი — ფუძე. ფუძესთან მდებარე კუთხეები ტოლფერდა სამკუთხედში ტოლია. ტოლგვერდა სამკუთხედი ასევე ტოლფერდაცაა, თუმცა არა პირიქით — ყველა ტოლფერდა სამკუთხედი ტოლგვერდა არ არის. * [[სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედი|სხვადასხვაგვერდა სამკუთხედში]] ყველა გვერდი სხვადასხვა სიგრძისაა. მისი შიგა კუთხეებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება. <gallery> Triangle.Equilateral.svg|[[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] Triangle.Isosceles.svg|[[ტოლფერდა სამკუთხედი]] Triangle.Scalene.svg|[[არაწესიერი სამკუთხედი]] </gallery> სამკუთხედების კლასიფიკაცია ასევე შესაძლებელია მათი უდიდესი შიგა კუთხის მიხედვით: * [[მართი კუთხე|მართკუთხა]] (სწორკუთხა) სამკუთხედის შიდა კუთხე 90°-ია (მართია). მართი კუთხის მოპირდაპირე გვერდს [[ჰიპოტენუზა]] ჰქვია, და ის მართკუთხა სამკუთხედის უდიდესი გვერდია. დანარჩენ ორ გვერდს [[კათეტი|კათეტები]] ეწოდება. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთი შიგა კუთხე 90°-ს აღემატება (ბლაგვია). * მახვილკუთხა სამკუთხედის ყველა შიგა კუთხე 90°-ზე მცირეა (მახვილია). <gallery> Triangle.Right.svg|[[მართკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Obtuse.svg|[[ბლაგვკუთხა სამკუთხედი]] Triangle.Acute.svg|[[მახვილკუთხა სამკუთხედი]] </gallery> == ძირითადი ნიშნები == სამკუთხედის ნებისმიერ გარე კუთხე (შიგა კუთხის მოსაზღვრე კუთხე) მისი ორი არამოსაზღვრე შიგა კუთხის [[ჯამი (მათემატიკა)|ჯამის]] ტოლია. [[ევკლიდური გეომეტრია|ევკლიდურ გეომეტრიაში]] ნებისმიერი სამკუთხედის გვერდები და კუთხეები უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს: * სამკუთხედის შიგა [[კუთხე]]ების ჯამი 180°-ია. * ნებისმიერი ორი გვერდის სიგრძეთა ჯამი მეტია მესამე გვერდის სიგრძეზე (სამკუთხედის უტოლობა). სამკუთხედის კუთხეებსა და გვერდებს შორის არსებობს გარკვეული კავშირი. მაგ., თუ ვუდარებთ ორ გვერდს და მათ მოპირდაპირე ორ კუთხეს, მაშინ უდიდესი გვერდის პირდაპირ უდიდესი კუთხე მდებარეობს. საზოგადოდ, სამკუთხედში უფრო დიდი გვერდის პირდაპირ უფრო დიდი კუთხე იმყოფება. ამას ეფუძნება ის, რომ მართკუთხა სამკუთხედში ჰიპოტენუზა უდიდესი გვერდია (მართლაც, მართკუთხა სამკუთხედში უდიდესი კუთხე მართი კუთხეა), ბლაგვკუთხა სამკუთხედში კი — ბლაგვი კუთხის მოპირდაპირე გვერდი. ორ სამკუთხედს ტოლი ეწოდება, თუ მათ აქვთ ერთი და იგივე ძირითადი ელემენტები (სამი გვერდი და სამი კუთხე). იმისათვის რომ ტოლი სამკუთხედების ტოლობაში დავრწმუნდეთ, არაა საჭირო მათი თითოეული ელემენტის შედარება. უმჯობესია გამოვიყენოთ სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი და მათ შორის მდებარე კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და მათ შორის მდებარე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი სამკუთხედის ერთი გვერდი და მასთან მდებარე ორი კუთხე ტოლია მეორე სამკუთხედის ერთი გვერდის და მასთან მდებარე ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ორ სამკუთხედს ერთი და იგივე სიგრძის გვერდები აქვს, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. თუ გვინდა ორი მართკუთხა სამკუთხედის ტოლობის ჩვენება, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათ თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ. ამასთანაა დაკავშირებული მართკუთხა სამკუთხედების ტოლობის ნიშნები: # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და მახვილი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და მახვილი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის კათეტი და მისი მოპირდაპირე კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის კათეტის და მისი მოპირდაპირე კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. # თუ ერთი მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზა და კათეტი, შესაბამისად, ტოლია მეორე მართკუთხა სამკუთხედის ჰიპოტენუზის და კათეტის, მაშინ ეს სამკუთხედები ტოლია. [[ფაილი:Msgavsi samkutkhedebi.png|thumb|400px|მსგავსი სამკუთხედები.]] თუ მოცემული ორი ''ABC'' და ''A''₁''B''₁''C''₁ სამკუთხედისთვის სრულდება: :<math>\angle A = \angle A_1,</math> :<math>\angle B = \angle B_1</math> და :<math>\angle C = \angle C_1,</math> მაშინ მათ ეწოდება [[მსგავსება (გეომეტრია)|მსგავსი სამკუთხედები]] და ვწერთ: :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1.</math> უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩანაწერში წვეროების მიმდევრობაში დგას ტოლი კუთხეების შესაბამისი წვეროები. თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle A_1B_1C_1,</math> მაშინ * <math>A \!</math> და <math>A_1, \!</math> * <math>B \!</math> და <math>B_1, \!</math> * <math>C \!</math> და <math>C_1, \!</math> შესაბამისი წვეროების წყვილებია. შესაბამისი წვეროებისგან შედგენილ გვერდებს შესაბამისი გვერდები ეწოდება. მსგავს სამკუთხედებში შესაბამისი გვერდების შეფარდება მუდმივი სიდიდეა, რომელსაც მსგავსების ან პროპორციულობის კოეფიციენტი ეწოდება. მაგ., თუ :<math>\triangle ABC \sim \triangle MNK,</math> მაშინ არსებობს მსგავსების კოეფიციენტი <math>k \neq 0,</math> რომლისთვისაც :<math> {AB \over MN}={BC \over NK}={AC \over MK}=k.</math> ასე რომ, სამკუთხედების ტოლობა სამკუთხედების მსგავსების კერძო შემთხვევაა მსგავსების კოეფიციენტით 1. სამკუთხედების მსგავსების დასადგენად გამოიყენება სამკუთხედების მსგავსების ნიშნები: # თუ ერთი სამკუთხედის ორი კუთხე, შესაბამისად, ტოლია მეორე სამკუთხედის ორი კუთხის, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის ორი გვერდი, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის ორი გვერდის და ამ გვერდებით შედგენილი კუთხეები ტოლია, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. # თუ ერთი სამკუთხედის გვერდები, შესაბამისად, პროპორციულია მეორე სამკუთხედის გვერდების, მაშინ ეს სამკუთხედები მსგავსია. რადგან მართკუთხა სამკუთხედებს თითო კუთხე მართი და, შესაბამისად, ტოლი აქვთ, მათთვის სამკუთხედების მსგავსების პირველი ორი ნიშანი შემდეგია: # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ მათ თითო მახვილი კუთხე ტოლი აქვთ. # მართკუთხა სამკუთხედები მსგავსია, თუ ერთი მათგანის კათეტები მეორეს კათეტების პროპორციულია. [[ფაილი:Samkutkh paral msgavseba.png|thumb|240px|სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდის პარალელური წრფით დანარჩენი ორი გვერდის გადაკვეთისას მოცემული სამკუთხედის მსგავსი სამკუთხედი „ჩამოიჭრება“.]] სამკუთხედების მსგავსებასთანაა დაკავშირებული მისი ერთი თვისება: ნებისმიერ სამკუთხედში რომელიმე გვერდის პარალელური და დანარჩენი ორი გვერდის გადამკვეთი წრფით მიღებული სამკუთხედი მოცემული სამკუთხედის მსგავსია. მსგავსი სამკუთხედების [[პერიმეტრი|პერიმეტრების]] (ისევე, როგორც მედიანების, ბისექტრისების და სიმაღლეების) შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია, [[ფართობი|ფართობების]] შეფარდება კი - მსგავსების კოეფიციენტის კვადრატის.<br />მართკუთხა სამკუთხედების უმნიშვნელოვანესი თვისებაა, რომ ჰიპოტენუზის კვადრატი კათეტების კვადრატების ჯამის ტოლია. ეს დებულება [[პითაგორას თეორემა|პითაგორას თეორემის]] სახელითაა ცნობილი. ზოგადად: * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამის ტოლია, ეს სამკუთხედი მართკუთხაა (პითაგორას თეორემის შებრუნებული თეორემა). * თუ სამკუთხედის ერთი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე მეტია, ეს სამკუთხედი ბლაგვკუთხაა. * თუ სამკუთხედის უდიდესი გვერდის კვადრატი დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამზე ნაკლებია, ეს სამკუთხედი მახვილკუთხაა. == სამკუთხედის პერიმეტრი, მასთან დაკავშირებული მონაკვეთები, წერტილები და წრეწირები == === პერიმეტრი === სამკუთხედის პერიმეტრი ეწოდება მისი გვერდების სიგრძეთა ჯამს. ABC სამკუთხედისთვის ''P''-თი აღნიშნავენ: ''P''=AB+BC+AC. საჭიროებისამებრ, ''p''-თი აღნიშნავენ ნახევარპერიმეტრს: :<math> p={P \over 2}={AB+BC+AC \over 2} </math> აღსანიშნავია, რომ მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრების შეფარდება მსგავსების კოეფიციენტის ტოლია — მსგავსი სამკუთხედების პერიმეტრები ისე შეეფარდება, როგორც შესაბამისი გვერდები. === მედიანა === [[ფაილი:Triangle.Centroid.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება.]] მედიანა ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მისი მოპირდაპირე გვერდის შუაწერტილთან. სამკუთხედის სამივე მედიანა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი თითოეულ მედიანას ყოფს [[პროპორცია|პროპორციით]] 2:1 წვეროს მხრიდან. მედიანით სამკუთხედი ორ ტოლდიდ (ტოლი ფართობის მქონე) სამკუთხედად იყოფა. მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროდან გავლებული მედიანა ჰიპოტენუზის ნახევარია, ხოლო ჰიპოტენუზისადმი გავლებული მედიანა ამ სამკუთხედზე შემოხაზული [[წრეწირი]]ს [[რადიუსი]]ს ტოლია . === ბისექტრისა === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია]] სამკუთხედის შიგა კუთხის ბისექტრისის მონაკვეთს კუთხის წვეროდან მის მოპირდაპირე გვერდამდე სამკუთხედის ბისექტრისა ეწოდება. ნებისმიერი სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება, რომელიც ყოველთვის სამკუთხედის შიგნით მდებარეობს. სამკუთხედის ბისექტისათა გადაკვეთის წერტილი ამ სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. === სიმაღლე === [[ფაილი:Triangle.Orthocenter.svg|მინი|left|სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება.]]სამკუთხედის [[სიმაღლე]] ეწოდება მონაკვეთს, რომელიც სამკუთხედის ნებისმიერ წვეროს აერთებს მის მოპირდაპირე გვერდათან ან მოპირდაპირე გვერდის გაგრძელებასთან და მისი მართობულია. სამკუთხედის სამივე სიმაღლის შემცველი წრფეები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი: * მახვილკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის შიგნითაა. * მართკუთხა სამკუთხედში მართი კუთხის წვეროა. * ბლაგვკუთხა სამკუთხედში სამკუთხედის გარეთაა. ტოლფერდა სამკუთხედში ფუძეზე დაშვებული სიმაღლე ამავდროულად მედიანაცაა და ბისექტრისაც. ტოლგვერდა სამკუთხედის ყველა სიმაღლე მედიანაცაა და ბისექტრისაც. აქედან გამომდინარეობს, რომ მართკუთხა სამკუთხედში 30°-იანი კუთხის მოპირდაპირე კათეტი ჰიპოტენუზის ნახევარია. === შემოხაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Circumcenter.svg|frame|left|სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრი მისი გვერდების შუამართობების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე წვეროზე გადის, სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირში ჩახაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე გვერდის შუამართობები ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედზეა შესაძლებელი წრეწირის შემოხაზვა. სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის დიამეტრი ამ სამკუთხედის ერთ-ერთი გვერდისა და ამ გვერდის მოპირდაპირე კუთხის სინუსის შეფარდების ტოლია. აგრეთვე, თუ სამკუთხედის გვერდებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი კი — ''R'', :<math>R={abc \over 4S}.</math> მართკუთხა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი ჰიპოტენუზის ნახევარია, მისი ცენტრი კი — ჰიპოტენუზის შუაწერტილი. ტოლგვერდა სამკუთხედზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>R= {a \over \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდია, ''R'' — მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსი. === ჩახაზული წრეწირი === [[ფაილი:Triangle.Incircle.svg|frame|right|სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრი მისი ბისექტრისების გადაკვეთის წერტილია.]] წრეწირს, რომელიც მოცემული სამკუთხედის სამივე გვერდს ეხება, სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირი ეწოდება, თავად სამკუთხედს კი — წრეწირზე შემოხაზული სამკუთხედი. სამკუთხედის სამივე ბისექტრისა ერთ წერტილში იკვეთება და ეს წერტილი სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის ცენტრია. სიბრტყეზე განლაგებულ ნებისმიერ სამკუთხედში შეიძლება წრეწირის ჩახაზვა. სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი ამ სამკუთხედის ფართობისა და ნახევარპერიმეტრის შეფარდების ტოლია. ანუ, თუ სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრია ''p'', ფართობი — ''S'', მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე კი — ''r'', :<math>r={S \over p}.</math> თუ მართკუთხა სამკუთხედის კათეტების სიგრძეებია ''a'' და ''b'', ჰიპოტენუზისა კი — ''c'', ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე იქნება :<math>{a+b-c \over 2}.</math> ტოლგვერდა სამკუთხედში ჩახაზული წრეწირის რადიუსი გამოითვლება ფორმულით :<math>r= {a \over 2 \sqrt{3}},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა, ''r'' — მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე. == დამოკიდებულებები სამკუთხედში == '''სინუსების თეორემა''': სამკუთხედის გვერდები მოპირდაპირე კუთხეების სინუსების პროპორციულია. <math>\frac{a}{\sin \alpha} = \frac{b}{\sin \beta} = \frac{c}{\sin \gamma}</math> '''კოსინუსების თეორემა''': სამკუთხედის ნებისმიერი გვერდის კვადრატი უდრის დანარჩენი ორი გვერდის კვადრატების ჯამს გამოკლებული ამ გვერდებისა და მათ შორის მდებარე კუთხის კოსინუსის გაორკეცებული ნამრავლი. <math>c^2 = a^2 + b^2 - 2ab \cos \, \gamma</math> '''სამკუთხედის კუთხეების ჯამი''': α + β + γ = 180° (π) სადაც ''a'', ''b'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდებია, α, β და γ — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები შესაბამისად. === სხვა დამოკიდებულებები === სიბრტყეზე მდებარე სამკუთხედისთვის სამართლიანია შემდეგი ტოლობები: * <math>{a\over b}={a_L\over b_L},</math> * <math>l_c = {\sqrt{ab(a+b+c)(a+b-c)}\over{a+b}} = \sqrt{ab-a_Lb_L},</math> * <math>m_c = {1 \over 2}\sqrt{2(a^2+b^2)-c^2},</math> * <math>h_c = {2\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}\over c},</math> * <math> \operatorname{ctg} A={b^2+c^2-a^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} B+ \operatorname{ctg} C={a^2+b^2+c^2 \over 4S},</math> * <math> \operatorname{tg} A+ \operatorname{tg} B+ \operatorname{tg} C= \operatorname{tg} A \operatorname{tg} B \operatorname{tg} C,</math> * <math> \operatorname{ctg} B \operatorname{ctg} C+ \operatorname{ctg} C \operatorname{ctg} A+ \operatorname{ctg} A \operatorname{ctg} B=1.</math> აქ: :''a'', ''b'', ''c'' — სამკუთხედის გვერდების სიგრძეები, ''A'', ''B'', ''C'' — ამ გვერდების მოპირდაპირე კუთხეები, შესაბამისად :''l_c'' — ''с'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს ბისექტრისის სიგრძე :''a_L'', ''b_L'' — მონაკვეთების სიგრძეები, რომლებსაც ''l_c'' ბისექტრისა ''c'' გვერდზე მოკვეთს :''m_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროს მედიანის სიგრძე :''h_c'' — ''c'' გვერდის მოპირდაპირე წვეროდან დაშვებული სიმაღლის სიგრძე :''p'' — სამკუთხედის ნახევარპერიმეტრი :''S'' — სამკუთხედის ფართობი == ფართობი == სამკუთხედის ფართობის გამოთვლის სხვადასხვაგვარი გზები არსებობს: * სამკუთხედის ფართობი მისი ერთ-ერთი გვერდის სიგრძის და ამ გვერდისადმი დაშვებული სიმაღლის სიგრძის ნამრავლის ნახევარია. * სამკუთხედის ფართობი მისი რაიმე ორი გვერდისა და ამ გვერდებს შორის კუთხის სინუსის ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, მართკუთხა სამკუთხედის ფართობი მისი კათეტების სიგრძეების ნამრავლის ნახევარია. ** კერძოდ, ტოლგვერდა სამკუთხედის ფართობია :<math>{a^2\sqrt{3} \over 4},</math> სადაც ''a'' ამ სამკუთხედის გვერდის სიგრძეა. * ჰერონის ფორმულა: თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', ფართობი — ''S'', ნახევარპერიმეტრი — ''p'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S=\sqrt{p\left(p-a\right)\left(p-b\right)\left(p-c\right)}={1 \over 4}\sqrt{(a+b+c)(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}=\frac{1}{4} \sqrt{2(a^2 b^2+a^2c^2+b^2c^2)-(a^4+b^4+c^4)}.</math> * სამკუთხედის ფართობი მისი ნახევარპერიმეტრისა და მასში ჩახაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძის ნამრავლის ტოლია. * თუ სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია ''a'', ''b'' და ''с'', მასზე შემოხაზული წრეწირის რადიუსის სიგრძე — ''R'', სამკუთხედის ფართობი :<math>S={abc \over 4R}.</math> * <math>S={a^2 \sin B \sin C \over 2 \sin A} = {a^2 \sin B \sin (180^\circ- \angle A- \angle B) \over 2 \sin A} = {c^2 \over 2( \operatorname{ctg} A + \operatorname{ctg} B)},</math> სადაც ''a'' და ''c'' სამკუთხედის გვერდების სიგრძეებია, ''A'' და ''C'' — მათი მოპირდაპირე კუთხეები, ''B'' — მესამე კუთხე. == ლიტერატურა == {{ქსე|9|17}} * ''გ. გოგიშვილი, თ. ვეფხვაძე, ი. მებონია, ლ. ქურჩიშვილი'' – გეომეტრია (მეცხრე კლასის სახელმძღვანელო). თბილისი, „ინტელექტი“ 2004. * ''ბ. ღვაბერიძე, ფ. დვალიშვილი, ალ. მოსიძე, კ. გელაშვილი, გ. სირბილაძე'' – მათემატიკა: გეომეტრია. * ''ა. პოგორელოვი'' — გემოეტრია 7–11. მეექვსე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1995. * ''ს. თოფურია, გ. აბესაძე, გ. ოზბეგაშვილი, ვ. ხოჭოლავა, ზ. მეტრეველი'' - მათემატიკა, II ნაწილი. გეომეტრია (თეორია და ამოცანათა კრებული). მესამე გამოცემა. გამომცემლობა „განათლება“, თბილისი 1991. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Triangles}} * [https://web.archive.org/web/20061110032901/http://www.btinternet.com/~se16/hgb/triangle.htm სამკუთხედის ფართობი - 7 სხვადასხვა გზა] * [http://www.mathopenref.com/tocs/constructionstoc.html ანიმაციური დემონსტრაცია] სამკუთხედის აგების ფარგლისა და სახაზავის გამოყენებით. * [http://www.apronus.com/geometry/triangle.htm დამტკიცება იმის, რომ სამკუთხედის კუთხეების ჯამი 180 გრადიუსია] * [http://www.3eck.org/triangle/en/calculator_simple.php სამკუთხედის კალკულატორი] - აგებს სამკუთხედს მოცემული სამი ელემენტით (გვერდებით, კუთხეებით, ფართობით, სიმაღლით და მისთ.). * [http://www.mathopenref.com/tocs/triangletoc.html ინტერაქტიული აპლეტი საკლასო ჩვენებისთვის]. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] [[კატეგორია:გეომეტრია]] hookefxa57o8eta41j92mgi4qbhfzb6 10 13457 4830508 4828885 2025-07-10T18:15:09Z Surprizi 14671 4830508 wikitext text/x-wiki {{ნავდაფა | სახელი = მრავალკუთხედები | სათაური = [[პოლიგონი|მრავალკუთხედები]] | მდგომარეობა = {{{მდგომარეობა|autocollapse}}} | სიაკლასი = hlist | ჯგუფი1 = გვერდების მიხედვით | სია1 = * [[ერთკუთხედი]] * [[ორკუთხედი]] * [[სამკუთხედი]] * [[ოთხკუთხედი]] * [[ხუთკუთხედი]] * [[ექვსკუთხედი]] * [[შვიდკუთხედი]] * [[რვაკუთხედი]] * [[ცხრაკუთხედი]] * [[ათკუთხედი]] * [[თერთმეტკუთხედი]] * [[თორმეტკუთხედი]] * [[ცამეტკუთხედი]] * [[თოთხმეტკუთხედი]] * [[თხუთმეტკუთხედი]] * [[თექსვმეტკუთხედი]] * [[ჩვიდმეტკუთხედი]] * [[თვრამეტკუთხედი]] * [[ცხრამეტკუთხედი]] * [[ოცკუთხედი]] * [[ოცდაერთკუთხედი]] * [[ოცდაორკუთხედი]] * [[ოცდასამკუთხედი]] * [[ოცდაოთხკუთხედი]] * [[ოდახუთკუთხედი]] * [[ოცდარვაკუთხედი]] * [[ოცდაათკუთხედი]] * [[ოცდათორმეტკუთხედი]] * [[ორმოცკუთხედი]] * [[ორმოცდაორკუთხედი]] * [[ორმოცდაათკუთხედი]] * [[ორმოცდათერთმეტკუთხედი]] * [[სამოცკუთხედი]] * [[სამოცდაოთხკუთხედი]] * [[სამოცდაათკუთხედი]] * [[ოთხმოცკუთხედი]] * [[ოთხმოცდაათკუთხედი]] * [[ასკუთხედი]] * [[ათასკუთხედი]] * [[ათიათასკუთხედი]] * [[ასიათასკუთხედი]] * [[მილიონკუთხედი]] * [[უსასრულოკუთხედი]] | ჯგუფი2 = [[წესიერი მრავალკუთხედი|წესიერი<br />მრავალკუთხედები]] | სია2 = {{ნავდაფა ქვეჯგუფი | ჯგუფსტილი = | სიასტილი = | ჯგუფი1 = ამოზნექილი | სია1 = * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] * [[კვადრატი]] * [[სწორი ხუთკუთხედი]] * [[ჰექსაგონი]] * [[ჰეპტაგონი]] * [[ოქტაგონი]] * [[ნონაგონი]] * [[დეკაგონი]] * [[ჰენდეკაგონი]] * [[დოდეკაგონი]] * [[ტრიდეკაგონი]] * [[ტეტრადეკაგონი]] * [[პენტადეკაგონი]] * [[იკოსაგონი]] * [[ტრიკონტაგონი]] * [[პენტაკონტაგონი]] * [[ჰექტაგონი]] * [[კილიაგონი]] * [[მირიაგონი]] | ჯგუფი2 = ვარსვლავური | სია2 = * [[სამქიმიანი ვარსკვლავი]] * [[ოთხქიმიანი ვარსკვლავი]] * [[პენტაგრამა]] * [[გეკსაგრამა]] * [[ჰეპტაგრამა]] * [[ოქტაგამა]] * [[ენეაგრამა]] * [[დეკაგრამა]] * [[ენდეკაგრამა]] * [[დოდეკაგრამა]] }} | ჯგუფი3 = [[სამკუთხედი|სამკუთხედები]] | სია3 = * [[მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები|ბლაგვკუთხა]] * [[მართკუთხა სამკუთხედი|მართკუთხა]] * [[მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები|მახვილკუთხა]] * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა]] * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა]] | ჯგუფი4 = [[ოთხკუთხედი|ოთხკუთხედები]] | სია4 = * ჩაწერილი * აღწერილი * შემოწერილი * [[პარალელოგრამი]] * [[ანტი პარალელოგრამი]] * [[მართკუთხედი]] * [[ოქროს მართკუთხედი]] * [[რომბი]] * [[რომბოიდი]] * [[ტრაპეცია]] * [[დელტოიდი]] * [[კვადრატი]] * ერთეული კვადრატი * [[ლამბერტა]] * [[საკერი]] | ჯგუფი5 = ასევე | სია5 = * [[წერტილების მრავალკუთხედის კუთვნილების მაგალითი]] * [[ბოლაი-ჟერვინის თეორემა]] * [[ბრაჰმაგუფთის თეორემა]] * [[გაუს-ვანცელის თეორემა]] * [[პიკის ფორმულა]] * [[თეორემა მრავალკუთხედის კუთხეების ჯამის შესახებ]] * [[ბრეტშნაიდერის თანაფარდობა]] }}<noinclude> [[კატეგორია:მათემატიკის სანავიგაციო დაფები|მრავალკუთხედები]] </noinclude> csaqad10iv6rf6gaiux0xbajg5a7tew 4830511 4830508 2025-07-10T18:23:03Z Surprizi 14671 4830511 wikitext text/x-wiki {{ნავდაფა | სახელი = მრავალკუთხედები | სათაური = [[პოლიგონი|მრავალკუთხედები]] | მდგომარეობა = {{{მდგომარეობა|autocollapse}}} | სიაკლასი = hlist | ჯგუფი1 = გვერდების მიხედვით | სია1 = * [[ერთკუთხედი]] * [[ორკუთხედი]] * [[სამკუთხედი]] * [[ოთხკუთხედი]] * [[ხუთკუთხედი]] * [[ექვსკუთხედი]] * [[შვიდკუთხედი]] * [[რვაკუთხედი]] * [[ცხრაკუთხედი]] * [[ათკუთხედი]] * [[თერთმეტკუთხედი]] * [[თორმეტკუთხედი]] * [[ცამეტკუთხედი]] * [[თოთხმეტკუთხედი]] * [[თხუთმეტკუთხედი]] * [[თექსვმეტკუთხედი]] * [[ჩვიდმეტკუთხედი]] * [[თვრამეტკუთხედი]] * [[ცხრამეტკუთხედი]] * [[ოცკუთხედი]] * [[ოცდაერთკუთხედი]] * [[ოცდაორკუთხედი]] * [[ოცდასამკუთხედი]] * [[ოცდაოთხკუთხედი]] * [[ოდახუთკუთხედი]] * [[ოცდარვაკუთხედი]] * [[ოცდაათკუთხედი]] * [[ოცდათორმეტკუთხედი]] * [[ორმოცკუთხედი]] * [[ორმოცდაორკუთხედი]] * [[ორმოცდაათკუთხედი]] * [[ორმოცდათერთმეტკუთხედი]] * [[სამოცკუთხედი]] * [[სამოცდაოთხკუთხედი]] * [[სამოცდაათკუთხედი]] * [[ოთხმოცკუთხედი]] * [[ოთხმოცდაათკუთხედი]] * [[ასკუთხედი]] * [[ათასკუთხედი]] * [[ათიათასკუთხედი]] * [[ასიათასკუთხედი]] * [[მილიონკუთხედი]] * [[უსასრულოკუთხედი]] | ჯგუფი2 = [[წესიერი მრავალკუთხედი|წესიერი<br />მრავალკუთხედები]] | სია2 = {{ნავდაფა ქვეჯგუფი | ჯგუფსტილი = | სიასტილი = | ჯგუფი1 = ამოზნექილი | სია1 = * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი]] * [[კვადრატი]] * [[სწორი ხუთკუთხედი]] * [[ჰექსაგონი]] * [[ჰეპტაგონი]] * [[ოქტაგონი]] * [[ნონაგონი]] * [[დეკაგონი]] * [[ჰენდეკაგონი]] * [[დოდეკაგონი]] * [[ტრიდეკაგონი]] * [[ტეტრადეკაგონი]] * [[პენტადეკაგონი]] * [[იკოსაგონი]] * [[ტრიკონტაგონი]] * [[პენტაკონტაგონი]] * [[ჰექტაგონი]] * [[კილიაგონი]] * [[მირიაგონი]] | ჯგუფი2 = ვარსვლავური | სია2 = * [[სამქიმიანი ვარსკვლავი]] * [[ოთხქიმიანი ვარსკვლავი]] * [[პენტაგრამა]] * [[გეკსაგრამა]] * [[ჰეპტაგრამა]] * [[ოქტაგამა]] * [[ენეაგრამა]] * [[დეკაგრამა]] * [[ენდეკაგრამა]] * [[დოდეკაგრამა]] }} | ჯგუფი3 = [[სამკუთხედი|სამკუთხედები]] | სია3 = * [[მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები|ბლაგვკუთხა]] * [[იდეალური სამკუთხედი|იდეალური]] * [[კეპლერის სამკუთხედი|კეპლერის]] * [[მართკუთხა სამკუთხედი|მართკუთხა]] * [[მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები|მახვილკუთხა]] * [[ტოლგვერდა სამკუთხედი|ტოლგვერდა]] * [[ტოლფერდა სამკუთხედი|ტოლფერდა]] | ჯგუფი4 = [[ოთხკუთხედი|ოთხკუთხედები]] | სია4 = * ჩაწერილი * აღწერილი * შემოწერილი * [[პარალელოგრამი]] * [[ანტი პარალელოგრამი]] * [[მართკუთხედი]] * [[ოქროს მართკუთხედი]] * [[რომბი]] * [[რომბოიდი]] * [[ტრაპეცია]] * [[დელტოიდი]] * [[კვადრატი]] * ერთეული კვადრატი * [[ლამბერტა]] * [[საკერი]] | ჯგუფი5 = ასევე | სია5 = * [[წერტილების მრავალკუთხედის კუთვნილების მაგალითი]] * [[ბოლაი-ჟერვინის თეორემა]] * [[ბრაჰმაგუფთის თეორემა]] * [[გაუს-ვანცელის თეორემა]] * [[პიკის ფორმულა]] * [[თეორემა მრავალკუთხედის კუთხეების ჯამის შესახებ]] * [[ბრეტშნაიდერის თანაფარდობა]] }}<noinclude> [[კატეგორია:მათემატიკის სანავიგაციო დაფები|მრავალკუთხედები]] </noinclude> 1t7g35f8a77okm45npbyyycqbkymp6u 14 22789 4830953 2444799 2025-07-11T08:40:13Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830953 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Prague}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] fib22d5lq3tznq323e5ey9gu3pvoi3e 0 41066 4830400 3609811 2025-07-10T11:59:02Z Jaba1977 3604 4830400 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Venice - St. Marc's Basilica 01.jpg|thumb|350px|ტაძრის ხედი სან-მარკოს მოედნიდან.]] '''წმინდა მარკოზის ბაზილიკა''' ან '''ბაზილიკა სან-მარკო''' ([[იტალ.]] Basilica di San Marco) — [[ვენეცია|ვენეციის]] ყველაზე განთქმული ტაძარი და [[ბიზანტიური არქიტექტურა|ბიზანტიური არქიტექტურის]] ერთ-ერთი უნატიფესი ნიმუში. მდებარეობს წმ. მარკოზის მოედანზე, [[დოჟის სასახლე|დოჟის სასახლის]] გვერდით. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons and category|Basilica di San Marco|St. Mark's Basilica (Venice)}} *{{official website|http://www.basilicasanmarco.it/}} *[https://www.google.com:443/maps?q=Basilica+di+San+Marco,+Venice,+Italy&hl=en&ll=45.434298,12.338001&spn=0.002515,0.007639&sll=45.433124,12.334428&sspn=0.010059,0.030556&oq=st+mark's+venice,+italy&t=k&hq=Basilica+di+San+Marco,+Venice,+Italy&z=17 Satellite image from Google Maps] *[http://www.pallasweb.com/deesis/nicopeia-icon-san-marco-loot-from-constantinople-1204-crusade The Nicopeia Icon of San Marco] {{ვენეციის ღირსშესანიშნაობები}} [[კატეგორია:ვენეცია]] [[კატეგორია:ბიზანტიური ტაძრები]] 6hid4xnw1daitrihw2e4uw2eojhbpxm 4830401 4830400 2025-07-10T11:59:14Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830401 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Venice - St. Marc's Basilica 01.jpg|thumb|350px|ტაძრის ხედი სან-მარკოს მოედნიდან.]] '''წმინდა მარკოზის ბაზილიკა''' ან '''ბაზილიკა სან-მარკო''' ([[იტალ.]] Basilica di San Marco) — [[ვენეცია|ვენეციის]] ყველაზე განთქმული ტაძარი და [[ბიზანტიური არქიტექტურა|ბიზანტიური არქიტექტურის]] ერთ-ერთი უნატიფესი ნიმუში. მდებარეობს წმ. მარკოზის მოედანზე, [[დოჟის სასახლე|დოჟის სასახლის]] გვერდით. ==რესურსები ინტერნეტში== *{{official website|http://www.basilicasanmarco.it/}} *[https://www.google.com:443/maps?q=Basilica+di+San+Marco,+Venice,+Italy&hl=en&ll=45.434298,12.338001&spn=0.002515,0.007639&sll=45.433124,12.334428&sspn=0.010059,0.030556&oq=st+mark's+venice,+italy&t=k&hq=Basilica+di+San+Marco,+Venice,+Italy&z=17 Satellite image from Google Maps] *[http://www.pallasweb.com/deesis/nicopeia-icon-san-marco-loot-from-constantinople-1204-crusade The Nicopeia Icon of San Marco] {{ვენეციის ღირსშესანიშნაობები}} [[კატეგორია:ვენეცია]] [[კატეგორია:ბიზანტიური ტაძრები]] b41ak738b4kpymye9mi05ts3ejd0cm2 4830402 4830401 2025-07-10T11:59:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბიზანტიური ტაძრები]]; დაემატა [[კატეგორია:იტალიის ბიზანტიური ტაძრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830402 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Venice - St. Marc's Basilica 01.jpg|thumb|350px|ტაძრის ხედი სან-მარკოს მოედნიდან.]] '''წმინდა მარკოზის ბაზილიკა''' ან '''ბაზილიკა სან-მარკო''' ([[იტალ.]] Basilica di San Marco) — [[ვენეცია|ვენეციის]] ყველაზე განთქმული ტაძარი და [[ბიზანტიური არქიტექტურა|ბიზანტიური არქიტექტურის]] ერთ-ერთი უნატიფესი ნიმუში. მდებარეობს წმ. მარკოზის მოედანზე, [[დოჟის სასახლე|დოჟის სასახლის]] გვერდით. ==რესურსები ინტერნეტში== *{{official website|http://www.basilicasanmarco.it/}} *[https://www.google.com:443/maps?q=Basilica+di+San+Marco,+Venice,+Italy&hl=en&ll=45.434298,12.338001&spn=0.002515,0.007639&sll=45.433124,12.334428&sspn=0.010059,0.030556&oq=st+mark's+venice,+italy&t=k&hq=Basilica+di+San+Marco,+Venice,+Italy&z=17 Satellite image from Google Maps] *[http://www.pallasweb.com/deesis/nicopeia-icon-san-marco-loot-from-constantinople-1204-crusade The Nicopeia Icon of San Marco] {{ვენეციის ღირსშესანიშნაობები}} [[კატეგორია:ვენეცია]] [[კატეგორია:იტალიის ბიზანტიური ტაძრები]] qhefste5s801ftp5plqxp7tcc61gjua 14 55485 4830775 2429286 2025-07-11T05:57:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830775 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:გერმანიის მთავრობა]] [[კატეგორია:გერმანელი პოლიტიკოსები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] 2xtu36zu1qrmq7h5v1yz8mcm77qstrb 0 57143 4830664 4816799 2025-07-10T22:49:39Z 78.177.162.141 4830664 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ბარაკ ობამა<br/>Barack Obama | სურათი = President Barack Obama.jpg | სურათის ზომა = 250px | ხელმოწერა = Barack Obama signature.svg | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2009]] | თანამდებობა დატოვა = [[20 იანვარი]], [[2017]] | ვიცე-პრეზიდენტი = [[ჯო ბაიდენი]] | წინამორბედი = [[ჯორჯ უოკერ ბუში]] | მემკვიდრე = [[დონალდ ტრამპი]] | დაბადების თარიღი = [[4 აგვისტო]], [[1961]] | დაბადების ადგილი = [[ჰონოლულუ]], [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | მოქალაქეობა = | ეროვნება = [[ამერიკელები|ამერიკელი]] | საარჩევნო ოლქი = | მეუღლე = [[მიშელ ობამა]] | პროფესია = [[იურისტი]] | რელიგია = [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] | პარტია = [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტია]] |ჯილდოები = {{ნობელის მედალი}} [[ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცების დარგში|ნობელის მშვიდობის პრემია]], [[2009]] | რიგი = [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|44-ე პრეზიდენტი]] | რიგი2 = [[აშშ-ის სენატი|სენატორი]] [[ილინოისი]]დან | თანამდებობა დაიკავა2 = [[3 იანვარი]], [[2005]] | თანამდებობა დატოვა2 = [[16 ნოემბერი]], [[2008]] | წინამორბედი2 = [[პიტერ ფიცჯერალდი]] | მემკვიდრე2 = [[როლანდ ბურისი]] | პრეზიდენტი2 = | რიგი3 = ილინოისის სენატის წევრი მე-13 ოლქიდან | თანამდებობა დაიკავა3 = [[8 იანვარი]], [[1997]] | თანამდებობა დატოვა3 = [[4 ნოემბერი]], [[2004]] | წინამორბედი3 = [[ალის პალმერი]] | მემკვიდრე3 = [[ქუამ რაოული]] | პრეზიდენტი3 = | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = }} '''ბარაკ ჰუსეინ ობამა''' II ({{lang-en|Barack Hussein Obama II}}; დ. [[4 აგვისტო]], [[1961]], [[ჰონოლულუ]], [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]], [[აშშ]]) — ამერიკელი იურისტი და [[პოლიტიკოსი]]-[[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატი]], [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტი|44-ე]] პრეზიდენტი 2009–2017 წლებში. პირველი [[აფრო-ამერიკელები|აფრო-ამერიკელი]], რომელიც აშშ-ის პრეზიდენტად აირჩიეს. პრეზიდენტობამდე, წარმოადგენდა [[ილინოისი]]ს შტატს [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ის სენატში]] 2005–2008 წლებში. ობამა დაიბადა ქალაქ [[ჰონოლულუ]]ში, [[ჰავაის შტატი|ჰავაის შტატში]]. 1983 წელს დაამთავრა [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი]], რის შემდეგაც მუშაობდა ჩიკაგოში ადგილობრივი მოსახლეობის ინტერესების დამცველად. 1988 წელს, ჩაირიცხა [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]]ს იურიდიულ ფაკულტეტზე, იყო გაზეთ „Harvard Law Review“-ის პირველი შავკანიანი პრეზიდენტი. ჰარვარდის დამთავრების შემდეგ, გახდა სამოქალაქო უფლებების დამცველი ადვოკატი, ასწავლიდა [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი]]ს იურიდიულ ფაკულტეტზე კონსტიტუციურ კანონებს. წარმოადგენდა მე-13 ოლქს შტატ [[ილინოისი]]ს სენატში 1997–2004 წლებში, სანამ აირჩევდნენ აშშ-ის სენატში. მიიღო მთელი ქვეყნის ყურადღება 2004 წლის მარტში პრაიმერის გამარჯვების შემდეგ, კვლავ მიიქცია ყურადრება 2004 წლის ივლისში დემოკრატიული პარტიის ნაციონალური კონვენციაზე გამოსვლით და ნოემბერში არჩევნებში გამარჯვებით. 2008 წელს, გახდა დემოკრატიული პარტიის კანდიდატი საპრეზიდენტო არჩევნებზე, მას შემდეგ რაც ერთწლიანი დაძაბული ბრძოლის შემდეგ პრაიმერში დაამარცხა [[ჰილარი კლინტონი]]. ნოემბერში, უკან ჩამოიტოვა რესპუბლიკელთა კანდიდატი [[ჯონ სიდნი მაკ-კეინი]] და აირჩა აშშ-ს პრეზიდენტად; მისი ინაუგურაცია ჩატარდა 2009 წლის 20 იანვარს. ცხრა თვის შემდეგ, დასახელდა ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატად. თანამდებობაზე ყოფნის პირველი ორი წლის განმავლობაში, ობამა ხელი მოაწერა არაერთ მნიშვნელოვან კანონპროექტს: [[პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტი|პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის]] (ხშირად მოხსენიებული როგორც „Obamacare“ ან „ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტი“), [[დოდ–ფრენკის უოლ სტრიტის რეფორმის და მომხმარებელთა დაცვის აქტი|დოდ–ფრენკის უოლ სტრიტის რეფორმის და მომხმარებელთა დაცვის აქტებს]] და მხარი დაუჭირა [[Don't Ask, Don't Tell]]-ის პოლიტიკის გაუქმებას. ხელი მოაწერა [[ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტი (2009)|ამერიკის გამოჯანმრთელებისა და რეინვესტირების]], საგადასახადო ტვირთის შემსუბუქების აქტს, უმუშევრობის დაზღვევის რეავტორიზაციას და სამუშაო ადგილების შექმნის 2010 წლის აქტს. ეროვნული ვალის ლიმიტებთან დაკავშირებით ხანგრძლივი დებატების შემდეგ, ხელი მოაწერა ბიუჯეტის კონტროლის და ამერიკელ გადასახადების გადამხდელთა ტვირთის შემსუბუქების აქტებს. საგარეო პოლიტიკაში, გაზარდა ამერიკული კონტინგენტი [[ავღანეთი|ავღანეთში]], [[რუსეთი|რუსეთთან]] ერთად შეამცირა ბირთვული იარაღის რაოდენობა და გამოიყვანა ამერიკული ჯარი [[ერაყი]]დან. ამასთან ერთად, გასცა ლიბიის მმართველის, [[მუამარ კადაფი]]ს წინააღმდეგ სამხედრო ოპერაციების ჩატარების ბრძანება. მისივე ბრძანებებით ჩატარდა სამხედრო ოპერაციები, რომელთა შედეგადაც შედგა [[ოსამა ბინ ლადენი]]ს და [[ალ-ქაიდა]]ს სასარგებლოდ ოპერატიულ მუშაობაში [[ანვარ ალ-ავლაკი]]ს ლიკვიდაცია. ობამამ მინაწილეობა მიიღო [[აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები (2012)|2012 წლის აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში]], დაამარცხა რესპუბლიკელთა კანდიდატი [[მიტ რომნი]]; მისი მეორე ინაუგურაცია შედგა 2013 წლის 20 იანვარს. მეორე საპრეზიდენტო ვადის დროს, ობამა აქტიურად ცდილობდა ლგბტ-საზოგადოების უფლებების დაცვას. მისი ადმინისტრაცია ურჩევდა აშშ-ის უზენაეს სასამართლოს, არაკონსტიტუციურად ეცნო ერთსქესიანთა ქორწინების აკრძალვა. უზენაესმა სასამართლომ ობერგფელისა და ჰოდჯის საქმის განხილვის შემდეგ, არაკონსტიტუციურად ცნო ერთსქესიანთა ქორწინების აკრძალვა. ობამა მხარს უჭერდა ცეცხლსასროლი იარაღის კონტროლს სენდი ჰუქის სკოლაში სროლის საპასუხოდ. ობამამ აგრეთვე გამოსცა რამდენიმე აღმასრულებელი ბრძანება, რომლებიც ძირითადად ეხებოდა კლიმატის ცვლილებასა და იმიგრაციას. საგარეო პოლიტიკაში, ობამამ კვლავ გასცა ერაყში სამხედროების დისლოცირების ბრძანება, განაგრძო ავღანეთში აშშ-ის ოპერაციების დასრულების პროცესი, მონაწილეობა მიიღო პარიზის შეთანხმების შექმნა-გავრცელებაში, წამოაყენა ყირიმსა და უკრაინაში ინტერვენციის გამო რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების შემოღების ინიციატივა, მოახდინა [[კუბა]]სთან ურთიერთობების ნორმალიზაცია. მისი პრეზიდენტობის დროს, აშშ-ის რეპუტაცია მსოფლიოს მასშტაბით საკმაოდ გაუმჯობესდა.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/graphics/national/obama-legacy/global-approval-rating.html|title=Most of the world doesn't actually see America the way Trump said it did|author1=Wan, William|author2=Scott Clement|website=The Washington Post|date=18 ნოემბერი, 2016}}</ref> მის პრეზიდენტობას ისტორიკოსები და საზოგადოება ძირითადად დადებითად აფასებენ. ობამამ პრეზიდენტის თანამდებობა დატოვა 2017 წლის 20 იანვარს, [[დონალდ ტრამპი]]ს ინაუგურაციის შემდეგ და ამჟამად ცხოვრობს აშშ-ის დედაქალაქში, [[ვაშინგტონი (კოლუმბიის ოლქი)|ვაშინგტონიში]].<ref>{{Cite news|url=http://news.gallup.com/poll/226994/obama-first-retrospective-job-approval-rating.aspx|title=Obama's First Retrospective Job Approval Rating Is 63%|last=Jones|first=Jeffrey M.|work=Gallup.com|date=15 თებერვალი, 2018|access-date=5 აპრილი, 2018|language=en-us}}</ref> 2018 წლის დეკემბერში, „Gallup“-ის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ობამა 11 წლის განმავლობაში ამერიკაში ყველაზე აღტაცებული მამაკაცი იყო.<ref>{{cite web|url=https://www.businessinsider.com/barack-and-michelle-obama-most-admired-men-women-gallup-2018-12|title=Barack and Michelle Obama top Gallup's list of most-admired men and women in the world, trouncing the Trumps|first=Jacob Shamsian|last=INSIDER|website=Business Insider|accessdate=2 იანვარი, 2019}}</ref> == ადრეული ცხოვრება == ბარაკ ობამა დაიბადა 1961 წლის 4 აგვისტოს<ref name="biography">{{cite web |year = 2008 |title = President Barack Obama |publisher = The White House |url = http://www.whitehouse.gov/administration/president-obama |accessdate = December 12, 2008 |url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20091026043047/http://www.whitehouse.gov/administration/president-obama |archivedate=October 26, 2009 }}</ref>, ქალებისა და ბავშვების კაპიოლანის სამედიცინო ცენტრში ქალაქ [[ჰონოლულუ]]ში, [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]].<ref name="birth-certificate">{{cite web |date = April 27, 2011 |title = Certificate of Live Birth: Barack Hussein Obama II, August 4, 1961, 7:24 pm, Honolulu |url=https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/rss_viewer/birth-certificate-long-form.pdf |access-date = March 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303062746/https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/rss_viewer/birth-certificate-long-form.pdf |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |archive-date = March 3, 2017 }}</ref><ref name="maraniss">{{cite news |author = Maraniss, David |date = August 24, 2008 |title = Though Obama had to leave to find himself, it is Hawaii that made his rise possible |newspaper = The Washington Post |page = A22 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/08/23/AR2008082301620.html |accessdate = October 28, 2008 }}</ref><ref>{{cite news |author = Nakaso, Dan |date = December 22, 2008 |title = Twin sisters, Obama on parallel paths for years |newspaper = [[The Honolulu Advertiser]] |page = B1 |url = http://the.honoluluadvertiser.com/article/2008/Dec/22/ln/hawaii812220320.html |accessdate = January 22, 2011 }}</ref> იგი არის ერთადერთი პრეზიდენტი, რომელიც 48 კონტინენტური შტატის გარეთ დაიბადა.<ref name="BarretoO'Bryant2013">{{cite book|last1=Barreto|first1=Amílcar Antonio|author2=Richard L. O'Bryant|title=American Identity in the Age of Obama|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5VQVAgAAQBAJ&pg=PT18|accessdate=May 8, 2017|date=November 12, 2013|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-317-93715-9|pages=18–19|chapter=Introduction}}</ref> ობამას დედა იყო თეთრკანიანი, ხოლო მამა — შავკანიანი. დედამისი, [[ენ დანემი]] (1942–1995) დაიბარდა ქალაქ უიჩიტაში, [[კანზასი]]ს შტატში. მისი წინაპრები ძირითადად იყვნენ ინგლისიდან<ref>Obama (1995, 2004), p. 12.</ref>, თუმცა, მასში აგრეთვე ირეოდა ცოტაოდენი გერმანული, ირლანდიული, შოტლანდიური, შვეიცარიული და უელსური სისხლი.<ref>{{cite journal|author=Smolenyak, Megan Smolenyak |date=November–December 2008 |title=The quest for Obama's Irish roots |journal=Ancestry |volume=26 |issue=6 |pages=46–47, 49 |issn=1075-475X |url=https://books.google.com/books?id=ITgEAAAAMBAJ&pg=PA46 |accessdate=December 20, 2011 }} * {{cite news |author=Smolenyak, Megan |date=May 9, 2011 |title=Tracing Barack Obama's Roots to Moneygall |url=http://www.huffingtonpost.com/megan-smolenyak-smolenyak/tracing-barack-obamas-roo_b_859151.html |work=[[HuffPost]] |accessdate=May 19, 2011 }} * {{cite news |author=Rising, David |author2=Noelting, Christoph |agency=Associated Press |date=June 4, 2009 |title=Researchers: Obama has German roots |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/news/washington/2009-06-04-obama-roots_N.htm |accessdate=May 13, 2010 }} * {{cite news |last=Hutton |first=Brian |agency=Press Association of Ireland |last2=Nickerson |first2=Matthew |date=May 3, 2007 |title=For sure, Obama's South Side Irish; One of his roots traces back to small village |newspaper=Chicago Sun-Times |page=3 |format=paid archive |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=(For%20sure)%20(%20Obama's%20South%20Side%20Irish)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=&p_text_advanced-0=(For%20sure)%20(%20Obama's%20South%20Side%20Irish)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |accessdate=November 24, 2008 }}{{Dead link|date=მარტი 2025 |bot=InternetArchiveBot }} * {{cite news |author=Jordon, Mary |date=May 13, 2007 |title=Tiny Irish village is latest place to claim Obama as its own |newspaper=The Washington Post |page=A14 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/12/AR2007051201551.html |accessdate=May 13, 2007 }} * {{cite news |author=David Williamson |date=July 5, 2008 |url=http://www.walesonline.co.uk/news/welsh-politics/welsh-politics-news/2008/07/05/genealogists-discover-a-red-dragon-breathing-fire-in-us-presidential-candidate-s-past-91466-21266440/ |title=Wales link in US presidential candidate's past |publisher=walesonline.co.uk |accessdate=April 30, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110521140204/http://www.walesonline.co.uk/news/welsh-politics/welsh-politics-news/2008/07/05/genealogists-discover-a-red-dragon-breathing-fire-in-us-presidential-candidate-s-past-91466-21266440/ |archivedate=May 21, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref> ობამას მამა, ბარაკ ობამა უფროსი (1936–1982) იყო [[კენია|კენიიდან]]. ის და ენ დანემი შეხვდნენ 1960 წელს, რუსული ენის გაკვეთილზე [[ჰავაისუნივერსიტეტი]]ს მანოას ფილიალში, სადაც ობამა უფროსი უცხოელი სტუდენტის სტატუსით სწავლობდა.<ref name="Jones 2007">{{cite news |author = Jones, Tim |date = March 27, 2007 |title = Barack Obama: Mother not just a girl from Kansas; Stanley Ann Dunham shaped a future senator |newspaper = [[Chicago Tribune]] |page = 1 (Tempo) |url = http://gbppr.dyndns.org/~gbpprorg/obama/barack.mother.txt |url-status = dead |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170207112933/http://gbppr.dyndns.org/~gbpprorg/obama/barack.mother.txt |archivedate = February 7, 2017 |df = mdy-all }}</ref><ref name="Obama 1995, 2004, pp. 9–10">Obama (1995, 2004), pp. 9–10. * Scott (2011), pp. 80–86. * Jacobs (2011), pp. 115–118. * Maraniss (2012), pp. 154–160.</ref> წყვილი დაქორწინდა ქალაქ ვაილიკუში (ჰავაის შტატი) 1961 წლის 2 თებერვალს, ობამას დაბადებამდე ექვსი თვით ადრე.<ref name="Ripley 2008">{{cite news |author = Ripley, Amanda |date = April 9, 2008 |title = The story of Barack Obama's mother |work = [[Time (magazine)|Time]] |url = http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1729685,00.html |accessdate = April 9, 2007 }}</ref><ref>Scott (2011), p. 86. * Jacobs (2011), pp. 125–127. * Maraniss (2012), pp. 160–163.</ref> 1961 წლის აგვისტოს ბოლოში (ობამას დაბადებიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ), დედასთან ერთად პატარა ობამა გადაბარგდნენ [[სიეტლი|სიეტლში]], [[ვაშინგტონის შტატი|ვაშინგტონის შტატში]], სადაც ენ დანემი [[ვაშინგტონის უნივერსიტეტი|ვაშინგტონის უნივერსიტეტში]] სწავლობდა; დედა-შვილმა სიეტლსი ერთი წელი გაატარეს. ამავე დროს, ობამა უფროსმა 1962 წლის ივნისში დაამთავრა სწავლა ჰავაის უნივერსიტეტში და დატოვა ჰავაი [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი|ჰავრვარდის უნივერსიტეტში]] სასწავლებლად, სადაც მიიღო მაგისტრის ხარისხი ეკონომიკაში. ის და ენ დანემი 1964 წლის მარტში განქორწინდნენ.<ref>Scott (2011), pp. 87–93. * Jacobs (2011), pp. 115–118, 125–127, 133–161. * Maraniss (2012), pp. 170–183, 188–189.</ref> იმავე წელს, ობამა უფროსი დაბრუნდა [[კენია]]ში, სადაც მესამეჯერ დაქორწინდა და დაიწყო მუშაობა უფროს ეკონომიკურ ანალიტიკოსად კენიის ფინანსთა სამინისტროში.<ref>Obama "Dreams from My Father a Story of Race and Inheritance"</ref> ობამა უმცროსი მან მხოლოდ ერთხელ, 1971 წელს, შობის დროს ინახულა.<ref>Scott (2011), pp. 142–144. * Jacobs (2011), pp. 161–177, 227–230. * Maraniss (2012), pp. 190–194, 201–209, 227–230.</ref> დაიღუპა 1982 წელს, ავტოკატასტროფაში, როცა უმცროსი ობამა 21 წლის იყო.<ref>{{cite news |author = Ochieng, Philip |date = November 1, 2004 |title = From home squared to the US Senate: how Barack Obama was lost and found |newspaper = [[The EastAfrican]] |location = Nairobi |url = http://www.nationmedia.com/EastAfrican/01112004/Features/PA2-11.html |archivedate = September 27, 2007 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070927223905/http://www.nationmedia.com/EastAfrican/01112004/Features/PA2-11.html }} * {{cite news |author = Merida, Kevin |date = December 14, 2007 |title = The ghost of a father |newspaper = The Washington Post |page = A12 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/story/2007/12/13/ST2007121301893.html |accessdate = June 25, 2008 }} * Jacobs (2011), pp. 251–255. * Maraniss (2012), pp. 411–417.</ref> ბავშვობაზე საუბრისას, ობამამ გაიხსენა: „მამაჩემი არ ჰგავდა ხალხს, ჩემ გვერდით რომ ტრიალებდა. ის იყო კუპრივით შავი, ხოლო დედაჩემი რძესავით თეთრი. ეს გონებაში ჩამიბეჭდდა“.<ref name="Obama 1995, 2004, pp. 9–10" /> ობამამ დაამატა, რომ ახალგაზრდობაში უჭირდა დაეძლია საზოგადოებრივი წარმოდგენები მულტიკულტურულ დედ-მამასთან დაკავშირებით.<ref>{{cite news |author = Serrano, Richard A. |date = March 11, 2007 |title = Obama's peers didn't see his angst |newspaper = Los Angeles Times |page = A20 |url = http://www.latimes.com/news/politics/la-na-obamahawaii11-2007mar11,0,199085,full.story |accessdate = March 13, 2007 |url-status = dead |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081108080115/http://www.latimes.com/news/politics/la-na-obamahawaii11-2007mar11,0,199085,full.story |archivedate = November 8, 2008 |df = mdy-all }} * Obama (1995, 2004), Chapters 4 and 5.</ref> 1963 წელს, დანემი შეხვდა ლოლო სოეტოროს კვლავ ჰავაის უნივერსიტეტში; სოეტორო იყო ინდონეზიელი გეოგრაფი. წყვილი დაქორწინდა 1965 წლი 15 მარტს, მოლოკაიში.<ref>Scott (2011), pp. 97–103. * Maraniss (2012), pp. 195–201, 225–230.</ref> სოეოტორომ ორჯერ, ერთწლიანი ვადით გაახანგრძლივა თავისი ვიზა, ხოლო 1966 წელს [[ინდონეზია]]ში დაბრუნდა. მისი მეუღლე და გერი ინდონეზიაში თექვსმეტი თვის შემდეგ ჩავიდნენ, 1967 წელს. თავიდან ისინი ცხოვრობდნენ სამხერთ ჯაკარტას მენტენგ დალამის რაიონში, ხოლო 1970 წლიდან მოყოლებული მათი რეზიდენციის ადგილი ცენტრალური ჯაკარტის შეძლებული უბანი იყო.<ref>Maraniss (2012), pp. 195–201, 209–223, 230–244.</ref> === განათლება === სამიდან ხუთ წლამდე ობამა სწავლობდა წმინდა ფრანსისკეს სკოლაში, ხოლო ექვსიდან ათ წლამდე სწავლობდა ადგილობრივ ინდონეზიურ სკოლებში: ჯერ, ორი წლის განმავლობაში წმინდა ფრანსისკეს სახელობის დაწყებით სკოლაში, ხოლო შემდეგ ადგილობრივ საჯარო დაწყებით სკოლაში. სახლში, ობამას დედა [[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენაზე]] ასწავლიდა.<ref>Maraniss (2012), pp. 216, 221, 230, 234–244.</ref><ref>{{cite web |url = http://www.calverteducation.com/calvert/barack-obama-calvert-homeschooler |title = Barack Obama: Calvert Homeschooler? – Calvert Education Blog |publisher = calverteducation.com |accessdate = November 25, 2015 |date = January 25, 2014 }}</ref> [[ჯაკარტა]]ში გატარებული ოთხი წლის ხარჯზე, ობამას თავისუფლად შეეძლო [[ინდონეზიური ენა|ინდონეზიურ ენაზე]] საუბარი.<ref>{{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=JYIK9QtNu3w |title = Wawancara Eksklusif RCTI dengan Barack Obama (Part 2) |date = March 2010 |website = YouTube |accessdate = February 12, 2018}}</ref><ref name="in Jakarta">{{cite web |title = Obama's Indonesian Redux |url=http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1025 |author = Zimmer, Benjamin |year = 2009 |access-date = March 12, 2009 |publisher = Language Log |archive-url=https://web.archive.org/web/20090303094040/http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1025 |archive-date = March 3, 2009 |url-status=live }} * {{cite news |url=http://cetak.kompas.com/read/xml/2008/11/26/00223862/obama.saya.kangen.nasi.goreng.bakso.dan.rambutan |title = Obama: Saya Kangen Nasi Goreng, Bakso, dan Rambutan |work = [[Kompas]] |date = November 26, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081203010718/http://cetak.kompas.com/read/xml/2008/11/26/00223862/obama.saya.kangen.nasi.goreng.bakso.dan.rambutan |archive-date = December 3, 2008 |language = id }}</ref><ref name="in Jakarta2">{{cite web |title = Obama's Indonesian pleasantries: the video |url = http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1052 |author = Zimmer, Benjamin |date = January 23, 2009 |accessdate = October 7, 2012 |website = Language Log |publisher = [[University of Pennsylvania]] }}</ref> [[ინდონეზია]]ში ყოფნისას, ობამას მამინაცვალმა მას „ასწავლა, თუ როგორ იყო მოწყობილი სამყარო“.<ref>{{Cite news |url=http://www.newsweek.com/what-barack-obama-learned-his-father-88011 |title=What Barack Obama Learned from His Father |last=Meacham |first=Jon |date=August 22, 2008 |newspaper=Newsweek |archive-url=https://www.webcitation.org/6nNaxJYJG?url=http://www.newsweek.com/what-barack-obama-learned-his-father-88011?rx=us |archive-date=January 9, 2017 |url-status=live |access-date=January 9, 2017 |df= }}</ref> 1971 წელს, ობამა დაბრუნდა [[ჰონოლულუ]]ში და დაიწყო ცხოვრება ბებია-ბაბუასთან, მადელინ და სტენლი დანემებთან. ჰავაიში ის სწავლობდა პუნაჰოუს სკოლაში, რომელიც მან 1979 წელს დაამთავრა.<ref>{{cite news |author = Serafin, Peter |date = March 21, 2004 |title = Punahou grad stirs up Illinois politics |newspaper = [[Honolulu Star-Bulletin]] |url = http://archives.starbulletin.com/2004/03/21/news/story4.html |accessdate = March 20, 2008 }} * {{cite news |author = Scott, Janny |date = March 14, 2008 |title = A free-spirited wanderer who set Obama's path |work = The New York Times |page = A1 |url = https://www.nytimes.com/2008/03/14/us/politics/14obama.html |accessdate = November 18, 2011 }} * Obama (1995, 2004), Chapters 3 and 4. * Scott (2012), pp. 131–134. * Maraniss (2012), pp. 264–269.</ref> ახალგაზრდობაში, ობამას ფსევდონიმი იყო „ბარი“ ({{lang-en|Barry}}).<ref>{{cite web |url = http://www.newsweek.com/when-barry-became-barack-84255 |title = When Barry Became Barack |last = Wolffe |first = Richard |date = March 22, 2008 |accessdate = March 21, 2016 |website = [[Newsweek]] }}</ref> 192–1975 წლებში, ობამა დედასთან და ნახევარდასთან ერთად ცხოვრობდა ჰავაიში. ამ პერიოდში, დედამისი სწავლობდა ანთროპოლოგიის ჰავაის უნივერსიტეტში.<ref>Scott (2011), pp. 139–157. * Maraniss (2012), pp. 279–281.</ref> 1975 წელს ენ დანემი თავის ქალიშვილთან ერთად ინდონეზიაში დაბრუნდა, ობამამ კი ამჯობინა დარჩენილიყო ჰავაის კუნძულებზე, რათა სკოლაში სწავლა დაემთავრებინა.<ref>Scott (2011), pp. 157–194. * Maraniss (2012), pp. 279–281, 324–326.</ref> ენ დანემმა მომდევნო ოცი წელი ძირითადად ინდონეზიაში გაატარა. 1980 წელს ის მეორე მეუღლეს, ლოლოს გაეყარა და 1992 წელს მეცნიერებათა დოქტორის ხარისხი მიიღო. 1995 წელს კიბოთი გარდაიცვალა.<ref>Scott (2011), pp. 214, 294, 317–346.</ref> მოგვიანებით, ობამამ გაიხსენა ჰონოლულუში გატარებული წლები და დაწერა: „შესაძლებლობები, რომლებსაც ჰავაი მთავაზობდა, ანუ, კულუტურათა მრავალფეროვნება ურთიერთპატივისცემის ატმოსფეროში გახდა ჩემი მსოფლთმხედველობის მნიშვნელოვანი ნაწილი და ნიადაგი იმ ღირებულებებისთვის, რომლებიც მე მწამს“.<ref>{{cite news |author = Reyes, B.J. |date = February 8, 2007 |title = Punahou left lasting impression on Obama |newspaper = Honolulu Star-Bulletin |url = http://archives.starbulletin.com/2007/02/08/news/story02.html |accessdate = February 10, 2007 |quote = As a teenager, Obama went to parties and sometimes sought out gatherings on military bases or at the University of Hawaii that were mostly attended by blacks. }}</ref> ობამამ აგრეთვე დაწერა, რომ ახალგაზრდობაში იღებდა [[ალკოჰოლი|ალკოჰოლს]], [[მარიხუანა]]ს და [[კოკაინი|კოკაინს]] „რათა გაენდევნა გონებიდან კითხვები, თუ ვინ იყო“.<ref>{{cite news|author=Elliott, Philip |agency=Associated Press |date=November 21, 2007 |title=Obama gets blunt with N.H. students |newspaper=[[Boston Globe]] |page=8A |url=http://articles.boston.com/2007-11-21/news/29233371_1_barack-obama-education-plan-campaign-trail |accessdate=May 18, 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120407214401/http://articles.boston.com/2007-11-21/news/29233371_1_barack-obama-education-plan-campaign-trail |archivedate=April 7, 2012 |df= }}</ref> ობამა ასევე იყო ჯგუფ „choom gang“-ის წევრი. ჯგუფში გაერთიანებულნი იყვნენ მეგობრები, რომლებიც ერთად ატარებდნენ დროს და ზოგჯერ [[მარიხუანა]]ს ეწეოდნენ.<ref>{{cite news |author = Karl, Jonathan |publisher = ABC News |date = May 25, 2012 |title = Obama and his pot-smoking "choom gang" |url = http://abcnews.go.com/blogs/politics/2012/05/obama-and-his-pot-smoking-choom-gang/ |accessdate = May 25, 2012 }} * {{cite book |first = Barack |last = Obama |year = 2004 |orig-year = 1995 |url = https://books.google.com/books?id=HRCHJp-V0QUC&pg=PA93 |title = Dreams from My Father: A Story of Race and Inheritance |pages = 93–94 |accessdate = June 3, 2016 |isbn = 9780307394125 }} * {{cite book |first = David |last = Maraniss |year = 2012 |url = https://books.google.com/?id=Wnna9CLtblAC&q=choom |title = Barack Obama: The Story |at = pages with "choom gang" |accessdate = June 3, 2016 |isbn = 9781439167533 }} * for analysis of the political impact of the quote and Obama's more recent admission that he smoked marijuana as a teenager ("When I was a kid, I inhaled"), see: * {{cite news |author = Seelye, Katharine Q. |date = October 24, 2006 |title = Obama offers more variations from the norm |newspaper = The New York Times |page = A21 |url = https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D07E2DB173FF937A15753C1A9609C8B63 |accessdate = October 29, 2006 }} * {{cite news |author = Romano, Lois |date = January 3, 2007 |title = Effect of Obama's candor remains to be seen |newspaper = The Washington Post |page = A1 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/02/AR2007010201359.html |accessdate = January 14, 2007 }}</ref><ref>{{cite web |url = http://video.pbs.org/video/2288869682/ |title = FRONTLINE The Choice 2012 |publisher = PBS |date = October 9, 2012 |accessdate = October 29, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20121031235938/http://video.pbs.org/video/2288869682 |archivedate = ოქტომბერი 31, 2012 }}</ref> 1979 წელს სკოლის დამთავრების შემდეგ, ობამა გადავიდა [[ლოს ანჯელესი|ლოს ანჯელესში]] და დაიწყო სწავლო ოქსიდენტალის კოლიჯში და 1981 წლის თებერვალში პირველად გამოვიდა სიტყვით, სადაც მოუწოდა კოლეჯის ხელმძღვანელობას [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა|სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის]] [[აპარტეიდი]]ს სახელმწიფო პოლიტიკის საპასუხოდ ქვეყნიდან დეინვესტიციის პროცესში მიიღო მონაწილეობა.<ref name="Occidental">{{cite news|last=Gordon |first=Larry |date=January 29, 2007 |title=Occidental recalls 'Barry' Obama |newspaper=Los Angeles Times |page=B1 |url=https://articles.latimes.com/2007/jan/29/local/me-oxy29 |access-date=May 12, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100524102944/http://articles.latimes.com/2007/jan/29/local/me-oxy29 |archive-date=May 24, 2010 }} * {{cite news|last=Possley |first=Maurice |date=March 30, 2007 |title=Activism blossomed in college |newspaper=Chicago Tribune |page=20 |url=https://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-0703291042mar30-archive,0,1533921.story |access-date=May 12, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101009204342/http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-0703291042mar30-archive%2C0%2C1533921.story |archive-date=October 9, 2010 |url-status=live }} * {{cite news|last=Kovaleski |first=Serge F. |date=February 9, 2008 |title=Old friends say drugs played bit part in Obama's young life |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2008/02/09/us/politics/09obama.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080211095352/http://www.nytimes.com/2008/02/09/us/politics/09obama.html |archive-date=February 11, 2008 |url-access=limited |url-status=live |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Rohter |first=Larry |date=April 10, 2008 |title=Obama says real-life experience trumps rivals' foreign policy credits |newspaper=The New York Times |page=A18 |url=https://www.nytimes.com/2008/04/10/us/politics/10obama.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080411041927/http://www.nytimes.com/2008/04/10/us/politics/10obama.html |archive-date=April 11, 2008 |url-access=limited |url-status=live |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|author= Goldman, Adam |first2=Robert |last2=Tanner |agency=Associated Press |date=May 15, 2008 |title=Old friends recall Obama's years in LA, NYC |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/news/politics/2008-05-15-3144401415_x.htm |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Helman |first=Scott |date=August 25, 2008 |title=Small college awakened future senator to service (subscription archive) |newspaper=The Boston Globe |page=1A |url=https://www.boston.com/news/politics/2008/articles/2008/08/25/small_college_awakened_future_senator_to_service/?page=full |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Jackson |first=Brooks |date=June 5, 2009 |title=More 'birther' nonsense: Obama's 1981 Pakistan trip |publisher=FactCheck.org |url=http://www.factcheck.org/2009/06/more-birther-nonsense-obamas-1981-pakistan-trip |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite book |last = Remnick |first = David |year = 2010 |title = The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama |place = New York |publisher = Alfred A. Knopf |pages = [https://archive.org/details/bridgelifeand00remn/page/98 98–112] |isbn = 978-1-4000-4360-6 |title-link = The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama }} * Obama (1995, 2004), pp. 92–112. * Mendell (2007), pp. 55–62.</ref> 1981 წლის შუა პერიოდში, ობამა ჩავიდა [[ინდონეზია]]შა, მოინახულა და და დედა, ხოლო შემდეგ გაემგზავრა [[პაკისტანი|პაკისტანსა]] და [[ინდოეთი|ინდოეთში]], სადაც თანაკურსელების ოჯახებს ესტუმრა.<ref name="Occidental" /> 1981 წლის ბოლოში, ობამა გადავიდა სასწავლებლად [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტში]], სადაც სწავლობდა პოლიტიკურ მეცნიერებას საერთაშორისო ურთიერთობებისა<ref>{{cite news |author = Boss-Bicak, Shira |date = January 2005 |title = Barack Obama '83 |magazine = Columbia College Today |issn = 0572-7820 |url = http://www.college.columbia.edu/cct_archive/jan05/cover.php |accessdate = October 1, 2006 |url-status = dead |df = mdy-all |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080905121815/http://www.college.columbia.edu/cct_archive/jan05/cover.php |archivedate = სექტემბერი 5, 2008 }}</ref> და ინგლისური ლიტერატურის განხრით.<ref>{{Cite news|url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/06/26/remarks-president-town-hall|title=Remarks by the President in Town Hall|date=June 26, 2014|publisher=White House|access-date=October 15, 2016}}</ref> ცხოვრობდა ქალაქ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]], 109-ე ქუჩის დასავლეთ ნაწილში.<ref>{{cite news |url = http://nymag.com/arts/all/approvalmatrix/approval-matrix-2012-8-27/ |title = The Approval Matrix |date = August 27, 2012 |work = New York }}</ref> სწავლა ობამამ 1983 წელს, ბაკალავრის ხარისხით დაამთავრა და დაახლოებით ერთი წელი იმუშავა „ბიზნესის საერთაშორისო კორპორაციაში“ ფინანსურ მკვლევარად და მწერლად,<ref>{{Cite web |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=92337754 |title=Obama's Early Brush With Financial Markets |last=Horsley |first=Scott |date=July 9, 2008 |publisher=[[NPR]] |language=en |access-date=July 17, 2017}}</ref><ref>{{cite web |author = Obama, Barack |year = 1998 |title = Curriculum vitae |publisher = The University of Chicago Law School |url = http://www.law.uchicago.edu/faculty/obama/cv.html |archivedate = May 9, 2001 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20010509024017/http://www.law.uchicago.edu/faculty/obama/cv.html |accessdate = October 1, 2006 }} * {{cite news |author = Issenberg, Sasha |date = August 6, 2008 |title = Obama shows hints of his year in global finance; Tied markets to social aid |newspaper = Boston Globe |page = 1A |url = http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/08/06/obama_shows_hints_of_his_year_in_global_finance/ |accessdate = August 6, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091107145054/http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/08/06/obama_shows_hints_of_his_year_in_global_finance?page=full |archivedate = November 7, 2009 |url-status = dead |df = mdy-all }}</ref> ხოლო შემდეგ, 1985 წელს, სამი თვის განმავლობაში, „New York Public Interest Research Group“-ის მიერ ორგანიზებული პროექტის კოორდინაატორი იყო.<ref>{{cite news |author = Scott, Janny |date = July 30, 2007 |title = Obama's account of New York often differs from what others say |newspaper = The New York Times |page = B1 |url = https://www.nytimes.com/2007/10/30/us/politics/30obama.html |accessdate = July 31, 2007 }} * Obama (1995, 2004), pp. 133–140. * Mendell (2007), pp. 62–63.</ref><ref name="Who's Who 2008">{{cite book |editor = Chassie, Karen |year = 2007 |title = Who's Who in America, 2008 |page = 3468 |place = New Providence, NJ |publisher = Marquis Who's Who |isbn = 978-0-8379-7011-0 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.newsday.com/news/new-york/obama-stood-out-even-during-brief-1985-nypirg-job-1.885513 |title = Obama stood out, even during brief 1985 NYPIRG job |date = November 9, 2008 |newspaper = Newsday |first = Jason |last = Fink }}</ref> === ოჯახი და პირადი ცხოვრება === [[ფაილი:Obama family portrait in the Green Room.jpg|thumb|ობამა ოჯახთან ერთად თეთრი სახლის მწვანე ოთახში, 2009]] 2006 წელს მიცემულ ინტერვიუში, ობამამ აღნიშნა მისი ოჯახის მრავალფეროვნება: „ეს მინი [[გაერო]]ს წააგვს“; „მე მყავს ნათესავები, რომლებიც ჰგვანან [[ბერნი მაქი|ბერნი მაქს]] და ნათესავები, რომლებიც ჰგვანან [[მარგარეტ ტეტჩერი|მარგარეტ ტეტჩერს]].<ref>{{cite web |url = http://www.oprah.com/slideshow/oprahshow/oprahshow1_ss_20061018/10 |title = Keeping Hope Alive: Barack Obama Puts Family First |date = October 18, 2006|website = The Oprah Winfrey Show |accessdate = June 24, 2008}}</ref> ობამას ჰყავს ნახევარდა, რომელთანაც ერთად [[ინდონეზია]]ში იზრდებოდა და შვიდი სიბლინგი კენიელი მამისგან, რომელთაგანაც ექვსია ცოცხალი.<ref>{{cite news |first=Scott |last=Fornek |title=Half Siblings: 'A Complicated Family' |date=September 9, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545462,BSX-News-wotrees09.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5msGZ6sKn?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545462,BSX-News-wotrees09.stng |archivedate=January 18, 2010 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 |url-status=dead}} See also: {{cite news |url=http://www.suntimes.com/images/cds/special/family_tree.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080703042659/http://www.suntimes.com/images/cds/special/family_tree.html |archivedate=July 3, 2008 |title=Interactive Family Tree |date=September 9, 2007 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 }}</ref> ობამას დედა გარდაიცვალა 1995 წელს,<ref>{{cite news |first=Scott |last=Fornek |title=Madelyn Payne Dunham: 'A Trailblazer' |date=September 9, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545449,BSX-News-wotreeee09.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5gm7oJqn9?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545449,BSX-News-wotreeee09.article |archivedate=May 14, 2009 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 |url-status=live}}</ref> ხოლო ბებია, მადელინ დანემი ამ ქვეყნიდან წავიდა 2008 წლის 2 ნოემბერს,<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/03/obama.grandma/index.html |title = Obama's grandmother dies after battle with cancer |publisher = CNN |accessdate = November 4, 2008 |date = November 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081103235343/http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/03/obama.grandma/index.html |archivedate = November 3, 2008 |url-status = live }}</ref> შვილიშვილის პრეზიდენტად არჩევამდე ორი დღით ადრე. ობამას ასევე ჰყავს ნათესავები [[ირლანდია]]ში, რომლებსაც ის 2011 წლის მაისში შეხვდა.<ref>{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/megan-smolenyak-smolenyak/tracing-barack-obamas-roo_b_859151.html |title = Tracing Barack Obama's Roots to Moneygall |date = May 9, 2011 |work = HuffPost |first = Megan |last = Smolenyak }}</ref> თავის წიგნში, ობამა წერს, რომ დედამისის ოჯახს აქვს ნათესაობრივი კავშირები ინდიელ ამერიკელებთან და [[ჯეფერსონ დეივისი|ჯეფერსონ დეივისთან]], [[აშშ-ის სამოქალაქო ომი]]ს დროს [[აშშ-ის კონფედერაციული შტატები|კონფედერაციის]] პრეზიდენტთან. აღსანიშნავია, რომ ობამას და პრეზიდენტის თანამდებობაზე მის წინამორბედს, [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ უოკერ ბუშს]] და ყოფილ ვიცე-პრეზიდენტ [[დიკ ჩეინი]]ს საერთო წინაპრები ჰყავთ.<ref>Obama (1995, 2004), p. 13. ობამას გენეოლოგიის და სხვა მონაცემების სანახავად, იხილეთ:{{cite news|first=David |last=Nitkin |author2=Harry Merritt |title=A New Twist to an Intriguing Family History |date=March 2, 2007 |url=http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/politics/bal-te.obama02mar02,0,3453027.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930033339/http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/politics/bal-te.obama02mar02%2C0%2C3453027.story |archivedate=September 30, 2007 |work=The Baltimore Sun |accessdate=June 24, 2008 |url-status=dead |df= }}{{cite news|first=Mary |last=Jordan |title=Tiny Irish Village Is Latest Place to Claim Obama as Its Own |date=May 13, 2007 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/12/AR2007051201551.html |work=The Washington Post |accessdate=June 24, 2008 }}{{cite news|title=Obama's Family Tree Has a Few Surprises |date=September 8, 2007 |publisher=CBS 2 (Chicago) |url=http://cbs2chicago.com/topstories/Barack.Obama.family.2.339709.html |agency=Associated Press |accessdate=June 24, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080602215833/http://cbs2chicago.com/topstories/Barack.Obama.family.2.339709.html |archivedate=June 2, 2008 }}</ref> [[ფაილი:BlackhawksWhiteHouse2010.jpg|thumb|ობამა ჯონათან თოუზთან და სტენლის თასის გამარჯვებულ „Chicago Blackhawks“-სთან ერთად, 2010]] ობამა მხარს უჭერს [[ბეისბოლი]]ს გუნდ „ჩიკაგო უაით სოქსს“. 2005 წელს, ჯერ კიდევ სენატორობისას, ამერიკის ბეისბოლის ჩემპიონატზე ობამამ „პირველი ბურთი“<ref group="კომ.">ჟესტი, როდესაც მოწვეული სტუმარი ბურთს ისვრის მატჩის დაწყებამდე არსებული ცერემონიული ნაწილის დასრულების აღსანიშნავად.</ref> ისროლა.<ref>{{cite news |title = Barack Obama: White Sox 'serious' ball |date = August 25, 2008 |first = Mark |last = Silva |work = Chicago Tribune |url = http://www.swamppolitics.com/news/politics/blog/2008/08/barack_obama_white_sox_serious.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080829134235/http://www.swamppolitics.com/news/politics/blog/2008/08/barack_obama_white_sox_serious.html |archivedate = August 29, 2008 }}</ref> 2009 წელს, ყველა ვარვსკვლავის თამაშის დროს, ობამამ „პირველი ბურთი“ საყვარელი გუნდის მაისურში ჩაცმულმა ისროლა.<ref>{{cite web |title = Barack Obama Explains White Sox Jacket, Talks Nats in All-Star Booth Visit |date = July 14, 2009 |publisher = MLB Fanhouse |url = http://www.yardbarker.com/all_sports/articles/barack_obama_explains_white_sox_jacket_talks_nats_in_all_star_booth_visit/803700 |accessdate = December 6, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120704194211/http://www.yardbarker.com/all_sports/articles/barack_obama_explains_white_sox_jacket_talks_nats_in_all_star_booth_visit/803700 |archivedate = ივლისი 4, 2012 }}</ref> ფეხბურთის ეროვნულ ლიგაში, ობამა მხარს უჭერს „Chicago Bears“-ს, თუმცა, ადრე იყო „Pittsburgh Steelers“-ის გულშემატკივარი და მხარს უჭერდა ამ გუნდს მათ გამარჯვებამდე „Super Bowl“-ში გამარჯვებამდე 2009 წელს.<ref name="Steelers">{{cite news |last = Branigin |first = William |title = Steelers Win Obama's Approval |newspaper = The Washington Post |date = January 30, 2009 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/01/29/AR2009012903196.html |quote = But other than the Bears, the Steelers are probably the team that's closest to my heart. }}</ref> 2011 წელს, ობამამ [[თეთრი სახლი|თეთრ სახლში]] მიიწვია „Chicago Bears“-ს 1985 წლის შემადგენლობა, რომლებიც 1986 წელს „Super Bowl“-ში გამარჯვების შემდეგ ვერ ეწვიენ თეთრ სახლს კოსმოსური შატლის „Challenger“-ის კატასტროფის შემდეგ.<ref>{{cite web |last = Mayer |first = Larry |url = http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |title = 1985 Bears honored by President Obama |publisher = [[Chicago Bears]] |date = October 7, 2011 |accessdate = November 4, 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130507094538/http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |archive-date = May 7, 2013 |url-status = dead |df = mdy-all |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130507094538/http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |archivedate = მაისი 7, 2013 }}</ref> ობამა ცაციაა;<ref>{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/01/22/us/politics/22obama.html |title = On First Day, Obama Quickly Sets a New Tone |last = Stolberg |first = Sheryl Gay |author2 = Kirkpatrick, David D. |author3 = Shane, Scott |date = January 22, 2009 |work = The New York Times |page = 1 |accessdate = September 7, 2012 }}</ref> თამაშობს კალათბურთს, რომლის მოყვარულიც ჯერ კიდევ სკოლაში იყო.<ref>{{cite news |first = Jodi |last = Kantor |title = One Place Where Obama Goes Elbow to Elbow |date = June 1, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/06/01/us/politics/01hoops.html |work = The New York Times |accessdate = April 28, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090401222632/http://www.nytimes.com/2007/06/01/us/politics/01hoops.html|archivedate=April 1, 2009 |url-status = live }} See also: {{cite news |title = The Love of the Game |format = video |date = April 15, 2008 |work = Real Sports with Bryant Gumbel |publisher = HBO |url = http://www.hbo.com/real-sports-with-bryant-gumbel/episodes#/real-sports-with-bryant-gumbel/episodes/0/133-april-15-2008/index.html |accessdate = October 12, 2011 }}</ref> [[File:Barack Obama playing basketball with members of Congress and Cabinet secretaries 2.jpg|thumb|upright|left|ობამა თამაშობს კალათბურთს თეთრი სახლის კალათბურთის მოედანზე, 2009]] 1980-იან წლებში ობამა ხვდებოდა ანთროპოლოგისტ მიოში ჯაგერს,<ref name="theindependentbeforemichelle">{{cite news|last1=Hosie|first1=Rachel|title=BEFORE MICHELLE: THE STORY OF BARACK OBAMA'S PROPOSAL TO SHEILA MIYOSHI JAGER|url=https://www.independent.co.uk/life-style/before-michelle-barack-obama-sheila-miyoshi-jager-engagement-chicago-us-president-david-j-garrow-a7714771.html|accessdate=May 11, 2017|work=The Independent|date=May 3, 2017}}</ref> რომელსაც მან ორჯერ სთხოვა ხელი, თუმცა, ორჯერვე უარი მიიღო ჯაგერისგან და მისი მშობლებისგან.<ref name="theindependentbeforemichelle" /><ref name="tobiasoberlincollegeprofessor">{{cite news|last1=Tobias|first1=Andrew J.|title=Oberlin College professor received unsuccessful marriage proposal from Barack Obama in 1980s, new biography reveals|url=http://www.cleveland.com/politics/index.ssf/2017/05/oberlin_college_professor_rece.html|accessdate=May 11, 2017|work=The Plain Dealer|date=May 3, 2017}}</ref> ამ ურთიერთობის შესახებ საზოგადოებისთვის ცნობილი მხოლოდ 2017 წლის მაისში, ობამას პრეზიდენტობის დასრულების შემდეგ გახდა ცნობილი.<ref name="tobiasoberlincollegeprofessor" /> 1989 წლის ივნისში, ობამამ გაიცნო [[მიშელ ობამა|მიშელ რობინსონი]], როცა ბარაკი ჩიკაგოს იურიდიულ ფირმა „Sidley Austin“-ში მუშაობდა.<ref>Obama (2006), pp. 327–332. See also: {{cite news |first = Sarah |last = Brown |title = Obama '85 masters balancing act |work = The Daily Princetonian |url = http://www.dailyprincetonian.com/2005/12/07/14049 |date = December 7, 2005 |accessdate = February 9, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090220165725/http://www.dailyprincetonian.com/2005/12/07/14049/ |archivedate = February 20, 2009 }}</ref> მიშელ რობინსონი ფირმაში ობამას მრჩევლად დაინიშნა და მართალია, მასთან ერთად რაღაც ღონისძიებებს ესწრებოდა, თუმცა თავიდან უარს ამბობდა პაემანზე წასვლაზე.<ref>Obama (2006), p. 329.</ref> ობამასა და რობინსონის რომანი 1989 წლის ზაფხულის მიწურულს დაიწყო. 1991 წელს ისინი დაინიშნენ, ხოლო 1992 წლის 3 ოქტომბერს დაქორწინდნენ კიდეც.<ref>{{cite news |author=Fornek, Scott |title=Michelle Obama: 'He Swept Me Off My Feet' |date=October 3, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/585261,CST-NWS-wedding03.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5msGZDbMO?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/585261,CST-NWS-wedding03.stng |archivedate=January 18, 2010 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=April 28, 2008 |url-status=dead}}</ref> წყვილს პირველი შვილი მალია ენი 1998 წელს გაუჩნდა,<ref>{{cite web |url = http://www.politico.com/blogs/jonathanmartin/0708/Born_on_the_4th_of_July.html |title = Born on the 4th of July |date = July 4, 2008 |accessdate = July 10, 2008 |website = Politico |author = Martin, Jonathan |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080710073536/http://www.politico.com/blogs/jonathanmartin/0708/Born_on_the_4th_of_July.html |archivedate = July 10, 2008 |url-status = live }}</ref> ხოლო მეორე ქალიშვილი, ნატაშა („საშა“) 2001 წელს დაიბადა.<ref>Obama (1995, 2004), p. 440, and Obama (2006), pp. 339–340. იხილეთ აგრეთვე: {{cite web |title = Election 2008 Information Center: Barack Obama |url = http://www.gannettnewsservice.com/?cat=153 |publisher = Gannett News Service |accessdate = April 28, 2008 }}</ref> გოგონები თავიდან ჩიკაგოს უნივერსიტეტის სკოლაში სწავლობდნენ, ხოლო ქვეყნის დედაქალაქში გადასვლის შემდეგ სწავლა განაგრძეს „სიდუელის მეგობრების სკოლაში“.<ref>{{cite web |url = http://iht.com/articles/ap/2008/11/22/america/Obama-School.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090129194323/http://iht.com/articles/ap/2008/11/22/america/Obama-School.php |title = Obamas choose private Sidwell Friends School |website = International Herald Tribune |date = November 22, 2008 |accessdate = July 2, 2015 |archivedate = January 29, 2009 }}</ref> ობამებს ჰყავთ ორი ძაღლი. პირველი, სახელად ბო, მათ საჩუქრად სენატორ [[ტედ კენედი]]სგან მიიღეს,<ref name="Cooper">{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/04/13/us/politics/13obama.html |title = One Obama Search Ends With a Puppy Named Bo |work = The New York Times |date = April 13, 2009 |accessdate = December 22, 2010 |first = Helene |last = Cooper }}</ref> ხოლო მეორე, სანი, 2013 წელს მოიყვანეს.<ref name="Cooper"/> [[File:DIG13623-230.jpg|thumb|upright|ბარაკ და მიშელ ობამები სამოქალაქო უფლებების სამიტზე ლინდონ ჯონსონის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში, 2014]] 2005 წელს, ბარაკის მიერ დაწერილი წიგნის გაყიდვების შემოსავლით, ოჯახმა შეიძინა 1,6 მილიონი [[აშშ დოლარი]]ს (2018 წლისთვის, 2,1 მილიონი დოლარის ეკვივალენტი) ღირებულების სახლი კენვუდის რაიონში, ქალაქ [[ჩიკაგო]]ში.<ref>{{cite news |first=Jeff |last=Zeleny |title=The first time around: Sen. Obama's freshman year |date=December 24, 2005 |url=http://www.chicagotribune.com/news/local/chi-051224obama,0,1779783,full.story |work=Chicago Tribune |accessdate=April 28, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513214525/http://www.chicagotribune.com/news/local/chi-051224obama%2C0%2C1779783%2Cfull.story |archivedate=May 13, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref> ობამას მიერ მიწის ნაკვეთის შეძენამ და ამ ნაკვეთის ნაწილის მისდამი მიყიდვა [[ტონი როცკო]]ს ცოლის მიერ მედიის ყურადღების მიზეზი გახდა. როცკო, ობამას საარჩევნო კამპანიის შემომწირველი და მისი მეგობარი პოლიტიკური კორუფციის ბრალდებით გაასამართლეს, თუმცა, ამ ბრალდებებს ობამასთან საერთო არ ჰქონდათ.<ref name="corruption charges">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/12/16/AR2006121600729.html |title = Obama says he regrets land deal with fundraiser |newspaper = The Washington Post |date = December 17, 2006 |access-date = June 10, 2008 |last = Slevin |first = Peter }} * {{cite news |url=https://www.nbcnews.com/id/24973282 |title = Rezko found guilty in corruption case |access-date = June 24, 2008 |date = June 4, 2008 |agency = Associated Press |publisher = NBC News |last = Robinson |first = Mike }}</ref> 2007 წლის დეკემბერში, „Money Magazine“-მა ობამას ქონება 1,3 მილიონ [[აშშ დოლარი|აშშ დოლარად]] შეაფასა (2018 წლისთვის, 1,6 მილიონის ეკვივალენტი).<ref>{{cite news |title = Obama's Money |date = December 7, 2007 |url = http://money.cnn.com/galleries/2007/moneymag/0712/gallery.candidates.moneymag/5.html |publisher = CNNMoney.com |accessdate = April 28, 2008 |first = Marlys |last = Harris |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080424113420/http://money.cnn.com/galleries/2007/moneymag/0712/gallery.candidates.moneymag/5.html |archivedate = April 24, 2008 |url-status = live }}<br />იხილეთ აგრეთვე:{{cite news |first = Zachary A |last = Goldfarb |title = Measuring Wealth of the '08 Candidates |date = March 24, 2007 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/03/24/AR2007032400305.html |work = The Washington Post |accessdate = April 28, 2008 }}</ref> 2009 წლის საგადასახო ანგარიშში, ობამების ოჯახის შემოსავალმა შეადგინა 5,5 მილიონი აშშ დოლარი, რომლის დიდი ნაწილიც წყვილმა გამოიმუშავა 2007 და 2005 წლებში, წიგნების გაყიდვის გზით.<ref>{{cite news |first = Jeff |last = Zeleny |title = Book Sales Lifted Obamas' Income in 2007 to a Total of $4.2&nbsp;Million |url = https://www.nytimes.com/2008/04/17/us/politics/17obama.html |date = April 17, 2008 |work = The New York Times |accessdate = April 28, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015848/http://www.nytimes.com/2008/04/17/us/politics/17obama.html|archivedate=April 16, 2009 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite news |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/04/15/AR2010041504485.html |title = Obamas report $5.5&nbsp;million in income on 2009 tax return |work = The Washington Post |date = April 16, 2010 |accessdate = December 22, 2010 |first1 = Michael D. |last1 = Shear |first2 = David S. |last2 = Hilzenrath }}</ref> 2010 წელს, ობამამ შემოსავლის სახით მიიღო 1,7 მილიონი დოლარი, რისი 14% არაკომერციულ ფონდებს შესწირა. 131,000 დოლარი ერგო „Fisher House Foundation“-ს, საქველმოქმედო ორგანიზაციას, რომელიც დაჭრილი ვეტერანების ოჯახებს ეხმარება დაიწყონ ცხოვრება ადგილებში, რომლებიც ახლოსაა ვეტერანების სამედიცინო ცენტრებთან.<ref>{{cite news |url = https://www.pbs.org/newshour/businessdesk/2011/04/how-much-did-president-obama-m.html |date = April 18, 2011 |title = How Much Did President Obama Make in 2010? |work = [[PBS NewsHour]] |first = Paul |last = Solman |accessdate = January 27, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110502113725/http://www.pbs.org/newshour/businessdesk/2011/04/how-much-did-president-obama-m.html |archivedate = მაისი 2, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |url = https://www.pbs.org/newshour/rundown/2011/04/the-obamas-gave-131000-to-the-fisher-house-foundation-last-year-what-is-it.html |date = April 27, 2011 |title = The Obamas Gave $131,000 to Fisher House Foundation in 2010; What Is It? |work = [[PBS NewsHour]] |first = Paul |last = Solman |accessdate = January 27, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140129072652/http://www.pbs.org/newshour/rundown/2011/04/the-obamas-gave-131000-to-the-fisher-house-foundation-last-year-what-is-it.html |archivedate = იანვარი 29, 2014 }}</ref> 2012 წლის ანგარიშის თანახმად, ობამას ქონება შეიძლება დაახლოებით 10 მილიონ დოლარად შეფასდეს.<ref name="networth12">{{cite news |url = http://content.usatoday.com/communities/theoval/post/2012/05/obama-worth-as-much-as-10-million/1 |title = Obama worth as much as $10&nbsp;million |last = Wolf |first = Richard |date = May 16, 2012 |work = [[USA Today]] |accessdate = June 16, 2012 }}</ref> 2010 წლის დასაწყისში, მიშელ ობამამ განაცხადა, რომ მის მეუღლე ყოფილი მწეველი იყო.<ref name="reuters-smoking">Elsner, Alan (December 7, 2008). [https://www.reuters.com/article/2008/12/07/us-usa-obama-smoking-idUSTRE4B61GF20081207 Obama says he won't be smoking in White House"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151106233517/http://www.reuters.com/article/2008/12/07/us-usa-obama-smoking-idUSTRE4B61GF20081207 |date=2015-11-06 }}. Reuters. Retrieved February 28, 2010.</ref><ref>Zengerle, Patricia (February 8, 2011). [https://www.reuters.com/article/2011/02/08/us-obama-smoking-idUSTRE7176EL20110208 "Yes, he did: first lady says Obama quit smoking"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151106233522/http://www.reuters.com/article/2011/02/08/us-obama-smoking-idUSTRE7176EL20110208 |date=2015-11-06 }}. Reuters. Retrieved May 9, 2011.</ref> 2016 წლის 4 აგვისტოს, თავის 55-ე დაბადების დღეზე, ობამამ დაწერა ესე ჟურნალ „Glamour“-ში, სადაც აღწერა, თუ როგორ გახდა [[ფემინიზმი|ფემინისტი]] ქალიშვილებისა და პრეზიდენტობის გავლენით.<ref>{{cite news |url=http://www.glamour.com/story/glamour-exclusive-president-barack-obama-says-this-is-what-a-feminist-looks-like |title=Glamour Exclusive: President Barack Obama Says, "This Is What a Feminist Looks Like" |work=Glamour |date=August 4, 2016 |first=Barack |last=Obama |accessdate=August 5, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/08/05/us/obama-writes-feminist-essay-in-glamour.html |title=Obama Writes Feminist Essay in Glamour |work=The New York Times |date=August 4, 2016 |first=Daniel |last=Victor |accessdate=August 5, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.usatoday.com/story/life/entertainthis/2016/08/04/president-obama-glamour-s-important-sasha-and-malias-dad-feminist/88061556/ |title=President Obama in 'Glamour': It's important Sasha and Malia's dad is a feminist |work=USA Today |date=August 4, 2016 |first=Cara |last=Kelly |accessdate=August 5, 2016}}</ref> ==== რელიგიური შეხედულებები ==== ობამა პროტესტანტი ქრისტიანი; მისი რელიგიური შეხედულებები ჩამოყალიბდა ზრდასრულ ცხოვრებაში.<ref name="Christian">{{cite web |year=2009 |title=American President: Barack Obama |publisher=Miller Center of Public Affairs, University of Virginia |url=http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |access-date=January 23, 2009 |quote=Religion: Christian |archive-url=https://web.archive.org/web/20090123091100/http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |archive-date=January 23, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090123091100/http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |archivedate=იანვარი 23, 2009 }} * {{cite web |title=The Truth about Barack's Faith |publisher=Obama for America |url=http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |access-date=July 1, 2012 |archive-date=January 5, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110105040018/http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110105040018/http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |archivedate=იანვარი 5, 2011 }} * {{cite news |last=Miller |first=Lisa |date=July 18, 2008 |title=Finding his faith |work=Newsweek |url=http://www.newsweek.com/id/145971 |access-date=February 4, 2010 |quote=He is now a Christian, having been baptized in the early 1990s at Trinity United Church of Christ in Chicago. |archive-url=https://web.archive.org/web/20100206163704/http://www.newsweek.com/id/145971 |archive-date=February 6, 2010 |url-status=live }} * {{cite news |last=Barakat |first=Matthew |agency=Associated Press |date=November 17, 2008 |title=Obama's church choice likely to be scrutinized; D.C. churches have started extending invitations to Obama and his family |work=NBC News |url=https://www.nbcnews.com/id/27775757 |access-date=January 20, 2009 |quote=The United Church of Christ, the denomination from which Obama resigned when he left Wright's church, issued a written invitation to join a UCC denomination in Washington and resume his connections to the church. }} * {{cite web |date=January 20, 2009 |title=Barack Obama, long time UCC member, inaugurated forty-fourth U.S. President |publisher=United Church of Christ |url=http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |access-date=January 21, 2009 |quote=Barack Obama, who spent more than 20 years as a UCC member, is the forty-fourth President of the United States. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090125002304/http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |archive-date=January 25, 2009 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090125002304/http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |archivedate=იანვარი 25, 2009 }} * {{cite news |last=Sullivan |first=Amy |date=June 29, 2009 |title=The Obama's find a church home—away from home |magazine=Time |url=http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1907610,00.html |access-date=February 5, 2010 |quote=instead of joining a congregation in Washington, D.C., he will follow in George W. Bush's footsteps and make his primary place of worship Evergreen Chapel, the nondenominational church at Camp David. |archive-date=April 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100404153523/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1907610,00.html |url-status=dead }} * {{cite news |last=Kornblut |first=Anne E. |date=February 4, 2010 |title=Obama's spirituality is largely private, but it's influential, advisers say |newspaper=The Washington Post |page=A6 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/02/03/AR2010020303619.html |access-date=February 5, 2010 |quote=Obama prays privately{{spaces}}... And when he takes his family to Camp David on the weekends, a Navy chaplain ministers to them, with the daughters attending a form of Sunday school there. }}</ref> თავის წიგნში მანდ დაწერა, რომ „არ იყო აღზრდილი რელიგიურ ოჯახში. ობამა აგრეთვე წერდა, რომ დედამისი, აღზრდილი არარელიგიური მშობლების მიერ და რელიგიისან შორს მყოფი, „ბევრ ასპექტში იყო სულიერად ყველაზე საღი ადამიანი, რომელსაც მე ოდესმე ვიცნობდი“. ენ დანემის ცოლად მოყვანისას, მამამისი, ობამას თქმით, „ნაღდი ათეისტი“ იყო, ხოლო მისი მამინაცვალი აღწერა როგორც „კაცი, რომელიც რელიგიას უსარგებლოდ მიიჩნევდა“. ობამა წერდა, რომ ახალგაზრდობაში, მოსახლეობის ინტერესების დაცვისას, შავკანიანთა ეკლესიებთან ჰქონდა შეხება და გააცნობიერა, რომ „აფრო-ამერიკული რელიგიური ტრადიციების ძალა სტიმულირებდა სოციალურ ცვლილებებს“.<ref name="social change">Obama (2006), pp. 202–208. Portions excerpted in: {{cite news|first=Barack |last=Obama |title=My Spiritual Journey |date=October 16, 2006 |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1546579,00.html |magazine=Time |access-date=April 28, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430051154/http://www.time.com/time/magazine/article/0%2C9171%2C1546579%2C00.html |archive-date=April 30, 2008 |url-status=dead }} * {{cite web|url=http://obama.senate.gov/speech/060628-call_to_renewal/ |title='Call to Renewal' Keynote Address |access-date=June 16, 2008 |last=Obama |first=Barack |date=June 28, 2006 |publisher=Barack Obama: U.S. Senator for Illinois |archive-url=https://web.archive.org/web/20090104231501/http://obama.senate.gov/speech/060628-call_to_renewal/ |archive-date=January 4, 2009 }}</ref> [[ფაილი:Obamas at church on Inauguration Day 2013.jpg|thumb|ობამები ეკლესიაში, 2013 წლის იანვარი; ვაშინგტონი, კოლუმბიის ოლქი]] 2008 წლის იანვარში ობამამ განაცხადა: „მე ქრისტიანი ვარ, თავგამოდებით მორწმუნე ქრისტიანი. მწამს გამოსასყიდი სიკვდილის და [[იესო ქრისტე]]ს აღდგომის. მწამს, რომ მრწმენა მაძლევს საშუალებას, ვიპოვო ცოდვებისგან გათავისუფლების გზა და სამუდამოდ ვიცხოვრო“.<ref>{{cite news |last1 = Pulliam |first1 = Sarah |last2 = Olsen |first2 = Ted |url = http://www.christianitytoday.com/ct/2008/januaryweb-only/104-32.0.html?start=2 |title = Q&A: Barack Obama |work = Christianity Today |date = January 23, 2008 |accessdate = January 4, 2013 }}</ref> 2010 წლის 27 სექტემბერს ობამამ თავის რელიგიურ შეხედულებებთან დაკავშირებით განცხადება გაავრცელა: „მე ვარ ქრისტიანი, არჩევანით. ჩემი ოჯახი ქრისტიანული რწმენის მიმდევარი არ ყოფილა. ისინი არ იყვნენ ადამიანები, რომლებიც ყოველ კვირა დღეს ეკლესიაში დადიოდნენ. დედაჩემი იყო სულიერად ყველაზე საღი ადამიანი, რომელსაც ვიცნობდი, მაგრამ მან ეკლესიაში კი არ გამზარდა. ქრისტიანულ რწმენამდე ჩემით, მოგვიანებით მივედი. ეს მოხდა იმიტომ, რომ იესო ქრისტეს მცნებები შეესაბამებოდა იმას, რაც მე მინდოდა ჩემი ცხოვრების ნაწილი ყოფილიყო — ვყოფილიყავი ჩემი ძმებისა და დების დამცველი, მოვქცეოდი სხვებს ისე, როგორც მინდოდა, რომ მე მომქცეოდნენ“.<ref name="APbychoice">{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2010/09/28/obama-christian-by-choice_n_742124.html |title=Obama 'Christian By Choice': President Responds To Questioner |author=Charles Babington |author2=Darlene Superville |agency=Associated Press |date=September 28, 2010 |work=HuffPost |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511232554/http://www.huffingtonpost.com/2010/09/28/obama-christian-by-choice_n_742124.html |archivedate=May 11, 2011 }}</ref><ref name="ABCVideobychoice">{{cite web|url=http://blogs.abcnews.com/politicalpunch/2010/09/president-obama-i-am-a-christian-by-choicethe-precepts-of-jesus-spoke-to-me.html|title=President Obama: 'I am a Christian By Choice...The Precepts of Jesus Spoke to Me'|publisher=[[ABC News]]|date=September 29, 2010|accessdate=December 27, 2016}}</ref> 1987 წლის ოქტომბერში, ობამამ გაიცნო ქრისტეს გაერთიანებული სამების ეკლესიის მღვდელს ჯერემია რაიტს და გახდა ეკლესიის მრევლის წევრი 1992 წელს.<ref name="Trinity">{{cite news|last1=Garrett|first1=Major|last2=Obama|first2=Barack|date=March 14, 2008|title=Obama talks to Major Garrett on 'Hannity & Colmes'|publisher=RealClearPolitics|url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2008/03/obama_talks_to_major_garrett_o.html|access-date=November 10, 2012|quote=Major Garrett, Fox News correspondent: So the first question, how long have you been a member in good standing of that church? Sen. Barack Obama (D-IL), presidential candidate: You know, I've been a member since 1991 or '92. And—but I have known Trinity even before then when I was a community organizer on the South Side, helping steel workers find jobs{{spaces}}... Garrett: As a member in good standing, were you a regular attendee of Sunday services? Obama: You know, I won't say that I was a perfect attendee. I was regular in spurts, because there was times when, for example, our child had just been born, our first child. And so we didn't go as regularly then.}} * {{cite news|date=April 29, 2008|title=Obama strongly denounces former pastor|publisher=NBC News|agency=Associated Press|url=https://www.nbcnews.com/id/24371827|access-date=November 10, 2012|quote=I have been a member of Trinity United Church of Christ since 1992, and have known Reverend Wright for 20 years. The person I saw yesterday was not the person [whom] I met 20 years ago.}} * {{cite news|last=Miller|first=Lisa|date=July 11, 2008|title=Finding his faith|work=Newsweek|url=http://www.thedailybeast.com/newsweek/2008/07/11/finding-his-faith.html|url-status=dead|access-date=November 10, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20130720055213/http://www.thedailybeast.com/newsweek/2008/07/11/finding-his-faith.html|archive-date=July 20, 2013|quote=He is now a Christian, having been baptized in the early 1990s at Trinity United Church of Christ in Chicago.}} * {{cite book|last=Remnick|first=David|year=2010|title=The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama|location=New York|publisher=Alfred A. Knopf|page=[https://archive.org/details/bridgelifeand00remn/page/177 177]|isbn=978-1-4000-4360-6|quote=In late October 1987, his third year as an organizer, Obama went with Kellman to a conference on the black church and social justice at the Harvard Divinity School.|title-link=The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama}} * Maraniss (2012), <span class="plainlinks">[https://books.google.com/books?id=Wnna9CLtblAC&pg=PT887 p. 557]</span>: It would take time for Obama to join and become fully engaged in Wright's church, a place where he would be baptized and married; that would not happen until later, during his second time around in Chicago, but the process started then, in October 1987{{spaces}}... Jerry Kellman: "He wasn't a member of the church during those first three years, but he was drawn to Jeremiah." * {{Cite book|first=Baker|last=Peter|author-link=Peter Baker (author)|year=2017|title=Obama: The Call of History|url=https://archive.org/details/obamacallofhisto0000bake|location=New York|publisher=[[The New York Times Company]]/Callaway|isbn=978-0-935112-90-0|oclc=1002264033}}</ref> ობამას პირველი საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, 2008 წლის მაისში, ობამამ დატოვა ზემოთხსენებული ეკლესიის მრევლი მას შემდეგ, რაც რაიტის ზოგიერთი განცხადება კრიტიკის მიზეზი გახდა.<ref>{{cite news |agency = Associated Press |date = November 17, 2008 |title = Obama's church choice likely to be scrutinized |publisher = MSNBC |url = http://www.msnbc.msn.com/id/27775757/ |accessdate = January 20, 2009 }}</ref> [[აშშ]]-ის დედაქალაქში, [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] გადასვლის შემდეგ ობამათა ოჯახი დადიოდა სხვადასხვა პროტესტანტულ ეკლესიებში, თუმცა ოჯახის არც ერთი წევრი ეკლესიაში რეგულარულად არ დადიოდა.<ref>Parker, Ashley. "[https://www.nytimes.com/2013/12/29/us/as-the-obamas-celebrate-christmas-rituals-of-faith-stay-on-the-sidelines.html As the Obamas Celebrate Christmas, Rituals of Faith Become Less Visible]," ''The New York Times'', December 28, 2013. Retrieved January 15, 2017.</ref><ref>Gilgoff, Dan. "[https://www.usnews.com/news/blogs/god-and-country/2009/06/30/time-report-white-house-reaction-raise-more-questions-about-obamas-church-hunt TIME Report, White House Reaction Raise More Questions About Obama's Church Hunt]," ''U.S. News & World Report'', June 30, 2009. Retrieved January 15, 2017.</ref><ref>"[http://washington.cbslocal.com/2014/04/22/first-lady-we-use-sundays-for-naps-if-were-not-going-to-church/ "First Lady: We Use Sundays For Naps If We're Not Going To Church"], CBS DC, April 22, 2014. Retrieved January 15, 2017.</ref> ==== ილინოისის შტატის სენატორი (1997–2004) ==== [[File:Obamamiltondavis1.jpg|thumb|right|შტატის სენატორი ობამა სხვებთან ერთად ზეიმობს „ShoreBank“-ის თანადამფუძნებლის, მილტონ დეივისის პატივსაცემად ქუჩის დარქმევას. 1998.]] [[ილინოისი]]ს შტატის სენატში ობამა 1996 წელს აირჩიეს, დემოკრატი ალის პალმერის მემკვიდრედ. ობამა აირჩიეს მე-13 ოლქიდან, რომელიც იმ დროს მოიცავდა ჩიკაგოს სამხრეთ ნაწილის უბნებს.<ref>{{cite news |first=David |last=Jackson |author2=Ray Long |title=Obama Knows His Way Around a Ballot |date=April 3, 2007 |url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081011054057/http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive%2C0%2C5693903.story |work=Chicago Tribune |accessdate=May 18, 2012 |archivedate=October 11, 2008 |url-status=dead |df= }} * {{cite book |author = [[Jesse White (politician)|White, Jesse]] |year = 2001 |chapter = Legislative Districts of Cook County, 1991 Reapportionment |chapterurl = https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |title = Illinois Blue Book 2001–2002 |place = Springfield |publisher = [[Illinois Secretary of State]] |page = 65 |accessdate = July 16, 2011 |deadurl = bot: unknown |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |archivedate = February 26, 2008 |df = mdy-all |url = http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |date=თებერვალი 26, 2008 }} {{Cite web |url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=მარტი 11, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130130072621/http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |archivedate=იანვარი 30, 2013 }} State Sen. District 13 = State Rep. Districts 25 & 26.</ref> არჩევის შემდეგ, ობამამ მოიპოვა ორივე პარტის მხარდაჭერა მისი კანონპროექტებისთვის, რომლებიზ მიზნად ისახავდა ეთიკასთან და ჯანდაცვასთან დაკავშირებული კანონების რეფორმაციას.<ref>{{cite news|first=Peter |last=Slevin |title=Obama Forged Political Mettle in Illinois Capitol |date=February 9, 2007 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/02/08/AR2007020802262.html |work=The Washington Post |accessdate=April 20, 2008 }}{{cite news|first=Scott |last=Helman |title=In Illinois, Obama dealt with Lobbyists |date=September 23, 2007 |url=http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/09/23/in_illinois_obama_dealt_with_lobbyists/ |work=Boston Globe |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080416235513/http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/09/23/in_illinois_obama_dealt_with_lobbyists/ |archivedate=April 16, 2008 |url-status=live |df= }} იხილეთ აგრეთვე:{{cite news|title=Obama Record May Be Gold Mine for Critics |date=January 17, 2007 |publisher=CBS News |url=http://www.cbsnews.com/stories/2007/01/17/politics/main2369157.shtml |agency=Associated Press |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080412223055/http://www.cbsnews.com/stories/2007/01/17/politics/main2369157.shtml |archivedate=April 12, 2008 |url-status=live }}</ref> ობამა იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელმაც გაზარდა საგადასახდო კრედიტები მწირშემოსავლიანი ოჯახებისთვის და მიიღო მონაწილეობა სოციალურ პროგრამებთან დაკავშირებულ მოლაპარაკებებში. ობამა აგრეთვე მხარს უჭერდა გაზრდილ სუბსიდიებს ბავშვთა ჯანდაცვის პროგრამისთვის.<ref name="Scott20070730">{{cite news |first = Janny |last = Scott |title = In Illinois, Obama Proved Pragmatic and Shrewd |date = July 30, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/07/30/us/politics/30obama.html |work = The New York Times |accessdate = April 20, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081210135903/http://www.nytimes.com/2007/07/30/us/politics/30obama.html|archivedate=December 10, 2008 |url-status = live }}</ref> 2001 წელს, როგორც ორპარტიული ადმინისტრაციული წესების კომიტეტის თანათავმჯდომარემ, ობამამ მხარი დაუჭირა შტატის რესპუბლიკელი გუბერნატორის, რაიანის რეგულაციებს ფინანსურ სექტორზე.<ref>{{cite news |author=Allison, Melissa |date=December 15, 2000 |title=State takes on predatory lending; Rules would halt single-premium life insurance financing |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/65214450.html?dids=65214450:65214450&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 (Business) |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080617151154/https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/65214450.html?dids=65214450%3A65214450&FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT |archivedate=June 17, 2008 |url-status=live |df= }}{{cite news |author=Ray Long |author2=Melissa Allison |date=April 18, 2001 |title=Illinois OKs predatory loan curbs; State aims to avert home foreclosures |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/71459393.html?dids=71459393:71459393&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218011718/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/71459393.html?dids=71459393:71459393&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |archivedate=დეკემბერი 18, 2008 }}</ref> ობამა კიდევ ერთი ვადით აირჩიეს სენატში 1998 და 2002 წლებში.<ref>{{cite web |url = http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |title = 13th District: Barack Obama |accessdate = April 20, 2008 |date = August 24, 2000 |publisher = Illinois State Senate Democrats |archiveurl = https://web.archive.org/web/20000824102110/http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |archivedate = April 12, 2000 }}{{cite web |url = http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |title = 13th District: Barack Obama |accessdate = April 20, 2008 |date = October 9, 2004 |publisher = Illinois State Senate Democrats |archiveurl = https://web.archive.org/web/20040802233730/http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |archivedate = August 2, 2004 }}</ref> 2000 წელს, იგი მონაწილეობას იღებდა დემოკრატთა პრაიმერში ილინოისის პირველი საარჩევნო ოლქის კონგრესში წარმოდგენის უფლებისთვის, მაგრამ, დამარცხდა მოქმედ კონგრესმენ [[ბობი რაში|ბობი რაშთან]].<ref name="Democratic primary">{{cite web|url=http://www.fec.gov/pubrec/fe2000/ilh.htm |title=Federal Elections 2000: U.S. House Results—Illinois |publisher=[[Federal Election Commission]] |access-date=April 24, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328011936/http://www.fec.gov/pubrec/fe2000/ilh.htm |archive-date=March 28, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=14502364 |title=Obama's Loss May Have Aided White House Bid |last=Gonyea |first=Dan |date=September 19, 2007 |publisher=NPR |archive-url=https://web.archive.org/web/20110218211819/http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=14502364 |archive-date=February 18, 2011 }} * {{cite news|first=Janny |last=Scott |title=A Streetwise Veteran Schooled Young Obama |date=September 9, 2007 |url=https://www.nytimes.com/2007/09/09/us/politics/09obama.html |work=The New York Times |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080321122541/http://www.nytimes.com/2007/09/09/us/politics/09obama.html |archive-date=March 21, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first=Edward |last=McClelland |title=How Obama Learned to Be a Natural |date=February 12, 2007 |url=http://www.salon.com/news/feature/2007/02/12/obama_natural/ |work=Salon |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080308133402/http://www.salon.com/news/feature/2007/02/12/obama_natural/ |archive-date=March 8, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first1=Richard |last1=Wolffe |last2=Briscoe |first2=Daren |title=Across the Divide |date=July 16, 2007 |work=Newsweek |url=http://www.newsweek.com/id/33156 |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080418014600/http://www.newsweek.com/id/33156 |archive-date=April 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first=Scott |last=Helman |title=Early Defeat Launched a Rapid Political Climb |date=October 12, 2007 |url=https://www.boston.com/news/nation/articles/2007/10/12/early_defeat_launched_a_rapid_political_climb/ |work=The Boston Globe |access-date=April 20, 2008 }} * {{cite news|url=https://www.usatoday.com/news/politics/2007-10-24-3157940059_x.htm |title=Obama learned from failed Congress run |work=USA Today |last=Wills |first=Christopher |date=October 24, 2007 |access-date=November 15, 2010 }}</ref> 2003 წლის იანვარში, ობამა გახდა ილინოისის სენატის ჯანდაცვის და სოციალური სერვისების კომიტეტის თავმჯდომარე მას შემდეგ, რაც ათწლიანი უმცირესობის შემდეგ, დემოკრატებმა საკანონმდებლო ორგანოში უმრავლესობა მოიპოვეს.<ref>{{cite news|first=Jackie |last=Calmes |title=Statehouse Yields Clues to Obama |date=February 23, 2007 |url=https://www.wsj.com/public/article/SB117219748197216894-Sn6oV_4KLQHp_xz7CjYLuyjv3Jg_20070324.html |work=The Wall Street Journal |accessdate=April 20, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080918032039/http://online.wsj.com/public/article/SB117219748197216894-Sn6oV_4KLQHp_xz7CjYLuyjv3Jg_20070324.html |archivedate=September 18, 2008 }}</ref> მისი და ორივე პარტიის მხარდაჭერით, მიიღეს კანონები, რომლის თანახმადაც პოლიციელებს უნდა ჩაეწერათ რასობრივი კუთვნილება მძღოლებისა, რომლებსაც დააკავებდნენ. ილინოისი აგრეთვე გახდა პირველი შტატი, რომელმაც მოითხოვა პოლიციისგან, გადაეღო ვიდეოები სახლებში იმ შეჭრისა, რომლებსაც შეიძლებოდა ეჭვმიტანილის მკვლელობა მოჰყოლოდა.<ref name="Scott20070730" /><ref>{{cite news |author=Tavella, Anne Marie |date=April 14, 2003 |title=Profiling, taping plans pass Senate |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=ADHB&p_theme=adhb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_text_search-0=Profiling,%20AND%20taping%20AND%20plans%20AND%20pass%20AND%20Senate&s_dispstring=Profiling,%20taping%20plans%20pass%20Senate%20AND%20date(April_4,_2003%20to%204/4/2003)&p_field_date-0=YMD_date&p_params_date-0=date:B,E&p_text_date-0=4_April_2003%20to%204/4/2003Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |format=paid archive |work=Daily Herald |page=17 |accessdate=June 1, 2008 }}{{cite news |author=Haynes, V. Dion |date=June 29, 2003 |title=Fight racial profiling at local level, lawmaker says; U.S. guidelines get mixed review |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/352884461.html?dids=352884461:352884461&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=8 |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080617150449/https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/352884461.html?dids=352884461%3A352884461&FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT |archivedate=June 17, 2008 |url-status=live |df= }}{{cite news |author=Pearson, Rick |date=July 17, 2003 |title=Taped confessions to be law; State will be 1st to pass legislation |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/370136121.html?dids=370136121:370136121&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 (Metro) |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218011706/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/370136121.html?dids=370136121:370136121&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |archivedate=დეკემბერი 18, 2008 }}</ref> აშშ-ის სენატში ასარჩევად 2004 წლის არჩევნების დროს, პოლიციის წარმომადგენლებმა შეაქეს ობამა მისი მუშაობისვის საპოლიციო ორგანიზაციებთან სიკვდილით დასჯის რეფორმაციის საქმეში.<ref>{{cite news |first = Sam |last = Youngman |author2 = Aaron Blake |title = Obama's Crime Votes Are Fodder for Rivals |date = March 14, 2007 |url = http://thehill.com/homenews/news/11316-obamas-crime-votes-are-fodder-for-rivals |work = The Hill |accessdate = May 18, 2012 }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite news |title = US Presidential Candidate Obama Cites Work on State Death Penalty Reforms |date = November 12, 2007 |work = International Herald Tribune |url = http://www.iht.com/articles/ap/2007/11/12/america/NA-POL-US-Obama-Death-Penalty.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080607111231/http://www.iht.com/articles/ap/2007/11/12/america/NA-POL-US-Obama-Death-Penalty.php |agency = Associated Press |accessdate = May 18, 2012 |archivedate = June 7, 2008 }}</ref> ობამა გადადგა შტატის სენატორის პოსტიდან 2004 წელს, აშშ-ის სენატში არჩევის შემდეგ.<ref>{{cite news|first=Melanie |last=Coffee |title=Attorney Chosen to Fill Obama's State Senate Seat |date=November 6, 2004 |publisher=HPKCC |url=http://www.hydepark.org/hpkccnews/raoul.htm#ap |agency=Associated Press |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080516174431/http://www.hydepark.org/hpkccnews/raoul.htm |archivedate=May 16, 2008 |url-status=dead |df= }}</ref> ==== არჩევნები აშშ-ის სენატში (2004) ==== [[File:Illinois Senate Election Results by County, 2004.svg|upright=.5|thumb|არჩევნების შედეგები რაიონების მიხედვით. ლურჯად ნაჩვენებია რაიონები, სადაც ობამამ გაიმარჯვა.]] 2002 წლის მაისში, ობამას დაკვეთით ჩატარდა გამოკითხვა იმის გასაგებად, თუ როგორ მიიღებდა საზოგადოება მის კანდიდატურას 2004 წლის არჩევნებზე [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის სენატი|სენატში]]. ობამამ შექმნა კამპანიის კომიტეტი, დაიწყო თანხების მოგროვება და 2002 წლის აგვისტოსთვის დაიქირავა პოლიტიკური კონსულტანტი დეივიდ აქსელროდი, ხოლო 2003 წელს იანვარში ფორმალურად გამოაცხადა თავისი კანდიდატურის შესახებ.<ref>{{cite news |author = Helman, Scott |date = October 12, 2007 |title = Early defeat launched a rapid political climb |newspaper = [[Boston Globe]] |page = 1A |url = http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/10/12/early_defeat_launched_a_rapid_political_climb |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> ობამა თავიდანვე ეწინააღმდეგებოდა [[ჯორჯ უოკერ ბუში]]ს ადმინისტრაციის შეჭრას ერაყში 2003 წელს.<ref>{{cite news |author = Strausberg, Chinta |date = September 26, 2002 |title = Opposition to war mounts |newspaper = Chicago Defender |page = 1 |url = http://www.highbeam.com/doc/1P3-220062931.html |url-status = dead |format = paid archive |accessdate = February 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091014113726/http://www.highbeam.com/doc/1P3-220062931.html |archivedate = ოქტომბერი 14, 2009 }}</ref> 2002 წლის 2 ოქტომბერს, როდესაც კონგრესმა ნება მისცა ბუშს, ერაყის წინააღმდეგ ომი წამოეწყო,<ref name="Rose Garden">{{cite web |author = Office of the Press Secretary |date = October 2, 2002 |title = President, House leadership agree on Iraq resolution |url = https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2002/10/20021002-7.html |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |access-date = February 18, 2008 }} * {{cite news |last = Tackett |first = Michael |date = October 3, 2002 |title = Bush, House OK Iraq deal; Congress marches with Bush |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569641.html?dids=203569641:203569641&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |access-date = February 3, 2008 |archive-date = July 26, 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130726235124/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569641.html?dids=203569641:203569641&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{subscription required}}</ref> ობამა სიტყვით გამოვიდა [[ჩიკაგო]]ში ანტი-საომარ ყრილობაზე<ref name="Federal Plaza">{{cite news |last = Glauber |first = Bill |date = October 3, 2003 |title = War protesters gentler, but passion still burns |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569621.html?dids=203569621:203569621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |access-date = February 3, 2008 |archive-date = June 17, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080617150444/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569621.html?dids=203569621:203569621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{subscription required}} * {{cite news |last = Strausberg |first = Chinta |date = October 3, 2002 |title = War with Iraq undermines U.N |newspaper = Chicago Defender |page = 1 |url = http://www.highbeam.com/doc/1P3-220379051.html |quote = Photo caption: Left Photo: Sen. Barack Obama along with Rev. Jesse Jackson spoke to nearly 3,000 anti-war protestors (below) during a rally at Federal Plaza Wednesday. |access-date = October 28, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20091014211715/http://www.highbeam.com/doc/1P3-220379051.html |archive-date = October 14, 2009 |url-status = dead }} * {{cite web |last = Katz |first = Marilyn |date = October 2, 2007 |title = Five years since our first action |publisher = Chicagoans Against War & Injustice |url = http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |access-date = February 18, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110721192331/http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |archive-date = July 21, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110721192331/http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |archivedate = ივლისი 21, 2011 }} * {{cite news |last1 = Bryant |first1 = Greg |last2 = Vaughn |first2 = Jane B. |date = October 3, 2002 |title = 300 attend rally against Iraq war |newspaper = Daily Herald |page = 8 |url = http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=ADHB&p_theme=adhb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_text_search-0=300%20AND%20attend%20AND%20rally%20AND%20against%20AND%20Iraq%20AND%20war&s_dispstring=300%20attend%20rally%20against%20Iraq%20war%20AND%20date(10/3/2002%20to%2010/3/2002)&p_field_date-0=YMD_date&p_params_date-0=date:B,E&p_text_date-0=10/3/2002%20to%2010/3/2002)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = October 28, 2008 }}{{subscription required}} * Mendell (2007), pp. 172–177.</ref> და ომის წინააღმდეგ საკუთარი პოზიცია დააფიქსირა.<ref name="spoke out">{{cite web |last = Obama |first = Barack |date = October 2, 2002 |title = Remarks of Illinois State Sen. Barack Obama against going to war with Iraq |url = http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archive-url = https://web.archive.org/web/20080130204029/http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archive-date = January 30, 2008 |publisher = Barack Obama |access-date = February 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080130204029/http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archivedate = იანვარი 30, 2008 }} * {{cite news |last = McCormick |first = John |date = October 3, 2007 |title = Obama marks '02 war speech; Contender highlights his early opposition in an effort to distinguish him from his rivals |newspaper = Chicago Tribune |page = 7 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/1351610621.html?dids=1351610621:1351610621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |quote = The top strategist for Sen. Barack Obama has just 14 seconds of video of what is one of the most pivotal moments of the presidential candidate's political career. The video, obtained from a Chicago TV station, is of Obama's 2002 speech in opposition to the impending Iraq invasion. |access-date = October 28, 2008 |archive-date = December 18, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20081218011609/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/1351610621.html?dids=1351610621:1351610621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{Subscription required}} * {{cite news |last = Pallasch |first = Abdon M. |date = October 3, 2007 |title = Obama touts anti-war cred; Kicks off tour 5 years after speech critical of going to Iraq |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 26 |url = http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=headline(Obama%20touts%20anti-war%20cred)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=title&p_text_advanced-0=(Obama%20touts%20anti-war%20cred)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = October 28, 2008 }}{{subscription required}}</ref> 2003 წლის მარტში, მან კვლავ მიიღო მონაწილეობა ანტი-საომარ ყრილობაზე და უთხრა შეკრებილ საზოგადოებას, რომ ომის შესაჩერებლად „ჯერ კიდევ არ იყო გვიანი“.<ref name="stop the war">{{cite news |last = Ritter |first = Jim |date = March 17, 2003 |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 3 |title = Anti-war rally here draws thousands |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=headline(Anti-war%20rally%20here%20draws%20thousands)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=title&p_text_advanced-0=(Anti-war%20rally%20here%20draws%20thousands)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = February 3, 2008 }} {{subscription required}} * {{cite press release |author = Office of the Press Secretary |date = March 16, 2003 |title = President Bush: Monday 'moment of truth' for world on Iraq |url=https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/03/20030316-3.html |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |access-date = February 18, 2008 }}</ref> მოქმედმა სენატორმა, რესპუბლიკელმა [[პიტერ ფიცჯერალდი|პიტერ ფიცჯერალდმა]] და პოსტზე მისმა წინამორბედმა, [[კეროლ მოსლი ბრაუნი|კეროლ მოსლი ბრაუნმა]] გადაწყვიტეს არჩევნებში მონაწილეობა არ მიეღოთ, რის გამოც რესპუბლიკელთა და დემოკრატთა პრაიმერში მთლიანობაში 15 კანდიდატი იყრიდა კენჭს.<ref>{{cite news |author = Davey, Monica |date = March 7, 2004 |title = Closely watched Illinois Senate race attracts 7 candidates in millionaire range |url = https://www.nytimes.com/2004/03/07/politics/campaign/07ILLI.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015834/http://www.nytimes.com/2004/03/07/politics/campaign/07ILLI.html|archivedate=April 16, 2009 |newspaper = [[The New York Times]] |page = 19 |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> 2004 წლის მარტში, ობამამ მოულოდნელად გაიმარჯვა, რის გამოც დაიწყო საუბარი მასზე, როგორც დემოკრატიული პარტიის ამომავალ ვარვსკვლავზე და შესაძლო მომავალ პრეზიდენტობაზე. მეორედ გამოიცა მისი წიგნი „ოცნებები მამაჩემისგან“.<ref name="future">{{cite news |last = Mendell |first = David |date = March 17, 2004 |title = Obama routs Democratic foes; Ryan tops crowded GOP field; Hynes, Hull fall far short across state |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = http://articles.chicagotribune.com/2004-03-17/news/0403170332_1_blair-hull-gery-chico-blacks-and-liberal-whites |access-date = March 1, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100906201017/http://articles.chicagotribune.com/2004-03-17/news/0403170332_1_blair-hull-gery-chico-blacks-and-liberal-whites |archivedate = სექტემბერი 6, 2010 }} * {{cite news |last = Davey |first = Monica |date = March 18, 2004 |title = As quickly as overnight, a Democratic star is born |newspaper = The New York Times |page = A20 |url = https://www.nytimes.com/2004/03/18/us/as-quickly-as-overnight-a-democratic-star-is-born.html |archive-url = https://web.archive.org/web/20090506195833/http://www.nytimes.com/2004/03/18/us/as-quickly-as-overnight-a-democratic-star-is-born.html |archive-date = May 6, 2009 |url-access = limited |url-status = live |access-date = March 1, 2009 }} * {{cite news |last = Howlett |first = Debbie |date = March 19, 2004 |title = Dems see a rising star in Illinois Senate candidate |newspaper = USA Today |page = A04 |url = https://www.usatoday.com/news/politicselections/nation/2004-03-18-obama-usat_x.htm |access-date = March 1, 2009 }} * {{cite news |last = Scheiber |first = Noam |date = May 31, 2004 |title = Race against history. Barack Obama's miraculous campaign |magazine = The New Republic |volume = 230 |issue = 20 |pages = 21–22, 24–26 (cover story) |url = http://www.tnr.com/article/race-against-history-0 |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Finnegan |first = William |date = May 31, 2004 |title = The Candidate. How far can Barack Obama go? |magazine = [[The New Yorker]] |volume = 20 |issue = 14 |pages = 32–38 |url = https://www.newyorker.com/archive/2004/05/31/040531fa_fact1?currentPage=all |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Dionne |first = E.J. Jr. |date = June 25, 2004 |title = In Illinois, a star prepares |newspaper = The Washington Post |page = A29 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A4062-2004Jun24.html |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Scott |first = Janny |date = May 18, 2008 |title = The story of Obama, written by Obama |newspaper = The New York Times |page = A1 |url = https://www.nytimes.com/2008/05/18/us/politics/18memoirs.html |access-date = January 9, 2010 }} * Mendell (2007), pp. 235–259.</ref> 2004 წლის ივლისში, ობამა სიტყვით გამოვიდა 2004 წლის დემოკრატთა ნაციონალურ კონვენციაზე,<ref>{{cite news |author = Bernstein, David |date = June 2007 |title = The Speech |magazine = Chicago Magazine |url = http://www.chicagomag.com/Chicago-Magazine/June-2007/The-Speech |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> რაც 9,1 მილიონმა ადამიანმა იხილა. ობამას გამოსვლას დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა დემოკრატიულ პარტიაში.<ref name="status">{{cite news |date=August 2, 2004 |title=Star Power. Showtime: Some are on the rise; others have long been fixtures in the firmament. A galaxy of bright Democratic lights |work=Newsweek |pages=48–51 |url=http://www.newsweek.com/id/54728/output/print |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218014146/http://www.newsweek.com/id/54728/output/print |archive-date=December 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last=Samuel |first=Terence |date=August 2, 2004 |title=A shining star named Obama. How a most unlikely politician became a darling of the Democrats |work=U.S. News & World Report |page=25 |url=https://www.usnews.com/usnews/news/articles/040802/2obama.htm |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081206100640/http://www.usnews.com/usnews/news/articles/040802/2obama.htm |archive-date=December 6, 2008 |url-status=dead}} * {{cite news |last=Lizza |first=Ryan |date=September 2004 |title=Why is Barack Obama generating more excitement among Democrats than John Kerry? |work=The Atlantic Monthly |pages=30, 33 |url=https://www.theatlantic.com/doc/200409/lizza |access-date=November 15, 2008 }} * {{cite news |last=Davey |first=Monica |date=July 26, 2004 |title=A surprise Senate contender reaches his biggest stage yet |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2004/07/26/us/the-speaker-a-surprise-senate-contender-reaches-his-biggest-stage-yet.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20090507095649/http://www.nytimes.com/2004/07/26/us/the-speaker-a-surprise-senate-contender-reaches-his-biggest-stage-yet.html |archive-date=May 7, 2009 |url-access=limited |url-status=live |access-date=November 25, 2010 }} * {{cite news |last=Leibovich |first=Mark |date=July 27, 2004 |title=The other man of the hour |newspaper=The Washington Post |page=C1 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A16606-2004Jul26.html |access-date=November 15, 2008 }} * {{cite news |last=Milligan |first=Susan |date=July 27, 2004 |title=In Obama, Democrats see their future |work=The Boston Globe |page=B8 |url=https://www.boston.com/news/local/articles/2004/07/27/in_obama_democrats_see_their_future/ |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218181835/http://www.boston.com/news/local/articles/2004/07/27/in_obama_democrats_see_their_future/ |archive-date=December 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last=Seelye |first=Katharine Q. |date=July 28, 2004 |title=Illinois Senate nominee speaks of encompassing unity |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2004/07/28/politics/campaign/28blacks.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20060624052131/http://www.nytimes.com/2004/07/28/politics/campaign/28blacks.html |archive-date=June 24, 2006}} * {{cite news |last=Broder |first=David S. |date=July 28, 2004 |title=Democrats focus on healing divisions; Addressing convention, newcomers set themes |newspaper=The Washington Post |page=A1 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A17865-2004Jul27.html |access-date=November 15, 2008}} * {{cite news |last1=Bing |first1=Jonathan |last2=McClintock |first2=Pamela |date=July 29, 2004 |title=Auds resist charms of Dem stars |work=Variety |page=1 |url=https://www.variety.com/article/VR1117908388.html |access-date=November 15, 2008}} * Mendell (2007), pp. 272–285.</ref> ობამას ოპონენტი უშუალოდ სენატის არჩევნებში რესპუბლიკელი [[ჯეკ რაიანი]] უნდა ყოფილიყო, თუმცა იგი არჩევნებს საკუთარი ნებით 2004 წლის ივნისში გამოეთიშა.<ref>{{cite news |date = June 25, 2004 |title = Ryan drops out of Senate race in Illinois |publisher = CNN |url = http://www.cnn.com/2004/ALLPOLITICS/06/25/il.ryan/ |accessdate = May 18, 2012 }} * Mendell (2007), pp. 260–271.</ref> ექვსი კვირის შემდეგ, დიპლომატმა [[ალან ქეისი|ალან ქეისმა]] რაიანი ჩაანაცვლა.<ref>{{cite news |author = Lannan, Maura Kelly |agency = Associated Press |date = August 9, 2004 |title = Alan Keyes enters U.S. Senate race in Illinois against rising Democratic star |newspaper = Union-Tribune |url = http://legacy.signonsandiego.com/news/politics/20040809-0849-illinoissenate.html |accessdate = April 13, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111214115053/http://legacy.signonsandiego.com/news/politics/20040809-0849-illinoissenate.html |archivedate = დეკემბერი 14, 2011 }}</ref> 2004 წლის ნოემბრის არჩევნებში, ობამამ ხმათა 70 პროცენტით გაიმარჯვა.<ref name="margin">{{cite news |year = 2005 |title = America Votes 2004: U.S. Senate / Illinois |publisher = CNN |url=http://www.cnn.com/ELECTION/2004/pages/results/states/IL/S/01/index.html |access-date = April 13, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080416061340/http://www.cnn.com/ELECTION/2004//pages/results/states/IL/S/01/index.html |archive-date = April 16, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last = Slevin |first = Peter |date = November 13, 2007 |title = For Obama, a handsome payoff in political gambles |newspaper = The Washington Post |page = A3 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/11/12/AR2007111201945.html |access-date = April 13, 2008 }} * {{cite news |last1 = Chase |first1 = John |last2 = Mendell |first2 = David |date = November 3, 2004 |title = Obama scores a record landslide |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url=http://www.noticiasdot.com/publicaciones/2004/1104/0311/noticias031104/presidenciales-usa/images/usa/chicago_tribune/chicago_tribune_031104.pdf |access-date = April 3, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110513095857/http://www.noticiasdot.com/publicaciones/2004/1104/0311/noticias031104/presidenciales-usa/images/usa/chicago_tribune/chicago_tribune_031104.pdf |archive-date = May 13, 2011 }} * {{cite news |last = Fornek |first = Scott |date = November 3, 2004 |title = Obama takes Senate seat in a landslide |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 6 |url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-1553596.html |access-date = April 3, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510061848/http://www.highbeam.com/doc/1P2-1553596.html |archive-date = May 10, 2013 |url-status=dead }}</ref> ==== აშშ-ის სენატორი ილინოისიდან (2005–2008) ==== [[File:BarackObamaportrait.jpg|thumb|left|upright|ბარაკ ობამას, როგორც სენატორის ოფიციალური ფოტო.]] სენატორ ობამას ინაუგურაცია შედგა 2005 წლის 3 იანვარს.<ref>{{CongBio|o000167|inline=1|date=October 12, 2011}}</ref> ის გახდა სენატის ერთადერთი წევრი, რომელიც შედიოდა „კონგრესის შავკანიანთა კონფერენციაში“.<ref>{{cite web |title = Member Info |url = http://www.house.gov/kilpatrick/cbc/member_info.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080709114659/http://www.house.gov/kilpatrick/cbc/member_info.html |archivedate = July 9, 2008 |publisher = Congressional Black Caucus |accessdate = June 25, 2008 }}</ref> 2005–2007 წლებში ობამას ხმისმიცემის ანალიზზე დაყრდნობით, ჟურნალ „CQ Weekly“-მ დაახასიათა ის, როგორც „ერთგული დემოკრატი“. 2008 წლის 13 ნოემბერს, ობამამ განაცხადა, რომ გადადგებოდა სენატორის პოსტიდან იმავე წლის 16 ნოემბერს, რათა მეტი დრო დაეთმო ხელისუფლების გადაცემის პროცესისთვის.<ref name="transition period">{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/politicsNews/idUSTRE4AF1MJ20081116 |title = Obama resigns Senate seat, thanks Illinois |access-date = March 10, 2009 |date = November 16, 2008 |work = [[Reuters]] |last = Mason |first = Jeff }}</ref> 2018 წელს, გამოქვეყნდა ობამას ფოტო „ისლამის ერის“ ლიდერთან, სკანდალებით მოცულ [[ლუის ფარაკჰანი|ლუის ფარაკჰანთან]], რომელიც 2005 წელს, ობამას სენატორობის დროს გადაიღეს.<ref>"[http://www.newsweek.com/nation-islam-barack-obama-791832 What Is the Nation of Islam? Barack Obama Photo With Group's Leader Emerges 13 Years Later]".'' Newsweek''. January 26, 2018.</ref> 2008 წლის არჩევნებში, ფარაკჰანმა მხარი ობამას დაუჭირა.<ref>"[http://articles.chicagotribune.com/2008-02-25/news/0802240188_1_minister-louis-farrakhan-senator-obama-saviours-day-convention Louis Farrakhan backs Obama for president at Nation of Islam convention in Chicago] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180906215837/http://articles.chicagotribune.com/2008-02-25/news/0802240188_1_minister-louis-farrakhan-senator-obama-saviours-day-convention |date=2018-09-06 }}". ''Chicago Tribune''. February 25, 2008.</ref><ref>"[http://politicalticker.blogs.cnn.com/2008/02/27/clinton-hits-obama-over-farrakhan-support/ Clinton hits Obama over Farrakhan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181108063009/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2008/02/27/clinton-hits-obama-over-farrakhan-support/ |date=2018-11-08 }}". CNN. February 27, 2008.</ref> ===== საკანონმდებლო ინიციატივები ===== ობამა იყო „ამერიკის დაცვისა და მოწესრიგებული იმიგრაციის“ აქტის ერთ-ერთი თანაავტორი.<ref>{{cite web |first = 109th Congress, 1st Session |last = U.S. Senate |title = S. 1033, Secure America and Orderly Immigration Act |date = May 12, 2005 |url = https://www.congress.gov/bill/109th-congress/senate-bill/1033/cosponsors |publisher = Library of Congress |accessdate = February 25, 2017}}</ref> მის მიერ ინიცირებული ორი კანონპროექტი მის სახელს ატარებს: ლუგარ-ობამას აქტი, რომელმაცგააფართოვა ადრე მიღებული „ნუნ-ლუგარის საფრთხის შემცირების კოოპერაცია“ ჩვეულებრივ იარაღზეც;<ref>{{cite web |url = http://obama.senate.gov/press/070111-lugar-obama_non/ |title = Lugar–Obama Nonproliferation Legislation Signed into Law by the President |date = January 11, 2007 |publisher = Richard Lugar U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154746/http://obama.senate.gov/press/070111-lugar-obama_non/ |archivedate = December 18, 2008 }} See also: {{cite news |first = Richard G. |last = Lugar |author2 = Barack Obama |title = Junkyard Dogs of War |date = December 3, 2005 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/12/02/AR2005120201509.html |work = The Washington Post |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> „ფედერალური დაფინანსების პასუხისმგებლობის და გამჭვირვალობის აქტი (2006)“, რის შედეგადაც შეიქმნა ინტერნეტ-პორტალი „USAspending.gov“, სადაც შესაძლებელი იყო ფედერალური დანახარჯის ნახვა.<ref>{{cite news |first = John |last = McCormack |title = Google Government Gone Viral |date = December 21, 2007 |url = http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/014/502njiqx.asp |work = Weekly Standard |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080423235240/http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/014/502njiqx.asp |archivedate = April 23, 2008 |url-status = live }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite web |title = President Bush Signs Coburn–Obama Transparency Act |date = September 26, 2006 |url = http://coburn.senate.gov/ffm/index.cfm?FuseAction=LegislativeFloorAction.Home&ContentRecord_id=eb582f19-802a-23ad-41db-7a7cb464cfdb |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080501233103/http://coburn.senate.gov/ffm/index.cfm?FuseAction=LegislativeFloorAction.Home&ContentRecord_id=eb582f19-802a-23ad-41db-7a7cb464cfdb |archivedate = May 1, 2008 |publisher = Tom Coburn U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> 2008 წლის 3 ივნისს, სენატორებმა ბარაკ ობამამ, [[ტომ კარპერი|ტომ კარპერმა]], [[ტომ კობურნი|ტომ კობურნმა]] და [[ჯონ მაკ-კეინი|ჯონ მაკ-კეინმა]] წარმოადგინეს „ფედერალური დანახარჯის გამჭვირვალობისა და პასუხისმგებლობის გაძლიერება (2008)“.<ref>{{cite web |url = http://www.govtrack.us/congress/bills/110/s3077 |title = S. 3077: Strengthening Transparency and Accountability in Federal Spending Act of 2008: 2007–2008 (110th Congress) |publisher = Govtrack.us |date = June 3, 2008 |accessdate = May 18, 2012 }}</ref> ობამა იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელიც მიზნად ისახავდა, მოეთხოვა ბირთვული ობიექტების მფლობელებისგან, შეეტყობინებინათ ადგილობრივი ხელისუფლება რადიოაქტიური გაჟონვების შესახებ. კანონპროექტი ვერ „გავიდა“ საბოლოო ხმისმიცემაზე კომიტეტში მიღებული მნიშვნელოვანი ცვლილებების მიუხედავად.<ref>{{cite news |last = McIntire |first = Mike |url = https://www.nytimes.com/2008/02/03/us/politics/03exelon.html |title = Nuclear Leaks and Response Tested Obama in Senate |date = February 3, 2008 |work = The New York Times |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209065950/http://www.nytimes.com/2008/02/03/us/politics/03exelon.html|archivedate=December 9, 2008 |url-status = live }}</ref> ობამამ მხარი დაუჭირა „[[კოლექტიურ მოქმედებათა სამართლიანობის აქტი (2005)|კოლექტიურ მოქმედებათა სამართლიანობის აქტს (2005)]]“ და „[[FISA-ს ცვლილებების აქტი (2008)|FISA-ს ცვლილებების აქტს (2008)]]“.<ref name="Fisher">{{cite news |url = https://www.forbes.com/2008/08/08/obama-mccain-torts-biz-beltway-cz_df_0811torts.html |title = November Election A Lawyer's Delight |author = Fisher, Daniel |work = Forbes |date = August 11, 2008 |accessdate = January 11, 2009 }}</ref> [[File:Lugar-Obama.jpg|thumb|left|ობამა და სენატორი [[რიჩარდ ლუგარი]] რუსეთში რაკეტების დემონტაჟის პროცესს ესწრებიან (აგვისტო, 2005)<ref>{{cite web |title = Nunn–Lugar Report |date = August 2005 |publisher = Richard Lugar U.S. Senate Office |url = http://lugar.senate.gov/nunnlugar/pdf/trip_report_2005.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080501002134/http://lugar.senate.gov/nunnlugar/pdf/trip_report_2005.pdf |archivedate = May 1, 2008 |accessdate = April 30, 2008 }}</ref>]] 2006 წლის დეკემბერში, პრეზიდენტმა [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ბუშმა]] ხელი მოაწერა „კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დახმარების, უსაფრთხოების და დემოკრატიის განვითარების აქტს“, რის შედეგადაც ძალაში შევიდა პირველი ფედერალური კანონი, რომლის ავტორიც ობამა იყო.<ref>{{cite web |title = Democratic Republic of the Congo |date = April 2006 |url = http://www.usccb.org/sdwp/international/drc0406.shtml |publisher = United States Conference of Catholic Bishops |accessdate = January 26, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110108193726/http://www.usccb.org/sdwp/international/drc0406.shtml |archivedate = January 8, 2011 }}{{cite web |title = The IRC Welcomes New U.S. Law on Congo |date = January 5, 2007 |url = http://www.theirc.org/news/the-irc-welcomes-new-us-law.html |publisher = International Rescue Committee |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110807061958/http://www.rescue.org/news/the-irc-welcomes-new-us-law.html |archivedate = August 7, 2011 }}</ref> 2007 წლის იანვარში, ობამამ და სენატორმა [[რას ფაინგოლდი|ფაინგოლდმა]] შეიტანეს ცვლილებები „პატიოსანი ხელმძღვანელობის და ღია მთავრობის აქტში“ კორპორატიულ თვითმფრინავებთან დაკავშირებით. აქტი ძალაში შევიდა 2007 წლის სექტემბერში.<ref>{{cite news|first=Nathaniel |last=Weixel |title=Feingold, Obama Go After Corporate Jet Travel |date=November 15, 2007 |url=http://thehill.com/leading-the-news/feingold-obama-go-after-corporate-jet-travel-2007-11-15.html |work=The Hill |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080515201902/http://thehill.com/leading-the-news/feingold-obama-go-after-corporate-jet-travel-2007-11-15.html |archivedate=May 15, 2008 |url-status=live }}{{cite news|first=Nathaniel |last=Weixel |title=Lawmakers Press FEC on Bundling Regulation |date=December 5, 2007 |url=http://thehill.com/leading-the-news/lawmakers-press-fec-on-bundling-regulation-2007-12-05.html |work=The Hill |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080416162108/http://thehill.com/leading-the-news/lawmakers-press-fec-on-bundling-regulation-2007-12-05.html |archivedate=April 16, 2008 |url-status=live }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite news|title=Federal Election Commission Announces Plans to Issue New Regulations to Implement the Honest Leadership and Open Government Act of 2007 |date=September 24, 2007 |publisher=Federal Election Commission |url=http://www.fec.gov/press/press2007/20070924travel.shtml |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080411220016/http://www.fec.gov/press/press2007/20070924travel.shtml |archivedate=April 11, 2008 |url-status=dead }}</ref> ობამა აგრეთვე წარმოადგინა რამდენიმე კანონპროექტი, რომელიც ძალაში ვერ შევიდა.<ref>{{cite news |first = Seth |last = Stern |title = Obama–Schumer Bill Proposal Would Criminalize Voter Intimidation |date = January 31, 2007 |publisher = CQPolitics.com |url = https://www.nytimes.com/cq/2007/01/31/cq_2213.html |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080516104256/http://www.nytimes.com/cq/2007/01/31/cq_2213.html |archivedate = May 16, 2008 |url-status = live }}{{cite web |first = 110th Congress, 1st Session |last = U.S. Senate |title = S. 453, Deceptive Practices and Voter Intimidation Prevention Act of 2007 |date = January 31, 2007 |url = https://www.congress.gov/bill/110th-congress/senate-bill/453 |publisher = Library of Congress |accessdate = February 25, 2017}} See also: {{cite news |title = Honesty in Elections |date = January 31, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/01/31/opinion/31wed1.html |work = The New York Times |format = editorial |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> მათ შორის იყო „ერაყის ომის დე-ესკალაციის აქტი (2007)“.<ref>{{cite news |first = E. Kasak |last = Krystin |title = Obama Introduces Measure to Bring Troops Home |date = February 7, 2007 |publisher = Medill News Service |url = http://www.nwitimes.com/news/local/article_c7147a5d-31bc-5497-abdd-a99c0cd6c189.html |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> 2007 წელს, ობამა იყო „თავდაცვის ავტორიზაციის აქტში“ შეტანილი ცვლილებების,<ref>{{cite web |title = Obama, Bond Hail New Safeguards on Military Personality Disorder Discharges, Urge Further Action |date = October 1, 2007 |url = http://bond.senate.gov/public/index.cfm?FuseAction=PressRoom.NewsReleases&ContentRecord_id=5C1EBFEB-1321-0E36-BA7D-04630AEFAD31 |publisher = Kit Bond U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101205075008/http://bond.senate.gov/public/index.cfm?FuseAction=PressRoom.NewsReleases&ContentRecord_id=5C1EBFEB-1321-0E36-BA7D-04630AEFAD31 |archivedate = December 5, 2010 }}</ref> რომელსაც სენატის სრულმა შემადგენლობამ მხარი 2008 წლის გაზაფხულზე დაუჭირა.<ref>{{cite web |title = Obama, Bond Applaud Senate Passage of Amendment to Expedite the Review of Personality Disorder Discharge Cases |url = http://obama.senate.gov/press/080314-obama_bond_appl/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154824/http://obama.senate.gov/press/080314-obama_bond_appl/ |archivedate = December 18, 2008 |date = March 14, 2008 }}</ref> ობამამ აგრეთვე მხარი დაუჭირა „ირანის წინააღმდეგ სანქციების შემოღების აქტს“, რომელიც ითვალისწინებდა შტატების საპენსიო ფონდის აქტივების გამოტანას ირანის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიისგან. აქტი ძალაში არ შესულა, მაგრამ მოგვიანებით ის ჩართეს „ირანის წინააღმდეგ ყოვლისმომცველი სანქციების, პასუხისმგებლობის და დეინვესტიციის აქტში (2010)“<ref>{{Cite web|url=https://www.govtrack.us/congress/bills/111/s1065|title=Iran Sanctions Enabling Act of 2009 (2009 – S. 1065)|website=GovTrack.us|language=en|access-date=August 27, 2018}}</ref> და იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელიც მიზნად ისახავდა ბირთვული ტერორიზმის რისკების შემცირებას.<ref name="nuclear terrorism">{{cite press release |title = Obama, Schiff Provision to Create Nuclear Threat Reduction Plan Approved |date = December 20, 2007 |url=http://obama.senate.gov/press/071220-obama_schiff_pr/ |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218154751/http://obama.senate.gov/press/071220-obama_schiff_pr/ |archive-date = December 18, 2008 }}</ref> ობამა აგრეთვე იყო „შტატების ბავშვთა ჯანმრთელობის დაზღვევის პროგრამის“ ცვლილებების თანაავტორი, რომლის თანახმადაც ბრძოლაში დაჭრილი ჯარისკაცებზე მზრუნველი ოჯახის წევრები სამუშაო ადგილის ერთწლიან დაცვას მიიღებდნენ.<ref>{{cite web |title = Senate Passes Obama, McCaskill Legislation to Provide Safety Net for Families of Wounded Service Members |date = August 2, 2007 |url = http://obama.senate.gov/press/070802-senate_passes_o_1/ |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154819/http://obama.senate.gov/press/070802-senate_passes_o_1/ |archivedate = December 18, 2008 }}</ref> ===== კომიტეტები ===== [[ფაილი:Barack Obama Iraq 2006.jpg|thumb|ობამა ესაუბრება ერაყში დისლოცირებულ ჯარისკაცს, 2006]] ობამა იყო სენატის საგარეო ურთიერთობების, გარემოსა და საზოგადოებრივი სამსახურის, ვეტერანთა საქმეების კომიტეტების წევრი 2006 წლის დეკემბრისთვის.<ref>{{cite web |url = http://obama.senate.gov/committees/ |date = December 9, 2006 |title = Committee Assignments |accessdate = April 27, 2008 |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |archiveurl = https://web.archive.org/web/20061209190827/http://obama.senate.gov/committees/ |archivedate = December 9, 2006 }}</ref> 2007 წლის იანვარს, მან დატოვა გარემოსა და საზოგადოებრივი სამსახურის კომიტეტი, ხოლო სამაგიეროდ დაიკავა ადგილი ჯანდაცვის, განათლების, შრომისა და პენსიების და სამშობლოს უსაფრთხოების და სახელმწიფო საქმეთა კომიტეტებში.<ref>{{cite news |title = Obama Gets New Committee Assignments |date = November 15, 2006 |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |url = http://obama.senate.gov/news/061115-obama_gets_new/ |agency = Associated Press |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154741/http://obama.senate.gov/news/061115-obama_gets_new/ |archivedate = December 18, 2008 }}</ref> იგი აგრეთვე გახდა საგარეო ურთიერთობების ევროპულ საქმეთა ქვეკომიტეტის თავმჯდომარე.<ref>{{cite news |first = Tom |last = Baldwin |title = Stay-At-Home Barack Obama Comes Under Fire for a Lack of Foreign Experience |date = December 21, 2007 |url = http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article3080794.ece |work = Sunday Times (UK) |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110510014332/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article3080794.ece |archivedate = მაისი 10, 2011 }}</ref> როგორც სენატის საგარეო ურთიერთობების კომიტეტის წევრი, ობამა ოფიციალური ვიზიტებით ესტუმრა აღმოსავლეთ ევროპას, ახლო აღმოსავლეთს, ცენტრალურ აზიასა და აფრიკას. იგი აგრეთვე შეხვდა [[მაჰმუდ აბასი|მაჰმუდ აბასს]], სანამ ის [[პალესტინა|პალესტინის]] პრეზიდენტი გახდებოდა. ობამა აგრეთვე სიტყვით გამოვიდა ნაირობის უნივერსიტეტში, სადაც დაგმო კენიის მთავრობაში არსებული [[კორუფცია]].<ref name="Kenyan">{{cite news |first=Christina |last=Larson |title=Hoosier Daddy: What Rising Democratic Star Barack Obama Can Learn from an Old Lion of the GOP |date=September 2006 |url=http://www.washingtonmonthly.com/features/2006/0609.larson.html |work=Washington Monthly |access-date=April 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430232404/http://www.washingtonmonthly.com/features/2006/0609.larson.html |archive-date=April 30, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news |first=Chuck |last=Goudie |title=Obama Meets with Arafat's Successor |date=January 12, 2006 |url=http://a.abclocal.go.com/wls/story?section=news/local&id=3806933 |publisher=[[WLS-TV]] |location=Chicago |access-date=April 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141103231711/http://a.abclocal.go.com/wls/story?section=news%2Flocal&id=3806933 |archive-date=November 3, 2014 |url-status=dead }} * {{cite news |title=Obama Slates Kenya for Fraud |date=August 28, 2006 |url=http://www.news24.com/News24/Africa/News/0,,2-11-1447_1989646,00.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080605213213/http://www.news24.com/News24/Africa/News/0%2C%2C2-11-1447_1989646%2C00.html |archive-date=June 5, 2008 |publisher=News24 |location=Cape Town |access-date=April 27, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news |first=Chris |last=Wamalwa |title=Envoy Hits at Obama Over Graft Remark |date=September 2, 2006 |url=http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071010050740/http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957666 |archive-date=October 10, 2007 |work=The Standard (Nairobi) |access-date=April 27, 2008}} * {{cite news |first1=Vincent |last1=Moracha |first2=Mangoa |last2=Mosota |title=Leaders Support Obama on Graft Claims |date=September 4, 2006 |url=http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957752 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071007115436/http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957752 |archive-date=October 7, 2007 |work=The Standard |location=Nairobi }}</ref> == საპრეზიდენტო კამპანიები == === 2008 === [[File:Flickr Obama Springfield 01.jpg|thumb|ობამა ცოლ-შვილთან ერთად, საკუთარი კანდიდატურის გამოცხადებამდე. სპრინგფილდი, ილინოისი, 2007 წლის 10 თებერვალი.]] 2007 წლის 10 თებერვალს, ილინოისის შტატში, ქალაქ სპრინგფილდში, ძველი კაპიტოლიუმის შენობის წინ ობამამ გამოაცხადა, რომ მონაწილეობას მიიღებდა 2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში.<ref name="ChicagoTribune_Pearson_20070210">{{cite news|url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/chi-070210obama-pearson1-story,0,3768114.story |title=Obama: I'm running for president |work=Chicago Tribune |author=Pearson, Rick |author2=Long, Ray |date=February 10, 2007 |accessdate=September 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070813115846/http://www.chicagotribune.com/news/politics/chi-070210obama-pearson1-story%2C0%2C3768114.story |archivedate=August 13, 2007 |url-status=live |df= }}</ref><ref name="BBC20070210">{{cite news |title = Obama Launches Presidential Bid |date = February 10, 2007 |url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6349081.stm |publisher = BBC News |accessdate = January 14, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080202060802/http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6349081.stm |archivedate = February 2, 2008 |url-status = live }}</ref> ობამას მიერ ამ ადგილის შერჩევამ განაპირობა, რომ საზოგადოების ნაწილმა ამაში სიმბოლური მნიშვნელობა დაინახა, რადგანაც ზუსტად აქ, 1858 წელს, ისტორიული სიტყვით, „სახლი გაყოფილია“ გამოვიდა აშშ-ის მე-16 პრეზიდენტი [[აბრაჰამ ლინკოლნი]].<ref name="ChicagoTribune_Pearson_20070210" /><ref name="ChicagoTribune_Parsons20070210">{{cite news |url = http://www.highbeam.com/doc/1G1-159132539.html |url-status = dead |title = Obama's launch site: Symbolic Springfield: Announcement venue evokes Lincoln legacy |last = Parsons |first = Christi |date = February 10, 2007 |work = Chicago Tribune |accessdate = June 12, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110511195905/http://www.highbeam.com/doc/1G1-159132539.html |archivedate = მაისი 11, 2011 }}</ref> ობამამ ყურადღება გაამახვილა [[ერაყის ომი]]ს სწრაფ დამთავრებაზე, ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის გაზრდაზე და ჯანდაცვის სისტემის რეფორმაციაზე.<ref>{{cite news|title=Barack Obama on the Issues: What Would Be Your Top Three Overall Priorities If Elected? |url=http://projects.washingtonpost.com/2008-presidential-candidates/issues/candidates/barack-obama/#top-priorities |work=The Washington Post |accessdate=April 14, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080509140350/http://projects.washingtonpost.com/2008-presidential-candidates/issues/candidates/barack-obama/ |archivedate=May 9, 2008 |url-status=dead |df= }} იხილეთ აგრეთვე: * {{cite book |author = [[Evan Thomas|Thomas, Evan]] |title = A Long Time Coming |url = https://archive.org/details/alongtimecominge00thom|publisher = [[PublicAffairs]] |year = 2009 |location = New York |page = [https://archive.org/details/alongtimecominge00thom/page/74 74] |isbn = 978-1586486075 }} * {{cite news|first=Michael |last=Falcone |title=Obama's 'One Thing' |date=December 21, 2007 |url=http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2007/12/21/obamas-one-thing/ |work=The New York Times |accessdate=April 14, 2008 }}</ref> ობამას კამპანია აგრეთვე დიდ ყურადრებას უთმობდა იმედსა და ცვლილებებს.<ref>{{cite news |url = https://www.independent.co.uk/opinion/leading-articles/leading-article-the-obama-promise-of-hope-and-change-981761.html |title = The Obama promise of hope and change |work = The Independent |location = London |date = November 1, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110515091856/http://www.independent.co.uk/opinion/leading-articles/leading-article-the-obama-promise-of-hope-and-change-981761.html |archivedate = May 15, 2011 }}</ref> დემოკრატიული პარტიის პრაიმერში რამდენიმე კანდიდატმა მიიღო მონაწილეობა, თუმცა მალევე, მხოლოდ ორი, ბარაკ ობამა და [[ჰილარი კლინტონი]] დარჩნენ. ობამამ კლინტონს, სხვადასხვა ფატორების გავლენით, აჯობა და მოაგროვა დელეგატთა საკმარისი რაოდენობა პარტიის კანდიდატად გახდომისთვის.<ref name="allocation">{{cite news|url=http://www.time.com/time/politics/article/0,8599,1738331,00.html |title=The Five Mistakes Clinton Made |author=Tumulty, Karen |author-link=Karen Tumulty |magazine=Time |date=May 8, 2008 |access-date=November 11, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211125310/http://www.time.com/time/politics/article/0%2C8599%2C1738331%2C00.html |archive-date=December 11, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/06/08/us/politics/08recon.html |title=The Long Road to a Clinton Exit |first1=Peter |last1=Baker |first2=Jim |last2=Rutenberg |work=The New York Times |date=June 8, 2008 |access-date=November 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081209030041/http://www.nytimes.com/2008/06/08/us/politics/08recon.html |archive-date=December 9, 2008 |url-status=live }}</ref> 2008 წლის 7 ივნისს, კლინტონმა დაასრულა თავისი კამპანია და ობამას დაუჭირა მხარი.<ref>{{cite news |last = Nagourney |first = Adam |first2 = Jeff |last2 = Zeleny |title = Clinton to End Bid and Endorse Obama |url = https://www.nytimes.com/2008/06/05/us/politics/04cnd-campaign.html |work = The New York Times |date = June 5, 2008 |accessdate = November 20, 2010 }}</ref> [[File:President George W. Bush and Barack Obama meet in Oval Office.jpg|thumb|left|პრეზიდენტი [[ჯორჯ უოკერ ბუში]] ხვდება არჩეულ პრეზიდენტ ბარაკ ობამას ოვალურ კაბინეტში, 2008 წლის 10 ნოემბერი]] 23 აგვისტოს, ობამამ გამოაცხადა, რომ მასთან ერთად ვიცე-პრეზიდენტობაზე კენჭს იყრიდა სენატორი [[დელავერი]]ს შტატიდან, [[ჯო ბაიდენი]].<ref name=nagourney>{{cite news |accessdate = September 20, 2008 |url = https://www.nytimes.com/2008/08/24/us/politics/24biden.html |last = Nagourney |first = Adam |first2 = Jeff |last2 = Zeleny |work = The New York Times |date = August 23, 2008 |title = Obama Chooses Biden as Running Mate |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090401222653/http://www.nytimes.com/2008/08/24/us/politics/24biden.html|archivedate=April 1, 2009 |url-status = live }}</ref> ბაიდენის გარდა, ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატებად განიხილებოდნენ [[ინდიანა]]ს ყოფილი გუბერნატორი და სენატორი [[ევან ბეი]] და [[ვირჯინია]]ს გუბერნატორი [[ტიმ კეინი]].<ref name=nagourney/> [[კოლორადო (შტატი)|კოლორადოში]], ქალაქ [[დენვერი|დენვერში]] ჩატარებულ კონვენციაზე, ჰილარი კლინტონმა კიდევ ერთხელ აღნიშნა, რომ ობამას უჭერდა მხარს და მოუწოდა თავის მხარდამჭერებს, ხმა მისთვის მიეცათ. ობამას მხარდასაჭერი სიტყვით გამოვიდა ყოფილი პრეზიდენტი [[ბილ კლინტონი]]ც. თავად ობამა სიტყვით გამოვიდა არა კონვენციის ჩატარების ადგილას, არამედ ინვესქოს მინდვრებში, სადაც დაახლოებით 84,000 ადამიანი იმყოფებოდა. ობამას გამოსვლა მთელი მსოფლიოს მასშტაბით დაახლოებით 38-მა მილიონმა ადამიანმა იხილა.<ref name="npr1409">{{cite news |url = https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=92301409 |title = Obama To Accept Nomination at Mile High Stadium |publisher = NPR |date = July 7, 2008 |accessdate = December 22, 2010 |author = Mara Liasson, Mara |author2 = Michele Norris }}</ref><ref name="acceptance">{{cite news |title = Obama accepts Democrat nomination |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7586375.stm |publisher= BBC News |date = August 29, 2008 |access-date = August 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080828234350/http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7586375.stm |archive-date = August 28, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/2008/0829/soaring-speech-from-obama-plus-some-specifics |title = Soaring speech from Obama, plus some specifics |work = The Christian Science Monitor |author = Marks, Alexandra |date = August 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100314121702/http://www.csmonitor.com/USA/Politics/2008/0829/soaring-speech-from-obama-plus-some-specifics |archive-date = March 14, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.latimes.com/entertainment/news/la-na-tvcritic29-2008aug29,0,3593116.story|title=Barack Obama, Al Gore Raise the Roof at Invesco Field|newspaper=[[Los Angeles Times]]|first=Robert|last=Lloyd|date=August 29, 2008|accessdate=August 29, 2008}}</ref> პრაიმერის და შემდეგ უკვე ნოემბრის არჩევნების პროცესში, ობამას კამპანიამ რამდენიმე რეკორდი დაამყარა თანხის მოგროვებაში. კერძოდ, პატარა დონაციების<ref group="კომ.">იგულისხმება 200 ამერიკულ დოლარზე მცირე გადარიცხვები.</ref> რიცხვშიც.<ref name="small donations">{{cite news|first=Jim |last=Malone |title=Obama Fundraising Suggests Close Race for Party Nomination |date=July 2, 2007 |url=http://www.voanews.com/english/archive/2007-07/2007-07-02-voa52.cfm |archive-url=https://web.archive.org/web/20070914032004/http://voanews.com/english/archive/2007-07/2007-07-02-voa52.cfm |archive-date=September 14, 2007 |publisher=Voice of America }} * {{cite news|first=Jeanne |last=Cummings |title=Small Donors Rewrite Fundraising Handbook |date=September 26, 2007 |url=http://dyn.politico.com/printstory.cfm?uuid=3ECB3515-3048-5C12-004D622CB6F4E214 |work=Politico |access-date=January 14, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080201140941/http://dyn.politico.com/printstory.cfm?uuid=3ECB3515-3048-5C12-004D622CB6F4E214 |archive-date=February 1, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news|first=Emily |last=Cadei |title=Obama Outshines Other Candidates in January Fundraising |date=February 21, 2008 |url=http://www.cqpolitics.com/wmspage.cfm?docID=news-000002674309 |publisher=CQ Politics |archive-url=https://web.archive.org/web/20080613213513/http://www.cqpolitics.com/wmspage.cfm?docID=news-000002674309 |archive-date=June 13, 2008 }}</ref> 2008 წლის 19 ივნისს, ობამა გახდა პირველი კანდიდატი მნიშვნელოვანი პოლიტიკური პარტიიდან<ref group="კომ.">იგულისხმება [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული]] და [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური]].</ref>, რომელმაც უარი თქვა კამპანიის საზოგადოებრივ დაფინანსებაზე.<ref name="Bloomberg_Salant_20080619">{{cite news |author = Salant, Jonathan D. |title = Obama Won't Accept Public Money in Election Campaign |url = https://article.wn.com/view/2008/06/19/Obama_Wont_Accept_Public_Money_in_Election_Campaign/ |publisher = [[Bloomberg L.P.|Bloomberg]] |date = June 19, 2008 |accessdate = June 19, 2008}}</ref> [[File:ElectoralCollege2008.svg|thumb|upright=1.25|2008 წლის არჩევნების შედეგები შტატების მიხედვით.]] [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელთა]] კანდიდატი იყო [[ჯონ მაკ-კეინი]], ხოლო ვიცე-პრეზიდენტობაზე კენჭს იყრიდა [[ალასკა|ალასკის]] გუბერნატორი [[სარა პეილინი]]. მაკ-კეინმა და ობამამ 2008 წლის სექტემბერ-ოქტომბერში სამ საპრეზიდენტო დებატში მიიღეს მონაწილეობა.<ref name="presidential debates">{{cite press release |url=http://www.debates.org/pages/news_111907.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080706070658/http://www.debates.org/pages/news_111907.html |archive-date = July 6, 2008 |title = Commission on Presidential Debates Announces Sites, Dates, Formats and Candidate Selection Criteria for 2008 General Election |publisher = [[Commission on Presidential Debates]] |date = November 19, 2007 }} * {{cite news |access-date = July 6, 2008 |url=http://www.courant.com/topic/ |title = Gun Ruling Reverberates |work = [[Hartford Courant]] |date = June 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080705225819/http://www.courant.com/topic/ |archive-date = July 5, 2008 |url-status=live }}</ref> 4 ნოემბერს, არჩევნების დღეს, ობამამ მოიპოვა 365 ხმოსნის ხმა, ხოლო მაკ-კეინმა — 173.<ref name="electoral votes">{{cite news |work = NBC News |access-date = February 20, 2009 |date = November 4, 2008 |url=https://www.nbcnews.com/id/27531033 |title = Barack Obama elected 44th president |author = Johnson, Alex }} * {{cite news |url=http://www.cnn.com/ELECTION/2008/results/president/ |title = CNN Electoral Map Calculator—Election Center 2008 |publisher = CNN |year = 2008 |access-date = December 14, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081212014309/http://www.cnn.com/ELECTION/2008/results/president/ |archive-date = December 12, 2008 |url-status=live }}</ref> არჩევნებზე მისული ამომრჩევლიდან 52,9 პროცენტმა მხარი დაუჭირა ობამას, ხოლო 45,7 პროცენტმა მაკ-კეინი ამჯობინა.<ref>{{cite web |url = http://www.realclearpolitics.com/epolls/2008/president/us/general_election_mccain_vs_obama-225.html |title = General Election: McCain vs. Obama |accessdate = February 20, 2009 |publisher = Real Clear Politics |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090217083055/http://www.realclearpolitics.com//epolls//2008//president//us//general_election_mccain_vs_obama-225.html |archivedate = February 17, 2009 |url-status = live }}</ref> ობამა გახდა პირველი [[აფრო-ამერიკელები|აფრო-ამერიკელი]], რომელიც აშშ-ის პრეზიდენტად აირჩიეს.<ref>{{cite news |url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/us_elections_2008/7709978.stm |title = Obama wins historic US election |publisher = BBC News |date = November 5, 2008 |accessdate = November 5, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218083153/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/us_elections_2008/7709978.stm |archivedate = December 18, 2008 |url-status = live }} * {{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = https://www.nytimes.com/2008/11/05/us/politics/05elect.html |title = Obama Elected President as Racial Barrier Falls |first = Adam |last = Nagourney |date = November 4, 2008 |work = The New York Times |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209071842/http://www.nytimes.com/2008/11/05/us/politics/05elect.html |archivedate = December 9, 2008 |url-status = live }} * {{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/04/election.president/index.html |title = Obama: 'This is your victory' |publisher = CNN |date = November 5, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081104231227/http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/04/election.president/index.html |archivedate = November 4, 2008 |url-status = live }}</ref> გამარჯვების შემდეგ, ობამა სიტყვით გამოვიდა [[ჩიკაგო]]ში, გრანტ პარკში.<ref name="independent1">{{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = https://www.independent.co.uk/news/world/americas/change-has-come-says-presidentelect-obama-992930.html |title = Change has come, says President-elect Obama |work = The Independent |location = London |date = November 5, 2008 |last = Johnson |first = Wesley |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209055411/http://www.independent.co.uk/news/world/americas/change-has-come-says-presidentelect-obama-992930.html |archivedate = December 9, 2008 |url-status = live }}</ref> === 2012 === [[File:P112912PS-0444 - President Barack Obama and Mitt Romney in the Oval Office - crop.jpg|thumb|left|ობამა ესალმება [[მიტ რომნი]]ს ოვალურ კაბინეტში, 2012 წლის 29 ნოემბერს, არჩევნების შემდეგ მათ პირველ შეხვედრაზე.]] 2011 წლის 4 აპრილს, ობამამ თავის ვებ-საიტზე განათავსა ვიდეო „It Begins with Us“ სადაც განაცხადა, რომ მონაწილეობას მიიღებდა 2012 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში.<ref>{{cite news |title = Obama Begins Re-Election Facing New Political Challenges |url = http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2011/04/04/obama-launches-re-election-facing-new-political-challenges/ |date = April 4, 2011 |first = Michael D. |last = Shear |work = The New York Times (blog) |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110405205656/http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2011/04/04/obama-launches-re-election-facing-new-political-challenges/ |archivedate = April 5, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama announces re-election bid |url = http://www.upi.com/Top_News/US/2011/04/04/Obama-announces-re-election-bid/UPI-95081301905800/?dailybrief |date = April 4, 2011 |agency = [[United Press International]] |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110510011832/http://www.upi.com/Top_News/US/2011/04/04/Obama-announces-re-election-bid/UPI-95081301905800/?dailybrief |archivedate = May 10, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama Opens 2012 Campaign, With Eye on Money and Independent Voters |url = https://www.nytimes.com/2011/04/05/us/politics/05obama.html |date = April 4, 2011 |first = Jeff |last = Zeleny |work = The New York Times |first2 = Jackie |last2 = Calmes |lastauthoramp = yes |accessdate = April 5, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20121115021431/http://www.nytimes.com/2011/04/05/us/politics/05obama.html|archivedate=November 15, 2012 }}</ref> როგორც მოქმედმა პრეზიდენტმა, მან ადვილად მოიგო დემოკრატიული პარტიის პრაიმერი, რომელშიც მას კონკურენტიც კი არ ჰყოლია.<ref name="CNN-clinch1">{{cite news |url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/leading-presidential-candidate-to-clinch-nomination-tuesday/ |title = Leading presidential candidate to clinch nomination Tuesday |publisher = CNN (blog) |author = Yoon, Robert |date = April 3, 2012 |accessdate = May 2, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120426082004/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/leading-presidential-candidate-to-clinch-nomination-tuesday/ |archivedate = აპრილი 26, 2012 }}</ref> 2012 წლის 3 აპრილს, ობამას უკვე ჰყავდა კონვენციის 2778 დელეგატი — საკმარისი პარტიის კანდიდატად გახდომისთვის.<ref name="CNN-clinch2">{{cite news |url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/breaking-obama-clinches-democratic-nomination/ |title = Obama clinches Democratic nomination |publisher = CNN (blog) |date = April 3, 2012 |accessdate = April 3, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120404203415/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/breaking-obama-clinches-democratic-nomination/ |archivedate = აპრილი 4, 2012 }}</ref> [[File:ElectoralCollege2012.svg|thumb|upright=1.25|2012 წლის არჩევნების შედეგები შტატების მიხედვით]] დემოკრატიული პარტიის ნაციონალურ კონვენციაზე, ქალაქ შარლოტში, [[ჩრდილოეთ კაროლინა]]ს შტატში, ობამა და [[ჯო ბაიდენი]] პარტიამ და ყოფილმა პრეზიდენტმა [[ბილ კლინტონი|ბილ კლინტონმა]] წარადგინეს პრეზიდენტობის და ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატებად. მათი ოპონენტები [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელთა]] რიგებიდან იყვნენ [[მასაჩუსეტსი]]ს ყოფილი გუბერნატორი [[მიტ რომნი]] და [[უისკონსინი]]ს პირველი საარჩევნო ოლქის წარმომადგენელი კონგრესში [[პოლ დეივის რაიანი]].<ref>{{cite news |last = Cohen |first = Tom |title = Clinton says Obama offers a better path forward for America |url = http://edition.cnn.com/2012/09/05/politics/democratic-convention-wrap/index.html |publisher = CNN |date = September 6, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> 2012 წლის 6 ნოემბერს, ობამამ მიიღო ხმოსანთა 332 ხმა, მეტი საჭირო 270-ზე.<ref>{{cite news|last=Lauter |first=David |title=Romney campaign gives up in Florida |url=http://www.chicagotribune.com/news/la-pn-romney-concedes-florida-election-20121108,0,415187.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121109020204/http://www.chicagotribune.com/news/la-pn-romney-concedes-florida-election-20121108%2C0%2C415187.story |archivedate=November 9, 2012 |newspaper=Chicago Tribune |date=November 8, 2012 |accessdate=July 5, 2015 |url-status=dead |df= }}</ref><ref>{{cite news |last = Barnes |first = Robert |title = Obama wins a second term as U.S. president |url = https://www.washingtonpost.com/politics/decision2012/after-grueling-campaign-polls-open-for-election-day-2012/2012/11/06/d1c24c98-2802-11e2-b4e0-346287b7e56c_story.html |newspaper = The Washington Post |date = November 6, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref><ref>{{cite news |last = Welch |first = William M. |last2 = Strauss |first2 = Gary |title = With win in critical battleground states, Obama wins second term |url = https://www.usatoday.com/story/news/politics/2012/11/06/election-day-obama-romney/1680933/ |newspaper = USA Today |date = November 7, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> არჩევნებზე მისული ამომრჩევლის 51,1 პროცენტმა მხარი ობამას დაუჭირა.<ref name="FEC">{{cite web |url = http://www.fec.gov/pubrec/fe2012/federalelections2012.pdf |title = Election Results for the U.S. President, the U.S. Senate and the U.S. House of Representatives |publisher = [[Federal Elections Commission]] |author = FEC |date = July 2013 |accessdate = August 20, 2013 |page = 5 }}</ref> [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]]ს შემდეგ, ობამა გახდა პირველი დემოკრატი პრეზიდენტი, რომელმაც ამომრჩეველთა ხმების უმრავლესობა ორჯერ მიიღო.<ref>{{cite news |last = Brownstein |first = Ronald |title = The U.S. has reached a demographic milestone&nbsp;– and it's not turning back |url = http://www.nationaljournal.com/thenextamerica/demographics/the-u-s-has-reached-a-demographic-milestone-and-it-s-not-turning-back-20121109 |newspaper = National Journal |date = November 9, 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121111231854/http://www.nationaljournal.com/thenextamerica/demographics/the-u-s-has-reached-a-demographic-milestone-and-it-s-not-turning-back-20121109 |archive-date = November 11, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.thenation.com/blog/171178/obama-has-great-big-mandate-and-he-must-use-it |title = Obama's 3 Million Vote, Electoral College Landslide, Majority of States Mandate |last = Nichols |first = John |date = November 9, 2012 |work = The Nation |accessdate = November 18, 2012 }}</ref> გამარჯვების შემდეგ, მან მიმართა მხარდაჭერებს: „დღეს თქვენ ხმა მიეცით მოქმედებას, არა პოლიტიკას. აგვირჩიეთ, რომ ყურადღება გავამახვილოთ თქვენს სამუშაოზე, არა ჩვენსაზე. მომავალ კვირებსა და თვეებში, ველი მუშაობის დაწყებას ორივე პარტიის ლიდერებთან“.<ref>{{cite news|last=Lee|first=Kristen A.|title=Election 2012: President Obama gives victory speech in front of thousands in Chicago, 'I have never been more hopeful about America{{'-}}|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/president-obama-victory-speech-hopeful-america-article-1.1197895|accessdate=November 8, 2012|newspaper=Daily News|location=New York|date=November 7, 2012}}</ref><ref name="NYT20130121">{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2013/01/22/us/politics/obama-inauguration-draws-hundreds-of-thousands.html|title=Obama Offers Liberal Vision: 'We Must Act{{'-}}|newspaper=[[The New York Times]]|first=Michael|last=Shear|date=January 21, 2013|accessdate=July 10, 2013}}</ref> == პრეზიდენტობა (2009–2017) == === პირველი 100 დღე === [[File:US President Barack Obama taking his Oath of Office - 2009Jan20.jpg|thumb|ბარაკ ობამა დებს ფიცს. 2009 წლის 20 იანვარი.]] ბარაკ ობამას, როგორც აშშ-ის 44-ე პრეზიდენტის ინაუგურაცია შედგა 2009 წლის 20 იანვარს. თანამდებობაზე ყოფნის პირველივე დღეებში, ობამამ გამოსცა აღმასრულებელი ბრძანება და საპრეზიდენტო მემორანდუმი, სადაც დაავალა აშშ-ის სამხედრო ძალებს მოემზადებინათ [[ერაყი]]დან ამერიკული ჯარის გამოსვლის გეგმები.<ref>{{cite news |title = Obama asks Pentagon for responsible Iraq drawdown |date = January 23, 2009 |url = http://www.chinadaily.com.cn/world/2009-01/23/content_7423535.htm |work = China Daily |accessdate = September 4, 2009 }}</ref> მან აგრეთვე ბრძანა [[გუანტანანამოს ციხე|გუანტანამოს ციხის]] დახურვა,<ref>{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/01/22/washington/22gitmo.html |title = Obama Orders Halt to Prosecutions at Guantánamo |last = Glaberson |first = William |date = January 21, 2009 |work = The New York Times |accessdate = February 3, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015909/http://www.nytimes.com/2009/01/22/washington/22gitmo.html|archivedate=April 16, 2009 }}</ref> თუმცა, ეს ვერ მოხდა გამომდინარე იქიდან, რომ კონგრესმა ამის შესასრულებლად თანხა არ გამოყო<ref>{{cite news |title = Senate blocks transfer of Gitmo detainees |url = http://www.msnbc.msn.com/id/30826649/ns/politics-capitol_hill/ |date = May 20, 2009 |publisher = [[MSNBC]] |agency = Associated Press |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 }}</ref><ref>{{cite web |title = Presidential Memorandum&nbsp;– Closure of Detention Facilities at the Guantanamo Bay Naval Base |url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/presidential-memorandum-closure-dentention-facilities-guantanamo-bay-naval-base |date = December 15, 2009 |first = Barack |last = Obama |publisher = [[White House]] |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110315000624/http://www.whitehouse.gov/the-press-office/presidential-memorandum-closure-dentention-facilities-guantanamo-bay-naval-base |archivedate = March 15, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama signs Defense authorization bill |url = http://federalnewsradio.com/congress/2011/01/obama-signs-defense-authorization-bill/ |date = January 7, 2011 |first = Jared |last = Serbu |publisher = [[Federal News Radio]] |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 }}</ref> და დაბლოკა გუანტანამოს ნებისმიერი პატიმრის სხვა ციხეში გადაყვანა.<ref>{{cite news |url = https://www.npr.org/2013/01/23/169922171/obamas-promise-to-close-guantanamo-prison-falls-short |title = Obama's Promise To Close Guantanamo Prison Falls Short |author = Northam, Jackie |date = January 23, 2013 |accessdate = April 22, 2013 |publisher = [[NPR]] }}</ref> ობამამ აგრეთვე შეამცირა საპრეზიდენტო დოკუმენტების გასაიდუმლოების შემთხვევები<ref>{{cite web|url=http://www.whitehouse.gov/the_press_office/ExecutiveOrderPresidentialRecords/ |title=Executive Order&nbsp;– Presidential Records |accessdate=January 22, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090122234307/http://www.whitehouse.gov/the_press_office/ExecutiveOrderPresidentialRecords/ |archivedate=January 22, 2009 |url-status=dead |df= }}</ref> და გააუქმა [[ჯორჯ უოკერ ბუში]]ს მიერ აღდგენილი „მეხიკო სიტის პოლიტიკა“ (რომელიც ჯერ კიდევ [[რონალდ რეიგანი|რონალდ რეიგანმა]] შემოიღო), რომლის თანახმადაც ფედერალური ბიუჯეტი არ დაეხმარებოდა საერთაშორისო ორგანიზაციებს, რომელთა მოღვაწეობის ნუსხაშიც აბორტის ჩატარება ან მასთან დაკავშირებული რჩევების გაცემა შედიოდა.<ref>{{cite web |last = Obama |first = Barack |date = January 23, 2009 |title = Mexico City Policy and assistance for voluntary population planning (Presidential memorandum) |publisher = The White House |url = https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CFR-2010-title3-vol1/pdf/CFR-2010-title3-vol1-other-id197.pdf |accessdate = September 21, 2012}} * {{cite news |last = Meckler |first = Laura |date = January 24, 2009 |title = Obama lifts 'gag rule' on family-planning groups |newspaper = The Wall Street Journal |page = A3 |url = https://www.wsj.com/articles/SB123272364299610287 |accessdate = September 21, 2012 }} * {{cite news |last1 = Stein |first1 = Rob |last2 = Shear |first2 = Michael |date = January 24, 2009 |title = Funding restored to groups that perform abortions, other care |newspaper = The Washington Post |page = A3 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/01/23/AR2009012302814.html |accessdate = September 21, 2012 |quote = Lifting the Mexico City Policy would not permit U.S. tax dollars to be used for abortions, but it would allow funding to resume to groups that provide other services, including counseling about abortions. }}</ref> === შიდა პოლიტიკა === პირველი კანონპროექტი, რომელსაც ობამამ ხელი მოაწერა, იყო [[ლილი ლედბეტერის სამართლიანი ანაზღაურების აქტი (2009)|ლილი ლედბეტერის სამართლიანი ანაზღაურების აქტი]], რომელიც ხსნიდა გარკვეულ შეზღუდვებს თანაბარ ანაზღაურებთან დაკავშირებული სარჩელებისთვის.<ref>{{cite news |title = Obama Signs Equal-Pay Legislation |work = The New York Times |first=Sheryl Gay|last=Stolberg|url = https://www.nytimes.com/2009/01/30/us/politics/30ledbetter-web.html |accessdate = June 15, 2009 |date = January 30, 2009 }}</ref> ხუთი დღის შემდეგ, მან ხელი მოაწერა შტატთა ბავშვების ჯანმრთელობის დაზღვევის პროგრამის რეავტორიზაციას, რის შედეგადაც კიდევ 4 მილიონი ბავშვი, რომელსაც იქამდე დაზღვევა არ ჰქონდა, დაზღვეული გახდა.<ref>{{cite news|title=Obama signs into law expansion of SCHIP health care program for children |work=Chicago Tribune |url=http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-kids-health-care_thufeb05,0,30310.story |accessdate=June 15, 2009 |first=Noam N. |last=Levey |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090430194400/http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-kids-health-care_thufeb05%2C0%2C30310.story |archivedate=April 30, 2009 |url-status=dead |df= }}</ref> 2009 წლის მარტში, ობამამ გააუქმა ბუშის ადმინისტრაციის დროინდელი წესი, რომელიც ზღუდავდა ემბრიონული ღეროვანი უჯრედების კვლევას.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/03/09/obama.stem.cells/index.html |title = Obama overturns Bush policy on stem cells |publisher = CNN |date = March 9, 2009 |accessdate = April 18, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100330183125/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/03/09/obama.stem.cells/index.html |archivedate = March 30, 2010 }}</ref> [[File:Barack Obama addresses joint session of Congress 2009-02-24.jpg|thumb|left|ობამა მიმართავს კონგრესის ორივე პალატას, 24 თებერვალი, 2009. უკანა ფონზე — ვიცე-პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი]] და წარმომადგენელთა პალატის სპიკერი [[ნენსი პელოსი]].]] პრეზიდენტობის პირველი ორი წლის განმავლობაში, ობამამ ორი ქალი დანიშნა [[აშშ-ის უზენაესი სასამართლო|აშშ-ის უზენაეს სასამართლოში]]. პირველი იყო [[სონია სოტომაიორი]], რომელმაც მოსამართლე [[დეივიდ სოუტერი]] ჩაანაცვლა; სენატმა მისი კანდიდატურა 2009 წლის 6 აგვისტოს დაამტკიცა.<ref>{{cite news |title = Senate confirms Sotomayor for Supreme Court |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/08/06/sonia.sotomayor/ |date = August 6, 2009 |publisher = CNN |accessdate = August 6, 2009 }}</ref> სოტომაიორი გახდა უზენაესი სასამართლოს პირველი ესპანური წარმოშობის მქონე მოსამართლე.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/05/26/supreme.court/index.html |title = Obama nominates Sotomayor to Supreme Court |accessdate = September 13, 2014 }}</ref> 2010 წლის 5 აგვისტოს, სენატმა მოსამართლედ დაამტკიცა [[ელენა კაგანი]], რომელიც [[ჯონ პოლ სტივენსი]]ს მემკვიდრე გახდა. შედეგად, პირველად აშშ-ის ისტორიაში, უზენაეს სასამართლოში 3 ქალი მოსამართლე მსახურობდა.<ref>{{cite news |url = http://www.theledger.com/article/20101004/news/10045042 |title = New Era Begins on High Court: Kagan Takes Place as Third Woman |last = Sherman |first = Mark |date = October 4, 2010 |agency = Associated Press |accessdate = November 13, 2010 }}</ref> 2010 წლის 30 მარტს, ობამამ ხელი მოაწერა კანონს ჯანდაცვისა და განათლების შესახებ, რომელმაც დაასრულა ფედერალური მთავრობის მიერ კერძო ბანკეი~ბის სუბსიდირება, გაზარდა პელის გრანტით გათვალისწინებული თანხა და შეიტანა ცვლილებები პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტში.<ref>{{cite news |last = Parsons |first = Christi |url = http://articles.latimes.com/2010/mar/30/nation/la-na-obama-college31-2010mar31 |title = Obama signs student loan reforms into law |work = Los Angeles Times |date = March 30, 2010 |accessdate = April 18, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100419024047/http://articles.latimes.com/2010/mar/30/nation/la-na-obama-college31-2010mar31 |archivedate = April 19, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://voices.washingtonpost.com/44/2010/03/obama-signs-higher-education-m.html |work = The Washington Post |accessdate = April 12, 2010 |title = Obama signs higher-education measure into law |last = Branigin |first = William |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120111164121/http://voices.washingtonpost.com/44/2010/03/obama-signs-higher-education-m.html |archivedate = იანვარი 11, 2012 }}</ref> [[File:Obama cabinet meeting 2009-11.jpg|thumb|ობამა და მისი მინისიტრთა კაბინეტი. 23 ნოემბერი, 2009.]] 2010 წლის აპრილში, ობამამ გამოაცხადა, რომ გეგმავდა ცვლილებებს ეროვნული კოსმოსური სააგენტოს საქმიანობაშიც. კერძოდ, მთვარეზე კიდევ ერთი მისიის გაშვების მაგივრად, ობამამ დაავალა სააგენტოს, ემუშავა რაკეტების ახალი ტიპის შექმნაზე, დაეწყო [[მარსი|მარსზე]] გასაფრენად მზადება და ყურადღება გაემახვილებინა მიმდინარე მისიებზე საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე.<ref>{{cite news |author = Robert Block, Robert |author2 = Mark K. Matthews |url = http://articles.latimes.com/2010/jan/27/nation/la-na-nasa-budget27-2010jan27 |title = White House won't fund NASA moon program |quote = President Obama's budget proposal includes no money for the Ares I and Ares V rocket or Constellation program. Instead, NASA would be asked to monitor climate change and develop a new rocket |date = January 27, 2010 |work = Los Angeles Times |accessdate = January 30, 2011 }}</ref> 2011 წელს, კონგრესის ორივე პალატის წინაშე გამოსვლისას, ობამამ ფოკუსირება მოახდინა განათლებასა და ონივაციებზე. მან ხაზი გაუსვა ინოვაციური ეკონომიკის მნიშვნელობას, რომელსაც, მისი აზრით, აშშ გლობალურ დონეზე უფრო კონკურენტუნარიანი უნდა გაეხადა. ობამამ აგრეთვე განაცხადა, რომ ხუთი წლის განმავლობაში, აღარ გაიზრდებოდა შიდა ხარჯები, გაუქმდებოდა საგადასახადო ტვირთის შემსუბუქება ნავთობ-კომპანიებზე და ყველაზე მდიდარი ამერიკელებისთვის. ობამამ აგრეთვე ისაუბრა ჯანდაცვის მომსახურებებზე ფასის დაწევაზე. მან ასევე დადო პირობა, რომ 2015 წლისთვის აშშ-ში 1 მილიონი ელექტრომობილი იქნებოდა, რომელთა 80 პროცენტიც „სუფთა“ ელექტროენერგიით მომარაგდებოდა.<ref>{{cite news |title = Obama Pushes Innovation in Tech-Heavy State of the Union |work = PC Magazine |date = January 25, 2011 |first = Chloe |last = Albanesius |url = https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2376242,00.asp |accessdate = May 17, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |first = Anne E. |last = Kornblut |author2 = Wilson, Scott |title = State of the Union 2011: 'Win the future,' Obama says |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/01/25/AR2011012504068.html |date = January 26, 2011 |work = The Washington Post |accessdate = May 18, 2011 }}</ref> ==== ლგბტ საზოგადოების უფლებები ==== 2009 წლის 8 ოქტომბერს, ობამამ ხელი მოაწერა [[მეტიუ შეპარდი]]ს და [[ჯეიმზ ბიორდი]]ს ზიზღის ნიადაგზე ჩადენილი დანაშაულების პრევენციის აქტს, რომელმაც გააფართოვა 1969 წელს მიღებული აშშ-ის ფედერალური კანონი ზიზღის ნიადაგზე ჩადენილ დანაშაულებთან დაკავშირებით და ნიადაგთა ნუსხაში შეიყვანა სქესი, სექსუალური ორიენტაცია, გენდერული იდენტობა ან ინვალიდობა.<ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/2009/POLITICS/10/28/hate.crimes/ |title=Obama signs hate crimes bill into law |publisher=CNN |date=October 28, 2009 |accessdate=October 12, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190308014835/http://edition.cnn.com/2009/POLITICS/10/28/hate.crimes/ |archivedate=მარტი 8, 2019 }}</ref> 2009 წლის 30 ოქტომბერს, ობამამ მოხსნა აკრძალვა, რომლის თანახმადაც აივ-ინფექციით დაავადებულებს ეკრძალებოდათ აშშ-ში მოგზაურობა.<ref>Preston, Julia (October 30, 2009),[https://www.nytimes.com/2009/10/31/us/politics/31travel.html "Obama Lifts a Ban on Entry Into U.S. by H.I.V.-Positive People"], ''The New York Times''. Retrieved February 8, 2017.</ref> 2010 წლის 22 დეკემბერს, ობამამ ხელი მოაწერა „Don't Ask, Don'Tell“-ის პოლიტიკის გაუქმების აქტს. პოლიტიკა, მიღებული 1993 წელს, ითვალისწინებს, რომ ლესბოსელებს და გეებს არ ჰქონდათ უფლება აშშ-ის შეიარაღებულ ძალებში ღიად ემსახურათ.<ref>{{cite web |author = Lee, Jesse |url = http://www.whitehouse.gov/blog/2010/12/22/president-signs-repeal-dont-ask-dont-tell-out-many-we-are-one |title = The President Signs Repeal of "Don't Ask Don't Tell": "Out of Many, We Are One" |publisher = The White House |accessdate = December 22, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101225051110/http://www.whitehouse.gov/blog/2010/12/22/president-signs-repeal-dont-ask-dont-tell-out-many-we-are-one |archivedate = December 25, 2010 |date = December 22, 2010 }}</ref> „Don't Ask, Don'Tell“-ის გაუქმება ობამას 2008 წლის კამპანიის ერთ-ერთი დაპირება იყო.<ref>{{cite news |url = https://www.theguardian.com/world/2010/dec/22/obama-repeals-dont-ask-dont-tell |title = 'Don't ask, don't tell' repealed as Obama signs landmark law |work = The Guardian |location = London |date = December 22, 2010 |accessdate = June 2, 2018 |<!--archiveurl = https://web.archive.org/web/20101223060037/http://www.guardian.co.uk/world/2010/dec/22/obama-repeals-dont-ask-dont-tell |archivedate = December 23, 2010--> }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.washingtontimes.com/news/2008/nov/21/obama-to-delay-repeal-of-dont-ask-dont-tell/ |title = Obama to delay 'don't ask, don't tell' repeal |first= Rowan|last= Scarborough|work = The Washington Times |date = November 21, 2008 |accessdate = December 22, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110125182154/http://www.washingtontimes.com/news/2008/nov/21/obama-to-delay-repeal-of-dont-ask-dont-tell/ |archivedate = January 25, 2011 }}</ref> 2016 წელს, პენტაგონმა აგრეთვე მოხსნა აკრძალვა, რომელიც ჯარში ღიად მსახურობის უფლებას [[ტრანსგენდერები|ტრანსგენდერებს]] არ აძლევდა.<ref name=TransBan1>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/jun/30/us-military-ends-ban-transgender-service-members|title=US military ends ban on transgender service members|work=The Guardian|date=June 30, 2016}}</ref> 1996 წელს, ილინოისის სენატში მისთვის პირველი არჩევნების დროს, ობამამ განაცხადა, რომ ემხრობოდა ერთსქესიანთა ქორწინების ლეგალიზაციას.<ref name="WCT0114">{{cite news |last = Baim |first = Tracy |title = Windy City Times exclusive: Obama's Marriage Views Changed. WCT Examines His Step Back |url = http://www.windycitymediagroup.com/lgbt/Windy-City-Times-exclusive-Obamas-Marriage-Views-Changed-WCT-Examines-His-Step-Back/20524.html |accessdate = May 10, 2012 |newspaper = Windy City Times |date = January 14, 2009 }}</ref> 2004 წელს, უკვე აშშ-ის სენატში კენჭის ყრისას, ობამამ განაცხადა, რომ მართებულად მიაჩნდა სამოქალაქო კავშირები და შიდა პარტნიორობა, მაგრამ არა ქორწინება.<ref name="WCT0204">{{cite news |last = Baim |first = Tracy |title = Obama Seeks U.S. Senate seat |url = http://www.windycitymediagroup.com/gay/lesbian/news/ARTICLE.php?AID=3931 |accessdate = May 10, 2012 |newspaper = Windy City Times |date = February 4, 2004 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120514034445/http://www.windycitymediagroup.com/gay/lesbian/news/ARTICLE.php?AID=3931 |archivedate = მაისი 14, 2012 }}</ref> 2008 წელს, უკვე საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, ობამამ განაცხადა: „მჯერა, რომ ქორწინება კაცსა და ქალს შორის არის. ერთსქესიანთა ქორწინებას მხარს არ ვუჭერ“.<ref>{{Cite news|url=https://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2012/may/11/barack-obama/president-barack-obamas-shift-gay-marriage/|title=President Barack Obama's shifting stance on gay marriage|work=@politifact|access-date=November 28, 2018|language=en}}</ref> 2012 წლის 9 მაისს, უკვე მეორე საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, ობამამ განაცხადა, რომ მისი შეხედულებები შეიცვალა და ის უკვე მხარს უჭერდა ერთსქესიანთა ქორწინებას. ამგვარად, ობამა გახდა აშშ-ის პირველი მოქმედი პრეზიდენტი, რომელიც ერთსქესიანთა ქორწინებას ემხრობოდა.<ref>{{cite news |url = http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57431122-503544/obama-backs-same-sex-marriage/ |title = Obama backs same-sex marriage |publisher = [[CBS News]] |date = May 9, 2012 |accessdate = May 9, 2012 }}</ref><ref name="The Huffington Post">{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2012/05/09/obama-gay-marriage_n_1503245.html |title = Obama Backs Gay Marriage |author = Stein, Sam |date = May 9, 2012 |work = HuffPost |publisher = AOL Inc |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> [[File:Celebrating a new America -lovewins 58242 (18588276403).jpg|thumb|თეთრი სახლი განათებული ცისარტყელას ფერებში უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ. 26 ივნისი, 2015.]] მისი მეორე ინაუგურაციის დროს, ობამა გახდა პირველი მოქმედი პრეზიდენტი,<ref name="NYT20130121" /> რომელმაც ლგბტ ამერიკელების თანასწორობა ახსენა: „ჩვენი გზა ვერ იქნება სრული მანამ, სანამ ჩვენ ჰომოსექსუალ ძმებს და დებს კანონი ყველა სხვის მსგავსად არ ექცევა — თუ ჩვენ მართლაც თანასწორნი ვართ შექმნილი, მაშინ სიყვარული, რომელიც სხვის მიმართ გვაქვს, ასევე თანასწორი უნდა იყოს“. ეს იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც პრეზიდენტმა საინაუგურაციო მიმართვაში სიტყვა „ჰომოსექსუალი“ ან ჰომოსექსუალთა უფლებები მოიხსენია.<ref>{{cite news |last = Robillard |first = Kevin |title = First inaugural use of the word 'gay' |url = http://www.politico.com/story/2013/01/first-inaugural-use-of-the-word-gay-86499.html |accessdate = January 21, 2013 |publisher = Politico |date = January 21, 2013 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama Inauguration Speech Makes History With Mention of Gay Rights Struggle, Stonewall Uprising |url = http://www.huffingtonpost.com/2013/01/21/obama-inauguration-speech-stonewall-gays_n_2520962.html |work = HuffPost |accessdate = January 21, 2013 |first = Noah |last = Michelson |date = January 21, 2013 }}</ref> 2013 წელს, ობამას ადმინისტრაციამ მოუწოდა აშშ-ის უზენაეს სასამართლოს, სხვადასხვა საქმეებში ერთსექსიანი წყვილების სასარგებლოდ მიეღო გადაწყვეტილება (ჰოლინგსუორტი პერის წინააღმდეგ<ref name="huffpo-amicus">{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2013/02/28/obama-gay-marriage_n_2783912.html |title = Obama Administration: Gay Marriage Ban Unconstitutional In Prop. 8 Supreme Court Case |last = Reilly |first = Ryan J. |date = February 28, 2013 |work = [[HuffPost]] |accessdate = April 21, 2013 }}</ref> და აშშ უინძორის წინააღმდეგ<ref name="cnn-amicus">{{cite news |url = http://www.cnn.com/2013/02/22/politics/supreme-court-marriage |title = Obama administration weighs in on defense of marriage law |last = Mears |first = Bill |date = February 27, 2013 |publisher = CNN |accessdate = April 21, 2013 }}</ref>). 2015 წელს, მას შემდეგ რაც უზენაესმა სასამართლომ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ერთსქესიანთა ქორწინება ფუნდამენტური უფლება იყო (ობერგფელი ჰოდჯის წინააღმდეგ), ობამამ განაცხადა: „ეს გადაწყვეტილება მხოლოდ აძლიერებს რწმენას, რომელიც მილიონობით ამერიკელს აქვს გულში: როდესაც ყველა ამერიკელს თანასწორად ექცევიან, ყველა ჩვენთაგანი უფრო თავისუფალია“.<ref name="remarksDecision">{{cite web |url = https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2015/06/26/remarks-president-supreme-court-decision-marriage-equality |title = Remarks by the President on the Supreme Court Decision on Marriage Equality |publisher = The White House |accessdate = October 25, 2015 |date = June 26, 2015 }}</ref> 2015 წლის 30 ივლისს, თეთრმა სახლმა შეცვალა პოლიტიკა შიდსთან მიმართებაში. კერძოდ, დაავადება ოფიციალურ დონეზე მიება ჯანდაცვას.<ref>[http://www.hrc.org/press/obama-administration-releases-revised-national-hiv-and-aids-strategy "Obama Administration Releases Revised National HIV and AIDS Strategy"], Human Rights Campaign. July 30, 2015. Retrieved February 8, 2017</ref> ==== თეთრი სახლის მრჩეველთა ჯგუფები ==== 2009 წლის 11 მარტს, ობამამ შექმნა თეთრი სახლის საბჭო ქალთა და გოგონათა საკითხებში. საბჭო შეიქმნა აღმასრულებელი ბრძანება 13506-ით.<ref name="Executive">''Executive Order 13506'', Washington, DC: President Barack Obama, The White House, March 11, 2009, Obama, B.. Retrieved January 27, 2014.</ref> საბჭოს თავმჯდომარედ დაინიშნა ობამას უფროსი მრჩეველი [[ვალერი ჯარეტი]].<ref name="Sexualassault">{{cite web |url = http://www.whitehouse.gov/blog/2014/01/22/renewed-call-action-end-rape-and-sexual-assault |title = A renewed call to action to end rape and sexual assault |accessdate = September 13, 2014 |date = January 23, 2014 }}</ref> ობამას ინიციატივით, შეიქმნა თეთრი სახლის ოპერატიული ჯგუფი, რომელიც მიზნად ისახავდა მოსწავლეთა და სტუდენტების დაცვას სექსუალური შევიწროებისგან. შესაბამის მემორანდუმს ობამამ ხელი 2014 წლის 22 იანვარს მოაწერა.<ref name="Sexualassault" /><ref name="Memo">{{cite web |url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/01/22/memorandum-establishing-white-house-task-force-protect-students-sexual-a |title = Memorandum: Establishing White House Task Force to Protect Students from Sexual Assault |accessdate = September 13, 2014 |date = January 22, 2014 }}</ref><ref name="Freedom">{{cite web |url = http://www.msnbc.com/morning-joe/obama-we-have-power-end-sexual-assaults |title = Obama admin: Freedom from sexual assault a basic human right |publisher = MSNBC |accessdate = September 13, 2014 |date = January 22, 2014 }}</ref> ჯგუფის თანათავმჯდომარეები იყვნენ ვიცე-პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი]] და კვლავ ვალერი ჯარეტი.<ref name="Memo" /> ჯგუფის შექმნის იდეა მოდიოდა ქალთა და გოგონათა საკითხების თეთრი სახლის საბჭოსგან და ვიცე-პრეზიდენტის ადმინისტრაციისგან.<ref name="Report">[http://www.sapr.mil/public/docs/research/201401_WhiteHouse_CouncilonWomenandGirls_RapeandSexualAssault.pdf "Rape and sexual assault: A renewed call to action"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140402015447/http://www.sapr.mil/public/docs/research/201401_WhiteHouse_CouncilonWomenandGirls_RapeandSexualAssault.pdf |date=2014-04-02 }}, ''White House Council on Women and Girls'', Washington, D.C.: White House Council on Women and Girls & Office of the Vice President, January 2014. Retrieved June 10, 2014.</ref> ==== ეკონომიკური პოლიტიკა ==== [[File:20090124 WeeklyAddress.ogv|thumbtime=1:3|thumb|ობამა პირველი საპრეზიდენტო მიმართვა, რომელშიც ის ეკონომიკაზე საუბრობს. 2009 წლის 24 იანვარი.]] 2009 წლის 17 თებერვალს, ობამამ ხელი მოაწერა [[ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტი (2009)|ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტს]], 787 მილიარდი დოლარის მოცულობის ეკონომიკური სტიმულირების კანონპროექტს, რომლის მიზანიც იყო აშშ-ის ეკონომოკის აღორძინება მსოფლიო რეცესიის შემდეგ.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/13/stimulus/index.html |title = Stimulus package en route to Obama's desk |accessdate = March 29, 2009 |publisher = CNN |date = February 14, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090330094958/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/13/stimulus/index.html |archivedate = March 30, 2009 |url-status = live }}</ref> კანონპროექტით გათვალისწინებული იყო ფედერალური ხარჯების ზრდა ჯანდაცვაზე, ინფრასტრუქტურაზე, განათლებაზე, სხვადასხვა საგადასახადო შემცირებაზე, შემაგულიანებელ ნაბიჯებზე და კონკრეტული პირების პირდაპირ დახმარებაზე.<ref name="direct assistance">{{cite news |url=http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/17/obama.stimulus.remarks/ |title = Obama's remarks on signing the stimulus plan |access-date = February 17, 2009 |publisher = CNN |date = February 17, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090220074825/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/17/obama.stimulus.remarks/ |archive-date = February 20, 2009 |url-status=live }}</ref> [[File:U.S. Total Deficits vs. National Debt Increases 2001-2010.png|thumb|აშშ-ის ფედეერალური ბიუჯეტის დეფიციტები და ეროვნული ვალის ზრდა, 2001–16.]] მარტში, ობამას ფინანსთა მინისტრმა, [[ტიმოთი გეითნერი|ტიმოთი გეითნერმა]] გადადგა სხვა ნაბიჯები ფინანსურ კრიზისთან გასამკლავებლად.<ref name="markets opened">{{cite news |title = U.S. Expands Plan to Buy Banks' Troubled Assets |date = March 23, 2009 |work = The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2009/03/24/business/economy/24bailout.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325043723/http://www.nytimes.com/2009/03/24/business/economy/24bailout.html |archive-date=March 25, 2009 |url-access=limited |url-status=live |first1 = Edmund L. |last1 = Andrews |first2 = Eric |last2 = Dash |access-date = April 12, 2010 }} * {{cite news |title = Wall Street soars 7% on bank plan debut |date = March 23, 2009 |work = Reuters |url=https://www.reuters.com/article/businessNews/idUSTRE52H2FA20090323 }}</ref> ობამა ჩაერია აუტოინდუსტრიის პრობლემებში და 2009 წლის მარტში,<ref>{{cite news|title=White House questions viability of GM, Chrysler |date=March 30, 2009 |work=HuffPost |url=http://www.huffingtonpost.com/2009/03/30/obama-denies-bailout-fund_n_180563.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090407010806/http://www.huffingtonpost.com/2009/03/30/obama-denies-bailout-fund_n_180563.html |archivedate=April 7, 2009 }}</ref> გაუხანგრძლივა სესხები „[[General Motors]]“-ს და „[[Chrysler]]“-ს. მომავალი თვეების განმავლობაში, თეთრმა სახლმა დაადგინა პირობები ორივე ფირმის ბანკროტად გამოცხადებისთვის. ადმინისტრაცია ჩაერია „[[Chrysler]]“-ის მიყიდვაში „[[Fiat]]“-სთვის<ref>{{cite news |title = Chrysler and Union Agree to Deal Before Federal Deadline |url = https://www.nytimes.com/2009/04/27/business/27chrysler.html |work = The New York Times |first1 = Nick |last1 = Bunkley |first2 = Bill |last2 = Vlasic |date = April 27, 2009 |accessdate = April 12, 2010 }}</ref> და „[[General Motors]]“-ის რეორგანიზაციაში, რის სედეგადაც აშშ-ის მთავრობამ ფირმის აქციების 60% მიიღო, ხოლო კანადის მთავრობამ — 12%.<ref>{{cite web|title=GM Begins Bankruptcy Process With Filing for Affiliate |first1=John |last1=Hughes |first2=Caroline |last2=Salas |first3=Jeff |last3=Green |first4=Bob |last4=Van Voris |url=http://bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aw4F_L7E4xYg |website=[[Bloomberg News]] |date=June 1, 2009 |accessdate=July 5, 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100613163056/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087 |archivedate=June 13, 2010 }}</ref> 2009 წლის ივნისში, ობამა უკმაყოფილო იყო ეკონომიკური აღორძინების სიჩქარით და მოუწოდა მინისტრთა კაბინეტს, ზრდისთვის და ინვესტიციების გაზრდისთვის აუცილებელი ზომები მიეღო.<ref name="Christopher Conkey and Louise Radnofsky">{{cite news |title = Obama Presses Cabinet to Speed Stimulus Spending |date = June 9, 2009 |work = The Wall Street Journal |publisher = News Corp |url = https://www.wsj.com/articles/SB124445867883193821 |first1 = Christopher |last1 = Conkey |first2 = Louise |last2 = Radnofsky |accessdate = July 5, 2015 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130726203047/http://online.wsj.com/article/SB124445867883193821.html |archivedate = ივლისი 26, 2013 }}</ref> მან ასევე ხელი მოაწერა მანქანებზე ფასდაკლების სისტემის კანონს, რომელმაც დროებითი პოზიტიური გავლენა იქონია ეკონომიკაზე.<ref>{{cite news |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/08/20/AR2009082002699.html |title = U.S. Says 'Cash for Clunkers' Program Will End on Monday |author = Dana Hedgpeth |work = The Washington Post |date = August 21, 2009 |accessdate = March 26, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1918692,00.html |title = Was Cash for Clunkers a Success? |author = Joseph R. Szczesny |work = Time |date = August 26, 2009 |accessdate = March 26, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100512154635/http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1918692,00.html |archivedate = მაისი 12, 2010 }}</ref><ref>{{cite journal |last1 = Mian |first1 = Atif R. |first2 = Amir |last2 = Sufi |title = The Effects of Fiscal Stimulus: Evidence from the 2009 'Cash for Clunkers' Program |date = September 1, 2010 |ssrn = 1670759 |doi = 10.2139/ssrn.1670759 |issn = 1556-5068}}</ref> ობამასა და [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ბუშის]] ადმინისტრაციებმა, [[აშშ-ის ფინანსთა სამინისტრო|ფინანსთა სამინისტროს]] და [[აშშ-ის ფედერალური სარეზერვო სისტემა|ფედერალური რეზერვის]] სესხების გარანტიებიეს ხარჯზე, მოახდინეს ხარჯვის ავტორიზაცია. ეს გარანტიები მოიცავდნენ დაახლოებით 11,5 ტრილიონ [[აშშ დოლარი|ამერიკულ დოლარს]], თუმცა, 2009 წლის ნოემბერში მხოლოდ 3 ტრილიონი იყო დახარჯული.<ref>{{cite news |title = CNNMoney.com's bailout tracker |publisher=CNNMoney |page = 20 |volume = 06 |url = http://money.cnn.com/news/storysupplement/economy/bailouttracker/ |accessdate = March 26, 2010 |author = Goldman, David |date = April 6, 2009 }}</ref> ობამასა და კონგრესის საბიუჯეტო სამსახურის მონაცემებით, 2010 წლის ფისკალური წლის საბიუჯეტო დეფიციტი იქნებოდა 1,5 ტრილიონი დოლარი, ანუ [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს (მშპ) 10,6 პროცენტს. 2009 წელს, დეფიციტი შეადგენდა 1,4 ტრილიონ დოლარს, ანუ მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ) 9,9 პროცენტს.<ref>{{cite news |last = Montgomery |first = Lori |title = Federal budget deficit to exceed $1.4&nbsp;trillion in 2010 and 2011 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/07/23/AR2010072304101.html |work = The Washington Post |accessdate = July 29, 2010 |date = July 24, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |first2 = Jeff |last2 = Mason |first = Alister |last = Bull |title = Obama's 2010 budget: deficit soars amid job spending |url = https://www.reuters.com/article/idUSTRE60U00220100201 |agency = Reuters |accessdate = July 29, 2010 |date = February 1, 2010 }}</ref> 2011 წლისთვის, ადმინისტრაციის პროგნოზებით, დეფიციტი შემცირდებოდა 1,34 ტრილიონ დოლარამდე, ხოლო ათწლიანი დეფიციტი მთლიანობაში იქნებოდა 8,53 ტრილიონი დოლარი, ანუ მშპ-ის 90%.<ref>{{cite news |last = Dickson |first = David M. |title = CBO report: Debt will rise to 90% of GDP |url = http://www.washingtontimes.com/news/2010/mar/26/cbos-2020-vision-debt-will-rise-to-90-of-gdp/?page=1 |work = The Washington Times |agency = Associated Press |accessdate = July 29, 2010 |date = March 26, 2010 }}</ref> 2014 წლის თებერვალში, გაიზარდა აშშ-ის ეროვნული ვალის ლიმიტი 17,2 ტრილიონ ამერიკულ დოლარამდე.<ref>{{cite news |last = Sahadi |first = Jeanne |title = Where's the debt ceiling now? |url = http://money.cnn.com/2014/02/11/news/economy/debt-ceiling-reset/ |accessdate = March 21, 2014 |publisher = CNN |date = February 12, 2014 }}</ref> 2011 წლის 2 აგვისტოს, კონგრესში ხანგრძლივი კამათს შემდეგ, ობამამ ხელი მოაწერა ორივე პარტიის მიერ მხარდაჭერილ კანონს ბიუჯეტის კონტროლის შესახებ. კანონმა დააწესა შეზღუდვები დისკრეციონალურ ხარჯვაზე 2021 წლამდე, დააწესა პროცედურა ვალის ლიმიტის გაზრდის შესახებ, შექმნა კონგრესის ორივე პალატის არჩევითი კომიტეტი დეფიციტის შემცირებაზე.<ref>{{cite web |author = NBC's Sylvie Stein |url = http://firstread.msnbc.msn.com/_news/2011/08/02/7231805-a-breakdown-of-the-debt-limit-legislation |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120114001916/http://firstread.msnbc.msn.com/_news/2011/08/02/7231805-a-breakdown-of-the-debt-limit-legislation |archivedate = January 14, 2012 |title = First Read&nbsp;– A breakdown of the debt-limit legislation |publisher = MSNBC |accessdate = August 3, 2011 }}</ref> კანონპროექტის მიღების შედეგად, ამერიკის მთავრობამ მოახერხა, არ გამოეცხადებინა დეფოლტი თავის მოვალეობებზე.<ref>{{cite web |url = http://www.msnbc.msn.com/id/43967924/ns/politics-capitol_hill/ |title = House passes debt ceiling bill |publisher = MSNBC |date = March 8, 2011 |accessdate = August 3, 2011 }}</ref> == კომენტარები == {{Reflist|group=კომ.|30em}} == რესურსები ინტერნეტში == * {{Instagram}} * {{Facebook}} * [https://www.britannica.com/biography/Barack-Obama ენციკლოპედია „ბრიტანიკა“] * {{imdb|1682433}} * [https://web.archive.org/web/20090122102439/http://www.whitehouse.gov/administration/president_obama/ აშშ-ის პრეზიდენტ ბარაკ ობამას ბიოგრაფია] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აშშ-ის პრეზიდენტები}} {{ობამას კაბინეტი}} {{ნობელის პრემია 2009}} {{ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებაში}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ობამა, ბარაკ}} [[კატეგორია:დაბადებული 4 აგვისტო]] [[კატეგორია:დაბადებული 1961]] [[კატეგორია:აშშ-ის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:აშშ-ის სენატორები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] 7r6w2msup67ctl7c7108tha0gagt7kt 14 68723 4830785 2439371 2025-07-11T05:59:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830785 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Foreign ministers of France}} [[კატეგორია:ფრანგი პოლიტიკოსები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] gnigcr82yto1blinh0tl3ocwgc9f6yh 0 69065 4830835 4083877 2025-07-11T07:40:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:სამხრეთ მორავიის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830835 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ბრნო |მშობლიური სახელი = Brno |ქვეყანა = ჩეხეთი |დაქვემდებარება = |პანორამა = Brno View from Spilberk 128.JPG |პანორამის სიგანე =300px |წარწერა = |დროშა = Flag of Brno.svg{{!}}border |გერბი = Brno (znak).svg |გერბის სიგანე = 100 |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =12 |lat_sec = 0 |lon_dir =E |lon_deg =16 |lon_min =37 |lon_sec = 0 |CoordAddon = type:city()_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = 280 |ქვეყნის რუკა = |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რეგიონის რუკა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = სამხრეთი მორავიის რეგიონი{{!}}სამხრეთი მორავია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = 29 რაიონი |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 230,2 |სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 190-425 |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = 366 680 |აღწერის წელი = 2006 |სიმჭიდროვე = 1593 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |საწრმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 602 00 |საავტომობილო კოდი = |საიტი = www.brno.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Brno |add1n= |add1= }} '''ბრნო''' ({{lang-cs|Brno}}, {{lang-de|Brünn}}) — სიდიდით მეორე ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში. 2006 წლის მონაცემებით ქალაქის მოსახლეობა არის 366 680. აქ არის განთავსებული ჩეხეთის საკონსტიტუციო სასამართლო, უზენაესი სასამართლო, უზენაესი ადმინისტრაციული სასამართლო, მთავარი ბრალმდებლის და ომბუდსმენის ოფისები. == დაძმობილებული ქალაქები == * {{flagicon|United States}} [[დალასი]], [[აშშ]]. * {{flagicon|Lithuania}} [[კაუნასი]], [[ლიეტუვა]]. * {{flagicon|England}} [[ლიდსი]], [[ინგლისი]]. * {{flagicon|Germany}} [[ლაიფციგი]], [[გერმანია]]. * {{flagicon|Poland}} [[პოზნანი]], [[პოლონეთი]]. * {{flagicon|France}} [[რენი]], [[საფრანგეთი]]. * {{flagicon|Austria}} [[სანქტ-პელტენი]], [[ავსტრია]]. * {{flagicon|Germany}} [[შტუტგარტი]], [[გერმანია]]. * {{flagicon|Netherlands}} [[უტრეხტი]], [[ნიდერლანდები]]. * {{flagicon|Austria}} [[ვენა]], [[ავსტრია]]. * {{flagicon|Russia}} [[ვორონეჟი]], [[რუსეთი]]. * {{flagicon|Bulgaria}} [[პლოვდივი]], [[ბულგარეთი]]. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.brno.cz/index.php?lan=en ოფიციალური საიტი] * [http://www.brnonow.com/ ახალი ამბები] * [http://www.ticbrno.cz/index.php ტურისტული ინფორმაცია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101120220033/http://www.ticbrno.cz/index.php |date=2010-11-20 }} * [http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/brno/ Brno at the official website of the Czech Republic] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030055159/http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/brno/ |date=2007-10-30 }}. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ესკიზი-ჩეხეთი}} [[კატეგორია:სამხრეთ მორავიის ქალაქები]] 7k404yyx83jt1jzx4cxa7eq2q5eawsy 0 83682 4830986 4739321 2025-07-11T11:31:12Z 5.152.106.148 4830986 wikitext text/x-wiki {{იეჰოვას მოწმეები}} '''იეჰოვას მოწმეები''' ({{lang-en|Jehovah's Witnesses}}) — ქრისტიანული რელიგიური ორგანიზაცია, რომელიც არ იზიარებს ქრისტიანული მოძღვარების ძირითად პრინციპს, ერთარსება [[სამება|სამების]] დოგმატს. მისი მოძღვრება ენათესავება IV საუკუნის თეოლოგის [[არიოსი]]ს თეორიას და ბოლო ჟამს ქრისტეს ათასწლოვანი სამეფოს დაარსების რწმენას. არსებობს ამერიკული და რუსული მდიმდინარეობები, რომელთაგან უფრო გავრცელებულია ამერიკული. იეჰოვას მოწმეები თანამედროვე მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და მრავალრიცხოვანი ულტრაპროტესტანტული მიმდინარეობაა. ადმინისტრაციული ცენტრი მდებარეობს [[ბრუკლინი|ბრუკლინში]]. ორგანიზაციის გამოთვლებით 2019 წლისთვის მსოფლიოში იეჰოვას მოწმეების რაოდენობა 8 683 117 ადამიანს აღწევს.<ref name="number">[https://www.jw.org/ka/ახალი-ამბები/jw/რეგიონი/მსოფლიო/2019-სამსახურებრივ-წელს-ბოლო-20-წლის-განმავლობაში-მონათლულთა-უმაღლესი-რიცხვი-დაფიქსირდა/ 2019 სამსახურებრივ წელს ბოლო 20 წლის განმავლობაში მონათლულთა უმაღლესი რიცხვი დაფიქსირდა]</ref> რელიგიის მიმდევრები თითქმის ყველა ქვეყანაში არსებობს. მათი ჟურნალები 62-მილიონიანი ტირაჟით გამოიცემა 158 ენაზე და გინესის რეკორდების წიგნშია შეტანილი. იეჰოვას მოწმეების ცხოვრების და რელიგიური პრაქტიკის გამორჩეული ნიშნებია საჯარო ქადაგება, დღესასწაულების უარყოფა, სამხედრო სამსახურზე უარის თქმა<ref>Knox, Zoe (2018). ''Jehovah's Witnesses and the Secular World: From the 1870s to the Present''. London: Palgrave Macmillan, pp. 3–4.</ref>. ორგანიზაცია ხშირად გამხდარა კრიტიკის ობიექტი [[ბიბლია|ბიბლიის]] არასწორად თარგმნის<ref>Penton, M. J. (1997). ''Apocalypse Delayed'' (2nd ed.). University of Toronto Press. pp. 174–176.</ref><ref>Penton, M. J. (1997). ''Apocalypse Delayed'' (2nd ed.). University of Toronto Press. pp. 174–176.</ref><ref>Penton, M. J. (1997). ''Apocalypse Delayed'' (2nd ed.). University of Toronto Press. pp. 174–176.</ref><ref>Botting, Heather; Gary Botting (1984). ''The Orwellian World of Jehovah's Witnesses''. University of Toronto Press. pp. 98–101.</ref>, სხვადასხვა შეუსრულებელი წინასწარმეტყველების<ref>Gruss, Edmond C. (1972). ''The Jehovah's Witnesses and Prophetic Speculation''. Presbyterian and Reformed Publishing Co. pp. 87–88.</ref><ref>James A. Beverley, ''Crisis of Allegiance'', Welch Publishing Company, Burlington, Ontario, 1986, pages 86–91.</ref>, სისხლის გადასხმაზე უარის თქმისა<ref name="Hoekema">{{Cite book|last=Hoekema|first=Anthony A.|author-link=Anthony A. Hoekema|title=The Four Major Cults|publisher=William B. Eerdmans|year=1963|location=Grand Rapids, Michigan|pages=249, 250|isbn=978-0-8028-3117-0}}</ref> და სასულიერო პირების მხრიდან სექსუალური ძალადობის შემთხვევების გამო<ref>[https://www.cbsnews.com/news/another-church-sex-scandal/ "Another Church Sex Scandal"] (Apr. 29, 2003). ''CBS News''.</ref><ref>Cutrer, Corrie (Mar. 5, 2001). [http://www.christianitytoday.com/ct/2001/004/11.23.html "Witness Leaders Accused of Shielding Molesters"], ''Christianity Today''.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/panorama/2119903.stm "Secret database protects paedophiles", BBC ''Panorama'', 2003.]</ref>. == ისტორია == რუსეთში ნ.ს. ილინმა ჩამოაყალიბა მსგავსი კულტი. ილინმა ის ჩამოყალიბა თხზულებებში „სიონის ამბავი“ (1846) და „ქრისტეს შვიდიათასწლიანი ბრძოლა ბელიართან“. მას შემდეგ რაც ყოფილი [[საბჭოთა კავშირი]]ს ტერიტორიაზე ამერიკულმა ტალღამ შეაღწია, ილინის მიმდევრები გაქრნენ. XIX საუკუნეში [[ჩარლზ ტეიზ რასელი|ჩარლზ ტეიზ რასელმა]] და ჯოზეფ ფრანკლინ რუტერფორდმა [[აშშ]]-ში ჩამოაყალიბეს „ბიბლიის მკვლევართა საზოგადოება“. მალევე ბიბლიის მკვლევართათვის ლიტერატურით უზრუნველყოფისთვის [[პენსილვანია]]ში 1870 წელს დაარსდა გამომცემლობა „საგუშაგო კოშკის, ბიბლიისა და ტრაქტატების საზოგადოება“. რასელი იყო „სკს“-ს პირველი პრეზიდენტი. „ბიბლიის მკვლევართა საზოგადოება“ 1884 წელს დარეგისტრირდა. 1916 წელს რასელი გარდაიცვალა და მისი საქმე რუტერფორდმა განაგრძო. 1930-იანიწლებიდან „იეჰოვას მოწმეების“ მისია მსოფლიო მასშტაბით განივრცო. ბიბლიის მკვლევარებს 1931 წელს, 26 ივლისს ჩატარებულ კონგრესზე, [[კოლუმბუსი (ოჰაიო)|კოლუმბუსში]], იეჰოვას მოწმეები ეწოდათ. დაიწყო მეორე ჟურნალის „გამოიღვიძეთ!“ გამოცემა. ორივე ჟურნალი ითარგმნებოდა და მრავალრცხოვანი ტირაჟით გამოიცემოდა. ისინი აღწევდა საბჭოთა კავშირის და [[მესამე რაიხი]]ს ტერიტორიაზეც. ორივე სახელმწიფოში დევნის მიუხედავად არდებოდა ფილიალები. გერმანიაში ნაცისტური რეჟიმის დროს, ეს რელიგიური ჯგუფი ინარჩუნებდა ნეიტრალიტეტს და უარს ამბობდა სამხედრო სამსახურზე. ამის გამო ნაცისტურ ციხეებში ამ ჯგუფის დაახლოებით 10 ათასი წევრი მოხვდა. მათგან დაახლოებით 2000 საკონცენტრაციო ბანაკებში გადაიგზავნა. იქ ყოფნისას იეჰოვას მოწმეების საპატიმრო ფორმაზე, მარცხენა მხარეს დაკერებული იყო იისფერი სამკუთხედები. ბანაკებში დაახლოებით 1200 იეჰოვას მოწმე დაიღუპა, მათგან 250 სიკვდილით დასაჯეს<ref>{{cite book | last = Garbe | first = Detlef | title = Between Resistance and Martyrdom: Jehovah's Witnesses in the Third Reich | url = https://archive.org/details/betweenresistanc0000garb | publisher = University of Wisconsin Press | year = 2008 | location = Madison, Wisconsin | pages =[https://archive.org/details/betweenresistanc0000garb/page/484 484]| isbn =0-299-20794-3}}</ref><ref name=Shulman>Shulman, William L. ''A State of Terror: Germany 1933–1939''. Bayside, New York: Holocaust Resource Center and Archives.</ref><ref>[http://www.holocaust-trc.org/Jehovah.htm Holocaust Education Foundation website].</ref><ref>{{cite book | last = Hesse | first = Hans | title = Persecution and Resistance of Jehovah's Witnesses During the Nazi Regime | publisher = Edition Temmen | year = 2001 | location = | isbn =3-86108-750-2 | page = 12}}</ref>. 1942 წელს ჯოზეფ რუტერფორდის სიკვდილის შემდეგ საზოგადოების პრეზიდენტი გახდა ნეითან ნორი. მის დროს ნიუ იორკში ჩამოყალიბდა „გალაადის ბიბლიური სკოლა“. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ „იეჰოვას მოწმეების“ მოძღვრება მსოფლიოს ყველა რეგიონში ვრცელდებოდა. 1946 წელს სსრკ-ში მათი მრევლი 8633 ადამიანი იყო, ხოლო 1956 წელს უკვე 17 000. 1950-1960 წლებში იეჰოვას მოწმეებმა გამოსცეს ბიბლიის „ახალი ქვეყნიერების თარგმანი“ (განმარტება: ებრაული, არამეული და ბერძნული ენებიდან თანამედროვე ინგლისურ ენაზე შესრულებული ბიბლიის თარგმანი). 1980-იანი წლებიდან პოლიტიკური ცვლილებების გამო, ქადაგების არეალი გაფართოვდა და მოიცვა [[აღმოსავლეთი ევროპა]], ყოფილი სოციალისტური ბანაკის ქვეყნები, [[ლათინური ამერიკა]] და [[აფრიკა]]. 2008 წელს იეჰოვას მოწმეთა რიცხმა 7 მილიონს მიაღწია. == სახელწოდება == სახელწოდება ეფუძნება [[ბიბლია]]ს. სიტყვა „იეჰოვა“ მომდინარეობს [[ძველი აღთქმა|ძველი აღთქმიდან]], ხოლო „მოწმეები“ [[ახალი აღთქმა|ახალი აღთქმიდან]]. ძველი აღთქმის [[წიგნი გამოსვლათა]] აღწერს ღვთის გამოცხადებას [[მოსე]]სადმი, სადაც ღმერთი აცხადებს „ეჰიე აშერ ეჰიე“ (მე ვარ, რომელიც ვარ). ამ ფრაზის შეკუმშული ფორმა, ტეტრაგრამატონი, გამოითქმის როგორც „იაჰვე“, რომელიც ქრისტიანობაში განიმარტება, როგორც ღმერთის ჭეშმარიტი და სრულყოფილი ეპითეტი და საკუთარი სახელი. ეს სახელი აიღეს რასელის და რუტენფორდის მიმდევარებმა, მიუხედავად იმისა, რომ უცნობია, როგორ გამოითქმებოდა ის ძველი აღთქმის პერიოდში. ხალხი, რომელიც ღმერთს იეჰოვად მოიხსენიებს, საკუთარ თავს უწოდებს მოწამეს, ანუ მოწმეს. <blockquote>„თქვენა ხართ ჩემი მოწმეები...— ჩემი მორჩილნი, რომელიც მე ავირჩიე, რათა გცოდნოდათ და გერწმუნათ ჩემი და მიმხვდარიყავით, რომ მე ვარ ეს“. (ესაია 43:10)</blockquote> == მოძღვრება== იეჰოვას მოწმეები ერთადერთ ავტორიტეტად ბიბლიას ასახელებენ. მათი აზრით ყველა რელიგიური დებულება მხოლოდ ბიბლიას უნდა ემყარებოდეს. დანარჩენი ქრისტიანებისგან ისინი განსხვავდებიან [[იესო ქრისტე]]ს პიროვნების მათეული განმარტებით. მათთვის ქრისტე მაცხოვარია, რომელმაც კაცი ღმერთს შეარიგა, მაგრამ არც ქრისტეს და არც სულიწმიდას ისინი ბუნებით ღმერთად არ მიიჩნევენ და მამის თანაარსად არ მიაჩნიათ. ქრისტე მათთვის ღმერთის ქმნილებაა. ასევე დარწმუნებული არიან, რომ ქრისტე ბოძზე გააკრეს და არა ჯვარზე. იეჰოვას მოწმეები ამბობენ, რომ ადამიანს არ აქვს უკვდავი სული, სული თავად ადამიანია. საყოველთაო აღდგომისა და განკითხვის შემდეგ ღვთის სამეფოში მხოლოდ მართალი ადამიანების სულები შევლენ, ხოლო ცოდვილთა სულები და სხეულები გაქრება. [[სამოთხე]] და [[ჯოჯოხეთი]] არ არსებობს. სამოთხე იგივე იაჰვეს სამეფოა, რომელიც განკითხვის დღის შემდეგ დამყარდება. იეჰოვას მოწმეთა მოძღვრებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს ბრძოლას ქრისტესა და [[ლუციფერი|ლუციფერს]] შორის. მათი მიხედვით საბჭოთა კავშირი სატანის ამქვეყნიური სამეფო იყო. 1918 წელს ქრისტე დედამიწაზე დაბრუნდა და [[არმაგედონი]] დაიწყო. სანამ არმაგედონი დასრულდება, დედამიწის ყველა სახელმწიფო ცოდვის ტყვედ რჩება. იეჰოველები არ მონაწილეობენ პოლიტიკურ ბრძოლებსა და სახელმწიფოებს შორის ომებში, არ მონაწილეობენ კონფესიათაშორის ურთიერთობებში და არც [[ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო]]ს წევრები არიან. ==პრაქტიკა== იეჰოვას მოწმეთა ღვთისმსახურება გავს სხვა პროტესტანტული ეკლესიების ღვთისმსახურებას. ცენტრალური ადგილი უჭირავს ბიბლიის კითხვას და კომენტირებას. დღესასწაულების რიცხვი მცირეა. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობ ქრისტეს ვნებას და დასაფლავებას. ვნების პარასკევს მორწმუნეები ერთმანეთს ხელიდან ხელში გადასცემენ უფუარ პურს და ღვინიან თასს. იეჰოვას მოწმეების ტაძარს „სამეფო დარბაზი“ ეწოდება. იეჰოვას მოწმეთა სარწმუნოების მნიშვნელოვანი ნაწილია ინტენსიური მისიონერული საქმიანობა, ინდივიდუალური მუშაობა სარწმუნოების მიღმა მყოფ ხალხთან, ოჯახებში სტუმრობა და რელიგიურ-საგანამათლებლო საუბრები. იეჰოვას მოწმეები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ ოჯახის სიწმინდეს, კანონმორჩილებას, შრომისმოყვარეობას, გადასახადების გადახდას და ქველმოქმედებას. ==საქართველოში== [[საქართველო]]ში იეჰოვას მოწმეები XIX საუკუნის ბოლოს გაჩნდნენ. ამ დროს თბილისში მოქმედებდა ილინელების თემი, რომელმაც, კონსპირაციულად, მოქმედება განაგრძო საბჭოთა ეპოქაშიც. 1953 წლიდან გაჩნდა ამერიკული მიმართულება. მქადაგებლები იყვნენ ვალენტინა მიმინოშვილი, რომელმაც იეჰოვას მოწმეები ნაცისტურ საკონცენტრაციო ბანაკში გაიცნო, ძმები გუდაძეები, რომლებიც ციმბირიდან 1962 წელს დაბრუნდნენ, ვლადიმირ გადიუკი, რომელიც რუსეთიდან [[გალი|გალში]] ჩავიდა სამუშაოდ. 1970 წელს [[ენგურჰესი|ენგურჰესზე]] 12 პროზელიტი მოინათლა. 1973 წლის 19 აგვისტოს იეჰოვას მოწმეთა პირველი თავყრილობა ჩატარდა [[სოხუმი|სოხუმში]], სადაც შეკრებას 130 ადამიანი დაესწრო და 45 მოინათლა. 1976 წლიდან ქართველ იეჰოვას მოწმეთა ცენტრი თბილისი გახდა. 1980-იანიწლებიდან დაიწყო რეპრესიები იეჰოვას მოწმეთა მიმართ. 1997-2003 წლებში იეჰოვას მოწმეებს დევნიდა სახელმწიფო ორგანოები, [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია]] და განსაკუთრებით კი [[გლდანის დევნილი ეპარქია]]. 2006 წელს იეჰოვას მოწმეებმა [[ქართული ენა|ქართულ ენაზე]] თარგმნეს ბიბლია, რაც ბიბლიის მესამე ქართულენოვანი თარგმანი იყო. XXI საუკუნის დასაწყისში „საქართველოს იეჰოვას მოწმეთა კავშირი“ აერთიანებდა 17 ათასამდე მონათლულ წევრს და 150 გაერთიანებას. ==ლიტერატურა== *{{წიგნი | ავტორი=პაპუაშვილი ნ. | ნაწილი=იეჰოვას მოწმეები | სათაური=„რელიგიები საქართველოში“| გამომცემლობა=[[საქართველოს სახალხო დამცველი|სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა]] |ადგილი=თბილისი|წელი=2008| origyear=|ბმული=| isbn=978-9941-0-0902-0| edition=|გვერდები=324-330}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Jehovah's Witnesses}} * [http://www.jw.org/ka/ იეჰოვას მოწმეების ოფიციალური საიტი] * [http://www.catholic-forum.com/members/popestleo/jwhistory.html Historical Publications Relating to Jehovah’s Witnesses] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:იეჰოვას მოძღვრება| ]] 83zi9xb3b5u2xmlgwh5mt1rd4bqvhpv 4830989 4830986 2025-07-11T11:37:26Z 5.152.106.148 4830989 wikitext text/x-wiki {{იეჰოვას მოწმეები}} '''იეჰოვას მოწმეები''' ({{lang-en|Jehovah's Witnesses}}) — ქრისტიანული რელიგიური ორგანიზაცია, რომელიც არ იზიარებს ქრისტიანული მოძღვარების ძირითად პრინციპს, ერთარსება [[სამება|სამების]] დოგმატს. მისი მოძღვრება ენათესავება IV საუკუნის თეოლოგის [[არიოსი]]ს თეორიას და ბოლო ჟამს ქრისტეს ათასწლოვანი სამეფოს დაარსების რწმენას. არსებობს ამერიკული და რუსული მდიმდინარეობები, რომელთაგან უფრო გავრცელებულია ამერიკული. იეჰოვას მოწმეები თანამედროვე მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და მრავალრიცხოვანი ულტრაპროტესტანტული მიმდინარეობაა. ადმინისტრაციული ცენტრი მდებარეობს [[ბრუკლინი|ბრუკლინში]]. ორგანიზაციის გამოთვლებით 2019 წლისთვის მსოფლიოში იეჰოვას მოწმეების რაოდენობა 8 683 117 ადამიანს აღწევს.<ref name="number">[https://www.jw.org/ka/ახალი-ამბები/jw/რეგიონი/მსოფლიო/2019-სამსახურებრივ-წელს-ბოლო-20-წლის-განმავლობაში-მონათლულთა-უმაღლესი-რიცხვი-დაფიქსირდა/ 2019 სამსახურებრივ წელს ბოლო 20 წლის განმავლობაში მონათლულთა უმაღლესი რიცხვი დაფიქსირდა]</ref> რელიგიის მიმდევრები თითქმის ყველა ქვეყანაში არსებობს. მათი ჟურნალები 62-მილიონიანი ტირაჟით გამოიცემა 158 ენაზე და გინესის რეკორდების წიგნშია შეტანილი. იეჰოვას მოწმეების ცხოვრების და რელიგიური პრაქტიკის გამორჩეული ნიშნებია საჯარო ქადაგება, დღესასწაულების უარყოფა, სამხედრო სამსახურზე უარის თქმა<ref>Knox, Zoe (2018). ''Jehovah's Witnesses and the Secular World: From the 1870s to the Present''. London: Palgrave Macmillan, pp. 3–4.</ref>. ორგანიზაცია ხშირად გამხდარა კრიტიკის ობიექტი [[ბიბლია|ბიბლიის]] არასწორად თარგმნის<ref>Penton, M. J. (1997). ''Apocalypse Delayed'' (2nd ed.). University of Toronto Press. pp. 174–176.</ref><ref>Penton, M. J. (1997). ''Apocalypse Delayed'' (2nd ed.). University of Toronto Press. pp. 174–176.</ref><ref>Penton, M. J. (1997). ''Apocalypse Delayed'' (2nd ed.). University of Toronto Press. pp. 174–176.</ref><ref>Botting, Heather; Gary Botting (1984). ''The Orwellian World of Jehovah's Witnesses''. University of Toronto Press. pp. 98–101.</ref>, სხვადასხვა შეუსრულებელი წინასწარმეტყველების<ref>Gruss, Edmond C. (1972). ''The Jehovah's Witnesses and Prophetic Speculation''. Presbyterian and Reformed Publishing Co. pp. 87–88.</ref><ref>James A. Beverley, ''Crisis of Allegiance'', Welch Publishing Company, Burlington, Ontario, 1986, pages 86–91.</ref>, სისხლის გადასხმაზე უარის თქმისა<ref name="Hoekema">{{Cite book|last=Hoekema|first=Anthony A.|author-link=Anthony A. Hoekema|title=The Four Major Cults|publisher=William B. Eerdmans|year=1963|location=Grand Rapids, Michigan|pages=249, 250|isbn=978-0-8028-3117-0}}</ref> და ორგანიზაციაში სექსუალური ძალადობის შემთხვევების გამო<ref>[https://www.cbsnews.com/news/another-church-sex-scandal/ "Another Church Sex Scandal"] (Apr. 29, 2003). ''CBS News''.</ref><ref>Cutrer, Corrie (Mar. 5, 2001). [http://www.christianitytoday.com/ct/2001/004/11.23.html "Witness Leaders Accused of Shielding Molesters"], ''Christianity Today''.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/panorama/2119903.stm "Secret database protects paedophiles", BBC ''Panorama'', 2003.]</ref>. == ისტორია == რუსეთში ნ.ს. ილინმა ჩამოაყალიბა მსგავსი კულტი. ილინმა ის ჩამოყალიბა თხზულებებში „სიონის ამბავი“ (1846) და „ქრისტეს შვიდიათასწლიანი ბრძოლა ბელიართან“. მას შემდეგ რაც ყოფილი [[საბჭოთა კავშირი]]ს ტერიტორიაზე ამერიკულმა ტალღამ შეაღწია, ილინის მიმდევრები გაქრნენ. XIX საუკუნეში [[ჩარლზ ტეიზ რასელი|ჩარლზ ტეიზ რასელმა]] და ჯოზეფ ფრანკლინ რუტერფორდმა [[აშშ]]-ში ჩამოაყალიბეს „ბიბლიის მკვლევართა საზოგადოება“. მალევე ბიბლიის მკვლევართათვის ლიტერატურით უზრუნველყოფისთვის [[პენსილვანია]]ში 1870 წელს დაარსდა გამომცემლობა „საგუშაგო კოშკის, ბიბლიისა და ტრაქტატების საზოგადოება“. რასელი იყო „სკს“-ს პირველი პრეზიდენტი. „ბიბლიის მკვლევართა საზოგადოება“ 1884 წელს დარეგისტრირდა. 1916 წელს რასელი გარდაიცვალა და მისი საქმე რუტერფორდმა განაგრძო. 1930-იანიწლებიდან „იეჰოვას მოწმეების“ მისია მსოფლიო მასშტაბით განივრცო. ბიბლიის მკვლევარებს 1931 წელს, 26 ივლისს ჩატარებულ კონგრესზე, [[კოლუმბუსი (ოჰაიო)|კოლუმბუსში]], იეჰოვას მოწმეები ეწოდათ. დაიწყო მეორე ჟურნალის „გამოიღვიძეთ!“ გამოცემა. ორივე ჟურნალი ითარგმნებოდა და მრავალრცხოვანი ტირაჟით გამოიცემოდა. ისინი აღწევდა საბჭოთა კავშირის და [[მესამე რაიხი]]ს ტერიტორიაზეც. ორივე სახელმწიფოში დევნის მიუხედავად არდებოდა ფილიალები. გერმანიაში ნაცისტური რეჟიმის დროს, ეს რელიგიური ჯგუფი ინარჩუნებდა ნეიტრალიტეტს და უარს ამბობდა სამხედრო სამსახურზე. ამის გამო ნაცისტურ ციხეებში ამ ჯგუფის დაახლოებით 10 ათასი წევრი მოხვდა. მათგან დაახლოებით 2000 საკონცენტრაციო ბანაკებში გადაიგზავნა. იქ ყოფნისას იეჰოვას მოწმეების საპატიმრო ფორმაზე, მარცხენა მხარეს დაკერებული იყო იისფერი სამკუთხედები. ბანაკებში დაახლოებით 1200 იეჰოვას მოწმე დაიღუპა, მათგან 250 სიკვდილით დასაჯეს<ref>{{cite book | last = Garbe | first = Detlef | title = Between Resistance and Martyrdom: Jehovah's Witnesses in the Third Reich | url = https://archive.org/details/betweenresistanc0000garb | publisher = University of Wisconsin Press | year = 2008 | location = Madison, Wisconsin | pages =[https://archive.org/details/betweenresistanc0000garb/page/484 484]| isbn =0-299-20794-3}}</ref><ref name=Shulman>Shulman, William L. ''A State of Terror: Germany 1933–1939''. Bayside, New York: Holocaust Resource Center and Archives.</ref><ref>[http://www.holocaust-trc.org/Jehovah.htm Holocaust Education Foundation website].</ref><ref>{{cite book | last = Hesse | first = Hans | title = Persecution and Resistance of Jehovah's Witnesses During the Nazi Regime | publisher = Edition Temmen | year = 2001 | location = | isbn =3-86108-750-2 | page = 12}}</ref>. 1942 წელს ჯოზეფ რუტერფორდის სიკვდილის შემდეგ საზოგადოების პრეზიდენტი გახდა ნეითან ნორი. მის დროს ნიუ იორკში ჩამოყალიბდა „გალაადის ბიბლიური სკოლა“. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ „იეჰოვას მოწმეების“ მოძღვრება მსოფლიოს ყველა რეგიონში ვრცელდებოდა. 1946 წელს სსრკ-ში მათი მრევლი 8633 ადამიანი იყო, ხოლო 1956 წელს უკვე 17 000. 1950-1960 წლებში იეჰოვას მოწმეებმა გამოსცეს ბიბლიის „ახალი ქვეყნიერების თარგმანი“ (განმარტება: ებრაული, არამეული და ბერძნული ენებიდან თანამედროვე ინგლისურ ენაზე შესრულებული ბიბლიის თარგმანი). 1980-იანი წლებიდან პოლიტიკური ცვლილებების გამო, ქადაგების არეალი გაფართოვდა და მოიცვა [[აღმოსავლეთი ევროპა]], ყოფილი სოციალისტური ბანაკის ქვეყნები, [[ლათინური ამერიკა]] და [[აფრიკა]]. 2008 წელს იეჰოვას მოწმეთა რიცხმა 7 მილიონს მიაღწია. == სახელწოდება == სახელწოდება ეფუძნება [[ბიბლია]]ს. სიტყვა „იეჰოვა“ მომდინარეობს [[ძველი აღთქმა|ძველი აღთქმიდან]], ხოლო „მოწმეები“ [[ახალი აღთქმა|ახალი აღთქმიდან]]. ძველი აღთქმის [[წიგნი გამოსვლათა]] აღწერს ღვთის გამოცხადებას [[მოსე]]სადმი, სადაც ღმერთი აცხადებს „ეჰიე აშერ ეჰიე“ (მე ვარ, რომელიც ვარ). ამ ფრაზის შეკუმშული ფორმა, ტეტრაგრამატონი, გამოითქმის როგორც „იაჰვე“, რომელიც ქრისტიანობაში განიმარტება, როგორც ღმერთის ჭეშმარიტი და სრულყოფილი ეპითეტი და საკუთარი სახელი. ეს სახელი აიღეს რასელის და რუტენფორდის მიმდევარებმა, მიუხედავად იმისა, რომ უცნობია, როგორ გამოითქმებოდა ის ძველი აღთქმის პერიოდში. ხალხი, რომელიც ღმერთს იეჰოვად მოიხსენიებს, საკუთარ თავს უწოდებს მოწამეს, ანუ მოწმეს. <blockquote>„თქვენა ხართ ჩემი მოწმეები...— ჩემი მორჩილნი, რომელიც მე ავირჩიე, რათა გცოდნოდათ და გერწმუნათ ჩემი და მიმხვდარიყავით, რომ მე ვარ ეს“. (ესაია 43:10)</blockquote> == მოძღვრება== იეჰოვას მოწმეები ერთადერთ ავტორიტეტად ბიბლიას ასახელებენ. მათი აზრით ყველა რელიგიური დებულება მხოლოდ ბიბლიას უნდა ემყარებოდეს. დანარჩენი ქრისტიანებისგან ისინი განსხვავდებიან [[იესო ქრისტე]]ს პიროვნების მათეული განმარტებით. მათთვის ქრისტე მაცხოვარია, რომელმაც კაცი ღმერთს შეარიგა, მაგრამ არც ქრისტეს და არც სულიწმიდას ისინი ბუნებით ღმერთად არ მიიჩნევენ და მამის თანაარსად არ მიაჩნიათ. ქრისტე მათთვის ღმერთის ქმნილებაა. ასევე დარწმუნებული არიან, რომ ქრისტე ბოძზე გააკრეს და არა ჯვარზე. იეჰოვას მოწმეები ამბობენ, რომ ადამიანს არ აქვს უკვდავი სული, სული თავად ადამიანია. საყოველთაო აღდგომისა და განკითხვის შემდეგ ღვთის სამეფოში მხოლოდ მართალი ადამიანების სულები შევლენ, ხოლო ცოდვილთა სულები და სხეულები გაქრება. [[სამოთხე]] და [[ჯოჯოხეთი]] არ არსებობს. სამოთხე იგივე იაჰვეს სამეფოა, რომელიც განკითხვის დღის შემდეგ დამყარდება. იეჰოვას მოწმეთა მოძღვრებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს ბრძოლას ქრისტესა და [[ლუციფერი|ლუციფერს]] შორის. მათი მიხედვით საბჭოთა კავშირი სატანის ამქვეყნიური სამეფო იყო. 1918 წელს ქრისტე დედამიწაზე დაბრუნდა და [[არმაგედონი]] დაიწყო. სანამ არმაგედონი დასრულდება, დედამიწის ყველა სახელმწიფო ცოდვის ტყვედ რჩება. იეჰოველები არ მონაწილეობენ პოლიტიკურ ბრძოლებსა და სახელმწიფოებს შორის ომებში, არ მონაწილეობენ კონფესიათაშორის ურთიერთობებში და არც [[ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო]]ს წევრები არიან. ==პრაქტიკა== იეჰოვას მოწმეთა ღვთისმსახურება გავს სხვა პროტესტანტული ეკლესიების ღვთისმსახურებას. ცენტრალური ადგილი უჭირავს ბიბლიის კითხვას და კომენტირებას. დღესასწაულების რიცხვი მცირეა. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობ ქრისტეს ვნებას და დასაფლავებას. ვნების პარასკევს მორწმუნეები ერთმანეთს ხელიდან ხელში გადასცემენ უფუარ პურს და ღვინიან თასს. იეჰოვას მოწმეების ტაძარს „სამეფო დარბაზი“ ეწოდება. იეჰოვას მოწმეთა სარწმუნოების მნიშვნელოვანი ნაწილია ინტენსიური მისიონერული საქმიანობა, ინდივიდუალური მუშაობა სარწმუნოების მიღმა მყოფ ხალხთან, ოჯახებში სტუმრობა და რელიგიურ-საგანამათლებლო საუბრები. იეჰოვას მოწმეები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ ოჯახის სიწმინდეს, კანონმორჩილებას, შრომისმოყვარეობას, გადასახადების გადახდას და ქველმოქმედებას. ==საქართველოში== [[საქართველო]]ში იეჰოვას მოწმეები XIX საუკუნის ბოლოს გაჩნდნენ. ამ დროს თბილისში მოქმედებდა ილინელების თემი, რომელმაც, კონსპირაციულად, მოქმედება განაგრძო საბჭოთა ეპოქაშიც. 1953 წლიდან გაჩნდა ამერიკული მიმართულება. მქადაგებლები იყვნენ ვალენტინა მიმინოშვილი, რომელმაც იეჰოვას მოწმეები ნაცისტურ საკონცენტრაციო ბანაკში გაიცნო, ძმები გუდაძეები, რომლებიც ციმბირიდან 1962 წელს დაბრუნდნენ, ვლადიმირ გადიუკი, რომელიც რუსეთიდან [[გალი|გალში]] ჩავიდა სამუშაოდ. 1970 წელს [[ენგურჰესი|ენგურჰესზე]] 12 პროზელიტი მოინათლა. 1973 წლის 19 აგვისტოს იეჰოვას მოწმეთა პირველი თავყრილობა ჩატარდა [[სოხუმი|სოხუმში]], სადაც შეკრებას 130 ადამიანი დაესწრო და 45 მოინათლა. 1976 წლიდან ქართველ იეჰოვას მოწმეთა ცენტრი თბილისი გახდა. 1980-იანიწლებიდან დაიწყო რეპრესიები იეჰოვას მოწმეთა მიმართ. 1997-2003 წლებში იეჰოვას მოწმეებს დევნიდა სახელმწიფო ორგანოები, [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია]] და განსაკუთრებით კი [[გლდანის დევნილი ეპარქია]]. 2006 წელს იეჰოვას მოწმეებმა [[ქართული ენა|ქართულ ენაზე]] თარგმნეს ბიბლია, რაც ბიბლიის მესამე ქართულენოვანი თარგმანი იყო. XXI საუკუნის დასაწყისში „საქართველოს იეჰოვას მოწმეთა კავშირი“ აერთიანებდა 17 ათასამდე მონათლულ წევრს და 150 გაერთიანებას. ==ლიტერატურა== *{{წიგნი | ავტორი=პაპუაშვილი ნ. | ნაწილი=იეჰოვას მოწმეები | სათაური=„რელიგიები საქართველოში“| გამომცემლობა=[[საქართველოს სახალხო დამცველი|სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა]] |ადგილი=თბილისი|წელი=2008| origyear=|ბმული=| isbn=978-9941-0-0902-0| edition=|გვერდები=324-330}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Jehovah's Witnesses}} * [http://www.jw.org/ka/ იეჰოვას მოწმეების ოფიციალური საიტი] * [http://www.catholic-forum.com/members/popestleo/jwhistory.html Historical Publications Relating to Jehovah’s Witnesses] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:იეჰოვას მოძღვრება| ]] 616ryo8xxyxishf6qsnyf1vk2293cc6 4830990 4830989 2025-07-11T11:41:53Z 5.152.106.148 4830990 wikitext text/x-wiki {{იეჰოვას მოწმეები}} '''იეჰოვას მოწმეები''' ({{lang-en|Jehovah's Witnesses}}) — ქრისტიანული რელიგიური ორგანიზაცია, რომელიც არ იზიარებს ქრისტიანული მოძღვარების ძირითად პრინციპს, ერთარსება [[სამება|სამების]] დოგმატს. მისი მოძღვრება ენათესავება IV საუკუნის თეოლოგის [[არიოსი]]ს თეორიას და ბოლო ჟამს ქრისტეს ათასწლოვანი სამეფოს დაარსების რწმენას. არსებობს ამერიკული და რუსული მდიმდინარეობები, რომელთაგან უფრო გავრცელებულია ამერიკული. იეჰოვას მოწმეები თანამედროვე მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და მრავალრიცხოვანი ულტრაპროტესტანტული მიმდინარეობაა. ადმინისტრაციული ცენტრი მდებარეობს [[ბრუკლინი|ბრუკლინში]]. ორგანიზაციის გამოთვლებით 2019 წლისთვის მსოფლიოში იეჰოვას მოწმეების რაოდენობა 8 683 117 ადამიანს აღწევს.<ref name="number">[https://www.jw.org/ka/ახალი-ამბები/jw/რეგიონი/მსოფლიო/2019-სამსახურებრივ-წელს-ბოლო-20-წლის-განმავლობაში-მონათლულთა-უმაღლესი-რიცხვი-დაფიქსირდა/ 2019 სამსახურებრივ წელს ბოლო 20 წლის განმავლობაში მონათლულთა უმაღლესი რიცხვი დაფიქსირდა]</ref> რელიგიის მიმდევრები თითქმის ყველა ქვეყანაში არსებობს. მათი ჟურნალები 62-მილიონიანი ტირაჟით გამოიცემა 158 ენაზე და გინესის რეკორდების წიგნშია შეტანილი. იეჰოვას მოწმეების ცხოვრების და რელიგიური პრაქტიკის გამორჩეული ნიშნებია საჯარო ქადაგება, დღესასწაულების უარყოფა, სამხედრო სამსახურზე უარის თქმა<ref>Knox, Zoe (2018). ''Jehovah's Witnesses and the Secular World: From the 1870s to the Present''. London: Palgrave Macmillan, pp. 3–4.</ref>. ორგანიზაცია ხშირად გამხდარა კრიტიკის ობიექტი [[ბიბლია|ბიბლიის]] არასწორად თარგმნის<ref>Penton, M. J. (1997). ''Apocalypse Delayed'' (2nd ed.). University of Toronto Press. pp. 174–176.</ref><ref>Botting, Heather; Gary Botting (1984). ''The Orwellian World of Jehovah's Witnesses''. University of Toronto Press. pp. 98–101.</ref>, სხვადასხვა შეუსრულებელი წინასწარმეტყველების<ref>Gruss, Edmond C. (1972). ''The Jehovah's Witnesses and Prophetic Speculation''. Presbyterian and Reformed Publishing Co. pp. 87–88.</ref><ref>James A. Beverley, ''Crisis of Allegiance'', Welch Publishing Company, Burlington, Ontario, 1986, pages 86–91.</ref>, სისხლის გადასხმაზე უარის თქმისა<ref name="Hoekema">{{Cite book|last=Hoekema|first=Anthony A.|author-link=Anthony A. Hoekema|title=The Four Major Cults|publisher=William B. Eerdmans|year=1963|location=Grand Rapids, Michigan|pages=249, 250|isbn=978-0-8028-3117-0}}</ref> და ორგანიზაციაში სექსუალური ძალადობის შემთხვევების გამო<ref>[https://www.cbsnews.com/news/another-church-sex-scandal/ "Another Church Sex Scandal"] (Apr. 29, 2003). ''CBS News''.</ref><ref>Cutrer, Corrie (Mar. 5, 2001). [http://www.christianitytoday.com/ct/2001/004/11.23.html "Witness Leaders Accused of Shielding Molesters"], ''Christianity Today''.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/panorama/2119903.stm "Secret database protects paedophiles", BBC ''Panorama'', 2003.]</ref>. == ისტორია == რუსეთში ნ.ს. ილინმა ჩამოაყალიბა მსგავსი კულტი. ილინმა ის ჩამოყალიბა თხზულებებში „სიონის ამბავი“ (1846) და „ქრისტეს შვიდიათასწლიანი ბრძოლა ბელიართან“. მას შემდეგ რაც ყოფილი [[საბჭოთა კავშირი]]ს ტერიტორიაზე ამერიკულმა ტალღამ შეაღწია, ილინის მიმდევრები გაქრნენ. XIX საუკუნეში [[ჩარლზ ტეიზ რასელი|ჩარლზ ტეიზ რასელმა]] და ჯოზეფ ფრანკლინ რუტერფორდმა [[აშშ]]-ში ჩამოაყალიბეს „ბიბლიის მკვლევართა საზოგადოება“. მალევე ბიბლიის მკვლევართათვის ლიტერატურით უზრუნველყოფისთვის [[პენსილვანია]]ში 1870 წელს დაარსდა გამომცემლობა „საგუშაგო კოშკის, ბიბლიისა და ტრაქტატების საზოგადოება“. რასელი იყო „სკს“-ს პირველი პრეზიდენტი. „ბიბლიის მკვლევართა საზოგადოება“ 1884 წელს დარეგისტრირდა. 1916 წელს რასელი გარდაიცვალა და მისი საქმე რუტერფორდმა განაგრძო. 1930-იანიწლებიდან „იეჰოვას მოწმეების“ მისია მსოფლიო მასშტაბით განივრცო. ბიბლიის მკვლევარებს 1931 წელს, 26 ივლისს ჩატარებულ კონგრესზე, [[კოლუმბუსი (ოჰაიო)|კოლუმბუსში]], იეჰოვას მოწმეები ეწოდათ. დაიწყო მეორე ჟურნალის „გამოიღვიძეთ!“ გამოცემა. ორივე ჟურნალი ითარგმნებოდა და მრავალრცხოვანი ტირაჟით გამოიცემოდა. ისინი აღწევდა საბჭოთა კავშირის და [[მესამე რაიხი]]ს ტერიტორიაზეც. ორივე სახელმწიფოში დევნის მიუხედავად არდებოდა ფილიალები. გერმანიაში ნაცისტური რეჟიმის დროს, ეს რელიგიური ჯგუფი ინარჩუნებდა ნეიტრალიტეტს და უარს ამბობდა სამხედრო სამსახურზე. ამის გამო ნაცისტურ ციხეებში ამ ჯგუფის დაახლოებით 10 ათასი წევრი მოხვდა. მათგან დაახლოებით 2000 საკონცენტრაციო ბანაკებში გადაიგზავნა. იქ ყოფნისას იეჰოვას მოწმეების საპატიმრო ფორმაზე, მარცხენა მხარეს დაკერებული იყო იისფერი სამკუთხედები. ბანაკებში დაახლოებით 1200 იეჰოვას მოწმე დაიღუპა, მათგან 250 სიკვდილით დასაჯეს<ref>{{cite book | last = Garbe | first = Detlef | title = Between Resistance and Martyrdom: Jehovah's Witnesses in the Third Reich | url = https://archive.org/details/betweenresistanc0000garb | publisher = University of Wisconsin Press | year = 2008 | location = Madison, Wisconsin | pages =[https://archive.org/details/betweenresistanc0000garb/page/484 484]| isbn =0-299-20794-3}}</ref><ref name=Shulman>Shulman, William L. ''A State of Terror: Germany 1933–1939''. Bayside, New York: Holocaust Resource Center and Archives.</ref><ref>[http://www.holocaust-trc.org/Jehovah.htm Holocaust Education Foundation website].</ref><ref>{{cite book | last = Hesse | first = Hans | title = Persecution and Resistance of Jehovah's Witnesses During the Nazi Regime | publisher = Edition Temmen | year = 2001 | location = | isbn =3-86108-750-2 | page = 12}}</ref>. 1942 წელს ჯოზეფ რუტერფორდის სიკვდილის შემდეგ საზოგადოების პრეზიდენტი გახდა ნეითან ნორი. მის დროს ნიუ იორკში ჩამოყალიბდა „გალაადის ბიბლიური სკოლა“. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ „იეჰოვას მოწმეების“ მოძღვრება მსოფლიოს ყველა რეგიონში ვრცელდებოდა. 1946 წელს სსრკ-ში მათი მრევლი 8633 ადამიანი იყო, ხოლო 1956 წელს უკვე 17 000. 1950-1960 წლებში იეჰოვას მოწმეებმა გამოსცეს ბიბლიის „ახალი ქვეყნიერების თარგმანი“ (განმარტება: ებრაული, არამეული და ბერძნული ენებიდან თანამედროვე ინგლისურ ენაზე შესრულებული ბიბლიის თარგმანი). 1980-იანი წლებიდან პოლიტიკური ცვლილებების გამო, ქადაგების არეალი გაფართოვდა და მოიცვა [[აღმოსავლეთი ევროპა]], ყოფილი სოციალისტური ბანაკის ქვეყნები, [[ლათინური ამერიკა]] და [[აფრიკა]]. 2008 წელს იეჰოვას მოწმეთა რიცხმა 7 მილიონს მიაღწია. == სახელწოდება == სახელწოდება ეფუძნება [[ბიბლია]]ს. სიტყვა „იეჰოვა“ მომდინარეობს [[ძველი აღთქმა|ძველი აღთქმიდან]], ხოლო „მოწმეები“ [[ახალი აღთქმა|ახალი აღთქმიდან]]. ძველი აღთქმის [[წიგნი გამოსვლათა]] აღწერს ღვთის გამოცხადებას [[მოსე]]სადმი, სადაც ღმერთი აცხადებს „ეჰიე აშერ ეჰიე“ (მე ვარ, რომელიც ვარ). ამ ფრაზის შეკუმშული ფორმა, ტეტრაგრამატონი, გამოითქმის როგორც „იაჰვე“, რომელიც ქრისტიანობაში განიმარტება, როგორც ღმერთის ჭეშმარიტი და სრულყოფილი ეპითეტი და საკუთარი სახელი. ეს სახელი აიღეს რასელის და რუტენფორდის მიმდევარებმა, მიუხედავად იმისა, რომ უცნობია, როგორ გამოითქმებოდა ის ძველი აღთქმის პერიოდში. ხალხი, რომელიც ღმერთს იეჰოვად მოიხსენიებს, საკუთარ თავს უწოდებს მოწამეს, ანუ მოწმეს. <blockquote>„თქვენა ხართ ჩემი მოწმეები...— ჩემი მორჩილნი, რომელიც მე ავირჩიე, რათა გცოდნოდათ და გერწმუნათ ჩემი და მიმხვდარიყავით, რომ მე ვარ ეს“. (ესაია 43:10)</blockquote> == მოძღვრება== იეჰოვას მოწმეები ერთადერთ ავტორიტეტად ბიბლიას ასახელებენ. მათი აზრით ყველა რელიგიური დებულება მხოლოდ ბიბლიას უნდა ემყარებოდეს. დანარჩენი ქრისტიანებისგან ისინი განსხვავდებიან [[იესო ქრისტე]]ს პიროვნების მათეული განმარტებით. მათთვის ქრისტე მაცხოვარია, რომელმაც კაცი ღმერთს შეარიგა, მაგრამ არც ქრისტეს და არც სულიწმიდას ისინი ბუნებით ღმერთად არ მიიჩნევენ და მამის თანაარსად არ მიაჩნიათ. ქრისტე მათთვის ღმერთის ქმნილებაა. ასევე დარწმუნებული არიან, რომ ქრისტე ბოძზე გააკრეს და არა ჯვარზე. იეჰოვას მოწმეები ამბობენ, რომ ადამიანს არ აქვს უკვდავი სული, სული თავად ადამიანია. საყოველთაო აღდგომისა და განკითხვის შემდეგ ღვთის სამეფოში მხოლოდ მართალი ადამიანების სულები შევლენ, ხოლო ცოდვილთა სულები და სხეულები გაქრება. [[სამოთხე]] და [[ჯოჯოხეთი]] არ არსებობს. სამოთხე იგივე იაჰვეს სამეფოა, რომელიც განკითხვის დღის შემდეგ დამყარდება. იეჰოვას მოწმეთა მოძღვრებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს ბრძოლას ქრისტესა და [[ლუციფერი|ლუციფერს]] შორის. მათი მიხედვით საბჭოთა კავშირი სატანის ამქვეყნიური სამეფო იყო. 1918 წელს ქრისტე დედამიწაზე დაბრუნდა და [[არმაგედონი]] დაიწყო. სანამ არმაგედონი დასრულდება, დედამიწის ყველა სახელმწიფო ცოდვის ტყვედ რჩება. იეჰოველები არ მონაწილეობენ პოლიტიკურ ბრძოლებსა და სახელმწიფოებს შორის ომებში, არ მონაწილეობენ კონფესიათაშორის ურთიერთობებში და არც [[ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო]]ს წევრები არიან. ==პრაქტიკა== იეჰოვას მოწმეთა ღვთისმსახურება გავს სხვა პროტესტანტული ეკლესიების ღვთისმსახურებას. ცენტრალური ადგილი უჭირავს ბიბლიის კითხვას და კომენტირებას. დღესასწაულების რიცხვი მცირეა. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობ ქრისტეს ვნებას და დასაფლავებას. ვნების პარასკევს მორწმუნეები ერთმანეთს ხელიდან ხელში გადასცემენ უფუარ პურს და ღვინიან თასს. იეჰოვას მოწმეების ტაძარს „სამეფო დარბაზი“ ეწოდება. იეჰოვას მოწმეთა სარწმუნოების მნიშვნელოვანი ნაწილია ინტენსიური მისიონერული საქმიანობა, ინდივიდუალური მუშაობა სარწმუნოების მიღმა მყოფ ხალხთან, ოჯახებში სტუმრობა და რელიგიურ-საგანამათლებლო საუბრები. იეჰოვას მოწმეები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ ოჯახის სიწმინდეს, კანონმორჩილებას, შრომისმოყვარეობას, გადასახადების გადახდას და ქველმოქმედებას. ==საქართველოში== [[საქართველო]]ში იეჰოვას მოწმეები XIX საუკუნის ბოლოს გაჩნდნენ. ამ დროს თბილისში მოქმედებდა ილინელების თემი, რომელმაც, კონსპირაციულად, მოქმედება განაგრძო საბჭოთა ეპოქაშიც. 1953 წლიდან გაჩნდა ამერიკული მიმართულება. მქადაგებლები იყვნენ ვალენტინა მიმინოშვილი, რომელმაც იეჰოვას მოწმეები ნაცისტურ საკონცენტრაციო ბანაკში გაიცნო, ძმები გუდაძეები, რომლებიც ციმბირიდან 1962 წელს დაბრუნდნენ, ვლადიმირ გადიუკი, რომელიც რუსეთიდან [[გალი|გალში]] ჩავიდა სამუშაოდ. 1970 წელს [[ენგურჰესი|ენგურჰესზე]] 12 პროზელიტი მოინათლა. 1973 წლის 19 აგვისტოს იეჰოვას მოწმეთა პირველი თავყრილობა ჩატარდა [[სოხუმი|სოხუმში]], სადაც შეკრებას 130 ადამიანი დაესწრო და 45 მოინათლა. 1976 წლიდან ქართველ იეჰოვას მოწმეთა ცენტრი თბილისი გახდა. 1980-იანიწლებიდან დაიწყო რეპრესიები იეჰოვას მოწმეთა მიმართ. 1997-2003 წლებში იეჰოვას მოწმეებს დევნიდა სახელმწიფო ორგანოები, [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია]] და განსაკუთრებით კი [[გლდანის დევნილი ეპარქია]]. 2006 წელს იეჰოვას მოწმეებმა [[ქართული ენა|ქართულ ენაზე]] თარგმნეს ბიბლია, რაც ბიბლიის მესამე ქართულენოვანი თარგმანი იყო. XXI საუკუნის დასაწყისში „საქართველოს იეჰოვას მოწმეთა კავშირი“ აერთიანებდა 17 ათასამდე მონათლულ წევრს და 150 გაერთიანებას. ==ლიტერატურა== *{{წიგნი | ავტორი=პაპუაშვილი ნ. | ნაწილი=იეჰოვას მოწმეები | სათაური=„რელიგიები საქართველოში“| გამომცემლობა=[[საქართველოს სახალხო დამცველი|სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა]] |ადგილი=თბილისი|წელი=2008| origyear=|ბმული=| isbn=978-9941-0-0902-0| edition=|გვერდები=324-330}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Jehovah's Witnesses}} * [http://www.jw.org/ka/ იეჰოვას მოწმეების ოფიციალური საიტი] * [http://www.catholic-forum.com/members/popestleo/jwhistory.html Historical Publications Relating to Jehovah’s Witnesses] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:იეჰოვას მოძღვრება| ]] 6k4n3wqnvczl965megwmytid38d2s01 4831000 4830990 2025-07-11T11:57:47Z Otogi 27089 4831000 wikitext text/x-wiki {{იეჰოვას მოწმეები}} '''იეჰოვას მოწმეები''' ({{lang-en|Jehovah's Witnesses}}) — ქრისტიანული რელიგიური ორგანიზაცია, რომელიც არ იზიარებს ქრისტიანული მოძღვარების ძირითად პრინციპს, ერთარსება [[სამება|სამების]] დოგმატს. მისი მოძღვრება ენათესავება III–IV საუკუნის თეოლოგის [[არიოსი]]ს თეორიას და ბოლო ჟამს ქრისტეს ათასწლოვანი სამეფოს დაარსების რწმენას. არსებობს ამერიკული და რუსული მდიმდინარეობები, რომელთაგან უფრო გავრცელებულია ამერიკული. იეჰოვას მოწმეები თანამედროვე მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და მრავალრიცხოვანი ულტრაპროტესტანტული მიმდინარეობაა. ადმინისტრაციული ცენტრი მდებარეობს [[ბრუკლინი|ბრუკლინში]]. ორგანიზაციის გამოთვლებით 2019 წლისთვის მსოფლიოში იეჰოვას მოწმეების რაოდენობა 8 683 117 ადამიანს აღწევს.<ref name="number">[https://www.jw.org/ka/ახალი-ამბები/jw/რეგიონი/მსოფლიო/2019-სამსახურებრივ-წელს-ბოლო-20-წლის-განმავლობაში-მონათლულთა-უმაღლესი-რიცხვი-დაფიქსირდა/ 2019 სამსახურებრივ წელს ბოლო 20 წლის განმავლობაში მონათლულთა უმაღლესი რიცხვი დაფიქსირდა]</ref> რელიგიის მიმდევრები თითქმის ყველა ქვეყანაში არსებობს. მათი ჟურნალები 62-მილიონიანი ტირაჟით გამოიცემა 158 ენაზე და გინესის რეკორდების წიგნშია შეტანილი. იეჰოვას მოწმეების ცხოვრების და რელიგიური პრაქტიკის გამორჩეული ნიშნებია საჯარო ქადაგება, დღესასწაულების უარყოფა, სამხედრო სამსახურზე უარის თქმა<ref>Knox, Zoe (2018). ''Jehovah's Witnesses and the Secular World: From the 1870s to the Present''. London: Palgrave Macmillan, pp. 3–4.</ref>. ორგანიზაცია ხშირად გამხდარა კრიტიკის ობიექტი [[ბიბლია|ბიბლიის]] არასწორად თარგმნის<ref>Penton, M. J. (1997). ''Apocalypse Delayed'' (2nd ed.). University of Toronto Press. pp. 174–176.</ref><ref>Botting, Heather; Gary Botting (1984). ''The Orwellian World of Jehovah's Witnesses''. University of Toronto Press. pp. 98–101.</ref>, სხვადასხვა შეუსრულებელი წინასწარმეტყველების<ref>Gruss, Edmond C. (1972). ''The Jehovah's Witnesses and Prophetic Speculation''. Presbyterian and Reformed Publishing Co. pp. 87–88.</ref><ref>James A. Beverley, ''Crisis of Allegiance'', Welch Publishing Company, Burlington, Ontario, 1986, pages 86–91.</ref>, სისხლის გადასხმაზე უარის თქმისა<ref name="Hoekema">{{Cite book|last=Hoekema|first=Anthony A.|author-link=Anthony A. Hoekema|title=The Four Major Cults|publisher=William B. Eerdmans|year=1963|location=Grand Rapids, Michigan|pages=249, 250|isbn=978-0-8028-3117-0}}</ref> და ორგანიზაციაში სექსუალური ძალადობის შემთხვევების გამო<ref>[https://www.cbsnews.com/news/another-church-sex-scandal/ "Another Church Sex Scandal"] (Apr. 29, 2003). ''CBS News''.</ref><ref>Cutrer, Corrie (Mar. 5, 2001). [http://www.christianitytoday.com/ct/2001/004/11.23.html "Witness Leaders Accused of Shielding Molesters"], ''Christianity Today''.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/panorama/2119903.stm "Secret database protects paedophiles", BBC ''Panorama'', 2003.]</ref>. == ისტორია == რუსეთში ნ.ს. ილინმა ჩამოაყალიბა მსგავსი კულტი. ილინმა ის ჩამოყალიბა თხზულებებში „სიონის ამბავი“ (1846) და „ქრისტეს შვიდიათასწლიანი ბრძოლა ბელიართან“. მას შემდეგ რაც ყოფილი [[საბჭოთა კავშირი]]ს ტერიტორიაზე ამერიკულმა ტალღამ შეაღწია, ილინის მიმდევრები გაქრნენ. XIX საუკუნეში [[ჩარლზ ტეიზ რასელი|ჩარლზ ტეიზ რასელმა]] და ჯოზეფ ფრანკლინ რუტერფორდმა [[აშშ]]-ში ჩამოაყალიბეს „ბიბლიის მკვლევართა საზოგადოება“. მალევე ბიბლიის მკვლევართათვის ლიტერატურით უზრუნველყოფისთვის [[პენსილვანია]]ში 1870 წელს დაარსდა გამომცემლობა „საგუშაგო კოშკის, ბიბლიისა და ტრაქტატების საზოგადოება“. რასელი იყო „სკს“-ს პირველი პრეზიდენტი. „ბიბლიის მკვლევართა საზოგადოება“ 1884 წელს დარეგისტრირდა. 1916 წელს რასელი გარდაიცვალა და მისი საქმე რუტერფორდმა განაგრძო. 1930-იანიწლებიდან „იეჰოვას მოწმეების“ მისია მსოფლიო მასშტაბით განივრცო. ბიბლიის მკვლევარებს 1931 წელს, 26 ივლისს ჩატარებულ კონგრესზე, [[კოლუმბუსი (ოჰაიო)|კოლუმბუსში]], იეჰოვას მოწმეები ეწოდათ. დაიწყო მეორე ჟურნალის „გამოიღვიძეთ!“ გამოცემა. ორივე ჟურნალი ითარგმნებოდა და მრავალრცხოვანი ტირაჟით გამოიცემოდა. ისინი აღწევდა საბჭოთა კავშირის და [[მესამე რაიხი]]ს ტერიტორიაზეც. ორივე სახელმწიფოში დევნის მიუხედავად არდებოდა ფილიალები. გერმანიაში ნაცისტური რეჟიმის დროს, ეს რელიგიური ჯგუფი ინარჩუნებდა ნეიტრალიტეტს და უარს ამბობდა სამხედრო სამსახურზე. ამის გამო ნაცისტურ ციხეებში ამ ჯგუფის დაახლოებით 10 ათასი წევრი მოხვდა. მათგან დაახლოებით 2000 საკონცენტრაციო ბანაკებში გადაიგზავნა. იქ ყოფნისას იეჰოვას მოწმეების საპატიმრო ფორმაზე, მარცხენა მხარეს დაკერებული იყო იისფერი სამკუთხედები. ბანაკებში დაახლოებით 1200 იეჰოვას მოწმე დაიღუპა, მათგან 250 სიკვდილით დასაჯეს<ref>{{cite book | last = Garbe | first = Detlef | title = Between Resistance and Martyrdom: Jehovah's Witnesses in the Third Reich | url = https://archive.org/details/betweenresistanc0000garb | publisher = University of Wisconsin Press | year = 2008 | location = Madison, Wisconsin | pages =[https://archive.org/details/betweenresistanc0000garb/page/484 484]| isbn =0-299-20794-3}}</ref><ref name=Shulman>Shulman, William L. ''A State of Terror: Germany 1933–1939''. Bayside, New York: Holocaust Resource Center and Archives.</ref><ref>[http://www.holocaust-trc.org/Jehovah.htm Holocaust Education Foundation website].</ref><ref>{{cite book | last = Hesse | first = Hans | title = Persecution and Resistance of Jehovah's Witnesses During the Nazi Regime | publisher = Edition Temmen | year = 2001 | location = | isbn =3-86108-750-2 | page = 12}}</ref>. 1942 წელს ჯოზეფ რუტერფორდის სიკვდილის შემდეგ საზოგადოების პრეზიდენტი გახდა ნეითან ნორი. მის დროს ნიუ იორკში ჩამოყალიბდა „გალაადის ბიბლიური სკოლა“. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ „იეჰოვას მოწმეების“ მოძღვრება მსოფლიოს ყველა რეგიონში ვრცელდებოდა. 1946 წელს სსრკ-ში მათი მრევლი 8633 ადამიანი იყო, ხოლო 1956 წელს უკვე 17 000. 1950-1960 წლებში იეჰოვას მოწმეებმა გამოსცეს ბიბლიის „ახალი ქვეყნიერების თარგმანი“ (განმარტება: ებრაული, არამეული და ბერძნული ენებიდან თანამედროვე ინგლისურ ენაზე შესრულებული ბიბლიის თარგმანი). 1980-იანი წლებიდან პოლიტიკური ცვლილებების გამო, ქადაგების არეალი გაფართოვდა და მოიცვა [[აღმოსავლეთი ევროპა]], ყოფილი სოციალისტური ბანაკის ქვეყნები, [[ლათინური ამერიკა]] და [[აფრიკა]]. 2008 წელს იეჰოვას მოწმეთა რიცხმა 7 მილიონს მიაღწია. == სახელწოდება == სახელწოდება ეფუძნება [[ბიბლია]]ს. სიტყვა „იეჰოვა“ მომდინარეობს [[ძველი აღთქმა|ძველი აღთქმიდან]], ხოლო „მოწმეები“ [[ახალი აღთქმა|ახალი აღთქმიდან]]. ძველი აღთქმის [[წიგნი გამოსვლათა]] აღწერს ღვთის გამოცხადებას [[მოსე]]სადმი, სადაც ღმერთი აცხადებს „ეჰიე აშერ ეჰიე“ (მე ვარ, რომელიც ვარ). ამ ფრაზის შეკუმშული ფორმა, ტეტრაგრამატონი, გამოითქმის როგორც „იაჰვე“, რომელიც ქრისტიანობაში განიმარტება, როგორც ღმერთის ჭეშმარიტი და სრულყოფილი ეპითეტი და საკუთარი სახელი. ეს სახელი აიღეს რასელის და რუტენფორდის მიმდევარებმა, მიუხედავად იმისა, რომ უცნობია, როგორ გამოითქმებოდა ის ძველი აღთქმის პერიოდში. ხალხი, რომელიც ღმერთს იეჰოვად მოიხსენიებს, საკუთარ თავს უწოდებს მოწამეს, ანუ მოწმეს. <blockquote>„თქვენა ხართ ჩემი მოწმეები...— ჩემი მორჩილნი, რომელიც მე ავირჩიე, რათა გცოდნოდათ და გერწმუნათ ჩემი და მიმხვდარიყავით, რომ მე ვარ ეს“. (ესაია 43:10)</blockquote> == მოძღვრება== იეჰოვას მოწმეები ერთადერთ ავტორიტეტად ბიბლიას ასახელებენ. მათი აზრით ყველა რელიგიური დებულება მხოლოდ ბიბლიას უნდა ემყარებოდეს. დანარჩენი ქრისტიანებისგან ისინი განსხვავდებიან [[იესო ქრისტე]]ს პიროვნების მათეული განმარტებით. მათთვის ქრისტე მაცხოვარია, რომელმაც კაცი ღმერთს შეარიგა, მაგრამ არც ქრისტეს და არც სულიწმიდას ისინი ბუნებით ღმერთად არ მიიჩნევენ და მამის თანაარსად არ მიაჩნიათ. ქრისტე მათთვის ღმერთის ქმნილებაა. ასევე დარწმუნებული არიან, რომ ქრისტე ბოძზე გააკრეს და არა ჯვარზე. იეჰოვას მოწმეები ამბობენ, რომ ადამიანს არ აქვს უკვდავი სული, სული თავად ადამიანია. საყოველთაო აღდგომისა და განკითხვის შემდეგ ღვთის სამეფოში მხოლოდ მართალი ადამიანების სულები შევლენ, ხოლო ცოდვილთა სულები და სხეულები გაქრება. [[სამოთხე]] და [[ჯოჯოხეთი]] არ არსებობს. სამოთხე იგივე იაჰვეს სამეფოა, რომელიც განკითხვის დღის შემდეგ დამყარდება. იეჰოვას მოწმეთა მოძღვრებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს ბრძოლას ქრისტესა და [[ლუციფერი|ლუციფერს]] შორის. მათი მიხედვით საბჭოთა კავშირი სატანის ამქვეყნიური სამეფო იყო. 1918 წელს ქრისტე დედამიწაზე დაბრუნდა და [[არმაგედონი]] დაიწყო. სანამ არმაგედონი დასრულდება, დედამიწის ყველა სახელმწიფო ცოდვის ტყვედ რჩება. იეჰოველები არ მონაწილეობენ პოლიტიკურ ბრძოლებსა და სახელმწიფოებს შორის ომებში, არ მონაწილეობენ კონფესიათაშორის ურთიერთობებში და არც [[ეკლესიათა მსოფლიო საბჭო]]ს წევრები არიან. ==პრაქტიკა== იეჰოვას მოწმეთა ღვთისმსახურება გავს სხვა პროტესტანტული ეკლესიების ღვთისმსახურებას. ცენტრალური ადგილი უჭირავს ბიბლიის კითხვას და კომენტირებას. დღესასწაულების რიცხვი მცირეა. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობ ქრისტეს ვნებას და დასაფლავებას. ვნების პარასკევს მორწმუნეები ერთმანეთს ხელიდან ხელში გადასცემენ უფუარ პურს და ღვინიან თასს. იეჰოვას მოწმეების ტაძარს „სამეფო დარბაზი“ ეწოდება. იეჰოვას მოწმეთა სარწმუნოების მნიშვნელოვანი ნაწილია ინტენსიური მისიონერული საქმიანობა, ინდივიდუალური მუშაობა სარწმუნოების მიღმა მყოფ ხალხთან, ოჯახებში სტუმრობა და რელიგიურ-საგანამათლებლო საუბრები. იეჰოვას მოწმეები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ ოჯახის სიწმინდეს, კანონმორჩილებას, შრომისმოყვარეობას, გადასახადების გადახდას და ქველმოქმედებას. ==საქართველოში== [[საქართველო]]ში იეჰოვას მოწმეები XIX საუკუნის ბოლოს გაჩნდნენ. ამ დროს თბილისში მოქმედებდა ილინელების თემი, რომელმაც, კონსპირაციულად, მოქმედება განაგრძო საბჭოთა ეპოქაშიც. 1953 წლიდან გაჩნდა ამერიკული მიმართულება. მქადაგებლები იყვნენ ვალენტინა მიმინოშვილი, რომელმაც იეჰოვას მოწმეები ნაცისტურ საკონცენტრაციო ბანაკში გაიცნო, ძმები გუდაძეები, რომლებიც ციმბირიდან 1962 წელს დაბრუნდნენ, ვლადიმირ გადიუკი, რომელიც რუსეთიდან [[გალი|გალში]] ჩავიდა სამუშაოდ. 1970 წელს [[ენგურჰესი|ენგურჰესზე]] 12 პროზელიტი მოინათლა. 1973 წლის 19 აგვისტოს იეჰოვას მოწმეთა პირველი თავყრილობა ჩატარდა [[სოხუმი|სოხუმში]], სადაც შეკრებას 130 ადამიანი დაესწრო და 45 მოინათლა. 1976 წლიდან ქართველ იეჰოვას მოწმეთა ცენტრი თბილისი გახდა. 1980-იანიწლებიდან დაიწყო რეპრესიები იეჰოვას მოწმეთა მიმართ. 1997-2003 წლებში იეჰოვას მოწმეებს დევნიდა სახელმწიფო ორგანოები, [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია]] და განსაკუთრებით კი [[გლდანის დევნილი ეპარქია]]. 2006 წელს იეჰოვას მოწმეებმა [[ქართული ენა|ქართულ ენაზე]] თარგმნეს ბიბლია, რაც ბიბლიის მესამე ქართულენოვანი თარგმანი იყო. XXI საუკუნის დასაწყისში „საქართველოს იეჰოვას მოწმეთა კავშირი“ აერთიანებდა 17 ათასამდე მონათლულ წევრს და 150 გაერთიანებას. ==ლიტერატურა== *{{წიგნი | ავტორი=პაპუაშვილი ნ. | ნაწილი=იეჰოვას მოწმეები | სათაური=„რელიგიები საქართველოში“| გამომცემლობა=[[საქართველოს სახალხო დამცველი|სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა]] |ადგილი=თბილისი|წელი=2008| origyear=|ბმული=| isbn=978-9941-0-0902-0| edition=|გვერდები=324-330}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Jehovah's Witnesses}} * [http://www.jw.org/ka/ იეჰოვას მოწმეების ოფიციალური საიტი] * [http://www.catholic-forum.com/members/popestleo/jwhistory.html Historical Publications Relating to Jehovah’s Witnesses] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:იეჰოვას მოძღვრება| ]] 6h0f8n38vlemdq916oag0ms31mu5qvu 0 83812 4830513 4122655 2025-07-10T18:40:49Z Gobrona 28077 4830513 wikitext text/x-wiki {{ცარცული}} '''ცარცული სისტემა (პერიოდი)''' (სახელი ეწოდა [[ევროპა|ევროპის]] ტერიტორიაზე ამ სისტემის ნალექებში საწერი ცარცის ფართო გავრცელების გამო) — [[მეზოზოური ჯგუფი]]ს რიგით მესამე (უკანასკნელი) სისტემა (გეოლოგიური წელთაღრიცხვის მეზოზოური ერის უკანასკნელი პერიოდი). მოსდევს [[იურული სისტემა|იურულ სისტემას (პერიოდს)]] და წინ უსწრებს [[პალეოგენური სისტემა|პალეოგენურ სისტემას (პერიოდს)]]. აბსოლუტური გეოქრონოლოგიით ცარცული პერიოდი დაიწყო 135-137 მლნ. წლის წინათ და გრძელდებოდა დაახლოებით 70 მლნ. წელი. ცარცული სისტემა გამოყო [[1822]] წელს ბელგიელმა გეოლოგმა ჟ. ომელიუს დ’ალუამ [[პარიზის აუზი|პარიზის აუზში]]. ცარცული სისტემა იყოფა 2 [[სექცია (გეოლოგია)|სექციად]], სექციები — [[სართული (გეოლოგია)|სართულებად]]. [[ბერიასული სართული|ბერიასული]], [[ვალანჟინური სართული|ვალანჟინური]], [[ჰოტრივული სართული|ჰოტრივული]] და [[ბარემული სართული|ბარემული]] სართულები გაერთიანებულია [[ნეოკომური ზესართული|ნეოკომურ ზესართულად]], ხოლო [[კონიაკური სართული|კონიაკური]], [[სანტონური სართული|სანტონური]], [[კამპანური სართული|კამპანური]] და [[მაასტრიხტული სართული|მაასტრიხტული]] სართულები - [[სენონური ზესართული|სენონურ ზესართულად]]. იურული პერიოდის ბოლოს მომხდარი ზღვის ვრცელი რეგრესიის შედეგად ადრინდელ ცარცულ ეპოქაში ზღვიური აუზები შემორჩა ხმელთაშუა ზღვის არეში, დასავლეთ ამერიკისა და აღმოსავლეთ აზიის გეოსინკლინურ როფებში, აღმოსავლეთ ევროპის ბაქნის აღმოსავლეთ ნაწილში, ჩრდილოეთ ციმბირში და სხვა ადგილებში. ბაქნების ვრცელი არეები, განსაკუთრებით სამხრეთ ნახევარსფეროში, ხმელეთს წარმოადგენდა. ცარცული პერიოდის შუაში [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] პერიფერიის გეოსინკლინურ სარტყლებში გაძლიერდა ტექტონიკური მოძრაობები. გვიანდელ ცარცულ ეპოქაში დედამიწა ისტორიაში ერთ-ერთი უდიდესი [[ტრანსგრესია (გეოლოგია)|ტრანსგრესიის]] შედეგად ზღვამ მოიცვა აღმოსავლეთ ევროპის, ჩრდილოეთ ამერიკის, აფრიკის და ავსტრალის ბაქნების ვრცელი ფართობები. ცარცული პერიოდის ბოლოს განახლდა ტექტონიკური მოძრაობები წყნარი ოკეანის პერიფერიაზე. გვიანდელ ცარცულ ეპოქაში დედამიწის მრავალ ადგილას აღინიშნება მძლავრი ვულკანიზმი. ცარცულ პერიოდში გრძელდებოდა [[გონდვანა|გონდვანის]] შემდგომი დანაწევრება. ადრინდელი ცარცული ეპოქის ხმელეთის ფლორაში ჭარბობდა [[გვიმრანაირები]] და [[შიშველთესლოვნები]]. გაჩნდა პირველი [[ფარულთესლიანები]], რომლებიც ეპოქის ბოლოს გაბატონდნენ. ხერხემლიანთა ფაუნაში ყველაზე მეტად იყვნენ გავრცელებული [[ქვეწარმავლები]] ([[დინოზავრები]] და [[მფრინავი ხვლიკები]]); გაჩნდა პირველი პლაცენტიანი ძუძუმწოვრები. ზღვიურ უხერხემლოთა ფაუნაში ჭარბობდნენ [[მოლუსკები]], განსაკუთრებით [[ამონიტები]] და [[ბელემნიტები]]. ცარცული პერიოდის ბოლოს ამოწყდა ამ პერიოდისათვის და საერთოდ [[მეზოზოური ერა|მეზოზოური ერისათვის]] დამახასიათებელი ცხოველების რამდენიმე ჯგუფი: [[ამონიტები]], [[ბელემნიტები]], [[რუდისტები]], [[დინოზავრები]], [[მფრინავი ხვლიკები]] და სხვა ცხოველები. ცარცული სისტემის ნალექები ყველა კონტინენტზეა გავრცელებული ბურღვით ისინი დადგენილია ოკეანის ფსკერზედაც. სასარგებლო წიაღისეულიდან ცარცული სისტემის ნალექებში აღსანიშნავია ქვანახშირისა და მურა ნახშირის, ნავთობისა და აირის, რკინის მადნის, მარილების, ფოსფორიტებისა და სხვა საბადოები. == ლიტერატურა == * ''ჯანელიძე ა.,'' ისტორიული გეოლოგიის მოკლე კურსი, თბ., 1963; {{ქსე|11|187-188|ცაგარელი ა.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გეოლოგიური პერიოდები]] fxb1sr3bzf5gfak20bj2yp9o6ofbh16 0 84075 4830982 4718496 2025-07-11T10:13:58Z Amherst99 15315 4830982 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Backer_Last_Judgment.jpg|მინი|300პქ|იაკობ ბეკერი, აპოკალიფსი, 1580]] '''ესქატოლოგია ''' (ბერძ. ἔσχατος, eschatos უკანასკნელი; logos - მოძღვრება, ან სწავლება) — მსოფლმხედველობის და [[თეოლოგია|ღვთისმეტყველების]] ნაწილი; მოძღვრება კაცობრიობის უკანასკნელ მოვლენებზე, ცივილიზაციის დასასრულზე. მისტიკურ მოძღვრებებში ესქატოლოგია აღნიშნავს ორდინალური რეალობის ([[დრო]]ის, [[ჟამი]]ს) დასასრულს და ღმერთთან შეერთებას. ტრადიციულ რელიგიურ [[სისტემა]]თა ესქატოლოგიაში განხილულია მომავლის უკანასკნელი მოვლენები, რომლებიც ნაწინასწარმეტყველებია წმინდა წერილებში და საკრალურ ტექსტებში: მესსიის მოსვლა, [[სამსჯავრო]], [[ჯოჯოხეთი]] და [[სამოთხე]]. ბერძნულის სიტყვა αἰών (აეონ) აღნიშნავს ეპოქას, ან გარკვეულ ისტორიულ პერიოდს. ამდენად “სამყაროს აღსასრულის” ნაცვლად შეიძლება ითარგმნოს “ჟამის”, ”დღეთა”, ან “[[წუთისოფლის აღსასრული]]”. ესქატოლოგია – მსოფლიოს ყველა ცივილიზაციის რელიგიური სისტემათა განუყოფელი ნაწილია. ყველა [[რელიგია]]ში ოდითგანვე არსებობდა ერთმანეთის მსგავსი მოძღვრება უკანასკნელ მოვლენებზე, რაც აშკარად მიუთითებს ერთ პრეისტორიულ წყაროზე. == ქრისტიანული ესქატოლოგია == ესქატოლოგიურ მოვლენათა ზოგადი აღწერა მოცემულია [[ძველი აღთქმა|ძველ აღთქმაში]]; კონკრეტულად კი წინასწარმეტყველ [[დანიელის წიგნი|დანიელის წიგნში]]. ძველი აღთქმისეული ესქატოლოგიის გაგრძელებასა და მის კულმინაციას კი წარმოადგენს იოანეს გამოცხადება ([[აპოკალიფსი]]). == ზოროასტრული ესქატოლოგია == [[ზოროასტრიზმი|ზოროასტრული]] ესქატოლოგია ერთ-ერთი უძველესია [[მსოფლიო]]ში. [[ძვ. წ. 500]] ზოროასტრულ რელიგიაში უკვე მთლიანად იყო დამუშავებული მოძღვრება ღვთაებრივი შთამთქმელი ცეცხლით მსოფლიოს აღსასრულზე. ზოროასტრიზმის თანახმად: “მეათასე ზამთრის დასასრულს… [[მზე]] უფერული გახდება. [[წელი]], [[თვე]] და [[დღე]] შემოკლდება. [[დედამიწა]] მეტად გაპარტახდება. [[მოსავალი]] უნაყოფო იქნება. ადამიანები უფრო ცბიერნი გახდებიან და უფრო მეტად მიეძალებიან ბოროტმოქმედებებს. მათ აღარ ექნებათ მადლიერების გრძნობა. უფრო მეტად დაფასდება ფუფუნება და [[სიმდიდრე]], რაც განაპირობებს დამახინჯებულ [[რწმენა]]ს… შავბნელი ღრუბელი დაფარავს მთელ ცას…” სიკეთის და ბოროტების ბრძოლის დასასრულს მოხდება ყველა სულის საბოლოო სამსჯავრო. ცოდვილებს სამ დღიანი დასჯის შემდეგ შეიწყალებენ. სამყარო მიაღწევს სრულყოფილებას, ხოლო ძველი დრო, [[სიღატაკე]], [[წყურვილი]], [[შიმშილი]] და [[სიკვდილი]] შეწყდება. == ბუდისტური ესქატოლოგია == [[ბუდა]]ს წინასწარმეტყველებით მის სწავლებებს 500 წლის შემდეგ ადამიანები თანდათან დაივიწყებენ. [[სუტა პიტაკა]]ს (ბუდისტური ტექსტების მეორე უდიდესი ნაკრები) თანახმად “ზნეობრივი ქცევის 10 მცნების” ნაცვლად ხალხი მიეძალება 10 უზნეობას, ესენია: [[ქურდობა]], ძალადობა, [[მკვლელობა]], ტყუილი, ბოროტსიტყვაობა და ჭორაობა, [[ადულტერი]], [[სიხარბე]], მზაკვრობა და ვნება. ეს [[დეგრადაცია]] გასტანს გარკვეულ პერიოდს, რომლის შემდეგაც აღსდგება ახალი ბუდა – [[მაიტრეია]], რომელიც აღადგენს ბუდას სწავლებებს და ადამიანებს მისცემს გზას [[ნირვანა]]სკენ (სადაც არ იქნება არც [[ვნება]] და არც [[ტანჯვა]]; იმეფებს სიმშვიდე და უმაღლესი ბედნიერება – [[ნეტარება]]). == ინდუისტური ესქატოლოგია == [[ჰინდუ]]ს ტრადიციული წინასწარმეტყველებები, რომლებიც აღწერილია [[პურანა]]-ში და სხვა წმინდა წერილებში გვამცნობენ, რომ ბოლო ჟამს მსოფლიო ჩაეშვება დიდ [[ქაოსი|ქაოსში]]; მოხდება არნახული სულიერი დაცემა და [[დეგრადაცია]]; მოხდება ძლიერ სწრაფი მოზღვავება ყოველგვარი მანკიერებისა… ხალხში გავრცელდება არნახული [[სიხარბე]] და შუღლი… “რაჟამს დაკნინდება სიმართლე და აღზევდება უსამართლობა – მე განვცხადდები!” ([[ბჰაგავად გიტა]], IV-7). [[ვედური კულტურა|ვედური კულტურის]] ამ უმნიშვნელოვანეს ძეგლში ასევე ნაწინასწარმეტყველებია ღმერთის უცილობელი [[ინტერვენცია]] მსოფლიოს საქმეებში. [[ინდუიზმი]]ს თანახმად, ახლანდელი ეპოქა [[კალი იუგა]] – ყველაზე ბოროტია. მას შემდეგ, რაც მოხდება ღმერთის გაცხადება – დედამიწაზე დამყარდება სამართლიანობა და ადამიანები კრისტალივით წმინდა გახდებიან. [[ინდუიზმი]]ს თანახმად არ ხდება სულთა მარადიული დასჯა. არც დროის დასასრული არსებობს. ინდუიზმში დროები ციკლიურია და ყველაფერი ისევ მეორდება. კალი იუგას შემდეგ მოდის [[სატია იუგა]] – ეპოქა, როდესაც ყველა ადამიანი უბიწოდ იცხოვრებს. ამის შემდგომ დადგება [[დვაპარა იუგა]], [[დრეტა იუგა]] და კვლავ [[კალი იუგა]]. [[ბრაჰმა კუმარის]]-ის თანახმად არსებობს მეხუთე ეპოქაც, რომელიც წააგავს ქრისტიანულ აპოკალიპსს; ამ დროს ხდება წუთისოფლის აღსასრული და ღმერთის გამოცხადება. ბრაჰმა კუმარის-ის თანახმად ბოლო ჟამი დაიწყო [[1936]] წ. და აღსასრული დადგება დაახლ. [[2036]] წ. == ამერიკელ ინდიელთა ესქატოლოგია == ამერიკელ [[ინდიელები|ინდიელთა]] ტომებში მსოფლიოს აღსასრულთან დაკავშირებით მსგავსი რწმენა არსებობს. [[ჰოპი]]ს ტომის ბელადების მტკიცებით თეთრი ადამიანის მოსვლა დროის დასასრულის მანიშნებელია. ნაწინასწარმეტყველებია, რომ ბოლო ჟამს დედამიწა გადასერილი იქნება “რკინის გველებით და ქვის მდინარეებით. ხმელეთზე გიგანტური ობობის ქსელი იქნება გადაჭიმული; ხოლო ზღვები გაშავდებიან”. (თანამედროვე ინტერპრეტაციით რკინის გველები – მატარებლებია; ქვის მდინარეები – ტრასებია; ობობის ქსელი – საკომუნიკაციო გაყვანილობებია, ან მსოფლიო კომპიუტერული ქსელი [[ინტერნეტი]]. გაშავებული ზღვა – [[ნავთობი]]ს დაღვრით გამოწვეულ დაბინძურებაზე მიუთითებს). ასევე ნაწინასწარმეტყველებია, რომ ციდან დედამიწაზე ჩამოვარდება “დიდი სამყოფელი ადგილი”, რომელიც ლურჯ ვარსკვლავს წააგავს. დედამიწა საშინლად შეირყევა. თეთრი ადამიანი შეებრძოლება სხვა ხალხებს სხვადასხვა ადგილებზე. [[უდაბნო]]დან კვამლის ბოლქვები ამოვა, რაც დიდი განადგურების მოახლოების მანიშნებელი იქნება. მრავალი ადამიანი დაიღუპება, მაგრამ ვისაც სწამს ჭეშმარიტი წინასწარმეტველების – გადარჩება. მაშინ დაბრუნდება “ნამდვილი თეთრი ძმა” – პაჰანა, რომელიც სიბრძნის მარცვლებს დასთესავს ადამიანთა გულებში. ეს იქნება მეხუთე სამყაროს დასაწყისი. [[მაია]]ს ტომის [[ქურუმი|ქურუმებს]] სწამდათ, რომ [[სამყარო]] აქამდე ოთხჯერ განახლდა. პირველი მცდელობისას გაჩნდნენ [[ცხოველები]]. მეორე მცდელობისას – [[მწერები]]. მესამე მცდელობისას [[მაიმუნი|მაიმუნები]] დაიბადნენ, ხოლო მეოთხე მცდელობის შემდეგ გაჩნდნენ “ნამდვილი ადამიანები”. პირვანდელი ცხოველთა სამყარო თითქმის გაანადგურა [[კატასტროფა]]მ – დიდმა [[წყალდიდობა]]მ. მეორე სამყარო დაღუპა სიმხურვალემ. მაიმუნთა სამყარო გაანადგურა სხვა ცხოველთა შეტევებმა. მაიას [[ასტრონომია|ასტრონომიულ]] გათვლებზე დაფუძნებული [[კალენდარი|კალენდრის]] დიდი ციკლიური ბრუნვა დასრულდა [[2012]] წ. 21 დეკემბერს. ეს თარიღი შეიძლება იყოს სამყაროს დასასრულის დასაწყისი. თუმცა, ზოგიერთი თვლის, რომ ეს დრო შესაძლოა მოასწავებდეს არა აღსასრულს, არამედ რაღაც დიად ცვლილებებს სამყაროში. == ბაბილონური და ასირიული ესქატოლოგია == [[ფაილი:Marduk_and_pet.jpg|მინი|100პქ|მარჯვნივ|მარდუქი]] [[ბაბილონი|ბაბილონურ]] და [[ასირია|ასირიული]] ესქატოლოგია არ არის სათანადოდ დამუშავებული და განვითარებული. ადამიანთა საზღაურის გადახდა მათი ნამოქმედარიდან გამომდინარე ხდება აწმყო ცხოვრებაში. ადამიანთა ღირსებები ჯილდოვდება ღვთაებრივი წყალობებით. ესენია: სიძლიერე, კეთილდღეობა, ხანგრძლივი სიცოცხლე, მდიდარი შთამომავლობა და ა.შ. ბოროტები ისჯებიან სხვადასხვა უბედურებებით. [[სიკვდილი]]ს შემდგ ნახევრად-მატერიალური სული (ეკიმმუ), ჩადის მიწისქვეშა წყვდიადში, სადაც იკრიბებიან ყველა გარდაცვლილთა სულები. მიცვალებულთა მხარეში, რომელსაც ეწოდება “წყვდიადის საუფლო”, “უკანმოუსვლელი ადგილი” ბატონობენ [[დემონი|დემონები]], რომლებსაც ძალაუფლება აქვთ დასაჯონ სულები მათი ცოდვებისდა მიხედვით. მიწისქვეშეთში სული ეძებს თავის საყვარელი ადამიანის სულს და “სისცოცხლის წყაროს”. ძირითადად, ბაბილონური ესქატოლოგია მუქ ფერებშია აღწერილი და ბუნდოვანია. ნათელი მომავლის და მკვდართა აღდგომის იმედს იძლევა “სისცოცხლის წყარო” და სხავადასხვა მიმიშნება ღმერთ [[მარდუქი|მარდუქზე]], რომელიც “მკვდრებს აძლევს სიცოცხლეს”. ==ეგვიპტური ესქატოლოგია== [[ფაილი:Osiris_Book_of_the_Dead.jpg|მინი|200პქ|მარჯვნივ|ოსირისი იღებს მიცვალებულთა სულებს, ”მკვდართა წიგნი”]] [[ეგვიპტე|ეგვიპტური]] ესქატოლოგია მნიშვნელოვნად განვითარებულია. უპირველეს ყოვლისა უნდა აღინიშნოს იდეა “სრულყოფილ და უსასრულო სიცოცხლეზე [[ოსირისი|ოსირისთან]] ერთად”, რაც სიკვდილის შემდეგ უმთავრეს მიზანს წარმოადგენდა ყველა ეგვიპტელისთვის. სიკვდილის შემდეგ სული გადის [[სამსჯავრო]]ზე ([[მკვდართა წიგნი]], 125 თავი). ადამიანის სულის განკითხვა მოიცავს მის პირად, სოციალურ და რელიგიურ მოვალეობათა სფეროებს. გარდაცვლილმა უნდა შესძლოს უარყოს თავისი ბრალი 42 კატეგორიის [[ცოდვა]]ში. ამის შემდეგ მისი გული ([[სინდისი]]ს [[სიმბოლო]]) უნდა აიწონოს სიმართლის და ჭეშმარიტების ქალღმერთ [[მაატი]]ს ხატებასთან. სამსჯავროს წარმატებით განვლის შემდეგ სული იწყებს ხანგრძლივ მოგზაურობას. ამ გზაზე სულს მრავალი განსაცდელი ელოდება. მათი გადალახვა დამოკიდებულია იმ მაცოცხლებელ ძალასა და სიბრძნეზე, რომელიც სულმა შეიძინა სიცოცხლის განმავლობაში. მას აგრეთვე ეხმარებიან დედამიწაზე დარჩენილი ახლობელი ადამიანები, რომლებიც უვლიან მის სხეულს, ლოცულობენ და სწირავენ მის სახელზე. სულმა ბოლოს უნდა მიაღწიოს აალუს ნაყოფიერ მინდვრებს, სადაც მას ელოდება სრული [[ნეტარება]]. აღსანიშნავია, რომ ამ ნეტარების მიღწევა ღმერთ ოსირისთან არ ნიშნავს [[პანთეიზმი|პანთეისტურ]] ღვთაებად გადაქცევას, ან [[ინდივიდუალურობა|ინდივიდუალურობის]] დაკარგვას. ეგვიპტური ესქატოლოგია ნაკლებად გასაგებად აღწერს იმ სულთა განგებას, რომლებიც ვერ გადალახავენ სამსჯავროს. “მეორე სიკვდილი” შესაძლოა აღნიშნავდეს მათ განადგურებას. თუმც ზოგიერთი წყარო მიუთითებს იმ გარემოებაზე, რომ სულები არსებობას აგრძელებენ წყვდიადში, რაც მათ მიერ სიცოცხლეში ჩადენილ ცოდვათა საზღაურს წარმოადგენს. “[[მკვდართა წიგნი]]”-ს თანახმად არსებობს კურთხეულ სულთა ნეტარების სხვადასხვა დონე. შესაბამისად, არსებობს დაღუპულ სულთა სასჯელის სხვადასხვა ხარისხიც. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გამოცხადება იოანესი]] * [[ანტიქრისტე]] * [[გოგი და მაგოგი]] == ლიტერატურა == * ''Biblical Eschatology'' by Jonathan Menn. 2013, Eugene, Oregon, Wipf & Stock Publishers. ISBN 978-1-62032-579-7. * ''A Cup of Trembling'' (1995) by [[Dave Hunt (Christian apologist)|Dave Hunt]]; Harvest House Publishers, Eugene, Oregon 97402; ISBN 1-56507-334-7. * ''Christ Will Come Again: Hope for the Second Coming of Jesus'' by Stephen Travis. 2004 Toronto: Clements Publishing. ISBN 1-894667-33-6 * ''In God's Time: The Bible and the Future'' by Craig C. Hill. 2002 Grand Rapids: Eerdmans. ISBN 0-8028-6090-7 * ''Shock Wave 2000!'' subtitled ''The [[Harold Camping]] 1994 Debacle''; (1994) by Robert Sungenis, Scott Temple, and David Allen Lewis; New Leaf Press, Inc., P.O. Box 311, Green Forest AR 72638; ISBN 0-89221-269-1; Library of Congress: 94-67493. * ''Eschatology: Death and Eternal Life'' by [[Joseph Ratzinger]]. 1988 Washington D.C.: [[Catholic University of America Press]] ISBN 978-0-8132-1516-7. [[კატეგორია:რელიგია]] [[კატეგორია:ესქატოლოგია ]] 5xo54b7b8yd4v7pzyrpnlp85u95fr9w 4830988 4830982 2025-07-11T11:35:47Z Otogi 27089 4830988 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Backer_Last_Judgment.jpg|მინი|300პქ|იაკობ ბეკერი, აპოკალიფსი, 1580]] '''ესქატოლოგია ''' (ბერძ. ἔσχατος, eschatos უკანასკნელი; logos — მოძღვრება, ან სწავლება) — მსოფლმხედველობის და [[თეოლოგია|ღვთისმეტყველების]] ნაწილი; მოძღვრება კაცობრიობის უკანასკნელ მოვლენებზე, ცივილიზაციის დასასრულზე. მისტიკურ მოძღვრებებში ესქატოლოგია აღნიშნავს ორდინალური რეალობის ([[დრო]]ის, [[ჟამი]]ს) დასასრულს და ღმერთთან შეერთებას. ტრადიციულ რელიგიურ [[სისტემა]]თა ესქატოლოგიაში განხილულია მომავლის უკანასკნელი მოვლენები, რომლებიც ნაწინასწარმეტყველებია წმინდა წერილებში და საკრალურ ტექსტებში: მესსიის მოსვლა, [[სამსჯავრო]], [[ჯოჯოხეთი]] და [[სამოთხე]]. ბერძნულის სიტყვა αἰών (აეონ) აღნიშნავს ეპოქას, ან გარკვეულ ისტორიულ პერიოდს. ამდენად “სამყაროს აღსასრულის” ნაცვლად შეიძლება ითარგმნოს “ჟამის”, ”დღეთა”, ან “[[წუთისოფლის აღსასრული]]”. ესქატოლოგია – მსოფლიოს ყველა ცივილიზაციის რელიგიური სისტემათა განუყოფელი ნაწილია. ყველა [[რელიგია]]ში ოდითგანვე არსებობდა ერთმანეთის მსგავსი მოძღვრება უკანასკნელ მოვლენებზე, რაც აშკარად მიუთითებს ერთ პრეისტორიულ წყაროზე. == ქრისტიანული ესქატოლოგია == ესქატოლოგიურ მოვლენათა ზოგადი აღწერა მოცემულია [[ძველი აღთქმა|ძველ აღთქმაში]]; კონკრეტულად კი წინასწარმეტყველ [[დანიელის წიგნი|დანიელის წიგნში]]. ძველი აღთქმისეული ესქატოლოგიის გაგრძელებასა და მის კულმინაციას კი წარმოადგენს იოანეს გამოცხადება ([[აპოკალიფსი]]). == ზოროასტრული ესქატოლოგია == [[ზოროასტრიზმი|ზოროასტრული]] ესქატოლოგია ერთ-ერთი უძველესია [[მსოფლიო]]ში. [[ძვ. წ. 500]] ზოროასტრულ რელიგიაში უკვე მთლიანად იყო დამუშავებული მოძღვრება ღვთაებრივი შთამთქმელი ცეცხლით მსოფლიოს აღსასრულზე. ზოროასტრიზმის თანახმად: “მეათასე ზამთრის დასასრულს… [[მზე]] უფერული გახდება. [[წელი]], [[თვე]] და [[დღე]] შემოკლდება. [[დედამიწა]] მეტად გაპარტახდება. [[მოსავალი]] უნაყოფო იქნება. ადამიანები უფრო ცბიერნი გახდებიან და უფრო მეტად მიეძალებიან ბოროტმოქმედებებს. მათ აღარ ექნებათ მადლიერების გრძნობა. უფრო მეტად დაფასდება ფუფუნება და [[სიმდიდრე]], რაც განაპირობებს დამახინჯებულ [[რწმენა]]ს… შავბნელი ღრუბელი დაფარავს მთელ ცას…” სიკეთის და ბოროტების ბრძოლის დასასრულს მოხდება ყველა სულის საბოლოო სამსჯავრო. ცოდვილებს სამ დღიანი დასჯის შემდეგ შეიწყალებენ. სამყარო მიაღწევს სრულყოფილებას, ხოლო ძველი დრო, [[სიღატაკე]], [[წყურვილი]], [[შიმშილი]] და [[სიკვდილი]] შეწყდება. == ბუდისტური ესქატოლოგია == [[ბუდა]]ს წინასწარმეტყველებით მის სწავლებებს 500 წლის შემდეგ ადამიანები თანდათან დაივიწყებენ. [[სუტა პიტაკა]]ს (ბუდისტური ტექსტების მეორე უდიდესი ნაკრები) თანახმად “ზნეობრივი ქცევის 10 მცნების” ნაცვლად ხალხი მიეძალება 10 უზნეობას, ესენია: [[ქურდობა]], ძალადობა, [[მკვლელობა]], ტყუილი, ბოროტსიტყვაობა და ჭორაობა, [[ადულტერი]], [[სიხარბე]], მზაკვრობა და ვნება. ეს [[დეგრადაცია]] გასტანს გარკვეულ პერიოდს, რომლის შემდეგაც აღსდგება ახალი ბუდა – [[მაიტრეია]], რომელიც აღადგენს ბუდას სწავლებებს და ადამიანებს მისცემს გზას [[ნირვანა]]სკენ (სადაც არ იქნება არც [[ვნება]] და არც [[ტანჯვა]]; იმეფებს სიმშვიდე და უმაღლესი ბედნიერება – [[ნეტარება]]). == ინდუისტური ესქატოლოგია == [[ჰინდუ]]ს ტრადიციული წინასწარმეტყველებები, რომლებიც აღწერილია [[პურანა]]-ში და სხვა წმინდა წერილებში გვამცნობენ, რომ ბოლო ჟამს მსოფლიო ჩაეშვება დიდ [[ქაოსი|ქაოსში]]; მოხდება არნახული სულიერი დაცემა და [[დეგრადაცია]]; მოხდება ძლიერ სწრაფი მოზღვავება ყოველგვარი მანკიერებისა… ხალხში გავრცელდება არნახული [[სიხარბე]] და შუღლი… “რაჟამს დაკნინდება სიმართლე და აღზევდება უსამართლობა – მე განვცხადდები!” ([[ბჰაგავად გიტა]], IV-7). [[ვედური კულტურა|ვედური კულტურის]] ამ უმნიშვნელოვანეს ძეგლში ასევე ნაწინასწარმეტყველებია ღმერთის უცილობელი [[ინტერვენცია]] მსოფლიოს საქმეებში. [[ინდუიზმი]]ს თანახმად, ახლანდელი ეპოქა [[კალი იუგა]] – ყველაზე ბოროტია. მას შემდეგ, რაც მოხდება ღმერთის გაცხადება – დედამიწაზე დამყარდება სამართლიანობა და ადამიანები კრისტალივით წმინდა გახდებიან. [[ინდუიზმი]]ს თანახმად არ ხდება სულთა მარადიული დასჯა. არც დროის დასასრული არსებობს. ინდუიზმში დროები ციკლიურია და ყველაფერი ისევ მეორდება. კალი იუგას შემდეგ მოდის [[სატია იუგა]] – ეპოქა, როდესაც ყველა ადამიანი უბიწოდ იცხოვრებს. ამის შემდგომ დადგება [[დვაპარა იუგა]], [[დრეტა იუგა]] და კვლავ [[კალი იუგა]]. [[ბრაჰმა კუმარის]]-ის თანახმად არსებობს მეხუთე ეპოქაც, რომელიც წააგავს ქრისტიანულ აპოკალიპსს; ამ დროს ხდება წუთისოფლის აღსასრული და ღმერთის გამოცხადება. ბრაჰმა კუმარის-ის თანახმად ბოლო ჟამი დაიწყო [[1936]] წ. და აღსასრული დადგება დაახლ. [[2036]] წ. == ამერიკელ ინდიელთა ესქატოლოგია == ამერიკელ [[ინდიელები|ინდიელთა]] ტომებში მსოფლიოს აღსასრულთან დაკავშირებით მსგავსი რწმენა არსებობს. [[ჰოპი]]ს ტომის ბელადების მტკიცებით თეთრი ადამიანის მოსვლა დროის დასასრულის მანიშნებელია. ნაწინასწარმეტყველებია, რომ ბოლო ჟამს დედამიწა გადასერილი იქნება “რკინის გველებით და ქვის მდინარეებით. ხმელეთზე გიგანტური ობობის ქსელი იქნება გადაჭიმული; ხოლო ზღვები გაშავდებიან”. (თანამედროვე ინტერპრეტაციით რკინის გველები – მატარებლებია; ქვის მდინარეები – ტრასებია; ობობის ქსელი – საკომუნიკაციო გაყვანილობებია, ან მსოფლიო კომპიუტერული ქსელი [[ინტერნეტი]]. გაშავებული ზღვა – [[ნავთობი]]ს დაღვრით გამოწვეულ დაბინძურებაზე მიუთითებს). ასევე ნაწინასწარმეტყველებია, რომ ციდან დედამიწაზე ჩამოვარდება “დიდი სამყოფელი ადგილი”, რომელიც ლურჯ ვარსკვლავს წააგავს. დედამიწა საშინლად შეირყევა. თეთრი ადამიანი შეებრძოლება სხვა ხალხებს სხვადასხვა ადგილებზე. [[უდაბნო]]დან კვამლის ბოლქვები ამოვა, რაც დიდი განადგურების მოახლოების მანიშნებელი იქნება. მრავალი ადამიანი დაიღუპება, მაგრამ ვისაც სწამს ჭეშმარიტი წინასწარმეტველების – გადარჩება. მაშინ დაბრუნდება “ნამდვილი თეთრი ძმა” – პაჰანა, რომელიც სიბრძნის მარცვლებს დასთესავს ადამიანთა გულებში. ეს იქნება მეხუთე სამყაროს დასაწყისი. [[მაია]]ს ტომის [[ქურუმი|ქურუმებს]] სწამდათ, რომ [[სამყარო]] აქამდე ოთხჯერ განახლდა. პირველი მცდელობისას გაჩნდნენ [[ცხოველები]]. მეორე მცდელობისას – [[მწერები]]. მესამე მცდელობისას [[მაიმუნი|მაიმუნები]] დაიბადნენ, ხოლო მეოთხე მცდელობის შემდეგ გაჩნდნენ “ნამდვილი ადამიანები”. პირვანდელი ცხოველთა სამყარო თითქმის გაანადგურა [[კატასტროფა]]მ – დიდმა [[წყალდიდობა]]მ. მეორე სამყარო დაღუპა სიმხურვალემ. მაიმუნთა სამყარო გაანადგურა სხვა ცხოველთა შეტევებმა. მაიას [[ასტრონომია|ასტრონომიულ]] გათვლებზე დაფუძნებული [[კალენდარი|კალენდრის]] დიდი ციკლიური ბრუნვა დასრულდა [[2012]] წ. 21 დეკემბერს. ეს თარიღი შეიძლება იყოს სამყაროს დასასრულის დასაწყისი. თუმცა, ზოგიერთი თვლის, რომ ეს დრო შესაძლოა მოასწავებდეს არა აღსასრულს, არამედ რაღაც დიად ცვლილებებს სამყაროში. == ბაბილონური და ასირიული ესქატოლოგია == [[ფაილი:Marduk_and_pet.jpg|მინი|100პქ|მარჯვნივ|მარდუქი]] [[ბაბილონი|ბაბილონურ]] და [[ასირია|ასირიული]] ესქატოლოგია არ არის სათანადოდ დამუშავებული და განვითარებული. ადამიანთა საზღაურის გადახდა მათი ნამოქმედარიდან გამომდინარე ხდება აწმყო ცხოვრებაში. ადამიანთა ღირსებები ჯილდოვდება ღვთაებრივი წყალობებით. ესენია: სიძლიერე, კეთილდღეობა, ხანგრძლივი სიცოცხლე, მდიდარი შთამომავლობა და ა.შ. ბოროტები ისჯებიან სხვადასხვა უბედურებებით. [[სიკვდილი]]ს შემდგ ნახევრად-მატერიალური სული (ეკიმმუ), ჩადის მიწისქვეშა წყვდიადში, სადაც იკრიბებიან ყველა გარდაცვლილთა სულები. მიცვალებულთა მხარეში, რომელსაც ეწოდება “წყვდიადის საუფლო”, “უკანმოუსვლელი ადგილი” ბატონობენ [[დემონი|დემონები]], რომლებსაც ძალაუფლება აქვთ დასაჯონ სულები მათი ცოდვებისდა მიხედვით. მიწისქვეშეთში სული ეძებს თავის საყვარელი ადამიანის სულს და “სისცოცხლის წყაროს”. ძირითადად, ბაბილონური ესქატოლოგია მუქ ფერებშია აღწერილი და ბუნდოვანია. ნათელი მომავლის და მკვდართა აღდგომის იმედს იძლევა “სისცოცხლის წყარო” და სხავადასხვა მიმიშნება ღმერთ [[მარდუქი|მარდუქზე]], რომელიც “მკვდრებს აძლევს სიცოცხლეს”. ==ეგვიპტური ესქატოლოგია== [[ფაილი:Osiris_Book_of_the_Dead.jpg|მინი|200პქ|მარჯვნივ|ოსირისი იღებს მიცვალებულთა სულებს, ”მკვდართა წიგნი”]] [[ეგვიპტე|ეგვიპტური]] ესქატოლოგია მნიშვნელოვნად განვითარებულია. უპირველეს ყოვლისა უნდა აღინიშნოს იდეა “სრულყოფილ და უსასრულო სიცოცხლეზე [[ოსირისი|ოსირისთან]] ერთად”, რაც სიკვდილის შემდეგ უმთავრეს მიზანს წარმოადგენდა ყველა ეგვიპტელისთვის. სიკვდილის შემდეგ სული გადის [[სამსჯავრო]]ზე ([[მკვდართა წიგნი]], 125 თავი). ადამიანის სულის განკითხვა მოიცავს მის პირად, სოციალურ და რელიგიურ მოვალეობათა სფეროებს. გარდაცვლილმა უნდა შესძლოს უარყოს თავისი ბრალი 42 კატეგორიის [[ცოდვა]]ში. ამის შემდეგ მისი გული ([[სინდისი]]ს [[სიმბოლო]]) უნდა აიწონოს სიმართლის და ჭეშმარიტების ქალღმერთ [[მაატი]]ს ხატებასთან. სამსჯავროს წარმატებით განვლის შემდეგ სული იწყებს ხანგრძლივ მოგზაურობას. ამ გზაზე სულს მრავალი განსაცდელი ელოდება. მათი გადალახვა დამოკიდებულია იმ მაცოცხლებელ ძალასა და სიბრძნეზე, რომელიც სულმა შეიძინა სიცოცხლის განმავლობაში. მას აგრეთვე ეხმარებიან დედამიწაზე დარჩენილი ახლობელი ადამიანები, რომლებიც უვლიან მის სხეულს, ლოცულობენ და სწირავენ მის სახელზე. სულმა ბოლოს უნდა მიაღწიოს აალუს ნაყოფიერ მინდვრებს, სადაც მას ელოდება სრული [[ნეტარება]]. აღსანიშნავია, რომ ამ ნეტარების მიღწევა ღმერთ ოსირისთან არ ნიშნავს [[პანთეიზმი|პანთეისტურ]] ღვთაებად გადაქცევას, ან [[ინდივიდუალურობა|ინდივიდუალურობის]] დაკარგვას. ეგვიპტური ესქატოლოგია ნაკლებად გასაგებად აღწერს იმ სულთა განგებას, რომლებიც ვერ გადალახავენ სამსჯავროს. “მეორე სიკვდილი” შესაძლოა აღნიშნავდეს მათ განადგურებას. თუმც ზოგიერთი წყარო მიუთითებს იმ გარემოებაზე, რომ სულები არსებობას აგრძელებენ წყვდიადში, რაც მათ მიერ სიცოცხლეში ჩადენილ ცოდვათა საზღაურს წარმოადგენს. “[[მკვდართა წიგნი]]”-ს თანახმად არსებობს კურთხეულ სულთა ნეტარების სხვადასხვა დონე. შესაბამისად, არსებობს დაღუპულ სულთა სასჯელის სხვადასხვა ხარისხიც. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გამოცხადება იოანესი]] * [[ანტიქრისტე]] * [[გოგი და მაგოგი]] == ლიტერატურა == * ''Biblical Eschatology'' by Jonathan Menn. 2013, Eugene, Oregon, Wipf & Stock Publishers. ISBN 978-1-62032-579-7. * ''A Cup of Trembling'' (1995) by [[Dave Hunt (Christian apologist)|Dave Hunt]]; Harvest House Publishers, Eugene, Oregon 97402; ISBN 1-56507-334-7. * ''Christ Will Come Again: Hope for the Second Coming of Jesus'' by Stephen Travis. 2004 Toronto: Clements Publishing. ISBN 1-894667-33-6 * ''In God's Time: The Bible and the Future'' by Craig C. Hill. 2002 Grand Rapids: Eerdmans. ISBN 0-8028-6090-7 * ''Shock Wave 2000!'' subtitled ''The [[Harold Camping]] 1994 Debacle''; (1994) by Robert Sungenis, Scott Temple, and David Allen Lewis; New Leaf Press, Inc., P.O. Box 311, Green Forest AR 72638; ISBN 0-89221-269-1; Library of Congress: 94-67493. * ''Eschatology: Death and Eternal Life'' by [[Joseph Ratzinger]]. 1988 Washington D.C.: [[Catholic University of America Press]] ISBN 978-0-8132-1516-7. [[კატეგორია:რელიგია]] [[კატეგორია:ესქატოლოგია ]] b7c4lvgl7k5ghfylmb551rn7a00ie95 0 91086 4830665 4430158 2025-07-10T23:22:08Z GiorgiXIII 62215 4830665 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = |სრული სახელი = მსოფლიო |მშობლიური სახელი = <small>World, Welt, Мир, Mundo, 世界</small> |სახელი = მსოფლიო |სტატუსი = |დროშა = |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = |ალტ გერბი = |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = |ეროვნული ჰიმნი = |სამეფო ჰიმნი = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Rotating earth (large).gif|დედამიწის მბრუნავი გამოსახულება |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |რუკა2 = |ალტ რუკა2 = |რუკის წარწერა2 = |დედაქალაქი = |latd= | latm= | lats= | latNS= |longd= |longm= |longs= |longEW= |უდიდესი ქალაქი = |უდიდესი დასახლების ტიპი = |უდიდესი დასახლება = |ოფიციალური ენები = [[მსოფლიო ენები]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = |ეთნიკური ჯგუფების წელი = |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = |მთავრობის ტიპი = |ლიდერის ტიტული1 = |ლიდერის სახელი1 = |ლიდერის ტიტული2 = |ლიდერის სახელი2 = |ლიდერის ტიტული3 = |ლიდერის სახელი3 = |ლიდერის ტიტული4 = |ლიდერის სახელი4 = |საკანონმდებლო ორგანო = |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = |მოვლენის თარიღი1 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = |მოვლენის თარიღი2 = |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = |მოვლენის თარიღი3 = |ფართობის ადგილი = |ფართობი = 149 000 000 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 7 120 000 000 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2012 |მოსახლეობის აღწერა = |მოსახლეობის აღწერის წელი = |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 45 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = |წევრების რაოდენობა = |მშპ-ის მუპ = [[United States Dollar|USD]] $70.650 ტრილიონი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = USD $55 ტრილიონი |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2008 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = USD $9.600 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = USD $8.100 |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = |ჯინის წელი = |ჯინის ცვლილება = |აგი-ს წელი = 2006 |აგი = 0.747 |აგი-ს ცვლილება = |აგი-ს ადგილი = |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = |ვალუტის კოდი = |სასაათო სარტყელი = |UTC-ის გადაწევა = |სასაათო სარტყელი DST = |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = |რუკა3 = |ალტ რუკა3 = |შენიშვნა ა = |შენიშვნა ბ = |შენიშვნები = }} '''მსოფლიო''' — პლანეტა [[დედამიწა|დედამიწის]] გავრცელებული სახელი [[ადამიანი|ადამიანთა]] [[მსოფლმხედველობა|გადმოსახედიდან]], როგორც [[ადამიანი|ადამიანებით]] დასახლებული ადგილი. სიტყვა ხშირად გამოიყენება [[კაცობრიობა|კაცობრიობის]] მთლიანი [[გამოცდილება|გამოცდილებისა]] და [[ისტორია|ისტორიის]] აღსანიშნავად, ან ზოგადად კაცობრიობის ყოფის გამოსახატად. [[მეტაფიზიკა|მეტაფიზიკურ]] კონტექსტში, ''მსოფლიო'' შეიძლება აღნიშნავდეს [[სამყარო]]ს, ყველაფერს რაც [[რეალობა]]ს ქმნის. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html World] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100105171656/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html |date=2010-01-05 }}, ''მსოფლიო ცნობარი''. [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]]. {{en icon}}; * [http://www.worldportal.org/ მსოფლიო პორტალი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100407234348/http://www.worldportal.org/ |date=2010-04-07 }}, ''ერთად თავმოყრილი საჭირო ბმულების ერთობლიობა''. {{en icon}}; * [http://www.timeanddate.com/worldclock/ მსოფლიო საათი]. {{en icon}}; {{ესკიზი}} [[კატეგორია:დედამიწა]] [[კატეგორია:მსოფლიო| ]] k42j3xeyi74lrir6pjsozt17rd59mly 0 92938 4830670 4829953 2025-07-11T02:29:36Z Arkaitz1974 85446 4830670 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = '''უეინ რუნი''' |სურათი = Wayne Rooney 144855cropped.jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = უეინ რუნი |სრული სახელი = უეინ მარკ რუნი<ref>{{cite web |url=http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |title=Premier League clubs submit squad lists |publisher=Premier League |page=23 |format=PDF |date=2 თებერვალი, 2012 |accessdate=2 თებერვალი, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120227041058/http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |archivedate=27 თებერვალი, 2012}}</ref> |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1985|10|24}} |დაბადების ადგილი = [[ლივერპული]] |სიმაღლე = 175 [[სმ]] |პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]],<br /> [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |მიმდინარე კლუბი = |ნომერი = |ახალგაზრდული წელი1 = 1996–2002 |ახალგაზრდული კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |წელი1 = 2002–2004 |წელი2 = 2004–2017 |წელი3 = 2017–2018 |წელი4 = 2018–2019 |კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი2 = [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |კლუბი3 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი4 = დი სი იუნაიტედი |მატჩი1 = 67 |მატჩი2 = 393 |მატჩი3 = 31 |მატჩი4 = 48 |გოლი1 = 15 |გოლი2 = 183 |გოლი3 = 10 |გოლი4 = 23 |წელი5 = 2020–2021 |კლუბი5 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |მატჩი5 = 30 |გოლი5 = 6 |სულ მატჩი = 569 |სულ გოლი = 237 |ეროვნული წელი1 = 2003–2018 |ეროვნული ნაკრები1 = [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]] |ეროვნული წელი2 = |ეროვნული ნაკრები2 = |ეროვნული მატჩი1 = 120 |ეროვნული გოლი1 = 53 |გაწვრთნის წელი1 = 2020–2022 |გაწვრთნილი კლუბი1 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |გაწვრთნის წელი2 = 2022–2023 |გაწვრთნილი კლუბი2 = დი სი იუნაიტედი |გაწვრთნის წელი3 = 2023–2024 |გაწვრთნილი კლუბი3 = ბირმინგემ სიტი |გაწვრთნის წელი4 = 2024 |გაწვრთნილი კლუბი4 = პლიმუთ არგაილი |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = |ეროვნული ნაკრები-განახლება = }} '''უეინ მარკ რუნი''' ({{lang-en|Wayne Rooney}}; დ. [[24 ოქტომბერი]], [[1985]], [[ლივერპული]], [[გაერთიანებული სამეფო]]) — ინგლისელი [[ფეხბურთელი]] და [[ფეხბურთი]]ს მწვრთნელი. თამაშობდა [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელის]] და [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველის]] პოზიციაზე. 2015–2023 წლებში იყო ინგლისის ნაკრების ყველა დროის საუკეთესო ბომბარდირი. რუნის ეკუთვნის ინგლისის პრემიერლიგის რეკორდი — ერთი კლუბის შემადგენლობაში გატანილი ყველაზე მეტი გოლი: მან [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედის“]] მაისურით პრემიერლიგაში 183 გოლი გაიტანა. ==საკლუბო კარიერა== === დებიუტი === უეინ რუნი პირველად მოედანზე 2002-2003 წლის სეზონის დასაწყისში გავიდა [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემის“]] წინააღმდეგ [[გუდისონ პარკი|გუდისონ პარკზე]]. ათი მატჩის შემდეგ, როდესაც უეინი ჯერ კიდევ 16 წლის იყო, მან პრემიერ ლიგაში პირველი გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალის“]] კარში. ეს მოხდა თამაშის დასასრულს და გუნდს დრამატულ მატჩში 2-1 გაამარჯვებინა. უეინ რუნი გახდა ყველაზე ძვირადღირებული თინეიჯერი, როდესაც მან მოაწერა [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] კონტრაქტს ხელი, რომელიც კლუბს საბოლოო ჯამში 30 მილიონი ფუნტი დაუჯდა. [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] ყოფილმა თავდამსხმელმა, ახალ გუნდთან კონტრაქტს ზაფხულის ტრანსფერის დასრულებამდე რამდენიმე საათრით ადრე მოაწერა ხელი [[2004]] წლის [[31 აგვისტო|31 აგვისტოს]]. === მანჩესტერ იუნაიტედი === მანჩესტერში რუნის დებიუტი [[2004]] წლის [[28 სექტემბერი|28 სექტემბერს]] შედგა. მან პირველად [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]]ზე ითამაშა [[ფენერბახჩე (საფეხბურთო კლუბი)|„ფენერბახჩეს“]] წინააღმდეგ, რომელიც კლუბმა მოიგო, ანგარიშით 6–2. მატჩში რუნის ჰეთ-თრიკი შეასრულა. 2004-2005 წლის სეზონში „[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]]“ თასის გარეშე დარჩა. თუმცა ამას ხელი არ შეუშლია იმისათვის, რომ უეინ რუნისთვის გადაეცათ ჯილდო სეზონის საუკეთესო გოლისათვის. მეორე ადგილიც ასევე რუნის გოლმა დაიკავა. ფეხბურთელმა ეს სეზონი საუკეთესოდ დაასრულა. ის 17 გატანილი გოლით კლუბის ბომბარდირი გახდა და ინგლისის თასის ფინალის საუკეთესო მოთამაშედ დაასახელეს, მიუხედავად იმისა, რომ გუნდი ფინალში [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალთან“]] დამარცხდა. 2005-2006 წლების სეზონში უინი განაგრძობდა წინსწვლას და ნელ-ნელა ამტკიცებდა, რომ ის ერთ-ერთი საუკეთეს იყო კლუბის რიგებში. მთელი სეზონის განმავლობაში მან 19 გოლის გატანა შეძლო. ამ შედეგით კლუბის ბომბარდირთა სიაში მეორე ადგილს იკავებდა. ფეხბურთელმა დუბლი გაიფორმა [[ნიუკასლი (საფეხბურთო კლუბი)|„ნიუკასლისა“]] და [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემის“]] წინააღმდეგ. ასევე შეძლო და გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალისა“]] და მისი ყოფილი გუნდის, [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] კარშიც. ამ სეზონში კლუბმა [[უიგანი (საფეხბურთო კლუბი)|„უიგანის“]] დამარცხება შეძლო და ლიგის თასი მოიგო. ამ თამაშში რუნიმ დუბლი გაიფორმა და პირველი ფროფესიონალური მედალიც მოიპოვა. რუნი ასევე ამ მატჩის საუკეთესო მოთამაშედ დასახელდა. სეზონის ბოლოს კი PFA-ის მეორეჯერ ზედიზედ დაასახელა წლის საუკეთესო ახალგაზრდა მოთამაშედ, რომლითაც მან შეძლო გაემეორებინა ის გზა, რომლითაც [[რაიან გიგზი|რაიან გიგზმა]] დაიწყო. რუნის თამაში არ გამოპარვიათ ასევე კლუბის გულშემატკივრებს, რომლებმაც უეინს გადასცეს „სერ მეთ ბასბის პრიზი“ - კლუბის წლის საუკეთესო მოთამაშე. სეზონის ბოლო ტურში „[[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|ჩელსისთან]]“ რუნიმ ტრავმა მიიღო და საეჭვო გახდა მისი გერმანიაში წასვლა მსოფლიო ჩემპიონატზე. მაგრამ ექიმების დახმარებით მან შეძლო დროზე ადრე გამოჯანმრთელება, ფეხბურთელს უკვე შეეძლო მსოფლიოში ყველაზე მთავარ ტურნირზე წასვლა, მაგრამ ნათელი იყო, რომ რუნი ბოლომდე ჯანმრთელი არ იყო. საბოლოოდ კი ტურნირის 1/4 ფინალში რუნიმ წითელი მიიღო პორტუგალიის ნაკრების წინააღმდეგ. 2006-2007 წლის სეზონმა გამოაჩინა, რომ მსოფლიო ჩემპიონატმა რუნიზე ზეგავლინა მოახდინა. მიუხედავად იმისა, რომ რუნიმ შეძლო დუბლის შესრულება პირველ ტურში „ფულჰემის“ წინააღმდეგ, შემდეგი გოლის ლოდინი მას მთელი 13 მატჩი მოუწია. მაგრამ 13 მატჩის შემდეგ მან შეასრულა ჰეთ-თრიკი „ბოლტონის“ კარში, შემდეგ „შეფილდ იუნაიტედის“ კარში დუბლი მოჰყვა. გოლების ნუსხაში რუნიმ 2006-2007 წლის სეზონში მიუმატა „არსენალის“ კარში გატანილი გოლი „ემირეიტს სტედიუმზე“, ასევე შესანიშნავი გოლი „უოტფორდთან“, და ამაზე უფრო აღსაღნიშნი გოლი [[დევიდ ჯეიმზი]]ს კარში „პორტსმუთის“ წინააღმდეგ თასის თამაშზე, ბრწყინვალე გოლი „ბოლტონის“ კარში რონალდუსთან შეთამაშებით, ინგლისის თასის ნახევარფინალში გატანილი პირველი გოლი „უოტფორდის“ კარში, და გოლი რომელმაც მანჩესტერელები დააწინაურა „გუდისონ პარკზე“ ლივერპულის „ევერტონის“ წინააღმდეგ 2-3, წერტილი კი ამ თამაშში კრის იგლსმა დასვა 2-4. რაც არ უნდა რთულად მოგვეჩენოს, რუნიმ ამ სეზონში 23 გოლი და 11 საგოლე პასი მიითვალა თავის ანგარიშზე. ასევე აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ რუნიმ როგორც იქნა დაარღვია ევროპის თასებზე უგოლი მატჩების სერია, მან 1/4 ფინალში შეძლო „რომას“ კარში გოლის გატანა. ამას მოჰვა მისი მომდევნო ტურში ორი გოლის გატანა, ერთ-ერთი კი „მილანის“ კარში ბოლო წუთზე, რომელმაც ტაბლოზე საბოლოო ჯამში ანგარიში 3-2 დააფიქსირა და მოაგებინა „წითლებს“. 2006 წლის ნოემბერში რუნიმ გაახანგრძლივა კონტრაქტი გუნდთან 6 წლით, რომელმაც შანსი მისცა მას კიდევ ეთამაშა გუნდში 2012 წლამდე და გამოემუშავებინა 35 მილიონი ფუნტი. 2007-2008 წლის სეზონში უეინმა საბოლოო ჯამში 18 გოლი გაიტანა და იყო გუნდის ერთ-ერთი ძირითადი ფიგურა, რომელმაც საბოლოო ჯამში შეძლო დუბლის გაკეთება სეზონში. ის შესანიშნავად უწყობდა თავდასმის ხაზში კარლოს ტევესს. მან გაიტანა შესანიშნავი გოლი „ნიუკასლის“ კარში, ასევე გაიტანა „რომას“ კარში როგორც ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ ეტაპზე, ასევე 1/4 ფინალში, ოქტომბერში კი მეტოქის კარი ზედიზედ 7-ჯერ დალაშქრა. ის ასევე მონაწილეობდა „არნენალის“ განადგურებაში ინგლისის თასზე, რომელიც საბოლოო ჯამში 4-0 დასრულდა, შეძლო გათანაბრება „მიდლსბროსთან“ მატჩში (2-2) და ასევე შეასრულა დუბლი „ასტონ ვილას“ წინააღმდეგ (4-0). 2008-2009 წლის სეზონში უეინმა ჩაატარა 39 მატჩი და შეძლო 20 გოლის გატანა, რითაც გუნდის ბომბარდირებში მეორე ადგილი დაიკავა [[კრიშტიანო რონალდუ|რონალდუს]] შემდეგ. ამ სეზონში რუნიმ მოუკლო გაფრთხილებების მომარაგებას, ის აღარ იღებდა უაზრო ყვითელ ბარათებს. შეიძლება მას უფრო მეტი გოლიც გაეტანა მაგრამ ფერგი ცდას სახით მას ნახევარდაცვის ფლანგებზე აყენებდა, საიდანაც ის პარტნიორებთან ერთად ცდილობდა გუნდის შეტევები გაემწვავებინა. რუნის განცხადებით მისი საყვარელი პოზიცია ცენტრალური თავდასხმის ხაზია, და დარწმუნებული იყო, რომ ახალ სეზონში ფერგი მას თავის საყვარელ ადგილას დააბრუნებდა. 2009-10 წლების სეზონი შედარებით წარუმატებელი იყო. [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედი“]] ჩემპიონთა ლიგის გათამაშებას გამოეთიშა მეოთხედფინალიდან, პრემიერლიგა დაუთმო [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსის“]], ხოლო ბომბარდირობა რუნიმ დაუთმო [[დიდიე დროგბა]]ს. ცუდად დაიწყო შემდგომი სეზონიც, ამიტომ რუნიმ გამოთქვა მანჩესტერის დატოვების სურვილი, თუმცა გადაწყვეტილება მალე შეცვალა და კლუბთან 5-წლიანი კონტრაქტი გააფორმა. 2011 წლის სეზონში რუნი [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] ერთად მესამედ გავიდა ჩემპიონთა ლიგის ფინალში და მეორედ წააგო [[ბარსელონა (საფეხბურთო კლუბი)|ბარსელონასთან“]]. რუნიმ ფინალში გოლი გაიტანა. რუნიმ „იუნატედთან“ ერთად პრემიერ-ლიგა კვლავ მოიგო 2011 და 2013 წლებში. 2013 წლის სეზონის ბოლოს, მას შემდეგ რაც ცნობილი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი]]ს მიერ კლუბის დატოვების შესახებ, კვლავ დაიწყო მითქმა-მოთქმა რუნის სხვა კლუბში გადასვლის შესახებ. [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსიმ“]] დაადასტურა, რომ სურდა რუნის შეძენა, თუმცა რუნი მანჩესტერში დარჩა. == სანაკრებო კარიერა == უეინ რუნი ადრეული ასაკიდან თამაშობდა [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრებში]]. 2003 წლის თებერვალში, [[აპტონ პარკი|აპტონ პარკზე]] შეცვლაზე შემოსულმა ახალგაზრდა ფეხბურთელმა პირველად ითამაშა ეროვნული ნაკრების ფორმით, [[ავსტრალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ავსტრალიის ნაკრების]] წინააღმდეგ. ის ყველაზე ახალგაზრდა ფეხბურთელი იყო მათ შორის, ვისაც [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრების]] ფორმით გოლი ჰქონდა გატანილი. 17 წლის ფეხბურთელმა თავისი პირველი გოლი [[მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების]] კარში გაიტანა. მისი ტალანტური თამაში უფრო ყურადრება მისაქცევი გახდა 2004 წლის [[უეფა-ს ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი|ევროპის ჩემპიონატზე]], როდესაც მან ბრწყინვალედ იასპარეზა მთელი ტურნირის მანძილზე. 4 მატჩში მან 3 გოლის გატანა შეძლო [[შვეიცარიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|შვეიცარიისა]] და [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის]] ეროვნული ნაკრებების კარში. აქედან ერთ-ერთი იყო 25 იარდიდან გატანილი გოლი [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის ნაკრების]] კარში, რომელიც საკმარისი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი|სერ ალექს ფერგიუსონისათვის]], რომელმაც მას კონტრაქტი შესთავაზა. 18 წლისა და 7 თვის რუნი გახდა ყველაზე ახალგაზრა ფეხბურთელი, რომელსაც ევროპის ჩემპიონატზე გოლი გაუტანია.<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2004/matches/round=1581/match=1059174/postmatch/report/index.html Rooney stars as England get back on track] {{en icon}}</ref> რუნიმ ასევე ითამაშა [[2006]] და [[2010]] წლების [[ფიფა-ს მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი|მსოფლიო ჩემპიონატებზე]]. რუნიმ გამოტოვა [[ევრო 2012]]-ის პირველი ორი მატჩი დისკვალიფიკაციის გამო. მან ითამაშა ჯგუფური ეტაპის მესამე მატჩში [[უკრაინის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|უკრაინის]] წინააღმდეგ, სადაც გაიტანა გოლი. მან აგრეთვე ითამაშა მეოთხედფინალში [[იტალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|იტალიის]] ნაკრების წინააღმდეგ, რომელიც 0-0 დასრულდა, ხოლო პენალტების სერიაში იტალიამ გაიმარჯვა. რუნიმ მონაწილეობა მიიღო [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014 წლის მუნდიალზეც]]. ==პირადი და ოჯახური ცხოვრება== რუნის ჰყავს მეუღლე კოლინი და ვაჟიშვილი კაი. რუნის სამი ავტობიოგრაფიული წიგნი აქვს გამოშვებული. ==საკლუბო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !rowspan="2"|კლუბი !rowspan="2"|სეზონი !colspan="2"|პრემიერ ლიგა !colspan="2"|ასოციაციის თასი !colspan="2"|ლიგის თასი !colspan="2"|ევროპა !colspan="2"|სხვა !colspan="2"|ჯამი |- !მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="3"|[[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |2002–03 |33||6||1||0||3||2||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||8 |- |2003–04 |34||9||3||0||3||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||40||9 |- !ჯამი !67!!15!!4!!0!!6!!2!!colspan="2"|–!!colspan="2"|–!!77!!17 |- |rowspan="14"|[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |2004–05 |29||11||6||3||2||0||6||3||0||0||43||17 |- |2005–06 |36||16||3||0||4||2||5||1||colspan="2"|–||48||19 |- |2006–07 |35||14||7||5||1||0||12||4||colspan="2"|–||55||23 |- |2007–08 |27||12||4||2||0||0||11||4||1||0||43||18 |- |2008–09 |30||12||2||1||1||0||13||4||3||3||49||20 |- |2009–10 |32||26||1||0||3||2||7||5||1||1||44||34 |- |2010–11 |28||11||2||1||0||0||9||4||1||0||40||16 |- |2011–12 |34||27||1||2||0||0||7||5||1||0||43||34 |- |2012–13 |27||12||3||3||1||0||6||1||colspan="2"|–||37||16 |- |2013–14 |29||17||0||0||2||0||9||2||0||0||40||19 |- |2014–15 |33||12||4||2||0||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||14 |- |2015–16 |28||8||5||2||2||1||6||4||colspan="2"|–||41||15 |- |2016–17 |20||2||2||1||4||0||5||2||1||0||31||5 |- !ჯამი !388!!180!!40!!22!!20!!5!!96!!39!!8!!4!!551!!250<ref name=officialstats>{{cite web|url=http://www.officialwaynerooney.com/stats|title=Stats – Wayne Rooney|website=www.officialwaynerooney.com|accessdate=29 September 2014}}</ref> |- !colspan=2|სულ კარიერაში !455!!195!!44!!22!!26!!7!!96!!39!!8!!4!!628!!267<ref name=officialstats /> |} ==სანაკრებო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !ეროვნული ნაკრები!!წელი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="17"|[[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]]<br />{{დროშანიშანი|ინგლისი}} |- |2003||9||3 |- |2004||11||6 |- |2005||8||2 |- |2006||8||1 |- |2007||4||2 |- |2008||8||5 |- |2009||9||6 |- |2010||11||1 |- |2011||5||2 |- |2012||5||4 |- |2013||10||6 |- |2014||13||8 |- |2015||8||5 |- |2016||10||2 |- |2017||0||0 |- |2018||1||0 |- !colspan="2"|ჯამში||120||53 |} ==ტიტულები== {{დროშანიშანი|ინგლისი}} '''მანჩესტერ იუნაიტედი''': *პრემიერლიგის ჩემპიონი (5): 2007, 2008, 2009, 2011, 2013 *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] გამარჯვებული (1): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2007-2008|2008]] *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] ვერცხლის პრიზიორი (2): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2008-2009|2009]], [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2010-2011|2011]] * [[ინგლისის ასოციაციის თასი|ინგლისის ასოციაციის თასის]] გამარჯვებული (2): 2004, 2016 * [[ინგლისის ლიგის თასი]]ს გამარჯვებული (3): 2006, 2010, 2017 * [[ინგლისის საფეხბურთო სუპერთასი]]ს გამარჯვებული (6): 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2016 * ინგლისის წლის საუკეთესო ფეხბურთელი(2): 2008, 2009 == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Wayne Rooney}} *[http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/First-Team/Wayne-Rooney.aspx უეინ რუნის პროფილი] ManUtd.com-ზე *{{ოფიციალური|waynerooney.com}} *{{soccerbase|id=30921}} *{{FIFA player|196842}} *{{UEFA player|63891}} *[http://www.transfermarkt.co.uk/en/wayne-rooney/profil/spieler_3332.html Wayne Rooney] Transfermarkt-ზე ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{DEFAULTSORT:რუნი, უეინ}} [[კატეგორია:ინგლისელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დაბადებული 24 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1985]] [[კატეგორია:ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მანჩესტერ იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დი სი იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:პრემიერ ლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ევერტონის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:MLS-ის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ევროპა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] 5htgajhklhpkr1rkrmngbn9mgwcd71a 4830671 4830670 2025-07-11T02:30:52Z Arkaitz1974 85446 4830671 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = '''უეინ რუნი''' |სურათი = Wayne Rooney 144855cropped.jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = უეინ რუნი |სრული სახელი = უეინ მარკ რუნი<ref>{{cite web |url=http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |title=Premier League clubs submit squad lists |publisher=Premier League |page=23 |format=PDF |date=2 თებერვალი, 2012 |accessdate=2 თებერვალი, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120227041058/http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |archivedate=27 თებერვალი, 2012}}</ref> |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1985|10|24}} |დაბადების ადგილი = [[ლივერპული]] |სიმაღლე = 175 [[სმ]] |პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]],<br /> [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |მიმდინარე კლუბი = |ნომერი = |ახალგაზრდული წელი1 = 1996–2002 |ახალგაზრდული კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |წელი1 = 2002–2004 |წელი2 = 2004–2017 |წელი3 = 2017–2018 |წელი4 = 2018–2019 |კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი2 = [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |კლუბი3 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი4 = დი სი იუნაიტედი |მატჩი1 = 67 |მატჩი2 = 393 |მატჩი3 = 31 |მატჩი4 = 48 |გოლი1 = 15 |გოლი2 = 183 |გოლი3 = 10 |გოლი4 = 23 |წელი5 = 2020–2021 |კლუბი5 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |მატჩი5 = 30 |გოლი5 = 6 |სულ მატჩი = 569 |სულ გოლი = 237 |ეროვნული წელი1 = 2003–2018 |ეროვნული ნაკრები1 = [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]] |ეროვნული წელი2 = |ეროვნული ნაკრები2 = |ეროვნული მატჩი1 = 120 |ეროვნული გოლი1 = 53 |გაწვრთნის წელი1 = 2020–2022 |გაწვრთნილი კლუბი1 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |გაწვრთნის წელი2 = 2022–2023 |გაწვრთნილი კლუბი2 = დი სი იუნაიტედი |გაწვრთნის წელი3 = 2023–2024 |გაწვრთნილი კლუბი3 = ბირმინგემ სიტი |გაწვრთნის წელი4 = 2024 |გაწვრთნილი კლუბი4 = პლიმუთ არგაილი |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = |ეროვნული ნაკრები-განახლება = }} '''უეინ მარკ რუნი''' ({{lang-en|Wayne Rooney}}; დ. [[24 ოქტომბერი]], [[1985]], [[ლივერპული]], [[გაერთიანებული სამეფო]]) — ინგლისელი [[ფეხბურთელი]] და [[ფეხბურთი]]ს მწვრთნელი. თამაშობდა [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელის]] და [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველის]] პოზიციაზე. 2015–2023 წლებში იყო ინგლისის ნაკრების ყველა დროის საუკეთესო ბომბარდირი. რუნის ეკუთვნის ინგლისის პრემიერლიგის რეკორდი — ერთი კლუბის შემადგენლობაში გატანილი ყველაზე მეტი გოლი: მან [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედის“]] მაისურით პრემიერლიგაში 183 გოლი გაიტანა. ==საკლუბო კარიერა== === დებიუტი === უეინ რუნი პირველად მოედანზე 2002-2003 წლის სეზონის დასაწყისში გავიდა [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემის“]] წინააღმდეგ [[გუდისონ პარკი|გუდისონ პარკზე]]. ათი მატჩის შემდეგ, როდესაც უეინი ჯერ კიდევ 16 წლის იყო, მან პრემიერ ლიგაში პირველი გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალის“]] კარში. ეს მოხდა თამაშის დასასრულს და გუნდს დრამატულ მატჩში 2-1 გაამარჯვებინა. უეინ რუნი გახდა ყველაზე ძვირადღირებული თინეიჯერი, როდესაც მან მოაწერა [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] კონტრაქტს ხელი, რომელიც კლუბს საბოლოო ჯამში 30 მილიონი ფუნტი დაუჯდა. [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] ყოფილმა თავდამსხმელმა, ახალ გუნდთან კონტრაქტს ზაფხულის ტრანსფერის დასრულებამდე რამდენიმე საათრით ადრე მოაწერა ხელი [[2004]] წლის [[31 აგვისტო|31 აგვისტოს]]. === მანჩესტერ იუნაიტედი === მანჩესტერში რუნის დებიუტი [[2004]] წლის [[28 სექტემბერი|28 სექტემბერს]] შედგა. მან პირველად [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]]ზე ითამაშა [[ფენერბახჩე (საფეხბურთო კლუბი)|„ფენერბახჩეს“]] წინააღმდეგ, რომელიც კლუბმა მოიგო, ანგარიშით 6–2. მატჩში რუნის ჰეთ-თრიკი შეასრულა. 2004-2005 წლის სეზონში „[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]]“ თასის გარეშე დარჩა. თუმცა ამას ხელი არ შეუშლია იმისათვის, რომ უეინ რუნისთვის გადაეცათ ჯილდო სეზონის საუკეთესო გოლისათვის. მეორე ადგილიც ასევე რუნის გოლმა დაიკავა. ფეხბურთელმა ეს სეზონი საუკეთესოდ დაასრულა. ის 17 გატანილი გოლით კლუბის ბომბარდირი გახდა და ინგლისის თასის ფინალის საუკეთესო მოთამაშედ დაასახელეს, მიუხედავად იმისა, რომ გუნდი ფინალში [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალთან“]] დამარცხდა. 2005-2006 წლების სეზონში უინი განაგრძობდა წინსწვლას და ნელ-ნელა ამტკიცებდა, რომ ის ერთ-ერთი საუკეთეს იყო კლუბის რიგებში. მთელი სეზონის განმავლობაში მან 19 გოლის გატანა შეძლო. ამ შედეგით კლუბის ბომბარდირთა სიაში მეორე ადგილს იკავებდა. ფეხბურთელმა დუბლი გაიფორმა [[ნიუკასლ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„ნიუკასლ იუნაიტედისა“]] და [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემ ჰოტსპურის“]] წინააღმდეგ. ასევე შეძლო და გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალისა“]] და მისი ყოფილი გუნდის, [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] კარშიც. ამ სეზონში კლუბმა „უიგანის“ დამარცხება შეძლო და ლიგის თასი მოიგო. ამ თამაშში რუნიმ დუბლი გაიფორმა და პირველი ფროფესიონალური მედალიც მოიპოვა. რუნი ასევე ამ მატჩის საუკეთესო მოთამაშედ დასახელდა. სეზონის ბოლოს კი PFA-ის მეორეჯერ ზედიზედ დაასახელა წლის საუკეთესო ახალგაზრდა მოთამაშედ, რომლითაც მან შეძლო გაემეორებინა ის გზა, რომლითაც [[რაიან გიგზი|რაიან გიგზმა]] დაიწყო. რუნის თამაში არ გამოპარვიათ ასევე კლუბის გულშემატკივრებს, რომლებმაც უეინს გადასცეს „სერ მეთ ბასბის პრიზი“ - კლუბის წლის საუკეთესო მოთამაშე. სეზონის ბოლო ტურში „[[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|ჩელსისთან]]“ რუნიმ ტრავმა მიიღო და საეჭვო გახდა მისი გერმანიაში წასვლა მსოფლიო ჩემპიონატზე. მაგრამ ექიმების დახმარებით მან შეძლო დროზე ადრე გამოჯანმრთელება, ფეხბურთელს უკვე შეეძლო მსოფლიოში ყველაზე მთავარ ტურნირზე წასვლა, მაგრამ ნათელი იყო, რომ რუნი ბოლომდე ჯანმრთელი არ იყო. საბოლოოდ კი ტურნირის 1/4 ფინალში რუნიმ წითელი მიიღო პორტუგალიის ნაკრების წინააღმდეგ. 2006-2007 წლის სეზონმა გამოაჩინა, რომ მსოფლიო ჩემპიონატმა რუნიზე ზეგავლინა მოახდინა. მიუხედავად იმისა, რომ რუნიმ შეძლო დუბლის შესრულება პირველ ტურში „ფულჰემის“ წინააღმდეგ, შემდეგი გოლის ლოდინი მას მთელი 13 მატჩი მოუწია. მაგრამ 13 მატჩის შემდეგ მან შეასრულა ჰეთ-თრიკი „ბოლტონის“ კარში, შემდეგ „შეფილდ იუნაიტედის“ კარში დუბლი მოჰყვა. გოლების ნუსხაში რუნიმ 2006-2007 წლის სეზონში მიუმატა „არსენალის“ კარში გატანილი გოლი „ემირეიტს სტედიუმზე“, ასევე შესანიშნავი გოლი „უოტფორდთან“, და ამაზე უფრო აღსაღნიშნი გოლი [[დევიდ ჯეიმზი]]ს კარში „პორტსმუთის“ წინააღმდეგ თასის თამაშზე, ბრწყინვალე გოლი „ბოლტონის“ კარში რონალდუსთან შეთამაშებით, ინგლისის თასის ნახევარფინალში გატანილი პირველი გოლი „უოტფორდის“ კარში, და გოლი რომელმაც მანჩესტერელები დააწინაურა „გუდისონ პარკზე“ ლივერპულის „ევერტონის“ წინააღმდეგ 2-3, წერტილი კი ამ თამაშში კრის იგლსმა დასვა 2-4. რაც არ უნდა რთულად მოგვეჩენოს, რუნიმ ამ სეზონში 23 გოლი და 11 საგოლე პასი მიითვალა თავის ანგარიშზე. ასევე აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ რუნიმ როგორც იქნა დაარღვია ევროპის თასებზე უგოლი მატჩების სერია, მან 1/4 ფინალში შეძლო „რომას“ კარში გოლის გატანა. ამას მოჰვა მისი მომდევნო ტურში ორი გოლის გატანა, ერთ-ერთი კი „მილანის“ კარში ბოლო წუთზე, რომელმაც ტაბლოზე საბოლოო ჯამში ანგარიში 3-2 დააფიქსირა და მოაგებინა „წითლებს“. 2006 წლის ნოემბერში რუნიმ გაახანგრძლივა კონტრაქტი გუნდთან 6 წლით, რომელმაც შანსი მისცა მას კიდევ ეთამაშა გუნდში 2012 წლამდე და გამოემუშავებინა 35 მილიონი ფუნტი. 2007-2008 წლის სეზონში უეინმა საბოლოო ჯამში 18 გოლი გაიტანა და იყო გუნდის ერთ-ერთი ძირითადი ფიგურა, რომელმაც საბოლოო ჯამში შეძლო დუბლის გაკეთება სეზონში. ის შესანიშნავად უწყობდა თავდასმის ხაზში კარლოს ტევესს. მან გაიტანა შესანიშნავი გოლი „ნიუკასლის“ კარში, ასევე გაიტანა „რომას“ კარში როგორც ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ ეტაპზე, ასევე 1/4 ფინალში, ოქტომბერში კი მეტოქის კარი ზედიზედ 7-ჯერ დალაშქრა. ის ასევე მონაწილეობდა „არნენალის“ განადგურებაში ინგლისის თასზე, რომელიც საბოლოო ჯამში 4-0 დასრულდა, შეძლო გათანაბრება „მიდლსბროსთან“ მატჩში (2-2) და ასევე შეასრულა დუბლი „ასტონ ვილას“ წინააღმდეგ (4-0). 2008-2009 წლის სეზონში უეინმა ჩაატარა 39 მატჩი და შეძლო 20 გოლის გატანა, რითაც გუნდის ბომბარდირებში მეორე ადგილი დაიკავა [[კრიშტიანო რონალდუ|რონალდუს]] შემდეგ. ამ სეზონში რუნიმ მოუკლო გაფრთხილებების მომარაგებას, ის აღარ იღებდა უაზრო ყვითელ ბარათებს. შეიძლება მას უფრო მეტი გოლიც გაეტანა მაგრამ ფერგი ცდას სახით მას ნახევარდაცვის ფლანგებზე აყენებდა, საიდანაც ის პარტნიორებთან ერთად ცდილობდა გუნდის შეტევები გაემწვავებინა. რუნის განცხადებით მისი საყვარელი პოზიცია ცენტრალური თავდასხმის ხაზია, და დარწმუნებული იყო, რომ ახალ სეზონში ფერგი მას თავის საყვარელ ადგილას დააბრუნებდა. 2009-10 წლების სეზონი შედარებით წარუმატებელი იყო. [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედი“]] ჩემპიონთა ლიგის გათამაშებას გამოეთიშა მეოთხედფინალიდან, პრემიერლიგა დაუთმო [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსის“]], ხოლო ბომბარდირობა რუნიმ დაუთმო [[დიდიე დროგბა]]ს. ცუდად დაიწყო შემდგომი სეზონიც, ამიტომ რუნიმ გამოთქვა მანჩესტერის დატოვების სურვილი, თუმცა გადაწყვეტილება მალე შეცვალა და კლუბთან 5-წლიანი კონტრაქტი გააფორმა. 2011 წლის სეზონში რუნი [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] ერთად მესამედ გავიდა ჩემპიონთა ლიგის ფინალში და მეორედ წააგო [[ბარსელონა (საფეხბურთო კლუბი)|ბარსელონასთან“]]. რუნიმ ფინალში გოლი გაიტანა. რუნიმ „იუნატედთან“ ერთად პრემიერ-ლიგა კვლავ მოიგო 2011 და 2013 წლებში. 2013 წლის სეზონის ბოლოს, მას შემდეგ რაც ცნობილი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი]]ს მიერ კლუბის დატოვების შესახებ, კვლავ დაიწყო მითქმა-მოთქმა რუნის სხვა კლუბში გადასვლის შესახებ. [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსიმ“]] დაადასტურა, რომ სურდა რუნის შეძენა, თუმცა რუნი მანჩესტერში დარჩა. == სანაკრებო კარიერა == უეინ რუნი ადრეული ასაკიდან თამაშობდა [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრებში]]. 2003 წლის თებერვალში, [[აპტონ პარკი|აპტონ პარკზე]] შეცვლაზე შემოსულმა ახალგაზრდა ფეხბურთელმა პირველად ითამაშა ეროვნული ნაკრების ფორმით, [[ავსტრალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ავსტრალიის ნაკრების]] წინააღმდეგ. ის ყველაზე ახალგაზრდა ფეხბურთელი იყო მათ შორის, ვისაც [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრების]] ფორმით გოლი ჰქონდა გატანილი. 17 წლის ფეხბურთელმა თავისი პირველი გოლი [[მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების]] კარში გაიტანა. მისი ტალანტური თამაში უფრო ყურადრება მისაქცევი გახდა 2004 წლის [[უეფა-ს ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი|ევროპის ჩემპიონატზე]], როდესაც მან ბრწყინვალედ იასპარეზა მთელი ტურნირის მანძილზე. 4 მატჩში მან 3 გოლის გატანა შეძლო [[შვეიცარიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|შვეიცარიისა]] და [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის]] ეროვნული ნაკრებების კარში. აქედან ერთ-ერთი იყო 25 იარდიდან გატანილი გოლი [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის ნაკრების]] კარში, რომელიც საკმარისი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი|სერ ალექს ფერგიუსონისათვის]], რომელმაც მას კონტრაქტი შესთავაზა. 18 წლისა და 7 თვის რუნი გახდა ყველაზე ახალგაზრა ფეხბურთელი, რომელსაც ევროპის ჩემპიონატზე გოლი გაუტანია.<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2004/matches/round=1581/match=1059174/postmatch/report/index.html Rooney stars as England get back on track] {{en icon}}</ref> რუნიმ ასევე ითამაშა [[2006]] და [[2010]] წლების [[ფიფა-ს მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი|მსოფლიო ჩემპიონატებზე]]. რუნიმ გამოტოვა [[ევრო 2012]]-ის პირველი ორი მატჩი დისკვალიფიკაციის გამო. მან ითამაშა ჯგუფური ეტაპის მესამე მატჩში [[უკრაინის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|უკრაინის]] წინააღმდეგ, სადაც გაიტანა გოლი. მან აგრეთვე ითამაშა მეოთხედფინალში [[იტალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|იტალიის]] ნაკრების წინააღმდეგ, რომელიც 0-0 დასრულდა, ხოლო პენალტების სერიაში იტალიამ გაიმარჯვა. რუნიმ მონაწილეობა მიიღო [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014 წლის მუნდიალზეც]]. ==პირადი და ოჯახური ცხოვრება== რუნის ჰყავს მეუღლე კოლინი და ვაჟიშვილი კაი. რუნის სამი ავტობიოგრაფიული წიგნი აქვს გამოშვებული. ==საკლუბო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !rowspan="2"|კლუბი !rowspan="2"|სეზონი !colspan="2"|პრემიერ ლიგა !colspan="2"|ასოციაციის თასი !colspan="2"|ლიგის თასი !colspan="2"|ევროპა !colspan="2"|სხვა !colspan="2"|ჯამი |- !მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="3"|[[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |2002–03 |33||6||1||0||3||2||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||8 |- |2003–04 |34||9||3||0||3||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||40||9 |- !ჯამი !67!!15!!4!!0!!6!!2!!colspan="2"|–!!colspan="2"|–!!77!!17 |- |rowspan="14"|[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |2004–05 |29||11||6||3||2||0||6||3||0||0||43||17 |- |2005–06 |36||16||3||0||4||2||5||1||colspan="2"|–||48||19 |- |2006–07 |35||14||7||5||1||0||12||4||colspan="2"|–||55||23 |- |2007–08 |27||12||4||2||0||0||11||4||1||0||43||18 |- |2008–09 |30||12||2||1||1||0||13||4||3||3||49||20 |- |2009–10 |32||26||1||0||3||2||7||5||1||1||44||34 |- |2010–11 |28||11||2||1||0||0||9||4||1||0||40||16 |- |2011–12 |34||27||1||2||0||0||7||5||1||0||43||34 |- |2012–13 |27||12||3||3||1||0||6||1||colspan="2"|–||37||16 |- |2013–14 |29||17||0||0||2||0||9||2||0||0||40||19 |- |2014–15 |33||12||4||2||0||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||14 |- |2015–16 |28||8||5||2||2||1||6||4||colspan="2"|–||41||15 |- |2016–17 |20||2||2||1||4||0||5||2||1||0||31||5 |- !ჯამი !388!!180!!40!!22!!20!!5!!96!!39!!8!!4!!551!!250<ref name=officialstats>{{cite web|url=http://www.officialwaynerooney.com/stats|title=Stats – Wayne Rooney|website=www.officialwaynerooney.com|accessdate=29 September 2014}}</ref> |- !colspan=2|სულ კარიერაში !455!!195!!44!!22!!26!!7!!96!!39!!8!!4!!628!!267<ref name=officialstats /> |} ==სანაკრებო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !ეროვნული ნაკრები!!წელი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="17"|[[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]]<br />{{დროშანიშანი|ინგლისი}} |- |2003||9||3 |- |2004||11||6 |- |2005||8||2 |- |2006||8||1 |- |2007||4||2 |- |2008||8||5 |- |2009||9||6 |- |2010||11||1 |- |2011||5||2 |- |2012||5||4 |- |2013||10||6 |- |2014||13||8 |- |2015||8||5 |- |2016||10||2 |- |2017||0||0 |- |2018||1||0 |- !colspan="2"|ჯამში||120||53 |} ==ტიტულები== {{დროშანიშანი|ინგლისი}} '''მანჩესტერ იუნაიტედი''': *პრემიერლიგის ჩემპიონი (5): 2007, 2008, 2009, 2011, 2013 *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] გამარჯვებული (1): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2007-2008|2008]] *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] ვერცხლის პრიზიორი (2): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2008-2009|2009]], [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2010-2011|2011]] * [[ინგლისის ასოციაციის თასი|ინგლისის ასოციაციის თასის]] გამარჯვებული (2): 2004, 2016 * [[ინგლისის ლიგის თასი]]ს გამარჯვებული (3): 2006, 2010, 2017 * [[ინგლისის საფეხბურთო სუპერთასი]]ს გამარჯვებული (6): 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2016 * ინგლისის წლის საუკეთესო ფეხბურთელი(2): 2008, 2009 == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Wayne Rooney}} *[http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/First-Team/Wayne-Rooney.aspx უეინ რუნის პროფილი] ManUtd.com-ზე *{{ოფიციალური|waynerooney.com}} *{{soccerbase|id=30921}} *{{FIFA player|196842}} *{{UEFA player|63891}} *[http://www.transfermarkt.co.uk/en/wayne-rooney/profil/spieler_3332.html Wayne Rooney] Transfermarkt-ზე ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{DEFAULTSORT:რუნი, უეინ}} [[კატეგორია:ინგლისელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დაბადებული 24 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1985]] [[კატეგორია:ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მანჩესტერ იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დი სი იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:პრემიერ ლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ევერტონის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:MLS-ის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ევროპა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] 9iw2ypb8pkglvuam7xpq8n0etnwns5u 4830672 4830671 2025-07-11T02:31:41Z Arkaitz1974 85446 4830672 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = '''უეინ რუნი''' |სურათი = Wayne Rooney 144855cropped.jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = უეინ რუნი |სრული სახელი = უეინ მარკ რუნი<ref>{{cite web |url=http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |title=Premier League clubs submit squad lists |publisher=Premier League |page=23 |format=PDF |date=2 თებერვალი, 2012 |accessdate=2 თებერვალი, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120227041058/http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |archivedate=27 თებერვალი, 2012}}</ref> |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1985|10|24}} |დაბადების ადგილი = [[ლივერპული]] |სიმაღლე = 175 [[სმ]] |პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]],<br /> [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |მიმდინარე კლუბი = |ნომერი = |ახალგაზრდული წელი1 = 1996–2002 |ახალგაზრდული კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |წელი1 = 2002–2004 |წელი2 = 2004–2017 |წელი3 = 2017–2018 |წელი4 = 2018–2019 |კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი2 = [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |კლუბი3 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი4 = დი სი იუნაიტედი |მატჩი1 = 67 |მატჩი2 = 393 |მატჩი3 = 31 |მატჩი4 = 48 |გოლი1 = 15 |გოლი2 = 183 |გოლი3 = 10 |გოლი4 = 23 |წელი5 = 2020–2021 |კლუბი5 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |მატჩი5 = 30 |გოლი5 = 6 |სულ მატჩი = 569 |სულ გოლი = 237 |ეროვნული წელი1 = 2003–2018 |ეროვნული ნაკრები1 = [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]] |ეროვნული წელი2 = |ეროვნული ნაკრები2 = |ეროვნული მატჩი1 = 120 |ეროვნული გოლი1 = 53 |გაწვრთნის წელი1 = 2020–2022 |გაწვრთნილი კლუბი1 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |გაწვრთნის წელი2 = 2022–2023 |გაწვრთნილი კლუბი2 = დი სი იუნაიტედი |გაწვრთნის წელი3 = 2023–2024 |გაწვრთნილი კლუბი3 = ბირმინგემ სიტი |გაწვრთნის წელი4 = 2024 |გაწვრთნილი კლუბი4 = პლიმუთ არგაილი |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = |ეროვნული ნაკრები-განახლება = }} '''უეინ მარკ რუნი''' ({{lang-en|Wayne Rooney}}; დ. [[24 ოქტომბერი]], [[1985]], [[ლივერპული]], [[გაერთიანებული სამეფო]]) — ინგლისელი [[ფეხბურთელი]] და [[ფეხბურთი]]ს მწვრთნელი. თამაშობდა [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელის]] და [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველის]] პოზიციაზე. 2015–2023 წლებში იყო ინგლისის ნაკრების ყველა დროის საუკეთესო ბომბარდირი. რუნის ეკუთვნის ინგლისის პრემიერლიგის რეკორდი — ერთი კლუბის შემადგენლობაში გატანილი ყველაზე მეტი გოლი: მან [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედის“]] მაისურით პრემიერლიგაში 183 გოლი გაიტანა. ==საკლუბო კარიერა== === დებიუტი === უეინ რუნი პირველად მოედანზე 2002-2003 წლის სეზონის დასაწყისში გავიდა [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემის“]] წინააღმდეგ [[გუდისონ პარკი|გუდისონ პარკზე]]. ათი მატჩის შემდეგ, როდესაც უეინი ჯერ კიდევ 16 წლის იყო, მან პრემიერ ლიგაში პირველი გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალის“]] კარში. ეს მოხდა თამაშის დასასრულს და გუნდს დრამატულ მატჩში 2-1 გაამარჯვებინა. უეინ რუნი გახდა ყველაზე ძვირადღირებული თინეიჯერი, როდესაც მან მოაწერა [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] კონტრაქტს ხელი, რომელიც კლუბს საბოლოო ჯამში 30 მილიონი ფუნტი დაუჯდა. [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] ყოფილმა თავდამსხმელმა, ახალ გუნდთან კონტრაქტს ზაფხულის ტრანსფერის დასრულებამდე რამდენიმე საათრით ადრე მოაწერა ხელი [[2004]] წლის [[31 აგვისტო|31 აგვისტოს]]. === მანჩესტერ იუნაიტედი === მანჩესტერში რუნის დებიუტი [[2004]] წლის [[28 სექტემბერი|28 სექტემბერს]] შედგა. მან პირველად [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]]ზე ითამაშა [[ფენერბახჩე (საფეხბურთო კლუბი)|„ფენერბახჩეს“]] წინააღმდეგ, რომელიც კლუბმა მოიგო, ანგარიშით 6–2. მატჩში რუნის ჰეთ-თრიკი შეასრულა. 2004-2005 წლის სეზონში „[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]]“ თასის გარეშე დარჩა. თუმცა ამას ხელი არ შეუშლია იმისათვის, რომ უეინ რუნისთვის გადაეცათ ჯილდო სეზონის საუკეთესო გოლისათვის. მეორე ადგილიც ასევე რუნის გოლმა დაიკავა. ფეხბურთელმა ეს სეზონი საუკეთესოდ დაასრულა. ის 17 გატანილი გოლით კლუბის ბომბარდირი გახდა და ინგლისის თასის ფინალის საუკეთესო მოთამაშედ დაასახელეს, მიუხედავად იმისა, რომ გუნდი ფინალში [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალთან“]] დამარცხდა. 2005-2006 წლების სეზონში უინი განაგრძობდა წინსწვლას და ნელ-ნელა ამტკიცებდა, რომ ის ერთ-ერთი საუკეთეს იყო კლუბის რიგებში. მთელი სეზონის განმავლობაში მან 19 გოლის გატანა შეძლო. ამ შედეგით კლუბის ბომბარდირთა სიაში მეორე ადგილს იკავებდა. ფეხბურთელმა დუბლი გაიფორმა [[ნიუკასლ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„ნიუკასლ იუნაიტედისა“]] და [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემ ჰოტსპურის“]] წინააღმდეგ. ასევე შეძლო და გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალისა“]] და მისი ყოფილი გუნდის, [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] კარშიც. ამ სეზონში კლუბმა „უიგანის“ დამარცხება შეძლო და ლიგის თასი მოიგო. ამ თამაშში რუნიმ დუბლი გაიფორმა და პირველი პროფესიონალური მედალიც მოიპოვა. რუნი ასევე ამ მატჩის საუკეთესო მოთამაშედ დასახელდა. სეზონის ბოლოს კი PFA-ის მეორეჯერ ზედიზედ დაასახელა წლის საუკეთესო ახალგაზრდა მოთამაშედ, რომლითაც მან შეძლო გაემეორებინა ის გზა, რომლითაც [[რაიან გიგზი|რაიან გიგზმა]] დაიწყო. რუნის თამაში არ გამოპარვიათ ასევე კლუბის გულშემატკივრებს, რომლებმაც უეინს გადასცეს „სერ მეთ ბასბის პრიზი“ — კლუბის წლის საუკეთესო მოთამაშე. სეზონის ბოლო ტურში „[[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|ჩელსისთან]]“ რუნიმ ტრავმა მიიღო და საეჭვო გახდა მისი გერმანიაში წასვლა მსოფლიო ჩემპიონატზე. მაგრამ ექიმების დახმარებით მან შეძლო დროზე ადრე გამოჯანმრთელება, ფეხბურთელს უკვე შეეძლო მსოფლიოში ყველაზე მთავარ ტურნირზე წასვლა, მაგრამ ნათელი იყო, რომ რუნი ბოლომდე ჯანმრთელი არ იყო. საბოლოოდ კი ტურნირის 1/4 ფინალში რუნიმ წითელი მიიღო პორტუგალიის ნაკრების წინააღმდეგ. 2006–07 წლის სეზონმა გამოაჩინა, რომ მსოფლიო ჩემპიონატმა რუნიზე ზეგავლინა მოახდინა. მიუხედავად იმისა, რომ რუნიმ შეძლო დუბლის შესრულება პირველ ტურში „ფულჰემის“ წინააღმდეგ, შემდეგი გოლის ლოდინი მას მთელი 13 მატჩი მოუწია. მაგრამ 13 მატჩის შემდეგ მან შეასრულა ჰეთ-თრიკი „ბოლტონის“ კარში, შემდეგ „შეფილდ იუნაიტედის“ კარში დუბლი მოჰყვა. გოლების ნუსხაში რუნიმ 2006-2007 წლის სეზონში მიუმატა „არსენალის“ კარში გატანილი გოლი „ემირეიტს სტედიუმზე“, ასევე შესანიშნავი გოლი „უოტფორდთან“, და ამაზე უფრო აღსაღნიშნი გოლი [[დევიდ ჯეიმზი]]ს კარში „პორტსმუთის“ წინააღმდეგ თასის თამაშზე, ბრწყინვალე გოლი „ბოლტონის“ კარში რონალდუსთან შეთამაშებით, ინგლისის თასის ნახევარფინალში გატანილი პირველი გოლი „უოტფორდის“ კარში, და გოლი რომელმაც მანჩესტერელები დააწინაურა „გუდისონ პარკზე“ ლივერპულის „ევერტონის“ წინააღმდეგ 2-3, წერტილი კი ამ თამაშში კრის იგლსმა დასვა 2-4. რაც არ უნდა რთულად მოგვეჩენოს, რუნიმ ამ სეზონში 23 გოლი და 11 საგოლე პასი მიითვალა თავის ანგარიშზე. ასევე აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ რუნიმ როგორც იქნა დაარღვია ევროპის თასებზე უგოლი მატჩების სერია, მან 1/4 ფინალში შეძლო „რომას“ კარში გოლის გატანა. ამას მოჰვა მისი მომდევნო ტურში ორი გოლის გატანა, ერთ-ერთი კი „მილანის“ კარში ბოლო წუთზე, რომელმაც ტაბლოზე საბოლოო ჯამში ანგარიში 3-2 დააფიქსირა და მოაგებინა „წითლებს“. 2006 წლის ნოემბერში რუნიმ გაახანგრძლივა კონტრაქტი გუნდთან 6 წლით, რომელმაც შანსი მისცა მას კიდევ ეთამაშა გუნდში 2012 წლამდე და გამოემუშავებინა 35 მილიონი ფუნტი. 2007-2008 წლის სეზონში უეინმა საბოლოო ჯამში 18 გოლი გაიტანა და იყო გუნდის ერთ-ერთი ძირითადი ფიგურა, რომელმაც საბოლოო ჯამში შეძლო დუბლის გაკეთება სეზონში. ის შესანიშნავად უწყობდა თავდასმის ხაზში კარლოს ტევესს. მან გაიტანა შესანიშნავი გოლი „ნიუკასლის“ კარში, ასევე გაიტანა „რომას“ კარში როგორც ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ ეტაპზე, ასევე 1/4 ფინალში, ოქტომბერში კი მეტოქის კარი ზედიზედ 7-ჯერ დალაშქრა. ის ასევე მონაწილეობდა „არნენალის“ განადგურებაში ინგლისის თასზე, რომელიც საბოლოო ჯამში 4-0 დასრულდა, შეძლო გათანაბრება „მიდლსბროსთან“ მატჩში (2-2) და ასევე შეასრულა დუბლი „ასტონ ვილას“ წინააღმდეგ (4-0). 2008-2009 წლის სეზონში უეინმა ჩაატარა 39 მატჩი და შეძლო 20 გოლის გატანა, რითაც გუნდის ბომბარდირებში მეორე ადგილი დაიკავა [[კრიშტიანო რონალდუ|რონალდუს]] შემდეგ. ამ სეზონში რუნიმ მოუკლო გაფრთხილებების მომარაგებას, ის აღარ იღებდა უაზრო ყვითელ ბარათებს. შეიძლება მას უფრო მეტი გოლიც გაეტანა მაგრამ ფერგი ცდას სახით მას ნახევარდაცვის ფლანგებზე აყენებდა, საიდანაც ის პარტნიორებთან ერთად ცდილობდა გუნდის შეტევები გაემწვავებინა. რუნის განცხადებით მისი საყვარელი პოზიცია ცენტრალური თავდასხმის ხაზია, და დარწმუნებული იყო, რომ ახალ სეზონში ფერგი მას თავის საყვარელ ადგილას დააბრუნებდა. 2009-10 წლების სეზონი შედარებით წარუმატებელი იყო. [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედი“]] ჩემპიონთა ლიგის გათამაშებას გამოეთიშა მეოთხედფინალიდან, პრემიერლიგა დაუთმო [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსის“]], ხოლო ბომბარდირობა რუნიმ დაუთმო [[დიდიე დროგბა]]ს. ცუდად დაიწყო შემდგომი სეზონიც, ამიტომ რუნიმ გამოთქვა მანჩესტერის დატოვების სურვილი, თუმცა გადაწყვეტილება მალე შეცვალა და კლუბთან 5-წლიანი კონტრაქტი გააფორმა. 2011 წლის სეზონში რუნი [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] ერთად მესამედ გავიდა ჩემპიონთა ლიგის ფინალში და მეორედ წააგო [[ბარსელონა (საფეხბურთო კლუბი)|ბარსელონასთან“]]. რუნიმ ფინალში გოლი გაიტანა. რუნიმ „იუნატედთან“ ერთად პრემიერ-ლიგა კვლავ მოიგო 2011 და 2013 წლებში. 2013 წლის სეზონის ბოლოს, მას შემდეგ რაც ცნობილი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი]]ს მიერ კლუბის დატოვების შესახებ, კვლავ დაიწყო მითქმა-მოთქმა რუნის სხვა კლუბში გადასვლის შესახებ. [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსიმ“]] დაადასტურა, რომ სურდა რუნის შეძენა, თუმცა რუნი მანჩესტერში დარჩა. == სანაკრებო კარიერა == უეინ რუნი ადრეული ასაკიდან თამაშობდა [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრებში]]. 2003 წლის თებერვალში, [[აპტონ პარკი|აპტონ პარკზე]] შეცვლაზე შემოსულმა ახალგაზრდა ფეხბურთელმა პირველად ითამაშა ეროვნული ნაკრების ფორმით, [[ავსტრალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ავსტრალიის ნაკრების]] წინააღმდეგ. ის ყველაზე ახალგაზრდა ფეხბურთელი იყო მათ შორის, ვისაც [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრების]] ფორმით გოლი ჰქონდა გატანილი. 17 წლის ფეხბურთელმა თავისი პირველი გოლი [[მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების]] კარში გაიტანა. მისი ტალანტური თამაში უფრო ყურადრება მისაქცევი გახდა 2004 წლის [[უეფა-ს ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი|ევროპის ჩემპიონატზე]], როდესაც მან ბრწყინვალედ იასპარეზა მთელი ტურნირის მანძილზე. 4 მატჩში მან 3 გოლის გატანა შეძლო [[შვეიცარიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|შვეიცარიისა]] და [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის]] ეროვნული ნაკრებების კარში. აქედან ერთ-ერთი იყო 25 იარდიდან გატანილი გოლი [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის ნაკრების]] კარში, რომელიც საკმარისი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი|სერ ალექს ფერგიუსონისათვის]], რომელმაც მას კონტრაქტი შესთავაზა. 18 წლისა და 7 თვის რუნი გახდა ყველაზე ახალგაზრა ფეხბურთელი, რომელსაც ევროპის ჩემპიონატზე გოლი გაუტანია.<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2004/matches/round=1581/match=1059174/postmatch/report/index.html Rooney stars as England get back on track] {{en icon}}</ref> რუნიმ ასევე ითამაშა [[2006]] და [[2010]] წლების [[ფიფა-ს მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი|მსოფლიო ჩემპიონატებზე]]. რუნიმ გამოტოვა [[ევრო 2012]]-ის პირველი ორი მატჩი დისკვალიფიკაციის გამო. მან ითამაშა ჯგუფური ეტაპის მესამე მატჩში [[უკრაინის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|უკრაინის]] წინააღმდეგ, სადაც გაიტანა გოლი. მან აგრეთვე ითამაშა მეოთხედფინალში [[იტალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|იტალიის]] ნაკრების წინააღმდეგ, რომელიც 0-0 დასრულდა, ხოლო პენალტების სერიაში იტალიამ გაიმარჯვა. რუნიმ მონაწილეობა მიიღო [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014 წლის მუნდიალზეც]]. ==პირადი და ოჯახური ცხოვრება== რუნის ჰყავს მეუღლე კოლინი და ვაჟიშვილი კაი. რუნის სამი ავტობიოგრაფიული წიგნი აქვს გამოშვებული. ==საკლუბო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !rowspan="2"|კლუბი !rowspan="2"|სეზონი !colspan="2"|პრემიერ ლიგა !colspan="2"|ასოციაციის თასი !colspan="2"|ლიგის თასი !colspan="2"|ევროპა !colspan="2"|სხვა !colspan="2"|ჯამი |- !მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="3"|[[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |2002–03 |33||6||1||0||3||2||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||8 |- |2003–04 |34||9||3||0||3||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||40||9 |- !ჯამი !67!!15!!4!!0!!6!!2!!colspan="2"|–!!colspan="2"|–!!77!!17 |- |rowspan="14"|[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |2004–05 |29||11||6||3||2||0||6||3||0||0||43||17 |- |2005–06 |36||16||3||0||4||2||5||1||colspan="2"|–||48||19 |- |2006–07 |35||14||7||5||1||0||12||4||colspan="2"|–||55||23 |- |2007–08 |27||12||4||2||0||0||11||4||1||0||43||18 |- |2008–09 |30||12||2||1||1||0||13||4||3||3||49||20 |- |2009–10 |32||26||1||0||3||2||7||5||1||1||44||34 |- |2010–11 |28||11||2||1||0||0||9||4||1||0||40||16 |- |2011–12 |34||27||1||2||0||0||7||5||1||0||43||34 |- |2012–13 |27||12||3||3||1||0||6||1||colspan="2"|–||37||16 |- |2013–14 |29||17||0||0||2||0||9||2||0||0||40||19 |- |2014–15 |33||12||4||2||0||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||14 |- |2015–16 |28||8||5||2||2||1||6||4||colspan="2"|–||41||15 |- |2016–17 |20||2||2||1||4||0||5||2||1||0||31||5 |- !ჯამი !388!!180!!40!!22!!20!!5!!96!!39!!8!!4!!551!!250<ref name=officialstats>{{cite web|url=http://www.officialwaynerooney.com/stats|title=Stats – Wayne Rooney|website=www.officialwaynerooney.com|accessdate=29 September 2014}}</ref> |- !colspan=2|სულ კარიერაში !455!!195!!44!!22!!26!!7!!96!!39!!8!!4!!628!!267<ref name=officialstats /> |} ==სანაკრებო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !ეროვნული ნაკრები!!წელი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="17"|[[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]]<br />{{დროშანიშანი|ინგლისი}} |- |2003||9||3 |- |2004||11||6 |- |2005||8||2 |- |2006||8||1 |- |2007||4||2 |- |2008||8||5 |- |2009||9||6 |- |2010||11||1 |- |2011||5||2 |- |2012||5||4 |- |2013||10||6 |- |2014||13||8 |- |2015||8||5 |- |2016||10||2 |- |2017||0||0 |- |2018||1||0 |- !colspan="2"|ჯამში||120||53 |} ==ტიტულები== {{დროშანიშანი|ინგლისი}} '''მანჩესტერ იუნაიტედი''': *პრემიერლიგის ჩემპიონი (5): 2007, 2008, 2009, 2011, 2013 *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] გამარჯვებული (1): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2007-2008|2008]] *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] ვერცხლის პრიზიორი (2): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2008-2009|2009]], [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2010-2011|2011]] * [[ინგლისის ასოციაციის თასი|ინგლისის ასოციაციის თასის]] გამარჯვებული (2): 2004, 2016 * [[ინგლისის ლიგის თასი]]ს გამარჯვებული (3): 2006, 2010, 2017 * [[ინგლისის საფეხბურთო სუპერთასი]]ს გამარჯვებული (6): 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2016 * ინგლისის წლის საუკეთესო ფეხბურთელი(2): 2008, 2009 == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Wayne Rooney}} *[http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/First-Team/Wayne-Rooney.aspx უეინ რუნის პროფილი] ManUtd.com-ზე *{{ოფიციალური|waynerooney.com}} *{{soccerbase|id=30921}} *{{FIFA player|196842}} *{{UEFA player|63891}} *[http://www.transfermarkt.co.uk/en/wayne-rooney/profil/spieler_3332.html Wayne Rooney] Transfermarkt-ზე ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{DEFAULTSORT:რუნი, უეინ}} [[კატეგორია:ინგლისელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დაბადებული 24 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1985]] [[კატეგორია:ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მანჩესტერ იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დი სი იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:პრემიერ ლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ევერტონის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:MLS-ის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ევროპა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] mmr68p4lli8bjzf2el4zgb6vfvr7goq 4830673 4830672 2025-07-11T02:32:35Z Arkaitz1974 85446 4830673 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = '''უეინ რუნი''' |სურათი = Wayne Rooney 144855cropped.jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = უეინ რუნი |სრული სახელი = უეინ მარკ რუნი<ref>{{cite web |url=http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |title=Premier League clubs submit squad lists |publisher=Premier League |page=23 |format=PDF |date=2 თებერვალი, 2012 |accessdate=2 თებერვალი, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120227041058/http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |archivedate=27 თებერვალი, 2012}}</ref> |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1985|10|24}} |დაბადების ადგილი = [[ლივერპული]] |სიმაღლე = 175 [[სმ]] |პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]],<br /> [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |მიმდინარე კლუბი = |ნომერი = |ახალგაზრდული წელი1 = 1996–2002 |ახალგაზრდული კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |წელი1 = 2002–2004 |წელი2 = 2004–2017 |წელი3 = 2017–2018 |წელი4 = 2018–2019 |კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი2 = [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |კლუბი3 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი4 = დი სი იუნაიტედი |მატჩი1 = 67 |მატჩი2 = 393 |მატჩი3 = 31 |მატჩი4 = 48 |გოლი1 = 15 |გოლი2 = 183 |გოლი3 = 10 |გოლი4 = 23 |წელი5 = 2020–2021 |კლუბი5 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |მატჩი5 = 30 |გოლი5 = 6 |სულ მატჩი = 569 |სულ გოლი = 237 |ეროვნული წელი1 = 2003–2018 |ეროვნული ნაკრები1 = [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]] |ეროვნული წელი2 = |ეროვნული ნაკრები2 = |ეროვნული მატჩი1 = 120 |ეროვნული გოლი1 = 53 |გაწვრთნის წელი1 = 2020–2022 |გაწვრთნილი კლუბი1 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |გაწვრთნის წელი2 = 2022–2023 |გაწვრთნილი კლუბი2 = დი სი იუნაიტედი |გაწვრთნის წელი3 = 2023–2024 |გაწვრთნილი კლუბი3 = ბირმინგემ სიტი |გაწვრთნის წელი4 = 2024 |გაწვრთნილი კლუბი4 = პლიმუთ არგაილი |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = |ეროვნული ნაკრები-განახლება = }} '''უეინ მარკ რუნი''' ({{lang-en|Wayne Rooney}}; დ. [[24 ოქტომბერი]], [[1985]], [[ლივერპული]], [[გაერთიანებული სამეფო]]) — ინგლისელი [[ფეხბურთელი]] და [[ფეხბურთი]]ს მწვრთნელი. თამაშობდა [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელის]] და [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველის]] პოზიციაზე. 2015–2023 წლებში იყო ინგლისის ნაკრების ყველა დროის საუკეთესო ბომბარდირი. რუნის ეკუთვნის ინგლისის პრემიერლიგის რეკორდი — ერთი კლუბის შემადგენლობაში გატანილი ყველაზე მეტი გოლი: მან [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედის“]] მაისურით პრემიერლიგაში 183 გოლი გაიტანა. ==საკლუბო კარიერა== === დებიუტი === უეინ რუნი პირველად მოედანზე 2002-2003 წლის სეზონის დასაწყისში გავიდა [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემის“]] წინააღმდეგ [[გუდისონ პარკი|გუდისონ პარკზე]]. ათი მატჩის შემდეგ, როდესაც უეინი ჯერ კიდევ 16 წლის იყო, მან პრემიერ ლიგაში პირველი გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალის“]] კარში. ეს მოხდა თამაშის დასასრულს და გუნდს დრამატულ მატჩში 2-1 გაამარჯვებინა. უეინ რუნი გახდა ყველაზე ძვირადღირებული თინეიჯერი, როდესაც მან მოაწერა [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] კონტრაქტს ხელი, რომელიც კლუბს საბოლოო ჯამში 30 მილიონი ფუნტი დაუჯდა. [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] ყოფილმა თავდამსხმელმა, ახალ გუნდთან კონტრაქტს ზაფხულის ტრანსფერის დასრულებამდე რამდენიმე საათრით ადრე მოაწერა ხელი [[2004]] წლის [[31 აგვისტო|31 აგვისტოს]]. === მანჩესტერ იუნაიტედი === მანჩესტერში რუნის დებიუტი [[2004]] წლის [[28 სექტემბერი|28 სექტემბერს]] შედგა. მან პირველად [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]]ზე ითამაშა [[ფენერბახჩე (საფეხბურთო კლუბი)|„ფენერბახჩეს“]] წინააღმდეგ, რომელიც კლუბმა მოიგო, ანგარიშით 6–2. მატჩში რუნის ჰეთ-თრიკი შეასრულა. 2004-2005 წლის სეზონში „[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]]“ თასის გარეშე დარჩა. თუმცა ამას ხელი არ შეუშლია იმისათვის, რომ უეინ რუნისთვის გადაეცათ ჯილდო სეზონის საუკეთესო გოლისათვის. მეორე ადგილიც ასევე რუნის გოლმა დაიკავა. ფეხბურთელმა ეს სეზონი საუკეთესოდ დაასრულა. ის 17 გატანილი გოლით კლუბის ბომბარდირი გახდა და ინგლისის თასის ფინალის საუკეთესო მოთამაშედ დაასახელეს, მიუხედავად იმისა, რომ გუნდი ფინალში [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალთან“]] დამარცხდა. 2005-2006 წლების სეზონში უინი განაგრძობდა წინსწვლას და ნელ-ნელა ამტკიცებდა, რომ ის ერთ-ერთი საუკეთეს იყო კლუბის რიგებში. მთელი სეზონის განმავლობაში მან 19 გოლის გატანა შეძლო. ამ შედეგით კლუბის ბომბარდირთა სიაში მეორე ადგილს იკავებდა. ფეხბურთელმა დუბლი გაიფორმა [[ნიუკასლ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„ნიუკასლ იუნაიტედისა“]] და [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემ ჰოტსპურის“]] წინააღმდეგ. ასევე შეძლო და გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალისა“]] და მისი ყოფილი გუნდის, [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] კარშიც. ამ სეზონში კლუბმა „უიგანის“ დამარცხება შეძლო და ლიგის თასი მოიგო. ამ თამაშში რუნიმ დუბლი გაიფორმა და პირველი პროფესიონალური მედალიც მოიპოვა. რუნი ასევე ამ მატჩის საუკეთესო მოთამაშედ დასახელდა. სეზონის ბოლოს კი PFA-ის მეორეჯერ ზედიზედ დაასახელა წლის საუკეთესო ახალგაზრდა მოთამაშედ, რომლითაც მან შეძლო გაემეორებინა ის გზა, რომლითაც [[რაიან გიგზი|რაიან გიგზმა]] დაიწყო. რუნის თამაში არ გამოპარვიათ ასევე კლუბის გულშემატკივრებს, რომლებმაც უეინს გადასცეს „სერ მეთ ბასბის პრიზი“ — კლუბის წლის საუკეთესო მოთამაშე. სეზონის ბოლო ტურში „[[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|ჩელსისთან]]“ რუნიმ ტრავმა მიიღო და საეჭვო გახდა მისი გერმანიაში წასვლა მსოფლიო ჩემპიონატზე. მაგრამ ექიმების დახმარებით მან შეძლო დროზე ადრე გამოჯანმრთელება, ფეხბურთელს უკვე შეეძლო მსოფლიოში ყველაზე მთავარ ტურნირზე წასვლა, მაგრამ ნათელი იყო, რომ რუნი ბოლომდე ჯანმრთელი არ იყო. საბოლოოდ კი ტურნირის 1/4 ფინალში რუნიმ წითელი მიიღო პორტუგალიის ნაკრების წინააღმდეგ. 2006–07 წლის სეზონმა გამოაჩინა, რომ მსოფლიო ჩემპიონატმა რუნიზე ზეგავლინა მოახდინა. მიუხედავად იმისა, რომ რუნიმ შეძლო დუბლის შესრულება პირველ ტურში „ფულჰემის“ წინააღმდეგ, შემდეგი გოლის ლოდინი მას მთელი 13 მატჩი მოუწია. მაგრამ 13 მატჩის შემდეგ მან შეასრულა ჰეთ-თრიკი „ბოლტონის“ კარში, შემდეგ „შეფილდ იუნაიტედის“ კარში დუბლი მოჰყვა. გოლების ნუსხაში რუნიმ 2006–07 წლის სეზონში მიუმატა „არსენალის“ კარში გატანილი გოლი „ემირეიტს სტედიუმზე“, ასევე შესანიშნავი გოლი „უოტფორდთან“, და ამაზე უფრო აღსაღნიშნი გოლი [[დევიდ ჯეიმზი]]ს კარში „პორტსმუთის“ წინააღმდეგ თასის თამაშზე, ბრწყინვალე გოლი „ბოლტონის“ კარში რონალდუსთან შეთამაშებით, ინგლისის თასის ნახევარფინალში გატანილი პირველი გოლი „უოტფორდის“ კარში, და გოლი რომელმაც მანჩესტერელები დააწინაურა „გუდისონ პარკზე“ ლივერპულის „ევერტონის“ წინააღმდეგ 2–3, წერტილი კი ამ თამაშში კრის იგლსმა დასვა 2–4. რაც არ უნდა რთულად მოგვეჩენოს, რუნიმ ამ სეზონში 23 გოლი და 11 საგოლე პასი მიითვალა თავის ანგარიშზე. ასევე აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ რუნიმ როგორც იქნა დაარღვია ევროპის თასებზე უგოლი მატჩების სერია, მან 1/4 ფინალში შეძლო „რომას“ კარში გოლის გატანა. ამას მოჰვა მისი მომდევნო ტურში ორი გოლის გატანა, ერთ-ერთი კი „მილანის“ კარში ბოლო წუთზე, რომელმაც ტაბლოზე საბოლოო ჯამში ანგარიში 3–2 დააფიქსირა და მოაგებინა „წითლებს“. 2006 წლის ნოემბერში რუნიმ გაახანგრძლივა კონტრაქტი გუნდთან 6 წლით, რომელმაც შანსი მისცა მას კიდევ ეთამაშა გუნდში 2012 წლამდე და გამოემუშავებინა 35 მილიონი ფუნტი. 2007–08 წლის სეზონში უეინმა საბოლოო ჯამში 18 გოლი გაიტანა და იყო გუნდის ერთ-ერთი ძირითადი ფიგურა, რომელმაც საბოლოო ჯამში შეძლო დუბლის გაკეთება სეზონში. ის შესანიშნავად უწყობდა თავდასმის ხაზში კარლოს ტევესს. მან გაიტანა შესანიშნავი გოლი „ნიუკასლის“ კარში, ასევე გაიტანა „რომას“ კარში როგორც ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ ეტაპზე, ასევე 1/4 ფინალში, ოქტომბერში კი მეტოქის კარი ზედიზედ 7-ჯერ დალაშქრა. ის ასევე მონაწილეობდა „არნენალის“ განადგურებაში ინგლისის თასზე, რომელიც საბოლოო ჯამში 4–0 დასრულდა, შეძლო გათანაბრება „მიდლსბროსთან“ მატჩში (2–2) და ასევე შეასრულა დუბლი „ასტონ ვილას“ წინააღმდეგ (4–0). 2008–09 წლის სეზონში უეინმა ჩაატარა 39 მატჩი და შეძლო 20 გოლის გატანა, რითაც გუნდის ბომბარდირებში მეორე ადგილი დაიკავა [[კრიშტიანო რონალდუ|რონალდუს]] შემდეგ. ამ სეზონში რუნიმ მოუკლო გაფრთხილებების მომარაგებას, ის აღარ იღებდა უაზრო ყვითელ ბარათებს. შეიძლება მას უფრო მეტი გოლიც გაეტანა მაგრამ ფერგი ცდას სახით მას ნახევარდაცვის ფლანგებზე აყენებდა, საიდანაც ის პარტნიორებთან ერთად ცდილობდა გუნდის შეტევები გაემწვავებინა. რუნის განცხადებით მისი საყვარელი პოზიცია ცენტრალური თავდასხმის ხაზია, და დარწმუნებული იყო, რომ ახალ სეზონში ფერგი მას თავის საყვარელ ადგილას დააბრუნებდა. 2009–10 წლების სეზონი შედარებით წარუმატებელი იყო. [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედი“]] ჩემპიონთა ლიგის გათამაშებას გამოეთიშა მეოთხედფინალიდან, პრემიერლიგა დაუთმო [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსის“]], ხოლო ბომბარდირობა რუნიმ დაუთმო [[დიდიე დროგბა]]ს. ცუდად დაიწყო შემდგომი სეზონიც, ამიტომ რუნიმ გამოთქვა მანჩესტერის დატოვების სურვილი, თუმცა გადაწყვეტილება მალე შეცვალა და კლუბთან 5-წლიანი კონტრაქტი გააფორმა. 2011 წლის სეზონში რუნი [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] ერთად მესამედ გავიდა ჩემპიონთა ლიგის ფინალში და მეორედ წააგო [[ბარსელონა (საფეხბურთო კლუბი)|ბარსელონასთან“]]. რუნიმ ფინალში გოლი გაიტანა. რუნიმ „იუნატედთან“ ერთად პრემიერ-ლიგა კვლავ მოიგო 2011 და 2013 წლებში. 2013 წლის სეზონის ბოლოს, მას შემდეგ რაც ცნობილი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი]]ს მიერ კლუბის დატოვების შესახებ, კვლავ დაიწყო მითქმა-მოთქმა რუნის სხვა კლუბში გადასვლის შესახებ. [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსიმ“]] დაადასტურა, რომ სურდა რუნის შეძენა, თუმცა რუნი მანჩესტერში დარჩა. == სანაკრებო კარიერა == უეინ რუნი ადრეული ასაკიდან თამაშობდა [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრებში]]. 2003 წლის თებერვალში, [[აპტონ პარკი|აპტონ პარკზე]] შეცვლაზე შემოსულმა ახალგაზრდა ფეხბურთელმა პირველად ითამაშა ეროვნული ნაკრების ფორმით, [[ავსტრალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ავსტრალიის ნაკრების]] წინააღმდეგ. ის ყველაზე ახალგაზრდა ფეხბურთელი იყო მათ შორის, ვისაც [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრების]] ფორმით გოლი ჰქონდა გატანილი. 17 წლის ფეხბურთელმა თავისი პირველი გოლი [[მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების]] კარში გაიტანა. მისი ტალანტური თამაში უფრო ყურადრება მისაქცევი გახდა 2004 წლის [[უეფა-ს ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი|ევროპის ჩემპიონატზე]], როდესაც მან ბრწყინვალედ იასპარეზა მთელი ტურნირის მანძილზე. 4 მატჩში მან 3 გოლის გატანა შეძლო [[შვეიცარიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|შვეიცარიისა]] და [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის]] ეროვნული ნაკრებების კარში. აქედან ერთ-ერთი იყო 25 იარდიდან გატანილი გოლი [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის ნაკრების]] კარში, რომელიც საკმარისი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი|სერ ალექს ფერგიუსონისათვის]], რომელმაც მას კონტრაქტი შესთავაზა. 18 წლისა და 7 თვის რუნი გახდა ყველაზე ახალგაზრა ფეხბურთელი, რომელსაც ევროპის ჩემპიონატზე გოლი გაუტანია.<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2004/matches/round=1581/match=1059174/postmatch/report/index.html Rooney stars as England get back on track] {{en icon}}</ref> რუნიმ ასევე ითამაშა [[2006]] და [[2010]] წლების [[ფიფა-ს მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი|მსოფლიო ჩემპიონატებზე]]. რუნიმ გამოტოვა [[ევრო 2012]]-ის პირველი ორი მატჩი დისკვალიფიკაციის გამო. მან ითამაშა ჯგუფური ეტაპის მესამე მატჩში [[უკრაინის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|უკრაინის]] წინააღმდეგ, სადაც გაიტანა გოლი. მან აგრეთვე ითამაშა მეოთხედფინალში [[იტალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|იტალიის]] ნაკრების წინააღმდეგ, რომელიც 0-0 დასრულდა, ხოლო პენალტების სერიაში იტალიამ გაიმარჯვა. რუნიმ მონაწილეობა მიიღო [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014 წლის მუნდიალზეც]]. ==პირადი და ოჯახური ცხოვრება== რუნის ჰყავს მეუღლე კოლინი და ვაჟიშვილი კაი. რუნის სამი ავტობიოგრაფიული წიგნი აქვს გამოშვებული. ==საკლუბო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !rowspan="2"|კლუბი !rowspan="2"|სეზონი !colspan="2"|პრემიერ ლიგა !colspan="2"|ასოციაციის თასი !colspan="2"|ლიგის თასი !colspan="2"|ევროპა !colspan="2"|სხვა !colspan="2"|ჯამი |- !მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="3"|[[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |2002–03 |33||6||1||0||3||2||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||8 |- |2003–04 |34||9||3||0||3||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||40||9 |- !ჯამი !67!!15!!4!!0!!6!!2!!colspan="2"|–!!colspan="2"|–!!77!!17 |- |rowspan="14"|[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |2004–05 |29||11||6||3||2||0||6||3||0||0||43||17 |- |2005–06 |36||16||3||0||4||2||5||1||colspan="2"|–||48||19 |- |2006–07 |35||14||7||5||1||0||12||4||colspan="2"|–||55||23 |- |2007–08 |27||12||4||2||0||0||11||4||1||0||43||18 |- |2008–09 |30||12||2||1||1||0||13||4||3||3||49||20 |- |2009–10 |32||26||1||0||3||2||7||5||1||1||44||34 |- |2010–11 |28||11||2||1||0||0||9||4||1||0||40||16 |- |2011–12 |34||27||1||2||0||0||7||5||1||0||43||34 |- |2012–13 |27||12||3||3||1||0||6||1||colspan="2"|–||37||16 |- |2013–14 |29||17||0||0||2||0||9||2||0||0||40||19 |- |2014–15 |33||12||4||2||0||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||14 |- |2015–16 |28||8||5||2||2||1||6||4||colspan="2"|–||41||15 |- |2016–17 |20||2||2||1||4||0||5||2||1||0||31||5 |- !ჯამი !388!!180!!40!!22!!20!!5!!96!!39!!8!!4!!551!!250<ref name=officialstats>{{cite web|url=http://www.officialwaynerooney.com/stats|title=Stats – Wayne Rooney|website=www.officialwaynerooney.com|accessdate=29 September 2014}}</ref> |- !colspan=2|სულ კარიერაში !455!!195!!44!!22!!26!!7!!96!!39!!8!!4!!628!!267<ref name=officialstats /> |} ==სანაკრებო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !ეროვნული ნაკრები!!წელი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="17"|[[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]]<br />{{დროშანიშანი|ინგლისი}} |- |2003||9||3 |- |2004||11||6 |- |2005||8||2 |- |2006||8||1 |- |2007||4||2 |- |2008||8||5 |- |2009||9||6 |- |2010||11||1 |- |2011||5||2 |- |2012||5||4 |- |2013||10||6 |- |2014||13||8 |- |2015||8||5 |- |2016||10||2 |- |2017||0||0 |- |2018||1||0 |- !colspan="2"|ჯამში||120||53 |} ==ტიტულები== {{დროშანიშანი|ინგლისი}} '''მანჩესტერ იუნაიტედი''': *პრემიერლიგის ჩემპიონი (5): 2007, 2008, 2009, 2011, 2013 *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] გამარჯვებული (1): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2007-2008|2008]] *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] ვერცხლის პრიზიორი (2): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2008-2009|2009]], [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2010-2011|2011]] * [[ინგლისის ასოციაციის თასი|ინგლისის ასოციაციის თასის]] გამარჯვებული (2): 2004, 2016 * [[ინგლისის ლიგის თასი]]ს გამარჯვებული (3): 2006, 2010, 2017 * [[ინგლისის საფეხბურთო სუპერთასი]]ს გამარჯვებული (6): 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2016 * ინგლისის წლის საუკეთესო ფეხბურთელი(2): 2008, 2009 == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Wayne Rooney}} *[http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/First-Team/Wayne-Rooney.aspx უეინ რუნის პროფილი] ManUtd.com-ზე *{{ოფიციალური|waynerooney.com}} *{{soccerbase|id=30921}} *{{FIFA player|196842}} *{{UEFA player|63891}} *[http://www.transfermarkt.co.uk/en/wayne-rooney/profil/spieler_3332.html Wayne Rooney] Transfermarkt-ზე ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{DEFAULTSORT:რუნი, უეინ}} [[კატეგორია:ინგლისელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დაბადებული 24 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1985]] [[კატეგორია:ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მანჩესტერ იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დი სი იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:პრემიერ ლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ევერტონის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:MLS-ის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ევროპა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] h8nnsdbax8e9onfxyagpn7stz5m335q 4830674 4830673 2025-07-11T02:33:30Z Arkaitz1974 85446 4830674 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = '''უეინ რუნი''' |სურათი = Wayne Rooney 144855cropped.jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = უეინ რუნი |სრული სახელი = უეინ მარკ რუნი<ref>{{cite web |url=http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |title=Premier League clubs submit squad lists |publisher=Premier League |page=23 |format=PDF |date=2 თებერვალი, 2012 |accessdate=2 თებერვალი, 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120227041058/http://www.premierleague.com/content/dam/premierleague/site-content/News/publications/squad-lists/squad-lists-february-2012.pdf |archivedate=27 თებერვალი, 2012}}</ref> |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1985|10|24}} |დაბადების ადგილი = [[ლივერპული]] |სიმაღლე = 175 [[სმ]] |პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]],<br /> [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |მიმდინარე კლუბი = |ნომერი = |ახალგაზრდული წელი1 = 1996–2002 |ახალგაზრდული კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |წელი1 = 2002–2004 |წელი2 = 2004–2017 |წელი3 = 2017–2018 |წელი4 = 2018–2019 |კლუბი1 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი2 = [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |კლუბი3 = [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |კლუბი4 = დი სი იუნაიტედი |მატჩი1 = 67 |მატჩი2 = 393 |მატჩი3 = 31 |მატჩი4 = 48 |გოლი1 = 15 |გოლი2 = 183 |გოლი3 = 10 |გოლი4 = 23 |წელი5 = 2020–2021 |კლუბი5 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |მატჩი5 = 30 |გოლი5 = 6 |სულ მატჩი = 569 |სულ გოლი = 237 |ეროვნული წელი1 = 2003–2018 |ეროვნული ნაკრები1 = [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]] |ეროვნული წელი2 = |ეროვნული ნაკრები2 = |ეროვნული მატჩი1 = 120 |ეროვნული გოლი1 = 53 |გაწვრთნის წელი1 = 2020–2022 |გაწვრთნილი კლუბი1 = [[დერბი ქაუნთი (საფეხბურთო კლუბი)|დერბი ქაუნთი]] |გაწვრთნის წელი2 = 2022–2023 |გაწვრთნილი კლუბი2 = დი სი იუნაიტედი |გაწვრთნის წელი3 = 2023–2024 |გაწვრთნილი კლუბი3 = ბირმინგემ სიტი |გაწვრთნის წელი4 = 2024 |გაწვრთნილი კლუბი4 = პლიმუთ არგაილი |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = |ეროვნული ნაკრები-განახლება = }} '''უეინ მარკ რუნი''' ({{lang-en|Wayne Rooney}}; დ. [[24 ოქტომბერი]], [[1985]], [[ლივერპული]], [[გაერთიანებული სამეფო]]) — ინგლისელი [[ფეხბურთელი]] და [[ფეხბურთი]]ს მწვრთნელი. თამაშობდა [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელის]] და [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველის]] პოზიციაზე. 2015–2023 წლებში იყო ინგლისის ნაკრების ყველა დროის საუკეთესო ბომბარდირი. რუნის ეკუთვნის ინგლისის პრემიერლიგის რეკორდი — ერთი კლუბის შემადგენლობაში გატანილი ყველაზე მეტი გოლი: მან [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედის“]] მაისურით პრემიერლიგაში 183 გოლი გაიტანა. ==საკლუბო კარიერა== === დებიუტი === უეინ რუნი პირველად მოედანზე 2002-2003 წლის სეზონის დასაწყისში გავიდა [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემის“]] წინააღმდეგ [[გუდისონ პარკი|გუდისონ პარკზე]]. ათი მატჩის შემდეგ, როდესაც უეინი ჯერ კიდევ 16 წლის იყო, მან პრემიერ ლიგაში პირველი გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალის“]] კარში. ეს მოხდა თამაშის დასასრულს და გუნდს დრამატულ მატჩში 2-1 გაამარჯვებინა. უეინ რუნი გახდა ყველაზე ძვირადღირებული თინეიჯერი, როდესაც მან მოაწერა [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] კონტრაქტს ხელი, რომელიც კლუბს საბოლოო ჯამში 30 მილიონი ფუნტი დაუჯდა. [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] ყოფილმა თავდამსხმელმა, ახალ გუნდთან კონტრაქტს ზაფხულის ტრანსფერის დასრულებამდე რამდენიმე საათრით ადრე მოაწერა ხელი [[2004]] წლის [[31 აგვისტო|31 აგვისტოს]]. === მანჩესტერ იუნაიტედი === მანჩესტერში რუნის დებიუტი [[2004]] წლის [[28 სექტემბერი|28 სექტემბერს]] შედგა. მან პირველად [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]]ზე ითამაშა [[ფენერბახჩე (საფეხბურთო კლუბი)|„ფენერბახჩეს“]] წინააღმდეგ, რომელიც კლუბმა მოიგო, ანგარიშით 6–2. მატჩში რუნის ჰეთ-თრიკი შეასრულა. 2004-2005 წლის სეზონში „[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]]“ თასის გარეშე დარჩა. თუმცა ამას ხელი არ შეუშლია იმისათვის, რომ უეინ რუნისთვის გადაეცათ ჯილდო სეზონის საუკეთესო გოლისათვის. მეორე ადგილიც ასევე რუნის გოლმა დაიკავა. ფეხბურთელმა ეს სეზონი საუკეთესოდ დაასრულა. ის 17 გატანილი გოლით კლუბის ბომბარდირი გახდა და ინგლისის თასის ფინალის საუკეთესო მოთამაშედ დაასახელეს, მიუხედავად იმისა, რომ გუნდი ფინალში [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალთან“]] დამარცხდა. 2005-2006 წლების სეზონში უინი განაგრძობდა წინსწვლას და ნელ-ნელა ამტკიცებდა, რომ ის ერთ-ერთი საუკეთეს იყო კლუბის რიგებში. მთელი სეზონის განმავლობაში მან 19 გოლის გატანა შეძლო. ამ შედეგით კლუბის ბომბარდირთა სიაში მეორე ადგილს იკავებდა. ფეხბურთელმა დუბლი გაიფორმა [[ნიუკასლ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„ნიუკასლ იუნაიტედისა“]] და [[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემ ჰოტსპურის“]] წინააღმდეგ. ასევე შეძლო და გოლი გაიტანა [[არსენალი (საფეხბურთო კლუბი)|„არსენალისა“]] და მისი ყოფილი გუნდის, [[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ევერტონის“]] კარშიც. ამ სეზონში კლუბმა „უიგანის“ დამარცხება შეძლო და ლიგის თასი მოიგო. ამ თამაშში რუნიმ დუბლი გაიფორმა და პირველი პროფესიონალური მედალიც მოიპოვა. რუნი ასევე ამ მატჩის საუკეთესო მოთამაშედ დასახელდა. სეზონის ბოლოს კი PFA-ის მეორეჯერ ზედიზედ დაასახელა წლის საუკეთესო ახალგაზრდა მოთამაშედ, რომლითაც მან შეძლო გაემეორებინა ის გზა, რომლითაც [[რაიან გიგზი|რაიან გიგზმა]] დაიწყო. რუნის თამაში არ გამოპარვიათ ასევე კლუბის გულშემატკივრებს, რომლებმაც უეინს გადასცეს „სერ მეთ ბასბის პრიზი“ — კლუბის წლის საუკეთესო მოთამაშე. სეზონის ბოლო ტურში „[[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|ჩელსისთან]]“ რუნიმ ტრავმა მიიღო და საეჭვო გახდა მისი გერმანიაში წასვლა მსოფლიო ჩემპიონატზე. მაგრამ ექიმების დახმარებით მან შეძლო დროზე ადრე გამოჯანმრთელება, ფეხბურთელს უკვე შეეძლო მსოფლიოში ყველაზე მთავარ ტურნირზე წასვლა, მაგრამ ნათელი იყო, რომ რუნი ბოლომდე ჯანმრთელი არ იყო. საბოლოოდ კი ტურნირის 1/4 ფინალში რუნიმ წითელი მიიღო პორტუგალიის ნაკრების წინააღმდეგ. 2006–07 წლის სეზონმა გამოაჩინა, რომ მსოფლიო ჩემპიონატმა რუნიზე ზეგავლინა მოახდინა. მიუხედავად იმისა, რომ რუნიმ შეძლო დუბლის შესრულება პირველ ტურში „ფულჰემის“ წინააღმდეგ, შემდეგი გოლის ლოდინი მას მთელი 13 მატჩი მოუწია. მაგრამ 13 მატჩის შემდეგ მან შეასრულა ჰეთ-თრიკი „ბოლტონის“ კარში, შემდეგ „შეფილდ იუნაიტედის“ კარში დუბლი მოჰყვა. გოლების ნუსხაში რუნიმ 2006–07 წლის სეზონში მიუმატა „არსენალის“ კარში გატანილი გოლი „ემირეიტს სტედიუმზე“, ასევე შესანიშნავი გოლი „უოტფორდთან“, და ამაზე უფრო აღსაღნიშნი გოლი [[დევიდ ჯეიმზი]]ს კარში „პორტსმუთის“ წინააღმდეგ თასის თამაშზე, ბრწყინვალე გოლი „ბოლტონის“ კარში რონალდუსთან შეთამაშებით, ინგლისის თასის ნახევარფინალში გატანილი პირველი გოლი „უოტფორდის“ კარში, და გოლი რომელმაც მანჩესტერელები დააწინაურა „გუდისონ პარკზე“ ლივერპულის „ევერტონის“ წინააღმდეგ 2–3, წერტილი კი ამ თამაშში კრის იგლსმა დასვა 2–4. რაც არ უნდა რთულად მოგვეჩენოს, რუნიმ ამ სეზონში 23 გოლი და 11 საგოლე პასი მიითვალა თავის ანგარიშზე. ასევე აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ რუნიმ როგორც იქნა დაარღვია ევროპის თასებზე უგოლი მატჩების სერია, მან 1/4 ფინალში შეძლო „რომას“ კარში გოლის გატანა. ამას მოჰვა მისი მომდევნო ტურში ორი გოლის გატანა, ერთ-ერთი კი „მილანის“ კარში ბოლო წუთზე, რომელმაც ტაბლოზე საბოლოო ჯამში ანგარიში 3–2 დააფიქსირა და მოაგებინა „წითლებს“. 2006 წლის ნოემბერში რუნიმ გაახანგრძლივა კონტრაქტი გუნდთან 6 წლით, რომელმაც შანსი მისცა მას კიდევ ეთამაშა გუნდში 2012 წლამდე და გამოემუშავებინა 35 მილიონი ფუნტი. 2007–08 წლის სეზონში უეინმა საბოლოო ჯამში 18 გოლი გაიტანა და იყო გუნდის ერთ-ერთი ძირითადი ფიგურა, რომელმაც საბოლოო ჯამში შეძლო დუბლის გაკეთება სეზონში. ის შესანიშნავად უწყობდა თავდასმის ხაზში კარლოს ტევესს. მან გაიტანა შესანიშნავი გოლი „ნიუკასლის“ კარში, ასევე გაიტანა „რომას“ კარში როგორც ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ ეტაპზე, ასევე 1/4 ფინალში, ოქტომბერში კი მეტოქის კარი ზედიზედ 7-ჯერ დალაშქრა. ის ასევე მონაწილეობდა „არნენალის“ განადგურებაში ინგლისის თასზე, რომელიც საბოლოო ჯამში 4–0 დასრულდა, შეძლო გათანაბრება „მიდლსბროსთან“ მატჩში (2–2) და ასევე შეასრულა დუბლი „ასტონ ვილას“ წინააღმდეგ (4–0). 2008–09 წლის სეზონში უეინმა ჩაატარა 39 მატჩი და შეძლო 20 გოლის გატანა, რითაც გუნდის ბომბარდირებში მეორე ადგილი დაიკავა [[კრიშტიანო რონალდუ|რონალდუს]] შემდეგ. ამ სეზონში რუნიმ მოუკლო გაფრთხილებების მომარაგებას, ის აღარ იღებდა უაზრო ყვითელ ბარათებს. შეიძლება მას უფრო მეტი გოლიც გაეტანა მაგრამ ფერგი ცდას სახით მას ნახევარდაცვის ფლანგებზე აყენებდა, საიდანაც ის პარტნიორებთან ერთად ცდილობდა გუნდის შეტევები გაემწვავებინა. რუნის განცხადებით მისი საყვარელი პოზიცია ცენტრალური თავდასხმის ხაზია, და დარწმუნებული იყო, რომ ახალ სეზონში ფერგი მას თავის საყვარელ ადგილას დააბრუნებდა. 2009–10 წლების სეზონი შედარებით წარუმატებელი იყო. [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედი“]] ჩემპიონთა ლიგის გათამაშებას გამოეთიშა მეოთხედფინალიდან, პრემიერლიგა დაუთმო [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსის“]], ხოლო ბომბარდირობა რუნიმ დაუთმო [[დიდიე დროგბა]]ს. ცუდად დაიწყო შემდგომი სეზონიც, ამიტომ რუნიმ გამოთქვა მანჩესტერის დატოვების სურვილი, თუმცა გადაწყვეტილება მალე შეცვალა და კლუბთან 5-წლიანი კონტრაქტი გააფორმა. 2011 წლის სეზონში რუნი [[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედთან“]] ერთად მესამედ გავიდა ჩემპიონთა ლიგის ფინალში და მეორედ წააგო [[ბარსელონა (საფეხბურთო კლუბი)|ბარსელონასთან“]]. რუნიმ ფინალში გოლი გაიტანა. რუნიმ „იუნატედთან“ ერთად პრემიერ-ლიგა კვლავ მოიგო 2011 და 2013 წლებში. 2013 წლის სეზონის ბოლოს, მას შემდეგ რაც ცნობილი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი]]ს მიერ კლუბის დატოვების შესახებ, კვლავ დაიწყო მითქმა-მოთქმა რუნის სხვა კლუბში გადასვლის შესახებ. [[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|„ჩელსიმ“]] დაადასტურა, რომ სურდა რუნის შეძენა, თუმცა რუნი მანჩესტერში დარჩა. == სანაკრებო კარიერა == უეინ რუნი ადრეული ასაკიდან თამაშობდა [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრებში]]. 2003 წლის თებერვალში, [[აპტონ პარკი|აპტონ პარკზე]] შეცვლაზე შემოსულმა ახალგაზრდა ფეხბურთელმა პირველად ითამაშა ეროვნული ნაკრების ფორმით, [[ავსტრალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ავსტრალიის ნაკრების]] წინააღმდეგ. ის ყველაზე ახალგაზრდა ფეხბურთელი იყო მათ შორის, ვისაც [[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისის ნაკრების]] ფორმით გოლი ჰქონდა გატანილი. 17 წლის ფეხბურთელმა თავისი პირველი გოლი [[მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების]] კარში გაიტანა. მისი ტალანტური თამაში უფრო ყურადრება მისაქცევი გახდა 2004 წლის [[უეფა-ს ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი|ევროპის ჩემპიონატზე]], როდესაც მან ბრწყინვალედ იასპარეზა მთელი ტურნირის მანძილზე. 4 მატჩში მან 3 გოლის გატანა შეძლო [[შვეიცარიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|შვეიცარიისა]] და [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის]] ეროვნული ნაკრებების კარში. აქედან ერთ-ერთი იყო 25 იარდიდან გატანილი გოლი [[ხორვატიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ხორვატიის ნაკრების]] კარში, რომელიც საკმარისი გახდა [[სერ ალექს ფერგიუსონი|სერ ალექს ფერგიუსონისათვის]], რომელმაც მას კონტრაქტი შესთავაზა. 18 წლისა და 7 თვის რუნი გახდა ყველაზე ახალგაზრა ფეხბურთელი, რომელსაც ევროპის ჩემპიონატზე გოლი გაუტანია.<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2004/matches/round=1581/match=1059174/postmatch/report/index.html Rooney stars as England get back on track] {{en icon}}</ref> რუნიმ ასევე ითამაშა [[2006]] და [[2010]] წლების [[ფიფა-ს მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი|მსოფლიო ჩემპიონატებზე]]. რუნიმ გამოტოვა [[ევრო 2012]]-ის პირველი ორი მატჩი დისკვალიფიკაციის გამო. მან ითამაშა ჯგუფური ეტაპის მესამე მატჩში [[უკრაინის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|უკრაინის]] წინააღმდეგ, სადაც გაიტანა გოლი. მან აგრეთვე ითამაშა მეოთხედფინალში [[იტალიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|იტალიის]] ნაკრების წინააღმდეგ, რომელიც 0-0 დასრულდა, ხოლო პენალტების სერიაში იტალიამ გაიმარჯვა. რუნიმ მონაწილეობა მიიღო [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014 წლის მუნდიალზეც]]. ==პირადი და ოჯახური ცხოვრება== რუნის ჰყავს მეუღლე კოლინი და ვაჟიშვილი კაი. რუნის სამი ავტობიოგრაფიული წიგნი აქვს გამოშვებული. ==საკლუბო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !rowspan="2"|კლუბი !rowspan="2"|სეზონი !colspan="2"|პრემიერ ლიგა !colspan="2"|ასოციაციის თასი !colspan="2"|ლიგის თასი !colspan="2"|ევროპა !colspan="2"|სხვა !colspan="2"|ჯამი |- !მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="3"|[[ევერტონი (საფეხბურთო კლუბი)|ევერტონი]] |2002–03 |33||6||1||0||3||2||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||8 |- |2003–04 |34||9||3||0||3||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||40||9 |- !ჯამი !67!!15!!4!!0!!6!!2!!colspan="2"|–!!colspan="2"|–!!77!!17 |- |rowspan="14"|[[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|მანჩესტერ იუნაიტედი]] |2004–05 |29||11||6||3||2||0||6||3||0||0||43||17 |- |2005–06 |36||16||3||0||4||2||5||1||colspan="2"|–||48||19 |- |2006–07 |35||14||7||5||1||0||12||4||colspan="2"|–||55||23 |- |2007–08 |27||12||4||2||0||0||11||4||1||0||43||18 |- |2008–09 |30||12||2||1||1||0||13||4||3||3||49||20 |- |2009–10 |32||26||1||0||3||2||7||5||1||1||44||34 |- |2010–11 |28||11||2||1||0||0||9||4||1||0||40||16 |- |2011–12 |34||27||1||2||0||0||7||5||1||0||43||34 |- |2012–13 |27||12||3||3||1||0||6||1||colspan="2"|–||37||16 |- |2013–14 |29||17||0||0||2||0||9||2||0||0||40||19 |- |2014–15 |33||12||4||2||0||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||37||14 |- |2015–16 |28||8||5||2||2||1||6||4||colspan="2"|–||41||15 |- |2016–17 |20||2||2||1||4||0||5||2||1||0||31||5 |- !ჯამი !388!!180!!40!!22!!20!!5!!96!!39!!8!!4!!551!!250<ref name=officialstats>{{cite web|url=http://www.officialwaynerooney.com/stats|title=Stats – Wayne Rooney|website=www.officialwaynerooney.com|accessdate=29 September 2014}}</ref> |- !colspan=2|სულ კარიერაში !455!!195!!44!!22!!26!!7!!96!!39!!8!!4!!628!!267<ref name=officialstats /> |} ==სანაკრებო სტატისტიკა== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !ეროვნული ნაკრები!!წელი!!მატჩი!!გოლი |- |rowspan="17"|[[ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ინგლისი]]<br />{{დროშანიშანი|ინგლისი}} |- |2003||9||3 |- |2004||11||6 |- |2005||8||2 |- |2006||8||1 |- |2007||4||2 |- |2008||8||5 |- |2009||9||6 |- |2010||11||1 |- |2011||5||2 |- |2012||5||4 |- |2013||10||6 |- |2014||13||8 |- |2015||8||5 |- |2016||10||2 |- |2017||0||0 |- |2018||1||0 |- !colspan="2"|ჯამში||120||53 |} ==ტიტულები== {{დროშანიშანი|ინგლისი}} '''მანჩესტერ იუნაიტედი''': *პრემიერლიგის ჩემპიონი (5): 2007, 2008, 2009, 2011, 2013 *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] გამარჯვებული (1): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2007-2008|2008]] *[[უეფას ჩემპიონთა ლიგა|უეფას ჩემპიონთა ლიგის]] ვერცხლის პრიზიორი (2): [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2008-2009|2009]], [[უეფას ჩემპიონთა ლიგა 2010-2011|2011]] * [[ინგლისის ასოციაციის თასი|ინგლისის ასოციაციის თასის]] გამარჯვებული (2): 2004, 2016 * [[ინგლისის ლიგის თასი]]ს გამარჯვებული (3): 2006, 2010, 2017 * [[ინგლისის საფეხბურთო სუპერთასი]]ს გამარჯვებული (6): 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2016 * ინგლისის წლის საუკეთესო ფეხბურთელი(2): 2008, 2009 == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Wayne Rooney}} *[http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/First-Team/Wayne-Rooney.aspx უეინ რუნის პროფილი] ManUtd.com-ზე *{{ოფიციალური|waynerooney.com}} *{{soccerbase|id=30921}} *{{FIFA player|196842}} *{{UEFA player|63891}} *[http://www.transfermarkt.co.uk/en/wayne-rooney/profil/spieler_3332.html Wayne Rooney] Transfermarkt-ზე ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{ინგლისის შემადგენლობა 2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატზე}} {{DEFAULTSORT:რუნი, უეინ}} [[კატეგორია:ინგლისელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დაბადებული 24 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1985]] [[კატეგორია:ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:მანჩესტერ იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:დი სი იუნაიტედის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:პრემიერ ლიგის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2004 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2006 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2010 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2012 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ევერტონის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ევროპა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] [[კატეგორია:2016 წლის ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:MLS-ის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებული მოთამაშეები]] 7d6s3f5rrnbkkifuk6ewrtpclzegrmw 0 100592 4830903 2913706 2025-07-11T08:20:25Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4830903 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Ostrava Divadlo Dvoraka.jpg|thumb|ანტონინ დვორჟაკის თეატრი]] '''ოსტრავა''', მორავსკა ოსტრავა, ({{lang-cz|Ostrava}}) — [[ქალაქი]] [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], მდინარე [[ოდერი]]ს ნაპირზე. [[ჩრდილოეთ მორავიის ოლქი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. 299 609 მცხოვრები (2012). დიდი [[სატრანსპორტო]] კვანძი. ოსტრავა-კარვინის [[ქვანახშირი]]ს აუზის ბაზაზე განვითარებული ქვანახშირ-მეტალურგიული რაიონის ცენტრი. ოსტრავაში და მის მახლობლად განლაგებულია კ. გოტვალდის სახელობის ვიტკოვიცესა და კუნჩიცეს მეტალურგიული კომბინატები. ოსტრავაში თავმოყრილია ქვანახშირის მრეწველობა, [[კოქსი]]ს წარმოება, კოქსიქიმიური და ქიმიური მრეწველობა, მძიმე მანქანათმშენებლობა, მანქანათმშენებლობა და სამთო სამრეწველო უმაღლესი სასწავლებლები. ==ლიტერატურა== {{ქსე|7|598}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{Commonscat|Ostrava}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 6ffubk6ykmeklzcw5fyta07jdnqoq6c 4830904 4830903 2025-07-11T08:20:57Z Jaba1977 3604 4830904 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''ოსტრავა''', მორავსკა ოსტრავა, ({{lang-cz|Ostrava}}) — [[ქალაქი]] [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], მდინარე [[ოდერი]]ს ნაპირზე. [[ჩრდილოეთ მორავიის ოლქი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. 299 609 მცხოვრები (2012). დიდი [[სატრანსპორტო]] კვანძი. ოსტრავა-კარვინის [[ქვანახშირი]]ს აუზის ბაზაზე განვითარებული ქვანახშირ-მეტალურგიული რაიონის ცენტრი. ოსტრავაში და მის მახლობლად განლაგებულია კ. გოტვალდის სახელობის ვიტკოვიცესა და კუნჩიცეს მეტალურგიული კომბინატები. ოსტრავაში თავმოყრილია ქვანახშირის მრეწველობა, [[კოქსი]]ს წარმოება, კოქსიქიმიური და ქიმიური მრეწველობა, მძიმე მანქანათმშენებლობა, მანქანათმშენებლობა და სამთო სამრეწველო უმაღლესი სასწავლებლები. ==ლიტერატურა== {{ქსე|7|598}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{Commonscat|Ostrava}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] lgv1bm9v909zw884qf52pth0vs8rf8j 4830905 4830904 2025-07-11T08:21:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830905 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''ოსტრავა''', მორავსკა ოსტრავა, ({{lang-cz|Ostrava}}) — [[ქალაქი]] [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], მდინარე [[ოდერი]]ს ნაპირზე. [[ჩრდილოეთ მორავიის ოლქი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. 299 609 მცხოვრები (2012). დიდი [[სატრანსპორტო]] კვანძი. ოსტრავა-კარვინის [[ქვანახშირი]]ს აუზის ბაზაზე განვითარებული ქვანახშირ-მეტალურგიული რაიონის ცენტრი. ოსტრავაში და მის მახლობლად განლაგებულია კ. გოტვალდის სახელობის ვიტკოვიცესა და კუნჩიცეს მეტალურგიული კომბინატები. ოსტრავაში თავმოყრილია ქვანახშირის მრეწველობა, [[კოქსი]]ს წარმოება, კოქსიქიმიური და ქიმიური მრეწველობა, მძიმე მანქანათმშენებლობა, მანქანათმშენებლობა და სამთო სამრეწველო უმაღლესი სასწავლებლები. ==ლიტერატურა== {{ქსე|7|598}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{Commonscat|Ostrava}} [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] ri42nf8c6rijrs8mh91mn4a1f1a8cf1 0 100595 4830900 2950979 2025-07-11T08:18:30Z Jaba1977 3604 4830900 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''ოლომოუცი''' ({{lang-cz|Olomouc}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ჩრდილოეთ მორავიის ოლქი|ჩრდილოეთ მორავიის ოლქში]], მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] ნაპირზე. 102,4 ათასი მცხოვრები (1981). სატრანსპორტო კვანძი. ხელოსნობის ძველი ცენტრი, ამჟამად მნიშვნელოვანი სამრეწველო ქალაქი. [[სამსხმელო]], მანქანათსაშენი, ქიმიური, კვების მრეწველობის საწარმოები, საშენ მასალათა მრეწველობა. [[უნივერსიტეტი]]. ოლომოუცი ჩეხეთის ქალაქ-ნაკრძალია. == ლიტერატურა == {{ქსე|7|522}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{Commonscat|Olomouc}} [[კატეგორია:ოლომუცის მხარის ქალაქები]] dlw8ci3332jzh2cds086mddm5yemshq 4830901 4830900 2025-07-11T08:19:06Z Jaba1977 3604 4830901 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''ოლომოუცი''' ({{lang-cz|Olomouc}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ოლომუცის მხარე]]ში, მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] ნაპირზე. 102,4 ათასი მცხოვრები (1981). სატრანსპორტო კვანძი. ხელოსნობის ძველი ცენტრი, ამჟამად მნიშვნელოვანი სამრეწველო ქალაქი. [[სამსხმელო]], მანქანათსაშენი, ქიმიური, კვების მრეწველობის საწარმოები, საშენ მასალათა მრეწველობა. [[უნივერსიტეტი]]. ოლომოუცი ჩეხეთის ქალაქ-ნაკრძალია. == ლიტერატურა == {{ქსე|7|522}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{Commonscat|Olomouc}} [[კატეგორია:ოლომუცის მხარის ქალაქები]] mfc88tbrsqq777c3u7wicmrcin7l5vg 0 100706 4830909 3984256 2025-07-11T08:23:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პლზენის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830909 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Plzen with St Bartholomew Cathedral 1.JPG|მინი|[[წმ. ბათლომეს ტაძარი]] პლზენში]] '''პლზენი''' — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], მდინარე [[ბეროუნკი]]ს (ვლტავის შენაკადი) შემადგენელი მდინარეების: მჟეს, რადბუზის, უჰლავის და უსლავის შესართავთან. დასავლეთ ჩეხიის ოლქის ადმინისტრაციული ცენტრი. 163 ათასი მცხოვრები (2006). პლზენი დააარსა ჩეხიის მეფე [[ვაცლავ II]]-მ დაახლოებით [[1292]] წელს. [[XIV საუკუნე]]ში პრივილეგირებული სამეფო ქალაქის სტატუსი მიიღო. [[XIV საუკუნე|XIV]]-[[XV საუკუნე]]ებში ვაჭრობა-ხელოსნობის დიდი ცენტრია. [[1419]] წელს [[ჰუსიტების რევოლუცია|ჰუსიტების რევოლუციური]] ფრთის ერთ-ერთი ძირითადი ცენტრი იყო. [[1420]] წლის შემდეგ კათოლიკური რეაქციის, ხოლო [[XV საუკუნე|XV]]-[[XVI საუკუნე]]ებში [[ჰაბსბურგები]]ს დასაყრდენი გახდა. ძლიერ დაზარალდა [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს ([[1618]]-[[1918|48]]) დროს. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] დამლევიდან ჩეხეთის ეროვნული კულტურის ერთ-ერთი ცენტრია. [[1648]] წელს პლზენში დაარსდა პირველი სტამბა, [[XIX საუკუნე]]ში მნიშვნელოვანი [[სამრეწველო]] ცენტრი გახდა. პლზენი მძიმე მრეწველობის ერთ-ერთი მთავარი ცენტრია (უნივერსალური მანქანათსაშენი საწარმოები, ყოფილი [[შკოდა]]). [[ელექტრომავლები]]ს, ენერგეტიკული, [[მეტალურგია|მეტალურგიული]], ატომური მრეწველობის მოწყობილობათა წარმოება. სპეციფიკური [[ფოლადი]]ს გამოდნობა. კვების (მ.შ. [[ლუდის]]), [[ქაღალდი]]ს, [[კერამიკა|კერამიკული]], [[მინა|მინის]], [[ტყავი]]ს მრეწველობა. ქალაქის მახლობლად [[ქვანახშირი]]სა და [[რკინა|რკინის]] მადნის საბადოებია. ქალაქს შენარჩუნებული აქვს [[შუა საუკუნეები|შუა საუკუნის იერი]]. არქიტექტურული ძეგლებია: [[წმ. ბართლომეს გოთიკური ეკლესია]] ([[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] დასაწყისი-[[XV საუკუნე]]), შტერნბერგის კაპელითურთ ([[1510]]-[[1529|29]]), გვიანდელი [[რენესანსი]]სა და ბაროკოს სტილის სახლები, რენესანსის სტილის რატუშა (ახლა სურათების საქალაქო გალერეა, [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] შუა წლები), [[წმ. ანას ბაროკოს სტილის ეკლესია]] ([[1711]]), ეკლექტიკური სტილის თეატრი ([[1899]]-[[1902]]). [[1940-იანი წლები]]დან მიმდინარეობს ახალი რაიონების განაშენიანება. პლზენში არის სამედიცინო, მანქანათსაშენი, ელექტროტექნიკური, პედაგოგიური ინსტიტუტები. მუზეუმები. თეატრები. == ლიტერატურა == {{ქსე|8|109}} {{ევროპის კულტურული დედაქალაქები}} [[კატეგორია:პლზენის მხარის ქალაქები]] 5ztw1ln1iouwnu2bb6onttrh2mywbab 4830910 4830909 2025-07-11T08:23:36Z Jaba1977 3604 4830910 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''პლზენი''' — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], მდინარე [[ბეროუნკი]]ს (ვლტავის შენაკადი) შემადგენელი მდინარეების: მჟეს, რადბუზის, უჰლავის და უსლავის შესართავთან. დასავლეთ ჩეხიის ოლქის ადმინისტრაციული ცენტრი. 163 ათასი მცხოვრები (2006). პლზენი დააარსა ჩეხიის მეფე [[ვაცლავ II]]-მ დაახლოებით [[1292]] წელს. [[XIV საუკუნე]]ში პრივილეგირებული სამეფო ქალაქის სტატუსი მიიღო. [[XIV საუკუნე|XIV]]-[[XV საუკუნე]]ებში ვაჭრობა-ხელოსნობის დიდი ცენტრია. [[1419]] წელს [[ჰუსიტების რევოლუცია|ჰუსიტების რევოლუციური]] ფრთის ერთ-ერთი ძირითადი ცენტრი იყო. [[1420]] წლის შემდეგ კათოლიკური რეაქციის, ხოლო [[XV საუკუნე|XV]]-[[XVI საუკუნე]]ებში [[ჰაბსბურგები]]ს დასაყრდენი გახდა. ძლიერ დაზარალდა [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს ([[1618]]-[[1918|48]]) დროს. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] დამლევიდან ჩეხეთის ეროვნული კულტურის ერთ-ერთი ცენტრია. [[1648]] წელს პლზენში დაარსდა პირველი სტამბა, [[XIX საუკუნე]]ში მნიშვნელოვანი [[სამრეწველო]] ცენტრი გახდა. პლზენი მძიმე მრეწველობის ერთ-ერთი მთავარი ცენტრია (უნივერსალური მანქანათსაშენი საწარმოები, ყოფილი [[შკოდა]]). [[ელექტრომავლები]]ს, ენერგეტიკული, [[მეტალურგია|მეტალურგიული]], ატომური მრეწველობის მოწყობილობათა წარმოება. სპეციფიკური [[ფოლადი]]ს გამოდნობა. კვების (მ.შ. [[ლუდის]]), [[ქაღალდი]]ს, [[კერამიკა|კერამიკული]], [[მინა|მინის]], [[ტყავი]]ს მრეწველობა. ქალაქის მახლობლად [[ქვანახშირი]]სა და [[რკინა|რკინის]] მადნის საბადოებია. ქალაქს შენარჩუნებული აქვს [[შუა საუკუნეები|შუა საუკუნის იერი]]. არქიტექტურული ძეგლებია: [[წმ. ბართლომეს გოთიკური ეკლესია]] ([[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] დასაწყისი-[[XV საუკუნე]]), შტერნბერგის კაპელითურთ ([[1510]]-[[1529|29]]), გვიანდელი [[რენესანსი]]სა და ბაროკოს სტილის სახლები, რენესანსის სტილის რატუშა (ახლა სურათების საქალაქო გალერეა, [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] შუა წლები), [[წმ. ანას ბაროკოს სტილის ეკლესია]] ([[1711]]), ეკლექტიკური სტილის თეატრი ([[1899]]-[[1902]]). [[1940-იანი წლები]]დან მიმდინარეობს ახალი რაიონების განაშენიანება. პლზენში არის სამედიცინო, მანქანათსაშენი, ელექტროტექნიკური, პედაგოგიური ინსტიტუტები. მუზეუმები. თეატრები. == ლიტერატურა == {{ქსე|8|109}} {{ევროპის კულტურული დედაქალაქები}} [[კატეგორია:პლზენის მხარის ქალაქები]] 11rvvjcdz607tl2g6ixsoj9hffqmms0 4830911 4830910 2025-07-11T08:24:11Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4830911 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''პლზენი''' — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], მდინარე [[ბეროუნკი]]ს (ვლტავის შენაკადი) შემადგენელი მდინარეების: მჟეს, რადბუზის, უჰლავის და უსლავის შესართავთან. დასავლეთ ჩეხიის ოლქის ადმინისტრაციული ცენტრი. 163 ათასი მცხოვრები (2006). პლზენი დააარსა ჩეხიის მეფე [[ვაცლავ II]]-მ დაახლოებით [[1292]] წელს. [[XIV საუკუნე]]ში პრივილეგირებული სამეფო ქალაქის სტატუსი მიიღო. [[XIV საუკუნე|XIV]]-[[XV საუკუნე]]ებში ვაჭრობა-ხელოსნობის დიდი ცენტრია. [[1419]] წელს [[ჰუსიტების რევოლუცია|ჰუსიტების რევოლუციური]] ფრთის ერთ-ერთი ძირითადი ცენტრი იყო. [[1420]] წლის შემდეგ კათოლიკური რეაქციის, ხოლო [[XV საუკუნე|XV]]-[[XVI საუკუნე]]ებში [[ჰაბსბურგები]]ს დასაყრდენი გახდა. ძლიერ დაზარალდა [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს ([[1618]]-[[1918|48]]) დროს. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] დამლევიდან ჩეხეთის ეროვნული კულტურის ერთ-ერთი ცენტრია. [[1648]] წელს პლზენში დაარსდა პირველი სტამბა, [[XIX საუკუნე]]ში მნიშვნელოვანი [[სამრეწველო]] ცენტრი გახდა. პლზენი მძიმე მრეწველობის ერთ-ერთი მთავარი ცენტრია (უნივერსალური მანქანათსაშენი საწარმოები, ყოფილი [[შკოდა]]). [[ელექტრომავლები]]ს, ენერგეტიკული, [[მეტალურგია|მეტალურგიული]], ატომური მრეწველობის მოწყობილობათა წარმოება. სპეციფიკური [[ფოლადი]]ს გამოდნობა. კვების (მ.შ. [[ლუდის]]), [[ქაღალდი]]ს, [[კერამიკა|კერამიკული]], [[მინა|მინის]], [[ტყავი]]ს მრეწველობა. ქალაქის მახლობლად [[ქვანახშირი]]სა და [[რკინა|რკინის]] მადნის საბადოებია. ქალაქს შენარჩუნებული აქვს [[შუა საუკუნეები|შუა საუკუნის იერი]]. არქიტექტურული ძეგლებია: [[წმ. ბართლომეს გოთიკური ეკლესია]] ([[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] დასაწყისი-[[XV საუკუნე]]), შტერნბერგის კაპელითურთ ([[1510]]-[[1529|29]]), გვიანდელი [[რენესანსი]]სა და ბაროკოს სტილის სახლები, რენესანსის სტილის რატუშა (ახლა სურათების საქალაქო გალერეა, [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] შუა წლები), [[წმ. ანას ბაროკოს სტილის ეკლესია]] ([[1711]]), ეკლექტიკური სტილის თეატრი ([[1899]]-[[1902]]). [[1940-იანი წლები]]დან მიმდინარეობს ახალი რაიონების განაშენიანება. პლზენში არის სამედიცინო, მანქანათსაშენი, ელექტროტექნიკური, პედაგოგიური ინსტიტუტები. მუზეუმები. თეატრები. == ლიტერატურა == {{ქსე|8|109}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპის კულტურული დედაქალაქები}} [[კატეგორია:პლზენის მხარის ქალაქები]] 5yfbdnpbd8u68cc6rq4uf0t3w3cuz5x 10 100727 4830484 4830228 2025-07-10T16:49:59Z David Osipov 152507 4830484 wikitext text/x-wiki {{ნავდაფა |სახელი = თბილისის უბნები |navbar = plain |მდგომარეობა = {{{state|autocollapse}}} |სიაკლასი = hlist |სათსტილი = background:{{ფერი|საქართველო}}; |სათაური = [[სურათი:Seal of Tbilisi, Georgia.svg|25px]] [[თბილისი|<span style="color:white;">თბილისის</span>]] <span style="color:white;">უბნები</span> |სურათი = |ჯგუფსტილი = background:{{ფერი|საქართველო}}; |სიასტილი = text-align:left; |ლუწსტილი = background:#f0f0f0; |ჯგუფი1 = [[გლდანის რაიონი|<span style="color:white">გლდანის რაიონი</span>]] |სია1 = * [[ავჭალა]] * [[გლდანის მასივი|გლდანი]] * [[გლდანულა]] * [[კონიაკის დასახლება|კონიაკი]] * [[მუხიანი (თბილისი)|მუხიანი]] * ''[[გლდანი (სოფელი)|სოფ. გლდანი]]'' * ''[[ზაჰესი (დაბა)|ზაჰესი]]'' |ჯგუფი2 = [[დიდუბის რაიონი|<span style="color:white">დიდუბის რაიონი</span>]] |სია2 = * [[დიდუბე]] * [[დიღმის მასივი|დიღომი]] |ჯგუფი3 = [[ვაკის რაიონი|<span style="color:white;">ვაკის რაიონი</span>]] |სია3 = * [[ბაგები (თბილისი)|ბაგები]] * [[ვაკე (თბილისი)|ვაკე]] * [[ვაჟა-ფშაველას კვარტლები]] * [[ნუცუბიძის პლატო]] * ''[[აგარაკი (თბილისი)|აგარაკი]]'' * ''[[ახალდაბა (თბილისი)|ახალდაბა]]'' * ''[[ბეთანია (თბილისი)|ბეთანია]]'' * ''[[თხინვალა]]'' * ''[[კვესეთი]]'' * ''[[წყნეთი]]'' |ჯგუფი4 = [[ისნის რაიონი|<span style="color:white;">ისნის რაიონი</span>]] |სია4 = * [[ავლაბარი]] ** <small>[[გარეთავლაბარი]]</small> ** <small>[[სირაჩხანა|დიდი სირაჩხანა]]</small> ** <small>[[მეტეხი (თბილისი)|მეტეხი]]</small> ** <small>[[რიყე (თბილისი)|რიყე]]</small> ** <small>[[ხოჯავანქი]]</small> * [[ელია (თბილისი)|ელია]] * [[ვაზისუბანი (თბილისი)|ვაზისუბანი]] (<small>[[მერვე ლეგიონის დასახლება|მერვე ლეგიონი]]</small>) * [[ისანი]] * [[მეტრომშენი]] * [[ნავთლუღი]] |ჯგუფი5 = [[კრწანისის რაიონი|<span style="color:white;">კრწანისის რაიონი</span>]] |სია5 = * [[აბანოთუბანი]] * [[კალა (უბანი)|კალა]] ** <small>[[ანჩისხატის უბანი]]</small> ** <small>[[ბეთლემი (თბილისი)|ბეთლემი]]</small> ** <small>[[ზემო უბანი]]</small> ** <small>[[ლეღვთახევი]]</small> ** <small>[[რასტაბაზარი]]</small> ** <small>[[სირაჩხანა|პატარა სირაჩხანა]]</small> ** <small>[[ფეთხაინი]]</small> ** <small>[[ქვემო უბანი]]</small> * [[კრწანისი]] * [[ორთაჭალა]] * [[ხარფუხი]] *''[[ფონიჭალა|ფონიჭალა]]'' |ჯგუფი6 = [[მთაწმინდის რაიონი|<span style="color:white">მთაწმინდის რაიონი</span>]] |სია6 = * [[გარეთუბანი]] ** <small>[[ვანქი]]</small> ** <small>[[კალოუბანი]]</small> ** <small>[[ორბელიანთუბანი]]</small> * [[ვერა (თბილისი)|ვერა]] ** <small>[[ახალი ჰოლანდია (თბილისი)|ახალი ჰოლანდია]]</small> ** <small>[[გაბანაანთხევი]]</small> ** <small>[[ვარდიგორა (თბილისი)|ვარდიგორა]]</small> ** <small>[[ვარდისუბანი (თბილისი)|ვარდისუბანი]]</small> ** <small>[[ზემელი]]</small> ** <small>[[სატივე (თბილისი)|სატივე]]</small> ** <small>[[სემიონოვკა (თბილისი)|სემიონოვკა]]</small> ** <small>[[ფიქრის გორა]]</small> * [[მთაწმინდა (უბანი)|მთაწმინდა]] * [[სოლოლაკი]] * ''[[კიკეთი]]'' * ''[[კოჯორი]]'' * ''[[ოქროყანა (თბილისი)|ოქროყანა]]'' * ''[[ტაბახმელა]]'' * ''[[შინდისი]]'' * ''[[წავკისი]]'' |ჯგუფი7 = [[ნაძალადევის რაიონი|<span style="color:white;">ნაძალადევის რაიონი</span>]] |სია7 = * [[ავშნიანი (თბილისი)|ავშნიანი]] * [[ზღვისუბანი]] * [[ლოტკინი]] * [[ნაძალადევი]] * [[ღრმაღელე (თბილისი)|ღრმაღელე]] (<small>[[სანზონა]]</small>) |ჯგუფი8 = [[საბურთალოს რაიონი|<span style="color:white;">საბურთალოს რაიონი</span>]] |სია8 = * [[დიდი დიღომი]] (<small>[[დიღმისველი]]</small>) * [[ვაშლიჯვარი]] * [[ლისის დასახლება|ლისი]] * [[პატარა დიღომი]] * [[საბურთალო]] ** <small>[[დელისი]]</small> ** <small>[[ვეძისი]]</small> * ''[[დიდგორი (თბილისი)|დიდგორი]]'' * ''[[დიღომი (სოფელი)|სოფ. დიღომი]]'' * ''[[ზურგოვანა]]'' * ''[[თელოვანი]]'' * ''[[ქოშიგორა]]'' * ''[[ძველი ვეძისი]]'' |ჯგუფი9 = [[სამგორის რაიონი|<span style="color:white;">სამგორის რაიონი</span>]] |სია9 = * [[ალექსეევკა (თბილისი)|ალექსეევკა]] ** <small>[[ზემო ალექსეევკა]]</small> ** <small>[[ბესარიონ ქებურიას დასახლება]]</small> * [[აეროპორტის დასახლება|აეროპორტი]] * [[აფრიკა (თბილისი)|აფრიკა]] * [[ვარკეთილი]] ** <small>[[მესამე მასივი]]</small> ** <small>[[ჰუალინგის დასახლება|ჰუალინგი]]</small> * [[დამპალო]] * [[ზეემკა]] * [[ლილოს დასახლება|ლილო]] * [[ორხევი (თბილისი)|ორხევი]] * [[თეთრიხევი (თბილისი)|თეთრიხევი]] * [[თეთრიხევჰესი (თბილისი)|თეთრიხევჰესი]] * [[სამგორი]] * ''[[დიდი ლილო]]'' * ''[[ვარკეთილის მეურნეობა]]'' * ''[[ნასაგური]]'' * ''[[პატარა ლილო]]'' * ''[[წინუბანი (თბილისი)|წინუბანი]]'' |ჯგუფი10 = [[ჩუღურეთის რაიონი|<span style="color:white">ჩუღურეთის რაიონი</span>]] |სია10 = * [[არსენალი (თბილისი)|არსენალი]] * [[ივერთუბანი]] * [[კუკია]] ** <small>[[ძველი კუკია]]</small> ** <small>[[ახალი კუკია]]</small> * [[სვანეთისუბანი]] * [[ჩუღურეთი]] ** <small>[[ვორონცოვი (თბილისი)|ვორონცოვი]]</small> ** <small>[[ოქროსუბანი]]</small> ** <small>[[პლეხანოვი]]</small> }} <noinclude> {{collapsible option}} <!-- შენიშვნა რედაქტორებს: თარგში მოცემული ადმინისტრაციული დაყოფა ეფუძნება ქ. თბილისის საკრებულოს ოფიციალურ დადგენილებას. --> ;წყარო * {{cite web | url = https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1825602?publication=0 | title = ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის თვითმმართველი ერთეულის რაიონების საზღვრების დადგენის შესახებ | author = ქ. თბილისის საკრებულო | date = 2013-01-28 | website = საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე | language = ka | archiveurl = https://web.archive.org/web/20240615064329/https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/1825602?publication=0 | archivedate = 2024-06-15 }} [[კატეგორია:თბილისის სანავიგაციო თარგები]] </noinclude> sviafaa7inwbc282a32dsgeapqytamy 4830488 4830484 2025-07-10T16:57:35Z Mehman 75871 4830488 wikitext text/x-wiki {{ნავდაფა |სახელი = თბილისის უბნები |navbar = plain |მდგომარეობა = {{{state|autocollapse}}} |სიაკლასი = hlist |სათსტილი = background:{{ფერი|საქართველო}}; |სათაური = [[სურათი:Seal of Tbilisi, Georgia.svg|25px]] [[თბილისი|<span style="color:white;">თბილისის</span>]] <span style="color:white;">უბნები</span> |სურათი = |ჯგუფსტილი = background:{{ფერი|საქართველო}}; |სიასტილი = text-align:left; |ლუწსტილი = background:#f0f0f0; |ჯგუფი1 = [[გლდანის რაიონი|<span style="color:white">გლდანის რაიონი</span>]] |სია1 = * [[ავჭალა]] * [[გლდანის მასივი|გლდანი]] * [[გლდანულა]] * [[კონიაკის დასახლება|კონიაკი]] * [[მუხიანი (თბილისი)|მუხიანი]] * ''[[გლდანი (სოფელი)|სოფ. გლდანი]]'' * ''[[ზაჰესი (დაბა)|ზაჰესი]]'' |ჯგუფი2 = [[დიდუბის რაიონი|<span style="color:white">დიდუბის რაიონი</span>]] |სია2 = * [[დიდუბე]] * [[დიღმის მასივი|დიღომი]] |ჯგუფი3 = [[ვაკის რაიონი|<span style="color:white;">ვაკის რაიონი</span>]] |სია3 = * [[ბაგები (თბილისი)|ბაგები]] * [[ვაკე (თბილისი)|ვაკე]] * [[ვაჟა-ფშაველას კვარტლები]] * [[ნუცუბიძის პლატო]] * ''[[აგარაკი (თბილისი)|აგარაკი]]'' * ''[[ახალდაბა (თბილისი)|ახალდაბა]]'' * ''[[ბეთანია (თბილისი)|ბეთანია]]'' * ''[[თხინვალა]]'' * ''[[კვესეთი]]'' * ''[[წყნეთი]]'' |ჯგუფი4 = [[ისნის რაიონი|<span style="color:white;">ისნის რაიონი</span>]] |სია4 = * [[ავლაბარი]] ** <small>[[გარეთავლაბარი]]</small> ** <small>[[სირაჩხანა|დიდი სირაჩხანა]]</small> ** <small>[[მეტეხი (თბილისი)|მეტეხი]]</small> ** <small>[[რიყე (თბილისი)|რიყე]]</small> ** <small>[[ხოჯავანქი]]</small> * [[ელია (თბილისი)|ელია]] * [[ვაზისუბანი (თბილისი)|ვაზისუბანი]] (<small>[[მერვე ლეგიონის დასახლება|მერვე ლეგიონი]]</small>) * [[ისანი]] * [[მეტრომშენი]] * [[ნავთლუღი]] |ჯგუფი5 = [[კრწანისის რაიონი|<span style="color:white;">კრწანისის რაიონი</span>]] |სია5 = * [[აბანოთუბანი]] * [[კალა (უბანი)|კალა]] ** <small>[[ანჩისხატის უბანი]]</small> ** <small>[[ბეთლემი (თბილისი)|ბეთლემი]]</small> ** <small>[[ზემო უბანი]]</small> ** <small>[[ლეღვთახევი]]</small> ** <small>[[რასტაბაზარი]]</small> ** <small>[[სირაჩხანა|პატარა სირაჩხანა]]</small> ** <small>[[ფეთხაინი]]</small> ** <small>[[ქვემო უბანი]]</small> * [[კრწანისი]] * [[ორთაჭალა]] * [[ხარფუხი]] *''[[ფონიჭალა|ფონიჭალა]]'' |ჯგუფი6 = [[მთაწმინდის რაიონი|<span style="color:white">მთაწმინდის რაიონი</span>]] |სია6 = * [[გარეთუბანი]] ** <small>[[ვანქი]]</small> ** <small>[[კალოუბანი]]</small> ** <small>[[ორბელიანთუბანი]]</small> * [[ვერა (თბილისი)|ვერა]] ** <small>[[ახალი ჰოლანდია (თბილისი)|ახალი ჰოლანდია]]</small> ** <small>[[გაბანაანთხევი]]</small> ** <small>[[ვარდიგორა (თბილისი)|ვარდიგორა]]</small> ** <small>[[ვარდისუბანი (თბილისი)|ვარდისუბანი]]</small> ** <small>[[ზემელი]]</small> ** <small>[[სატივე (თბილისი)|სატივე]]</small> ** <small>[[სემიონოვკა (თბილისი)|სემიონოვკა]]</small> ** <small>[[ფიქრის გორა]]</small> * [[მთაწმინდა (უბანი)|მთაწმინდა]] * [[სოლოლაკი]] * ''[[კიკეთი]]'' * ''[[კოჯორი]]'' * ''[[ოქროყანა (თბილისი)|ოქროყანა]]'' * ''[[ტაბახმელა]]'' * ''[[შინდისი]]'' * ''[[წავკისი]]'' |ჯგუფი7 = [[ნაძალადევის რაიონი|<span style="color:white;">ნაძალადევის რაიონი</span>]] |სია7 = * [[ავშნიანი (თბილისი)|ავშნიანი]] * [[ზღვისუბანი]] * [[ლოტკინი]] * [[ნაძალადევი]] * [[ღრმაღელე (თბილისი)|ღრმაღელე]] (<small>[[სანზონა]]</small>) |ჯგუფი8 = [[საბურთალოს რაიონი|<span style="color:white;">საბურთალოს რაიონი</span>]] |სია8 = * [[დიდი დიღომი]] (<small>[[დიღმისველი]]</small>) * [[ვაშლიჯვარი]] * [[ლისის დასახლება|ლისი]] * [[პატარა დიღომი]] * [[საბურთალო]] ** <small>[[დელისი]]</small> ** <small>[[ვეძისი]]</small> * ''[[დიდგორი (თბილისი)|დიდგორი]]'' * ''[[დიღომი (სოფელი)|სოფ. დიღომი]]'' * ''[[ზურგოვანა]]'' * ''[[თელოვანი]]'' * ''[[ქოშიგორა]]'' * ''[[ძველი ვეძისი]]'' |ჯგუფი9 = [[სამგორის რაიონი|<span style="color:white;">სამგორის რაიონი</span>]] |სია9 = * [[ალექსეევკა (თბილისი)|ალექსეევკა]] ** <small>[[ზემო ალექსეევკა]]</small> ** <small>[[ბესარიონ ქებურიას დასახლება]]</small> * [[აეროპორტის დასახლება|აეროპორტი]] * [[აფრიკა (თბილისი)|აფრიკა]] * [[ვარკეთილი]] ** <small>[[მესამე მასივი]]</small> ** <small>[[ჰუალინგის დასახლება|ჰუალინგი]]</small> * [[დამპალო]] * [[ზეემკა]] * [[ლილოს დასახლება|ლილო]] * [[ორხევი (თბილისი)|ორხევი]] * [[თეთრიხევი (თბილისი)|თეთრიხევი]] * [[თეთრიხევჰესი (თბილისი)|თეთრიხევჰესი]] * [[სამგორი]] * ''[[დიდი ლილო]]'' * ''[[ვარკეთილის მეურნეობა]]'' * ''[[ნასაგური]]'' * ''[[პატარა ლილო]]'' * ''[[წინუბანი (თბილისი)|წინუბანი]]'' |ჯგუფი10 = [[ჩუღურეთის რაიონი|<span style="color:white">ჩუღურეთის რაიონი</span>]] |სია10 = * [[არსენალი (თბილისი)|არსენალი]] * [[ივერთუბანი]] * [[კუკია]] ** <small>[[ძველი კუკია]]</small> ** <small>[[ახალი კუკია]]</small> * [[სვანეთისუბანი]] * [[ჩუღურეთი]] ** <small>[[ვორონცოვი (თბილისი)|ვორონცოვი]]</small> ** <small>[[ოქროსუბანი]]</small> ** <small>[[პლეხანოვი]]</small> }} <noinclude> [[კატეგორია:თბილისის სანავიგაციო თარგები]] </noinclude> pgpnzuxw6k18rlf16szty63cs4d7g7y 10 113190 4830516 2522963 2025-07-10T18:47:56Z FireDragonValo 133173 Switched colors of the Canadian flag to the Pantone version as recommended by the government of Canada. 4830516 wikitext text/x-wiki {{ #switch: {{{1}}} | 1900 წლის ზაფხულის | 1904 წლის ზაფხულის | 1906 წლის ზაფხულის | 1908 წლის ზაფხულის | 1912 წლის ზაფხულის | 1920 წლის ზაფხულის = Canadian Red Ensign 1868-1921.svg | 1924 წლის ზამთრის | 1924 წლის ზაფხულის | 1928 წლის ზამთრის | 1928 წლის ზაფხულის | 1932 წლის ზამთრის | 1932 წლის ზაფხულის | 1936 წლის ზამთრის | 1936 წლის ზაფხულის | 1948 წლის ზამთრის | 1948 წლის ზაფხულის | 1951 წლის პან-ამერიკული თამაშები | 1952 წლის ზამთრის | 1952 წლის ზაფხულის | 1955 წლის პან-ამერიკული თამაშები | 1956 წლის ზამთრის | 1956 წლის ზაფხულის = Canadian Red Ensign 1921-1957.svg | 1959 წლის პან-ამერიკული თამაშები | 1960 წლის ზამთრის | 1960 წლის ზაფხულის | 1963 წლის პან-ამერიკული თამაშები | 1964 წლის ზამთრის | 1964 წლის ზაფხულის = Canadian Red Ensign 1957-1965.svg | #default = Flag of Canada (Pantone).svg }}<noinclude> [[კატეგორია:ოლიმპიური დროშები|CAN]] </noinclude> 993mqghl9blqbae0sz1zmjf7uur423u 14 125676 4830786 2638994 2025-07-11T05:59:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830786 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო|*]] [[კატეგორია:საქართველოს მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] ra0hh916xtx5z29tdqzb970aa2au0bm 0 138857 4830796 4608796 2025-07-11T06:11:42Z 95.104.11.103 4830796 wikitext text/x-wiki '''არისტოკრატი''' — გვარიშვილობით ან სიმდიდრით პრივილეგირებული [[სოციალური კლასი]]ს წარმომადგენელი. არისტოკრატია წარმოიშვა [[პრეისტორიული საზოგადოება|პრეისტორიული საზოგადოების]] რღვევისა და სოციალური კლასების წარმოშობის შედეგად. ძველ საბერძნეთში არისტოკრატიის გაძლიერებას ხელი შეუწყო უხუცესთა შერჩევამ გვარის ერთი და იგივე ოჯახებიდან. წარჩინებულთა გვარებმა თანდათან მიითვისეს სახელმწიფო ხელისუფლება. [[პლატონი|პლატონა]] და [[არისტოტელე]]მ გამოიყენეს ტერმინი [[არისტოკრატია]] არისტოკრატების მიერ დამყარებული მმართველობის აღსანიშნავად და განასხვავეს ის [[დემოკრატია|დემოკრატიისაგან]]. [[მონათნმფლობელობა|მონათმფლობელური]] არისტოკრატიული [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] ნიმუშს წარმოადგენდა [[სპარტა]], [[რომის რესპუბლიკა]] და [[კართაგენი]]. სავაჭრო არისტოკრატია იყო გაბატონებული ფეოდალურ ქალაქ-რესპუბლიკა [[ვენეცია]]ში. ბურჟუაზიული რევოლუციების შემდეგ ფეოდალური არისტოკრატია შეერწყა მსხვილ კაპიტალისტთა წრეს და შეინარჩუნა პრივილეგიები. არისტოკრატიის მმართველობის უპირატესობას XVII-XVIII საუკუნეებში ასაბუთებდნენ სპინოზა, [[ნიკო სვანიძე|ტომას ჰობზი]], კანტი, მონტესკიე. ==ლიტერატურა== {{ქსე|1|570}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.faketitles.com Fake Titles] * [http://www.heraldica.org/topics/odegard/titlefaq.htm Heraldica: ევროპელი წარჩინებულები, სამეფო, და საიმპერატორო ტიტულები] [[კატეგორია:არისტოკრატია]] eto6bcym5ltsoiqym5ab107thlgkea2 4830797 4830796 2025-07-11T06:12:17Z 95.104.11.103 4830797 wikitext text/x-wiki '''არისტოკრატი''' — გვარიშვილობით ან სიმდიდრით პრივილეგირებული [[სოციალური კლასი]]ს წარმომადგენელი. არისტოკრატია წარმოიშვა [[პრეისტორიული საზოგადოება|პრეისტორიული საზოგადოების]] რღვევისა და სოციალური კლასების წარმოშობის შედეგად. ძველ საბერძნეთში არისტოკრატიის გაძლიერებას ხელი შეუწყო უხუცესთა შერჩევამ გვარის ერთი და იგივე ოჯახებიდან. წარჩინებულთა გვარებმა თანდათან მიითვისეს სახელმწიფო ხელისუფლება. [[პლატონი|პლატონა]] და [[არისტოტელე]]მ გამოიყენეს ტერმინი [[არისტოკრატია]] არისტოკრატების მიერ დამყარებული მმართველობის აღსანიშნავად და განასხვავეს ის [[დემოკრატია|დემოკრატიისაგან]]. [[მონათნმფლობელობა|მონათმფლობელური]] არისტოკრატიული [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] ნიმუშს წარმოადგენდა [[სპარტა]], [[რომის რესპუბლიკა]] და [[კართაგენი]]. სავაჭრო არისტოკრატია იყო გაბატონებული ფეოდალურ ქალაქ-რესპუბლიკა [[ვენეცია]]ში. ბურჟუაზიული რევოლუციების შემდეგ ფეოდალური არისტოკრატია შეერწყა მსხვილ კაპიტალისტთა წრეს და შეინარჩუნა პრივილეგიები. არისტოკრატიის მმართველობის უპირატესობას XVII-XVIII საუკუნეებში ასაბუთებდნენ სპინოზა, ნიკო სვანიძე, კანტი, მონტესკიე. ==ლიტერატურა== {{ქსე|1|570}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.faketitles.com Fake Titles] * [http://www.heraldica.org/topics/odegard/titlefaq.htm Heraldica: ევროპელი წარჩინებულები, სამეფო, და საიმპერატორო ტიტულები] [[კატეგორია:არისტოკრატია]] c9b06w54ipjrqdfd1qo7yoos6353qzw 4830800 4830797 2025-07-11T06:13:53Z Mehman 75871 [[Special:Contributions/95.104.11.103|95.104.11.103]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:Uchau|Uchau]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4608796 wikitext text/x-wiki '''არისტოკრატი''' — გვარიშვილობით ან სიმდიდრით პრივილეგირებული [[სოციალური კლასი]]ს წარმომადგენელი. არისტოკრატია წარმოიშვა [[პრეისტორიული საზოგადოება|პრეისტორიული საზოგადოების]] რღვევისა და სოციალური კლასების წარმოშობის შედეგად. ძველ საბერძნეთში არისტოკრატიის გაძლიერებას ხელი შეუწყო უხუცესთა შერჩევამ გვარის ერთი და იგივე ოჯახებიდან. წარჩინებულთა გვარებმა თანდათან მიითვისეს სახელმწიფო ხელისუფლება. [[პლატონი|პლატონა]] და [[არისტოტელე]]მ გამოიყენეს ტერმინი [[არისტოკრატია]] არისტოკრატების მიერ დამყარებული მმართველობის აღსანიშნავად და განასხვავეს ის [[დემოკრატია|დემოკრატიისაგან]]. [[მონათნმფლობელობა|მონათმფლობელური]] არისტოკრატიული [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] ნიმუშს წარმოადგენდა [[სპარტა]], [[რომის რესპუბლიკა]] და [[კართაგენი]]. სავაჭრო არისტოკრატია იყო გაბატონებული ფეოდალურ ქალაქ-რესპუბლიკა [[ვენეცია]]ში. ბურჟუაზიული რევოლუციების შემდეგ ფეოდალური არისტოკრატია შეერწყა მსხვილ კაპიტალისტთა წრეს და შეინარჩუნა პრივილეგიები. არისტოკრატიის მმართველობის უპირატესობას XVII-XVIII საუკუნეებში ასაბუთებდნენ სპინოზა, [[ტომას ჰობზი]], კანტი, მონტესკიე. ==ლიტერატურა== {{ქსე|1|570}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.faketitles.com Fake Titles] * [http://www.heraldica.org/topics/odegard/titlefaq.htm Heraldica: ევროპელი წარჩინებულები, სამეფო, და საიმპერატორო ტიტულები] [[კატეგორია:არისტოკრატია]] 3623olvos9879p2yz8cvtxo62qnz6vs 0 165339 4830944 4075220 2025-07-11T08:37:20Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830944 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ჩესკი-კრუმლოვი |მშობლიური სახელი = Český Krumlov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Cesky Krumlov 01.jpg |პანორამის სიგანე =250 |წარწერა = |დროშა = Flag of Český Krumlov.svg |გერბი = CZ Český Krumlov COA.svg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =48 |lat_min =48 |lat_sec =39 |lon_dir =E |lon_deg =14 |lon_min =18 |lon_sec =54 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 22.16 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 492 |მოსახლეობა = 14 056 |აღწერის წელი = 2007 |სიმჭიდროვე = 634 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 381 01 |საიტი = www.ckrumlov.info/docs/en/kaktualita.xml |კატეგორია ვიკისაწყობში = Český Krumlov }} '''ჩესკი-კრუმლოვი''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Český Krumlov) — პატარა ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], სამხრეთ ბოჰემიის რეგიონში. ცნობილია თავის დახვეწილი არქიტექტურითა და ხელოვნებით, რომელიც ძველ, ისტორიულ, ჩესკი-კრუმლოვის ციხესიმაგრის ქალაქს მიეკუთვნება. [[1992]] წლიდან, ქალაქის ძველი ნაწილი [[პრაღა|პრაღის]] ციხესიმაგრეების რაიონთან ერთად შესულია [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში. ქალაქისა და ციხესიმაგრის მშენებლობა [[XIII საუკუნე]]ში დაიწყო მდინარე [[ვლტავა|ვლტავის]] სანაპიროზე, იმ ადგილას, რომელიც [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] მნიშვნელოვან სავაჭრო გზებს უყრიდა თავს. [[1302]] წლისთვის, ქალაქიც და ციხესიმაგრეც დიდებულებს — როზენბერგის ოჯახს ეკუთვნოდა. [[1602]] წელს ის [[საღვთო რომის იმპერია|საღვთო რომის]] იმპერატორმა [[რუდოლფ II (სრი)|რუდოლფ II]]-მ იყიდა და თავის ვაჟს გადასცა. იმპერატორმა [[ფერდინანდ II (სრი)|ფერდინანდ II]]-მ კი ის ეგენბერგების ოჯახს გადასცა. [[1719]] წლიდან [[1945]] წლამდე ციხესიმაგრე შვარცენბერგების ოჯახს ეკუთვნოდა. ციხისა და ძველი ქალაქის არქიტექტურის უდიდესი ნაწილი XIV-XVII საუკუნეებს მიეკუთვნება. ქალაქის სტრუქტურა მთლიანად [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკურ]], [[რენესანსი|რენესანსულ]] ან [[ბაროკო|ბაროკოს]] სტილშია გადაწყვეტილი. == იხილეთ აგრეთვე== * [[მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია ევროპაში]] * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.ckrumlov.cz/uk/i_index.htm ოფიციალური საიტი] * [http://www.lyra.it/copper/thumbnails.php?album=323 Český Krumlov's Common Licensed Photos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722041731/http://www.lyra.it/copper/thumbnails.php?album=323 |date=2011-07-22 }} * [http://www.ckrumlov.cz/cz1250/mesto/histor/i_himeck.htm ქალაქის ისტორია] {{cs icon}} * [http://www.zamek-ceskykrumlov.eu/en/ Official pages of the State Castle Český Krumlov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306145718/http://zamek-ceskykrumlov.eu/en |date=2016-03-06 }} * [http://www.castle.ckrumlov.cz/docs/en/zamek_oinf_sthrza.xml State Castle Český Krumlov] * [http://www.ckrumlov.cz/uk/region/histor/t_pasije.htm Museum on the local passion play and other items] * [http://www.festivalkrumlov.cz/en International Music Festival Český Krumlov] * [http://www.shuttleceskykrumlov.com/ Shuttle bus transportation] * [http://www.virtualczech.cz/kraj-jihocesky/376-cesky-krumlov-01-zamek virtual show] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|617}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] hoodc3euoqh49p4epg54bphxl0u0l6k 4830945 4830944 2025-07-11T08:37:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:სამხრეთ ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830945 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ჩესკი-კრუმლოვი |მშობლიური სახელი = Český Krumlov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Cesky Krumlov 01.jpg |პანორამის სიგანე =250 |წარწერა = |დროშა = Flag of Český Krumlov.svg |გერბი = CZ Český Krumlov COA.svg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =48 |lat_min =48 |lat_sec =39 |lon_dir =E |lon_deg =14 |lon_min =18 |lon_sec =54 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 22.16 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 492 |მოსახლეობა = 14 056 |აღწერის წელი = 2007 |სიმჭიდროვე = 634 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 381 01 |საიტი = www.ckrumlov.info/docs/en/kaktualita.xml |კატეგორია ვიკისაწყობში = Český Krumlov }} '''ჩესკი-კრუმლოვი''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Český Krumlov) — პატარა ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], სამხრეთ ბოჰემიის რეგიონში. ცნობილია თავის დახვეწილი არქიტექტურითა და ხელოვნებით, რომელიც ძველ, ისტორიულ, ჩესკი-კრუმლოვის ციხესიმაგრის ქალაქს მიეკუთვნება. [[1992]] წლიდან, ქალაქის ძველი ნაწილი [[პრაღა|პრაღის]] ციხესიმაგრეების რაიონთან ერთად შესულია [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში. ქალაქისა და ციხესიმაგრის მშენებლობა [[XIII საუკუნე]]ში დაიწყო მდინარე [[ვლტავა|ვლტავის]] სანაპიროზე, იმ ადგილას, რომელიც [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] მნიშვნელოვან სავაჭრო გზებს უყრიდა თავს. [[1302]] წლისთვის, ქალაქიც და ციხესიმაგრეც დიდებულებს — როზენბერგის ოჯახს ეკუთვნოდა. [[1602]] წელს ის [[საღვთო რომის იმპერია|საღვთო რომის]] იმპერატორმა [[რუდოლფ II (სრი)|რუდოლფ II]]-მ იყიდა და თავის ვაჟს გადასცა. იმპერატორმა [[ფერდინანდ II (სრი)|ფერდინანდ II]]-მ კი ის ეგენბერგების ოჯახს გადასცა. [[1719]] წლიდან [[1945]] წლამდე ციხესიმაგრე შვარცენბერგების ოჯახს ეკუთვნოდა. ციხისა და ძველი ქალაქის არქიტექტურის უდიდესი ნაწილი XIV-XVII საუკუნეებს მიეკუთვნება. ქალაქის სტრუქტურა მთლიანად [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკურ]], [[რენესანსი|რენესანსულ]] ან [[ბაროკო|ბაროკოს]] სტილშია გადაწყვეტილი. == იხილეთ აგრეთვე== * [[მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია ევროპაში]] * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.ckrumlov.cz/uk/i_index.htm ოფიციალური საიტი] * [http://www.lyra.it/copper/thumbnails.php?album=323 Český Krumlov's Common Licensed Photos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722041731/http://www.lyra.it/copper/thumbnails.php?album=323 |date=2011-07-22 }} * [http://www.ckrumlov.cz/cz1250/mesto/histor/i_himeck.htm ქალაქის ისტორია] {{cs icon}} * [http://www.zamek-ceskykrumlov.eu/en/ Official pages of the State Castle Český Krumlov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306145718/http://zamek-ceskykrumlov.eu/en |date=2016-03-06 }} * [http://www.castle.ckrumlov.cz/docs/en/zamek_oinf_sthrza.xml State Castle Český Krumlov] * [http://www.ckrumlov.cz/uk/region/histor/t_pasije.htm Museum on the local passion play and other items] * [http://www.festivalkrumlov.cz/en International Music Festival Český Krumlov] * [http://www.shuttleceskykrumlov.com/ Shuttle bus transportation] * [http://www.virtualczech.cz/kraj-jihocesky/376-cesky-krumlov-01-zamek virtual show] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|617}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:სამხრეთ ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] osjhunwnnqhkhxuef5hwdcabjwaxidx 0 165478 4830933 4425438 2025-07-11T08:33:42Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830933 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ტელჩი |მშობლიური სახელი = Telč |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Telc109.jpg |პანორამის სიგანე =250 |წარწერა = ქალაქის ცენტრალური მოედანი XVI საუკუნის სახლებით |დროშა = Flag of Telc.svg |გერბი = Telc CoA.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =11 |lat_sec =04 |lon_dir =E |lon_deg =15 |lon_min =28 |lon_sec =11 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1315 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 24.86 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 514 |მოსახლეობა = 5 812 |აღწერის წელი = 2006 |სიმჭიდროვე = 234 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 588 56 |საიტი = http://www.telc-etc.cz/telc/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Telč }} '''ტელჩი''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Telč, {{lang-de|Teltsch}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, სამხრეთ [[მორავია|მორავიაში]]. დაარსდა [[XIII საუკუნე]]ში, როგორც საწყლოსნო ციხესიმაგრე, რომელიც მდებარეობდა [[ბოჰემია|ბოჰემიის]], მორავიისა და [[ავსტრია|ავსტრიის]] გადატვირთულ სავაჭრო გზაჯვარედინზე. გარდა [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] მონუმენტურის [[რენესანსი|რენესანსული]] სასახლისა და მასთან არსებული ინგლისური სტილის პარკისა, ტელჩის უმნიშვნელოვანესი ღირსშესანიშნაობაა ქალაქის მოედანი - გრძელი ურბანული მოედნის უნიკალური კომპლექსი საუკეთესოდ დაცული რენესანსული და ბაროკოს სახლებით, რომლებიც გამოირჩევიან მაღალი ფროტონებითა და პასაჟებით. [[1992]] წელს, ყოველივე ეს [[იუნესკო]]მ [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში შეიტანა. ქალაქის [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ციხესიმაგრე [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] მეორე ნახევარში აშენდა. [[XV საუკუნე|XV საუკუნის]] ბოლოს, ციხე გაძლიერდა, დაემატა ახალი ჭიშკარი და კოშკი. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] შუა წლებში, ციხესიმაგრე რენესანსის სტილში გადაკეთდა. ==გალერეა== <gallery> File:Teltsch.jpg File:Telc.jpg File:Telč.jpg File:Balóny nad Telčí.jpg </gallery> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.telc-etc.cz/telc/ Municipal website (in Czech, German, English and French)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090204150323/http://telc-etc.cz/telc/ |date=2009-02-04 }} * [http://www.discoverczech.com/telc/index.php4 Telc - sights, basic facts, hotels, culture] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|621}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] c5a95pasomgxut8vz3v48e63fmuzk6s 4830934 4830933 2025-07-11T08:34:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ვისოჩინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830934 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ტელჩი |მშობლიური სახელი = Telč |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Telc109.jpg |პანორამის სიგანე =250 |წარწერა = ქალაქის ცენტრალური მოედანი XVI საუკუნის სახლებით |დროშა = Flag of Telc.svg |გერბი = Telc CoA.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =11 |lat_sec =04 |lon_dir =E |lon_deg =15 |lon_min =28 |lon_sec =11 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1315 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 24.86 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 514 |მოსახლეობა = 5 812 |აღწერის წელი = 2006 |სიმჭიდროვე = 234 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 588 56 |საიტი = http://www.telc-etc.cz/telc/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Telč }} '''ტელჩი''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Telč, {{lang-de|Teltsch}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, სამხრეთ [[მორავია|მორავიაში]]. დაარსდა [[XIII საუკუნე]]ში, როგორც საწყლოსნო ციხესიმაგრე, რომელიც მდებარეობდა [[ბოჰემია|ბოჰემიის]], მორავიისა და [[ავსტრია|ავსტრიის]] გადატვირთულ სავაჭრო გზაჯვარედინზე. გარდა [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] მონუმენტურის [[რენესანსი|რენესანსული]] სასახლისა და მასთან არსებული ინგლისური სტილის პარკისა, ტელჩის უმნიშვნელოვანესი ღირსშესანიშნაობაა ქალაქის მოედანი - გრძელი ურბანული მოედნის უნიკალური კომპლექსი საუკეთესოდ დაცული რენესანსული და ბაროკოს სახლებით, რომლებიც გამოირჩევიან მაღალი ფროტონებითა და პასაჟებით. [[1992]] წელს, ყოველივე ეს [[იუნესკო]]მ [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში შეიტანა. ქალაქის [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ციხესიმაგრე [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] მეორე ნახევარში აშენდა. [[XV საუკუნე|XV საუკუნის]] ბოლოს, ციხე გაძლიერდა, დაემატა ახალი ჭიშკარი და კოშკი. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] შუა წლებში, ციხესიმაგრე რენესანსის სტილში გადაკეთდა. ==გალერეა== <gallery> File:Teltsch.jpg File:Telc.jpg File:Telč.jpg File:Balóny nad Telčí.jpg </gallery> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.telc-etc.cz/telc/ Municipal website (in Czech, German, English and French)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090204150323/http://telc-etc.cz/telc/ |date=2009-02-04 }} * [http://www.discoverczech.com/telc/index.php4 Telc - sights, basic facts, hotels, culture] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|621}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:ვისოჩინის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] dopwn7cl9ydmhuhlvecdncr09osmhby 0 165479 4830882 4429281 2025-07-11T08:03:53Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830882 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = კუტნა-ჰორა |მშობლიური სახელი = Kutná Hora |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kutná Hora - pohled od Svaté Barbory.jpg |პანორამის სიგანე =250 |წარწერა = |დროშა = Kutna Hora CZ flag.gif |გერბი =COA_Kutna_Hora.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =57 |lat_sec =00 |lon_dir =E |lon_deg =15 |lon_min =16 |lon_sec =00 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 33.05 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 254 |მოსახლეობა = 21,142 |აღწერის წელი = 2005 |სიმჭიდროვე = 640 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 284 01 |საიტი = www.kutnahora.info/?l=en |კატეგორია ვიკისაწყობში = Kutná Hora }} '''კუტნა-ჰორა''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Kutná Hora; {{lang-de|Kuttenberg}}) — [[ჩეხეთის ქალაქების სია|ქალაქი]] [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, ცენტრალური [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] რეგიონში. ქალაქის ისტორია [[1142]] წლიდან იწყება, როდესაც აქ ცისტერიანელთა მონასტრის დასახლებები გამოჩნდა. [[1260]] წელს, მიმდებარე მთიან რეგიონში, რომელიც მონასტრის საკუთრებას წარმოადგენდა, დაიწყო [[ვერცხლი]]ს მოპოვებითი სამუშაოები. არეალს კუტენბერგს უწოდებდნენ. [[XIII საუკუნე]]ში, მაღაროების წყალობით მონასტერი დიდად დაწინაურდა, რაც ეკონომიკური ბუმის პროცესში ვერცხლის უდიდესი მნიშვნელობით იყო გამოწვეული. აღმოჩენილი ყველაზე ადრეული ვერცხლის ნაკვალევები [[X საუკუნე|X საუკუნით]] თარიღდება, როდესაც ბოჰემია უკვე ჩართული იყო დიდი მანძილის სავაჭრო გზებში. ქალაქის თანამედროვე ნაწილში აღმოაჩინეს [[982]]-[[995]] წლების ვერცხლის დინარები. [[XIII საუკუნე|XIII]] - [[XVI საუკუნე]]ებში, კუტნა-ჰორა [[პრაღა|პრაღას]] ეკონომიკის, კულტურისა და პოლიტიკის სფეროებში ეჯიბრებოდა. [[1995]] წლიდან, ქალაქის ცენტრალური ნაწილი შესულია [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.kh.cz?l=en მუნიციპალური საიტი] * [http://www.kutnahora.info?l=en რეგიონული საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050317045146/http://www.kutnahora.info/?l=en |date=2005-03-17 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|732}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] tiko49x0gwub475ghu3u25nl3xswnyq 4830883 4830882 2025-07-11T08:04:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830883 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = კუტნა-ჰორა |მშობლიური სახელი = Kutná Hora |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kutná Hora - pohled od Svaté Barbory.jpg |პანორამის სიგანე =250 |წარწერა = |დროშა = Kutna Hora CZ flag.gif |გერბი =COA_Kutna_Hora.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =57 |lat_sec =00 |lon_dir =E |lon_deg =15 |lon_min =16 |lon_sec =00 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 33.05 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 254 |მოსახლეობა = 21,142 |აღწერის წელი = 2005 |სიმჭიდროვე = 640 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 284 01 |საიტი = www.kutnahora.info/?l=en |კატეგორია ვიკისაწყობში = Kutná Hora }} '''კუტნა-ჰორა''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Kutná Hora; {{lang-de|Kuttenberg}}) — [[ჩეხეთის ქალაქების სია|ქალაქი]] [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, ცენტრალური [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] რეგიონში. ქალაქის ისტორია [[1142]] წლიდან იწყება, როდესაც აქ ცისტერიანელთა მონასტრის დასახლებები გამოჩნდა. [[1260]] წელს, მიმდებარე მთიან რეგიონში, რომელიც მონასტრის საკუთრებას წარმოადგენდა, დაიწყო [[ვერცხლი]]ს მოპოვებითი სამუშაოები. არეალს კუტენბერგს უწოდებდნენ. [[XIII საუკუნე]]ში, მაღაროების წყალობით მონასტერი დიდად დაწინაურდა, რაც ეკონომიკური ბუმის პროცესში ვერცხლის უდიდესი მნიშვნელობით იყო გამოწვეული. აღმოჩენილი ყველაზე ადრეული ვერცხლის ნაკვალევები [[X საუკუნე|X საუკუნით]] თარიღდება, როდესაც ბოჰემია უკვე ჩართული იყო დიდი მანძილის სავაჭრო გზებში. ქალაქის თანამედროვე ნაწილში აღმოაჩინეს [[982]]-[[995]] წლების ვერცხლის დინარები. [[XIII საუკუნე|XIII]] - [[XVI საუკუნე]]ებში, კუტნა-ჰორა [[პრაღა|პრაღას]] ეკონომიკის, კულტურისა და პოლიტიკის სფეროებში ეჯიბრებოდა. [[1995]] წლიდან, ქალაქის ცენტრალური ნაწილი შესულია [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.kh.cz?l=en მუნიციპალური საიტი] * [http://www.kutnahora.info?l=en რეგიონული საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050317045146/http://www.kutnahora.info/?l=en |date=2005-03-17 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|732}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] 4ategi31t8aok3kigsvgee9v7tmtf0u 0 165491 4830889 4429431 2025-07-11T08:08:47Z Jaba1977 3604 4830889 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ლიტომიშლი |მშობლიური სახელი = Litomyšl |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Litomyšl, Marktplatz.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = ქალაქის ცენტრალური მოედანი |დროშა = Litomyšl flag CZ.svg |გერბი = Coa Czech Town Litomyšl.svg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =52 |lat_sec =12 |lon_dir =E |lon_deg =16 |lon_min =18 |lon_sec =46 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 981 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 33.45 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 330 |მოსახლეობა = 10 077 |აღწერის წელი = 2015 |სიმჭიდროვე = 301 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 030 92 - 570 01 |საიტი = www.litomysl.cz/php/index/index.php |კატეგორია ვიკისაწყობში = Litomyšl }} '''ლიტომიშლი''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Litomyšl; {{lang-de|Leitomischl}}) — ქალაქი და მუნიციპალიტეტი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე]]ში. ქალაქის ცენტრში მდებარე ციხედარბაზი შესულია [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში. აღმოსავლეთ ბოჰემიური ქალაქი ლიტომიშლი პირველად [[XIII საუკუნე]]ში გამოჩნდა, ძველი, გამაგრებული დასახლების ადგილას, რომელიც [[ბოჰემია|ბოჰემიისა]] და [[მორავია|მორავიის]] დამაკავშირებელ მნიშვნელოვან სავაჭრო გზაზე მდებარეობდა. ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა [[1568]]–[[1581]] წლებში აშენებული მონუმენტური, [[რენესანსი|რენესანსული]] ციხესიმაგრეა. ციხესიმაგრის ნაგეობებეი რაიმე განსაკუთრებული არქიტექტურული მასახიათებლებით არ გამოირჩევიან, მაგრამ ისტორიულად მიიჩნევა, რომ აქ დაიბადა ჩეხი კომპოზიტორი [[ბედრჟიხ სმეტანა]]. ციხესთან მდებარე წაგრძელებული მოედანი ერთ-ერთი უდიდესია მთელს ჩეხეთში. აქ განლაგებულია ქალაქის ცენტრალური დარბაზი და [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკურ]]-რენესანსული სახლების სერია. წარსულში ლიტომიშლი მნიშვნელოვანი რელიგიური ცენტრი იყო, [[1344]] წელს აქ ბოჰემიაში მეორე საეპისკოპოსო დაარსდა, რომელმაც არსებობა [[ჰუსიტური ომები]]ს დროს შეწყვიტა. [[XIX საუკუნე]]ში უდიდეს როლს თამაშობდა ქალაქის გრამატიკული სკოლა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.litomysl.cz/ ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110219110402/http://www.litomysl.cz/ |date=2011-02-19 }} {{cs icon}} * [http://www.litomysl.cz/php/index/index.php?co=main&lang=en English version of municipal website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071213015110/http://www.litomysl.cz/php/index/index.php?co=main&lang=en |date=2007-12-13 }} * [http://www.discoverczech.com/litomysl/index.php4 Basic facts, sights, history] {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|901}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] d1lfks834wu0el4em89iqjkhfctdbzw 4830890 4830889 2025-07-11T08:09:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830890 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ლიტომიშლი |მშობლიური სახელი = Litomyšl |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Litomyšl, Marktplatz.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = ქალაქის ცენტრალური მოედანი |დროშა = Litomyšl flag CZ.svg |გერბი = Coa Czech Town Litomyšl.svg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =52 |lat_sec =12 |lon_dir =E |lon_deg =16 |lon_min =18 |lon_sec =46 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 981 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 33.45 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 330 |მოსახლეობა = 10 077 |აღწერის წელი = 2015 |სიმჭიდროვე = 301 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 030 92 - 570 01 |საიტი = www.litomysl.cz/php/index/index.php |კატეგორია ვიკისაწყობში = Litomyšl }} '''ლიტომიშლი''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Litomyšl; {{lang-de|Leitomischl}}) — ქალაქი და მუნიციპალიტეტი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე]]ში. ქალაქის ცენტრში მდებარე ციხედარბაზი შესულია [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში. აღმოსავლეთ ბოჰემიური ქალაქი ლიტომიშლი პირველად [[XIII საუკუნე]]ში გამოჩნდა, ძველი, გამაგრებული დასახლების ადგილას, რომელიც [[ბოჰემია|ბოჰემიისა]] და [[მორავია|მორავიის]] დამაკავშირებელ მნიშვნელოვან სავაჭრო გზაზე მდებარეობდა. ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა [[1568]]–[[1581]] წლებში აშენებული მონუმენტური, [[რენესანსი|რენესანსული]] ციხესიმაგრეა. ციხესიმაგრის ნაგეობებეი რაიმე განსაკუთრებული არქიტექტურული მასახიათებლებით არ გამოირჩევიან, მაგრამ ისტორიულად მიიჩნევა, რომ აქ დაიბადა ჩეხი კომპოზიტორი [[ბედრჟიხ სმეტანა]]. ციხესთან მდებარე წაგრძელებული მოედანი ერთ-ერთი უდიდესია მთელს ჩეხეთში. აქ განლაგებულია ქალაქის ცენტრალური დარბაზი და [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკურ]]-რენესანსული სახლების სერია. წარსულში ლიტომიშლი მნიშვნელოვანი რელიგიური ცენტრი იყო, [[1344]] წელს აქ ბოჰემიაში მეორე საეპისკოპოსო დაარსდა, რომელმაც არსებობა [[ჰუსიტური ომები]]ს დროს შეწყვიტა. [[XIX საუკუნე]]ში უდიდეს როლს თამაშობდა ქალაქის გრამატიკული სკოლა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.litomysl.cz/ ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110219110402/http://www.litomysl.cz/ |date=2011-02-19 }} {{cs icon}} * [http://www.litomysl.cz/php/index/index.php?co=main&lang=en English version of municipal website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071213015110/http://www.litomysl.cz/php/index/index.php?co=main&lang=en |date=2007-12-13 }} * [http://www.discoverczech.com/litomysl/index.php4 Basic facts, sights, history] {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|901}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] pmusnz14nzefhzx3nbhe9j9d9dzy9gi 4830891 4830890 2025-07-11T08:09:14Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830891 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ლიტომიშლი |მშობლიური სახელი = Litomyšl |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Litomyšl, Marktplatz.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = ქალაქის ცენტრალური მოედანი |დროშა = Litomyšl flag CZ.svg |გერბი = Coa Czech Town Litomyšl.svg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =49 |lat_min =52 |lat_sec =12 |lon_dir =E |lon_deg =16 |lon_min =18 |lon_sec =46 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მაიორი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 981 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 33.45 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 330 |მოსახლეობა = 10 077 |აღწერის წელი = 2015 |სიმჭიდროვე = 301 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = 2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 030 92 - 570 01 |საიტი = www.litomysl.cz/php/index/index.php |კატეგორია ვიკისაწყობში = Litomyšl }} '''ლიტომიშლი''' ([[ჩეხური ენა|ჩეხ]]. Litomyšl; {{lang-de|Leitomischl}}) — ქალაქი და მუნიციპალიტეტი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე]]ში. ქალაქის ცენტრში მდებარე ციხედარბაზი შესულია [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაში. აღმოსავლეთ ბოჰემიური ქალაქი ლიტომიშლი პირველად [[XIII საუკუნე]]ში გამოჩნდა, ძველი, გამაგრებული დასახლების ადგილას, რომელიც [[ბოჰემია|ბოჰემიისა]] და [[მორავია|მორავიის]] დამაკავშირებელ მნიშვნელოვან სავაჭრო გზაზე მდებარეობდა. ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა [[1568]]–[[1581]] წლებში აშენებული მონუმენტური, [[რენესანსი|რენესანსული]] ციხესიმაგრეა. ციხესიმაგრის ნაგეობებეი რაიმე განსაკუთრებული არქიტექტურული მასახიათებლებით არ გამოირჩევიან, მაგრამ ისტორიულად მიიჩნევა, რომ აქ დაიბადა ჩეხი კომპოზიტორი [[ბედრჟიხ სმეტანა]]. ციხესთან მდებარე წაგრძელებული მოედანი ერთ-ერთი უდიდესია მთელს ჩეხეთში. აქ განლაგებულია ქალაქის ცენტრალური დარბაზი და [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკურ]]-რენესანსული სახლების სერია. წარსულში ლიტომიშლი მნიშვნელოვანი რელიგიური ცენტრი იყო, [[1344]] წელს აქ ბოჰემიაში მეორე საეპისკოპოსო დაარსდა, რომელმაც არსებობა [[ჰუსიტური ომები]]ს დროს შეწყვიტა. [[XIX საუკუნე]]ში უდიდეს როლს თამაშობდა ქალაქის გრამატიკული სკოლა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.litomysl.cz/ ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110219110402/http://www.litomysl.cz/ |date=2011-02-19 }} {{cs icon}} * [http://www.litomysl.cz/php/index/index.php?co=main&lang=en English version of municipal website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071213015110/http://www.litomysl.cz/php/index/index.php?co=main&lang=en |date=2007-12-13 }} * [http://www.discoverczech.com/litomysl/index.php4 Basic facts, sights, history] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობა|901}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] 3xhzcyn28g32eashmqhlhk2eoajvfg8 4 171747 4830505 4804193 2025-07-10T18:11:26Z David Osipov 152507 4830505 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == მომხმარებელი:Nariman.58 == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, {{ping|Otogi}} გთხოვთ, [[მომხმარებელი:Nariman.58]]-ს აუხსნათ აზერბაიჯანული გვარ-სახელები ნუ შემოაქვს რუსული კალკით. გადახედეთ მის [[მომხმარებლის განხილვა:Nariman.58|განხილვის გვერდს]]. მე რამდენჯერმე გავასწორე და აგრეთვე მივმართე თხოვნით, რომ გაეცნოს [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში#აზერბაიჯანული]], მაგრამ დღესაც შემოიტანა Ağaxan Əli oğlu Salmanlı აგახან ალი ოღლი სალმანოვი, რომელიც უნდა იყოს „აღახან ალი ოღლუ სალმანლი“. გთხოვთ, ადმინისტრატორებს დახმარებას, რომ აუხსნათ ნუ ამკვიდრებს რუსულ კალკს ქართულ სალიტერატურო ენაში.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 15:29, 11 იანვარი 2022 (UTC) == გიორგი ფხაკაძე == გადავხედე ჩემი გვერდის “რედაქტირების” კომენტარებს და სამწუხაროდ კომენარები არის ტენდეციული, არა პროფესიონალური. ასევე არ ვეთანხმები იმ ნაწილს რომ მე არ შემიძლია ჩემი გვერდის კორექტირება. ვთვლი რომ ჩემს გარდა არავინ არ იცის უკეთ ჩემი ბიოგრაფიის შესახებ. მე ვეთანხმები რომ ლინკები უნდა გადამოწმდეს და შესაძლებელი მითი გასწორება. შეკითხვა მაქვს რის საფუძვრლზე ჩემი გვერდი იქნა წაშლილი და როგორ ხდრბა ამ საკითხის ნორმალური განხილვა{{ხელმოუწერელი|2a01:cb09:b05d:51e5:b80a:636:e837:9bda}} :პირველ ყოვლისა, გზავნილებს უნდა მოაწეროთ ხელი. ამას გარდა, მანამ სანამ, განათავსებთ სტატიას ვიკიპედიაში, გაეცანით მის პოლიტიკას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:11, 20 თებერვალი 2022 (UTC) == ბიოგრაფიის წაშლა == გამარჯობა, გუშინ დაახლოებით ღამის სამი საათი იქნებოდა დავასრულე თენგიზ გელოვანის ბიოგრაფიის წერა. აქვე მოგახსენებთ, რომ ინფორმაცია იყო მეტად გაშლილი, გამართული, ობიექტური და სრულიად შეესაბამებოდა სიმართლეს. თენგიზ გელოვანი გახლდათ თიანეთის კოლორიტი, მომღერალი, გამოჩენილი და თავის ცხოვრებაშივე დამსახურებებით მოღვაწე პიროვნება, რომლის სახელიც დღესაც უკვდავია არა მარტო თიანეთის მხარეში. დღეს შუადღეს დაახლოებით 14:00-15:00 - მდე წაიშალა ჩემს მიერ დადებული ბიოგრაფია. ვერ მივიღე ზუსტი პასუხი რატომ. ვერც ვწერ თვითონ იმ პიროვნებას ვინც წამიშალა ინფორმაცია. რატომ უნდა მოხდეს ჩემს მიერ დადებული ინფორმაციის, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე წაშლა, ისე რომ არც კი ვიცოდე მიზეზი, როდესაც თვითონ ინფორმაცია არის დადასტურებული, არაა გადაჭარბებული, არის ობიექტური და არ არის ჭორის დონეზე არსებული?! აქ ხომ არაფერს არ ვიგონებ?! ეს ყველაფერი ამ ადამიანის სულის უკვდავსაყოფად გავაკეთე, რადგან მისმა შვილებმა, შვილიშვილებმა, ნათესავებმა, ახლობლებმა და ყველამ ვინც კი იცნობდა იამაყონ და უფრო ფართო ასპარეზზე გავიტანო მისი სახელი. ვაპირებ, რომ ინფორმაცია ხელახლა დავდო, დიდი იმედი მაქვს და ვიმედოვნებ, რომ ახლა მაინც არ წაშლით და ამიხსნით რა მოხდა ან რატომ მოხდა ასე?! [[მომხმარებელი:ნიკა გელოვანი|ნიკა გელოვანი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნიკა გელოვანი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნიკა გელოვანი|წვლილი]]) 15:04, 28 ივნისი 2022 (UTC) :[[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ვიკიპედიის წესებიდან გამომდინარე]] აღნიშნული პიროვნების ბიოგრაფიას ენციკლოპედიური მნიშვნელობა არ გააჩნია. აქედან გამომდინარე ასეთი სტატიები იშლება. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:10, 28 ივნისი 2022 (UTC) == წასაშლელი სტატია == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, გამარჯობა, როგორც მოხსენიებულია თარგზე და განხილვაში, ჩემ მიერ შექმნილი სტატია წასაშლელია. ის აგრძელებს იყოს განთავსებული თანხმობის გარეშე. გმადლობ დახმარებისთვის https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 13:53, 16 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ ვხედავ წაშლის ვერანაირ მიზეზს. სტატია აკმაყოფილებს ვიკიპედიის კრიტერიუმებს. მას შემდეგ, რაც სტატიას შექმნით, ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკის შესაბამისად, ის უკვე აღარ არის თქვენი საკუთრება. როდესაც მასში წვლილი სხვასაც უფიქსირდება, წაშლის მოთხოვნის უფლება აღარ გაქვთ. ვფიქრობ, ეს საკითხი ამოწურულია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:06, 16 აპრილი 2023 (UTC) == ArsenalAtletico2017 და მისი სხვა ანგარიშები == გაცნობებთ, რომ 2022 წლიდან ინგლისური ვიკიპედიის ჩეკიუზერმა [[მომხმარებელი:ArsenalAtletico2017|ამ მომხმარებლის]] ათეულობით [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/ArsenalAtletico2017/Archive|სხვა ანგარიში აღმოაჩინა]], ბოლო 3 იანვარს. აქედან გამომდინარე, ვიკიპედიის წესების დარღვევის გამო (ეს ეხება არამარტო ინგლისურ ვიკიპედიას) და ქართული ვიკიპედიის პოტენციური საფრთხისგან დაცვის მიზნით, მას და მის სხვა ანგარიშებს სამუდამოდ ვბლოკავ. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:04, 23 იანვარი 2024 (UTC) == წამიშალეს ინფორმაცია უსამართლოდ == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90 ეს გვერდი წამიშალეს ყველა ლინკი და ამბავი გადამოწმებადია გხოვთ აღმიდგინოთ [[მომხმარებელი:Taso2024|Taso2024]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Taso2024|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Taso2024|წვლილი]]) 15:36, 29 მაისი 2025 (UTC) == სტატია [[ორხევი (თბილისი)|"ორხევის"]] შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman-ის]] მიერ == მოგესალმებით, პატივცემულო საზოგადოებავ და ადმინისტრატორებო. მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო სტატია [[ორხევი (თბილისი)]]-სთან დაკავშირებულ სიტუაციას. მე ვარ ამ სტატიის ვრცელი ვერსიის ავტორი, რომელიც წარმოადგენს რუსული ვიკიპედიიდან ჩემივე დაწერილი სტატიის თარგმანს. სტატია ეფუძნება მრავალრიცხოვან ისტორიულ და თანამედროვე წყაროს. ადმინისტრატორმა [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]-მა წაშალა სტატიის შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილი (62,811 ბაიტი) კომენტარით "არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება". რედაქტირების diff: https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ორხევი_(თბილისი)&diff=prev&oldid=4830489 შედეგად, იქმნება აბსურდული სიტუაცია, როდესაც რუსულ ვიკიპედიაში ქართული დასახლების შესახებ უფრო დეტალური და სრულყოფილი სტატია არსებობს, ვიდრე ქართულში. მე ვიცნობ ვიკიპედიის წესებს, მათ შორის პოლიტიკას "რა არ არის ვიკიპედია" (WP:NOT). ამ წესის მიხედვით, ვიკიპედია არ არის "ქაღალდის ენციკლოპედია" და მას შეუძლია გაცილებით მეტი ინფორმაციის დატევა. წაშლილი ნაწილი არ წარმოადგენდა ორიგინალურ კვლევას (WP:OR), არც რეკლამას და არც უმნიშვნელო ფაქტების უწესრიგო კრებულს. ეს იყო წყაროებით გამყარებული ინფორმაცია დასახლების ისტორიაზე, ინფრასტრუქტურასა და მის თანამედროვე როლზე. განსაკუთრებით მიუღებლად მიმაჩნია სექციის "სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში" სრული წაშლა. ეს ინფორმაცია ეფუძნება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ, საჯარო პრეს-რელიზებს და აღწერს დასახლების უმნიშვნელოვანეს თანამედროვე ფუნქციას. ეს არ არის "ჭორი" ან "პირადი მოსაზრება", არამედ ფაქტი, რომელიც პირდაპირ ეხება სტატიის თემას და გამყარებულია უტყუარი წყაროებით. მესმის, რომ შესაძლოა სტატიის სტილი საჭიროებდა გაუმჯობესებას, მაგრამ ინფორმაციის მასობრივი წაშლა, კონკრეტული პრობლემური ადგილების მითითების გარეშე, არაკონსტრუქციული მიდგომაა. გთხოვთ, საზოგადოებამ და სხვა ადმინისტრატორებმა — [[მომხმარებელი:David1010|David1010]], [[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]], [[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]], [[მომხმარებელი:DerFuchs|DerFuchs]] — შეაფასოთ ამ რედაქტირების მართებულობა. მზად ვარ ვითანამშრომლო სტატიის გასაუმჯობესებლად, მაგრამ მიმაჩნია, რომ წაშლილი ინფორმაციის დიდი ნაწილი უნდა დაბრუნდეს, რათა ქართულ ვიკიპედიაში არსებობდეს სრულყოფილი და ღირებული სტატია ამ დასახლების შესახებ. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 18:11, 10 ივლისი 2025 (UTC) 3bxl0fmp2ze3b9o7he6rhea3zbbmcy3 4830520 4830505 2025-07-10T18:56:04Z David Osipov 152507 /* სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ */ 4830520 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == მომხმარებელი:Nariman.58 == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, {{ping|Otogi}} გთხოვთ, [[მომხმარებელი:Nariman.58]]-ს აუხსნათ აზერბაიჯანული გვარ-სახელები ნუ შემოაქვს რუსული კალკით. გადახედეთ მის [[მომხმარებლის განხილვა:Nariman.58|განხილვის გვერდს]]. მე რამდენჯერმე გავასწორე და აგრეთვე მივმართე თხოვნით, რომ გაეცნოს [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში#აზერბაიჯანული]], მაგრამ დღესაც შემოიტანა Ağaxan Əli oğlu Salmanlı აგახან ალი ოღლი სალმანოვი, რომელიც უნდა იყოს „აღახან ალი ოღლუ სალმანლი“. გთხოვთ, ადმინისტრატორებს დახმარებას, რომ აუხსნათ ნუ ამკვიდრებს რუსულ კალკს ქართულ სალიტერატურო ენაში.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 15:29, 11 იანვარი 2022 (UTC) == გიორგი ფხაკაძე == გადავხედე ჩემი გვერდის “რედაქტირების” კომენტარებს და სამწუხაროდ კომენარები არის ტენდეციული, არა პროფესიონალური. ასევე არ ვეთანხმები იმ ნაწილს რომ მე არ შემიძლია ჩემი გვერდის კორექტირება. ვთვლი რომ ჩემს გარდა არავინ არ იცის უკეთ ჩემი ბიოგრაფიის შესახებ. მე ვეთანხმები რომ ლინკები უნდა გადამოწმდეს და შესაძლებელი მითი გასწორება. შეკითხვა მაქვს რის საფუძვრლზე ჩემი გვერდი იქნა წაშლილი და როგორ ხდრბა ამ საკითხის ნორმალური განხილვა{{ხელმოუწერელი|2a01:cb09:b05d:51e5:b80a:636:e837:9bda}} :პირველ ყოვლისა, გზავნილებს უნდა მოაწეროთ ხელი. ამას გარდა, მანამ სანამ, განათავსებთ სტატიას ვიკიპედიაში, გაეცანით მის პოლიტიკას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:11, 20 თებერვალი 2022 (UTC) == ბიოგრაფიის წაშლა == გამარჯობა, გუშინ დაახლოებით ღამის სამი საათი იქნებოდა დავასრულე თენგიზ გელოვანის ბიოგრაფიის წერა. აქვე მოგახსენებთ, რომ ინფორმაცია იყო მეტად გაშლილი, გამართული, ობიექტური და სრულიად შეესაბამებოდა სიმართლეს. თენგიზ გელოვანი გახლდათ თიანეთის კოლორიტი, მომღერალი, გამოჩენილი და თავის ცხოვრებაშივე დამსახურებებით მოღვაწე პიროვნება, რომლის სახელიც დღესაც უკვდავია არა მარტო თიანეთის მხარეში. დღეს შუადღეს დაახლოებით 14:00-15:00 - მდე წაიშალა ჩემს მიერ დადებული ბიოგრაფია. ვერ მივიღე ზუსტი პასუხი რატომ. ვერც ვწერ თვითონ იმ პიროვნებას ვინც წამიშალა ინფორმაცია. რატომ უნდა მოხდეს ჩემს მიერ დადებული ინფორმაციის, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე წაშლა, ისე რომ არც კი ვიცოდე მიზეზი, როდესაც თვითონ ინფორმაცია არის დადასტურებული, არაა გადაჭარბებული, არის ობიექტური და არ არის ჭორის დონეზე არსებული?! აქ ხომ არაფერს არ ვიგონებ?! ეს ყველაფერი ამ ადამიანის სულის უკვდავსაყოფად გავაკეთე, რადგან მისმა შვილებმა, შვილიშვილებმა, ნათესავებმა, ახლობლებმა და ყველამ ვინც კი იცნობდა იამაყონ და უფრო ფართო ასპარეზზე გავიტანო მისი სახელი. ვაპირებ, რომ ინფორმაცია ხელახლა დავდო, დიდი იმედი მაქვს და ვიმედოვნებ, რომ ახლა მაინც არ წაშლით და ამიხსნით რა მოხდა ან რატომ მოხდა ასე?! [[მომხმარებელი:ნიკა გელოვანი|ნიკა გელოვანი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნიკა გელოვანი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნიკა გელოვანი|წვლილი]]) 15:04, 28 ივნისი 2022 (UTC) :[[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ვიკიპედიის წესებიდან გამომდინარე]] აღნიშნული პიროვნების ბიოგრაფიას ენციკლოპედიური მნიშვნელობა არ გააჩნია. აქედან გამომდინარე ასეთი სტატიები იშლება. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:10, 28 ივნისი 2022 (UTC) == წასაშლელი სტატია == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, გამარჯობა, როგორც მოხსენიებულია თარგზე და განხილვაში, ჩემ მიერ შექმნილი სტატია წასაშლელია. ის აგრძელებს იყოს განთავსებული თანხმობის გარეშე. გმადლობ დახმარებისთვის https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 13:53, 16 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ ვხედავ წაშლის ვერანაირ მიზეზს. სტატია აკმაყოფილებს ვიკიპედიის კრიტერიუმებს. მას შემდეგ, რაც სტატიას შექმნით, ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკის შესაბამისად, ის უკვე აღარ არის თქვენი საკუთრება. როდესაც მასში წვლილი სხვასაც უფიქსირდება, წაშლის მოთხოვნის უფლება აღარ გაქვთ. ვფიქრობ, ეს საკითხი ამოწურულია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:06, 16 აპრილი 2023 (UTC) == ArsenalAtletico2017 და მისი სხვა ანგარიშები == გაცნობებთ, რომ 2022 წლიდან ინგლისური ვიკიპედიის ჩეკიუზერმა [[მომხმარებელი:ArsenalAtletico2017|ამ მომხმარებლის]] ათეულობით [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/ArsenalAtletico2017/Archive|სხვა ანგარიში აღმოაჩინა]], ბოლო 3 იანვარს. აქედან გამომდინარე, ვიკიპედიის წესების დარღვევის გამო (ეს ეხება არამარტო ინგლისურ ვიკიპედიას) და ქართული ვიკიპედიის პოტენციური საფრთხისგან დაცვის მიზნით, მას და მის სხვა ანგარიშებს სამუდამოდ ვბლოკავ. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:04, 23 იანვარი 2024 (UTC) == წამიშალეს ინფორმაცია უსამართლოდ == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90 ეს გვერდი წამიშალეს ყველა ლინკი და ამბავი გადამოწმებადია გხოვთ აღმიდგინოთ [[მომხმარებელი:Taso2024|Taso2024]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Taso2024|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Taso2024|წვლილი]]) 15:36, 29 მაისი 2025 (UTC) == სტატია [[ორხევი (თბილისი)|"ორხევის"]] შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman-ის]] მიერ == სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ მოგესალმებით, პატივცემულო საზოგადოებავ და ადმინისტრატორებო. მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო სტატია [[ორხევი (თბილისი)]]-სთან დაკავშირებულ სიტუაციას. მე ვარ ამ სტატიის ვრცელი ვერსიის ავტორი, რომელიც წარმოადგენს რუსული ვიკიპედიიდან ჩემივე დაწერილი სტატიის თარგმანს. სტატია ეფუძნება 140-ზე მეტ ისტორიულ და თანამედროვე წყაროს, თითოეული მათგანი დეტალურად არის აღწერილი და დაარქივებული. ადმინისტრატორმა [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]-მა წაშალა სტატიის შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილი (62,811 ბაიტი) კომენტარით "არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება". რედაქტირების diff: [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ორხევი_(თბილისი)&diff=prev&oldid=4830489] შედეგად, იქმნება აბსურდული სიტუაცია, როდესაც რუსულ ვიკიპედიაში ქართული დასახლების შესახებ უფრო დეტალური და სრულყოფილი სტატია არსებობს, ვიდრე ქართულში. ჩემი სტატია რუსულ ნაწილში რეცენზირების ეტაპზეა და მიიღო მაღალი შეფასება მისი სიღრმისა და წყაროების სიმრავლის გამო. მე ვიცნობ ვიკიპედიის წესებს, მათ შორის პოლიტიკას "[[ვიკიპედია:რა არ არის ვიკიპედია|რა არ არის ვიკიპედია]]" (WP:NOT). წაშლილი ნაწილი არ წარმოადგენდა ორიგინალურ კვლევას (WP:OR), არც რეკლამას და არც უმნიშვნელო ფაქტების უწესრიგო კრებულს. ეს იყო წყაროებით გამყარებული ინფორმაცია დასახლების ისტორიაზე, ინფრასტრუქტურასა და მის თანამედროვე როლზე. განსაკუთრებით მიუღებლად მიმაჩნია სექციის "სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში" სრული წაშლა. ეს ინფორმაცია ეფუძნება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ, საჯარო პრეს-რელიზებს და აღწერს დასახლების უმნიშვნელოვანეს თანამედროვე ფუნქციას. ეს არ არის "ჭორი" ან "პირადი მოსაზრება", არამედ ფაქტი, რომელიც პირდაპირ ეხება სტატიის თემას და გამყარებულია უტყუარი წყაროებით. '''სისტემური პრობლემა და ორმაგი სტანდარტები''' ჩემი მთავარი კითხვაა: რატომ გამოიყენება ასეთი მკაცრი მიდგომა ახალი, დეტალურად დამუშავებული სტატიის მიმართ, როდესაც ქართულ ვიკიპედიაში უამრავი სტატია არსებობს თბილისის სხვა უბნებზე, რომლებიც წლების განმავლობაში არღვევენ ვიკიპედიის ფუნდამენტურ პრინციპს — '''[[ვიკიპედია:შემოწმება|შემოწმებადობას]]''' (WP:V)? მაგალითად: * '''[[საბურთალო]]''' — სტატიაში არ არის '''არც ერთი''' შიდა სქოლიო. შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელი წყარო ადასტურებს კონკრეტულ ფაქტს. * '''[[გარეთუბანი]]''' — იგივე პრობლემა. ტექსტი სავსეა ისტორიული თარიღებითა და დეტალებით, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ არის გამყარებული სქოლიოთი. * '''[[სვანეთისუბანი]]''' — სტატია შედგება ორი წინადადებისგან და ერთი ზოგადი მითითებისგან ქსე-ზე. * '''[[აბანოთუბანი]]''' და '''[[ვერე (თბილისი)|ვერა]]''' — კვლავ ვხედავთ იგივე სურათს: ტექსტი წყაროების გარეშე, რაც მას პრაქტიკულად გადაუმოწმებელს ხდის. მე არ ვითხოვ ამ სტატიების წაშლას. პირიქით, მე მოვედი ვიკიპედიაში, რათა შევქმნა მაღალი ხარისხის კონტენტი, როგორიც არის ჩემი სტატია ორხევზე — დეტალური, წყაროებით გამყარებული და გადამოწმებადი. ჩემი მიზანია ქართული ვიკიპედიის ხარისხის ამაღლება და არა მისი დაკნინება. '''კონსტრუქციული წინადადება''' მესმის, რომ შესაძლოა სტატიის ზოგიერთი ნაწილის სტილი საჭიროებდა გაუმჯობესებას ან შემოკლებას. მე მზად ვარ ვითანამშრომლო და გადავამუშაო ტექსტი, რათა ის სრულად შეესაბამებოდეს ენციკლოპედიურ სტილს. მაგრამ ინფორმაციის მასობრივი წაშლა, კონკრეტული პრობლემური ადგილების მითითების გარეშე, არაკონსტრუქციული მიდგომაა. გთხოვთ, საზოგადოებამ და სხვა ადმინისტრატორებმა — [[მომხმარებელი:David1010|David1010]], [[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]], [[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]], [[მომხმარებელი:DerFuchs|DerFuchs]] — შეაფასოთ ამ რედაქტირების მართებულობა. მოდით, ერთად ვიმუშაოთ სტატიის გაუმჯობესებაზე და არა მის განადგურებაზე. გთხოვთ, დააბრუნოთ წაშლილი ინფორმაცია, და მე მზად ვარ, თქვენი რეკომენდაციების გათვალისწინებით, შევამოკლო და შევასწორო ის ნაწილები, რომლებიც, თქვენი აზრით, ზედმეტად დეტალურია. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 18:11, 10 ივლისი 2025 (UTC) 0tnmb73z30mt3jk47p8057455933mtu 4830521 4830520 2025-07-10T18:58:53Z David Osipov 152507 /* სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ */ 4830521 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == მომხმარებელი:Nariman.58 == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, {{ping|Otogi}} გთხოვთ, [[მომხმარებელი:Nariman.58]]-ს აუხსნათ აზერბაიჯანული გვარ-სახელები ნუ შემოაქვს რუსული კალკით. გადახედეთ მის [[მომხმარებლის განხილვა:Nariman.58|განხილვის გვერდს]]. მე რამდენჯერმე გავასწორე და აგრეთვე მივმართე თხოვნით, რომ გაეცნოს [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში#აზერბაიჯანული]], მაგრამ დღესაც შემოიტანა Ağaxan Əli oğlu Salmanlı აგახან ალი ოღლი სალმანოვი, რომელიც უნდა იყოს „აღახან ალი ოღლუ სალმანლი“. გთხოვთ, ადმინისტრატორებს დახმარებას, რომ აუხსნათ ნუ ამკვიდრებს რუსულ კალკს ქართულ სალიტერატურო ენაში.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 15:29, 11 იანვარი 2022 (UTC) == გიორგი ფხაკაძე == გადავხედე ჩემი გვერდის “რედაქტირების” კომენტარებს და სამწუხაროდ კომენარები არის ტენდეციული, არა პროფესიონალური. ასევე არ ვეთანხმები იმ ნაწილს რომ მე არ შემიძლია ჩემი გვერდის კორექტირება. ვთვლი რომ ჩემს გარდა არავინ არ იცის უკეთ ჩემი ბიოგრაფიის შესახებ. მე ვეთანხმები რომ ლინკები უნდა გადამოწმდეს და შესაძლებელი მითი გასწორება. შეკითხვა მაქვს რის საფუძვრლზე ჩემი გვერდი იქნა წაშლილი და როგორ ხდრბა ამ საკითხის ნორმალური განხილვა{{ხელმოუწერელი|2a01:cb09:b05d:51e5:b80a:636:e837:9bda}} :პირველ ყოვლისა, გზავნილებს უნდა მოაწეროთ ხელი. ამას გარდა, მანამ სანამ, განათავსებთ სტატიას ვიკიპედიაში, გაეცანით მის პოლიტიკას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:11, 20 თებერვალი 2022 (UTC) == ბიოგრაფიის წაშლა == გამარჯობა, გუშინ დაახლოებით ღამის სამი საათი იქნებოდა დავასრულე თენგიზ გელოვანის ბიოგრაფიის წერა. აქვე მოგახსენებთ, რომ ინფორმაცია იყო მეტად გაშლილი, გამართული, ობიექტური და სრულიად შეესაბამებოდა სიმართლეს. თენგიზ გელოვანი გახლდათ თიანეთის კოლორიტი, მომღერალი, გამოჩენილი და თავის ცხოვრებაშივე დამსახურებებით მოღვაწე პიროვნება, რომლის სახელიც დღესაც უკვდავია არა მარტო თიანეთის მხარეში. დღეს შუადღეს დაახლოებით 14:00-15:00 - მდე წაიშალა ჩემს მიერ დადებული ბიოგრაფია. ვერ მივიღე ზუსტი პასუხი რატომ. ვერც ვწერ თვითონ იმ პიროვნებას ვინც წამიშალა ინფორმაცია. რატომ უნდა მოხდეს ჩემს მიერ დადებული ინფორმაციის, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე წაშლა, ისე რომ არც კი ვიცოდე მიზეზი, როდესაც თვითონ ინფორმაცია არის დადასტურებული, არაა გადაჭარბებული, არის ობიექტური და არ არის ჭორის დონეზე არსებული?! აქ ხომ არაფერს არ ვიგონებ?! ეს ყველაფერი ამ ადამიანის სულის უკვდავსაყოფად გავაკეთე, რადგან მისმა შვილებმა, შვილიშვილებმა, ნათესავებმა, ახლობლებმა და ყველამ ვინც კი იცნობდა იამაყონ და უფრო ფართო ასპარეზზე გავიტანო მისი სახელი. ვაპირებ, რომ ინფორმაცია ხელახლა დავდო, დიდი იმედი მაქვს და ვიმედოვნებ, რომ ახლა მაინც არ წაშლით და ამიხსნით რა მოხდა ან რატომ მოხდა ასე?! [[მომხმარებელი:ნიკა გელოვანი|ნიკა გელოვანი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნიკა გელოვანი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნიკა გელოვანი|წვლილი]]) 15:04, 28 ივნისი 2022 (UTC) :[[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ვიკიპედიის წესებიდან გამომდინარე]] აღნიშნული პიროვნების ბიოგრაფიას ენციკლოპედიური მნიშვნელობა არ გააჩნია. აქედან გამომდინარე ასეთი სტატიები იშლება. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:10, 28 ივნისი 2022 (UTC) == წასაშლელი სტატია == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, გამარჯობა, როგორც მოხსენიებულია თარგზე და განხილვაში, ჩემ მიერ შექმნილი სტატია წასაშლელია. ის აგრძელებს იყოს განთავსებული თანხმობის გარეშე. გმადლობ დახმარებისთვის https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 13:53, 16 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ ვხედავ წაშლის ვერანაირ მიზეზს. სტატია აკმაყოფილებს ვიკიპედიის კრიტერიუმებს. მას შემდეგ, რაც სტატიას შექმნით, ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკის შესაბამისად, ის უკვე აღარ არის თქვენი საკუთრება. როდესაც მასში წვლილი სხვასაც უფიქსირდება, წაშლის მოთხოვნის უფლება აღარ გაქვთ. ვფიქრობ, ეს საკითხი ამოწურულია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:06, 16 აპრილი 2023 (UTC) == ArsenalAtletico2017 და მისი სხვა ანგარიშები == გაცნობებთ, რომ 2022 წლიდან ინგლისური ვიკიპედიის ჩეკიუზერმა [[მომხმარებელი:ArsenalAtletico2017|ამ მომხმარებლის]] ათეულობით [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/ArsenalAtletico2017/Archive|სხვა ანგარიში აღმოაჩინა]], ბოლო 3 იანვარს. აქედან გამომდინარე, ვიკიპედიის წესების დარღვევის გამო (ეს ეხება არამარტო ინგლისურ ვიკიპედიას) და ქართული ვიკიპედიის პოტენციური საფრთხისგან დაცვის მიზნით, მას და მის სხვა ანგარიშებს სამუდამოდ ვბლოკავ. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:04, 23 იანვარი 2024 (UTC) == წამიშალეს ინფორმაცია უსამართლოდ == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90 ეს გვერდი წამიშალეს ყველა ლინკი და ამბავი გადამოწმებადია გხოვთ აღმიდგინოთ [[მომხმარებელი:Taso2024|Taso2024]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Taso2024|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Taso2024|წვლილი]]) 15:36, 29 მაისი 2025 (UTC) == სტატია [[ორხევი (თბილისი)|"ორხევის"]] შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman-ის]] მიერ == სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ მოგესალმებით, პატივცემულო საზოგადოებავ და ადმინისტრატორებო. მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო სტატია [[ორხევი (თბილისი)]]-სთან დაკავშირებულ სიტუაციას. მე ვარ ამ სტატიის ვრცელი ვერსიის ავტორი, რომელიც წარმოადგენს რუსული ვიკიპედიიდან ჩემივე დაწერილი სტატიის თარგმანს. სტატია ეფუძნება 140-ზე მეტ ისტორიულ და თანამედროვე წყაროს, თითოეული მათგანი დეტალურად არის აღწერილი და დაარქივებული. ადმინისტრატორმა [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]-მა წაშალა სტატიის შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილი (62,811 ბაიტი) კომენტარით "არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება". რედაქტირების diff: [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ორხევი_(თბილისი)&diff=prev&oldid=4830489] შედეგად, იქმნება აბსურდული სიტუაცია, როდესაც რუსულ ვიკიპედიაში ქართული დასახლების შესახებ უფრო დეტალური და სრულყოფილი სტატია არსებობს, ვიდრე ქართულში. ჩემი სტატია რუსულ ნაწილში რეცენზირების ეტაპზეა და [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A0%D0%B5%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5/%D0%9E%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B2%D0%B8_(%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA_%D0%B2_%D0%A2%D0%B1%D0 მიიღო მაღალი შეფასება] მისი სიღრმისა და წყაროების სიმრავლის გამო. მე ვიცნობ ვიკიპედიის წესებს, მათ შორის პოლიტიკას "[[ვიკიპედია:რა არ არის ვიკიპედია|რა არ არის ვიკიპედია]]" (WP:NOT). წაშლილი ნაწილი არ წარმოადგენდა ორიგინალურ კვლევას (WP:OR), არც რეკლამას და არც უმნიშვნელო ფაქტების უწესრიგო კრებულს. ეს იყო წყაროებით გამყარებული ინფორმაცია დასახლების ისტორიაზე, ინფრასტრუქტურასა და მის თანამედროვე როლზე. განსაკუთრებით მიუღებლად მიმაჩნია სექციის "სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში" სრული წაშლა. ეს ინფორმაცია ეფუძნება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ, საჯარო პრეს-რელიზებს და აღწერს დასახლების უმნიშვნელოვანეს თანამედროვე ფუნქციას. ეს არ არის "ჭორი" ან "პირადი მოსაზრება", არამედ ფაქტი, რომელიც პირდაპირ ეხება სტატიის თემას და გამყარებულია უტყუარი წყაროებით. '''სისტემური პრობლემა და ორმაგი სტანდარტები''' ჩემი მთავარი კითხვაა: რატომ გამოიყენება ასეთი მკაცრი მიდგომა ახალი, დეტალურად დამუშავებული სტატიის მიმართ, როდესაც ქართულ ვიკიპედიაში უამრავი სტატია არსებობს თბილისის სხვა უბნებზე, რომლებიც წლების განმავლობაში არღვევენ ვიკიპედიის ფუნდამენტურ პრინციპს — '''[[ვიკიპედია:შემოწმება|შემოწმებადობას]]''' (WP:V)? მაგალითად: * '''[[საბურთალო]]''' — სტატიაში არ არის '''არც ერთი''' შიდა სქოლიო. შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელი წყარო ადასტურებს კონკრეტულ ფაქტს. * '''[[გარეთუბანი]]''' — იგივე პრობლემა. ტექსტი სავსეა ისტორიული თარიღებითა და დეტალებით, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ არის გამყარებული სქოლიოთი. * '''[[სვანეთისუბანი]]''' — სტატია შედგება ორი წინადადებისგან და ერთი ზოგადი მითითებისგან ქსე-ზე. * '''[[აბანოთუბანი]]''' და '''[[ვერე (თბილისი)|ვერა]]''' — კვლავ ვხედავთ იგივე სურათს: ტექსტი წყაროების გარეშე, რაც მას პრაქტიკულად გადაუმოწმებელს ხდის. მე არ ვითხოვ ამ სტატიების წაშლას. პირიქით, მე მოვედი ვიკიპედიაში, რათა შევქმნა მაღალი ხარისხის კონტენტი, როგორიც არის ჩემი სტატია ორხევზე — დეტალური, წყაროებით გამყარებული და გადამოწმებადი. ჩემი მიზანია ქართული ვიკიპედიის ხარისხის ამაღლება და არა მისი დაკნინება. '''კონსტრუქციული წინადადება''' მესმის, რომ შესაძლოა სტატიის ზოგიერთი ნაწილის სტილი საჭიროებდა გაუმჯობესებას ან შემოკლებას. მე მზად ვარ ვითანამშრომლო და გადავამუშაო ტექსტი, რათა ის სრულად შეესაბამებოდეს ენციკლოპედიურ სტილს. მაგრამ ინფორმაციის მასობრივი წაშლა, კონკრეტული პრობლემური ადგილების მითითების გარეშე, არაკონსტრუქციული მიდგომაა. გთხოვთ, საზოგადოებამ და სხვა ადმინისტრატორებმა — [[მომხმარებელი:David1010|David1010]], [[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]], [[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]], [[მომხმარებელი:DerFuchs|DerFuchs]] — შეაფასოთ ამ რედაქტირების მართებულობა. მოდით, ერთად ვიმუშაოთ სტატიის გაუმჯობესებაზე და არა მის განადგურებაზე. გთხოვთ, დააბრუნოთ წაშლილი ინფორმაცია, და მე მზად ვარ, თქვენი რეკომენდაციების გათვალისწინებით, შევამოკლო და შევასწორო ის ნაწილები, რომლებიც, თქვენი აზრით, ზედმეტად დეტალურია. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 18:11, 10 ივლისი 2025 (UTC) imvwt2bqv2ufdlb7qx5uiwafklqohct 4830635 4830521 2025-07-10T20:36:13Z Mehman 75871 /* სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ */ პასუხი 4830635 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == მომხმარებელი:Nariman.58 == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, {{ping|Otogi}} გთხოვთ, [[მომხმარებელი:Nariman.58]]-ს აუხსნათ აზერბაიჯანული გვარ-სახელები ნუ შემოაქვს რუსული კალკით. გადახედეთ მის [[მომხმარებლის განხილვა:Nariman.58|განხილვის გვერდს]]. მე რამდენჯერმე გავასწორე და აგრეთვე მივმართე თხოვნით, რომ გაეცნოს [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში#აზერბაიჯანული]], მაგრამ დღესაც შემოიტანა Ağaxan Əli oğlu Salmanlı აგახან ალი ოღლი სალმანოვი, რომელიც უნდა იყოს „აღახან ალი ოღლუ სალმანლი“. გთხოვთ, ადმინისტრატორებს დახმარებას, რომ აუხსნათ ნუ ამკვიდრებს რუსულ კალკს ქართულ სალიტერატურო ენაში.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 15:29, 11 იანვარი 2022 (UTC) == გიორგი ფხაკაძე == გადავხედე ჩემი გვერდის “რედაქტირების” კომენტარებს და სამწუხაროდ კომენარები არის ტენდეციული, არა პროფესიონალური. ასევე არ ვეთანხმები იმ ნაწილს რომ მე არ შემიძლია ჩემი გვერდის კორექტირება. ვთვლი რომ ჩემს გარდა არავინ არ იცის უკეთ ჩემი ბიოგრაფიის შესახებ. მე ვეთანხმები რომ ლინკები უნდა გადამოწმდეს და შესაძლებელი მითი გასწორება. შეკითხვა მაქვს რის საფუძვრლზე ჩემი გვერდი იქნა წაშლილი და როგორ ხდრბა ამ საკითხის ნორმალური განხილვა{{ხელმოუწერელი|2a01:cb09:b05d:51e5:b80a:636:e837:9bda}} :პირველ ყოვლისა, გზავნილებს უნდა მოაწეროთ ხელი. ამას გარდა, მანამ სანამ, განათავსებთ სტატიას ვიკიპედიაში, გაეცანით მის პოლიტიკას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:11, 20 თებერვალი 2022 (UTC) == ბიოგრაფიის წაშლა == გამარჯობა, გუშინ დაახლოებით ღამის სამი საათი იქნებოდა დავასრულე თენგიზ გელოვანის ბიოგრაფიის წერა. აქვე მოგახსენებთ, რომ ინფორმაცია იყო მეტად გაშლილი, გამართული, ობიექტური და სრულიად შეესაბამებოდა სიმართლეს. თენგიზ გელოვანი გახლდათ თიანეთის კოლორიტი, მომღერალი, გამოჩენილი და თავის ცხოვრებაშივე დამსახურებებით მოღვაწე პიროვნება, რომლის სახელიც დღესაც უკვდავია არა მარტო თიანეთის მხარეში. დღეს შუადღეს დაახლოებით 14:00-15:00 - მდე წაიშალა ჩემს მიერ დადებული ბიოგრაფია. ვერ მივიღე ზუსტი პასუხი რატომ. ვერც ვწერ თვითონ იმ პიროვნებას ვინც წამიშალა ინფორმაცია. რატომ უნდა მოხდეს ჩემს მიერ დადებული ინფორმაციის, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე წაშლა, ისე რომ არც კი ვიცოდე მიზეზი, როდესაც თვითონ ინფორმაცია არის დადასტურებული, არაა გადაჭარბებული, არის ობიექტური და არ არის ჭორის დონეზე არსებული?! აქ ხომ არაფერს არ ვიგონებ?! ეს ყველაფერი ამ ადამიანის სულის უკვდავსაყოფად გავაკეთე, რადგან მისმა შვილებმა, შვილიშვილებმა, ნათესავებმა, ახლობლებმა და ყველამ ვინც კი იცნობდა იამაყონ და უფრო ფართო ასპარეზზე გავიტანო მისი სახელი. ვაპირებ, რომ ინფორმაცია ხელახლა დავდო, დიდი იმედი მაქვს და ვიმედოვნებ, რომ ახლა მაინც არ წაშლით და ამიხსნით რა მოხდა ან რატომ მოხდა ასე?! [[მომხმარებელი:ნიკა გელოვანი|ნიკა გელოვანი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნიკა გელოვანი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნიკა გელოვანი|წვლილი]]) 15:04, 28 ივნისი 2022 (UTC) :[[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ვიკიპედიის წესებიდან გამომდინარე]] აღნიშნული პიროვნების ბიოგრაფიას ენციკლოპედიური მნიშვნელობა არ გააჩნია. აქედან გამომდინარე ასეთი სტატიები იშლება. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:10, 28 ივნისი 2022 (UTC) == წასაშლელი სტატია == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, გამარჯობა, როგორც მოხსენიებულია თარგზე და განხილვაში, ჩემ მიერ შექმნილი სტატია წასაშლელია. ის აგრძელებს იყოს განთავსებული თანხმობის გარეშე. გმადლობ დახმარებისთვის https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 13:53, 16 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ ვხედავ წაშლის ვერანაირ მიზეზს. სტატია აკმაყოფილებს ვიკიპედიის კრიტერიუმებს. მას შემდეგ, რაც სტატიას შექმნით, ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკის შესაბამისად, ის უკვე აღარ არის თქვენი საკუთრება. როდესაც მასში წვლილი სხვასაც უფიქსირდება, წაშლის მოთხოვნის უფლება აღარ გაქვთ. ვფიქრობ, ეს საკითხი ამოწურულია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:06, 16 აპრილი 2023 (UTC) == ArsenalAtletico2017 და მისი სხვა ანგარიშები == გაცნობებთ, რომ 2022 წლიდან ინგლისური ვიკიპედიის ჩეკიუზერმა [[მომხმარებელი:ArsenalAtletico2017|ამ მომხმარებლის]] ათეულობით [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/ArsenalAtletico2017/Archive|სხვა ანგარიში აღმოაჩინა]], ბოლო 3 იანვარს. აქედან გამომდინარე, ვიკიპედიის წესების დარღვევის გამო (ეს ეხება არამარტო ინგლისურ ვიკიპედიას) და ქართული ვიკიპედიის პოტენციური საფრთხისგან დაცვის მიზნით, მას და მის სხვა ანგარიშებს სამუდამოდ ვბლოკავ. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:04, 23 იანვარი 2024 (UTC) == წამიშალეს ინფორმაცია უსამართლოდ == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90 ეს გვერდი წამიშალეს ყველა ლინკი და ამბავი გადამოწმებადია გხოვთ აღმიდგინოთ [[მომხმარებელი:Taso2024|Taso2024]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Taso2024|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Taso2024|წვლილი]]) 15:36, 29 მაისი 2025 (UTC) == სტატია [[ორხევი (თბილისი)|"ორხევის"]] შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman-ის]] მიერ == სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ მოგესალმებით, პატივცემულო საზოგადოებავ და ადმინისტრატორებო. მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო სტატია [[ორხევი (თბილისი)]]-სთან დაკავშირებულ სიტუაციას. მე ვარ ამ სტატიის ვრცელი ვერსიის ავტორი, რომელიც წარმოადგენს რუსული ვიკიპედიიდან ჩემივე დაწერილი სტატიის თარგმანს. სტატია ეფუძნება 140-ზე მეტ ისტორიულ და თანამედროვე წყაროს, თითოეული მათგანი დეტალურად არის აღწერილი და დაარქივებული. ადმინისტრატორმა [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]-მა წაშალა სტატიის შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილი (62,811 ბაიტი) კომენტარით "არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება". რედაქტირების diff: [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ორხევი_(თბილისი)&diff=prev&oldid=4830489] შედეგად, იქმნება აბსურდული სიტუაცია, როდესაც რუსულ ვიკიპედიაში ქართული დასახლების შესახებ უფრო დეტალური და სრულყოფილი სტატია არსებობს, ვიდრე ქართულში. ჩემი სტატია რუსულ ნაწილში რეცენზირების ეტაპზეა და [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A0%D0%B5%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5/%D0%9E%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B2%D0%B8_(%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA_%D0%B2_%D0%A2%D0%B1%D0 მიიღო მაღალი შეფასება] მისი სიღრმისა და წყაროების სიმრავლის გამო. მე ვიცნობ ვიკიპედიის წესებს, მათ შორის პოლიტიკას "[[ვიკიპედია:რა არ არის ვიკიპედია|რა არ არის ვიკიპედია]]" (WP:NOT). წაშლილი ნაწილი არ წარმოადგენდა ორიგინალურ კვლევას (WP:OR), არც რეკლამას და არც უმნიშვნელო ფაქტების უწესრიგო კრებულს. ეს იყო წყაროებით გამყარებული ინფორმაცია დასახლების ისტორიაზე, ინფრასტრუქტურასა და მის თანამედროვე როლზე. განსაკუთრებით მიუღებლად მიმაჩნია სექციის "სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში" სრული წაშლა. ეს ინფორმაცია ეფუძნება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ, საჯარო პრეს-რელიზებს და აღწერს დასახლების უმნიშვნელოვანეს თანამედროვე ფუნქციას. ეს არ არის "ჭორი" ან "პირადი მოსაზრება", არამედ ფაქტი, რომელიც პირდაპირ ეხება სტატიის თემას და გამყარებულია უტყუარი წყაროებით. '''სისტემური პრობლემა და ორმაგი სტანდარტები''' ჩემი მთავარი კითხვაა: რატომ გამოიყენება ასეთი მკაცრი მიდგომა ახალი, დეტალურად დამუშავებული სტატიის მიმართ, როდესაც ქართულ ვიკიპედიაში უამრავი სტატია არსებობს თბილისის სხვა უბნებზე, რომლებიც წლების განმავლობაში არღვევენ ვიკიპედიის ფუნდამენტურ პრინციპს — '''[[ვიკიპედია:შემოწმება|შემოწმებადობას]]''' (WP:V)? მაგალითად: * '''[[საბურთალო]]''' — სტატიაში არ არის '''არც ერთი''' შიდა სქოლიო. შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელი წყარო ადასტურებს კონკრეტულ ფაქტს. * '''[[გარეთუბანი]]''' — იგივე პრობლემა. ტექსტი სავსეა ისტორიული თარიღებითა და დეტალებით, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ არის გამყარებული სქოლიოთი. * '''[[სვანეთისუბანი]]''' — სტატია შედგება ორი წინადადებისგან და ერთი ზოგადი მითითებისგან ქსე-ზე. * '''[[აბანოთუბანი]]''' და '''[[ვერე (თბილისი)|ვერა]]''' — კვლავ ვხედავთ იგივე სურათს: ტექსტი წყაროების გარეშე, რაც მას პრაქტიკულად გადაუმოწმებელს ხდის. მე არ ვითხოვ ამ სტატიების წაშლას. პირიქით, მე მოვედი ვიკიპედიაში, რათა შევქმნა მაღალი ხარისხის კონტენტი, როგორიც არის ჩემი სტატია ორხევზე — დეტალური, წყაროებით გამყარებული და გადამოწმებადი. ჩემი მიზანია ქართული ვიკიპედიის ხარისხის ამაღლება და არა მისი დაკნინება. '''კონსტრუქციული წინადადება''' მესმის, რომ შესაძლოა სტატიის ზოგიერთი ნაწილის სტილი საჭიროებდა გაუმჯობესებას ან შემოკლებას. მე მზად ვარ ვითანამშრომლო და გადავამუშაო ტექსტი, რათა ის სრულად შეესაბამებოდეს ენციკლოპედიურ სტილს. მაგრამ ინფორმაციის მასობრივი წაშლა, კონკრეტული პრობლემური ადგილების მითითების გარეშე, არაკონსტრუქციული მიდგომაა. გთხოვთ, საზოგადოებამ და სხვა ადმინისტრატორებმა — [[მომხმარებელი:David1010|David1010]], [[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]], [[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]], [[მომხმარებელი:DerFuchs|DerFuchs]] — შეაფასოთ ამ რედაქტირების მართებულობა. მოდით, ერთად ვიმუშაოთ სტატიის გაუმჯობესებაზე და არა მის განადგურებაზე. გთხოვთ, დააბრუნოთ წაშლილი ინფორმაცია, და მე მზად ვარ, თქვენი რეკომენდაციების გათვალისწინებით, შევამოკლო და შევასწორო ის ნაწილები, რომლებიც, თქვენი აზრით, ზედმეტად დეტალურია. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 18:11, 10 ივლისი 2025 (UTC) :მე უკვე მოგეცით საშუალება იმ სახით, რომ სტატია გადავიტანე თქვენს სავარჯიშო გვერდზე და მიგითითეთ, რომ იქ გემუშავათ ძირითად სახელთა სივრცეში გადატანამდე. ნაცვლად ამისა, თქვენ უფრო მეტი არაენციკლოპედიური ინფორმაციის დამატებით, სტატია ეგრევე გადაიტანეთ ძირითად სახელთა სივრცეში. ახლა კი რუსული ვიკიპედიის და იქ მიმდინარე პროცესების აპელირებით გსურთ არაენციკლოპედიური ინფორმაციის აქ შემოტანას. რუსული ვიკიპედია არ და ვერ იქნება ჩვენთვის სტანდარტი ან არგუმენტი, თუ იქ მიიღეს ამ სახით ეს სტატია, ეს მათი პრობლემაა და ნუ ცდილობთ აქ იგივეს გამეორებას. ასევე, გვაცადეთ და შესაბამის სახეს მიიღებს ეს სტატია, ვმუშაობთ ამაზე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:36, 10 ივლისი 2025 (UTC) onmluhivjuf0mdyj9xodyukimv3tcml 4830807 4830635 2025-07-11T06:25:02Z DerFuchs 6187 /* სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ */ 4830807 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == მომხმარებელი:Nariman.58 == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, {{ping|Otogi}} გთხოვთ, [[მომხმარებელი:Nariman.58]]-ს აუხსნათ აზერბაიჯანული გვარ-სახელები ნუ შემოაქვს რუსული კალკით. გადახედეთ მის [[მომხმარებლის განხილვა:Nariman.58|განხილვის გვერდს]]. მე რამდენჯერმე გავასწორე და აგრეთვე მივმართე თხოვნით, რომ გაეცნოს [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში#აზერბაიჯანული]], მაგრამ დღესაც შემოიტანა Ağaxan Əli oğlu Salmanlı აგახან ალი ოღლი სალმანოვი, რომელიც უნდა იყოს „აღახან ალი ოღლუ სალმანლი“. გთხოვთ, ადმინისტრატორებს დახმარებას, რომ აუხსნათ ნუ ამკვიდრებს რუსულ კალკს ქართულ სალიტერატურო ენაში.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 15:29, 11 იანვარი 2022 (UTC) == გიორგი ფხაკაძე == გადავხედე ჩემი გვერდის “რედაქტირების” კომენტარებს და სამწუხაროდ კომენარები არის ტენდეციული, არა პროფესიონალური. ასევე არ ვეთანხმები იმ ნაწილს რომ მე არ შემიძლია ჩემი გვერდის კორექტირება. ვთვლი რომ ჩემს გარდა არავინ არ იცის უკეთ ჩემი ბიოგრაფიის შესახებ. მე ვეთანხმები რომ ლინკები უნდა გადამოწმდეს და შესაძლებელი მითი გასწორება. შეკითხვა მაქვს რის საფუძვრლზე ჩემი გვერდი იქნა წაშლილი და როგორ ხდრბა ამ საკითხის ნორმალური განხილვა{{ხელმოუწერელი|2a01:cb09:b05d:51e5:b80a:636:e837:9bda}} :პირველ ყოვლისა, გზავნილებს უნდა მოაწეროთ ხელი. ამას გარდა, მანამ სანამ, განათავსებთ სტატიას ვიკიპედიაში, გაეცანით მის პოლიტიკას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:11, 20 თებერვალი 2022 (UTC) == ბიოგრაფიის წაშლა == გამარჯობა, გუშინ დაახლოებით ღამის სამი საათი იქნებოდა დავასრულე თენგიზ გელოვანის ბიოგრაფიის წერა. აქვე მოგახსენებთ, რომ ინფორმაცია იყო მეტად გაშლილი, გამართული, ობიექტური და სრულიად შეესაბამებოდა სიმართლეს. თენგიზ გელოვანი გახლდათ თიანეთის კოლორიტი, მომღერალი, გამოჩენილი და თავის ცხოვრებაშივე დამსახურებებით მოღვაწე პიროვნება, რომლის სახელიც დღესაც უკვდავია არა მარტო თიანეთის მხარეში. დღეს შუადღეს დაახლოებით 14:00-15:00 - მდე წაიშალა ჩემს მიერ დადებული ბიოგრაფია. ვერ მივიღე ზუსტი პასუხი რატომ. ვერც ვწერ თვითონ იმ პიროვნებას ვინც წამიშალა ინფორმაცია. რატომ უნდა მოხდეს ჩემს მიერ დადებული ინფორმაციის, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე წაშლა, ისე რომ არც კი ვიცოდე მიზეზი, როდესაც თვითონ ინფორმაცია არის დადასტურებული, არაა გადაჭარბებული, არის ობიექტური და არ არის ჭორის დონეზე არსებული?! აქ ხომ არაფერს არ ვიგონებ?! ეს ყველაფერი ამ ადამიანის სულის უკვდავსაყოფად გავაკეთე, რადგან მისმა შვილებმა, შვილიშვილებმა, ნათესავებმა, ახლობლებმა და ყველამ ვინც კი იცნობდა იამაყონ და უფრო ფართო ასპარეზზე გავიტანო მისი სახელი. ვაპირებ, რომ ინფორმაცია ხელახლა დავდო, დიდი იმედი მაქვს და ვიმედოვნებ, რომ ახლა მაინც არ წაშლით და ამიხსნით რა მოხდა ან რატომ მოხდა ასე?! [[მომხმარებელი:ნიკა გელოვანი|ნიკა გელოვანი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნიკა გელოვანი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნიკა გელოვანი|წვლილი]]) 15:04, 28 ივნისი 2022 (UTC) :[[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ვიკიპედიის წესებიდან გამომდინარე]] აღნიშნული პიროვნების ბიოგრაფიას ენციკლოპედიური მნიშვნელობა არ გააჩნია. აქედან გამომდინარე ასეთი სტატიები იშლება. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:10, 28 ივნისი 2022 (UTC) == წასაშლელი სტატია == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, გამარჯობა, როგორც მოხსენიებულია თარგზე და განხილვაში, ჩემ მიერ შექმნილი სტატია წასაშლელია. ის აგრძელებს იყოს განთავსებული თანხმობის გარეშე. გმადლობ დახმარებისთვის https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 13:53, 16 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ ვხედავ წაშლის ვერანაირ მიზეზს. სტატია აკმაყოფილებს ვიკიპედიის კრიტერიუმებს. მას შემდეგ, რაც სტატიას შექმნით, ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკის შესაბამისად, ის უკვე აღარ არის თქვენი საკუთრება. როდესაც მასში წვლილი სხვასაც უფიქსირდება, წაშლის მოთხოვნის უფლება აღარ გაქვთ. ვფიქრობ, ეს საკითხი ამოწურულია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:06, 16 აპრილი 2023 (UTC) == ArsenalAtletico2017 და მისი სხვა ანგარიშები == გაცნობებთ, რომ 2022 წლიდან ინგლისური ვიკიპედიის ჩეკიუზერმა [[მომხმარებელი:ArsenalAtletico2017|ამ მომხმარებლის]] ათეულობით [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/ArsenalAtletico2017/Archive|სხვა ანგარიში აღმოაჩინა]], ბოლო 3 იანვარს. აქედან გამომდინარე, ვიკიპედიის წესების დარღვევის გამო (ეს ეხება არამარტო ინგლისურ ვიკიპედიას) და ქართული ვიკიპედიის პოტენციური საფრთხისგან დაცვის მიზნით, მას და მის სხვა ანგარიშებს სამუდამოდ ვბლოკავ. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:04, 23 იანვარი 2024 (UTC) == წამიშალეს ინფორმაცია უსამართლოდ == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90 ეს გვერდი წამიშალეს ყველა ლინკი და ამბავი გადამოწმებადია გხოვთ აღმიდგინოთ [[მომხმარებელი:Taso2024|Taso2024]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Taso2024|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Taso2024|წვლილი]]) 15:36, 29 მაისი 2025 (UTC) == სტატია [[ორხევი (თბილისი)|"ორხევის"]] შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman-ის]] მიერ == სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ მოგესალმებით, პატივცემულო საზოგადოებავ და ადმინისტრატორებო. მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო სტატია [[ორხევი (თბილისი)]]-სთან დაკავშირებულ სიტუაციას. მე ვარ ამ სტატიის ვრცელი ვერსიის ავტორი, რომელიც წარმოადგენს რუსული ვიკიპედიიდან ჩემივე დაწერილი სტატიის თარგმანს. სტატია ეფუძნება 140-ზე მეტ ისტორიულ და თანამედროვე წყაროს, თითოეული მათგანი დეტალურად არის აღწერილი და დაარქივებული. ადმინისტრატორმა [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]-მა წაშალა სტატიის შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილი (62,811 ბაიტი) კომენტარით "არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება". რედაქტირების diff: [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ორხევი_(თბილისი)&diff=prev&oldid=4830489] შედეგად, იქმნება აბსურდული სიტუაცია, როდესაც რუსულ ვიკიპედიაში ქართული დასახლების შესახებ უფრო დეტალური და სრულყოფილი სტატია არსებობს, ვიდრე ქართულში. ჩემი სტატია რუსულ ნაწილში რეცენზირების ეტაპზეა და [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A0%D0%B5%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5/%D0%9E%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B2%D0%B8_(%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA_%D0%B2_%D0%A2%D0%B1%D0 მიიღო მაღალი შეფასება] მისი სიღრმისა და წყაროების სიმრავლის გამო. მე ვიცნობ ვიკიპედიის წესებს, მათ შორის პოლიტიკას "[[ვიკიპედია:რა არ არის ვიკიპედია|რა არ არის ვიკიპედია]]" (WP:NOT). წაშლილი ნაწილი არ წარმოადგენდა ორიგინალურ კვლევას (WP:OR), არც რეკლამას და არც უმნიშვნელო ფაქტების უწესრიგო კრებულს. ეს იყო წყაროებით გამყარებული ინფორმაცია დასახლების ისტორიაზე, ინფრასტრუქტურასა და მის თანამედროვე როლზე. განსაკუთრებით მიუღებლად მიმაჩნია სექციის "სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში" სრული წაშლა. ეს ინფორმაცია ეფუძნება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ, საჯარო პრეს-რელიზებს და აღწერს დასახლების უმნიშვნელოვანეს თანამედროვე ფუნქციას. ეს არ არის "ჭორი" ან "პირადი მოსაზრება", არამედ ფაქტი, რომელიც პირდაპირ ეხება სტატიის თემას და გამყარებულია უტყუარი წყაროებით. '''სისტემური პრობლემა და ორმაგი სტანდარტები''' ჩემი მთავარი კითხვაა: რატომ გამოიყენება ასეთი მკაცრი მიდგომა ახალი, დეტალურად დამუშავებული სტატიის მიმართ, როდესაც ქართულ ვიკიპედიაში უამრავი სტატია არსებობს თბილისის სხვა უბნებზე, რომლებიც წლების განმავლობაში არღვევენ ვიკიპედიის ფუნდამენტურ პრინციპს — '''[[ვიკიპედია:შემოწმება|შემოწმებადობას]]''' (WP:V)? მაგალითად: * '''[[საბურთალო]]''' — სტატიაში არ არის '''არც ერთი''' შიდა სქოლიო. შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელი წყარო ადასტურებს კონკრეტულ ფაქტს. * '''[[გარეთუბანი]]''' — იგივე პრობლემა. ტექსტი სავსეა ისტორიული თარიღებითა და დეტალებით, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ არის გამყარებული სქოლიოთი. * '''[[სვანეთისუბანი]]''' — სტატია შედგება ორი წინადადებისგან და ერთი ზოგადი მითითებისგან ქსე-ზე. * '''[[აბანოთუბანი]]''' და '''[[ვერე (თბილისი)|ვერა]]''' — კვლავ ვხედავთ იგივე სურათს: ტექსტი წყაროების გარეშე, რაც მას პრაქტიკულად გადაუმოწმებელს ხდის. მე არ ვითხოვ ამ სტატიების წაშლას. პირიქით, მე მოვედი ვიკიპედიაში, რათა შევქმნა მაღალი ხარისხის კონტენტი, როგორიც არის ჩემი სტატია ორხევზე — დეტალური, წყაროებით გამყარებული და გადამოწმებადი. ჩემი მიზანია ქართული ვიკიპედიის ხარისხის ამაღლება და არა მისი დაკნინება. '''კონსტრუქციული წინადადება''' მესმის, რომ შესაძლოა სტატიის ზოგიერთი ნაწილის სტილი საჭიროებდა გაუმჯობესებას ან შემოკლებას. მე მზად ვარ ვითანამშრომლო და გადავამუშაო ტექსტი, რათა ის სრულად შეესაბამებოდეს ენციკლოპედიურ სტილს. მაგრამ ინფორმაციის მასობრივი წაშლა, კონკრეტული პრობლემური ადგილების მითითების გარეშე, არაკონსტრუქციული მიდგომაა. გთხოვთ, საზოგადოებამ და სხვა ადმინისტრატორებმა — [[მომხმარებელი:David1010|David1010]], [[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]], [[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]], [[მომხმარებელი:DerFuchs|DerFuchs]] — შეაფასოთ ამ რედაქტირების მართებულობა. მოდით, ერთად ვიმუშაოთ სტატიის გაუმჯობესებაზე და არა მის განადგურებაზე. გთხოვთ, დააბრუნოთ წაშლილი ინფორმაცია, და მე მზად ვარ, თქვენი რეკომენდაციების გათვალისწინებით, შევამოკლო და შევასწორო ის ნაწილები, რომლებიც, თქვენი აზრით, ზედმეტად დეტალურია. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 18:11, 10 ივლისი 2025 (UTC) :მე უკვე მოგეცით საშუალება იმ სახით, რომ სტატია გადავიტანე თქვენს სავარჯიშო გვერდზე და მიგითითეთ, რომ იქ გემუშავათ ძირითად სახელთა სივრცეში გადატანამდე. ნაცვლად ამისა, თქვენ უფრო მეტი არაენციკლოპედიური ინფორმაციის დამატებით, სტატია ეგრევე გადაიტანეთ ძირითად სახელთა სივრცეში. ახლა კი რუსული ვიკიპედიის და იქ მიმდინარე პროცესების აპელირებით გსურთ არაენციკლოპედიური ინფორმაციის აქ შემოტანას. რუსული ვიკიპედია არ და ვერ იქნება ჩვენთვის სტანდარტი ან არგუმენტი, თუ იქ მიიღეს ამ სახით ეს სტატია, ეს მათი პრობლემაა და ნუ ცდილობთ აქ იგივეს გამეორებას. ასევე, გვაცადეთ და შესაბამის სახეს მიიღებს ეს სტატია, ვმუშაობთ ამაზე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:36, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::1.) ადმინისტრატორის მიერ სტატიის გადატანის შემთხვევაში პირად სახელთა სივრცეში, მის გადმოტანამდე, ეს უნდა შეთანხმდეს ადმინისტრატორთან. თუ ეს არ მომხდარა, ე.ი. ადგილი ჰქონდა თვითნებურ გადმოტანას და ამ შემთხვევაში ადმინისტრატორის ქმედებები სრულიად მისაღებია. ::2.) რუსული ვიკიპედიის ეტალონად მოყვანა ღიმილისმომგვრელია :) მომავალში, ინგლისური აირჩიოთ, ჯობია.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 06:25, 11 ივლისი 2025 (UTC) k83tqj30to0e9epyyjf0homuemrqyjs 4830970 4830807 2025-07-11T09:03:42Z MIKHEIL 18439 /* სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ */ 4830970 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == მომხმარებელი:Nariman.58 == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, {{ping|Otogi}} გთხოვთ, [[მომხმარებელი:Nariman.58]]-ს აუხსნათ აზერბაიჯანული გვარ-სახელები ნუ შემოაქვს რუსული კალკით. გადახედეთ მის [[მომხმარებლის განხილვა:Nariman.58|განხილვის გვერდს]]. მე რამდენჯერმე გავასწორე და აგრეთვე მივმართე თხოვნით, რომ გაეცნოს [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში#აზერბაიჯანული]], მაგრამ დღესაც შემოიტანა Ağaxan Əli oğlu Salmanlı აგახან ალი ოღლი სალმანოვი, რომელიც უნდა იყოს „აღახან ალი ოღლუ სალმანლი“. გთხოვთ, ადმინისტრატორებს დახმარებას, რომ აუხსნათ ნუ ამკვიდრებს რუსულ კალკს ქართულ სალიტერატურო ენაში.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 15:29, 11 იანვარი 2022 (UTC) == გიორგი ფხაკაძე == გადავხედე ჩემი გვერდის “რედაქტირების” კომენტარებს და სამწუხაროდ კომენარები არის ტენდეციული, არა პროფესიონალური. ასევე არ ვეთანხმები იმ ნაწილს რომ მე არ შემიძლია ჩემი გვერდის კორექტირება. ვთვლი რომ ჩემს გარდა არავინ არ იცის უკეთ ჩემი ბიოგრაფიის შესახებ. მე ვეთანხმები რომ ლინკები უნდა გადამოწმდეს და შესაძლებელი მითი გასწორება. შეკითხვა მაქვს რის საფუძვრლზე ჩემი გვერდი იქნა წაშლილი და როგორ ხდრბა ამ საკითხის ნორმალური განხილვა{{ხელმოუწერელი|2a01:cb09:b05d:51e5:b80a:636:e837:9bda}} :პირველ ყოვლისა, გზავნილებს უნდა მოაწეროთ ხელი. ამას გარდა, მანამ სანამ, განათავსებთ სტატიას ვიკიპედიაში, გაეცანით მის პოლიტიკას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:11, 20 თებერვალი 2022 (UTC) == ბიოგრაფიის წაშლა == გამარჯობა, გუშინ დაახლოებით ღამის სამი საათი იქნებოდა დავასრულე თენგიზ გელოვანის ბიოგრაფიის წერა. აქვე მოგახსენებთ, რომ ინფორმაცია იყო მეტად გაშლილი, გამართული, ობიექტური და სრულიად შეესაბამებოდა სიმართლეს. თენგიზ გელოვანი გახლდათ თიანეთის კოლორიტი, მომღერალი, გამოჩენილი და თავის ცხოვრებაშივე დამსახურებებით მოღვაწე პიროვნება, რომლის სახელიც დღესაც უკვდავია არა მარტო თიანეთის მხარეში. დღეს შუადღეს დაახლოებით 14:00-15:00 - მდე წაიშალა ჩემს მიერ დადებული ბიოგრაფია. ვერ მივიღე ზუსტი პასუხი რატომ. ვერც ვწერ თვითონ იმ პიროვნებას ვინც წამიშალა ინფორმაცია. რატომ უნდა მოხდეს ჩემს მიერ დადებული ინფორმაციის, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე წაშლა, ისე რომ არც კი ვიცოდე მიზეზი, როდესაც თვითონ ინფორმაცია არის დადასტურებული, არაა გადაჭარბებული, არის ობიექტური და არ არის ჭორის დონეზე არსებული?! აქ ხომ არაფერს არ ვიგონებ?! ეს ყველაფერი ამ ადამიანის სულის უკვდავსაყოფად გავაკეთე, რადგან მისმა შვილებმა, შვილიშვილებმა, ნათესავებმა, ახლობლებმა და ყველამ ვინც კი იცნობდა იამაყონ და უფრო ფართო ასპარეზზე გავიტანო მისი სახელი. ვაპირებ, რომ ინფორმაცია ხელახლა დავდო, დიდი იმედი მაქვს და ვიმედოვნებ, რომ ახლა მაინც არ წაშლით და ამიხსნით რა მოხდა ან რატომ მოხდა ასე?! [[მომხმარებელი:ნიკა გელოვანი|ნიკა გელოვანი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნიკა გელოვანი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნიკა გელოვანი|წვლილი]]) 15:04, 28 ივნისი 2022 (UTC) :[[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ვიკიპედიის წესებიდან გამომდინარე]] აღნიშნული პიროვნების ბიოგრაფიას ენციკლოპედიური მნიშვნელობა არ გააჩნია. აქედან გამომდინარე ასეთი სტატიები იშლება. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:10, 28 ივნისი 2022 (UTC) == წასაშლელი სტატია == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, გამარჯობა, როგორც მოხსენიებულია თარგზე და განხილვაში, ჩემ მიერ შექმნილი სტატია წასაშლელია. ის აგრძელებს იყოს განთავსებული თანხმობის გარეშე. გმადლობ დახმარებისთვის https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 13:53, 16 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ ვხედავ წაშლის ვერანაირ მიზეზს. სტატია აკმაყოფილებს ვიკიპედიის კრიტერიუმებს. მას შემდეგ, რაც სტატიას შექმნით, ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკის შესაბამისად, ის უკვე აღარ არის თქვენი საკუთრება. როდესაც მასში წვლილი სხვასაც უფიქსირდება, წაშლის მოთხოვნის უფლება აღარ გაქვთ. ვფიქრობ, ეს საკითხი ამოწურულია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:06, 16 აპრილი 2023 (UTC) == ArsenalAtletico2017 და მისი სხვა ანგარიშები == გაცნობებთ, რომ 2022 წლიდან ინგლისური ვიკიპედიის ჩეკიუზერმა [[მომხმარებელი:ArsenalAtletico2017|ამ მომხმარებლის]] ათეულობით [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/ArsenalAtletico2017/Archive|სხვა ანგარიში აღმოაჩინა]], ბოლო 3 იანვარს. აქედან გამომდინარე, ვიკიპედიის წესების დარღვევის გამო (ეს ეხება არამარტო ინგლისურ ვიკიპედიას) და ქართული ვიკიპედიის პოტენციური საფრთხისგან დაცვის მიზნით, მას და მის სხვა ანგარიშებს სამუდამოდ ვბლოკავ. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:04, 23 იანვარი 2024 (UTC) == წამიშალეს ინფორმაცია უსამართლოდ == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90 ეს გვერდი წამიშალეს ყველა ლინკი და ამბავი გადამოწმებადია გხოვთ აღმიდგინოთ [[მომხმარებელი:Taso2024|Taso2024]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Taso2024|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Taso2024|წვლილი]]) 15:36, 29 მაისი 2025 (UTC) == სტატია [[ორხევი (თბილისი)|"ორხევის"]] შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman-ის]] მიერ == სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ მოგესალმებით, პატივცემულო საზოგადოებავ და ადმინისტრატორებო. მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო სტატია [[ორხევი (თბილისი)]]-სთან დაკავშირებულ სიტუაციას. მე ვარ ამ სტატიის ვრცელი ვერსიის ავტორი, რომელიც წარმოადგენს რუსული ვიკიპედიიდან ჩემივე დაწერილი სტატიის თარგმანს. სტატია ეფუძნება 140-ზე მეტ ისტორიულ და თანამედროვე წყაროს, თითოეული მათგანი დეტალურად არის აღწერილი და დაარქივებული. ადმინისტრატორმა [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]-მა წაშალა სტატიის შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილი (62,811 ბაიტი) კომენტარით "არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება". რედაქტირების diff: [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ორხევი_(თბილისი)&diff=prev&oldid=4830489] შედეგად, იქმნება აბსურდული სიტუაცია, როდესაც რუსულ ვიკიპედიაში ქართული დასახლების შესახებ უფრო დეტალური და სრულყოფილი სტატია არსებობს, ვიდრე ქართულში. ჩემი სტატია რუსულ ნაწილში რეცენზირების ეტაპზეა და [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A0%D0%B5%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5/%D0%9E%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B2%D0%B8_(%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA_%D0%B2_%D0%A2%D0%B1%D0 მიიღო მაღალი შეფასება] მისი სიღრმისა და წყაროების სიმრავლის გამო. მე ვიცნობ ვიკიპედიის წესებს, მათ შორის პოლიტიკას "[[ვიკიპედია:რა არ არის ვიკიპედია|რა არ არის ვიკიპედია]]" (WP:NOT). წაშლილი ნაწილი არ წარმოადგენდა ორიგინალურ კვლევას (WP:OR), არც რეკლამას და არც უმნიშვნელო ფაქტების უწესრიგო კრებულს. ეს იყო წყაროებით გამყარებული ინფორმაცია დასახლების ისტორიაზე, ინფრასტრუქტურასა და მის თანამედროვე როლზე. განსაკუთრებით მიუღებლად მიმაჩნია სექციის "სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში" სრული წაშლა. ეს ინფორმაცია ეფუძნება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ, საჯარო პრეს-რელიზებს და აღწერს დასახლების უმნიშვნელოვანეს თანამედროვე ფუნქციას. ეს არ არის "ჭორი" ან "პირადი მოსაზრება", არამედ ფაქტი, რომელიც პირდაპირ ეხება სტატიის თემას და გამყარებულია უტყუარი წყაროებით. '''სისტემური პრობლემა და ორმაგი სტანდარტები''' ჩემი მთავარი კითხვაა: რატომ გამოიყენება ასეთი მკაცრი მიდგომა ახალი, დეტალურად დამუშავებული სტატიის მიმართ, როდესაც ქართულ ვიკიპედიაში უამრავი სტატია არსებობს თბილისის სხვა უბნებზე, რომლებიც წლების განმავლობაში არღვევენ ვიკიპედიის ფუნდამენტურ პრინციპს — '''[[ვიკიპედია:შემოწმება|შემოწმებადობას]]''' (WP:V)? მაგალითად: * '''[[საბურთალო]]''' — სტატიაში არ არის '''არც ერთი''' შიდა სქოლიო. შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელი წყარო ადასტურებს კონკრეტულ ფაქტს. * '''[[გარეთუბანი]]''' — იგივე პრობლემა. ტექსტი სავსეა ისტორიული თარიღებითა და დეტალებით, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ არის გამყარებული სქოლიოთი. * '''[[სვანეთისუბანი]]''' — სტატია შედგება ორი წინადადებისგან და ერთი ზოგადი მითითებისგან ქსე-ზე. * '''[[აბანოთუბანი]]''' და '''[[ვერე (თბილისი)|ვერა]]''' — კვლავ ვხედავთ იგივე სურათს: ტექსტი წყაროების გარეშე, რაც მას პრაქტიკულად გადაუმოწმებელს ხდის. მე არ ვითხოვ ამ სტატიების წაშლას. პირიქით, მე მოვედი ვიკიპედიაში, რათა შევქმნა მაღალი ხარისხის კონტენტი, როგორიც არის ჩემი სტატია ორხევზე — დეტალური, წყაროებით გამყარებული და გადამოწმებადი. ჩემი მიზანია ქართული ვიკიპედიის ხარისხის ამაღლება და არა მისი დაკნინება. '''კონსტრუქციული წინადადება''' მესმის, რომ შესაძლოა სტატიის ზოგიერთი ნაწილის სტილი საჭიროებდა გაუმჯობესებას ან შემოკლებას. მე მზად ვარ ვითანამშრომლო და გადავამუშაო ტექსტი, რათა ის სრულად შეესაბამებოდეს ენციკლოპედიურ სტილს. მაგრამ ინფორმაციის მასობრივი წაშლა, კონკრეტული პრობლემური ადგილების მითითების გარეშე, არაკონსტრუქციული მიდგომაა. გთხოვთ, საზოგადოებამ და სხვა ადმინისტრატორებმა — [[მომხმარებელი:David1010|David1010]], [[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]], [[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]], [[მომხმარებელი:DerFuchs|DerFuchs]] — შეაფასოთ ამ რედაქტირების მართებულობა. მოდით, ერთად ვიმუშაოთ სტატიის გაუმჯობესებაზე და არა მის განადგურებაზე. გთხოვთ, დააბრუნოთ წაშლილი ინფორმაცია, და მე მზად ვარ, თქვენი რეკომენდაციების გათვალისწინებით, შევამოკლო და შევასწორო ის ნაწილები, რომლებიც, თქვენი აზრით, ზედმეტად დეტალურია. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 18:11, 10 ივლისი 2025 (UTC) :მე უკვე მოგეცით საშუალება იმ სახით, რომ სტატია გადავიტანე თქვენს სავარჯიშო გვერდზე და მიგითითეთ, რომ იქ გემუშავათ ძირითად სახელთა სივრცეში გადატანამდე. ნაცვლად ამისა, თქვენ უფრო მეტი არაენციკლოპედიური ინფორმაციის დამატებით, სტატია ეგრევე გადაიტანეთ ძირითად სახელთა სივრცეში. ახლა კი რუსული ვიკიპედიის და იქ მიმდინარე პროცესების აპელირებით გსურთ არაენციკლოპედიური ინფორმაციის აქ შემოტანას. რუსული ვიკიპედია არ და ვერ იქნება ჩვენთვის სტანდარტი ან არგუმენტი, თუ იქ მიიღეს ამ სახით ეს სტატია, ეს მათი პრობლემაა და ნუ ცდილობთ აქ იგივეს გამეორებას. ასევე, გვაცადეთ და შესაბამის სახეს მიიღებს ეს სტატია, ვმუშაობთ ამაზე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:36, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::1.) ადმინისტრატორის მიერ სტატიის გადატანის შემთხვევაში პირად სახელთა სივრცეში, მის გადმოტანამდე, ეს უნდა შეთანხმდეს ადმინისტრატორთან. თუ ეს არ მომხდარა, ე.ი. ადგილი ჰქონდა თვითნებურ გადმოტანას და ამ შემთხვევაში ადმინისტრატორის ქმედებები სრულიად მისაღებია. ::2.) რუსული ვიკიპედიის ეტალონად მოყვანა ღიმილისმომგვრელია :) მომავალში, ინგლისური აირჩიოთ, ჯობია.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 06:25, 11 ივლისი 2025 (UTC) :::ერთი შეხედვითვე არაენციკლოპედიურია სტატია ამ სახით. აი, როგორი, იცით? ცალკე საიტი რომ გაუკეთოთ ორხევს და იქ რომ განათავსებდით. აბსოლუტურად ამოვარდნილია ვიკიპედიის სტანდარტებიდან, თანაც მრავალმხრივ. პირადად ჩემთვის, რუსულ ვიკიპედიასთან პარალელი ან მათი სტანდარტი საერთოდ არაფერს ნიშნავს. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 09:03, 11 ივლისი 2025 (UTC) s418gsds81dpy10z2ezqouv6zcqh0mo 4830976 4830970 2025-07-11T09:16:04Z DerFuchs 6187 /* სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ */ პასუხი 4830976 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == მომხმარებელი:Nariman.58 == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, {{ping|Otogi}} გთხოვთ, [[მომხმარებელი:Nariman.58]]-ს აუხსნათ აზერბაიჯანული გვარ-სახელები ნუ შემოაქვს რუსული კალკით. გადახედეთ მის [[მომხმარებლის განხილვა:Nariman.58|განხილვის გვერდს]]. მე რამდენჯერმე გავასწორე და აგრეთვე მივმართე თხოვნით, რომ გაეცნოს [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში#აზერბაიჯანული]], მაგრამ დღესაც შემოიტანა Ağaxan Əli oğlu Salmanlı აგახან ალი ოღლი სალმანოვი, რომელიც უნდა იყოს „აღახან ალი ოღლუ სალმანლი“. გთხოვთ, ადმინისტრატორებს დახმარებას, რომ აუხსნათ ნუ ამკვიდრებს რუსულ კალკს ქართულ სალიტერატურო ენაში.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 15:29, 11 იანვარი 2022 (UTC) == გიორგი ფხაკაძე == გადავხედე ჩემი გვერდის “რედაქტირების” კომენტარებს და სამწუხაროდ კომენარები არის ტენდეციული, არა პროფესიონალური. ასევე არ ვეთანხმები იმ ნაწილს რომ მე არ შემიძლია ჩემი გვერდის კორექტირება. ვთვლი რომ ჩემს გარდა არავინ არ იცის უკეთ ჩემი ბიოგრაფიის შესახებ. მე ვეთანხმები რომ ლინკები უნდა გადამოწმდეს და შესაძლებელი მითი გასწორება. შეკითხვა მაქვს რის საფუძვრლზე ჩემი გვერდი იქნა წაშლილი და როგორ ხდრბა ამ საკითხის ნორმალური განხილვა{{ხელმოუწერელი|2a01:cb09:b05d:51e5:b80a:636:e837:9bda}} :პირველ ყოვლისა, გზავნილებს უნდა მოაწეროთ ხელი. ამას გარდა, მანამ სანამ, განათავსებთ სტატიას ვიკიპედიაში, გაეცანით მის პოლიტიკას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:11, 20 თებერვალი 2022 (UTC) == ბიოგრაფიის წაშლა == გამარჯობა, გუშინ დაახლოებით ღამის სამი საათი იქნებოდა დავასრულე თენგიზ გელოვანის ბიოგრაფიის წერა. აქვე მოგახსენებთ, რომ ინფორმაცია იყო მეტად გაშლილი, გამართული, ობიექტური და სრულიად შეესაბამებოდა სიმართლეს. თენგიზ გელოვანი გახლდათ თიანეთის კოლორიტი, მომღერალი, გამოჩენილი და თავის ცხოვრებაშივე დამსახურებებით მოღვაწე პიროვნება, რომლის სახელიც დღესაც უკვდავია არა მარტო თიანეთის მხარეში. დღეს შუადღეს დაახლოებით 14:00-15:00 - მდე წაიშალა ჩემს მიერ დადებული ბიოგრაფია. ვერ მივიღე ზუსტი პასუხი რატომ. ვერც ვწერ თვითონ იმ პიროვნებას ვინც წამიშალა ინფორმაცია. რატომ უნდა მოხდეს ჩემს მიერ დადებული ინფორმაციის, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე წაშლა, ისე რომ არც კი ვიცოდე მიზეზი, როდესაც თვითონ ინფორმაცია არის დადასტურებული, არაა გადაჭარბებული, არის ობიექტური და არ არის ჭორის დონეზე არსებული?! აქ ხომ არაფერს არ ვიგონებ?! ეს ყველაფერი ამ ადამიანის სულის უკვდავსაყოფად გავაკეთე, რადგან მისმა შვილებმა, შვილიშვილებმა, ნათესავებმა, ახლობლებმა და ყველამ ვინც კი იცნობდა იამაყონ და უფრო ფართო ასპარეზზე გავიტანო მისი სახელი. ვაპირებ, რომ ინფორმაცია ხელახლა დავდო, დიდი იმედი მაქვს და ვიმედოვნებ, რომ ახლა მაინც არ წაშლით და ამიხსნით რა მოხდა ან რატომ მოხდა ასე?! [[მომხმარებელი:ნიკა გელოვანი|ნიკა გელოვანი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნიკა გელოვანი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნიკა გელოვანი|წვლილი]]) 15:04, 28 ივნისი 2022 (UTC) :[[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ვიკიპედიის წესებიდან გამომდინარე]] აღნიშნული პიროვნების ბიოგრაფიას ენციკლოპედიური მნიშვნელობა არ გააჩნია. აქედან გამომდინარე ასეთი სტატიები იშლება. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:10, 28 ივნისი 2022 (UTC) == წასაშლელი სტატია == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, გამარჯობა, როგორც მოხსენიებულია თარგზე და განხილვაში, ჩემ მიერ შექმნილი სტატია წასაშლელია. ის აგრძელებს იყოს განთავსებული თანხმობის გარეშე. გმადლობ დახმარებისთვის https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 13:53, 16 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ ვხედავ წაშლის ვერანაირ მიზეზს. სტატია აკმაყოფილებს ვიკიპედიის კრიტერიუმებს. მას შემდეგ, რაც სტატიას შექმნით, ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკის შესაბამისად, ის უკვე აღარ არის თქვენი საკუთრება. როდესაც მასში წვლილი სხვასაც უფიქსირდება, წაშლის მოთხოვნის უფლება აღარ გაქვთ. ვფიქრობ, ეს საკითხი ამოწურულია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:06, 16 აპრილი 2023 (UTC) == ArsenalAtletico2017 და მისი სხვა ანგარიშები == გაცნობებთ, რომ 2022 წლიდან ინგლისური ვიკიპედიის ჩეკიუზერმა [[მომხმარებელი:ArsenalAtletico2017|ამ მომხმარებლის]] ათეულობით [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/ArsenalAtletico2017/Archive|სხვა ანგარიში აღმოაჩინა]], ბოლო 3 იანვარს. აქედან გამომდინარე, ვიკიპედიის წესების დარღვევის გამო (ეს ეხება არამარტო ინგლისურ ვიკიპედიას) და ქართული ვიკიპედიის პოტენციური საფრთხისგან დაცვის მიზნით, მას და მის სხვა ანგარიშებს სამუდამოდ ვბლოკავ. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:04, 23 იანვარი 2024 (UTC) == წამიშალეს ინფორმაცია უსამართლოდ == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90 ეს გვერდი წამიშალეს ყველა ლინკი და ამბავი გადამოწმებადია გხოვთ აღმიდგინოთ [[მომხმარებელი:Taso2024|Taso2024]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Taso2024|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Taso2024|წვლილი]]) 15:36, 29 მაისი 2025 (UTC) == სტატია [[ორხევი (თბილისი)|"ორხევის"]] შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman-ის]] მიერ == სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ მოგესალმებით, პატივცემულო საზოგადოებავ და ადმინისტრატორებო. მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო სტატია [[ორხევი (თბილისი)]]-სთან დაკავშირებულ სიტუაციას. მე ვარ ამ სტატიის ვრცელი ვერსიის ავტორი, რომელიც წარმოადგენს რუსული ვიკიპედიიდან ჩემივე დაწერილი სტატიის თარგმანს. სტატია ეფუძნება 140-ზე მეტ ისტორიულ და თანამედროვე წყაროს, თითოეული მათგანი დეტალურად არის აღწერილი და დაარქივებული. ადმინისტრატორმა [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]-მა წაშალა სტატიის შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილი (62,811 ბაიტი) კომენტარით "არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება". რედაქტირების diff: [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ორხევი_(თბილისი)&diff=prev&oldid=4830489] შედეგად, იქმნება აბსურდული სიტუაცია, როდესაც რუსულ ვიკიპედიაში ქართული დასახლების შესახებ უფრო დეტალური და სრულყოფილი სტატია არსებობს, ვიდრე ქართულში. ჩემი სტატია რუსულ ნაწილში რეცენზირების ეტაპზეა და [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A0%D0%B5%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5/%D0%9E%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B2%D0%B8_(%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA_%D0%B2_%D0%A2%D0%B1%D0 მიიღო მაღალი შეფასება] მისი სიღრმისა და წყაროების სიმრავლის გამო. მე ვიცნობ ვიკიპედიის წესებს, მათ შორის პოლიტიკას "[[ვიკიპედია:რა არ არის ვიკიპედია|რა არ არის ვიკიპედია]]" (WP:NOT). წაშლილი ნაწილი არ წარმოადგენდა ორიგინალურ კვლევას (WP:OR), არც რეკლამას და არც უმნიშვნელო ფაქტების უწესრიგო კრებულს. ეს იყო წყაროებით გამყარებული ინფორმაცია დასახლების ისტორიაზე, ინფრასტრუქტურასა და მის თანამედროვე როლზე. განსაკუთრებით მიუღებლად მიმაჩნია სექციის "სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში" სრული წაშლა. ეს ინფორმაცია ეფუძნება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ, საჯარო პრეს-რელიზებს და აღწერს დასახლების უმნიშვნელოვანეს თანამედროვე ფუნქციას. ეს არ არის "ჭორი" ან "პირადი მოსაზრება", არამედ ფაქტი, რომელიც პირდაპირ ეხება სტატიის თემას და გამყარებულია უტყუარი წყაროებით. '''სისტემური პრობლემა და ორმაგი სტანდარტები''' ჩემი მთავარი კითხვაა: რატომ გამოიყენება ასეთი მკაცრი მიდგომა ახალი, დეტალურად დამუშავებული სტატიის მიმართ, როდესაც ქართულ ვიკიპედიაში უამრავი სტატია არსებობს თბილისის სხვა უბნებზე, რომლებიც წლების განმავლობაში არღვევენ ვიკიპედიის ფუნდამენტურ პრინციპს — '''[[ვიკიპედია:შემოწმება|შემოწმებადობას]]''' (WP:V)? მაგალითად: * '''[[საბურთალო]]''' — სტატიაში არ არის '''არც ერთი''' შიდა სქოლიო. შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელი წყარო ადასტურებს კონკრეტულ ფაქტს. * '''[[გარეთუბანი]]''' — იგივე პრობლემა. ტექსტი სავსეა ისტორიული თარიღებითა და დეტალებით, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ არის გამყარებული სქოლიოთი. * '''[[სვანეთისუბანი]]''' — სტატია შედგება ორი წინადადებისგან და ერთი ზოგადი მითითებისგან ქსე-ზე. * '''[[აბანოთუბანი]]''' და '''[[ვერე (თბილისი)|ვერა]]''' — კვლავ ვხედავთ იგივე სურათს: ტექსტი წყაროების გარეშე, რაც მას პრაქტიკულად გადაუმოწმებელს ხდის. მე არ ვითხოვ ამ სტატიების წაშლას. პირიქით, მე მოვედი ვიკიპედიაში, რათა შევქმნა მაღალი ხარისხის კონტენტი, როგორიც არის ჩემი სტატია ორხევზე — დეტალური, წყაროებით გამყარებული და გადამოწმებადი. ჩემი მიზანია ქართული ვიკიპედიის ხარისხის ამაღლება და არა მისი დაკნინება. '''კონსტრუქციული წინადადება''' მესმის, რომ შესაძლოა სტატიის ზოგიერთი ნაწილის სტილი საჭიროებდა გაუმჯობესებას ან შემოკლებას. მე მზად ვარ ვითანამშრომლო და გადავამუშაო ტექსტი, რათა ის სრულად შეესაბამებოდეს ენციკლოპედიურ სტილს. მაგრამ ინფორმაციის მასობრივი წაშლა, კონკრეტული პრობლემური ადგილების მითითების გარეშე, არაკონსტრუქციული მიდგომაა. გთხოვთ, საზოგადოებამ და სხვა ადმინისტრატორებმა — [[მომხმარებელი:David1010|David1010]], [[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]], [[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]], [[მომხმარებელი:DerFuchs|DerFuchs]] — შეაფასოთ ამ რედაქტირების მართებულობა. მოდით, ერთად ვიმუშაოთ სტატიის გაუმჯობესებაზე და არა მის განადგურებაზე. გთხოვთ, დააბრუნოთ წაშლილი ინფორმაცია, და მე მზად ვარ, თქვენი რეკომენდაციების გათვალისწინებით, შევამოკლო და შევასწორო ის ნაწილები, რომლებიც, თქვენი აზრით, ზედმეტად დეტალურია. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 18:11, 10 ივლისი 2025 (UTC) :მე უკვე მოგეცით საშუალება იმ სახით, რომ სტატია გადავიტანე თქვენს სავარჯიშო გვერდზე და მიგითითეთ, რომ იქ გემუშავათ ძირითად სახელთა სივრცეში გადატანამდე. ნაცვლად ამისა, თქვენ უფრო მეტი არაენციკლოპედიური ინფორმაციის დამატებით, სტატია ეგრევე გადაიტანეთ ძირითად სახელთა სივრცეში. ახლა კი რუსული ვიკიპედიის და იქ მიმდინარე პროცესების აპელირებით გსურთ არაენციკლოპედიური ინფორმაციის აქ შემოტანას. რუსული ვიკიპედია არ და ვერ იქნება ჩვენთვის სტანდარტი ან არგუმენტი, თუ იქ მიიღეს ამ სახით ეს სტატია, ეს მათი პრობლემაა და ნუ ცდილობთ აქ იგივეს გამეორებას. ასევე, გვაცადეთ და შესაბამის სახეს მიიღებს ეს სტატია, ვმუშაობთ ამაზე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:36, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::1.) ადმინისტრატორის მიერ სტატიის გადატანის შემთხვევაში პირად სახელთა სივრცეში, მის გადმოტანამდე, ეს უნდა შეთანხმდეს ადმინისტრატორთან. თუ ეს არ მომხდარა, ე.ი. ადგილი ჰქონდა თვითნებურ გადმოტანას და ამ შემთხვევაში ადმინისტრატორის ქმედებები სრულიად მისაღებია. ::2.) რუსული ვიკიპედიის ეტალონად მოყვანა ღიმილისმომგვრელია :) მომავალში, ინგლისური აირჩიოთ, ჯობია.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 06:25, 11 ივლისი 2025 (UTC) :::ერთი შეხედვითვე არაენციკლოპედიურია სტატია ამ სახით. აი, როგორი, იცით? ცალკე საიტი რომ გაუკეთოთ ორხევს და იქ რომ განათავსებდით. აბსოლუტურად ამოვარდნილია ვიკიპედიის სტანდარტებიდან, თანაც მრავალმხრივ. პირადად ჩემთვის, რუსულ ვიკიპედიასთან პარალელი ან მათი სტანდარტი საერთოდ არაფერს ნიშნავს. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 09:03, 11 ივლისი 2025 (UTC) ::::დამატებითი გადახედვის შედეგად ძალიან ბევრი ინფორმაცია დამოწმებულია საბჭოთა პროპაგანდისტული გაზეთებით - სათანადო ანალიზის, კვლევისა და დათქმების გარეშე 'ზარია ვასტოკისა' და მისთ. გამოყენებას სერიოზულ კითხვის ნიშნებს იწვევეს. [[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 09:16, 11 ივლისი 2025 (UTC) jrpm2wug8novb32hbgm73vendlh5ag1 4830978 4830976 2025-07-11T09:23:15Z David Osipov 152507 /* სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ */ პასუხი 4830978 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == მომხმარებელი:Nariman.58 == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, {{ping|Otogi}} გთხოვთ, [[მომხმარებელი:Nariman.58]]-ს აუხსნათ აზერბაიჯანული გვარ-სახელები ნუ შემოაქვს რუსული კალკით. გადახედეთ მის [[მომხმარებლის განხილვა:Nariman.58|განხილვის გვერდს]]. მე რამდენჯერმე გავასწორე და აგრეთვე მივმართე თხოვნით, რომ გაეცნოს [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში#აზერბაიჯანული]], მაგრამ დღესაც შემოიტანა Ağaxan Əli oğlu Salmanlı აგახან ალი ოღლი სალმანოვი, რომელიც უნდა იყოს „აღახან ალი ოღლუ სალმანლი“. გთხოვთ, ადმინისტრატორებს დახმარებას, რომ აუხსნათ ნუ ამკვიდრებს რუსულ კალკს ქართულ სალიტერატურო ენაში.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 15:29, 11 იანვარი 2022 (UTC) == გიორგი ფხაკაძე == გადავხედე ჩემი გვერდის “რედაქტირების” კომენტარებს და სამწუხაროდ კომენარები არის ტენდეციული, არა პროფესიონალური. ასევე არ ვეთანხმები იმ ნაწილს რომ მე არ შემიძლია ჩემი გვერდის კორექტირება. ვთვლი რომ ჩემს გარდა არავინ არ იცის უკეთ ჩემი ბიოგრაფიის შესახებ. მე ვეთანხმები რომ ლინკები უნდა გადამოწმდეს და შესაძლებელი მითი გასწორება. შეკითხვა მაქვს რის საფუძვრლზე ჩემი გვერდი იქნა წაშლილი და როგორ ხდრბა ამ საკითხის ნორმალური განხილვა{{ხელმოუწერელი|2a01:cb09:b05d:51e5:b80a:636:e837:9bda}} :პირველ ყოვლისა, გზავნილებს უნდა მოაწეროთ ხელი. ამას გარდა, მანამ სანამ, განათავსებთ სტატიას ვიკიპედიაში, გაეცანით მის პოლიტიკას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:11, 20 თებერვალი 2022 (UTC) == ბიოგრაფიის წაშლა == გამარჯობა, გუშინ დაახლოებით ღამის სამი საათი იქნებოდა დავასრულე თენგიზ გელოვანის ბიოგრაფიის წერა. აქვე მოგახსენებთ, რომ ინფორმაცია იყო მეტად გაშლილი, გამართული, ობიექტური და სრულიად შეესაბამებოდა სიმართლეს. თენგიზ გელოვანი გახლდათ თიანეთის კოლორიტი, მომღერალი, გამოჩენილი და თავის ცხოვრებაშივე დამსახურებებით მოღვაწე პიროვნება, რომლის სახელიც დღესაც უკვდავია არა მარტო თიანეთის მხარეში. დღეს შუადღეს დაახლოებით 14:00-15:00 - მდე წაიშალა ჩემს მიერ დადებული ბიოგრაფია. ვერ მივიღე ზუსტი პასუხი რატომ. ვერც ვწერ თვითონ იმ პიროვნებას ვინც წამიშალა ინფორმაცია. რატომ უნდა მოხდეს ჩემს მიერ დადებული ინფორმაციის, ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე წაშლა, ისე რომ არც კი ვიცოდე მიზეზი, როდესაც თვითონ ინფორმაცია არის დადასტურებული, არაა გადაჭარბებული, არის ობიექტური და არ არის ჭორის დონეზე არსებული?! აქ ხომ არაფერს არ ვიგონებ?! ეს ყველაფერი ამ ადამიანის სულის უკვდავსაყოფად გავაკეთე, რადგან მისმა შვილებმა, შვილიშვილებმა, ნათესავებმა, ახლობლებმა და ყველამ ვინც კი იცნობდა იამაყონ და უფრო ფართო ასპარეზზე გავიტანო მისი სახელი. ვაპირებ, რომ ინფორმაცია ხელახლა დავდო, დიდი იმედი მაქვს და ვიმედოვნებ, რომ ახლა მაინც არ წაშლით და ამიხსნით რა მოხდა ან რატომ მოხდა ასე?! [[მომხმარებელი:ნიკა გელოვანი|ნიკა გელოვანი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნიკა გელოვანი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნიკა გელოვანი|წვლილი]]) 15:04, 28 ივნისი 2022 (UTC) :[[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ვიკიპედიის წესებიდან გამომდინარე]] აღნიშნული პიროვნების ბიოგრაფიას ენციკლოპედიური მნიშვნელობა არ გააჩნია. აქედან გამომდინარე ასეთი სტატიები იშლება. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 16:10, 28 ივნისი 2022 (UTC) == წასაშლელი სტატია == {{ping|David1010 }}, {{ping|MIKHEIL}}, გამარჯობა, როგორც მოხსენიებულია თარგზე და განხილვაში, ჩემ მიერ შექმნილი სტატია წასაშლელია. ის აგრძელებს იყოს განთავსებული თანხმობის გარეშე. გმადლობ დახმარებისთვის https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 13:53, 16 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ ვხედავ წაშლის ვერანაირ მიზეზს. სტატია აკმაყოფილებს ვიკიპედიის კრიტერიუმებს. მას შემდეგ, რაც სტატიას შექმნით, ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკის შესაბამისად, ის უკვე აღარ არის თქვენი საკუთრება. როდესაც მასში წვლილი სხვასაც უფიქსირდება, წაშლის მოთხოვნის უფლება აღარ გაქვთ. ვფიქრობ, ეს საკითხი ამოწურულია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:06, 16 აპრილი 2023 (UTC) == ArsenalAtletico2017 და მისი სხვა ანგარიშები == გაცნობებთ, რომ 2022 წლიდან ინგლისური ვიკიპედიის ჩეკიუზერმა [[მომხმარებელი:ArsenalAtletico2017|ამ მომხმარებლის]] ათეულობით [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/ArsenalAtletico2017/Archive|სხვა ანგარიში აღმოაჩინა]], ბოლო 3 იანვარს. აქედან გამომდინარე, ვიკიპედიის წესების დარღვევის გამო (ეს ეხება არამარტო ინგლისურ ვიკიპედიას) და ქართული ვიკიპედიის პოტენციური საფრთხისგან დაცვის მიზნით, მას და მის სხვა ანგარიშებს სამუდამოდ ვბლოკავ. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:04, 23 იანვარი 2024 (UTC) == წამიშალეს ინფორმაცია უსამართლოდ == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90_%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90 ეს გვერდი წამიშალეს ყველა ლინკი და ამბავი გადამოწმებადია გხოვთ აღმიდგინოთ [[მომხმარებელი:Taso2024|Taso2024]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Taso2024|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Taso2024|წვლილი]]) 15:36, 29 მაისი 2025 (UTC) == სტატია [[ორხევი (თბილისი)|"ორხევის"]] შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman-ის]] მიერ == სტატია "ორხევის" შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილის წაშლა ადმინისტრატორ Mehman-ის მიერ მოგესალმებით, პატივცემულო საზოგადოებავ და ადმინისტრატორებო. მინდა თქვენი ყურადღება მივაპყრო სტატია [[ორხევი (თბილისი)]]-სთან დაკავშირებულ სიტუაციას. მე ვარ ამ სტატიის ვრცელი ვერსიის ავტორი, რომელიც წარმოადგენს რუსული ვიკიპედიიდან ჩემივე დაწერილი სტატიის თარგმანს. სტატია ეფუძნება 140-ზე მეტ ისტორიულ და თანამედროვე წყაროს, თითოეული მათგანი დეტალურად არის აღწერილი და დაარქივებული. ადმინისტრატორმა [[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]-მა წაშალა სტატიის შინაარსის მნიშვნელოვანი ნაწილი (62,811 ბაიტი) კომენტარით "არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება". რედაქტირების diff: [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ორხევი_(თბილისი)&diff=prev&oldid=4830489] შედეგად, იქმნება აბსურდული სიტუაცია, როდესაც რუსულ ვიკიპედიაში ქართული დასახლების შესახებ უფრო დეტალური და სრულყოფილი სტატია არსებობს, ვიდრე ქართულში. ჩემი სტატია რუსულ ნაწილში რეცენზირების ეტაპზეა და [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A0%D0%B5%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5/%D0%9E%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B2%D0%B8_(%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA_%D0%B2_%D0%A2%D0%B1%D0 მიიღო მაღალი შეფასება] მისი სიღრმისა და წყაროების სიმრავლის გამო. მე ვიცნობ ვიკიპედიის წესებს, მათ შორის პოლიტიკას "[[ვიკიპედია:რა არ არის ვიკიპედია|რა არ არის ვიკიპედია]]" (WP:NOT). წაშლილი ნაწილი არ წარმოადგენდა ორიგინალურ კვლევას (WP:OR), არც რეკლამას და არც უმნიშვნელო ფაქტების უწესრიგო კრებულს. ეს იყო წყაროებით გამყარებული ინფორმაცია დასახლების ისტორიაზე, ინფრასტრუქტურასა და მის თანამედროვე როლზე. განსაკუთრებით მიუღებლად მიმაჩნია სექციის "სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში" სრული წაშლა. ეს ინფორმაცია ეფუძნება საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ, საჯარო პრეს-რელიზებს და აღწერს დასახლების უმნიშვნელოვანეს თანამედროვე ფუნქციას. ეს არ არის "ჭორი" ან "პირადი მოსაზრება", არამედ ფაქტი, რომელიც პირდაპირ ეხება სტატიის თემას და გამყარებულია უტყუარი წყაროებით. '''სისტემური პრობლემა და ორმაგი სტანდარტები''' ჩემი მთავარი კითხვაა: რატომ გამოიყენება ასეთი მკაცრი მიდგომა ახალი, დეტალურად დამუშავებული სტატიის მიმართ, როდესაც ქართულ ვიკიპედიაში უამრავი სტატია არსებობს თბილისის სხვა უბნებზე, რომლებიც წლების განმავლობაში არღვევენ ვიკიპედიის ფუნდამენტურ პრინციპს — '''[[ვიკიპედია:შემოწმება|შემოწმებადობას]]''' (WP:V)? მაგალითად: * '''[[საბურთალო]]''' — სტატიაში არ არის '''არც ერთი''' შიდა სქოლიო. შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელი წყარო ადასტურებს კონკრეტულ ფაქტს. * '''[[გარეთუბანი]]''' — იგივე პრობლემა. ტექსტი სავსეა ისტორიული თარიღებითა და დეტალებით, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ არის გამყარებული სქოლიოთი. * '''[[სვანეთისუბანი]]''' — სტატია შედგება ორი წინადადებისგან და ერთი ზოგადი მითითებისგან ქსე-ზე. * '''[[აბანოთუბანი]]''' და '''[[ვერე (თბილისი)|ვერა]]''' — კვლავ ვხედავთ იგივე სურათს: ტექსტი წყაროების გარეშე, რაც მას პრაქტიკულად გადაუმოწმებელს ხდის. მე არ ვითხოვ ამ სტატიების წაშლას. პირიქით, მე მოვედი ვიკიპედიაში, რათა შევქმნა მაღალი ხარისხის კონტენტი, როგორიც არის ჩემი სტატია ორხევზე — დეტალური, წყაროებით გამყარებული და გადამოწმებადი. ჩემი მიზანია ქართული ვიკიპედიის ხარისხის ამაღლება და არა მისი დაკნინება. '''კონსტრუქციული წინადადება''' მესმის, რომ შესაძლოა სტატიის ზოგიერთი ნაწილის სტილი საჭიროებდა გაუმჯობესებას ან შემოკლებას. მე მზად ვარ ვითანამშრომლო და გადავამუშაო ტექსტი, რათა ის სრულად შეესაბამებოდეს ენციკლოპედიურ სტილს. მაგრამ ინფორმაციის მასობრივი წაშლა, კონკრეტული პრობლემური ადგილების მითითების გარეშე, არაკონსტრუქციული მიდგომაა. გთხოვთ, საზოგადოებამ და სხვა ადმინისტრატორებმა — [[მომხმარებელი:David1010|David1010]], [[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]], [[მომხმარებელი:Otogi|Otogi]], [[მომხმარებელი:DerFuchs|DerFuchs]] — შეაფასოთ ამ რედაქტირების მართებულობა. მოდით, ერთად ვიმუშაოთ სტატიის გაუმჯობესებაზე და არა მის განადგურებაზე. გთხოვთ, დააბრუნოთ წაშლილი ინფორმაცია, და მე მზად ვარ, თქვენი რეკომენდაციების გათვალისწინებით, შევამოკლო და შევასწორო ის ნაწილები, რომლებიც, თქვენი აზრით, ზედმეტად დეტალურია. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 18:11, 10 ივლისი 2025 (UTC) :მე უკვე მოგეცით საშუალება იმ სახით, რომ სტატია გადავიტანე თქვენს სავარჯიშო გვერდზე და მიგითითეთ, რომ იქ გემუშავათ ძირითად სახელთა სივრცეში გადატანამდე. ნაცვლად ამისა, თქვენ უფრო მეტი არაენციკლოპედიური ინფორმაციის დამატებით, სტატია ეგრევე გადაიტანეთ ძირითად სახელთა სივრცეში. ახლა კი რუსული ვიკიპედიის და იქ მიმდინარე პროცესების აპელირებით გსურთ არაენციკლოპედიური ინფორმაციის აქ შემოტანას. რუსული ვიკიპედია არ და ვერ იქნება ჩვენთვის სტანდარტი ან არგუმენტი, თუ იქ მიიღეს ამ სახით ეს სტატია, ეს მათი პრობლემაა და ნუ ცდილობთ აქ იგივეს გამეორებას. ასევე, გვაცადეთ და შესაბამის სახეს მიიღებს ეს სტატია, ვმუშაობთ ამაზე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:36, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::1.) ადმინისტრატორის მიერ სტატიის გადატანის შემთხვევაში პირად სახელთა სივრცეში, მის გადმოტანამდე, ეს უნდა შეთანხმდეს ადმინისტრატორთან. თუ ეს არ მომხდარა, ე.ი. ადგილი ჰქონდა თვითნებურ გადმოტანას და ამ შემთხვევაში ადმინისტრატორის ქმედებები სრულიად მისაღებია. ::2.) რუსული ვიკიპედიის ეტალონად მოყვანა ღიმილისმომგვრელია :) მომავალში, ინგლისური აირჩიოთ, ჯობია.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 06:25, 11 ივლისი 2025 (UTC) :::ერთი შეხედვითვე არაენციკლოპედიურია სტატია ამ სახით. აი, როგორი, იცით? ცალკე საიტი რომ გაუკეთოთ ორხევს და იქ რომ განათავსებდით. აბსოლუტურად ამოვარდნილია ვიკიპედიის სტანდარტებიდან, თანაც მრავალმხრივ. პირადად ჩემთვის, რუსულ ვიკიპედიასთან პარალელი ან მათი სტანდარტი საერთოდ არაფერს ნიშნავს. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 09:03, 11 ივლისი 2025 (UTC) ::::დამატებითი გადახედვის შედეგად ძალიან ბევრი ინფორმაცია დამოწმებულია საბჭოთა პროპაგანდისტული გაზეთებით - სათანადო ანალიზის, კვლევისა და დათქმების გარეშე 'ზარია ვასტოკისა' და მისთ. გამოყენებას სერიოზულ კითხვის ნიშნებს იწვევეს. [[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 09:16, 11 ივლისი 2025 (UTC) ::::პატივცემულო ადმინისტრატორებო, ::::მადლობას გიხდით თქვენი პოზიციის გარკვევით დაფიქსირებისთვის. ვხედავ, რომ ჩვენი შეუთანხმებლობა ეხება არა იმდენად კონკრეტულ ფაქტებს, არამედ ენციკლოპედიის ფუნდამენტურ ფილოსოფიას. ამიტომ, კამათის გაგრძელების ნაცვლად, მსურს, წარმოგიდგინოთ ჩემი საბოლოო, არგუმენტირებული პოზიცია, რომელიც ეფუძნება თავად ენციკლოპედიის ისტორიასა და ბუნებას. ::::როგორც მსოფლიოში ყველაზე ავტორიტეტული წყარო — '''ენციკლოპედია ბრიტანიკა''' — განმარტავს, ისტორიულად ჩამოყალიბდა ენციკლოპედიის ორი ძირითადი მოდელი:<ref name="Britannica">The Editors of Encyclopaedia Britannica. [https://www.britannica.com/topic/encyclopaedia/History-of-encyclopaedias "Encyclopaedia"] (en-US). ''Encyclopædia Britannica''. https://www.britannica.com/topic/encyclopaedia/History-of-encyclopaedias. წაკითხვის თარიღი: 2025-07-11. [https://web.archive.org/web/20250620110300/https://www.britannica.com/topic/encyclopaedia/History-of-encyclopaedias დაარქივებულია] ორიგინალიდან: 2025-06-20.</ref> ::::# '''ბრიტანიკის მოდელი''' — რომელიც ისწრაფვის მნიშვნელოვანი თემების ღრმა, ვრცელი და ყოვლისმომცველი (comprehensive) გაშუქებისკენ. ::::# '''ბროკჰაუზის (Brockhaus) მოდელი''' — რომელიც უპირატესობას ანიჭებს მოკლე, ფაქტებით დატვირთულ სტატიებს. ''ბრიტანიკა'' აღნიშნავს, რომ ეს მოდელი ისტორიულად დომინირებდა იმ ქვეყნებში, სადაც ინგლისური ენა ფართოდ არ იყო გავრცელებული. ::::თქვენი კრიტიკა, რომ ჩემი სტატია ზედმეტად დეტალურია, სრულად შეესაბამება ''ბროკჰაუზის'' მოდელის ლოგიკას. ჩემი მიდგომა კი — ''ბრიტანიკის'' ტრადიციას, რომელიც ცდილობს თემის სრულყოფილად და ამომწურავად წარმოჩენას. ::::მაგრამ აქ არის ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი, რომელსაც ''ბრიტანიკა'' ხაზს უსვამს: ეს ისტორიული დებატები ორ მოდელს შორის განპირობებული იყო '''ფიზიკური შეზღუდვებით''' — ქაღალდის, ბეჭდვისა და თაროზე ადგილის ღირებულებით. ::::'''ვიკიპედია, როგორც ციფრული პლატფორმა, სრულიად თავისუფალია ამ შეზღუდვებისგან.''' ეს მისი უდიდესი უპირატესობაა. მას არ სჭირდება არჩევანის გაკეთება ორ მოდელს შორის. ვიკიპედიას შეუძლია იყოს ''ორივე ერთდროულად'': სწრაფი ცნობარიც (პრეამბულაში) და ღრმა, ყოვლისმომცველი კვლევაც (სტატიის ტანში). ::::კომენტარი, რომ ჩემი სტატია "ცალკე საიტს" ჰგავს, ციფრულ ეპოქაში, ფაქტობრივად, კომპლიმენტია. ვიკიპედია ''არის'' სწორედ ის "საიტი", რომელსაც აქვს პოტენციალი, მაქსიმალურად ღრმად და დეტალურად გააშუქოს ნებისმიერი თემა, რაც ადრე შეუძლებელი იყო. ჩემი მიზანი იყო არა უბრალოდ სტატიის დაწერა, არამედ ქართული ვიკიპედიის გამდიდრება ამ უნიკალური ციფრული შესაძლებლობის სრულად გამოყენებით. ::::ვინაიდან ჩვენს შორის ფუნდამენტური ფილოსოფიური შეუთანხმებლობაა იმაზე, თუ როგორი უნდა იყოს XXI საუკუნის ონლაინ ენციკლოპედია, მე აღარ გავაგრძელებ ამ დისკუსიას. იმედი მაქვს, მომავალში საზოგადოება დაფიქრდება ამ პერსპექტივაზე. ::::პატივისცემით, [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 09:23, 11 ივლისი 2025 (UTC) ::::<references /> [[მომხმარებელი:David Osipov|David Osipov]] ([[მომხმარებლის განხილვა:David Osipov|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/David Osipov|წვლილი]]) 09:23, 11 ივლისი 2025 (UTC) mh8qjz5f22v5ro0nttejtiawbuqqopk 14 191063 4830774 2465371 2025-07-11T05:57:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830774 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Foreign Secretaries of the United Kingdom}} {{Commonscat|Foreign Secretaries of the United Kingdom}} [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს მინისტრები|საგარეო]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[en:Category:British Secretaries of State for Foreign Affairs]] 2l4wublgvkjwu178lzd3h09nqqdkolh 0 196490 4830920 4514354 2025-07-11T08:28:54Z Gobrona 28077 4830920 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი =შხამასოკო | სურათის ფაილი =Amanita phalloides 1.JPG | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა = | სამეფო = სოკოები | ქვესამეფო = | განყოფილება = [[ბაზიდიუმიანი სოკოები]] | კლასი = [[აგარიკომიცეტები]] | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | რიგი = [[ფირფიტოვანნი]] | ზეტრიბა = | ქვეტრიბა = | ოჯახი = [[ამანიტასებრნი]] | გვარი = [[ამანიტა]] | ქვეგვარი = | supersectio = | sectio = | subsectio = | სახეობა = '''შხამასოკო''' | ლათ =Amanita phalloides | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | ვიკისახეობები = | commons = | itis = | ncbi = }} '''შხამა''' ({{lang-la|''Amanita phalloides''}}) — სასიკვდილოდ შხამიანი [[ბაზიდიუმიანი სოკოები|ბაზიდიუმიანი სოკო]] [[ამანიტასებრნი|ამანიტასებრთა]] ოჯახისა. პირველად ის [[ევროპა]]ში გაჩნდა, თუმცა გვიანი მეოცე საუკუნიდან მსოფლიოს სხვა ნაწილებშიც გავრცელდა. შხამა [[მიკორიზა]]ს სხვადასხვა ფართოფოთლოვან ხეებთან წარმოქმნის. გავრცელების არეალი მოიცავს მსოფლიოს ყველა კონტინენტს, გარდა [[ანტარქტიდა|ანტარქტიდისა]].<ref>{{cite web|url=https://www.gbif.org/species/5240325|title=''Amanita phalloides''|publisher=[[ბიომრავალფეროვნების გლობალური საინფორმაციო ფონდი]]|accessdate=11 ივლისი, 2025}}</ref> ნაყოფსხეული ზაფხულსა და შემოდგომაზე ჩნდება; [[სოკოს ქუდი|ქუდი]] ზოგადად მომწვანო ფერისაა, თეთრი [[სოკოს ფეხი|ფეხითა]] და [[ჰიმენოფორი|ფირფიტებით]]. ქუდის ფერი ცვალებადია, მათ შორის გვხვდება თეთრი ფორმებიც, ამიტომაც ფერი სოკოს განმსაზღვრელი ნიშანი არ არის. ეს ტოქსიკური სოკო მეტად წააგავს რამდენიმე საკვებ სახეობას (განსაკუთრებით [[ნიყვი|ნიყვს]]), რომლებსაც ადამიანები ხშირად მოიხმარენ, რაც შემთხვევითი მოწამვლის რისკს ზრდის. [[ამატოქსინი|ამატოქსინები]], ამ სოკოებში აღმოჩენილი ტოქსინების კლასი, თერმოსტაბილურია: ისინი მდგრადია სიცხით გამოწვეული ცვლილებების მიმართ, ამიტომ მათი ტოქსიკური ეფექტები არ მცირდება მომზადებისას. შხამა ყველაზე შხამიან სოკოდ არის მიჩნეული. ვარაუდობენ, რომ სოკოს ნახევარიც კი საკმარისია ზრდასრული ადამიანის მოსაკლავად. იგი აგრეთვე ყოველწლიურად სოკოთი გამოწვეული სიკვდილიანობის 90%-ზეა პასუხისმგებელი. ვარაუდობენ რომ სწორედ, შხამათი გარდაიცვალნენ [[რომი]]ს იმპერატორი [[კლავდიუსი]]ს 54 წელს და [[საღვთო რომის იმპერია|საღვთო რომის]] იმპერატორი [[კარლ VI (სრი)|კარლ VI]] 1740 წელს. აგრეთვე, ეს სოკო მრავალი კვლევის ობიექტი გახდა, რა დროსაც მისი ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებების დიდი ნაწილი იქნა იზოლირებული. ძირითადი ტოქსიკური კომპონენტია α-ამანიტინი, რომელიც იწვევს ღვიძლისა და თირკმლის უკმარისობას. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commonscat-inline|Amanita phalloides}} * [https://fungi.biodiversity-georgia.iliauni.edu.ge/amanita-phalloides-vaill-ex-fr-link/ შხამა] — საქართველოს სოკოებისა და ლიქენების ეთნობიოლოგია ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:შხამიანი სოკოები]] [[კატეგორია:ამანიტა]] nkrguwvl9pl2xh36m0k3yrgqbj2legv 0 196676 4830887 4692221 2025-07-11T08:07:50Z Jaba1977 3604 4830887 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ლიბერეცი |მშობლიური სახელი = Liberec |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Liberec Rathaus Aussicht.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა = Liberec (CZE) - flag.png |გერბი = Znak Liberec.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე = 150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 43|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 15|lon_min= 4|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები |რეგიონი = ლიბერეცის მხარე{{!}}ლიბერეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1348 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 106,1 |სიმაღლის ტიპი = |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 374 |მოსახლეობა = 104 946 |აღწერის წელი = 2011 |სიმჭიდროვე = 989 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 460 01 |საიტი = www.liberec.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Liberec }} '''ლიბერეცი''' ({{lang-cs|Liberec}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში. მდებარეობს მდინარე [[ნისა-ლუჟიცკა]]ზე და გარსშემორტყმულია [[იიზერის მთები]]თ. წარმოადგენს ქვეყნის სიდიდით მეხუთე ქალაქს. [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნიდან]] დასახლდა [[გერმანელები|გერმანელი]] და ფლამანდიელი მიგრანტებით, რომლებიც [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ განდევნეს. ერთ დროს ქალაქში ყვაოდა [[ტექსტილი]]ს ინდუსტრია, რის გამოც მას ზედმეტსახელად „ბოჰემიის მანჩესტერს“ უწოდებდნენ. ბევრი ჩეხისთვის, ლიბერეცი ასოცირდება მის მთავარ ღირსშესანიშნაობასთან — იეშტედის კოშკთან. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] დასასრულიდან, ლიბერეცმა [[კონურბაცია]] შექმნა გარეუბან [[ვრატისლავიცე]]სა და მეზობელ ქალაქ [[იაბლონეც-ნად-ნისოუ]]სთან. ამის შემდეგ, მთლიან ამ ტერიტორიაზე მოსახლეობამ 150 000 ადამიანი შეადგინა; შედეგად, ლიბერეცი [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] მესამე უდიდესი ქალაქი გახდა [[პრაღა|პრაღისა]] და [[პლზენი]]ს შემდეგ. წერილობით წყაროებში ქალაქი პირველად [[1348]] წელს იხსენიება. [[1622]]—[[1634]] წლებში ლიბერეცი ალბრეხტ ფონ ვალენშტაინის მფლობელობაში იყო. განვითარების პიკს ქალაქმა XIX საუკუნის დასასრულს მიაღწია. ამ დროს აშენდა მრავალი შენობა, მათ შორის ქალაქის სამმართველო, ოპერა და ბოჰემიის მუზეუმი. ქალაქის ისტორიული ცენტრის თავზე მდებარე ბორცვებზე აიგო რომანტიზმის სტილის ნაგებობები. ==დაძმობილებული ქალაქები== * {{flagicon|ნიდერლანდი}} [[ამერსფორტი]], [[ნიდერლანდები]] * {{flagicon|France}} [[ამიენი]], [[საფრანგეთი]] * {{flagicon|Germany}} [[აუგსბურგი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|Israel}} [[ნაჰარია]], [[ისრაელი]] * {{flagicon|Switzerland}} [[სანქტ-გალენი]], [[შვეიცარია]] * {{flagicon|Germany}} [[ციტაუ]], გერმანია * {{flagicon|France}} [[დიუნკერკი]], საფრანგეთი * {{flagicon|Russia}} [[კოვროვი]], [[რუსეთი]] ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.liberec.cz Municipal website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100609183615/http://www.liberec.cz/ |date=2010-06-09 }} {{cs icon}} {{de icon}} * [http://www.infolbc.cz/indexen.html Liberec portal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070429124029/http://www.infolbc.cz/indexen.html |date=2007-04-29 }} * [http://www.dpml.cz Tramway Liberec] {{cs icon}} * [http://www.travel.cz/guide/125/index_en.html Liberec Botanical Garden] * [http://www.travel.cz/guide/480/index_en.html Liberec Zoo] * [http://www.ogl.cz/en/ Oblastni galerie v Liberci (Museum of art)] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 92wkh2bqxmx4havn36rnjgz1up1b9yq 4830888 4830887 2025-07-11T08:08:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიბერეცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830888 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ლიბერეცი |მშობლიური სახელი = Liberec |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Liberec Rathaus Aussicht.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა = Liberec (CZE) - flag.png |გერბი = Znak Liberec.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე = 150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 43|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 15|lon_min= 4|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები |რეგიონი = ლიბერეცის მხარე{{!}}ლიბერეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1348 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 106,1 |სიმაღლის ტიპი = |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 374 |მოსახლეობა = 104 946 |აღწერის წელი = 2011 |სიმჭიდროვე = 989 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 460 01 |საიტი = www.liberec.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Liberec }} '''ლიბერეცი''' ({{lang-cs|Liberec}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში. მდებარეობს მდინარე [[ნისა-ლუჟიცკა]]ზე და გარსშემორტყმულია [[იიზერის მთები]]თ. წარმოადგენს ქვეყნის სიდიდით მეხუთე ქალაქს. [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნიდან]] დასახლდა [[გერმანელები|გერმანელი]] და ფლამანდიელი მიგრანტებით, რომლებიც [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ განდევნეს. ერთ დროს ქალაქში ყვაოდა [[ტექსტილი]]ს ინდუსტრია, რის გამოც მას ზედმეტსახელად „ბოჰემიის მანჩესტერს“ უწოდებდნენ. ბევრი ჩეხისთვის, ლიბერეცი ასოცირდება მის მთავარ ღირსშესანიშნაობასთან — იეშტედის კოშკთან. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] დასასრულიდან, ლიბერეცმა [[კონურბაცია]] შექმნა გარეუბან [[ვრატისლავიცე]]სა და მეზობელ ქალაქ [[იაბლონეც-ნად-ნისოუ]]სთან. ამის შემდეგ, მთლიან ამ ტერიტორიაზე მოსახლეობამ 150 000 ადამიანი შეადგინა; შედეგად, ლიბერეცი [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] მესამე უდიდესი ქალაქი გახდა [[პრაღა|პრაღისა]] და [[პლზენი]]ს შემდეგ. წერილობით წყაროებში ქალაქი პირველად [[1348]] წელს იხსენიება. [[1622]]—[[1634]] წლებში ლიბერეცი ალბრეხტ ფონ ვალენშტაინის მფლობელობაში იყო. განვითარების პიკს ქალაქმა XIX საუკუნის დასასრულს მიაღწია. ამ დროს აშენდა მრავალი შენობა, მათ შორის ქალაქის სამმართველო, ოპერა და ბოჰემიის მუზეუმი. ქალაქის ისტორიული ცენტრის თავზე მდებარე ბორცვებზე აიგო რომანტიზმის სტილის ნაგებობები. ==დაძმობილებული ქალაქები== * {{flagicon|ნიდერლანდი}} [[ამერსფორტი]], [[ნიდერლანდები]] * {{flagicon|France}} [[ამიენი]], [[საფრანგეთი]] * {{flagicon|Germany}} [[აუგსბურგი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|Israel}} [[ნაჰარია]], [[ისრაელი]] * {{flagicon|Switzerland}} [[სანქტ-გალენი]], [[შვეიცარია]] * {{flagicon|Germany}} [[ციტაუ]], გერმანია * {{flagicon|France}} [[დიუნკერკი]], საფრანგეთი * {{flagicon|Russia}} [[კოვროვი]], [[რუსეთი]] ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.liberec.cz Municipal website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100609183615/http://www.liberec.cz/ |date=2010-06-09 }} {{cs icon}} {{de icon}} * [http://www.infolbc.cz/indexen.html Liberec portal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070429124029/http://www.infolbc.cz/indexen.html |date=2007-04-29 }} * [http://www.dpml.cz Tramway Liberec] {{cs icon}} * [http://www.travel.cz/guide/125/index_en.html Liberec Botanical Garden] * [http://www.travel.cz/guide/480/index_en.html Liberec Zoo] * [http://www.ogl.cz/en/ Oblastni galerie v Liberci (Museum of art)] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ლიბერეცის მხარის ქალაქები]] ah0f5p46ehwmro4jdwpj6fwoq22dteo 0 196679 4830921 4699792 2025-07-11T08:29:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830921 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = უსტი-ნად-ლაბემი |მშობლიური სახელი =Ústí nad Labem |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Zdymadla.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Usti nad Labem.svg |გერბი = Usti znak.gif |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 39|lat_sec=30 |lon_dir = E|lon_deg= 14|lon_min= 2|lon_sec=30 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}რეგიონი |რეგიონი = უსტეცის მხარე{{!}}უსტეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1056 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 93,95 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 218 |მოსახლეობა = 95 464 |აღწერის წელი = 2010 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 400 01 |საიტი = http://www.usti-nl.cz/en/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Ústí nad Labem }} '''უსტი-ნად-ლაბემი''' ({{lang-cs|Ústí nad Labem}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, [[უსტეცის მხარე]]ში. წარმოადგენს ქვეყნის მეშვიდე ყველაზე ხალხმრავალ ქალაქს. მდებარეობს მთიან რაიონში, მდინარე [[ბილინი]]სა და [[ელბა (მდინარე)|ელბის]] შეერთების ადგილას. ფუნქციონირებს საკმაოდ აქტიური სამდინარო პორტი. ასევე მნიშვნელოვანია მისი როგორც სარკინიგზო კვანძის როლი. ჯერ კიდევ [[993]] წლისთვის, უსტი-ნად-ლაბემი წყაროებში ვაჭრობის ცენტრად იხსენიება. მის დაარსებას [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] მეფე [[ოტოკარ II (ბოჰემია)|ოტოკარ II]]-ს მიაწერენ [[XIII საუკუნე|XIII საუკუნის]] გვიან წლებში, რომლებმაც ქვეყანაში გერმანელ მოსახლეებს უხმო და მათ გერმანული საქალაქო კანონით დაცვა აღუთქვა. [[1423]] წელს იგი იმპერატორმა [[სიგიზმუნდი (სრი)|სიგიზმუნდმა]] [[მეისენი]]ს [[კურფიურსტები|კურფიურსტ]] ფრიდრიხ I-ს გადასცა გირაოთი, რომელმაც იგი [[საქსონია|საქსონიის]] გარნიზონით დაიკავა. [[1426]] ქალაქს [[ჰუსიტები|ჰუსიტებმა]] ალყა შემოარტყეს, რომლებმაც 1426 წლის 16 ივნისს, სისხლისმღვრელ შეტაკებაში 25 000 კაცით გერმანიის 70 000-იანი არმია დაამარცხეს. [[1429]] წელს დაზიანებული ქალაქი აღადგინეს. მნიშვნელოვნად დაზიანდა აგრეთვე [[ოცდაათწლიანი ომი|ოცდაათწლიანი]] და [[შვიდწლიანი ომი|შვიდწლიანი ომების]] დროს. == დაძმობილებული ქალაქები == * {{flagicon|United Kingdom}} [[ჰალტონი]], [[გაერთიანებული სამეფო]] * {{flagicon|Germany}} [[კემნიცი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|Russia}} [[ვლადიმირი (ქალაქი)|ვლადიმირი]], [[რუსეთი]] == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.hunat.eu/en/home/ Crystal Touch Museum] * [http://www.usti-nl.cz/showdoc.do?docid=32 Municipal website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030828023024/http://www.usti-nl.cz/showdoc.do?docid=32 |date=2003-08-28 }} * [http://www.usti-aussig.net Architecture in Ústí nad Labem] [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] 8fg2dqr3b3tejzkgeup53ks5cf57rhc 0 197143 4830922 4078050 2025-07-11T08:30:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ჰრადეც-კრალოვეს მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830922 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჰრადეც-კრალოვე |მშობლიური სახელი =Hradec Králové |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hradec Králové - Velké náměstí.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Hradec Kralove.svg |გერბი = Hradec Kralove CoA CZ.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 12|lat_sec=34 |lon_dir = E|lon_deg= 15|lon_min= 50|lon_sec=00 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის მხარეები{{!}}მხარე |რეგიონი = ჰრადეც-კრალოვეს მხარე{{!}}ჰრადეც-კრალოვე |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = 1225 |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 105,61 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 235 |მოსახლეობა = 94 255 |აღწერის წელი = 2007 |სიმჭიდროვე =892 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 500 00 |საიტი = www.hradeckralove.org/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Hradec Králové }} '''ჰრადეც-კრალოვე''' ({{lang-cs|Hradec Králové}}; {{lang-de|Königgrätz}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] [[ჰრადეც-კრალოვეს მხარე|ჰრადეც-კრალოვეს ადმინისტრაციულ მხარეში]]. ქალაქის ეკონომიკა კვების მრეწველობის დანადგარების წარმოებას, ფოტოქიმიურ და ელექტრონიკის წარმოებას ეფუძნება. ტრადიციული ინდუსტრია მოიცავს მუსიკალური ინსტრუმენტების წარმოებას, რომელთა შორის საქვეყნოდაა ცნობილი პეტროფის პიანინოები. ქალაქში ფუნქციონირებს ჰრადეც-კრალოვეს უნივერსიტეტი და პრაღის კარლოვის უნივერსიტეტის სამედიცინო სკოლა<ref>{{Cite web|url=http://www.lfhk.cuni.cz/start.asp?nLanguageID=2|title=Medical School|accessdate=2012-06-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040807224350/http://www.lfhk.cuni.cz/start.asp?nLanguageID=2|archivedate=2004-08-07}}</ref> და ფარმაცევტული დეპარტამენტი.<ref>{{Cite web|url=http://www.faf.cuni.cz/eng_default.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070912125954/http://www.faf.cuni.cz/eng_default.asp|archivedate=12 სექტემბერი 2007|title=Pharmacy School|accessdate=7 ივნისი 2012}}</ref> ქალაქი გაშენებულია მდინარე [[ელბა (მდინარე)|ელბისა]] და [[ორლიცე]]ს შერრწყმის ადგილას. == ისტორია == ჩეხეთის რესპუბლიკის ერთ-ერთი უძველესი დასახლების თავდაპირველი სახელწოდება იყო ''ჰრადეცი'' (ციხესიმაგრე), კრალოვე მას მაშინ მიემატა, როდესაც ის ერთ-ერთი დოვრული ქალაქი გახდა პოლონელი ელიზაბეტ რიკსას მმართველობისას (1286–1335), რომელიც აქ 30 წლის მანძილზე ცხოვრობდა და [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] ორი მეფის — [[ვაცლავ II]]-ისა და [[რუდოლფ I (გერმანია)|რუდოლფ I]]-ის მეორე ცოლი იყო. დოვერის ქალაქად [[1620]] წლამდე დარჩა. == კულტურა == [[2004]] წლიდან, ყოველი წლის აგვისტოში ქალაქში იმართება ევროპის უდიდესი [[ჰიპ ჰოპი|ჰიპ ჰოპ]] ფესტივალი Hip Hop Kemp-ი. ოქტომბერში კი ჯაზის საერთაშორისო ფესტივალი „Jazz goes to town“. == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|11|692}} == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჰრადეც-კრალოვეს მხარის ქალაქები]] g5y73egdl2yuawmla3piecu7yw358zx 0 197145 4830923 4241689 2025-07-11T08:30:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:სამხრეთ ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830923 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჩესკე-ბუდეიოვიცე |მშობლიური სახელი =České Budějovice |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = České Budějovice - centrum letecky.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Ceske Budejovice.svg |გერბი = Coat of arms of České Budějovice.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 48|lat_min= 58|lat_sec=29 |lon_dir = E|lon_deg= 14|lon_min= 28|lon_sec=29 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის მხარეები{{!}}რეგიონი |რეგიონი = სამხრეთ ბოჰემიის მხარე{{!}}სამხრეთ ბოჰემია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1265 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 55,56 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 381 |მოსახლეობა = 96 053 |აღწერის წელი = 2009 |სიმჭიდროვე =1 729 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 460 01 |საიტი = www.c-budejovice.cz/en/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = České Budějovice }} '''ჩესკე-ბუდეიოვიცე''' ({{lang-cs|České Budějovice}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[სამხრეთ ბოჰემიის მხარე|სამხრეთ ბოჰემიის მხარის]] უდიდესი ქალაქი, პოლიტიკური და კომერციული დედაქალაქი. აქ განთავსებულია ჩესკე-ბუდეიოვიცეს კათოლიკური ეპარქია, სამხრეთ ბოჰემიის უნივერსიტეტი და მეცნიერებათა აკადემია. ჩესკე-ბუდეიოვიცე მდებარეობს [[ვლტავა|ვლტავის]] ნაპირებზე, მდინარეების ვლტავისა და მალშეს შეერთების ადგილზე, ჩესკე-ბუდეიოვიცეს ქვაბულის ფარგლებში, [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 381 მ სიმაღლეზე ქალაქი ბოჰემიის მეფე [[ოტოკარ II (ბოჰემია)|ოტაკარ II]]-ის რაინდმა ჰირცომ დააარსა, [[1265]] წელს კი მუნციიპალური ქარტია მიიღო. შემდეგში იგი სამეფო ქალაქი და მეფის ძალაუფლების დასაყრდენი გახდა სამხრეთ ბოჰემიაში, როზენბურგების ოჯახის ძალაუფლების დასაბალანსებლად. ჩესკე-ბუდეიოვიცე საქვეყნოდაა ცნობილი [[ლუდი]]ს წარმოებით, რომელსაც აქ [[XIII საუკუნე|XIII საუკუნიდან]] ხარშავენ. ამ დროისათვის, ქალაქი [[საღვთო რომის იმპერია|საღვთო რომის იმპერიის]] ლუდსახარშის ფუნქციებს ასრულებდა. მთელს მსოფლიოშია ცნობილი აქ წარმოებული ლუდის ბრენდი — ბუდვაიზერი. ლუდის წარმოება დღესაც ქალაქის მრეწველობის მთავარი დარგია. ==გალერეა== <gallery> ფაილი:České Budějovice Square.jpg|ოტოკარ II-ის მოედანი ფაილი:Budweis 059.JPG| ფაილი:2006-04-02 Budweis 013.JPG| ფაილი:BUDWEI3.jpg| </gallery> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.c-budejovice.cz/en ოფიციალური საიტი] *[http://www.c-budejovice.cz/cz ქალაქის ოფიციალური ვებგვერდი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081002173911/http://www.c-budejovice.cz/cz |date=2008-10-02 }} {{cs icon}} *[http://www.virtourist.com/europe/budejovice/ Virtual Tourist tour of České Budějovice] *[http://www.jcu.cz/ სამხრეთ ბოჰემიის უნივერსიტეტის ვებგვერდი] *[http://www.sumava.com/rec_gemeente.php?l=en&dis=j_cb Region of České Budějovice] *[http://www.discoverczech.com/ceske-budejovice/index.php4 České Budějovice] – tourism, basic facts, hotels ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სამხრეთ ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] ox9037gd1vtrzbhxgfnmnr8rfx2210r 0 197194 4830875 4397883 2025-07-11T08:00:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:კარლოვი-ვარის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830875 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = კარლოვი-ვარი |მშობლიური სახელი = Karlovy Vary |ქვეყანა = ჩეხეთი |დაქვემდებარება = |პანორამა =Karlovy Vary downtown 3..jpg |პანორამის სიგანე =300px |წარწერა = |დროშა = Karlovy Vary (CZE) - flag.gif |გერბი =Karlovy Vary COA.svg |გერბის სიგანე = 100 |დროშის სიგანე = |lat_dir =N |lat_deg =50 |lat_min =14 |lat_sec = 0 |lon_dir =E |lon_deg =12 |lon_min =52 |lon_sec = 0 |CoordAddon = type:city()_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა =280 |ქვეყნის რუკა= |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რეგიონის რუკა= |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 59.10 |სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე |დასახლების ცენტრის სიმაღლე=447 |კლიმატი= |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 53,708 |აღწერის წელი = 2008 |სიმჭიდროვე = 909 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |საწრმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 360 01 |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში =Karlovy Vary |add1n= |add1= }} '''კარლოვი-ვარი''' ({{lang-cs|Karlovy Vary}}, {{lang-de|Karlsbad}}) — საკურორტო მნიშვნელობის ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]]. მდებარეობს დასავლეთ ბოჰემიაში, ოგრჟეს ხეობაში, მდინარე [[ტეპლი (მდინარე)|ტეპლის]] შესართავთან, [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 447 მ სიმაღლეზე. დედაქალაქ [[პრაღა|პრაღიდან]] დასავლეთით მდებარეობს დაახლოებით 130 კმ-ში. სახელი ეწოდა [[საღვთო რომის იმპერატორთა სია|საღვთო რომის იმპერატორის]] [[კარლ IV]]-ის პატივსაცემად, რომელმაც დააარსა ქალაქი [[1370|1370 წელს]]. ისტორიულად არის განთქმული თავისი მრავალრიცხოვანი ცხელი [[წყარო (გეოგრაფია)|წყაროებით]]. სულ მოიპოვება 13 ძირითადი და 300-მდე მცირე წყარო, აგრეთვე მდინარე ტეპლის თბილი წყლები. კარლოვი-ვარი [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნეში]] გადაიქცა მნიშვნელოვან საკურორტო ზონად, სადაც აშენდა მრავალი სანატორიუმი, აბაზანა და სასტუმრო. განთქმულია აგრეთვე [[კარლოვი-ვარის საერთაშორისო კინოფესტივალი|კარლოვი-ვარის საერთაშორისო კინოფესტივალითა]] და [[ბეხეროვკა|ბეხეროვკას]] [[ლიქიორი]]თ. სიახლოვეს არის ფაიფურის დიდი ქარხანა. არაერთი სახელგანთქმული [[ადამიანი]] სტუმრობდა კარლოვი-ვარს როგორც სამკურნალო ბალნეოლოგიურ კურორტს, მათ შორის იყვნენ კომპოზიტორები: [[ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენი]], [[ფრედერიკ შოპენი]], [[იოჰანეს ბრამსი]], [[ბედრჟიხ სმეტანა]], პოეტები [[იოჰან ვოლფგანგ ფონ გოეთე]], [[ფრიდრიხ შილერი]], მეფე [[პეტრე I დიდი]]. [[ჰავა]] ზომიერად ნოტიოა. დამახასიათებელია თბილი [[ზაფხული]] ([[ივლისი]]ს საშუალო [[ტემპერატურა]] 17,3°C) და ძალიან რბილი [[ზამთარი]] ([[იანვარი|იანვრის]] საშუალო [[ტემპერატურა]] –2°C). [[ატმოსფერული ნალექები]]ს რაოდენობა [[წელიწადი|წელიწადში]] შეადგენს 620 მმ-ს. სამკურნალო საშუალებას წარმოადგენს: ნახშირმჟავა სულფატურ-ჰიდროკარბონატული ნატრიუმიანი თერმული წყაროების წყალი, რომელთა [[ტემპერატურა]] იცვლება 41,2°C-დან 72,2°C-მდე. იყენებენ სასმელად, ჩამოსასხმელად, აბაზანებისათვის, შესასხურებლად, ინჰალაციისათვის, ნაწლავების ამოსარეცხად და სხვ. გარდა ამისა, არის ტორფის ტალახით მკურნალობა. მთავარი წყაროა ვრჟიდლო, ეგრეთ წოდებული შპრუდელი, რომლის წყლისაგან იღებენ კარლოვი-ვარის მარილს. ძირითადი სამედიცინო ჩვენებებია: ღვიძლის, სანაღვლე გზების, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტისა და საშარდე გზების დაავადებანი, ნივთიერებათა ცვლის მოშლა. [[გერმანია]]ში ქალაქი ცნობილია კარლსბადის სახელწოდებით. საკუთრივ „ვარი“ ნიშნავს ცხელს წყაროებს. ქალაქ კარლოვი-ვარში იმოგზაურა ცნობილმა ქართველმა მწერალმა, მეცნიერმა და მოგზაურმა [[თეიმურაზ ბატონიშვილი|თეიმურაზ ბატონიშვილმა]] ([[1782]]-[[1846]]). მან აღწერა ქალაქის ბაზარი და სახელგანთქმული მინერალური წყლები. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.karlovyvary.cz/en/ ოფიციალური საიტი] {{cs icon}} {{ბრიტანიკა|312441}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[კატეგორია:კარლოვი-ვარის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში]] reti397ltbenje4hydjkp9z1zwrapt7 0 197288 4830906 4100724 2025-07-11T08:21:47Z Jaba1977 3604 4830906 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = პარდუბიცე |მშობლიური სახელი =Pardubice |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Pardubice CZ main square.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Pardubice.svg |გერბი = Pardubice CoA CZ.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 02|lat_sec=19 |lon_dir = E|lon_deg= 15|lon_min= 46|lon_sec=45 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = პარდუბიცეს მხარე{{!}}პარადუბიცე |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1295 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 77,71 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 237 |მოსახლეობა = 90 831 |აღწერის წელი = 2010 |სიმჭიდროვე =1 169 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 530 01 |საიტი = http://www.pardubice.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Pardubice }} '''პარდუბიცე''' ({{lang-cs|Pardubice}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, [[პარდუბიცეს მხარე|პარდუბიცეს მხარის]] დედაქალაქი. გაშენებულია მდინარე [[ელბა (მდინარე)|ელბაზე]], [[პრაღა|პრაღიდან]] 96 კმ-ით აღმოსავლეთით. ქალაქს გააჩნია ანტიკური ცენტრალური მოედანი ძველ ქალაქში და მრავალი რესტორანი, რომლებიც გვიან ღამემდე მუშაობს. ქალაქში განვითარებულია მრეწველობა, მათ შორის ქიმიური, ნავთობგადამამუშავებელი, მძიმე მანქანათმშენებლობა და ელქტრონიკა. ქალაქში იმართება ევროპაში უდიდესი ღია ჩემპიონატი [[ჭადრაკი|ჭადრაკში]], სადაც 1200 მოთამაშე მონაწილეობს. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, გამუდმებით იბომბებოდა პარადუბიცეს ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნები. == დაძმობილებული ქალაქები == * {{flagicon|Netherlands}} [[დუტინხემი]], [[ნიდერლანდები]] * {{flagicon|Italy}} [[მერანო]], [[იტალია]] * {{flagicon|Bulgaria}} [[პრენიკი]], [[ბულგარეთი]] * {{flagicon|Italy}} [[როზინიანო-მარტიმო]], იტალია * {{flagicon|Germany}} [[შენებეკი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|Germany}} [[სელბი]], გერმანია * {{flagicon|Slovenia}} [[სეჟანა]], [[სლოვენია]] * {{flagicon|Sweden}} [[შელეფტეო]], [[შვედეთი]] * {{flagicon|Slovakia}} [[ვისოკე-ტატრი]], [[სლოვაკეთი]] * {{flagicon|Belgium}} [[ვარეგემი]], [[ბელგია]] == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/pardubice/ Pardubice at the official website of the Czech Republic, Czech.cz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170429002148/http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/pardubice/ |date=2017-04-29 }} * [http://www.pardubice101.com/ Tourist guide of Pardubice written by local insider] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090225160242/http://pardubice101.com/ |date=2009-02-25 }} * [http://www.paramo.cz/ Refinery PARAMO Pardubice] * [http://genesis.upce.cz/english University of Pardubice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041206100846/http://genesis.upce.cz/english |date=2004-12-06 }} * [http://www.dpmp.cz/ Pardubice Public Transport] [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] cpw13k7t98xmz8cyvneot4rtdh9ppnc 4830907 4830906 2025-07-11T08:22:03Z Jaba1977 3604 4830907 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = პარდუბიცე |მშობლიური სახელი =Pardubice |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Pardubice CZ main square.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Pardubice.svg |გერბი = Pardubice CoA CZ.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 02|lat_sec=19 |lon_dir = E|lon_deg= 15|lon_min= 46|lon_sec=45 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = პარდუბიცეს მხარე{{!}}პარდუბიცე |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1295 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 77,71 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 237 |მოსახლეობა = 90 831 |აღწერის წელი = 2010 |სიმჭიდროვე =1 169 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 530 01 |საიტი = http://www.pardubice.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Pardubice }} '''პარდუბიცე''' ({{lang-cs|Pardubice}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, [[პარდუბიცეს მხარე|პარდუბიცეს მხარის]] დედაქალაქი. გაშენებულია მდინარე [[ელბა (მდინარე)|ელბაზე]], [[პრაღა|პრაღიდან]] 96 კმ-ით აღმოსავლეთით. ქალაქს გააჩნია ანტიკური ცენტრალური მოედანი ძველ ქალაქში და მრავალი რესტორანი, რომლებიც გვიან ღამემდე მუშაობს. ქალაქში განვითარებულია მრეწველობა, მათ შორის ქიმიური, ნავთობგადამამუშავებელი, მძიმე მანქანათმშენებლობა და ელქტრონიკა. ქალაქში იმართება ევროპაში უდიდესი ღია ჩემპიონატი [[ჭადრაკი|ჭადრაკში]], სადაც 1200 მოთამაშე მონაწილეობს. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, გამუდმებით იბომბებოდა პარდუბიცეს ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნები. == დაძმობილებული ქალაქები == * {{flagicon|Netherlands}} [[დუტინხემი]], [[ნიდერლანდები]] * {{flagicon|Italy}} [[მერანო]], [[იტალია]] * {{flagicon|Bulgaria}} [[პრენიკი]], [[ბულგარეთი]] * {{flagicon|Italy}} [[როზინიანო-მარტიმო]], იტალია * {{flagicon|Germany}} [[შენებეკი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|Germany}} [[სელბი]], გერმანია * {{flagicon|Slovenia}} [[სეჟანა]], [[სლოვენია]] * {{flagicon|Sweden}} [[შელეფტეო]], [[შვედეთი]] * {{flagicon|Slovakia}} [[ვისოკე-ტატრი]], [[სლოვაკეთი]] * {{flagicon|Belgium}} [[ვარეგემი]], [[ბელგია]] == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/pardubice/ Pardubice at the official website of the Czech Republic, Czech.cz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170429002148/http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/pardubice/ |date=2017-04-29 }} * [http://www.pardubice101.com/ Tourist guide of Pardubice written by local insider] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090225160242/http://pardubice101.com/ |date=2009-02-25 }} * [http://www.paramo.cz/ Refinery PARAMO Pardubice] * [http://genesis.upce.cz/english University of Pardubice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041206100846/http://genesis.upce.cz/english |date=2004-12-06 }} * [http://www.dpmp.cz/ Pardubice Public Transport] [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 1wyyjqw3xhvduhjl4m3ciz6m773l5sk 4830908 4830907 2025-07-11T08:22:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830908 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = პარდუბიცე |მშობლიური სახელი =Pardubice |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Pardubice CZ main square.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Pardubice.svg |გერბი = Pardubice CoA CZ.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 02|lat_sec=19 |lon_dir = E|lon_deg= 15|lon_min= 46|lon_sec=45 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = პარდუბიცეს მხარე{{!}}პარდუბიცე |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1295 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 77,71 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 237 |მოსახლეობა = 90 831 |აღწერის წელი = 2010 |სიმჭიდროვე =1 169 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 530 01 |საიტი = http://www.pardubice.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Pardubice }} '''პარდუბიცე''' ({{lang-cs|Pardubice}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, [[პარდუბიცეს მხარე|პარდუბიცეს მხარის]] დედაქალაქი. გაშენებულია მდინარე [[ელბა (მდინარე)|ელბაზე]], [[პრაღა|პრაღიდან]] 96 კმ-ით აღმოსავლეთით. ქალაქს გააჩნია ანტიკური ცენტრალური მოედანი ძველ ქალაქში და მრავალი რესტორანი, რომლებიც გვიან ღამემდე მუშაობს. ქალაქში განვითარებულია მრეწველობა, მათ შორის ქიმიური, ნავთობგადამამუშავებელი, მძიმე მანქანათმშენებლობა და ელქტრონიკა. ქალაქში იმართება ევროპაში უდიდესი ღია ჩემპიონატი [[ჭადრაკი|ჭადრაკში]], სადაც 1200 მოთამაშე მონაწილეობს. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, გამუდმებით იბომბებოდა პარდუბიცეს ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნები. == დაძმობილებული ქალაქები == * {{flagicon|Netherlands}} [[დუტინხემი]], [[ნიდერლანდები]] * {{flagicon|Italy}} [[მერანო]], [[იტალია]] * {{flagicon|Bulgaria}} [[პრენიკი]], [[ბულგარეთი]] * {{flagicon|Italy}} [[როზინიანო-მარტიმო]], იტალია * {{flagicon|Germany}} [[შენებეკი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|Germany}} [[სელბი]], გერმანია * {{flagicon|Slovenia}} [[სეჟანა]], [[სლოვენია]] * {{flagicon|Sweden}} [[შელეფტეო]], [[შვედეთი]] * {{flagicon|Slovakia}} [[ვისოკე-ტატრი]], [[სლოვაკეთი]] * {{flagicon|Belgium}} [[ვარეგემი]], [[ბელგია]] == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/pardubice/ Pardubice at the official website of the Czech Republic, Czech.cz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170429002148/http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/pardubice/ |date=2017-04-29 }} * [http://www.pardubice101.com/ Tourist guide of Pardubice written by local insider] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090225160242/http://pardubice101.com/ |date=2009-02-25 }} * [http://www.paramo.cz/ Refinery PARAMO Pardubice] * [http://genesis.upce.cz/english University of Pardubice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041206100846/http://genesis.upce.cz/english |date=2004-12-06 }} * [http://www.dpmp.cz/ Pardubice Public Transport] [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] 7c6ohppevn997u0zkeqesq2hima7duq 0 197290 4830926 4216985 2025-07-11T08:31:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830926 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჰავირჟოვი |მშობლიური სახელი =Havířov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Havirov sq02.JPG |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა =Flag of Havířov.svg |გერბი = Havirov CoA.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 46|lat_sec=59 |lon_dir = E|lon_deg= 18|lon_min= 25|lon_sec=22 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = მორავია-სილეზიის მხარე{{!}}მორავია-სილეზია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = 1955 |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 32,07 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 260 |მოსახლეობა = 82 768 |აღწერის წელი = 2007 |სიმჭიდროვე =2 600 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 736 01 |საიტი = www.havirov-city.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Havířov }} '''ჰავირჟოვი''' ({{lang-cs|Havířov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, [[მორავია-სილეზიის მხარე|მორავია-სილეზიის მხარის]] [[კარვინის რაიონი|კარვინის რაიონში]]. [[2007]] წლის მონაცემებით, მისი [[მოსახლეობა]] 82 768 ადამიანს შეადგენს და ამ მაჩვენებლით რეგიონის უდიდესი ქალაქია. ამავე დროს, იგი ქვეყნის უდიდესი ქალაქია, სადაც არაა უნივერსიტეტი. ჰავირჟოვი გაშენებულია ისტორიულ ტეშინის სილეზიის რეგიონში. ჰავირჟოვი [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ დაარსდა (და ჩეხეთის ყველაზე ახალგაზრდა ქალაქია), როგორც [[ქვანახშირი]]ს მომპოვებელი დასახლება. ქალაქის სტატუსი ოფიციალურად [[1955]] წელს მიიღო. იგი გაშენდა რამდენიმე სოფლის თავზე, რომელთა მოსახლეობასაც ძირითადად [[პოლონელები]] შეადგენდნენ. ადგილობრივებს ახლად აშენებულ ქალაქში ბინები გადაეცათ, მათი ძველი სახლები კი დანგრეულ იქნა. ჰავირჟოვის მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი [[ჩეხოსლოვაკია|ჩეხოსლოვაკიის]] დანარჩენი ნაწილებიდან გადმოსახლდა, განსაკუთრებით [[სლოვაკეთი]]დან, როგორც მიგრანტი მუშები, შესაბამისად, თანდათან შეიცვალა არეალის ეთნიკური შემადგენლობა. დღეისათვის, თავდაპირველი ძველი სოფლები ადმინისტრაციულად ქალაქს მიეკუთვნება და ძირითადად მის გარეუბნებშია მოქცეული. == დაძმობილებული ქალაქები == {| class="wikitable" |- valign="top" | * {{flagicon|Italy}} [[კოლენო]], [[იტალია]] * {{flagicon|England}} [[ჰარლოუ]], [[ინგლისი]] * {{flagicon|Poland}} [[იასტშემბე-ზდრუი]], [[პოლონეთი]] || * {{flagicon|Lithuania}} [[მაჟეიკიაი]], [[ლიტვა]] * {{flagicon|Croatia}} [[ომიში]], [[ხორვატია]] * {{flagicon|Estonia}} [[პაიდე]], [[ესტონეთი]] |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.havirov-city.cz ქალაქის ოფიციალური საიტი] * [http://www.mesto-havirov.cz ქალაქის არაოფიციალური საიტი] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] ieac2j3z03fs9ixqtgdii0wxsxy2kn7 0 197328 4830864 4764887 2025-07-11T07:52:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830864 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ზლინი |მშობლიური სახელი =Zlín |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Zlin-Jizni Svahy.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = „ბატას“ ქარხნები |დროშა =Flag of Zlin.svg |გერბი = CZ Zlin COA.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 13|lat_sec=59 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 40|lon_sec=01 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1322 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 102,83 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 230 |მოსახლეობა = 80 122 |აღწერის წელი = 2011 |სიმჭიდროვე =779 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 760 01 |საიტი = http://www.zlin.eu/en |კატეგორია ვიკისაწყობში = Zlín }} '''ზლინი''' ({{lang-cs|Zlín}}) 1949—1990 წლებში '''გოტვალდოვი''' — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში, სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[მორავია]]ში. ქალაქის თანამედროვე განვითარება მჭიდროდაა დაკავშირებული ფეხსაცმლის კომპანია „[[ბატა]]სთან“. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, ბატას ბრწყინვალე მენეჯმენტითა და თანამედროვე ურბანიზმით ზლინი ცნობილი გახდა უჩვეულო სოციალური სქემით. წერილობით დოკუმენტებში ზლინი პირველად [[1322]] წელს იხსენიება. [[1397]] წელს ქალაქად გამოცხადდა. ზლინმა სწრაფი ზრდა მაშინ დაიწყო, როდესაც [[1894]] წელს [[ტომას ბატა]]მ ფეხსაცმელების ფაბრიკა გახსნა, რა დროსაც მისი [[მოსახლეობა]] 3 000 ადამიანს შეადგენდა. ბატას საწარმო [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]] ავსტრია-უნგრეთის არმიას ამარაგებდა, რადგან ეს რეგიონი მაშინ [[ავსტრია-უნგრეთის იმპერია|ავსტრია-უნგრეთის იმპერიის]] შემადგენლობაში შედიოდა. კომპანიის თვალშისაცემი ეკონომიკური ზრდისა და მუშების მზარდი კეთილდღეობის გამო, [[1923]] წელს ტომას ბატა ზლინის მერად აირჩიეს. ბატა ქალაქს თავისი ხედვებით აპროექტებდა, სანამ [[1932]] წელს გარდაიცვლებოდა; ამ დროისთვის ზლინის მოსახლეობა უკვე 35 000 ადამიანს შეადგენდა. [[1948]] წელს, ზლინს რამდენიმე გარეუბანი გამოეყო, რომელსაც [[ჩეხოსლოვაკია|ჩეხოსლოვაკიის]] პირველი [[კომუნიზმი|კომუნისტი]] [[ჩეხოსლოვაკიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] — [[კლემენტ გოტვალდი]]ს პატივსაცემად გოტვალდოვი ეწოდა. [[1990]] წელს მთლიან ქალაქს ზლინი ეწოდა. ==დაძმობილებული ქალაქები== * {{flagicon|Germany}} [[ალტენბურგი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|Netherlands}} [[გრონინგენი]], [[ნიდერლანდები]]<ref name="Groningen">{{cite web|url=http://www.groningen.nl/functies/pagfunctie.cfm?parameter=1285|title=''Groningen – Partner Cities''|publisher=[[copyright|©]] 2008 Gemeente Groningen, Kreupelstraat 1,9712 HW Groningen|accessdate=2008-12-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070926211207/http://www.groningen.nl/functies/pagfunctie.cfm?parameter=1285|archivedate=2007-09-26}}</ref> * {{flagicon|Poland}} [[ხოჟუვი]], [[პოლონეთი]] * {{flagicon|Belgium}} [[იზეგემი]], [[ბელგია]] * {{flagicon|Germany}} [[ლიმბახ-ობერფონა]], [[გერმანია]] * {{flagicon|France}} [[რომან-სიურ-იზერი]], [[საფრანგეთი]] * {{flagicon|Italy}} [[სესტო-სან-ჯოვანი]], [[იტალია]] * {{flagicon|Slovakia}} [[ტრენჩინი]], [[სლოვაკეთი]] ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Zlín}} * [http://www.mestozlin.cz/en/ ოფიციალური საიტი]{{Dead link|date=ოქტომბერი 2022 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.dszo.cz/ Public Transport Official Site] * [http://www.batahistory.com/ Jan Bata's contributions to Czechoslovak business and culture] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070504020544/http://www.batahistory.com/ |date=2007-05-04 }} * [http://www.zlinaircraft.eu/en/ Aviation company Zlin Aircraft a.s. established by T. Bata 1934] * [http://www.zlinternational.utb.cz/ Zlinternational] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110523234816/http://www.zlinternational.utb.cz/ |date=2011-05-23 }} is an internet portal for internationals in Zlin founded by Erasmus students studying at the Tomas Bata University * [http://www.staryzlin.cz/ history of Zlin, old photos and postcards] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] kahv3vb49ycbx47cnke59t53koc1mfl 0 197340 4830877 4819445 2025-07-11T08:02:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830877 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = კლადნო |მშობლიური სახელი =Kladno |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kladno CZ Town Hall 01.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის მერია |დროშა = Kladno prapor.gif |გერბი = Kladno znak mesta.jpg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 9|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 14|lon_min= 6|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = ცენტრალური ბოჰემიის მხარე{{!}}ცენტრალური ბოჰემია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = XIV საუკუნე |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 36,9 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 384 |მოსახლეობა = 70 003 |აღწერის წელი = 2004 |სიმჭიდროვე =1 897 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 272 01 |საიტი = www.mestokladno.cz/EN/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Kladno }} '''კლადნო''' ({{lang-cs|Kladno}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ცენტრალური ბოჰემიის მხარე]]ში. მდებარეობს [[პრაღა|პრაღიდან]] 25 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთით. წარმოადგენს რეგიონის უდიდეს ქალაქს და მთლიანი [[აგლომერაცია|აგლომერაციის]] [[მოსახლეობა]] დაახლოებით 110 000 ადამიანს შეადგენს. მიეკუთვნება პრაღის მეტროპოლიურ არეალს. წერილობით წყაროებში კლდანო პირველად [[XIV საუკუნე]]შია მოხსენიებული. [[1561]] წელს ქალაქის სტატუსი მიიღო. ისტორიულად, აქ განვითარდა [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] მძიმე მრეწველობა. წლების განმავლობაში ფუნქციონირებდა [[ფოლადი]]ს ქარხანა, რომელიც რეგიონის უდიდესი დამსაქმებელი იყო. ეს ქარხანა დღესაც არსებობს, მაგრამ პრივატიზაციის შემდეგ შეიცვალა მეპატრონე და უფრო პატარა ნაწილებად დაიყო. მომპოვებითი მრექწველობა [[1842]] წლიდან დაიწყო. [[პრაღა|პრაღის]] სიახლოვე ადგილობრივ ეკონომიკას სტაბილურობას უნარჩუნებდა, მიუხედავად იმისა, რომ [[კომუნიზმი|კომუნისტური]] რეჟიმის შემდეგ მძიმე მრეწველობამ კოლაფსი განიცადა. == დაძმობილებული ქალაქები == კლდანოს დაძმობილებული ქალაქებია:<ref name="TTSC">{{cite web|url=http://www.mestokladno.cz/vismo/dokumenty2.asp?id_org=6506&id=1401504&query=partnersk%C3%A1+m%C4%9Bsta&p1=955|title=Partnerská města Kladna|date=1 December 2009|language=Czech|accessdate=7 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181212193111/https://www.mestokladno.cz/vismo/dokumenty2.asp?id_org=6506&id=1401504&query=partnersk%C3%A1+m%C4%9Bsta&p1=955|archivedate=12 დეკემბერი 2018}}</ref> * {{flagicon|France}} [[ვიტრი-სიურ-სენი]], [[საფრანგეთი]] * {{flagicon|United States}} [[ბელვიუ]], [[აშშ]] * {{flagicon|Germany}} [[აახენი]], [[გერმანია]] == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.mestokladno.cz/EN/ ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131226004736/http://mestokladno.cz/EN/ |date=2013-12-26 }} == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] t99hhpskadr5ckt5ggoc5u5p4odqdvs 0 197345 4830897 4813145 2025-07-11T08:11:52Z Jaba1977 3604 4830897 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =მოსტი |ქართული სახელი = პარდუბიცე |მშობლიური სახელი =Most |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Most, Starý Most EX.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Most.svg |გერბი = Most CoA.gif |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 30|lat_sec=11 |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 38|lon_sec=12 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტი-ნად-ლაბემის მხარე{{!}}უსტი-ნად-ლაბემი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = X საუკუნე |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 86,94 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 233 |მოსახლეობა = 67 189 |აღწერის წელი = 2009 |სიმჭიდროვე =773 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 434 01 |საიტი = mumost.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Most }} '''მოსტი''' ({{lang-cs|Most}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე|უსტეცის მხარის]] [[მოსტის რაიონი|მოსტის რაიონში]]. მდებარეობს ჩეხეთის ცენტრალურ მთებსა და ორეს მთებს შორის, [[პრაღა|პრაღიდან]] დაახლოებით 77 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთით, მდინარე [[ბილინა|ბილინის]] გასწვრივ. სახელი „მოსტი“ [[ჩეხური ენა|ჩეხურად]] ხიდს ნიშნავს და იგი სწორედ იმ [[ხიდი|ხიდების]] სისტემისგან ეწოდა, რომლებიც [[X საუკუნე]]ში ამ არეალში [[ჭაობი|ჭაობებზე]] იყო გადებული. ქალაქი X საუკუნეში, პრაღა-ფრაიბურგის სავაჭრო გზაზე დაარსდა. [[1895]] წლის [[მეწყერი|მეწყერმა]] მნიშვნელოვნად დააზიანა შენობები და მოსახლეობა. [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] ქალაქის მთელი ისტორიული ცენტრი მის ქვეშ აღმოჩენილი ქვანახშირის დიდი ფენის გამო დაანგრიეს (შეიქმნა ქალაქის ახალი ცენტრი). [[ქალწული მარიამის ამაღლების ეკლესია (მოსტი)|ქალწული მარიამის ამაღლების ეკლესია]] ([[1602]]) ერთადერთი ნაგებობაა, რომელიც ქალაქის ისტორიული ცენტრის დანგრევას გადაურჩა: [[1975]] წლის შემოდგომაზე ტაძარი სპეციალურად აგებული რელსების გზის მეშვეობით ახალ ადგილას გადაიტანეს (ქვანახშირის ჭრილიდან 840 მეტრის მოშორებით)<ref>ტაძარი [[გინესის რეკორდების წიგნი|გინესის რეკორდების წიგნშია]] შეტანილი, როგორც ადამიანის მიერ გადაადგილებული ყველაზე მძიმე ნაგებობა.</ref>. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://starymost.web2001.cz/ Demolition and construction of the city] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718191859/http://starymost.web2001.cz/ |date=2011-07-18 }} {{cs icon}} * [http://mapy.mumost.cz/tms/html/plan_mesta/ Map of the city] {{cs icon}} * [http://www.mesto-most.cz/english/turisti/index.htm Information for tourists and visitors of the city] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080625091024/http://www.mesto-most.cz/english/turisti/index.htm |date=2008-06-25 }} * [http://www.mesto-most.cz/vismo/dokumenty2.asp?id_org=9959&id=4414&p1=1229 Historie kostela na stránkách města Mostu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160309094757/http://mesto-most.cz/vismo/dokumenty2.asp?id=4414&id_org=9959&p1=1229 |date=2016-03-09 }} * [http://www.hrady-zamky.cz/kostel-most/ Informace pro návštěvníky kostela] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] aqybwus89d1dxk54bkaddw9sncvrelc 4830898 4830897 2025-07-11T08:12:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830898 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =მოსტი |ქართული სახელი = პარდუბიცე |მშობლიური სახელი =Most |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Most, Starý Most EX.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Most.svg |გერბი = Most CoA.gif |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 30|lat_sec=11 |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 38|lon_sec=12 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტი-ნად-ლაბემის მხარე{{!}}უსტი-ნად-ლაბემი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = X საუკუნე |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 86,94 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 233 |მოსახლეობა = 67 189 |აღწერის წელი = 2009 |სიმჭიდროვე =773 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 434 01 |საიტი = mumost.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Most }} '''მოსტი''' ({{lang-cs|Most}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე|უსტეცის მხარის]] [[მოსტის რაიონი|მოსტის რაიონში]]. მდებარეობს ჩეხეთის ცენტრალურ მთებსა და ორეს მთებს შორის, [[პრაღა|პრაღიდან]] დაახლოებით 77 კმ-ით ჩრდილო-დასავლეთით, მდინარე [[ბილინა|ბილინის]] გასწვრივ. სახელი „მოსტი“ [[ჩეხური ენა|ჩეხურად]] ხიდს ნიშნავს და იგი სწორედ იმ [[ხიდი|ხიდების]] სისტემისგან ეწოდა, რომლებიც [[X საუკუნე]]ში ამ არეალში [[ჭაობი|ჭაობებზე]] იყო გადებული. ქალაქი X საუკუნეში, პრაღა-ფრაიბურგის სავაჭრო გზაზე დაარსდა. [[1895]] წლის [[მეწყერი|მეწყერმა]] მნიშვნელოვნად დააზიანა შენობები და მოსახლეობა. [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] ქალაქის მთელი ისტორიული ცენტრი მის ქვეშ აღმოჩენილი ქვანახშირის დიდი ფენის გამო დაანგრიეს (შეიქმნა ქალაქის ახალი ცენტრი). [[ქალწული მარიამის ამაღლების ეკლესია (მოსტი)|ქალწული მარიამის ამაღლების ეკლესია]] ([[1602]]) ერთადერთი ნაგებობაა, რომელიც ქალაქის ისტორიული ცენტრის დანგრევას გადაურჩა: [[1975]] წლის შემოდგომაზე ტაძარი სპეციალურად აგებული რელსების გზის მეშვეობით ახალ ადგილას გადაიტანეს (ქვანახშირის ჭრილიდან 840 მეტრის მოშორებით)<ref>ტაძარი [[გინესის რეკორდების წიგნი|გინესის რეკორდების წიგნშია]] შეტანილი, როგორც ადამიანის მიერ გადაადგილებული ყველაზე მძიმე ნაგებობა.</ref>. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://starymost.web2001.cz/ Demolition and construction of the city] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718191859/http://starymost.web2001.cz/ |date=2011-07-18 }} {{cs icon}} * [http://mapy.mumost.cz/tms/html/plan_mesta/ Map of the city] {{cs icon}} * [http://www.mesto-most.cz/english/turisti/index.htm Information for tourists and visitors of the city] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080625091024/http://www.mesto-most.cz/english/turisti/index.htm |date=2008-06-25 }} * [http://www.mesto-most.cz/vismo/dokumenty2.asp?id_org=9959&id=4414&p1=1229 Historie kostela na stránkách města Mostu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160309094757/http://mesto-most.cz/vismo/dokumenty2.asp?id=4414&id_org=9959&p1=1229 |date=2016-03-09 }} * [http://www.hrady-zamky.cz/kostel-most/ Informace pro návštěvníky kostela] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] 6kjzqhcx8qyqdfhe8dlfqwrkhq6oms4 0 197354 4830874 3097388 2025-07-11T07:58:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830874 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = კარვინა |მშობლიური სახელი =Karviná |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Frysztat 1049.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ცენტრალური მოედანი |დროშა =Karwina flag.svg |გერბი = Karwina herb.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 51|lat_sec=15 |lon_dir = E|lon_deg= 18|lon_min= 32|lon_sec=34 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = მორავია-სილეზიის მხარე{{!}}მორავია-სილეზია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი =1923 |პირველი ხსენება = 1268 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 57,49 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 221 |მოსახლეობა = 63 045 |აღწერის წელი = 2006 |სიმჭიდროვე =1 100 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 733 01 ან 735 06 |საიტი = www.karvina.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Karviná }} '''კარვინა''' ({{lang-cs|Karviná}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[მორავია-სილეზიის მხარე]]ში, [[კარვინის რაიონი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი; გაშენებულია მდინარე [[ოლშე]]ზე. მდებარეობს ტეშინის სილეზიის ისტორიულ რეგიონში და წარმოადგენს ჩეხეთის რესპუბლიკის [[ქვანახშირი]]ს მომპოვებელ ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან ქალაქს. მეზობელ ქალაქებთან ერთად ქმნის ოსტრავა-კარვინის ქვანახშირის აუზს. [[2006]] წლის მონაცემებით, [[მოსახლეობა]] 63 045 ადამიანს შეადგენს, საიდანაც 8,5% [[სლოვაკები|სლოვაკია]], 8% კი [[პოლონელები|პოლონელი]]. პოლონელი მოსახლეობა ისტორიულად მცირდება. წარსულში, ქალაქში არსებობდა მნიშვნელოვანი გერმანული საზოგადოება. ასევე იზრდება [[ბოშები|ბოშათა]] რაოდენობა. კარვინის დასახლებამ ქალაქის სტატუსი [[1923]] წელს მიიღო. [[1938]] წელს იგი პოლონეთის მიერ იქნა ოკუპირებული, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს კი ნაცისტების ხელში აღმოჩნდა. ომის შემდეგ იგი კვლავ [[ჩეხოსლოვაკია|ჩეხოსლოვაკიის]] ნაწილი გახდა. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.karvina.cz/ ოფიციალური საიტი] [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] p21p3y1p83jpkff8b220gm452ef3dkn 0 197356 4830927 4563812 2025-07-11T08:31:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830927 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ფრიდეკ-მისტეკი |მშობლიური სახელი =Frýdek-Místek |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Frydek-Mistek Czech Republic2.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის მოედანი |დროშა =Flag of Frydek-Mistek.svg |გერბი = Frýdek Místek CoA CZ.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 41|lat_sec=8 |lon_dir = E|lon_deg= 18|lon_min= 21|lon_sec=2 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = მორავია-სილეზიის მხარე{{!}}მორავია-სილეზია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1305 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 51,59 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 291 |მოსახლეობა = 59 416 |აღწერის წელი = 2006 |სიმჭიდროვე =1 152 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 738 01 |საიტი = www.frydekmistek.cz/en/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Frýdek-Místek }} '''ფრიდეკ-მისტეკი''' ({{lang-cs|Frýdek-Místek}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[მორავია-სილეზიის მხარე]]ში, [[ფრიდეკ-მისტეკის რაიონი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. შედგება ორი ფორმალურად დამოუკიდებელი ქალაქის — ფრიდეკისა და მისტეკისგან, რომელთაც ერთმანეთისგან მდინარე [[ოსტრავიცე]] ჰყოფს. მდინარის აღმოსავლეთით მდებარე ფრიდეკი ისტორიულ ტეშინის სილეზიის რეგიონს მიეკუთვნება. ქალაქის სამხრეთ-დასავლეთით მდებარე ოლესნის კაშხალი მნიშვნელოვან რეკრეაციულ ზონას წარმოადგენს. [[ზამთარი]] ცივი და ღრუბლიანია, დღეები მოკლეა და ძირითადად თოვს. [[იანვარი|იანვრის]] საშუალო ტემპერატურაა −5&nbsp;°C (23&nbsp;°F). [[ზაფხული]] როგორც წესი თბილია, ხშირი წვიმებით. [[ივლისი]]ს საშუალო ტემპერატურაა 18&nbsp;°C (64&nbsp;°F). ქალაქის უმაღელსი ტემპერატურაა +35,9&nbsp;°C, უმდაბელსი კი -34,8&nbsp;°C. == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.frydekmistek.cz/en/ ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200611112259/https://www.frydekmistek.cz/en |date=2020-06-11 }} * [http://www.bazilika.net/ Chapelry Frýdek] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070701024929/http://www.bazilika.net/ |date=2007-07-01 }} * [http://flickr.com/photos/tags/frydekmistek/interesting/ Frýdek-Místek on Flickr] [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] fct02uddv9ulb2yhb11yyaqpto3twt1 0 197358 4830899 4100226 2025-07-11T08:17:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830899 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ოპავა |მშობლიური სახელი =Opava |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Opava Horní náměstí Theater Mariä Himmelfahrt.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Opava Flag.svg |გერბი = Opava COA.png |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 56|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 54|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = მორავია-სილეზიის მხარე{{!}}მორავია-სილეზია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1195 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 90,61 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 257 |მოსახლეობა = 60 199 |აღწერის წელი = 2008 |სიმჭიდროვე =1 169 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 746 01 |საიტი = http://www.opava-city.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Opava }} '''ოპავა''' ({{lang-cs|Opava}}) — ქალაქი ჩრდილოეთ [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], მდინარე [[ოპავა (მდინარე)|ოპავა]]ზე, [[ოსტრავა|ოსტრავის]] ჩრდილო-დასავლეთით. ერთ დროს [[ავსტრიული სილეზია|ავსტრიული სილეზიის]] დედაქალაქი, ოპავა დღეს [[მორავია-სილეზიის მხარე|მორავია-სილეზიის მხარის]] შემადგენლობაშია და მისი [[მოსახლეობა]] 60 199 ადამიანს შეადგენს (2008 წ). ქალაქი წერილობით წყაროებში პირველად [[1195]] წელს იხსენიება. [[1224]] წელს მან მაგდებურგის საქალაქო კანონები მიიღო და გახდა ჯერ [[სილეზია|სილეზიის]], შემდეგ [[ბოჰემია|ბოჰემიისა]] და ბოლოს ოპავის საგრაფოს დედაქალაქი. [[1938]]–[[1945]] წლებში, მიუნხენის შეთანხმების თანახმად, ოპავა [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტური გერმანიის]] ხელში იყო. გერმანელების მიერ სუდეტის ოლქის ანექსიის წიან დღეს, ოპავა მას გამოეყო და დამოუკიდებელი ქალაქი გახდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასრულების შემდეგ, ოპავის გერმანული მოსახლეობა განდევნეს. ბევრი მათგანი გერმანიაში, [[ბამბერგი|ბამბერგში]] გადასახლდა. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.opava-city.cz/ ოფიციალური საიტი] * [http://www.iopavsko.cz Up-to-date news] * [http://www.opavsko24.cz Opavsko24.cz - Regionální internetové noviny pro Opavu a okolí] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100627181454/http://www.opavsko24.cz/ |date=2010-06-27 }} * [http://www.staraopava.cz staraopava.cz] Old postcards (Czech language) * [http://konzervator.cz/organ/ Opava International Organ Competition] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120218133559/http://konzervator.cz/organ/ |date=2012-02-18 }} [[კატეგორია:მორავია-სილეზიის მხარის ქალაქები]] 42jfzpc5wxerhnh0hmjg3kbe7lccrrv 0 197374 4830924 4552443 2025-07-11T08:30:58Z Jaba1977 3604 4830924 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ტეპლიცე |მშობლიური სახელი =Teplice |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Teplice 25.5.2006.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა = |გერბი = Erb Teplic.png |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 38|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 49|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტეცის მხარე{{!}}უსტეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1158 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 23,78 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 228 |მოსახლეობა = 51 193 |აღწერის წელი = 2005 |სიმჭიდროვე =2 153 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 415 01 |საიტი = http://www.teplice.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Teplice }} '''ტეპლიცე''' ({{lang-cs|Teplice}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე]]ში, [[ტეპლიცეს რაიონი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. წარმოადგენს რეგიონის მეორე უდიდეს საკურორტო ქალაქს. ტეპლიცეში მდებარეობდა [[ავსტრია-უნგრეთის იმპერია|ავსტრია-უნგრეთის]] კლარი-ანდრინგენის ოჯახის პრინცების ძირითადი რეზიდენცია. ქალაქი მდებარეობს ჩრდილო-დასავლეთ [[ბოჰემია]]ში, [[გერმანია|გერმანიის]] [[საქსონია|საქსონიის]] მხარის საზღვართან. გაშენებულია მდინარე [[ბილინა|ბილინის]] ვაკეზე, რომელიც ორეს მთებს ცენტრალური ჩეხეთის მთებისგან გამოყოფს. ==ისტორია== ამ ტერიტორიაზე იშვიათი თერმული წყლები ჯერ კიდევ [[762]] წელს აღმოაჩინეს, თუმცა მათი უტყუარი მოხსენიება [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] დოკუმენტში ხდება. დასახლება პირველად [[1158]] წელსაა მოხსენიებული, როდესაც ბოჰემიის მეფე [[ვლადისლავ II (ბოჰემია)|ვლადისლავ II]]-ის კონსორტმა იუტა თიურინგიელმა ბენედიქტელი ბერებისთვის მონასტერი დააარსა, რომელიც შემდეგ [[ჰუსიტური ომები]]ს დროს დაინგრა. XV საუკუნეში, მეფე გეორგ პოდებრადელის კონსორტმა იოანა როზმიტალმა ნანგრევებზე ციხესიმაგრე აღმართა. [[1895]] წელს ტეპლიცეს გარეუბნები შეერწყა. მას შემდეგ რაც ავსტრია უნგრეთის იმპერია დაიშალა, [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ახლადშექმნილ [[ჩეხოსლოვაკია]]ში შემავალ ქალაქში გერმანულენოვანი მოსახლეობა დასახლდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ჩეხოსლოვაკიის მთავრობამ ეთნიკურად გერმანული მოსახლეობა ტეპლიცედან განდევნა. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20071001182456/http://www.teplice.cz/default_e.php Municipal website] * [https://web.archive.org/web/20080703062020/http://www.gasttour.cz/lazne-teplice/fotogallery/ Pictures from Teplice] * [http://www.intermedia.cz/city_pano/teplice/ Teplice spa virtual tour] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120223011346/http://www.intermedia.cz/city_pano/teplice/ |date=2012-02-23 }} * [http://www.iteplice.cz/teplice.html News from Teplice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229231933/http://www.iteplice.cz/teplice.html |date=2012-02-29 }} * [http://www.teplice.cz/en/town/history/the-jewish-synagogue/ The History of the Jewish Community in Teplice] {{Webarchive|url=https://archive.today/20121217231451/http://www.teplice.cz/en/town/history/the-jewish-synagogue/ |date=2012-12-17 }} * [http://gauss.suub.uni-bremen.de/suub/hist/servlet/servlet.hmap?id=248070 Historical Maps "Herrschaft Toeplitz" & Streetmap Toeplitz with different Views (A. F. Zuerner, Amsterdam 18th Cent.)] * [http://audioteplice.cz/list.en.php Audioguide through Teplice] [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 3yuy7g2q1821qspq6k1w28anpwr9u5v 4830925 4830924 2025-07-11T08:31:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830925 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ტეპლიცე |მშობლიური სახელი =Teplice |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Teplice 25.5.2006.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა = |გერბი = Erb Teplic.png |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 38|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 49|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტეცის მხარე{{!}}უსტეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1158 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 23,78 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 228 |მოსახლეობა = 51 193 |აღწერის წელი = 2005 |სიმჭიდროვე =2 153 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 415 01 |საიტი = http://www.teplice.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Teplice }} '''ტეპლიცე''' ({{lang-cs|Teplice}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე]]ში, [[ტეპლიცეს რაიონი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. წარმოადგენს რეგიონის მეორე უდიდეს საკურორტო ქალაქს. ტეპლიცეში მდებარეობდა [[ავსტრია-უნგრეთის იმპერია|ავსტრია-უნგრეთის]] კლარი-ანდრინგენის ოჯახის პრინცების ძირითადი რეზიდენცია. ქალაქი მდებარეობს ჩრდილო-დასავლეთ [[ბოჰემია]]ში, [[გერმანია|გერმანიის]] [[საქსონია|საქსონიის]] მხარის საზღვართან. გაშენებულია მდინარე [[ბილინა|ბილინის]] ვაკეზე, რომელიც ორეს მთებს ცენტრალური ჩეხეთის მთებისგან გამოყოფს. ==ისტორია== ამ ტერიტორიაზე იშვიათი თერმული წყლები ჯერ კიდევ [[762]] წელს აღმოაჩინეს, თუმცა მათი უტყუარი მოხსენიება [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] დოკუმენტში ხდება. დასახლება პირველად [[1158]] წელსაა მოხსენიებული, როდესაც ბოჰემიის მეფე [[ვლადისლავ II (ბოჰემია)|ვლადისლავ II]]-ის კონსორტმა იუტა თიურინგიელმა ბენედიქტელი ბერებისთვის მონასტერი დააარსა, რომელიც შემდეგ [[ჰუსიტური ომები]]ს დროს დაინგრა. XV საუკუნეში, მეფე გეორგ პოდებრადელის კონსორტმა იოანა როზმიტალმა ნანგრევებზე ციხესიმაგრე აღმართა. [[1895]] წელს ტეპლიცეს გარეუბნები შეერწყა. მას შემდეგ რაც ავსტრია უნგრეთის იმპერია დაიშალა, [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ახლადშექმნილ [[ჩეხოსლოვაკია]]ში შემავალ ქალაქში გერმანულენოვანი მოსახლეობა დასახლდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ჩეხოსლოვაკიის მთავრობამ ეთნიკურად გერმანული მოსახლეობა ტეპლიცედან განდევნა. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20071001182456/http://www.teplice.cz/default_e.php Municipal website] * [https://web.archive.org/web/20080703062020/http://www.gasttour.cz/lazne-teplice/fotogallery/ Pictures from Teplice] * [http://www.intermedia.cz/city_pano/teplice/ Teplice spa virtual tour] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120223011346/http://www.intermedia.cz/city_pano/teplice/ |date=2012-02-23 }} * [http://www.iteplice.cz/teplice.html News from Teplice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229231933/http://www.iteplice.cz/teplice.html |date=2012-02-29 }} * [http://www.teplice.cz/en/town/history/the-jewish-synagogue/ The History of the Jewish Community in Teplice] {{Webarchive|url=https://archive.today/20121217231451/http://www.teplice.cz/en/town/history/the-jewish-synagogue/ |date=2012-12-17 }} * [http://gauss.suub.uni-bremen.de/suub/hist/servlet/servlet.hmap?id=248070 Historical Maps "Herrschaft Toeplitz" & Streetmap Toeplitz with different Views (A. F. Zuerner, Amsterdam 18th Cent.)] * [http://audioteplice.cz/list.en.php Audioguide through Teplice] [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] caspsr4ctrcjizmu6a68ldkutqncpvx 0 197385 4830837 4373988 2025-07-11T07:41:53Z Jaba1977 3604 4830837 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = დეჩინი |მშობლიური სახელი =Děčín |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Děčín - Labe pod Pastýřskou stěnou.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Decin.svg |გერბი = Coat of arms of Děčín.jpg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 47|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 14|lon_min= 13|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტი-ნად-ლაბემის მხარე{{!}}უსტი-ნად-ლაბემი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 993 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 118,04 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 135 |მოსახლეობა = 52 864 |აღწერის წელი = 2007 |სიმჭიდროვე =448 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 405 02 |საიტი = www.decin.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Děčín }} '''დეჩინი''' ({{lang-cs|Děčín}}) — ქალაქი ჩრდილოეთ [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე]]ში. წარმოადგენს [[დეჩინის რაიონი]]ს უდიდეს ქალაქსა და ადმინისტრაციულ ცენტრს. დეჩინი მდებარეობს [[ბოჰემია]]ში, მდინარე [[ელბა (მდინარე)|ელბისა]] და [[პლოუჩინცე]]ს შერწყმის ადგილას, [[გერმანია]]სთან [[საზღვარი (სახელმწიფო)|საზღვრის]] საიხლოვეს, [[პრაღა]]-[[დრეზდენი]]-[[ბერლინი]]ს სარკინიგზო მაგისტრალზე. ქალაქი გაშენებულია [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] საშუალოდ 135 მეტრზე და შესაბამისად ის ჩეხეთის ყველაზე დაბალი ქალაქია. განვითარებულია მრეწველობა. [[ჰიტლერი]]ს მიერ ჩეხოსლოვაკიაში შეჭრამდე, [[1939]] წლის [[13 მარტი|13 მარტს]], დეჩინის ანექსია პოლონელებმა მოახდინეს. == გალერეა == <gallery> File:Decin-Castle-Rose-Garden.jpg|დეჩინის ციხესიმაგრის ვარდების ბაღი File:Decin castle over the Elbe.JPG|დეჩინის ციხესიმაგრე File:Decin-Long-Ride.jpg| File:Děčín - synagoga pohled z Resslovy ulice.jpg|დეჩინის სინაგოგა File:Decin panorama.jpg|საღამო დეჩინში </gallery> == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/bertius/bertius1/jpg/s300.html Tetschen, Bohemia Historical Map of 1615] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120218205137/http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/bertius/bertius1/jpg/s300.html |date=2012-02-18 }} * [http://www.mmdecin.cz/ Town homepage - in Czech] * [http://english.mmdecin.cz/ Town homepage - in Czech, English and German] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120306180806/http://english.mmdecin.cz/ |date=2012-03-06 }} * [http://www.zamekdecin.cz/ Decin Castle - official homepage] * [http://www.zamek-decin.info/eng/ Decin Castle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120205223756/http://www.zamek-decin.info/eng/ |date=2012-02-05 }} * [http://www.cztour.cz/zoodecin Decin ZOO] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204081233/http://www.cztour.cz/zoodecin/ |date=2012-02-04 }} * [https://web.archive.org/web/20070930190024/http://www.praguepost.com/P03/2005/Art/0428/news2.php Article on Děčín in the English language Prague Post, 28 April 2005] * [http://www.radio.cz/en/article/66721 Article on the reopening of Děčín castle, 20 May 2005 - in English] * [http://www.virtualczech.cz/kraj-ustecky/929-decin virtual show] [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] ieymffms739m39p9s16dtatgo0v1e02 4830839 4830837 2025-07-11T07:42:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830839 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = დეჩინი |მშობლიური სახელი =Děčín |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Děčín - Labe pod Pastýřskou stěnou.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Decin.svg |გერბი = Coat of arms of Děčín.jpg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 47|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 14|lon_min= 13|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტი-ნად-ლაბემის მხარე{{!}}უსტი-ნად-ლაბემი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 993 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 118,04 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 135 |მოსახლეობა = 52 864 |აღწერის წელი = 2007 |სიმჭიდროვე =448 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 405 02 |საიტი = www.decin.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Děčín }} '''დეჩინი''' ({{lang-cs|Děčín}}) — ქალაქი ჩრდილოეთ [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე]]ში. წარმოადგენს [[დეჩინის რაიონი]]ს უდიდეს ქალაქსა და ადმინისტრაციულ ცენტრს. დეჩინი მდებარეობს [[ბოჰემია]]ში, მდინარე [[ელბა (მდინარე)|ელბისა]] და [[პლოუჩინცე]]ს შერწყმის ადგილას, [[გერმანია]]სთან [[საზღვარი (სახელმწიფო)|საზღვრის]] საიხლოვეს, [[პრაღა]]-[[დრეზდენი]]-[[ბერლინი]]ს სარკინიგზო მაგისტრალზე. ქალაქი გაშენებულია [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] საშუალოდ 135 მეტრზე და შესაბამისად ის ჩეხეთის ყველაზე დაბალი ქალაქია. განვითარებულია მრეწველობა. [[ჰიტლერი]]ს მიერ ჩეხოსლოვაკიაში შეჭრამდე, [[1939]] წლის [[13 მარტი|13 მარტს]], დეჩინის ანექსია პოლონელებმა მოახდინეს. == გალერეა == <gallery> File:Decin-Castle-Rose-Garden.jpg|დეჩინის ციხესიმაგრის ვარდების ბაღი File:Decin castle over the Elbe.JPG|დეჩინის ციხესიმაგრე File:Decin-Long-Ride.jpg| File:Děčín - synagoga pohled z Resslovy ulice.jpg|დეჩინის სინაგოგა File:Decin panorama.jpg|საღამო დეჩინში </gallery> == იხილეთ აგრეთვე == * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/bertius/bertius1/jpg/s300.html Tetschen, Bohemia Historical Map of 1615] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120218205137/http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/bertius/bertius1/jpg/s300.html |date=2012-02-18 }} * [http://www.mmdecin.cz/ Town homepage - in Czech] * [http://english.mmdecin.cz/ Town homepage - in Czech, English and German] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120306180806/http://english.mmdecin.cz/ |date=2012-03-06 }} * [http://www.zamekdecin.cz/ Decin Castle - official homepage] * [http://www.zamek-decin.info/eng/ Decin Castle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120205223756/http://www.zamek-decin.info/eng/ |date=2012-02-05 }} * [http://www.cztour.cz/zoodecin Decin ZOO] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204081233/http://www.cztour.cz/zoodecin/ |date=2012-02-04 }} * [https://web.archive.org/web/20070930190024/http://www.praguepost.com/P03/2005/Art/0428/news2.php Article on Děčín in the English language Prague Post, 28 April 2005] * [http://www.radio.cz/en/article/66721 Article on the reopening of Děčín castle, 20 May 2005 - in English] * [http://www.virtualczech.cz/kraj-ustecky/929-decin virtual show] [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] qv3y1lb3jejr1vd26dq8l2llzcg2n7y 0 197393 4830869 4809983 2025-07-11T07:53:17Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ვისოჩინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830869 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = იიჰლავა |მშობლიური სახელი =Jihlava |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Jihlava legionaru.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის ცენტრი |დროშა =Flag of Jihlava CZ.svg |გერბი = Jihlava CoA CZ.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 20|lat_sec=01 |lon_dir = E|lon_deg= 15|lon_min= 35|lon_sec=26 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = ვისოჩინის მხარე{{!}}ვისოჩინა |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1233 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 78,85 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 525 |მოსახლეობა = 50 916 |აღწერის წელი = 2007 |სიმჭიდროვე =647 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 586 01 |საიტი = www.jihlava.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Jihlava }} '''იიჰლავა''' ({{lang-cs|Jihlava}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ვისოჩინის მხარე]]ში. მდებარაობს მდინარე [[იიჰლავა (მდინარე)|იიჰლავა]]ზე, [[მორავია|მორავიისა]] და [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] ძველ საზღვარზე და წარმოადგენს ჩეხეთის უძველეს მაღაროელთა ქალაქს. ქალაქის გერმანული სახელი — იგლაუ (Iglau) მომდინარეობს ამავე ენაში არსებული სიტყვისგან — Igel, რაც ზღარბს აღნიშნავს, ქალაქის გერბზეც სწორედ ხსენებული ცხოველია გამოსახული. ლეგენდის თანახმად, ჯერ კიდევ 799 წელს ამ ტერიტორიაზე ვერცხლის მაღაროები არსებობდა. ძირითად ნაგებობებს შორისაა წმინდა იაკობის, ღვთისმშობლის, დომინიკელთა წმინდა ჯვრის ადრეული [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ეკლესები, წმინდა იგნატიუს ლოიოლას [[ბაროკო]]ს სტილის ეკლესია, მუნციპალური შენობა და სახვა ნაგებობები, რომლებიც გოტიკურ და [[რენესანსი]]ს დეტალებს შეიცავს. ქალაქში ასევე არის ებრაელთა სასაფლაო. წერილობით დოკუმენტებში ქალაქი პირველად [[1233]] წელს იხსენიება. 1990-იან წლებში [[კომუნიზმი]]ს კოლაფსის შემდეგ, სწრაფად დაეცა განვითარებული [[სოფლის მეურნეობა]]. ამჟამად, ქალაქის მოსახლეობის 65 % მრეწველობის სექტორშია დასაქმებული. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.jihlava.cz/ ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110224000716/http://www.jihlava.cz/ |date=2011-02-24 }} * [http://www.zjihlavy.cz/ zJihlavy.cz: Free Regional Press Monitor] * [http://www.dokument-festival.cz/ Jihlava International Documentary Film Festival] [[კატეგორია:ვისოჩინის მხარის ქალაქები]] 1pw231z1ptiinodfuihwion2twzk5gq 0 197448 4830928 4550482 2025-07-11T08:32:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830928 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხომუტოვი |მშობლიური სახელი =Chomutov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Chomutov square.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის მოედანი |დროშა =Chomutov_prapor.gif |გერბი = ChomutovCoA.PNG |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 27|lat_sec=46 |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 24|lon_sec=40 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტი-ნად-ლაბემის მხარე{{!}}უსტი-ნად-ლაბემი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი =1252 |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 29,26 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 340 |მოსახლეობა = 50 442 |აღწერის წელი = 2010 |სიმჭიდროვე =1 724 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 430 01 |საიტი = www.chomutov-mesto.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chomutov }} '''ხომუტოვი''' ({{lang-cs|Chomutov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტი-ნად-ლაბემის მხარე]]ში. მოიცავს 29,26 კმ² ფართობს და [[მოსახლეობა]] 2010 წლის მონაცემებით 50 782 ადამიანს შეადგენს. შედეგად, ხომუტოვი ჩეხეთის სიდიდით მე-20 და რეგიონის მე-4 ქალაქია. მეტროპოლიურ არეალში 80 000-მდე კაცი სახლობს. ქალაქში განვითარებულია [[ქვანახშირი]]ს მოპოვება, [[ფოლადი]]ს, სამანქანო ნაწილების, ქიმიური და კვების მრეწველობა. ასევე აწარმოებენ საათებსა და კერამიკას. ჩეხეთის ეს სავაჭრო დასახლება [[1252]] წლიდან [[ტევტონთა ორდენი]]ს მფლობელობაში იყო. [[1396]] წელს ქალაქის სტატუსი მიიღო. [[1416]] წელს იგი [[საღვთო რომის იმპერატორთა სია|საღვთო რომის იმპერატორ]] [[ვაცლავ IV]]-ს მიჰყიდეს. [[1421]] წლის [[16 მარტი|16 მარტს]] ხომუტოვი [[ტაობრიტები|ტაობრიტებმა]] დაანგრიეს, [[1588]] წელს კი აქ [[ებრაელები]] დასახლდნენ. [[1605]] წელს თავისუფალი სამეფო ქალაქი გახდა. [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს მანძილზე, ქალაქი ორჯერ იქნა ოკუპირებული [[შვედები]]ს მიერ [[1645]] და [[1647]] წლებში. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.chomutov-mesto.cz/ Official site of Chomutov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130331110416/http://www.chomutov-mesto.cz/ |date=2013-03-31 }} * [http://www.mujchomutov.cz/ Culture, sport and amusement in Chomutov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204060529/http://www.mujchomutov.cz/ |date=2012-02-04 }} * [http://zoopark.cz/ Chomutov ZOO] {| class="wikitable" | [[File:Chomutov - Budova starého chudobince, později Policie ČR v Libušině ulici.JPG|thumb|ძველი მოწყალების სახლი]] ||[[File:Chomutov - Městské divadlo, 4. června 2011.JPG|thumb|ქალაქის თეატრი]] || [[File:Chomutov - Budova okresního soudu, 2011.JPG|thumb|რაიონული სასამართლო]]||[[File:Chomutov - Kostel svatého Ignáce 01.JPG|thumb|წმინდა იგნატიუსის ეკლესია]] |} {| class="wikitable" | [[File:Chomutov - Jezuitský areál - nádvoří SKKS 01.JPG|thumb|იეზუიტური საერთო საცხოვრებელი]] ||[[File:Chomutov - Zástavba v ulici Na Příkopech, 2011.JPG|thumb|ქალაქის დასახლება]] || [[File:Chomutov - Pohled z Městské věže 06.JPG|thumb|ქალაქის მოედნის ხედი]]||[[File:Chomutov - Pohled z Městské věže 04.JPG|thumb|ქალაქის მერია და წმინდა ეკატერინეს ეკლესია]] |} [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] iaug46syi6vqwe9rq1fi3szd33alruo 4830929 4830928 2025-07-11T08:32:35Z Jaba1977 3604 4830929 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხომუტოვი |მშობლიური სახელი =Chomutov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Chomutov square.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის მოედანი |დროშა =Chomutov_prapor.gif |გერბი = ChomutovCoA.PNG |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 27|lat_sec=46 |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 24|lon_sec=40 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტეცის მხარე{{!}}უსტეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი =1252 |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 29,26 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 340 |მოსახლეობა = 50 442 |აღწერის წელი = 2010 |სიმჭიდროვე =1 724 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 430 01 |საიტი = www.chomutov-mesto.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chomutov }} '''ხომუტოვი''' ({{lang-cs|Chomutov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე]]ში. მოიცავს 29,26 კმ² ფართობს და [[მოსახლეობა]] 2010 წლის მონაცემებით 50 782 ადამიანს შეადგენს. შედეგად, ხომუტოვი ჩეხეთის სიდიდით მე-20 და რეგიონის მე-4 ქალაქია. მეტროპოლიურ არეალში 80 000-მდე კაცი სახლობს. ქალაქში განვითარებულია [[ქვანახშირი]]ს მოპოვება, [[ფოლადი]]ს, სამანქანო ნაწილების, ქიმიური და კვების მრეწველობა. ასევე აწარმოებენ საათებსა და კერამიკას. ჩეხეთის ეს სავაჭრო დასახლება [[1252]] წლიდან [[ტევტონთა ორდენი]]ს მფლობელობაში იყო. [[1396]] წელს ქალაქის სტატუსი მიიღო. [[1416]] წელს იგი [[საღვთო რომის იმპერატორთა სია|საღვთო რომის იმპერატორ]] [[ვაცლავ IV]]-ს მიჰყიდეს. [[1421]] წლის [[16 მარტი|16 მარტს]] ხომუტოვი [[ტაობრიტები|ტაობრიტებმა]] დაანგრიეს, [[1588]] წელს კი აქ [[ებრაელები]] დასახლდნენ. [[1605]] წელს თავისუფალი სამეფო ქალაქი გახდა. [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს მანძილზე, ქალაქი ორჯერ იქნა ოკუპირებული [[შვედები]]ს მიერ [[1645]] და [[1647]] წლებში. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.chomutov-mesto.cz/ Official site of Chomutov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130331110416/http://www.chomutov-mesto.cz/ |date=2013-03-31 }} * [http://www.mujchomutov.cz/ Culture, sport and amusement in Chomutov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204060529/http://www.mujchomutov.cz/ |date=2012-02-04 }} * [http://zoopark.cz/ Chomutov ZOO] {| class="wikitable" | [[File:Chomutov - Budova starého chudobince, později Policie ČR v Libušině ulici.JPG|thumb|ძველი მოწყალების სახლი]] ||[[File:Chomutov - Městské divadlo, 4. června 2011.JPG|thumb|ქალაქის თეატრი]] || [[File:Chomutov - Budova okresního soudu, 2011.JPG|thumb|რაიონული სასამართლო]]||[[File:Chomutov - Kostel svatého Ignáce 01.JPG|thumb|წმინდა იგნატიუსის ეკლესია]] |} {| class="wikitable" | [[File:Chomutov - Jezuitský areál - nádvoří SKKS 01.JPG|thumb|იეზუიტური საერთო საცხოვრებელი]] ||[[File:Chomutov - Zástavba v ulici Na Příkopech, 2011.JPG|thumb|ქალაქის დასახლება]] || [[File:Chomutov - Pohled z Městské věže 06.JPG|thumb|ქალაქის მოედნის ხედი]]||[[File:Chomutov - Pohled z Městské věže 04.JPG|thumb|ქალაქის მერია და წმინდა ეკატერინეს ეკლესია]] |} [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] juthbpstwotavyex6sysrwsvljvjez4 4830930 4830929 2025-07-11T08:32:54Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830930 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხომუტოვი |მშობლიური სახელი =Chomutov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Chomutov square.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის მოედანი |დროშა =Chomutov_prapor.gif |გერბი = ChomutovCoA.PNG |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 27|lat_sec=46 |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 24|lon_sec=40 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტეცის მხარე{{!}}უსტეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი =1252 |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 29,26 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 340 |მოსახლეობა = 50 442 |აღწერის წელი = 2010 |სიმჭიდროვე =1 724 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 430 01 |საიტი = www.chomutov-mesto.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chomutov }} '''ხომუტოვი''' ({{lang-cs|Chomutov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე]]ში. მოიცავს 29,26 კმ² ფართობს და [[მოსახლეობა]] 2010 წლის მონაცემებით 50 782 ადამიანს შეადგენს. შედეგად, ხომუტოვი ჩეხეთის სიდიდით მე-20 და რეგიონის მე-4 ქალაქია. მეტროპოლიურ არეალში 80 000-მდე კაცი სახლობს. ქალაქში განვითარებულია [[ქვანახშირი]]ს მოპოვება, [[ფოლადი]]ს, სამანქანო ნაწილების, ქიმიური და კვების მრეწველობა. ასევე აწარმოებენ საათებსა და კერამიკას. ჩეხეთის ეს სავაჭრო დასახლება [[1252]] წლიდან [[ტევტონთა ორდენი]]ს მფლობელობაში იყო. [[1396]] წელს ქალაქის სტატუსი მიიღო. [[1416]] წელს იგი [[საღვთო რომის იმპერატორთა სია|საღვთო რომის იმპერატორ]] [[ვაცლავ IV]]-ს მიჰყიდეს. [[1421]] წლის [[16 მარტი|16 მარტს]] ხომუტოვი [[ტაობრიტები|ტაობრიტებმა]] დაანგრიეს, [[1588]] წელს კი აქ [[ებრაელები]] დასახლდნენ. [[1605]] წელს თავისუფალი სამეფო ქალაქი გახდა. [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს მანძილზე, ქალაქი ორჯერ იქნა ოკუპირებული [[შვედები]]ს მიერ [[1645]] და [[1647]] წლებში. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.chomutov-mesto.cz/ Official site of Chomutov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130331110416/http://www.chomutov-mesto.cz/ |date=2013-03-31 }} * [http://www.mujchomutov.cz/ Culture, sport and amusement in Chomutov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204060529/http://www.mujchomutov.cz/ |date=2012-02-04 }} * [http://zoopark.cz/ Chomutov ZOO] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {| class="wikitable" | [[File:Chomutov - Budova starého chudobince, později Policie ČR v Libušině ulici.JPG|thumb|ძველი მოწყალების სახლი]] ||[[File:Chomutov - Městské divadlo, 4. června 2011.JPG|thumb|ქალაქის თეატრი]] || [[File:Chomutov - Budova okresního soudu, 2011.JPG|thumb|რაიონული სასამართლო]]||[[File:Chomutov - Kostel svatého Ignáce 01.JPG|thumb|წმინდა იგნატიუსის ეკლესია]] |} {| class="wikitable" | [[File:Chomutov - Jezuitský areál - nádvoří SKKS 01.JPG|thumb|იეზუიტური საერთო საცხოვრებელი]] ||[[File:Chomutov - Zástavba v ulici Na Příkopech, 2011.JPG|thumb|ქალაქის დასახლება]] || [[File:Chomutov - Pohled z Městské věže 06.JPG|thumb|ქალაქის მოედნის ხედი]]||[[File:Chomutov - Pohled z Městské věže 04.JPG|thumb|ქალაქის მერია და წმინდა ეკატერინეს ეკლესია]] |} [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] jlo9al4ebg5qvyf241hi8ekukmvr4l5 4830932 4830930 2025-07-11T08:33:13Z Jaba1977 3604 /* სქოლიო */ 4830932 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხომუტოვი |მშობლიური სახელი =Chomutov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Chomutov square.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის მოედანი |დროშა =Chomutov_prapor.gif |გერბი = ChomutovCoA.PNG |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 27|lat_sec=46 |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 24|lon_sec=40 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = უსტეცის მხარე{{!}}უსტეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი =1252 |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 29,26 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 340 |მოსახლეობა = 50 442 |აღწერის წელი = 2010 |სიმჭიდროვე =1 724 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 430 01 |საიტი = www.chomutov-mesto.cz/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chomutov }} '''ხომუტოვი''' ({{lang-cs|Chomutov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[უსტეცის მხარე]]ში. მოიცავს 29,26 კმ² ფართობს და [[მოსახლეობა]] 2010 წლის მონაცემებით 50 782 ადამიანს შეადგენს. შედეგად, ხომუტოვი ჩეხეთის სიდიდით მე-20 და რეგიონის მე-4 ქალაქია. მეტროპოლიურ არეალში 80 000-მდე კაცი სახლობს. ქალაქში განვითარებულია [[ქვანახშირი]]ს მოპოვება, [[ფოლადი]]ს, სამანქანო ნაწილების, ქიმიური და კვების მრეწველობა. ასევე აწარმოებენ საათებსა და კერამიკას. ჩეხეთის ეს სავაჭრო დასახლება [[1252]] წლიდან [[ტევტონთა ორდენი]]ს მფლობელობაში იყო. [[1396]] წელს ქალაქის სტატუსი მიიღო. [[1416]] წელს იგი [[საღვთო რომის იმპერატორთა სია|საღვთო რომის იმპერატორ]] [[ვაცლავ IV]]-ს მიჰყიდეს. [[1421]] წლის [[16 მარტი|16 მარტს]] ხომუტოვი [[ტაობრიტები|ტაობრიტებმა]] დაანგრიეს, [[1588]] წელს კი აქ [[ებრაელები]] დასახლდნენ. [[1605]] წელს თავისუფალი სამეფო ქალაქი გახდა. [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს მანძილზე, ქალაქი ორჯერ იქნა ოკუპირებული [[შვედები]]ს მიერ [[1645]] და [[1647]] წლებში. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.chomutov-mesto.cz/ Official site of Chomutov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130331110416/http://www.chomutov-mesto.cz/ |date=2013-03-31 }} * [http://www.mujchomutov.cz/ Culture, sport and amusement in Chomutov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204060529/http://www.mujchomutov.cz/ |date=2012-02-04 }} * [http://zoopark.cz/ Chomutov ZOO] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:უსტეცის მხარის ქალაქები]] 3o4w5fc2fmbkodktcp09e8vvxe5yewn 0 197473 4830915 4216986 2025-07-11T08:26:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ოლომუცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830915 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = პრშეროვი |მშობლიური სახელი =Přerov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Prerov1.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Prerov.jpg |გერბი = Znak města Přerov.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 27|lat_sec=20 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 27|lon_sec=4 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = ოლომოუცის მხარე{{!}}ოლომოუცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1141 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 58,50 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 210 |მოსახლეობა = 47 373 |აღწერის წელი = 2008 |სიმჭიდროვე =810 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 750 02 |საიტი = http://www.prerov.eu/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Přerov }} '''პრშეროვი''' ({{lang-cs|Přerov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ოლომოუცის მხარე]]ში, მდინარე [[ბეჩვა]]ზე. [[2008]] წლის მონაცემებით, მისი [[მოსახლეობა]] 47 373 ადამიანს შეადგენს. ქალაქი გაშენებულია [[ოლომოუცი]]დან დაახლოებით 22 კმ-ით სამხრეთით. წარსულში, [[მორავია|მორავიის]] შუაგულში მდებარე ეს ქალაქი ერთ-ერთი უმთავრესი გზაჯვარედინი იყო. ==ისტორია== წერილობით წყაროებში პრშეროვი პირველად [[1141]] წელს იხსენიება. [[1256]] წელს „სამეფო ქალაქის“ სტატუსი მიიღო. [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს მიმდინარეობისას, ქალაქი დაინგრა და დასუსტდა. [[1839]] წელს აიგო [[ვენა]]-[[ბრნო]]ს რკინიგზა, რომელმაც პრშეროვი ავსტრიის იმპერიის დედაქალაქს დააკავშირა და ქალაქის თანდათან გამოცოცხლება განაპირობა. [[1945]] წლის ივნისში, ქალაქში ტრაგედია დატრიალდა, რომელიც „პრშეროვის სროლის“ სახელითაა ცნობილი. პრშეროვში დაიბადნენ კომპოზიტორი და პიანისტი გიდეონ კლაინი და ცნობილი ჰოკეისტი — მილოშ რჟიგა. ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|Netherlands}} [[კაიკი]], [[ნიდერლანდები]] *{{flagicon|Poland}} [[ოზიმეკი]], [[პოლონეთი]] *{{flagicon|Poland}} [[კენძეჟინ-კოზლე]], [[პოლონეთი]] *{{flagicon|Slovakia}} [[ბარდეიოვი]], [[სლოვაკეთი]] *{{flagicon|Ukraine}} [[ივანო-ფრანკოვსკი]], [[უკრაინა]] *{{flagicon|Czech Republic}} [[დეჩინი]], [[ჩეხეთი]] ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.mu-prerov.cz/ მუნციპალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111210022921/http://www.mu-prerov.cz/ |date=2011-12-10 }} * [http://www.prerovan.cz/ Prerovan.cz ] - Information portal for the district of Přerov (cz) * [http://www.infoprerov.cz/ another Přerov Website] * [http://www.prerovmuzeum.cz/aj/ Comenius Museum in Přerov]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.lekarnaprerov.cz/ Pharmacy in Přerov] (cz) [[კატეგორია:ოლომუცის მხარის ქალაქები]] cnxgwh0ftz3wk1ko70ckfyaaoz4op02 4830916 4830915 2025-07-11T08:26:27Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830916 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = პრშეროვი |მშობლიური სახელი =Přerov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Prerov1.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Prerov.jpg |გერბი = Znak města Přerov.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 27|lat_sec=20 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 27|lon_sec=4 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = ოლომოუცის მხარე{{!}}ოლომოუცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1141 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 58,50 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 210 |მოსახლეობა = 47 373 |აღწერის წელი = 2008 |სიმჭიდროვე =810 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 750 02 |საიტი = http://www.prerov.eu/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Přerov }} '''პრშეროვი''' ({{lang-cs|Přerov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ოლომოუცის მხარე]]ში, მდინარე [[ბეჩვა]]ზე. [[2008]] წლის მონაცემებით, მისი [[მოსახლეობა]] 47 373 ადამიანს შეადგენს. ქალაქი გაშენებულია [[ოლომოუცი]]დან დაახლოებით 22 კმ-ით სამხრეთით. წარსულში, [[მორავია|მორავიის]] შუაგულში მდებარე ეს ქალაქი ერთ-ერთი უმთავრესი გზაჯვარედინი იყო. ==ისტორია== წერილობით წყაროებში პრშეროვი პირველად [[1141]] წელს იხსენიება. [[1256]] წელს „სამეფო ქალაქის“ სტატუსი მიიღო. [[ოცდაათწლიანი ომი]]ს მიმდინარეობისას, ქალაქი დაინგრა და დასუსტდა. [[1839]] წელს აიგო [[ვენა]]-[[ბრნო]]ს რკინიგზა, რომელმაც პრშეროვი ავსტრიის იმპერიის დედაქალაქს დააკავშირა და ქალაქის თანდათან გამოცოცხლება განაპირობა. [[1945]] წლის ივნისში, ქალაქში ტრაგედია დატრიალდა, რომელიც „პრშეროვის სროლის“ სახელითაა ცნობილი. პრშეროვში დაიბადნენ კომპოზიტორი და პიანისტი გიდეონ კლაინი და ცნობილი ჰოკეისტი — მილოშ რჟიგა. ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|Netherlands}} [[კაიკი]], [[ნიდერლანდები]] *{{flagicon|Poland}} [[ოზიმეკი]], [[პოლონეთი]] *{{flagicon|Poland}} [[კენძეჟინ-კოზლე]], [[პოლონეთი]] *{{flagicon|Slovakia}} [[ბარდეიოვი]], [[სლოვაკეთი]] *{{flagicon|Ukraine}} [[ივანო-ფრანკოვსკი]], [[უკრაინა]] *{{flagicon|Czech Republic}} [[დეჩინი]], [[ჩეხეთი]] ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.mu-prerov.cz/ მუნციპალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111210022921/http://www.mu-prerov.cz/ |date=2011-12-10 }} * [http://www.prerovan.cz/ Prerovan.cz ] - Information portal for the district of Přerov (cz) * [http://www.infoprerov.cz/ another Přerov Website] * [http://www.lekarnaprerov.cz/ Pharmacy in Přerov] (cz) ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ოლომუცის მხარის ქალაქები]] j4ey55k2k8fv6gl5fzmvjrxhh4f6ggv 0 197542 4830895 4528143 2025-07-11T08:11:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830895 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = მლადა-ბოლესლავი |მშობლიური სახელი =Mladá Boleslav |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Mladá Boleslav.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Flag of Mlada Boleslav.svg |გერბი = Mlboleslav znak.jpg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 50|lat_min= 24|lat_sec=45 |lon_dir = E|lon_deg= 14|lon_min= 54|lon_sec=16 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}მხარე |რეგიონი = ცენტრალური ბოჰემიის მხარე{{!}}ცენტრალური ბოჰემია |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = X საუკუნე |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 28,89 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 235 |მოსახლეობა = 50 000 |აღწერის წელი = 2006 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 293 01 |საიტი = www.mb-net.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Mladá Boleslav }} '''მლადა-ბოლესლავი''' ({{lang-cs|Mladá Boleslav}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ცენტრალური ბოჰემიის მხარე]]ში, მდინარე [[იიზერა|იიზერის]] მარცხენა ნაპირზე, [[პრაღა|პრაღიდან]] 50 კმ-ით ჩრდილო-აღმოსავლეთით. ქალაქი [[X საუკუნე|X საუკუნის]] მეორე ნახევარში მეფე [[ბოლესლავ II (ბოჰემია)|ბოლესლავ II]]-მ დააარსა როგორც სამეფო ციხესიმაგრე. იმის გამო, რომ პრაღის სიახლოვეს უკვე არსებობდა ბოლესლავის სახელით ცნობილი ციხე, მისგან განსასხვავებლად ახალ ციხეს წინ მლადა (ახლაგაზრდა) დაუმატეს. ძველ ციხექალაქს [[XV საუკუნე]]ში [[სტარა-ბოლესლავი]] (ძველი ბოლესლავი) უწოდეს. დასახლებამ [[1334]] წელს ქალაქის სტატუსი მიიღო, [[1436]] წელს კი მნიშვნელოვანი ადგილი გახდა [[პრაღა|პრაღიდან]] ჩრდილოეთ [[ბოჰემია|ბოჰემიის]], [[ლუსატია|ლუსატიისა]] და [[ბრანდენბურგი]]საკენ მიმავალ გზაზე. [[XVI საუკუნე]]ში ქალაქი მორავიული ეკლესიის ცენტრი გახდა, განვითარდა სტამბაზე ბეჭდვა. [[XVII საუკუნე]]ში კვლავ [[კათოლიციზმი]]ს დამყარების შემდეგ, ქალაქი დასუსტდა. XVII—[[XVIII საუკუნე]]ებში მლადა-ბოლესლავი [[ებრაელები|ებრაელთა]] მნიშვნელოვანი ცენტრი იყო. ამ პერიოდში, ქალაქის მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარს ებრაელები შეადგენდნენ. [[XIX საუკუნე]]ში მას ზედემტსახელად „იიზერის იერუსალიმსაც“ კი უწოდებდნენ. XIX საუკუნიდან ქალაქი ხელახლა აყვავებას იწყებს, იგი მნიშვნელოვანი რეგიონული ცენტრი გახდა — გაიხსნა სკოლები,თეატრები, მუზეუმები და Laurin & Klement-ის საავტომობილო ქარხანა, რომელიც დღეს [[შკოდა]]ს (Škoda) სახელითაა ცნობილი. [[კომუნიზმი|კომუნისტური]] რევოლუციის შემდეგ, [[1948]] წელს ქალაქმა მასიური დაცემა განიცადა, თუმცა 1990-იანი წლებიდან განვითარება კვლავ დაიწყო და შკოდას ქარხანამ ის ჩეხეთის ერთ-ერთ უმდიდრეს ქალაქად აქცია. ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|Germany}} [[დიბურგი]], [[გერმანია]] *{{flagicon|United Kingdom}} [[კინგს-ლინი]], [[დიდი ბრიტანეთი]] *{{flagicon|Slovakia}} [[პეზინოკი]], [[სლოვაკეთი]] *{{flagicon|Finland}} [[ვანტაა]], [[ფინეთი]] ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ჩეხეთის ქალაქების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/mlada-boleslav/ Mladá Boleslav at the official website of the Czech Republic www.czech.cz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121014164734/http://www.czech.cz/en/culture/most-beautiful-sights-and-places-of-interest/towns/other-remarkable-czech-towns/mlada-boleslav/ |date=2012-10-14 }} *[http://guide.travel.cz/81 Article at guide.travel.cz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050119193850/http://guide.travel.cz/81 |date=2005-01-19 }} *[http://www.muzeum-mb.cz/ Regional Museum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150215022517/http://www.muzeum-mb.cz/ |date=2015-02-15 }} *[http://www.youtube.com/user/boleslavica Youtube-chanell about the history of Mladá Boleslav] *[https://web.archive.org/web/20060107010424/http://www.mb-net.cz/mesto/index.phtml Information about the town] at the town council's website (in Czech) [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] mwtcynakhst7ufdpps76vjofuvm0np9 0 197591 4830876 3046567 2025-07-11T08:00:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პლზენის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830876 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = კაშპერსკე-გორი |მშობლიური სახელი = Kašperské Hory |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kašperské Hory od Liščího vrchu.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 8|lat_sec=38 |lon_dir = E|lon_deg= 13|lon_min= 33|lon_sec=34 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთის რეგიონები{{!}}რეგიონი |რეგიონი = პლზენის მხარე{{!}}პლზენი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = მერი |მმართველი = Alena Balounová |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1337 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 44,12 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= |მოსახლეობა = 1,458 |აღწერის წელი = 1.1.2015 |სიმჭიდროვე =33 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 341 92 |საიტი = http://www.retour.cz/mesta/kasperske-hory/ |კატეგორია ვიკისაწყობში = Kašperské Hory }} '''კაშპერსკე-გორი''' (<small>ჩეხური გამოთქმა:[ˈkaʃpɛrskɛː ˈɦorɪ];</small> {{lang-de|Bergreichenstein}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[პლზენის მხარე|პლზენის რეგიონში]]. მდებარეობს რეგიონის დედაქალაქ [[პლზენი]]დან სამხრეთით, 65 კილომეტრის დაშორებით. კაშპერსკე-გორის ასევე აქვს [[მუნიციპალიტეტი]]ს სტატუსი და ჰყავს ადგილობრივი ხელისუფლება. [[ეკონომიკა|ეკონომიკის]] წამყვანი დარგია [[ტურიზმი]]. == ისტორია == წერილობით წყაროებში კაშპერსკე-გორი პირველად [[1337]] წელს მოიხსენიება. == რესურსები ინტერნეტში == <div class="references-small"> *{{citation | last = ჩეხეთის სტატისტიკური ოფისი | year = 2005 | title = Vybrané údaje podle správních obvodů obcí s rozšířenou působností a správních obvodů obcí s pověřeným obecním úřadem k 31. 12. 2005 | url = http://www.czso.cz/xp/redakce.nsf/i/B78124165F6D1D93C1256F1800285EDB/$File/1-vybr.xls | accessdate = 2005-03-08 }} </div> == გალერეა == <gallery> სურათი:Kašperské hory, kostel EX.JPG|წმინდა მარგარიტის ეკლესია სურათი:Kašperské Hory, radnice.JPG სურათი:Kašperské Hory od Liščího vrchu.jpg </gallery> [[კატეგორია:პლზენის მხარის ქალაქები]] q2jp0wsgnatxp89y8buwkb1ksnnmjew 2 237704 4830636 2458878 2025-07-10T20:38:38Z Ziv 166415 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Dezyderia Bernadotte.jpeg]] → [[File:François Gérard - Drottning Desideria som kronprinsessa.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) 4830636 wikitext text/x-wiki [[File:François Gérard - Drottning Desideria som kronprinsessa.jpg|650px|center]] [[fa:User:تفکر]] [[en:User:تفکر]] [[de:User:تفکر]] [[nl:User:تفکر]] [[fr:User:تفکر]] [[it:User:تفکر]] [[ru:User:تفکر]] [[es:User:تفکر]] [[sv:User:تفکر]] [[pl:User:تفکر]] [[ja:User:تفکر]] [[pt:User:تفکر]] [[zh:User:تفکر]] [[vi:User:تفکر]] [[uk:User:تفکر]] [[ca:User:تفکر]] [[war:User:تفکر]] [[no:User:تفکر]] [[ceb:User:تفکر]] [[fi:User:تفکر]] [[cs:User:تفکر]] [[hu:User:تفکر]] [[ko:User:تفکر]] [[ro:User:تفکر]] [[ar:User:تفکر]] [[tr:User:تفکر]] [[id:User:تفکر]] [[ms:User:تفکر]] [[kk:User:تفکر]] [[sr:User:تفکر]] [[sk:User:تفکر]] [[eo:User:تفکر]] [[da:User:تفکر]] [[lt:User:تفکر]] [[eu:User:تفکر]] [[bg:User:تفکر]] [[he:User:تفکر]] [[hr:User:تفکر]] [[sl:User:تفکر]] [[vo:User:تفکر]] [[et:User:تفکر]] [[uz:User:تفکر]] [[hi:User:تفکر]] [[gl:User:تفکر]] [[nn:User:تفکر]] [[simple:User:تفکر]] [[az:User:تفکر]] [[la:User:تفکر]] [[el:User:تفکر]] [[th:User:تفکر]] [[sh:User:تفکر]] [[ka:User:تفکر]] [[oc:User:تفکر]] [[mk:User:تفکر]] [[new:User:تفکر]] [[tl:User:تفکر]] [[pms:User:تفکر]] [[be:User:تفکر]] [[ht:User:تفکر]] [[ta:User:تفکر]] [[te:User:تفکر]] [[be-x-old:User:تفکر]] [[lv:User:تفکر]] [[br:User:تفکر]] [[mg:User:تفکر]] [[sq:User:تفکر]] [[hy:User:تفکر]] [[tt:User:تفکر]] [[jv:User:تفکر]] [[cy:User:تفکر]] [[mr:User:تفکر]] [[lb:User:تفکر]] [[is:User:تفکر]] [[bs:User:تفکر]] [[my:User:تفکر]] [[yo:User:تفکر]] [[ba:User:تفکر]] [[ml:User:تفکر]] [[an:User:تفکر]] [[lmo:User:تفکر]] [[af:User:تفکر]] [[pnb:User:تفکر]] [[fy:User:تفکر]] [[bn:User:تفکر]] [[sw:User:تفکر]] [[bpy:User:تفکر]] [[io:User:تفکر]] [[ky:User:تفکر]] [[ur:User:تفکر]] [[ne:User:تفکر]] [[scn:User:تفکر]] [[gu:User:تفکر]] [[zh-yue:User:تفکر]] [[nds:User:تفکر]] [[ku:User:تفکر]] [[ga:User:تفکر]] [[ast:User:تفکر]] [[qu:User:تفکر]] [[su:User:تفکر]] [[cv:User:تفکر]] [[sco:User:تفکر]] [[als:User:تفکر]] [[ia:User:تفکر]] [[bug:User:تفکر]] [[nap:User:تفکر]] [[bat-smg:User:تفکر]] [[kn:User:تفکر]] [[map-bms:User:تفکر]] [[wa:User:تفکر]] [[am:User:تفکر]] [[ckb:User:تفکر]] [[gd:User:تفکر]] [[hif:User:تفکر]] [[zh-min-nan:User:تفکر]] [[tg:User:تفکر]] [[mzn:User:تفکر]] [[arz:User:تفکر]] [[yi:User:تفکر]] [[vec:User:تفکر]] [[mn:User:تفکر]] [[roa-tara:User:تفکر]] [[sa:User:تفکر]] [[nah:User:تفکر]] [[os:User:تفکر]] [[sah:User:تفکر]] [[pam:User:تفکر]] [[hsb:User:تفکر]] [[si:User:تفکر]] [[se:User:تفکر]] [[li:User:تفکر]] [[mi:User:تفکر]] [[bar:User:تفکر]] [[co:User:تفکر]] [[ilo:User:تفکر]] [[gan:User:تفکر]] [[bo:User:تفکر]] [[fo:User:تفکر]] [[glk:User:تفکر]] [[rue:User:تفکر]] [[pa:User:تفکر]] [[bcl:User:تفکر]] [[mrj:User:تفکر]] [[fiu-vro:User:تفکر]] [[nds-nl:User:تفکر]] [[tk:User:تفکر]] [[ps:User:تفکر]] [[vls:User:تفکر]] [[xmf:User:تفکر]] [[gv:User:تفکر]] [[diq:User:تفکر]] [[pag:User:تفکر]] [[kv:User:تفکر]] [[or:User:تفکر]] [[zea:User:تفکر]] [[dv:User:تفکر]] [[km:User:تفکر]] [[nrm:User:تفکر]] [[rm:User:تفکر]] [[koi:User:تفکر]] [[udm:User:تفکر]] [[mhr:User:تفکر]] [[frr:User:تفکر]] [[lad:User:تفکر]] [[csb:User:تفکر]] [[lij:User:تفکر]] [[vep:User:تفکر]] [[wuu:User:تفکر]] [[fur:User:تفکر]] [[zh-classical:User:تفکر]] [[ug:User:تفکر]] [[stq:User:تفکر]] [[sc:User:تفکر]] [[pi:User:تفکر]] [[so:User:تفکر]] [[mt:User:تفکر]] [[bh:User:تفکر]] [[ay:User:تفکر]] [[nov:User:تفکر]] [[ksh:User:تفکر]] [[ang:User:تفکر]] [[kw:User:تفکر]] [[nv:User:تفکر]] [[pcd:User:تفکر]] [[hak:User:تفکر]] [[gn:User:تفکر]] [[ext:User:تفکر]] [[frp:User:تفکر]] [[as:User:تفکر]] [[szl:User:تفکر]] [[gag:User:تفکر]] [[ie:User:تفکر]] [[ln:User:تفکر]] [[eml:User:تفکر]] [[ce:User:تفکر]] [[xal:User:تفکر]] [[pfl:User:تفکر]] [[krc:User:تفکر]] [[haw:User:تفکر]] [[pdc:User:تفکر]] [[rw:User:تفکر]] [[ace:User:تفکر]] [[crh:User:تفکر]] [[to:User:تفکر]] [[dsb:User:تفکر]] [[kl:User:تفکر]] [[arc:User:تفکر]] [[myv:User:تفکر]] [[lez:User:تفکر]] [[bjn:User:تفکر]] [[sn:User:تفکر]] [[kab:User:تفکر]] [[pap:User:تفکر]] [[tpi:User:تفکر]] [[lbe:User:تفکر]] [[bxr:User:تفکر]] [[wo:User:تفکر]] [[jbo:User:تفکر]] [[mdf:User:تفکر]] [[cbk-zam:User:تفکر]] [[av:User:تفکر]] [[sm:User:تفکر]] [[mwl:User:تفکر]] [[kbd:User:تفکر]] [[ty:User:تفکر]] [[lo:User:تفکر]] [[ab:User:تفکر]] [[tet:User:تفکر]] [[ltg:User:تفکر]] [[na:User:تفکر]] [[kg:User:تفکر]] [[ig:User:تفکر]] [[nso:User:تفکر]] [[za:User:تفکر]] [[kaa:User:تفکر]] [[zu:User:تفکر]] [[chy:User:تفکر]] [[rmy:User:تفکر]] [[roa-rup:User:تفکر]] [[cu:User:تفکر]] [[tn:User:تفکر]] [[chr:User:تفکر]] [[bi:User:تفکر]] [[cdo:User:تفکر]] [[got:User:تفکر]] [[sm:User:تفکر]] [[mo:User:تفکر]] [[bm:User:تفکر]] [[iu:User:تفکر]] [[pih:User:تفکر]] [[pnt:User:تفکر]] [[sd:User:تفکر]] [[ss:User:تفکر]] [[ki:User:تفکر]] [[ee:User:تفکر]] [[ha:User:تفکر]] [[om:User:تفکر]] [[fj:User:تفکر]] [[ti:User:تفکر]] [[ts:User:تفکر]] [[ks:User:تفکر]] [[ve:User:تفکر]] [[sg:User:تفکر]] [[rn:User:تفکر]] [[st:User:تفکر]] [[dz:User:تفکر]] [[ak:User:تفکر]] [[cr:User:تفکر]] [[tum:User:تفکر]] [[lg:User:تفکر]] [[ny:User:تفکر]] [[ff:User:تفکر]] [[ik:User:تفکر]] [[ch:User:تفکر]] [[tw:User:تفکر]] [[xh:User:تفکر]] [[ng:User:تفکر]] [[ii:User:تفکر]] [[cho:User:تفکر]] [[mh:User:تفکر]] [[aa:User:تفکر]] [[kj:User:تفکر]] [[ho:User:تفکر]] [[mus:User:تفکر]] [[kr:User:تفکر]] [[hz:User:تفکر]] 1l2io551r32cwf6iezyvki7qnbcgptc 14 262469 4830777 2626063 2025-07-11T05:57:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830777 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ესტონეთის მინისტრები|საგარეო]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] 2z0fag9b6de84umv2n28ykxrh7iwzkj 14 265314 4830779 2638993 2025-07-11T05:58:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830779 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Ministers for Foreign Affairs of Japan}} [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:იაპონიის მინისტრები|საგარეო]] j2d4gw4g4ziut257dscge7h66vm66sv 0 269789 4830658 4716022 2025-07-10T22:18:37Z CommonsDelinker 635 (ბოტი: Moldova_(1483)-en.png შეიცვალა Moldavia_1483.png-ით) 4830658 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ყოფილი ქვეყანა |სახელი = მოლდოვის სამთავრო |მშობლიური სახელი = {{lang-ro|Ţara Moldovei}} |სტატუსი = |ჰიმნი = |დროშა =Flag of Moldavia.svg |დროშის აღწერა = [[მოლდოვის დროშა|დროშა]] |გერბი =Coat of arms of Moldavia.svg |გერბის აღწერა = [[მოლდოვის გერბი|გერბი]] |რუკა =Moldavia 1483.png |აღწერა =მოლდოვა [[შტეფან III დიდი]]ს დროს, 1483. |p1 = |flag_p1 = |p2 = |flag_p2 = |p3 = |flag_p3 = |p4 = |flag_p4 = |შექმნილია =[[1346]] |ლიკვიდერებულია =[[1859]] |s1 = ვლახეთისა და მოლდავიის გაერთიანებული სამთავრო |flag_s1 =Flag of the United Principalities of Romania (1862–1866).svg |s2 = ბუკოვინა |flag_s2 = Flag of Bukowina.svg |s3 = ბესარაბიის გუბერნია |flag_s3 = Bessarabia Governorate coat of arms.svg |s4 = |flag_s4 = |s5 = |flag_s5 = |s6 = |flag_s6 = |s7 = |flag_s7 = |s8 = |flag_s8 = |s9 = |flag_s9 = |s10 = |flag_s10 = |s11 = |flag_s11 = |s12 = |flag_s12 = |s13 = |flag_s13 = |s14 = |flag_s14 = |s15 = |flag_s15 = |დევიზი = |დედაქალაქი =[[ბაია (კომუნა)|ბაია]], [[სირეტი (ქალაქი)|სირეტი]] 1343–1388 <br/> [[სუჩავა]] 1388–1564 <br/> [[იასი]] 1564–1859 |ქალაქები = |ენა = [[რუმინული ენა|რუმინული]] (ძველი რუმინული) <br/> [[საეკლესიო სლავური ენა]] (ადრეულ პერიოდში) |ვალუტა =[[ტელერი]] |ფართობი =44,422 |მოსახლეობა = |მართველობის ფორმა =[[სამთავრო]] |დინასტია =[[მოლდოვის სამთავროს მმართველების სია|მთავრები]] |მმართველის ტიტული = [[ვოევოდა]] |მმართველი1 = [[დრაგოში]] |მმართველი1 წელი = 1346–1353 (პირველი) |მმართველის ტიტული2 = [[ჰოსპოდარი]] |მმართველი2 = [[ალექსანდრუ იოან კუზა]] |მმართველი2 წელი = 1859–1862 (ბოლო) |მმართველის ტიტული3 = |მმართველი3 = |მმართველი3 წელი = |მმართველის ტიტული4 = |მმართველი4 = |მმართველი4 წელი = |მმართველის ტიტული5 = |მმართველი5 = |მმართველი5 წელი = |მმართველის ტიტული6 = |მმართველი6 = |მმართველი6 წელი = |მმართველის ტიტული7 = |მმართველი7 = |მმართველი7 წელი = |მმართველის ტიტული8 = |მმართველი8 = |მმართველი8 წელი = |რელიგია = |დამატებითი პარამეტრი1 = |პარამეტრის შიგთავსი1 = |ეტაპი1 =მოლდოვის [[მარკა (ადმინისტრაციული ერთეული)|მარკას]] დაარსება |თარიღი1 = |წელი1 =[[1346]] |ეტაპი2 =[[ვლახეთისა და მოლდავიის გაერთიანებული სამთავრო|ვლახეთთან გაერთიანება]] |თარიღი2 =[[5 თებერვალი]] |წელი2 =[[1859]] |ეტაპი3 = |თარიღი3 = |წელი3 = |ეტაპი4 = |თარიღი4 = |წელი4 = |ეტაპი5 = |თარიღი5 = |წელი5 = |ეტაპი6 = |თარიღი6 = |წელი6 = |დამატებითი პარამეტრი2 = |პარამეტრის შიგთავსი2 = |წინა = |წინამორბედი1 = |წინამორბედი2 = |წინამორბედი3 = |წინამორბედი4 = |წინამორბედი5 = |წინამორბედი6 = |წინამორბედი7 = |შემდეგი = |მემკვიდრე1 = |მემკვიდრე2 = |მემკვიდრე3 = |მემკვიდრე4 = |მემკვიდრე5 = |მემკვიდრე6 = |მემკვიდრე7 = |სქოლიო = }} '''მოლდოვა''' ({{lang-ro|Moldova}}) — გეოგრაფიულ-ისტორიული რეგიონი და ყოფილი [[სამთავრო]] [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპაში]], რომელიც მოიცავს ტერიტორიას აღმოსავლეთ [[კარპატები|კარპატებსა]] და [[მდინარე]] [[დნესტრი|დნესტრს]] შორის. საწყის ეტაპზე იყო დამოუკიდებელი ქვეყანა ხოლო შემდგომ ავტონომია. იგი არსებობდა [[XIV საუკუნე]]დან [[1859]] წლამდე, მანამ სანამ იგი [[ვლახეთის სამთავრო]]სთან გაერთიანდებოდა და [[ვლახეთისა და მოლდოვის გაერთიანებული სამთავრო]]ს შექმნიდა, მოგვიანებით სამთავროს მანამდე [[ავსტრია-უნგრეთის იმპერია|ავტრო-უნგრეთის იმპერიის]] შემადგენლობაში მყოფი რუმინული მხარეც, [[ტრანსილვანია]]ც შეუერთდა და [[რუმინეთის სამეფო]] ჩამოყალიბდა. მოლდოვის სამთავროს ისტორიის განმავლობაში მის შემადგენლობაში შედიოდნენ მხარეები: [[ბესარაბია]] ([[ბუჯაკი]]ს ჩათვლით), [[ბუკოვინა]] და [[პოკუტიე]]. ყოფილი სამთავროს დასავლეთი ნაწილი დღეს მოქცეულია [[რუმინეთი]]ს შემადგენლობაში, აღმოსავლეთი წარმოადგენს თანამედროვე [[მოლდოვა|მოლდოვის რესპუბლიკას]], ხოლო ჩრდილოეთი და სამხრეთი ნაწილები ეკუთვნის [[უკრაინა]]ს. == ისტორიული დროშები და გერბები == <gallery> File:Cetate 20CahleTeracotass.png|[[ნიამიცკის ციხე-სიმაგრე]]ში აღმოჩენილი [[დომბა|დომბის]] გამოსახულებიანი მოლდოვის გერბი. File:MoldavianOldCoatWijsbergen.jpg|[[მოლდოვის სამთავროს მმართველების სია|მოლდოვის მთავარის]] გერბი. File:Moldova herb.jpg|მოლდოვის სამთავროს გერბი, [[ჩიტიტუიას მონასტერი]]. File:Stema Mihai Viteazul.jpg|[[მიხაი მამაცი]]ს ბეჭედი. (რომელზეც გამოსახულია ვლახეთის, მოლდოვის და ტრანსილვანიის გერბები. File:Stema_Mold.jpg|1765 წლით დათარიღებული მოლდოვის სამთავროს გერბი, [[იასი]]. File:Stamp Moldavian Cap de bour 1858.jpg|[[მოლდავური ხარის თავები]], 1858 </gallery> == გალერეა == <gallery> File:Bilhorod Dnistrovskyi.jpg|[[ბელგოროდ-დნესტროვსკი]] File:Sf. Treime Siret(3).JPG|წმინდა სამების ეკლესია (1352) [[სირეტი (ქალაქი)|სირეტში]] File:2012 06 24 8259 JPG0 Putna resize.jpg|[[პუტნის მონასტერი]] (1466) File:Biserica Voronet.JPG|[[ვორონეცის მონასტერი]] (1488) File:Orhei Vechi, Moldova - Flickr - Dave Proffer (13).jpg|[[ძველი ორჰეი]] File:Iassy-1701.jpg|[[იასი]] 1701 წელს File:Galatzi 1826.jpg|[[გალაცი]] ადრეულ XIX საუკუნეში File:Moldavian peasants. Edmund Spencer (capt.). Travels in the western Causasus.1838. Chapter XIV.jpg|მოლდოველი გლეხები (1838) File:Ruginoasa 3.jpg|[[ალეკსანდრუ იოან კუზა]]ს სასახლე იასიში. </gallery> == იხილეთ აგრეთვე == *[[ბესარაბია]] *[[ბუკოვინა]] == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Moldavia}} *[http://www.scribd.com/doc/27529/Dimitrie-Cantemir-Descrierea-Moldovei Dimitrie Cantemir-Descrierea Moldovei] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071018031909/http://www.scribd.com/doc/27529/Dimitrie-Cantemir-Descrierea-Moldovei |date=2007-10-18 }} {{en icon}} *[http://www.patzinakia.ro/wallachiamediaevalis/bacau-index.htm The Princely Court in Bacău] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060111120813/http://www.patzinakia.ro/ |date=2006-01-11 }} - images, layouts (at the [http://www.patzinakia.ro/ Romanian Group for an Alternative History Website]) {{en icon}} *[http://www.patzinakia.ro/documenta/index.htm Original Documents] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060222082415/http://www.patzinakia.ro/documenta/index.htm |date=2006-02-22 }} concerning both Moldavia and other Romania Principalities during the Middle Ages (at the [http://www.patzinakia.ro/ Romanian Group for an Alternative History Website]) {{en icon}} *[http://www.centruldepelerinaj.ro/index.php?&lang=en Pilgrimage and Cultural Heritage Tourism in Moldavia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204174705/http://www.centruldepelerinaj.ro/index.php?&lang=en |date=2012-02-04 }} *[http://romania-travelguide.info/index.php?option=com_content&task=view&id=48&Itemid=62 Painted Churches in Bukovina] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110421084717/http://romania-travelguide.info/index.php?option=com_content&task=view&id=48&Itemid=62 |date=2011-04-21 }} {{en icon}} *[http://monederomanesti.cimec.ro/ Medieval Coins of Moldavia and Wallachia] {{ro icon}} {{en icon}} [[კატეგორია:მოლდოვის ისტორია]] [[კატეგორია:ევროპის ყოფილი მონარქიები]] ddzzt6ocz9r63kmpe9p1c4vtd28ayu4 0 279203 4830844 2740220 2025-07-11T07:43:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პლზენის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830844 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = დომაჟლიცე |მშობლიური სახელი = |ქვეყანა = ჩეხეთი |დაქვემდებარება = |პანორამა = Domazlice Marktplatz.JPG |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = Flag of Domazlice.svg |დროშწარწ = |გერბი = Domažlice_znak.png |გერბწარწ = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ჩარჩო = |ქვეყნის რუკა2 = |ქვეყნის რუკის ზომა2 = |წარწერა2= |lat_dir = N |lat_deg = 49|lat_min = 26|lat_sec = 26 |lon_dir = E |lon_deg = 12 |lon_min = 55|lon_sec = 38 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა= |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა= |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 428 |კლიმატი= |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 10,970 |აღწერის წელი = 2007 |სიმჭიდროვე = 446 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = www.domazlice.info |კატეგორია ვიკისაწყობში = |add1n= |add1= }} '''დომაჟლიცე''' ({{lang-cz|Domažlice}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკაში]], [[პლზენის მხარე|პლზენის მხარის]] [[დომაჟლიცის რაიონი|დომაჟლიცის რაიონში]], ზღვის დონიდან 428 მ, 11 ათ. მცხ. ქალაქში ჩამოედინება მდინარე ზუბრჟინა. დომაჟლიცე პირველად წერილობით წყაროებში [[X საუკუნე]]ში იხსენიება. ქალაქის ისტორიული ცენტრი არქიტექტურულ ნაკრძალადაა მიჩნეული. == დაძმობილებული ქალაქები == * {{Flagicon|ავსტრია}} [[ფურტ-ბეი-გოთვეიგი]], [[ავსტრია]] * {{Flagicon|გერმანია}} [[ფურტ-იმ-ვალდი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|საფრანგეთი}} [[ლუდრე]], [[საფრანგეთი]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.domazlice.info/ ოფიციალური გვერდი] * [http://www.idomazlice.cz/ ქალაქის საინფორმაციო ცენტრი] [[კატეგორია:პლზენის მხარის ქალაქები]] 29xbs92wbshf3mbpy5cn0p6aa03hyjb 0 279585 4830941 2742611 2025-07-11T08:36:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830941 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ჩესკა-ტრშებოვა |მშობლიური სახელი = |ქვეყანა = ჩეხეთი |დაქვემდებარება = |პანორამა = Radnice v čt.JPEG |პანორამის სიგანე = |წარწერა = ძველი და ახალი მუნიციპალიტეტი ჭირის სვეტთან ერთად ძველ მოედანზე |დროშა = Flag of Ceska Trebova CZ.svg |დროშწარწ = |გერბი = Česká Třebová.svg |გერბწარწ = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ჩარჩო = |ქვეყნის რუკა2 = |ქვეყნის რუკის ზომა2 = |წარწერა2= |lat_dir = N |lat_deg = 49 |lat_min = 54 |lat_sec = 6 |lon_dir = E |lon_deg = 16 |lon_min = 26 |lon_sec = 52 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა= |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა= |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 41.00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 375 |კლიმატი= |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 15.783 |აღწერის წელი = 2014 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = www.ceska-trebova.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = |add1n= |add1= }} '''ჩესკა-ტრშებოვა''' ({{lang-cz|Česká Třebová}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე|პარდუბიცის მხარეში]], [[უსტი-ნად-ორლიცის რაიონი|უსტი-ნად-ორლიცის რაიონში]]. მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით სიდიდით მეორე ქალაქი პარდუბიცის მხარეში. ჩესკა-ტრშებოვას ფართობი 41 კმ²-ია, ხოლო მოსახლეობა 2014 წლის მონაცემებით დაახლოებით 15 ათ. მცხ. გაშენებულია [[მდინარე]] [[ტრშებოვკა|ტრშებოვკის]] ქვაბულში ჩრდილოეთიდან სამხრეთისკენ, ხოლო აღმოსავლეთით და დასავლეთით ქალაქს აკრავს ტყიანი ქედები. [[1845]] წელს ქალაქზე გაიყვანეს რკინიგზა, რის შემდეგაც ჩესკა-ტრშებოვა სარკინიგზო კვანძად იქცა და დაიწყო ქალაქის სწრაფი ზრდა. [[1995]] წელს ქალაქის ისტორიული ცენტრი არქიტექტურულ დაცულ ზონად გამოცხადდა. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Česká Třebová}} * [http://www.ceska-trebova.cz/ ჩესკა-ტრშებოვა — ოფიციალური საიტი] [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] ic0dmb3px63zow5nq6kguhic3ksgt4v 0 279625 4830856 3231165 2025-07-11T07:48:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830856 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ვისოკე-მიტო |მშობლიური სახელი = |ქვეყანა = ჩეხეთი |დაქვემდებარება = |პანორამა = Náměstí ve Vysokém Mýtě.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = Flag of Vysoke Myto.svg |დროშწარწ = |გერბი = Vysoké_Mýto_-_znak.png |გერბწარწ = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ჩარჩო = |ქვეყნის რუკა2 = |ქვეყნის რუკის ზომა2 = |წარწერა2= |lat_dir = N |lat_deg = 49 |lat_min = 57 |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = 16 |lon_min = 10 |lon_sec = |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა= |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა= |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = 1262 |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 42.07 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 284 |კლიმატი= |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 12,634 |აღწერის წელი = 2011 |სიმჭიდროვე = 300 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = http://www.vysoke-myto.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში =Vysoké Mýto |add1n= |add1= }} '''ვისოკე-მიტო''' ({{lang-cz|Vysoké Mýto}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე]]ში, [[უსტი-ნად-ორლიცის რაიონი|უსტი-ნად-ორლიცის რაიონში]]. 12 ათ. მცხ. ([[2011]] წლის მონაცემებით). გაშენებულია მდინარე [[მლინსკი-პოტოკი]]სა და [[ლოუჩნა|ლოუჩნის]] შესართავთან. ქალაქზე გადის ადგილობრივი რკინიგზის ხაზი 018, [[ხოცენი]]დან [[ლიტომიშლი]]ს მიმართულებით და ჩქაროსნული ავტომაგისტრალი E35 (E442), რომელიც ქალაქს ორ ნაწილად ყოფს. ასევე ვისოკე-მიტოში არის ავტობუსების მწარმოებელი კომპანია [[Iveco Czech Republic]]-ის ოფისი (ყოფილი [[Karosa]]). == ისტორია == დაარსდა მეფე [[პრჟემისლ II ოტოკარი]]ს მიერ [[1262]] წელს. წარმოადგენდა ერთ-ერთ სავაჭრო კვანძს [[პრაღა]]-[[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] გზაზე. [[1265]] წელს მეფე პრჟემისლ ოტაკარ II-ის ბრძანებით განისაზღვრა ქალაქის არქიტექტურულ-ურბანისტული სტილი. სავაჭრო გზის წყალობით ქალაქი სწრაფად განვითარდა. გამაგრდა თავდაცვითი მაღალი გალავნით, თხრილებითა და კოშკებით. [[1307]] წელს მეფე [[რუდოლფ ჰაბსბურგი|რუდოლფ ჰაბსბურგმა]] შეცვალა ქალაქის სტატუსი სადედოფლო ქალაქით, რის შედეგადაც ქალაქი გადაეცა მის მეუღლეს, დედოფალ [[ელიშკა რეიჩკა]]ს. [[1349]] წელს პირველად იხსენიება წმ. ვავრჟინის ტაძარი. [[1421]] წელს მცირე წინააღმდეგობის შემდეგ ქალაქი აიღეს პრაღელმა ჰუსიტმა მებრძოლებმა, რასაც ბევრი ხალხი ემსხვერპლა და ასევე დაიწვა ქალაქის ნაწილი. [[1567]] წელს სამეფო ქალაქებში ჩატარდა სახლების აღწერა. იმჟამად ვისოკე-მიტოში 380 სახლი იყო. [[1700]] წელს ხანძარს ემსხვერპლა. [[1808]] წელს დაანგრიეს თავდაცვითი ნაგებობები ქალაქის შესასვლელებში. [[1851]]-[[1959]] წლებში იყო ვისოკე-მიტოს რაიონის ცენტრი. [[1879]] წელს დაარსდა გიმნაზია. [[1882]] წელს ქალაქი მიუერთდა სარკინიგზო ქსელს. [[1968]]-[[1990]] წლებში იყო საბჭოთა ოკუპანტების ბაზირების ადგილი. == დაძმობილებული ქალაქები == * {{Flagicon|გერმანია}} [[კორბახი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|გერმანია}} [[ვერლი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|პოლონეთი}} [[პრჟიცე]], [[პოლონეთი]] * {{Flagicon|საფრანგეთი}} [[ანონაი]], [[საფრანგეთი]] * {{Flagicon|ბულგარეთი}} [[ვარნა]], [[ბულგარეთი]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.vysoke-myto.cz/index.php ვისოკე-მიტო — ოფიციალური საიტი] [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] 2zqh2qcvrubsb0duup6wybfgya6ib0j 0 279676 4830830 3202225 2025-07-11T07:37:50Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:სამხრეთ მორავიის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830830 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = |ქართული სახელი = ადამოვი |მშობლიური სახელი =Adamov |ქვეყანა = ჩეხეთი |დაქვემდებარება = |პანორამა =Adamov,_kostel_a_panel%C3%A1ky.jpg |პანორამის სიგანე =250px |წარწერა = |დროშა = |დროშწარწ = |გერბი =Adamov_Blansko_CoA.svg |გერბწარწ = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ჩარჩო = |ქვეყნის რუკა2 = |ქვეყნის რუკის ზომა2 = |წარწერა2= |lat_dir = N |lat_deg = 49 |lat_min =18 |lat_sec = 01 |lon_dir = E |lon_deg = 16 |lon_min =39|lon_sec = 30 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა= |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა= |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = სამხრეთ მორავიის მხარე |რეგიონი2 = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = ბლანსკოს რაიონი |რაიონი2 = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = ადამშტალი |სტატუსი-დან = |ფართობი = 3.77 |სიმაღლის ტიპი=258 |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= |კლიმატი= |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 4581 |აღწერის წელი = 2012 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 679 04 |საავტომობილო კოდი= |საიტი =http://www.adamov.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = |add1n= |add1= }} '''ადამოვი''' (''ჩეხ.'' Adamov) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[სამხრეთ მორავიის მხარე|სამხრეთ მორავიის მხარეში]], [[ბლანსკოს რაიონი|ბლანსკოს რაიონში]], 12 კმ [[ბრნო|ბრნოდან]], მდ. [[სვიტავი|სვიტავისა]] და [[კრშტინსკი პოტოკი|კრშტინსკი პოტოკის]] შესართავთან, ზღვის დონიდან 258-300 მეტრზე. 4581 ათ. მცხ. ([[2012]] წლის მონაცემებით). ქალაქის აღმოსავლეთით არის [[მორავსკი-კრასი|მორავსკი-კრასის]] [[დაცული ტერიტორია]]. [[ფაილი:Adamov panorama.jpeg|600 px|center|thumb|ქალაქის პანორამა]] == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Adamov}} * [http://www.adamov.cz Město Adamov] – ქალაქის ოფიციალური გვერდი * [http://www.blanensko.cz/adamov/ Adamov na blanensko.cz] * [http://www.adaprime.cz Adaprime – informace o Adamově a okolí] [[კატეგორია:სამხრეთ მორავიის ქალაქები]] f7v5icftriaalhw7dq8ayqnd9rzbaqu 0 280104 4830935 4431593 2025-07-11T08:35:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830935 wikitext text/x-wiki '''უსტი-ნად-ორლიცი''' (''ჩეხ.'' Ústí nad Orlicí) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე|პარდუბიცის მხარეში]], [[უსტი-ნად-ორლიცის რაიონი|უსტი-ნად-ორლიცის რაიონში]], 14 ათასზე მეტი მცხ. უსტი-ნად-ორლიცის რაიონის ცენტრი. გაშენებულია მდინარეების [[ტრშებოვკა|ტრშებოვკისა]] და [[ტიხა-ორლიცე|ტიხა-ორლიცეს]] შესართავთან, [[ჩესკა-ტრშებოვა|ჩესკა-ტრშებოვადან]] დაახლ. 10 კმ. ==ისტორია== ქალაქი წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება XIII ს-ში, [[ოტაკარ II]]-ის მეფობის დროს, როცა დაიწყო ამ ძველი სლავური დასახლების ზრდა. ამ პერიოდში მოსახლეობის უმრავლესობა თავს ირჩენდა სოფლის მეურნეობით და შინა ფეიქრობით. XIX ს-ის 50-იან წლებში [[პრაღა]]-[[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] რკინიგზის მშენებლობის წყალობით ქალაქში განვითარდა ტექსტილის ქარხნული წარმოება. == ფოტოგალერეა == <gallery> File:Ústí nad Orlicí, moje fotka.jpg|ქალაქის საბჭო File:Ústí nad Orlicí - Town Hall.jpg|ქალაქის საბჭო File:Ústí nad Orlicí - Church of the Assumption.jpg|ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი File:Ústí nad Orlicí - Church of the Assumption (inside).jpg|ღვთისმშობლის მიძინების ტაძრის ინტერიერი File:Ústí nad Orlicí - Deanery.jpg|ტაძრის მისაღები File:Ústí nad Orlicí - Roškot's Theatre.jpg|როშკოტის თეატრი </gallery> == დამეგობრებული ქალაქები == * {{flagicon|გერმანია}} [[ამბერგი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|პოლონეთი}} [[ბისტრჟიცა-კლოძკა]], [[პოლონეთი]] * {{flagicon|იტალია}} [[მასა-მარტანა]], [[იტალია]] * {{flagicon|გერმანია}} [[ბერლინი]]-ნიუკიოლნი, [[გერმანია]] * {{flagicon|სლოვაკეთი}} [[პოპრადი]], [[სლოვაკეთი]] ==ლიტერატურა== * HACKENSCHMIED, V. Zd. ''Z lidového vypravování na Lanškrounsku a Ústecku n. O.'' IN: Český lid 1930, str. 255 – 259. * STEJSKAL, Martin; MARENČIN, Albert.'' Labyrintem tajemna.'' Praha: Paseka, 1991. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.ustinadorlici.cz/ ქალაქის ოფიციალური საიტი] * [http://www.usti.cz/ საინფორმაციო სერვერი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131024124316/http://www.usti.cz/ |date=2013-10-24 }} [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] nsbxhfezwecjdjdiw90duai7m3m2hr7 4830936 4830935 2025-07-11T08:35:46Z Jaba1977 3604 4830936 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''უსტი-ნად-ორლიცი''' (ჩეხ. Ústí nad Orlicí) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე|პარდუბიცის მხარეში]], [[უსტი-ნად-ორლიცის რაიონი|უსტი-ნად-ორლიცის რაიონში]], 14 ათასზე მეტი მცხ. უსტი-ნად-ორლიცის რაიონის ცენტრი. გაშენებულია მდინარეების [[ტრშებოვკა|ტრშებოვკისა]] და [[ტიხა-ორლიცე|ტიხა-ორლიცეს]] შესართავთან, [[ჩესკა-ტრშებოვა|ჩესკა-ტრშებოვადან]] დაახლ. 10 კმ. ==ისტორია== ქალაქი წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება XIII ს-ში, [[ოტაკარ II]]-ის მეფობის დროს, როცა დაიწყო ამ ძველი სლავური დასახლების ზრდა. ამ პერიოდში მოსახლეობის უმრავლესობა თავს ირჩენდა სოფლის მეურნეობით და შინა ფეიქრობით. XIX ს-ის 50-იან წლებში [[პრაღა]]-[[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] რკინიგზის მშენებლობის წყალობით ქალაქში განვითარდა ტექსტილის ქარხნული წარმოება. == დამეგობრებული ქალაქები == * {{flagicon|გერმანია}} [[ამბერგი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|პოლონეთი}} [[ბისტრჟიცა-კლოძკა]], [[პოლონეთი]] * {{flagicon|იტალია}} [[მასა-მარტანა]], [[იტალია]] * {{flagicon|გერმანია}} [[ბერლინი]]-ნიუკიოლნი, [[გერმანია]] * {{flagicon|სლოვაკეთი}} [[პოპრადი]], [[სლოვაკეთი]] ==გალერეა == <gallery> File:Ústí nad Orlicí, moje fotka.jpg|ქალაქის საბჭო File:Ústí nad Orlicí - Town Hall.jpg|ქალაქის საბჭო File:Ústí nad Orlicí - Church of the Assumption.jpg|ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი File:Ústí nad Orlicí - Church of the Assumption (inside).jpg|ღვთისმშობლის მიძინების ტაძრის ინტერიერი File:Ústí nad Orlicí - Deanery.jpg|ტაძრის მისაღები File:Ústí nad Orlicí - Roškot's Theatre.jpg|როშკოტის თეატრი </gallery> ==ლიტერატურა== * HACKENSCHMIED, V. Zd. ''Z lidového vypravování na Lanškrounsku a Ústecku n. O.'' IN: Český lid 1930, str. 255 – 259. * STEJSKAL, Martin; MARENČIN, Albert.'' Labyrintem tajemna.'' Praha: Paseka, 1991. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.ustinadorlici.cz/ ქალაქის ოფიციალური საიტი] * [http://www.usti.cz/ საინფორმაციო სერვერი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131024124316/http://www.usti.cz/ |date=2013-10-24 }} [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] 7hmgyoz9b0m9ryv8rsbbb94mieujoxe 4830938 4830936 2025-07-11T08:35:59Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830938 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''უსტი-ნად-ორლიცი''' (ჩეხ. Ústí nad Orlicí) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე|პარდუბიცის მხარეში]], [[უსტი-ნად-ორლიცის რაიონი|უსტი-ნად-ორლიცის რაიონში]], 14 ათასზე მეტი მცხ. უსტი-ნად-ორლიცის რაიონის ცენტრი. გაშენებულია მდინარეების [[ტრშებოვკა|ტრშებოვკისა]] და [[ტიხა-ორლიცე|ტიხა-ორლიცეს]] შესართავთან, [[ჩესკა-ტრშებოვა|ჩესკა-ტრშებოვადან]] დაახლ. 10 კმ. ==ისტორია== ქალაქი წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება XIII ს-ში, [[ოტაკარ II]]-ის მეფობის დროს, როცა დაიწყო ამ ძველი სლავური დასახლების ზრდა. ამ პერიოდში მოსახლეობის უმრავლესობა თავს ირჩენდა სოფლის მეურნეობით და შინა ფეიქრობით. XIX ს-ის 50-იან წლებში [[პრაღა]]-[[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] რკინიგზის მშენებლობის წყალობით ქალაქში განვითარდა ტექსტილის ქარხნული წარმოება. == დამეგობრებული ქალაქები == * {{flagicon|გერმანია}} [[ამბერგი]], [[გერმანია]] * {{flagicon|პოლონეთი}} [[ბისტრჟიცა-კლოძკა]], [[პოლონეთი]] * {{flagicon|იტალია}} [[მასა-მარტანა]], [[იტალია]] * {{flagicon|გერმანია}} [[ბერლინი]]-ნიუკიოლნი, [[გერმანია]] * {{flagicon|სლოვაკეთი}} [[პოპრადი]], [[სლოვაკეთი]] ==გალერეა == <gallery> File:Ústí nad Orlicí, moje fotka.jpg|ქალაქის საბჭო File:Ústí nad Orlicí - Town Hall.jpg|ქალაქის საბჭო File:Ústí nad Orlicí - Church of the Assumption.jpg|ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი File:Ústí nad Orlicí - Church of the Assumption (inside).jpg|ღვთისმშობლის მიძინების ტაძრის ინტერიერი File:Ústí nad Orlicí - Deanery.jpg|ტაძრის მისაღები File:Ústí nad Orlicí - Roškot's Theatre.jpg|როშკოტის თეატრი </gallery> ==ლიტერატურა== * HACKENSCHMIED, V. Zd. ''Z lidového vypravování na Lanškrounsku a Ústecku n. O.'' IN: Český lid 1930, str. 255 – 259. * STEJSKAL, Martin; MARENČIN, Albert.'' Labyrintem tajemna.'' Praha: Paseka, 1991. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.ustinadorlici.cz/ ქალაქის ოფიციალური საიტი] * [http://www.usti.cz/ საინფორმაციო სერვერი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131024124316/http://www.usti.cz/ |date=2013-10-24 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] ohpzqqe5q2qmetf8fst1sz698pqfvmw 0 280402 4830866 4115036 2025-07-11T07:52:41Z Jaba1977 3604 4830866 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''იაბლონეც-ნად-ნისოუ''' ({{lang-cs|Jablonec nad Nisou}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ლიბერეცის მხარე]]ში, [[იაბლონეც-ნად-ნისოუს რაიონი]]ს ცენტრი. მდებარეობს [[ლიბერეცი]]დან 9 კმ სამხრეთ-აღმოსავლეთით, მდ [[ნისი]]ს და მისი შენაკადების ხეობაში. [[2011]] წლის მონაცემებით 45 ათ. მცხ. ქალაქის ფართობია 31,38 კმ. იაბლონეც-ნად-ნისოუ განთქმულია მინისა და საიუველირო ნაკეთობების წარმოებით. ==ისტორია== ქალაქი წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება [[1356]] წელს. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს ვაჭრობისა და მრეწველობის განვითარების გამო დაიწყო ქალაქის სწრაფი ზრდა. [[1888]] წელს იაბლონეც-ნად-ნისოუ მიუერთდა სარკინიგზო ქსელს, ხოლო [[1900]] წელს ქალაქში გაიყვანეს [[ტრამვაი]] (იხ. [[ლიბერეცი-იაბლონეცის ტრამვაი]]). == გალერეა == <gallery> ფაილი:Jablonec, Liberecká, zastávka tram.jpg|ტრამვაის გაჩერება ფაილი:Jablonec nad Nisou, Dolní náměstí a muzeum.jpg|მუზეუმის ხედი ფაილი:Kostel svaté Anny a Soukenná ulice, Jablonec nad Nisou.jpg|წმ. ანნას ტაძარი ფაილი:Jablonec nad Nisou - muzemu 004.JPG|[[იაბლონექსი|იაბლონექსის]] მუზეუმი ფაილი:Jablonec nad nisou town hall2009.jpg|ქალაქის მერია </gallery> == დაძმობილებული ქალაქები == * {{Flagicon|გერმანია}} [[ბუდიშინი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|გერმანია}} [[ცვიკაუ]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|პოლონეთი}} [[იელენია-გურა]], [[პოლონეთი]] * {{Flagicon|იტალია}} [[მარშანო]], [[იტალია]] * {{Flagicon|ბელგია}} [[რონსე]], [[ბელგია]] * {{Flagicon|ბრაზილია}} [[ნოვა-პეტროპოლისი]], [[ბრაზილია]] * {{Flagicon|გერმანია}} [[კაუფბეურენი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|ჩინეთი}} [[ბეი-ხაი]], [[ჩინეთი]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.mestojablonec.cz Stránky města] * [http://www.mestojablonec.cz/cs/mesto/webova-kamera.html Webkamery s pohledy na Jablonec nad Nisou] * [http://www.czso.cz/lexikon/mos2003.nsf/mos?openform&:563510 Podrobné statistické údaje z roku 2003 na stránce ČSÚ] * [http://www.vesmir.cz/clanek.php3?CID=4289 Původ jména města] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050503163339/http://www.vesmir.cz/clanek.php3?CID=4289 |date=2005-05-03 }} * [http://tisicileti.cz/index.php?clanek=26&menu=004 K původu jména Jablonec] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141124005107/http://tisicileti.cz/index.php?clanek=26&menu=004 |date=2014-11-24 }} * [http://www.gablonz.de Německá stránka města] * [http://www.jablonec-gablonz.cz Historické pohlednice města] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100916104216/http://www.jablonec-gablonz.cz/ |date=2010-09-16 }} * [http://picasaweb.google.com/jablonec.nad.nisou Historické fotografie města]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 32n46d7j5ctlt48ggx0fuxx920grb2u 4830867 4830866 2025-07-11T07:52:55Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830867 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''იაბლონეც-ნად-ნისოუ''' ({{lang-cs|Jablonec nad Nisou}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ლიბერეცის მხარე]]ში, [[იაბლონეც-ნად-ნისოუს რაიონი]]ს ცენტრი. მდებარეობს [[ლიბერეცი]]დან 9 კმ სამხრეთ-აღმოსავლეთით, მდ [[ნისი]]ს და მისი შენაკადების ხეობაში. [[2011]] წლის მონაცემებით 45 ათ. მცხ. ქალაქის ფართობია 31,38 კმ. იაბლონეც-ნად-ნისოუ განთქმულია მინისა და საიუველირო ნაკეთობების წარმოებით. ==ისტორია== ქალაქი წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება [[1356]] წელს. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს ვაჭრობისა და მრეწველობის განვითარების გამო დაიწყო ქალაქის სწრაფი ზრდა. [[1888]] წელს იაბლონეც-ნად-ნისოუ მიუერთდა სარკინიგზო ქსელს, ხოლო [[1900]] წელს ქალაქში გაიყვანეს [[ტრამვაი]] (იხ. [[ლიბერეცი-იაბლონეცის ტრამვაი]]). == გალერეა == <gallery> ფაილი:Jablonec, Liberecká, zastávka tram.jpg|ტრამვაის გაჩერება ფაილი:Jablonec nad Nisou, Dolní náměstí a muzeum.jpg|მუზეუმის ხედი ფაილი:Kostel svaté Anny a Soukenná ulice, Jablonec nad Nisou.jpg|წმ. ანნას ტაძარი ფაილი:Jablonec nad Nisou - muzemu 004.JPG|[[იაბლონექსი|იაბლონექსის]] მუზეუმი ფაილი:Jablonec nad nisou town hall2009.jpg|ქალაქის მერია </gallery> == დაძმობილებული ქალაქები == * {{Flagicon|გერმანია}} [[ბუდიშინი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|გერმანია}} [[ცვიკაუ]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|პოლონეთი}} [[იელენია-გურა]], [[პოლონეთი]] * {{Flagicon|იტალია}} [[მარშანო]], [[იტალია]] * {{Flagicon|ბელგია}} [[რონსე]], [[ბელგია]] * {{Flagicon|ბრაზილია}} [[ნოვა-პეტროპოლისი]], [[ბრაზილია]] * {{Flagicon|გერმანია}} [[კაუფბეურენი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|ჩინეთი}} [[ბეი-ხაი]], [[ჩინეთი]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.mestojablonec.cz Stránky města] * [http://www.mestojablonec.cz/cs/mesto/webova-kamera.html Webkamery s pohledy na Jablonec nad Nisou] * [http://www.czso.cz/lexikon/mos2003.nsf/mos?openform&:563510 Podrobné statistické údaje z roku 2003 na stránce ČSÚ] * [http://www.vesmir.cz/clanek.php3?CID=4289 Původ jména města] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050503163339/http://www.vesmir.cz/clanek.php3?CID=4289 |date=2005-05-03 }} * [http://tisicileti.cz/index.php?clanek=26&menu=004 K původu jména Jablonec] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141124005107/http://tisicileti.cz/index.php?clanek=26&menu=004 |date=2014-11-24 }} * [http://www.gablonz.de Německá stránka města] * [http://www.jablonec-gablonz.cz Historické pohlednice města] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100916104216/http://www.jablonec-gablonz.cz/ |date=2010-09-16 }} * [http://picasaweb.google.com/jablonec.nad.nisou Historické fotografie města]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] f1gw8zw1ye1lfooddzoxbkknenk24r4 4830868 4830867 2025-07-11T07:53:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიბერეცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830868 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''იაბლონეც-ნად-ნისოუ''' ({{lang-cs|Jablonec nad Nisou}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ლიბერეცის მხარე]]ში, [[იაბლონეც-ნად-ნისოუს რაიონი]]ს ცენტრი. მდებარეობს [[ლიბერეცი]]დან 9 კმ სამხრეთ-აღმოსავლეთით, მდ [[ნისი]]ს და მისი შენაკადების ხეობაში. [[2011]] წლის მონაცემებით 45 ათ. მცხ. ქალაქის ფართობია 31,38 კმ. იაბლონეც-ნად-ნისოუ განთქმულია მინისა და საიუველირო ნაკეთობების წარმოებით. ==ისტორია== ქალაქი წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება [[1356]] წელს. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს ვაჭრობისა და მრეწველობის განვითარების გამო დაიწყო ქალაქის სწრაფი ზრდა. [[1888]] წელს იაბლონეც-ნად-ნისოუ მიუერთდა სარკინიგზო ქსელს, ხოლო [[1900]] წელს ქალაქში გაიყვანეს [[ტრამვაი]] (იხ. [[ლიბერეცი-იაბლონეცის ტრამვაი]]). == გალერეა == <gallery> ფაილი:Jablonec, Liberecká, zastávka tram.jpg|ტრამვაის გაჩერება ფაილი:Jablonec nad Nisou, Dolní náměstí a muzeum.jpg|მუზეუმის ხედი ფაილი:Kostel svaté Anny a Soukenná ulice, Jablonec nad Nisou.jpg|წმ. ანნას ტაძარი ფაილი:Jablonec nad Nisou - muzemu 004.JPG|[[იაბლონექსი|იაბლონექსის]] მუზეუმი ფაილი:Jablonec nad nisou town hall2009.jpg|ქალაქის მერია </gallery> == დაძმობილებული ქალაქები == * {{Flagicon|გერმანია}} [[ბუდიშინი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|გერმანია}} [[ცვიკაუ]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|პოლონეთი}} [[იელენია-გურა]], [[პოლონეთი]] * {{Flagicon|იტალია}} [[მარშანო]], [[იტალია]] * {{Flagicon|ბელგია}} [[რონსე]], [[ბელგია]] * {{Flagicon|ბრაზილია}} [[ნოვა-პეტროპოლისი]], [[ბრაზილია]] * {{Flagicon|გერმანია}} [[კაუფბეურენი]], [[გერმანია]] * {{Flagicon|ჩინეთი}} [[ბეი-ხაი]], [[ჩინეთი]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.mestojablonec.cz Stránky města] * [http://www.mestojablonec.cz/cs/mesto/webova-kamera.html Webkamery s pohledy na Jablonec nad Nisou] * [http://www.czso.cz/lexikon/mos2003.nsf/mos?openform&:563510 Podrobné statistické údaje z roku 2003 na stránce ČSÚ] * [http://www.vesmir.cz/clanek.php3?CID=4289 Původ jména města] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050503163339/http://www.vesmir.cz/clanek.php3?CID=4289 |date=2005-05-03 }} * [http://tisicileti.cz/index.php?clanek=26&menu=004 K původu jména Jablonec] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141124005107/http://tisicileti.cz/index.php?clanek=26&menu=004 |date=2014-11-24 }} * [http://www.gablonz.de Německá stránka města] * [http://www.jablonec-gablonz.cz Historické pohlednice města] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100916104216/http://www.jablonec-gablonz.cz/ |date=2010-09-16 }} * [http://picasaweb.google.com/jablonec.nad.nisou Historické fotografie města]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ლიბერეცის მხარის ქალაქები]] q5ouhs1uocq2p4emvpl7mzdkyya577k 0 311088 4830985 4821477 2025-07-11T11:16:33Z Chongkian 55894 /* დრამატული თეატრი და კინო */ 4830985 wikitext text/x-wiki მონღოლეთის კულტურა მრავალფეროვანია და მრავალსაუკუნოვან პერიოდს მოიცავს. მათ შემქნეს სრულიად ორიგინალური და დამოუკიდებელი კულტურა, რომელიც სტეპების მცხოვრებთა ტრადიციებს ასახავს. აქაური კულტურა განიცდიდა ადგილობრივი მესაქომლე ტომების ცხოვრების გავლენას. XIII საუკუნიდან დაწყებული ის მჭიდროდ დაუკავშირდა ჩინურ და ტიბეტურ კულტურებს. მის საბოლოო ჩამოყალიბებაში დიდი გავლენა იქონია მონღოლების მიერ [[ბუდიზმი]]ს მიღებამ. მე-20 საუკუნეში მან განიცადა რუსული კულტურის ძლიერი გავლენა და მისი საშუალებით ასევე, ევროპული კულტურის გავლენა. == დღესასწაულები== [[ფაილი:Naadam Festival 2024 Opening Ceremony.jpg|thumb|ნაადამის დღესასწაული ულან-ბატორის სტადიონზე]] ქვეყნის ძირითადი ფესტივალია [[ნაადამი]], რომელიც საუკუნეების განმავლობაში იმართება. [[ნაადამი]] შედგება სამი ტრადიციული მონღოლური სპორტისაგან:[[მშვილდოსნობა|მშვილოსნობის]], [[ჯირითი]]სა და [[ჭიდაობა|ჭიდაობისაგან]]. ფესტივალი ტარდება 11-13 ივლისს, რითაც პატივს მიაგებენ ნაციონალურ [[დემოკრატია|დემოკრატიულ]] [[რევოლუცია]]ს. == განათლება == [[სოციალიზმი|სოციალისტური]] რეჟიმის დროს მონღოლეთში [[განათლება]]ს დიდი ყურადღება ექცეოდა.წერა-კითხვის უცოდინრობა ნაწილობრივ აღმოფხვრილ იქნა [[მომთაბარეობა|მომთაბარე]] ბავშვებისათვის სეზონური სკოლების გახსნით.თუმცა [[1990]] წელს სეზონურ სკოლებს დაფინანსება შეუწყდათ. დაწყებითი და საშუალო განათლება მონღოლეთში [[10]] წელს გრძელდებოდა, მოგვიანებით კი [[11]] წლამდე იქნა გაზრდილი.[[2008]]-[[2009]] წლებში ოფიციალურად შემოღებულ იქნა [[12]] წლიანი სასწავლო წელი. სწავლება შეეხოთ პირველკლასელებს, რაც ნიშნავს იმას, რომ სისტემური ცვლილების შედეგს მონღოლეთში [[2019]]-[[2020]] წლებში მიიღებენ.ქვეყნის ძირითადი [[სახელმწიფო]] უნივერსიტეტებია:[[მონღოლეთის ნაციონალური უნივერსიტეტი]] და [[მონღოლეთის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის უნივერსიტეტი]]. [[1990]]-იანი წლების ლიბერალიზაციას მოჰყვა კერძო უმაღლესი სასწავლებლების რაოდენობის ზრდა, თუმცა ხშირად მათ ექმნებათ პრობლემები უნივერსიტეტის სტატუსთან დაკავშირებით. === მონღოლური დამწერლობა === [[ფაილი:LetterArghunToNicholasIV1290VaticanArchives.jpg|thumb|220x220px|მონღოლური დამწერლობის ნიმუში]] მე-[[13]] საუკუნეში მონღოლებმა გადმოიღეს უიღურული [[დამწერლობა]] (წერენ ზემოდან ქვემოთ და მარჯვნიდან მარცხნივ). მე-[[14]] ს-ში [[ბუდიზმი|ბუდისტური]] ტექსტების ზუსტად გადმოცემის მიზნით უიღურული დამწერლობა მონღოლებმა გადაახალისეს და ”გალიკი” უწოდეს. მე-[[17]] საუკუნის შუა წლებში იორათმა მეცნიერმა ზაია-პანდიტამ რამდენადმე გადაასხვაფერა მონღოლური დამწერლობის ზოგიერთი სიმბოლო, დაუმატა დიაკრიტიკული ნიშნები და ჩამოაყალიბა ე.წ. ”ნათელი დამწერლობა” იორათული სალიტერატურო ენისათვის. === მონღოლური ენა === {{მთავარი|მონღოლური ენა }} მონღოლური ენა განეკუთვნება მონღოლური ენების ჯგუფს.სალიტერატურო ენა ემყარება ხალხა დიალექტს. [[1941]] წლიდან დამწერლობას საფუძვლად უდევს რუსული გრაფიკა. მონღოლეთში დაცულია [[სინჰარმონიზმი]]. აქვს მოკლე და გრძელი ხმოვნები, დიფთონგები. გრძელი ხმოვნები ორთორგაფიულად გადმოიცემა ხმოვანთა ორმაგი დამწერლობით. === ლიტერატურა === მონღოლური [[ზეპირსიტყვიერება]] მრავალჟანროვანია. ფართოდაა ცნობილი ეპიკური თქმულებები: ”[[გესერიადა]]” , ”[[ჯანგარი]]” და სხვ. მონღოლეთის დამწერლობითი ლიტერატურის ეპიგრაფიკული ძეგლები მე-[[12]]-[[13]] საუკუნეებით არის დათარიღებული. პირველი წერილობითი ძეგლი (არა უადრეს [[1240]] წლისა) ”საიდუმლო თქმულება” მხატვრული ხასიათისაა, გაბაასების ტიპის ხალხური სიმღერის ნიმუშია ”[[ოქროს ურდო]]ს ხენაწერი თელის ხის ქერქზე” (მე-[[13]]-[[14]] სს.). მე-13-14 საუკუნეების ლიტერატურა ფრაგმენტების სახით შევიდა ნე-[[17]] საუკუნის მატიანეებში. მე-[[19]] საუკუნის ლიტერატურისათვის დამახასიათებელია [[დემოკრატია|დემოკრატიული]], ანტიფეოდალური ტენდენციები. (პოეტები ხუულჩ სანდაგი, დ.რავჟაა ([[1803]]-[[1856]]), გულრანსა ([[1820]]-[[1851]]) და სხვ.). რევოლუციის შემდგომი ლიტერატურა განიცდის აშკარა სოციალისტურ გავლენას. რაც ვლინდება რომანებში: ”[[წითელი]] [[დროშა]]”, ”[[ლენინი]] და [[სუხე-ბატორი]]”; აღსანიშნავია ც.გაიტავის პოემები ”ლენინი ჩვენთანაა”, ”[[კარლ მარქსი]]”, ”[[ფრიდრიხ ენგელსი]]”. ვითარდება ლიტერატურის სხვადასხვა ჟანრი. მთარგმნელობითი საქმიანობა მონღოლეთში [[ჩინგიზ-ყაენი|ჩინგის ხანის]] ეპოქიდან დაიწყო. თარგმნილია ”[[ქილილა და დამანა]]”, [[ტიბეტი|ტიბეტურიდან]] შანდიდევას პოემა ”სიწმინდის გზა”, ტიბეტელი განდეგილი პოეტის მილარაიბას ”ასიათასი სიმღერა” და სხვ. საუკუნეების მანძილზე ითარგმნებოდა და გამოცემულია ენციკლოპედიები-”[[განჟური]]” ([[108]] ტ., მე-[[17]]ს.) და ”[[დანჟური]]” - განჟურის კომენტარები ([[225]] ტ., მე-[[18]] ს). მე-[[18]] საუკუნეში აქტიურად ითარგმნებოდა [[ჩინური ენა|ჩინური]] რომანები და ნოველები, ხოლო [[1921]] წლიდან დაიწყო [[რუსული ენა|რუსული]] ლიტერატურის თარგმნა. == არქიტექტურა და სახვითი ხელოვნება == [[ფაილი:Mongols_clothes_man_and_woman.jpg|left|thumb|292x292px|მონღოლი მამაკაცია ტრადიციული ჩასაცმელი]] [[ფაილი:Mongolia_Ger.jpg|thumb|220x220px|იურტა - მომთაბარე მონღოლების საცხოვრებელი სახლი]] მონღოლეთის ტერიტორიაზე მოპოვებულია [[ბრინჯაოს ხანა|ბრინჯაოს ხანის]] ხელოვნების უძველესი ნიმუშები (ცხოველთა გამოსახულებანი კლდეებზე, [[სპილენძი]]სა და [[ბრინჯაო]]ს ნაკეთობანი), [[რკინა|რკინის]] ხანიდან შემონახულია ცხოველთა სტილიზებული ფიგურები ძვ.წ. I საკუნის დასაწყისს მიეკუთვნება [[ჰუნები]]ს დიდებულთა [[ყორღანი|ყორღანებში]] აღმოჩენილი ნივთები. ჰუნების ქალაქები წარმოადგენდა გეგმით თითქმის კვადრატულ დასახლებებს ხელოსანთა კვარტალებითა და მმართველთა სასახლეებით. [[თურქები|თურქთა]] სახაკანოების ბატონობის ხანაში (მე-[[6]]-[[8]] სს.) განვითარდა ხელოსნობა, მემორიალური ქანდაკება. უიღურთა სახაკანოს ხანიდან შემონახულია დედაქალაქ ორდუ-ბალიკის (მოგვიანებით ხარდა-ბალგასი) ნანგრევები. ქალაქ ბარსხოტის გათხრების დროს აღმოჩენილია ბუდისტური ტაძრის ნანგრევები. მონღოლეთის ფეოდალურ სახელმწიფოსა და [[მონღოლეთის იმპერია|მონღოლეთის იმპერიის]] აღმოცენების ხანას მიეკუთვნება [[ყარაყორუმი|ყარაყორუმში]] აღმოჩენილი [[უგედეი]]ს სასახლის ნაშთები. მე-[[20]] საუკუნის დასაწყისამდე მონღოლთა საცხოვრებელს წარმოადგენს ხის კარკასიანი [[თექა|თექის]] კარვები, შენდება ხის საკულტო ნაგებობანი, შერეული ტიპის ტაძრები. ფერწერა წარმოდგენილია ბუდისტური კომპოზიციებით. მე-[[19]] საუკუნის ბოლოს შეიქმნა საერო ფერწერა. მე-[[17]] საუკუნის შუა ხანებში განვითარდა [[ვერცხლი]]სა და [[ბრინჯაო]]ს ნივთების დამზადება. == მუსიკა == მონღოლური მუსიკალური კულტურის უძველესი ტრადიციები ჩვენს დრომდე მოიტანეს ხალხურმა მთქმელებმა, მუსიკოს-შემსრულებლებმა. მონღოლური ხალხური სიმღერები ერთხმიანია, სრულდება ხალხური საკრავების [[ლიმბე]]ს ([[ფლეიტა|ფლეიტის]] სახეობა), [[მორინჩხური]]ს, [[ხუჩირი]]ს ( სიმებიან- ხემიანი), [[იიოჩინი]]ს ([[ციმბალი]]ს სახეობა) და სხვთა თანხლებით. == დრამატული თეატრი და კინო == [[ფაილი:Tengis Movie Theater.jpg|left|thumb|220x220px|[[ულან-ბატორი]]<nowiki/>ს კინოთეატრი]] უძველესი მონღოლური საწესჩვეულებო და რელიგიური თამაშობანი, აგრეთვე მისტერიული ”ცამი” შეიცავდა თეატრალური ხელოვნების ელემენტებს. შუა საუკენეებში სასახლის კარზე წელიწადში ერთხელ იმართებოდა საერო თეატრალური წარმოდგენა. ახალი წლის ღამეს თოჯინების თეატრები ქუჩაში მართავდნენ წარმოდგენებს. მე-[[19]] საუკუნის [[30]]-იან წლებში დაიდგა პირველი სახალხო წარმოდგენა ”მთვარის გუგული” [[1935]] წელს ულან-ბატორში შეიქმნა კინოსტუდია ”მონღოლკინო”, რომელიც თავდაპირველად უშვებდა დოკუმენტურ ფილმებს. [[1937]] წელს გადაიღეს პირველი მხატვრული ფილმი. == რელიგია == [[ფაილი:Russian Orthodox Church in UB.JPG|thumbnail|275px|ქრისტიანული ტაძარი ულან-ბატორში.]] მონღოლების უმეტესობა ბუდიზმის მიმდევარი იყო მანამ სანამ [[კომუნიზმი|კომუნისტურმა]] პარტიამ არ წამოიწყო მკაცრი ანტი-რელიგიური კამპანია [[1937]]-[[1939]] წლებში. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ბუდიზმი|ბუდისტურმა]] რელიგიამ აღმავლობა განიცადა და [[1990]]-იან წლებში მონღოლური [[ნაციონალიზმი]]ს ძირითად ძალად მოგვევლინა. მართალია, [[1991]] წელს [[ბუდიზმი]] კონსტიტუციურად არ აღიარეს როგორც [[სახელმწიფო]] რელიგია, ბოლო ათი წლის განმავლობაში ამ კუთხით დიდი გამოცოცხლება შეინიშნება.დღეისათვის მოსახლეობის 50% ბუდისტია. ქალაქების მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარი თავს ულან-ბატორში იყრის. მოსახლეობი რიცხვი ბოლო ათწლეულების განმავლობაში სწრაფად იზრდება და [[მონღოლები]]ს 32,6% [[15]] წლამდე ასაკისაა. კომუნისტური რეჟიმის დამხობის შემდგომ საგანმანათლებლო, [[მედიცინა|სამედიცინო]] და სოციალური პროგრამები დიდ ცვლილებებს განიცდის. მოსახლეობის 40% [[ათეიზმი|ათეისტია]] და არ გააჩნია [[რელიგია]]. 6%- შამანისტი და ქრისტიანია, ხოლო 4% მუსლიმი. [[ტენგრიიზმი]] და [[შამანიზმი]] ფართოდ იყო გავრცელებული მონღოლურ ტომებში, ისევე როგორც მთელს აზიაში. თუმცა შამანიზმმა დიდი კვალი დატოვა მონღოლურ რელიგიურ კულტურაზე. კომუნისტური რეჟიმის დროს, [[სტალინი]]ს ბრძანებით [[700]]-ზე მეტი მონასტერი გადაიწვა და მოკლულ იქნა ათასობით [[ბერი]]. რელიგიურმა რეპრესიებმა დიდი კვალი დაამჩნია ქვეყნის რელიგიურ განვითარებას.[[1990]]-იან წლებში როდესაც რელიგია უკვე აღარ იკრძალებოდა, ქვეყანაში გავრცელება დაიწყო [[მაჰმადიანობა]]მ და [[ქრისტიანობა]]მ. == ფოტო გალერეა == <gallery widths="150px" heights="150px" perrow="5"> სურათი:Potatoe harvest.JPG|კარტოფილის მოსავალი სურათი:Naadam.jpg|ნაადამის ფესტივალი სურათი:Gobi Desert.jpg|გობის უდაბნო სურათი:Mongolischer Yak.JPG|იაკი სურათი:TariatLandscape.jpg|სტეპი, მიხვეულ-მოხვეული მდინარეებით სურათი:KhongorynElsCamels.jpg|გობის უდაბნო, ნაციონალური პარკი სურათი:Mongolia Landscape.jpg| ქვეყნის ჩრდილოეთი და დასავლეთი ნაწილი მთიანია სურათი:Bogdkhan Uul 149199749 62cc3c373c o.jpg|მონღოლეთი ყველაზე მეჩხრად დასახლებული ქვეყანაა მსოფლიოში სურათი:Mongolian warriors.jpg|მონღოლეთში ჭიდაობა ერთ-ერთი ეროვნული სპორტია სურათი:Kloster zezerleg.JPG|ბუდისტური მონასტერი მონღოლეთში </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Mongolia|მონღოლეთი}} * [http://archive.travel.ru/mongolia/ ტურისტული საიტი მონღოლეთზე (რუს.)] * [http://www.bluepeak.net/mongolia/ulaanbaatar.html ულან-ბატორი (ინგ.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150510142442/http://www.bluepeak.net/mongolia/ulaanbaatar.html |date=2015-05-10 }} * [http://www.nomadicexpeditions.com/ მომთაბარეობა (ინგ.)] * [http://www.e-mongol.com/mongolia_nomadiclife.htm მომთაბარეობა 1 (ინგ.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150617025553/http://www.e-mongol.com/mongolia_nomadiclife.htm |date=2015-06-17 }} * [http://www.mongolaltai.ru/ მოგზაურობა მონღოლეთში (ინგ.)]{{Dead link|date=ივნისი 2025 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.legendtour.ru/rus/mongolia/ulaanbaatar/ulaanbaatar.shtml ულან-ბატორი (რუს.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140802001839/http://www.legendtour.ru/rus/mongolia/ulaanbaatar/ulaanbaatar.shtml |date=2014-08-02 }} * [http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/629186 მონღოლეთის გეოგრაფია (რუს.)] * [http://owasia.ru/207.html მონღოლეთის კულტურა (რუს.)] * [http://www.nationalmuseum.mn/ მონღოლეთის ეროვნული მუზეუმები] * [http://www.asianart.com/mongolia/index.html აზიური ხელოვნება] * [http://www.fairy-tales.su/narodnye/mongolskie-skazki/ მონღოლური ხალხური ზღაპრები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150407054823/http://www.fairy-tales.su/narodnye/mongolskie-skazki/ |date=2015-04-07 }} * [http://oros-oros.blogspot.com/search/label/сказки%20о%20бадарчинах მონღოლური ზღაპრები და ხალხური ანეკდოტები] * [http://www.asianart.com/mongolia/introduct.html მონღოლური ხელოვნება] * [https://web.archive.org/web/20010611173708/http://members.aol.com/noramunro/MongolDress/index.htm მონღოლური ჩასაცმელი] * [http://www.asia-planet.net/mongolia/culture.htm მონღოლური კულტურა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101026022310/http://asia-planet.net/mongolia/culture.htm |date=2010-10-26 }} {{აზიის ქვეყნები}} [[კატეგორია:მონღოლეთი]] [[კატეგორია:კულტურა]] o4jxoalqi6053ep2ko5a3kwiapz49zj 4830991 4830985 2025-07-11T11:43:21Z Otogi 27089 /* დრამატული თეატრი და კინო */ 4830991 wikitext text/x-wiki მონღოლეთის კულტურა მრავალფეროვანია და მრავალსაუკუნოვან პერიოდს მოიცავს. მათ შემქნეს სრულიად ორიგინალური და დამოუკიდებელი კულტურა, რომელიც სტეპების მცხოვრებთა ტრადიციებს ასახავს. აქაური კულტურა განიცდიდა ადგილობრივი მესაქომლე ტომების ცხოვრების გავლენას. XIII საუკუნიდან დაწყებული ის მჭიდროდ დაუკავშირდა ჩინურ და ტიბეტურ კულტურებს. მის საბოლოო ჩამოყალიბებაში დიდი გავლენა იქონია მონღოლების მიერ [[ბუდიზმი]]ს მიღებამ. მე-20 საუკუნეში მან განიცადა რუსული კულტურის ძლიერი გავლენა და მისი საშუალებით ასევე, ევროპული კულტურის გავლენა. == დღესასწაულები== [[ფაილი:Naadam Festival 2024 Opening Ceremony.jpg|thumb|ნაადამის დღესასწაული ულან-ბატორის სტადიონზე]] ქვეყნის ძირითადი ფესტივალია [[ნაადამი]], რომელიც საუკუნეების განმავლობაში იმართება. [[ნაადამი]] შედგება სამი ტრადიციული მონღოლური სპორტისაგან:[[მშვილდოსნობა|მშვილოსნობის]], [[ჯირითი]]სა და [[ჭიდაობა|ჭიდაობისაგან]]. ფესტივალი ტარდება 11-13 ივლისს, რითაც პატივს მიაგებენ ნაციონალურ [[დემოკრატია|დემოკრატიულ]] [[რევოლუცია]]ს. == განათლება == [[სოციალიზმი|სოციალისტური]] რეჟიმის დროს მონღოლეთში [[განათლება]]ს დიდი ყურადღება ექცეოდა.წერა-კითხვის უცოდინრობა ნაწილობრივ აღმოფხვრილ იქნა [[მომთაბარეობა|მომთაბარე]] ბავშვებისათვის სეზონური სკოლების გახსნით.თუმცა [[1990]] წელს სეზონურ სკოლებს დაფინანსება შეუწყდათ. დაწყებითი და საშუალო განათლება მონღოლეთში [[10]] წელს გრძელდებოდა, მოგვიანებით კი [[11]] წლამდე იქნა გაზრდილი.[[2008]]-[[2009]] წლებში ოფიციალურად შემოღებულ იქნა [[12]] წლიანი სასწავლო წელი. სწავლება შეეხოთ პირველკლასელებს, რაც ნიშნავს იმას, რომ სისტემური ცვლილების შედეგს მონღოლეთში [[2019]]-[[2020]] წლებში მიიღებენ.ქვეყნის ძირითადი [[სახელმწიფო]] უნივერსიტეტებია:[[მონღოლეთის ნაციონალური უნივერსიტეტი]] და [[მონღოლეთის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის უნივერსიტეტი]]. [[1990]]-იანი წლების ლიბერალიზაციას მოჰყვა კერძო უმაღლესი სასწავლებლების რაოდენობის ზრდა, თუმცა ხშირად მათ ექმნებათ პრობლემები უნივერსიტეტის სტატუსთან დაკავშირებით. === მონღოლური დამწერლობა === [[ფაილი:LetterArghunToNicholasIV1290VaticanArchives.jpg|thumb|220x220px|მონღოლური დამწერლობის ნიმუში]] მე-[[13]] საუკუნეში მონღოლებმა გადმოიღეს უიღურული [[დამწერლობა]] (წერენ ზემოდან ქვემოთ და მარჯვნიდან მარცხნივ). მე-[[14]] ს-ში [[ბუდიზმი|ბუდისტური]] ტექსტების ზუსტად გადმოცემის მიზნით უიღურული დამწერლობა მონღოლებმა გადაახალისეს და ”გალიკი” უწოდეს. მე-[[17]] საუკუნის შუა წლებში იორათმა მეცნიერმა ზაია-პანდიტამ რამდენადმე გადაასხვაფერა მონღოლური დამწერლობის ზოგიერთი სიმბოლო, დაუმატა დიაკრიტიკული ნიშნები და ჩამოაყალიბა ე.წ. ”ნათელი დამწერლობა” იორათული სალიტერატურო ენისათვის. === მონღოლური ენა === {{მთავარი|მონღოლური ენა }} მონღოლური ენა განეკუთვნება მონღოლური ენების ჯგუფს.სალიტერატურო ენა ემყარება ხალხა დიალექტს. [[1941]] წლიდან დამწერლობას საფუძვლად უდევს რუსული გრაფიკა. მონღოლეთში დაცულია [[სინჰარმონიზმი]]. აქვს მოკლე და გრძელი ხმოვნები, დიფთონგები. გრძელი ხმოვნები ორთორგაფიულად გადმოიცემა ხმოვანთა ორმაგი დამწერლობით. === ლიტერატურა === მონღოლური [[ზეპირსიტყვიერება]] მრავალჟანროვანია. ფართოდაა ცნობილი ეპიკური თქმულებები: ”[[გესერიადა]]” , ”[[ჯანგარი]]” და სხვ. მონღოლეთის დამწერლობითი ლიტერატურის ეპიგრაფიკული ძეგლები მე-[[12]]-[[13]] საუკუნეებით არის დათარიღებული. პირველი წერილობითი ძეგლი (არა უადრეს [[1240]] წლისა) ”საიდუმლო თქმულება” მხატვრული ხასიათისაა, გაბაასების ტიპის ხალხური სიმღერის ნიმუშია ”[[ოქროს ურდო]]ს ხენაწერი თელის ხის ქერქზე” (მე-[[13]]-[[14]] სს.). მე-13-14 საუკუნეების ლიტერატურა ფრაგმენტების სახით შევიდა ნე-[[17]] საუკუნის მატიანეებში. მე-[[19]] საუკუნის ლიტერატურისათვის დამახასიათებელია [[დემოკრატია|დემოკრატიული]], ანტიფეოდალური ტენდენციები. (პოეტები ხუულჩ სანდაგი, დ.რავჟაა ([[1803]]-[[1856]]), გულრანსა ([[1820]]-[[1851]]) და სხვ.). რევოლუციის შემდგომი ლიტერატურა განიცდის აშკარა სოციალისტურ გავლენას. რაც ვლინდება რომანებში: ”[[წითელი]] [[დროშა]]”, ”[[ლენინი]] და [[სუხე-ბატორი]]”; აღსანიშნავია ც.გაიტავის პოემები ”ლენინი ჩვენთანაა”, ”[[კარლ მარქსი]]”, ”[[ფრიდრიხ ენგელსი]]”. ვითარდება ლიტერატურის სხვადასხვა ჟანრი. მთარგმნელობითი საქმიანობა მონღოლეთში [[ჩინგიზ-ყაენი|ჩინგის ხანის]] ეპოქიდან დაიწყო. თარგმნილია ”[[ქილილა და დამანა]]”, [[ტიბეტი|ტიბეტურიდან]] შანდიდევას პოემა ”სიწმინდის გზა”, ტიბეტელი განდეგილი პოეტის მილარაიბას ”ასიათასი სიმღერა” და სხვ. საუკუნეების მანძილზე ითარგმნებოდა და გამოცემულია ენციკლოპედიები-”[[განჟური]]” ([[108]] ტ., მე-[[17]]ს.) და ”[[დანჟური]]” - განჟურის კომენტარები ([[225]] ტ., მე-[[18]] ს). მე-[[18]] საუკუნეში აქტიურად ითარგმნებოდა [[ჩინური ენა|ჩინური]] რომანები და ნოველები, ხოლო [[1921]] წლიდან დაიწყო [[რუსული ენა|რუსული]] ლიტერატურის თარგმნა. == არქიტექტურა და სახვითი ხელოვნება == [[ფაილი:Mongols_clothes_man_and_woman.jpg|left|thumb|292x292px|მონღოლი მამაკაცია ტრადიციული ჩასაცმელი]] [[ფაილი:Mongolia_Ger.jpg|thumb|220x220px|იურტა - მომთაბარე მონღოლების საცხოვრებელი სახლი]] მონღოლეთის ტერიტორიაზე მოპოვებულია [[ბრინჯაოს ხანა|ბრინჯაოს ხანის]] ხელოვნების უძველესი ნიმუშები (ცხოველთა გამოსახულებანი კლდეებზე, [[სპილენძი]]სა და [[ბრინჯაო]]ს ნაკეთობანი), [[რკინა|რკინის]] ხანიდან შემონახულია ცხოველთა სტილიზებული ფიგურები ძვ.წ. I საკუნის დასაწყისს მიეკუთვნება [[ჰუნები]]ს დიდებულთა [[ყორღანი|ყორღანებში]] აღმოჩენილი ნივთები. ჰუნების ქალაქები წარმოადგენდა გეგმით თითქმის კვადრატულ დასახლებებს ხელოსანთა კვარტალებითა და მმართველთა სასახლეებით. [[თურქები|თურქთა]] სახაკანოების ბატონობის ხანაში (მე-[[6]]-[[8]] სს.) განვითარდა ხელოსნობა, მემორიალური ქანდაკება. უიღურთა სახაკანოს ხანიდან შემონახულია დედაქალაქ ორდუ-ბალიკის (მოგვიანებით ხარდა-ბალგასი) ნანგრევები. ქალაქ ბარსხოტის გათხრების დროს აღმოჩენილია ბუდისტური ტაძრის ნანგრევები. მონღოლეთის ფეოდალურ სახელმწიფოსა და [[მონღოლეთის იმპერია|მონღოლეთის იმპერიის]] აღმოცენების ხანას მიეკუთვნება [[ყარაყორუმი|ყარაყორუმში]] აღმოჩენილი [[უგედეი]]ს სასახლის ნაშთები. მე-[[20]] საუკუნის დასაწყისამდე მონღოლთა საცხოვრებელს წარმოადგენს ხის კარკასიანი [[თექა|თექის]] კარვები, შენდება ხის საკულტო ნაგებობანი, შერეული ტიპის ტაძრები. ფერწერა წარმოდგენილია ბუდისტური კომპოზიციებით. მე-[[19]] საუკუნის ბოლოს შეიქმნა საერო ფერწერა. მე-[[17]] საუკუნის შუა ხანებში განვითარდა [[ვერცხლი]]სა და [[ბრინჯაო]]ს ნივთების დამზადება. == მუსიკა == მონღოლური მუსიკალური კულტურის უძველესი ტრადიციები ჩვენს დრომდე მოიტანეს ხალხურმა მთქმელებმა, მუსიკოს-შემსრულებლებმა. მონღოლური ხალხური სიმღერები ერთხმიანია, სრულდება ხალხური საკრავების [[ლიმბე]]ს ([[ფლეიტა|ფლეიტის]] სახეობა), [[მორინჩხური]]ს, [[ხუჩირი]]ს ( სიმებიან- ხემიანი), [[იიოჩინი]]ს ([[ციმბალი]]ს სახეობა) და სხვთა თანხლებით. == დრამატული თეატრი და კინო == [[ფაილი:Tengis Movie Theater.jpg|left|thumb|220x220px|[[ულან-ბატორი]]ს კინოთეატრი]] უძველესი მონღოლური საწესჩვეულებო და რელიგიური თამაშობანი, აგრეთვე მისტერიული ”ცამი” შეიცავდა თეატრალური ხელოვნების ელემენტებს. შუა საუკენეებში სასახლის კარზე წელიწადში ერთხელ იმართებოდა საერო თეატრალური წარმოდგენა. ახალი წლის ღამეს თოჯინების თეატრები ქუჩაში მართავდნენ წარმოდგენებს. მე-[[19]] საუკუნის [[30]]-იან წლებში დაიდგა პირველი სახალხო წარმოდგენა ”მთვარის გუგული” [[1935]] წელს ულან-ბატორში შეიქმნა კინოსტუდია ”მონღოლკინო”, რომელიც თავდაპირველად უშვებდა დოკუმენტურ ფილმებს. [[1937]] წელს გადაიღეს პირველი მხატვრული ფილმი. == რელიგია == [[ფაილი:Russian Orthodox Church in UB.JPG|thumbnail|275px|ქრისტიანული ტაძარი ულან-ბატორში.]] მონღოლების უმეტესობა ბუდიზმის მიმდევარი იყო მანამ სანამ [[კომუნიზმი|კომუნისტურმა]] პარტიამ არ წამოიწყო მკაცრი ანტი-რელიგიური კამპანია [[1937]]-[[1939]] წლებში. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ბუდიზმი|ბუდისტურმა]] რელიგიამ აღმავლობა განიცადა და [[1990]]-იან წლებში მონღოლური [[ნაციონალიზმი]]ს ძირითად ძალად მოგვევლინა. მართალია, [[1991]] წელს [[ბუდიზმი]] კონსტიტუციურად არ აღიარეს როგორც [[სახელმწიფო]] რელიგია, ბოლო ათი წლის განმავლობაში ამ კუთხით დიდი გამოცოცხლება შეინიშნება.დღეისათვის მოსახლეობის 50% ბუდისტია. ქალაქების მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარი თავს ულან-ბატორში იყრის. მოსახლეობი რიცხვი ბოლო ათწლეულების განმავლობაში სწრაფად იზრდება და [[მონღოლები]]ს 32,6% [[15]] წლამდე ასაკისაა. კომუნისტური რეჟიმის დამხობის შემდგომ საგანმანათლებლო, [[მედიცინა|სამედიცინო]] და სოციალური პროგრამები დიდ ცვლილებებს განიცდის. მოსახლეობის 40% [[ათეიზმი|ათეისტია]] და არ გააჩნია [[რელიგია]]. 6%- შამანისტი და ქრისტიანია, ხოლო 4% მუსლიმი. [[ტენგრიიზმი]] და [[შამანიზმი]] ფართოდ იყო გავრცელებული მონღოლურ ტომებში, ისევე როგორც მთელს აზიაში. თუმცა შამანიზმმა დიდი კვალი დატოვა მონღოლურ რელიგიურ კულტურაზე. კომუნისტური რეჟიმის დროს, [[სტალინი]]ს ბრძანებით [[700]]-ზე მეტი მონასტერი გადაიწვა და მოკლულ იქნა ათასობით [[ბერი]]. რელიგიურმა რეპრესიებმა დიდი კვალი დაამჩნია ქვეყნის რელიგიურ განვითარებას.[[1990]]-იან წლებში როდესაც რელიგია უკვე აღარ იკრძალებოდა, ქვეყანაში გავრცელება დაიწყო [[მაჰმადიანობა]]მ და [[ქრისტიანობა]]მ. == ფოტო გალერეა == <gallery widths="150px" heights="150px" perrow="5"> სურათი:Potatoe harvest.JPG|კარტოფილის მოსავალი სურათი:Naadam.jpg|ნაადამის ფესტივალი სურათი:Gobi Desert.jpg|გობის უდაბნო სურათი:Mongolischer Yak.JPG|იაკი სურათი:TariatLandscape.jpg|სტეპი, მიხვეულ-მოხვეული მდინარეებით სურათი:KhongorynElsCamels.jpg|გობის უდაბნო, ნაციონალური პარკი სურათი:Mongolia Landscape.jpg| ქვეყნის ჩრდილოეთი და დასავლეთი ნაწილი მთიანია სურათი:Bogdkhan Uul 149199749 62cc3c373c o.jpg|მონღოლეთი ყველაზე მეჩხრად დასახლებული ქვეყანაა მსოფლიოში სურათი:Mongolian warriors.jpg|მონღოლეთში ჭიდაობა ერთ-ერთი ეროვნული სპორტია სურათი:Kloster zezerleg.JPG|ბუდისტური მონასტერი მონღოლეთში </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Mongolia|მონღოლეთი}} * [http://archive.travel.ru/mongolia/ ტურისტული საიტი მონღოლეთზე (რუს.)] * [http://www.bluepeak.net/mongolia/ulaanbaatar.html ულან-ბატორი (ინგ.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150510142442/http://www.bluepeak.net/mongolia/ulaanbaatar.html |date=2015-05-10 }} * [http://www.nomadicexpeditions.com/ მომთაბარეობა (ინგ.)] * [http://www.e-mongol.com/mongolia_nomadiclife.htm მომთაბარეობა 1 (ინგ.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150617025553/http://www.e-mongol.com/mongolia_nomadiclife.htm |date=2015-06-17 }} * [http://www.mongolaltai.ru/ მოგზაურობა მონღოლეთში (ინგ.)]{{Dead link|date=ივნისი 2025 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.legendtour.ru/rus/mongolia/ulaanbaatar/ulaanbaatar.shtml ულან-ბატორი (რუს.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140802001839/http://www.legendtour.ru/rus/mongolia/ulaanbaatar/ulaanbaatar.shtml |date=2014-08-02 }} * [http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/629186 მონღოლეთის გეოგრაფია (რუს.)] * [http://owasia.ru/207.html მონღოლეთის კულტურა (რუს.)] * [http://www.nationalmuseum.mn/ მონღოლეთის ეროვნული მუზეუმები] * [http://www.asianart.com/mongolia/index.html აზიური ხელოვნება] * [http://www.fairy-tales.su/narodnye/mongolskie-skazki/ მონღოლური ხალხური ზღაპრები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150407054823/http://www.fairy-tales.su/narodnye/mongolskie-skazki/ |date=2015-04-07 }} * [http://oros-oros.blogspot.com/search/label/сказки%20о%20бадарчинах მონღოლური ზღაპრები და ხალხური ანეკდოტები] * [http://www.asianart.com/mongolia/introduct.html მონღოლური ხელოვნება] * [https://web.archive.org/web/20010611173708/http://members.aol.com/noramunro/MongolDress/index.htm მონღოლური ჩასაცმელი] * [http://www.asia-planet.net/mongolia/culture.htm მონღოლური კულტურა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101026022310/http://asia-planet.net/mongolia/culture.htm |date=2010-10-26 }} {{აზიის ქვეყნები}} [[კატეგორია:მონღოლეთი]] [[კატეგორია:კულტურა]] lwptv90poeudi14ffjgwctjzmn5rsxl 14 320514 4830787 2978663 2025-07-11T05:59:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830787 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ხორვატიის პოლიტიკა|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] fpazwhg10azoz4vqr1glnt5wg9mzcol 14 320638 4830784 4820546 2025-07-11T05:59:04Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830784 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Foreign ministers of Russia}} [[კატეგორია:რუსეთის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუსეთის საგარეო ურთიერთობები|მინისტრები]] jl07kkw2ewszivc0arqao3v0f9k5lp6 14 323740 4830770 2991009 2025-07-11T05:57:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830770 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Foreign ministers of Austria}} [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ავსტრიის პოლიტიკა|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] bjghpo2vo5n45ffu065a9aoxvu6dyzc 14 323918 4830773 2991587 2025-07-11T05:57:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830773 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Foreign Ministers of Bulgaria}} [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბულგარეთის პოლიტიკა|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] k8d5nifex875z4gs5hv8tuqaovcf6af 0 328990 4830939 4315438 2025-07-11T08:36:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიბერეცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830939 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ფრიდლანტი |მშობლიური სახელი = Frýdlant v Čechách |ქვეყანა = ჩეხეთი |დაქვემდებარება = |პანორამა = Frydlant centrum.JPG |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |დროშწარწ = |გერბი = Frýdlant CoA CZ.svg |გერბწარწ = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ჩარჩო = |ქვეყნის რუკა2 = |ქვეყნის რუკის ზომა2 = |წარწერა2= |lat_dir = N |lat_deg = 50 |lat_min = 55 |lat_sec = 16 |lon_dir = E |lon_deg = 15 |lon_min = 04 |lon_sec = 49 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა= |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა= |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ლიბერეცის მხარე{{!}}ლიბერეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = ლიბერეცის რაიონი{{!}}ლიბერეცი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 31.62 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= |კლიმატი= |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 7 608 |აღწერის წელი = 2005 |სიმჭიდროვე = 241 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |add1n= |add1= }} '''ფრიდლანტი''' ({{lang-de|Friedland}}, ჩეხურად ზოგჯერ, ასევე, ეძახიან Frýdlant v Čechách) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკაში]], [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] ჩრდილოეთში, [[ლიბერეცის მხარე|ლიბერეცის მხარეში]], [[ლიბერეცის რაიონი|ლიბერეცის რაიონში]]. გაშენებულია იზერის მთების (Jizerské hory) ფრიდლანტის მთისწინეთზე. ქალაქი წარმოიქმნა მისივე სახელის მქონე ფრიდლანტის ციხესიმაგრის გარშემო. ქალაქის ისტორიულ ცენტრს აქვს ძეგლის სტატუსი. == განათლება == * დაწყებითი სკოლა * გიმნაზია * საშუალო და ტექნიკური სასწავლებლები: ** აგრარული საშუალო სკოლა ** პროფილური საშუალო სკოლა ** განსაკუთრებული პროფილური სკოლა საოჯახო სკოლასთან ერთად ==ღირსშესანიშნაობები== <gallery> File:Frydlant-dziedziniec.jpg|ფრიდლანტის სასახლე File:Frýdlant, radnice 02.jpg|მუნიციპალიტეტი File:Frýdlant, kostel Nalezení sv. Kříže 12.jpg|წმინდა ჯვრის მიღების ეკლესია File:Frýdlantská pahorkatina, U Rozhledny, vrchol, vodárna 02.jpg|ფრიდლანტის ერთ-ერთი წყალსაქაჩი სადგური File:Frýdlant, Smědá 01.jpg|ხიდი მდინარე სმედაზე File:Frýdlant Castle.jpg|ფრიდლანტის ციხესიმაგრე </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Frýdlant}} * [http://liberec.idnes.cz/stadion-bazen-hokej-hala-sport-pocasi-klub-frydlant-fhg-/liberec-zpravy.aspx?c=A140618_084422_liberec-zpravy_ddt ჰოკეისტებს ახალი გადახურული სტადიონი აქვთ] * [http://liberec.idnes.cz/frydlatnska-skola-ma-meteorologickou-stanici-fo7-/liberec-zpravy.aspx?c=A140620_133650_liberec-zpravy_tm ფრიდლანტის სკოლაში ახალი სასწავლო დამხმარე,-მეტეოსადგური აქვთ] [[კატეგორია:ლიბერეცის მხარის ქალაქები]] 87sdx13up0z6l0k37dggicj3ni8vqd4 4830940 4830939 2025-07-11T08:36:39Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830940 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ფრიდლანტი |მშობლიური სახელი = Frýdlant v Čechách |ქვეყანა = ჩეხეთი |დაქვემდებარება = |პანორამა = Frydlant centrum.JPG |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |დროშწარწ = |გერბი = Frýdlant CoA CZ.svg |გერბწარწ = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ჩარჩო = |ქვეყნის რუკა2 = |ქვეყნის რუკის ზომა2 = |წარწერა2= |lat_dir = N |lat_deg = 50 |lat_min = 55 |lat_sec = 16 |lon_dir = E |lon_deg = 15 |lon_min = 04 |lon_sec = 49 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა= |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა= |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ლიბერეცის მხარე{{!}}ლიბერეცი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = რაიონი |რაიონი = ლიბერეცის რაიონი{{!}}ლიბერეცი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 31.62 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= |კლიმატი= |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 7 608 |აღწერის წელი = 2005 |სიმჭიდროვე = 241 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |add1n= |add1= }} '''ფრიდლანტი''' ({{lang-de|Friedland}}, ჩეხურად ზოგჯერ, ასევე, ეძახიან Frýdlant v Čechách) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკაში]], [[ბოჰემია|ბოჰემიის]] ჩრდილოეთში, [[ლიბერეცის მხარე|ლიბერეცის მხარეში]], [[ლიბერეცის რაიონი|ლიბერეცის რაიონში]]. გაშენებულია იზერის მთების (Jizerské hory) ფრიდლანტის მთისწინეთზე. ქალაქი წარმოიქმნა მისივე სახელის მქონე ფრიდლანტის ციხესიმაგრის გარშემო. ქალაქის ისტორიულ ცენტრს აქვს ძეგლის სტატუსი. == განათლება == * დაწყებითი სკოლა * გიმნაზია * საშუალო და ტექნიკური სასწავლებლები: ** აგრარული საშუალო სკოლა ** პროფილური საშუალო სკოლა ** განსაკუთრებული პროფილური სკოლა საოჯახო სკოლასთან ერთად ==ღირსშესანიშნაობები== <gallery> File:Frydlant-dziedziniec.jpg|ფრიდლანტის სასახლე File:Frýdlant, radnice 02.jpg|მუნიციპალიტეტი File:Frýdlant, kostel Nalezení sv. Kříže 12.jpg|წმინდა ჯვრის მიღების ეკლესია File:Frýdlantská pahorkatina, U Rozhledny, vrchol, vodárna 02.jpg|ფრიდლანტის ერთ-ერთი წყალსაქაჩი სადგური File:Frýdlant, Smědá 01.jpg|ხიდი მდინარე სმედაზე File:Frýdlant Castle.jpg|ფრიდლანტის ციხესიმაგრე </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Frýdlant}} * [http://liberec.idnes.cz/stadion-bazen-hokej-hala-sport-pocasi-klub-frydlant-fhg-/liberec-zpravy.aspx?c=A140618_084422_liberec-zpravy_ddt ჰოკეისტებს ახალი გადახურული სტადიონი აქვთ] * [http://liberec.idnes.cz/frydlatnska-skola-ma-meteorologickou-stanici-fo7-/liberec-zpravy.aspx?c=A140620_133650_liberec-zpravy_tm ფრიდლანტის სკოლაში ახალი სასწავლო დამხმარე,-მეტეოსადგური აქვთ] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ლიბერეცის მხარის ქალაქები]] jya5ml73ri1a045811ssebh15q3rghs 3 329665 4830627 4827837 2025-07-10T20:26:18Z Arkaitz1974 85446 4830627 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) ookpduzqptrsghiv6racm8kyffouq6s 4830633 4830627 2025-07-10T20:31:06Z Mehman 75871 /* შეკითხვა 2 */ პასუხი 4830633 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) cjrze12yots4fo6s9934ymclxizbjdv 4830638 4830633 2025-07-10T20:44:32Z Arkaitz1974 85446 4830638 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) no8xn4heqcx1ofjjn69b66437pow5rk 4830639 4830638 2025-07-10T20:48:42Z Mehman 75871 /* შეკითხვა 2 */ პასუხი 4830639 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) 4yh95jbi9urv1fal86uavggc7leak2i 4830640 4830639 2025-07-10T20:54:25Z Arkaitz1974 85446 4830640 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::სტატიის ავტორთან არანაირი შეხება მე არ მაქვს, კითხვა ეხება სტატიას და არა ავტორს, — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ — ნიშნავს, იმას, რომ ვიკიპედიაში მომუშავე რედაქტორებმა თქვენგან, როგორც გამოცდილი რედაქტორისგან მიიღონ რჩევები და მითითებები, თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ თქვენ მიერ შემჩნეულ ენობრივ ხარვეზებში და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებში, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებში, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციაში — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:53, 10 ივლისი 2025 (UTC) o04610sp7h2uczrbnecsizmw4cerdzt 4830649 4830640 2025-07-10T21:08:19Z Mehman 75871 /* შეკითხვა 2 */ პასუხი 4830649 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::სტატიის ავტორთან არანაირი შეხება მე არ მაქვს, კითხვა ეხება სტატიას და არა ავტორს, — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ — ნიშნავს, იმას, რომ ვიკიპედიაში მომუშავე რედაქტორებმა თქვენგან, როგორც გამოცდილი რედაქტორისგან მიიღონ რჩევები და მითითებები, თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ თქვენ მიერ შემჩნეულ ენობრივ ხარვეზებში და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებში, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებში, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციაში — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:53, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::::კარგი, დავიწყოთ მაშინ ასე (წერას კი მირჩევნია სტატიის გასწორება, მაგრამ დიფფ-ით თუ ძნელია ნახვა, ასე დავწერ): :::::1. ენობრივი ხარვეზი: სტატია უნდა იყოს მარტივი და ამავე დროს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი. ასევე ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური, მაგრამ არა ქსე-ს ნაირი და პირდაპირ დაკოპირებულიც არ უნდა იყოს (ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით); :::::2. სტრუქტურა: ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში ან და ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო; :::::3. წყაროში აშკარა ISBN შეცდომა არსებობს, რაც კატეგორიაშიც ნათლადაა გამოჩენილი; :::::4. არაენციკლოპედიური ინფორმაცია და ნეიტრალურობა: მაგალითად ასეთი ინფორმაცია — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — რას გვაძლევს? ან ნეიტრალურობის მხრივ ეს ტექსტი — ''„კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები“'' რამდენად მისაღებია? საიდან ვიცით ან ვისი აზრით არის ამ მარკის ავტობუსი კომპორტული? ანუ აშკარაა რომ ეს ტექსტიც და ინფორმაციაც როგორც არაენციკლოპედიური, ისე არანეიტრალურია. :::::იმედია ეს დაგეხმარებათ სტატიის გასწორებაში, თუ აპირებთ მის გასწორებას. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:08, 10 ივლისი 2025 (UTC) 6m5ofd26cwpbiitlogq8tmg3ozo1lcy 4830651 4830649 2025-07-10T21:22:55Z Arkaitz1974 85446 4830651 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::სტატიის ავტორთან არანაირი შეხება მე არ მაქვს, კითხვა ეხება სტატიას და არა ავტორს, — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ — ნიშნავს, იმას, რომ ვიკიპედიაში მომუშავე რედაქტორებმა თქვენგან, როგორც გამოცდილი რედაქტორისგან მიიღონ რჩევები და მითითებები, თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ თქვენ მიერ შემჩნეულ ენობრივ ხარვეზებში და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებში, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებში, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციაში — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:53, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::::კარგი, დავიწყოთ მაშინ ასე (წერას კი მირჩევნია სტატიის გასწორება, მაგრამ დიფფ-ით თუ ძნელია ნახვა, ასე დავწერ): :::::1. ენობრივი ხარვეზი: სტატია უნდა იყოს მარტივი და ამავე დროს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი. ასევე ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური, მაგრამ არა ქსე-ს ნაირი და პირდაპირ დაკოპირებულიც არ უნდა იყოს (ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით); :::::2. სტრუქტურა: ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში ან და ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო; :::::3. წყაროში აშკარა ISBN შეცდომა არსებობს, რაც კატეგორიაშიც ნათლადაა გამოჩენილი; :::::4. არაენციკლოპედიური ინფორმაცია და ნეიტრალურობა: მაგალითად ასეთი ინფორმაცია — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — რას გვაძლევს? ან ნეიტრალურობის მხრივ ეს ტექსტი — ''„კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები“'' რამდენად მისაღებია? საიდან ვიცით ან ვისი აზრით არის ამ მარკის ავტობუსი კომპორტული? ანუ აშკარაა რომ ეს ტექსტიც და ინფორმაციაც როგორც არაენციკლოპედიური, ისე არანეიტრალურია. :::::იმედია ეს დაგეხმარებათ სტატიის გასწორებაში, თუ აპირებთ მის გასწორებას. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:08, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::::მადლობა დახმარებისთვის, — შეცდომით მითითებული ISBN და სიტყვა „კომფორტული“ — თქვენი მითითების მიხედვით ამოვიღე. რაც შეეხება ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორებას და კონკრეტულ ენობრივ ხარვეზებს — უფრო თვალსაჩინოდ ხომ ვერ მიგვითითებთ, რომ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად ეს ორი პარამეტრიც გამოსწორდეს.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 21:22, 10 ივლისი 2025 (UTC) 6gncar04vli5n0e95cardgaypoqtidm 4830652 4830651 2025-07-10T21:23:52Z Arkaitz1974 85446 4830652 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::სტატიის ავტორთან არანაირი შეხება მე არ მაქვს, კითხვა ეხება სტატიას და არა ავტორს, — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ — ნიშნავს, იმას, რომ ვიკიპედიაში მომუშავე რედაქტორებმა თქვენგან, როგორც გამოცდილი რედაქტორისგან მიიღონ რჩევები და მითითებები, თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ თქვენ მიერ შემჩნეულ ენობრივ ხარვეზებში და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებში, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებში, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციაში — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:53, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::::კარგი, დავიწყოთ მაშინ ასე (წერას კი მირჩევნია სტატიის გასწორება, მაგრამ დიფფ-ით თუ ძნელია ნახვა, ასე დავწერ): :::::1. ენობრივი ხარვეზი: სტატია უნდა იყოს მარტივი და ამავე დროს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი. ასევე ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური, მაგრამ არა ქსე-ს ნაირი და პირდაპირ დაკოპირებულიც არ უნდა იყოს (ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით); :::::2. სტრუქტურა: ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში ან და ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო; :::::3. წყაროში აშკარა ISBN შეცდომა არსებობს, რაც კატეგორიაშიც ნათლადაა გამოჩენილი; :::::4. არაენციკლოპედიური ინფორმაცია და ნეიტრალურობა: მაგალითად ასეთი ინფორმაცია — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — რას გვაძლევს? ან ნეიტრალურობის მხრივ ეს ტექსტი — ''„კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები“'' რამდენად მისაღებია? საიდან ვიცით ან ვისი აზრით არის ამ მარკის ავტობუსი კომპორტული? ანუ აშკარაა რომ ეს ტექსტიც და ინფორმაციაც როგორც არაენციკლოპედიური, ისე არანეიტრალურია. :::::იმედია ეს დაგეხმარებათ სტატიის გასწორებაში, თუ აპირებთ მის გასწორებას. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:08, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::::მადლობა დახმარებისთვის, — შეცდომით მითითებული ISBN და სიტყვა „კომფორტული“ — თქვენი მითითების მიხედვით ამოვიღე. რაც შეეხება ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორებას და კონკრეტულ ენობრივ ხარვეზებს — უფრო თვალსაჩინოდ ხომ ვერ მიგვითითებთ, რომ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად ეს ორი პარამეტრიც გამოსწორდეს. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 21:22, 10 ივლისი 2025 (UTC) i81kqhgv4jh8vx19931zj5z33bmqb1k 4830653 4830652 2025-07-10T21:27:20Z Arkaitz1974 85446 4830653 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::სტატიის ავტორთან არანაირი შეხება მე არ მაქვს, კითხვა ეხება სტატიას და არა ავტორს, — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ — ნიშნავს, იმას, რომ ვიკიპედიაში მომუშავე რედაქტორებმა თქვენგან, როგორც გამოცდილი რედაქტორისგან მიიღონ რჩევები და მითითებები, თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ თქვენ მიერ შემჩნეულ ენობრივ ხარვეზებში და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებში, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებში, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციაში — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:53, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::::კარგი, დავიწყოთ მაშინ ასე (წერას კი მირჩევნია სტატიის გასწორება, მაგრამ დიფფ-ით თუ ძნელია ნახვა, ასე დავწერ): :::::1. ენობრივი ხარვეზი: სტატია უნდა იყოს მარტივი და ამავე დროს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი. ასევე ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური, მაგრამ არა ქსე-ს ნაირი და პირდაპირ დაკოპირებულიც არ უნდა იყოს (ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით); :::::2. სტრუქტურა: ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში ან და ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო; :::::3. წყაროში აშკარა ISBN შეცდომა არსებობს, რაც კატეგორიაშიც ნათლადაა გამოჩენილი; :::::4. არაენციკლოპედიური ინფორმაცია და ნეიტრალურობა: მაგალითად ასეთი ინფორმაცია — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — რას გვაძლევს? ან ნეიტრალურობის მხრივ ეს ტექსტი — ''„კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები“'' რამდენად მისაღებია? საიდან ვიცით ან ვისი აზრით არის ამ მარკის ავტობუსი კომპორტული? ანუ აშკარაა რომ ეს ტექსტიც და ინფორმაციაც როგორც არაენციკლოპედიური, ისე არანეიტრალურია. :::::იმედია ეს დაგეხმარებათ სტატიის გასწორებაში, თუ აპირებთ მის გასწორებას. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:08, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::::მადლობა დახმარებისთვის, — შეცდომით მითითებული ISBN და სიტყვა „კომფორტული“ — თქვენი მითითების მიხედვით ამოვიღე. (თუ მიგაჩნიათ, რომ ეს წინადადება — „2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“ — მთლიანად ამოსაღებია?) რაც შეეხება ერთი და იმავე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორებას და კონკრეტულ ენობრივ ხარვეზებს — უფრო თვალსაჩინოდ ხომ ვერ მიგვითითებთ, რომ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად ეს ორი პარამეტრიც გამოსწორდეს. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 21:22, 10 ივლისი 2025 (UTC) 7hzqn99g2yt9lombelxyx8swen1axa0 4830669 4830653 2025-07-11T02:19:07Z Arkaitz1974 85446 4830669 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::სტატიის ავტორთან არანაირი შეხება მე არ მაქვს, კითხვა ეხება სტატიას და არა ავტორს, — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ — ნიშნავს, იმას, რომ ვიკიპედიაში მომუშავე რედაქტორებმა თქვენგან, როგორც გამოცდილი რედაქტორისგან მიიღონ რჩევები და მითითებები, თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ თქვენ მიერ შემჩნეულ ენობრივ ხარვეზებში და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებში, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებში, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციაში — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:53, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::::კარგი, დავიწყოთ მაშინ ასე (წერას კი მირჩევნია სტატიის გასწორება, მაგრამ დიფფ-ით თუ ძნელია ნახვა, ასე დავწერ): :::::1. ენობრივი ხარვეზი: სტატია უნდა იყოს მარტივი და ამავე დროს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი. ასევე ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური, მაგრამ არა ქსე-ს ნაირი და პირდაპირ დაკოპირებულიც არ უნდა იყოს (ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით); :::::2. სტრუქტურა: ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში ან და ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო; :::::3. წყაროში აშკარა ISBN შეცდომა არსებობს, რაც კატეგორიაშიც ნათლადაა გამოჩენილი; :::::4. არაენციკლოპედიური ინფორმაცია და ნეიტრალურობა: მაგალითად ასეთი ინფორმაცია — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — რას გვაძლევს? ან ნეიტრალურობის მხრივ ეს ტექსტი — ''„კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები“'' რამდენად მისაღებია? საიდან ვიცით ან ვისი აზრით არის ამ მარკის ავტობუსი კომპორტული? ანუ აშკარაა რომ ეს ტექსტიც და ინფორმაციაც როგორც არაენციკლოპედიური, ისე არანეიტრალურია. :::::იმედია ეს დაგეხმარებათ სტატიის გასწორებაში, თუ აპირებთ მის გასწორებას. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:08, 10 ივლისი 2025 (UTC) მადლობა დახმარებისთვის, — შეცდომით მითითებული ISBN და სიტყვა „კომფორტული“ — თქვენი მითითების მიხედვით ამოვიღე. (თუ მიგაჩნიათ, რომ მხოლოდ სიტყვა „კომფორტულის“ ამოღება არასაკმარისია და მთლიანად წინადადების — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — ამოღება უფრო შეესაბამება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმებს, ამაზეც საინტერესო იქნებოდა თქვენი მოსაზრების გაცნობა). რაც შეეხება ერთი და იმავე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორებას და კონკრეტულ ენობრივ ხარვეზებს — უფრო თვალსაჩინოდ ხომ ვერ მიგვითითებთ, რომ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად ეს ორი პარამეტრიც გამოსწორდეს. უფრო თვალსაჩინოდ მითითებებაში იგულისხმება თქვენ მიერ ზემოთ აღნიშნული ენობრივი ხარვეზების შემდეგი ასპექტები: * სტატია უნდა იყოს მარტივი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ სტატია არ არის მარტივი (მიგვითითეთ, რა ასპექტში არ არის მარტივი და გავამარტივოთ). * სტატია უნდა იყოს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ სტატია არ არის მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელ ნაწილშია ზედმეტი ინფორმაცია და შევამოკლოთ). * ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ტექსტი არ არის ენციკლოპედიური (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელი ნაწილია არაენციკლოპედიური და გავხადოთ ენციკლოპედიური). * ტექსტი არ უნდა იყოს ქსე-ს ნაირი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ტექსტი არის ქსე-ს ნაირი (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელი ნაწილია ქსე-ს ნაირი და გავმართოთ, თუ გამართვას ექვემდებარება, ხოლო თუ გამართვას არ ექვემდებარება — ამოვიღოთ). * ტექსტი არ უნდა იყოს პირდაპირ დაკოპირებული — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით (პირდაპირ დაკოპირებული ტექსტი თუ აღმოჩნდა გავმართოთ, თუ გამართვას ექვემდებარება, ხოლო თუ გამართვას არ ექვემდებარება — ამოვიღოთ). უფრო თვალსაჩინოდ მითითებებაში იგულისხმება ასევე თქვენ მიერ ზემოთ აღნიშნული სტრუქტურული ხარვეზების შემდეგი ასპექტები: * ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ისტორიის ან სხვა სექციაში მოცემული ინფორმაცია მოცემულია შესავალშიც (რომელ ინფორმაციას გულისხმობთ, მიგვითითეთ და იმ სექციაში ჩავსვათ, სადაც უნდა იყოს). * ერთი და იმავე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ერთი და იგივე ინფორმაცია ორ სხვადასხვა სექციაში მეორდება (რომელი ინფორმაცია მეორდება, მიგვითითეთ და ამოვიღოთ). ხომ არ აჯობებდა თითოეულ ამ ასპექტთან დაკავშირებით კონკრეტულად მიგვითითოთ თქვენ მიერ შემჩნეული აღნიშნული ხარვეზები და თქვენივე მითითების მიხედვით განხორციელებული ბოლო რედაქტირების მსგავსად, ვეცადოთ სტატიის გაუმჯობესება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 21:22, 10 ივლისი 2025 (UTC) 6wbpkdm6qryl2pte59dkr54qru0j5k1 4830798 4830669 2025-07-11T06:12:49Z Mehman 75871 /* შეკითხვა 2 */ პასუხი 4830798 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::სტატიის ავტორთან არანაირი შეხება მე არ მაქვს, კითხვა ეხება სტატიას და არა ავტორს, — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ — ნიშნავს, იმას, რომ ვიკიპედიაში მომუშავე რედაქტორებმა თქვენგან, როგორც გამოცდილი რედაქტორისგან მიიღონ რჩევები და მითითებები, თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ თქვენ მიერ შემჩნეულ ენობრივ ხარვეზებში და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებში, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებში, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციაში — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:53, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::::კარგი, დავიწყოთ მაშინ ასე (წერას კი მირჩევნია სტატიის გასწორება, მაგრამ დიფფ-ით თუ ძნელია ნახვა, ასე დავწერ): :::::1. ენობრივი ხარვეზი: სტატია უნდა იყოს მარტივი და ამავე დროს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი. ასევე ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური, მაგრამ არა ქსე-ს ნაირი და პირდაპირ დაკოპირებულიც არ უნდა იყოს (ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით); :::::2. სტრუქტურა: ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში ან და ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო; :::::3. წყაროში აშკარა ISBN შეცდომა არსებობს, რაც კატეგორიაშიც ნათლადაა გამოჩენილი; :::::4. არაენციკლოპედიური ინფორმაცია და ნეიტრალურობა: მაგალითად ასეთი ინფორმაცია — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — რას გვაძლევს? ან ნეიტრალურობის მხრივ ეს ტექსტი — ''„კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები“'' რამდენად მისაღებია? საიდან ვიცით ან ვისი აზრით არის ამ მარკის ავტობუსი კომპორტული? ანუ აშკარაა რომ ეს ტექსტიც და ინფორმაციაც როგორც არაენციკლოპედიური, ისე არანეიტრალურია. :::::იმედია ეს დაგეხმარებათ სტატიის გასწორებაში, თუ აპირებთ მის გასწორებას. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:08, 10 ივლისი 2025 (UTC) მადლობა დახმარებისთვის, — შეცდომით მითითებული ISBN და სიტყვა „კომფორტული“ — თქვენი მითითების მიხედვით ამოვიღე. (თუ მიგაჩნიათ, რომ მხოლოდ სიტყვა „კომფორტულის“ ამოღება არასაკმარისია და მთლიანად წინადადების — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — ამოღება უფრო შეესაბამება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმებს, ამაზეც საინტერესო იქნებოდა თქვენი მოსაზრების გაცნობა). რაც შეეხება ერთი და იმავე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორებას და კონკრეტულ ენობრივ ხარვეზებს — უფრო თვალსაჩინოდ ხომ ვერ მიგვითითებთ, რომ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად ეს ორი პარამეტრიც გამოსწორდეს. უფრო თვალსაჩინოდ მითითებებაში იგულისხმება თქვენ მიერ ზემოთ აღნიშნული ენობრივი ხარვეზების შემდეგი ასპექტები: * სტატია უნდა იყოს მარტივი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ სტატია არ არის მარტივი (მიგვითითეთ, რა ასპექტში არ არის მარტივი და გავამარტივოთ). * სტატია უნდა იყოს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ სტატია არ არის მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელ ნაწილშია ზედმეტი ინფორმაცია და შევამოკლოთ). * ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ტექსტი არ არის ენციკლოპედიური (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელი ნაწილია არაენციკლოპედიური და გავხადოთ ენციკლოპედიური). * ტექსტი არ უნდა იყოს ქსე-ს ნაირი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ტექსტი არის ქსე-ს ნაირი (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელი ნაწილია ქსე-ს ნაირი და გავმართოთ, თუ გამართვას ექვემდებარება, ხოლო თუ გამართვას არ ექვემდებარება — ამოვიღოთ). * ტექსტი არ უნდა იყოს პირდაპირ დაკოპირებული — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით (პირდაპირ დაკოპირებული ტექსტი თუ აღმოჩნდა გავმართოთ, თუ გამართვას ექვემდებარება, ხოლო თუ გამართვას არ ექვემდებარება — ამოვიღოთ). უფრო თვალსაჩინოდ მითითებებაში იგულისხმება ასევე თქვენ მიერ ზემოთ აღნიშნული სტრუქტურული ხარვეზების შემდეგი ასპექტები: * ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ისტორიის ან სხვა სექციაში მოცემული ინფორმაცია მოცემულია შესავალშიც (რომელ ინფორმაციას გულისხმობთ, მიგვითითეთ და იმ სექციაში ჩავსვათ, სადაც უნდა იყოს). * ერთი და იმავე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ერთი და იგივე ინფორმაცია ორ სხვადასხვა სექციაში მეორდება (რომელი ინფორმაცია მეორდება, მიგვითითეთ და ამოვიღოთ). ხომ არ აჯობებდა თითოეულ ამ ასპექტთან დაკავშირებით კონკრეტულად მიგვითითოთ თქვენ მიერ შემჩნეული აღნიშნული ხარვეზები და თქვენივე მითითების მიხედვით განხორციელებული ბოლო რედაქტირების მსგავსად, ვეცადოთ სტატიის გაუმჯობესება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 21:22, 10 ივლისი 2025 (UTC) :იცით რა ახლა მე თქვენთვის სტატიის წერის ან შესწორების სწავლებას არ ვაპირებ. თუ ამდენი ხანი ვიკიპედიაში მუშაობთ, თქვენ ეს ყველაფერი თქვენით უნდა იცოდეთ. მე ზემოთ აგიხსენით უკვე რა და როგორ უნდა იყოს. ვიკიპედიის სწავლება თუ გსურთ, ამის ბევრი შესაძლებლობა არსებობს და სჯობს ისინი გამოიყენოთ. აქ რომ ამხელა ტექსტი დამიწერეთ, მის ნაცვლად სჯობდა ერთი სტატია დაგეწერათ და ვიკიპედიაც გამდიდრდებოდა. ამ სტატიას კი შემდეგ გავასწორებთ და ვერსიების შედარებით შემდეგ შეგეძლებათ ნახოთ რა როგორ უნდა იყოს. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 06:12, 11 ივლისი 2025 (UTC) 9la28pqhphyumj9atabg6es6hbmauqf 4830987 4830798 2025-07-11T11:31:21Z Otogi 27089 /* შეკითხვა */ 4830987 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{აქ გიპასუხებთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:Mehman/არქივი 1|07.01.2016 - 27.01.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 2|27.01.2016 - 31.12.2016]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 3|01.01.2017 - 31.12.2017]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 4|01.01.2018 - 31.12.2018]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 5|01.01.2019 - 31.12.2019]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 6|01.01.2020 - 31.12.2020]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 7|01.01.2021 - 31.12.2021]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 8|01.01.2022 - 31.12.2022]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 9|01.01.2023 - 31.12.2023]] *[[მომხმარებლის განხილვა:Mehman/არქივი 10|01.01.2024 - 31.12.2024]] }} == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით Mehman, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:42, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით Mehman, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:49, 3 მარტი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო Mehman, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:58, 13 მაისი 2025 (UTC) :მოდით მაშინ ჯერ რუსულ ვიკიპედიაში შექმენით ეგ სტატია და მერე აქ განვიხილოთ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 09:01, 15 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:07, 15 მაისი 2025 (UTC) :თქვენი შეფასებით რა შეესაბამება და რა არა ნაკლებად მნიშვნელოვანია აქ. რაღაც რუსულ წყაროებზე დაყრდნობით, რუსულ თემატიკაზე შექმნილი სტატია ვერ იქნება მართლზომიერი და ენციკლოპედიურად მნიშვნელოვანი ქართული ვიკიპედიისთვის. ამიტომ გირჩევთ რუსულ ვიკიპედიაში მუშაობას ამ თემაზე. თუ დააპირებთ სტატიის ძირითად სახელთა სივრცეში გადმოტანას — იგი წაიშლება. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:30, 15 მაისი 2025 (UTC) == Gadget-WikidataTab.js == გამარჯობა Mehman, შეძლება რო მოითხოვო "მედიავიკი:Gadget-WikidataTab.js". აგერ [https://meta.wikimedia.org/wiki/Gadgets/wikipedia აქ]: "WikidataTab". ამიდნ შეიძლება შექმნა ახალი იტემი ვიკიდატაში ადვილათ როძა აკლია. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 11:08, 20 მაისი 2025 (UTC) :სალამი. შექმნით კი შევქმნი, მაგრამ მაგალითი მჭირდება საიდანაც გადმოვიტან და მაგალითი ისეთ ენებზეა, რასაც ვერც კი ვკითხულობ :) — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:08, 20 მაისი 2025 (UTC) ::[[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 18:24, 20 მაისი 2025 (UTC) :::აბა შეამოწმე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:21, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::Perfect. it need to be added in the "Preferences". დიდი მადლობა. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:25, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::დამატებულია. გაჯეტების სექციაში, რედაქტირების ქვესექციაში ნახე. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:35, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::ვიცი ვიცი. უკვე გავაკეთე [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:38, 20 მაისი 2025 (UTC) :::::::BTW already [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&hideredirs=1 9,263 matches]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 20:42, 20 მაისი 2025 (UTC) ::::::::little correction needed. please copy paste again [[მომხმარებელი:Geagea\Gadget-WikidataTab.js]]. [[მომხმარებელი:Geagea|Geagea]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Geagea|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Geagea|წვლილი]]) 23:13, 20 მაისი 2025 (UTC) == From sysop to sysop == Hello @[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]]. Please excuse me for writing in English. I hope it's okay and my request is still understood. I see that you always check my edits promptly (or someone other of your community). Thank you very much for that. There are language versions that are extremely sloppy and leave everything unchecked. I have a request: I'm a sysop on Commons, and my only contribution to this language version is exchanging filenames. If you'd like, please upgrade my user rights; then you won't have to check my edits in the future. Best regards from Switzerland. [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 10:26, 25 მაისი 2025 (UTC) :Hello. As you are a Commons admin and your edits are limited here to replacing file names, I have given you the status of a trused user, after which we will not need to check your edits. Best, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:07, 25 მაისი 2025 (UTC) ::Thank you Mehman. Greetings [[მომხმარებელი:Ziv|Ziv]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ziv|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ziv|წვლილი]]) 01:40, 26 მაისი 2025 (UTC) == სტატიის „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“ წაშლასთან დაკავშირებით == პატივცემულო Mehman, მოგმართავთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატიის, „ტურიზმის ბუმი საქართველოში 2025 წლისთვის“, წაშლასთან დაკავშირებით. მესმის, რომ სტატია შესაძლოა აღქმულიყო, როგორც სარეკლამო შინაარსის მქონე, თუმცა მსურს დაგარწმუნოთ, რომ ჩემი განზრახვა სრულიად სხვა იყო. სტატიის შექმნისას ჩემი მიზანი არ ყოფილა რაიმე სახის პრომოცია ან რეკლამა. სინამდვილეში, ეს სტატია მომზადდა ვიკიპედიის კონკურსში – „ვიკიგაზაფხული 2025“ – მონაწილეობის მისაღებად. ჩემი მიზანი იყო, მოწოდებული წყაროებისა და დამატებითი კვლევის საფუძველზე, შემექმნა ენციკლოპედიური ღირებულების მქონე, ნეიტრალური და ინფორმაციული სტატია ამ თემაზე. ვცდილობდი, მაქსიმალურად დამეცვა ვიკიპედიის ნეიტრალური თვალსაზრისის პრინციპი და სტატია დამეწერა სანდო წყაროებზე დაყრდნობით. დიდი მადლობელი ვიქნები, თუკი განიხილავთ სტატიის აღდგენის შესაძლებლობას. იმ შემთხვევაში, თუ სტატიაში არსებობს კონკრეტული პრობლემური მონაკვეთები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ვიკიპედიის წესებს, გთხოვთ, მიმითითოთ მათზე. მზად ვარ, თქვენი მითითებების შესაბამისად, შევიტანო ყველა საჭირო კორექტირება, რათა სტატია სრულად შეესაბამებოდეს ვიკიპედიის სტანდარტებს. წინასწარ გიხდით მადლობას ყურადღებისთვის და დახმარებისთვის. პატივისცემით, Hadikhabbaznouri --[[მომხმარებელი:Hadikhabbaznouri|Hadikhabbaznouri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Hadikhabbaznouri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Hadikhabbaznouri|წვლილი]]) 10:52, 25 მაისი 2025 (UTC) :{{ping|Hadikhabbaznouri}} თქვენი სტატია არ იყო ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, რისთვისაც წაიშალა. წაიკითხეთ რა არის და რა არ არის ვიკიპედია. რაც შეეხება კონკურს, კონკურსის პირობები ყურადღებით წაიკითხეთ — იქ კონკრეტულად წერია, რომ ქართულ ვიკიპედიაში საქართველოს შესახებ სტატიებს არ ვწერთ კონკურსის ფარგლებში. წარმატებები, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 19:13, 25 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == Ulviyya Ali == Salam. Ülviyyə Əli məqaləsini gürcü dilində yarada bilərsiz? İdeal səviyyədə olan hazırda Rus dilli versiyada olandır ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B0,_%D0%A3%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B bu məqalə]). Amma istəsəniz Azərbaycan dilindən də tərcümə edə bilərsiz. [[მომხმარებელი:Freiheiten|Freiheiten]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Freiheiten|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Freiheiten|წვლილი]]) 22:04, 31 მაისი 2025 (UTC) == ცვლილების გაუქმების შესახებ ინფორმაციის მიღება == გამარჯობა , ინუს წულუკიძეზე გავაკეთე ცვლილებები , რომელიც გაუქმებული გაქვთ . ვინაიდან მე არ ვარ გამოცდილი აღნიშნულ საკითხებში , არ ვიცი რა მიზეზით გააუქმეთ ცვლილებებო , მინდა გთხოვოთ სურათების ატვირთვა , რომელიც საოჯახო ალბომში ინახება . შესაძლებელია ? --[[მომხმარებელი:ნათია წულუკიძე|ნათია წულუკიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნათია წულუკიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნათია წულუკიძე|წვლილი]]) 12:30, 4 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით. საოჯახო ალბომში მოცემული სურათი უნდა პასუხობდეს [[ვიკიპედია:Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიის ტექსტი|ვიკიპედიის სალიცენზიო პოლიტიკას]] და უნდა იყოს ატვირთული ვიკისაწყობში. სხვა შემთხვევაში იგი წაიშლება. - [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:56, 4 ივნისი 2025 (UTC) == შეკითხვა == გამარჯობათ, მაინტერესებს, რა მიზეზებით გააუქმეთ ჩემი ბოლო რედაქტირება. დარწმუნებული ვარ, ჩემს რედაქტირებამდე სტატია გაცილებით ცუდ მდგომარეობაში იყო, და მე არანაირი წესი არ დამირღვევია. უბრალოდ შეხედეთ როგორ არის სურათი ჩასმული, დანარჩენს რომ თავი დავანებოთ. აფხაზეთის ომის სტატიაშიც არაფრის გაფუჭებას არ ვცდილობდი, უბრალოდ შევამჩნიე, რომ ინგლისურ ვიკიპედიაში ინფოდაფა უკეთესად იყო გაკეთებული და ვცადე, აქაც მის მსგავსად შემეცვალა. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 18:41, 20 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. ალბათ სომხეთ-იბერიის ომზე საუბრობთ, ჰო და სტატიაში თუ რამეს ცვლით, მაშინ წყაროა მისათითებელი, სხვაგვარად ერთი წკაპით სტატიის მნიშვნელოვანი ნაწილის/ინფორმაციის წაშლა არ შეიძლება. გაქვთ შემოთავაზება? დაწერეთ სტატიის განხილვის გვერდზე. რაც შეეხება სურათს, თარგს ჰქონდა პრობლემა და გასწორდა ან და მისი გასწორება თუ გსურდათ რატომ არ გაასწორეთ? იგივე შეეხება აფხაზეთის ომის სტატიას. ბაგრამიანის ბატალიონის გვერდზე სომხეთის დროშის მითითება რა შუაშია? სომხეთი იბრძოდა? ინგლისურში რასაც ხედავთ ყველაფერი სწორი კი არ არის, ამიტომ მეტი ყურადღება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:59, 21 ივნისი 2025 (UTC) ::ისევ სალამი. დიახ, მართალი ბრძანდებით, წყარო უნდა მიმეთითებინა, თუმცა იქ რამდენიმე ისეთი რამ შევცვალე, რაც, როგორც ვიცი, წყაროს მითითებას არ მოითხოვს. შესავალში „იბერიასა და სომხეთის სამეფოებს შორის ომის“ ნაცვლად, ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება, თუ უბრალოდ მოკლედ ეწერება „სომხეთ-იბერიის ომი“, როგორც სათაურშია. რაც შეეხება თარგს, რაც დავკვირვებივარ, ყველა ომის სტატიაში მითითებულია „მხარეები“ და „მეთაურები“, და ჩემი აზრით, უკეთესი იქნება თუ აქაც დაემატება. ::რაც შეეხება აფხაზეთის ომს,  ეგ სომხეთის დროშა კი არა, ბაგრამიანის ბატალიონის დროშა იყო. დიახ, სომხეთის დროშით არის შთაგონებული, მაგრამ თუ კარგად დააკვირდებით, შეამჩნევთ, რომ მისი ფერები სომხეთის დროშასთან შედარებით გაცილებით მუქია. თუმცა, ახლა რომ ვუფიქრდები, სჯობს ასე დარჩეს, რადგან უმრავლესობამ ამის შესახებ არ იცის. ასევე, როგორც ვხვდები, აფხაზეთის ომის სტატიაში [6] სქოლიო არასწორად არის ჩასმული (როგორც წესი, ყველა სქოლიოს ბმულს რაღაც აწერია, მაგრამ ეგ პირდაპირ დაკოპირებულია საიტიდან წარწერის გარეშე) და ეს მაშინ გამოვასწორე, როდესაც ინგლისური ვიკიპედიიდან გადმოვიტანე სწორი (წარწერებიანი) ვერსია. [[სპეციალური:წვლილი/5.152.106.148|5.152.106.148]] 16:29, 21 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. სახელის გადატანაზე უნდა დაწეროთ განხილვის გვერდზე და თუ შეთანხმება შედგა, გადავიტანთ. მარტო შიგნით სტატიაში სახელის შეცვლით სტატიის სახელწოდება არ იცვლება. რაც შეეხება ბაგრამიანს, თუ არსებობს წყარო, რომ ისინი ამ დროშას იყენებენ, მიუთითეთ აუცილებლად. ასევე, გირჩევთ ვიკიპედიაში რეგისტრაციას და ისე მუშაობას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 17:05, 21 ივნისი 2025 (UTC) == თენგიზ ჯაფარიძე ( მხატვარი) == გამარჯობა. შეგიძლიათ რა ხარვეზის გამო წაიშალა სტატია თენგიზ ჯაფრიძეზე?-- 1'5m--[[მომხმარებელი:Ekshen|Ekshen]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ekshen|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ekshen|წვლილი]]) 18:20, 27 ივნისი 2025 (UTC) :სალამი. მიზეზი — "სტატია ენციკლოპედიური მნიშვნელობის დადასტურების გარეშე". — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) == სტატიები იტალიელ მხატვრებზე == გამარჯობა, ცოტა ხნის წინ წაშალეთ 5 მოკლე სტატია იტალიელ მხატვრებზე (ანტონიო ბრუნო, ჯუზეპე აჯელიო, კარლო ალეგრეტი, ლუიჯი კარბონი, ჯუზეპე ბასტიანი), მიზეზით ზ2 (ტესტური გვერდი). მესმის, რომ ტექსტისა და წყაროების სიმცირე ჰქონდა ხუთივე მათგანს, თუმცა ინგლისურ ვიკიპედიაში მათი შესატყვისები მხოლოდ stub-ები იყო და მეტი ინფორმაცია არ მოიპოვებოდა. მიზეზი მათი მოკლე ფორმატი გახდა? ნამდვილად გეტყვით რომ არც ერთი არ იყო ტესტური გვერდი. წინასწარ დიდი მადლობა, პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 10:18, 6 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. ზოგი მოკლე იყო და ქართულ ვიკიპედიაში არის წესი, რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები არ უნდა იყოს, ხოლო ზოგი მანქანური თარგმნა იყო, რაც ასევე არ შეიძლება. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 15:16, 6 ივლისი 2025 (UTC) ::გამარჯობა, ::დიდი მადლობა პასუხისათვის. ორივე წესის შესახებ კარგად ვიცი და შესაძლოა ჩემ მიერ ნათარგმნი ტექსტები სტილის გასწორებას საჭიროებდა ან ძალიან იყო მიმგვანებული ორიგინალს, სხვა მხრივ მანქანური თარგმანი არ გამომიყენებია. ასევე ვიცი რომ სტატია სამ წინადადებაზე ნაკლები ვერ იქნება, რასაც განსაკუთრებით ვაქცევდი ყურადღებას - თითოეული მათგანი უმცირესად სამი წინადადების მაინც იყო. მიუხედავად ამისა, პატივს ვცემ თუ როგორ მკაცრად სინჯავთ ატვირთულ სტატიებს და ვეცდები მსგავსი შემთხვევა აღარ განმეორდეს. ::პატივისცემით, ::რუსუდანი [[მომხმარებელი:Ruskadeeida|Ruskadeeida]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ruskadeeida|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ruskadeeida|წვლილი]]) 18:04, 6 ივლისი 2025 (UTC) :::სამომავლოდ უფრო გრძელი სტატიები აირჩიეთ სათარგმნოდ, ასევე თარგმნის შემდეგ გადაამოწმეთ წინადადების დალაგებას. ვფიქრობ, ასე მოვაგვარებთ ამ პრობლემას. წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:54, 6 ივლისი 2025 (UTC) == სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, გწერთ სტატიის ავტორი, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ ავტვირთე ქართულ ვიკიპედიაში სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ (გახლავთ ბაბუა, დედის მამა). სტატია წაიშალა იმის საფუძვლით, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის ენციკლოპედიურ სტანდარტებს. გთხოვთ, მცირე ყურადღება დაუთმოთ ჩემს განმარტებას: სევერიან ბერეკაშვილი იყო მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე, სამხედრო მფრინავი, რომელმაც 1943–1945 წლებში 2-ე უკრაინულ ფრონტზე განახორციელა 297 საბრძოლო გაფრენა. მის შესახებ დაცულია ოფიციალური დოკუმენტაცია რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ცენტრალურ არქივში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ომის შემდეგ მუშაობდა სოხუმში სამოქალაქო ავიაციაში და იყო სერგო ორჯონიკიძის სახელობის აეროპორტის ერთ-ერთი პირველი მფრინავი. მას აქვს მიღებული რამდენიმე სახელმწიფო ჯილდო. სტატიაში მითითებული მქონდა წყაროები და დოკუმენტური მასალა. ვეცადე, რომ ტექსტი ყოფილიყო ნეიტრალური, მხოლოდ ფაქტებზე დაყრდნობილი, თუმცა, როგორც ჩანს, გარკვეული ფორმატური ან სტრუქტურული ხარვეზი შეიძლებოდა ყოფილიყო, რასაც სიამოვნებით გამოვასწორებ. დღესდღეობით ვიკიპედიაში არსებული ზოგიერთი სტატია ქართველ მფრინავებზე არის ძალიან მოკლე, ხშირ შემთხვევაში ერთ წინადადებაზე დაყრდნობილი, წყაროს გარეშე. თუ კი ასეთი სტატიები რჩება ვიკიპედიაში, ვთვლი, რომ ბატონ სევერიან ბერეკაშვილზეც შესაძლებელია არსებობდეს სტატია – მით უფრო, რომ იგი წყაროებზე დაყრდნობითაა შედგენილი და მზად ვარ, კიდევ უფრო გავაუმჯობესო. ბაბუას ისტორია და მისი ცხოვრება ნამდვილად მნიშვნელოვანია და მიმაჩნია, რომ ინფორმაცია მასზე უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მომავალი თაობებისთვის. მაინტერესებს, მაქვს თუ არა უფლება სტატიის გადამუშავებისა და ხელახალი ატვირთვის, ვიკიპედიის წესებისა და სტანდარტების სრული დაცვით? მზად ვარ, დავამატო კიდევ დამატებითი წყაროები, საჭიროების შემთხვევაში. წინასწარ მადლობას გიხდით ყურადღებისთვის და გულწრფელად ვაფასებ თქვენს შრომას ვიკიპედიის ხარისხის შესანარჩუნებლად. პატივისცემით,{{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} გამარჯობა, Mehman, მადლობა გამოხმაურებისთვის! უკვე გამზადებული მაქვს ბაბუაჩემზე დამატებითი დოკუმენტური მასალა: ჯილდოების, მოწმობების და სერტიფიკატების ფოტოასლები. გთხოვთ მირჩიოთ, გაგიზიაროთ ეს მასალა ჯერ განხილვის გვერდზე, თუ პირდაპირ დავაბრუნო სტატია და შემდეგ გადამოწმებაზე გავიტანო? {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა }} :მოგესალმებით, თქვენ მიერ შექმნილ სტატიას არ ჰქონდა მითითებული გადამოწმებადი წყაროები. რუსეთის რაიმე ინსტიტუციას თუ უთითებთ, მას უნდა ჰქონდეს გადამოწმებადობის შესაძლებლობა და თქვენ შემთხვევაში ლინკზე გადასვლის დროს მხოლოდ ჩანდა ჩანაწერი და არა პდფ ფაილი რომლის ნახვა შეიძლებოდა. შესაბამისად წყარო არ ჰქონდა. ამიტომ მოძებნეთ სანდო და გადამოწმებადი წყაროები, გაეცანით ვიკიპედიის სხვა სტატიებს წყაროების სწორად მისათითებლად. სტატიაზე სამუშაოდ კი გამოიყენეთ [[მომხმარებელი:ფატი თოდუა/სავარჯიშო|თქვენი სავარჯიშო გვერდი]], პირდაპირ სახელთა ძირითად სივრცეში ნუ შექმნით სტატიას. :რაც შეეხება არგუმენტს სხვა სტატიების შესახებ: ჩვენ აქ თქვენს სტატიაზე ვსაუბრობთ და სხვა სტატიებს არგუმენტად ნუ მოიყვანთ, ასე შორს ვერ წავალთ. :და ბოლოს, ჯილდოების თუ სერტიფიკატების ფოტოასლები წყარო არ არის, ეს ფაქტის დადასტურებაა, თუმცა სტატია უნდა აკმაყოფილებდეს [[ვპ:ბიო]]-ს, რომლისთვისაც სანდო და გადამოწმებადი წყაროებია საჭირო. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:18, 7 ივლისი 2025 (UTC) ==შეკითხვა== მოგესალმებით, შეკითხვა ეხება სტატიას სახელწოდებით [[თეთრიხევი (თბილისი)]], რომელსაც მისი შექმნიდან 6 წუთში თქვენ ჩაუსვით ვიკიფიცირების თარგი. როგორც ცნობილია, ვიკიფიცირება — ეს არის პროცესი, რომლის მიზანია სტატიის დამუშავება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. ვიკიფიცირების პროცესი კომპლექსურია და გულისხმობს: შესაბამისი წყაროების მითითებას, შიდა ბმულების მითითებას, ილუსტრაციის ჩამატებასა და სტატიის ტექსტის ენციკლოპედიურ სტილში გადამუშავებას. აქედან შიდა ბმულების, წყაროებისა და სტილის დამუშავება აუცილებელია, ხოლო ილუსტრირება მიზანშეწონილია, თუმცა არასავალდებულო (რადგანაც ყოველთვის არსებობს თემა, რომლის საილუსტრაციოდ გამოსახულების პოვნა რთულია ან თითქმის შეუძლებელია). — საინტერესოა, აღნიშნული კრიტერიუმებიდან რომელი მათგანის გაუმართაობამ მიიქცია თქვენი ყურადღება და კონკრეტულად რომელი მიმართულებით უნდა გაუმჯობესდეს სტატიის ხარისხი? ხომ ვერ მიგვითითებდით სტატიაში არსებულ იმ ხარვეზებს, რომლის გამოსწორებაც მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად? წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:25, 10 ივლისი 2025 (UTC) :სალამი. სტატიაში არსებობს ენობრივი ხარვეზები და ასევე სტრუქტურული, ასევე არსებობს წყაროსთან დაკავშირებული პრობლემები. სტატიაში ასევე მოცემული არაენციკლოპედიური ინფორმაციაც. გადახედეთ მსგავს სხვა სტატიებს და მის მიხედვით გაასწორეთ ან და დაელოდეთ და სხვები გაასწორებენ. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:31, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::ხომ ვერ მიგვითითებთ კონკრეტულად თქვენ მიერ შემჩნეულ იმ ენობრივ ხარვეზებს და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებს, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებს, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციასაც — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:44, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::აქ უკვე მე მაქვს კითხვა თქვენთან, კერძოდ სტატიის ავტორი და თქვენ ერთად მუშაობთ ამ სტატიაზე? თქვენი ამ კომენტარიდან — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ მე ამ დასკვნამდე მოვედი. და თუ ერთად მუშაობთ, მაშინ არ მგონია თქვენთვის პრობლემა იყოს იმ ხარვეზების დანახვა, რაც არსებობს. ახალი მომხმარებელი არ ხართ, რომ ვერ შეამჩნიოთ არსებული ხარვეზები. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 20:48, 10 ივლისი 2025 (UTC) ::::სტატიის ავტორთან არანაირი შეხება მე არ მაქვს, კითხვა ეხება სტატიას და არა ავტორს, — „რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება“ — ნიშნავს, იმას, რომ ვიკიპედიაში მომუშავე რედაქტორებმა თქვენგან, როგორც გამოცდილი რედაქტორისგან მიიღონ რჩევები და მითითებები, თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ თქვენ მიერ შემჩნეულ ენობრივ ხარვეზებში და ასევე სტრუქტურულ ხარვეზებში, ასევე წყაროსთან დაკავშირებულ პრობლემებში, ასევე არაენციკლოპედიურ ინფორმაციაში — რათა შევძლოთ მათი გამოსწორება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 20:53, 10 ივლისი 2025 (UTC) :::::კარგი, დავიწყოთ მაშინ ასე (წერას კი მირჩევნია სტატიის გასწორება, მაგრამ დიფფ-ით თუ ძნელია ნახვა, ასე დავწერ): :::::1. ენობრივი ხარვეზი: სტატია უნდა იყოს მარტივი და ამავე დროს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი. ასევე ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური, მაგრამ არა ქსე-ს ნაირი და პირდაპირ დაკოპირებულიც არ უნდა იყოს (ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით); :::::2. სტრუქტურა: ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში ან და ერთი და იგივე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო; :::::3. წყაროში აშკარა ISBN შეცდომა არსებობს, რაც კატეგორიაშიც ნათლადაა გამოჩენილი; :::::4. არაენციკლოპედიური ინფორმაცია და ნეიტრალურობა: მაგალითად ასეთი ინფორმაცია — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — რას გვაძლევს? ან ნეიტრალურობის მხრივ ეს ტექსტი — ''„კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები“'' რამდენად მისაღებია? საიდან ვიცით ან ვისი აზრით არის ამ მარკის ავტობუსი კომპორტული? ანუ აშკარაა რომ ეს ტექსტიც და ინფორმაციაც როგორც არაენციკლოპედიური, ისე არანეიტრალურია. :::::იმედია ეს დაგეხმარებათ სტატიის გასწორებაში, თუ აპირებთ მის გასწორებას. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:08, 10 ივლისი 2025 (UTC) მადლობა დახმარებისთვის, — შეცდომით მითითებული ISBN და სიტყვა „კომფორტული“ — თქვენი მითითების მიხედვით ამოვიღე. (თუ მიგაჩნიათ, რომ მხოლოდ სიტყვა „კომფორტულის“ ამოღება არასაკმარისია და მთლიანად წინადადების — ''„2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული ISUZU-ს მარკის ავტობუსები დაინიშნა, რომლებიც კონდიციონერებითაა აღჭურვილი და შშმ პირებისთვისაა ადაპტირებული.“'' — ამოღება უფრო შეესაბამება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმებს, ამაზეც საინტერესო იქნებოდა თქვენი მოსაზრების გაცნობა). რაც შეეხება ერთი და იმავე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორებას და კონკრეტულ ენობრივ ხარვეზებს — უფრო თვალსაჩინოდ ხომ ვერ მიგვითითებთ, რომ ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად ეს ორი პარამეტრიც გამოსწორდეს. უფრო თვალსაჩინოდ მითითებებაში იგულისხმება თქვენ მიერ ზემოთ აღნიშნული ენობრივი ხარვეზების შემდეგი ასპექტები: * სტატია უნდა იყოს მარტივი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ სტატია არ არის მარტივი (მიგვითითეთ, რა ასპექტში არ არის მარტივი და გავამარტივოთ). * სტატია უნდა იყოს მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ სტატია არ არის მოკლე ინფორმაციული სახით დაწერილი (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელ ნაწილშია ზედმეტი ინფორმაცია და შევამოკლოთ). * ტექსტი უნდა იყოს ენციკლოპედიური — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ტექსტი არ არის ენციკლოპედიური (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელი ნაწილია არაენციკლოპედიური და გავხადოთ ენციკლოპედიური). * ტექსტი არ უნდა იყოს ქსე-ს ნაირი — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ტექსტი არის ქსე-ს ნაირი (მიგვითითეთ, ტექსტის რომელი ნაწილია ქსე-ს ნაირი და გავმართოთ, თუ გამართვას ექვემდებარება, ხოლო თუ გამართვას არ ექვემდებარება — ამოვიღოთ). * ტექსტი არ უნდა იყოს პირდაპირ დაკოპირებული — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ეს კიდევ შესამოწმებელია წყაროს შემოწმებით (პირდაპირ დაკოპირებული ტექსტი თუ აღმოჩნდა გავმართოთ, თუ გამართვას ექვემდებარება, ხოლო თუ გამართვას არ ექვემდებარება — ამოვიღოთ). უფრო თვალსაჩინოდ მითითებებაში იგულისხმება ასევე თქვენ მიერ ზემოთ აღნიშნული სტრუქტურული ხარვეზების შემდეგი ასპექტები: * ინფორმაცია, რაც უნდა იყოს ისტორიის ან სხვა სექციაში, არ უნდა იყოს შესავალში — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ისტორიის ან სხვა სექციაში მოცემული ინფორმაცია მოცემულია შესავალშიც (რომელ ინფორმაციას გულისხმობთ, მიგვითითეთ და იმ სექციაში ჩავსვათ, სადაც უნდა იყოს). * ერთი და იმავე ინფორმაციის ორ სხვადასხვა სექციაში გამეორება არ არის საჭირო — თქვენ მიიჩნევთ, რომ ერთი და იგივე ინფორმაცია ორ სხვადასხვა სექციაში მეორდება (რომელი ინფორმაცია მეორდება, მიგვითითეთ და ამოვიღოთ). ხომ არ აჯობებდა თითოეულ ამ ასპექტთან დაკავშირებით კონკრეტულად მიგვითითოთ თქვენ მიერ შემჩნეული აღნიშნული ხარვეზები და თქვენივე მითითების მიხედვით განხორციელებული ბოლო რედაქტირების მსგავსად, ვეცადოთ სტატიის გაუმჯობესება ვიკიპედიის ხარისხის კრიტერიუმების შესაბამისად. წინასწარ მადლობა პასუხისთვის.--[[მომხმარებელი:Arkaitz1974|Arkaitz1974]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Arkaitz1974|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Arkaitz1974|წვლილი]]) 21:22, 10 ივლისი 2025 (UTC) :იცით რა ახლა მე თქვენთვის სტატიის წერის ან შესწორების სწავლებას არ ვაპირებ. თუ ამდენი ხანი ვიკიპედიაში მუშაობთ, თქვენ ეს ყველაფერი თქვენით უნდა იცოდეთ. მე ზემოთ აგიხსენით უკვე რა და როგორ უნდა იყოს. ვიკიპედიის სწავლება თუ გსურთ, ამის ბევრი შესაძლებლობა არსებობს და სჯობს ისინი გამოიყენოთ. აქ რომ ამხელა ტექსტი დამიწერეთ, მის ნაცვლად სჯობდა ერთი სტატია დაგეწერათ და ვიკიპედიაც გამდიდრდებოდა. ამ სტატიას კი შემდეგ გავასწორებთ და ვერსიების შედარებით შემდეგ შეგეძლებათ ნახოთ რა როგორ უნდა იყოს. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 06:12, 11 ივლისი 2025 (UTC) {{Ping|Arkaitz1974}} სტატიაში თარგის განთავსება რიგ შემთხვევაში ცუდ ტონს არ წარმოადგენს. როდესაც გამოცდილი მომხმარებელი თუნდაც ერთ საეჭვო სიტყვას ამოიკითხავს სტატიაში მას აქვს ლეგიტიმური უფლება თარგის განთავსებისა. ანალოგიურად ვიქცევი მეც, როდესაც მანქანურად თარგმნილ სტატიებს ვაწყდები, — ერთი შეხედვით, ერთი წინადადება ან ერთი სიტყვაც კი საკმარისია არა თუ თარგის ჩასასმელად, არამედ სტატიის წასაშლელად. ასე რომ, ადმინისტრატორმა დაინახა არსებული პრობლემა სტატიაში და განათავსა თარგი, — კონცეფციის გათვალისწინებით, ადმინისტრატორის უფლებამოსილების გადაჭარბება ამ ნაწილში არ ფიქსირდება; თუ რაიმე ირღვევა ეს არის თქვენი გულის გამაწყალებელი გამოკითხვა პირადში. არსებობს სტატიის განხილვის გვერდი. იქ შეგიძლიათ დაიწყოთ კონსტრუქციული საუბარი. თუკი ფიქრობთ, რომ რაიმე დაირღვა მიგვითითეთ წესზე. წინააღმდეგ შემთხვევაში შეწყვიტეთ ეს ლიტონი საუბარი. არაფერი ცუდი არ გაუკეთებია ადამიანს!. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 11:31, 11 ივლისი 2025 (UTC) 5kox6vrieqipzsxrhzyrplgn6vzo0pf 14 339944 4830780 3091486 2025-07-11T05:58:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830780 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] scfl45ml8aloflm1l1or2csmnjta1n1 0 365884 4830896 4821441 2025-07-11T08:11:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830896 wikitext text/x-wiki '''მნელნიკი''' – ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ცენტრალური ბოჰემიის მხარე|ცენტრალური ბოჰემიის მხარეში]], [[პრაღა|პრაღიდან]] ჩრდილოეთით 30 კმ-ის მანძილზე, არის [[მნელნიკის რაიონი|მნელნიკის რაიონის]] ცენტრი. მდებარეობს მდ. [[ელბა|ლაბეს]] მარჯვენა ნაპირზე, [[ვლტავა|ვლტავის]] შესართავის საპირისპირო მხარეს. ქალაქის ისტორიული ცენტრი გაშლილია შემაღლებულ ადგილზე და მას კვეთს მდ. პშოვკა. დღევანდელი მნელნიკის ტერიტორია ჯერ კიდევ ნეოლითის პერიოდში იყო დასახლებული. ძველი ისტორიოგრაფული მოსაზრებების მიხედვით მნელნიკი IX-X სს წარმოადგენდა სლავური ტომის, პშოველების ცენტრს - დაახლოებით დღევანდელი სასახლის ადგილზე მდებარეობდა ციხე პშოვი. ==მოსახლეობა== მცხოვრებთა რაოდენობის ცვლილების შემდეგი ცხრილი ეფუძნება ქ. მნელნიკის სტრატეგიული დაგეგმვის 2012 წლის მარტში გამოქვეყნებულ მონაცემებს, რომელიც თავის მხრივ ემყარება ჩეხეთის სტატისტიკის დეპარტამენტის მონაცემებს. {| class="wikitable" ! წელი !! 1846 !! 1900 !! 1910 !! 1921 !! 1930 !! 1950 !! 1961 !! 1970 !! 1982 !! 1991 !! 2000 !! 2009 |- ! მცხოვრებთა რაოდენობა | 1 581 || 8 976 || 9 806 || 10 502 || 12 089 || 11 914 || 13 076 || 15 487 || 19 417 || 19 732 || 19 514 || 19 173 |} === მოსახლეობის სტრუქტურა === მცხოვრებთა ასაკობრივი შემადგენლობა [[2009]] წლისთვის, ეფუძნება ჩეხეთის სტატისტიკის დეპარტამენტის მონაცემებს. {| class="wikitable" |- | || '''მცხოვრები''' || '''პროცენტულად''' |- | '''0-14 წლის''' || 2643 || 13,79% |- | '''15-64 წლის''' || 13437 || 70,1% |- | '''65+ წლის''' || 3093 || 16,11% |} == ფოტოგალერეა == <gallery> File:Zámek Mělník.jpg|მნელნიკის სასახლე - ხედი თვითმფრინავიდან File:Melnik - zamek.jpg|მნელნიკის ხედი (სასახლე და ეკლესია) ლაბეს მეორე ნაპირიდან File:Mělník_-_zámek_(Svatováclavská).JPG|მნელნიკის სასახლე წმ. ვაცლავის ქუჩიდან File:Mělník_kostel_sv._Petra_a_Pavla_zezadu.JPG|წმ. პეტრე და პავლეს ეკლესია აღმოსავლეთიდან File:Mělník_-_kostel_14_sv._pomocníků.JPG|14 წმინდა მოწყალეს კაპუცინური ეკლესია File: Melnik zam portal DSC00651.JPG|სასახლე, შუა საუკუნეების კარიბჭე File:Evangelicky_kostel_Melnik.jpg|[[მნელნიკის ევანგელისტური ეკლესია]] File:Melnik castle above the confluence of the rivers Vltava and Labe, Czech Republic.JPG|სასახლე [[ვლტავა|ვლტავისა]] და [[ელბა|ლაბეს]] შესართავსზემოთ File:The confluence of the rivers Vltava and Labe near Melnik castle, Czech Republic.JPG|[[ვლტავა|ვლტავისა]] და [[ელბა|ლაბეს]] შესართავი </gallery> ==წყარო== ===ლიტერატურა=== * MIKOVEC, Ferdinand Břetislav. Starožitnosti a Památky země České.. Ilustrace Josef Vojtěch Hellich, Vilém Kandler. Praha : Kober a Markgraf, [1860]. Dostupné online. - kapitola Zámek Mělnický, s. 201-209. * E. Poche (vyd.), Umělecké památky Čech 2. Praha: Academia 1978. ===რესურსები ინტერნეტში=== * [http://www.melnik.cz/ მნელნიკის ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130105171210/http://www.melnik.cz/mapa/melnik.html |date=2013-01-05 }} * [http://www.melnik.info/ მნელნიკის ტურისტული პორტალი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170202070938/http://www.melnik.info/ |date=2017-02-02 }} * [http://melnicek.cz/ მნელნიკის დამოუკიდებელი სათემო საინფორმაციო პორტალი] * [http://www.muzeum-melnik.cz/ ადგილობრივი მუზეუმი] * [http://www.flyfoto.cz/2012/05/melnik.html ქალაქის აერო ფოტოები] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] h19aq57vvtfy25876m6fh04ovccml9r 14 395007 4830776 3444054 2025-07-11T05:57:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830776 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Ministers of Foreign Affairs of Iraq}} [[კატეგორია:ერაყელი პოლიტიკოსები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] h8qg9p5muqsy7dgxdta383i8k59e1wc 14 395023 4830778 3444142 2025-07-11T05:58:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830778 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Ministers of Foreign Affairs of Turkey}} [[კატეგორია:თურქეთის პოლიტიკა|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] j5gr4inv48qjgmaq4ftu0bnril2mvvz 2 396364 4830979 4685280 2025-07-11T09:37:55Z Sunlight35 98738 4830979 wikitext text/x-wiki ვიკიპედიაში 2018 წლიდან ვარ. {{#babel:az-N|ka-N|ru-5|en-5}}მიყვარს აქ მუშაობა და თავისუფალ ენციკლოპედიაში წვლილის შეტანა. ata7865wxt7hp1a4hyplg4ervflfedx 14 400027 4830692 3543374 2025-07-11T03:31:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები აშშ-ში]]; დაემატა [[კატეგორია:აშშ-ის კინოორგანიზაციები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830692 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Film production companies of the United States}} [[კატეგორია:ამერიკული კინო]] [[კატეგორია:აშშ-ის გასართობი კომპანიები]] [[კატეგორია:კინოკომპანიები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აშშ მედია კომპანიები]] [[კატეგორია:აშშ-ის კინოორგანიზაციები]] ic0vym3sgw3pqdwi3nzr4il40faypbe 14 408815 4830559 3508010 2025-07-10T19:23:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830559 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ამერიკული იუმორი]] [[კატეგორია:გართობა ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] qndpff62b9gh1vnec6n0uix7ndks2vl 14 408816 4830556 3508015 2025-07-10T19:23:32Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:კომედია ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]]“ 3508015 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედია]] [[კატეგორია:გართობა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნის მიხედვით]] fjdutlngntck6hek3p3x85gb86zb4yh 4830596 4830556 2025-07-10T19:29:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830596 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედია]] [[კატეგორია:გართობა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] e0nznhrwpq8obs7nfj7vp072a4jdou0 14 408817 4830589 4824711 2025-07-10T19:28:25Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:იუმორი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]]“ 4824711 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იუმორი]] [[კატეგორია:კულტურა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ხელოვნების ჟანრი ქვეყნის მიხედვით]] law3094i4vspt1alpufeio308duw89t 14 408818 4830592 3508020 2025-07-10T19:28:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830592 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ამერიკული კულტურა]] l3tovs2f99tuv5jllem1174j0z13t54 14 408819 4830562 3535366 2025-07-10T19:24:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830562 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედიური ტელესერიალები]] [[კატეგორია:ტელესერიალები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] 6jqkn3pb5izza5dvoxm3j4uqeli9m0n 14 408824 4830563 4825992 2025-07-10T19:24:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830563 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Comedy films by country}} [[კატეგორია:კომედიური ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] 9k5v5sgv2afnj21ehthpd6ehqm23qt1 14 409946 4830709 4826647 2025-07-11T03:35:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830709 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Human rights by country}} [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები]] [[კატეგორია:პოლიტიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:სოციალური პრობლემები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით| ]] 1o5tmdb3n0n189kve7pnkucshdli9xe 14 409949 4830698 4826650 2025-07-11T03:32:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830698 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები ქვეყნების მიხედვით| ]] d9mdjvgiypdjxkj4rm8sxu8lcdikubm 4830706 4830698 2025-07-11T03:34:37Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4830698 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები ქვეყნების მიხედვით| ]] d9mdjvgiypdjxkj4rm8sxu8lcdikubm 14 410084 4830694 4824632 2025-07-11T03:32:17Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით]]“ 4824632 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბავშვობა]] [[კატეგორია:საზოგადოება ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ოჯახი ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ახალგაზრდობა ქვეყნების მიხედვით| ]] 6r8v7h5c2d4unlncrewtegmm1e41j40 14 410109 4830730 4494473 2025-07-11T03:39:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სამოქალაქო უფლებებისა და თავისუფლების ისტორია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სამოქალაქო უფლებებისა და თავისუფლების ისტორია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830730 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|History of civil rights in the United States}} [[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება აშშ-ში]] [[კატეგორია:სამოქალაქო უფლებებისა და თავისუფლების ისტორია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები აშშ-ში]] [[კატეგორია:აშშ-ის სამართლის ისტორია]] [[კატეგორია:აშშ-ის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:აშშ-ის სოციალური ისტორია]] [[კატეგორია:აშშ-ის ისტორია თემების მიხედვით]] h9c28zn23nzza8hdnaiszqhcqndsvxh 14 410110 4830724 3514943 2025-07-11T03:38:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830724 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები აშშ-ში]] [[კატეგორია:აშშ-ის პოლიტიკა საკითხების მიხედვით]] t3jnlh17h2yuing2spsht7ewsk6cidx 14 410111 4830722 4826652 2025-07-11T03:37:47Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნების მიხედვით]]“ 4826652 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სამოქალაქო უფლებები და თავისუფლება]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კონსტიტუციური სამართალი ქვეყნების მიხედვით| ]] 6o14uz7u6t6d7cbqrehi5qdblut8j6s 14 410116 4830725 4827159 2025-07-11T03:38:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830725 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამოქალაქო უფლებები და თავისუფლება]] [[კატეგორია:სამართლის ისტორია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებების ისტორია]] sqc4ydahf4tsp8j7zlxu4kt6snaagfw 4830727 4830725 2025-07-11T03:38:49Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:სამოქალაქო უფლებებისა და თავისუფლების ისტორია ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:სამოქალაქო უფლებებისა და თავისუფლების ისტორია ქვეყნების მიხედვით]]“ 4830725 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სამოქალაქო თავისუფლება ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამოქალაქო უფლებები და თავისუფლება]] [[კატეგორია:სამართლის ისტორია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებების ისტორია]] sqc4ydahf4tsp8j7zlxu4kt6snaagfw 14 410132 4830721 4826539 2025-07-11T03:37:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:გენდერული თანასწორობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:გენდერული თანასწორობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830721 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Women&#39;s rights by country}} [[კატეგორია:ქალთა უფლებები]] [[კატეგორია:ქალები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:გენდერული თანასწორობა ქვეყნების მიხედვით]] rjl22t1kozie48cicfzznf5vetrelm4 14 410133 4830718 4826651 2025-07-11T03:37:03Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:გენდერული თანასწორობა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:გენდერული თანასწორობა ქვეყნების მიხედვით]]“ 4826651 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:გენდერული თანასწორობა]] [[კატეგორია:გენდერი ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები ქვეყნების მიხედვით| ]] 8iqzluqfutvms81w34vzy40num1654p 14 414449 4830686 3543375 2025-07-11T03:30:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830686 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ამერიკული კინო]] [[კატეგორია:კულტურული ორგანიზაციები აშშ-ში]] 2wxirwfpuu096ce06iv2kkktadx6y8v 4830687 4830686 2025-07-11T03:30:43Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:კინოორგანიზაციები აშშ-ში]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:აშშ-ის კინოორგანიზაციები]]“ 4830686 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ამერიკული კინო]] [[კატეგორია:კულტურული ორგანიზაციები აშშ-ში]] 2wxirwfpuu096ce06iv2kkktadx6y8v 14 414450 4830680 4823783 2025-07-11T03:29:38Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4823783 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები]] [[კატეგორია:კინო ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ხელოვნების ორგანიზაციები ქვეყნის მიხედვით| ]] i2eq9mh35bl7yxzg0k74csmpnuxs1av 14 414580 4830702 3544176 2025-07-11T03:34:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830702 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:გართობა ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბავშვობა აშშ-ში]] kb5cze10r916dxhbb736lte0uf457ia 14 414581 4830697 3544180 2025-07-11T03:32:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830697 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა]] [[კატეგორია:გართობა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით| ]] kyiau5piuhvth84gbh5q50254s5tlg6 4830700 4830697 2025-07-11T03:33:48Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნების მიხედვით]]“ 4830697 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა]] [[კატეგორია:გართობა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით| ]] kyiau5piuhvth84gbh5q50254s5tlg6 14 414582 4830699 3544189 2025-07-11T03:33:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830699 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბავშვობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბავშვობა ჩრდილოეთ ამერიკაში]] [[კატეგორია:ახალგაზრდობა აშშ-ში]] [[კატეგორია:ოჯახი აშშ-ში]] p0d808ebn3017chkedf4el0fkqdmkuh 14 414629 4830704 3544320 2025-07-11T03:34:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830704 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საბავშვო ტელესერიალები]] [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ტელესერიალები ქვეყნების მიხედვით]] 3cawoafvl8gwrilw2tx96ak3p93dvy3 14 415582 4830691 3549354 2025-07-11T03:31:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები აშშ-ში]]; დაემატა [[კატეგორია:აშშ-ის კინოორგანიზაციები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830691 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ამერიკელი კინოკრიტიკოსები]] [[კატეგორია:აშშ-ის კინოორგანიზაციები]] [[კატეგორია:კინოკრიტიკოსეთა ასოციაციები]] ckgutruu3hxe7ik5apnr2a946n12fig 14 416243 4830685 3552340 2025-07-11T03:30:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830685 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩინური კინო]] [[კატეგორია:კულტურული ორგანიზაციები ჩინეთში]] kgawh83vf1cp8g16arf6l9csdpjsxq4 14 416512 4830951 3575632 2025-07-11T08:39:47Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ოლომუცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830951 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Olomouc}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:ოლომუცის მხარის ქალაქები]] paefab672fd8gco11tiqluzzgwpy01m 14 417537 4830560 3557897 2025-07-10T19:24:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830560 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბრიტანული იუმორი]] [[კატეგორია:გართობა გაერთიანებულ სამეფოში]] b50jwzd6vmqvc7er76y2kz7d8dd6ua2 14 417538 4830593 3557898 2025-07-10T19:28:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830593 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბრიტანული კულტურა]] [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] ttu9oj460sg8q0eqbdehb4u5ljf3m67 0 418483 4830663 4816797 2025-07-10T22:48:55Z 78.177.162.141 4830663 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = კამალა ჰარისი<br/>Kamala Harris | სურათი= Kamala Harris Vice Presidential Portrait.jpg | სურათის ზომა =250პქ | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = Kamala_Harris_Signature.svg | დაბადების თარიღი = [[20 ოქტომბერი]], [[1964]] | დაბადების ადგილი= [[ოკლენდი (კალიფორნია)|ოკლენდი]], [[კალიფორნია]], [[აშშ]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = | ეროვნება = | რეზიდენცია = | საარჩევნო ოლქი = | მამა =[[დონალდ ჰარისი]] | დედა =[[შამალა გოპალანი]] | მეუღლე = [[დუგლას ემჰოფი]] | შვილები= | განათლება =[[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]] | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = [[ბაპტიზმი]] | ჯილდოები = | პარტია = [[აშშ-ის დემოკრატიული პარტია]] | საიტი= | რიგი = [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი|აშშ-ის 49-ე ვიცე-პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2021]] | თანამდებობა დატოვა = [[20 იანვარი]], [[2025]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი =[[ჯო ბაიდენი]] | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[მაიკ პენსი]] | მემკვიდრე = [[ჯეი დი ვენსი]] | რიგი2 = [[აშშ-ის სენატი|სენატის]] წევრი [[კალიფორნია|კალიფორნიიდან]] | თანამდებობა დაიკავა2 = [[3 იანვარი]], [[2017]] | თანამდებობა დატოვა2= დღემდე | წინამორბედი2 = [[ბარბარა ბოკსერი]] | მემკვიდრე2 = | პრეზიდენტი2= | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= | რიგი3 = კალიფორნიის გენერალური პროკურორი | თანამდებობა დაიკავა3 = [[3 იანვარი]], [[2011]] | თანამდებობა დატოვა3 =[[3 იანვარი]], [[2017]] | წინამორბედი3 = [[ჯერი ბრაუნი]] | მემკვიდრე3 = [[ხავიერ ბესერა]] | პრეზიდენტი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | პრემიერ-მინისტრი4= | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = | პრემიერ-მინისტრი5= }} '''კამალა დევი ჰარისი''' ({{lang-en|Kamala Devi Harris}}; დ. [[20 ოქტომბერი]], [[1964]], [[ოკლენდი (კალიფორნია)|ოკლენდი]], [[კალიფორნია]]) — ამერიკელი იურისტი და პოლიტიკოსი, [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტიის]] წევრი. აშშ-ის სენატორი [[კალიფორნია|კალიფორნიიდან]] ([[2017]] წლიდან). კალიფორნიის გენერალური პროკურორი [[2011]]-[[2017]] წლებში. [[2021]]-[[2025]] წლებში იყო [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი]]. იგი არის პირველი ქალი, პირველი ფერადკანიანი და პირველი აზიური წარმომავლობის მქონე ვიცე-პრეზიდენტი იყო [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს ისტორიაში. 2024 წელს, საქართველოს პარლამენტის მიერ [[რუსული კანონი]]ს მიღების შემდეგ, კამალა ჰარისმა საქართველოს პრეზიდენტ [[სალომე ზურაბიშვილი]]სთვის გაგზავნილ წერილში ხაზი გაუსვა, რომ „დიდი შეშფოთებით“ ადევნებს თვალს საქართველოში განვითარებულ მოვლენებს.<ref>[https://www.radiotavisupleba.ge/a/%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A8-%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98-%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90-%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98-%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%94/32965260.html ბაიდენი და მე დიდი შეშფოთებით ვადევნებთ თვალს მოვლენებს საქართველოში - კამალა ჰარისი]</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== კამალა ჰარისი იმიგრანტების შვილია (მისი სახელი სანსკრიტის ენაზე „ლოტოსის ყვავილს“ ნიშნავს). დედა — [[შამალა გოპალანი]] წარმოშობით [[ინდოეთი|ინდოელია]]. მამა — დონალდ ჰარისი ეკონომიკის პროფესორია, წარმოშობით [[იამაიკა|იამაიკიდან]]. მშობლები ერთმანეთს დაშორდნენ, როდესაც კამალა ხუთი წლის იყო<ref>{{cite web|url= http://www.latimes.com/local/politics/la-me-pol-ca-harris-senate-20150930-story.html| title= How race helped shape the politics of Senate candidate Kamala Harris|author = Michael Finnegan|date = 2015-09-30|work= |publisher=Los Angeles Times|accessdate= 2016-11-11|lang= en|archiveurl= |archivedate= }}</ref>. კამალას უმცროსი და [[მაია ჰარისი]], იურისტი, [[ჰილარი კლინტონი]]ს გუნდის წევრი იყო, მისი საპრეზიდენტო კამპანიის დროს. ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც კამალა არასწრულწლოვანი იყო დედამისი, შამალა გოპალან-ჰარისი ასწავლიდა მაკგილის უნივერსიტეტში და თავის დასთან ერთად ცხოვრობდა დედასთან [[მონრეალი|მონრეალში]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/election-us-2020-53728050|title=Kamala Harris: Who is Biden's running mate in 2020 US election?|lang=en|author=|date=2020-08-12|publisher=BBC News|accessdate=2020-08-12}}</ref>. კამალა ჰარისმა დაამთავრა [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]], შემდეგ კი მიიღო სამართლის დოქტორის ხარისხი კალიფორნიის უნივერსიტეტის ჰასტინგსის კოლეჯში და მუშაობდა ალამიდის ოლქის პროკურორის თანაშემწედ<ref>{{cite web|url= http://www.nbcnews.com/storyline/2016-election-day/meet-kamala-harris-second-black-woman-elected-u-s-senate-n680726| title= Meet Kamala Harris, the Second Black Woman Elected to the U.S. Senate|author = Donna Owens|date = 2016-11-08|work= |publisher=NBC News|accessdate= 2016-11-11|lang= en|archiveurl= |archivedate= }}</ref>. ==პროფესიონალური კარიერა== [[2003]] წელს აირჩიეს სან-ფრანცისკოს საოლქო პროკურორად და ეს თანამდებობა ეკავა [[2004]]-[[2011]] წლებში. ყურადღების ცენტრში აღმოჩნდა მაშინ, როდესაც მან უარი თქვა დევიდ ჰილის სიკვდილით დასჯის მოთხოვნაზე, რომელიც ბრალდებული იყო პოლიციელ ისააკ ესპინოზას მკვლელობაში. კალიფორნიის სენატორებმა [[ბარბარა ბოქსერი|ბარბარა ბოქსერმა]] და [[დაიან ფაინშტაინი|დაიან ფეინშტაინმა]] და შემდეგ გენერალურმა პროკურორმა ბილ ლოკერმა დაგმო მისი გადაწყვეტილება, ხოლო [[ოკლენდი (კალიფორნია)|ოკლენდის]] მერმა ჯერი ბრაუნმა დაიწყო უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების ბრალდებით გამოძიება, მაგრამ დარღვევები ვერ აღმოაჩინეს. [[2010]] წელს აირჩიეს კალიფორნიის გერნერალურ პროკურორად და [[2011]] წელს შეუდგა მოვალეობის შესრულებას. გახდა პირველი აფრო-ამერიკელი და აზიური წარმოშობის ადამიანი და მეორე ქალი ამ თანამდებობაზე. [[2014]] წელს აირჩიეს მეორე ვადით<ref>{{cite web|url= http://www.naag.org/naag/attorneys-general/whos-my-ag/california/kamala-harris.php|title= Kamala D. Harris|author= |date= |work= |publisher= National Association of Attorneys General (NAAG)|accessdate= 2016-11-11|lang= en|archiveurl= https://web.archive.org/web/20161112031326/http://www.naag.org/naag/attorneys-general/whos-my-ag/california/kamala-harris.php|archivedate= 2016-11-12|deadlink= yes}}</ref>. [[2017]] წლიდან [[აშშ-ის სენატი]]ს წევრია კალიფორნიის შტატიდან<ref>{{cite web|url= http://www.latimes.com/politics/la-pol-ca-senate-race-kamala-harris-wins-20161108-story.html| title= Kamala Harris breaks a color barrier with her U.S. Senate win|author = Phil Willon|date = 2016-11-08|work= |publisher= Los Angeles Times|accessdate= 2016-11-11|lang= en|archiveurl= |archivedate= }}</ref>. [[2019]] წლის 21 იანვარს გამოაცხადა აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობის შესახებ<ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/2019/1/21/18175628/kamala-harris-2020-campaign-president|title=Kamala Harris announces her historic 2020 presidential campaign|author=Li Zhou|date=2019-01-21|publisher=Vox|accessdate=2019-01-21}}</ref>. [[2019]] წლის 30 ოქტომბერს გამოქვეყნებული სოციოლოგიური გამოკითხვის თანახმად, დემოკრატიული პარტიის პრაიმერიზის არჩევნების ოფიციალურ დაწყებამდე სამი თვით ადრე, კამალა ჰარისის რეიტინგი იყო 3 %<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/us-news/2019/nov/01/kamala-harris-2020-campaign-trump-impeachment|title=‘Don't count her out’: can Kamala Harris salvage a languishing 2020 bid?|lang=en|author= Lauren Gambino |date=2019-11-01|publisher=The Guardian|accessdate=2019-11-01}}</ref>. [[2020]] წლის 8 მარტს ჰარისმა ტვიტერზე გამოაქვეყნა ვიდეო, რომელშიც აცხადებდა მისი კამპანიის დასრულების შესახებ და მოუწოდა თავის მომხრეებს, მხარი დაუჭირონ [[ჯო ბაიდენი]]ს კანდიდატურას<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/us-news/2020/mar/08/kamala-harris-endorses-joe-biden|title=Kamala Harris endorses Joe Biden for president ahead of key contests|lang=en|author=Richard Luscombe|date=2020-03-08|publisher=The Guardian|accessdate=2020-03-09}}</ref>. [[2020]] წლის 11 აგვისტოს გახდა პირველი ფერადკანიანი ქალი, რომელიც გახდა ერთ-ერთი ძირითადი პარტიის ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატი ამერიკის შეერთებულ შტატებში<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/905fa6cee7441c8b0cd5363d578278ce|title=Biden picks Kamala Harris as running mate, first Black woman|lang=en|author=Kathleen Ronayne and Will Weissert|date=2020-08-12|publisher=AP|accessdate=2020-08-12}}</ref>. 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში [[ჯო ბაიდენი]]ს შეერთებული შტატების პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ, ჰარისი დაიკავებს ამერიკის შეერთებული შტატების ვიცე-პრეზიდენტის თანამდებობას 2021 წლის 20 იანვარს<ref>{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2020/11/07/politics/kamala-harris-first-vice-president-female-black-south-asian/index.html|title=Harris bursts through another barrier, becoming the first female, first Black and first South Asian vice president-elect|first1=Brandon|last1=Tensley|last2=Wright|first2=Jasmine|work=CNN|date=November 7, 2020|access-date=November 8, 2020|archive-date=November 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201107194833/https://edition.cnn.com/2020/11/07/politics/kamala-harris-first-vice-president-female-black-south-asian/index.html|url-status=live}}</ref>. იგი იქნება პირველი ქალი აღნიშნულ თანამდებობაზე და მეორე ფერადკანიანი [[ჩარლზ კურტისი]]ს შემდეგ<ref name="Forbes">{{Cite news|date=August 12, 2020|title=Here Are The ‘Firsts’ Kamala Harris Represents With VP Candidacy|first=Andrew|last=Solender|url=https://www.forbes.com/sites/andrewsolender/2020/08/12/here-are-the-firsts-kamala-harris-represents-with-vp-candidacy/|quote=Harris would not be the first person of color to serve as vice president. That honor belongs to Charles Curtis, President Herbert Hoover’s No. 2.|work=Forbes|access-date=November 8, 2020|archive-date=September 2, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200902023222/https://www.forbes.com/sites/andrewsolender/2020/08/12/here-are-the-firsts-kamala-harris-represents-with-vp-candidacy/|url-status=live}}</ref>. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.harris.senate.gov Kamala Harris] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170430143723/https://www.harris.senate.gov/ |date=2017-04-30 }} official U.S. Senate website * [https://kamalaharris.org/ Campaign website] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:ჰარისი, კამალა}} [[კატეგორია:დაბადებული 20 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1964]] [[კატეგორია:ამერიკელი პოლიტიკოსი ქალები]] [[კატეგორია:ამერიკელი იურისტები]] [[კატეგორია:აშშ-ის სენატორები]] [[კატეგორია:აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:ქალი ვიცე-პრეზიდენტები]] 39ji8fqce3s9qdjk2cendfzjovh6mff 14 418681 4830575 3573346 2025-07-10T19:26:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830575 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literary historians from Hungary}} [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უნგრელი მეცნიერები|ლიტერატურათმცოდნეები]] [[კატეგორია:უნგრული ლიტერატურა]] e7msiph9pi03fsjhmtszbb8tbusslkg 0 419144 4830878 3565404 2025-07-11T08:02:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830878 wikitext text/x-wiki '''კოსტელეც-ნად-ჩერნიმი-ლესი''' (''ჩეხ.'' Kostelec nad Černými lesy, ''გერმ.'' Schwarzkosteletz) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პრაღა-ვიხოდის რაიონი|პრაღა-ვიხოდის რაიონში]]. მდებარეობს [[პრაღა|პრაღიდან]] აღმოსავლეთით 30კმ მანძილზე, ზ.დ. დაახლ. 400მ. ქალაქის გარშემო არის წიწვოვანი ტყეები, საიდანაც წარმოსდგება ქალაქის სახელი. ცხოვრობს დაახლ. 3700 მცხ. ქალაქის ფართობი 1771 ჰა-ია. ==წყარო== ''ეს სტატია ნათარგმნია ჩეხური ვიკიპედიის სტატიიდან:'' Kostelec nad Černými lesy * Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích k 1.1.2018. 30. dubna 2018. [cit. 2018-05-01] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] 7eokmvtbkovisz6ffhi40vhooc2dhp5 4830879 4830878 2025-07-11T08:02:55Z Jaba1977 3604 4830879 wikitext text/x-wiki {[ინფოდაფა დასახლება}} '''კოსტელეც-ნად-ჩერნიმი-ლესი''' (''ჩეხ.'' Kostelec nad Černými lesy, ''გერმ.'' Schwarzkosteletz) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პრაღა-ვიხოდის რაიონი|პრაღა-ვიხოდის რაიონში]]. მდებარეობს [[პრაღა|პრაღიდან]] აღმოსავლეთით 30კმ მანძილზე, ზ.დ. დაახლ. 400მ. ქალაქის გარშემო არის წიწვოვანი ტყეები, საიდანაც წარმოსდგება ქალაქის სახელი. ცხოვრობს დაახლ. 3700 მცხ. ქალაქის ფართობი 1771 ჰა-ია. ==ლიტერატურა== * Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích k 1.1.2018. 30. dubna 2018. [cit. 2018-05-01] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] miuqmawxo6qeda8xm7j1abhqj32xe94 4830880 4830879 2025-07-11T08:03:06Z Jaba1977 3604 4830880 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''კოსტელეც-ნად-ჩერნიმი-ლესი''' (''ჩეხ.'' Kostelec nad Černými lesy, ''გერმ.'' Schwarzkosteletz) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პრაღა-ვიხოდის რაიონი|პრაღა-ვიხოდის რაიონში]]. მდებარეობს [[პრაღა|პრაღიდან]] აღმოსავლეთით 30კმ მანძილზე, ზ.დ. დაახლ. 400 მ. ქალაქის გარშემო არის წიწვოვანი ტყეები, საიდანაც წარმოსდგება ქალაქის სახელი. ცხოვრობს დაახლ. 3700 მცხ. ქალაქის ფართობი 1771 ჰა-ია. ==ლიტერატურა== * Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích k 1.1.2018. 30. dubna 2018. [cit. 2018-05-01] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] 2h1cy0stxvm2b56q3pjik1sa30zrzht 4830881 4830880 2025-07-11T08:03:27Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4830881 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''კოსტელეც-ნად-ჩერნიმი-ლესი''' (''ჩეხ.'' Kostelec nad Černými lesy, ''გერმ.'' Schwarzkosteletz) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[პრაღა-ვიხოდის რაიონი|პრაღა-ვიხოდის რაიონში]]. მდებარეობს [[პრაღა|პრაღიდან]] აღმოსავლეთით 30კმ მანძილზე, ზ.დ. დაახლ. 400 მ. ქალაქის გარშემო არის წიწვოვანი ტყეები, საიდანაც წარმოსდგება ქალაქის სახელი. ცხოვრობს დაახლ. 3700 მცხ. ქალაქის ფართობი 1771 ჰა-ია. ==ლიტერატურა== * Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích k 1.1.2018. 30. dubna 2018. [cit. 2018-05-01] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] 45q732l77ykff6wawvgc1q0ywl8hjl5 14 420718 4830570 3573349 2025-07-10T19:25:40Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3573349 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები]] [[კატეგორია:ხელოვნებათმცოდნეები ქვეყნის მიხედვით]] mg0uqo0ssdm8rpherkev4z3lkwlw47o 0 421621 4830912 3578201 2025-07-11T08:25:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830912 wikitext text/x-wiki [[file: Občanská záložna v Přelouči.jpg|thumb|right|პრშელოუჩის სამოქალაქო ხაზინის შენობა]] '''პრშელოუჩი''' (ჩეხ. Přelouč) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა|ჩეხეთში]], [[ცენტრალური ბოჰემიის მხარე|ცენტრალური ბოჰემიის მხარეში]], [[პარდუბიცე|პარდუბიცედან]] 13კმ დასავლეთით. ქალაქის ბირთვი მდებარეობს მდ. [[ლაბე|ლაბეს]] ([[ელბა]]) მარცხენა ნაპირზე, შედგება 8 უბნისგან: [[პრშელოუჩი]], [[კლენოვკა]], [[ლჰოტა (პრშელოუჩი)|ლჰოტა]], [[მნელიცე]], [[შკუდლი]], [[შტეპანოვი]] და [[ტუპესი]]. პრშელოუჩში ცხოვრობს დაახლ. 9 400 მცხ. == დემოგრაფია == {| class="wikitable" |+ პრშელოუჩის დემოგრაფიული განვითარება ! 1620 !! 1843 !! 1869 !! 1880 !! 1890 !! 1900 !! 1910 !! 1921 !! 1930 !! 1950 !! 1961 !! 1970 !! 1980 !! 1991 !! 2001 !! 2011 |- | დაახლ. 900 || 1&nbsp;767 || 2&nbsp;718 || 3&nbsp;437 || 3&nbsp;598 || 3&nbsp;457 || 3&nbsp;808 || 3&nbsp;568 || 4&nbsp;191 || 4&nbsp;374 || 5&nbsp;394 || 6&nbsp;279 || 7&nbsp;753 || 8&nbsp;588 || 8&nbsp;199 || 9&nbsp;108 |} ==წყარო== * ''სტატია ნათარგმნია ჩეხური ვიკიპედიიდან: Přelouč'' ===ლიტერატურა=== * VOREL, Petr. Dějiny města Přelouče I. 1086–1618. Přelouč : Městský úřad, 1999. 223 s. ISBN 80-238-4119-X. * VOREL, Petr. Dějiny města Přelouče II. 1618–1848. Přelouč : Městský úřad, 2002. 278 s. ISBN 80-238-8800-5. * LEDR, Josef. Dějiny města Přelouče nad Labem. Knihtiskárna Otakara Ludvíka v Přelouči. 1926 [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია: ცენტრალური ბოჰემიის მხარე]] cy3pr330a0t37aygmabcipjphn28r8u 4830913 4830912 2025-07-11T08:25:40Z Jaba1977 3604 4830913 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''პრშელოუჩი''' (ჩეხ. Přelouč) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა|ჩეხეთში]], [[ცენტრალური ბოჰემიის მხარე|ცენტრალური ბოჰემიის მხარეში]], [[პარდუბიცე|პარდუბიცედან]] 13კმ დასავლეთით. ქალაქის ბირთვი მდებარეობს მდ. [[ლაბე|ლაბეს]] ([[ელბა]]) მარცხენა ნაპირზე, შედგება 8 უბნისგან: [[პრშელოუჩი]], [[კლენოვკა]], [[ლჰოტა (პრშელოუჩი)|ლჰოტა]], [[მნელიცე]], [[შკუდლი]], [[შტეპანოვი]] და [[ტუპესი]]. პრშელოუჩში ცხოვრობს დაახლ. 9 400 მცხ. ===ლიტერატურა=== * VOREL, Petr. Dějiny města Přelouče I. 1086–1618. Přelouč : Městský úřad, 1999. 223 s. ISBN 80-238-4119-X. * VOREL, Petr. Dějiny města Přelouče II. 1618–1848. Přelouč : Městský úřad, 2002. 278 s. ISBN 80-238-8800-5. * LEDR, Josef. Dějiny města Přelouče nad Labem. Knihtiskárna Otakara Ludvíka v Přelouči. 1926 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარე]] 9utjinbau9jjypzkizzkzblztj8fdyu 4830914 4830913 2025-07-11T08:25:50Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4830914 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''პრშელოუჩი''' (ჩეხ. Přelouč) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა|ჩეხეთში]], [[ცენტრალური ბოჰემიის მხარე|ცენტრალური ბოჰემიის მხარეში]], [[პარდუბიცე|პარდუბიცედან]] 13კმ დასავლეთით. ქალაქის ბირთვი მდებარეობს მდ. [[ლაბე|ლაბეს]] ([[ელბა]]) მარცხენა ნაპირზე, შედგება 8 უბნისგან: [[პრშელოუჩი]], [[კლენოვკა]], [[ლჰოტა (პრშელოუჩი)|ლჰოტა]], [[მნელიცე]], [[შკუდლი]], [[შტეპანოვი]] და [[ტუპესი]]. პრშელოუჩში ცხოვრობს დაახლ. 9 400 მცხ. ==ლიტერატურა== * VOREL, Petr. Dějiny města Přelouče I. 1086–1618. Přelouč : Městský úřad, 1999. 223 s. ISBN 80-238-4119-X. * VOREL, Petr. Dějiny města Přelouče II. 1618–1848. Přelouč : Městský úřad, 2002. 278 s. ISBN 80-238-8800-5. * LEDR, Josef. Dějiny města Přelouče nad Labem. Knihtiskárna Otakara Ludvíka v Přelouči. 1926 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარე]] iyougm7lgv84onewpxzbshb96vhgiam 0 421698 4830946 3588525 2025-07-11T08:38:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830946 wikitext text/x-wiki '''ხოცენი''' ({{Lang-cz|Choceň}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე|პარდუბიცის მხარეში]], 15კმ დასავლეთით რაიონულ ქალაქ [[უსტი-ნად-ორლიცი|უსტი-ნად-ორლიციდან]], გაშენებულია მდინარე ტიხა ორლიცეს ორივე მხარეს. ქალაქი შედგება შვიდი უბნისგან: [[ხოცენი]], [[ბრჟეზენიცე]], [[დვორჟისკო]], [[ჰემჟე]] და [[პოდრაჟეკ]]. ქალაქში რეგისტრირებულია 1972 სახლი, მ.შ. საკუთრივ ხოცენში 1732. თავად ხოცენში ცხოვრობს 8700 მცხ. მას მიკუთვნებული სოფლების ჩათვლით კი დაახლ. 10 ათ. მცხ. ქალაქი ცნობილი სარკინიგზო კვანძია. ==გალერეა== <gallery> File:Choceň - kostel Svatého Františka Serafínského.jpg|წმ. ფრანცისკე სერაფინელის ეკლესია File:Choceň - u kostela.jpg|ეკლესიასთან File:Choceň - Morový sloup.jpg|ჭირის სვეტი File:Choceň - Tyršovo náměstí1.jpg|ტირშის მოედანი ("ტირშოვო ნამნესტი") </gallery> ===ლიტერატურა=== * Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích k 1.1.2018. 30. dubna 2018. Dostupné online. [cit. 2018-05-01] * Choceň má nové vedení. Chce zapojit občany do diskuze. Deník [online]. 2014-11-08 [cit. 2014-11-09]. Dostupné online. * Nejkrásnějším nádražím v Česku je Choceň, rozhodla anketa idnes.cz, 18. 6. 2010. {{Commons}} {{Commonscat}} [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია: პარდუბიცის მხარე]] l9ubzrwp0cgrdjn6dn6ryprwe1rtzkl 4830947 4830946 2025-07-11T08:38:39Z Jaba1977 3604 4830947 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''ხოცენი''' ({{Lang-cz|Choceň}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე|პარდუბიცის მხარეში]], 15კმ დასავლეთით რაიონულ ქალაქ [[უსტი-ნად-ორლიცი|უსტი-ნად-ორლიციდან]], გაშენებულია მდინარე ტიხა ორლიცეს ორივე მხარეს. ქალაქი შედგება შვიდი უბნისგან: [[ხოცენი]], [[ბრჟეზენიცე]], [[დვორჟისკო]], [[ჰემჟე]] და [[პოდრაჟეკ]]. ქალაქში რეგისტრირებულია 1972 სახლი, მ.შ. საკუთრივ ხოცენში 1732. თავად ხოცენში ცხოვრობს 8700 მცხ. მას მიკუთვნებული სოფლების ჩათვლით კი დაახლ. 10 ათ. მცხ. ქალაქი ცნობილი სარკინიგზო კვანძია. ==გალერეა== <gallery> File:Choceň - kostel Svatého Františka Serafínského.jpg|წმ. ფრანცისკე სერაფინელის ეკლესია File:Choceň - u kostela.jpg|ეკლესიასთან File:Choceň - Morový sloup.jpg|ჭირის სვეტი File:Choceň - Tyršovo náměstí1.jpg|ტირშის მოედანი ("ტირშოვო ნამნესტი") </gallery> ===ლიტერატურა=== * Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích k 1.1.2018. 30. dubna 2018. Dostupné online. [cit. 2018-05-01] * Choceň má nové vedení. Chce zapojit občany do diskuze. Deník [online]. 2014-11-08 [cit. 2014-11-09]. Dostupné online. * Nejkrásnějším nádražím v Česku je Choceň, rozhodla anketa idnes.cz, 18. 6. 2010. [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია: პარდუბიცის მხარე]] q0di9yy7i2qw5ftk36d4rlxefgztvbv 4830948 4830947 2025-07-11T08:38:53Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4830948 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''ხოცენი''' ({{Lang-cz|Choceň}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა|ჩეხეთში]], [[პარდუბიცის მხარე|პარდუბიცის მხარეში]], 15კმ დასავლეთით რაიონულ ქალაქ [[უსტი-ნად-ორლიცი|უსტი-ნად-ორლიციდან]], გაშენებულია მდინარე ტიხა ორლიცეს ორივე მხარეს. ქალაქი შედგება შვიდი უბნისგან: [[ხოცენი]], [[ბრჟეზენიცე]], [[დვორჟისკო]], [[ჰემჟე]] და [[პოდრაჟეკ]]. ქალაქში რეგისტრირებულია 1972 სახლი, მ.შ. საკუთრივ ხოცენში 1732. თავად ხოცენში ცხოვრობს 8700 მცხ. მას მიკუთვნებული სოფლების ჩათვლით კი დაახლ. 10 ათ. მცხ. ქალაქი ცნობილი სარკინიგზო კვანძია. ==გალერეა== <gallery> File:Choceň - kostel Svatého Františka Serafínského.jpg|წმ. ფრანცისკე სერაფინელის ეკლესია File:Choceň - u kostela.jpg|ეკლესიასთან File:Choceň - Morový sloup.jpg|ჭირის სვეტი File:Choceň - Tyršovo náměstí1.jpg|ტირშის მოედანი ("ტირშოვო ნამნესტი") </gallery> ==ლიტერატურა== * Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích k 1.1.2018. 30. dubna 2018. Dostupné online. [cit. 2018-05-01] * Choceň má nové vedení. Chce zapojit občany do diskuze. Deník [online]. 2014-11-08 [cit. 2014-11-09]. Dostupné online. * Nejkrásnějším nádražím v Česku je Choceň, rozhodla anketa idnes.cz, 18. 6. 2010. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:პარდუბიცის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია: პარდუბიცის მხარე]] 80mszhdtf52hdqpdbvct9znwv1beiv1 14 422211 4830703 3580538 2025-07-11T03:34:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830703 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Children's literature by country}} [[კატეგორია:საბავშვო ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ჟანრები ქვეყნის მიხედვით]] 9s9eeju2c2dz4onrwp96y4eb4ic4vyc 0 422819 4830646 4627196 2025-07-10T21:04:28Z CommonsDelinker 635 (ბოტი: Marguerite_de_Bourgogne_(1374-1441).png შეიცვალა Margaret_of_York_(1446–1503).png-ით) 4830646 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = მარგარიტა ბურგუნდიელი |სურათი = Margaret of York (1446–1503).png |ქვეყანა = [[ბავარია|ბავარიის ჰერცოგინია]], [[ენოს საგრაფო|ენოს]], [[ზელანდია|ზელანდიისა]] და [[ჰოლანდიის საგრაფო|ჰოლანდიის გრაფინია]] |მმართველობის დასაწყისი = [[13 დეკემბერი]], [[1404]] |მმართველობის დასასრული = [[31 მაისი]], [[1417]] |წინამორბედი = [[ელიზაბეტა ვისკონტი]] |მემკვიდრე = [[კატრინ ალანსონელი]] |დაბადების თარიღი = [[16 ოქტომბერი]], [[1374]] |გარდაცვალების თარიღი = [[8 მარტი]], [[1441]], (66 წლის) |ქორწინება = [[ვილჰელმ II, ბავარიის ჰერცოგი]] |შვილები = [[ჟაკლინ ენოელი|ჟაკლინი, ენოს გრაფინია]] |დინასტია = [[ვალუები]] |მამა = [[ფილიპ II (ბურგუნდია)|ფილიპ II, ბურგუნდიის ჰერცოგი]] |დედა = [[მარგარიტა III ფლანდრიელი|მარგარიტა III, ფლანდრიის გრაფინია]] |რელიგია = [[კათოლიციზმი]] }} '''მარგარიტა ბურგუნდიელი''' ({{lang-fr|Marguerite de Bourgogne}}; დ. [[16 ოქტომბერი]], [[1374]] — გ. [[8 მარტი]], [[1441]]) — [[ვალუას დინასტია|ვალუას დინასტიის]] წარმომადგენელი. ბურგუნდიის ჰერცოგ [[ფილიპ II (ბურგუნდია)|ფილიპ II]]-ის ასული. ბავარიის ჰერცოგინია 1404-17 წლებში როგორც ვილჰელმ II-ის მეუღლე. == ბიოგრაფია == მარგარიტა დაიბადა 1374 წლის 16 ოქტომბერს ბურგუნდიაში. იგი იყო ბურგუნდიის ჰერცოგ ფილიპ II გულადისა და მისი მეუღლის, ფლანდრიის გრაფინია [[მარგარიტა III ფლანდრიელი|მარგარიტა III]]-ის მესამე შვილი და პირველი ქალიშვილი. მარგარიტას მამა შვილების დინასტიური ქორწინებებით ცდილობდა გაემყარებინა თავისი მმართველობა, რის გამოც მან ბავარიასთან ორმაგი დინასტიური ქორწინება განიზრახა. იგი მარგარიტას ცოლად რთავდა ბავარიის ჰერცოგ ვილჰელმ II-ს, ხოლო მარგარიტას ძმას, პრინც [[ჟან I (ბურგუნდია)|ჟანს]] აქორწინებდა ვილჰელმის დაზე, პრინცესა [[მარგარეტ ბავარიელი|მარგარეტ ბავარიელზე]]. ეს ქორწინება 1385 წლის 12 აპრილს შედგა კამბრიში, რამაც შემდგომში მარგარიტას ძმის შვილს, ჰერცოგ ფილიპ III-ს საშუალება მისცა თავისი მმართველობის ქვეშ გაეერთიანებინა ბურგუნდია, არტუა, ფლანდრია, ენო, ჰოლანდია, ზელანდია და ა.შ. მარგარიტას მეუღლე, გარდა ბავარიისა, მართავდა ჰოლანდიას, ზელანდიასა და ენოსაც. მას დიდი გავლენა ჰქონდა თავისი ქმრის პოლიტიკაზე და მალე იმდენიც მოახერხა, რომ ენოს მმართველი მხოლოდ თვითონ მარგარიტა გახდა. თექვსმეტწლიანი უშვილო ქორწინების შემდეგ, 1401 წლის 16 აგვისტოს მარგარიტამ ქალიშვილი გააჩინა, რომელსაც [[ჟაკლინ ენოელი|ჟაკლინი]] დაარქვეს. 1410 წელს, მარგარიტას გავლენით ვილჰელმმა მემკვიდრეობით ენო, ჰოლანდია და ზელანდია ჟაკლინს უანდერძა, ხოლო ბავარია თავის ძმას. 1417 წელს ვილჰელმი ძაღლმა დაგლიჯა და ადგილზევე გარდაიცვალა. ბავარიაში მის ძმებს შორის მალევე დიდი ომი ატყდა, რის გამოც იგი სამად გაიხლიჩა. მალევე მარგარიტამ და ჟაკლინმა სამუდამოდ დატოვეს ბავარია და ენოში გადასახლდნენ, სადაც სამ სახელმწიფოს სრულიად დამოუკიდებლად მართავდნენ. თავისი ქალიშვილის მმართველობისას, მარგარიტა ძალზედ აქტიურად ერეოდა პოლიტიკაში. იგი გარდაიცვალა 1441 წლის 8 მარტს, ენოში, 66 წლის ასაკში. == ლიტერატურა == * "Margaret of Burgundy". Inghist.nl. 2012-04-15. Retrieved 2012-08-18. * Lundy, Darryl. "The Peerage: Marguerite de Bourgogne". Retrieved 16 December 2009. * de Sousa, Antonio Caetano (1735). Historia genealogica da casa real portugueza. Lisbon: Lisboa Occidental. p. 147. * Suckale, Robert; Crossley, Paul (2005). Prague: The Crown of Bohemia, 1347-1437. Metropolitan Museum of Art. p. 16. ISBN 9781588391612. [[კატეგორია:დაბადებული 16 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1374]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 8 მარტი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1441]] [[კატეგორია:ვალუები]] [[კატეგორია:ბავარიის ჰერცოგინიები]] 9lzen5nr7ipyj2h5wxovvwva4enhoai 4830659 4830646 2025-07-10T22:21:02Z Ellywa 56105 this is not a correct image of Margaret of Burgundy. It is Margaret of York (1446–1503).png 4830659 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = მარგარიტა ბურგუნდიელი |სურათი = |ქვეყანა = [[ბავარია|ბავარიის ჰერცოგინია]], [[ენოს საგრაფო|ენოს]], [[ზელანდია|ზელანდიისა]] და [[ჰოლანდიის საგრაფო|ჰოლანდიის გრაფინია]] |მმართველობის დასაწყისი = [[13 დეკემბერი]], [[1404]] |მმართველობის დასასრული = [[31 მაისი]], [[1417]] |წინამორბედი = [[ელიზაბეტა ვისკონტი]] |მემკვიდრე = [[კატრინ ალანსონელი]] |დაბადების თარიღი = [[16 ოქტომბერი]], [[1374]] |გარდაცვალების თარიღი = [[8 მარტი]], [[1441]], (66 წლის) |ქორწინება = [[ვილჰელმ II, ბავარიის ჰერცოგი]] |შვილები = [[ჟაკლინ ენოელი|ჟაკლინი, ენოს გრაფინია]] |დინასტია = [[ვალუები]] |მამა = [[ფილიპ II (ბურგუნდია)|ფილიპ II, ბურგუნდიის ჰერცოგი]] |დედა = [[მარგარიტა III ფლანდრიელი|მარგარიტა III, ფლანდრიის გრაფინია]] |რელიგია = [[კათოლიციზმი]] }} '''მარგარიტა ბურგუნდიელი''' ({{lang-fr|Marguerite de Bourgogne}}; დ. [[16 ოქტომბერი]], [[1374]] — გ. [[8 მარტი]], [[1441]]) — [[ვალუას დინასტია|ვალუას დინასტიის]] წარმომადგენელი. ბურგუნდიის ჰერცოგ [[ფილიპ II (ბურგუნდია)|ფილიპ II]]-ის ასული. ბავარიის ჰერცოგინია 1404-17 წლებში როგორც ვილჰელმ II-ის მეუღლე. == ბიოგრაფია == მარგარიტა დაიბადა 1374 წლის 16 ოქტომბერს ბურგუნდიაში. იგი იყო ბურგუნდიის ჰერცოგ ფილიპ II გულადისა და მისი მეუღლის, ფლანდრიის გრაფინია [[მარგარიტა III ფლანდრიელი|მარგარიტა III]]-ის მესამე შვილი და პირველი ქალიშვილი. მარგარიტას მამა შვილების დინასტიური ქორწინებებით ცდილობდა გაემყარებინა თავისი მმართველობა, რის გამოც მან ბავარიასთან ორმაგი დინასტიური ქორწინება განიზრახა. იგი მარგარიტას ცოლად რთავდა ბავარიის ჰერცოგ ვილჰელმ II-ს, ხოლო მარგარიტას ძმას, პრინც [[ჟან I (ბურგუნდია)|ჟანს]] აქორწინებდა ვილჰელმის დაზე, პრინცესა [[მარგარეტ ბავარიელი|მარგარეტ ბავარიელზე]]. ეს ქორწინება 1385 წლის 12 აპრილს შედგა კამბრიში, რამაც შემდგომში მარგარიტას ძმის შვილს, ჰერცოგ ფილიპ III-ს საშუალება მისცა თავისი მმართველობის ქვეშ გაეერთიანებინა ბურგუნდია, არტუა, ფლანდრია, ენო, ჰოლანდია, ზელანდია და ა.შ. მარგარიტას მეუღლე, გარდა ბავარიისა, მართავდა ჰოლანდიას, ზელანდიასა და ენოსაც. მას დიდი გავლენა ჰქონდა თავისი ქმრის პოლიტიკაზე და მალე იმდენიც მოახერხა, რომ ენოს მმართველი მხოლოდ თვითონ მარგარიტა გახდა. თექვსმეტწლიანი უშვილო ქორწინების შემდეგ, 1401 წლის 16 აგვისტოს მარგარიტამ ქალიშვილი გააჩინა, რომელსაც [[ჟაკლინ ენოელი|ჟაკლინი]] დაარქვეს. 1410 წელს, მარგარიტას გავლენით ვილჰელმმა მემკვიდრეობით ენო, ჰოლანდია და ზელანდია ჟაკლინს უანდერძა, ხოლო ბავარია თავის ძმას. 1417 წელს ვილჰელმი ძაღლმა დაგლიჯა და ადგილზევე გარდაიცვალა. ბავარიაში მის ძმებს შორის მალევე დიდი ომი ატყდა, რის გამოც იგი სამად გაიხლიჩა. მალევე მარგარიტამ და ჟაკლინმა სამუდამოდ დატოვეს ბავარია და ენოში გადასახლდნენ, სადაც სამ სახელმწიფოს სრულიად დამოუკიდებლად მართავდნენ. თავისი ქალიშვილის მმართველობისას, მარგარიტა ძალზედ აქტიურად ერეოდა პოლიტიკაში. იგი გარდაიცვალა 1441 წლის 8 მარტს, ენოში, 66 წლის ასაკში. == ლიტერატურა == * "Margaret of Burgundy". Inghist.nl. 2012-04-15. Retrieved 2012-08-18. * Lundy, Darryl. "The Peerage: Marguerite de Bourgogne". Retrieved 16 December 2009. * de Sousa, Antonio Caetano (1735). Historia genealogica da casa real portugueza. Lisbon: Lisboa Occidental. p. 147. * Suckale, Robert; Crossley, Paul (2005). Prague: The Crown of Bohemia, 1347-1437. Metropolitan Museum of Art. p. 16. ISBN 9781588391612. [[კატეგორია:დაბადებული 16 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1374]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 8 მარტი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1441]] [[კატეგორია:ვალუები]] [[კატეგორია:ბავარიის ჰერცოგინიები]] 7aep102x5v3j90mglyjiawliaa34wjh 14 432836 4830683 3648341 2025-07-11T03:30:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830683 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბრიტანული კინო]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ხელოვნების ორგანიზაციები]] [[კატეგორია:გაერთიანებულ სამეფოში დაფუძნებული საკომუნიკაციო და მედია ორგანიზაციები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს სამრეწველო სავაჭრო ჯგუფები]] hjnizt3zw3izwqbxzktdu267z7zo7so 14 438784 4830558 3688125 2025-07-10T19:23:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830558 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ავსტრალიური იუმორი]] [[კატეგორია:გართობა ავსტრალიაში]] pegb144fs8wgzxi2rjuh4xt2d3yftzj 14 438785 4830591 3688126 2025-07-10T19:28:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830591 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ავსტრალიური კულტურა]] h7k4l0x6rvxyrmiqi4l1m5ipxnmy8dz 14 440109 4830573 4444109 2025-07-10T19:26:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830573 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი მეცნიერები|ლიტერატურათმცოდნეები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები საქმიანობის მიხედვით|ლიტერატურათმცოდნეები]] [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეობა]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი აკადემიკოსები|ლიტერატურათმცოდნეები]] 7frvvhiktr489qqc2sze55pszz9omz9 14 441081 4830574 3697187 2025-07-10T19:26:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830574 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურათმცოდნეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესტონური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ესტონელი მეცნიერები]] gs6zxhl08eixmnencl8eg5gv4zdrv5w 14 442988 4830684 3707684 2025-07-11T03:30:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830684 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:გერმანული კინო]] [[კატეგორია:გერმანიის კულტურული ორგანიზაციები]] 8fdoqskkb1qdsecyrm9e9ge8bvijpfw 0 458260 4830637 3805308 2025-07-10T20:38:39Z Ziv 166415 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Dezyderia Bernadotte.jpeg]] → [[File:François Gérard - Drottning Desideria som kronprinsessa.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) 4830637 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = დეზიდერია კლარი |გარდაცვალების თარიღი = [[17 დეკემბერი]], [[1860]], (83 წლის) |დედა = ფრანსუაზ როზ სომისი |მამა = ფრანსუა კლარი |დინასტია = ბერნადოტები (ქორწინებით) |სრული სახელი = ევგენია ბერნარდინა დეზიდერია |შვილები = [[ოსკარ I|ოსკარ I, შვედეთის მეფე]] |ქორწინება = [[კარლ XIV|კარლ XIV, შვედეთის მეფე]] |გარდაცვალების ადგილი = [[სტოკჰოლმი]], [[შვედეთი]] |დაბადების ადგილი = [[მარსელი]], [[საფრანგეთი]] |სურათი = QueenDesideria.jpg |დაბადების თარიღი = [[8 ნოემბერი]], [[1777]] |მემკვიდრე = [[ჟოზეფინა ლოიხტენბერგელი]] |წინამორბედი = [[ჰედვიგ ელიზაბეთ შარლოტა ჰოლშტაინ-გოტორპელი]] |კორონაცია = [[21 აგვისტო]], [[1829]] |მმართველობის დასასრული = [[8 მარტი]], [[1844]] |მმართველობის დასაწყისი = [[5 თებერვალი]], [[1818]] |ქვეყანა = [[შვედეთის კონსორტების სია|შვედეთისა]] და [[ნორვეგიის კონსორტების სია|ნორვეგიის დედოფალი]] |რელიგია = [[კათოლიციზმი]] }} '''დეზიდერია კლარი''' ({{Lang-sv|Desideria Clary}}), აგრეთვე ცნობილია როგორც '''დეზირე კლარი''' ({{Lang-fr|Désirée Clary}}; დ. [[8 ნოემბერი]], [[1777]], [[მარსელი]], [[საფრანგეთი]] — გ. [[17 დეკემბერი]], [[1860]], [[სტოკჰოლმი]], [[შვედეთი]]) — [[ფრანგები|ფრანგი]] არისტოკრატი. ესპანეთის დედოფალ [[მარი ჯულია კლარი|მარი ჯულია კლარის]] უმცროსი და. შვედეთისა და ნორვეგიის დედოფალი 1818-1844 წლებში როგორც [[კარლ XIV]]-ის მეუღლე. მეფე [[ოსკარ I]]-ის დედა. == ბიოგრაფია == დეზიდერია დაიბადა 1777 წლის 8 ნოემბერს მარსელში. იგი იყო [[აბრეშუმი|აბრეშუმით]] მოვაჭრე მდიდარი აზნაურის, ფრანსუა კლარისა და მისი ცოლის, ფრანსუაზ როზ სომისის ცხრა შვილიდან ნაბოლარა. მას შემდეგ, რაც 1794 წელს მამამისი გარდაიცვალა, დეზიდერიას ძმამ, ეტიენმა ოჯახის ქონებისა და სიცოცხლის შესანარჩუნებლად თავისი და, [[მარი ჯულია კლარი]] ცოლად შერთო მაშინდელ ჩინოვნიკსა და რევოლუციონერ [[ჟოზეფ ბონაპარტი|ჟოზეფ ბონაპარტს]], რომელიც გამოჩენილი გენერლის, [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონ ბონაპარტის]] უფროსი ძმა იყო. ამას 1796 წელს დეზიდერიასა და ნაპოლეონ ბონაპარტის ქორწილი უნდა მოჰყოლოდა, თუმცა ამ წელს ნაპოლეონმა ცოლად ბოარნეს ჰერცოგის ქვრივი და მდიდარი არისტოკრატი — [[ჟოზეფინ ბოარნე|ჟოზეფინ დე ბოარნე]] შეირთო. აღსანიშნავია, რომ როგორც ყოფილ საცოლეს, ნაპოლეონი დეზიდერიას დიდ პატივს სცემდა და ხშირად იყენებდა ცოლთან კონფლიქტისას შუამავლად. 1796 წელსვე ჟოზეფ ბონაპარტი საფრანგეთის ელჩად დაინიშნა რომში, რის შემდეგაც დეზიდერია დასა და სიძეს გაჰყვა „მარადიულ ქალაქში“. 1797 წელს დეზიდერია სამშობლოში დაბრუნდა და პარიზში დასახლდა, სადაც გაიცნო ნაპოლეონის კონკურენტი და მისი ცოლის საყვარელი, გენერალი [[კარლ XIV|ჟან ბაპტისტ ბერნადოტი]]. აღსანიშნავია, რომ ისინი ძალიან მალე დაახლოვდნენ, რასაც 1798 წელს ბერნადოტისა და დეზიდერიას ქორწილი მოჰყვა. [[ფაილი:Desideria of Sweden coronation 1829 by Fredric Westin.jpg|მარცხნივ|მინი|323x323პქ|დეზიდერიას კორონაცია]] 1810 წელს, უნაყოფო შვედეთის მეფე [[კარლ XIII]]-მ თავის მემკვიდრედ ბერნადოტი გამოაცხადა, რომელიც ბრძოლების დროს შვედებისადმი განსაკუთრებულ თანაგრძნობასა და ტოლერანტობას იჩენდა ხოლმე. როგორც მომავალი დედოფალი, დეზიდერია ქმართან და ვაჟთან ერთად გადასახლდა სტოკჰოლმში, თუმცა 1811 წელს პარიზში დატოვა და პატარა ოსკარი მამასთან დატოვა. მომდევნო წლებში იგი ქმარს ხშირი მიმოწერის საშუალებით უკავშირდებოდა. 1814 წელს, მოკავშირეების გამარჯვებისა და ნაპოლეონის დაცემის შემდეგ პარიზში ჩასული ქმარი მან პირველად ნახა სამი წლის შემდეგ, თუმცა იგი მალევე დაბრუნდა უკან და დეზიდერიამ შემდეგში მეუღლე მხოლოდ 1823 წელს ნახა. მიუხედავად იმისა, რომ 1818 წელს მისი ქმარი შვედეთის მეფე გახდა [[კარლ XIV]]-ის სახელით, იგი საფრანგეთში დარჩა. იგი შვედეთში მხოლოდ 1823 წელს ჩავიდა, რათა თავისი ვაჟის, ოსკარის ქორწინებას დასწრებოდა [[ჟოზეფინა ლოიხტენბერგელი|ჟოზეფინა ლოიხტენბერგელზე]], რომელიც ნაპოლეონის გერის შვილიშვილი იყო. ამის შემდეგ იგი შვედეთში გადასახლდა, 1829 წელს კი ოფიციალურად ეკურთხა შვედეთისა და ნორვეგიის დედოფლად. მართალია მან მთელი დარჩენილი ცხოვრება შვედეთში გაატარა, თუმცა ახალ ქვეყანას ვერ ეგუებოდა მისი მკაცრი კლიმატისა და დუხჭირი ეკონომიკის გამო, რომელიც წინა მეფისაგან დარჩათ ბერნადოტებს. იგი სამეფო კარიდან შორს, დედაქალაქიდან 34 კილომეტრში ცხოვრობდა თავის რეზიდენციაში, დედოფლის მთელი წოდებრივ-წარმომადგენლობითი მოვალეობები და ძალაუფლება კი თავიდანვე გადააბარა თავის რძალს, ჟოზეფინას. აღსანიშნავია ისიც, რომ მას ახალი სამშობლო აინტერესებდა და ხშირად მოგზაურობდა როგორც შვედეთში, ისე ნორვეგიაში. მიუხედავად ამისა, მას არასოდეს უსწავლია შვედური და მთელი ცხოვრება ფრანგულად საუბრობდა, რასაც ზოგჯერ გაურკვევლობა მოსდევდა, რადგან მოსახლეობის უმეტესობამ ფრანგული საერთოდ არ იცოდა, დედოფალი კი სპეციალურად დაწერილ ტექსტებს შვედურად კითხვისას ამახინჯებდა. 1844 წელს იგი დაქვრივდა, თუმცა ეს დიდად არც განუცდია. ბოლო წლებში მას ართრიტი დაემართა, საბოლოო დარტყმა კი 1859 წელს მისი ვაჟის, მეფე [[ოსკარ I]]-ის გარდაცვალებამ მიაყენა. დედოფალი დეზიდერია 1860 წლის 17 დეკემბერს გარდაიცვალა სტოკჰოლმში, 83 წლის ასაკში, თუმცა არა ბუნებრივად. მისი გარდაცვალების მიზეზი ის გახდა, რომ ოპერა, რომელსაც იგი ეწვია, წარმოდგენის დაწყებამდე ცოტა ხნით ადრე ჩამოინგრა, დეზიდერია კი მის შესასვლელ კიბეებზე გარდაიცვალა, რადგან ჭერის ნანგრევები პირდაპირ მას დაეყარა. == გალერეა == <gallery mode="packed-overlay" widths="250" heights="250" caption="დედოფალ დეზიდერიას პორტრეტები"> ფაილი:Désirée Clary1807-Robert Lefèvre.jpg|დეზიდერია 1807 წელს ფაილი:Desiree Clary.jpg|დეზიდერია კლარი ფაილი:Désirée.Clary.jpg|დედოფალი დეზიდერია ფაილი:François Gérard - Drottning Desideria som kronprinsessa.jpg|დეზიდერია 1810 წელს ფაილი:Queen desideria by locati-2.jpeg|დეზიდერია 1830 წელს </gallery> == ლიტერატურა == * Désirée Clary d'après sa correspondance inédite avec Bonaparte, Bernadotte et sa famille, Gabriel Girod de l'Ain, Paris: Hachette (1959). * Lars O. Lagerqvist (1979). Bernadotternas drottningar (The queens of the Bernadotte dynasty) (in Swedish). Albert Bonniers Förlag AB. ISBN 91-0-042916-3. * Cecilia af Klercker (översättning och redigering) (1942). Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok IX (The diaries of Hedwig Elizabeth Charlotte IX) (in Swedish). P.A. Norstedt & Söners förlag. * Lars Elgklou (1995). Familjen Bernadotte. En släktkrönika. (The Bernadotte family. A family chronicle.) (in Swedish). Skogs Boktryckeri Trelleborg. ISBN 91-7054-755-6. * Lindwall, Lilly: (Swedish) Desideria. Bernadotternas anmoder.[Desideria. The Ancestral Mother of the Bernadottes] Stockholm. Åhlén och Åkerlunds Förlag A.-B. (1919) * Cecilia af Klercker (1939). Hedvig Elisabeth Charlottas dagbok IX 1807-1811 (The diaries of Hedvig Elizabeth Charlotte IX 1807-1811) (in Swedish). P.A. Norstedt & Söners förlag. pp. 636–637, 654–655, 705. {{შვედეთის დედოფლები}}{{ნორვეგიის დედოფლები}} [[კატეგორია:დაბადებული 8 ნოემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1777]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 17 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1860]] [[კატეგორია:ფრანგი დიდებულები]] [[კატეგორია:შვედეთის დედოფლები]] [[კატეგორია:ნორვეგიის დედოფლები]] eweefjuubcaqywvmjaj0i5krur28u55 14 463551 4830603 3836367 2025-07-10T19:30:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830603 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები რუსეთში]] [[კატეგორია:კომუნიზმი რუსეთში]] lhofy5ommsmpj9f6nugjnq0v886r4ts 14 463553 4830579 4825972 2025-07-10T19:27:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830579 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი]] [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ქვეყნების მიხედვით]] db922i63la4ktirqbus3f52je397i26 4830598 4830579 2025-07-10T19:30:14Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]]“ 4830579 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი]] [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ქვეყნების მიხედვით]] db922i63la4ktirqbus3f52je397i26 14 463554 4830577 4823553 2025-07-10T19:26:42Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]]“ 4823553 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ულტრამემარცხენე პოლიტიკა ქვეყნის მიხედვით]] t155tk494esfcv5y5ktgsnsrfca1ei3 14 464005 4830749 3839271 2025-07-11T05:43:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830749 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სსრკ-ის ომები|მეორე მსოფლიო ომი]] [[კატეგორია:საბრძოლო მოქმედებები აღმოსავლეთის ფრონტზე მეორე მსოფლიო ომში]] [[კატეგორია:1930-იანი წლები საბჭოთა კავშირში]] [[კატეგორია:1940-იანი წლები საბჭოთა კავშირში]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპა მეორე მსოფლიო ომში]] [[კატეგორია:აზია მეორე მსოფლიო ომში]] c0mb0a43sgf6vg97v91ljvzv23fnp9l 14 464008 4830741 3839278 2025-07-11T05:42:33Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]]“ 3839278 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი| ]] [[კატეგორია:XX საუკუნე ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ომები ქვეყნების მიხედვით| ]] fnx59vz17z7p50ur32lt60h2pife8xx 14 464167 4830580 3840036 2025-07-10T19:27:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830580 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ავსტრიაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ავსტრიაში]] [[კატეგორია:ულტრამემარცხენე პოლიტიკა ავსტრიაში]] 9zz8j2y6i7uqgdcubsz0sioki1dn70h 14 464264 4830744 4827305 2025-07-11T05:43:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830744 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სამხედრო ისტორია ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით| ]] dt2gt0htqifdvitc02sydyoadvd54u8 14 464267 4830747 3840394 2025-07-11T05:43:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830747 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:იაპონიის ომები|მეორე მსოფლიო ომი]] [[კატეგორია:იაპონიის იმპერია]] [[კატეგორია:სიოვას ეპოქა]] [[კატეგორია:აზია მეორე მსოფლიო ომში]] 9cw6hhlq92kr9zeq94c358dkyqtx2ia 14 464981 4830679 4572382 2025-07-11T03:29:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:პროფესიული განათლება ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:პროფესიული განათლება ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830679 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პროფესიული განათლება ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:განათლება ისტორიული სახელმწიფოების მიხედვით]] diedbjpffhogc0z59jur5c0z6ijgu03 14 464982 4830676 4572375 2025-07-11T03:28:46Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:პროფესიული განათლება ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:პროფესიული განათლება ქვეყნების მიხედვით]]“ 4572349 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პროფესიული განათლება]] [[კატეგორია:განათლება ქვეყნების მიხედვით| ]] huqvgkwqci63s755qx6v5x1o14br3ay 14 468396 4830581 3871436 2025-07-10T19:27:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830581 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კომუნიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:ულტრამემარცხენე პოლიტიკა გაერთიანებულ სამეფოში]] kxxyolbvujt93qxh10eqkbjdadkgbss 14 468398 4830584 3871445 2025-07-10T19:27:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830584 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კომუნიზმი გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ინგლისში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ინგლისში]] qlqfn7psmdkxhr6d387d8xe2uy8he6d 14 468464 4830583 3871912 2025-07-10T19:27:28Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830583 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კომუნიზმი აფრიკაში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ზიმბაბვეში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ზიმბაბვეში]] 9ir0bqrz948uvf66drdbwljgf7ron2i 14 468782 4830601 3873949 2025-07-10T19:30:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830601 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები გერმანიაში]] [[კატეგორია:კომუნიზმი გერმანიაში]] lpzn7r5j30v5ebysa1whrbbfzdpvfb7 14 468784 4830582 3873954 2025-07-10T19:27:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830582 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კომუნიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები გერმანიაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი გერმანიაში]] 95ay4mnp6zh9j4nv8ezf9wp25u1xnfp 0 469405 4830424 4683929 2025-07-10T12:12:05Z MIKHEIL 18439 4830424 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Lycaenops.jpg|300px|thumb|ლიკაენოფსი, გორგონოპსიდების წარმომდადგენელი, რომელიც გადაშენდა პერმულ-ტრიასული გადაშენების დროს.]] '''პერმულ-ტრიასული გადაშენება'''<ref>{{cite journal|title=The tectonic cause of mass extinctions and the genomic contribution to biodiversification|url=https://archive.org/details/arxiv-1212.4229|journal=Quantitative Biology|author=Dirson Jian Li|date=18 December 2012|bibcode = 2012arXiv1212.4229L}}</ref><ref>{{cite journal|url=https://www.astrobio.net/origin-and-evolution-of-life/the-p-t-extinction-was-a-slow-death/|title=The P-T Extinction was a Slow Death|first=Thomas J.|last=Algeo|journal=Astrobiology Magazine|date=5 February 2012}}</ref> მიმდინარეობდა [[პერმული სისტემა|პერმული]] და [[ტრიასული სისტემა|ტრიასული]] გეოლოგიური პერიოდების საზღვარზე, [[პალეოზოური ჯგუფი|პალეოზოურსა]] და [[მეზოზოური ჯგუფი|მეზოზოურ]] ერას შორის, დაახლოებით 252 მილიონი წლის წინ. ეს არის დედამიწის ისტორიაში ყველაზე ცნობილი გადაშენება, რომლის დროსაც წყალში მცხოვრები ორგანიზმების — 96%,<ref name="Benton">{{cite book |author=Benton M J |author = Michael Benton |title=When Life Nearly Died: The greatest mass extinction of all time |publisher=Thames & Hudson |location=London |year=2005 |isbn=978-0-500-28573-2 |accessdate=}}</ref><ref name="BergstromDugatkin2012">{{cite book |author1=Carl T. Bergstrom |author2=Lee Alan Dugatkin |title=Evolution |url=https://books.google.com/books?id=SeaEZwEACAAJ |year=2012 |publisher=Norton |isbn=978-0-393-92592-0 |page=515}}</ref> ხოლო ხმელეთის ხერხემლიანი ცხოველების 70% გადაშენდა.<ref name="SahneyBenton2008RecoveryFromProfoundExtinction">{{cite journal |vauthors=Sahney S, Benton MJ |author2=Michael Benton |year=2008 |title=Recovery from the most profound mass extinction of all time |journal=Proceedings of the Royal Society B |doi=10.1098/rspb.2007.1370 |volume=275 |pages=759–765 |pmid=18198148 |issue=1636 }}</ref> ამ პერიოდში ასევე მოხდა მწერების ყველაზე ცნობილ მასობრივი გადაშენება. არსებობს მტკიცებულება გადაშენების ერთი ან სამი განსხვავებული ფაზის შესახებ.<ref name="SahneyBenton2008RecoveryFromProfoundExtinction" /><ref name="Jin2000">{{cite journal |title = Pattern of marine mass extinction near the Permian–Triassic boundary in south China |vauthors=Jin YG, Wang Y, Wang W, Shang QH, Cao CQ, Erwin DH |year=2000 |journal=Science |volume=289 |issue=5478 |pages=432–436 |pmid=10903200 |doi=10.1126/science.289.5478.432 |bibcode=2000Sci...289..432J}}</ref><ref name="YinGSSP">{{cite journal |title=The Global Stratotype Section and Point (GSSP) of the Permian-Triassic Boundary |vauthors=Yin H, Zhang K, Tong J, Yang Z, Wu S |journal=Episodes |volume=24 |issue=2 |pages=102–114|doi=10.18814/epiiugs/2001/v24i2/004 |year=2001 |doi-access=free }}</ref><ref name="Yin1992">{{cite book |chapter=Permo-Triassic events in the eastern Tethys–an overview |vauthors=Yin HF, Sweets WC, Yang ZY, Dickins JM |editor=Sweet WC |title=Permo-Triassic events in the eastern Tethys: stratigraphy, classification, and relations with the western Tethys |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge, UK |year=1992 |pages=1–7 |isbn=978-0-521-54573-0}}</ref> რამდენიმე ფაზის არსებობა გამოწვეულია იმით, რომ ხდებოდა განსხვავებული მოვლენები, როგორებიცაა ვულკანური ამოფრქვევები (მაგალითად, [[ციმბირის ტრაპები]]<ref name="lava/coal fires"> {{cite journal |year=2011 |doi=10.1073/pnas.1118675109 |pmid=22184229 |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |author1=Darcy E. Ogdena |author2=Norman H. Sleep |lastauthoramp=yes |title=Explosive eruption of coal and basalt and the end-Permian mass extinction |url=http://www.pnas.org/content/early/2011/12/12/1118675109.abstract |bibcode = 2012PNAS..109...59O |volume=109 |issue=1 |pages=59–62}}</ref>) და კლიმატის ცვლილება, რაც გამოიწვიეს წყალქვეშ მცხოვრებმა მიკრობებმა, რომლებიც ატმოსფეროში დიდი რაოდენობით მეთანს გამოყოფდნენ.<ref>{{cite news |url=http://newsoffice.mit.edu/2014/ancient-whodunit-may-be-solved-microbes-did-it |title=Ancient whodunit may be solved: The microbes did it! |author=David L. Chandler |department=MIT News Office |date=31 March 2014 |newspaper=MIT News |publisher=Massachusetts Institute of Technology}}</ref> სადავოა, რამდენად სწრაფად აღდგა გადაშენების შემდეგ [[ფლორა]] და [[ფაუნა]]. ზოგიერთი მეცნიერის შეფასებით, ამას 10 მილიონი წელი დასჭირდა (შუა ტრიასულ პერიოდამდე), როგორც გადაშენების სიმძიმის გამო, ასევე იმიტომ, რომ აღდგენას ახანგრძლივებდა პერიოდულად მძიმე საცხოვრებელი პირობები.<ref>{{cite news |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2012/05/120527153810.htm |title=It took Earth ten million years to recover from greatest mass extinction |newspaper=ScienceDaily |date=27 May 2012 |accessdate=28 May 2012}}</ref> ვარაუდობენ, რომ გადაშენების გავლენა შეიძლება ნაკლებად საგრძნობი ყოფილიყო ზოგიერთ რეგიონში, სხვებთან შედარებით. ==გადაშენების ნიმუშები== ===წყალქვეშა ორგანიზმები=== P-Tr გადაშენების დროს ყველაზე დიდი ზარალი განიცადეს წყალქვეშ მცხოვრებმა უხერხემლოებმა. ამას ადასტურებს აღმოჩენილი ნამარხები. ამ პერიოდში, 329 უხერხემლოს გვარიდან 286 სახეობა გაქრა.<ref name="Jin2000" /> მრავალფეროვნების ასეთი ვარდნა, სავარაუდოდ გამოწვეული იყო გადაშენების დონის მკვეთრი მატებით, ვიდრე ბუნებრივი გადარჩევით. <ref>{{Cite journal |last1=Bambach |first1=R.K. |last2=Knoll |first2=A.H. |last3=Wang |first3=S.C. |title=Origination, extinction, and mass depletions of marine diversity |journal=Paleobiology |volume=30 |issue=4 |pages=522–542 |date=December 2004 |url=http://www.bioone.org/perlserv/?request=get-document&issn=0094-8373&volume=30&page=522 |doi=10.1666/0094-8373(2004)030<0522:OEAMDO>2.0.CO;2 |issn=0094-8373}}</ref> გადაშენება, პირველ რიგში, შეეხო ორგანიზმებს, რომლებსაც აქვთ კალციუმის კარბონატის საფარი, განსაკუთრებით ისინი, რომლებიც დამოკიდებულნი არიან ხახშირბადის დიოქსიდის სტაბილურ დონეზე, რათა შექმნან თავიანთი სიცოცხლისთვის აუცილებელი საფარი.<ref name=Knoll2004>{{cite book|url=http://www.geochem.geos.vt.edu/bgep/pubs/Chapter_11_Knoll.pdf|vauthors=Knoll AH|year=2004|article=Biomineralization and evolutionary history|veditors=Dove PM, DeYoreo JJ, Weiner S|title=Reviews in Mineralogy and Geochemistry|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100620222809/http://www.geochem.geos.vt.edu/bgep/pubs/Chapter_11_Knoll.pdf|archivedate=2010-06-20}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100620222809/http://www.geochem.geos.vt.edu/bgep/pubs/Chapter_11_Knoll.pdf |date=2010-06-20 }}</ref> მსგავსი ორგანიზმები დამოკიდებულნი არიან ნახშირორჟანგის კონცენტრაციაზე, ვინაიდან ამ აირის მატება იწვევს [[ოკეანის გამჟავიანება|ოკეანის გამჟავიანებას]], ხოლო იმ პერიოდში ნახშორორჟანმა დიდი რაოდენობით მოიმატა. საზღვაო უხერხემლო ჯგუფების გადარჩენილთა შემადგენლობაში შედიოდა [[ბენთოსი]]. ===ხმელეთის უხერხემლოები=== [[პერმული სისტემა|პერმული სისტემაში]] მწერებისა და სხვა უხერხემლო სახეობების დიდი მრავალფეროვნება იყო. ყველაზე მეტი სახეობის მწერი სწორედ ამ პერიოდში გადაშენდა.<ref>{{citation |journal=American Entomologist |date=1 January 2005 |volume=51 |pages=14–29 |title=The fossil record of insect extinction: New approaches and future directions |first=Conrad |last=Labandeira |doi=10.1093/ae/51.1.14|doi-access=free }}</ref> ზოგიერთი წყაროს თანახმად, ეს ერთადერთი მწერების მასობრივი გადაშენებაა.<ref name="Labandeira">{{cite journal |vauthors=Labandeira CC, Sepkoski JJ |title=Insect diversity in the fossil record |journal=Science |volume=261 |issue=5119 |pages=310–315 |year=1993 |pmid=11536548 |doi= 10.1126/science.11536548 |bibcode = 1993Sci...261..310L |citeseerx=10.1.1.496.1576 }}</ref><ref name="sole">{{cite encyclopedia |vauthors=Sole RV, Newman M |veditors=Canadell JG, Mooney HA |article=Extinctions and Biodiversity in the Fossil Record |title=Encyclopedia of Global Environmental Change, The Earth System |series=Biological and Ecological Dimensions of Global Environmental Change |volume=2 |publisher=Wiley |location=New York |year=2003 |pages=297–391 |isbn=978-0-470-85361-0}}</ref> პალეოდიქტიოპტეროიდებმა კლება დაიწყეს პერმული სისტემის შუა პერიოდში. ამ გადაშენებებს ასევე უკავშირდება ფლორის ცვლილება. ყველაზე დიდი სახეობრივი შემცირება გვიანდელ პერმულ ერაში მოხდა.<ref name="Erwin1993">{{cite book|author=Erwin, D.H.|year=1993|title=The great Paleozoic crisis; Life and death in the Permian|url=https://archive.org/details/greatpaleozoiccr0000erwi|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-07467-4}}</ref><ref>{{cite journal|author=McKinney, M.L.|year=1987|title=Taxonomic selectivity and continuous variation in mass and background extinctions of marine taxa|journal=Nature|volume=325|issue=6100|pages=143–145|doi=10.1038/325143a0|bibcode = 1987Natur.325..143M }}</ref> ამ პერიოდის დროინდელი ნამარხები დღეს შესწავლილი და აღმოჩენილია. სწორედ ამ აღმოჩენების საფუძველზე მტკიცდება, რომ იმ პერიოდის მწერები განსხვავდებოდნენ დღევანდელებისგან, ისინი დღეს აღარ გვხვდებიან, რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ სწორედ ამ პერიოდში გადაშენდნენ. ===ხმელეთის მცენარეები=== ხმელეთის მცენარეების გეოლოგიური ჩანაწერი შედარებით იშვიათად მოიპოვება. მცენარეები შედარებით „იმუნურები“ არიან მასიური გადაშენების მიმართ, ცხოველები გადაშენებას უფრო მარტივი ფაქტორების გამო განიცდიან, ხოლო მცენარეთა შემთხვევაში იშვიათია მთლიანი სახეობის განადგურება.<ref name=McElwain2007>{{cite journal | author = McElwain, J. C.| author2 = Punyasena, S. W.| year = 2007| title = Mass extinction events and the plant fossil record| url = https://archive.org/details/sim_trends-in-ecology-evolution_2007-10_22_10/page/548| journal = Trends in Ecology & Evolution| volume = 22| issue = 10| pages = 548–557| doi=10.1016/j.tree.2007.09.003| pmid=17919771}}</ref> ტყეების განადგურებას მოჰყვებოდა დაბალი ზომის ბალახოვანი მცენარეების მრავალფეროვნების ზრდა. მოგვიანებით, ხეების სხვა ჯგუფები კვლავ დომინანტები ხდებოდნენ, მაგრამ კვლავ ზარალდებოდნენ, ანუ გადაშენების პროცესი პერიოდულად მეორდებოდა. პერიოდულად დომინანტობის მოპოვების ეს პრიიცესი, გარემოს არასტაბილურობაზე მიუთითებს, რომელსაც ცვალებადობის დროს სხვადასხვა მცენარე სხვადასხვაგვარად ეგუებოდა. ამ პროცესის დროს [[შიშველთესლოვნები]] იმდენად დაზარალდნენ, რომ მათი ტყეების აღდგენას 4-5 მილიონი წელი დასჭირდა.<ref>{{cite journal|vauthors=Looy CV, Brugman WA, Dilcher DL, Visscher H|year=1999|title=The delayed resurgence of equatorial forests after the Permian–Triassic ecologic crisis|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=96|pages=13857–13862|pmid=10570163|doi=10.1073/pnas.96.24.13857|issue=24|pmc=24155|bibcode = 1999PNAS...9613857L }}</ref> ===ქვანახშირის საბადოები=== [[ნახშირი (წიაღისეული)|ნახშირის]] საბადოების არსებობა არ არის ცნობილი ადრინდელ ტრიასულ ხანაში, ხოლო შუა ტრიასულ პერიოდში შეინიშნება მცირე რაოდენობით.<ref name="Retallack1996">{{cite journal| last=Retallack |first=G. J.|last2= Veevers|first2=J. J.|last3= Morante|first3= R.|title=Global coal gap between Permian–Triassic extinctions and middle Triassic recovery of peat forming plants|journal=GSA Bulletin|volume=108|issue=2|pages=195–207|year=1996|doi = 10.1130/0016-7606(1996)108<0195:GCGBPT>2.3.CO;2|bibcode=1996GSAB..108..195R}}</ref> დღესდღეობით ნახშირის ასეთი დიდი რაოდენობა გადაშენებული მცენარეებით აიხსნება, რომელიც პერმულ-ტრიასული გადაშენების პერიოდში მოხდა. ამის შემდეგ კი მცენარეებს ახალ გარემოსთან სრული ადაპტაციისთვის 10 მილიონი წელი დასჭირდათ.<ref name="Retallack1996"/> ნიადაგში ნახშირის კონცენტრაციით შესაძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელ რეგიონში ხდებოდა უფრო დიდი რაოდენობის მცენარეების განადგურება. ===შესაძლო ახსნა=== პერმული ერის ბოლო ეტაპიდან შემორჩენილი წყალქვეშა ნამარხების ანალიზმა დაადგინა, რომ ორგანიზმები, რომლებიც ყველაზე ნაკლებად ეგუებოდნენ ნახშირბადის დიოქსიდის დონის ცვლილებას ყველაზე მალე გადაშენდნენ. ყველაზე დაუცველი წყლის ორგანიზმები იყვნენ, კარბონატული საფარის მქონენი, მაგალითად [[კალციტი|კალციტის]]. ისეთი ორგანიზმები როგორებიც არიან: [[ტაბულეტები]], [[მხარფეხიანები]] და სხვა მსგავსი ტიპის არსებების 81% გადაშენდა. უმნიშვნელო დანაკარგები განიცადეს, მაგალითად, [[აქტინიები|აქტინიებმა]], საიდანაც შემდგომში განვითარდნენ დღეს არსებული [[მარჯანი|მარჯნები]]. გადაშენების მაჩვენებელზე ნაშირორჟანგის დონის ზრდას, რომელსაც ჟანგბადის შემცირება მოჰყვა არ უნდა ყოფილიყო ერთადერთი მიზეზი, ვინაიდან ამ პერიოდში ატმოსფეროში მაინც საკმარისი ჟანგბადი იქნებოდა, რათა ცოცხალ ორგანიზმებს ეარსებათ. [[ტრიასული სისტემა|ტრიასული სისტემის]] არცერთ დროსა და პერიოდში არ ყოფილა დედამიწაზე იმაზე ნაკლები ატმოსფერული ჟანგბადი ვიდრე დღეს არის.<ref name="KNollBambach2007Paleophysiology">{{cite journal|vauthors=Knoll AH, Bambach RK, Payne JL, Pruss S, Fischer WW|title=Paleophysiology and end-Permian mass extinction|journal=Earth and Planetary Science Letters|volume=256|year=2007|pages=295–313|doi=10.1016/j.epsl.2007.02.018|url=http://pangea.stanford.edu/~jlpayne/Knoll%20et%20al%202007%20EPSL%20Permian%20Triassic%20paleophysiology.pdf|accessdate=2008-07-04|bibcode=2007E&PSL.256..295K|issue=3–4|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201004024839/http://pangea.stanford.edu/~jlpayne/Knoll%20et%20al%202007%20EPSL%20Permian%20Triassic%20paleophysiology.pdf|archivedate=2020-10-04}}</ref> წყალში მცხოვრები ორგანიზმები უფრო მგრძნობიარენი არიან CO₂- ის დონი ცვლის მიმართ, ვიდრე ხმელეთის ორგანიზმები და ამას მრავალი ფაქტრორი განაპირობებს.CO₂ არის 28-ჯერ უფრო ხსნადი წყალში, ვიდრე [[ჟანგბადი]]. მისი დონის მატება ორგანიზმების რესპირატორულ სისტემას აზიანებს და რთულდება [[ცილები|ცილების]] სინთეზიც, რაც სიცოცხლისთვის აუცილებელი კომპონენტია.<ref name="KNollBambach2007Paleophysiology"/> გარდა ამისა CO₂ პირდაპირ არის დაკავშრებული ოკეანის მჟავიანობასთან, მისი კონცენტრაციის ზრდით ჩქარდება [[ოკეანის გამჟავიანება|გამჟავიანების]] პროცესი.<ref>{{Cite journal| doi = 10.1073/pnas.0914065107| pmid = 20421502| year = 2010| last1 = Payne | first1 = J.| last2 = Turchyn | first2 = A.| last3 = Paytan | first3 = A.| last4 = Depaolo | first4 = D.| last5 = Lehrmann | first5 = D.| last6 = Yu | first6 = M.| last7 = Wei | first7 = J.| title = Calcium isotope constraints on the end-Permian mass extinction| journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America| volume = 107| pages = 8543–8548| issue = 19| pmc = 2889361|bibcode = 2010PNAS..107.8543P }}</ref> ოკეანის [[pH]]-ს საშუალოზე მაღალი მაჩვენებელი აქვს, ხოლო გამჟავიანებისას ის საშუალო მაჩვენებელზე ჩამოდის.<ref>{{cite journal |last=Clarkson |first= M. |last2= Kasemann |first2= S. |last3= Wood |first3= R. |last4= Lenton |first4= T. |last5= Daines |first5= S. |last6= Richoz |first6= S. |last7= Ohnemueller |first7= F. |last8= Meixner |first8= A. |last9= Poulton |first9= S. |last10= Tipper |first10=E. |date=2015-04-10 |title=Ocean acidification and the Permo-Triassic mass extinction |journal=Science |volume=348 |issue=6231 |pages=229–232 |doi= 10.1126/science.aaa0193 |pmid=25859043|bibcode=2015Sci...348..229C |hdl= 10871/20741 |url= http://eprints.whiterose.ac.uk/85124/1/Clarkson_Boron_final.pdf }}</ref> ძნელია ხმელეთის ორგანიზმების გადაშენებისა და გადარჩენის მაჩვენებლების დეტალური ანალიზი, რადგან პერმულ-ტრიასის პერიოდის რამდენიმე წიაღისეული საწვავის საბადოა აღმოჩენილი. ტრიასის მწერები ძალიან განსხვავდებოდნენ პერმულისგან, მაგრამ მწერების ნამარხები, რომლებიც დაახლოებით 15 მილიონი წლის ფარგლებში გადაშენდნენ, მოიცავს გვიანდელ პერმული პერიოდიდან დაწყებული ტრიასის დასაწყისამდე ეპოქას. ამასთან, წყალდიდობის შედეგად მდინარეთა შეცვლილი კალაპოტების ანალიზი მიუთითებს მდინარეების ახალ კალაპოტში გადასვლაზე, რაც ახსნის კლიმატის მკვეთრ ცვლილებას, კერძოდ, გამოშრობას<ref>{{cite journal|last=Smith|first=R.M.H.|title=Changing fluvial environments across the Permian-Triassic boundary in the Karoo Basin, South Africa and possible causes of tetrapod extinctions|journal=Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology|date=16 November 1999|volume=117|issue=1–2|pages=81–104|doi=10.1016/0031-0182(94)00119-S|url= |bibcode=1995PPP...117...81S}}</ref> ==თეორიები== [[File:Impact event.jpg|thumb|ასტეროიდის დედამიწასთან შეჯახება, არტისტის ნამუშევარი. შეჯახებისას გამოიყო იმდენი ენერგია, რამდენიც გამოიყოფა რამდენიმე მილიონი [[ბირთვული იარაღი|ბირთვული ბომბის]] აფეთქებისას.]] პერმულ-ტრიასული გადაშენების ზუსტი მიზეზების დასახელება რთულია, პირველი პრობლემა ის არის, რომ ეს მოხდა დაახლოებით 250 მილიონი წლის წინ და მას შემდეგ ბევრი რამ შეიცვალა დედამიწაზე, ხოლო ნიმუშები, რომლებიც რაიმე მნიშვნელოვანს იძლევიან განადგურდნენ ან დედამიწის ზედაპირიდან ღრმად არიან დამარხულნი. წყალქვეშა კლედეები და ზოგადად ოკეანეების ზედაპირი, ყოველ 200 მილიონ წელიწადში [[ფილების ტექტონიკა|ფილების ტექტონიკის]] გამო დეფორმირდება, რის შედეგადაც იკარგება ძველი სახეობების კვალი. ამის მიუხედავად მეცნიერებმა შეძლეს გარკვეული ინფორმაციის მოპოვება, ხოლო ეს თეორიები მოიცავს, როგორც კატასტროფულ მოვლენებს, ასევე გრძელვადიან გადაშენების პროცესს. არსებობდა ვარაუდი, რომ გადაშენება ციურმა სხეულმა გამოიწვია, ვინაიდან მეცნიერებმა რამდენიმე კრატერი აღმოაჩინეს, მათ შორის 250 კილომეტრის სიგრძის, რომელიც მდებარეობს [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ჩრდილო-დასავლეთის სანაპიროზე<ref name="becker_etal_2004">{{cite journal |vauthors=Becker L, Poreda RJ, Basu AR, Pope KO, Harrison TM, Nicholson C, Iasky R | title=Bedout: a possible end-Permian impact crater offshore of northwestern Australia | journal=Science | volume=304 | issue=5676 | year=2004 | pages=1469–1476 |doi=10.1126/science.1093925 | pmid=15143216 |bibcode = 2004Sci...304.1469B }}</ref> და აღმოსავლეთ [[ანტარქტიდა|ანტარქტიდის]] კრატერი.<ref name="vfp06">{{cite journal |vauthors=von Frese RR, Potts L, Gaya-Pique L, Golynsky AV, Hernandez O, Kim J, Kim H, Hwang J |title= Permian–Triassic mascon in Antarctica | journal=Eos Trans. AGU, Jt. Assem. Suppl. | volume=87 | issue=36 | year=2006 | pages=Abstract T41A–08 |url=https://www.researchgate.net/publication/241531088|accessdate=2007-10-22|bibcode=2006AGUSM.T41A..08V }}</ref><ref name="vf09">{{cite journal | author1=Von Frese, R.R.B. |author2=Potts, L.V. |author3=Wells, S.B. |author4=Leftwich, T.E. |author5=Kim, H.R. |author6=Kim, J.W. |author7=Golynsky, A.V. |author8=Hernandez, O. |author9=Gaya-Piqué, L.R. | year=2009 | title=GRACE gravity evidence for an impact basin in Wilkes Land, Antarctica | journal=Geochem. Geophys. Geosyst. | volume=t |pages=Q02014 | doi=10.1029/2008GC002149 | bibcode=2009GGG....1002014V | issue=2}}</ref> ამის მიუხედავად არ დადასტურდა, რომ ციურმა სხეულებმა ამ პერიოდის ორგანიზმებზე რაიმე ზეგავლენა მოახდინეს, რის შემდეგაც თეორია მკაცრად გააკრიტიკეს. [[ბრაზილია|ბრაზილიაში]] 40 კილომეტრიანი არაგუინას კრატერი, 254,7 ± 2,5 მილიონი წლით თარიღდება, რაც ემთხვეოდა პერმულ-ტრიასულ ერას.<ref>{{cite journal |author1=Tohver, E. |author2=Lana, C. |author3=Cawood, P.A. |author4=Fletcher, I.R. |author5=Jourdan, F. |author6=Sherlock, S. |author7=Rasmussen, B. |author8=Trindade, R.I.F. |author9=Yokoyama, E. |author10=Filho, C.R. Souza |author11=Marangoni, Y. | year = 2012| title = Geochronological constraints on the age of a Permo–Triassic impact event: U–Pb and 40Ar/39Ar results for the 40&nbsp;km Araguainha structure of central Brazil | journal = Geochimica et Cosmochimica Acta | volume = 86 | issue = | pages = 214–227 | doi=10.1016/j.gca.2012.03.005 | bibcode=2012GeCoA..86..214T}}</ref> ამ ადგილზე იპოვეს ნავთობის კვალიც, თუმცა კრატერის წარმოქმნისას გამოყოფილი ენერგია არასაკმარისი იქნებოდა იმისთვის, რომ მყისიერად გამოეწვია გლობალური მასობრივი გადაშენება, მაგრამ მეორე ვერსიის თანახმად, კოლოსალურმა ადგილობრივმა მიწისძვრამ ნავთობისა და გაზის უზარმაზარი რაოდენობა გამოათავისუფლა ქერქიდან. შედეგად მოულოდნელმა გლობალურმა დათბობამ შესაძლოა დააჩქარა გადაშენების პროცესი.<ref>Biggest extinction in history caused by climate-changing meteor. University of Western Australia University News Wednesday, 31 July 2013. http://www.news.uwa.ea.au/201307315921/international/biggest-extinction-history-caused-climate-changing-meteor{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> არსებობს ვარაუდი, რომ გადაშენება შესაძლოა ვუნკანურ ამოფრქვევებს გამოეწვია, რის შედეგადაც ატმოსფეროში დიდი რაოდეობით კვამლი გამოიყოფოდა, რაც წარმოქმნიდა საფარს და აღარ მისცემდა მზის სხივეს დედამიწის ზედაპირამდე მისვლის საშუალებას. ამ ფაქტის გამო ხმელეთის მცენარეები და წყალმცენარეებიც შეწყვეტდნენ [[ფოტოსინთეზი|ფოტოსინთეზის]] პროცესს, რაც გამოიწვევდა [[კვების ჯაჭვი|კვებითი ჯაჭვების]] დარღვევას. ამოფრქვევები სავარაუდოდ გამოიწვევდა [[მჟავა წვიმები|მჟავა წვიმებს]], როდესაც ატმოსფეროში გაბნეული [[ოქსიდი|მჟავა ოქსიდები]] წვიმით ჩამოირეცხებოდა. ეს გამოიწვევდა მცენარეების, [[მოლუსკები|მოლუსკების]], [[პლანქტონი|პლანქტონებისა]] და სხვა ისეთი ორგანიზმები გადაშენებას, რომლებსაც ჰქონდათ კალციუმის კარბონატის საფარი, მაგალითად ნიჟარები. ამოფრქვევების შემდეგა გამოიყოფოდა დიდი რაოდენობით [[ნახშირორჟანგი|ნახშირბადის დიოქსიდი]], რაც კიდევ უფრო დააჩქარებდა [[გლობალური დათბობა|გლობალურ დათბობას]]. გარკვეული პერიოდის შემდეგ ატმოსფეროში არსებული მტვერი და ღრუბლები გაიფანტებოდა, თუმცა ნახშირორჟანგის მაღალი კონცენტრაცია კვლავ დარჩებოდა, რაც [[სათბურის ეფექტი|სათბურის ეფექტს]] შექმნიდა.<ref name="White">{{cite journal|vauthors = White RV|year = 2002|journal = Philosophical Transactions of the Royal Society of London|volume = 360|pages = 2963–2985|url = http://www.le.ac.uk/gl/ads/SiberianTraps/Documents/White2002-P-Tr-whodunit.pdf|title = Earth's biggest 'whodunnit': unravelling the clues in the case of the end-Permian mass extinction|doi = 10.1098/rsta.2002.1097|accessdate = 2008-01-12|pmid = 12626276|issue = 1801|bibcode = 2002RSPTA.360.2963W}}</ref> ==რეკომენდებული ლიტერატურა== * Over, Jess (editor), ''Understanding Late Devonian and Permian–Triassic Biotic and Climatic Events'', (Volume 20 in series Developments in Palaeontology and Stratigraphy (2006). The state of the inquiry into the extinction events. * Sweet, Walter C. (editor), ''Permo–Triassic Events in the Eastern Tethys : Stratigraphy Classification and Relations with the Western Tethys'' (in series World and Regional Geology) ==რესურსები ინტერნეტში== * {{cite web |url=http://www.le.ac.uk/gl/ads/SiberianTraps/Index.html |title=Siberian Traps|website= |accessdate=2011-04-30}} * {{cite web |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2006/06/060601174729.htm |title=Big Bang In Antarctica: Killer Crater Found Under Ice |website= |accessdate=2011-04-30}} * {{cite web |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2005/02/050223130549.htm |title=Global Warming Led To Atmospheric Hydrogen Sulfide And Permian Extinction |website= |accessdate=2011-04-30}} * {{cite web|url=http://nai.arc.nasa.gov/news_stories/news_detail.cfm?ID=286|title=Did an Impact Trigger the Permian-Triassic Extinction?|author=Morrison, D.|publisher=NASA|accessdate=2011-04-30|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110610133528/http://nai.arc.nasa.gov/news_stories/news_detail.cfm?ID=286|archivedate=2011-06-10}} * {{cite web |url=http://www.historyfiles.co.uk/FeaturesPrehistory/Permian_Extinction01.htm |title=Permian Extinction Event |website= |accessdate=2011-04-30}} * {{cite journal |url=http://www.pnas.org/content/early/2011/12/12/1118675109.abstract|title=Explosive eruption of coal and basalt and the end-Permian mass extinction |accessdate=2011-12-25 | doi=10.1073/pnas.1118675109 |pmid=22184229 |volume=109 |issue=1 |year=2012 |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |pages=59–62 | last1 = Ogden | first1 = DE | last2 = Sleep | first2 = NH|bibcode=2012PNAS..109...59O }} * {{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/programmes/b007r285 |title=BBC Radio 4 In Our Time discussion of the Permian-Triassic boundary|website= |accessdate=2012-02-01}} Podcast available. *{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2018/12/07/science/climate-change-mass-extinction.html|title=The Planet Has Seen Sudden Warming Before. It Wiped Out Almost Everything.|last=Zimmer |first=Carl |date=2018-12-07 |newspaper=The New York Times |publisher= |access-date=2018-12-10|quote=}} * [https://web.archive.org/web/20110309180853/http://palaeo.gly.bris.ac.uk/palaeofiles/permian/intro.html «The Permo-Triassic extinction»] * [https://web.archive.org/web/20021112124410/http://www.geocities.com/earthhistory/permo.htm «The Permo-Triassic extinction»] * [http://www.bbc.co.uk/science/horizon/2002/dayearthdied.shtml BBC2 'The Day the Earth Nearly Died' website.] * [https://www.pbs.org/wgbh/evolution/library/03/2/l_032_02.html PBS series ''Evolution'': «Extinction!»] * [https://web.archive.org/web/20080821103739/http://beckerantarctica.crustal.ucsb.edu/research_papers.html Luann Becker, «Exploring Antarctica: Understanding Life on Earth and Beyond»] * [https://archive.today/20121209234337/http://www.spaceref.com/news/viewpr.rss.html?pid=19996/ SpaceRef: «Big Bang in Antarctica: Killer Crater Found Under Ice»] * [http://www.sciencedaily.com/releases/2005/02/050223130549.htm Science Daily: Global warming led to atmospheric hydrogen sulfide and Permian extinction] * [http://www.sciencedaily.com/releases/2006/06/060601174729.htm Science Daily: Big Bang In Antarctica: Killer Crater Found Under Ice] * [https://web.archive.org/web/20001018153351/http://www.space.com/scienceastronomy/planetearth/extinction_permian_000907.html Lee Siegel, «Rocks Reveal Details of Mass Extinction»] Based on [http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/289/5485/1740 Peter D. Ward, David R. Montgomery, Roger Smith, «Altered River Morphology in South Africa Related to the Permian-Triassic Extinction», in ''Science'' 8 September 2000] * [https://web.archive.org/web/20110610133528/http://nai.arc.nasa.gov/news_stories/news_detail.cfm?ID=286 David Morrison, «Did an Impact Trigger the Permian-Triassic Extinction?»] * [http://www.space.com/scienceastronomy/060601_big_crater.html Giant Crater Found: Tied to Worst Mass Extinction Ever] * [https://web.archive.org/web/20001018153351/http://www.space.com/scienceastronomy/planetearth/extinction_permian_000907.html Rocks Reveal Details of Mass Extinction] * The History Files: [http://www.historyfiles.co.uk/FeaturesPrehistory/Permian_Extinction01.htm Permian Extinction Event] * Ward, P.D. (2006) [http://www.sciam.com/article.cfm?articleID=00037A5D-A938-150E-A93883414B7F0000&pageNumber=1&catID=2 «Impact from the Deep»] * [http://elementy.ru/news/432455?page_design=print Доказана роль резкого закисления океана в массовом вымирании на рубеже пермского и триасового периодов.] / Элементы.ру, 14.04.2015 * Кирилл Юрьевич Еськов: [https://www.youtube.com/watch?v=GF4Qz4XONgo Последние результаты исследования пермско-триасового вымирания] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:კატასტროფები]] [[კატეგორია:დედამიწის გეოლოგიური ისტორია]] [[კატეგორია:ჰიპოთეზები]] [[კატეგორია:კლიმატის ისტორია]] dc3o05gihz4te11cuu89poejl0f803i 14 469735 4830602 3880147 2025-07-10T19:30:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830602 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანტიკომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები იტალიაში]] [[კატეგორია:კომუნიზმი იტალიაში]] f5mwk9rz198ktu0gfc5882ksy7ln67v 14 469736 4830585 3880151 2025-07-10T19:27:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830585 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კომუნიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები იტალიაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი იტალიაში]] 2lgx750ohvd4elc0s3o750c89yiw9qe 0 470260 4830418 4683940 2025-07-10T12:10:58Z MIKHEIL 18439 4830418 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა|თავი4=მონაცემები|სახელი1=|მონაცემი1=|თავი2=|სახელი2=ცალკე განსაზღვრული სახელი <!--ნაგულისხმევად არ ჩანს-->|მონაცემი2=|თავი3=|სახელი3=|მონაცემი3=|სახელი4=|სხეულის კლასი=vevent|მონაცემი4=|თავი5=|სახელი5=ასაკი|მონაცემი5=252 მლნ. წელი|თავი6=|სახელი6=ფართობი|მონაცემი6=7 მლნ. კვ. კმ.|ქვედა კლასი=|ქვედა სტილი=background:#ddf;|თავი1=|სხეულის სტილი=font-size: 90%|სახელწოდება=|ქვეთავი2=|წარწერა=|წარწერის სტილი=|წარწერის კლასი=|ზევით=ციმბირის ტრაპები|ზედა სტილი=|ზედა კლასი=|ქვეთავი=|ქვეთავის სტილი1=|ქვეთავის კლასი=|ქვეთავის სტილი2=|მონაცემის სტილი=|სურათი=[[სურათი:Extent of Siberian traps german.png|220 პქ]]|სურათის სტილი=|სურათის კლასი=|ტიტრი=ციმბირის ტრაპების რუკა|ტიტრის სტილი=|სურათი2=|ტიტრი2=|თავის სტილი=background:#ccf;|სახელის სტილი=background:#ddf;|ქვევით=}} '''ციმბირის ტრაპები''' ({{lang-ru|Сибирские траппы}}) — 252 მილიონი წლის წინ, ჩრდილოეთ [[პანგეა|პანგეაში]] ფართოდ გავრცელებული ვულკანური აქტივობის ნაშთები, რომელთა ქვების უმეტესი ნაწილი ბაზალტურია. ბაზალტური ქვები, ძირითადად, არათუ ფეთქებადად, არამედ ეფუზიურად<ref>Morgan, W. Jason; Morgan, Jason Phipps (2007), "Plate velocities in hotspot reference frame: electronic supplement", in Foulger, Gillian R.; Jurdy, Donna M. Plates, Plumes, and Planetary Processes, Geological Society of America, retrieved 2017-02-25</ref> ამოხეთქვადია, თუმცა მათი ვულკანური ამოფრქვევები ბევრად უფრო დიდხანს, წლობით, ათწლობით გრძელდება, ხოლო მაგმა ფართო ტერიტორიებზე ვრცელდება (15 მლნ. წლის წინ, კოლუმბიის მდინარის ბაზალტების ამოფრქვევის შედეგად გამოყოფილმა ლავამ 20 000 კუბური კილომეტრი დაფარა. ამ მსოფლიო მოვლენის შედეგად, ზღვის ცხოველების 96 %, ხოლო ხმელეთის 70 % დაიღუპა, რასაც მეცნიერებმა [[პერმულ-ტრიასული გადაშენება|პერმულ-ტრიასული მასობრივი გადაშენება]], ან უბრალოდ „დიდი კვდომა“ უწოდეს. იმ ცოცხალმა ორგანიზმებმა, რომლებიც მასიურ გადაშენებას გადაურჩნენ, დაბალი ტროფიკული დონით ([[კვების ჯაჭვი|კვებითი ჯაჭვისა]] თუ კვებითი ქსელის თითოეული საფეხური) დაიწყეს არსებობა, ხოლო შემდეგ განავრცეს და თვითონაც შეძლეს გავრცელება. მეცნიერები იუწყებიან, რომ ამ მასიურმა ვულკანურმა აქტივობამ პიროგენურ პროვინციაზე - ციმბირის ტრაპებზე გლობალურ სიკვდილიანობაზე, ზღვისა და ჰაერის ტემპერატურის მატებასა და ტოქსიკური რაოდენობით ნახშირორჟანგის გამოყოფაზე ატმოსფეროში დროის ძალიან მცირე მონაკვეთში იქონია ზეგავლენა. მეცნიერების მიერ ჩატარებული კვლევების მიხედვით, ციმბირის ტრაპებზე ვულკანების ამოფრქვევა პერმულ-ტრიასული მასობრივ გადაშენებამდე 300 000 წლით ადრე დაიწყო, როდესაც ლავის უზარმაზარმა რაოდენობამ ხმელეთზე ამოხეთქა და ტერიტორიის დიდ ნაწილზე გავრცელდა, დედამიწის ზედაპირულ ქერქზე კი მასიური, [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ა.შ.შ]]-ს ტერიტორიის ზომისა და ერთი კილომეტრი სიღრმის პიროგენული საფარი წარმოქმნა, თუმცა იქიდან გამომდინარე, რომ საფარის არსებითი ნაწილი სქელი დანალექი ნივთიერებებითაა დაფარული, ხოლო გამხმარი მაგმის გარკვეულ ნაწილზე ეროზიამ იმოქმედა ზეგავლენა და მისი ფართობი შეამცირა, რთულია ციმბირის ტრაპების ტერიტორიაზე ამოფრქვეული ლავის ზუსტი გავრცელების არეალის დადგენა. მაგმის 2/3  “დიდ სიკვდილამდე“ და მისი მიმდინარეობისას ამოიფრქვა, დანარჩენი 1/3-ის ამოხეთქვა კი მასობრივი გადაშენებიდან 500 000 წელი მიმდინარეობდა. იმისდა მოუხედავად, რომ ციმბირის ტრაპების საფარი ძირითადად ბაზალტური ფენებისგანაა წარმოქმნილი, მის ტერიტორიაზე ასევე მდებარეობს [[მაფური ქვები|მაფური]] (შავი ფერის მაგნიუმითა და რკინით მდიდარი ქვები, რომლებშიც ოლივინის, პიროქსენის, ამფიბოლისა და ბიოტიტის მინერალებია ფართოდ გავრცელებული) და [[ფელსური ქვები|ფელსური]] (ისეთი მსუბუქი ელემენტებით დახუნძლული ქვები, მინერალები და ვულკანური წარმონაქმნები, როგორიცაა სილიციუმი, ჟანგბადი, ალუმინი, ნატრიუმი, კალიუმი. ფელსური წარმონაქმნები მაფურებზე მსუბუქები და ფხვიერები არიან) წარმონაქმნები, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ასობით მილიონობით წლების წინ მომხდარი ვულკანური ამოფრქვევები არა მხოლოდ ბაზალტური ტიპის იყო. == პერმულ-ტრიასული მასობრივი გადაშენება == [[პერმულ-ტრიასული გადაშენება|პერმულ-ტრიასული მასობრივი გადაშენებისას]], დედამიწამ ისევე როგორც ნახშირბადის ციკლის მასიური დარღვევა, ანომალიურად მაღალი ჰაერისა და ზღვის ტემპერატურა და ოკეანის უდიდესი სიჩქარით დამჟავება, ასევე სათბურის აირების<ref>Erwin, Douglas H. (January 1994). "The Permo-Triassic Extinction". Nature. [[Bibcode (identifier)|Bibcode]]:1994Natur.367..231E. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1038/367231a0.</ref> უზარმაზარი სიჩქარით გამოყოფა განიცადა დროის მცირე მონაკვეთში, რისი შეჩერება, პრევენციაც, მეცნიერების აზრით, რაიმე ძალიან ძლიერს უნდა განეხორციელებინა აირების დიდი რაოდენობიდან გამომდინარე, რაც გამოწვეული იყო იმ მაგმით, რომელმაც თავისი უზარმაზარი გავრცელების არეალზე ყველაფერი გადაწვა, და მაშასადამე, ისეთი სათბურის აირების მასიური რაოდენობა გამოყო ატმოსფეროში, როგორებიც არიან ნახშირორჟანგი და მეთანი. ბერკლის უნივერსიტეტის მაგისტრანტმა - ჯეფრი ბენკმა და მისმა ჯგუფმა ცდები ჩაატარეს რათა დაედგინათ, მართლა შეიძლებოდა თუ არა, რომ ციმბირის ტრაპებს მასობრივი გადაშენება გამოეწვია. იქიდან გამომდინარე, რომ მაგმის მიერ მიყენებული დამწვრობების შედეგად დიდი რაოდენობით ნახშირორჟანგი გამოიყო, რამაც ოზონის შრე შეათხელა. შეთხელებულმა ოზონის შრემ კი დედამიწის ულტრაიისფერ სხივებს ატმოსფეროში შემოღწევის საშუალება მისცეს. ჯეფრმა და მისმა გუნდის წევრებმა ფიჭვის ხეები სწორედ ულტრაიისფერი გამოსხივების ქვეშ განათავსეს და დადგინდა, რომ მათ ეს მცენარეები სტერილური გახადეს - ხეების ყველა სათესლე გირჩი მოკვდა დროებით. აქედან გამომდინარე, პერმულ-ტრიასული მასობრივი გადაშენების დასასრულს, ძლიერი ულტრაიისფერი გამოსხივების შედეგად ტყეები სრულად ან ნაწილობრივ უნდა გამქრალიყო, ხოლო გამქრალმა ხეების ხაზმა საკვები ჯაჭვის დაზიანება, და მაშასადამე, გლობალური გადაშენება გამოიწვია, ხოლო პალეონტოლოგების მიერ ჩატარებულმა კვლევებმა დაადგინეს, რომ ოთხფეხა ცხოველები მთელი დედამიწის გარშემო იყვნენ გადაშენებულნი, გარდა პანგაეას რეგიონისა, რაც ა.შ.შ-ს დასავლეთით მდებარე იუტაა დღევანდელი გეოგრაფიის მიხედვით. იქიდან გამომდინარე, რომ დიდი რაოდენობით [[ტორფი]] განვითარებული ეკოლოგიის ნიშანია, მასზე ჩატარებულმა კვლევებმა დაადგინეს, რომ მცენარეების სიცოცხლისუნარიანობის დაბრუნება ანისიანის ხანაში, 247.2 მლნ. წლის წინ მოხდა სამხრეთ განედებში, ხოლო შიშველთესლოვანი მცენარეების ტყეები უფრო მოგვიანებით, ოლენეკიანის ხანის დასაწყისისას, 251.2 მილიონი წლის წინ გავრცელდა, თუმცა მხოლოდ ჩრდილოეთ და სამხრეთ უკიდურეს განედებში. ეკვატორული პანგაეას ტყეების წარმოქმნა, რომელთა უმეტესი ნაწილი წიწვოვანი მცენარეებისგან შედგებოდა, ასევე ოლენეკიანის ხანისას მოხდა, თუმცა მის ბოლო პერიოდში, ამ განედებში კი ქვანახშირი პერმულ-ტრიასული მასობრივი გადაშენებიდან 15 მილიონი წლის შემდეგ გამოჩნდა. [[ფაილი:Falklands-Gondwana es.svg|მინი|გონდვანას სუპერკონტინენტი (სამხრეთით)]] [[გონდვანის სუპერკონტინენტი|გონდვანის სუპერკონტინენტზე]] ჩატარებული ექსპედიციებისას აღმოჩენილმა ყვავილების იმ მტვერმა, რომელიც დეფორმირებული, დაზიანებული იყო დაადასტურა რომ მას შემდეგ, რაც სათბური აირებით გამოწვეულმა ოზონის ფენის შეთხელებამ მზის ულტრაიისფერ სხივებს მისცა დედამიწის ატმოსფეროში შემოღწევა, დაზიანდა არათუ მხოლოდ ფიჭვისებრი მცენარეები, არამედ სხვა ხაზის ხეებიც. ბოლოდროინდელი ჰიპოთეზის მიხედვით, ვულკანების მაღალმა სეისმურმა აქტიურობამ მეთანოსარცინების - დედამიწის ატმოსფეროში მეთანის უზარმაზარი რაოდენობის გამომყოფი მიკრობის - გავრცელებას შეუწყო ხელი, რამაც ცვლილებები გამოიწვია [[ნახშირბადის ციკლი|ნახშირბადის ციკლში]] როგორც ხმელეთზე, ასევე - წყალში. == გამომწვევი მიზეზები == 1963 წელს, გეოლოგებმა მექანიზმი სახელად [[მანტიური პლუმი]] წარადგინეს, რომელიც მოიცავს 3218 კმ. სიღრმეში მდებარე მაღალი ტემპერატურის მქონე ქვებს, რომლებმაც კონვექციის შედეგად, ზოგიერთი მეცნიერის აზრით, ამოხეთქეს დედამიწის ზედაპირზე და როგორც ციმბირის ტრაპების, ასევე ისეთი კუნძულების წარმოქმნა გამოიწვიეს, როგორებიც არიან ჰავაის კუნძულები. არსებობს ჰიპოთეზა, რომელიც იუწყება, რომ ყოველივე ეს ვულკანური ქაოსი ასტეროიდის დაცემამ გამოიწვია, რომლის კრატერიც, მეცნიერების გარკვეულ ნაწილს სჯერა, რომ ანტარქტიდის მყინვარული საფარის ქვეშ მდებარეობს, ხოლო დარტყმისას წარმოშობილმა უზარმაზარმა ბიძგმა დაცემის საპირისპირო მხარეს დიდი რაოდენობით ლავის ამოხეთქვა და ზედაპირზე გავრცელება გამოიწვია. == ტემპერატურა == მეცნიერების მიერ ჩატარებულმა კვლევებმა ზღვის ტემპერატურის მომატებასთან დაკავშირებით ციმბირის ტრაპებზე ვულკანების ამოფრქვევიდან გამომდინარე, დაადგინეს, რომ მასობრივი გადაშენების პიკისას, დედამიწამ სასიკვდილოდ ცხელი გლობალური დათბობა განიცადა, რისგანაც თავის დასაღწევად, ახალი ეკოსისტემის ჩამოსაყალიბებლად და ცხოველების გასავრცელებლად 8-9 მილიონი წელი დასჭირდა. == დათარიღება == ციმბირის ტრაპებზე ამოფრქვეული უზარმაზარი რაოდენობით მაგმა გახდა ძლიერი ვულკანური აქტივობების თარიღის დადგენის წყარო, ვინაიდან ვულკანურ ქვებში არსებული ცირკონის გამოკვლევით და მასში არსებულ ტყვიაზე დაკვირვებით, რომელიც დროთა განმავლობაში მაგმის კონცენტრაციაში იკლებს, შესაძლებელია იმის დადგენა, თუ მოცემული ლავა როდის ამოიფრქვა ვულკანის მიერ. ამ მეთოდით ლავის გამოკვლევამ კი დაადგინა, რომ მასში არსებული [[ტყვია]] 250 მლნ. წელზე მეტის იყო. ==რესურსები ინტერნეტში== *http://news.mit.edu/2015/siberian-traps-end-permian-extinction-https://www.livescience.com/amp/41909-new-clues-permian-mass-*https://en.m.wikipedia.org/wiki/Siberian_Traps{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} *https://www.nature.com/articles/s41598-019-54023-2 *https://www.cntraveler.com/story/making-of-siberian-traps-may-have-killed-90-percent-life-on-earth/amp *https://www.skepticalscience.com/Burgess-Bowring-2015-Siberian-Traps-Dates.html *https://dtm.carnegiescience.edu/research/projects/siberian-traps-and-end-permian-extinction-0 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200812174326/http://dtm.carnegiescience.edu/research/projects/siberian-traps-and-end-permian-extinction-0 |date=2020-08-12 }} ==ლიტერატურა== *https://corescholar.libraries.wright.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1129&context=ees ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზიის გეოლოგია]] [[კატეგორია:ციმბირი]] [[კატეგორია:რუსეთის გეოლოგია]] [[კატეგორია:ტრაპები]] 6crx4n7nosfphud1pjiiirpp49bcwqv 2 472856 4830731 4829765 2025-07-11T05:12:30Z Lisztomaniac 116551 4830731 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:<span style="color:#3b3b43;>მომხმარებელი:</span><span style="color:#03364b; font-family:Beon; text-shadow: 2px 2px #baffff">'''Lisztomaniac'''</span>}} <center><span style="font-size: 120%;">[[ჰოლოცენის კალენდარი|ჰოლოცენის კალენდრის]] მიხედვით, მიმდინარე თარიღია: {{CURRENTDAYNAME}}, {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}, 1{{CURRENTYEAR}} წელი </span></center> <div style="padding:0.2em; border:1px solid cadetred; background-color:black; border-radius:10px"> <div style="background: #113e57; overflow: auto; border-radius:8px"> {|align="right" width="255px" |- |<div style="width: 100%; height: 34em; overflow: auto;"> {| class="wikitable" width="94%" <!--{{ინფოდაფა მომხმარებელი |თანამდებობა = მომხმარებელი |სახელი = რობერტი |ორიგინალური სახელი = |პორტრეტი = |წარწერა = |ვიკიპედიაში მოვიდა = 8 დეკემბერი, 2019 |ვიკიპედიიდან წავიდა = ——— |პირველი რჩეული სტატია = |დაბადების თარიღი = |დაბადების ადგილი = |გარდაცვალების თარიღი = |გარდაცვალების ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |მამა = |დედა = |ხელმოწერა = [[მომხმარებელი:Lisztomaniac|<span style="color:#03364b; font-family:Beon; text-shadow: 2px 2px #baffff">'''Lisztomaniac'''</span>]] |ორდენები = |სტატიები/სიები = }}--> {{userboxtop |backgroundcolor = #113e57 |bordercolor = #3fa7e0 |toptext = <font color="#7bc0d4">ჩემ შესახებ</font> }} {{User ka}} {{User en-4}} {{User ru-3}} {{User de-2}} {{User eo-1}} {{მომხმარებლის თარგი/რედაქტირება|3000}} {{მომხმარებლის თარგი/სტატია|80}} {{ვიკიპედიელის ასაკი|დღე=08|თვე=12|წელი=2019}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ წითელი ვიკილინკები}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ასი წლის}} {{მომხმარებლის თარგი/ასპერგერი}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ათეისტი}} {{მომხმარებლის თარგი/კიუ|დავასრულე}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ვეგანი}} {{მომხ პიანისტი}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ელინ}} {{მომხ ლისტი}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ კლაინი}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ენია}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ბერნემი}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ფრედი ჰაიმორი}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ბეიტსის მოტელი}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ YouTube|FreddieHighmoreCentral|111|72}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ფსიქო}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ვიკიწყარო}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ სინეფილი}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ შავ ხვრელში}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ პროქსიმა კენტავრი b}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ფარდობითობა}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ სკს}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ მარსის კოლონიზაცია}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ ორობითი სისტემა}} {{მომხმარებელი:Lisztomaniac/მომხ მეოთხე განზომილება}} {{userboxbottom}} |} |} <div style="padding-left:10px"> <font color="7bc0d4">გამარჯობა! ჩემი სახელია Lisztomaniac. ვიკიპედიის გარდა, ასევე ვმუშაობ პროექტებზე: *[https://the-good-doctor.fandom.com/wiki/User:Lisztomaniac <font color="7bc0d4">'''„კარგი ექიმის“ ენციკლოპედია'''</span>] <small>''(ადმინისტრატორი/ბიუროკრატი/რედაქტორი)''</small> *[https://close-to-the-enemy.fandom.com/wiki/User:Lisztomaniac <font color="7bc0d4">'''„მტერთან ახლოს“ ენციკლოპედია'''</span>] <small>''(ადმინისტრატორი/ბიუროკრატი/რედაქტორი)</small>'' *[https://batesmotel.fandom.com/wiki/User:Lisztomaniac <font color="7bc0d4">'''„ბეიტსის მოტელის“ ენციკლოპედია'''</span>] <small>''(ადმინისტრატორი/რედაქტორი)''</small> *[https://rustaveli.miraheze.org <font color="7bc0d4">'''„ვეფხისტყაოსნის“ ვიკი'''</span>] <small>''(ბიუროკრატი/ინტერფეისის ადმინისტრატორი/ადმინისტრატორი)''</small> *[https://the-knight-in-the-panthers-skin.fandom.com/User:Lisztomaniac <font color="7bc0d4">'''„ვეფხისტყაოსნის“ ენციკლოპედია'''</span>] <small>''(ადმინისტრატორი/ბიუროკრატი/რედაქტორი)''</small> </font> </div> <font color="7bc0d4"> {{Collapse top|<big>'''სავარჯიშო გვერდები''':</big>|left=yes|bg=#069ACA}} {{Div col|small=yes|colwidth=40em}} {| #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო1|<font color="lime">სავარჯიშო1</font>]] (მძიმე დანაშაული) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო2|<font color="lime">სავარჯიშო2</font>]] (კარგი ექიმის ეპიზოდების სია) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო3|<font color="lime">სავარჯიშო3</font>]] (მოლი ბიშის მკვლელობა) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო4|<font color="lime">სავარჯიშო4</font>]] (ფსიქო) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო5|<font color="lime">სავარჯიშო5</font>]] (გულის გამჩერებელი) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო6|<font color="lime">სავარჯიშო6</font>]] (ფერენც ლისტის ნაწარმოებების სია) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო7|<font color="lime">სავარჯიშო7</font>]] (რაიდინგი/დობორიანი) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო8|<font color="lime">სავარჯიშო8</font>]] (ბო ბერნემი) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო9|<font color="lime">სავარჯიშო9</font>]] (ტესლას კოჭა) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო10|<font color="lime">სავარჯიშო10</font>]] (ხორავას ქუჩის საქმე) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო11|<font color="lime">სავარჯიშო11</font>]] (ლოგიკური ცდომილებები) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო12|<font color="lime">სავარჯიშო12</font>]] (ჯეკ მფატრავი) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო13|<font color="lime">სავარჯიშო13</font>]] (———) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო14|<font color="lime">სავარჯიშო14</font>]] (მტკიცების ტვირთი) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო15|<font color="lime">სავარჯიშო15</font>]] (კლემა) #[[მომხმარებელი:Lisztomaniac/სავარჯიშო16|<font color="lime">სავარჯიშო16</font>]] (მატრიცა (მათემატიკა)) |} {{Div col end}} {{Collapse bottom}} {{Collapse top|<big>'''შექმნილი სტატიები''':</big>|left=yes|bg=#069ACA}} {{Div col|small=yes|colwidth=17em}} {| #[[ფრედი ჰაიმორი]] #[[ფრედი ჰაიმორის ჯილდოების და ნომინაციების სია]] #[[მტერთან ახლოს]] #[[დრაკონის მხედარი (ფილმი)]] #[[თითქმის მეგობრები (2016 წლის ფილმი)]] #[[ოსტატი ჰაროლდი... და ბიჭები (2010 წლის ფილმი)]] #[[საშინაო დავალება (ფილმი)]] #[[საცავი (2021 წლის ფილმი)]] #[[ლეონარდო (2021 წლის ტელესერიალი)]] #[[ოგუსტ რაში]] #[[ჩარლი და შოკოლადის ქარხანა (ფილმი)]] #[[არტური და ორი სამყაროს ომი]] #[[პატარა ვუკი (ფილმი)]] #[[გახუხული პური (ფილმი)]] #[[ბეიტსის მოტელი (ფილმი)]] #[[ბეიტსის მოტელი (ტელესერიალი)]] #[[ბეიტსის მოტელი (პირველი სეზონი)]] #[[ბეიტსის მოტელი (მეორე სეზონი)]] #[[ბეიტსის მოტელი (მესამე სეზონი)]] #[[ბეიტსის მოტელი (მეოთხე სეზონი)]] #[[ბეიტსის მოტელი (მეხუთე სეზონი)]] #[[ბეიტსის მოტელის პერსონაჟების სია]] #[[First You Dream, Then You Die]] #[[Nice Town You Picked, Norma...]] #[[What's Wrong With Norman]] #[[Trust Me]] #[[Ocean View]] #[[The Truth]] #[[The Man in Number 9]] #[[A Boy and His Dog]] #[[Underwater]] #[[Midnight]] #[[Gone But Not Forgotten]] #[[Shadow of a Doubt]] #[[Caleb]] #[[Check-Out]] #[[ნორმა ბეიტსი]] #[[ნორმან ბეიტსი]] #[[ბეიტსის მოტელის ეპიზოდების სია]] #[[ბეიტსის მოტელის ჯილდოების და ნომინაციების სია]] #[[მარიონ კრეინი]] #[[ლილა კრეინი]] #[[ემა სპული]] #[[ფსიქოს სახლი]] #[[მაქს ტირიოტი]] #[[ანგუს კლაუდი]] #[[ედვარდ ჰაიმორი]] #[[კარინ კონოვალი]] #[[კიგენ კონორ ტრეისი]] #[[ტერი ჩენი]] #[[ჯერ ბერნსი]] #[[მაიკ ფოგელი]] #[[კერი ერინი]] #[[ტაკერ გეიტსი]] #[[დაიანა კავერნი]] #[[Styropyro|დრეიკ ენტონი]] #[[ლუსიენ გრივზი]] #[[უნგრული რაფსოდია №1]] #[[უნგრული რაფსოდია №3]] #[[უნგრული რაფსოდია №4]] #[[უნგრული რაფსოდია №5]] #[[უნგრული რაფსოდია №7]] #[[უნგრული რაფსოდია №8]] #[[უნგრული რაფსოდია №9]] #[[უნგრული რაფსოდია №11]] #[[უნგრული რაფსოდია №12]] #[[ტრანსცენდენტური ეტიუდი №1 (ლისტი)]] #[[ტრანსცენდენტური ეტიუდი №6 (ლისტი)]] #[[ტრანსცენდენტური ეტიუდი №12 (ლისტი)]] #[[სტრასბურგის საკათედრო ტაძრის ზარები]] #[[Slavimo slavno, Slaveni!]] #[[ჰოლოცენის კალენდარი]] #[[ჰაილბრონის აჩრდილი]] #[[მიშელ კიზევეტერის მკვლელობა]] #[[ფსიქო (რომანი)]] #[[კუგელბლიცი (ასტროფიზიკა)]] #[[მიმდევრობითი და პარალელური წრედები]] #[[გეონი (ფიზიკა)]] #[[ბლანეტა]] #[[ბნელი ჟანგბადი]] #[[იმპერიული ნადავლი]] #[[სისხლი, კლასი და ნოსტალგია]] #[[უარესისთვის მომზადებული]] #[[სიპრიან კაცარისი]] |} {{Div col end}} {{Collapse bottom}} {{Collapse top|<big>'''პროექტი „{{Abbr|კასაპადა|კრიტიკული აზროვნებისა და საღი აზრის პოპულარიზაცია არსებული დოგმატიზმის აღმოსაფხვრელად}}“''':</big>|left=yes|bg=#069ACA}} {{Div col|small=yes|colwidth=17em}} {| #[[კრისტოფერ ჰიტჩენსი]] #[[არგუმენტი უნდობლობიდან]] #[[აპელირება კანონზე]] |} {{Div col end}} {{Collapse bottom}} {{Collapse top|<big>'''გაუმჯობესებული/ხელახლა დაწერილი სტატიები''':</big>|left=yes|bg=#069ACA}} {{Div col|small=no|colwidth=30em}} {| #[[კარგი ექიმი (ტელესერიალი)]] #[[ფერენც ლისტი]] [[File:Cscr-featured.svg|14px]] #[[არითმეტიკული პროგრესია]] |} {{Collapse bottom}} {{Collapse top|<big>'''მომავალი სტატიები''':</big>|left=yes|bg=#069ACA}} {{Div col|small=yes|colwidth=17em}} {| #<font color="black">ვერა ფარმიგა</font> #<font color="black">ნესტორ კარბონელი</font> #<font color="black">ოლივია კუკი</font> #<font color="black">ნიკოლა პელცი</font> #<font color="black">კენი ჯონსონი</font> #<font color="black">მატილდა</font> #<font color="black">აგათა კრისტის პუარო</font> #<font color="black">მელისა მაკარტი</font> #<font color="black">მონკი</font> #<font color="black">პოლიციელები ქვედაბოლოებში</font> #<font color="black">ავალონის ნისლები (მინისერიალი)</font> #<font color="black">ორი ძმა (2004 წლის ფილმი)</font> #<font color="black">ხუთი ბავშვი და იგი (ფილმი)</font> #<font color="black">არტური და უჩინმაჩინები</font> #<font color="black">არტური და მალთაზარის შურისძიება</font> #<font color="black">მოგზაურობა (2016 წლის ფილმი)</font> #<font color="black">ოქროს კომპასი (ფილმი)</font> #<font color="black">ტურ დე ფრანსი (ფილმი)</font> #<font color="black">ჯადოსნური ქვეყანა (ფილმი)</font> #<font color="black">სპაიდერვიკის ქრონიკები (ფილმი)</font> #<font color="black">კარგი წელი</font> #<font color="black">ასტრო ბიჭი</font> #<font color="black">ჯასტინი და სიმამაცის რაინდები</font> #<font color="black">The Escape Artist</font> #<font color="black">Plunge</font> #<font color="black">Presumed Innocent</font> #<font color="black">Meltdown</font> #<font color="black">The Box</font> #<font color="black">The Immutable Truth</font> #<font color="black">A Death in the Family</font> #<font color="black">The Arcanum Club</font> #<font color="black">Persuasion</font> #<font color="black">Unbreak-Able</font> #<font color="black">The Deal</font> #<font color="black">Norma Louise</font> #<font color="black">The Last Supper</font> #<font color="black">The Pit</font> #<font color="black">Crazy</font> #<font color="black">Unconscious</font> #<font color="black">A Danger to Himself and Others</font> #<font color="black">Goodnight, Mother</font> #<font color="black">'Til Death Do You Part</font> #<font color="black">Lights of Winter</font> #<font color="black">Refraction</font> #<font color="black">The Vault</font> #<font color="black">There's No Place Like Home</font> #<font color="black">Unfaithful</font> #<font color="black">Forever</font> #<font color="black">Norman</font> #<font color="black">Dark Paradise</font> #<font color="black">The Convergence of the Twain</font> #<font color="black">Bad Blood</font> #<font color="black">Hidden</font> #<font color="black">Dreams Die First</font> #<font color="black">Marion</font> #<font color="black">Inseparable</font> #<font color="black">The Body</font> #<font color="black">Visiting Hours</font> #<font color="black">The Cord</font> #<font color="black">ფერენც ლისტის ნაწარმოებების სია</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდიები</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №2</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №6</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №10</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №13</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №14</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №15</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №16</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №17</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №18</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №18</font> #<font color="black">უნგრული რაფსოდია №19</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდები</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №2</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №3</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №4</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №5</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №7</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №8</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №9</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №10</font> #<font color="black">ტრანსცენდენტური ეტიუდი №11</font> #<font color="black">ედ გეინი</font> #<font color="black">რობერტ ბლოხი</font> #<font color="black">ფსიქო (ფრენჩაიზი)</font> #<font color="black">ფსიქო II (რომანი)</font> #<font color="black">ფსიქო (ფილმი)</font> #<font color="black">ფსიქო II (ფილმი)</font> #<font color="black">ფსიქო III</font> #<font color="black">ფსიქო IV: დასაწყისი</font> #<font color="black">ფსიქო (1998 წლის ფილმი)</font> #<font color="black">შავი ხვრელი</font> #<font color="black">თეთრი ხვრელი</font> #<font color="black">ჭიის ხვრელი</font> #<font color="black">ეგზოტიკური მატერია</font> #<font color="black">უცხო მატერია</font> #<font color="black">ანტიმატერია</font> #<font color="black">ტრაექტორია</font> <font color="black">და მრავალი სხვა.</font> |} {{Div col end}} {{Collapse bottom}} [[კატეგორია:ათეისტი ვიკიპედიელები]] [[en:User:Lisztomaniac]] [[eo:Uzanto:Lisztomaniac]] [[fr:Utilisateur:Lisztomaniac]] </noinclude> 2l1hq41ycxmxle7gy2874b4m3c3n5on 14 474079 4830782 3910482 2025-07-11T05:58:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830782 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მალაველი პოლიტიკოსები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] lnra45u6z5ty1eim39xhjkqgy7dj7sb 14 474116 4830595 3910689 2025-07-10T19:29:04Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830595 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:იუმორისტები]] tezq4vxnwg14xfmtrd3m1xxx3a6snjq 14 475171 4830412 4830030 2025-07-10T12:06:06Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები კონტინენტის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები კონტინენტების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830412 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აზიის ბუნება]] [[კატეგორია:აზიის ღირსშესანიშნაობები]] [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები კონტინენტების მიხედვით]] g5e8swuhbarae15lvznyzwdts0888hh 14 475172 4830408 3923258 2025-07-10T12:04:47Z იაკობ მახარაძე 77021 მომხმარებელმა იაკობ მახარაძე გვერდი „[[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები კონტინენტის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები კონტინენტების მიხედვით]]“ 3923258 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბუნება კონტინენტის მიხედვით]] [[კატეგორია:კატეგორიები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:ღირსშესანიშნაობები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები ადგილმდებარეობის მიხედვით]] 63h4svzxoky0559rcgtgs0n4nkqd7y0 14 475652 4830534 3928797 2025-07-10T19:19:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ორნითოლოგია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ორნითოლოგია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830534 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ორნითოლოგია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მეცნიერება და ტექნოლოგიები აშშ-ში]] [[კატეგორია:აშშ-ის ბუნება]] rbdjibo8j8tgwe7g913a7arl5hmw446 14 475654 4830527 3928798 2025-07-10T19:12:19Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ორნითოლოგია ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ორნითოლოგია ქვეყნების მიხედვით]]“ 3928792 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ორნითოლოგია| ]] [[კატეგორია:ფრინველები ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ზოოლოგია ქვეყნის მიხედვით| ]] 8n03y0odkekytckvx3o7teozz519y5p 4830538 4830527 2025-07-10T19:20:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფრინველები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფრინველები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830538 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ორნითოლოგია| ]] [[კატეგორია:ფრინველები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ზოოლოგია ქვეყნის მიხედვით| ]] i89cyl1ss7ew0bhwq4opkcy1067y049 4830568 4830538 2025-07-10T19:25:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ზოოლოგია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ზოოლოგია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830568 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ორნითოლოგია| ]] [[კატეგორია:ფრინველები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ზოოლოგია ქვეყნების მიხედვით| ]] aqip7bprulbexxzn7irjw00pmksy05g 14 475655 4830535 3928794 2025-07-10T19:19:52Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ფრინველები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ფრინველები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3928794 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფრინველები ადგილმდებარეობის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ხერხემლიანები ქვეყნის მიხედვით| ]] h6rjq7yje4nexyd4k4pv84dtx810emf 14 475663 4830565 3928809 2025-07-10T19:24:55Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ზოოლოგია ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ზოოლოგია ქვეყნების მიხედვით]]“ 3928809 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბიოლოგია ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ზოოლოგია| ]] 8p8bc6t9etda2xt7goorf3dqnacgya9 14 476479 4830748 3936855 2025-07-11T05:43:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830748 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პოლონეთის ომები]] [[კატეგორია:1930-იანი წლები პოლონეთში]] [[კატეგორია:1940-იანი წლები პოლონეთში]] [[კატეგორია:ევროპა მეორე მსოფლიო ომში]] [[კატეგორია:პოლონეთის თანამედროვე ისტორია]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] nqgdidxuv1zzi4bl32781hm9saa6pwx 14 476492 4830746 3936915 2025-07-11T05:43:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830746 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მესამე რაიხის სამხედროები]] [[კატეგორია:XX საუკუნე გერმანიში პერიოდის მიხედვით]] [[კატეგორია:გერმანიის ომები|მეორე მსოფლიო ომი]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1930-იანი წლები გერმანიაში]] [[კატეგორია:1940-იანი წლები გერმანიაში]] [[კატეგორია:გერმანიის ახალი ისტორია|მეორე მსოფლიო ომი]] [[კატეგორია:ევროპა მეორე მსოფლიო ომში]] [[კატეგორია:მესამე რაიხი]] dngkeqgi16kasycdz0osvqdm14l9uyp 0 476531 4830893 4821382 2025-07-11T08:10:28Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ჰრადეც-კრალოვეს მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830893 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი=ქალაქი |რეგიონის ტიპი =მხარე |რეგიონი=ჰრადეც-კრალოვეს მხარე{{!}}ჰრადეც-კრალოვე |რაიონის ტიპი=რაიონი |რაიონი=ნახოდის რაიონი{{!}}ნახოდი }} '''მეზიმნესტი''' ({{lang-cz|Meziměstí}})— ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ნახოდის რაიონი|ნახოდის რაიონში]]. დაახლ. 2 400 მცხ. ქალაქში [[პოლონეთი|პოლონეთიდან]] მოედინება მდინარე [[სტენავა]], რომელიც 15 კმ-ის მოშორებით სოფელ [[ოტოვიცე|ოტოვიცის]] შემდეგ ისევ გაედინება პოლონეთში და ერთვის მდ. კლადსკე-ნისს. == უბნები და სოფლები == საკუთრივ მეზიმნესტის გარდა მის საბჭოს ეკუთვნის რამდენიმე სოფელი: * [[ბრჟეზოვა (მეზიმნესტი)|ბრჟეზოვა]] * [[პომეზნიცე]] * [[რუპრეხტიცე (მეზიმნესტი)|რუპრეხტიცე]] * [[სტაროსტინი]] * [[ვიჟნოვი]] ==ლიტერატურა== * SOUČEK, Jan. Meziměstí – od historie k současnosti. Meziměstí: Město Meziměstí, 2008. 120 s. ISBN 978-80-254-2529-9. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commonscat}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} * [https://www.mezimesti.cz/ ქალაქის ოფიციალური ვებგვერდი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201129050644/https://www.mezimesti.cz/ |date=2020-11-29 }} [[კატეგორია:ჰრადეც-კრალოვეს მხარის ქალაქები]] 5x3qgk8fhy1u2ib577qi09hzopmgoka 14 476947 4830587 3940761 2025-07-10T19:27:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830587 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით|პოლონეთი]] [[კატეგორია:კომუნიზმი ევროპაში|პოლონეთი]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები პოლონეთში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი პოლონეთში]] ssw77y5nznyubiox0i6ylorbt75vooq 14 476950 4830753 3940796 2025-07-11T05:44:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830753 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნების მიხედვით|პოლონეთი]] [[კატეგორია:პოლონეთი II მსოფლიო ომში|შედეგები]] [[კატეგორია:პოლონეთის სახალხო რესპუბლიკა]] bfwwg7ii4v3rx6w6c0zvdj72kqi97nh 14 476951 4830743 3940794 2025-07-11T05:43:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830743 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები| ]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით| ]] kls4pg3mdy5nrr5jb2whsmpv3h9hi1d 4830750 4830743 2025-07-11T05:43:59Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4830743 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები| ]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით| ]] kls4pg3mdy5nrr5jb2whsmpv3h9hi1d 14 476961 4830757 3940907 2025-07-11T05:44:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ცივი ომის ისტორია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ცივი ომის ისტორია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830757 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ცივი ომის ისტორია ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ისტორიული სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:XX საუკუნეში შექმნილი ქვეყნები და ტერიტორიები]] [[კატეგორია:XX საუკუნეში გაუქმებული ქვეყნები და ტერიტორიები]] gg6e5llkz275qse52kgdy7tdgc69vav 14 476962 4830752 3940997 2025-07-11T05:44:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830752 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ცივი ომი| ]] [[კატეგორია:ისტორია ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნების მიხედვით| ]] rs2o2k91dx0jq8i9ntxi5ipm9do68rj 4830754 4830752 2025-07-11T05:44:32Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ცივი ომის ისტორია ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ცივი ომის ისტორია ქვეყნების მიხედვით]]“ 4830752 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ცივი ომი| ]] [[კატეგორია:ისტორია ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შედეგები ქვეყნების მიხედვით| ]] rs2o2k91dx0jq8i9ntxi5ipm9do68rj 14 477455 4830745 3944808 2025-07-11T05:43:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830745 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სსრკ მეორე მსოფლიო ომში]] [[კატეგორია:1930-იანი წლები ბელარუსში]] [[კატეგორია:1940-იანი წლები ბელარუსში]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] gtrcs096ce4gcsae5otbj8vvss8vpmq 0 483378 4830942 3992673 2025-07-11T08:37:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830942 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება | სტატუსი = ქალაქი | რეგიონის ტიპი = მხარე | რეგიონი = ცენტრალური ბოჰემიის მხარე{{!}}ცენტრალური ბოჰემია | რაიონის ტიპი = რაიონი | რაიონი = კოლინის რაიონი }} '''ჩესკი-ბროდი''' ({{lang-cs|Český Brod}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ცენტრალური ბოჰემიის მხარე|ცენტრალური ბოჰემიის მხარეში]], [[კოლინის რაიონი|კოლინის რაიონში]], დაახლ. 27 კმ [[კოლინი|კოლინიდან]]. დაახლოებით 7 ათ. მცხ. [[2011]] წელს აქ აღრიცხული იყო 1752 მისამართი. ქალაქში მოედინება პატარა მდინარე [[შემბერა]], რომელსაც აქვე უერთდება [[იალოვი-პოტოკი]] (იალის წყალი) და ღელე [[ბუშინეცი]]. ქალაქის შემადგენელი ნაწილებია ყოფილი სოფლები [[ლიბლიცე]] და [[შტოლმირჟი]], ხოლო პოდვინნის და მლინის სათევზაო ტბორების ნაპირებზე დასახლება [[ზაჰრადი]], რომელიც შერწყმულია მეზობელ სოფლებთან [[ვრატკოვი]] და [[ტუხორაზი]]. == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat-inline|Český Brod}} * [http://www.cesbrod.cz Oficiální stránky města] * [http://www.czso.cz/lexikon/mos2003.nsf/mos?openform&:533271 Statistické údaje o městě] * [http://cestyapamatky.cz/kolinsko/cesky-brod Historie města a jeho památky na Cesty a památky.cz] * [http://www.flyfoto.cz/2012/09/cesky-brod.html Letecké fotografie] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] [[კატეგორია:ცენტრალური ბოჰემიის მხარე]] khuidxcsydmz3emy11888qj9gqakoxz 3 487781 4830604 4827838 2025-07-10T19:32:03Z GagaMumladze2020 126180 /* მცირე შენიშვნა */ პასუხი 4830604 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 15:10, 20 ნოემბერი 2020 (UTC) == [[პრინს-ედუარდის კუნძული]] == [[სურათი:Text document with red question mark.svg|მარცხნივ|60 პქ|link=ვიკიპედია:გადამოწმებადობა]] გამარჯობა, თქვენ მნიშვნელოვანი წვლილი მიგიძღვით სტატიის „[[პრინს-ედუარდის კუნძული]]“ დაწერისათვის. სტატიის ამჟამინდელ რედაქციას აკლია [[ვიკიპედია:სანდო წყაროები|სანდო]] და [[ვიკიპედია:გადამოწმებადობა|გადამოწმებადი]] წყაროები. გთხოვთ, შეძლებისდაგვარად დაგვეხმაროთ მათ მოძიებასა და მითითებაში, რათა ერთად გავაუმჯობესოთ სტატიის ხარისხი.</br> იმ შემთხვევაში, თუ არ იცით, როგორ ჩასვათ წყარო, იხ. '''[[ვიკიპედია:წყაროს მითითება|დახმარების გვერდი]]'''. -- [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 17:11, 6 მარტი 2023 (UTC) == ორთოგრაფია == ყურადღება მიაქციეთ უცხოური სახელების ორთოგრაფიას. ქართულად სწორია „[[პრინს-ედუარდის კუნძული]]“ (იხ. საზღვარგარეთის ქვეყნების გეოგრაფიული სახელების ორთოგრაფიული ლექსიკონი, 1989, გვ. 140). ასევე, როდესაც სტატიას რაღაც ჰქვია, ტექსტში სხვა სახელს არ ვწერთ. თუკი შესაცვლელია, განხილვაში უნდა დავწეროთ ამის შესახებ. ამ შემთხვევაში, შესაცვლელი არ არის. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 12:29, 7 მარტი 2023 (UTC) :ძალიან დიდი მადლობა! წარმატებები. [[მომხმარებელი:GagaMumladze2020|GagaMumladze2020]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GagaMumladze2020|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GagaMumladze2020|წვლილი]]) 17:20, 7 მარტი 2023 (UTC) == მცირე შენიშვნა == სალამი გაგა. თქვენს წვლილის ვაკვირდები და მინდა გითხრათ კარგად მუშაობთ, თუმცა, უშვებთ პატარა შეცდომებს. ამიტომ მინდა გირჩიოთ, რომ გაეცნოთ მათ. მაგალითად, თქვენი ბოლო სტატიის ისტორიის სექციაში თუ გადახვალთ, იქ ჯაბას შესწორებებს ნახავთ, გაეცანით მათ და სამომავლოდ გაითვალისწინეთ ისინი. თუ ამ შენიშვნებს გაითვალისწინებთ და გააგრძელებთ ასე მუშაობას, შემდეგ ჩაგირთავთ სანდო მომხმარებლის სტატუსს, რაც ნიშნავს იმას, რომ მეტი თქვენი წვლილი შემოწმებას არ გაივლის. პატივისცემით, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:23, 7 ივლისი 2025 (UTC) :ძალიან დიდი მადლობა. ვეცდები ყველანაირად. [[მომხმარებელი:GagaMumladze2020|GagaMumladze2020]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GagaMumladze2020|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GagaMumladze2020|წვლილი]]) 19:32, 10 ივლისი 2025 (UTC) 2evfmsr1mk1od27mjfberesewqq210z 0 489241 4830716 4817132 2025-07-11T03:36:16Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830716 wikitext text/x-wiki '''ბავშვთა შრომა [[პაკისტანი|პაკისტანში]]''' — ბავშვების დასაქმება პაკისტანში, რაც მათ ფსიქიკურ, ფიზიკურ, მორალურ და სოციალურ ზიანს აყენებს. <ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/ipec/facts/lang--en/index.htm|title=What is child labour (IPEC)}}</ref> პაკისტანის ადამიანის უფლებათა დაცვის კომისიამ დაადგინა, რომ გასული საუკუნის 90-იან წლებში 11 მილიონი ბავშვი მუშაობდა ქვეყანაში, რომელთა ნახევარი ათ წლამდე ასაკს მიღწეული არ იყო. [[1996]] წელს მუშა ბავშვთა საშუალო ასაკი შვიდი წელი იყო. დადგენილია, რომ ქვეყნის სამუშაო ძალის ერთი მეოთხედი ბავშვებისგან შედგებოდა. <ref>{{Cite web|title=Child Labour in Pakistan|url=http://fairtradesports.com/2009/09/25/child-labor-in-pakistan/|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160821011153/http://fairtradesports.com/2009/09/25/child-labor-in-pakistan/|archivedate=2016-08-21}}</ref> == დემოგრაფია == [[ფაილი:Pathan_cobbler_in_his_workspace.jpg|მინი| პაკისტანელი ბიჭი, რომელიც მეწაღედ მუშაობს]] [[2005]] – [[2006]] წლების მონაცემებით, სავარაუდოდ, მომუშავე ბიჭების 37 % დასაქმებულია საბითუმო და საცალო ინდუსტრიაში ურბანულ უბნებში, რასაც მოჰყვება 22 % მომსახურების ინდუსტრიაში და 22 % წარმოებაში. გოგონების 48 % დასაქმებული იყო მომსახურების ინდუსტრიაში, 39 % კი წარმოებაში. სოფლად, ბიჭების 68 % მუშაობს, ხოლო გოგონების 82 %. საბითუმო და საცალო ინდუსტრიაში გოგონების პროცენტული მაჩვენებელი იყო 11 %, წარმოებაში - 11 %. <ref>{{Cite book|title=Wealth: Crucial but Not Sufficient - Evidence from Pakistan on Economic Growth, Child Labour and Schooling}}</ref> ბავშვთა შრომა პაკისტანში, ალბათ, ყველაზე მეტად გავრცელებულია ქალაქ მულტანში, რომელიც საექსპორტო საქონლის წარმოების მნიშვნელოვანი ცენტრია. <ref>{{Cite web|title=Pakistan|url=http://www.savethechildren.org.uk/en/pakistan.htm|publisher=Save the children|access-date=2011-03-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110103024936/http://www.savethechildren.org.uk/en/pakistan.htm|archivedate=2011-01-03}}</ref> [[პენჯაბის შტატი|პენჯაბში]] აგურის ღუმელში მომუშავე ბავშვები გამოკითხა [[პენჯაბის შტატი|პენჯაბის]] შრომის დეპარტამენტმა. გამოკითხვის მონაცემების თანახმად, დეპარტამენტმა პენჯაბში 10,347 აგურის ღუმელი იპოვა და ამ ადგილებში სულ 126,779 ბავშვი მუშაობდა. კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ 32,727 ბავშვი არ დადის სკოლაში. საჯარო სკოლებში სულ 71,373 ბავშვი ირიცხებოდა, რომელთაგან 41,017 ბიჭი და 30,356 გოგო იყო. სულ 13,125 ბავშვი სწავლობდა კერძო სკოლებში: 7,438 ბიჭი და 5,687 გოგო იყო. არაფორმალური განათლების ინსტიტუტებში 9,554 ბავშვი ჩაირიცხა. == მიზეზები == [[ფაილი:Child_labor_in_Islamabad_Pakistan.jpg|მინი| პაკისტანელი მშრომელი]] [[შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია]] (ILO) ვარაუდობს, რომ სიღარიბე ბავშვთა შრომის ყველაზე დიდი მიზეზია. პაკისტანში ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავალი დაახლოებით 1900 დოლარია. საშუალო კლასის ადამიანი პაკისტანში საშუალოდ დღეში დაახლოებით 6 დოლარს გამოიმუშავებს. საშუალო პაკისტანელმა ცხრა ან ათი ადამიანი უნდა გამოკვებოს ყოველდღიური ხელფასით. ასევე მაღალია ინფლაციის მაჩვენებელი. <ref>{{Cite web|title=Child Labour in Pakistan|url=http://library.thinkquest.org/03oct/01908/800/childlaborinpakistan.htm|accessdate=28 ნოემბერი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728105906/http://library.thinkquest.org/03oct/01908/800/childlaborinpakistan.htm|archivedate=28 ივლისი 2011}}</ref> 2008 წლის მონაცემებით, მთელი მოსახლეობის 17.2% სიღარიბის ზღვარს მიღმა ცხოვრობს, რაც პაკისტანის ისტორიაში ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია. როგორც ჩანს, სიღარიბის დონე მოითხოვს ბავშვების მუშაობას, რათა ოჯახებმა მოიპოვონ თავიანთ მიზნობრივ სახსრებს. <ref>{{Cite journal|title=Towards the Eradication of Child Labour in Pakistan}}</ref> ბავშვთა შრომის დაბალი ღირებულება მნიშვნელოვან უპირატესობას ანიჭებს მწარმოებლებს დასავლეთის ბაზარზე, სადაც ისინი თავიანთ პროდუქციას დაბალ ფასად ყიდიან იმ კონკურენტ ქვეყნებთან შედარებით, სადაც ბავშთა შრომა აკრძალულია. == მთავრობის პოლიტიკა ბავშვთა შრომის შესახებ == მთელი რიგი კანონები შეიცავს დებულებებს, რომლებიც კრძალავს ბავშვთა შრომას და არეგულირებს ბავშვთა და მოზარდ მუშაკთა სამუშაო პირობებს. მიუხედავად იურიდიული რეგულაციებისა, ბავშვთა შრომა პაკისტანის მთავარ პრობლემად რჩება. დაახლოებით 11 მილიონი ბავშვი, ოთხიდან თოთხმეტი წლის ასაკის, განაგრძობს ქვეყნის ქარხნებში მუშაობას, რომლებიც ხშირად მუშაობენ სასტიკ და აუტანელ პირობებში. [[2014]] წლის დეკემბერში, [[აშშ]]-ს შრომის დეპარტამენტის მიერ შემუშავებული სიის მიხედვით (''ბავშვთა შრომით ან იძულებითი შრომით წარმოებული საქონლის ჩამონათვალი)'' ჩამოთვლილია ცხრა საქონელი, რომელთაგან ექვსი წარმოებულია მშრომელ ბავშვთა მიერ პაკისტანში. ეს მოიცავს აგურის, ხალიჩის, მინის სამაჯურების, ტყავისა და ქირურგიული ინსტრუმენტების დამზადებას, აგრეთვე ნახშირის მოპოვებას. == ბავშვთა შრომის შემცირების მცდელობები == ბავშვთა შრომის საწინააღმდეგო არასამთავრობო ორგანიზაციები ცნობიერების ამაღლებას ცდილობენ [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ბავშვების ექსპლოატაციის შესახებ. <ref>{{Cite web|title=Sub Group on Child Labour|url=http://www.crin.org/docs/resources/publications/NGOCRC/subgroup-childlabour.asp}}</ref> რამდენიმე ორგანიზაცია მუშაობს პაკისტანში ბავშვთა შრომის შესამცირებლად. == ბავშვთა შრომის შედეგად სიკვდილის შემთხვევები == რვა წლის, შიდა საქმიანობაში მშრომელი, ზორა შაჰი მოკლეს ჰასან სიდიკიუმ და მისმა მეუღლემ უმ ე კულსუმმა იმის გამო, რომ ბავშვმა შეცდომით გაათავისუფლა წყვილის ორი თუთიყუში გალიიდან 2020 წლის ივნისში [[რავალპინდი|რავალპინდში]], [[პაკისტანი]]. <ref>{{Cite web|date=2020-06-05|title=Zohra Shah killed for mistakenly releasing parrots from the cage|url=https://emeatribune.uk/zohra-shah-killed-for-mistakenly-releasing-parrots-from-the-cage/|access-date=2020-06-07|language=en-US|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607082756/https://emeatribune.uk/zohra-shah-killed-for-mistakenly-releasing-parrots-from-the-cage/|archivedate=2020-06-07}}</ref> წყვილი დააკავეს და ბრალი იმავე დღეს წაუყენეს. <ref>{{Cite web|date=2020-06-03|title=8-year-old girl 'beaten, killed' by employers in Rawalpindi over setting free their parrots: FIR|url=https://www.dawn.com/news/1561041|access-date=2020-06-07|language=en}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პაკისტანი]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] iofe5n346atrphj22jfn2oxq5e6k15c 0 489248 4830712 4466909 2025-07-11T03:35:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830712 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Child_labor_Bangladesh.jpg|მინი|250x250პქ| ბავშვთა შრომა [[ბანგლადეში|ბანგლადეშში]] .]] '''ბავშვთა შრომა [[ბანგლადეში|ბანგლადეშში]]''' — ბანგლადეშში 5-დან 14 წლამდე ასაკის 4,7 მილიონი ბავშვი მუშაობს. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/bangladesh/Child_labour.pdf|title=Child labour in Bangladesh|date=June 2010|access-date=24 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111122204427/https://www.unicef.org/bangladesh/Child_labour.pdf|archivedate=22 ნოემბერი 2011}}</ref> მშრომელ ბავშვთა 83% დასაქმებულია სოფლად, ხოლო 17% დასაქმებულია ქალაქებში. <ref>{{Cite book|date=2006|title=Baseline Survey for Determining Hazardous Child Labour Sectors in Bangladesh 2005}}</ref> ბავშვთა შრომა გავრცელებულია სოფლის მეურნეობაში, მეფრინველეობასა და მეცხოველეობაში, თევზის გადამუშავებაში, სამკერვალო სექტორსა და ტყავის მრეწველობაში, ასევე ფეხსაცმლის წარმოებაში. ბავშვები მონაწილეობენ ჯუთის დამუშავებაში, სანთლების, საპნისა და ავეჯის წარმოებაში. ისინი მუშაობენ მარილის ინდუსტრიაში, აზბესტის, ბიტუმის, ფილების წარმოებასა და გემების დაშლაში. <ref>{{Cite web|url=http://www.loening-berlin.de/wp-content/uploads/2017/08/Insights-Bangladesh-Beitrag-L%C3%B6ning.pdf|title=Labour conditions in Bangladesh|date=5 December 2017|accessdate=28 ნოემბერი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171201043511/http://www.loening-berlin.de/wp-content/uploads/2017/08/Insights-Bangladesh-Beitrag-L%C3%B6ning.pdf|archivedate=1 დეკემბერი 2017}}</ref> 2006 წელს [[ბანგლადეში|ბანგლადეშმა]] მიიღო შრომის კანონი, რომლის თანახმადაც დასაქმების მინიმალური კანონიერი ასაკი 14 წელი გახდა. ამის მიუხედავად, ბანგლადეშში ამგვარი შრომის კანონების განხორციელება პრაქტიკულად შეუძლებელია, რადგან მშრომელთა 93% დასაქმებულია არაფორმალურ სექტორში, როგორიცაა მცირე ქარხნები და სახელოსნოები, ქუჩა და საშინაო დასაქმება. <ref>{{Cite web|url=http://www.unicef.org/bangladesh/children_4863.htm|title=Bangladesh - Child Labour|access-date=24 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160102022556/http://www.unicef.org/bangladesh/children_4863.htm|archivedate=2 იანვარი 2016}}</ref> ბანგლადეშში ბავშვთა შრომის გავრცელების მიუხედავად, ჩამოყალიბდა კანონმდებლობა ბავშვთა შრომის წინააღმდეგ. <ref name="Hasan2007">{{Cite book|last=Hasan|first=Jesmul|date=2007|chapter=Chapter 6: An Assessment of Child Labour Laws, Prevention Strategies and their Effectiveness in Bangladesh|title=Child Labour in South Asia|url=https://archive.org/details/childlaboursouth00hera|location=Aldershot, England|publisher=[[Ashgate Publishing]]|pages=[https://archive.org/details/childlaboursouth00hera/page/n93 81]–98|isbn=978-0-7546-7004-9}}</ref> ბანგლადეშმა მოახდინა [[შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია|შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] ''ბავშვთა შრომის ყველაზე ცუდი ფორმების'' (C182) რატიფიცირება. გარდა ამისა, ქვეყანამ მოახდინა [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] [[ბავშვის უფლებათა კონვენცია|ბავშვთა უფლებების კონვენციის]] რატიფიცირება. == მიზეზები და გავლენა == === სიღარიბე === [[ფაილი:2014_Poverty_rate_chart_Chad_Haiti_Nigeria_Bangladesh_Kenya_Indonesia_India_China_Brazil_based_on_World_Bank_new_2011_PPP_benchmarks.png|მარცხნივ|მინი| 2014 წლის სიღარიბის მაჩვენებელი მსოფლიო ბანკის მონაცემების საფუძველზე]] სიღარიბე ფართოდ არის აღიარებული და ბავშვთა შრომის ძირითადი მიზეზს წარმოადგენს. <ref name="SchmitzTraver2004"/> <ref name="ILO2006">{{Cite book|date=2006|title=The end of child labour: Within reach|url=http://www.ilo.org/public/english/standards/relm/ilc/ilc95/pdf/rep-i-b.pdf}}</ref> <ref name="Salmon2005">{{Cite journal|date=June 2005|title=Child Labor in Bangladesh: Are Children the Last Economic Resource of the Household?|url=}}</ref> <ref name="Rahman1999">{{Cite journal|date=December 1999|title=Child Labor in Bangladesh: A Critical Appraisal of Harkin's Bill and the MOU-Type Schooling Program|url=}}</ref> <ref name="HobbsMcKechnie1999">{{Cite book|date=1999|title=Child Labor: A World History Companion|url=https://archive.org/details/childlaborworldh0000hobb/page/31}}</ref> არსებობს ძლიერი ნეგატიური კორელაცია ქვეყნის შემოსავლის დონესა და ბავშვთა შრომის შემთხვევების მაჩვენებელს შორის. მიუხედავად იმისა, რომ ბანგლადეშის ერთ სულ მოსახლეზე წლიური შემოსავალი იზრდება, ბანგლადეშში მთლიანი სამუშაო ძალის დაახლოებით 9–13% კვლავ 5–14 წლის ბავშვებზე მოდის . 2013 წლის სტატისტიკურ ანგარიშში, [[UNICEF]]–ის შეფასებით, ბანგლადეშში მოსახლეობის 43.3% სიღარიბის საერთაშორისო ხაზის ქვემოთ ცხოვრობს. <ref name=":5">{{Cite web|url=http://www.unicef.org/infobycountry/bangladesh_bangladesh_statistics.html|title=Bangladesh: Statistics|date=18 December 2013|accessdate=15 October 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151219134729/http://www.unicef.org/infobycountry/bangladesh_bangladesh_statistics.html|archivedate=19 დეკემბერი 2015}}</ref> === დემოგრაფია === [[ფაილი:Boys_in_red.jpg|მინი| ბიჭები, რომლებიც დაფარული არიან ვერცხლისწყლის შემცველი წითელი ვერმილიონის ქიმიკატით, სინდურის მწარმოებელ ქარხანაში ბავშვთა შრომის დროს.]] ბანგლადეშში მოსახლეობის დემოგრაფია ასევე შეიძლება იყოს ბავშვთა შრომის ერთ-ერთი მიზეზად. სოფლად მცხოვრები ბავშვები უფრო ხშირად მუშაობენ, ვიდრე ქალაქში მცხოვრები ბავშვები. <ref name="Salmon2005">{{Cite journal|date=June 2005|title=Child Labor in Bangladesh: Are Children the Last Economic Resource of the Household?|url=}}</ref> ეს შეიძლება განპირობებული იყოს ბანგლადეშის სოფლის მეურნეობის ისტორიითა და ბავშვებთან დაკავშირებული ტრადიციებით, რომლებიც მოზრდილებთან ერთად მუშაობენ მინდვრებში. <ref name="SchmitzTraver2004"/> როგორც სოფლად, ასევე ურბანულ გარემოში, ბიჭები უფრო ხშირად მუშაობენ, ვიდრე გოგონები. მშრომელ ბავშვთა უმრავლესობა 12–14 წლისაა. <ref name="Rahman1999">{{Cite journal|date=December 1999|title=Child Labor in Bangladesh: A Critical Appraisal of Harkin's Bill and the MOU-Type Schooling Program|url=}}</ref> === განათლების ნაკლებობა === [[ფაილი:Community_Box_Library_in_Bangladesh.jpg|მარცხნივ|მინი| ბიბლიოთეკა ბანგლადეშში]] განათლების ნაკლებობაზე უარყოფით გავლენას ახდენს ბავშვთა შრომა. <ref name=":0"/> <ref name="SchmitzTraver2004">{{Cite book|date=2004|title=Child Labor: A Global View|url=https://archive.org/details/childlaborglobal00schm}}</ref> <ref name="ILO2006"/> <ref name="Salmon2005">{{Cite journal|date=June 2005|title=Child Labor in Bangladesh: Are Children the Last Economic Resource of the Household?|url=}}</ref> <ref name="Rahman1999">{{Cite journal|date=December 1999|title=Child Labor in Bangladesh: A Critical Appraisal of Harkin's Bill and the MOU-Type Schooling Program|url=}}</ref> <ref name="HobbsMcKechnie1999"/> ბავშვთა შრომა სკოლების შემაკავებელი ფაქტორია. <ref name="BDRC2009">{{Cite web|url=http://www.bangladeshstudies.org/files/WPS_no8.pdf|title=Physical and Psychological Implications of Risky Child Labor: A Study in Sylhet City, Bangladesh|date=July 2009|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220120083707/http://www.bangladeshstudies.org/files/WPS_no8.pdf|archivedate=2022-01-20}}</ref> ბავშვთა შრომის აღმოფხვრისკენ მიმართული მრავალი პოლიტიკა ორიენტირებულია განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდაზე. [[გაეროს ბავშვთა ფონდი|გაეროს ბავშვთა ფონდის]] თანახმად, განათლების ახალი ეროვნული პოლიტიკის მიხედვით, ბავშვებმა სკოლა უნდა დაასრულონ მერვე კლასამდე, ხოლო სკოლა უნდა იყოს უფასო. მჭიდრო კავშირია ბავშვთა შრომასა და სკოლაში დასწრებას შორის. 2010 წლის სტატისტიკურ ანგარიშში გაეროს ბავშვთა ფონდმა დაადგინა, რომ ბანგლადეშში მშრომელ ბავშვთა 50% არ დადის სკოლაში. <ref name=":0"/> 7-დან 14 წლამდე ბავშვების კიდევ 6,8% სკოლაში სწავლის დროს მუშაობენ. <ref name="OCFT2011">{{Cite web|url=http://www.dol.gov/ilab/programs/ocft/2011TDA/Bangladesh.pdf|title=2011 Findings on the Worst Forms of Child Labor: Bangladesh|date=2011|accessdate=28 ნოემბერი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130720033944/http://www.dol.gov/ilab/programs/ocft/2011TDA/Bangladesh.pdf|archivedate=20 ივლისი 2013}}</ref> მათგან, ვინც სკოლაში სწავლობს, დაბალი აკადემიური მოსწრება აქვთ. <ref name="HobbsMcKechnie1999"/> მიუხედავად იმისა, რომ სკოლა უფასოა, ბევრი ბავშვი იძულებულია უარი თქვას, რადგან მათ გაკვეთილებზე დასწრების დრო და რესურსი არ აქვთ. მრავალი ოჯახისთვის მათი შვილების მიერ მიღებული შემოსავალი უფრო ფასეულია, ვიდრე განათლება, რომელიც მათ შვილს მუშაობის შეწყვეტას თხოვს. რაჰმანის (1997) მიერ ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მშრომელ ბავშვთა 58%-მა სკოლაში გამოუცხადებლობის მიზეზად ეკონომიკური სიდუხჭირე დაასახელა. <ref name="Rahman1999">{{Cite journal|date=December 1999|title=Child Labor in Bangladesh: A Critical Appraisal of Harkin's Bill and the MOU-Type Schooling Program|url=}}</ref> მათგან, ვინც სკოლაში წასვლა აირჩია, სკოლების პირობები და განათლების ხარისხი სერიოზული ბარიერი აღმოჩნდა. <ref name="SchmitzTraver2004"/> <ref name="BanerjeeDuflo2011">{{Cite book|date=2011|title=Poor Economics: A Radical Rethinking of the Way to Fight Global Poverty}}</ref> [[მსოფლიო ბანკი|მსოფლიო ბანკის]] მიერ 2002 და 2003 წლებში ჩატარებულმა გამოკვლევამ აჩვენა, რომ ბანგლადეშში მასწავლებლები კვირაში ხუთი სამუშაო დღიდან ერთს აცდენენ. წერა-კითხვის ცოდნის დონე ქალებში უფრო დაბალია, ვიდრე მამაკაცებში. ბანგლადეშში გოგონების 75%-ზე ნაკლები იღებს დაწყებით განათლებას. <ref>{{Cite book|date=2009|title=The Penguin Atlas of Women in the World|url=https://archive.org/details/isbn_9780143114512/page/81}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბანგლადეში]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] 9uav38lafmger9jvwlbhh8axbaym0qp 0 489258 4830714 4553090 2025-07-11T03:35:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830714 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Map_Cambodia.png|მინი| კამბოჯის და მიმდებარე ქვეყნების რუკა]] '''ბავშვთა შრომა [[კამბოჯა|კამბოჯაში]]''' — ბავშვთა შრომა გულისხმობს იმ ბავშვების სრულ განაკვეთზე დასაქმებას, რომელთა ასაკიც, იურიდიული კუთხით, საშუალებას იძლევა, დასაქმდნენ. <ref name="autogenerated1">{{Cite journal|title=Child Labour in Cambodia-A New Direction|url=http://www.ilo.org/global/about-the-ilo/press-and-media-centre/insight/WCMS_141489/lang--en/index.htm|access-date=14 Sep 2011}}</ref> 2003 წელს [[შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია|შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] (ILO) გამოკითხვამ აჩვენა, რომ დედაქალაქში შვიდი წლის ასაკის ყოველი ათი ბავშვიდან ერთი დაკავებულია საშინაო შრომით. ბავშვები, რომლებიც მინდვრებში მუშაობისთვის ძალიან მცირეწლოვანნი არიან, მუშაობენ დამლაგებლებად. ისინი თავიანთ დღეებს ნაგავსაყრელებზე ატარებენ და ეძებენ ნივთებს, რომელთა გადაცვლაც შესაძლებელია ფულზე. ბავშვები ხშირად მუშაობენ სამკერვალო და საფეიქრო მრეწველობაში, პროსტიტუციაში და სამხედრო სამსახურში. <ref name=":6">{{Cite journal|title="Welcome to the Rape Camp" Sexual Exploitation and the Internet in Cambodia|url=https://www.researchgate.net/publication/261191111}}</ref> <ref name=":7">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/51/306|title=United Nations Official Document|access-date=2018-03-09}}</ref> [[კამბოჯა|კამბოჯაში]] სახელმწიფომ დაამტკიცა მინიმალური ასაკის კონვენცია (C138) <ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convde.pl?C138|title=Archived copy|accessdate=2012-03-10|archiveurl=https://archive.today/20120803220358/http://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convde.pl?C138|archivedate=2012-08-03}}</ref> [[1999]] წელს და ბავშვთა შრომის ყველაზე ცუდი ფორმები (C182) [[2006]] წელს, რომლებიც მიღებულია [[შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია|შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] (ILO) მიერ. ყოფილი კონვენციისთვის კამბოჯამ დააზუსტა სამუშაო მინიმალური ასაკი - 14 წელი. <ref>{{Cite web|url=http://webfusion.ilo.org/public/db/standards/normes/appl/appl-byconv.cfm?conv=C138&hdroff=1&lang=EN|title=List of Ratifications (APPLIS)|accessdate=2012-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121013183229/http://webfusion.ilo.org/public/db/standards/normes/appl/appl-byConv.cfm?hdroff=1&conv=C138&Lang=EN|archivedate=2012-10-13}}</ref> მიუხედავად ამისა, კამბოჯაში ბავშვთა შრომის მნიშვნელოვანი დარღვევებია. [[1998]] წელს, [[შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია|შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციამ]] დაადგინა, რომ კამბოჯაში ბავშვების 24,1% 10–დან 14 წლამდე იყო ეკონომიკურად აქტიური. <ref name=":14">World Development Indicators 2000</ref> ამ ბავშვების უმეტესობა დიდხანს მუშაობს. კამბოჯის ადამიანის განვითარების [[2000]] წლის ანგარიშში ნათქვამია, რომ 5-დან 13 წლამდე ასაკის დაახლოებით 65,000 ბავშვი მუშაობდა კვირაში 25 საათს და არ დადიოდა სკოლაში. <ref>Cambodia Human Development Report 2000</ref> არსებობს მრავალი ინიციატივა და პოლიტიკა, რომლებიც შედგენილია ბავშვთა შრომის გავრცელების შესამცირებლად. <ref name=":11">{{Cite journal|title=Social responsibility and innovation on trafficking and child sex tourism: Morphing of practice into sustainable tourism policies?}}</ref> საჭიროა კამბოჯაში ბავშვთა შრომის აღმოფხვრა, რადგან [[გაეროს ბავშვთა ფონდი|გაეროს ბავშვთა ფონდის]] ანგარიშში ნათქვამია, რომ შესაძლოა, მშრომელი ბავშვები განათლებას ვერ იღებდნენ. <ref name=":15">{{Cite web|title=Child Labor Affect Human Capital Development|url=http://www.modernghana.com/news/228559/1/child-labour-affect-human-capital-development-chie.html|publisher=Modernghana.com|accessdate=15 Sep 2011|date=2009-07-21}}</ref> განათლებისა და სასიცოცხლო უნარების გარეშე, ისინი დაუცველნი არიან ძალადობისა და ექსპლოატაციისგან, რამაც შეიძლება გააუარესოს სიღარიბის არსებული ციკლი მათ ოჯახებში. შესაბამისად, პროდუქტიულობის ნაკლებობა, განათლების არარსებობის გამო, ხელს შეუშლის ეკონომიკურ ზრდას კამბოჯაში. <ref name="voanews1">{{Cite web|title=Child Labour in Cambodia(VOA News)|url=http://www.voanews.com/policy/editorials/a-41-2008-04-25-voa4-84654527.html|publisher=Voanews.com|accessdate=14 Sep 2011}}</ref> == მრეწველობა == [[ფაილი:Child_labor_in_Siem_Reap,_Cambodia.jpg|მინი|სიემ რიპში მომუშავე ბავშვი, კამბოჯა]] === სოფლის მეურნეობა === [[ფაილი:Child Labour in Cambodia.jpg|მარცხნივ|მინი|ბავშვი თევზაობს, [[კამბოჯა]]]] 2001 წელს ედმონდსის მიერ ჩატარებული კვლევის შედეგად, ეკონომიკურად აქტიური კამბოჯელი ბავშვების 73% მუშაობდა სოფლის მეურნეობის სექტორში. <ref>{{Cite journal|last=Edmonds|first=Eric V|title=Child Labor in the Global Economy|url=http://www.dartmouth.edu/~npavcnik/Research_files/childlabor_jep.pdf|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151230120408/http://www.dartmouth.edu/~npavcnik/Research_files/childlabor_jep.pdf|archivedate=2015-12-30}}</ref> === ტანსაცმელი და ქსოვილები === კამბოჯის სამუშაო ძალის ორი მესამედი სამკერვალო ინდუსტრიაშია. გასული საუკუნის 90-იან წლებში კამბოჯა არ იყო [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის]] (WTO) წევრი, ამიტომ არ ექვემდებარებოდა ექსპორტზე კვოტის შეზღუდვებს. ამან გამოიწვია უცხოური ინვესტიციების ზრდა კამბოჯის სამკერვალო ინდუსტრიაში. 1998 წელს მედიამ გამოავლინა Nike–ის მომარაგების ქარხანა, რომელიც იყენებდა ბავშვთა შრომას. ამან გამოიწვია აშშ-კამბოჯის ტექსტილის ხელშეკრულების შექმნა. ამ პოლიტიკის გათვალისწინებით, კამბოჯის ტანსაცმლის სექტორში 2004 წლის მონაცემებით კვლავ არსებობს ბავშვთა შრომის შესახებ ჩანაწერები. === პროსტიტუცია === კამბოჯაში აკრძალულია ნებისმიერი სახის პროსტიტუცია, მაგრამ პრაქტიკა განსხვავებულია. კამბოჯელი ბავშვები ხშირად მეძავობენ სექსუალური ტურიზმის ინდუსტრიაში. <ref name=":6">{{Cite journal|title="Welcome to the Rape Camp" Sexual Exploitation and the Internet in Cambodia|url=https://www.researchgate.net/publication/261191111}}</ref> პროსტიტუციას უარყოფითი გავლენა აქვს ბავშვთა ფსიქიკურ და ფიზიკურ ჯანმრთელობაზე. ბევრ ახალგაზრდა ქალს აღენიშნებოდა დეპრესია, უიმედობა, უძილობა, კოშმარები, ცუდი მადა და ყველაფრის მიტოვების სურვილი. მეძავ ბავშვებში სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების (სგგდ) მაღალი მაჩვენებლებია. კამბოჯაში მეძავი მოზარდების სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების მაჩვენებელი 36% -ია, ხოლო მსოფლიო მოზარდებში - 5%. ბავშვების სექსუალური ექსპლუატაცია გაიზარდა ინტერნეტის კომერციალიზაციის გამო, რადგან ის მოითხოვს კონფიდენციალურობას და დაწესებულია მცირე რეგულაციები. === ბავშვები სამხედრო სფეროში === ბავშვები კონფლიქტების სამიზნეებს წარმოადგენენ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/51/306|title=United Nations Official Document|access-date=2018-03-09}}</ref> შეიარაღებული კონფლიქტი სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ბავშვების ჯანმრთელობასა და უსაფრთხოებას. [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] ცნობით, ბავშვები ნახეს ნაღმებთან და ტყვიებთან. ნაღმების აფეთქებების შედეგად მიღებული დაზიანებები ძალიან მძიმეა, განსაკუთრებით ბავშვებისთვის. ბავშვების 20 %, რომლებიც მონაწილეობდნენ მაღაროებსა და აფეთქებებში, ტრავმების გამო იღუპებიან. ბავშვები, რომლებიც გადარჩებიან, უმეტესად საჭიროებენ ამპუტაციებს და ამ ამპუტაციებისგან გართულებებს განიცდიან, რამაც შეიძლება ოჯახისთვის ფინანსური კატასტროფა გამოიწვიოს. == კამბოჯაში ბავშვთა შრომის მიზეზები == [[ფაილი:Tonle Sap Siem Reap Cambodia Girl-begging-for-money-with-snake-01.jpg|მინი|პატარა გოგონა, რომელიც ოჯახისთვის ფულს შოულობს, რისთვისაც გველთან ერთად პოზირებს]] === ეკონომიკური ზრდა === ითვლება, რომ კამბოჯის ეკონომიკური ზრდა და პროგრესის ხელშემწყობი ფაქტორია მშრომელ ბავშვთა რიცხვის ზრდა. === ტურიზმი === ==== ქუჩის მოვაჭრეები ==== ბავშვები ქუჩებში ვაჭრობენ. ტურისტები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ბავშვთა შრომის ამ ფორმაში, რადგან ბევრს სურს შეიძინოს ამ ბავშვებისგან, კეთილი განზრახვების გამო, მოთხოვნების ესკალაციის გამო. ეს აძლიერებს მოსაზრებას, რომ ბავშვები ქუჩაში უფრო ფასეულები არიან, ვიდრე სკოლაში. ამასთან, არსებობს არგუმენტები, რომ შესაძლოა უკეთესი იყოს ბავშვი გამყიდველისგან ყიდვა, წინააღმდეგ შემთხვევაში ისინი იძულებულნი იქნებიან ჩაერთონ საშიშ საქმიანობაში. <ref name="humanrights1">{{Cite web|title=Child Labour in Cambodia|url=http://www.humanrights.ie/index.php/2011/06/14/child-labour-in-cambodia/|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110918030806/http://www.humanrights.ie/index.php/2011/06/14/child-labour-in-cambodia/|archivedate=2011-09-18}}</ref> ==== სექსუალური ტურიზმი ==== ბავშვებს ხშირად ეძებენ გაღატაკებული ტერიტორიებიდან, მიჰყავთ ისინი გასართობ და ტურისტულ ადგილებში, [[წითელი ფარნების კვარტალი|წითელი ფარნების კვარტალში]] სამუშაოდ. ამ მეძავების უმეტესობა სამსახურს ათიდან თექვსმეტი წლიდან იწყებს. <ref name=":12">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=CR2u-trzx1MC&pg=PA181&dq=cambodia+child+sex+tourism#v=onepage&q=cambodia%20child%20sex%20tourism&f=false|title=Sex and Tourism: Journeys of Romance, Love, and Lust}}</ref> ბავშვთა სექსუალური ტურიზმი არის გაეროს ბავშვთა უფლებების კონვენციისა და ბავშვების რეალიზაციის, ბავშვთა პროსტიტუციისა და ბავშვთა პორნოგრაფიის არჩევითი ოქმის დარღვევა. <ref name=":11">{{Cite journal|title=Social responsibility and innovation on trafficking and child sex tourism: Morphing of practice into sustainable tourism policies?}}</ref> === სიღარიბე === ბავშვთა შრომის ორმხრივ განამტკიცებს სიღარიბე და განუვითარებლობა, თუმცა ეს არ არის ძირითადი მიზეზი. <ref name=":8">{{Cite journal|last=Kim|first=Chae-Young|date=2011|title=Child labour, educational policy and governance in Cambodia|journal=International Journal of Educational Development|volume=31|issue=5|pages=496–504|doi=10.1016/j.ijedudev.2011.03.002}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.ilo.org/ International Labour Organization] * [https://web.archive.org/web/20121013183229/http://webfusion.ilo.org/public/db/standards/normes/appl/appl-byConv.cfm?hdroff=1&conv=C138&Lang=EN List of Ratifications of International Labour Conventions] * [http://www.licadho-cambodia.org/ Cambodian League for the Promotion and Defense of Human Rights] * [https://web.archive.org/web/20160305012503/http://www.dol.gov/ilab/reports/child-labor/cambodia.htm Findings on the Worst Forms of Child Labor - Cambodia] — U.S. Department of Labor ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კამბოჯა]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] 0w6fk84a8fm0ts54p8e55raags4v46m 0 489268 4830713 4305895 2025-07-11T03:35:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830713 wikitext text/x-wiki '''ბავშვთა შრომა [[ინდოეთი|ინდოეთში]]''' — [[2011]] წელს [[ინდოეთი]]ს ეროვნული აღწერის თანახმად, 5-იდან 14 წლამდე მშრომელ ბავშვთა საერთო რაოდენობა 10,1 მილიონი იყო, ამ ასაკობრივი ჯგუფის 259,64 მილიონი ბავშვიდან. <ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/population_enumeration.aspx Age Data C13 Table (India/States/UTs ), Final Population - 2011 Census of India]</ref> ბავშვთა შრომის პრობლემა არ არის მხოლოდ ინდოეთი: მსოფლიოში 217 მილიონი ბავშვი მუშაობს, უმეტესი ნაწილი სრულ განაკვეთზე. <ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/global/topics/child-labour/lang--en/index.htm|title=Child Labour - ILO|year=2011|publisher=ILO, United Nations}}</ref> 14-დან 18 წლამდე ასაკის ბავშვები განისაზღვრებიან როგორც „მოზარდი“ და კანონი საშუალებას აძლევს მოზარდს დასაქმდეს, გარდა ჩამოთვლილი სახიფათო სამსახურების გარდა, რომლებიც მოიცავს სამთო მოპოვებას, აალებადი ნივთიერებებით და ასაფეთქებლებთან დაკავშირებულ სამუშაოებსა და სხვა საშიშ პროცესებს. <ref>{{Cite web|url=http://www.mondaq.com/india/x/602434/employee+rights+labour+relations/Child+Labour+Prohibition+And+Regulation+Amendment+Act+2016+Of+India|title=India: Child Labour (Prohibition And Regulation) Amendment Act, 2016 Of India}}</ref> 2001 წელს, მშრომელთა დაახლოებით 1%, ანუ დაახლოებით 120,000 ბავშვი, ინდოეთში სახიფათო სამსახურში იმყოფებოდა. <ref>{{Cite web|url=http://labour.nic.in/upload/uploadfiles/files/Reports/Annual%20Report%202009-10%20English.pdf|title=Children and Work (Annual Report 2009)}}</ref> აღსანიშნავია, რომ ინდოეთის კონსტიტუცია კრძალავს ბავშვთა შრომას საშიშ მრეწველობაში (მაგრამ არა არასაშიშ მრეწველობაში). <ref>{{Cite web|url=http://www.vakilno1.com/bareacts/constitution/constitutionofindia.html|title=Constitution of India|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211007142545/http://www.vakilno1.com/bareacts/constitution/constitutionofindia.html|archivedate=2021-10-07}}</ref> [[გაეროს ბავშვთა ფონდი|გაეროს ბავშვთა ფონდის]] შეფასებით, ინდოეთში 14 წლამდე ასაკის მშრომელ ბავშვთა ყველაზე მეტი რაოდენობაა დასაქმებული მსოფლიოში. <ref>{{Cite web|url=http://www.unicef.org/infobycountry/india_background.html|title=India- The big picture|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190907225835/https://www.unicef.org/infobycountry/india_background.html|archivedate=2019-09-07}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.unicef.org/sowc2011/pdfs/SOWC-2011-Main-Report_EN_02092011.pdf|title=THE STATE OF THE WORLD'S CHILDREN - 2011}}</ref> [[შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია|შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] შეფასებით, სოფლის მეურნეობა, 60 პროცენტით, არის ბავშვთა შრომის უდიდესი დამსაქმებელი მსოფლიოში, <ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/documents/publication/wcms_126685.pdf|title=Facts on Child Labor - 2010}}</ref> გაეროს [[გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია|სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის]] შეფასებით, ბავშვთა შრომის 70% განლაგებულია სოფლის მეურნეობაში და მასთან დაკავშირებულ საქმიანობაში. <ref>{{Cite web|url=http://www.fao.org/newsroom/en/news/2006/1000394/index.html|title=Agriculture accounts for 70 percent of child labour worldwide|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201114214137/http://www.fao.org/Newsroom/en/news/2006/1000394/index.html|archivedate=2020-11-14}}</ref> სოფლის მეურნეობის მიღმა, ბავშვთა შრომა შეიმჩნევა ინდოეთის ეკონომიკის თითქმის ყველა არაფორმალურ სექტორში. <ref>{{Cite web|url=http://labour.nic.in/cwl/welcome.html|title=Child Labour}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://labour.nic.in/cwl/ListHazardous.htm|title=Archived copy}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.ncpcr.gov.in/Reports/Child_Labour_in_Rural_areas_with_special_focus_on_Migration_Agriculture_%20Mining_by_Neera_Burra.pdf|title=Child labour in rural areas with a special focus on migration, agriculture, mining and brick kilns|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225051158/http://www.ncpcr.gov.in/Reports/Child_Labour_in_Rural_areas_with_special_focus_on_Migration_Agriculture_%20Mining_by_Neera_Burra.pdf|archivedate=2018-12-25}}</ref> კომპანიები, მათ შორის Gap, Primark, Monsanto გააკრიტიკეს თავიანთი პროდუქციის დამზადებისას ბავშვთა შრომის გამოყენების გამო. კომპანიები აცხადებენ, რომ მათ მკაცრი პოლიტიკა აქვთ არასრულწლოვანი ბავშვების მიმართ, მაგრამ მიწოდების ჯაჭვში ბევრი რგოლია, რაც ართულებს მათზე ზედამხედველობას. [[BBC]]-მ დაადასტურა, რომ პრიმარკის მიერ ინდოეთის ბავშვთა შრომის გამოყენების შესახებ საგამოძიებო ჟურნალისტიკის ანგარიში, რომელმაც ჯილდო დაიმსახურა, ყალბი იყო. [[BBC]]-მ ბოდიში მოუხადა Primark-ს, ინდოელ მომწოდებლებს და მის ყველა მაყურებელს. <ref>{{Cite web|url=http://www.primarkresponse.com/panorama/timeline-of-events/|title=Primark and BBC Panorama: the true story|year=2012|publisher=Primark|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120911094612/http://www.primarkresponse.com/panorama/timeline-of-events/|archivedate=2012-09-11}}</ref> კიდევ ერთი კომპანია, რომელიც დიდი ყურადღების ქვეშ მოექცა, იყო Nike. Nike-მა წარადგინა ცალკე ვებ-გვერდი, სადაც კონკრეტულად არის მითითებული, საიდან იღებენ პროდუქციას და სად მზადდება მათი პროდუქტები. == მიზეზები == კაცობრიობის ისტორიის უმეტესი ნაწილისა და სხვადასხვა კულტურის სხვადასხვა პერიოდში, 18 წელზე ნაკლები ასაკის ბავშვები სხვადასხვა ფორმით მონაწილეობდნენ ოჯახის კეთილდღეობაში. [[გაეროს ბავშვთა ფონდი]]ს ვარაუდით, სიღარიბე ბავშვთა შრომის ყველაზე დიდი მიზეზია. მოხსენებაში ასევე აღნიშნულია, რომ მსოფლიოს განვითარებად და განუვითარებელ ნაწილებში სოფლად და ღარიბ ნაწილებში ბავშვებს არ აქვთ რეალური და მნიშვნელოვანი ალტერნატივა. სკოლები და მასწავლებლები მათთვის მიუწვდომელია. ბავშვთა შრომა არაბუნებრივი შედეგია. <ref name="bclunicef">{{Cite web|url=http://www.unicef.org/publications/files/pub_beyond_en.pdf|title=Beyond Child Labour - Affirming Rights|year=2001|publisher=UNICEF|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171201082002/https://www.unicef.org/publications/files/pub_beyond_en.pdf|archivedate=2017-12-01}}</ref> [[გაეროს ბავშვთა ფონდი]]ს თანახმად, ბიჭებსა და გოგონებს შორის გოგონების რაოდენობა ორჯერ მეტია, რომლებიც არ დადიან სკოლაში და მუშაობენ სახლში. მშობლებს, რომლებსაც შეზღუდული რესურსი აქვთ, უნდა აირჩიონ სკოლის ხარჯები თუ გადასახადები. გოგონების განათლება მთელ მსოფლიოში, ინდოეთის ჩათვლით, ნაკლებად პრიორიტეტულია. [[გაეროს ბავშვთა ფონდი]]ს (UNICEF) თანახმად, სკოლებში გოგონებს ავიწროვებენ და ატერორებენ. <ref name="bclunicef">{{Cite web|url=http://www.unicef.org/publications/files/pub_beyond_en.pdf|title=Beyond Child Labour - Affirming Rights|year=2001|publisher=UNICEF}}</ref> == ბავშვთა შრომის შედეგები == [[ფაილი:Fruit_seller_in_Kolkata.jpg|მინი| ახალგაზრდა ხილის გამყიდველი ქუჩაში, [[კოლკატა]]]] მშრომელ ბავშვთა დიდი რაოდენობა განიხილება, როგორც სერიოზული საკითხი ეკონომიკური კეთილდღეობის თვალსაზრისით. ბავშვები, რომლებიც მუშაობენ, ვერ იღებენ საჭირო განათლებას. მათ არ აქვთ შესაძლებლობა განივითარონ უნარ-ჩვევები ფიზიკურად, ინტელექტუალურად, ემოციურად და ფსიქოლოგიურად. <ref name="ncpcr">{{Cite web|url=http://ncpcr.gov.in/Reports/Magnitude_of_Child_Labour_in_India_An_Analysis_of_Official_Sources_of_Data_Draft.pdf|title=Magnitude of Child Labour in India|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131008082441/http://ncpcr.gov.in/reports/magnitude_of_child_labour_in_india_an_analysis_of_official_sources_of_data_draft.pdf|archivedate=2013-10-08}}</ref> ბავშვების ფიზიკური მდგომარეობის თვალსაზრისით, ისინი მზად არ არიან ხანგრძლივი ერთფეროვანი მუშაობისთვის. ეს აზიანებს მათ ფიზიკურ ჯანმრთელობას და ბავშვებს უფრო დაუცველებს ხდის დაავადების წინაშე. <ref>Lieten, G. K. (2004). Child labour and poverty. In G. K. Lieten (Ed.), Working children around the world: Child rights and child reality, 63-80. New Delhi: Institute For Human Development.</ref> საშიში სამუშაო პირობების მქონე ბავშვები კიდევ უფრო მძიმე მდგომარეობაში არიან. ბავშვები, რომლებიც მუშაობენ სკოლაში სიარულის ნაცვლად, გაუნათლებელნი რჩებიან, რაც ზღუდავს მათ შესაძლებლობას, მოიპოვონ საკუთარი კეთილდღეობა და დაეხმარონ საზოგადოებას, რომელშიც ცხოვრობენ. === ბრილიანტის ინდუსტრია === 1999 წელს [[შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია|შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციამ]] გამოაქვეყნა მოხსენება, <ref name="diamond">{{Cite web|url=http://www.ilo.org/actrav/what/pubs/WCMS_111504/lang--fr/index.htm|title=Child Labour in the Diamond Industry|year=1997|publisher=International Labour Organization|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225051147/http://www.ilo.org/actrav/what/pubs/WCMS_111504/lang--fr/index.htm|archivedate=2018-12-25}}</ref> რომელშიც ირწმუნებოდა, რომ ინდოეთის ალმასის ინდუსტრიაში გამოიყენება ბავშვთა შრომა. სამხრეთ გუჯარეთის ბრილიანტის მუშათა ასოციაციამ აღიარა, რომ ბავშვთა შრომა არსებობს, მაგრამ ეს არ არის სისტემატური, 1%-ზე ნაკლებია და ეწინააღმდეგება ადგილობრივი ინდუსტრიის ნორმებს. ბრილიანტის ინდუსტრიის ადგილობრივმა ბიზნესმენებმა დაგმეს ეს ბრალდებები. <ref>{{Cite web|url=http://www.business-standard.com/india/storypage.php?autono=195628|title=Diamond industry plays down child labour charges|publisher=Business-standard.com}}</ref> == ინიციატივები ბავშვთა შრომის წინააღმდეგ ინდოეთში == 1979 წელს ინდოეთის მთავრობამ ჩამოაყალიბა გურუპადსვამიის კომიტეტი, რომელიც გაეცნო ბავშვთა შრომას და მის მოგვარებასთან დაკავშირებულ საშუალებებს. ბავშვთა შრომის აკრძალვისა და რეგულირების შესახებ კანონი მიიღეს კომიტეტის რეკომენდაციების საფუძველზე 1986 წელს. <ref>{{Cite web|url=https://labour.gov.in/childlabour/about-child-labour|title=About Child Labour {{!}} Ministry of Labour & Employment}}</ref> 1987 წელს ჩამოყალიბდა ბავშვთა შრომის ეროვნული პოლიტიკა, რომელიც მიზნად ისახავდა საშიში პროფესიებით მომუშავე ბავშვების რეაბილიტაციას. <ref name="ilo.org">{{Cite web|url=http://www.ilo.org/public/english/region/asro/newdelhi/ipec/responses/india/other.htm|title=Other Initiatives Against Child Labour in India|publisher=[[International Labour Organization]]}}</ref> აქტიურად მუშაობენ არასამთავრობო ორგანიზაციებიც. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://web.archive.org/web/20120512153454/http://labour.nic.in/cwl/welcome.html Initiatives towards Elimination of Child Labour in India] * [https://web.archive.org/web/20190619152440/https://www.dol.gov/ilab/reports/child-labor/india.htm Findings on the Worst Forms of Child Labor in India - U.S. Department of Labor] * [https://web.archive.org/web/20120907150456/http://www.ilo.org/legacy/english/regions/asro/newdelhi/ipec/responses/index.htm ILO's resource site on Child Labour and Responses in South Asia, including India] * [http://www.unicef.org/india/child_protection_1726.htm UNICEF's resources and suggestions for Combating Child Labour in India] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220053111/http://www.unicef.org/india/child_protection_1726.htm |date=2014-12-20 }} * [https://web.archive.org/web/20120508184313/http://www.childinfo.org/labour_challenge.html Child protection - A UNICEF database and library of publication on child labour] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ინდოეთი]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] dh20s747szdq4nnxgy749rigap72dd6 0 489273 4830715 4731530 2025-07-11T03:36:04Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830715 wikitext text/x-wiki '''ბავშვთა შრომა [[ნეპალი|ნეპალში]]''' — [[ნეპალი|ნეპალში]] ბავშვთა შრომის სიხშირე შედარებით მაღალია სამხრეთ აზიის სხვა ქვეყნებთან შედარებით. <ref name="Government of Nepal, Central Bureau of Statistics/The United Nations Children's Fund. (2011). ''Findings from the Multiple Indicator Cluster Survey 2010 in the Mid-and Far-Western Regions, Nepal p.14.''">[http://www.unicef.org/nepal/MICS-report(1).pdf Government of Nepal, Central Bureau of Statistics/The United Nations Children's Fund. (2011). ''Findings from the Multiple Indicator Cluster Survey 2010 in the Mid-and Far-Western Regions, Nepal p.14.'']{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}, Retrieved 28 January 2012.</ref> ნეპალის შრომითი ძალის კვლევის თანახმად, [[2008]] წელს, ბავშვების 86,2%, ვინც მუშაობდა, ასევე სწავლობდა, ხოლო ბავშვების 13,8% მხოლოდ მუშაობდა. {| class="wikitable" style="text-align:center; width:80%;" |+ცხრილი 1: ბავშვთა შრომითი ძალის აქტივობა დროთა განმავლობაში ! rowspan="2" scope="col" | წელი ! rowspan="2" scope="col" | სულ ! rowspan="2" scope="col" | '''ბიჭი''' ! rowspan="2" scope="col" | გოგო ! colspan="2" scope="col" | საცხოვრებელი ადგილი |- ! ქალაქი ! სოფელი |- ! scope="row" | 1996 | 41.7 | 36.1 | 47.6 | 23.0 | 43.4 |- ! scope="row" | 2004 | 32.0 | 30.2 | 32.5 | 12.4 | 33.9 |- ! scope="row" | 2008 | 33.9 | 30.2 | 37.8 | 14.4 | 36.7 |- ! scope="row" | 2010 <ref name="Government of Nepal, Central Bureau of Statistics/The United Nations Children's Fund. (2011). ''Findings from the Multiple Indicator Cluster Survey 2010 in the Mid-and Far-Western Regions, Nepal p.14.''">[http://www.unicef.org/nepal/MICS-report(1).pdf Government of Nepal, Central Bureau of Statistics/The United Nations Children's Fund. (2011). ''Findings from the Multiple Indicator Cluster Survey 2010 in the Mid-and Far-Western Regions, Nepal p.14.''], Retrieved 28 January 2012.</ref> | 44.0 | 41.0 | 48.0 | 31.0 | 46.0 |} [[ფაილი:Hard_working_girl_in_Nepal.jpg|მინი|279x279პქ| ნეპალის მინდვრებში მომუშავე ახალგაზრდა ნეპალელი გოგო.]] ბავშვების უმეტესობა (60.5%) მუშაობდა 19 საათამდე [[2008]] წელს, ხოლო 32.2% მუშაობდა კვირაში 20-დან 40 საათამდე და 7.3% მუშაობდა კვირაში 40 საათზე მეტს. ეს ტენდენცია შეესაბამება როგორც სოფლად, ასევე ქალაქად მცხოვრებ ბავშვებს. ედმონდსის ([[2006]]) <ref name=":1">{{Cite journal|last=Edmonds|first=Eric V.|date=2006|title=Understanding sibling differences in child labor|jstor=20008045|journal=Journal of Population Economics|volume=19|issue=4|pages=795–821|doi=10.1007/s00148-005-0013-3}}</ref> კვლევის მიხედვით, აღმოჩნდა, რომ გოგონები უფრო მეტ საათს მუშაობენ, ვიდრე მათი ძმები. იმავე კვლევაში ედმონდსი აცხადებს, რომ მშრომელთა უმრავლესობა მუშაობს სოფლის მეურნეობის სექტორში და საშინაო შრომაში. რეი-ს ([[2004]]) თანახმად, <ref name="Ray, R. (2004). Child Labour and Child Schooling in South Asia: A Cross Country Study of their Determinants.">[[hdl:1885/41569|Ray, R. (2004). Child Labour and Child Schooling in South Asia: A Cross Country Study of their Determinants.]], Retrieved 18 January 2012.</ref> ბავშვთა სწავლისა და ბავშვთა შრომის ძალაში მონაწილეობის მაჩვენებლები უარყოფითად ურთიერთქმედებენ. შრომითი საათების ზრდა ნიშნავს სწავლისთვის უფრო ნაკლებ დროს, ხოლო ნაკლები სამუშაო საათები უტოლდება სკოლისთვის დახარჯული დროის გაზრდას. == ინდუსტრიები, რომლებიც იყენებენ ბავშვთა შრომას == [[ფაილი:Child_working_in_the_fields_of_Tansen,_Nepal.jpg|მინი| ტანზენის მინდვრებში მომუშავე გოგო, [[ნეპალი]].]] მშრომელ ბავშვთა 88,7% დასაქმებულია სოფლის მეურნეობის სექტორში. დასაქმებული ბავშვების 1,4% მუშაობს საწარმოო სექტორში, 0,3% მუშაობს სამშენებლო სექტორში, 1,6% მუშაობს საბითუმო და საცალო ვაჭრობაში, 1,0% მუშაობს სასტუმროებსა და რესტორნებში, 0,1% მუშაობს კერძო ოჯახებში დასაქმებულ პირებთან და 6,9 მუშაობს სხვა ტიპის ინდუსტრიებში. სოფლის მეურნეობის სექტორში მომუშავე ბავშვების დაახლოებით 78,1% საარსებო მეურნეობას ეწევა. 2013 წელს [[აშშ]]-ს შრომის დეპარტამენტმა აღნიშნა, რომ [[ნეპალი|ნეპალის]] ბავშვები ეწევიან „სოფლის მეურნეობას და ბავშვთა შრომის ყველაზე ცუდი ფორმების წინაშე დგანან კომერციული სექსუალური ექსპლოატაციის სფეროში“. <ref>{{Cite web |url=http://www.dol.gov/ilab/reports/child-labor/nepal.htm |title=Nepal, 2013 Findings on the Worst Forms of Child Labor |accessdate=2020-11-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305075139/http://www.dol.gov/ilab/reports/child-labor/nepal.htm |archivedate=2016-03-05 }}</ref> ანგარიშში მითითებული იყო სხვა სამრეწველო საქმიანობა, როგორიცაა სამთო მოპოვება და ქვის გატეხვა, ქსოვა და საშინაო მომსახურება. [[2014]] წელს დეპარტამენტის ''ბავშვთა შრომით ან იძულებითი შრომით წარმოებული საქონლის ჩამონათვალში აღნიშნულია'' აგური, ხალიჩები, გაფორმებული ქსოვილები და ქვები, როგორც საქონელი, მძიმე შრომით პირობებში წარმოებულია როგორც მშრომელ ბავშვთა, ისე იძულებითი მუშაკების მიერ. === სამხედრო === ნეპალის კომუნისტური პარტია დაკომპლექტებული იყო სახალხო განმათავისუფლებელი არმიისა და ნეპალის სამეფო არმიისგან. მათ [[1996]] წელს [[ნეპალის სამოქალაქო ომი|წამოიწყეს ნეპალის სამოქალაქო ომი]], რადგან ნეპალის მთავრობამ უარი თქვა სოციალური და ეკონომიკური უსამართლობის მოგვარებაზე. ნეპალის სამოქალაქო ომის დროს სახალხო განმათავისუფლებელმა არმიამ და ნეპალის სამეფო არმიამ სამხედრო სამსახურში აიყვანეს ჯარისკაცები, თოთხმეტი წლიდან თვრამეტ წლამდე. <ref name=":3">{{Cite journal|last=Kohrt|first=Brandon A.|date=2010|title=Social Ecology of Child Soldiers: Child, Family, and Community Determinants of Mental Health, Psychosocial Wellbeing, and Reintegration in Nepal|journal=Transcult Psychiatry|volume=47|issue=5|pages=727–53|doi=10.1177/1363461510381290}}</ref> ზოგიერთი ბავშვი ჯარს გატაცებისა და მანიპულირების შემდეგ შეუერთდა, ზოგი კი ნებაყოფლობით. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Kohrt|first=Brandon A.|date=2008|title=Comparison of Mental Health Between Former Child Soldiers and Children Never Conscripted by Armed Groups in Nepal|url=https://archive.org/details/sim_jama_2008-08-13_300_6/page/n78|journal=JAMA|volume=300|issue=6|pages=691–702|doi=10.1001/jama.300.6.691}}</ref> ნეპალის სამოქალაქო ომის დროს ბავშვები მუშაობდნენ როგორც ჯარისკაცები, მესაზღვრეები, ჯაშუშები, მზარეულები და მტვირთავები. მრავალი ნეპალელი ჯარისკაცი შეეწირა დაბომბვებსა და ძალადობრივ სიკვდილს. ომი მოხდა 1996 წელს. 2010 წელს გამოკითხული ბავშვების 15.5% ჯერ კიდევ არმიის ნაწილი იყო კვლევის დროს. == ბავშვთა შრომის მიზეზები == === სიღარიბე === ერსადოს (2005) მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, სიღარიბე ნეპალში ბავშვთა შრომის ძირითადი მიზეზია და ხშირად მას თან ახლავს განათლების ნაკლებობა. <ref name=":0">{{Cite journal|last=Ersado|first=Lire|date=2005|title=Child Labor and Schooling Decisions in Urban and Rural Areas: Comparative Evidence from Nepal, Peru, and Zimbabwe|url=https://www.researchgate.net/publication/222532316|journal=World Development|volume=33|issue=3|pages=455–480|doi=10.1016/j.worlddev.2004.09.009}}</ref> სიღარიბე არის ბავშვთა შრომის მამოძრავებელი ფაქტორი, რადგან სკოლის ხარჯები ძალიან მაღალია და რთულია ამ ხარჯის დაფარვა. <ref>{{Cite journal|last=Stash|first=Sharon|title=Who Goes to School? Educational Stratification by Gender, Caste, and Ethnicity in Nepal|url=https://archive.org/details/sim_comparative-education-review_2001-08_45_3/page/354|journal=Comparative Education Review|date=August 2001|volume=45|issue=3|pages=354–378|doi=10.1086/447676}}</ref> სკოლაში ჩარიცხულ ბავშვებს ხშირად უწევთ მუშაობა, რათა გადაიხადონ სკოლის ხარჯები. რანჯანის (2002) თანახმად, ბევრი მშობელი უბიძგებს შვილებს, ჩაერთონ სამუშაო ძალაში. სამუშაო ძალაში შესვლას დაუყოვნებლივი ეკონომიკური სარგებელი მოაქვს მშობლებისთვის, ხოლო ბავშვების განათლებით მიღებული ეკონომიკური სარგებელი გრძელვადიანი იქნება. <ref>{{Cite journal|last=Thapa|first=Shyam|date=1996|title=Poverty, Literacy and Child Labour in Nepal: A District-level Analysis|url=http://www.unescapsdd.org/files/documents/PUB_APPJ-Vol-11-No-3.pdf|journal=Asia-Pacific Population Journal|volume=11|issue=3|pages=3–14|doi=10.18356/7a364996-en|accessdate=2020-11-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160316142352/http://www.unescapsdd.org/files/documents/PUB_APPJ-Vol-11-No-3.pdf|archivedate=2016-03-16}}</ref> [[ფაილი:Child_Labour_in_Brick_Kilns_of_Nepal.jpg|მინი| ნეპალის აგურის ღუმელში მომუშავე ახალგაზრდა გოგონები]] === გენდერული უთანასწორობა === ჯემისონის (1987) თანახმად, ნეპალში ბევრ მშობელს მიაჩნია, რომ გოგონები უნდა იყვნენ სახლში და აკეთონ საშინაო საქმე. <ref name=":8">{{Cite journal|last1=Jamison|first1=T.|last2=Lockheed|first2=Marlaine E.|date=1987|title=Participation in Schooling: Determinants and Learning Outcomes in Nepal|url=https://archive.org/details/sim_economic-development-and-cultural-change_1987-01_35_2/page/279|journal=Economic Development and Cultural Change|volume=35|issue=2|pages=279–306|doi=10.1086/451586|jstor=1154009}}</ref> გოგონები, რომლებიც სკოლაში სწავლობენ, საშინაო სამუშაოსაც ასრულებენ. ხოლო ბიჭები, რომლებიც სკოლაში სწავლობენ, სახლში ნაკლებად შრომობენ. <ref name=":9">{{Cite journal|last1=Ray|first1=Ranjan|date=2002|title=Simultaneous Analysis of Child Labour and Child Schooling: Comparative Evidence from Nepal and Pakistan|journal=Economic and Political Weekly|volume=37|issue=52|pages=5215–5224|jstor=4413018}}</ref> გოგონები მუშაობენ უფრო მეტ საათს, ვიდრე ბიჭები, განსაკუთრებით უფროსი ასაკის გოგონები. რაც უფრო მეტი შვილი ჰყავს ოჯახს, მით უფრო მეტ საათს მუშაობს უფროსი გოგო. ეს უთანასწორობა გრძელდება ზრდასრულობამდე, რაც ჩანს ნეპალის გენდერთან დაკავშირებული განვითარების ინდექსში (GDI) დაბალი ქულით. <ref name=":3">{{Cite journal|last=Kohrt|first=Brandon A.|date=2010|title=Social Ecology of Child Soldiers: Child, Family, and Community Determinants of Mental Health, Psychosocial Wellbeing, and Reintegration in Nepal|journal=Transcult Psychiatry|volume=47|issue=5|pages=727–53|doi=10.1177/1363461510381290}}</ref> ნეპალს 0,545 ქულა აქვს კანადის 0,959 ქულასთან შედარებით. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ნეპალი]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] rtf5gzpbb9ycnph9t2alh0klea40zln 0 489384 4830717 4569511 2025-07-11T03:36:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830717 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Location Philippines ASEAN.svg|მინი|[[ფილიპინები]]]] '''[[ფილიპინები|ფილიპინებში]] ბავშვთა შრომა''' — სოციალური ყოფა, რომლის შედეგადაც თვრამეტ წლამდე ასაკის ბავშვები საშიში პროფესიით საქმდებიან და თხუთმეტ წლამდე ბავშვები სათანადო პირობებისა და მოთხოვნების გარეშე იძულებულნი არიან რეგულარულად იმუშაონ საკუთარი თავისა და ოჯახისთვის საარსებო წყაროს მოსაპოვებლად. ისინი სოციალურად დაუცველნი არიან. <ref name=":0">{{Cite web|title=Republic Act No. 7610 {{!}} Official Gazette of the Republic of the Philippines|url=https://www.officialgazette.gov.ph/1992/06/17/republic-act-no-7610/|accessdate=2015-07-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816110128/http://www.officialgazette.gov.ph/1992/06/17/republic-act-no-7610/|archivedate=2017-08-16}}</ref> <ref>{{Cite web|title=What is child labour (IPEC)|url=http://www.ilo.org/ipec/facts/lang--en/index.htm|accessdate=2015-07-03}}</ref> 2012 წელს, სტატისტიკის ეროვნულმა სამსახურმა (NSO) განაცხადა, რომ ამჟამად ქვეყანაში 5–17 წლის 5,5 მილიონი მშრომელი ბავშვია, რომელთაგან დაახლოებით 2,1 მილიონი მუშაობს საშიშ გარემოში. <ref name=":4">{{Cite web|title=The number of working children 5 to 17 years old is estimated at 5.5 million (Preliminary Results of the 2011 Survey on Children) {{!}} National Statistics Office|url=http://web0.psa.gov.ph/content/number-working-children-5-17-years-old-estimated-55-million-preliminary-results-2011-survey|date=18 July 2012|accessdate=2015-07-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171023221521/http://web0.psa.gov.ph/content/number-working-children-5-17-years-old-estimated-55-million-preliminary-results-2011-survey|archivedate=2017-10-23}}</ref> [[შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია|შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] შეფასებით, ამ ბავშვების 55.3% სახიფათო სამუშაოებს ეწევა სასოფლო-სამეურნეო გარემოში. <ref name=":2">{{Cite web|title=2011 Survey on Children - A Joint Project of the Philippine National Statistics Office and International Labour Organization|url=http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@asia/@ro-bangkok/@ilo-manila/documents/meetingdocument/wcms_184097.pdf|date=2011|accessdate=2015-07-03}}</ref> == განმარტებები == რესპუბლიკური აქტი N7610, რომელიც ცნობილია, როგორც ბავშვთა სპეციალური დაცვა ძალადობის, ექსპლუატაციისა და დისკრიმინაციისგან, შეიცავს შემდეგ განმარტებებს, რომლებიც ეხება ფილიპინებში მცხოვრებ ბავშვთა შრომის მდგომარეობას: '''ბავშვები''' - გულისხმობს თვრამეტ (18) წლამდე ასაკის პირებს ან უფროსებს, რომელთაც არ შეუძლიათ სრულად იზრუნონ საკუთარ თავზე ან დაიცვან თავი ძალადობისგან, უგულებელყოფისგან, სისასტიკისგან, ექსპლოატაციისგან ან დისკრიმინაციისგან ფიზიკური ან გონებრივი შეზღუდულობის / მდგომარეობის გამო. (ნაწილი 3) <ref name=":0"/> '''ბავშვთა შრომა''' - გულისხმობს თხუთმეტ (15) წლამდე ასაკის ბავშვების უკანონო დასაქმებას, როდესაც ისინი უშუალოდ არ ექვემდებარებიან მშობლებს ან კანონიერ მეურვეს, ან ამ უკანასკნელს შვილების გარდა სხვა მშრომელები ჰყავს დასაქმებული, რომლებიც არ არიან წევრები. მათი ოჯახის წევრები, ან მათი სამუშაო გარემო საფრთხეს არ უნდა უქმნიდეს მათ სიცოცხლეს, უსაფრთხოებას, ჯანმრთელობას და ზნეობას ან აფერხებდეს მათ ნორმალურ განვითარებას სკოლის ჩათვლით. (ნაწილი 12) 15-დან 18 წლამდე ასაკის ბავშვებს აქვთ უფლება იმუშაონ ნებისმიერ ეკონომიკურ საქმიანობაში, რაც არ ითვლება ბავშვთა შრომად, მაგრამ არა უმეტეს რვა (8) საათის განმავლობაში დღეში და არავითარ შემთხვევაში კვირაში ორმოცი (40) საათის განმავლობაში. მათ ეკრძალებათ მუშაობა მომდევნო დღის 22:00 საათიდან დილის 6:00 საათამდე და დამსაქმებელმა უნდა უზრუნველყოს ბავშვის მინიმუმ დაწყებითი და საშუალო განათლება. <ref name=":1">{{Cite web|title=Department of Labor and Employment - News|url=http://www.dole.gov.ph/news/view/1789|accessdate=2015-07-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150704020458/http://www.dole.gov.ph/news/view/1789|archivedate=2015-07-04}}</ref> == ახლანდელი სტატუსი == თავის მოხსენებაში ''2013 წელს ბავშვთა შრომის ყველაზე ცუდი ფორმების შესახებ დასკვნებში'', [[აშშ]]-ს შრომის დეპარტამენტმა 5-დან 14 წლამდე ასაკის ბავშვთა პროცენტული წილი დაადგინა დაახლოებით 11%, რაც დაახლოებით 2,180 მილიონ ბავშვს შეადგენს. ამ ბავშვების 65% აღმოჩნდა სოფლის მეურნეობის სექტორში, 5% სამრეწველო სექტორში და 29% დაკავებულია საშინაო მომსახურებით. <ref>{{Cite web |url=http://www.dol.gov/ilab/reports/child-labor/philippines.htm |title=Philippines, 2013 Findings on the Worst Forms of Child Labor |accessdate=2020-11-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408212654/http://www.dol.gov/ilab/reports/child-labor/philippines.htm |archivedate=2016-04-08 }}</ref> 2014 წლის ''ბავშვთა შრომის ან იძულებითი შრომით'' წარმოებული საქონლის ჩამონათვალში აღნიშნულია ფილიპინებში მხოლოდ ბავშვთა შრომით წარმოებული 13 საქონელი. მათში შედიოდა 8 სასოფლო სამეურნეო საქონელი (კერძოდ, შაქრის ლერწამი, ბანანი, ქოქოსი, სიმინდი, ბრინჯი, რეზინი და თამბაქო). ოქროს მოპოვება, პორნოგრაფია და პიროტექნიკა ავსებს ჩამონათვალს. == მიზეზები და შედეგები == არსებობს სხვადასხვა მიზეზი, თუ რატომ აიძულებენ მუშაობას 18 წლამდე ასაკის ბავშვებს. ქვემოთ ჩამოთვლილი რამდენიმე ძირითადი პრობლემაა: === მიზეზები === ==== სიღარიბე ==== ფილიპინების სტატისტიკის ორგანოს მიერ 2009 წელს ჩატარებული გამოკითხვის თანახმად, რომელიც 2011 წელს გამოქვეყნდა, ფილიპინების მოსახლეობის 26,5% ღარიბად ითვლება. ეს შეადგენს 23.1 მილიონ ფილიპინელს, რომლებიც სიღარიბის ზღვარს მიღმა ცხოვრობენ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nscb.gov.ph/poverty/presentation/Presentation%20on%20the%202012%20Full%20Year%20Official%20Poverty%20Statistics.pdf|title=Archived copy|accessdate=2015-07-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141115015213/http://www.nscb.gov.ph/poverty/presentation/Presentation%20on%20the%202012%20Full%20Year%20Official%20Poverty%20Statistics.pdf|archivedate=2014-11-15}}</ref> ქვეყანაში გავრცელებული სიღარიბისა და უმუშევრობის მაჩვენებლები ნიშნავს, რომ ღარიბი ან დაბალი შემოსავლის მქონე ოჯახები მოწყვლადები არიან შემოსავლისა და დასაქმების შოკისგან. ეკონომიკური კრიზისის დროს ზრდასრულთა უმუშევრობა იზრდება და შემოსავალი მცირდება, ბავშვთა სამუშაო ძალა საშუალებას იძლევა გაზარდონ შინამეურნეობების შემოსავლები. <ref name=":5">{{Cite web|url=http://www.ilo.org/ipecinfo|title=An Analysis of the Causes and Consequences of Child Labor in the Philippines|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210309120436/http://www.ilo.org/ipecinfo/|archivedate=2021-03-09}}</ref> ==== საგანმანათლებლო სტატუსი ==== კვლევამ აჩვენა, რომ ბავშვების უმეტესობა იძულებულია, ადრეულ ასაკში დასაქმდეს ან უბრალოდ მუშაობდეს, რათა ჰქონდეს სტაბილური შემოსავალი და დაეხმაროს ოჯახებს ფინანსურ მდგომარეობაში. === ეფექტები === ==== საგანმანათლებლო ==== ეროვნული სტატისტიკის სამსახურის მიერ ჩატარებული 2013 წლის ფუნქციური წიგნიერების, განათლებისა და მასმედიის კვლევის შედეგების საფუძველზე, ქვეყნის მოსახლეობის (6-იდან 24 წლამდე) 10,6% არ დადის სკოლაში. ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი სიღარიბეა, რადგან ბავშვები დასაქმებულები არიან ან ეძებენ სამუშაოს. <ref>{{Cite web|url=http://web0.psa.gov.ph/content/out-school-children-and-youth-philippines-results-2013-functional-literacy-education-and|title=Archived copy|accessdate=29 ნოემბერი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171201234240/http://web0.psa.gov.ph/content/out-school-children-and-youth-philippines-results-2013-functional-literacy-education-and|archivedate=1 დეკემბერი 2017}}</ref> ==== ჯანმრთელობა და ძალადობა ==== მუდმივია სამუშაო გარემოში სხვადასხვა საფრთხეების ზემოქმედება, განსაკუთრებით ქიმიური და ბიოლოგიური, რომლებიც უხილავია და ბავშვების ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს დიდი რისკის ქვეშ აყენებს. ბავშვები განსაკუთრებით დაუცველები არიან სამუშაოებთან დაკავშირებული დაავადებებისგან. სათანადო კვების არარსებობა, რაც ასე ახასიათებს ღარიბებს, უფრო ზრდის მშრომელ ბავშვთა ფიზიკურ სისუსტეს. <ref name=":5"/> == აგრეთვე იხილეთ == * [[ადამიანის უფლებები ფილიპინებში]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფილიპინები]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] 67xh8vz1rjwvimqoo75hni7jt13i2hc 0 489406 4830711 4533176 2025-07-11T03:35:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830711 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Malaysia (orthographic projection).svg|მინი|[[მალაიზია]]]] '''ბავშვების უფლებები [[მალაიზია|მალაიზიაში]]''' — [[1995]] წლიდან [[მალაიზია]]ში ბავშვთა უფლებები პროგრესირდა მას შემდეგ, რაც [[მალაიზია]] შეუერთდა [[ბავშვის უფლებათა კონვენცია|ბავშვის უფლებების კონვენციას]] (CRC) და [[2001]] წელს მიიღო ''ბავშვის აქტი''. მთავრობისა და სამოქალაქო საზოგადოების ინიციატივების დახმარებით ბავშვთა უფლებების რეალიზაციისა და დაცვის მიზნით შეინიშნება პროგრესი ბავშვების განათლებისა და პირველადი ჯანდაცვის სფეროში. კვლავ რჩება ძირითადი გამოწვევები, განსაკუთრებით ბავშვთა მარგინალიზებული და სოციალურად დაუცველი ჯგუფებისთვის. მალაიზიელები მოქალაქეობას მშობლებისგან იღებენ. პირებს, რომლებსაც არ შეუძლიათ დაამტკიცონ, რომ მათი მშობლები დაქორწინდნენ, ან რომელთა მშობლები სხვადასხვა რელიგიის წარმომადგენლები იყვნენ, უარს ეუბნებიან მოქალაქეობაზე და ითვლებიან მოქალაქეობის არმქონე პირებად. ბავშვები, რომლებსაც არ აქვთ დაბადების მოწმობა, ვერ ივლიან საჯარო და კერძო სკოლებში. დაწყებითი განათლება სავალდებულოა, მაგრამ ეს მოთხოვნა არ სრულდება. ინცესტი და ბავშვების სექსუალური ექსპლოატაციის სხვადასხვა ფორმები ხშირია, ისევე როგორც გოგონების სასქესო ორგანოების დასახიჩრება. მიუხედავად იმისა, რომ გაუპატიურება უკანონოა, აღსრულებას ართულებს ის ფაქტი, რომ [[შარიათი]]ს კანონი მენსტრუაციის მქონე გოგონებს მიიჩნევს მოზრდილებად. ბავშვ მეძავებს ხშირად განიხილავენ არა როგორც მსხვერპლს, არამედ როგორც დამნაშავეებს. არალეგალი ემიგრანტების ბევრი ბავშვი ცხოვრობს ქუჩაში და მუშაობს მძიმე სამუშაოებზე, დანაშაულს ჩადის ან პროსტიტუციაში მონაწილეობს. მალაიზია არ არის ჩართული [[1980]] წლის [[ჰააგის კონვენცია]]ში ბავშვთა გატაცების შესახებ. <ref>{{Cite web|title=Status Report of Children's Rights in Malaysia|url=http://www.unicef.org/eapro/Report_on_Childrens_Rights_.pdf|work=Child Rights Coalition Malaysia Annual Report 2012|publisher=Child Rights Coalition Malaysia|accessdate=2020-11-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304025139/http://www.unicef.org/eapro/Report_on_Childrens_Rights_.pdf|archivedate=2016-03-04}}</ref> == საყურადღებო საკითხები == შემუშავებულ ''ბავშვის აქტის'' განმარტებებში შეუსაბამობები რჩება, როგორც სამოქალაქო, ისე [[შარიათი]]ს კანონმდებლობით. მალაიზიაში ჯერ კიდევ არ არის მიღებული საჭიროებებიდან გამომდინარე უფლებებზე დაფუძნებული პოლიტიკა და პროგრამები. ბავშვებისადმი მიდგომა პატერნალისტულია და მათ მოსაზრებებს ძალა არ აქვთ. ბავშვებს არ აძლევენ უფლებას გადაწყვიტონ ის საკითხები, რაც მათ ეხებათ. === უსაბუთო ბავშვები === მიუხედავად იმისა, რომ დაბადების რეგისტრაცია ყველა ბავშვის ფუნდამენტური უფლებაა, დადგენილია, რომ მალაიზიაში 50,000 უსაბუთო ბავშვი ცხოვრობს. <ref>{{Cite web|title=Research: 50,000 undocumented and stateless children in Malaysia|url=http://cj.my/post/81519/research-50000-undocumented-and-stateless-children-in-malaysia/|work=cj.my|publisher=CJMY}}</ref> მათ შორის არიან სოფლად მცხოვრები ღარიბი და ადგილობრივი მოსახლეობის შვილები, განსაკუთრებით [[საბაჰი|საბაჰსა]] და სარავაკში, ასევე არალეგალი მიგრანტებისა და ლტოლვილების ბავშვები. <ref>{{Cite web|title=STATUS REPORT ON CHILDREN’S RIGHTS IN MALAYSIA|url=http://www.unicef.org/eapro/Report_on_Childrens_Rights_.pdf|work=Child Rights Coalition Malaysia|publisher=UNICEF EAPRO|accessdate=2020-11-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304025139/http://www.unicef.org/eapro/Report_on_Childrens_Rights_.pdf|archivedate=2016-03-04}}</ref> [[მალაიზია]] არ აძლევს [[მოქალაქეობა|მოქალაქეობას]] დაბადებით. მოქალაქეობის მისაღებად საჭიროა ერთი მშობელი მაინც იყოს მალაიზიის მოქალაქე. <ref name="Refugees International">{{Cite web|title=Malaysia: Undocumented Children in Sabah Vulnerable to Statelessness|url=http://refugeesinternational.org/policy/field-report/malaysia-undocumented-children-sabah-vulnerable-statelessness|work=Refugees International|publisher=Refugees International|accessdate=2020-11-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131025124903/http://www.refugeesinternational.org/policy/field-report/malaysia-undocumented-children-sabah-vulnerable-statelessness|archivedate=2013-10-25}}</ref> მიგრანტებმა უნდა წარმოადგინონ თითოეული მშობლის პასპორტი და ქორწინების მოწმობა, დოკუმენტები, რომლებსაც ბევრი არ ფლობს, თუ მალაიზიაში დაბადების მოწმობის მოპოვების სურვილი აქვთ. გარდა ამისა, მათ, ვინც სოფლად მუშაობს, ზოგჯერ ვერ ახერხებენ გამგზავრებას ეროვნულ სააგენტოში დაბადების მოწმობის მისაღებად. დაპატიმრებისა და დაკავების შიშმა და მიგრანტ მუშაკთა დაქორწინების შესაძლებლობების შეზღუდვამ განაპირობა ის, რომ ბევრი ლტოლვილი, თავშესაფრის მაძიებელი და არალეგალი მიგრანტი არ ითხოვს შვილების დაბადების მოწმობებს. <ref>{{Cite web|title=Report for the Universal Periodic Review|url=http://wao.org.my/file/file/Child%20Rights%20Coalition%20Malaysia%20UPR%202013%20Submission.pdf|work=Child Rights Coalition Malaysia|publisher=Child Rights Coalition Malaysia|accessdate=2020-11-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140422225352/http://wao.org.my/file/file/Child%20Rights%20Coalition%20Malaysia%20UPR%202013%20Submission.pdf|archivedate=2014-04-22}}</ref> დაბადების მოწმობის არმქონე ბავშვებს შეიძლება უარი ეთქვათ ჯანდაცვაზე და სხვა ძირითად სოციალურ მომსახურებებზე, რაც მათ ექსპლოატაციისა და ჯანმრთელობის ცუდი მდგომარეობის წინაშე აყენებს. მათ არ შეუძლიათ ჩაირიცხონ სამთავრობო სკოლებში ან მონაწილეობა მიიღონ გამოცდებში. === ბავშვები სკოლის გარეთ === მიუხედავად იმისა, რომ 2002 წლის განათლების დამატებითმა აქტმა დაწყებითი განათლება სავალდებულო გახადა 6 წლის ასაკის ყველა ბავშვისათვის, ეს მოთხოვნა არ სრულდება. მალაიზიაში დაწყებითი სკოლის ასაკის 200,000 ბავშვი ცხოვრობს, რომლებიც სკოლაში არ სწავლობენ. <ref name="CRIN">{{Cite web|title=MALAYSIA: Children's Rights References in the Universal Periodic Review|url=http://www.crin.org/resources/infoDetail.asp?ID=22167}}</ref> დაბალშემოსავლიანი ოჯახების ბავშვებისთვის სკოლის ღირებულება ერთ-ერთი დაბრკოლებაა. ბავშვებს დაბადების მოწმობის გარეშე ეკრძალებათ სკოლაში სწავლა. თავშესაფრის მაძიებელ ბავშვებს, ლტოლვილ ბავშვებს, მოქალაქეობის არმქონე ბავშვებსა და მიგრანტ მუშაკთა შვილებს არ ეძლევათ უფასო დაწყებითი განათლება სამთავრობო სკოლებში. === ბავშვთა ქორწინება === მალაიზიის მოსახლეობისა და საცხოვრებლის აღწერამ 2010 წელს აჩვენა, რომ მალაიზიაში 82,282 დაქორწინებული იყო 15-დან 19 წლამდე გოგონები. ამ ასაკობრივ ჯგუფში კიდევ 1000 დაქვრივდა და 842 დაშორდა ან განქორწინდა. <ref name="Stats">{{Cite web|title=Statistics|url=http://penangmonthly.com/statistics-july-2013/#sthash.z7afya1l.dpuf|work=Penang Monthly|publisher=Penang Monthly|accessdate=2020-11-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150503041008/http://penangmonthly.com/statistics-july-2013/#sthash.z7afya1l.dpuf|archivedate=2015-05-03}}</ref> ქალთა მინისტრის მოადგილემ გამოავლინა, რომ იმავე წლის განმავლობაში 15 წლამდე ასაკის თითქმის 16,000 გოგონა დაქორწინდა. <ref name="CnotB">{{Cite web|title=Child marriage in Malaysia, a child rights issue|url=http://www.girlsnotbrides.org/tackling-child-marriage-in-malaysia-a-child-rights-activists-perspective/|work=Girls not Bride}}</ref> == აგრეთვე იხილეთ == * [[ადამიანის უფლებები მალაიზიაში]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მალაიზია]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] syp9jta58qeeso1iuqgk0wg176rncv6 0 489467 4830710 4386559 2025-07-11T03:35:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830710 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Flag of Azerbaijan.svg|მინი|[[აზერბაიჯანი]]ს დროშა]] '''ბავშვების უფლებები [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]]''' — ბავშვთა უფლებების დაცვა გარანტირებულია [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის რესპუბლიკის]] კონსტიტუციითა და მრავალი სხვა კანონით. ბავშვების უფლებები მოიცავს ბავშვებთან დაკავშირებულ სამართლებრივ, სოციალურ და სხვა საკითხებს. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.osce.org/odihr/273391?download=true|title=Statement by the Delegation of Azerbaijan Human Dimension Implementation Meeting Working Session 16: Rights of the Child}}</ref> == ბავშვის იურიდიული სტატუსი == [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] ბავშვის უფლებების შესახებ კანონისა და საოჯახო კოდექსის თანახმად, ბავშვის უფლებებისა და ინტერესების დარღვევის შემთხვევაში, მათ შორის მშობლების მიერ ბავშვის [[განათლება|განათლებასა]] და აღზრდაში პასუხისმგებლობის შეუსრულებლობა, ბავშვს აქვს უფლება მიმართოს სახელმწიფო ორგანოებს, აგრეთვე, სასამართლოებს. ბავშვს შეუძლია მიმართოს ინდივიდუალურად ან მისი წარმომადგენლების მეშვეობით დარღვეული უფლებისა და მისი შესაბამისი პროცედურული წესების შესაბამისად. <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.crin.org/sites/default/files/azerbaijan_access_to_justice.pdf|title=ACCESS TO JUSTICE FOR CHILDREN: AZERBAIJAN}}</ref> [[აზერბაიჯანის ოჯახის, ქალთა და ბავშვთა სახელმწიფო კომიტეტი|ოჯახის, ქალთა და ბავშვთა]] საკითხთა [[აზერბაიჯანის ოჯახის, ქალთა და ბავშვთა სახელმწიფო კომიტეტი|სახელმწიფო კომიტეტის]] ერთი განყოფილება, რომელიც შეიქმნა 2006 წლის 6 თებერვლის პრეზიდენტის ბრძანებულებით, ამ კონტექსტში არსებულ პრობლემებს განიხილავს. კომიტეტი პასუხისმგებელია ბავშვების დაცვაზე, მათი კეთილდღეობის განვითარებაზე, მათი უფლებებისა და თავისუფლებების უზრუნველყოფაზე, აგრეთვე ამ სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის კოორდინაციაზე. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.az/en/content/112|title=Rights of children|last=FS|access-date=2017-09-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170828144013/http://www.mfa.gov.az/en/content/112|archivedate=2017-08-28}}</ref> <ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.osce.org/odihr/273391?download=true|title=Statement by the Delegation of Azerbaijan Human Dimension Implementation Meeting Working Session 16: Rights of the Child}}</ref> იგი ატარებს რეგულარულ მონიტორინგს სახელმწიფოს კონტროლირებად დაწესებულებებში, იკვლევს მოქალაქეთა განცხადებებს, ორგანიზებას უწევს ცნობილ კამპანიებს, ტრენინგებს და ღონისძიებებს ექსპერტებისა და ბავშვებისათვის და ა.შ. <ref>{{Cite web|url=http://scfwca.gov.az/page/children-issues|title=Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi - UŞAQ SİYASƏTİ|access-date=2017-09-13}}</ref> აზერბაიჯანის მთავრობა და ეს კომიტეტი თანამშრომლობენ საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირებულ სფეროში. გარდა ამისა, აზერბაიჯანი მჭიდროდ თანამშრომლობს [[გაეროს ბავშვთა ფონდი|გაეროს ბავშვთა ფონდთან]] განათლების, ჯანმრთელობისა და სხვა სოციალურ საკითხებში, როგორიცაა სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვები, ქუჩაში მცხოვრები ბავშვები და ბავშვებზე ძალადობის აღკვეთა, ადრეული ქორწინებები, ბავშვთა სიკვდილიანობა და სკოლამდელი განათლება. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.az/en/content/112|title=Rights of children|last=FS|access-date=2017-09-13}}</ref> <ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.osce.org/odihr/273391?download=true|title=Statement by the Delegation of Azerbaijan Human Dimension Implementation Meeting Working Session 16: Rights of the Child}}</ref> == გაეროს ბავშვთა ფონდი == [[გაეროს ბავშვთა ფონდი]] აზერბაიჯანში მუშაობს [[1993]] წლიდან. პროგრამის ძირითადი მიზნებია ყველა ბავშვისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე. ბავშვების დაცვა ძალადობის, ექსპლოატაციის, ძალადობისა და დისკრიმინაციისგან გაეროს ბავშვთა ფონდის გლობალური პრიორიტეტია. აზერბაიჯანში პროგრამას მართავენ ბავშვთა უფლებების კონვენციისა და ქალთა დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის კონვენციის პრინციპებით. <ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/azerbaijan/about_2206.html|title=UNICEF Azerbaijan - About - UNICEF in Azerbaijan|access-date=2017-09-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170913231306/https://www.unicef.org/azerbaijan/about_2206.html|archivedate=2017-09-13}}</ref> [[გაეროს ბავშვთა ფონდი]] აფასებს ბავშვების გადარჩენას, დაცვას და განვითარებას, როგორც ადამიანთა პროგრესის საფუძველს. გარდა ამისა, განვითარებადი ქვეყნების ბავშვები და ოჯახები იღებენ მომსახურებას გაეროს ბავშვთა ფონდისგან, რომელიც იყენებს პოლიტიკურ ნებას და მატერიალურ რესურსებს, რათა დაეხმაროს განვითარებად ქვეყნებს, უზრუნველყონ და შექმნან ბავშვების შესაძლებლობების შესაბამისი პოლიტიკა. გარდა ამისა, ორგანიზაცია მიზნად ისახავს სპეციალური დაცვის უზრუნველყოფას ყველაზე დაუცველი ბავშვებისთვის - ომის, კატასტროფების, უკიდურესი სიღარიბის, ძალადობისა და ექსპლოატაციის ყველა ფორმისა და სპეციალური საჭიროების მქონე პირთათვის. უფრო მეტიც, იგი თანამშრომლობს გაეროს პარტნიორებთან და ჰუმანიტარულ სააგენტოებთან ბავშვთა უფლებების საკითხებზე სწრაფი რეაგირებისთვის. <ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/azerbaijan/about.html|title=UNICEF Azerbaijan - About - UNICEF's Mission|access-date=2017-09-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170913231159/https://www.unicef.org/azerbaijan/about.html|archivedate=2017-09-13}}</ref> ამასთან დაკავშირებით, გაეროს ბავშვთა ფონდმა 2005 წელს დაიწყო პროექტი, რომელიც დაფუძნებულია კანონთან კონფლიქტში მყოფ ბავშვებზე. პროექტის მიზანს წარმოადგენს პოლიციელების, მოსამართლეების და სამედიცინო პერსონალის ინფორმირებულობა ბავშვთა უფლებების შესახებ კანონის შესახებ და სათანადო მიმართულების სისტემის შექმნა, რომელიც დაეხმარება ბავშვებს სამართალდამცავი და მართლმსაჯულების გარემოსთან კონტაქტში. განხორციელდა შემდეგი აქტივობები: <ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/azerbaijan/protection_2681.html|title=UNICEF Azerbaijan - Child Protection|access-date=2017-09-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170913231148/https://www.unicef.org/azerbaijan/protection_2681.html|archivedate=2017-09-13}}</ref> '''სპეციალური საჭიროების მქონე''' ბავშვთა '''ინტეგრაცია''' : გაეროს ბავშვთა ფონდის მიზანია შეცვალოს დამოკიდებულება '''სპეციალური საჭიროების მქონე''' ბავშვთა მიმართ აზერბაიჯანში საშინაო განათლების რეფორმირებისა და მონაცემთა შეგროვების გადახედვის გზით. '''ქუჩაში მცხოვრები ბავშვები :''' [[გაეროს ბავშვთა ფონდი]] მიზნად ისახავს სოციალური სერვისების გაუმჯობესებას ბავშვებისთვის და ქუჩაში მუშაობის მიზნით, ბავშვთა დაცვის ორგანოებთან და [[არასამთავრობო ორგანიზაცია|არასამთავრობო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობას]] . '''ნაღმების რისკის შესახებ განათლება:''' ნაღმების/ასაფეთქებლების შესაძლო აფეთქებების შესახებ ბავშვების გასანათლებლად, გაეროს ბავშვთა ფონდი თანამშრომლობს ადგილობრივ პარტნიორებთან, რათა შეიქმნას ნაღმების რისკის სწავლება სკოლის სასწავლო გეგმაში, წინა ხაზის რაიონებში. <ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/azerbaijan/protection_2681.html|title=UNICEF Azerbaijan - Child Protection|access-date=2017-09-13}}</ref> 1998 წელს დაარსდა გაერთიანებული დახმარება აზერბაიჯანისთვის (UAFA), რომელიც მიზნად ისახავდა „აზერბაიჯანში ცხოვრების გრძელვადიან განვითარებას, განსაკუთრებით ბავშვების, ჯანმრთელობისა და განათლების მიმართულებით“. მუშაობს როგორც ადგილობრივი [[არასამთავრობო ორგანიზაცია]] აზერბაიჯანში, თუმცა რეგისტრირებულია [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]]. <ref>{{Cite web|url=http://uafa.az/en/history/|title=History|language=en-GB|accessdate=2020-11-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200124103924/http://uafa.az/en/history/|archivedate=2020-01-24}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანი]] [[კატეგორია:ბავშვთა უფლებები]] [[კატეგორია:2006 წელს დაარსებულები]] 5g5f9ic0gpd8hwcr6nei6avpb7uel4z 14 496605 4830586 4096300 2025-07-10T19:27:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830586 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კომუნიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები საქართველოში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი საქართველოში]] msb098v7ybjzdu2hd8h0e1sfo1rn62g 0 500007 4830918 4133288 2025-07-11T08:28:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:სამხრეთ ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830918 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება | სტატუსი = ქალაქი | რეგიონის ტიპი = მხარე | რეგიონი = სამხრეთ ბოჰემიის მხარე | რაიონის ტიპი = რაიონი | რაიონი = ტაბორის რაიონი }} '''ტაბორი''' ({{Lang-cz|Tábor}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[სამხრეთ ბოჰემიის მხარე]]ში, [[ტაბორის რაიონი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. მდებარეობს მდინარე ლუჟნიცე ნაპირზე. არის მნიშვნელოვანი სატრანსპორტო კვანძი. == ისტორია == დაარსდა 1420 წელს ჰუსიტური მოძრაობის დროს. დააარსეს გლეხებმა ძველი დასახლება ჰრადიშტეს ადგილზე. იყო [[ტაბორიტები]]ს პოლიტიკური და სამხედრო ცენტრი. == რესურსები ინტერნეტში == {{ბრიტანიკა|Tabor}} == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სამხრეთ ბოჰემიის მხარის ქალაქები]] m1ovt4qwlafvuxvukyofjsycfo5p790 14 500494 4830783 4137725 2025-07-11T05:58:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830783 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] scfl45ml8aloflm1l1or2csmnjta1n1 0 509525 4830760 4448690 2025-07-11T05:45:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830760 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა|ზევით=ესტონეთი მეორე მსოფლიო ომში|სურათი1=[[File:Red Army entering into Estonia in 1939.jpg|230px]]|სურათი2=[[File:Stalin Lenin jk.jpg|235px]]|სურათი3=[[File:Kirov 1941.jpg|230px]]|სახელის სტილი=background:#ddf;|სახელი1=პოზიცია|მონაცემი1=ნეიტრალიტეტი|სახელი2=დაპყრობილ იქნა|მონაცემი2=[[საბჭოთა კავშირი]]|სახელი3=წლები|მონაცემი3=[[1940]] - [[1991]]|სახელი4=დაღუპულთა რაოდენობა|მონაცემი4=81000}} [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დაწყებამდე, [[გერმანია|გერმანიამ]] და [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] ხელი მოაწერეს გერმანია-საბჭოთა კავშირის თავდაუსხმელობის პაქტს, რომელიც ეხებოდა სუვერენული სახელმწიფოების, მათ შორის [[ესტონეთი|ესტონეთის]] დაყოფისა და განადგურების საკითხს, კერძოდ კი მის საიდუმლო დამატებით ოქმს [[1939]] წლის აგვისტოს.<ref>[[iarchive:newencyclopaedia07ency|''The New Encyclopædia Britannica''.]] Encyclopædia Britannica. 1993. p. 698. ISBN <bdi>978-0-85229-571-7</bdi>. <q>The fate of Estonia was decided by the German-Soviet Nonaggression Pact of August 1939 between Nazi Germany and the USSR</q></ref><ref>[https://books.google.com/books?id=j7gBESqTciYC&q=%22The+fate+of+the+Baltic+States+had+already+been+decided+in+the+German-Soviet%22&pg=PA460 Feldbrugge, Ferdinand (1985).] ''Encyclopedia of Soviet Law''. BRILL. ISBN <bdi>978-90-247-3075-9</bdi>.</ref> [[ფაილი:Ribbentrop-Molotov.svg|მინი|მოლოტოვ – რიბენტროპის პაქტის თანახმად, ევროპის დაგეგმილი და ფაქტობრივი დაყოფა, მოგვიანებით შესწორებებით]] [[ფაილი:Tallinn_defence1941.jpg|მინი|ბრძოლები [[ტალინი|ტალინის]] გარეუბანში [[1941]] წლის აგვისტოში.]] [[ესტონეთი|ესტონეთის]] რესპუბლიკამ ომში ნეიტრალიტეტი გამოაცხადა, მაგრამ [[მოლოტოვ-რიბენტროპის პაქტი|მოლოტოვ – რიბენტროპის პაქტის]] გამო [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] გავლენის სფეროში მოექცა და [[1940]] წელს [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] დაიპყრო. მას შემდეგ მოხდა მასობრივი პოლიტიკური დაპატიმრებები, გადასახლებები და სიკვდილით დასჯები. ზაფხულის ომში, [[1941]] წელს გერმანიის ოპერაციის „ბარბაროსას“ დროს, დამოუკიდებლობის მომხრე ტყის ძმებმა (პარტიზანები, რომლებიც პარტიზანულ ომს აწარმოებდნენ საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ, მეორე მსოფლიო ომის დროს) [[ესტონეთი|სამხრეთ ესტონეთი]] დაიპყრეს. ამავე დროს, საბჭოთა გასამხედროებული განადგურების ბატალიონებმა განახორციელეს სადამსჯელო ოპერაციები, [[იოსებ სტალინი|იოსებ სტალინის]] მიერ გამოცხადებული დამწვარი დედამიწის ტაქტიკის საფუძველზე. [[ესტონეთი]] ოკუპირებულ იქნა [[გერმანია|გერმანიის]] მიერ და გაერთიანდა რაიხსკომისარიატში. [[1941]] წელს ესტონელები გაწვეულ იქნენ მსროლელთა კორპუსში, ხოლო [[1941]]–<nowiki/>[[1944]] წლებში [[მესამე რაიხი|ნაცისტური გერმანიის]] ძალებში. კაცები, რომლებიც თავს არიდებდნენ ამ მობილიზაციას, გაიქცნენ [[ფინეთი|ფინეთში]]. [[ესტონეთი|ესტონეთის]] ომამდელი ფლოტის დაახლოებით 40% რეკვიზიციით მოითხოვა [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] ხელისუფლებამ და გამოიყენა ატლანტიკური კოლონებში. დაახლოებით 1000 ესტონელი მეზღვაური მსახურობდა [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] სავაჭრო ფლოტში, 200 მათგანი ოფიცრის სტატუსით. ესტონელების მცირე რაოდენობა მსახურობდა სამეფო საჰაერო ძალებში, ბრიტანეთის არმიასა და [[აშშ]]-ს არმიაში.<ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:v_xLJnOvjqUJ:www.historicaltextarchive.org/sections.php%3Faction%3Dread%26artid%3D383+&cd=1&hl=it&ct=clnk&gl=it&client=safari Estonia in World War II] by Hannes Walter. Historical Text Archive, Mississippi. Retrieved link on July 6th 2020.</ref> [[1944]] წლის თებერვლიდან სექტემბრამდე [[გერმანია|გერმანიის]] არმიის რაზმმა "ნარვამ" შეაჩერა [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] ესტონეთში დაგეგმილი ოპერაცია. მეორე არმიის კორპუსის თავდაცვის დარღვევის შემდეგ, მდინარე [[ემაჯოგი|ემაჯოგის]] გადაღმა დამოუკიდებლობის მომხრე [[ესტონეთი|ესტონეთის]] ჯარებთან შეტაკების შემდეგ, [[1944]] წლის სექტემბერში საბჭოთა ძალებმა ხელახლა დაიპყრეს ესტონეთი. ომის შემდეგ, ესტონეთი [[1991]] წლამდე რჩებოდა [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირში]], როგორც [[ესტონეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ესტონეთის სსრ]], თუმცა [[1991]] წლამდე ატლანტიკური ქარტიის თანახმად, ტერიტორიული შეთანხმებები არ განხორციელდებულა. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] ესტონელი მოსახლეობის დაღუპვის პროცენტულობა 25-ს აღწევდა, რაც ევროპაში ყველაზე მაღალ პროპორციას წარმოადგენს. ამჟამინდელ ანგარიშებში ჩამოთვლილი ომისა და ოკუპაციის შედეგად დაღუპულთა რაოდენობა 81000-ს შეადგენს, ესენია: [[1941]] წელს საბჭოთა დეპორტაციებში დაღუპულები, საბჭოთა სიკვდილით დასჯილები, გერმანიის დეპორტაცია და ჰოლოკოსტის მსხვერპლნი ესტონეთში.<ref>The White Book: Losses inflicted on the Estonian nation by occupation regimes. 1940–1991</ref> == მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისი == [[მეორე მსოფლიო ომი]] [[გერმანია|გერმანიის]] მიერ ესტონეთის მნიშვნელოვანი რეგიონალური მოკავშირის პოლონეთის საზღვრებში შეჭრით დაიწყო. მიუხედავად იმისა, რომ [[გერმანია|გერმანიასა]] და [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრკ]]-ს შორის გარკვეული კოორდინაცია არსებობდა ომის დასაწყისში,<ref>Nekrich, Aleksandr Moiseevich; Ulam, Adam Bruno; Freeze, Gregory L. (1997). ''Pariahs, Partners, Predators: German-Soviet Relations, 1922–1941''. Columbia University Press. pp. 130–1. ISBN <bdi>978-0-231-10676-4</bdi>.</ref> საბჭოთა კავშირმა ნაცისტურ გერმანიას გაუგზავნა გადაწყვეტილება, რომ შეტევა განხორციელებულიყო [[გერმანია|გერმანიის]] შეჭრიდან ჩვიდმეტი დღის შემდეგ, რაც, ნაწილობრივ, გაუთვალისწინებელი სისწრაფის შედეგი იყო. [[1939]] წლის [[24 სექტემბერი|24 სექტემბერს]], [[მესამე რაიხი|ნაცისტური გერმანიისა]] და [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრკ]]-სთვის პოლონეთის დაცემით, მოსკოვის პრესამ და რადიომ დაიწყეს [[ესტონეთი|ესტონეთზე]] ძალადობრივი შეტევა და მოიხსენიებდნენ როგორც საბჭოთა კავშირის მიმართ "მტრული" ქვეყანა. წითელი ფლოტის სამხედრო გემები გამოჩნდნენ [[ესტონეთი|ესტონეთის]] პორტებთან და საბჭოთა ბომბდამშენებმა დაიწყეს პატრულირება [[ტალინი|ტალინისა]] და ახლომდებარე სოფლების თავზე.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762664,00.html Moscow's Week] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180129092623/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,762664,00.html |date=2018-01-29 }} . at Time Magazine on Monday, October 9, 1939</ref> [[მოსკოვი|მოსკოვმა]] მოითხოვა, რომ ესტონეთს სსრკ-სთვის ნება დაერთო დაეარსებინა სამხედრო ბაზები და 25,000 ჯარისკაცი ჩამოეყავანა ესტონეთის ტერიტორიაზე ომის განმავლობაში. ესტონეთის მთავრობამ მიიღო ულტიმატუმი შესაბამის ხელშეკრულებაზე ხელმოწერის შესახებ [[1939]] წლის [[28 სექტემბერი|28 სექტემბერს]]. [[ესტონეთი|ესტონეთის]] საზოგადოებაში არ არსებობს კონსენსუსი იმ გადაწყვეტილებების შესახებ, რომლებიც ამ დროს მიიღო ესტონეთის რესპუბლიკის ხელმძღვანელობამ. როდესაც [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა]] ჯარები ესტონეთში შეიჭრნენ, ჯგუფებმა შეასრულეს [[ესტონეთის ჰიმნი]] და იმხანად [[სსრკ-ის ჰიმნი|სსრკ-ს ჰიმნი]] Internationale.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762736,00.html Negotiator Stalin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160311114809/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,762736,00.html |date=2016-03-11 }} at Time Magazine on Monday, November 6, 1939</ref> იმის გამო, რომ თავდასხმა უკანონოდ იქნა შეფასებული, [[საბჭოთა კავშირი]] გააძევეს [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგადან]] [[14 დეკემბერი|14 დეკემბერს]].<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762112-2,00.html Minus a Member] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160909211945/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,762112-2,00.html |date=2016-09-09 }} . at ''Time'' magazine on Monday, Dec. 25, 1939</ref> == ლიტერატურა == {{Refbegin|25em}} * {{Cite book|title=The Baltic States: Estonia, Latvia and Lithuania|last=Smith|first=David James|publisher=Routledge|year=2002|isbn=978-0-415-28580-3|url=https://books.google.com/books?id=YaYbzQQN97EC}} * {{Cite book|title=Encyclopedia of Soviet Law|last=Feldbrugge|first=Ferdinand|year=1985|publisher=BRILL|isbn=978-90-247-3075-9|url=https://books.google.com/books?id=j7gBESqTciYC&q=%22The+fate+of+the+Baltic+States+had+already+been+decided+in+the+German-Soviet%22&pg=PA460}} * {{Cite book|title=Estonia: independence and European integration|last=Smith|first=David James|year=2001|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-26728-1|url=https://books.google.com/books?id=lx-UmTnLJv0C}} * {{Cite book|title=Estonia and the Estonians|last=Raun|first=Toivo|year=2001|publisher=Hoover Press|isbn=978-0-8179-2852-0|url=https://books.google.com/books?id=YQ1NRJlUrwkC}} * {{Cite book|title=Estonia: Identity and Independence|last=Subrenat|first=Jean J|author2=Cousins, David|author3=Harding, Alexander|year=2004|publisher=Waterhouse|isbn=978-90-420-0890-8|url=https://books.google.com/books?id=kBZlHdp7tdcC}} * {{Cite book|author=Estonian State Commission on Examination of Policies of Repression|url=http://www.just.ee/orb.aw/class=file/action=preview/id=12709/TheWhiteBook.pdf|publisher=Estonian Encyclopedia Publishers|title=The White Book: Losses inflicted on the Estonian nation by occupation regimes. 1940–1991|year=2005|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130114130824/http://www.just.ee/orb.aw/class%3Dfile/action%3Dpreview/id%3D12709/TheWhiteBook.pdf|archive-date=2013-01-14|accessdate=2021-05-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130114130824/http://www.just.ee/orb.aw/class%3Dfile/action%3Dpreview/id%3D12709/TheWhiteBook.pdf|archivedate=2013-01-14}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130114130824/http://www.just.ee/orb.aw/class%3Dfile/action%3Dpreview/id%3D12709/TheWhiteBook.pdf |date=2013-01-14 }} * {{Cite book|title=Germany's Eastern Front allies (2): Baltic forces|last1=Jurado|first1=Carlos Caballero|first2=Nigel|last2=Thomas|first3=Darko|last3=Pavlović|year=2002|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-193-0|url=https://books.google.com/books?id=Rv4B9984gXcC}}{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * {{Cite book|title=Historical Dictionary of Estonia|last=Miljan|first=Toivo|year=2004|publisher=Scarecrow Press|isbn=978-0-8108-4904-4|url=https://books.google.com/books?id=XKWRct15XfkC&pg=PA111}} * {{Cite book|title=The history of the Baltic States|last=O'Connor|first=Kevin|year=2003|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-32355-3|url=https://books.google.com/books?id=b3b5nU4bnw4C}} * {{Cite book|title=One Europe, many nations|last=Minahan|first=James|year=2000|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-30984-7|url=https://books.google.com/books?id=NwvoM-ZFoAgC}} * {{Cite book|title=Punalipuline Balti Laevastik ja Eesti 1939–1941|last=Petrov|first=Pavel|year=2008|publisher=Tänapäev|language=et|isbn=978-9985-62-631-3|url=http://www.tnp.ee/raamat?id=717}} * {{Cite book|title=Resistance! Occupied Europe and Its Defiance of Hitler|last=Lande|first=Dave|year=2001|isbn=978-0-7603-0745-8|url=https://archive.org/details/resistanceoccupi00land}} * {{Cite book|title=Toward an Understanding of Europe|last=Ertl|first=Alan|year=2008|publisher=Universal-Publishers|isbn=978-1-59942-983-0|url=https://books.google.com/books?id=X9PGRaZt-zcC&pg=PA394}} * {{Cite book|author=United States Congress|title=Baltic States: A Study of Their Origin and National Development, Their Seizure and Incorporation Into the U.S.S.R|publisher=W. S. Hein|url=https://books.google.com/books?id=_LRAAAAAIAAJ&q=Rahva+Omakaitse|year=1972}} {{Refend}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.estonica.org/en/History/1939-1945_Estonia_and_World_War_II/ 1939-1945. Estonia and World War II] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210511223031/http://www.estonica.org/en/History/1939-1945_Estonia_and_World_War_II/ |date=2021-05-11 }} - Estonica.org == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი კონტინენტის მიხედვით]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ესტონეთში]] [[კატეგორია:ესტონეთი მეორე მსოფლიო ომში]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ესტონეთის მონაწილეობით]] {{DEFAULTSORT:ესტონეთი,მეორე,მსოფლიო,ომში}} ms6whbbriwfphuxxlh5qihas5nqm3mw 4830761 4830760 2025-07-11T05:46:06Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4830761 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა|ზევით=ესტონეთი მეორე მსოფლიო ომში|სურათი1=[[File:Red Army entering into Estonia in 1939.jpg|230px]]|სურათი2=[[File:Stalin Lenin jk.jpg|235px]]|სურათი3=[[File:Kirov 1941.jpg|230px]]|სახელის სტილი=background:#ddf;|სახელი1=პოზიცია|მონაცემი1=ნეიტრალიტეტი|სახელი2=დაპყრობილ იქნა|მონაცემი2=[[საბჭოთა კავშირი]]|სახელი3=წლები|მონაცემი3=[[1940]] - [[1991]]|სახელი4=დაღუპულთა რაოდენობა|მონაცემი4=81000}} [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დაწყებამდე, [[გერმანია|გერმანიამ]] და [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] ხელი მოაწერეს გერმანია-საბჭოთა კავშირის თავდაუსხმელობის პაქტს, რომელიც ეხებოდა სუვერენული სახელმწიფოების, მათ შორის [[ესტონეთი|ესტონეთის]] დაყოფისა და განადგურების საკითხს, კერძოდ კი მის საიდუმლო დამატებით ოქმს [[1939]] წლის აგვისტოს.<ref>[[iarchive:newencyclopaedia07ency|''The New Encyclopædia Britannica''.]] Encyclopædia Britannica. 1993. p. 698. ISBN <bdi>978-0-85229-571-7</bdi>. <q>The fate of Estonia was decided by the German-Soviet Nonaggression Pact of August 1939 between Nazi Germany and the USSR</q></ref><ref>[https://books.google.com/books?id=j7gBESqTciYC&q=%22The+fate+of+the+Baltic+States+had+already+been+decided+in+the+German-Soviet%22&pg=PA460 Feldbrugge, Ferdinand (1985).] ''Encyclopedia of Soviet Law''. BRILL. ISBN <bdi>978-90-247-3075-9</bdi>.</ref> [[ფაილი:Ribbentrop-Molotov.svg|მინი|მოლოტოვ – რიბენტროპის პაქტის თანახმად, ევროპის დაგეგმილი და ფაქტობრივი დაყოფა, მოგვიანებით შესწორებებით]] [[ფაილი:Tallinn_defence1941.jpg|მინი|ბრძოლები [[ტალინი|ტალინის]] გარეუბანში [[1941]] წლის აგვისტოში.]] [[ესტონეთი|ესტონეთის]] რესპუბლიკამ ომში ნეიტრალიტეტი გამოაცხადა, მაგრამ [[მოლოტოვ-რიბენტროპის პაქტი|მოლოტოვ – რიბენტროპის პაქტის]] გამო [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] გავლენის სფეროში მოექცა და [[1940]] წელს [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირმა]] დაიპყრო. მას შემდეგ მოხდა მასობრივი პოლიტიკური დაპატიმრებები, გადასახლებები და სიკვდილით დასჯები. ზაფხულის ომში, [[1941]] წელს გერმანიის ოპერაციის „ბარბაროსას“ დროს, დამოუკიდებლობის მომხრე ტყის ძმებმა (პარტიზანები, რომლებიც პარტიზანულ ომს აწარმოებდნენ საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ, მეორე მსოფლიო ომის დროს) [[ესტონეთი|სამხრეთ ესტონეთი]] დაიპყრეს. ამავე დროს, საბჭოთა გასამხედროებული განადგურების ბატალიონებმა განახორციელეს სადამსჯელო ოპერაციები, [[იოსებ სტალინი|იოსებ სტალინის]] მიერ გამოცხადებული დამწვარი დედამიწის ტაქტიკის საფუძველზე. [[ესტონეთი]] ოკუპირებულ იქნა [[გერმანია|გერმანიის]] მიერ და გაერთიანდა რაიხსკომისარიატში. [[1941]] წელს ესტონელები გაწვეულ იქნენ მსროლელთა კორპუსში, ხოლო [[1941]]–<nowiki/>[[1944]] წლებში [[მესამე რაიხი|ნაცისტური გერმანიის]] ძალებში. კაცები, რომლებიც თავს არიდებდნენ ამ მობილიზაციას, გაიქცნენ [[ფინეთი|ფინეთში]]. [[ესტონეთი|ესტონეთის]] ომამდელი ფლოტის დაახლოებით 40% რეკვიზიციით მოითხოვა [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] ხელისუფლებამ და გამოიყენა ატლანტიკური კოლონებში. დაახლოებით 1000 ესტონელი მეზღვაური მსახურობდა [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] სავაჭრო ფლოტში, 200 მათგანი ოფიცრის სტატუსით. ესტონელების მცირე რაოდენობა მსახურობდა სამეფო საჰაერო ძალებში, ბრიტანეთის არმიასა და [[აშშ]]-ს არმიაში.<ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:v_xLJnOvjqUJ:www.historicaltextarchive.org/sections.php%3Faction%3Dread%26artid%3D383+&cd=1&hl=it&ct=clnk&gl=it&client=safari Estonia in World War II] by Hannes Walter. Historical Text Archive, Mississippi. Retrieved link on July 6th 2020.</ref> [[1944]] წლის თებერვლიდან სექტემბრამდე [[გერმანია|გერმანიის]] არმიის რაზმმა "ნარვამ" შეაჩერა [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] ესტონეთში დაგეგმილი ოპერაცია. მეორე არმიის კორპუსის თავდაცვის დარღვევის შემდეგ, მდინარე [[ემაჯოგი|ემაჯოგის]] გადაღმა დამოუკიდებლობის მომხრე [[ესტონეთი|ესტონეთის]] ჯარებთან შეტაკების შემდეგ, [[1944]] წლის სექტემბერში საბჭოთა ძალებმა ხელახლა დაიპყრეს ესტონეთი. ომის შემდეგ, ესტონეთი [[1991]] წლამდე რჩებოდა [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირში]], როგორც [[ესტონეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ესტონეთის სსრ]], თუმცა [[1991]] წლამდე ატლანტიკური ქარტიის თანახმად, ტერიტორიული შეთანხმებები არ განხორციელდებულა. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] ესტონელი მოსახლეობის დაღუპვის პროცენტულობა 25-ს აღწევდა, რაც ევროპაში ყველაზე მაღალ პროპორციას წარმოადგენს. ამჟამინდელ ანგარიშებში ჩამოთვლილი ომისა და ოკუპაციის შედეგად დაღუპულთა რაოდენობა 81000-ს შეადგენს, ესენია: [[1941]] წელს საბჭოთა დეპორტაციებში დაღუპულები, საბჭოთა სიკვდილით დასჯილები, გერმანიის დეპორტაცია და ჰოლოკოსტის მსხვერპლნი ესტონეთში.<ref>The White Book: Losses inflicted on the Estonian nation by occupation regimes. 1940–1991</ref> == მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისი == [[მეორე მსოფლიო ომი]] [[გერმანია|გერმანიის]] მიერ ესტონეთის მნიშვნელოვანი რეგიონალური მოკავშირის პოლონეთის საზღვრებში შეჭრით დაიწყო. მიუხედავად იმისა, რომ [[გერმანია|გერმანიასა]] და [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრკ]]-ს შორის გარკვეული კოორდინაცია არსებობდა ომის დასაწყისში,<ref>Nekrich, Aleksandr Moiseevich; Ulam, Adam Bruno; Freeze, Gregory L. (1997). ''Pariahs, Partners, Predators: German-Soviet Relations, 1922–1941''. Columbia University Press. pp. 130–1. ISBN <bdi>978-0-231-10676-4</bdi>.</ref> საბჭოთა კავშირმა ნაცისტურ გერმანიას გაუგზავნა გადაწყვეტილება, რომ შეტევა განხორციელებულიყო [[გერმანია|გერმანიის]] შეჭრიდან ჩვიდმეტი დღის შემდეგ, რაც, ნაწილობრივ, გაუთვალისწინებელი სისწრაფის შედეგი იყო. [[1939]] წლის [[24 სექტემბერი|24 სექტემბერს]], [[მესამე რაიხი|ნაცისტური გერმანიისა]] და [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრკ]]-სთვის პოლონეთის დაცემით, მოსკოვის პრესამ და რადიომ დაიწყეს [[ესტონეთი|ესტონეთზე]] ძალადობრივი შეტევა და მოიხსენიებდნენ როგორც საბჭოთა კავშირის მიმართ "მტრული" ქვეყანა. წითელი ფლოტის სამხედრო გემები გამოჩნდნენ [[ესტონეთი|ესტონეთის]] პორტებთან და საბჭოთა ბომბდამშენებმა დაიწყეს პატრულირება [[ტალინი|ტალინისა]] და ახლომდებარე სოფლების თავზე.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762664,00.html Moscow's Week] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180129092623/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,762664,00.html |date=2018-01-29 }} . at Time Magazine on Monday, October 9, 1939</ref> [[მოსკოვი|მოსკოვმა]] მოითხოვა, რომ ესტონეთს სსრკ-სთვის ნება დაერთო დაეარსებინა სამხედრო ბაზები და 25,000 ჯარისკაცი ჩამოეყავანა ესტონეთის ტერიტორიაზე ომის განმავლობაში. ესტონეთის მთავრობამ მიიღო ულტიმატუმი შესაბამის ხელშეკრულებაზე ხელმოწერის შესახებ [[1939]] წლის [[28 სექტემბერი|28 სექტემბერს]]. [[ესტონეთი|ესტონეთის]] საზოგადოებაში არ არსებობს კონსენსუსი იმ გადაწყვეტილებების შესახებ, რომლებიც ამ დროს მიიღო ესტონეთის რესპუბლიკის ხელმძღვანელობამ. როდესაც [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა]] ჯარები ესტონეთში შეიჭრნენ, ჯგუფებმა შეასრულეს [[ესტონეთის ჰიმნი]] და იმხანად [[სსრკ-ის ჰიმნი|სსრკ-ს ჰიმნი]] Internationale.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762736,00.html Negotiator Stalin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160311114809/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,762736,00.html |date=2016-03-11 }} at Time Magazine on Monday, November 6, 1939</ref> იმის გამო, რომ თავდასხმა უკანონოდ იქნა შეფასებული, [[საბჭოთა კავშირი]] გააძევეს [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგადან]] [[14 დეკემბერი|14 დეკემბერს]].<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762112-2,00.html Minus a Member] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160909211945/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,762112-2,00.html |date=2016-09-09 }} . at ''Time'' magazine on Monday, Dec. 25, 1939</ref> == ლიტერატურა == {{Refbegin|25em}} * {{Cite book|title=The Baltic States: Estonia, Latvia and Lithuania|last=Smith|first=David James|publisher=Routledge|year=2002|isbn=978-0-415-28580-3|url=https://books.google.com/books?id=YaYbzQQN97EC}} * {{Cite book|title=Encyclopedia of Soviet Law|last=Feldbrugge|first=Ferdinand|year=1985|publisher=BRILL|isbn=978-90-247-3075-9|url=https://books.google.com/books?id=j7gBESqTciYC&q=%22The+fate+of+the+Baltic+States+had+already+been+decided+in+the+German-Soviet%22&pg=PA460}} * {{Cite book|title=Estonia: independence and European integration|last=Smith|first=David James|year=2001|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-26728-1|url=https://books.google.com/books?id=lx-UmTnLJv0C}} * {{Cite book|title=Estonia and the Estonians|last=Raun|first=Toivo|year=2001|publisher=Hoover Press|isbn=978-0-8179-2852-0|url=https://books.google.com/books?id=YQ1NRJlUrwkC}} * {{Cite book|title=Estonia: Identity and Independence|last=Subrenat|first=Jean J|author2=Cousins, David|author3=Harding, Alexander|year=2004|publisher=Waterhouse|isbn=978-90-420-0890-8|url=https://books.google.com/books?id=kBZlHdp7tdcC}} * {{Cite book|author=Estonian State Commission on Examination of Policies of Repression|url=http://www.just.ee/orb.aw/class=file/action=preview/id=12709/TheWhiteBook.pdf|publisher=Estonian Encyclopedia Publishers|title=The White Book: Losses inflicted on the Estonian nation by occupation regimes. 1940–1991|year=2005|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130114130824/http://www.just.ee/orb.aw/class%3Dfile/action%3Dpreview/id%3D12709/TheWhiteBook.pdf|archive-date=2013-01-14|accessdate=2021-05-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130114130824/http://www.just.ee/orb.aw/class%3Dfile/action%3Dpreview/id%3D12709/TheWhiteBook.pdf|archivedate=2013-01-14}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130114130824/http://www.just.ee/orb.aw/class%3Dfile/action%3Dpreview/id%3D12709/TheWhiteBook.pdf |date=2013-01-14 }} * {{Cite book|title=Historical Dictionary of Estonia|last=Miljan|first=Toivo|year=2004|publisher=Scarecrow Press|isbn=978-0-8108-4904-4|url=https://books.google.com/books?id=XKWRct15XfkC&pg=PA111}} * {{Cite book|title=The history of the Baltic States|last=O'Connor|first=Kevin|year=2003|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-32355-3|url=https://books.google.com/books?id=b3b5nU4bnw4C}} * {{Cite book|title=One Europe, many nations|last=Minahan|first=James|year=2000|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-30984-7|url=https://books.google.com/books?id=NwvoM-ZFoAgC}} * {{Cite book|title=Punalipuline Balti Laevastik ja Eesti 1939–1941|last=Petrov|first=Pavel|year=2008|publisher=Tänapäev|language=et|isbn=978-9985-62-631-3|url=http://www.tnp.ee/raamat?id=717}} * {{Cite book|title=Resistance! Occupied Europe and Its Defiance of Hitler|last=Lande|first=Dave|year=2001|isbn=978-0-7603-0745-8|url=https://archive.org/details/resistanceoccupi00land}} * {{Cite book|title=Toward an Understanding of Europe|last=Ertl|first=Alan|year=2008|publisher=Universal-Publishers|isbn=978-1-59942-983-0|url=https://books.google.com/books?id=X9PGRaZt-zcC&pg=PA394}} * {{Cite book|author=United States Congress|title=Baltic States: A Study of Their Origin and National Development, Their Seizure and Incorporation Into the U.S.S.R|publisher=W. S. Hein|url=https://books.google.com/books?id=_LRAAAAAIAAJ&q=Rahva+Omakaitse|year=1972}} {{Refend}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.estonica.org/en/History/1939-1945_Estonia_and_World_War_II/ 1939-1945. Estonia and World War II] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210511223031/http://www.estonica.org/en/History/1939-1945_Estonia_and_World_War_II/ |date=2021-05-11 }} - Estonica.org == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი კონტინენტის მიხედვით]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ესტონეთში]] [[კატეგორია:ესტონეთი მეორე მსოფლიო ომში]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ესტონეთის მონაწილეობით]] {{DEFAULTSORT:ესტონეთი,მეორე,მსოფლიო,ომში}} rwn5l42g3dcosru3ziu5drqp3o00s3l 14 520781 4830781 4279444 2025-07-11T05:58:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830781 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კამბოჯის საგარეო საქმეთა სამინისტრო|*]] [[კატეგორია:კამბოჯის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] 070z3wzw66qoifcqzbdl27xd23ttrtw 14 525674 4830772 4328315 2025-07-11T05:57:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]]; დაემატა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830772 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ახალი ზელანდიის საგარეო საქმეთა სამინისტრო|*]] [[კატეგორია:ახალი ზელანდიის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] pflklfzqg8hiqvwv0fw3yiboqiiuwwg 0 534549 4830975 4467567 2025-07-11T09:16:02Z Gobrona 28077 4830975 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Amanita muscaria 22.JPG|180პქ|მინი|250პქ|[[ცადამაყვანა]]ს ქუდი]] '''სოკოს ქუდი''' ({{lang-la|pileus}}) — ქუდიანი სოკოს [[ნაყოფსხეული]]ს ნაწილი. სოკოს განსაზღვრისთვის მნიშვნელოვანი მახასიათებლებია ქუდის ფორმა, ზომა, ფერი და ზედაპირი. ქუდის შიდა ნაწილს რბილობი ეწოდება: მისი ზედაპირი დაცულია თხელი კანით, ხოლო ქვედა ზედაპირზე აქვს [[ჰიმენოფორი]] სპორებიანი შრით (ჰიმენიუმი).<ref>Moore-Landecker, E: "Fundamentals of the Fungi", page 560. Prentice Hall, 1972.</ref> ჰიმენოფორის ტიპი (გლუვი, მილისებრი, ფირფიტებიანი და ა.შ.) აგრეთვე მნიშვნელოვანია როგორც სოკოების უმეტესი ჯგუფის, ასევე ცალკეული სახეობების დადგენისთვის. ==ქუდის ფორმები== განასხვავებენ შემდეგ ძირითად ფორმებს: <div align="center"><gallery widths="110px" heights="110px" perrow="5"> Image:Campanulate cap icon.svg|ზარისებრი Image:Conical cap icon.svg|კონუსისებრი Image:Convex_cap_icon.svg|ამოზნექილი Image:Depressed_cap_icon.svg|ბრტყელი ჩაღრმავებით Image:Flat_cap_icon.svg|ბრტყელი Image:Infundibuliform_cap_icon.svg|ძაბრისებრი Image:Offset_cap_icon.png|არასიმეტრიული (ექსცენტრული ფეხით) Image:Ovate_cap_icon.svg|ნახევარსფეროსებრი Image:Umbillicate_cap_icon.svg|ჩაჭყლეტილი Image:Umbonate_cap_icon.svg|ბორცვაკით </gallery></div> გარდა ამისა, სამეცნიერო ლიტერატურაში შესაძლოა წარმოდგენილი იყოს ქუდის ფორმების უფრო ზუსტი განსაზღვრება, თუმცა სხვადასხვა ავტორებთან ტერმინები შესაძლოა რამდენადმე განსხვავდებოდეს ერთმანეთისაგან. ქუდის ზედაპირის ტიპებია: მშრალი, ლორწოვანი, ჟელატინისებრი, ბოჭკოვანი, ქეჩისებრი, ჯაგრიანი, ქერცლიანი, ფსევდოქერცლიანი, დახეთქილი და სხვა. ==კიდეების ფორმები== სოკოს ცენტრალური ნაწილის გაგრძელებაა ქუდის კიდეები, რომლის ფორმაც, ხშირ შემთხვევაში სოკოს იმდენტიფიცირებისთვის ერთ-ერთი მთავარი მახასიათებელია. აგრეთვე კიდეები ატარებენ ინფორმაციას ნაყოფსხეულის აგებულებისა და განვითარების შესახებ. კიდეების ფორმა ასაკთან ერთად იცვლება. <div align="center"><gallery widths="100px" heights="110px" perrow="6"> Image:Pileus cap edge form 1.svg|'''შეკეცილი''' Image:Pileus cap edge form 2.svg|'''მოღრეცილი''' Image:Pileus cap edge form 3.svg|'''სწორი''' Image:Pileus cap edge form 4.svg|'''ბლაგვი''' Image:Pileus cap edge form 5.svg|'''აწეული''' Image:Pileus cap edge form 6.svg|'''ზევით შეკეცილი''' </gallery></div> ==გალერეა== <gallery class="center"> Image:ChampignonMushroom.jpg|მინი|180პქ|[[ქამასოკო]] Image:Clitocybe gibba 060820w.jpg|[[Clitocybe gibba]] Image:Hygrocybe conica (2005 11 07) 1.jpg|[[Hygrocybe conica]] Image:Coprinus Plicatilis.jpg|[[Coprinus plicatilis]] ფაილი:Macrolepiota procera. 09.11.2020.jpg|[[Macrolepiota procera]] </gallery> == ლიტერატურა == * {{წიგნი |ავტორი=Вавриш П.О., Горовой Л.Ф. |სათაური=Грибы в лесу и на столе |место=К. |გამომცემლობა="Урожай" |წელი=1993 |გვერდი=40—41 |გვერდები=208 |isbn=5-337-00728-9 }} * {{წიგნი|ავტორი = Кутафьева Н. П.|სათაური = Морфология грибов|ადგილი = Красноярск|გამომცემლობა = Изд. центр Красноярского гос. ун-та|წელი = 1999|isbn = 5-7638-0161-X|გვერდი = 106—110, 122—123}} * {{წიგნი|ავტორი = Дудка И. А., Вассер С. П.|სათაური = Справочник миколога и грибника|ადგილი = Киев|გამომცემლობა = „Наукова думка“|წელი = 1987|გვერდი = 136—137}} ==რესურსები ინტერნეტში== *{{Britannica|pileus-sporophore}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სოკოების მორფოლოგია]] laqmbecyz92hqccfs27n02zya6p27ls 0 537084 4830495 4533632 2025-07-10T17:30:23Z 149.3.52.25 ძირითადად სტილისტურად გავმართე მე–3 აბაზაცი. 4830495 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tyrion Lannister,"Game of Thrones" Street Art- By AKSE. (37428007151).jpg|300px|მინი]] '''ტირიონ ლანისტერი''' ({{lang-en|Tyrion Lannister}}) — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი]]ს [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, „ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის“ [[პერსონაჟი]] და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი მთავარი [[გმირი]]. ეკრანიზაციაში მის როლს ასრულებს ბრიტანელი მსახიობი [[პიტერ დინკლიჯი|პიტერ დინკლიჯი]]. თავდაპირველად პერსონაჟი გამოჩნდა 1996 წელს გამოცემულ წიგნში „სატახტოთა თამაში“. ტირიონი არის ერთ-ერთი უმდიდრესი და ძლევამოსილი „ლანისტერების ოჯახის“ წევრი. იგი ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]), ხოლო ცენტრალური პერსონაჟია წიგნებისა: „[[ნადიმი ყვავებისთვის]]“ ([[2005]]), „[[ცეკვა დრაკონებთან]]“ ([[2011]]) და „[[ზამთრის ქარები]]“ ([[2020]]). ტირიონი წარმოდგენილია როგორც მდიდარი და ძლიერი ტაივინ ლანისტერის, მეფის ყოფილი მარჯვენა ხელის და მისი მეუღლის ჯოანა ლანისტერის მესამე, უმცროსი შვილი. ჯოანა ლანისტერი ტირიონის მშობიარობისას გარდაიცვალა. ტირიონის უფროსი და [[სერსეი ლანისტერი|სერსეი]] არის ვესტეროსის დედოფალი მეფე რობერტ ბარათეონთან ქორწინების გამო, ხოლო სერსეის ტყუპისცალი ჯეიმი, არის სამეფო დაცვის ერთ-ერთი მცველი. ტიორიონი აღწერილია, როგორც შეუხედავი რაინდი, არაფორმირებული ჯუჯა სხვადასხვა ფერის თვალებით, მწვანე და შავი, ტირიონს აქვს ლანისტერის თეთრ-ქერა თმა, მაგრამ აქვს რთული ურთიერთობა ოჯხის წევრებთან. პიტერ დინკლიჯმა ამ როლით მოიპოვა [[ემის ჯილდო|ემის]] სპეციალური ჯილდო დრამატულ სერიალში შესრულებული მეორეხარისხოვანი როლისთვის, ისევე, როგორც [[ოქროს გლობუსი საუკეთესო მსახიობი კაცისთვის მეორეხარისხოვან როლში|ოქროს გლობუსი]] სერიალში მეორეხარისხოვანი როლისთვის. ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტო თამაში, აშშ., 1996 ==რესურსები ინტერნეტში== * {{cite web |url=http://www.sparknotes.com/lit/a-game-of-thrones/canalysis.html#Tyrion-Lannister |title=''A Game of Thrones'': Analysis of Tyrion Lannister |publisher=SparkNotes |access-date=August 4, 2014}} * {{cite web |url=http://www.sparknotes.com/lit/a-clash-of-kings/canalysis.html#Tyrion-Lannister |title=''A Clash of Kings'': Analysis of Tyrion Lannister |publisher=SparkNotes |access-date=August 4, 2014}} * {{cite web |url=http://www.sparknotes.com/lit/a-storm-of-swords/canalysis.html#Tyrion-Lannister |title=''A Storm of Swords'': Analysis of Tyrion Lannister |publisher=SparkNotes |access-date=August 4, 2014}} * [https://web.archive.org/web/20170725121418/http://www.imdb.com/character/ch0146096/ ტირიონ ლანისტერი] [[IMDb]]-ზე {{DEFAULTSORT:ლანისტერი, ტირიონ}} {{ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა}} [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] 5ojq60697be17ylj3q7hpk0xgd0m4lr 0 537986 4830494 4511881 2025-07-10T17:25:03Z 149.3.52.25 1) უინტერფელის ნაცვლად ორგან ჩავასწორე ვინტერფელი – ასე უფრო სწორია; 2) 4 შვილის ნაცვლად დავწერე მე–4 შვილი; 3) ლიანა სტარკი იყო ნედ სტარკის და შესაბამისად იყო ბრან სტარკის მამიდა და არა დეიდა, როგორც ტექსტში წერია. 4830494 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Isaac hempstead wright by sachyn mital.jpg|300px|მინი|აიზეკ ჰემპსტედ რაიტი, პერსონაჟის როლის შემსრულებელი]] '''ბრან სტარკი''' ({{lang-en|Bran Stark}}) — [[ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინი|ჯორჯ რეიმონდ რიჩარდ მარტინის]] [[ფენტეზი|ფენტეზის]] ჟანრის რომანების სერიის, „[[ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა|ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის]]“ პერსონაჟი და ასევე მისი ტელეადაპტაციის ერთ-ერთი მთავარი გმირი. ტელეადაპტაციისას მისი როლი შეასრულა ბრიტანელმა [[მსახიობი|მსახიობმა]] [[აიზეკ ჰემპსტედ რაიტი|აიზეკ ჰემპსტედ რაიტმა]]. თავდაპირველად პერსონაჟი გამოჩნდა [[1996]] წელს გამოცემულ [[წიგნი|წიგნში]] „სატახტოთა თამაში“. ბრანი არის ერთ-ერთი უმდიდრესი და ძლევამოსილი „სტარკების ოჯახის“ წევრი. ფიგურირებს წიგნებში: „[[სატახტოთა თამაში]]“ ([[1996]]), „[[მეფეთა ჯახი]]“ ([[1998]]), „[[ხმლების ქარიშხალი]]“ ([[2000]]) ხოლო ცენტრალური პესონაჟია „[[ნადიმი ყვავებისთვის]]“ ([[2005]]), და „[[ცეკვა დრაკონებთან]]“ ([[2011]]). [[მეფე]] ბრან პირველადწოდებული, დაიბადა ვინტერფელში, ის არის ნედ სტარკის და ლედი კეტლინ სტარკის მე–4 შვილი. ბრანი არის ვარგი, რომელიც მსახურობს როგორც სამთვალა ყორანი. საბოლოოდ იგი გახდა 6 სამეფოს პირველი არჩეული მეფე. == ბავშვობა == ბრანი დაიბადა და გაიზარდა ვინტერფელში. მას ჰყავს უფროსი ძმა [[რობ სტარკი|რობი]], ასევე უმცროსი ძმა [[რიკონ სტარკი|რიკონი]], ორი უფროსი და [[არია სტარკი|არია]] და [[სანსა სტარკი|სანსა]] და უფროსი ნახევარძმა [[ჯონ სნოუ (პერსონაჟი)|ჯონ სნოუ]], რომელიც სინამდვილეში მისი მამიდის ლიანა სტარკის შვილია. სახელი ბრანი მამამისმა ნედ სტარკმა თავისი ძმის ბრანდონ სტარკის პატივსაცემად დაარქვა, რომელიც, შეშლილმა მეფე ეირის ტარგარიანმა, მოკლა მამამისთან რიკონ სტარკთან ერთად. ბრანი ოცნებობდა, რაინდი გამხდარიყო და მეფის მეცველებს შორის ადგილი დაეკავებინა. აგრეთვე გატაცებული იყო გალავნის და კოშკის კედლებზე ცოცვით. ერთხელ, როდესაც ის კოშკზე აცოცდა, საწოლში [[ჯეიმი ლანისტერი|ჯეიმი ლანისტერს]] და დედოფალ [[სერსეი ლანისტერი|სერსეი ლანისტერს]] შეუსწრო. როდესაც ბრანი ჯეიმიმ შენიშნა, კოშკიდან გადააგდო და მას შემდეგ ბრანი სამუდამოდ ხეიბარი დარჩა. ==ლიტერატურა== * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', სატახტოთა თამაში, აშშ., 1996 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', მეფეთა ჯახი, აშშ., 1998 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ხმლების ქარისხალი, აშშ., 2000 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ნადიმი ყვავებისათვის, აშშ., 2005 * ''ჯ.რ.რ მარტინი'', ცეკვა დრაკონებთან, აშშ., 2011 ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Bran_Stark ბრან სტარკი] {{ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა}} {{DEFAULTSORT:სტარკი, ბრან}} [[კატეგორია:სატახტოთა თამაში]] [[კატეგორია:ყინულისა და ცეცხლის სიმღერის პერსონაჟები]] hljvu1qpni2hjcrk6ogp7ggk7p1zkid 14 539875 4830543 4563890 2025-07-10T19:21:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830543 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლგბტ ადამიანები]] [[კატეგორია:ადამიანები ეროვნების მიხედვით| ]] dv22zkle1wif7sq5cqnhx7agc5slikm 14 539876 4830541 4425906 2025-07-10T19:21:08Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]]“ 4425906 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:გენდერი ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ლგბტ რეგიონის მიხედვით]] klgetc8k5ittlo301ni3mkz021vg6ot 14 539879 4830554 4425917 2025-07-10T19:23:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლგბტ ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლგბტ ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830554 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ამერიკული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლგბტ კულტურა აშშ-ში]] [[კატეგორია:ლგბტ ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] epihnfq4rfxuwlcv25lnr068fut3xkb 14 539880 4830545 4425922 2025-07-10T19:21:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830545 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ჟანრები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ლგბტ ლიტერატურა]] khcxv4oejgajf36nsfjtuvu488il3st 4830551 4830545 2025-07-10T19:22:41Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ლგბტ ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ლგბტ ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]]“ 4830545 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ჟანრები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ლგბტ ლიტერატურა]] khcxv4oejgajf36nsfjtuvu488il3st 14 539882 4830550 4425926 2025-07-10T19:22:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლგბტ კულტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლგბტ კულტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830550 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლგბტ კულტურა ქვეყნების მიხედვით]] ie2s76oihdqgk6l0sur9epg33kxdw0w 14 539883 4830546 4824725 2025-07-10T19:21:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830546 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კულტურა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] s7mtax99u93w3bz20luw0qx5bl4x57c 4830547 4830546 2025-07-10T19:22:07Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ლგბტ კულტურა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ლგბტ კულტურა ქვეყნების მიხედვით]]“ 4830546 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კულტურა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] s7mtax99u93w3bz20luw0qx5bl4x57c 0 541011 4830735 4815727 2025-07-11T05:35:50Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830735 wikitext text/x-wiki {{გასწორება}} {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი |კონფლიქტი= ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანია |სურათი= [[File:Campaign in North Africa 1940 1943 E18989.jpg|300პქ]] |თარიღი= 10 ივნისი 1940—1943 13 მაისი |მდებარეობა= ლიბია, ეგვიპტე, ალჟირი, მაროკო, ტუნისი |შედეგი= მოკავშირეთა გამარჯვება |მხარე1='''[[მოკავშირეები]]''' {{დროშა|დიდი ბრიტანეთი}}{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} {{დროშა|აშშ}}{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} [[File:Flag of Free France (1940-1944).svg|border|20px]] [[თავისუფალი საფრანგეთი]] *[[ალჟირი]]{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} *[[ტუნისი]]{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} *[[მაროკო]] {{დროშა|ავსტრალია}}{{sfn|Beevor|2009|p=82}}<br> [[File:Flag of South Africa (1928-1982).svg|20px]] [[სამხრეთ აფრიკა]]{{sfn|Beevor|2009|p=76}} [[File:Hellenic Kingdom Flag 1935.svg|20px]] [[საბერძნეთის სამეფო|საბერძნეთი]] {{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}}<br> {{დროშა|პოლონეთი|}}{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}}<br> {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია|}}{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}}<br> [[File:Flag of Yugoslavia (1918–1941).svg|border|20px]] [[იუგოსლავიის სამეფო|იუგოსლავია]]{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} |მხარე2='''[[ღერძი ბერლინი-რომი-ტოკიო|ღერძის ქვეყნები]]''' [[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px]] [[იტალიის სამეფო (1861-1946)|იტალია]] {{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=7}} *[[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px]] [[ლიბია]]{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=7}} {{დროშანიშანი|ნაცისტური გერმანია}} [[მესამე რაიხი|გერმანია]]{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} {{დროშანიშანი|საფრანგეთი}} [[ვიშის რეჟიმი|ვიშის საფრანგეთი]] {{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} *[[ალჟირი]]{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} *[[ტუნისი]]{{sfn|Ford|Zaloga|2009|p=25}} *[[მაროკო]] |მეთაური2= {{plainlist | *[[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px]] [[უგო კავალერო]] *[[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px]] [[იტალო ბალბო]] *[[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px]] [[როდოლფო გრაზიანი]] *[[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px]] [[იტალო გარიბოლდი]] *[[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px]] [[ეტორე ბასტიკო]] *[[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px]] [[ჯოვანი მესსე]] *{{დროშანიშანი|ნაცისტური გერმანია}} [[ერვინ რომელი]] *{{დროშანიშანი|ნაცისტური გერმანია}} [[ჰანს ფონ არნიმი]] }} |მეთაური1= {{plainlist | *{{დროშანიშანი|დიდი ბრიტანეთი}} [[არჩიბალდ ვეველი]] *{{დროშანიშანი|დიდი ბრიტანეთი}} [[კლაუდ აუჩინლიკი]] *{{დროშანიშანი|დიდი ბრიტანეთი}} [[ჰაროლდ ალექსანდერი]] *{{დროშანიშანი|დიდი ბრიტანეთი}} [[რიჩარდ ო'კონორი]] *{{დროშანიშანი|დიდი ბრიტანეთი}} [[ბერნანდ მონტგომერი]] *{{დროშანიშანი|დიდი ბრიტანეთი}} [[კენეთ ანდერსონი]] *{{დროშანიშანი|აშშ}} [[დუაიტ ეიზენჰაუერი]] *{{დროშანიშანი|აშშ}} [[ჯორჯ პატონი]] }}}} '''ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანია''' — [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტური გერმანიისა]] და მუსოლინის [[იტალია |იტალიის]] მიერ ჩატარებული კამპანია მეორე მსოფლიო ომის დროს. ბრძოლები მიმდინარეობდა [[1940]] წლის [[10 ივნისი]]დან [[1943]] წლის [[13 მაისი|13 მაისამდე]]. კამპანიის ფარგლებში შეტაკებები მიმდინარეობდა [[ლიბია|ლიბიისა]] და [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]] უდაბნოებში ([[დასავლეთ უდაბნოს კამაპანია]] ასევე ცნობილი როგორც [[უდაბნოს ომი]]), ასევე [[მაროკო|მაროკოში]], [[ალჟირი|ალჟირში]] ([[ოპერაცია ტორჩი]]) და [[ტუნისი|ტუნისში]]. ბრძოლები მიმდინარეობდა [[მოკავშირეები მეორე მსოფლიო ომში|მოკავშირეებსა]] და [[ღერძი ბერლინი-რომი-ტოკიო|ღერძის ქვეყნებს]] შორის.<ref>https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/allied-military-operations-in-north-africa</ref> მოკავშირეთა ძალას წარმოადგენდა [[ბრიტანეთის თანამეგობრობა]] და გერმანიის მიერ ოკუპირებული ევროპის მიწებიდან დევნილი ხალხი. [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] ომს შეურთდა [[1941]] წლის [[დეკემბერი|დეკემბერს]] და პირდაპირი სამხედრო დახმარება დაიწყო [[1942]] წლის [[11 მაისი|11 მაისს]]. ჩრდილოეთ აფრიკაში ბრძოლა იტალიელებმა დაიწყეს [[1940]] წლის [[10 ივნისი|10 ივნისს]]. [[14 ივნისი|14 ივნისს]], ბრიტანელებმა [[ლიბია|ლიბიის]] საზღვარი გადალახეს და დაიკავეს იტალიელთა პორტი „კაპუცო“. ამას მოჰყვა იტალიელთა კონტრშეტევა რის შედეგადაც მათ ქალაქი [[სიდი-ბარანი]] აიღეს თუმცა, ბრიტანელებმა ქალაქი უკან დაიბრუნეს [[დეკემბერი|დეკემბერში]] კონტრშეტევის ([[ოპერაცია კომპასი]]) შემდეგ. [[ოპერაცია კომპასი]]ს დროს, იტალიელთა მე-10 არმია განადგურდა და გერმანიის [[აფრიკის კორპუსი]] — ერვინ რომელის მეთაურობით, მოგვიანებით ცნობილი როგორც „უდაბნოს მელა“ — გაგზავნილი იყო ჩრდილოეთ აფრიკაში [[1941]] წლის [[თებერვალი|თებერვალში]].[[ოპერაცია მზესუმზირა]] ამოქმედდა იტალიური ძალების დასახმარებლად, რათა თავი აერიდებინათ ღერძის სრული მარცხისთვის. ლიბიისა და ეგვიპტის რეგიონების კონტროლისთვის ბრძოლებს მერყევი სერია მოჰყვა, რამაც 1942 წლის [[ოქტომბერი|ოქტომბერში]] [[ელ-ალამეინის მეორე ბრძოლა|ელ-ალამეინის მეორე ბრძოლაში]] მიაღწია კულმინაციას, როდესაც ბრიტანეთის თანამეგობრობის ძალებმა [[გენერალ-ლეიტენანტი|გენერალ ლეიტენანტ]] [[ბერნარდ მონტგომერი|ბერნარ მონტგომერის]] მეთაურობით გადამწყვეტი დარტყმა მიაყენეს ერვინ რომელის აფრიკულ კორპუსს. 1942 წლის ნოემბერში ჩრდილო-დასავლეთ აფრიკაში ანგლო-ამერიკული დესანტის (ოპერაცია ტორჩის) და [[ვიშის რეჟიმი|ვიშის საფრანგეთის]] ძალებთან შემდგომი ბრძოლების შემდეგ, 1943 წლის მაისში მოკავშირეებმა ტუნისის ტერიტორიაზე ალყაში მოაქციეს ასობით ათასი მტრის ჯარისკაცი და აიძულეს დანებება. ბრიტანული ენიგმას საშუალებით მოპოვებული ინფორმაცია გადამწყვეტი აღმოჩნდა ჩრდილოეთ აფრიკაში მოკავშირეთა წარმატებისთვის. მოკავშირეთა ამ წარმატებას მოჰყვა [[იტალიის კამპანია]], რამაც გამოიწვია იტალიაში ფაშისტური მთავრობის დამხობა და გერმანიისთვის მთავარი მოკავშირის დაკარგვა. ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანიას ხშირად ეწოდებოდა „ომი სიძულვილის გარეშე“, წმინდა სამხედრო შეტაკება უდაბნოში პარტიზანული შეტაკებებისა და ეთნიკური წმენდის გარეშე, რაც პარალელურად ხდებოდა ევროპაში. ამ მოსაზრებას ეჭვქვეშ აყენებენ ბოლოდროინდელი ისტორიკოსები, იმის გათვალისწინებით, რომ რეგიონში მართლაც ბევრი მშვიდობიანი მოქალაქე ცხოვრობდა და კამპანია გამოირჩეოდა მრავალი სისასტიკითა და შეურაცხყოფით როგორც გერმანული, ისე იტალიელი ძალების მიერ სამხედრო ტყვეებისა და ადგილობრივი ებრაელი ბერების მიმართ.<ref>Carell, Paul (1960). Le volpi del deserto. 1941–1943: le armate italo-tedesche in Africa settentrionale [The wolves of the desert. 1941–1943: the Italo-German armies in North Africa]. New York: Bantam.</ref> == დასავლეთ უდაბნოს კამპანია == [[ფაილი:The Western Desert Campaign, 1941 E1579.jpg|300px|მინი]] 1940 წლის [[10 მაისი|10 მაის]]ს [[ვერმახტი|ვერმახტმა]] დაიწყო შეტევა საფრანგეთზე ([[საფრანგეთის კამპანია]]). 1 თვის შემდეგ აშკარა გახდა, რომ საფრანგეთი უნდა დანებებულიყო, საბოლოოდ, [[1940]] წლის [[22 ივნისი|22 ივნის]]ს დაიდო [[კომპიენის ზავი]]. [[10 ივნისი|10 ივნისს]] იტალიამ, როგორც გერმანიის მოკავშირემ, ომი გამოუცხადა [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]] და [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთს]]. ბრიტანულ ძალებს [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]] ნაბრძანები ჰქონდათ, რომ დაეკავებინათ თავდაცვითი პოზიცია და თავი აერიდებინათ პროვოკაციებისთვის. თუმცა [[11 ივნისი|11 ივნისს]] იტალიელთა წინააღმდეგ დაიწყო რეიდების სერია ლიბიის ტერიტორიაზე. [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] დამარცხების შემდეგ, იტალიური ძალები [[ტრიპოლიტანია|ტრიპოლიტანში]] - ტუნისში გამაგრებული ფრანგული ჯარების წინაშე - გადანაწილდნენ [[კირენაიკა|კირენაიკაში]], რათა გაეძლიერებინათ იტალიური მეათე არმია. ამან, ბრიტანული ძალების სტაბილურად დამამცირებელ აღჭურვილობასთან ერთად, აიძულა გენერალ [[არჩიბალდ ვეველი|არჩიბალდ ვეველს]] დაესრულებინა დარბევა და დაეცვა ეგვიპტის საზღვრები მცირე სკრინინგის ძალებით. იტალიელმა [[დიქტატურა|დიქტატორმა]] [[ბენიტო მუსოლინი]]მ, 8 აგვისტოს, იტალიის მე-10 არმიას უბრძანა შეტევა ეგვიპტეზე. ორი დღის შემდეგ, არანაირი შეტევა არ განხორციელებულა, მუსოლინიმ უბრძანა მარშალ [[როდოლფო გრაციანი|გრაციანი]]ს, რომ იმ მომენტში, როდესაც გერმანიის ძალები დაიწყებდნენ [[ოპერაცია ზღვის ლომი|ოპერაცია ზღვის ლომს]], ამ დროს უნდა გადასულიყვნენ შეეტევაზე. 8 სექტემბერს, იტალიელთა ძალებს უბრძანეს რომ უნდა წამოეწყოთ შეტევა ეგვიპტეზე მიუხედავად იმისა, რომ მათ ჰქონდათ ტრანსპორტის პრობლემა და ცუდადაც იყვნენ შეიარაღებულები. საბრძოლო გეგმის მიხედვით სანაპირო ზოლზე უნდა მიეტანათ იერიში და შეზღუდული ჯავშანტექნიკა იმოქმედებდა უდაბნოს ფლანგზე. იტალიის წინსვლის შესაჩერებლად, ვეველმა თავის სკრინინგის ძალებს უბრძანა შეევიწროებინათ იტალიელები და დაეწიათ მერსა მატრუჰისკენ სადაც იყო გამაგრებული ბრიტანული ქვეითი არმია. უდაბნოს ფლანგის პოზიციები დაიკავა ბრიტანეთის მეშვიდე ჯავშანტექნიკის დივიზიონმა და შეუტიეს იტალიელთა ძალებს. [[16 სექტემბერი|16 სექტემბრისთვის]] იტალიელთა ძალებმა მიაღწიეს მაკტილას, [[მარსა-მატრუჰი|მერსა მატრუჰი]]ს დასავლეთით დაახლოებით 130 კილომეტრში, სადაც შეექმნათ ლოჯისტიკის პრობლემა. მიუხედავად იმისა, რომ მუსოლინი მათ მოუწოდებდა გაეგრძელებინათ შეტევა, გრაციანმა თავის ჯარისკაცებს უბრძანა გაეთხარათ სანგრები სიდი ბარანის გარშემო და გამაგრებული ბანაკი შეექმნა; სარეზერვო ჯარი განალაგა ძირითადი ძალების უკან. ბრიტანელებმა დაგეგმეს 5 დღიანი შეტევა ([[ოპერაცია კომპასი]]), რომლის მთავარი მიზანი იყო იტალიელთა ბანაკზე შეტევა. ბრიტანელთა თანამეგობრობის ძალები შეადგენდა 36 000 კაცს, [[9 დეკემბერი|9 დეკემბერს]] შეუტიეს იტალიის 10 დივიზიისგან შემდგარ არმიის ავანგარდს. წარმატებული შეტევების შემდეგ იტალიელებმა უკან დაიხიეს. [[იანვარი|იანვარში]] დაიკავეს პატარა პორტი [[ბარდია (ქალაქი)|ბარდია]], მალევე დაიკავეს [[ტობრუკის ნავსადგური|ტობრუკის]] გამაგრებული პორტი. დაახლოებით 40 000 იტალიელი დაატყვევეს ორ პორტში და მის გარშემო ტერიტორიაზე, ხოლო მეათე არმიის დარჩენილი ნაწილი უკან იხევდა სანაპირო გზის გასწვრივ [[ელ-აღეილა|ელ აგეილაში]]. [[რიჩარდ ო'კონორი|რიჩარდ ო'კონორმა]] მე-7 ჯავშანტექნიკის დივიზიონო გაგზავნა უდაბნოში მცირე სადაზვერვო ჯგუფით. ბედა ფომს 90 წუთით ადრე მიაღწია სანამ იტალიელები მათ უკან დასახევ გზას ჩაკეტავდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ ისინი სასოწარკვეთილად ცდილობდნენ ბრიტანული ძალების დაძლევას ბედა ფომის ბრძოლაში, იტალიელებმა ვერ შეძლეს ხაზის გარღვევა, არმიის ნარჩენები დანებდნენ. 10 კვირაზე მეტი ხნის განმავლობაში მოკავშირეთა ძალებმა გაანადგურეს იტალიის მეათე არმია და მიაღწიეს ელ აგეილას, აიყვანეს 130,000 სამხედრო ტყვე.<ref>Walker, Ian (2006). Iron Hulls, Iron Hearts: Mussolini's Elite Armoured Divisions in North Africa. Ramsbury: Crowood.</ref> მუსოლინიმ დახმარება სთხოვა თავის მოკავშირე გერმანიას, როდესაც იტალიელმა გენერლებმა დიდი რაოდენობით დამხმარე ძალები გააგზავნეს ჩრდილოეთ აფრიკაში კოლონიების დასაცავად. ეს გაფარათოებული ძალები მოიცავდა არიეტის ჯავშანტექნიკის დივიზიას [[ეტორე ბალდასარი]]ს მეთაურობით. ამასობაში გერმანელებმა ნაჩქარევად შეკრიბეს მოტორიზებული ძალები, რომელთა ძირითადი ელემენტები [[ტრიპოლი|ტრიპოლში]] თებერვლის თვეში ჩავიდნენ. ეს იყო შედარებით მცირე საექსპედიციო ძალა, რომელსაც [[ადოლფ ჰიტლერი|ადოლფ ჰიტლერმა]] აფრიკის კორპუსი უწოდა, [[ერვინ რომელი]]ს მეთაურობის ქვეშ მოექცა. მისი ბრძანება იყო იტალიელების გაძლიერება და მოკავშირეთა შეჩერება. თუმცა, მხოლოდ ერთი პანცერის დივიზიის თავდაპირველი ვალდებულება და შემდგომში არაუმეტეს ორი პანცერისა და ერთი მოტორიზებული დივიზიის არსებობა, მიუთითებდა გერმანიის ჩართულობისა და ერთგულების შეზღუდულ ზომაზე ოპერაციების ამ ნაწილში. ჯარის დიდ ნაწილს იტალიელები შეადგენდნენ ამიტომაც იტალიელებს ევალებოდათ ბრძოლა. მოკავშირეთა მოწინავე ძალა —სახელად XIII კორპუსი — თავდაცვით პოზიციებზე გადავიდა მანამ სანამ ვეტერანები [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]] იყვნენ განაწილებული. მეშვიდე ჯავშანტექნიკის დივიზიონი ნილოსის დელტებზე დადგა. ვეტერანები ჩაანაცვლეს ახალგაზრდა ჯარისკაცებით რომლებიც ცუდად იყვნენ აღჭურვილები. მიუხედავად იმისა, რომ რომელს უბრძანეს თავდაცვითი პოზიციის დაკავება ის გადავიდა შეტევაზე მარტში. მარტი-აპრილის თვეებში მოკავშირეთა ძალებს უკან დაახევინეს და დაატყვევეს წამყვანი ოფიცრები. [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] მე-9 ქვეითი დივიზია დაბრუნდა [[ტობრუკი|ტობრუკის]] ციხესიმაგრეში და მოკავშირეთა დანარჩენმა ძალებმა კიდევ 160 კილომეტრი აღმოსავლეთით დაიხიეს ლიბია-ეგვიპტის საზღვრამდე. როდესაც ტობრუკი ალყაში მოექცა იტალიურ-გერმანული ძალების მიერ, მცირე საბრძოლო ჯგუფმა განაგრძო შეტევები აღმოსავლეთისკენ. დროებით დაიპყრო ფორტ კაპუცო და [[ბარდია]], შემდეგ [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]] გადავიდა და აპრილის ბოლოს აიღო [[სოლუმი]] ასევე ტაქტიკურად მნიშვნელოვანი [[ჰალფაიას უღელტეხილი]]. რომმელმა გაამაგრა ეს პოზიციები, გააძლიერა საბრძოლო ჯგუფი და უბრძანა მათ თავდაცვა.<ref>Forty, George (1998). The Armies of Rommel. London: Arms and Armour Press.</ref> მიუხედავად იმისა, რომ იზოლირებული იყვნენ ხმელეთზე, [[ტობრუკი]]ს გარნიზონი განაგრძობდა მარაგებისა და რეზერვისტების მიღებას, რომლებსაც ღამით [[ბრიტანეთის სამეფო საზღვაო ფლოტი|სამეფო საზღვაო ფლოტი]] აწვდიდა. [[რომელი, ერვინ|რომელის]] ძალებს არ გააჩნდათ სათანადო ძალა და წვრთნა, რომ აეღოთ ციხე. ამან შექმნა მომარაგების პრობლემა მისი მოწინავე ერთეულებისთვის. მისი ფრონტის პოზიციები სოლუმში იყო გაფართოებული მომარაგების ჯაჭვის ბოლოს, რომელიც ტრიპოლიდან იყო გადაჭიმული და ტობრუკის სანაპირო ზოლს გვერდს უვლიდა. გარდა ამისა, მისი ჯარი მუდმივად იყო ბრიტანული ძალების თავდასხმის საფრთხის ქვეშ. ტობრუკის გარეშე ღერძის, შემდგომი წინსვლა ეგვიპტეში არაპრაქტიკული იყო.<ref>https://archive.org/details/rommelasmilitary0000lewi/page/n1/mode/2up</ref> მოკავშირეებმა წამოიწყეს მცირემასშტაბიანი კონტრშეტევა, თუმცა, მათ ვერ დაიკავეს წინა პოზიციები და უფრო ფართომასშტაბიანი შეტევა წამოიწყეს, სახელწოდებით [[ოპერაცია საბრძოლო ნაჯახი]], რაც მიზნად ისახავდა ტობრუკის ალყის გარღვევას, მაგრამ ეს ოპერაცია ჩაიშალა. „ოპერაცია საბრძოლოს ნაჯახის“ წარუმატებლობის შემდეგ, [[არჩიბალდ ვეველი]] გაათავისუფლეს და შეცვალა [[კლოდ ოჩინლეკი|კლოდ ოჩინლეკიმ]]. დასავლეთის უდაბნოს ძალები გაძლიერდა XXX კორპუსით. მერვე არმია შედგებოდა თანამეგობრობის ქვეყნების არმიის ძალებისგან, მათ შორის ბრიტანეთის, ავსტრალიის, ინდოეთის, ახალი ზელანდიის, სამხრეთ აფრიკის და სუდანის თავდაცვითი ძალებისგან. კიდევ არსებობდა თავისუფლებისთვის მებრძოლი ფრანგების ბრიგადა [[მარი-პიერ კოენიგი]]ს მეთაურობით. ახალმა არმიამ, [[ნოემბერი|ნოემბერში]] წამოიწყო ახალი შეტევა, [[ოპერაცია ჯვაროსანი]]. ბრძოლის შემდეგ, 70-ე დივიზიის გარნიზონმა ტობრუკში გაარღვია ალყა და ღერძის ძალები იძულებული გახდნენ უკან დაეხიათ. [[1942]] წლის იანვრისთვის ფრონტის ხაზი კვლავ [[ელ-აღეილა|ელ-აღეილა]]ზე გადიოდა.<ref>Jentz, Thomas L. (1998). Tank Combat in North Africa: The Opening Rounds, Operations Sonnenblume, Brevity, Skorpion and Battleaxe, February 1941 – June 1941. Schiffer Publishing.</ref> ტრიპოლიდან მარაგებისა და აღჭურვილობის მიღების შემდეგ, ღერძმა განაახლა შეტევა. მათ დაამარცხეს მოკავშირეები გაზალაში და დაიპყრეს [[ტობრუკი]]. ღერძის ძალებმა მერვე არმია უკუაგდეს ეგვიპტის საზღვარზე, მაგრამ მათი წინსვლა შეწყდა ივლისში ალექსანდრიიდან 140 კილომეტრში. მოგვიანებით გენერალი ოჩინლეკი, შეცვალა გენერალმა [[ჰაროლდ ალექსანდრე|ჰაროლდ ალექსანდრემ]]. გენერალ-ლეიტენანტი [[უილიამ გოტი]] მთელი მერვე არმიის მეთაურად დანიშნეს, მაგრამ მისი თვითმფრინავი ჩამოაგდეს ეგვიპტეში და გარდაიცვალა. იგი შეცვალა გენერალ-ლეიტენანტ [[ბერნარდ მონტგომერი|ბერნარდ მონტგომერიმ]]. ივნისის ბოლოს, ღერძის ძალებს ჰქონდათ შეტევის მეორე მცდელობა რომ გაერღვიათ მოკავშირეთა თავდაცვა [[ელ-ალამაინი|ელ ალამეინში]] ალამ ჰალფაში, მაგრამ წარუმატებელი აღმოჩნდა. გადაჯგუფებისა და წვრთნების ხანგრძლივი პერიოდის შემდეგ, მერვე არმიამ წამოიწყო სრულმასშტაბიანი შეტევა და საბოლოოდ დაამარცხეს იტალია-გერმანიის არმია [[ელ-ალამეინის მეორე ბრძოლა]]ში, მათ შეტევა განაგრძეს ღერძის ძალებზე დასავლეთისკენ და აიღეს [[ტრიპოლი]] [[1943]] წლის იანვრის შუა რიცხვებში. == ოპერაცია ტორჩი == [[ფაილი:Operation Torch - map.jpg|300px|მინი|ალტ=ამერიკელთა დესანტის გადასხდომა]] ოპერაცია ტორჩი დაიწყო 1942 წლის ნოემბერში, ეს იყო კომპრომისული ოპერაცია, რომელიც ემსახურებოდა ბრიტანეთის მიზანს [[ჩრდილოეთ აფრიკა]]ში გამარჯვების უზრუნველსაყოფად, ხოლო ამერიკულ შეიარაღებულ ძალებს შესაძლებლობას აძლევდა ჩართულიყვნენ [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტური გერმანი]]ის წინააღმდეგ ბრძოლაში შეზღუდული მასშტაბით. გარდა ამისა, რადგან [[იოსებ სტალინი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] ლიდერი, დიდი ხანი ითხოვდა მეორე ფრონტის გახსნას ვერმახტის წინააღმდეგ, რათა წითელ არმიაზე ზეწოლა შემსუბუქებულიყო, ეს გარკვეულწილად შვებას მოჰგვრიდა [[წითელი არმია|წითელ არმია]]ს აღმოსავლეთში. ფრონტი ღერძის ძალებს ჩრდილოეთ აფრიკის ფრონტისკენ გადაამისამართებდა. გერმანული სატრანსპორტო თვითმფრინავები [[Ju-52]] საჭირო იყო [[სტალინგრადის ბრძოლა|სტალინგრადის ბრძოლისას]] ალყაში მოქცეული ჯარისკაცების დასახმარებლად, თუმცა თვითმფრინავების ნახევარზე მეტი ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანიისთვის იყო გამოყოფილი. აშშ-ის მაღალი რანგის მეთაურები კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ შემოთავაზებულ დესანტის გადასხმას ჩრდილო-დასავლეთ აფრიკაში. 1942 წლის [[30 ივლისი|30 ივლისს]] ლონდონში დასავლეთის მოკავშირეთა გაერთიანებული შტაბის უფროსების (CCS) შეხვედრის შემდეგ, გენერალმა ჯორჯ მარშალმა და ადმირალმა ერნესტ კინგმა უარი განაცხადეს გეგმის დამტკიცებაზე. მარშალი და სხვა ამერიკელი გენერლები მხარს უჭერდნენ ჩრდილოეთ ევროპაში შეჭრას წლის ბოლოსთვის, მაგრამ ბრიტანელებმა გეგმა უარყვეს. მას შემდეგ, რაც პრემიერ-მინისტრმა [[უინსტონ ჩერჩილი|უინსტონ ჩერჩილმა]] [[1942]] წელს ფრნაგულ ჩრდილოეთ აფრიკაში დაშვებისკენ მოუწოდა, მარშალმა მის ნაცვლად გეგმა შესთავაზა პრეზიდენტ [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|ფრანკლინ რუზველტს]], რომ შეერთებულ შტატებს უარი ეთქვა გერმანულ სტრატეგიაზე და შეტევა განეხორციელებინა წყნარ ოკეანეში. რუზველტი ამბობდა რომ ამით საბჭოთა კავშირს ვერ დაეხმარებოდნენ. მარშალმა ვერ შეძლო ბრიტანელების დარწმუნება, პრეზიდენტმა რუზველტმა გასცა პირდაპირი ბრძანება, რომ [[ოპერაცია ტორჩი]] უნდა ყოფილიყო უპირატესი სხვა ოპერაციებზე და უნდა ჩატარებულიყო რაც შეიძლება ადრე. დესანტის გადასხმა დაიწყო [[8 ნოემბერი|8 ნოემბერს]] და დამთავრდა [[16 ნოემბერი|16 ნოემბერს]]. გერმანიისა და იტალიის ძალების დაჭერის მცდელობისას, მოკავშირეთა ძალები (ამერიკული და ბრიტანეთის თანამეგობრობა) დაეშვნენ ვიშის მიერ დაპყრობილ ჩრდილოეთ აფრიკაში იმ ვარაუდით, რომ წინააღმდეგობა არ შეხვდებოდათ. მიუხედავად ამისა, ვიშის ფრანგულმა ძალებმა დიდი წინააღმდეგობა გაუწიეს მოკავშირეებს [[ორანი|ორანში]] და [[მაროკო|მაროკოში]], მაგრამ არა [[ალჟირი|ალჟირში]], სადაც 8 ნოემბერს საფრანგეთის წინააღმდეგობის სახელმწიფო გადატრიალებამ მოახერხა ფრანგული XIX კორპუსის განეიტრალება დესანტის გადმოსხდომამდე. შესაბამისად, დესანტი ალჟირში პრაქტიკულ წინააღმდეგობას არ შეხვედრია და ქალაქი პირველ დღეს აიღეს და აიყვანეს მთელი ვიშის აფრიკის სარდლობა. სამდღიანი მოლაპარაკებებისა და მუქარების შემდეგ, გენერლებმა [[მარკ კლარკი|მარკ კლარკმა]] და [[დუაიტ ეიზენჰაუერი|დუაიტ ეიზენჰაუერმა]] აიძულეს ვიშის ადმირალი [[ფრანსუა დარლანი]] და გენერალი [[ალფონს ჟუინი]], გაეცათ ბრძანება რომ დანებებულიყო ორანსა და მაროკოში გამაგრებული ვიშის სამხედრო ძალები. ოპერაცია ტორჩის დროს ამერიკელები ებრძოდნენ ვიშის საფრანგეთისა და გერმანიის საზღვაო გემებს [[კასაბლანკას საზღვაო ბრძოლა]]ში, რომელიც დასრულდა ამერიკის გამარჯვებით. == ტუნისის კამპანია == [[ოპერაცია ტორჩი]]ს შემდეგ - [[1942]] წლის ნოემბრის დასაწყისიდან - გერმანელებმა და იტალიელებმა დაიწყეს ჯარის შეკრება ტუნისში, რათა შეევსოთ დანაკლისი, რომელიც დატოვეს ვიშის ჯარებმა. ნოემბრის შუა პერიოდში მოკავშირეებს შეეძლოთ შეტევა თუმცა მხოლოდ 1 დივიზიონით. დეკემბრის დასაწყისში აღმოსავლეთის სამუშაო ჯგუფი — რომელიც გადაკეთდა ბრიტანეთის პირველ არმიად [[გენერალ-ლეიტენანტი|გენერალ-ლეიტენანტ]] [[კენეტ ანდერსონი|კენეტ ანდერსონის]] მეთაურობით — შედგებოდა ბრიტანეთის 78-ე ქვეითი დივიზიის, ბრიტანეთის მე-6 ჯავშანტექნიკის, 1-ლი პარაშუტისტთა ბრიგადის, No6 კომანდოს და აშშ-ის 1-ლი ჯავშანტექნიკის ელემენტებისაგან. ამ დროისთვის ერთი გერმანული და ხუთი იტალიური დივიზია ევროპიდან გაიგზავნა და მოკავშირეთა აეროდრომების დაშორება ფრონტის ხაზიდან აძლევდა ღერძს აშკარა საჰაერო უპირატესობას ბრძოლის ველზე. მოკავშირეები შეაჩერეს და უკან დახევა მოუწიათ აღმოსავლეთისკენ, ტუნისიდან 30 კილომეტრის მანძილზე. ზამთრის პერიოდს მოჰყვა ჩიხების პერიოდი, რომლის დროსაც ორივე მხარე განაგრძობდა ძალების გაფართოებას. ახალი წლისთვის ბრიტანეთის პირველ არმიას ჰყავდა ერთი ბრიტანული, ერთი ამერიკული და ერთი ფრანგული კორპუსი (ბრიტანული კორპუსის მეორე შტაბი აპრილში გააქტიურდა). თებერვლის მეორე ნახევარში, აღმოსავლეთ ტუნისში, [[რომელი, ერვინ|რომელმა]] და [[ფონ არნიმი|ფონ არნიმმა]] მიაღწიეს გარკვეულ წარმატებებს ძირითადად გამოუცდელი საფრანგეთისა და აშშ-ს ჯარების წინააღმდეგ. მარტის დასაწყისში, [[ბრიტანეთი]]ს VIII არმიამ მიაღწია [[ტუნისი]]ს საზღვარს. [[რომელი, ერვინ|რომმელი]] და ფონ არნიმი აღმოჩნდნენ მოკავშირეთა ორ არმიას შორის. ისინი უმცირესობაში იყვნენ, ნაკლები კაცი და იარაღი ჰქონდათ. რომმელი დაბრუნდა გერმანიაში ჯანმრთელობის მიზეზების გამო და შეცვალა [[იტალიელები|იტალიელმა]] გენერალმა [[ჯოვანი მესე|ჯოვანი მესემ]]. ბრიტანულმა მერვე არმიამ მარტის ბოლოს სასტიკი ბრძოლების შემდეგ გვერდი აუარა ღერძის დაცვას მარეთის ხაზზე და პირველმა არმიამ ცენტრალურ ტუნისში დაიწყო თავისი სრულმასშტაბიანი შეტევა ღერძის ძალების შესუსტების მიზნით, სანამ მათი არმია აფრიკაში არ ჩამოიშლებოდა. ღერძის ძალები [[1943]] წლის [[13 მაისი|13 მაისს]] ჩაბარდნენ და გამოიყვანეს 275000-ზე მეტი სამხედრო ტყვე. საბოლოო არმია რომელიც დანებდა ჩრდილოეთ აფრიკაში იყო გენერალ მესეს პირველი იტალიური არმია. გამოცდილი ჯარის ამ უზარმაზარმა დანაკარგმა მნიშვნელოვნად შეამცირა ღერძის ძალების სამხედრო შესაძლებლობები, თუმცა ღერძის ზოგიერთი შენაერთი გაიქცა [[ტუნისი|ტუნისიდან]]. აფრიკაში ამ დამარცხებამ გამოიწვია აფრიკაში იტალიისთვის კოლონიების დაკარგვა. == დაზვერვა == === ღერძი === ღერძის დაზვერვა წარმატებით მუშაობდა, რადიოკავშირის მიმღები და მონიტორინგის განყოფილების რადიოტრაფიკის საშუალებით. ყველაზე დიდი წარმატება [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]] აშშ-ის სამხედრო ატაშეს, პოლკოვნიკ [[ბონერ ფელერსი|ბონერ ფელერსის]] ანგარიშების მიღმა იყო. მას გენერალმა [[ჯორჯ მარშალი|ჯორჯ მარშალმა]] დაავალა აფრიკაში სამხედრო სიტუაციის შესახებ დეტალური მოხსენებების მიწოდება. ფელერსი გაესაუბრა ბრიტანეთის სამხედრო და სამოქალაქო შტაბის პერსონალს, წაიკითხა დოკუმენტები და ეწვია ბრძოლის ფრონტს. [[გერმანელები|გერმანელებისთვის]] ცნობილი როგორც „die gute Quelle“ ან უფრო ხუმრობით, როგორც "პატარა ბიჭი", მან გადასცა თავისი მოხსენებები ვაშინგტონში აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტს "შავი კოდის" გამოყენებით. თუმცა, [[1941]] წლის სექტემბერში [[იტალიელები|იტალიელებმა]] მოიპარეს კოდის წიგნი, რომელიც შეიცავდა შავ კოდს, გადაუღეს ფოტო და დაუბრუნეს [[რომი|რომში]] აშშ-ს საელჩოს. იტალიელებმა თავიანთი ინფორმაციის ნაწილი თავიანთ გერმანელ მოკავშირეებს გაუზიარეს. გარდა ამისა, "Chiffrierabteilung" (გერმანული სამხედრო შიფრის ფილიალი) მალევე შეძლეს კოდის გატეხვა. ფელერსის მოხსენებები იყო ძალიან დეტალური, რამაც დიდი უპირატესობა მისცა ღერძის ძალებს. გარდა ამისა, იტალიურმა Servizio Informazioni Segrete-მ ან SIS-ის კოდის შიფრავებმა შეძლეს რადიოშიფრირებული სიგნალების (SIGINT) დიდი ნაწილის დაფიქსირება ბრიტანული თვითმფრინავების ტრაფიკიდან, ისევე როგორც პირველი კლასის შიფრების ბრიტანეთის გემებიდან და სახმელეთო ბაზებიდან, ამის საშუალებით Supermarina-ს (Regia Marina) დროულად აწვდიდნენ ინფორმაციას [[ხმელთაშუა ზღვის ბრძოლა|ხმელთაშუა ზღვის ბრძოლის]] დროს. მართლაც, იმდენად წარმატებული იყო იტალიის SIS [[ხმელთაშუა ზღვა]]ში ღერძის საზღვაო დაზვერვის დიდი ნაწილის მართვაში, რომ „ბრიტანეთის მიერ SIGINT-ის შეტევითი გამოყენება დიდწილად უშედეგო იყო იტალიის თავდაცვითი SIGINT-ის დამსახურბით“. აფრიკის კორპუსს ჰყავდა 621-ე სიგნალების ბატალიონის მობილური მონიტორინგის ელემენტის სადაზვერვო სამსახურები, რომელიც ჩავიდა ჩრდილოეთ აფრიკაში [[1941]] წლის აპრილის ბოლოს, რომელსაც მეთაურობდა [[ჰაუპტმან ალფრედ ზიბოჰმი]]. 621-ე სიგნალების ბატალიონი აკონტროლებდა რადიოკავშირებს ბრიტანულ ქვედანაყოფებს შორის. ბრიტანელებმა არა მხოლოდ ვერ შეცვალეს თავიანთი კოდები რაიმე სიხშირით, ისინი ასევე გამორჩეული იყვნენ ბრძოლაში ცუდი რადიო დისციპლინით. მათი ოფიცრები ხშირად არაკოდირებულად გადასცემდნენ თავიანთ ბრძანებებს, რაც გერმანელებს საშუალებას აძლევდა უფრო ადვილად დაედგინათ ბრიტანული დანაყოფების მდებარეობა. სიტუაცია შეიცვალა მას შემდეგ, რაც კონტრშეტევა განხორციელდა [[ღაზალას ბრძოლა|ღაზალას ბრძოლის]] დროს, რის შედეგადაც 621-ე სიგნალების ბატალიონი განადგურდა და მათი რამდენიმე დოკუმენტი ხელში ჩაიგდეს, რითაც ბრიტანეთის დაზვერვამ ისარგებლა. ბრიტანელებმა შეძლეს ზარის სიგნალის გაუმჯობესებული ტექნოლოგიების დანერგვა, რადიოტელეფონური კოდები დააწესეს. ხისტი უკაბელო დუმილი შემოიღეს რეზერვში, რეალური შეტყობინებების ამოღების საშუალებით. ასევე ბრძოლაში თავიანთი რადიო დისციპლინა ჩამოაყალიბეს და ყალბი სიგნალები შექმნეს მთელ სამხრეთ სექტორში. === მოკავშირეები === მოკავშირეთა დაზვერვა კითხულობდა ნაცისტების დაშიფრულ შეტყობინებებს, განსაკუთრებით Enigma მანქანით. მოკავშირეების ულტრა პროგრამას თავდაპირველად შეზღუდული შესაძლებლობები ჰქონდა, რადგან ძალიან დიდი დრო სჭირდებოდა საველე მეთაურებისთვის ინფორმაციის მიწოდებას და ზოგჯერ აწვდიდა ისეთ ინფორმაციას, რომელიც ნაკლებად გამოსადეგი იყო. გერმანელების შემდეგი ნაბიჯის განსაზღვრის თვალსაზრისით, ულტრაზე დამოკიდებულება ხანდახან უკუშედეგს იღებდა. [[1941]] წლის [[მარტი|მარტში]] [[მესამე რაიხი|გერმანიის]] თავდასხმების ერთ-ერთი მიზეზი იყო ის, რომ დაზვერვამ ვაველს აცნობა, რომ OKW-მ აშკარად დაავალა [[ერვინ რომელი|რომმელს]] არ გადასულიყო შეტევაზე, არამედ მოეცადა სანამ მაისში მე-15 პანცერის დივიზია დაემატებოდა. [[რომელი, ერვინ|რომმელმა]] მიიღო ეს ინფორმაცია, მაგრამ უფრო მეტად საკუთარი თავს ენდო. სჯეროდა, რომ გერმანელებს არ ჰქონდათ განზრახული მნიშვნელოვანი ზომების მიღება, ბრიტანულმა სარდლობამ არ უპასუხა, სანამ ძალიან გვიანი არ იყო. გარდა ამისა რომმელმა ოპერაციის დეტალები არ შეატყობინა [[იტალიელები|იტალიელთა]] დაზვერვას რადგან სჯეროდა რომ ისინი ზედმეტად იყვნენ დამოკიდებულები დაზვერვაზე. ამგვარად, [[1942]] წლის [[21 იანვარი|21 იანვარს]], როდესაც რომმელმა მეორე შეტევა [[ელ-აღეილა|ელ აღეილა]]ს მხრიდან წამოიწყო, კომანდო სუპრემო ისევე გაოცებული იყო ამით, როგორც ბრიტანელები. ულტრამ ბრიტანელებს მიაწოდა ინფორმაცია, როგორიცაა ახალი გერმანელი მეთაურის სახელი, მისი ჩამოსვლის დრო, ღერძის ძალების რაოდენობა და მდგომარეობა, მაგრამ მათ სწორად ვერ მოიძიეს რომმელის გეგმები. ჩრდილოეთ აფრიკაში Ultra-ს ძირითადი სარგებელი იყო ღერძის ლოჯისტიკის ხაზის გაწყვეტაში წვლილის შეტანა. Ultra intercepts-მა მოკავშირეებს მისცა ღირებული ინფორმაცია ხმელთაშუა ზღვის მასშტაბით ღერძის მიწოდების დროებსა და მარშრუტების შესახებ. ამით ბრიტანელებმა შეძლეს მტრის მომარაგების ჯაჭვის განადგურება.<ref>https://web.archive.org/web/19970121012937/http://gi.grolier.com/wwii/wwii_8.html</ref> იმ დროს, როდესაც [[მალტა|მალტაზე]] მძიმე საჰაერო თავდასხმა მიმდინარეობდა, ამ ინფორმაციით მოქმედება რთული იყო, მაგრამ მოკავშირეთა საჰაერო და საზღვაო ძალების გაუმჯობესებით, ინფორმაცია მოკავშირეთა წარმატებისთვის მნიშვნელოვანი გახდა. სავარაუდოა, რომ ღერძის მიწოდების 40-60% განადგურდა გაშიფრული ინფორმაციის საშუალებით.<ref>O'Hara, Vincent; Cernushi, Enrico (Summer 2013). "The Other Ultra: Signal Intelligence and the Battle to Supply Rommel's Attack toward Suez". Naval War College Review.</ref> ==ლიტერატურა== *Atkinson, Rick (2004) [2002]. An Army at Dawn: The War in North Africa, 1942–1943. Abacus. ISBN 0-349-11636-9. *Barclay, Brigadier C. N. "Mediterranean Operations". GI – World War II Commemoration. Archived from the original on 21 January 1997. Retrieved 8 September 2010. *Bauer, Eddy (2000) [1984]. The history of World War II (Revised and updated ed.). Great Britain: Silverdale. ISBN 978-1-85605-552-9. *Carell, Paul (1960). Le volpi del deserto. 1941–1943: le armate italo-tedesche in Africa settentrionale [The wolves of the desert. 1941–1943: the Italo-German armies in North Africa]. New York: Bantam. *Forty, George (1998). The Armies of Rommel. London: Arms and Armour Press. ISBN 978-1-85409-379-0. *Jentz, Thomas L. (1998). Tank Combat in North Africa: The Opening Rounds, Operations Sonnenblume, Brevity, Skorpion and Battleaxe, February 1941 – June 1941. Schiffer Publishing. ISBN 0-7643-0226-4. *Keegan, John (2001). Oxford Companion to World War II. Oxford University Press. ISBN 0-19-280666-1. *Lewin, Ronald (1998) [1968]. Rommel As Military Commander. New York: B&N Books. ISBN 978-0-7607-0861-3. *Playfair, Major-General I.S.O.; and Molony, Brigadier C.J.C.; with Flynn RN, Captain F.C. & Gleave, Group Captain T.P. (2004) [1st. pub. HMSO 1966]. Butler, J.R.M (ed.). The Mediterranean and Middle East, Volume IV: The Destruction of the Axis Forces in Africa. History of the Second World War United Kingdom Military Series. Uckfield, UK: Naval & Military Press. ISBN 1-84574-068-8. *Walker, Ian (2006). Iron Hulls, Iron Hearts: Mussolini's Elite Armoured Divisions in North Africa. Ramsbury: Crowood. ISBN 1-86126-839-4. *Willmott, H.P. (1984). June, 1944. Poole, Dorset: Blandford Press. ISBN 0-7137-1446-8. *Zabecki, David T. (2007). "North Africa (1940–1943)". The War. PBS. Archived from the original on 12 April 2010. Retrieved 8 September 2010. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.britannica.com/event/North-Africa-campaigns ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანია] * [http://www1.yadvashem.org/yv/en/education/newsletter/25/index.asp?WT.mc_id=wiki ებრაელები ჩრდილოეთ აფრიკაში ჰოლოკოსტის დროს] *[https://web.archive.org/web/20130731230343/http://www.yadvashem.org/yv/en/education/newsletter/25/index ჰოლოკოსტის დროს ემიგრანტები]] * [https://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwtwo/launch_ani_north_africa_campaign.shtml BBC ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანიაზე] * [http://www.worldwar-2.net/timelines/war-in-the-desert/war-in-the-desert-index-1940.htm ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანიის დროის ხაზი] * [https://web.archive.org/web/20120828133551/http://desertwar.net/north-african-campaign.html ჩრდილოეთ აფრიკის კამპანია, უდაბნოს ომი] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ბრძოლები გერმანიის მონაწილეობით]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის შეჭრები]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები აშშ-ის მონაწილეობით]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები გაერთიანებული სამეფოს მონაწილეობით]] [[კატეგორია:ავსტრალიის შეჭრები]] 8uq9h5braxqhxkz8jya06nr32xvazb6 0 544928 4830482 4818745 2025-07-10T16:38:39Z 185.70.54.67 ფაქტობრივი შესწორება 4830482 wikitext text/x-wiki '''მარინა გიორგობიანი''' (დ. [[10 ივნისი]], [[1953]], სანქტ-პეტერბურგი) — [[ქართველი]] [[ექიმი]], [[მეცნიერი]]. [[1977|1977]] წელს დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი]]ს სან–ჰიგიენური ფაკულტეტი. [[1977]]–[[1979]] წლებში იყო წითელწყაროს რაისანეპიდსადგურის ზოგადი ჰიგიენის განყოფილების და მცხეთის რაი–სანეპიდსადგურის შრომის ჰიგიენის განყოფილების სანიტარული ექიმი. [[1979]]–[[1989]] წლებში ნ.ი. მახვილაძის სახელობის შრომის ჰიგიენისა და პროფდაავადებათა სამეცნიერო კვლევითი ინსტიტუტის თანამშრომელი, უმცროსი მეცნიერ–თანამშრომელი, შრომის ჰიგიენის განყოფილების გამგე. [[1989]] წლიდან [[თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი|თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი]]ს ზოგადი ჰიგიენის კათედრის დოცენტი. ავტორია 24 სამეცნიერო ნაშრომის. [[1987]] წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაციის თემა — „თიაზონის ორგანიზმზე ზოგადი მოქმედების ჰიგიენური მნიშვნელობა და მისი გავლენა რეპროდუქციულ ფუნქციაზე.“ ==ლიტერატურა== * ვინ ვინაა თანამედროვე ქართულ სამედიცინო მეცნიერებაში : თანამედროვე ქართველ მედიკოსთა ბიოგრაფიული ენციკლოპედია თბ., 2000 გვ. 70 ==რესურსები ინტერნეტში== {{nplg ბიოგრაფია|00003590}} {{DEFAULTSORT:გიორგობიანი, მარინა}} [[კატეგორია:დაბადებული 10 მაისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1953]] [[კატეგორია:ქართველი ჰიგიენისტები]] r3xoi5d9c5dko43fhikvtb9y3mdr1xu 14 547720 4830423 4487642 2025-07-10T12:11:35Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830423 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ევროპის პორტები და ნავსადგურები]] [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] 6y78fhdg1fgip2mpod9kwep3hel8tet 14 547722 4830415 4825015 2025-07-10T12:10:20Z იაკობ მახარაძე 77021 მომხმარებელმა იაკობ მახარაძე გვერდი „[[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]]“ 4825015 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია| ]] [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები| ]] [[კატეგორია:გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] exv139flrvd8uf1es7cog8p6q1dh859 14 548031 4830682 4489807 2025-07-11T03:30:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830682 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული კინო]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის კულტურის ორგანიზაციები]] au0629fhg10sstn5z1bnm1cwp3ll5oq 14 558780 4830561 4592576 2025-07-10T19:24:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830561 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:იტალიური იუმორი|კომედია]] [[კატეგორია:გართობა იტალიაში|კომედია]] ra3fg2idlw6cd9b2spny7e3ormr89yx 14 558781 4830594 4592577 2025-07-10T19:29:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830594 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იუმორი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:გართობა იტალიაში|იუმორი]] tc5wz16ynhvqikew3eebuzr8lm3q94z 2 562549 4830668 4729337 2025-07-11T00:28:46Z Dostojewskij 61014 11 ივლისი 2025 4830668 wikitext text/x-wiki [[File:Idioma georgiano.png|thumb|[[ქართული ენა]]]] [[File:Kartvelian languages.svg|thumb|მოლაპარაკეთა არეალი ]] {| align="center" border="0" cellpadding="5" cellspacing="2" style="border: 1px solid #A4FFA4; background-color: #F3FFF3; border: 5px solid #F3FFF3" |- | * მომხმარებლის იდენტიფიკატორი: 61 014 * რეგისტრაციის თარიღი: 2014-07-21 |- |} {| class="wikitable" |- ! Date !! Live edits !! Deleted edits !! Total edits !! Main !! Pages edited (total) |- | 4 ოქტომბერი 2014 || 1 || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 19 თებერვალი 2024 || 23 || 0 || 23 || 16 || 19 |- | 16 დეკემბერი 2024 || 32 || 0 || 32 || 23 || 27 |- | 11 ივლისი 2025 || 37 || 0 || 37 || 27 || 31 |- ! Date !! <small>ცოცხალი რედაქტირებები</small> !! <small>წაშლილი რედაქტირებები</small> !! <small>სულ რედაქტირება</small> !! სტატია !! <small>რედაქტირებული გვერდი (სულ)</small> |- |} == წლიური სტატისტიკა == {| class="wikitable" |- ! Year !! Live edits !! Deleted edits !! Total edits !! Namespace Main |- | 2014 || 4 || 0 || 4 || 2 |-style='background:#C0C0C0' | 2015 || 5 || 0 || 5 || 4 |- | 2016 || 1 || 0 || 1 || 0 |- | 2017 || 1 || 0 || 1 || 0 |- | 2018 || 2 || 0 || 2 || 1 |- | 2019 || 2 || 0 || 2 || 2 |- | 2020 || 2 || 0 || 2 || 2 |- | 2021 || 3 || 0 || 3 || 3 |- | 2022 || 1 || 0 || 1 || 1 |- | 2023 || 0 || 0 || 0 || 0 |-style='background:#FFEE77' | 2024 || '''12''' || 0 || '''12''' || '''8''' |-style='background:#DDAA77' | 2025<br/><small><small>(11.07.2025)</small></small> || 4 || 0 || 4 || 4 |- |} * [https://xtools.wmflabs.org/ec/ka.wikipedia.org/Dostojewskij xtools.wmflabs] * [https://ka.wikiscan.org/?menu=userstats&user=Dostojewskij ka.wikiscan] <div style="border: 3px solid green; margin: 2px; background-color: white;"><div style="margin: 10px;"> * [[File:Wikidata-logo.svg|20px]] [[wikidata:User:Dostojewskij/Contributions]] * [[File:Commons-logo.svg|20px]] [[commons:User:Dostojewskij/Contributions]] </div></div> [[de:Benutzer:Dostojewskij/Bearbeitungen]] [[ca:Usuari:Dostojewskij/Contribucions]] [[oc:Utilizaire:Dostojewskij/Contribucions]] [[ru:Участник:Dostojewskij/Мои правки]] [[pl:Wikipedysta:Dostojewskij/Wkład]] [[nl:Gebruiker:Dostojewskij/Gebruikersbijdragen]] [[fr:Utilisateur:Dostojewskij/Contributions]] [[pt:Usuário(a):Dostojewskij/Contribuições]] [[en:User:Dostojewskij/Contributions]] [[scn:Utenti:Dostojewskij/Cuntribbuti]] [[es:Usuario:Dostojewskij/Contribuciones]] [[uk:Користувач:Dostojewskij/Внесок]] [[no:Bruker:Dostojewskij/Bidrag]] [[sv:Användare:Dostojewskij/Bidrag]] [[cs:Wikipedista:Dostojewskij/Příspěvky]] [[wuu:User:Dostojewskij/我个贡献]] [[zh-min-nan:Iōng-chiá:Dostojewskij/Kòng-hiàn]] [[ht:Itilizatè:Dostojewskij/Kontribisyon]] [[bg:Потребител:Dostojewskij/Приноси]] [[lv:Dalībnieks:Dostojewskij/Devums]] [[tr:Kullanıcı:Dostojewskij/Katkılarım]] [[ro:Utilizator:Dostojewskij/Contribuții]] [[mai:प्रयोगकर्ता:Dostojewskij/योगदान]] [[id:Pengguna:Dostojewskij/Kontribusi]] [[da:Bruger:Dostojewskij/Bidrag]] [[bn:ব্যবহারকারী:Dostojewskij/অবদান]] [[mg:Mpikambana:Dostojewskij/Fandraisan'anjara]] [[crh:Qullanıcı:Dostojewskij/İsseler]] [[ml:ഉപയോക്താവ്:Dostojewskij/സംഭാവനകൾ]] [[mk:Корисник:Dostojewskij/Придонеси]] [[ky:Колдонуучу:Dostojewskij/Салымдарым]] [[lmo:Utent:Dostojewskij/Contribuzzion]] [[kn:ಸದಸ್ಯ:Dostojewskij/ನನ್ನ ಕಾಣಿಕೆಗಳು]] [[sk:Redaktor:Dostojewskij/Príspevky]] [[ko:사용자:Dostojewskij/기여]] [[ne:प्रयोगकर्ता:Dostojewskij/मेरो योगदानहरू]] [[zh:User:Dostojewskij/贡献]] [[it:Utente:Dostojewskij/Contributi]] [[ja:利用者:Dostojewskij/投稿記録]] [[be:Удзельнік:Dostojewskij/Уклад]] [[kk:Қатысушы:Dostojewskij/Үлесім]] [[fi:Käyttäjä:Dostojewskij/Muokkaukset]] [[ceb:Gumagamit:Dostojewskij/Mga tampo]] [[uz:Foydalanuvchi:Dostojewskij/Hissam]] [[ms:Pengguna:Dostojewskij/Sumbangan]] [[la:Usor:Dostojewskij/Conlationes]] [[nn:Brukar:Dostojewskij/Bidrag]] [[hi:सदस्य:Dostojewskij/योगदान]] [[pa:ਵਰਤੋਂਕਾਰ:Dostojewskij/ਯੋਗਦਾਨ]] [[fa:کاربر:Dostojewskij/مشارکت‌ها]] [[vi:Thành viên:Dostojewskij/Đóng góp]] [[sat:ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱤᱭᱟᱹ:Dostojewskij/ᱮᱱᱮᱢᱠᱩ]] [[mn:Хэрэглэгч:Dostojewskij/Хэрэглэгчийн хувь нэмэр]] [[tg:Корбар:Dostojewskij/Ҳисса]] [[mr:सदस्य:Dostojewskij/माझे योगदान]] [[szl:Używacz:Dostojewskij/Edycyje]] [[tl:Tagagamit:Dostojewskij/Mga ambag ko]] [[simple:User:Dostojewskij/My changes]] [[az:İstifadəçi:Dostojewskij/Töhfələrim]] [[cv:Хутшăнакан:Dostojewskij/Хывнӑ тӳпе]] [[te:వాడుకరి:Dostojewskij/నా మార్పులు]] [[et:Kasutaja:Dostojewskij/Kaastöö]] [[af:Gebruiker:Dostojewskij/Bydraes]] [[sh:Korisnik:Dostojewskij/Doprinos]] [[so:User:Dostojewskij/Ku darsashooyinka]] [[pam:User:Dostojewskij/Deng ambag]] [[bcl:Paragamit:Dostojewskij/Mga ambag]] [[eu:Lankide:Dostojewskij/Nire ekarpenak]] [[dty:प्रयोगकर्ता:Dostojewskij/मेरो योगदानहरू]] [[nds:Bruker:Dostojewskij/Mien Arbeid]] [[sl:Uporabnik:Dostojewskij/Prispevki]] [[sco:Uiser:Dostojewskij/Contreibutions]] [[hr:Suradnik:Dostojewskij/Doprinosi]] [[jv:Naraguna:Dostojewskij/Pasumbang]] [[sq:Përdoruesi:Dostojewskij/Kontributet]] [[sc:Usuàriu:Dostojewskij/Contributos mios]] [[sah:Кыттааччы:Dostojewskij/Суруйуу тиһилигэ]] [[gl:Usuario:Dostojewskij/Contribucións]] [[yo:Oníṣe:Dostojewskij/Àwọn àfikún]] [[si:පරිශීලක:Dostojewskij/මගේ දායකත්වය]] [[bs:Korisnik:Dostojewskij/Doprinosi]] [[eo:Uzanto:Dostojewskij/Kontribuoj]] [[ta:பயனர்:Dostojewskij/பங்களிப்புக்கள்]] [[se:Geavaheaddji:Dostojewskij/Mu rievdadusat]] [[th:ผู้ใช้:Dostojewskij/ส่วนร่วม]] [[cy:Defnyddiwr:Dostojewskij/Fy nghyfraniadau]] [[kaa:Paydalanıwshı:Dostojewskij/Úlesim]] [[sr:Корисник:Dostojewskij/Доприноси]] [[war:Gumaramit:Dostojewskij/Akon mga ámot]] [[bar:Nutza:Dostojewskij/Mei Gschriebnas]] [[el:Χρήστης:Dostojewskij/Η συνεισφορά μου]] [[hy:Մասնակից:Dostojewskij/Ներդրում]] [[ln:Utilisateur:Dostojewskij/Nkásá nakomí]] [[lt:Naudotojas:Dostojewskij/Mano indėlis]] [[ku:Bikarhêner:Dostojewskij/Beşdariyên min]] [[hu:Szerkesztő:Dostojewskij/Közreműködések]] [[kw:Devnydhyer:Dostojewskij/Kevrohow]] [[rue:Хоснователь:Dostojewskij/Приспівкы]] [[mhr:Пайдаланыше:Dostojewskij/Мыйын надырем]] [[sw:Mtumiaji:Dostojewskij/Michango]] [[an:Usuario:Dostojewskij/Contribucions]] [[ast:Usuariu:Dostojewskij/Collaboraciones]] [[qu:Ruraq:Dostojewskij/Llamk'apusqaykuna]] [[olo:Käyttäi:Dostojewskij/Kohendukset]] [[pdc:Yuuser:Dostojewskij/Mei Ardickele]] [[io:Uzanto:Dostojewskij/Mea adportado]] [[lo:ຜູ້ໃຊ້:Dostojewskij/ປະກອບສ່ວນ]] iemsmjwtd636fg977m6wje5jnnm3q9m 0 566456 4830759 4817861 2025-07-11T05:45:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830759 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Jews_monument,_Burgas.jpg|მინი| მემორიალური ნიშანი [[ბურგასი|ბურგასში]]]] '''ბულგარელი ებრაელების გადარჩენა''' ( {{Lang-bg|Спасяване на евреите в България}} ) — ეპიზოდი [[ბულგარეთი]]ს ისტორიაში [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, როდესაც [[1943]] წლიდან [[1945]] წლამდე ერთა შორის მართალთა და გულისხმიერი პირების მიერ განადგურებისგან გადარჩენილი იქნა დაახლოებით 50 ათასი [[ბულგარელი]] [[ებრაელი]]. [[ებრაელები|ებრაელების]] გადარჩენის ორგანიზატორებს შორის იყვნენ დიმიტრ პეშევი, [[ბულგარეთი]]ს [[ეგზარქოსი]] სტეფანე და [[პლოვდივი|პლოვდივის]] მიტროპოლიტი კირილი. მათ დაარწმუნეს მეფე [[ბორის III|ბორის III,]] შეეჩერებინა ბულგარელი ებრაელების ექსტრადიცია გერმანელებისთვის. <ref>{{Cite web|url=http://www.aish.com/ho/i/The_Rescue_of_Bulgarian_Jewry.html|title=The Rescue of Bulgarian Jewry|work=aishcom|accessdate=2015-05-22}}</ref> ებრაელთა დეპორტაციის აკრძალვა ძალაში შევიდა [[1943]] წლის [[10 მარტი|10 მარტს]]. [[ბულგარეთი|ბულგარეთის]] ხელისუფლების ქმედებას მსოფლიოში დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა, მადლიერება გამოხატა ისრაელის პრეზიდენტმა [[შიმონ პერესი|შიმონ პერესმა]]. == წინაისტორია == [[ბულგარეთი]] იყო [[გერმანია|გერმანიის]] მოკავშირეთა ბლოკში ([[ღერძი ბერლინი-რომი-ტოკიო]]) და ოფიციალურად [[ბორის III]] იძულებული გახდა შეესრულებინა [[ადოლფ ჰიტლერი|ადოლფ ჰიტლერის]] ყველა მოთხოვნა, [[გერმანია|გერმანიისგან]] შემდგომი დახმარების და მხარდაჭერის მისაღებად. ბულგარეთში [[1930]]-იან და [[1940]]-იან წლებში გამძაფრდა რადიკალური და ანტისემიტური განწყობები [[ბულგარეთი]]ს მთავრობაში პოზიციების მნიშვნელოვან ნაწილს იკავებდნენ რადიკალური პარტიების მხარდამჭერები. ერთ-ერთმა მათგანმა, პრემიერ-მინისტრმა ბოგდან ფილოვმა [[1940]] წლის [[8 ოქტომბერი|8 ოქტომბერს]] ხელი მოაწერა „კანონს ერის თავდაცვის შესახებ“, რომელიც ზღუდავდა [[ებრაელები|ებრაელთა]] უფლებებს, <ref name="автоссылка1">{{Cite web|url=http://newpol.org/content/rescue-bulgarias-jews-world-war-ii|title="The Rescue of Bulgaria's Jews in World War II, by Rossen Vassilev."|work=Newpol.org. 2010. Web.|accessdate=2015-06-29}}</ref>ხოლო შინაგან საქმეთა მინისტრმა ალექსანდრე ბელევმა მონაწილეობა მიიღო 11 ათასი ებრაელის ოკუპირებული ბერძნული თრაკიიდან და ვარდარ მაკედონიიდან ტრებლინკამდე დეპორტაციაში. [[1943]] წლის 22 თებერვალს ბელევმა დადო საიდუმლო შეთანხმება სს -ის ჰაუფშტურმფიურერთან თეოდორ დანეკერთან ამ რეგიონებიდან ებრაელთა ფარული დეპორტაციის შესახებ „აღმოსავლეთ გერმანიის რეგიონში დასასახლებლად“ <ref>{{Cite web|url=https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B7%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%80|title=Споразумение Белев-Данекер}}</ref>, რომელსაც უშუალოდ [[გერმანია]] განახორციელებდა. [[1943]] წლის 3–4 მარტის ღამეს ბერძნული [[თრაკია|თრაკიის]], აღმოსავლეთ [[მაკედონია (საბერძნეთი)|მაკედონიისა]] და სერბული პიროტის [[ებრაელები]] მატარებლით წაიყვანეს ლომში [[დუნაი]]ზე, შემდეგ გაგზავნეს [[დუნაი]]ს საშუალებით [[ვენა]]ში და იქიდან გაგზავნეს ტრებლინკაში. 15 მარტს თითქმის ყველა მათგანი სიკვდილით დასაჯეს. სიკვდილს მხოლოდ ათამდე მათგანი გადაურჩა. <ref>{{Cite web|url=http://www.holocaustresearchproject.org/nazioccupation/bulgarianjews.html|title="The Fate of the Bulgarian Jews" p. 18 by Webb, Chris, and Boris Skopijet.|work=Holocaustresearchproject.org. "The German Occupation of Europe" HEART, 2008.|accessdate=2015-06-29}}</ref> თუმცა, [[ბულგარეთი]]ს მთავრობაში განხეთქილება იყო ებრაულ საკითხთან დაკავშირებით: [[ბულგარეთის მართლმადიდებელი ეკლესია|ბულგარეთის მართლმადიდებლურმა ეკლესიამ]] და ინტელიგენციამ დაგმეს ებრაელთა დევნა და მალე საზოგადოებრივი აზრი წინ აღუდგა მთავრობას. ხელისუფლების ამ ძალისხმევასთან დაკავშირებით ბულგარულ საზოგადოებაში ანტიებრაული პროპაგანდა დაიწყო.<ref name="автоссылка1"/> <ref>{{Cite web|url=http://past.bghelsinki.org/past-bhc/uploads/2012/09/04_Facing_Our_Past_-_Summary_M.Berenbaum.pdf|title=Berenbaum, Michael. "How Are We to Understand the Role of Bulgaria."9 Apr. 2012|work=Past.bghelsinki.org.|accessdate=2015-06-30}}</ref> [[1942]] წლის [[იანვარი|იანვარში]] [[გერმანია]]მ ვანზეს კონფერენციაზე გამოაცხადა [[საბოლოო გადაწყვეტილება|ებრაული საკითხის საბოლოო გადაწყვეტის]] გეგმები, რომელიც მოიცავდა "სიკვდილის ბანაკების" შექმნას და იქ გაგზავნილი ყველა ადამიანის განადგურებას. [[1942]] წლის ივნისში ბულგარეთში შეიქმნა ებრაული პრობლემების კომისარიატი, რომელსაც [[1942]] წლის [[29 აგვისტო]]ს შინაგან საქმეთა მინისტრი ბელევი ხელმძღვანელობდა. კომისარიატი გერმანელებს დაჰპირდა 20 ათასი [[ებრაელი]]ს გამოყვანას [[თრაკია|თრაკიისა]] და [[მაკედონია (საბერძნეთი)|მაკედონიის]] ტერიტორიიდან და მათი ქონების კონფისკაციას. მაგრამ შემოწმების შედეგად [[ბულგარელები|ბულგარელმა]] ჩინოვნიკებმა ვერ იპოვეს საკმარისი რაოდენობის ებრაელები და იძულებულნი გახდნენ ომამდელი ბულგარეთის ტერიტორიაზე მცხოვრები მხოლოდ 8 ათასი [[ებრაელი]] დაეპატიმრებინათ. ამან შექმნა წინაპირობა ებრაელთა მასობრივი დეპორტაციისთვის [[გერმანია]]ში, რომელიც [[1943]] წლის მარტიდან დაიწყო. <ref>{{Cite web|url=https://shalom.bg/wp-content/uploads/2016/02/Holocoust-ENG.pdf|title=Источник|accessdate=2017-05-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191203192546/https://shalom.bg/wp-content/uploads/2016/02/Holocoust-ENG.pdf|archivedate=2019-12-03}}</ref> == გადარჩენა == [[ფაილი:Dimitar_Peshev_2.jpg|მარცხნივ|მინი| დიმიტრ პეშევი]] ბელევის მიერ შემოთავაზებული კანონი ერის დაცვის შესახებ, რომელიც ნაციონალურმა ასამბლეამ მიიღო [[1941]] წლის იანვარში, ანტიებრაული პოლიტიკის ესკალაციის მიზეზად იქცა. უკვე მიმდინარე წლის ნოემბერში დაიწყო ებრაელების მასობრივი დაპატიმრებები [[გერმანია|გერმანიაში]] მათი დეპორტაციის მოსამზადებლად. ამ ნაბიჯის საპასუხოდ რელიგიურმა და კულტურის მოღვაწეებმა ბულგარეთის მთავრობას უამრავი ღია წერილი და საპროტესტო განცხადება გაუგზავნეს. დიდი კამათის შემდეგ [[ბორის III]] იძულებული გახდა გაეუქმებინა გადაწყვეტილება ებრაელთა დეპორტაციის შესახებ. გადარჩენის ინიციატორი იყო დიმიტრ პეშევი, ეკლესიდან მხარი დაუჭირეს მიტროპოლიტებმა კირილემ და სტეფანემ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nebraskapress.unl.edu/Supplements/excerpts/Spring%2013/9780803225442_excerpt.pdf|title=Himka, John, and Joanna Michlic. "Debating the Fate of Bulgarian Jews During World War II." Bringing the Dark past to Light: The Reception of the Holocaust in Postcommunist Europe.|work=nebraskapress.unl.edu Board of Regents of the U of Nebraska, 2013. Print, p. 118|accessdate=2015-06-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151022072804/http://www.nebraskapress.unl.edu/Supplements/excerpts/Spring%2013/9780803225442_excerpt.pdf|archivedate=2015-10-22}}</ref> ბევრი ბულგარელი პოლიტიკოსი თავდაპირველად ანტიებრაული კანონების მომხრე იყო. პეშევი მხარს უჭერდა კანონების დაცვას, მაგრამ ამავე დროს ეწინააღმდეგებოდა [[ებრაელები|ებრაელთა]] [[გერმანია]]ში დეპორტაციას. ბულგარეთის მთავრობა არ უწევდა დახმარებას ებრაელებს [[მაკედონია (საბერძნეთი)|მაკედონიისა]] და თრაკიის დროებით ოკუპირებულ ტერიტორიაზე, ამიტომ არავინ ლაპარაკობდა ბელევის ქმედებების წინააღმდეგ მაკედონიიდან და [[თრაკია|თრაკიიდან]] [[ებრაელები|ებრაელების]] ტრებლინკაში გადასახლების შესახებ, სანამ ცნობილი არ გახდა, რომ ბელევმა გადაწყვიტა 20 ათასი ბულგარელი ებრაელის დეპორტაცია გერმანიაში. [[ბორის III]]-მ ასევე ოფიციალურად არაფერი უთქვამს ებრაელი მოსახლეობის დაცვაზე. თუმცა, მთელი ქვეყნის მასშტაბით საპროტესტო გამოსვლებმა რიგითი მოქალაქეების მონაწილეობით, რომლებმაც ლიანდაგზე დაწოლით დაბლოკეს „ჰოლოკოსტის მატარებლები“, აიძულა [[ბორის III]] შეეწყვიტა დეპორტაციები. [[ბორის III]]-მ [[ადოლფ აიხმანი|ადოლფ ეიხმანს]] და [[ადოლფ ჰიტლერი|ადოლფ ჰიტლერს]] გაუგზავნა ოფიციალური პასუხი, რომ ბულგარეთს სჭირდებოდა ებრაელი მუშები რკინიგზისა და სხვა ინფრასტრუქტურის ასაშენებლად: [[ბორის III]]-მ ოფიციალურად შეიყვანა ებრაელები სპეციალურ სამშენებლო დანაყოფებში.<ref>Himka, John; Michlic, Joanna (2013). «Debating the Fate of Bulgarian Jews During World War II». ''Bringing the Dark Past to Light: The Reception of the Holocaust in Postcommunist Europe''. Board of Regents of the University of Nebraska. pp. 120—125. ISBN 978-0-8032-2544-2.</ref> == ხსოვნა == [[2013]] წელს, ებრაელების გადარჩენის ხსოვნის მიზნით, [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] ბულგარეთის საელჩოს მიმდებარედ ქუჩის მონაკვეთს ეწოდა „დიმიტრ პეშევ პლაზა.“ <ref>{{Cite web|url=http://www.timesofisrael.com/dc-intersection-renamed-for-bulgarian-who-saved-jews/|title=DC intersection renamed for Bulgarian who saved Jews|publisher=The Times of Israel|access-date=2017-05-04}}</ref> [[2016]] წლის 10 მარტს, ებრაელების გადარჩენის გადაწყვეტილების 73 წლისთავი, [[ბულგარეთი|ბულგარეთში]] [[ჰოლოკოსტი|ჰოლოკოსტის]] ხსოვნის დღედ გამოცხადდა. <ref>{{Cite web|url=http://archaeologyinbulgaria.com/2016/03/10/bulgaria-celebrates-73rd-anniversary-since-rescue-of-bulgarian-jews-from-holocaust-of-nazi-death-camps/|title=Bulgaria Celebrates 73rd Anniversary since Rescue of Bulgarian Jews from Holocaust of Nazi Death Camps |publisher=TArchaeology in Bulgaria|access-date=2017-05-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180212140219/http://archaeologyinbulgaria.com/2016/03/10/bulgaria-celebrates-73rd-anniversary-since-rescue-of-bulgarian-jews-from-holocaust-of-nazi-death-camps/|archivedate=2018-02-12}}</ref> პლოვდივში, ბურგასში, [[სოფია]]ში, [[ვარნა]]ში, ვიდინში მდებარეობს ხსოვნისა და მადლიერების ნიშნები ბულგარელი ხალხისადმი ებრაელების გადარჩენისთვის. == ლიტერატურა == * ''Michael Bar Zohar.'' [[iarchive:beyondhitlersgra0000barz/page/n5/mode/2up|Beyond Hitler's Grasp. The Heroic Rescue of Bulgaria's Jews]]. — Holbrook: Adams Media Corporation, 1998. * ''Christo Boyadjieff.'' Saving the Bulgarian Jews. — Ottawa: Free Bulgarian Center, 1989. * ''Frederick B. Chary.'' [[iarchive:bulgarianjewsfin0000char|The Bulgarian Jews and the final solution, 1940-1944.]] — University of Pittsburgh Press, 1972. * ''Давид Коэн.'' Оцеляването. — София: Шалом, 1995. * ''Gabriele Nissim.'' L'uomo che fermo Hitler. — Milan: Mondadori, 1998. * ''Haim Oliver.'' We Were Saved: How the Jews in Bulgaria Were Kept from the Death Camps. — Sofia: Sofia Press, 1978. * ''Tzvetan Todorov.'' The Fragility of Goodness. Why Bulgaria's Jews Survived the Holocaust. — London: Weidenfeld & Nicolson, 2001. == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} [[კატეგორია:ჰოლოკოსტი]] [[კატეგორია:ჰოლოკოსტის მსხვერპლნი]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] ssn0pen0eav98phm8kfg3yb45xdyo0q 0 570057 4830662 4819476 2025-07-10T22:48:19Z 78.177.162.141 4830662 wikitext text/x-wiki {{მანქანური თარგმანი}} {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ჯეი დი ვენსი<br/>JD Vance | სურათი = VancePortrait.jpg | წარწერა სურათის ქვეშ=ოფიციალური პორტრეტი, 2025 | რიგი = [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი|აშშ-ის 50-ე ვიცე-პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2025]] | თანამდებობა დატოვა = | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი =[[დონალდ ტრამპი]] | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[კამალა ჰარისი]] | მემკვიდრე = | რიგი2 = [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ის სენატორი]] [[ოჰაიო|ოჰაიოდან]] | წინამორბედი2 = რობ პორტმანი | პარტია2 = [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური პარტია]] | თანამდებობა დაიკავა2 = [[3 იანვარი]], [[2023]] | თანამდებობა დატოვა2 = [[10 იანვარი]], [[2025]] | მემკვიდრე2 = ჯონ ჰიუსტედი | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1984|8|2}} | დაბადების ადგილი = მიდლთაუნი, [[ოჰაიო]], [[აშშ]] | მეუღლე = უშა ჩილუკური (2014) | შვილები=3 | განათლება={{flatlist}} *ოჰაიოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი (ხელოვნების ბაკალავრის ხარისხი) *[[იელის უნივერსიტეტი]] (სამართლის დოქტორი) {{endflatlist}} | საიტი = http://vance.senate.gov/ | საქმიანობა={{flatlist}} * პოლიტიკოსი * ავტორი * ვენჩურული კაპიტალისტი {{endflatlist}} |ხელმოწერა = JD Vance Signature-01.svg }} '''ჯეიმზ დეივიდ ვენსი''' ({{lang-en|James David Vance}}; დაბადებით '''ჯეიმზ დონალდ ბოუმენი''' ({{Lang-en|James Donald Bowman}}); დ. [[2 აგვისტო]], [[1984]])<ref name="The New York Times">{{Cite news|last=O'Brien|first=Rebecca Davis|date=15 July 2024|title=J.D. Vance Was Not Always His Name. But It's the One That Felt Closest to Home.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/jd-vance-name.html|url-status=live|access-date=25 July 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240719203813/https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/jd-vance-name.html|archive-date=July 19, 2024}}</ref> — [[ამერიკელები|ამერიკელი]] [[პოლიტიკოსი]] და სახელმწიფო მოღვაწე, მეწარმე, [[პუბლიცისტიკა|პუბლიცისტი]] და საზღვაო ქვეითთა ​​კორპუსის ვეტერანი. პროფესიით პოლიტოლოგი და [[იურისტი]]. 2025 წლის 20 იანვრიდან [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი|შეერთებული შტატების 50-ე ვიცე-პრეზიდენტი]]. 2023 წლიდან 2025 წლამდე წარმოადგენდა [[ოჰაიო]]ს [[აშშ-ის სენატი|შეერთებული შტატების სენატში]], როგორც [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური პარტიის]] წევრი. მიდლთაუნის საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ, ვენსი შეუერთდა აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსს, სადაც როგორც საბრძოლო კორესპონდენტი 2003 წლიდან 2007 წლამდე მსახურობდა, ექვსი თვე კი [[ერაყი|ერაყში]] . შემდეგ ჩაირიცხა ოჰაიოს სახელმწიფო უნივერსიტეტში, რომელიც 2009 წელს დაამთავრა, 2013-ში კი იელის სამართლის სკოლა, სადაც იყო ''The Yale Law Journal-'' ის რედაქტორი. 2016 წელს ვენსმა გამოაქვეყნა თავისი მემუარები ''Hillbilly Elegy'', რომელმაც პრესის დიდი ყურადღება მიიპყრო იმავე წლის არჩევნების დროს და 2020 წელს მხატვრულ ფილმად გადაიღეს. ვენსმა მოიგო 2022 წლის შეერთებული შტატების სენატის არჩევნები ოჰაიოში, დაამარცხა [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული]] კანდიდატი ტიმ რაიანი. თავდაპირველად, 2016 წლის არჩევნებში დონალდ ტრამპის კანდიდატურას ეწინააღმდეგებოდა, თუმცა პრეზიდენტობის დროს მისი აქტიური მხარდამჭერი გახდა. 2024 წლის ივლისში ტრამპმა რესპუბლიკელთა ეროვნული კონვენციის წინაშე ვენსი თავის თანამოადგილედ წარადგინა. ის პირველი საზღვაო ვეტერანია, რომელიც ვიცე-პრეზიდენტად დასახელდა. ვენსს [[ნაციონალ-კონსერვატიზმი|ეროვნულ კონსერვატორად]]<ref>{{Cite news|last=van Zuylen-Wood|first=Simon|date=January 4, 2022|title=The radicalization of J.D. Vance|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|archive-date=January 4, 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Orr|first=James|author-link=James Orr (theologian)|date=2024-07-16|title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|archive-date=July 18, 2024|issn=0307-1235}}</ref> და მემარჯვენე პოპულისტად თვლიან,<ref name=":42" /> თუმცა საკუთარ თავს პოსტლიბერალურ მემარჯვენედ მიიჩნევს.<ref>{{Cite news|last=Zorzi|first=Graedon H.|date=2024-07-16|title=J.D. Vance and the Rise of 'Postliberalism'|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717045132/https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref name=":14">{{Cite web|last=Haynes|first=Gavin|date=2024-07-17|title=JD Vance has some weird influences|url=https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|access-date=2024-07-17|url-status=live}}</ref> მის პოლიტიკურ პოზიციებში შედის აბორტის, ერთსქესიანთა ქორწინების და იარაღის კონტროლის მიმართ წინააღმდეგობა. ვენსი არის უშვილობის კრიტიკოსი, მას სოციოპათიასთან აკავშირებს <ref> https://www.motherjones.com/politics/2024/08/jd-vance-aoc-childless/</ref> და მომხრეა, რომ მშობლებს მეტი ხმის მიცემის უფლება უნდა ჰქონდეთ, ვიდრე არამშობლებს.<ref> https://nymag.com/intelligencer/2021/07/j-d-vance-maybe-parents-should-get-more-votes.html</ref> იგი უკრაინისადმი ამერიკული სამხედრო დახმარების გაგრძელებას ეწინააღმდეგება. ვენსმა გამოთქვა იდეა, რომ კონსერვატორებმა სახელმწიფო ძალა გამოიყენონ, რათა გადაახარისხონ ინსტიტუტებში მყოფი პერსონალები და ჩაანაცვლონ ისინი თანამოაზრეებით რათა "მათ კულტურულ ომში მხარე აირჩიონ".<ref>{{Cite news|last=Flegenheimer|first=Matt|date=2024-08-03|title=How JD Vance Thinks About Power|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/08/03/us/politics/jd-vance-donald-trump-2024-campaign.html|access-date=2024-08-06|issn=0362-4331}}</ref> == ადრეული ცხოვრება და განათლება == ჯეიმზ დონალდ ბოუმენი 1984 წლის 2 აგვისტოს, მიდლთაუნში, ოჰაიოში, ბევერლი კეროლის (ძვ. ვენსი; დაბადებული 1961) და დონალდ რეი ბოუმანის (1959–2023) ოჯახში დაიბადა. იგი შოტლანდიურ-ირლანდიური წარმოშობისაა.<ref>{{Cite news|last=Kroeger|first=Alix|date=April 18, 2021|title=JD Vance: Trump whisperer turned Senate hopeful|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-56748047|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512163133/https://www.bbc.com/news/world-us-canada-56748047|archive-date=May 12, 2021}}</ref> მისი მშობლები განქორწინდნენ, როდესაც ჯეიმზი პატარა იყო. ბოუმენი დედის მესამე ქმარმა, ბობ ჰამელმა იშვილა, დედამ კი შვილს სახელი ჯეიმზ დეივიდ ჰამელდზე შეუცვალა, რადგან მამის სახელი ამოეღო, თუმცა მისი ერთ-ერთი ძმის სახელი გამოიყენა, JD-ის მეტსახელის შესანარჩუნებლად.<ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/hillbillyelegyme0000vanc_x8w5|title=Hillbilly Elegy: a Memoir of a Family and Culture in Crisis}}</ref> ვენსის ნაწერებში ვგებულობთ, რომ მისი ბავშვობა მოიცავდა სიღარიბეს და ძალადობას, დედამისი კი ნარკოდამოკიდებულებას ებრძოდა. ვენსს და მის დას ლინდსის ძირითადად დედის მხრიდან ბებია-ბაბუა ზრდიდნენ, ჯეიმზ (1929–1997) და ბონი ვენსი (დ. ბლანტონი; 1933–2005), რომლებსაც ისინი „პაპაუს“ და „მამაუს“ ეძახდნენ. მისი ორივე ბებია-ბაბუა კენტუკის აპალაჩიიდან ოჰაიოში გადავიდნენ.<ref>{{Cite news|last=Kunzru|first=Hari|date=December 7, 2016|title=Hillbilly Elegy by JD Vance review – does this memoir really explain Trump's victory?|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/books/2016/dec/07/hillbilly-elegy-by-jd-vance-review|url-status=live|access-date=October 25, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210420124518/https://www.theguardian.com/books/2016/dec/07/hillbilly-elegy-by-jd-vance-review|archive-date=April 20, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|date=August 17, 2016|title='Hillbilly Elegy' Recalls A Childhood Where Poverty Was 'The Family Tradition'|publisher=[[NPR]]|url=https://www.npr.org/2016/08/17/490328484/hillbilly-elegy-recalls-a-childhood-where-poverty-was-the-family-tradition|url-status=live|access-date=April 5, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20210409210129/https://www.npr.org/2016/08/17/490328484/hillbilly-elegy-recalls-a-childhood-where-poverty-was-the-family-tradition|archive-date=April 9, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Meibers|first=Bonnie|date=November 15, 2020|title='Hillbilly Elegy' is my family's story. I'm happy it shared my Mamaw with the world.|work=[[Journal-News]]|url=https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-is-my-familys-story-im-happy-it-shared-my-mamaw-with-the-world/LPASTNLKLVC4DACCQOQUCCZA2A/|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512155100/https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-is-my-familys-story-im-happy-it-shared-my-mamaw-with-the-world/LPASTNLKLVC4DACCQOQUCCZA2A/|archive-date=May 12, 2021}}</ref> [[ფაილი:J.D._Vance_-_U.S._Marine_Corps_Portrait.png|მარცხნივ|მინი|216x216პქ| ვენსი (მაშინ ჰამელი) აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსში, 2003 წ]] 2003 წელს მიდლთაუნის საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ, <ref>{{Cite news|last=Clark|first=Michael D.|date=March 10, 2017|title=Middletown native J.D. Vance's book started with simple question|work=[[Journal-News]]|url=http://www.journal-news.com/news/middletown-native-vance-book-started-with-simple-question/wiUzBgVwzDhvk72sl8SnRP/|url-status=live|access-date=May 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201202085301/https://www.journal-news.com/news/middletown-native-vance-book-started-with-simple-question/wiUzBgVwzDhvk72sl8SnRP/|archive-date=December 2, 2020}}</ref> ვენსი აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსში ჩაირიცხა. 2005 წლის ბოლოს ექვსი თვის განმავლობაში მსახურობდა ერაყში საბრძოლო კორესპონდენტად და სადაც ჯამში 4 წელი მსახურობდა.<ref name=":13">{{Cite web|last=White|first=Matt|date=July 15, 2024|title=J.D. Vance is first veteran on Presidential ticket since John McCain|url=https://taskandpurpose.com/news/jd-vance-marine-veteran/|access-date=July 16, 2024|url-status=live}}</ref> ის იყო მე-2 საზღვაო საავიაციო ფრთის საზოგადოებრივ საქმეთა განყოფილების ნაწილი<ref>{{Cite web|last=Gabriel|first=Trip|date=May 4, 2022|title=J.D. Vance's Rise From 'Hillbilly Elegy' Author to Senate Nominee|url=https://www.nytimes.com/2022/05/03/us/politics/jd-vance-ohio-senate-primary-results.html|access-date=April 29, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Richter|first=Ed|date=April 11, 2017|title=Ron Howard to make movie on Middletown grad's 'Hillbilly Elegy'|work=[[Journal-News]]|url=https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-made-into-movie/dpPX4RKOaacniM9kJRA1rL/|url-status=live|access-date=September 27, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220927183911/https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-made-into-movie/dpPX4RKOaacniM9kJRA1rL/|archive-date=September 27, 2022}}</ref> და თქვა, რომ მისმა სამსახურმა „ზრდასრული ადამიანივით ცხოვრება“ ასწავლა და რომ მას „გაუმართლა, რომ თავი დააღწია ნებისმიერ ნამდვილ ბრძოლას“.<ref>{{Cite news|last=Shkolnikova|first=Svetlana|date=July 16, 2024|title=Vance credits service in Marine Corps for teaching him 'how to live like an adult'|work=[[Stars and Stripes (newspaper)|Stars and Stripes]]|url=https://www.stripes.com/theaters/us/2024-07-16/vance-trump-marines-vice-president-republicans-14505177.html|url-status=live|access-date=July 20, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240720200750/https://www.stripes.com/theaters/us/2024-07-16/vance-trump-marines-vice-president-republicans-14505177.html|archive-date=July 20, 2024}}</ref> მისი დეკორაციები საზღვაო ქვეითთა კორპუსის კარგი ქცევის მედლებს და საზღვაო და საზღვაო ქვეითთა კორპუსის მიღწევების მედლებს მოიცავდა.<ref name=":13" /> GI Bill-ის გამოყენებით, ვენსი 2007 წლის სექტემბრიდან 2009 წლის აგვისტომდე ოჰაიოს შტატის უნივერსიტეტში სწავლობდა, მან ხელოვნების ბაკალავრის ხარისხი მოიპოვა [[პოლიტიკის მეცნიერება|პოლიტოლოგიასა]] და [[ფილოსოფია|ფილოსოფიაში]].<ref>{{Cite news|last=Gold|first=MIchael|date=July 15, 2024|title=In Vance, Trump Picks an Ambitious Ideologue and First Millennial|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/trump-vp-pick.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240715233832/https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/trump-vp-pick.html|archive-date=July 15, 2024}}</ref> ბაკალავრიატის სწავლა ორ წელზე ნაკლებ დროში დაასრულა.<ref name="Vance 2016">{{Cite book |last=Vance |first=J. D. |url=http://archive.org/details/hillbillyelegyme0000vanc |title=Hillbilly elegy : a memoir of a family and culture in crisis |date=2016 |publisher=New York, NY : Harper, an imprint of HarperCollinsPublishers |others=Internet Archive |isbn=978-0-06-230054-6}}</ref> to August 2009,<ref>{{Cite web |title=Autumn Commencement 2009 |url=https://registrar.osu.edu/media/1832/su2009_commence.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240216144118/https://registrar.osu.edu/media/1832/su2009_commence.pdf |archive-date=February 16, 2024 |access-date=July 27, 2024 |website=Ohio State University |page=30}}</ref> კოლეჯში სწავლის პირველი წლის განმავლობაში იგი რესპუბლიკელ სახელმწიფო სენატორ ბობ შულერთან მუშაობდა. ოჰაიოს უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, ვენსი 2010 წლის შემოდგომიდან იელის იურიდიულ სკოლას ესწრებოდა, პირველ წელს თითქმის სრული [[სტიპენდია|სტიპენდიით]].<ref name=":12">{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=2024-07-17|title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=2024-07-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|archive-date=2024-07-17|issn=0362-4331|quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br>Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> იელში სწავლისას იგი ჯამილ ჯივანს, კანადის პარლამენტის მომავალ კონსერვატორ წევრს დაუახლოვდა. პირველ წელს, პროფესორმა ემი ჩუამ, 2011 წლის წიგნის ''Battle Hymn of the Tiger Mother-''ის ავტორმა, დაარწმუნა იგი მემუარის, ''Hillbilly Elegy-ის'' წერა დაეწყო. ვენსი უნივერსიტეტის ''The Yale Law Journal-''ის რედაქტორი იყო, 2013 წელს მან სწავლა იურისტის დოქტორის ხარისხით დაამთავრა.<ref>{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=2024-07-17|title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=2024-07-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|archive-date=2024-07-17|issn=0362-4331|quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br>Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> 2010 და 2011 წლებში წერდა დეივიდ ფრამის "FrumForum" ვებსაიტზე JD Hamel-ის სახელით. <ref>{{Cite video|url=https://www.cnn.com/videos/politics/2024/07/21/gps-0721-the-evolution-of-jd-vance.cnn|title=On GPS: The evolution of JD Vance from Trump critic to loyalist {{!}} CNN Politics|language=en|access-date=2024-07-25}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ''Hillbilly Elegy'' გულისხმობს, რომ ვენსმა ბებია-ბაბუის გვარი ვენსი 2014 წელს ქორწინებისთანავე მიიღო, სახელის შეცვლა ფაქტობრივად 2013 წლის აპრილში მოხდა, იელში სწავლის დამთავრებამდე მცირეხნით ადრე. ==ადრეული კარიერა== იურიდიული სკოლის დამთავრების შემდეგ ვენსი მუშაობდა რესპუბლიკელ სენატორ ჯონ კორნინთან. მან ერთი წელი გაატარა კენტუკის აღმოსავლეთ ოლქის აშშ-ს საოლქო სასამართლოს მოსამართლე დეივიდ ბუნინგის იურისტად, შემდეგ იურიდიულ ფირმაში, Sidley Austin-ში მუშაობდა, რითაც დაიწყო მოკლე კარიერა კორპორატიულ იურისტად.<ref>{{Cite news|last=Primack|first=Dan|date=July 16, 2024|title=J.D. Vance's short career in venture capital|work=[[Axios (website)|Axios]]|url=https://www.axios.com/2024/07/16/jd-vance-venture-capital-career|access-date=August 1, 2024}}</ref> პრაქტიკოს იურისტად ორ წელზე ოდნავ ნაკლები ხნით მუშაობის შემდეგ, ვენსი სან-ფრანცისკოში გადავიდა, რათა ტექნოლოგიურ ინდუსტრიაში ემუშავა, როგორც ვენჩურულ კაპიტალისტს.<ref>{{Cite news |last=Saul |first=Stephanie |date=2024-07-17 |title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career |url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html |archive-date=2024-07-17 |access-date=2024-07-18 |work=[[The New York Times]] |issn=0362-4331 |quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br />Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> სწავლისას დაუმეგობრდა ჯამილ ჯივანის, კანადის პარლამენტის მომავალ კონსერვატიულ პარლამენტარს.<ref>{{cite web |last1=Jivani |first1=Jamil |title=Jamil Jivani: J.D. Vance, My friend the hillbilly |url=https://nationalpost.com/opinion/jamil-jivani-my-friend-the-hillbilly |publisher=National Post |access-date=17 July 2024 |archive-date=July 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240718063007/https://nationalpost.com/opinion/jamil-jivani-my-friend-the-hillbilly |url-status=live }}</ref> პირველივე წელს, პროფესორმა ემი ჩუასმა, ავტორმა 2011 წლის წიგნისა ''[[Battle Hymn of the Tiger Mother]]'', დაარწმუნა ვენსი, რომ მემუარი დაეწერა, ''[[Hillbilly Elegy]]''.<ref name="Hillbily-Atlantic">{{Cite magazine |last=Kitchener |first=Caroline |date=June 7, 2016 |title=How the 'Tiger Mom' Convinced the Author of Hillbilly Elegy to Write His Story |url=https://www.theatlantic.com/business/archive/2017/06/hillbilly-elegy-mentor/529443/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210413175048/https://www.theatlantic.com/business/archive/2017/06/hillbilly-elegy-mentor/529443/ |archive-date=April 13, 2021 |access-date=October 25, 2017 |magazine=[[The Atlantic]] |quote=}}</ref> 2016-დან 2017 წლამდე ის პიტერ ტიელის ფირმაში, Mithril Capital-ში მსახურობდა.<ref>{{Cite news|last=McBride|first=Sarah|date=January 20, 2017|title=Peter Thiel's Mithril Capital Raises $850 Million VC Fund|work=[[Bloomberg Technology]]|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-20/peter-thiel-s-mithril-capital-raises-850-million-vc-fund|url-status=live|access-date=May 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210506175430/https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-20/peter-thiel-s-mithril-capital-raises-850-million-vc-fund|archive-date=May 6, 2021}}</ref> === მწერლობა === [[ფაილი:Small_Talks_DC-_Securing_the_American_Dream_for_Young_Children_(37629711710)_(a).jpg|მინი| ვენსი 2017 წელს]] 2016 წლის ივნისში ჰარპერმა ვენსის წიგნი, ''Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis'' გამოაქვეყნა. წიგნი 2016 და 2017 წლებში იყო [[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|The New York Times]]-ის საუკეთესო გაყიდვების სიაში.''[[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|The New York Times-მა]]'' მას უწოდა "ექვსი საუკეთესო წიგნიდან ერთ-ერთი, რომელიც ტრამპის გამარჯვების გაგებაში დაგეხმარებათ".<ref name="6 Books2">{{Cite news|date=November 9, 2016|title=6 Books to Help Understand Trump's Win|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/11/10/books/6-books-to-help-understand-trumps-win.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210215222900/https://www.nytimes.com/2016/11/10/books/6-books-to-help-understand-trumps-win.html|archive-date=February 15, 2021}}</ref> ''[[ვაშინგტონ პოსტი (გაზეთი)|The Washington Post-მა]]'' უწოდა ვენსს „ჟანგის ქამრის ხმა“, <ref name="Washington Post 2017-02-06">{{Cite news|last=Heller|first=Karen|date=February 6, 2017|title='Hillbilly Elegy' made J.D. Vance the voice of the Rust Belt. But does he want that job?|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|url-status=live|access-date=July 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125133721/https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|archive-date=November 25, 2020}}</ref>, ხოლო ''The New Republic-მა'' გააკრიტიკა იგი, როგორც "ლიბერალური მედიის საყვარელი თეთრი ნაგვის მწერი" და "ცისფერი ამერიკის ცრუ წინასწარმეტყველი". ეკონომისტმა უილიამ ისტერლიმ, [[დასავლეთი ვირჯინია|დასავლეთ ვირჯინიის]] მკვიდრმა, გააკრიტიკა წიგნი და წერდა: „ადამიანთა კოლექტივის დაუდევარი ანალიზი - სანაპირო ელიტები, მუსლიმები, იმიგრანტები, ადამიანები კოლეჯის ხარისხის გარეშე და ა.შ - იქცა რუტინად, რომელიც ჩვენს პოლიტიკას კლავს."<ref>{{Cite news|last=Easterly|first=William|date=December 16, 2016|title=Stereotypes Are Poisoning American Politics|work=[[Bloomberg View]]|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2016-12-16/stereotypes-are-poisoning-american-politics?sref=RGkt8hNg|url-status=dead|access-date=January 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115152947/https://www.bloomberg.com/view/articles/2016-12-16/stereotypes-are-poisoning-american-politics|archive-date=November 15, 2017}}</ref> ვენსი 2017-ის დასაწყისში [[CNN|CNN-ის]] კონტრიბუტორი იყო.<ref>{{Cite news|last=Katz|first=A. J.|date=January 17, 2017|title=CNN Strengthens its Roster of Commentators and Contributors|work=[[AdWeek]]|url=http://www.adweek.com/tvnewser/cnn-bolsters-its-roster-of-commentators-and-contributors/317459|url-status=live|access-date=April 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210408055800/https://www.adweek.com/tvnewser/cnn-bolsters-its-roster-of-commentators-and-contributors/317459/|archive-date=April 8, 2021}}</ref> 2017 წლის აპრილში [[რონ ჰოვარდი|რონ ჰოვარდმა]] Hillbilly Elegy-ის კინოვერსიაზე რეჟისორობას ხელი მოაწერა, რომელიც შერჩეულ კინოთეატრებში 2020 წლის 11 ნოემბერს გამოვიდა და განთავსდა [[Netflix|Netflix-]]ზეც სტრიმინგისთვის. === ჩვენი ოჰაიოს განახლება === 2016 წლის დეკემბერში ვენსმა განაცხადა, რომ აპირებდა ოჰაიოში გადასვლას და არაკომერციული ორგანიზაციის დაწყებას ან თანამდებობისთვის კენჭისყრას აპირებდა.<ref>{{Cite news|last=Hohmann|first=James|date=December 21, 2016|title=The Daily 202: Why the author of 'Hillbilly Elegy' is moving home to Ohio|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/paloma/daily-202/2016/12/21/daily-202-why-the-author-of-hillbilly-elegy-is-moving-home-to-ohio/5859da6ee9b69b36fcfeaf48/|url-status=live|access-date=March 6, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210227164241/https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/paloma/daily-202/2016/12/21/daily-202-why-the-author-of-hillbilly-elegy-is-moving-home-to-ohio/5859da6ee9b69b36fcfeaf48/|archive-date=February 27, 2021}}</ref> <ref name="Washington Post 2017-02-06">{{Cite news|last=Heller|first=Karen|date=February 6, 2017|title='Hillbilly Elegy' made J.D. Vance the voice of the Rust Belt. But does he want that job?|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|url-status=live|access-date=July 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125133721/https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|archive-date=November 25, 2020}}</ref> ოჰაიოში მან დააარსა Our Ohio Renewal, 501(c)(4) არასამთავრობო ადვოკატირების ორგანიზაცია, რომელიც ფოკუსირებული იყო განათლებაზე, დამოკიდებულებაზე და სხვა „სოციალურ დაავადებებზე“, რომელიც მასთავის მემუარში აქვს ნახსენები.<ref name=":17" /> არაკომერციული ორგანიზაციის ვებსაიტის 2017 წლის არქივიდან მიღებული ინფორმაციის მიხედვით, მრჩეველთა საბჭოს წევრები იყვნენ კიტ ჰამფრისი, ჯამილ ჯივანი, იუვალ ლევინი და სალი სატელი.<ref>{{Cite web|url-status=dead}}</ref> ვებსაიტის 2020 წლის ვერსიის თანახმად, ეს ოთხი ორგანიზაციის არსებობის მანძილზე ამ თანამდებობებზე დარჩნენ.<ref>{{Cite web|url-status=dead}}</ref> ჩვენი ოჰაიოს განახლება ორ წელზე ნაკლებ დროში დაიხურა, მცირე მიღწევებით.<ref name=":17">{{Cite web|url-status=live}}</ref> ორგანიზაციის სამართლისა და პოლიტიკის დირექტორის, ჯივანის თქმით, ორგანიზაცია რელსებიდან ჯივანის კიბოს დიაგნოზიმა გადააგდო.<ref name="Jivani">{{Cite web|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Fahrenthold|first=David A.|date=October 8, 2022|title=J.D. Vance's First Attempt to Renew Ohio Crumbled Quickly|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/10/08/us/politics/jd-vance-ohio-senate-nonprofit.html|url-status=live|access-date=18 July 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716051708/https://www.nytimes.com/2022/10/08/us/politics/jd-vance-ohio-senate-nonprofit.html|archive-date=July 16, 2024}}</ref> ვენსის აშშ-ს სენატისთვის 2022 წლის კამპანიის დროს მისმა ოპონენტმა, ტიმ რაიანმა, დემოკრატიული პარტიის კანდიდატმა, თქვა, რომ საქველმოქმედო ორგანიზაცია იყო ვენსის პოლიტიკური ამბიციების ფრონტი. რაიანმა მიუთითა ცნობებზე, რომ ორგანიზაციის მცდელობები დამოკიდებულების აღმოსაფხვრელად ჩავარდა. ვენსმა უარყო შეფასება.<ref>{{Cite news|last=Colvin|first=Jill|last2=Peoples|first2=Steve|last3=Smyth|first3=Julie Carr|last4=Miller|first4=Zeke|date=July 15, 2024|title=Trump picks Sen. JD Vance of Ohio, a once-fierce critic turned loyal ally, as his GOP running mate|publisher=[[Associated Press]]|url=https://apnews.com/article/trump-vice-president-vance-rubio-burgum-rnc-6cc438a8370a21b2631f5a53b06b71d0|url-status=live|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716082417/https://apnews.com/article/trump-vice-president-vance-rubio-burgum-rnc-6cc438a8370a21b2631f5a53b06b71d0|archive-date=July 16, 2024}}</ref><ref>{{Cite video|title=Campaign 2022 Ohio U.S. Senate Debate|url=https://www.c-span.org/video/?523437-1/ohio-us-senate-debate|access-date=July 5, 2024}}</ref> ''Business Insider-'' ის 2021 წლის რეპორტმა გამოავლინა, რომ ჩვენი ოჰაიოს განახლებას საგადასახადო დეკლარაციებმა აჩვენა, რომ პირველ წელს უფრო მეტი დაიხარჯა აღმასრულებელი დირექტორის ჯაი ჩაბრიას მიერ მოწოდებულ „მართვის სერვისების“ ანაზღაურებაზე, რომელიც ასევე იყო ვენსის მთავარი პოლიტიკური მრჩეველი, ვიდრე ოპიოდის მოხმარების წინააღმდეგ პროგრამისათვის. === ინვესტირება === 2017 წელს ვენსი შეუერთდა საინვესტიციო ფირმა [[:en:Revolution_LLC|Revolution LLC]]-ს.<ref name=":15" /> ის სტივ ქეისმა დააარსა, რომელიც ასევე [[AOL|AOL-ის]] თანადამფუძნებელი იყო.<ref name=":15" /> ვენსს დაევალა გაეფართოებინა „Rise of the Rest“ ინიციატივა, რომელიც ფოკუსირებულია ინვესტიციების ზრდაზე რეგიონებში [[სილიციუმის ველი|სილიკონის ველისა]] და ნიუ-იორკ სიტის გარეთ.<ref name=":15">{{Cite news|last=Heater|first=Brian|date=March 22, 2017|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance joins Revolution LLC to promote startups outside of Silicon Valley|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/03/22/jd-vance-revolution-llc/|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065211/https://techcrunch.com/2017/03/22/jd-vance-revolution-llc/|archive-date=April 13, 2021}}</ref> 2019 წელს ვენსმა დააარსა Narya Capital ცინცინატიში ტიელის, ერიკ შმიდტის და მარკ ანდრეესენის ფინანსური მხარდაჭერით.<ref>{{Cite news|last=Vermillion|first=Stephanie|date=February 16, 2020|title=J.D. Vance's New Cincinnati-based VC Firm Excites Local Startup Leaders|work=Cincy Inno|url=https://www.bizjournals.com/cincinnati/inno/stories/inno-insights/2020/02/16/jd-vance-s-new-cincinnati-based-vc-firm-excites.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20201213021024/https://www.bizjournals.com/cincinnati/inno/stories/inno-insights/2020/02/16/jd-vance-s-new-cincinnati-based-vc-firm-excites.html|archive-date=December 13, 2020}}</ref> 2020 წელს მან ფირმისთვის $93 მილიონი შეაგროვა.<ref>{{Cite news|last=Loizos|first=Connie|date=January 9, 2019|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance has raised $93 million for his own Midwestern venture fund|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2020/01/09/hillbilly-elegy-author-j-d-vance-has-raised-93-million-for-his-own-midwestern-venture-fund/|url-status=live|access-date=January 15, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210416062035/https://techcrunch.com/2020/01/09/hillbilly-elegy-author-j-d-vance-has-raised-93-million-for-his-own-midwestern-venture-fund/|archive-date=April 16, 2021}}</ref> ტიელთან და ტრამპის ყოფილ მრჩეველთან, დარენ ბლანტონთან ერთად, ვენსმა ინვესტიცია მოახდინა Rumble-ში, კანადურ ონლაინ ვიდეო პლატფორმაში, რომელიც პოპულარულია პოლიტიკურ მემარჯვენეებში. <ref>{{Cite news|last=Hagey|first=Keach|date=May 19, 2021|title=WSJ News Exclusive {{!}} Peter Thiel, J.D. Vance Invest in Rumble Video Platform Popular on Political Right|work=[[Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/peter-thiel-j-d-vance-invest-in-rumble-video-platform-popular-on-political-right-11621447661|url-status=live|access-date=May 21, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20220207182452/https://www.wsj.com/articles/peter-thiel-j-d-vance-invest-in-rumble-video-platform-popular-on-political-right-11621447661|archive-date=February 7, 2022|issn=0099-9660}}</ref> <ref name=":8">{{Cite news|last=Lutz|first=Eric|date=May 20, 2021|title=Peter Thiel and J.D. Vance Are Propping Up a Right-Wing YouTube Alternative|work=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|url=https://www.vanityfair.com/news/2021/05/peter-thiel-jd-vance-are-propping-up-right-wing-youtube-alternative-rumble-donation|url-status=live|access-date=August 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220815012937/https://www.vanityfair.com/news/2021/05/peter-thiel-jd-vance-are-propping-up-right-wing-youtube-alternative-rumble-donation|archive-date=August 15, 2022}}</ref> == აშშ სენატი == === 2022 წლის კამპანია === [[ფაილი:2022_United_States_Senate_election_in_Ohio_results_map_by_county.svg|ალტ=Final results by county|მინი|210x210პქ|საბოლოო შედეგები ოჰაიოს ოლქის მიხედვით 2022 წელს:{{collapsible list|{{legend|#C21B18|80–90%}}|{{legend|#D72F30|70–80%}}|{{legend|#D75D5D|60–70%}}|{{legend|#E27F7F|50–60%}}|title={{legend|#E27F7F|JD Vance}}}}{{collapsible list|||{{legend|#6674de|60–70%}}|{{legend|#7996e2|50–60%}}|title={{legend|#7996e2|[[Tim Ryan (Ohio politician)|Tim Ryan]]}}}}]] 2018 წელს ვენსი განიხილავდა [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ს სენატში]] კენჭი ეყარა შეროდ ბრაუნის წინააღმდეგ,<ref>{{Cite news|last=Gomez|first=Henry|date=January 10, 2018|title=J.D. Vance Is Now Seriously Considering Running For Senate In Ohio|work=[[BuzzFeed]]|url=https://www.buzzfeed.com/henrygomez/jd-vance-is-now-seriously-considering-running-for-senate-in|url-status=live|access-date=January 11, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180713190103/https://www.buzzfeed.com/henrygomez/jd-vance-is-now-seriously-considering-running-for-senate-in|archive-date=July 13, 2018}}</ref> მაგრამ გადაიფიქრა.<ref>{{Cite news|last=Carozza|first=Vinny|date=January 19, 2018|title=Middletown native and Ohio State grad decides against Senate run|work=[[Dayton Daily News]]|url=https://www.daytondailynews.com/news/local/middletown-native-and-ohio-state-grad-decides-against-senate-run/hqT6uM1G7soK9mKu3pXDAN/|url-status=live|access-date=July 8, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210709191423/https://www.daytondailynews.com/news/local/middletown-native-and-ohio-state-grad-decides-against-senate-run/hqT6uM1G7soK9mKu3pXDAN/|archive-date=July 9, 2021}}</ref> 2021 წლის მარტში, პიტერ ტიელმა 10 მილიონი დოლარი გადასცა Protect Ohio Values-ს, [[:en:Super_PAC|super PAC]]-ს, რომელიც თებერვალში შეიქმნა ვენსის პოტენციური კანდიდატურის მხარდასაჭერად.<ref name="Bloomberg 2021-03-15">{{Cite news|last=Kinery|first=Emma|date=March 15, 2021|title=Peter Thiel, Mercers Back a Potential J.D. Vance Senate Run|work=[[Bloomberg Businessweek]]|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-15/peter-thiel-mercer-family-back-potential-j-d-vance-senate-run|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065210/https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-15/peter-thiel-mercer-family-back-potential-j-d-vance-senate-run|archive-date=April 13, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Mathis-Lilley|first=Ben|date=March 18, 2021|title=J.D. Vance's Potential Senate Campaign Is Shaping Up as a Vicious Assault on People Like J.D. Vance|work=[[Slate (magazine)|Slate]]|url=https://slate.com/news-and-politics/2021/03/jd-vance-senate-campaign-sleazy-populism.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065210/https://slate.com/news-and-politics/2021/03/jd-vance-senate-campaign-sleazy-populism.html|archive-date=April 13, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Balmert|first=Jessie|date=March 15, 2021|title=Super PAC supporting potential Senate candidate J.D. Vance gets $10 million donation from PayPal cofounder|work=[[The Cincinnati Enquirer]]|url=https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2021/03/15/super-pac-supporting-possible-ohio-senate-candidate-j-d-vance-gets-10-m-donation-peter-thiel/4700540001/|url-status=live|access-date=March 16, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210315200321/https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2021/03/15/super-pac-supporting-possible-ohio-senate-candidate-j-d-vance-gets-10-m-donation-peter-thiel/4700540001/|archive-date=March 15, 2021}}</ref> რობერტ მერსერმაც გადასცა თანხა.<ref name="Bloomberg 2021-03-15" /> აპრილში ვენსმა გამოხატა ინტერესი, სენატისთვის კენჭის საყრელად, ადგილისთვის, რომელიც რობ პორტმენის წასვლისას განთავისუფლდა.<ref name="Axios 2021-04-30">{{Cite news|last=Primack|first=Dan|date=April 15, 2021|title=J.D. Vance tells associates he plans to run for Senate in Ohio|work=[[Axios (website)|Axios]]|url=https://www.axios.com/jd-vance-ohio-senate-4f3455d1-20c0-428b-8569-a9d11306ba9f.html|url-status=live|access-date=April 30, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418163541/https://www.axios.com/jd-vance-ohio-senate-4f3455d1-20c0-428b-8569-a9d11306ba9f.html|archive-date=April 18, 2021}}</ref> მაისში მან საძიებო კომიტეტი შექმნა.<ref>{{Cite news|last=De Lea|first=Brittany|date=May 12, 2021|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance forms exploratory committee to run for Senate seat in Ohio: report|publisher=[[Fox News]]|url=https://www.foxnews.com/politics/j-d-vance-exploratory-committee-ohio-senate-seat|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512022228/https://www.foxnews.com/politics/j-d-vance-exploratory-committee-ohio-senate-seat|archive-date=May 12, 2021}}</ref> ვენსი რესპუბლიკელი ფანდრაიზერის ნეიტ მორისის მოკავშირეა, რომელიც ასევე ფინანსურად უჭერდა მხარს კენტუკის სენატორ რენდ პოლს. ვენსი ოფიციალურად რბოლაში 2021 წლის ივლისს შევიდა. ეს მისი პირველი კამპანია იყო საჯარო თანამდებობისთვის.<ref name="Hill2021July">{{Cite news|last=Axelrod|first=Tal|date=July 1, 2021|title=JD Vance jumps into Ohio Senate primary|work=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|url=https://thehill.com/homenews/campaign/561167-jd-vance-jumps-into-ohio-senate-primary/|url-status=live|access-date=July 28, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220815012910/https://thehill.com/homenews/campaign/561167-jd-vance-jumps-into-ohio-senate-primary/|archive-date=August 15, 2022}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Arkin|first=James|date=July 1, 2021|title=J.D. Vance joins already chaotic Ohio Senate primary|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2021/07/01/jd-vance-ohio-senate-primary-497754|url-status=live|access-date=September 11, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220721131800/https://www.politico.com/news/2021/07/01/jd-vance-ohio-senate-primary-497754|archive-date=July 21, 2022}}</ref> 2022 წლის 3 მაისს მან ხმების 32%-ით გაიმარჯვა რესპუბლიკელების პრაიმერში,<ref>{{Cite news|last=Shivaram|first=Deepa|date=May 3, 2022|title=After Trump's endorsement, J.D. Vance wins a crowded Ohio GOP Senate race, the AP says|work=NPR|url=https://www.npr.org/2022/05/03/1095662187/ohio-republican-senate-primary-results-vance-trump|url-status=live|access-date=November 14, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221114200312/https://www.npr.org/2022/05/03/1095662187/ohio-republican-senate-primary-results-vance-trump|archive-date=November 14, 2022}}</ref> დაამარცხა მრავალი კანდიდატი, მათ შორის ჯოშ მანდელი (23%) და მეტ დოლანი (22%).<ref>{{Cite news|last=Linton|first=Caroline|last2=Brewster|first2=Adam|last3=Navarro|first3=Aaron|date=May 4, 2022|title=Ohio primary results: Trump-backed J.D. Vance wins Republican Senate race|work=[[CBS News]]|url=https://www.cbsnews.com/live-updates/ohio-primary-election-jd-vance-republican-senate-trump/|url-status=live|access-date=May 4, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220504120842/https://www.cbsnews.com/live-updates/ohio-primary-election-jd-vance-republican-senate-trump/|archive-date=May 4, 2022}}</ref> 8 ნოემბერს, საყოველთაო არჩევნებზე ვენსმა დაამარცხა [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტიის]] კანდიდატი ტიმ რაიანი ხმების 53%-ით, რაიანმა ხმების 47%-ი აიღო.<ref name="NYT2023Jun7">{{Cite news|date=November 8, 2022|title=Ohio U.S. Senate Election Results|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/11/08/us/elections/results-ohio-us-senate.html|url-status=live|access-date=June 7, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230725152429/https://www.nytimes.com/interactive/2022/11/08/us/elections/results-ohio-us-senate.html|archive-date=July 25, 2023|issn=0362-4331}}</ref> ხმების ეს წილი ოჰაიოს სხვა რესპუბლიკელებთან შედარებით უმნიშვნელოდ მიიჩნეოდა, განსაკუთრებით გუბერნატორის არჩევნების დროს. === ვადა === 2023 წლის 3 იანვარს, ვენსმა სენატში ფიცი დადო, როგორც შეერთებული შტატების 118-ე კონგრესის წევრმა, პირველი ამერიკელი სენატორი ოჰაიოდან ჯონ გლენის შემდეგ, რომელსაც წინა პოლიტიკური გამოცდილება არ ჰქონია, გლენმა ოფისი 1974 წელს დაიკავა. 2024 წლის ივლისის შუარიცხვების მონაცემების მიხედვით, ვენსს სენატში 45 გამოსვლა ჰქონდა, ხოლო მხარი დაუჭირა 57 საკანონმდებლო კანონპროექტს, რომელთაგან არცერთი გასულა სენატში. მან ასევე მხარი დაუჭირა 288 კანონპროექტს, რომელთაგან ორი მიიღო სენატმა, თუმცა ჯო ბაიდენმა ვეტო დაადო.<ref>{{Cite news|last=Leigh|first=Harri|date=July 19, 2024|title=JD Vance's Senate record: No new laws, but a platform to spread ideas|work=[[Spectrum News]]|url=https://spectrumnews1.com/oh/columbus/news/2024/07/19/jd-vance-senate-record|access-date=August 1, 2024}}</ref> ვენსის სენატში მუშაობა მოიცავდა: * თანადაფინანსებული კანონპროექტი სენატორ რაფაელ უორნოკთან (D- [[ჯორჯია|GA]] ) ინსულინის ფასის შესამცირებლად. <ref>{{Cite web|last=Etzel|first=Gabrielle M.|date=2024-07-17|title=JD Vance has broken with GOP on key healthcare policies - Washington Examiner|url=https://www.washingtonexaminer.com/policy/healthcare/3085745/jd-vance-broken-with-gop-key-healthcare-policies/|access-date=2024-07-18|url-status=live}}</ref> * თანამშრომლობდა სენატორ [[ელიზაბეთ უორენი|ელიზაბეტ უორენთან]] (D- [[მასაჩუსეტსი|MA]] ) რომ დიდი ბანკების წარუმატებლობა არ ყოფილიყო კომპენსირებული.<ref>{{Cite news|last=Warmbrodt|first=Zachary|date=1 June 2023|title=Elizabeth Warren, J.D. Vance team up on bank CEO crackdown|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2023/06/01/warren-vance-failed-banking-crackdown-bill-00099579|url-status=live|access-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716165233/https://www.politico.com/news/2023/06/01/warren-vance-failed-banking-crackdown-bill-00099579|archive-date=July 16, 2024}}</ref> * წარმომადგენელთან მარჯორი ტეილორ გრინთან ერთად (R-GA14) წარადგინა კანონპროექტი, რომელიც დამნაშავედ ცნობდა პირებს, რომლებიც არასრულწლოვნებს სქესის შეცვლის იდეას შთააგონებდა ან ხელს უწყობდა ამ რწმენის გამტკიცებას, სასჯელი ითვალისწინებდა 12 წლის ვადით პატიმრობას. <ref>{{Cite web|last=Livingston|first=Doug|date=2024-07-17|title=What We Know About J.D. Vance's Legislative Action on Criminal Justice|url=https://www.themarshallproject.org/2024/07/17/what-we-know-from-sen-j-d-vance-s-legislative-action-on-criminal-justice-issues|access-date=2024-07-20|url-status=live}}</ref> ვენსი ეწინააღმდეგებოდა ვალის ზედა ჭერის აწევას და 2023 წლის ფისკალური პასუხისმგებლობის აქტის საბოლოო მიღებას. ვენსი გააკრიტიკეს აღმოსავლეთ პალესტინაში, ოჰაიოში 2023 წელს მატარებლის რელსებიდან გადავარდნაზე დაგვიანებული პასუხის გამო. <ref>{{Cite web|last=Pandolfo|first=Chris|date=February 17, 2023|title=Ohio governor reacts to JD Vance video, confirms creek 'very near' derailment is 'severely contaminated'|url=https://www.foxnews.com/politics/ohio-governor-reacts-jd-vance-video-confirms-creek-derailment-severely-contaminated|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> <ref>{{Cite web|last=Allen|first=Mike|date=February 23, 2023|title=Axios interview: Sen. J.D. Vance sees "our people" hurt by derailment|url=https://www.axios.com/2023/02/23/jd-vance-ohio-train-derailment-interview|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Ulloa|first=Jazmine|date=February 24, 2023|title=East Palestine Crisis Tests a Trump-Backed Senator|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2023/02/24/us/politics/east-palestine-ohio-jd-vance.html|url-status=live|access-date=March 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230302222614/https://www.nytimes.com/2023/02/24/us/politics/east-palestine-ohio-jd-vance.html|archive-date=March 2, 2023}}</ref> მისმა ოფისმა გამოაქვეყნა ოფიციალური განცხადება 2023 წლის 13 თებერვალს, შემთხვევიდან ათი დღის შემდეგ, თუმცა ვენსი ამ შემთხვევას სოციალურ ქსელში მეორე დღესვე გამოეხმაურა.<ref>{{Cite web|last=Reporter|first=Kaitlin Lewis Night|date=February 13, 2023|title=Timing of J.D. Vance's official statement on derailment stirs critics|url=https://www.newsweek.com/jd-vance-slammed-delayed-statement-ohio-train-derailment-1780954|access-date=June 26, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hurley|first=Bevan|date=February 14, 2023|title=JD Vance slammed for delayed reaction to Ohio train derailment: 'Gibberish'|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/jd-vance-ohio-train-derailment-b2282052.html|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref><ref>{{Cite web|last=Wulfson|first=Joseph|date=February 14, 2023|title=Media hits JD Vance for 'delayed' reaction to Ohio train derailment, buries how Dem senator responded later|url=https://www.foxnews.com/media/media-hits-jd-vance-delayed-reaction-ohio-train-derailment-buries-dem-senator-responded-later|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> 2023 წლის 26 თებერვალს, ვენსმა [[The Washington Post]]-ში დაწერა სტატია, რომელიც მხარს უჭერდა PPP სტილის პროგრამას ([[:en:Paycheck_Protection_Program|Paycheck Protection Program]]) მათთვის, ვინც დაზარალდა მატარებლის რელსებიდან გადავარდნით, ეს ინიციატივა რესპუბლიკელი სენატორების ნაწილმა გააკრიტიკა.<ref>{{Cite news|last=Vance|first=J. D.|title=Opinion A PPP plan for East Palestine|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/02/26/jd-vance-east-palestine-train-derailment-recovery/|url-status=live|access-date=March 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230228073258/https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/02/26/jd-vance-east-palestine-train-derailment-recovery/|archive-date=February 28, 2023}}</ref> 2023 წლის 1 მარტს ვენსმა, ბრაუნმა და სენატორებმა ჯონ ფეტერმანმა, ბობ კეისიმ, ჯოშ ჰეულიმ და მარკო რუბიომ წარადგინეს ორპარტიული კანონმდებლობა, რათა თავიდან აიცილონ ისეთი შემთხვევებიც, როგორიც აღმოსავლეთ პალესტინაში, ოჰაიოში იყო. ==== კომიტეტის დავალებები ==== * [[:en:United_States_Senate_Committee_on_Banking,_Housing,_and_Urban_Affairs|Senate Committee on Banking, Housing, and Urban Affairs]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Financial_Institutions_and_Consumer_Protection|Financial Institutions and Consumer Protection subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Housing,_Transportation,_and_Community_Development|Housing, Transportation, and Community Development subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Securities,_Insurance,_and_Investment|Securities, Insurance, and Investment subcommittee]] * [[:en:United_States_Senate_Committee_on_Commerce,_Science,_and_Transportation|Senate Committee on Commerce, Science, and Transportation]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Communications,_Media,_and_Broadband|Communications, Media, and Broadband subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Oceans,_Fisheries,_Climate_Change_and_Manufacturing|Oceans, Fisheries, Climate Change, and Manufacturing subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Space_and_Science|Space and Science subcommittee]] * [[:en:United_States_Senate_Special_Committee_on_Aging|Senate Special Committee on Aging]] == 2024 წლის ვიცე-პრეზიდენტის კამპანია == [[ფაილი:Trump_family_box_at_2024_RNC_day_1_(1)_(5x4).png|მინი| ვენსი და ტრამპი ერთად დგანან 2024 წლის რესპუბლიკური ეროვნული კონვენციის პირველ საღამოს]] 2023 წლის 31 იანვარს ვენსმა მხარი დაუჭირა ყოფილ პრეზიდენტ დონალდ ტრამპს 2024 წლის რესპუბლიკური პარტიის საპრეზიდენტო პრაიმერის დროს.<ref name="bbc">{{Cite web|date=January 31, 2023|title=Ohio US Sen. JD Vance endorses Donald Trump in 2024 presidential election|url=https://www.wkyc.com/article/news/politics/elections/us-sen-jd-vance-endorses-donald-trump-2024-presidential-election/95-9f410b1e-2a3e-4d9f-b31b-8e6fc87f4f46|access-date=July 15, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn07dv4mrg2o|title=JD Vance was once 'never Trump'. Now he's his running mate}}</ref> 2024 წლის 15 ივლისს, რესპუბლიკელთა ეროვნული კონვენციის პირველ დღეს, ტრამპმა [[Truth Social]]-ზე გამოაცხადა, რომ იგი თავის ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატად ვენსს წარადგენდა.<ref name="VPR Nominee">{{Cite web|title=Trump picks Ohio Sen. JD Vance for vice president|url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/trump-vice-president-running-mate-pick-jd-vance-rcna157485|access-date=July 15, 2024|date=July 15, 2024|url-status=live}}</ref> 17 ივლისს, კონვენციის მესამე დღეს, ვენსმა ნომინაცია მიიღო.<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-vance-rnc-2024-67880a3003a69938aebd3ac8a586dc65|title=JD Vance introduces himself as Trump's running mate and makes direct appeal to his native Rust Belt|date=July 17, 2024|access-date=July 17, 2024|url-status=live}}</ref> ის პირველი საზღვაო ვეტერანია საპრეზიდენტო ბილეთზე. ტრამპის ორი უფროსი ვაჟი, დონალდ ტრამპ უმცროსი და ერიკ ტრამპი არწმუნებდნენ მამას, რომ ვენსი აერჩია. ამბობენ, რომ მედიისა და ინდუსტრიის რამდენიმე ფიგურა ლობირებდა, რომ ვენსი ყოფილიყო საპრეზიდენტო ბილეთზე, მათ შორის [[ილონ მასკი]], დეივიდ ო. საქსი და ტაკერ კარლსონი. Heritage Foundation, რომელმაც შეადგინა პროექტი 2025, პირადად მხარს უჭერდა ვენსს, რომ ყოფილიყო ტრამპის ვიცე-პრეზიდენტი.<ref>{{Cite news|date=July 15, 2024|title=Outside RNC, conservative group defends its Project 2025 guidebook as Democrats ramp up critiques|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/rnc-republicans-heritage-foundation-project-2025-8cce6cfef6f5bdf45269146739222f80|url-status=live|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716030547/https://apnews.com/article/rnc-republicans-heritage-foundation-project-2025-8cce6cfef6f5bdf45269146739222f80|archive-date=July 16, 2024}}</ref> მასკი ტრამპის ვიცე-პრეზიდენტის არჩევას გამოეხმაურა მისი განცხადებიდან რამდენიმე საათის შემდეგ და თქვა, რომ ბილეთი "ჟღერს გამარჯვებით". დეივიდ საქსმა, გამოჩენილმა GOP დონორმა და [[სილიციუმის ველი|სილიკონის ველის]] საწარმოს კაპიტალისტმა, ტვიტერზე დაწერა: „ეს არის ის, ვინც მსურს ტრამპის გვერდით: ამერიკელი პატრიოტი“. 2022 წელს საქსმა ვენსის სენატის კამპანიას 900 000 დოლარი გადასცა, პიტერ ტიელმა კი 15 მილიონი დოლარი. მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად გავრცელდა ინფორმაცია, რომ [[ილონ მასკი|ელონ მასკი]] ყოველთვიურად 45 მილიონ დოლარს შეიტანდა, მასკმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ "ბევრად ნაკლები თანხის" შემოწირულობას აპირებდა.<ref>{{Cite news|last=Breuninger|first=Kevin|date=25 July 2024|title=Trump says Elon Musk 'never told me' he would pledge $45 million a month to campaign|language=en|work=CNBC|url=https://www.cnbc.com/2024/07/25/trump-elon-musk-45-million-campaign.html|url-status=live|access-date=July 26, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240725202513/https://www.cnbc.com/2024/07/25/trump-elon-musk-45-million-campaign.html|archive-date=July 25, 2024}}</ref> 2024 წლის 15 მაისს, ტრამპი დაესწრო 50,000 აშშ დოლარის ღირებულების კერძო სადილს ვენსთან ერთად [[ცინცინატი|ცინცინატიში]]. სტუმრები იყვნენ კრის ბორცი და რესპუბლიკელი ფონდების შემგროვებელი ნეიტ მორისი. ვენსი ჩანდა მნიშვნელოვან კონსერვატიულ პოლიტიკურ ღონისძიებებზე და ივნისში უკვე მოიაზრებდნენ, როგორც ტრამპის პოტენციურ კანდიდატს.<ref>{{Cite news|date=June 20, 2024|title=JD Vance VP Speculation Caps Rise From Poverty to Washington|work=Bloomberg.com|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-06-20/trump-s-vp-candidates-jd-vance-famous-for-hillbilly-elegy-on-shortlist|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716082428/https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-06-20/trump-s-vp-candidates-jd-vance-famous-for-hillbilly-elegy-on-shortlist|archive-date=July 16, 2024}}</ref> ივლისში, ვენსის ყოფილმა მეგობარმა იელის იურიდიული სკოლიდან გამოაქვეყნა 2014 წლიდან 2017 წლამდე მათ შორის მედია კომუნიკაცია და დასძინა, რომ ვენსმა "შეიცვალა ხედვა თითქმის ყველა წარმოსახვით საკითხზე, რომელიც ეხება ყოველდღიურ ამერიკელებს" რადგან გაყოლოდა "პოლიტიკურ ძალაუფლებას".<ref>{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=July 29, 2024|title=JD Vance, an Unlikely Friendship and Why It Ended|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/27/us/politics/jd-vance-friend-transgender.html|access-date=July 31, 2024|archive-url=https://archive.today/20240730161637/https://www.nytimes.com/2024/07/27/us/politics/jd-vance-friend-transgender.html|archive-date=July 30, 2024}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Bradner|first=Eric|date=July 30, 2024|title=JD Vance's former Yale classmate and friend says emails show political transformation on 'literally every imaginable issue'|work=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2024/07/29/politics/jd-vance-yale-friend-political-transformation-trump/index.html|access-date=July 31, 2024}}</ref> 2024 წლის ივლისის ბოლოს, მას შემდეგ რაც პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] მოხსნა თავისი კანდიდატურა ხელახლა არჩევისთვის და ვიცე-პრეზიდენტი [[კამალა ჰარისი]] საპრეზიდენტო კანდიდატი გახდა, ვენსმა კერძო ფონდების შეკრებაზე თქვა, რომ „ცუდი ამბავი ის არის, რომ კამალა ჰარისს არ აქვს იგივე ბარგი, როგორც ჯო ბაიდენს. კამალა ჰარისი აშკარად არ წვალობს ისე, როგორც ჯო ბაიდენი. ერთი დღის შემდეგ, ვენსმა მედიას განუცხადა: „არა მგონია, რომ პოლიტიკური გათვლები საერთოდ შეიცვალოს“ იქნებოდა ოპონენტი ჰარისი თუ ბაიდენი.<ref>{{Cite news|last=Arnsdorf|first=Isaac|date=July 29, 2024|title=Vance tells donors Harris change was a 'sucker punch,' at odds with campaign|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/29/jd-vance-kamala-harris-campaign/|access-date=July 31, 2024|archive-url=https://archive.today/20240730192941/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/29/jd-vance-kamala-harris-campaign/|archive-date=July 30, 2024}}</ref> მისი წარსული შენიშვნებისა და პოლიტიკური პოზიციების კრიტიკის შემდეგ, ვენსმა 2024 წლის აგვისტოს ინტერვიუში თქვა, რომ ვიცე-პრეზიდენტს „არ აქვს მნიშვნელობა“ და რომ „კამალა ჰარისი ცუდი ვიცე პრეზიდენტი იყო“.<ref name="Mitovich">{{Cite news|last=Mitovich|first=Jared|date=August 2, 2024|title=JD Vance suggests VP picks don't matter|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2024/08/02/jd-vance-vp-picks-00172526|access-date=August 4, 2024}}</ref> ეს მას შემდეგ მოხდა, რაც ტრამპმა თქვა, რომ „ვიცე-პრეზიდენტს, არჩევნების თვალსაზრისით, არანაირი გავლენა არ აქვს“.<ref name="Mitovich" /> === კომენტარები უშვილო ქალებზე === ტრამპის კანდიდატად დასახელებიდან მალევე, ვენსი გააკრიტიკეს იმის გამო, რომ 2021 წელს Fox News-ში მიცემულ ინტერვიუში თქვა: „ჩვენ ამ ქვეყანაში რეალურად დემოკრატების მიერ ვიმართებით, ჩვენი კორპორატი ოლიგარქების მიერ, მრავალი უშვილო კატების ამარა ქალების მიერ, უბედურები თავიანთი ცხოვრებით და მათი გადაწყვეტილებებით, ამიტომ სურთ, რომ დანარჩენი ქვეყანაც გააუბედურონ".<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Politics/jd-vance-slammed-childless-cat-ladies-comment/story?id=112272258|title=JD Vance slammed for 'childless cat ladies' comment|work=ABC News|date=July 25, 2024|access-date=July 26, 2024|url-status=live}}</ref> ხელახლა გამოჩენილმა კომენტარებმა მყისიერი რეაქცია გამოიწვია ახალ ამბებსა და სოციალურ მედიაში.<ref>{{Cite web|title=Vance's 'childless cat ladies' comment sparks uproar from Swift fans: 'Armageddon is coming'|url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2024/07/24/taylor-swift-jd-vance-childless-cat-ladies/74525531007/|access-date=2024-07-31|work=USA TODAY}}</ref> [[ჯენიფერ ენისტონი|ჯენიფერ ენისტონმა]], რომელიც საჯაროდ აცხადებდა მის ნაყოფიერებასთან დაკავშირებულ ბრძოლაზე, გააკრიტიკა ვენსი [[Instagram|ინსტაგრამის]] ისტორიაში წარწერით: „ნამდვილად არ მჯერა, რომ ეს შეერთებული შტატების პოტენციური ვიცე-პრეზიდენტისგან ისმის“.<ref>{{Cite web|date=2024-07-25|title=Jennifer Aniston slams JD Vance over 'childless cat ladies' comment from resurfaced interview|url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/jennifer-aniston-slams-jd-vance-childless-cat-ladies-comment-resurface-rcna163633|access-date=2024-07-31|work=NBC News}}</ref> მას შემდეგ რაც კომენტარები ვირუსულად გავრცელდა, ''MSNBC-'' ' ''დილის ჯოს'' წამყვანი მიკა ბჟეზინსკი დასცინოდა ვენსს, როდესაც გამოვიდა მის შოუში, ეფერებოდა კატას, რომელიც მის კალთაში იჯდა და ჰკითხა: "ჩემი ბავშვები უფროსები არიან. ეს მე უშვილო მყავს? მინდა კვალიფიცირება."<ref>{{Cite web|date=2024-07-24|title=Vance's sexist comments on 'childless cat ladies' like Kamala Harris go viral again|url=https://www.the-independent.com/news/world/americas/us-politics/kamala-harris-jd-vance-childless-cat-lady-b2584852.html|access-date=2024-07-31|work=The Independent}}</ref> 2024 წლის 26 ივლისს, ვენსმა განმარტა თავისი გამონათქვამები ''The Megyn Kelly Show-ში'' და თქვა, "ეს არ არის კრიტიკა იმ ადამიანების მიმართ, რომლებსაც შვილები არ ჰყავთ" და "ეს არის დემოკრატიული პარტიის კრიტიკა იმის გამო, რომ ის ოჯახის და ბავშვების საწინააღმდეგო გახდა“.<ref>{{Cite web|url=https://thehill.com/homenews/campaign/4794753-vance-childless-cat-ladies-blowback/|title=Vance defends 'sarcastic' 'childless cat ladies' remarks amid blowback|work=The Hill|date=July 26, 2024|access-date=July 26, 2024|url-status=live}}</ref> Fox News-ის ინტერვიუზე ნეგატიური გამოხმაურების შემდეგ, გამოჩნდა სხვა კომენტარებიც, რაც ვენსს ჰქონდა გაკეთებული ქალებზე და უშვილოებზე. 2020 წლის პოდკასტში, მან განაცხადა, რომ "უშვილობა ადამიანებს სოციოპათებად აქცევს" და რომ "ჩვენი ქვეყანა ამით ნელ-ნელა ხდებოდა მენტალურად არასტაბილური". ვენსმა ასევე 2021 წლის მარტში ''ჩარლი კირკის შოუში'' მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ, რომ ვისაც შვილი არ ყავდა უნდა დაიბეგრონ უფრო მაღალი განაკვეთით, ვიდრე შვილიანი და დასძინა, რომ შეერთებულმა შტატებმა უნდა "დააჯილდოოს ის, რაც ჩვენ კარგად მიგვაჩნია" და "დაისაჯოს ის, რაზეც ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ცუდია". 2021 წლის მაისის ინტერვიუში ''The Federalist Radio Hour-თან'', ვენსმა ასევე თქვა: "ვფიქრობ, რომ ომში უნდა ჩავერთოთ უშვილოთა იდეოლოგიის წინააღმდეგ, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში არსებობს" და ჟურნალისტები, რომლებიც ახალისებენ ქალების მიერ კარიერის არჩევას შვილების სანაცვლოდ, "არიან სევდიანი, მარტოსული და პათეტიკურები". === საზოგადოების რეაქცია === რესპუბლიკური კონვენციიდან ერთი კვირის შემდეგ, საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ვენსს აქვს &#x2212;6 წმინდა მოწონება, რაც მნიშვნელოვნად დაბალია საშუალო +19 მაჩვენებელზე, რაც ვიცე-რეზიდენტობის ნომინაციის მქონე უმრავლესობას აქვს 2000 წლიდან მოყოლებული კონვენციების შემდგომ გამოკითხვების თანახმად.<ref name="Tecotzky-Dorman">{{Cite web|last1=Tecotzky|first1=Alice|last2=Dorman|first2=John L.|title=JD Vance breaks polling records in the worst way|url=https://www.businessinsider.com/jd-vance-lowest-vice-president-approval-rating-republican-convention-2024-7|access-date=27 July 2024|date=July 24, 2024|url-status=live}}</ref> იმ კვირაში, ვენსის ირგვლივ რეაქციებმა და შეშფოთებამ აიძულა ზოგიერთი ცნობილი რესპუბლიკელი პოლიტიკოსი და პოლიტიკოს-მეცნიერი ეთქვათ, რომ ვენსი შესაძლოა ცუდი კანდიდატი ყოფილიყო, განსაკუთრებით არჩევნების დინამიკის ფონზე, რომელიც შეიცვალა პრეზიდენტ ბაიდენის არჩევნებიდან გამოთიშვის შემდეგ.<ref>Multiple sources: </ref> == პოლიტიკური პოზიციები == აშშ-ს სენატში ყოფნისას, ჯეი დი ვენსი შეფასდა როგორც ნაციონალ კონსერვატორი,<ref name=":422">{{Cite news|last=van Zuylen-Wood|first=Simon|date=January 4, 2022|title=The radicalization of J.D. Vance|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|archive-date=January 4, 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Orr|first=James|author-link=James Orr (theologian)|date=2024-07-16|title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|archive-date=July 18, 2024|issn=0307-1235}}</ref> მემარჯვენე პოპულისტი<ref name=":422" /><ref>{{Cite magazine|last=Goldman|first=Samuel|date=July 15, 2021|title=Peter Thiel's implausible populists|url=https://theweek.com/politics/1002603/peter-thiel-populists|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210927102355/https://theweek.com/politics/1002603/peter-thiel-populists|archive-date=September 27, 2021|access-date=September 27, 2021|magazine=[[The Week]]}}</ref> და პან პუჩანანის მსგავსად პალეოკონსერვატიზმის გამაგრძელებელი.<ref name=":11">{{Cite web|last=Dreher|first=Rod|date=January 5, 2022|title=J.D. Vance: Pat Buchanan's Heir|url=https://www.theamericanconservative.com/jd-vance-pat-buchanan-heir-washington-post/|access-date=July 16, 2024|website=The American Conservative|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716040353/https://www.theamericanconservative.com/jd-vance-pat-buchanan-heir-washington-post/|url-status=live}}</ref><ref name=":022">{{Cite web|last=Beauchamp|first=Zack|date=July 15, 2024|title=What J.D. Vance really believes|url=https://www.vox.com/politics/360283/jd-vance-trump-vp-vice-president-authoritarian|access-date=July 16, 2024|website=Vox|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716020621/https://www.vox.com/politics/360283/jd-vance-trump-vp-vice-president-authoritarian|url-status=live}}</ref> ვენსმა საკუთარი თავი შეაფასა, როგორც პოსტლიბერალი მემარჯვენე. <ref>{{Cite news|last=Ward|first=Ian|date=2023-06-08|title='I Don't Want to Violently Overthrow the Government. I Want Something Far More Revolutionary.'|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/06/08/the-new-right-patrick-deneen-00100279|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717021100/https://www.politico.com/news/magazine/2023/06/08/the-new-right-patrick-deneen-00100279|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref>{{Cite news|last=Zorzi|first=Graedon H.|date=2024-07-16|title=J.D. Vance and the Rise of 'Postliberalism'|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717045132/https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref name=":142">{{Cite web|last=Haynes|first=Gavin|date=2024-07-17|title=JD Vance has some weird influences|url=https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|access-date=2024-07-17|website=[[The Spectator]]|quote=Vance says he is 'plugged into a lot of weird, right-wing subcultures'. He draws from a whole new political lexicon, one that would seem baffling to his more starched colleagues in the Congress.|archive-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054933/https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Ward|first=Ian|date=2024-03-15|title=Is There Something More Radical than MAGA? J.D. Vance Is Dreaming It.|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/magazine/2024/03/15/mr-maga-goes-to-washington-00147054|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240318140514/https://www.politico.com/news/magazine/2024/03/15/mr-maga-goes-to-washington-00147054|archive-date=March 18, 2024}}</ref><ref>{{Cite magazine|last=Joyce|first=Kathryn|date=2022-01-06|title=The New Right's Grim, Increasingly Popular Fantasies of an International Nationalism|url=https://newrepublic.com/article/164441/conservative-inspiration-orban-hungary-poland|access-date=2024-07-17|magazine=[[The New Republic]]|issn=0028-6583|archive-date=April 26, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240426170808/https://newrepublic.com/article/164441/conservative-inspiration-orban-hungary-poland|url-status=live}}</ref><ref name=":5">{{Cite web|last=Ward|first=Ian|date=July 16, 2024|title=Are Republican Voters Ready for the Nerdy Radicalness of J.D. Vance?|url=https://www.politico.com/news/magazine/2024/07/16/jd-vance-new-right-00168383|access-date=July 16, 2024|website=[[Politico]]|quote=But its support for this agenda – grouped for simplicity's sake under the heading of 'national conservatism' – is grounded in more obscure intellectual sources: Catholic-inflected 'post-liberalism,' conservative populism and localism, and various strands of neo-reactionary thought that flourish online.|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716102414/https://www.politico.com/news/magazine/2024/07/16/jd-vance-new-right-00168383|url-status=live}}</ref> მას აქვს კვეთები [[სილიკონის ველი|სილიკონის ველთანაც]].<ref name=":24">{{Cite web|last=Breland|first=Ali|date=2024-07-17|title=Silicon Valley Got Their Guy|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2024/07/jd-vance-silicon-valley-far-right/679058/|access-date=2024-07-17|website=The Atlantic|quote=On X, he follows niche but popular anonymous posters such as Bronze Age Pervert, Raw Egg Nationalist, and Lomez...|archive-date=July 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717233942/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2024/07/jd-vance-silicon-valley-far-right/679058/|url-status=live}}</ref> სოციალურ პრობლემებთან დაკავშირებით, ვენსი შიგადაშიგ კონსერვატორია.<ref name=":42">{{Cite news |last=van Zuylen-Wood |first=Simon |date=January 4, 2022 |title=The radicalization of J.D. Vance |url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/ |archive-date=January 4, 2022 |access-date=July 16, 2024 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Orr |first=James |author-link=James Orr (theologian) |date=2024-07-16 |title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/ |access-date=2024-07-17 |work=[[The Daily Telegraph]] |issn=0307-1235 |archive-date=July 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/ |url-status=live }}</ref> ის ეწინააღმდეგება [[აბორტი|აბორტს]],<ref name=":33">{{Cite web|date=2024-07-16|title=Where JD Vance stands on abortion, based on 6 of his statements|url=https://www.nbcnews.com/health/womens-health/jd-vance-abortion-stance-rcna162086|access-date=2024-07-23|website=NBC News|language=en|archive-date=2024-07-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20240725021004/https://www.nbcnews.com/health/womens-health/jd-vance-abortion-stance-rcna162086|url-status=live}}</ref> [[ერთსქესიანთა ქორწინება|ერთსქესიანთა ქორწინებას]]<ref name=":6">{{Cite news |date=August 25, 2022 |title=Ohio Senate Race: J.D. Vance Focuses on Conservative Family Issues |url=https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2022/08/25/ohio-senate-race-j-d-vance-focuses-on-conservative-family-issues/10204420002/ |url-access=registration |access-date=September 27, 2022 |work=[[The Cincinnati Enquirer]] |quote=He's against same-sex marriage and said he would not support federal legislation to codify marriage equality... |archive-date=July 17, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240717164343/https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2022/08/24/ohio-senate-race-j-d-vance-focuses-on-conservative-family-issues/10204420002/ |url-status=live }}</ref> და იარაღის კონტროლს.<ref>{{Cite web|last=Jevin|first=Katie|date=2024-07-15|title=Everytown, Moms Demand Action Respond to Trump Announcing Vance as his Pick for Vice President|url=https://momsdemandaction.org/everytown-moms-demand-action-respond-to-trump-announcing-vance-as-his-pick-for-vice-president/|access-date=2024-07-17|website=Moms Demand Action|archive-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054933/https://momsdemandaction.org/everytown-moms-demand-action-respond-to-trump-announcing-vance-as-his-pick-for-vice-president/|url-status=live}}</ref> მან უშვილობა სოციოპათიასთან გააიგივა და ჰქონდა ინიციატივა, რომ მშობლების ხმას მეტი წონა ქონოდა, ვიდრე უშვილოებს.<ref name=disparaging>{{cite news |last1=Kaczynski |first1=Andrew |last2=Steck |first2=Em |title=It’s not just ‘cat ladies’: JD Vance has a history of disparaging people without kids |url=https://edition.cnn.com/2024/07/30/politics/kfile-jd-vance-history-disparaging-people-without-kids/index.html |access-date=July 31, 2024 |work=[[CNN]] |date=July 30, 2024}}</ref><ref>{{cite news |last1=Dorn |first1=Sara |title=JD Vance’s History Of Criticizing Childless Americans Unearthed After Controversial ‘Cat Ladies’ Comment |url=https://www.forbes.com/sites/saradorn/2024/07/30/jd-vances-history-of-criticizing-childless-americans-unearthed-after-controversial-cat-ladies-comment/ |access-date=July 31, 2024 |work=[[Forbes (magazine)|Forbes]] |date=July 30, 2024}}</ref><ref name=Paz>{{cite web |url=https://www.snopes.com/fact-check/jd-vance-parents-vote/ |title=JD Vance Says Parents Should Have Bigger Say in Democracy Than Non-Parents. Here's the Context |first1=Anna |last1=Rascouët-Paz |publication-date=July 19, 2024 |publisher=[[Snopes]] |access-date=July 25, 2024 }}</ref> მან ასევე დასძინა, რომ მშობლების გაშორება უარყოფითად მოქმედებდა შვილებზე.<ref name=Trau>{{Cite news |last=Trau |first=Morgan |date=July 28, 2022 |title=J.D. Vance denies supporting abusive marriages after viral comments |url=https://www.news5cleveland.com/news/politics/ohio-politics/j-d-vance-denies-supporting-abusive-marriages-after-viral-comments |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802120640/https://www.news5cleveland.com//news/politics/ohio-politics/j-d-vance-denies-supporting-abusive-marriages-after-viral-comments |archive-date=August 2, 2022 |access-date=August 3, 2022 |work=WEWS}}</ref> ფედერალურ დონეზე დააინიცირა მათი კრიმინალიზება, ვინც არასრულწლოვნებს ხელს უწყობს სქესის შეცვლის იდეასთან დაკავშირებით.<ref name="Eaton2023">{{Cite web|first=Sabrina|last1=Eaton|date=July 18, 2023|title=JD Vance proposes federal ban on gender transition care for minors|url=https://www.cleveland.com/news/2023/07/jd-vance-proposes-federal-ban-on-gender-transition-care-for-minors.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20240126172937/https://www.cleveland.com/news/2023/07/jd-vance-proposes-federal-ban-on-gender-transition-care-for-minors.html|archive-date=January 26, 2024|access-date=January 26, 2024|website=cleveland.com}}</ref> იგი ეწინააღმდეგება აშშ-ს ჯარის მხრიდან [[უკრაინა|უკრაინის]] დახმარებას მიმდინარე [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე]].<ref name=":32">{{Cite web|first=Andrew|last=Stanton|date=July 15, 2024|title=JD Vance eyes shift in Republican Party|url=https://www.newsweek.com/jd-vance-eyes-shift-republican-party-1925499|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716020901/https://www.newsweek.com/jd-vance-eyes-shift-republican-party-1925499|archive-date=July 16, 2024|access-date=July 16, 2024|website=Newsweek}}</ref><ref name=":122">{{Cite news|last1=Arnsdorf|first1=Isaac|last2=Dawsey|first2=Josh|last3=LeVine|first3=Marianne|date=July 16, 2024|title=How Trump got to 'yes' on Vance|newspaper=Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/15/why-trump-vp-vpick-jd-vance/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716035912/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/15/why-trump-vp-vpick-jd-vance/|archive-date=July 16, 2024|issn=0190-8286|quote=Major Republican donors opposed Vance because they viewed his inclination toward economic populism as hostile to their model of small-government, free-market conservatism.}}</ref> 2016 წელს ვენსი ღიად აკრიტიკებდა მაშინ რესპუბლიკელ საპრეზიდენტო კანდიდატ დონალდ ტრამპს, მოიხსენიებდა მას როგორც ოდიოზურ ფიგურად და "ამერიკელ ჰიტლერს",<ref>{{Cite news|last=Pengelly|first=Martin|date=2024-07-16|title=JD Vance once worried Trump was ‘America’s Hitler’. Now his own authoritarian leanings come into view|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/16/jd-vance-political-views-trump|access-date=2024-08-07|issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Cite web|last=Chait|first=Jonathan|date=2024-07-15|title=J.D. Vance Joins Ticket With Man He Once Called ‘America’s Hitler’|url=https://nymag.com/intelligencer/article/j-d-vance-vice-president-called-donald-trump-americas-hitler.html|access-date=2024-08-07|website=Intelligencer|language=en}}</ref> გამორიცხავდა, რომ ოდესმე ტრამპის გვერდით იდგებოდა.<ref>{{Cite web|date=2024-07-16|title=JD Vance once coined Trump “America’s Hitler," now he will serve as his second in command|url=https://www.fox5dc.com/news/jd-vance-once-coined-trump-americas-hitler-now-he-will-serve-his-second-command|access-date=2024-08-07|website=FOX 5 DC|language=en-US}}</ref> 2021 წელს კი, სენატორად კანდიდატურის წარდგენიდან მალევე, მან ღიად გამოაცხადა ტრამპის მხარდაჭერა, ბოდიში მოიხადა წარსული განცხადებების და კრიტიკის გამო და მათი ნაწილი წაშალა კიდეც.<ref name=Oshin>{{Cite news |first1=Olafimihan |last1=Oshin |date=July 6, 2021 |title=JD Vance says he regrets past criticism of Trump |url=https://thehill.com/homenews/senate/561597-jd-vance-says-he-regrets-tweets-critical-of-trump/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220628225925/https://thehill.com/homenews/senate/561597-jd-vance-says-he-regrets-tweets-critical-of-trump/ |archive-date=June 28, 2022 |access-date=July 5, 2022 |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]] |ref=67}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Warren |first1=Michael |last2=Steck |first2=Em |last3=Kaczynski |first3=Andrew |date=July 6, 2021 |title=Senate hopeful J.D. Vance apologizes for criticizing Trump as 'reprehensible' in deleted tweets |url=https://www.cnn.com/2021/07/06/politics/jd-vance-tweets-trump-apology/index.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210719044159/https://www.cnn.com/2021/07/06/politics/jd-vance-tweets-trump-apology/index.html |archive-date=July 19, 2021 |access-date=July 20, 2021 |work=[[CNN]]}}</ref> იმავე წელს ვენსმა მოუწოდა ტრამპს, რომ დაეთხოვა ყველა საჯარო მოხელე და ჩაენაცვლებინა ისინი "ჩვენი ხალხით".<ref name=key>{{cite news |title=Where J.D. Vance stands on key issues |url=https://www.npr.org/2024/07/16/g-s1-11128/jd-vance-abortion-immigration-ukraine-jan-6 |access-date=July 27, 2024 |work=NPR |date=July 16, 2024}}</ref> == ნამუშევრები == * {{Cite book|last=Vance|first=J. D.|date=June 28, 2016|title=Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis|url=https://archive.org/details/hillbillyelegy0000vanc}} * {{Cite book|last=Roberts|first=Kevin|title=Dawn's Early Light: Taking Back Washington to Save America|url=https://archive.org/details/dawnsearlylightt0000kevi|date=September 24, 2024}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:ვენსი, ჯეი დი}} [[კატეგორია:ნატალიზმი]] [[კატეგორია:ოჰაიოელი მწერლები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი მემუარისტები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი ბიზნესმენები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1984]] [[კატეგორია:სტატიები hAudio მიკროფორმატებით]] [[კატეგორია:აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები]] e1j4xi21gvcrmce41str2hrbqu9t45e 0 573521 4830788 4749057 2025-07-11T06:00:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სირიის საგარეო საქმეთა მინისტრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830788 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი|სახელი=ჯამილ მარდამ-ბეი|სურათი=JamilMardamBeyPortrait.jpg|წარწერა სურათის ქვეშ={{lang-ar|جميل مردم بك}}|რიგი=სირიის პრემიერ-მინისტრი|თანამდებობა დაიკავა=[[29 დეკემბერი]] [[1946]]|თანამდებობა დატოვა=[[17 დეკემბერი]] [[1948]]|პრეზიდენტი=[[შუქრი კუათლი]]|წინამორბედი=[[ხალედ ალ-აზმი]]|მემკვიდრე=[[ხალედ ალ-აზმი]]|რიგი2=სირიის პრემიერ-მინისტრი|რიგი3=საგარეო საქმეთა მინისტრი|დაბადების თარიღი=[[1894]]|დაბადების ადგილი=[[დამასკო]] {{დროშა|ოსმალეთის იმპერია}}|გარდაცვალების თარიღი=[[30 მარტი]], [[1960]]|გარდაცვალების ადგილი=[[კაირო]], [[გაერთიანებული არაბული რესპუბლიკა]]|თანამდებობა დატოვა2=[[18 თებერვალი]] [[1939]]|თანამდებობა დაიკავა2=[[21 დეკემბერი]] [[1936]]|თანამდებობა დატოვა4=[[1945]]|თანამდებობა დაიკავა3=[[1947]]|თანამდებობა დატოვა3=[[1948]]|თანამდებობა დაიკავა4=[[1943]]|წინამორბედი2=[[ატა ალ-აიუბი]]|მემკვიდრე2=[[ლუტფი ალ-ხაფარი]]|წინამორბედი3=[[ნაიმ ანთაკი]]|მემკვიდრე3=[[მუჰსინ ალ-ბარაზი]]|წინამორბედი4=[[ნაიმ ანთაკი]]|მემკვიდრე4=[[მიხაილ ილიანი]]|პრეზიდენტი2=[[ჰაშიმ ალ-ათასი]]|პარტია=ეროვნული ბლოკი|რელიგია=[[ისლამი]], [[სუნიზმი]]|ცოლი=საფვათ სამი ფაშა მარდამ ბეი|რიგი5=ფინანსთა მინისტრი|თანამდებობა დატოვა5=[[მაისი]] [[1933]]|თანამდებობა დაიკავა5=[[ივნისი]] [[1932]]|წინამორბედი5=თავფიქ შამია|მემკვიდრე5=შაქირ ალ-შაბანი}}'''ჯამილ მარდამ ბეი (არაბ. جميل مردم بك‎;''' დ. [[1894]], [[ოსმალეთის იმპერია]] — გ.[[30 მარტი]], [[1960|1960,]] [[კაირო]], [[გაერთიანებული არაბული რესპუბლიკა]] ) — [[სირია|სირიელი]] სახელმწიფო მოღვაწე, ორჯერ იყო [[სირიის პრემიერ-მინისტრების სია|სირიის პრემიერ მინისტრი]] ( [[1936]] - [[1939]] და [[1946]] - [[1948|1948 წლებში]]).<ref>Pasha, Djemal (1922). ''Pasha, Djemal: Memories of A Turkish Statesman, 1913-1919, New York 1922, p. 138''. George H Doran Company.</ref> == ბიოგრაფია == დაიბადა არისტოკრატულ [[სუნიზმი|სუნიტურ]] ოჯახში. იყო [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის]] სახელმწიფო მოღვაწის და დიდი ვეზირის [[მუსტაფა ლალა-ფაშა|მუსტაფა ლალა ფაშას]] შთამომავალი.<ref>Rey, Mathieu (2018). ''Histoire de la Syria XIX-XXIe Siecle''. Pharis Fayard. p. 192.</ref> სწავლობდა [[პარიზი|პარიზში]], სადაც [[1911]] წელს სხვა თანამოაზრეებთან ერთად დააარსა წამყვანი ოპოზიციური ძალა ოსმალეთის სირიაში არაბული ნაციონალისტური მოძრაობა ალ-ფათათი. [[1916]] წელს მონაწილეობა მიიღო [[ჰუსეინ იბნ ალი ალ-ჰაშიმი|ჰუსეინ ბენ ალის]] შეიარაღებულ აჯანყებაში [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის]] მმართველობის წინააღმდეგ. მიუხედავად იმისა, რომ სიკვდილი მიუსაჯეს, მაგრამ მან გაქცევა და დამალვა მოახერხა. ევროპიდან კოორდინაციას უწევდა ნაციონალისტურ აქტივობებს გადასახლებულ პოლიტიკოსებსა და [[სირია|სირიის]] იატაკქვეშა მოძრაობის წევრებს შორის. დაბრუნების შემდეგ იგი გახდა იატაკქვეშა მოძრაობის წევრი, რომელსაც ხელმძღვანელობდა შაჰბენდერი. [[1922|1922 წლის]] მაისში ფრანგებმა დაადანაშაულეს ის და შაჰბენდერი [[აშშ]]-ს მთავრობის ელჩებთან საიდუმლო მოლაპარაკებებში და [[საფრანგეთის მანდატი სირიასა და ლიბანში|სირიაში საფრანგეთის მანდატის]] დამხობის მცდელობაში. სამანდატო ხელისუფლებამ შაჰბენდერს 20 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა, ხოლო მარდამ ბეი ევროპაში გააძევა, სადაც ის დარჩა მანამ, სანამ ხელისუფლებამ მორიგი ამნისტია გამოაცხადა [[1924]] წელს. [[დამასკო]]ში დაბრუნების შემდეგ ის შეუერთდა პირველ თანამედროვე პარტიას [[საფრანგეთის მანდატი სირიასა და ლიბანში|სირიაში საფრანგეთის მანდატის]] დროს - სახალხო პარტიას. პარტიას ხელმძღვანელობდა შაჰბენდერი და აფინანსებდა [[ფეისალ I|ფაისალ I-]] ს, რომელიც იმ დროისთვის [[ერაყი]]ს მეფე გახდა. პარტია ცდილობდა დაესრულებინა სამანდატო რეჟიმი და შეექმნა არაბული სამეფო, რომლის სათავეში იქნებოდა [[ჰაშიმიდები|ჰაშიმიდების]] ოჯახის წარმომადგენელი, ან ფეისალი ან მისი ძმა, იორდანიის მეფე [[აბდულა I (იორდანია)|აბდულა]].<ref>Fry-Rabinovch, Machael- Itmar (1985). ''Despatches from Damascus Gilbert MacKereth and British Policy in the Levant 1933-39''. Jerusalem: Daf Chen Press Ltd. p. 164.</ref> აქტიურად მონაწილეობდა [[1925]]-[[1927]] წლებიწ სირიის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ აჯანყებაში სულთან ალ-ატრაშის ხელმძღვანელობით. აჯანყების დამარცხების შემდეგ ის [[იაფა|იაფაში]] გაიქცა, მაგრამ [[ბრიტანეთი]]ს ხელისუფლებამ დააპატიმრა და გადასცა სამანდატო ხელისუფლებას. იგი ერთი წლით დააპატიმრეს [[სირია|სირიის]] სანაპიროზე მდებარე კუნძულ არვადზე. გაათავისუფლეს საერთო ამნისტიის საფუძველზე [[1928]] წელს.<ref>Khoury, Phillip (1987). ''Syria and the French Mandate''. London: I B Tauris & Co Ltd. pp. 574–575. [[ISBN]] [[:en:Special:BookSources/1-85043-032-2|<bdi>1-85043-032-2</bdi>.]]</ref> [[1927]] წელს გახდა სირიის წამყვანი ანტიფრანგული მოძრაობის ერთ-ერთი დამფუძნებელი. პარტიაში შედიოდნენ პოლიტიკოსები, მიწის მესაკუთრეები, ვაჭრები და იურისტები, რომლებსაც სურდათ სამანდატო რეჟიმის დასრულება დიპლომატიური საშუალებებით და არა შეიარაღებული წინააღმდეგობით. [[1928]] წლიდან აირჩიეს პარლამენტის წევრად.<ref>Gauson, A B (1987). ''The Anglo-French Clash in Lebanon and Syria 1940-45''. Macmillan. pp. 177–8.</ref> [[1932]] წელს იგი გახდა ფინანსთა მინისტრი პრემიერ მინისტრ [[ჰაქი აზმი|ჰაკი ალ-აზმის]] კაბინეტში. [[1936]] წელს მან ხელი შეუწყო სირიაში სამოცდღიანი გაფიცვის ორგანიზებას, როდესაც სირიის მთელმა საზოგადოებამ შეწყვიტა ყოველგვარი საქმიანობა [[საფრანგეთი]]ს პოლიტიკის წინააღმდეგ პროტესტის ნიშნად. [[1936]] წლის მარტ-სექტემბერში დელეგაცია [[ჰაშიმ ალ-ათასი|ჰაშიმ ალ-ატასის]] ხელმძღვანელობით მიიწვიეს [[პარიზი|პარიზში]] დამოუკიდებლობის მოლაპარაკებებში მონაწილეობის მისაღებად. დელეგაციის შემადგენლობაში შედიოდა მარდამ ბეი. იგი გახდა შეთანხმების მთავარი არქიტექტორი, რომელიც იძლეოდა სირიის დამოუკიდებლობის გარანტიას 25 წლის განმავლობაში. დამოუკიდებლობის სანაცვლოდ, „ეროვნული ბლოკი“ თანხმობას აცხადებდა [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]] ესარგებლა პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამხედრო პრივილეგიებით სირიაში და მხარი დაეჭირა მისთვის [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]], თუ [[ევროპა]]ში კიდევ ერთი ფართომასშტაბიანი ომი დაიწყებოდა. ბლოკი [[სირია|სირიაში]] ტრიუმფით დაბრუნდა და ატასი რესპუბლიკის პრეზიდენტად აირჩიეს. თავის მხრივ, მან მიიწვია მარდამ ბეი მთავრობის დასაკომპლექტებლად.<ref>Al Azmenah. [https://alazmenah.com/new/?page=show_det&category_id=21&id=80874 "خليل مردم بك".] Retrieved 3 January 2007.</ref> [[1936|1936 წლის]] დეკემბერში პოლიტიკოსი სირიის სამანდატო ტერიტორიის პრემიერ-მინისტრად დაინიშნა და ამ პოსტზე დარჩა [[1939|1939 წლის]] თებერვლამდე. ამ პერიოდში განმტკიცდა მისი ურთიერთობა [[1937]] წელს სამშობლოში დაბრუნებულ [[აბდურრაჰმან შაჰბანდარი|აბდურრაჰმან შაჰბანდართან]]. ყოფილმა პოლიტიკურმა მენტორმა გამოაცხადა მნიშვნელოვანი როლი სირიის სოციალურ-პოლიტიკურ ცხოვრებაში, თუმცა, კონკურენციის შიშით, პრემიერ-მინისტრმა აუკრძალა მას პოლიტიკური პარტიის შექმნა, შემდეგ კი შაჰბანდარს შინაპატიმრობა მიუსაჯა. მალე [[ფრანგები|ფრანგებმა]] ფაქტობრივად უარი თქვეს [[1936]] წლის ხელშეკრულების შესრულებაზე. საზოგადოებაში მზარდი უკმაყოფილების ფონზე პოლიტიკოსი იძულებული გახდა გადამდგარიყო.<ref>Al Shalak, Zuheir (1989). ''Papers of the Mandate, Forgotten History''. Beirut: Dar El Nafa'is.</ref> [[1940]] წლის ივნისში შაჰბანდარის მკვლელობის შემდეგ მისმა ოჯახმა ინციდენტში მარდამ ბეი და მისი თანამოაზრეები დაადანაშაულა. ბრალდებებს მხარი დაუჭირა სახელმწიფოს ახალმა მეთაურმა ბაჰიჯ ბეი ალ-ხატიბმა. ყოფილი პრემიერი იძულებული გახდა ერაყში გაქცეულიყო, რომლის ხელისუფლებამ მას პოლიტიკური თავშესაფარი მისცა. ის დაუსწრებლად გაასამართლეს, მაგრამ უდანაშაულოდ ცნეს და [[1941]] წელს დაბრუნდა სირიაში. [[1943]] წელს ის საპარლამენტო არჩევნებში შეუერთდა ეროვნული ბლოკის ლიდერს [[შუქრი კუათლი|შუქრი ალ-კუათლის]]. [[1943]] წლის აგვისტოში ალ-კუათლის პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ, მან დანიშნა თავისი მოკავშირე საგარეო საქმეთა მინისტრად საადალაჰ ალ-ჯაბირის კაბინეტში. [[1944|1944 წლის]] ნოემბერში იგი დაინიშნა საგარეო საქმეთა, ეკონომიკის, თავდაცვის მინისტრად და პრემიერ-მინისტრის მოადგილედ ფარის ალ-ჰოურის კაბინეტში. ამ თანამდებობებს ის [[1945|1945 წლის]] აგვისტომდე იკავებდა. როგორც საგარეო საქმეთა სამინისტროს ხელმძღვანელმა აწარმოა დიპლომატიური მოლაპარაკებები ფრანგებთან და ცდილობდა დაედო [[1936]] წელს ხელმოწერილი შეთანხმების ანალოგიური ხელშეკრულება, რაც გახდებოდა სირიის დამოუკიდებლობის გარანტი. თუმცა ამჯერად მან უარი უთხრა ფრანგებს [[სირია]]ში რაიმე პრივილეგიის მინიჭებაზე. [[1945]] წლის [[29 მაისი|29 მაისს]] ფრანგმა გენერალმა [[შარლ დე გოლი|შარლ დე გოლმა]] გასცა დამასკოზე საჰაერო თავდასხმის ბრძანება და მოითხოვა ალ-კუათლის, პრემიერ მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელი ჯამილ მარდამ ბეის და პარლამენტის სპიკერის საადალა ალ-ჯაბირის დაპატიმრება. მათ ბრალი ედებოდათ ახლო აღმოსავლეთში საფრანგეთის ინტერესებში ჩარევაში. [[საფრანგეთი]]ს ჯარები თავს დაესხნენ მარდამ ბეის კერძო ოფისს, კონფისკაცია გაუკეთეს ყველა ოფიციალურ დოკუმენტს და დაწვეს ოფისი. [[1946|1946 წლის]] [[17 აპრილი|17 აპრილს,]] როდესაც სირიამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა, მარდამ ბეიმ დაიწყო მზადება მომავალი არჩევნებისთვის და აპირებდა საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობას. მისი გავლენის შეზღუდვის მცდელობისას ალ-კუათლიმ ის დანიშნა ელჩად [[ეგვიპტე]]ში და შემდეგ [[საუდის არაბეთი|საუდის არაბეთში]]. თუმცა, [[1946]] წლის დეკემბერში პრემიერ-მინისტრ ალ-ჯაბირმის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ შეიქმნა პოლიტიკური ვაკუუმი. პრეზიდენტი იძულებული გახდა მარდამ ბეისთვის დაევალებინა კაბინეტის შექმნა. ამ თანამდებობაზე მან ასევე გააერთიანა საგარეო საქმეთა და ჯანდაცვის მინისტრის თანამდებობები და [[1948|1948 წლის]] მაისის ბოლოდან თავდაცვის მინისტრის თანამდებობაც დაიკავა. [[პალესტინის ომი (1947-1949)|არაბეთ-ისრაელის ომში]] ([[1947]]-[[1949]]) დამარცხებამ შეარყია პოლიტიკოსის ავტორიტეტი კონსერვატორთა შორის, რომლებმაც დაადანაშაულეს იგი სამხედრო ოპერაციების ცუდად ორგანიზებაში. ოპოზიციამ პრემიერ-მინისტრი ასევე დაადანაშაულა ჯარის ხარჯზე მოგების მიღებაში, კერძოდ, იარაღის გაბერილ ფასებში შესყიდვაშიც კი. ამავე დროს, როდესაც მან გენერალური შტაბის უფროსის, ჰუსნი ალ-ზაიმის თანამდებობიდან გადაყენება სცადა მისი ურთიერთობა სამხედროებთან გაუარესდა, ანტისამთავრობო არეულობის დაწყების შემდეგ მან გამოაცხადა საომარი მდგომარეობა, თავი სამხედრო გუბერნატორად დაინიშნა და დააპატიმრა მის მიერ კრიტიკულად განწყობილი პირები. ჯარს უბრძანა წესრიგის აღდგენა ქუჩებში, რის შედეგადაც დააკავეს მრავალი დემონსტრანტი, რომლებიც გამოვიდნენ დამასკოსა და ალეპოს ქუჩებში. თუმცა, პრეზიდენტის ზეწოლის შედეგად, [[1948|1948 წლის]] აგვისტოს ბოლოს მან გადაწყვიტა გადადგომა. მომდევნო წლები მან გაატარა [[ეგვიპტე]]სა და [[საუდის არაბეთი|საუდის არაბეთს]] შორის ნებაყოფლობით გადასახლებაში. საპატიო სტუმრად ითვლებოდა მეფე [[ფარუკი (ეგვიპტე)|ფარუკისა]] და [[იბნ საუდი|აბდულ აზიზის]] კარებზე. შემდეგ ის დაუმეგობრდა ოფიცრებს, რომლებმაც ხელისუფლება აიღეს [[კაირო|კაიროში]] [[1952|1952 წლის]] ივლისში, ისევე როგორც საუდის სამეფო ოჯახის უფროს წევრებს. [[1955]] წელს პრეზიდენტმა [[გამალ აბდელ ნასერი|გამალ აბდელ ნასერმა]] მარდამ ბეის სთხოვა მონაწილეობა მიეღო სირიის საპრეზიდენტო არჩევნებში და განაცხადა, რომ კაირო მხარს დაუჭერდა მის კანდიდატურას, მაგრამ მან უარი თქვა შეთავაზებაზე ჯანმრთელობის მიზეზების გამო. პოლიტიკოსის ბიძაშვილი ხალილ მარდამ-ბეი იყო პოეტი და კომპოზიტორი, სირიის სახელმწიფო ჰიმნის ავტორი. == ლიტერატურა == * Moubayed, Sami M. (2000), Damascus between democracy and dictatorship, University Press of America, p. xxiv ISBN 0761817441 * Moubayed, Sami M. (2006), Steel & Silk: Men and Women who Shaped Syria 1900-2000, Cune Press, p. 294 ISBN 1885942400 * Al Azmenah. "خليل مردم بك". Retrieved 3 January 2007. * Sami Moubayed "Steel & Silk: Men and Women Who Shaped Syria 1900-2000" (Cune Press, Seattle, 2005) * Khoury, Philip S. Syria and the French Mandate: The Politics of Arab Nationalism, 1920 - 1945. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1989. == სქოლიო == {{DEFAULTSORT:მარდამ ბეი, ჯამილ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1894]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 30 მარტი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1960]] [[კატეგორია:ფინანსთა მინისტრები]] [[კატეგორია:სირიის პრემიერ-მინისტრები]] <references /> [[კატეგორია:სირიის საგარეო საქმეთა მინისტრები]] lzvi58hj19kiqptqtgk2q7nmxo5lqzv 3 574615 4830675 4766472 2025-07-11T03:27:20Z Jaba1977 3604 /* სტატიის სათაურების შესახებ */ ახალი სექცია 4830675 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:57, 27 ნოემბერი 2024 (UTC) == [[ანზაზე]] == მოგესალმებით. აღნიშნული სტატიის დასაწყისი და ზოგადად მთელი სტატია უნდა იყოს ენციკლოპედიური. კონკრეტულად ამ სტატიაში '''ანზაზე ელიმაიდის (პართიის ვასალი სამეფო, მდებარეობდა დღევანდელი ირანის ტერიტორიაზე) დედოფალი იყო.''' ამის მაგივრად უნდა დაწეროთ ასე: ანზაზე — ''ელიმაიდის (პართიის ვასალი სამეფო, მდებარეობდა დღევანდელი ირანის ტერიტორიაზე) დედოფალი.'' არ ვიყენებთ ნაცვალსახელს „ის“ და ძვ.წ. ერთმანეთს შორდება: '''ის მონეტებზე მეფე კამნასკირეს მესამესთან (დაახლ. ძვ.წ. 82/81-დან ძვ.წ. 75-მდე, მონეტებზე ამობეჭდილი თარიღების მიხედვით) ერთადაა გამოსახული.''' იწერება ასე: ''მონეტებზე მეფე კამნასკირეს III-სთან (დაახლ. ძვ. წ. 82/81 წლიდან ძვ. წ. 75 წლამდე, მონეტებზე ამობეჭდილი თარიღების მიხედვით) ერთადაა გამოსახული.'' უცხოენოვანი ლიტერატურის ავტორის სახლსა და სათაურს არ ვთარგმნით და კატეგორიასაც უფრო კონკრეტულს ვუსვამთ. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 06:03, 18 იანვარი 2025 (UTC) :მოგესალმებით, მადლობა გამოხმაურებისათვის, გავასწორე. რაც შეეხება კატეგორიებს, უფრო ზუსტი კატეგორიები რომლებიც ინგლისურ დედანშია მოცემული ქართულში არ არსებობს, ამიტომ ჯერ-ჯერობით კატეგორიების გარეშე დავტოვებ და თქვენს პასუხს დაველოდები. [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 11:55, 18 იანვარი 2025 (UTC) ::დიდი მადლობა. ტექსტში სათაურის შემდეგ ტირე უნდა დაუწეროთ როგორც მოგწერეთ. რაც შეეხება კატეგორიას, გადმოიტანეთ ინგლისურიდან და მერე შექმენით, ან თუნდაც დატოვეთ წითლად და ვინმე შექმნის. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:15, 18 იანვარი 2025 (UTC) :::თქვენ დეფისი დაწერეთ, მე ტირე გთხოვეთ. ტირე აქვეა, ზემოთ ჩემ მოწერილ პირველივე მესიჯში. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:20, 18 იანვარი 2025 (UTC) ::::დიახ, თავიდან ტირედ დავწერე მაგრამ თქვენს მესიჯში დატანილი რატომღაც დეფისად ჩანს (— ) და პირდაპირ გადმოვაკოპირე რომ არ შემშლოდა. ახლა გადავასწორე. კატეგორიებს მალე დავამატებ. [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 12:23, 18 იანვარი 2025 (UTC) :::::*დეფისი - :::::* ტირე — :::::[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:31, 18 იანვარი 2025 (UTC) == [[გლადის ფრეიზინი]] == ამ სტატიაში დაბადება გარდაცვალების თარიღი უნდა დაწეროთ ასე: '''გლადის ფრეიზინი''' (დ. [[21 ივნისი]], [[1900]] — გ. [[9 მარტი]], [[1939]]) — . [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:31, 18 იანვარი 2025 (UTC) ==თხოვნა== კიდევ ორი თხოვნა: 1. სქოლიო ასე ჩაუსვით: <nowiki>== სქოლიო ==</nowiki> <br /><nowiki>{{სქოლიო}}</nowiki> და არა ისე როგორც გაქვთ. 2. ბიოგრაფიულ სტატიებს აუცილებლად უნდა ჩაუსვათ კატეგორიების ზემოთ ეს თარგი <nowiki>{{DEFAULTSORT:}}</nowiki>, რომელშიც იწერება ჯერ ადამიანის გვარი და მერე სახელი. აი ამ ფორმით: <nowiki>{{DEFAULTSORT:ალენი, ვინიფრედ}}</nowiki>, ეს კატეგორიებში გვარის მიხედვით დაალაგებს სტატიებს. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 13:33, 18 იანვარი 2025 (UTC) :გასაგებია, დიდი მადლობა რომ ყურადღება დამითმეთ, სტატიებს მივყვები და გავასწორებ. [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 13:38, 18 იანვარი 2025 (UTC) ::მადლობა თქვენ. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 13:42, 18 იანვარი 2025 (UTC) :::უბრალოდ ერთი რამ გაითვალისწინეთ: [[ბერტა შვაბიელი]]ს შემთხვევაში თარგი:DEFAULTSORT არ გამოიყენება, რადგან შვაბიელი არ არის გვარი. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 13:46, 18 იანვარი 2025 (UTC) ::::გასაგებია. [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 13:46, 18 იანვარი 2025 (UTC) :::::[[ფრანცისკო დე ვიტორია]] მშვენიერია, მადლობა რომ ითვალისწინებთ თხოვნებს და დაწერეთ კარგი სტატია. ერთ პატარა თხოვნაც აქვე: ა-ზე დაბოლოებული გეოგრაფიული სახელები (გარდა ქალის სახელისგან წარმოქმნილები) იკვეცება... სალამანკა - სალამანკის. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 19:08, 20 იანვარი 2025 (UTC) ::::::დიდი მადლობა, ახლავე გავასწორებ [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 19:22, 20 იანვარი 2025 (UTC) == რჩევები == გამარჯობა, მადლობა თქვენი წვლილისთვის. კარგი იქნება, თუ სტატიებში ინფოდაფებს ისე ჩაასწორებთ, როგორც მე გავასწორე თქვენს რამდენიმე სტატიაში (მაგ. [[ემი ბრაუნი]]). გარდა ამისა, ვიკიპედიაში გვაქვს ძალიან კარგი თარგები ასაკის ჩასასმელად ინფოდაფებში (იხილეთ ისევ ემი ბრაუნის სტატია). კონკრეტულად, ეს თარგებია: * [[თარგი:გარდაცვალების თარიღი]] * [[თარგი:გარდაცვალების თარიღი და ასაკი]] * [[თარგი:დაბადების თარიღი]] * [[თარგი:დაბადების თარიღი და ასაკი]] (ეს უკანასკნელი ცოცხალი ადამიანებისთვის). [[მომხმარებელი:Beqabai|~ბ.ბ.~]] <small>([[მომხმარებლის განხილვა:Beqabai|მომწერეთ აქ!]])</small> 07:15, 11 მარტი 2025 (UTC) :დიდი მადლობა, გავითვალისწინებ [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 07:52, 11 მარტი 2025 (UTC) ::ასევე, თუ შეიძლება, არ გაასწოროთ ჩემი სტატიები, მათი უდიდესი უმრავლესობა საკონკურსოა, უბრალოდ ჯერ არ მიმიმაგრებია, მაგრამ დახმარებისათვის უდიდესი მადლობა [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 07:53, 11 მარტი 2025 (UTC) == სამართლიანი თამაშის წესები == მოგესალმებით. მინდა გაგაფრთხილოთ, რომ თქვენ გაქვთ დარღვეული სამართლიანი თამაშის წესები, კონკრეტულად: 1. დროის გარკვეულ მომენტში შეუძლებელია გარკვეულ რაოდენობაზე (მაქს. 10 სტატია) მეტი სრულყოფილი სტატიის შექმნა/დამატება, რაც თქვენ დაარღვიეთ 17 მარტს და რის გამოც ჟიური მიიღებს შესაბამის გადაწყვეტილებას სიტუაციის შეფასების შემდეგ (შეფასდეს თუ არა ეს სტატიები). 2. 16 მარტს თქვენ ხელსაწყოში მასიურად დაამატეთ სტატიები, რომლებიც შექმნილი იყო 2 კვირაზე მეტი ხნის წინ, რაც ქმნის არაჯანსაღ და არაკონკურენტულ გარემოს კონკურსის მონაწილეებს შორის. სტატიები ხელსაწყოში უნდა დაემატოს შექმნიდან გონივრულ ვადაში. შესაბამისად ეს სტატიები არ შეფასდება კონკურსის ფარგლებში. გთხოვთ, სამომავლოდ გაითვალისწინოთ და არ დაარღვიოთ კონკურსის წესები. პატივისცემით, — [[მომხმარებელი:Mehman (WMGE)|Mehman (WMGE)]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Mehman (WMGE)|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Mehman (WMGE)|წვლილი]]) 12:23, 17 მარტი 2025 (UTC) :გამარჯობა, მაინტერესებს რამდენი ხნის წინ დაწერილების მიმაგრება დაიშვება სიაში? მათი დიდი ნაწილი საკმარისად დასრულებულად არ მიმაჩნდა იმისათვის რომ მიმემაგრებინა, თუმცა ბოლო კვირაში საკმაოდ დიდი რაოდენობით მაქვს ატვირთული. სამწუხაროდ გონივრული ვადის შესახებ კონკრეტული წესი ვერ ვიპოვე, მიუხედავად იმისა რომ დიდი ყურადღებით გავეცანი პირობებს. წინასწარ მადლობა, პატივისცემით, — [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 12:28, 17 მარტი 2025 (UTC) ::აგრეთვე, 17 მარტს (დღეს) ატვირთული (სიაზე მიმაგრებული) სტატიების რაოდენობა ზუსტად ათია, რაც კონკურსის წესების დარღვევად არ უნდა ჩაითვალოს (თუ მაქსიმუმად მართლაც ათი მოიაზრება). ამათგან უადრესი (ორი, ათიდან) 15 მარტით თარიღდება, ხოლო დანარჩენი რვა - 16 მარტით. [[მომხმარებელი:MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MarieOfAlexandria55|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|წვლილი]]) 12:36, 17 მარტი 2025 (UTC) :::ახალი სტატიები უნდა დაემატოს ხელსაწყოში მისი შექმნიდან არაუგვიანეს 48 საათისა. სტატიაზე მუშაობა კი შეგიძლიათ გააგრძელოთ ხელსაწყოში დამატების შემდეგაც, კონკურსის დასრულებამდე. რაც შეეხება 10 სტატიას, რომელიც არის პირობითი რიცხვი მაქსიმალურის განსაზღვრელად. კონკრეტულად ამ 10 სტატიას ჩაგითვლით, თუმცა, ასეთი ფაქტის განმეორების შემთხვევაში გამოეთიშებით კონკურს, ამიტომ გთხოვთ ყურადღებით იყოთ და არ გაიმეოროთ ეს. პატივისცემით, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:52, 18 მარტი 2025 (UTC) ==სათაურების შესახებ== გამარჯობა. ჩვენ სათაურებში არ ვიყენებთ მძიმეებს. ედიტ ბულვერ-ლიტონი, ლიტონის გრაფინია - ეს არასწორია. სწორად იქნება ასე: ედიტ ბულვერ-ლიტონი (ლიტონის გრაფინია). --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 17:30, 18 მარტი 2025 (UTC) :გამარჯობა, ეს გაგისწორებიათ, დიდი მადლობა. თუმცა სხვა სტატიაშიც გაქვთ მსგავსი შეცდომა და ისიც უნდა გაასწოროთ: ენ რასელი, ბედფორდის გრაფინია [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 06:13, 19 მარტი 2025 (UTC) == სტატიის სათაურების შესახებ == გამარჯობა, გუშინ თქვენ შექმენით სტატიები: [[ანრი დ'არამიცი]] და [[არმან დ'ათოსი]], რომლებშიც გამოიყენეთ [[აპოსტროფი]]. ქართულ ვიკიპედიაში ვიყენებთ აპოსტროფის სხვა ვარიანტს. მაგალითისთვის იხ. [[კოტ-დ’ივუარი]] და მის მიხედვით გადაიტანეთ სათაური [[ანრი დ’არამიცი]] და [[არმან დ’ათოსი]] ამ ფორმებზე. ასევე გაასწორეთ ტექსტშიც. დიდი მადლობა და წარმატებები. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 03:27, 11 ივლისი 2025 (UTC) 19vgbigtm4ys1p8gowxdp8navi6k8b2 3 575483 4830999 4730051 2025-07-11T11:54:13Z Otogi 27089 4830999 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 13:35, 20 დეკემბერი 2024 (UTC) == Warning / ყურადღება == {{OTW/ძირი}}— [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 11:54, 11 ივლისი 2025 (UTC) 4r1qltop80646i5g9u9arcaks185cc4 0 576729 4830693 4816973 2025-07-11T03:31:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კინოორგანიზაციები აშშ-ში]]; დაემატა [[კატეგორია:აშშ-ის კინოორგანიზაციები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830693 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = ამერიკის რეჟისორთა გილდია | ლოგო = | ლოგოს_ზომა = | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Directors_Guild_of_America_HQ.jpg | სურათის_ზომა = | სურათის_ტიტრი = <small>ამერიკის რეჟისორთა გილდიის შენობა სანსეტ ბულვარზე</small> | ყოფილი_სახელწოდება = | ტიპი = | დევიზი = | დაფუძნდა = 1960 | დაიხურა = | დამაარსებელი = | მდებარეობა = [[აშშ]] | მფლობელი = | წამყვანი = | პარტნიორი = | დარგი = კინოინდუსტრია | პროდუქცია = | შემოსავალი = | საწარმოო შემოსავალი = | სუფთა მოგება = | თანამშრომელი = | შვილობილი = | ფილიალი = | აუდიტორი = | რეგისტრაცია = | მომხმარებელი = | სერვისის ენა = [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] | საიტი = https://www.dga.org }} '''ამერიკის რეჟისორთა გილდია''' ({{lang-en|'''Directors Guild of America'''; '''DGA'''}}) — გილდია, რომელიც წარმოადგენს კინოსა და ტელევიზიის რეჟისორების ინტერესებს შეერთებული შტატების კინოინდუსტრიაში და მის ფარგლებს გარეთ. 1936 წელს დაარსდა, როგორც '''კინორეჟისორთა გილდია.''' ჯგუფი გაერთიანდა რადიოსა და ტელევიზიის რეჟისორთა გილდიასთან 1960 წელს და გახდა ამერიკის რეჟისორთა გილდია.<ref>{{Cite web|first=Amy|last=Dawes|url=http://www.dga.org/Craft/DGAQ/All-Articles/1101-Spring-2011/Feature-RTDG-SDG-Merger.aspx|title=A More Perfect Union|work=DGA Quarterly|year=2011|access-date=May 5, 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111025154436/http://www.dga.org/Craft/DGAQ/All-Articles/1101-Spring-2011/Feature-RTDG-SDG-Merger.aspx|archivedate=ოქტომბერი 25, 2011}}</ref> ==გილდიის ჯილდოები== ამერიკის რეჟისორთა გილდია მასპინძლობს ყოველწლიურ დაჯილდოებას, რომელიც [[ოსკარი|ოსკარის დაჯილდოების]] მნიშვნელოვანი წინამორბედია.<ref>{{Cite web|last=King|first=Susan|date=January 9, 2012|title=Woody Allen, Martin Scorsese receive nominations for DGA Award|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/24-frames/story/2012-01-09/woody-allen-martin-scorsese-receive-nominations-for-dga-award|access-date=June 4, 2023|language=en-US|url-status=live}}</ref> თავისი 69-წლიანი ისტორიის განმავლობაში, ამერიკის რეჟისორთა გილდიის პრემია მხატვრულ ფილმში გამორჩეული რეჟისორული მიღწევისთვის თითქმის სრულყოფილი ბარომეტრი იყო როგორც საუკეთესო რეჟისორისთვის, ასევე ზოგიერთ შემთხვევაში, საუკეთესო ფილმის აკადემიის ჯილდოსთვის. მხოლოდ შვიდჯერ არ მიუღია გილდიის პრემიის მფლობელს ოსკარის შესაბამისი საუკეთესო რეჟისორის ჯილდო. <ref>{{Cite web|last=Feinberg|first=Scott|date=January 29, 2012|title=With DGA Win, 'The Artist' and Its Artist Look Virtually Unstoppable at Oscars (Analysis)|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/general-news/dga-win-artist-artist-look-285474/|access-date=June 4, 2023|language=en-US|url-status=live}}</ref> წარჩინებულები ჯილდოვდებიან Society Awards-ის მიერ დამზადებული ქანდაკებით. ==კრედიტები== წესი, რომ ფილმს შეიძლება ჰყავდეს მხოლოდ ერთი რეჟისორი, მიღებულ იქნა რეჟისორის ხედვის უწყვეტობის შესანარჩუნებლად და პროდიუსერებისა და მსახიობების ლობირების ან სტუდიების მიერ ერთი ფილმის ან სატელევიზიო ეპიზოდისთვის რამდენიმე რეჟისორის დაქირავების თავიდან ასაცილებლად. [[ფაილი:DGA_110_W57_St_jeh.jpg|მინი|მარცხნივ|გილდიის შენობა, მანჰეტენი]] წესი უქმდება მხოლოდ გილდიის მიერ აღიარებული რეჟისორთა გუნდებისთვის, რომლებსაც აქვთ ერთობლივი მუშაობის და საერთო ხედვის გაზიარების ისტორია. მაგალითებია [[ვაჩოვსკები]], ჯონათან დეიტონი და ვალერი ფარისი, ძმები ჰიუზები, [[ძმები რუსოები]], ფილ ლორდი და კრისტოფერ მილერი და [[ძმები კოენები]]. კოენები წლების განმავლობაში ინაწილებდნენ კრედიტებს, ითანი იღებდა საპროდიუსერო, ჯოელი კი სარეჟისორო კრედიტს და ორივე იყოფდა სცენარისტის კრედიტს (მიუხედავად იმისა, რომ ორივე მათგანი სამივე მოვალეობას უზიარებდა ერთმანეთს) 2004 წლამდე, ფილმ ''„The Ladykillers“-'' მდე. მაგალითი იმისა, რომ DGA-მა უარი თქვა სარეჟისორო გუნდის აღიარებაზე, იყო [[რობერტ როდრიგესი|რობერტ როდრიგესის]] და ფრენკ მილერის ჯგუფი ფილმისთვის ''„ცოდვილთა ქალაქი“''. ისინი უარყვეს, რადგან მანამდე ერთად არასდროს უმუშავიათ. როდრიგესმა დატოვა გილდია, რათა მილერს აეღო რეჟისორის კრედიტი. <ref name="slate">{{Cite news|last=Engber|first=Daniel|date=April 8, 2005|title=Why Not Quit the Directors Guild? What Robert Rodriguez can and can't do|work=[[Slate (magazine)|Slate]]|url=http://www.slate.com/id/2116501|url-status=live|access-date=December 9, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110805122735/http://www.slate.com/id/2116501/|archive-date=August 5, 2011}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFEngber2005">Engber, Daniel (April 8, 2005). </cite></ref> ==არაწევრი რეჟისორები== ჰოლივუდის ყველა რეჟისორი არ არის ამერიკის რეჟისორთა გილდიის წევრი. აღსანიშნავია ცნობილი გამონაკლისები [[ჯორჯ ლუკასი]] და [[რობერტ როდრიგესი]].<ref name="slate" /> [[კვენტინ ტარანტინო|კვენტინ ტარანტინომ]] გადაიღო ექვსი მხატვრული ფილმი, სანამ 2012 წელს გილდიის წევრი გახდებოდა. ისინი, ვინც არ არიან გილდიის წევრები, არ შეუძლიათ რეჟისორობა დიდი კინოსტუდიებისთვის, რომელთაც გილდიასთან ხელშეკრულებებზე აქვთ ხელი მოწერილი, რომ ყველა რეჟისორი უნდა იყოს გილდიის წევრი.<ref name="slate"/> ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.dga.org/ ოფიციალური საიტი] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ამერიკელი რეჟისორები]] [[კატეგორია:1960 წელს დაარსებული ორგანიზაციები]] [[კატეგორია:აშშ-ის კინოორგანიზაციები]] 2o3nq33d37lrq9n8qpdnei0acyx99rx 0 579233 4830485 4830220 2025-07-10T16:52:29Z David Osipov 152507 დავამატე ბმული ახალ სტატიაზე 4830485 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Mehman|Mehman]].|9|07|2025}}{{მმ*|ორხევი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა დასახლება | სტატუსი = დასახლება | რეგიონის ტიპი = ქალაქი | რეგიონი = თბილისი | რაიონის ტიპი = რაიონი | რაიონი = სამგორი | ეთნოქორონიმი = ორხეველი, ორხეველები }} '''ორხევი''' — დასახლება (დაბა) და მიკრორაიონი<ref name="OSM_Data">{{cite web|url=https://maps.gov.ge/map/portal#state/point=44.92420936564181,41.6930706849846&projection=EPSG:4326&zoom=16.181412145090203&projection=EPSG:4326|title=საჯარო რეესტრის რუკების სერვისი|lang=ka|author=საჯარო რეესტრი|website=საჯარო რეესტრის რუკების სერვისი|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250702170508/https://maps.gov.ge/map/portal#state/point=44.924285054525306,41.693624562105946&projection=EPSG:4326&zoom=16.181412145090203&projection=EPSG:4326|archivedate=2025-07-02|access-date=2025-07-02|url-status=live}}</ref> [[თბილისი]]ს აღმოსავლეთ ნაწილში, [[სამგორი]]ს შემადგენლობაში. მდებარეობს მდინარე [[მტკვარი|მტკვრის]] მარცხენა სანაპიროზე, სამგორი-II-ისა და ზემო ალექსეევკის დასახლებებს შორის<ref name="EncTbilisi">{{წიგნი |ссылка=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/482447 |ავტორი=ზურაბ აბაშიძე, გიორგი ბათიაშვილი, თეიმურაზ ბერიძე, ავთანდილ სახვარელიძე, ზურაბ ჭელიძე |სათაური=ენციკლოპედია „თბილისი. ქუჩები, გამზირები, მოედნები“ |პასუხისმგებელი=გ. აფრასიძე, შ. ბადრიძე, ელ. კაჯაი, მამია დუმბაძე, ვიქტორ გუჩუა |წელი=2008 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=საქართველოს ენციკლოპედიის ირაკლი აბაშიძის სახელობის მთავარი სამეცნიერო რედაქცია |გვერდები=135 |გვერდების რაოდენობა=511 |isbn=978-99928-20-35-3 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629065027/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/482447 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. XX საუკუნის შუა ხანებში, ტრესტ „სამგორწყალმშენის“ მუშებისა და ინჟინრებისთვის, რომლებიც [[თბილისის ზღვა|თბილისის წყალსაცავისა]] და [[სამგორის სარწყავი სისტემა|სამგორის სარწყავი სისტემის]] მშენებლობაზე მუშაობდნენ, კეთილმოწყობილი მუშათა დასახლება დაარსდა. დროთა განმავლობაში, იგი საბჭოთა ეპოქის სამრეწველო ცენტრიდან შერეული განაშენიანების საცხოვრებელ რაიონად გარდაიქმნა. დასახლების ტერიტორია ჯერ კიდევ [[ბრინჯაოს ხანა|გვიანი ბრინჯაოს ხანაში]] (ძვ. წ. XIII-XI სს.) იყო დასახლებული, რასაც მრავალრიცხოვანი არქეოლოგიური აღმოჩენები მოწმობს. ორხევის თანამედროვე ისტორია 1948 წელს, ტრესტ „სამგორწყალმშენის“ მთავარი სამრეწველო-ლოგისტიკური ბაზის შექმნით დაიწყო. მოკლე დროში დასახლება საცხოვრებელი სახლებით განაშენიანდა და საკუთარი სოციალური ინფრასტრუქტურით აღიჭურვა. 1960-1980-იან წლებში ორხევის სამრეწველო პროფილი მნიშვნელოვნად გაფართოვდა: აშენდა მსხვილი საწარმოები, მათ შორის [[თბილისის მეტროპოლიტენი|თბილისის მეტროპოლიტენის]] საჭიროებებისთვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი რკინაბეტონის კონსტრუქციების (რბკ) ქარხანა, ასევე სამშენებლო მასალების კომბინატის ფილიალი და სხვა წარმოებები. ამ პერიოდის საარქივო წყაროები დეტალურად ასახავს დასახლების ცხოვრებას, აფიქსირებს როგორც ოფიციალურ მიღწევებს, ისე მოსახლეობის საყოფაცხოვრებო პრობლემებს. [[სსრკ-ის დაშლა|სსრკ-ის დაშლის]] შემდეგ ორხევის სამრეწველო საწარმოების პრივატიზაცია დაიწყო. ამ პერიოდში დასახლება კრიმინოგენული ვითარების გაუარესებას და სოციალურ-ეკონომიკურ სირთულეებს შეეჯახა. ამავდროულად, 2000 წელს დაიწყო [[#წმინდა ნინოს ეკლესია|წმინდა ნინოს სახელობის ტაძრის]] მშენებლობა. XXI საუკუნეში დასახლება თანამედროვე გამოწვევების წინაშე დადგა, მათ შორის სოციალური პროტესტების, ეკოლოგიური პრობლემებისა და უკანონო მშენებლობების გარშემო კონფლიქტების სახით. ამავე დროს, დაიწყო აქტიური კეთილმოწყობის პერიოდი: განახლდა გზები, რეაბილიტაცია ჩაუტარდა სოციალურ ობიექტებს და შეიქმნა ახალი სარეკრეაციო ზონები. == ეტიმოლოგია == სახელწოდება „ორხევი“, სავარაუდოდ, ამავე სახელწოდების [[მდინარე ორხევი|მდინარეს]] უკავშირდება და ორი [[ქართული ენა|ქართული]] სიტყვის — „ორი ხევის“ — გაერთიანებითაა მიღებული, რაც „ორ [[ხევი|ხევს]]“ ან „ორი ხევის შესართავს“ ნიშნავს<ref name="NPLG_Dict">{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=217765|title=ორხევი|lang=ka|website=უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი|publisher=საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629065342/http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=217765|archivedate=2025-06-29|accessdate=2025-06-26|url-status=live}}</ref>. ისტორიულად ეს ტერიტორია, მეზობელი დასახლებების ჩათვლით, ცნობილი იყო '''ქარისების''' სახელით, რაც „ქარიან ადგილებს“ ნიშნავს<ref name="Toponyms1997">{{წიგნი |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/435803 |ავტორი=სახლთხუციშვილი, უშანგი |სათაური=ადგილის დედა ანუ რას მოგვითხრობენ ტოპონიმები : წიგნი I |პასუხისმგებელი=პაატა ცხადაია |წელი=1997 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=ლომისი |ტომი=1 |გვერდები=66, 91 |გვერდების რაოდენობა=179 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629065737/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/435803 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. აღნიშნული [[ტოპონიმი|ტოპონიმი]] უნიკალური არ არის და საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში გვხვდება. ყველაზე ცნობილია ამავე სახელწოდების [[ორხევი (თიანეთის მუნიციპალიტეტი)|სოფელი]] [[თიანეთის მუნიციპალიტეტი|თიანეთის მუნიციპალიტეტში]]. გარდა ამისა, ტოპონიმი დაფიქსირებულია ლიტერატურულ და ისტორიულ წყაროებში, რომლებიც ქვეყნის სხვა რეგიონებს უკავშირდება: * '''[[იმერეთი|დასავლეთ საქართველოში]]''' — მოხსენიებულია [[ლორთქიფანიძე, კონსტანტინე|კონსტანტინე ლორთქიფანიძის]] რომანში „კოლხეთის ცისკარი“ (1933), როგორც ადგილმდებარეობა [[ხონის მუნიციპალიტეტი|ხონის რაიონში]], რომელსაც რომანის გმირები გაივლიან<ref>{{წიგნი |ავტორი=Лордкипанидзе, К. Д. |სათაური=Заря Колхиды |ბმული=https://books.google.ge/books?id=RnIKMwEACAAJ |პასუხისმგებელი=Пер. с груз. Э. Ананиашвили |ადგილი=М. |გამომცემლობა=Советский писатель |წელი=1951 |ენა=ru |ციტატა=В главе 21 романа упоминается, как арба героев «миновала Орхеви».}}</ref><ref>{{სტატია | სათაური = Критика и библиография. В борьбе за новую жизнь | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/474965 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Н. В. Павчинский | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1949 | თვე = 10 | რიცხვი = 16 | გამოშვება = 204 | ნომერი = 7615 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250707110443/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/474965 | არქივი-თარიღი = 2025-07-07 }}</ref>. * '''[[კახეთი|აღმოსავლეთ საქართველოში]]''' — [[დონჟაშვილი, თინა|თინა დონჟაშვილის]] რომანზე „ალაზანზე“ გამოქვეყნებულ 1958 წლის რეცენზიაში მოხსენიებულია '''ორხევის კოლმეურნეობა''', რომელიც, სავარაუდოდ, [[გურჯაანის მუნიციპალიტეტი|გურჯაანის რაიონში]] მდებარეობდა<ref>{{სტატია|ავტორი=В. Лукашевич, П. Никитич|სათაური=Трижды воскреснуть для службы народу|წელი=1958|ენა=ru|ადგილი=Москва|გამოცემა=Литературная газета|ტიპი=გაზეთი|თვე=3|რიცხვი=22|ნომერი=35 (3846)|გვერდები=3|ბმული=https://electro.nekrasovka.ru/books/6203344/pages/3|არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250707071128/https://electro.nekrasovka.ru/books/6203344/pages/3|არქივი-თარიღი=2025-07-07}}</ref>. == არქეოლოგია == ტერიტორიას, რომელზეც თანამედროვე დასახლება მდებარეობს, უძველესი ისტორია აქვს. ორხევის ველზე, მდინარე ორხევისა და მტკვრის შესართავთან, აღმოჩენილია [[ბრინჯაოს ხანა|გვიანი ბრინჯაოს ხანის]] (ძვ. წ. XIII—XI სს.) სამარხები. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად ნაპოვნია 80-ზე მეტი არტეფაქტი, მათ შორის მრავალფეროვანი [[კერამიკა]] ([[დოქი]], [[ქოთანი]], [[თასი]]), [[ბრინჯაოს ხანა|ბრინჯაოს იარაღი]] ([[სატევარი]], [[ცული]], [[შუბი|შუბისა]] და [[ისარი|ისრის]] პირები), ასევე [[ბრინჯაო|ბრინჯაოს]], [[ძვალი|ძვლისა]] და [[სარდიონი|სარდიონის]] სამკაულები. ეს აღმოჩენები მიუთითებს ამ ტერიტორიის მჭიდრო დასახლებასა და განვითარებულ მეურნეობაზე, რომელიც [[მიწათმოქმედება|მიწათმოქმედებასა]] და [[მესაქონლეობა|მესაქონლეობას]] ემყარებოდა, უკვე სამი ათასზე მეტი წლის წინ.<ref name="TbilisiHistory1">{{წიგნი |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/432828 |ავტორი=გ. აფრასიძე, შ. ბადრიაძე, ელ. კაჯაია |სათაური=თბილისის ისტორია. ტომი I: თბილისი უძველესი დროიდან XVIII საუკუნის ბოლომდე |პასუხისმგებელი=მამია დუმბაძე, ვიქტორ გუჩუა |წელი=1990 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=მეცნიერება |ტომი=1 |გვერდები=43—44 |გვერდების რაოდენობა=574 |isbn= |ტირაჟი=160000 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629070425/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/432828 |archivedate=2025-06-29}}</ref> == ისტორია == === ადგილმდებარეობის ისტორია (1948 წლამდე) === თანამედროვე მუშათა დასახლების დაარსებამდე, სახელწოდება „ორხევი“ გეოგრაფიულ ადგილს და, სავარაუდოდ, ამავე სახელწოდების [[რკინიგზის სადგური|რკინიგზის სადგურს]] აღნიშნავდა. საბჭოთა პერიოდში ეს ტერიტორია პირველად 1921 წლის თებერვალში, [[საქართველოს საბჭოთა ოკუპაცია (1921)|საქართველოს გასაბჭოების]] კონტექსტში მოიხსენიება, როდესაც [[წითელი არმიის XI არმია|მე-11 წითელი არმიის]] ნაწილები [[თბილისი|ტფილისზე]] შეტევის ფარგლებში, მათ შორის, ორხევის სადგურისკენ მიიწევდნენ<ref name="ZV1963_Jan">{{სტატია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/501842 |სათაური=Красные орлы Кавказа |წელი=1963 |პასუხისმგებელი=ი. ჩხიკვიშვილი |ენა=ru |ადგილი=თბილისი |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო |ტიპი=გაზეთი |თვე=1 |რიცხვი=15 |გამოშვება=12 |ნომერი=11637 |გვერდები=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629074319/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/501842 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. ომისშემდგომ წლებში, [[სამგორის სარწყავი სისტემა|სამგორის სარწყავი სისტემის]] პროექტის დაწყებასთან ერთად, ტერიტორიის აქტიური ათვისება დაიწყო. პირველი მოსამზადებელი სამუშაოები 1946 წელს დაიწყო. იმავე წლის ოქტომბერში [[პრესა|პრესაში]] გავრცელდა ინფორმაცია მომავალი [[თბილისის ზღვა|თბილისის წყალსაცავის]] მიდამოებში მუშათა დასახლებების მშენებლობის დაწყების შესახებ<ref name="ZV1946_Oct">{{სტატია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/471970 |ავტორი=ელერდაშვილი, ს. |სათაური=На стройках новой пятилетки. Трасса Самгорского канала |წელი=1946 |პასუხისმგებელი=ნ. ვ. პავჩინსკი |ენა=ru |ადგილი=თბილისი |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო |ტიპი=გაზეთი |თვე=10 |რიცხვი=20 |გამოშვება=211 |ნომერი=6845 |გვერდები=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629091553/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/471970 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. მოგვიანებით, 1970 წლით დათარიღებულ დასახლების მცხოვრებთა [[წერილი|წერილში]] ნათქვამი იყო, რომ პირველი დროებითი ნაგებობები ჯერ კიდევ 1946 წელს აშენდა<ref name="ZV1970_Jan">{{სტატია | ავტორი = ნ. ჭიჭიაშვილი, ა. ამანაშვილი, ი. ლუჩკო | სათაური = Короткие сигналы. Просьба осталась без последствий | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/511702 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = შ. კარკარაშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1970 | თვე = 1 | რიცხვი = 23 | გამოშვება = 18 | ნომერი = 13578 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629094153/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/511702 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. [[1946 წელი|1946 წლის]] ბოლოსთვის ორხევი უკვე დედაქალაქის ადმინისტრაციულ რუკაზე აღიარებულ [[ორიენტირი|გეოგრაფიულ ორიენტირად]] იქცა. 1946 წლის დეკემბერში [[თბილისი|თბილისის]] საარჩევნო ოლქების ფორმირებისას, იგი ნავთლუღის საარჩევნო ოლქის სასაზღვრო პუნქტად მოიხსენიებოდა, რომლის საზღვარიც „სადგურ [[ნავთლუღი (სადგური)|ნავთლუღიდან]] ორხევამდე“ გადიოდა<ref name="ZV1946_Dec">{{სტატია | სათაური = Указ Президиума Верховного Совета Грузинской ССР О избирательных округах по выборам в Верховный Совет Грузинской ССР | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472016 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1946 | თვე = 12 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 245 | ნომერი = 6879 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629095400/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472016 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. ამგვარად, 1948 წლის დასაწყისისთვის ორხევი წარმოადგენდა ცნობილ ადგილს, სადაც დაწყებული იყო მზადება მასშტაბური [[მშენებლობა|მშენებლობისთვის]], მაგრამ ჯერ კიდევ არ იყო სრულფასოვანი დასახლება სამრეწველო ბაზით. === სამრეწველო ბაზის დაარსება (1948) === ტერიტორიის სრულმასშტაბიანი [[მრეწველობა|სამრეწველო]] ათვისება, რომელიც უკვე ორხევის სახელით იყო ცნობილი<ref name="ZV1946_Dec"/>, 1948 წელს დაიწყო, როდესაც ეს ტერიტორია შეირჩა ტრესტ „სამგორწყალმშენის“ მთავარ სამრეწველო-ლოგისტიკურ ბაზად, რომელიც სამგორის სარწყავი სისტემის მშენებლობას ახორციელებდა. განვითარება სწრაფი ტემპით მიმდინარეობდა. 1948 წლის მარტში ტრესტის ხელმძღვანელმა ვ. გაგანიძემ ორხევში მატერიალური მომარაგების ბაზის შექმნა დააანონსა, რომელიც '''ცენტრალურ მექანიკურ სახელოსნოებს''', გარაჟს და [[სახერხი საამქრო|სახერხ ქარხანას]] მოიცავდა<ref name="ZV1948_Mar">{{სტატია | ავტორი = გაგანიძე ვ. | სათაური = Самгори | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472748 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1948 | თვე = 3 | რიცხვი = 18 | გამოშვება = 56 | ნომერი = 7207 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629095926/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472748 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. იმავე წლის აპრილისთვის '''ავტოსახელოსნოები, გარაჟი და მექანიკური სახელოსნოები''' უკვე აშენებული იყო<ref name="ZV1948_Apr">{{სტატია | სათაური = Предмайское социалистическое соревнование. Самгорводстрой перевыполнил квартальный план | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472786 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1948 | თვე = 4 | რიცხვი = 6 | გამოშვება = 70 | ნომერი = 7221 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629100352/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472786 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. ივლისისთვის სრულდებოდა ცენტრალური მექანიკური სახელოსნოს მოწყობა, რომელსაც „პირველხარისხოვანი ჩარხებით“ აجهزةბდნენ სამშენებლო ტექნიკის შესაკეთებლად და დეტალების დასამზადებლად. პარალელურად, სამრეწველო ზონასთან მიჰყავდათ [[ელექტროგადამცემი ხაზი]] სახელოსნოს, სახერხი ქარხნის, ასევე მატერიალური და [[ცემენტი|ცემენტის]] საწყობების მოსამარაგებლად<ref name="ZV1948_Jul">{{სტატია | სათაური = Самгори - народная стройка | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473645 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1948 | თვე = 7 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 135 | ნომერი = 7286 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629100642/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473645 | archivedate = 2025-06-29 | url-status = live }}</ref>. სამრეწველო [[განაშენიანება|განაშენიანების]] გარდა, ორხევი მთელი პროექტის [[სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა|სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის]] საწყისი წერტილი გახდა. სწორედ კახეთის გზატკეცილიდან, ორხევის რაიონში, დაიწყო '''ცალკე საექსპლუატაციო გზის''' გაყვანა, რომელიც მაგისტრალური არხის მთელ ტრასას გაუყვა და მისი ყველა მონაკვეთი ერთმანეთთან დააკავშირა<ref name="ZV1948_Jun">{{სტატია | სათაური = Самгори - народная стройка. Магистральная дорога | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473615 | ენა = ru | გამოცემა = Заря Востока | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1948 | თვე = 6 | რიცხვი = 26 | გამოშვება = 127 | ნომერი = 7278 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629101017/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473615 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. === მუშათა დასახლების ჩამოყალიბება (1949—1950-იანი წლები) === სამრეწველო ბაზის შექმნის შემდეგ დაიწყო [[საცხოვრებელი სახლი|საცხოვრებელი]] სახლების აქტიური მშენებლობა. 1949 წლის ოქტომბერში გაზეთი „კომუნისტი“ იტყობინებოდა: „ორხევში უკვე მზადაა რამდენიმე საცხოვრებელი სახლი და [[სასადილო]]... მაშინ ორხევი უკვე [[დაბა]] იქნება“<ref name="Komunisti1949">{{სტატია | ავტორი = ლომთაძე დ. | სათაური = სამგორის ველზე... | ორიგინალი = სამგორის ველზე | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/387297 | ენა = ka | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ორგანო | წელი = 1949 | თვე = 10 | რიცხვი = 28 | ნომერი = 214 (8517) | გვერდები = 2 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629120224/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/387297 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. 1950 წლის ბოლოსთვის ორხევი, რომელიც თბილისის გარდაუბნის რაიონის შემადგენლობაში შედიოდა, სამგორის სარწყავი სისტემის მშენებელთათვის კეთილმოწყობილ მუშათა ქალაქად გადაიქცა. ორი წლის განმავლობაში აშენდა 26 საცხოვრებელი სახლი, საბავშვო ბაღი, ბაგა-ბაღი, ამბულატორია, საპარიკმახერო, აბანო, სასადილო და მაღაზია. სწორი ქუჩების გასწვრივ დეკორატიული ხეები დაირგო, ხოლო დასახლებაში მოეწყო საკუთარი [[რადიო]]კვანძი, [[წყალგაყვანილობა]] და [[ელექტროსადგური]]. ამ დროისთვის სრულდებოდა 300-ადგილიანი კლუბისა და [[ფოსტა|ფოსტის]] შენობის მშენებლობა<ref name="ZV1950_Nov">{{სტატია | ავტორი = გ. პ. პროზორია, გ. აპიცარიანი, ი. ალადაშვილი, ტ. ბელიაევა, ვ. ცხოვრებაშვილი | სათაური = Поселок Орхеви | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476629 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1950 | თვე = 11 | რიცხვი = 28 | ნომერი = 266 (7932) | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629120903/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476629 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. საბინაო მშენებლობა გრძელდებოდა: იმავე წლის დეკემბრისთვის [[მძღოლი|მძღოლებისა]] და [[მექანიზატორი|მექანიზატორებისთვის]] ექვსი დამატებითი სახლი აშენდა<ref name="ZV1950_Dec8">{{სტატია | სათაური = На Самгорской стройке. Бесперебойно работать в зимних условиях. Беседа с начальником «Самгорводстроя» тов. А. Габуния | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476695 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = პავჩინსკი, ნ. ვ. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1950 | თვე = 12 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 274 | ნომერი = 7940 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629121423/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476695 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>, ასევე გაიხსნა საექიმო უბნები სტომატოლოგიური კაბინეტებით<ref name="ZV1950_Dec21">{{სტატია | სათაური = По городу | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476763 | ენა = ru | გამოცემა = Заря Востока | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1950 | თვე = 12 | რიცხვი = 21 | გამოშვება = 286 | ნომერი = 7952 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629121802/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476763 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. დასახლების სოციალური და კულტურული ცხოვრებაც სწრაფად ვითარდებოდა. 1951 წელს გაიხსნა მასობრივი [[ბიბლიოთეკა]]<ref name="ZV1951_Nov2">{{სტატია | სათაური = По Городу | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/478353 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1951 | თვე = 11 | რიცხვი = 2 | გამოშვება = 259 | ნომერი = 8219 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629122005/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/478353 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref> (ამჟამად — [[ორხევი (დასახლება თბილისში)#ბიბლიოთეკა|ტერენტი გრანელის სახელობის ბიბლიოთეკა]]) და ახალი კლუბი, სადაც იმართებოდა [[კონცერტი|კონცერტები]], მათ შორის [[გასტროლები|გასტროლები]] [[ლიტვის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ლიტვის სსრ-დან]] ჩამოსული არტისტების მონაწილეობით<ref name="ZV1951_Aug">{{სტატია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477164 |სათაური=Песни дружбы |ენა=ru |ადგილი=თბილისი |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |წელი=1951 |თვე=8 |რიცხვი=23 |გამოშვება=198 |ნომერი=8158 |გვერდები=3 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629122424/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477164 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref>. დასახლება ამაყობდა თავისი წარმოების [[დამკვრელობითი შრომა|მოწინავეებით]], რომელთა შორის იყვნენ [[მხურავი]] გიორგი ფეშხელაშვილი, [[მძღოლი|მძღოლები]] ნადეჟდა კლიშინა და ივან არუთინოვი, [[ექსკავატორი|ექსკავატორების]] მემანქანეები ივან ტიმჩენკო (წყაროში შეცდომაა დაშვებული — ძველი მაცხოვრებლების მოგონებებით, სწორედ მაშინ გაზეთმა შეცდომით მას გიორგი ტიმჩენკო უწოდა) და სტეპან ფადეევი, მხერხავი მიხეილ მელაძე და დურგალი გიორგი ნინოშვილი.<ref name="ZV1950_Nov"/>. პარალელურად მიმდინარეობდა ორხევის ადმინისტრაციული და პოლიტიკური ჩამოყალიბება. 1950 წლის 25 იანვარს დაარსდა '''ორხევის საარჩევნო უბანი'''<ref name="Komunisti1950">{{სტატია | სათაური = ქ. თბილისის გარეუბნის რაიონის საარჩევნო უბნები | ორიგინალი = ქ. თბილისის გარეუბნის რაიონის საარჩევნო უბნები | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/393488 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = ბ. ნანიტაშვილი | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ორგანო | წელი = 1950 | თვე = 1 | რიცხვი = 25 | გამოშვება = 19 | ნომერი = 8579 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629123049/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/393488 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>, ხოლო 1954 წლისთვის აქ უკვე მოქმედებდა '''პირველადი პარტიული ორგანიზაცია'''<ref name="Komunisti1954">{{სტატია | სათაური = მშობლიური კომუნისტური პარტიისათვის | ორიგინალი = მშობლიური კომუნისტური პარტიისათვის | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402815 | ენა = ka | გამოცემა = კომუნისტი | გამომცემლობა = საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ორგანო | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1954 | თვე = 3 | რიცხვი = 16 | გამოშვება = 64 | ნომერი = 9840 | გვერდები = 2 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629123815/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402815 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. მშენებლობის კვალიფიციური მუშახელით უზრუნველსაყოფად დასახლებაში ორგანიზებული იყო სამშენებლო კადრების მომზადებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების კურსები<ref name="ZV1953_Apr">{{სტატია | ავტორი = პრუიძე ა. | სათაური = Растут кадры строителей Самгори | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477879 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = გ. ი. ხუციშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1953 | თვე = 4 | რიცხვი = 28 | გამოშვება = 100 | ნომერი = 8674 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629124334/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477879 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. აქტიური განვითარების მიუხედავად, ცხოვრებისა და [[საბინაო-კომუნალური მომსახურება|კომუნალური მომსახურების]] ხარისხი ყოველთვის მაღალი არ იყო. 1952 წელს მაცხოვრებლები მაღაზიაში მწირ ასორტიმენტზე ჩიოდნენ და იძულებულნი იყვნენ [[პირველადი მოხმარების საგნები|პირველადი მოხმარების საგნებისთვის]] თბილისში ევლოთ<ref name="ZV1952_Apr">{{სტატია | სათაური = Вниманию „Цекавшири“ и „Грузторга“ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479650 | ენა = ru | პასუხისმგებელი= ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1952 | თვე = 4 | რიცხვი = 15 | გამოშვება = 90 | ნომერი = 8356 | გვერდები = 2 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629124626/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479650 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. === ადმინისტრაციული რეფორმები და სამრეწველო ზრდა (1960—1980-იანი წლები) === 1960-იან წლებში დასახლებამ მნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული გარდაქმნები განიცადა და სწრაფად მზარდი მუშათა დასახლებებისთვის დამახასიათებელ საყოფაცხოვრებო პრობლემებს შეეჯახა. 1962 წლის აპრილში, [[რეფორმა|რეფორმის]] ფარგლებში, სამგორის რაიონი თბილისის ადმინისტრაციული დაქვემდებარებიდან გამოიყო. ამავდროულად, „სამგორის სარწყავი სისტემის სამმართველოს დასახლება“ ოფიციალურად გაერთიანდა სოფელ ორხევთან და ახალ დასახლებას '''დასახლება სამგორი''' ეწოდა<ref name="ZV1962_Apr">{{სტატია | სათაური = Хроника | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/502200 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ი. ჩხიკვიშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1962 | თვე = 4 | რიცხვი = 21 | გამოშვება = 93 | ნომერი = 11413 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629165107/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/502200 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. ოფიციალური სახელის ცვლილების მიუხედავად, ისტორიული სახელწოდება „ორხევი“ მყარად შენარჩუნდა ყოველდღიურ ხმარებაში, რასაც ადასტურებს იმ დროინდელი მაცხოვრებლების მრავალრიცხოვანი წერილები გაზეთებში<ref name="ZV1962_Dec7" />. ამ პერიოდის დასახლების სოციალური ცხოვრება ნათლად აისახა გაზეთ „Заря Востока“-ს ფურცლებზე. 1962 წლის დეკემბერში გამოქვეყნდა ორი წერილი, რომლებიც ყოფის კონტრასტებს ასახავდა. 7 დეკემბერს 15 მცხოვრებისგან შემდგარმა ჯგუფმა, მათ შორის საზოგადოებრივმა მაკონტროლებელმა ტ. სემიხოვამ, გამოაქვეყნა კოლექტიური წერილი [[საჩივარი|საჩივრებით]] სასურსათო მაღაზიის (გამგე გ. ბაირამოვი), ხორცისა და ბოსტნეულის ჯიხურის (გამგე ს. ლაზარიშვილი) და [[რესტორანი|რესტორნის]] (გამგე ნ. ჯალალოვი) მუშაობაზე. მაცხოვრებლები იტყობინებოდნენ [[ცომეული|ცომეულზე]] ფასების მომატების, [[ხორცი|ხორცის]] ერთიან ფასად გაყიდვის შესახებ, ხარისხის მიხედვით დაყოფის გარეშე, და გამაგრილებელი სასმელების ჯიხურში სპირტიანი სასმელებით [[ბუტლეგერობა|არალეგალური ვაჭრობის]] შესახებ<ref name="ZV1962_Dec7">{{სტატია | ავტორი = ტ. სემიხოვა, მ. დანჩენკო, ა. კამალოვი, გ. კირაკოზაშვილი, მ. კარასაშვილი, ვ. აფაკასიადი და სხვ. | სათაური = Пора навести порядок! | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/503889 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ი. ჩხიკვიშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1962 | თვე = 12 | რიცხვი = 7 | გამოშვება = 285 | ნომერი = 11605 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629165648/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/503889 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. აღსანიშნავია, რომ მეორე დღეს, 8 დეკემბერს, იმავე გაზეთში გამოჩნდა სხვა წერილი, რომელშიც [[მოსახლეობა|მაცხოვრებლები]], მათ შორის [https://www.wikitree.com/wiki/Sipina-2 ანა ოსიპოვა], გ. ტიმჩენკო და რ. იაკოვენკო, გულწრფელ მადლობას უხდიდნენ ადგილობრივი [[პოლიკლინიკა|პოლიკლინიკის]] ბავშვთა ექიმს, ედიტა გიორგის ასულ ასათიანს, და აღნიშნავდნენ, რომ მისი „კეთილი ღიმილი და კეთილი სიტყვა — საუკეთესო წამალია ავადმყოფებისთვის“<ref name="ZV1962_Dec8">{{სტატია | ავტორი = ოსიპოვა ა. ა., ტიმჩენკო გ., იაკოვენკო რ., მაისურაძე ე., ანდრეევა ზ., გერასიმენკო | სათაური = Спасибо, дорогие! | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/503891 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = რედ. ი. ჩხიკვიშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1962 | თვე = 12 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 286 | ნომერი = 11606 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629170303/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/503891 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. 1970 წლისთვის, დაარსებიდან თითქმის მეოთხედი საუკუნის შემდეგ, საყოფაცხოვრებო პრობლემები გამწვავდა: 40 მცხოვრების კოლექტიურ წერილში ისინი ჩიოდნენ „1946 წელს აშენებული დროებითი ნაგებობების“ უკიდურეს სიძველეზე, [[სასმელი წყალი|სასმელი წყლის]] მიწოდების ხშირ შეფერხებებზე და ელექტროენერგიის თითქმის სრულ არარსებობაზე<ref name="ZV1970_Jan"/>. 1970-იანი წლებისთვის ორხევი თბილისის '''საქარხნო რაიონის''' შემადგენლობაში შევიდა<ref name="Komunisti1974">{{სტატია | ავტორი = ტიგიშვილი რ. | სათაური = მკითხველის ფელეტონი. ტელევიზორის ოინები | ორიგინალი = მკითხველის ფელეტონი. ტელევიზორის ოინები | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/442226 | ენა = ka | გამოცემა = კომუნისტი | გამომცემლობა = საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ორგანო | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1974 | რიცხვი = 16 | თვე = 2 | გამოშვება = 40 | ნომერი = 15861 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629170955/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/442226 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>, და ხელისუფლებამ დაიწყო მისი კეთილმოწყობაზე ზრუნვა, კერძოდ, გზების განათებაზე<ref name="ZV1973_Jun">{{სტატია | ავტორი = ინაშვილი ფ., შელია დ., გვინიაშვილი შ., ტაბატაძე ა., როზენბერგ ლ. | სათაური = Праздник народовластия | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/517170 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ო. კინკლაძე | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1973 | თვე = 6 | რიცხვი = 19 | გამოშვება = 142 | ნომერი = 14599 | გვერდები = 1, 2 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629171407/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/517170 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. ამ პერიოდში ორხევის სამრეწველო პროფილი, რომელიც თავდაპირველად მშენებლობაზე იყო ორიენტირებული, აქტიურად დაიწყო [[დივერსიფიკაცია|დივერსიფიკაცია]]. უკვე არსებული '''ორხევის მეცხოველეობის საბჭოთა მეურნეობის'''<ref name="Komunisti1987">{{სტატია | ავტორი = კურხული ჯ., საქინფორმის კორ. | სათაური = მეცხოველეობა დამკვრელური ფრონტია. ზამთარი ძნელი იქნება | ორიგინალი = მეცხოველეობა დამკვრელური ფრონტია. ზამთარი ძნელი იქნება | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/465579 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = დ. იოსელიანი | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ ცკ-ის ორგანო | წელი = 1987 | თვე = 11 | რიცხვი = 24 | გამოშვება = 271 | ნომერი = 20012 | გვერდები = 1 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629171737/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/465579 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref> გარდა, დასახლებაში ახალი სამრეწველო ობიექტების მშენებლობა გაიშალა. საკვანძო საწარმო გახდა ახალი '''რკინაბეტონის კონსტრუქციების ქარხანა (რკბკ)''', რომელიც 1980-იანი წლების დასაწყისში „თბილგვირაბმშენის“ მიერ აშენდა [[სოციალისტური შრომის გმირი|სოციალისტური შრომის გმირის]] ალექსანდრე დათაშვილის ხელმძღვანელობით. ეს საწარმო, რომელიც მდებარეობდა მინდორზე, რომელიც, თანამედროვის თქმით, „ასაფრენ ბილიკს ჰგავდა“, და რომლის გვერდითაც გადიოდა [[ალექსეევკა (დასახლება თბილისში)|დასახლება ალექსეევკის]] ბაღების „ყვავილოვანი ნუშის ვარდისფერი ქაფით“ მოფენილი გზა, სტრატეგიული მნიშვნელობის იყო. იგი კრიტიკულად მნიშვნელოვანი იყო [[თბილისის მეტროპოლიტენი|თბილისის მეტროპოლიტენის]] მშენებლობების უზრუნველსაყოფად, რომლებიც, [[ჟურნალისტი|ჟურნალისტის]] გამოთქმით, „შიმშილობდნენ“, განიცდიდნენ კონსტრუქციების მწვავე დეფიციტს და ქარხნის ამუშავებას „[[მანანა ზეციური|მანანა ზეციურივით]]“ ელოდნენ. 1982 წლის თებერვალში ქარხანამ, რომელიც მოიცავდა ბეტონის შემრევ კვანძს და 1100 ტონა ცემენტის ცენტრალურ საწყობს, პირველი პროდუქცია გამოუშვა. მისი საპროექტო სიმძლავრე წელიწადში 20 ათასი მ³ ასაწყობი [[რკინაბეტონი|რკინაბეტონისა]] და 50 ათასი მ³ სასაქონლო ბეტონისგან შედგებოდა<ref name="ZV1982_Feb">{{სტატია | ავტორი = ნედაშკოვსკაია, ი. | სათაური = Взлётная полоса. Социалистическое соревнование — школа интернационализма | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1982 | თვე = 2 | რიცხვი = 10 | გამოშვება = 34 | ნომერი = 17210 | გვერდები = 2 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ჩერქეზიშვილი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535363 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629172409/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535363 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. მისი გაშვებასთან დაკავშირებით, ძველი რკბკ ქარხანა [[ელიავას ქუჩა|ელიავას ქუჩაზე]] თბილისში 1983 წელს ლიკვიდირებულ იქნა<ref name="ZV1982_Oct23">{{სტატია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536400 |სათაური=На контроле «Зари Востока» — письма трудящихся. Факты подтвердились, меры приняты |პასუხისმგებელი= ნ. ჩერქეზიშვილი |წელი=1982 |ენა=ru |ადგილი=თბილისი |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |თვე=10 |რიცხვი=23 |გამოშვება=244 |ნომერი=17420 |გვერდები=2 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250628204904/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536400 |არქივი-თარიღი=2025-06-28}}</ref>. 1980-იანი წლების შუა პერიოდში ორხევში გაიხსნა '''თბილისის საშენ მასალათა კომბინატის ფილიალი''' ახალი ინსტრუმენტული [[საამქრო|საამქროთი]]. მის დასაკომპლექტებლად ხელმძღვანელობამ მოაწყო „შრომითი დესანტი“ გამოცდილი [[კომუნისტი|კომუნისტებისგან]] მთავარი საწარმოდან, [[ინჟინერი|ინჟინერ]] სემიონ სემილეტოვის მეთაურობით, რათა [[კომბინატი|კომბინატის]] ტრადიციები, როგორც ითქვა, „უკვე სისხლში“ ჰქონოდათ<ref name="ZV1986_Sep">{{სტატია |სათაური=Правофланговые ускорения. Черта характера |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/538565 |ენა=ru |პასუხისმგებელი=ნ. ჩერქეზიშვილი |გამოცემა=Заря Востока |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |წელი=1986 |თვე=9 |რიცხვი=16 |გამოშვება=215 |ნომერი=18570 |გვერდები=1 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629175323/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/538565 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref><ref name="ZV1987_Feb">{{სტატია | ავტორი = შჩერბინა-ესვანჯია, ლუდმილა | სათაური = И прошел год... | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537309 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = გ. პაწურია | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1987 | თვე = 2 | რიცხვი = 25 | გამოშვება = 47 | ნომერი = 18702 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629175723/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537309 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. 1988 წლისთვის კომბინატმა დანერგა [[სანტექნიკა|სანტექნიკისა]] და [[ფიბროცემენტი|მოსაპირკეთებელი ფილების]] წარმოება [[მარმარილო|მარმარილოსა]] და [[პოლიმერები|პოლიმერების]] ნარჩენებისგან, დასავლეთ გერმანული ფირმა „ადმ“-ისა და ჰოლანდიური „შტორკის“ მოწყობილობების გამოყენებით<ref name="ZV1987_Dec27">{{სტატია | ავტორი = მიხაილ ჯინჯიხაშვილი | სათაური = Репортаж. Для ремонта квартиры | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539506 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ჩერქეზიშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1987 | თვე = 12 | რიცხვი = 27 | გამოშვება = 297 | ნომერი = 18952 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629180052/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539506 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref><ref name="ZV1988_May">{{სტატია |ავტორი=ვ. ვალიშვილი, მ. კიკვაძე |სათაური=Хозяйствовать по-новому |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539013 |პასუხისმგებელი=ფოტოქრონიკა საქინფორმი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального Комитета Компартии Грузии, Верховного Совета и Совета Министров Грузинской ССР |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1988 |თვე=5 |რიცხვი=7 |გამოშვება=106 |ნომერი=19061 |გვერდები=2 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629180820/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539013 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref>. დასახლების სამრეწველო ინფრასტრუქტურა ასევე მოიცავდა: * '''[[ორგანული სასუქები|ორგანული სასუქების]] ქარხანა''' — შენდებოდა 1962 წელს, რომელთანაც მტკვარზე სპეციალური ხიდი-აკვედუკი მილსადენით იყო გადებული.<ref name="ZV1962_Feb">{{სტატია |ავტორი=შ. კოჟილოტი |სათაური=Мост готов |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/501694 |პასუხისმგებელი=ი. ჩხიკვიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1962 |თვე=2 |რიცხვი=9 |გამოშვება=33 |ნომერი=11353 |გვერდები=4 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629181204/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/501694 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref>. * '''რკინაბეტონის ღარების საწარმოო პოლიგონები''' [[სარწყავი მიწათმოქმედება|სარწყავი სისტემებისთვის]] (მოქმედებდა 1963 წელს)<ref name="ZV1963_Mar">{{სტატია |ავტორი=ს. ხეთაგური |სათაური=Первый эликсир земли |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/502269 |პასუხისმგებელი=ი. ჩხიკვიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1963 |თვე=3 |რიცხვი=26 |გამოშვება=71 |ნომერი=11696 |გვერდები=3 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629181713/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/502269 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>. * '''ტექსტილ-გალანტერეის კომბინატი''' (შენდებოდა 1971 წელს)<ref name="ZV1971_Aug">{{სტატია |ავტორი=ჩედია ა. |სათაური=Для тружеников села |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/516930 |პასუხისმგებელი=შ. კარკარაშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1971 |თვე=8 |რიცხვი=4 |გამოშვება=176 |ნომერი=14026 |გვერდები=4 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629182003/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/516930 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>. * '''კალინინის სახელობის სამსხმელო მოწყობილობების ქარხნის ახალი კორპუსები''' (ექსპლუატაციაში შესვლის ვადა 1989 წელს)<ref name="ZV1986_Jun">{{სტატია |ავტორი=მარტინიუკი, სვეტლანა |სათაური=Советский образ жизни |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537848 |პასუხისმგებელი=ნ. ჩერქეზიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1986 |თვე=6 |რიცხვი=29 |გამოშვება=150 |ნომერი=18505 |გვერდები=3 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629182222/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537848 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>. * '''გაერთიანება „სოლანის“ სუვენირების წარმოება''' (იგეგმებოდა 1985 წელს), რომელსაც უნდა გამოეშვა ეროვნულ სტილში შესრულებული ნაწარმი: ჩანთები, [[ქისა|ქისები]], [[თავსაფარი|თავსაფრები]] და [[თავსაბურავი|თავსაბურავები]]<ref name="ZV1985_Oct">{{სტატია |ავტორი=ლომთაძე, ვახტანგ; მიქელაძე, ნუგზარ |სათაური=Товары: спрос, качество, ассортимент. Отнестись к себе требовательней. Круглый стол «Зари Востока» |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537554 |პასუხისმგებელი=ნ. ჩერქეზიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1985 |თვე=10 |რიცხვი=22 |გამოშვება=244 |ნომერი=18299 |გვერდები=2 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629182518/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537554 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref>. მზარდი მრეწველობის [[პერსონალი|კადრებით]] უზრუნველსაყოფად, 1982 წელს მისამართზე ახვლედიანის ქ. 1, უკვე მოქმედებდა '''სასწავლო კომბინატი „საქმთავარმონტაჟსპეცმშენი“''', სადაც ამზადებდნენ [[შემდუღებელი|გაზოელექტროშემდუღებლებს]], [[სანტექნიკოსი|ზეინკალ-სანტექნიკოსებს]] და [[მემონტაჟე|მემონტაჟეებს]], და სადაც მოსწავლეებს უზრუნველყოფდნენ [[საერთო საცხოვრებელი|საერთო საცხოვრებლითა]] და [[სტიპენდია|სტიპენდიით]] თვეში 75 რუბლის ოდენობით, 3-დან 6 თვემდე სწავლის ვადით<ref name="ZV1982_Nov">{{სტატია |სათაური=Учебный комбинат главного управления «Грузглавмонтажспецстрой» Грузинской ССР объявляет набор |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536650 |პასუხისმგებელი=რედ. ნ. ჩერქეზიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1982 |თვე=11 |რიცხვი=11 |გამოშვება=260 |ნომერი=17436 |გვერდები=4 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629182846/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536650 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>, ხოლო 1987 წელს განიხილებოდა ორხევში ცენტრალიზებული სარემონტო ბაზის შექმნა მთელი [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] მრეწველობის საჭიროებებისთვის<ref name="ZV1987_Dec30">{{სტატია |ავტორი=მურადი ალაშვილი |სათაური=Хозрасчету быть полным |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539519 |პასუხისმგებელი=ნ. ჩერქეზიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1987 |თვე=12 |რიცხვი=30 |გამოშვება=299 |ნომერი=18954 |გვერდები=3 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629183250/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539519 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>. === პოსტსაბჭოთა პერიოდი და თანამედროვეობა === საბჭოთა კავშირის დაშლისა და საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლის შემდეგ ორხევი, ისევე როგორც მთელი საქართველო, კარდინალური ცვლილებების ეპოქაში შევიდა. ეს პერიოდი ხასიათდებოდა მკვეთრი კონტრასტებით: კერძო მეწარმეობის ჩამოყალიბება ეკონომიკური არასტაბილურობის ფონზე, სულიერი აღორძინება კრიმინალის ზრდის ფონზე, ასევე ქვეყნის ახალ სოციალურ და თავდაცვით სტრუქტურებში თანდათანობითი ინტეგრაცია. ==== 1990-იანი წლები: გარდამავალი პერიოდის ეკონომიკა ==== 1990-იან წლებში საბჭოთა სამრეწველო ობიექტების ბაზაზე კერძო კომპანიების ჩამოყალიბება დაიწყო. ახალ პირობებთან ადაპტაციის ნათელი მაგალითი გახდა სს '''„ვაზიანი“'''. მისი გენერალური დირექტორი, დავით ახვლედიანი, რომელმაც განათლება მოსკოვში „საგარეო ვაჭრობის“ სპეციალობით მიიღო, რთულ წლებში დაბრუნდა საქართველოში და საწარმოს ჩაუდგა სათავეში. 1998 წლისთვის „ვაზიანი“ პოპულარულ შამპანურს „სამეფოს“ უშვებდა, მაგრამ, როგორც იმდროინდელი ბევრი საწარმო, მაღალი გადასახადებისა და გასაღების ბაზრების სიმცირის პრობლემებს აწყდებოდა, რაც კონიაკის წარმოებას აფერხებდა და არასრული სიმძლავრით მუშაობას აიძულებდა<ref name="Sakartvelo1998">{{სტატია | ავტორი = კეტი ჭადუნელი, ნანა ძველაია | სათაური = შამპანური „სამეფო“ შემდეგ „პრინცს“ ელოდება | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/532254 | პასუხისმგებელი = რედ. სერგო ჯანაშია | ენა = ka | გამოცემა = საქართველო | გამომცემლობა = ყოველკვირეული საზოგადოებრივ-პოლიტიკური გაზეთი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1998 | თვე = 7 | რიცხვი = 28 | გამოშვება = 50 | ნომერი = 1680 | გვერდები = 6 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629183637/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/532254 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. იმ დროის ეკონომიკური მდგომარეობა დეტალებშიც აისახებოდა. 1996 წელს აშშ-ის საელჩომ ორხევში, რძის კომბინატის ტერიტორიაზე, დახურული აუქციონი ჩაატარა, სადაც დეფიციტური საქონელი იყიდებოდა: გენერატორები, სარეცხი მანქანები, საშრობები და სამშენებლო მასალები, რაც მოსახლეობისა და ორგანიზაციების საბაზისო ინფრასტრუქტურის საჭიროებებზე მიუთითებს<ref name="SG1996_May">{{სტატია | სათაური = 9 МАЯ | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/547930 | პასუხისმგებელი = ა. ა. სილაგაძე | ენა = ru | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1996 | თვე = 5 | რიცხვი = 4 | გამოშვება = 63 | ნომერი = 991 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629184008/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/547930 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. თუმცა, ყველა ახალი საწარმო მაღალ სტანდარტებს არ იცავდა: იმავე წელს ორხევული ფირმა „გიორგი-94“ პრესაში უხარისხო ღვინის გამოშვებასთან დაკავშირებით მოიხსენიებოდა<ref name="SG1996_Oct">{{სტატია |სათაური=Антиреклама. Не пейте и не ешьте?!. |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/548558 |პასუხისმგებელი=Ред. А. А. Силагадзе |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1996 |თვე=10 |რიცხვი=31 |გამოშვება=148 |ნომერი=1076 |გვერდები=1 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629184236/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/548558 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. ათწლეულის მეორე ნახევარში ვაუჩერული სისტემით მასშტაბური პრივატიზაცია დაიწყო. ვაჭრობაზე ერთი დოლარის ნომინალური ღირებულებით გამოტანილი იყო დასახლების მსხვილი სამრეწველო საწარმოები: სს „პოლიმერული ნაკეთობა“, რომელიც 4,3 ჰექტარ მიწაზე იყო განთავსებული, და სარემონტო-მექანიკური ქარხანა „ხალიბი“<ref name="SG1998_Dec">{{სტატია | სათაური = Акционерные общества с номинальной стоимостью акций в один доллар | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550723 | პასუხისმგებელი = თ. ლასხიშვილი | ენა = ru | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1998 | თვე = 12 | რიცხვი = 3 | გამოშვება = 349 | ნომერი = 21570 | გვერდები = 2 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629184621/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550723 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref><ref name="SG1999_Jan">{{სტატია | სათაური = Акционерные общества с номинальной стоимостью акций в 1 доллар | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550608 | პასუხისმგებელი = თ. ლასხიშვილი | ენა = ru | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1999 | თვე = 1 | რიცხვი = 22 | გამოშვება = 13 | ნომერი = 21599 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629184909/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550608 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. ==== სულიერი ცხოვრება, უსაფრთხოება და განვითარება 2000-იან წლებში ==== სოციალურ-ეკონომიკური სირთულეების ფონზე დასახლებაში სულიერი აღორძინება დაიწყო. მნიშვნელოვან მოვლენად იქცა [[წმინდა ნინო|წმინდა ნინოს]] სახელობის ახალი [[მართლმადიდებლური ტაძარი|მართლმადიდებლური ტაძრის]] მშენებლობა. [[ორხევი (დასახლება თბილისში)#წმინდა ნინოს ეკლესია|ტაძრის მშენებლობის ისტორია]]. ამავდროულად, ორხევმა ქვეყნის თავდაცვის სისტემაში ახალი მნიშვნელობა შეიძინა. 2007 წელს, [[თურქეთი|თურქეთთან]] სამხედრო თანამშრომლობის ფარგლებში, გარემონტდა და აღიჭურვა დასახლებაში განლაგებული [[ლოგისტიკა|ლოგისტიკის]] [[ბატალიონი|ბატალიონის]] სარემონტო პუნქტი<ref name="SG2007_Mar">{{სტატია | სათაური = Рассмотрены вопросы сотрудничества | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/215887 | პასუხისმგებელი = თ. ლასხიშვილი, ე. ჭაჭუა | ენა = ru | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 2007 | თვე = 3 | რიცხვი = 3 | გამოშვება = 41—42 | ნომერი = 23783 | გვერდები = 2 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629185304/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/215887 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. ===== „ორხეველი მანიაკის“ საქმე და კრიმინალური ქრონიკა ===== 2000-იან წლებში დასახლებამ სამწუხარო ცნობადობა მოიპოვა ადგილობრივი მცხოვრების, მიხეილ აზალაძის მიერ ჩადენილი სასტიკი [[მკვლელობა|მკვლელობებისა]] და [[კანიბალიზმი|კანიბალიზმის]] აქტების სერიის გამო. მან [[სამართალდამცავი ორგანოები|სამართალდამცავი ორგანოებისგან]] მეტსახელი „ორხეველი [[სერიული მკვლელი|მანიაკი]]“ მიიღო და [[უვადო თავისუფლების აღკვეთა|უვადო პატიმრობა]] მიესაჯა. ორხევში, ჩანტლაძის ქუჩა №1-ში ჩადენილმა დანაშაულებმა მთელი [[საქართველო|ქვეყნის]] ყურადღება მიიპყრო<ref name="OrkheviManiac">{{სტატია |ავტორი=ნ. ფიცხელაური |სათაური="ორხეველი მანიაკი" - ქართველი კანიბალის შემზარავი ისტორია |url=https://kvirispalitra.ge/article/25084-qorkheveli-maniakiq-qarthveli-kanibalis-shemzaravi-istoria/ |ენა=ka |გამოცემა=კვირის პალიტრა |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=პალიტრა-მედია |წელი=2015 |თვე=5 |რიცხვი=11 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629185627/https://kvirispalitra.ge/article/25084-qorkheveli-maniakiq-qarthveli-kanibalis-shemzaravi-istoria/ |archivedate=2025-06-29 }}</ref>. ამ რეზონანსული საქმის გარდა, იმ პერიოდის კრიმინალური ქრონიკა სხვა შემთხვევებსაც ასახავდა. 2000 წლის მარტში ორხევში დააკავეს ქალაქ შახტის (რუსეთი) მცხოვრები, რომელმაც კონტრაბანდული გზით საქართველოში 78,2 გრამი [[ოპიუმი]] შემოიტანა და მის გასაღებას ცდილობდა. ამავდროულად, დასახლების მცხოვრებლები თავად ხდებოდნენ ზოგადი არასტაბილური ვითარების მსხვერპლნი: იმავე თვეში გავრცელდა ინფორმაცია თბილისის ცენტრში, [[თბილისის ფუნიკულიორი|ფუნიკულიორთან]], ორხევის მცხოვრებ გიორგი ცხოვრებაშვილზე თავდასხმის შესახებ<ref name="SG2000_Mar_crime">{{სტატია | ავტორი = ბ. ჩერქეზიშვილი | სათაური = Криминал. Жестокость нашего времени;Опиум из шахты | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/172630 | პასუხისმგებელი = თ. ლასხიშვილი, თ. ლომსაძე, ბ. ჭაჭანიძე | ენა = ru | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 2000 | თვე = 3 | რიცხვი = 15 | გამოშვება = 73—74 | ნომერი = 21989 | გვერდები = 6 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629190417/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/172630 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. ==== თანამედროვე ეტაპი ==== XXI საუკუნეში ორხევი თბილისის განუყოფელ ნაწილად განაგრძობს განვითარებას. ეს ტერიტორია თანამედროვე სამეცნიერო კვლევებშიც მოიხსენიება, კერძოდ, 2011 წელს ორხევის რაიონიდან აღებული [[თიხნარი|თიხნარის]] ნიმუშები გეოტექნიკური გამოცდებისთვის გამოიყენებოდა<ref name="Soil2011">{{სტატია | ავტორი = კიკნაძე ხ. ლ., დადიანი კ. ზ., მაისაია ლ. დ., ლორთქიფანიძე ფ. ნ., ნავროზაშვილი მ. ზ. | სათაური = Снижение фильтрации грунтов использованием ПАВ | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/237244 | ენა = ru | გამოცემა = სამეცნიერო შრომების კრებული | ტიპი = კრებული | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის წყალთა მეურნეობის ინსტიტუტი | პასუხისმგებელი = რედ. გ. ვ. გავარდაშვილი, ი. რ. ირემაშვილი | წელი = 2011 | ნომერი = 66 | გვერდები = 124—127 | issn = 1512-2344 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250630100644/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/237244 | archivedate = 2025-06-30 }}</ref>. დედაქალაქის პოლიტიკურ ცხოვრებაში დასახლება სამგორის რაიონის ერთ-ერთი [[მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემა|მაჟორიტარული]] ოლქის შემადგენლობაში შედის, რომლის წარმომადგენლებსაც ქალაქის [[საკრებულო|საკრებულოში]] ირჩევენ<ref name="TbilisiWeek2017">{{სტატია |სათაური=«Грузинская мечта» представила кандидатов в мажоритарные депутаты сакребуло Тбилиси |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/222961 |პასუხისმგებელი=Вадим Геджадзе |ენა=ru |გამოცემა=Тбилисская Неделя |გამომცემლობა=Вадим Геджадзе |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=2017 |თვე=9 |რიცხვი=6 |ნომერი=37 |გვერდები=3 |issn=1987-7110 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630105853/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/222961 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ამავე პერიოდში ხელისუფლება ავარიული საცხოვრებელი სახლებიდან მოსახლეობის განსახლების პრობლემას წყვეტდა. 2011 წლის იანვარში ორხევი იძულებით გადაადგილებულ პირთა (დევნილთა) ათობით ოჯახის იძულებითი გამოსახლების ადგილად იქცა, რომლებიც დასახლების ერთ-ერთ ყოფილ ადმინისტრაციულ შენობაში ცხოვრობდნენ. 2011 წლის 20 იანვარს, პოლიციის მონაწილეობით, მათი გამოსახლება განხორციელდა<ref name="Obieqtivi_Eviction_2011"/>. ტელეკომპანია „ლიბერალის“ საინფორმაციო რეპორტაჟის კადრების მიხედვით, გამოსახლებულთა შორის იყვნენ [[2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომი|2008 წლის ომის]] შედეგად დაზარალებული დევნილები. მცხოვრებლები ინტერვიუში თავიანთ სასოწარკვეთას გამოთქვამდნენ და აცხადებდნენ, რომ მათ „როგორც საქონელი“ ისე ეპყრობოდნენ და მომავალი საცხოვრებელი ადგილის შესახებ გაურკვევლობაში იმყოფებოდნენ. ოჯახების ნაწილი გორში კოტეჯებში გადაასახლეს, თუმცა, ერთ-ერთი მცხოვრების თქმით, კომპენსაციამ მისი დიდი ოჯახის ყველა წევრი ვერ დააკმაყოფილა და ადამიანების ნაწილი უსახლკაროდ დარჩა. გამოსახლებას თან ახლდა პირადი ნივთების, მათ შორის ავეჯისა და ხატების, სამხედრო და სამოქალაქო სატვირთო მანქანებში ჩატვირთვა<ref name="Obieqtivi_Eviction_2011">{{cite news | url = https://www.myvideo.ge/v/1411858 | title = დევნილთა გასახლება ორხევიდან | lang = ka | publisher = მედია-კავშირი ლიბერალი | date = 2011-01-20 | access-date = 2025-07-01 | archive-url = https://archive.org/details/p_20250701_202507 | archive-date = 2025-07-01 | quote = ჩვენი ნივთები სატვირთო მანქანით მიაქვთ, როგორც საქონელი... }}</ref>{{efn|ვიდეო წარმოადგენს ტელეკომპანია „ლიბერალის“ რეპორტაჟს, რომელიც კერძო პირის მიერ არის ატვირთული ჰოსტინგზე. მოვლენის თარიღი (20 იანვარი) მითითებულია ტიტრებში, წელი (2011) კი ვიდეოს ატვირთვის თარიღიდან გამომდინარეობს.}}. განსაკუთრებული ყურადღება მიიპყრო ჩანტლაძის ქ. 4/2-ში მდებარე ყოფილი ავტობაზა „ტურისტის“ ავარიულმა შენობამ, სადაც 1998 წლიდან 10 დევნილი და 6 სოციალურად დაუცველი ოჯახი ცხოვრობდა<ref name="Sakrebulo_Turist_2016_04">{{cite web | url = https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=1796 | title = საკრებულოში ორი კომისიის გაერთიანებული სხდომა გაიმართა | lang = ka | website = თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი | date = 2016-04-05 | access-date = 2025-06-30 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250630165513/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=1796 | archivedate = 2025-06-30 }}</ref>. 2016 წლის 7 თებერვლის ტელეკომპანია „თავისუფალი ზონის“ რეპორტაჟის თანახმად, ისინი 10-15 წლის განმავლობაში თვითნაკეთ ნაგებობებში, კანალიზაციის, გაზისა და ნორმალური წყალმომარაგების გარეშე ცხოვრობდნენ. მცხოვრებლები ხელისუფლების, მათ შორის გულიკო ზუმბაძისა (საკრებულოს დეპუტატი) და მამუკა ჭოხურის (სამგორის რაიონის ყოფილი გამგებელი) სრულ უმოქმედობაზე ჩიოდნენ, რომლებიც, მათი თქმით, დაპირებებს მხოლოდ წინასაარჩევნო პერიოდში იძლეოდნენ, მაგრამ მათ მთავარ პრობლემას — საცხოვრებლის დაკანონებას — არ წყვეტდნენ<ref name="Tzona_Turist_2016">{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=5FoYJE4caFI | title = ორხევში, ტურისტის ბაზის მიმდებარედ მცხოვრებლები დახმარებას ითხოვენ | lang = ka | publisher = თავისუფალი ზონა | date = 2016-02-07 | access-date = 2025-07-01 | archive-url = https://archive.org/details/13-720p-25 | archive-date = 2025-07-01 | url-status = live }}</ref>. 2016 წლის აპრილში, მრავალი მიმართვის შემდეგ, შენობის განმეორებითი ტექნიკური ექსპერტიზის ჩატარების გადაწყვეტილება მიიღეს. იმავე წლის ივნისისთვის მიღწეულ იქნა შეთანხმება 11 დევნილი ოჯახისთვის პროფილური სამინისტროს ხაზით ახალი საცხოვრებლის გადაცემის, ასევე 9 ოჯახისთვის, რომლებსაც დევნილის სტატუსი არ ჰქონდათ, ალტერნატიული საცხოვრებლის მოძიების შესახებ<ref name="Sakrebulo_Turist_2016_06">{{cite web | url = https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2150 | title = თბილისის საკრებულოში ადამიანის უფლებათა დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კომისიის სხდომა გაიმართა | lang = ka | website = თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი | date = 2016-06-22 | access-date = 2025-06-30 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250630165144/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2150 | archivedate = 2025-06-30 }}</ref>. საბოლოო განსახლების საკითხი საკრებულოს ადამიანის უფლებათა დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კომისიის დღის წესრიგში 2017 წელსაც იდგა<ref name="Sakrebulo_Turist_2017_11"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3713 |title=საკრებულოში ადამიანის უფლებათა დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კომისიის შემაჯამებელი სხდომა გაიმართა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-11-10 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630160010/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3713 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. 2016 წლის ივლისში დასახლება სოციალური პროტესტის ასპარეზად იქცა. მცხოვრებლები აქციაზე გამოვიდნენ ყოფილი №22 პოლიკლინიკის აღდგენის მოთხოვნით, რომელიც ორხევში ერთადერთი სამედიცინო დაწესებულება იყო. პოლიკლინიკა ჯერ კიდევ 2011 წელს დაიხურა ლილოში მდებარე №16 პოლიკლინიკასთან შერწყმის გზით, ხოლო პროტესტის მომენტისთვის მისი შენობის დემონტაჟი უკვე მიმდინარეობდა. აქცია, რომელიც ოპოზიციური პარტია „პატრიოტთა ალიანსის“ წარმომადგენლის, ბეჟან გუნავას ინიციატივით დაიწყო, რაიონის მაჟორიტარი დეპუტატის, გულიკო ზუმბაძის ბიუროს თანამშრომლებთან შეტაკებაში გადაიზარდა<ref name="Obieqtivi_Protest_2016">{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=PDY_EX69cvk | title = აქცია ორხევის დასახლებაში | lang = ka | publisher = მედია-კავშირი ობიექტივი | date = 2016-07-14 | access-date = 2025-07-01 | archive-url = https://archive.org/details/360p-25_202506 | archive-date = 2025-06-30 }}</ref>. ==== მუნიციპალური საცხოვრისის შექმნა და პირველი კონფლიქტი (2015) ==== 2015 წელს ორხევის სოციალური საცხოვრისი, ჯერ კიდევ მშენებლობის დასრულების ეტაპზე, სოციალური კონფლიქტის საგანი გახდა. მიზეზი გახდა ხელისუფლების გეგმა, [[ისანი-სამგორის რაიონი|ისნის რაიონში]] მდებარე ყოფილი სამხედრო ჰოსპიტლის შენობიდან 117 სოციალურად დაუცველი ოჯახი გამოესახლებინათ, რათა შენობა გაეთავისუფლებინათ შემდგომი რეაბილიტაციისა და [[იძულებით გადაადგილებული პირი|იძულებით გადაადგილებული]] 160 ოჯახის შესახლებისთვის. გამოსახლებული ოჯახების ნაწილის განთავსება იგეგმებოდა ორხევში მშენებარე ახალ მუნიციპალურ საცხოვრისში, რომელიც 72 ოჯახზე იყო გათვლილი<ref name="EMC_Hospital_2015">{{cite web |url=https://socialjustice.org.ge/ka/products/emc-qofil-samkhedro-hospitalshi-matskhovrebeli-sotsialurad-dautsveli-ojakhebis-gansakhlebis-protsess-afasebs |title=EMC ყოფილ სამხედრო ჰოსპიტალში მაცხოვრებელი სოციალურად დაუცველი ოჯახების განსახლების პროცესს აფასებს |lang=ka |website=სოციალური სამართლიანობის ცენტრი (Social Justice Center) |date=2015-08-12 |access-date=2025-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241207172005/https://socialjustice.org.ge/ka/products/emc-qofil-samkhedro-hospitalshi-matskhovrebeli-sotsialurad-dautsveli-ojakhebis-gansakhlebis-protsess-afasebs |archivedate=2024-12-07 |url-status=live }}</ref>. პროცესმა გამოსასახლებელი ოჯახების პროტესტი და უფლებადამცველი ორგანიზაციის, „ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრის“ (EMC, მოგვიანებით — „სოციალური სამართლიანობის ცენტრი“), კრიტიკული შეფასება გამოიწვია. 2015 წლის 12 აგვისტოს განცხადებაში EMC-მ განსახლების გეგმის სისტემურ ხარვეზებზე მიუთითა: * '''გაუმჭვირვალე კრიტერიუმები:''' უცნობი იყო, რა პრინციპით შეირჩეოდა 117 ოჯახიდან ის 72, რომელიც ორხევში მიიღებდა ბინას, რაც, ორგანიზაციის შეფასებით, უსამართლო განაწილების რისკებს ქმნიდა. * '''შემოთავაზებული საცხოვრისის არაადეკვატურობა:''' გამოსასახლებელ პირთა განცხადებით, ორხევის ბინები არაადეკვატურად მცირე იყო მრავალსულიანი ოჯახებისთვის და არ იყო აღჭურვილი ელემენტარული საცხოვრებელი პირობებით. * '''ალტერნატივების არასტაბილურობა:''' იმ ოჯახებს, რომლებიც ორხევში ვერ მოხვდებოდნენ, სთავაზობდნენ ქირის ანაზღაურებას მხოლოდ საბიუჯეტო წლის ბოლომდე, რაც არ წარმოადგენდა გრძელვადიან გადაწყვეტას. * '''საერთაშორისო სტანდარტების დარღვევა:''' უფლებადამცველებმა ხაზი გაუსვეს, რომ პროცესი არღვევდა საქართველოს მიერ აღებულ საერთაშორისო ვალდებულებებს სათანადო საცხოვრებლის უფლების შესახებ, რადგან გამოსახლება დასაშვებია მხოლოდ როგორც უკანასკნელი ზომა. EMC მოითხოვდა გამოსახლების პროცესის დაუყოვნებლივ შეჩერებას, უსახლკარო ოჯახების საჭიროებების შეფასების ობიექტური კრიტერიუმების შემუშავებას და მათთვის სტაბილური, გრძელვადიანი საცხოვრებელი პირობების შეთავაზებას თავად ამ ოჯახების უშუალო ჩართულობით<ref name="EMC_Hospital_2015"/>. ===== უკანონო ნაგებობების დემონტაჟი (2022) ===== 2022 წლის იანვარში ორხევი საზოგადოების ყურადღების ცენტრში რამდენიმე [[საცხოვრებელი ზონა|საცხოვრებელი ნაგებობის]] დემონტაჟის გამო მოექცა. [[თბილისის მერია|თბილისის მერიის]] მუნიციპალური ინსპექციის განკარგულებით, დაინგრა შენობები, რომლებიც ხელისუფლებამ სახელმწიფო მიწაზე უკანონო მშენებლობებად შეაფასა<ref name="Tabula_demolition">{{cite web |url=https://tabula.ge/ge/news/679417-meriam-orkhevis-dasakhlebashi-sakhlebi-daangria |title=მერიამ ორხევის დასახლებაში სახლები დაანგრია |lang=ka |website=Tabula |publisher=სამოქალაქო განათლების ფონდი |date=2022-01-28 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630123943/https://tabula.ge/ge/news/679417-meriam-orkhevis-dasakhlebashi-sakhlebi-daangria |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. მოვლენამ არაერთგვაროვანი რეაქცია გამოიწვია. თბილისის მერმა [[კახა კალაძე|კახა კალაძემ]] განაცხადა, რომ დემონტაჟი მრავალგზის გაფრთხილების შემდეგ განხორციელდა და ქალაქის ხელისუფლება მიწების თვითნებურ მიტაცებას არ დაუშვებდა<ref name="Tabula_Kaladze_comment">{{cite web |url=https://tabula.ge/ge/news/679420-am-adamianebs-regionebshi-akvt-micebi |title="ამ ადამიანებს რეგიონებში აქვთ მიწები, დედაქალაქში ბინები" – კალაძე ორხევზე |lang=ka |website=Tabula |publisher=სამოქალაქო განათლების ფონდი |date=2022-01-28 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://archive.ph/qaBvr |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. თავის მხრივ, უფლებადამცველმა ორგანიზაციამ „სოციალური სამართლიანობის ცენტრმა“ (SJC) მერიის ქმედებები მკაცრად გააკრიტიკა. ორგანიზაციის განცხადებაში მას უწოდეს „კიდევ ერთი [[რეპრესია|რეპრესიული]] ღონისძიება“ [[უსახლკარო|უსახლკაროების]] წინააღმდეგ და სისტემური პოლიტიკის ნაწილი, და არა ერთეული შემთხვევა. განსაკუთრებით ხაზგასმული იყო, რომ ნგრევა, რომელიც ზამთრის პერიოდსა და [[COVID-19|COVID-19-ის]] პანდემიის პირობებში, ალტერნატიული საცხოვრისის შეთავაზების გარეშე განხორციელდა, ადამიანებს „ქუჩაში, მიუსაფარ მდგომარეობაში აღმოჩენისა და ფიზიკური განადგურების რისკის წინაშე“ აყენებდა. უფლებადამცველებმა მიუთითეს კანონმდებლობის სისტემურ ხარვეზზე, რომელიც, საერთაშორისო სტანდარტების უგულებელყოფით, საცხოვრისის იძულებით დემონტაჟს არ განიხილავს გამოსახლების ფორმად და ამით დაზარალებულებს სამართლებრივი დაცვის გარეშე ტოვებს. ამასთან დაკავშირებით, SJC-მ კონკრეტული მოთხოვნები წამოაყენა: * '''თბილისის მერიისადმი''' — დაუყოვნებლივ შეეწყვიტა დემონტაჟი და დაზარალებულები უზრუნველეყო ადეკვატური საცხოვრებლით; * '''საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსადმი''' — შეემუშავებინა საცხოვრისის ეროვნული სტრატეგია; * '''საქართველოს მთავრობისა და პარლამენტისადმი''' — საკანონმდებლო დონეზე ეღიარებინა დემონტაჟისას იძულებითი გამოყვანა გამოსახლების ფორმად და მოეხდინა ეროვნული კანონმდებლობის სრული ჰარმონიზაცია ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო ნორმებთან<ref name="SJC_Demolition_2022">{{cite web |url=https://socialjustice.org.ge/ka/products/satskhovrisebis-demontazhi-usakhlkarota-tsinaaghmdeg-tbilisis-meriis-kidev-erti-represiuli-ghonisdziebaa |title=საცხოვრისების დემონტაჟი უსახლკაროთა წინააღმდეგ თბილისის მერიის კიდევ ერთი რეპრესიული ღონისძიებაა |lang=ka |website=სოციალური სამართლიანობის ცენტრი (Social Justice Center) |date=2022-01-28 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707144727/https://socialjustice.org.ge/ka/products/satskhovrisebis-demontazhi-usakhlkarota-tsinaaghmdeg-tbilisis-meriis-kidev-erti-represiuli-ghonisdziebaa |archivedate=2025-07-07 |url-status=live }}</ref>. ===== კონფლიქტი სოციალური საცხოვრისის გარშემო (2023—2025) ===== 2023 წლის ბოლოს ცნობილი გახდა ორხევის სოციალური საცხოვრისის უსაფრთხოების პრობლემის შესახებ. შენობა, რომელიც 1967 წელს აშენდა და თავდაპირველად სასკოლო კვების კომბინატს წარმოადგენდა, 2017 წელს უსახლკაროდ რეგისტრირებული ოჯახების განსათავსებლად გადაკეთდა. 2022 წლისთვის მასში 260 ადამიანი ცხოვრობდა<ref name="SJC_Social_Housing_2023">{{cite web |url=https://socialjustice.org.ge/ka/products/usakhlkaro-pirebi-orkhevis-sotsialuri-satskhovrisidan-gaqvanas-sachiroeben |title=უსახლკარო პირები ორხევის სოციალური საცხოვრისიდან გაყვანას საჭიროებენ |lang=ka |website=სოციალური სამართლიანობის ცენტრი (Social Justice Center) |date=2023-12-05 |access-date=2025-07-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250707141628/https://socialjustice.org.ge/ka/products/usakhlkaro-pirebi-orkhevis-sotsialuri-satskhovrisidan-gaqvanas-sachiroeben |archive-date=2025-07-07 |url-status=live }}</ref>. წლების განმავლობაში მისი მდგომარეობა მნიშვნელოვნად გაუარესდა: მცხოვრებლები, მათ შორის ბავშვები და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები, უჩიოდნენ მუდმივ ხმაურს, ნესტს, გადატვირთულობასა და ბინებში კედლებისა და ჭერის დაზიანებას<ref name="SJC_Social_Housing_2023" />. 2023 წლის დეკემბერში უფლებადამცველმა ორგანიზაციამ „სოციალური სამართლიანობის ცენტრმა“ (SJC) სამგორის რაიონის გამგეობის მიერ დაკვეთილი საინჟინრო-საპროექტო კვლევის შედეგები გამოაქვეყნა. ექსპერტიზამ კრიტიკული პრობლემები გამოავლინა: * '''სეისმური მდგრადობის ნორმებთან შეუსაბამობა:''' შენობა არ პასუხობდა 8-ბალიანი [[მედვედევი-შპონჰოიერი-კარნიკის სკალა|სეისმური ზონისთვის]] დადგენილ თანამედროვე მოთხოვნებს<ref name="SJC_Social_Housing_2023" />. * '''მზიდი კონსტრუქციების არადამაკმაყოფილებელი მდგომარეობა:''' გამოვლინდა უხარისხოდ დაბეტონებული კარკასის კვანძები და ნორმებით აკრძალული სილიკატური აგურის გამოყენება<ref name="SJC_Social_Housing_2023" />. * '''ჩამონგრევის რისკი:''' დაწყებული იყო იმ ლითონის ელემენტების კოროზია, რომლებზეც რიგელები იყო დამონტაჟებული, რაც „მყისიერი ჩამონგრევის“ საშიშროებას ქმნიდა<ref name="SJC_Social_Housing_2023" />. * '''რემონტის არარენტაბელურობა:''' აღდგენითი სამუშაოების ღირებულება მნიშვნელოვნად აღემატებოდა შენობის საერთო ღირებულების 50%-ს<ref name="SJC_Social_Housing_2023" />. ექსპერტებმა დაასკვნეს, რომ შენობის ექსპლუატაცია კაპიტალური გამაგრების გარეშე დაუშვებელი იყო, ხოლო სამუშაოების პერიოდში აუცილებელი იყო მცხოვრებლების სრული ევაკუაცია. უფლებადამცველებმა თბილისის მერიას მოუწოდეს, დაუყოვნებლივ უზრუნველეყო მცხოვრებლები უსაფრთხო და ღირსეული ალტერნატიული საცხოვრებლით<ref name="SJC_Social_Housing_2023" />. სიტუაცია კვლავ 2025 წლის მაისში გამწვავდა. იმ დროისთვის ავარიულ შენობაში 75 ოჯახიდან დაახლოებით 25 რჩებოდა. [[თბილისის მერია|თბილისის მერიამ]] მათ განსახლების სქემა შესთავაზა: დროებითი ქირა ქალაქის ხარჯზე და შემდგომში მუდმივი საცხოვრებლის გადაცემა. თუმცა, მცხოვრებლებმა იურიდიული გარანტიების არარსებობის გამო შეთავაზებაზე უარი განაცხადეს, რადგან შიშობდნენ, რომ დროებითი საცხოვრებელი განუსაზღვრელი ვადით გაგრძელდებოდა. ისინი ითხოვდნენ ოფიციალური დოკუმენტების გადაცემას, რომლებიც ახალ საცხოვრებელზე საკუთრების უფლებას დაადასტურებდა, და მერთან, [[კალაძე, კახა|კახა კალაძესთან]], შეხვედრას<ref name="TVPirveli_Shelter_2025">{{cite news | url = https://www.youtube.com/watch?v=_fD_YXb0lVA | title = ორხევის მერიის თავშესაფარი - პროტესტი და მოლოდინი (Приют мэрии в Орхеви — протест и ожидание) | lang = ka | publisher = ტელეკომპანია პირველი (TV Pirveli) | date = 2025-05-17 | access-date = 2025-07-01 | archive-url = https://archive.org/details/orkhevi-social_issues-2025 | archive-date = 2025-07-01 | quote = ჩვენ უკან დასახევი გზა არა გვაქვს... შეხვედრა მხოლოდ და მხოლოდ კახი კალაძესთან. | url-status = live }}</ref>. კონფლიქტი გამწვავდა, როდესაც ხელისუფლებამ გამოსახლების დასაჩქარებლად შენობას ელექტროენერგიის მიწოდება შეუწყვიტა. მცხოვრებლებმა ეს ზეწოლის ზომად შეაფასეს და, მათივე მტკიცებით, ელექტრომომარაგება თვითნებურად აღადგინეს. მათ ასევე მერიის შენობასთან უვადო საპროტესტო აქციის დაწყება დააანონსეს<ref name="TVPirveli_Shelter_2025" />. ==== სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში ==== პოსტსაბჭოთა პერიოდში ორხევმა მნიშვნელოვანი სტრატეგიული დანიშნულება შეიძინა და [[საქართველოს თავდაცვის ძალები|საქართველოს თავდაცვის ძალების]] ერთ-ერთი საკვანძო ობიექტის დისლოკაციის ადგილად იქცა. აქ განთავსებულია '''ლოგისტიკური უზრუნველყოფის სარდლობის სატრანსპორტო/საავტომობილო ბაზა''', რომელიც ფუნქციონირებს როგორც სამხედრო ტექნიკის მიღების, განაწილების, მომსახურებისა და მოდერნიზაციის ცენტრალური [[ჰაბი]]<ref name="MOD_2022_01">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/8543/turqetma-tavdacvis-dzalebs-specialuri-teqnika-gadasca- | title = თურქეთმა თავდაცვის ძალებს სპეციალური ტექნიკა გადასცა | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2022-01-29 | access-date = 2025-07-02 }}</ref><ref name="MOD_2020_07">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/7918/tavdacvis-dzalebis-axali-saavtomobilo-sashualebebit-agchurvis-procesi-daiwyo | title = თავდაცვის ძალების ახალი საავტომობილო საშუალებებით აღჭურვის პროცესი დაიწყო | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2020-07-26 | access-date = 2025-07-02 }}</ref>. ორხევის ბაზა წარმოადგენს საერთაშორისო სამხედრო თანამშრომლობის პროგრამების, უპირველეს ყოვლისა, [[თურქეთი|თურქეთთან]] თანამშრომლობის, ძირითად პლატფორმას. „სამხედრო-ფინანსური თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმების“ ფარგლებში აქ რეგულარულად იმართება ტექნიკის გადაცემის ოფიციალური ცერემონიები. * '''2022 წლის 29 იანვარს''' თურქულმა მხარემ 11 ერთეული ლოგისტიკური მანქანა, 2 მიკროავტობუსი და 2 ტრაქტორი გადასცა, რომელთა საერთო ღირებულება 597 722 [[აშშ-ის დოლარი|აშშ დოლარს]] შეადგენდა. ღონისძიებას ესწრებოდნენ თავდაცვის მინისტრი [[ჯუანშერ ბურჭულაძე|ჯუანშერ ბურჭულაძე]], მისი მოადგილე [[გიორგი ხაინდრავა (პოლიტიკოსი)|გიორგი ხაინდრავა]], თავდაცვის ძალების მეთაურის მოადგილე [[ბრიგადის გენერალი]] [[ჯონი ტატუნაშვილი|ჯონი ტატუნაშვილი]] და თურქეთის ელჩი ფატმა ჯერენ იაზგანი. მიღება-ჩაბარების აქტებს ხელი მოაწერეს ავიაციისა და [[საჰაერო თავდაცვა|საჰაერო თავდაცვის]] სარდალმა, [[პოლკოვნიკი|პოლკოვნიკმა]] [[სერგო ნინუა|სერგო ნინუამ]] და ლოგისტიკის სარდალმა, პოლკოვნიკმა კახაბერ ტაბატაძემ<ref name="MOD_2022_01"/>. * '''2021 წლის 19 ივლისს''' გადაეცა კომპანია [[BMC (თურქეთი)|BMC]]-ის წარმოების 4 ტექნიკური მომსახურების მანქანა, ღირებულებით 866 400 აშშ დოლარი, მინისტრ ბურჭულაძისა და თავდაცვის ძალების მეთაურის, [[გენერალ-მაიორი|გენერალ-მაიორ]] გიორგი მათიაშვილის თანდასწრებით<ref name="MOD_2021_07">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/8322/saqartvelos-tavdacvis-saministros-turqetis-respublikam-teqnikuri-momsaxurebis-manqanebi-gadasca | title = საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს თურქეთის რესპუბლიკამ ტექნიკური მომსახურების მანქანები გადასცა | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2021-07-19 | access-date = 2025-07-02 }}</ref>. * '''2015 წლის 19 აგვისტოს''' გადაეცა 143 დასახელების მატერიალურ-ტექნიკური საშუალებების პარტია, დაახლოებით 700 ათასი დოლარის ღირებულების, რომელიც განკუთვნილი იყო როგორც შეიარაღებული ძალებისთვის, ასევე [[საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო|შსს]]-ს საზღვრის დაცვის დეპარტამენტისთვის. დოკუმენტებს ხელი მოაწერეს ლოგისტიკის სარდალმა მამუკა ცხვედიანმა და თურქეთის სამხედრო ატაშეს მოადგილემ ბიულენთ კორთმა<ref name="MOD_2015_08">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/4036/turqetis-erovnuli-tavdacvis-saministris-sachuqaru | title = თურქეთის ეროვნული თავდაცვის სამინისტროს საჩუქარი | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2015-08-19 | access-date = 2025-07-02 }}</ref>. * '''2012 წლის 2 მაისს''' გადაეცა [[Land Rover]]-ისა და [[Ford]]-ის მარკის საველე სარემონტო-სახანძრო მანქანები. ცერემონიას ესწრებოდა თავდაცვის მინისტრის მოადგილე ალექსანდრე ბურჭულაძე და თურქეთის ელჩი მურათ ბურჰანი<ref name="MOD_2012_05">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/1594/presents-from-general-staff-of-turkey-to-georgia-mod | title = თურქეთის გენერალური შტაბის საჩუქარი საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2012-05-02 | access-date = 2025-07-02 }}</ref>. ობიექტი ასევე ცენტრალურ როლს ასრულებს ქართული არმიის მოდერნიზაციისა და სამხედრო მოსამსახურეების სოციალური პირობების გაუმჯობესების პროგრამებში. '''2020 წლის 26 ივლისს''' მინისტრ [[ირაკლი ღარიბაშვილი|ირაკლი ღარიბაშვილის]] ინიციატივით ორხევის ბაზაზე დაიწყო ქვედანაყოფების ახალი ავტომობილებით, მათ შორის [[Toyota Hilux]]-ის პიკაპებითა და [[Toyota Land Cruiser]]-ის ყველგანმავლებით, ასევე [[MAN]], [[Iveco]] და [[Ford]]-ის ტექნიკით, გადაიარაღების პროცესი. ეს ღონისძიება მიზნად ისახავდა მოძველებული ტექნიკის ჩანაცვლებას, რომლის შეკეთებაზეც ყოველწლიურად მილიონობით ლარი იხარჯებოდა<ref name="MOD_2020_07"/>. '''2020 წლის 1 თებერვალს''' მინისტრმა ღარიბაშვილმა ბაზაზე ვიზიტისას ყველა სამხედრო მოსამსახურისთვის ახალი, მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებული [[სამედიცინო დაზღვევა|სამედიცინო დაზღვევის]] პაკეტის შემოღება დააანონსა<ref name="MOD_2020_02">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/7712/samxedro-mosamsaxureebi-sruliad-ganaxlebuli-janmrtelobis-sadazgvevo-paketit-isargebleben | title = სამხედრო მოსამსახურეები სრულიად განახლებული ჯანმრთელობის სადაზღვევო პაკეტით ისარგებლებენ | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2020-02-01 | access-date = 2025-07-02 }}</ref>. ბაზას რეგულარულად აინსპექტირებს უმაღლესი ხელმძღვანელობა, მათ შორის თავდაცვის მინისტრები [[ირაკლი ალასანია|ირაკლი ალასანია]] და [[თინათინ ხიდაშელი|თინათინ ხიდაშელი]] 2015 წელს, რომლებიც სწავლობდნენ ინფრასტრუქტურის მდგომარეობას და მის მასშტაბურ რეკონსტრუქციას გეგმავდნენ<ref name="MOD_2015_05_monitoring">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/3252/monitoring-in-east-operative-command | title = მონიტორინგი აღმოსავლეთ სარდლობის ქვედანაყოფებში | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2015-05-02 | access-date = 2025-07-02 }}</ref><ref name="MOD_2015_05_visit">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/3413/minister-of-defence-at-military-bases | archiveurl = https://archive.ph/wVdXU | archivedate = 2025-07-08 | title = თავდაცვის მინისტრი სამხედრო ბაზებზე | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2015-05-02 | access-date = 2025-07-02 }}</ref>. ლოგისტიკური ფუნქციების გარდა, ბაზა საზოგადოებრივი და მემორიალური საქმიანობის ადგილია. მის ტერიტორიაზე სხვადასხვა წლებში დისლოცირებული იყო '''I მსუბუქი ქვეითი ბრიგადის მე-12 ბატალიონი'''<ref name="MOD_2015_11">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/4362/kiparisis-xeebi-dagupuli-samxedroebis-saxelze | title = კიპარისის ხეები დაღუპული სამხედროების სახელზე | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2015-11-19 | access-date = 2025-07-02 }}</ref><ref name="MOD_2015_05_monitoring"/> და '''საავტომობილო ბატალიონი'''<ref name="MOD_2013_10">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/2426/presidential-elections-of-georgia | title = საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნები | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2013-10-27 | access-date = 2025-07-02 }}</ref>. 2013 წლის 27 ოქტომბრის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს აქ ორგანიზებული იყო სამგორის №6 საარჩევნო ოლქის №60 საარჩევნო უბანი, რომელიც მდებარეობდა მისამართზე: ახვლედიანის ჩიხი (ამჟამად ჩანტლაძის ჩიხი), 5<ref name="MOD_2013_10"/>. '''2015 წლის 19 ნოემბერს''' მე-12 ბატალიონის ჯარისკაცებმა ფონდ „გაამწვანე საქართველოსთან“ ერთად და თავდაცვის მინისტრის მოადგილის [[ანა დოლიძე|ანა დოლიძის]] მონაწილეობით, ბაზის ტერიტორიაზე 50 [[კვიპაროზი]] დარგეს ბრძოლებში დაღუპული თანამებრძოლების ხსოვნის პატივსაცემად<ref name="MOD_2015_11"/>. == გეოგრაფია == === საინჟინრო-გეოლოგიური თავისებურებები === საბჭოთა დროიდან ორხევის ტერიტორია და მისი შემოგარენი ცნობილი იყო სამშენებლო მასალების, კერძოდ, [[თაბაშირი|თაბაშირის]] ({{lang-ka|გაჯი}}) საბადოებით<ref name="Geografia2003-Orkhevi">{{წიგნი |სათაური=საქართველოს გეოგრაფია : ნაწილი II |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475684 |პასუხისმგებელი=რედ. ზ. ტატაშიძე, ვ. ნეიძე და სხვ. |წელი=2003 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გვერდები=192 |გვერდების რაოდენობა=370 |isbn=9994074105 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708070511/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475684 |archivedate=2025-07-08 }}</ref>. დასახლება ორხევი მდებარეობს თბილისის აღმოსავლეთ ნაწილში, სამგორის სარწყავი სისტემის ტერიტორიაზე. ეს ადგილი ხასიათდება [[თიხნარი|თიხნარების]] არსებობით, რაც დადასტურდა 2011 წლის [[სამეცნიერო კვლევა|სამეცნიერო ნაშრომში]], რომელიც [[მელიორაცია|ჰიდრომელიორაციის]] საკითხებს ეძღვნებოდა. კვლევებისთვის გამოყენებული იყო [[ნიადაგი|ნიადაგის]] ნიმუშები, რომლებიც უშუალოდ ორხევის რაიონიდან იქნა აღებული<ref name="Science2011">{{სტატია |ავტორი=Кикнадзе Х.Л., Дадиани К.З., Маисая Л.Д., Лордкипанидзе Ф.Н., Наврозашвили М.З. |სათაური=Снижение фильтрации грунтов использованием ПАВ |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/237244 |ენა=ru |გამოცემა=Сборник научных трудов |ტიპი=კრებული |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=Институт водного хозяйства Грузинского технического университета |პასუხისმგებელი=под ред. Г. В. Гавардашвили, И. Р. Иремашвили |წელი=2011 |ნომერი=66 |გვერდები=124—127 |issn=1512-2344 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630100644/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/237244 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ადგილობრივი თიხნარის ძირითადი ფიზიკურ-მექანიკური თვისებები შემდეგნაირად განისაზღვრა: * '''[[პლასტიკურობის რიცხვი]]:''' 15,5 * '''ფილტრაციის საწყისი კოეფიციენტი (Кф):''' 2,63×10⁻³ სმ/წმ * '''[[წყალბადის მაჩვენებელი|pH]] წყლის გამონაწვლილში:''' 7,5 * '''ბუნებრივი განლაგების მშრალი გრუნტის მოცულობითი წონა:''' 1,48 გ/სმ³ ==== ფილტრაციული გამოცდების შედეგები ==== კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა ადგილობრივი თიხნარების [[წყალშემკავებლობა|წყალგაუმტარობის]] შემცირების შესაძლებლობა მათი [[ზედაპირულად აქტიური ნივთიერება|ზედაპირულად აქტიური ნივთიერებებით]] (ზან) დამუშავების გზით — ამ შემთხვევაში [[კაპროლაქტამი|კაპროლაქტამის]] წარმოების კუბური ნარჩენებით. მიზანი იყო შეფასებულიყო, რამდენად ეფექტურად შეეძლო ასეთ დამუშავებას [[ფორიანობა|ფორების]] „დალუქვა“ [[გრუნტი|გრუნტში]], რაც მნიშვნელოვანი მაჩვენებელია ჰიდროტექნიკური და [[ირიგაცია|სარწყავი]] მშენებლობისთვის. შედეგები აჩვენებს, რომ ზან-ით დამუშავების შემდეგ თიხნარის წყალგამტარობა მკვეთრად მცირდება. [[დარსის კანონი|წნევის გრადიენტის]] (წნევის ვარდნის შეფარდება ფილტრაციის გზის სიგრძესთან) 2.0-მდე მნიშვნელობისას, წყლის ფილტრაცია ნიმუშებში მთლიანად შეწყდა. გრადიენტის მნიშვნელოვან ზრდამდეც კი, 10.0-მდე, ფილტრაციის კოეფიციენტი ძალიან დაბალ დონეზე რჩებოდა (დაახლოებით 1,04×10⁻⁵ სმ/წმ), რაც გრუნტში მდგრადი და პრაქტიკულად წყალგაუმტარი სტრუქტურის ფორმირებაზე მიუთითებს. ეს მონაცემები ადასტურებს, რომ ორხევის თიხნარებს გააჩნიათ თვისებები, რომლებიც მათი ფილტრაციული მახასიათებლების ეფექტურად შემცირების საშუალებას იძლევა, რაც ამ ტერიტორიის მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული და საინჟინრო-გეოლოგიური თავისებურებაა. === ეკოლოგია === დასახლებაში ეკოლოგიური საკითხები, განსაკუთრებით სამრეწველო დაბინძურებასთან დაკავშირებით, არაერთხელ გამხდარა სოციალური პროტესტისა და საზოგადოებრივი შეშფოთების საგანი. ==== სამრეწველო დაბინძურება და პროტესტები (2014-2017) ==== 2014 წლის სექტემბერში მწვავე პრობლემად იქცა კომპანია „Georgian Metal“-ის ფეროსპლავთა ქარხნის მუშაობა, რომელიც №156 საჯარო სკოლიდან სულ რაღაც 100–150 მეტრში მდებარეობდა. მოსახლეობა და მოსწავლეთა მშობლები საპროტესტო აქციებს მართავდნენ და საწარმოს გაჩერებას ითხოვდნენ, რადგან ქარხანა ფილტრების გარეშე მუშაობდა და ძლიერ კვამლსა და გამონაბოლქვს გამოყოფდა. მათი მტკიცებით, ეს პირდაპირ საფრთხეს უქმნიდა 700-მდე მოსწავლისა და მთელი რაიონის მოსახლეობის ჯანმრთელობას<ref name="Aris_Ecology_2014">{{cite web |url=https://edu.aris.ge/news/skola-romelsic-bavsvebs-codnis-mireba-janmrtelobis-xarjze-uwevt.html |title=სკოლა, რომელშიც ბავშვებს ცოდნის მიღება ჯანმრთელობის ხარჯზე უწევთ |lang=ka |website=Aris.ge-განათლება |date=2014-09-23 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707133104/https://edu.aris.ge/news/skola-romelsic-bavsvebs-codnis-mireba-janmrtelobis-xarjze-uwevt.html |archivedate=2025-07-07 |url-status=live }}</ref>. საწარმოს ხელმძღვანელობა „მცირე ხარვეზებს“ აღიარებდა და ფილტრების მომავალში დამონტაჟების პირობას დებდა, თუმცა მუშაობის შეჩერებაზე უარს აცხადებდა. ეკოლოგმა ნინო ჩხობაძემ პრობლემა კანონმდებლობის სისუსტეს დაუკავშირა, რომელიც მსგავს საწარმოებს გარემოზე ზემოქმედების შეფასების გარეშე ფუნქციონირების საშუალებას აძლევდა. გარემოს დაცვის სამინისტროში განაცხადეს, რომ ქარხანა უკვე ორჯერ იყო დაჯარიმებული და მონიტორინგის ქვეშ იმყოფებოდა<ref name="Aris_Ecology_2014"/>. 2016 წლის აგვისტოში მცხოვრებლები კვლავ გამოვიდნენ პროტესტზე ჰაერის ძლიერი დაბინძურების წინააღმდეგ, რაც, მათი თქმით, ქარხნების, კერძოდ, საწარმო „ჭიათურმანგანუმ ჯორჯიას“ მუშაობით იყო გამოწვეული. ტელეკომპანია „ობიექტივის“ რეპორტაჟის თანახმად, მცხოვრებლები ჩიოდნენ, რომ საწარმოები ტექნიკური ნორმების დარღვევით მუშაობდნენ, განსაკუთრებით ღამის საათებში, რაც ძლიერ გამონაბოლქვს იწვევდა. ისინი ამას დასახლებაში ალერგიული, გულ-სისხლძარღვთა და ონკოლოგიური დაავადებების ზრდას უკავშირებდნენ. საჩივრებზე საპასუხოდ, გარემოს დაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ მათმა ინსპექტორებმა უკვე ჩაატარეს წინასწარი დათვალიერება და დაგეგმეს საწარმოების სრული შემოწმება<ref name="Obieqtivi_Ecology_2016">{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=49MBtMgRHt0 | title = ორხევისა და ალექსეევკას მოსახლეობა ქარხნების მუშაობას აპროტესტებს | lang = ka | author = შორენა კოკორაშვილი | publisher = მედია-კავშირი ობიექტივი | date = 2016-08-01 | access-date = 2025-07-01 | archiveurl = https://archive.org/details/360p-25_20250630 | archivedate = 2025-07-01 | quote = ხდება გამონაბოლქვი, არის დაბინძურებული ჰაერი, არ ხდება ჰაერის ფილტრაცია, გაწმენდა... აქვე ახლოს, 200 მეტრში არის სკოლა... მომატა ბავშვების ალერგიულმა დაავადებებმა, მომატა გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებმა, სიმსივნურმა დაავადებებმა. | url-status = live }}</ref>. 2017 წლის აპრილში, მცხოვრებლების საჩივრების შემდეგ უსიამოვნო სუნსა და კანალიზაციის დაბინძურებაზე, რაც სავარაუდოდ კვების მრეწველობის საწარმო „ფუდმარტის“ საქმიანობას უკავშირდებოდა, მუნიციპალური ხელისუფლების მონაწილეობით შეხვედრები გაიმართა. შედეგად, კომპანიამ პრობლემის გადასაჭრელად ზომები მიიღო, კერძოდ, დაამონტაჟა სპეციალური გამწოვი ფილტრები<ref name="Sakrebulo_Foodmart_2017"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3141 |title=გულიკო ზუმბაძე კომპანიის ,,ფუდმარტი“ ხელმძღვანელობას შეხვდა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-04-25 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630164416/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3141 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. ==== ნავთობბაზასთან მეზობლობის პრობლემა (2018) ==== კიდევ ერთი მწვავე ეკოლოგიური და სოციალური პრობლემა გახდა საცხოვრებელი სახლების ახლო მეზობლობა კომპანია „[[SOCAR]] Georgia Petroleum“-ის ნავთობბაზასთან. „სტუდია მონიტორის“ 2018 წლის 31 იანვრის რეპორტაჟში ორხევის მცხოვრებლები თავიანთ ცხოვრებას „ბომბზე ცხოვრებას“ უწოდებდნენ და მუდმივ ხმაურზე, ნავთობპროდუქტების ძლიერ სუნსა და სარკინიგზო ცისტერნებისგან მომდინარე საფრთხეზე ჩიოდნენ. გამოძიების თანახმად, 20 000 ტონა ტევადობის ნავთობბაზის მშენებლობის ნებართვა 2009 წელს გაიცა, მას შემდეგ, რაც გაუქმდა სანიტარული ნორმები, რომლებიც სამრეწველო და საცხოვრებელ ობიექტებს შორის უსაფრთხო მანძილს არეგულირებდა. შედეგად, ერთ-ერთი საცხოვრებელი სახლი რეზერვუარებიდან სულ რაღაც 30 მეტრში აღმოჩნდა. ეკოლოგმა მანანა ქოჩორაძემ ასეთ კანონმდებლობას „მსოფლიო გამონაკლისი“ უწოდა. სიუჟეტში ასევე აღინიშნა, რომ [[საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების ስምምነት|ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების]] ფარგლებში საქართველომ ვალდებულება აიღო, მიეღო ახალი ეკოლოგიური კოდექსი 2017 წლის სექტემბრამდე, თუმცა რეპორტაჟის გამოსვლის მომენტისთვის ეს ვადა უკვე დარღვეული იყო<ref name="StudioMonitor_OilBase_2018">{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=uxLLgXlnB_M | title = ნავთობბაზა საცხოვრებელ სახლებთან ახლოს | lang = ka | publisher = Studio Monitor | date = 2018-01-31 | access-date = 2025-07-01 | archive-url = https://archive.org/details/orkhevi-oilbase | archive-date = 2025-07-01 | url-status = live | quote = ბომბი არის მაგი ჩვენთვის რა... }}</ref>. ==== პროდუქციის ხარისხისა და უსაფრთხოების კონტროლი ==== სამრეწველო ჰაერის დაბინძურების გარდა, სახელმწიფო ორგანოების ყურადღების საგანი ხდება კომუნალური მომსახურებისა და სამომხმარებლო პროდუქტების უსაფრთხოებაც. სურსათის ეროვნული სააგენტოს 2019—2025 წლების ოფიციალური ანგარიშები ასახავს როგორც სასმელი წყლის, ისე კვების პროდუქტების მონიტორინგის შედეგებს<ref name="NFA_main" />. კომუნალური ინფრასტრუქტურის კონტროლის ფარგლებში, 2019 წლის ანგარიშში დაფიქსირდა სასმელი წყლის სინჯის აღება კომპანია '''[[Georgian Water and Power]]'''-ის გამანაწილებელი ქსელიდან მისამართზე: ორხევი, კაკაბაძის 1-ლი შესახვევი, სახლი 8. გ. ნათაძის სახელობის სანიტარიის, ჰიგიენისა და სამედიცინო ეკოლოგიის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის ლაბორატორიაში ჩატარებული ანალიზის შედეგად, ხარისხის სტანდარტების დარღვევები არ გამოვლენილა<ref name="NFA2019" />. სახელმწიფო მონიტორინგი რეგულარულად ეხება დასახლებაში ბაზირებული კვების საწარმოების პროდუქციას და მათი საქმიანობის არაერთგვაროვან სურათს აჩვენებს. მონიტორინგის შედეგების ქრონოლოგია: * '''2019:''' '''შპს „რესპუბლიკის“''' მიერ წარმოებულ არაჟანში აღმოჩნდა არარძისმიერი (მცენარეული) ცხიმები, რაც ფალსიფიკაციას წარმოადგენს. კომპანია დაჯარიმდა 600 ლარით. აღსანიშნავია, რომ იმავე წელს ამავე მწარმოებლის კარაქისა და ყველის ნიმუშებში, რომლებიც თბილისის №65 საბავშვო ბაღიდან იქნა აღებული, დარღვევები არ გამოვლენილა<ref name="NFA2019" />. * '''2020:''' დაფიქსირდა მასობრივი დარღვევები '''შპს „რესპუბლიკასთან“'''. ლაბორატორიულმა ანალიზმა აჩვენა, რომ '''კარაქ „რანინაში“''' არარძისმიერი ცხიმების წილი '''93,1 %'''-ს აღწევდა, ხოლო '''რძე „მალკოში“''' — '''84,8 %'''-ს. წლის განმავლობაში ეტიკეტირების წესების განმეორებითი დარღვევისთვის კომპანიას დაეკისრა 600 ლარის ოდენობის ჯარიმა და მიეცა მითითება პროდუქციის ბაზრიდან ამოღების შესახებ<ref name="NFA2020" />. * '''2021:''' ეს წელი ყველაზე სერიოზული დარღვევებით გამოირჩა. მომწოდებელ '''შპს „ფრუტ ლოჯისტიკასთან“''' საზამთროსა და ნესვის რამდენიმე პარტიაში [[ნიტრატები|ნიტრატების]] დასაშვები ნორმის მრავალჯერადი გადაჭარბება გამოვლინდა. საზამთროს ერთ-ერთ ნიმუშში ნიტრატების შემცველობამ '''400 მგ/კგ''' შეადგინა, ნორმით 60 მგ/კგ (გადაჭარბება '''6,6-ჯერ'''). ნესვში მაჩვენებელმა '''380 მგ/კგ'''-ს მიაღწია, ნორმით 90 მგ/კგ (გადაჭარბება '''4,2-ჯერ'''). მთელი საშიში პროდუქცია გაყიდვიდან ამოიღეს. იმავე წელს '''შპს „რესპუბლიკასთან“''' კვლავ დაფიქსირდა დარღვევა ხაჭოსა და არაჟანში, რის გამოც ინფორმაცია გადაეცა [[საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო|ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახურს]]. ამავდროულად, '''„ღვინის კომპანია დუგლაძისა“''' და '''შპს „დაკო ტრეიდის“''' პროდუქციის შემოწმებამ ამ წელს დარღვევები არ გამოავლინა<ref name="NFA2021" />. * '''2022:''' '''შპს „ფრუტ ლოჯისტიკასთან“''' კვლავ აღმოაჩინეს ნიტრატები საზამთროში (117 მგ/კგ, ნორმით 60 მგ/კგ), რასაც პარტიის ამოღება მოჰყვა. წინა წლებისგან განსხვავებით, '''შპს „რესპუბლიკის“''' პროდუქციაში დარღვევები არ დაფიქსირებულა. ასევე არ გამოვლენილა დარღვევები '''„ღვინის კომპანია დუგლაძესთან“''', '''შპს „დაკო ტრეიდთან“''' და '''შპს „ფუდსერვისთან“'''<ref name="NFA2022" />. * '''2023:''' '''შპს „რესპუბლიკა“''' კვლავ ფალსიფიკაციაში ამხილეს — '''კარაქ „მალკოში“''' აღმოჩნდა '''85 %''' არარძისმიერი ცხიმი. კომპანია დაჯარიმდა. '''„ღვინის კომპანია დუგლაძისა“''' და '''შპს „ფუდსერვისის“''' პროდუქციის შემოწმებამ ამ წელს დარღვევები არ გამოავლინა<ref name="NFA2023" />. 2024 წლის ყველა კვარტლისა და 2025 წლის პირველი კვარტლის ანგარიშებში ორხევში ბაზირებულ კომპანიებთან დარღვევები არ დაფიქსირებულა. კერძოდ, შემოწმებებმა დაადასტურა '''„ღვინის კომპანია დუგლაძის“''', '''შპს „რესპუბლიკის“''', '''შპს „აგროფლორასა“''' და '''შპს „დაკო ტრეიდის“''' პროდუქციის სტანდარტებთან შესაბამისობა<ref name="NFA2024-2025" />. == ადმინისტრაციული სტატუსი == დასახლება ორხევი ადმინისტრაციულად სამგორის რაიონის შემადგენლობაში შედის. თავისი ისტორიის განმავლობაში დასახლებამ არაერთხელ შეიცვალა ადმინისტრაციული კუთვნილება: * '''26 კომისრის სახელობის რაიონი''' და '''კალინინის რაიონი''' (1940-იანი წლების ბოლო — 1950-იანი წლების დასაწყისი): თავდაპირველად, 1946 წელს, ორხევის ტერიტორია შედიოდა ნავთლუღის საარჩევნო ოლქის საზღვრებში, რომელიც 26 კომისრის სახელობის რაიონის ნაწილი იყო<ref name="ZV1946_Dec"/>. 1950 წლის იანვრისთვის, ორხევის საარჩევნო უბნის დაარსებით, დასახლება უკვე თბილისის კალინინის რაიონის შემადგენლობაში ირიცხებოდა<ref name="Komunisti1950"/>. * '''გარეუბნის რაიონი''' (1950-იანი წლების დასაწყისი): მალევე ადმინისტრაციული დაყოფა კვლავ შეიცვალა. უკვე 1950 წლის ბოლოსთვის დასახლება ორხევი მოიხსენიება როგორც თბილისის გარეუბნის რაიონის მნიშვნელოვანი ნაწილი, სადაც აქტიურად მიმდინარეობდა საბინაო და სოციალური მშენებლობა<ref name="ZV1950_Nov"/>. * '''სამგორის რაიონი''' (1962 წლიდან): 1962 წლის აპრილში შეიქმნა სამგორის რაიონი, რომელიც ქალაქ თბილისის ადმინისტრაციული დაქვემდებარებიდან გამოიყო. ამ ახალი რაიონის ცენტრი გახდა დაბა სამგორი, რომელიც ორხევისა და სამგორის სარწყავი სისტემის სამმართველოს დასახლების გაერთიანებით ჩამოყალიბდა<ref name="ZV1962_Apr"/>. * '''გარდაბნის რაიონი''' (1960-იანი წლების ბოლო — 1970-იანი წლების დასაწყისი): რამდენიმე წლის შემდეგ, როგორც 1970 წლის იანვარში გამოქვეყნებული მაცხოვრებლების [[წერილი|წერილიდან]] ირკვევა, დასახლება ორხევი გარდაბნის რაიონის შემადგენლობაში შედიოდა<ref name="ZV1970_Jan"/>. * '''საქარხნო რაიონი''' (1970-იანი — 1980-იანი წლები): 1970-იანი წლების დასაწყისში ორხევი კვლავ თბილისის საქალაქო საზღვრებში მოექცა და საქარხნო რაიონის ნაწილი გახდა<ref name="Komunisti1974"/><ref name="ZV1973_Jun"/>. ამ რაიონის ფარგლებში ორხევი შედიოდა '''აეროპორტის № 65 საარჩევნო ოლქში''' (1975 წელი, ცენტრი — აეროპორტის დირექცია)<ref name="ZV1975_Mar">{{სტატია |სათაური=Заводской район |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/519720 |პასუხისმგებელი=О. Кинкладзе |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1975 |თვე=3 |რიცხვი=25 |გამოცემა=70 |ნომერი=15134 |გვერდები=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630102142/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/519720 |archivedate=2025-06-30}}</ref>, '''მელიორატორთა № 84 საარჩევნო ოლქში''' (1984 წელი, ცენტრი — 156-ე სკოლა)<ref name="ZV1984_Dec">{{სტატია |სათაური=Заводской район. Мелиораторов избирательный округ |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536995 |პასუხისმგებელი=Н. Черкезишвили |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1984 |თვე=12 |რიცხვი=9 |გამოცემა=282—283 |ნომერი=18037—18038 |გვერდები=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630103422/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536995 |archivedate=2025-06-30 }}</ref> და '''ორხევის № 48 საარჩევნო ოლქში''' (1989 წელი, ცენტრი — 156-ე სკოლა)<ref name="ZV1989_Dec">{{სტატია |სათაური=Заводской район. Орхевский избирательный округ № 48 |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 |პასუხისმგებელი=ред. А. Иоселиани |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1989 |თვე=12 |რიცხვი=5 |გამოცემა=278 |ნომერი=19531 |გვერდები=4 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630104840/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. * '''ისანი-სამგორის რაიონი''' (1990-იანი — 2000-იანი წლები): [[სსრკ-ის დაშლა|სსრკ-ის დაშლისა]] და 1990-იან წლებში გატარებული ადმინისტრაციული რეფორმების შემდეგ, ორხევი ახლადშექმნილი ისანი-სამგორის რაიონის ({{lang-ka|ისანი-სამგორის რაიონი}}) შემადგენლობაში შევიდა. ამ გაერთიანებული რაიონის არსებობა დაფიქსირებულია 2000 და 2003 წლებში გამოცემულ ავტორიტეტულ გეოგრაფიულ ცნობარებში<ref name="Geo2000">{{წიგნი |ავტორი=ნ. ელიზბარაშვილი, ლ. მაჭავარიანი, გ. სოფაძე და სხვ. |სათაური=საქართველოს გეოგრაფია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/463148 |პასუხისმგებელი=რედ. ო. ხმალაძე |წელი=2000 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=კარტოგრაფია |გვერდები=310 |გვერდების რაოდენობა=336 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708070624/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/463148 |archivedate=2025-07-08 }}</ref><ref name="Geo2003">{{წიგნი |სათაური=საქართველოს გეოგრაფია : ნაწილი II |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475684 |პასუხისმგებელი=რედ. ზ. ტატაშიძე, ვ. ნეიძე და სხვ. |წელი=2003 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გვერდები=190 |გვერდების რაოდენობა=370 |isbn=9994074105 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708070511/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475684 |archivedate=2025-07-08 }}</ref>. 2009 წლის ოქტომბერში, თბილისის მერის, [[გიგი უგულავა|გიგი უგულავას]], ინიციატივით, ამ რაიონის ფარგლებში შეიქმნა ახალი ტერიტორიული ერთეული „ორხევი, აეროპორტი“ ({{lang-ka|ორხევი, აეროპორტი}}), რაც თანამედროვე ადმინისტრაციული სტრუქტურისკენ გადადგმული პირველი ნაბიჯი გახდა<ref name="Respublika2009">{{სტატია | სათაური = დედაქალაქი ახალ ტერიტორიულ ერთეულებად დაიყო | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/556364 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = ალეკო ასლანიშვილი | გამოცემა = საქართველოს რესპუბლიკა | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = კოლორი | წელი = 2009 | თვე = 10 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 220 | ნომერი = 6320 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250708064546/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/556364 | archivedate = 2025-07-08 }}</ref>. * '''სამგორის რაიონი''' (თანამედროვე პერიოდი): ამჟამად, პოსტსაბჭოთა პერიოდის ადმინისტრაციული რეფორმების შემდეგ, ორხევი კვლავ ქალაქ თბილისის სამგორის რაიონის შემადგენლობაშია. [[მუნიციპალიტეტი|მუნიციპალიტეტის]] 2014 წლის დადგენილების თანახმად, ორხევი აეროპორტის დასახლების ტერიტორიასთან და სხვა ტერიტორიებთან ერთად ქმნის რაიონის მე-19 მიკრორაიონს (უბანს) სახელწოდებით „ორხევი, აეროპორტი“<ref name="MatsneDecree">{{cite web |url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2602734 |title=ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტში დადგენილ ადმინისტრაციულ საზღვრებში არსებული ადმინისტრაციული ერთეულების - რაიონების ტერიტორიულ ერთეულებად – უბნებად დაყოფის შესახებ |website=საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე |publisher=ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულო |lang=ka |date=2014-12-09 |access-date=2025-06-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250425030900/https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2602734 |archivedate=2025-04-25 |url-status=live }}</ref>. ამ ქვედანაყოფის ადგილობრივი მმართველობა მდებარეობს მისამართზე: გიორგი მუხაძის ქუჩა, 6<ref name="OSM_Data"/>. ჩრდილოეთით ესაზღვრება დასახლებები [[თეთრიხევი (თბილისი)|თეთრიხევი]] და [[თეთრიხევჰესი (თბილისი)|თეთრიხევჰესი]]. 2017 წელს ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე მმართველი პარტია „[[ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო|ქართული ოცნებიდან]]“ მაჟორიტარულ ოლქში, რომელიც მოიცავს ორხევს, ლილოს დასახლებასა და აეროპორტს, წარდგენილი იყო საკრებულოს დეპუტატი გიორგი ტყემალაძე<ref name="TN2017_Sep">{{სტატია |სათაური=Правящая партия назвала кандидатов в мажоритарные депутаты сакребуло Тбилиси |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/222961 |ენა=ru |გამოცემა=Тбилисская Неделя |გამომცემლობა=Вадим Геджадзе |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=2017 |თვე=9 |რიცხვი=6 |გამოცემა=37 |გვერდები=3 |issn=1987-7110 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630105853/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/222961 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. [[ფაილი:Map of Orkhevi and Uban 19 "Orkhevi, Airport" in Samgori District, Tbilisi.jpg|მინი|ადმინისტრაციული უბნის №19 „ორხევი, აეროპორტი“ (ნარინჯისფერი) და დასახლება ორხევის (ლურჯი) საზღვრები მის შემადგენლობაში.]] [[ფაილი:Orkhevi as a part of Samgori District of Tbilisi.jpg|მინი|ორხევი სამგორის რაიონის შემადგენლობაში.]] '''ძირითადი ქუჩები:''' * თენგიზ ჩანტლაძის ქუჩა — 2001 წლამდე [[ელენე ახვლედიანი|ელენე ახვლედიანის]] ქუჩის სახელს ატარებდა<ref>{{წიგნი |სათაური=ენციკლოპედია „თბილისი. ქუჩები, გამზირები, მოედნები“ |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/482447 |პასუხისმგებელი=ზურაბ აბაშიძე, გიორგი ბათიაშვილი, თეიმურაზ ბერიძე, ავთანდილ საყვარელიძე, ზურაბ ჭელიძე |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=საქართველოს ენციკლოპედიის ირაკლი აბაშიძის სახელობის მთავარი სამეცნიერო რედაქცია |წელი=2008 |გვერდები=192 |გვერდების რაოდენობა=511 |ენა=ka |isbn=978-99928-20-35-3 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629065027/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/482447 |archivedate=2025-06-29 }}</ref>. * გიორგი მუხაძის ქუჩა * სოსო (კობა) აბზიანიძის ქუჩა * ალექსანდრე ქართველიშვილის ქუჩა * [[ნიკო ფიროსმანაშვილი|ნიკო ფიროსმანის]] ქუჩა * შალვა ამირანაშვილის ქუჩა * დავით კაკაბაძის ქუჩა * ვაჟა ბანეთიშვილის ქუჩა * იოანე პეტრიწის ქუჩა * ალექსანდრე წუწუნავას ქუჩა * ივანე გოკიელის ქუჩა * სოსო ღვინიაშვილის ქუჩა * [[სერგეი ესენინი|სერგეი ესენინის]] ქუჩა * გიორგი სააკაძის ქუჩა == ინფრასტრუქტურა == დასახლების ინფრასტრუქტურა, რომელიც საბჭოთა პერიოდში ჩამოყალიბდა, მოიცავს საგანმანათლებლო, სამრეწველო, კომერციულ, კულტურულ და [[რეკრეაცია|სარეკრეაციო]] ობიექტებს. ბევრი მათგანი [[სსრკ-ის დაშლა|სსრკ-ის დაშლის]] შემდეგ გაუქმდა ან გარდაიქმნა, ხოლო მათ ადგილას და მათ გვერდით ახლები გაჩნდა. 1950-იან წლებში დასახლებაში აშენდა [[ამბულატორია]], პოლიკლინიკა, სტომატოლოგიური კაბინეტები<ref name="ZV1950_Dec21"/>, [[აბანო]], ფოსტა, კლუბი, ბიბლიოთეკა<ref name="ZV1951_Nov2"/>, რესტორანი და რამდენიმე მაღაზია<ref name="ZV1962_Dec7"/>. აქტიური განვითარების მიუხედავად, კომუნალური მომსახურების ხარისხი ყოველთვის მაღალი არ იყო: 1962 წელს მაცხოვრებლები მაღაზიებისა და რესტორნის ცუდ მდგომარეობას უჩიოდნენ<ref name="ZV1962_Dec7"/>. 1970 წელს მაცხოვრებლები ჩიოდნენ 1946 წელს აშენებული დროებითი საცხოვრებლების სიძველეზე, სასმელი წყლის მიწოდების ხშირ შეფერხებებსა და ელექტროენერგიის თითქმის სრულ არარსებობაზე, რაც მათ რადიოსა და [[ტელევიზორი|ტელევიზორებით]] სარგებლობის შესაძლებლობას ართმევდა<ref name="ZV1970_Jan"/>. 2005 წლის მდგომარეობით, დასახლება, თბილისის გარეუბანში მდებარე რამდენიმე სხვა რაიონთან ერთად, სრულად არ იყო ჩართული ცენტრალურ [[საკანალიზაციო კოლექტორი|საკანალიზაციო სისტემაში]], და [[ჩამდინარე წყლები|ჩამდინარე წყლები]] ნაწილობრივ მიმდებარე ხევებში ჩაედინებოდა<ref name="UrbanPlanning2005">{{წიგნი |ავტორი=გ. ბერიძე, ვ. დავითაია, ზ. კიკნაძე, ლ. კლიმიაშვილი, ბ. მამინაიშვილი, ნ. ნაცვლიშვილი, გ. სოსელია, გ. შავდია, თ. ჯეირანაშვილი |სათაური=თბილისის ქალაქთმშენებლობითი განვითარების მეთოდოლოგიური პრობლემები |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/444385 |პასუხისმგებელი=გივი ბერიძე |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=არქიტექტურის თეორიისა და ქალაქთმშენებლობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი „ტბილარქტეორია“ |წელი=2005 |ტომი=3 |გვერდები = 258 |გვერდების რაოდენობა=264 |isbn=99940-0-497-2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630111219/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/444385 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ამჟამად, ორხევი ძირითადად საცხოვრებელი მიკრორაიონია, სადაც ჩრდილოეთით საბჭოთა პერიოდის 2-5 სართულიანი კორპუსებია, ხოლო სამხრეთით — კერძო სახლები ნაკვეთებით. === სახელმწიფო დაწესებულებები === {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = სახელმწიფო დაწესებულებები | სათაურის ზონა = center | სიგანე = 300 | ფაილი1 = Revenue Service of Georgia building in Orkhevi, Tbilisi.jpg | ალტ1 = დიდი, ნაცრისფერი ადმინისტრაციული შენობა წინ პარკინგით. შენობის მარჯვნივ დროშის ბოძებზე ფრიალებს საქართველოსა და ევროკავშირის დროშები. გადაღებულია მზიან დღეს, ლურჯი ცისა და თეთრი ღრუბლების ფონზე. | წარწერა1 = საქართველოს შემოსავლების სამსახურის არატარიფული კონტროლის დეპარტამენტის მთავარი შენობა. | ფაილი2 = 2024-10-09. Government office. Orkhevi, Tbilisi.jpg | ალტ2 = ძველი, ორსართულიანი, ატმისფერი შენობის შესასვლელი. შესასვლელის თავზე ჟანგიანი ლითონის კარნიზია. კარისკენ მიდის ბეტონის კიბეები გაცვეთილი თეთრი მოაჯირით. კარის მარჯვნივ კედელზე დამაგრებულია აბრა. | წარწერა2 = თბილისის სამგორის რაიონის გამგეობის უბან „ორხევი, აეროპორტის“ განყოფილების შესასვლელი. }} * '''საქართველოს შემოსავლების სამსახურის არატარიფული კონტროლის სამმართველო''' — მდებარეობს კობა აბზიანიძის ქუჩა, 10 / გიორგი მუხაძის ქუჩა, 9-ში<ref>{{cite web |url=https://bs.napr.gov.ge/GetBlob?pid=101&bid=boVlyOwlsX3qmYsntmLmFBme%5DOocG4YL3h8jf%5D54wqDXu%5Bgcju%5DUqMlITDkptfWE |title=ამონაწერი საჯარო რეესტრიდან, კადასტრული კოდი: 01.19.17.003.113 |author=საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო |language=ka |date=2024-12-09 |access-date=2025-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708130324/https://bs.napr.gov.ge/GetBlob?pid=101&bid=boVlyOwlsX3qmYsntmLmFBme%5DOocG4YL3h8jf%5D54wqDXu%5Bgcju%5DUqMlITDkptfWE |archivedate=2025-07-08 |url-status=live }}</ref>. ეს არის [[საქართველოს შემოსავლების სამსახური|საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის]] საბაჟო დეპარტამენტის ერთ-ერთი ქვედანაყოფი. ამ სამმართველოში, ისევე როგორც ქვეყნის მასშტაბით სხვა სერვისცენტრებსა და გაფორმების ეკონომიკურ ზონებში, ხორციელდება საექსპორტო ოპერაციებისთვის საჭირო საქონლის წარმოშობის სერტიფიკატების გაცემა<ref>{{cite web |url=https://www.rs.ge/LegalEntityCustomsFAQ?cat=6&tab=1 |title=საბაჟო - ხშირად დასმული კითხვები |lang=ka |website=საქართველოს შემოსავლების სამსახურის ოფიციალური ვებგვერდი |publisher=სსიპ – შემოსავლების სამსახური |access-date=2025-07-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250701171427/https://www.rs.ge/LegalEntityCustomsFAQ?cat=6&tab=1 |archivedate=2025-07-01 |url-status=live}}</ref>. * '''სამგორის რაიონის გამგეობის ორხევი-აეროპორტის საუბნო განყოფილება''' — მდებარეობს გიორგი მუხაძის ქუჩა, 6-ში. ეს არის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო, რომელიც ემსახურება სამგორის რაიონის ამავე სახელწოდების ადმინისტრაციულ ერთეულს (უბანს), რომელიც მოიცავს ორხევის, აეროპორტის დასახლებებს და სხვა მიმდებარე ტერიტორიებს<ref name="OSM_Data"/>. === სამხედრო ობიექტები === დასახლება ორხევში მდებარეობს საქართველოს თავდაცვის ძალების ერთ-ერთი მთავარი ობიექტი — მოქმედი სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი, რომელსაც ოფიციალურად '''ლოგისტიკური უზრუნველყოფის სარდლობის სატრანსპორტო/საავტომობილო ბაზა''' ეწოდება. ბაზა ცენტრალურ როლს ასრულებს სამხედრო ტექნიკის მიღებაში, მომსახურებაში, მოდერნიზაციასა და განაწილებაში<ref name="MOD_2022_01"/> <ref name="MOD_2020_07"/>. ამჟამად ობიექტი წარმოადგენს საერთაშორისო სამხედრო თანამშრომლობის პროგრამების, კერძოდ, [[თურქეთი|თურქეთთან]] თანამშრომლობის მთავარ პლატფორმას, სადაც იმართება სპეციალური და ლოგისტიკური ტექნიკის გადაცემის ცერემონიები<ref name="MOD_2022_01"/>. გარდა ამისა, ბაზაზე ხორციელდება ქართული არმიის საავტომობილო პარკის განახლების პროექტები<ref name="MOD_2020_07"/>. ის რეგულარულად გამოიყენება ოფიციალური ღონისძიებების, უმაღლესი სამხედრო ხელმძღვანელობის ინსპექტირებისა და ხსოვნის აქციების ჩასატარებლად<ref name="MOD_2015_05_visit"/> <ref name="MOD_2015_11"/>. === მრეწველობა და საწარმოები === ==== ისტორიული სამრეწველო ობიექტები ==== საბჭოთა პერიოდში ორხევი მნიშვნელოვანი სამრეწველო და ლოგისტიკური ცენტრი იყო. აქ ფუნქციონირებდა: * '''„სამგორწყალმშენის“ ბაზა''' (1948 წლიდან): მსხვილი კომპლექსი, რომელიც მოიცავდა ცენტრალურ მექანიკურ და ავტოსახელოსნოებს, გარაჟს, სახერხ ქარხანასა და საწყობებს<ref name="ZV1948_Mar"/><ref name="ZV1948_Apr"/><ref name="ZV1948_Jul"/>. * '''რკინაბეტონის ნაკეთობების წარმოების პოლიგონები''' (1963): მდებარეობდა ორხევსა და ლილოში საირიგაციო მშენებლობის საჭიროებებისთვის<ref name="ZV1963_Mar"/>. * '''ორგანული სასუქების ქარხანა''' (1962): მშენებარე ქარხანა, რომელთანაც [[მილსადენი]] მტკვარზე გადებული ახალი ხიდით მიიყვანეს<ref name="ZV1962_Feb"/>. * '''ტექსტილისა და გალანტერეის კომბინატი''' (1971): იგეგმებოდა [[კოოპერაცია|კოოპერატიული]] მრეწველობის საჭიროებებისთვის<ref name="ZV1971_Aug"/>. * '''„თბილგვირაბმშენის“ რკინაბეტონის კონსტრუქციების ქარხანა (რკკ)''' (1982): [[თბილისის მეტროპოლიტენი|თბილისის მეტროპოლიტენის]] მშენებლობების უზრუნველყოფის მთავარი საწარმო. ქარხანა წელიწადში 20 ათას კუბურ მეტრ ასაწყობ რკინაბეტონსა და 50 ათას სასაქონლო ბეტონს უშვებდა<ref name="ZV1982_Feb"/>. * '''თბილისის საშენ მასალათა კომბინატის ფილიალი''' (1986): მოიცავდა ინსტრუმენტების, [[სანტექნიკა|სანტექნიკისა]] და [[მოსაპირკეთებელი მასალები|მოსაპირკეთებელი მასალების]] საამქროებს<ref name="ZV1986_Sep"/><ref name="ZV1987_Dec27"/>. 1988 წელს აქ გაიხსნა '''პოლიმერული ნაწარმის ქარხანა''', რომელიც მარმარილოს ნარჩენებისგან სანტექნიკასა და მოსაპირკეთებელ ფილებს აწარმოებდა<ref name="ZV1988_May"/>. * '''კალინინის სახელობის სამსხმელო მოწყობილობების ქარხანა''' (1986): იგეგმებოდა ახალი კორპუსების მშენებლობა ორხევში, რომლებიც 1989 წელს უნდა შესულიყო ექსპლუატაციაში<ref name="ZV1986_Jun"/>. * '''სუვენირების წარმოება „სოლანი“''' (1985): დაგეგმილი იყო ახალი საამქროს მშენებლობა 1,2 მილიონი რუბლის ღირებულებით<ref name="ZV1985_Oct"/>. * '''ადგილობრივი მრეწველობის სამინისტროს სარემონტო ბაზა''' (1987): იგეგმებოდა სამინისტროს ყველა საწარმოს მოწყობილობების ცენტრალიზებული შეკეთებისთვის<ref name="ZV1987_Dec30"/>. პოსტსაბჭოთა პერიოდში ამ და ახალი საწარმოების ბაზაზე [[კერძო კომპანია|კერძო კომპანიები]] დაარსდა. 1998–1999 წლებში ორხევის სამრეწველო ზონაში დარეგისტრირდა '''სს „პოლიმერული ნაკეთობა“'''<ref name="SG1998_Dec"/> და '''სს „ხალიბი“''' (სარემონტო-მექანიკური ქარხანა)<ref name="SG1999_Jan"/>. 1998 წელს აქ ასევე მუშაობდა '''სს „ვაზიანი“''', რომელიც [[შამპანური|შამპანურს]] აწარმოებდა<ref name="Sakartvelo1998"/>. ==== თანამედროვე საწარმოები ==== XXI საუკუნეში ორხევის სამრეწველო ზონა აგრძელებს ფუნქციონირებას, სპეციალიზდება რა ძირითადად კვების, ლოგისტიკურ და სამშენებლო დარგებში. სურსათის ეროვნული სააგენტოს 2019—2025 წლების სახელმწიფო მონიტორინგის მონაცემები ადასტურებს დასახლებაში რამდენიმე მსხვილი კომპანიის საქმიანობას<ref name="NFA_main">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/StateControl/ |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250502214506/https://www.nfa.gov.ge/Ge/StateControl |archivedate=2025-05-03 |url-status=live |description=მთავარი გვერდი სახელმწიფო კონტროლის ანგარიშებით. }}</ref>. * '''[[ღვინის კომპანია „დუგლაძე“]]''' ({{lang-ka|შპს დუგლაძეების ღვინის კომპანია}}) — [[ღვინო|ღვინოებისა]] და [[ბრენდი|ბრენდის]] მსხვილი მწარმოებელი, რომელიც მდებარეობს მისამართზე: ჭანტლაძის ჩიხი, 8<ref name="NFA2021">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/1229 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2021 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2021 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707181833/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/1229 |archivedate=2025-07-07 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2021 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2022">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/5568 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2022 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2022 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250508101050/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/5568 |archivedate=2025-05-08 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2022 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2023">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/5835 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2023 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2023 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707180143/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/5835 |archivedate=2025-07-07 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2023 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2024-2025">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/StateControl/ |title=კვარტალური ანგარიშები (2024-2025) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250502214506/https://www.nfa.gov.ge/Ge/StateControl |archivedate=2025-05-03 |url-status=live |description=2024-2025 წლების კვარტალური ანგარიშები, რომლებშიც ორხევის კომპანიებთან დარღვევები არ დაფიქსირებულა. }}</ref>. * '''შპს „რესპუბლიკა“''' ({{lang-ka|შპს რესპუბლიკა}}) — რძის პროდუქტების მწარმოებელი სავაჭრო მარკებით „მალკო“ და „რანინა“, მდებარეობს თენგიზ ჭანტლაძის ქუჩა, 26ა-ში. კომპანიის საქმიანობა არაერთხელ გამხდარა სახელმწიფო კონტროლის ობიექტი<ref name="NFA2019">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/3310 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2019 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2019 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707181900/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/3310 |archivedate=2025-07-07 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2019 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2020">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/1214 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2020 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2020 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250508130308/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/1214 |archivedate=2025-05-08 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2020 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2021" /><ref name="NFA2023" />. * '''შპს „ფრუტ ლოჯისტიკა“''' — ლოგისტიკური კომპანია-მომმარაგებელი, რომელიც მდებარეობს ორხევის სამხედრო დასახლების ტერიტორიაზე<ref name="NFA2021" /><ref name="NFA2022" />. * '''შპს „აგროფლორა“''' — ლოგისტიკური კომპანია-მომმარაგებელი, რომელიც მდებარეობს მისამართზე: მ. აბაშიძე-საფაროვას ქუჩა, № 1<ref name="NFA2024-2025" />. * '''შპს „დაკო ტრეიდ“''' ({{lang-ka|შპს დაკო ტრეიდ}}) — საბაკალეო პროდუქტების დაფასოებისა და დისტრიბუციის კომპანია, მდებარეობს ჭანტლაძის ქუჩა, 3-ში<ref name="NFA2021" /><ref name="NFA2022" /><ref name="NFA2024-2025" />. * '''შპს „ფუდსერვისი“''' ({{lang-ka|შპს ფუდსერვისი}}) — საკვები პროდუქტების დისტრიბუტორი და იმპორტიორი, ბაზირებულია ჭანტლაძის ქუჩა, 40-ში<ref name="NFA2022" /><ref name="NFA2023" />. * '''„Plastics Georgia“''' და '''„Lider Plast“''' — პლასტმასის ნაწარმის მწარმოებელი საწარმოები. * '''„ბედეგი“''' — სამშენებლო მასალების მწარმოებელი ქარხანა. * '''„წუნდა“''' — ავეჯის ფაბრიკა.<ref name="OSM_Data"/> === თანამედროვე კეთილმოწყობა და სოციალური ობიექტები === მუნიციპალური სოციალური პროგრამების ფარგლებში, ორხევში, მუხაძის ქუჩაზე, ფუნქციონირებს სოციალური საცხოვრებელი კორპუსი 75 ბინით სოციალურად დაუცველი ოჯახებისთვის. 2015 წელს, უსახლკაროთა რეგისტრაციის ახალი წესების დამტკიცებასთან და თბილისში სპეციალური მუნიციპალური კომისიის შექმნასთან დაკავშირებით, ცნობილი გახდა, რომ ორხევში სრულდებოდა მუნიციპალური თავშესაფრის მშენებლობა, რომელიც 80-მდე ოჯახის დროებითი საცხოვრებლით უზრუნველყოფას ითვალისწინებდა<ref name="Sakrebulo_Shelter_2015"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=1253 |title=კომისიის სხდომაზე ,,უსახლკაროდ რეგისტრაციისა და თავშესაფარი ფართით უზრუნველყოფის წესის“ დამტკიცების თაობაზე იმსჯელეს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2015-11-26 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630165508/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=1253 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. ამასთან, სოციალური საცხოვრისის ექსპლუატაციას კონფლიქტებიც ახლავს: 2025 წლის მაისში ერთ-ერთი ავარიული კორპუსის მცხოვრებლები მერიის მიერ მათი გადასახლების გეგმის წინააღმდეგ გამოვიდნენ და ახალი საცხოვრებლის მიღების წინასწარი იურიდიული გარანტიები მოითხოვეს<ref name="TVPirveli_Shelter_2025"/>. ეს ობიექტები ქალაქის სამსახურების რეგულარული მონიტორინგის ქვეშ იმყოფება, რასაც თბილისის საკრებულოს 2018, 2021 და 2023 წლების ანგარიშები ადასტურებს<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4323 |title=გიორგი ბირბიჩაძემ ორხევსა და ლილოში სოციალური საცხოვრისი და მიუსაფართა თავშესაფარი დაათვალიერა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2018-06-26 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155720/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4323 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=6150 |title=კომისიის სხდომაზე ,,თბილისის მუნიციპალური თავშესაფრის’’ ანგარიში მოისმინეს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2021-09-07 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155253/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=6150 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=7307 |title=ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალურ საკითხთა კომისიის სხდომაზე თბილისის მუნიციპალური თავშესაფრის დირექტორს მოუსმინეს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2023-10-19 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630154909/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=7307 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. 2010-იანი წლების ბოლო და 2020-იანი წლების დასაწყისი დასახლების აქტიური ინფრასტრუქტურული განახლების პერიოდით აღინიშნა. საკრებულოს ანგარიშების თანახმად, ეს სამუშაოები ხშირად იყო პასუხი იმ პრობლემებზე, რომლებიც მოსახლეობამ რაიონის მაჟორიტარ დეპუტატ გიორგი ტყემალაძესთან შეხვედრებზე დააყენა და ქალაქის ბიუჯეტში აისახა<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3815 |title=გიორგი ტყემალაძე სამგორის რაიონის მოსახლეობასთან პერმანენტულ შეხვედრებს განაგრძობს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-12-29 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155908/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3815 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref><ref name="Sakrebulo_2019_03_22">{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4830 |title=გიორგი ტყემალაძე სამგორის რაიონში ინფრასტრუქტურულ სამუშაოებს გაეცნო |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2019-03-22 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155630/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4830 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. ასე, 2018 წელს დაიწყო სანიაღვრე სისტემის მშენებლობა პეტრიწის, კაკაბაძის, გოკიელისა და წუწუნავას ქუჩებზე, რათა გადაჭრილიყო დატბორვის მრავალწლიანი პრობლემა<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4039 |title=გიორგი ტყემალაძე სამგორში მიმდინარე ინფრასტრუქტურულ პროექტებს გაეცნო |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2018-03-14 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155910/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4039 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. 2019 წელს შეიქმნა ახალი სარეკრეაციო ზონები: სკვერი (500 მ²) და სპორტული მოედანი მუხაძის ქუჩაზე, ასევე ჩატარდა ორხევის ცენტრალური პარკის მასშტაბური კეთილმოწყობა, სადაც 13 000 მ² ფართობის მწვანე ტერიტორია მოწესრიგდა, ხოლო 3000 მ²-ზე საბავშვო მოედანზე ატრაქციონები და ფიტნეს-ტრენაჟორები დამონტაჟდა<ref name="Sakrebulo_2019_03_22" />. 2021 წელს სრულად განახლდა საგზაო ინფრასტრუქტურა მუხაძის ქუჩაზე, მათ შორის დაიგო ასფალტი, დამონტაჟდა ბორდიურები და მოეწყო საფეხმავლო ბილიკები<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=6028 |title=სამგორის რაიონში ინფრასტრუქტურული სამუშაოები მიმდინარეობს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2021-05-23 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155419/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=6028 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. 2021 წელს გიორგი მუხაძის ქუჩაზე (ვახტანგ ფანგანის სახელობის სპორტული მოედნის მახლობლად) ჩატარდა გამწვანების სამუშაოები, რომლის დროსაც გაშენდა ახალი გაზონები, დაირგო ხეები, ყვავილები და ბუჩქები.<ref name="Botanica2021">{{cite web |url=https://www.botanica.ge/portfolio-items/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98-3 |title=ორხევი |lang=ka |website=Botanica.ge |access-date=2025-07-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250701130836/https://www.botanica.ge/portfolio-items/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98-3/ |archivedate=2025-07-01 |urlstatus=live }}</ref> 2021 წელს ტელეკომპანია „[[იმედი (ტელეკომპანია)|იმედმა]]“ მოამზადა სიუჟეტი თენგიზ ჩანტლაძის ჩიხის ერთ-ერთი კორპუსის მცხოვრებლებზე, რომლებმაც ერთობლივი ძალისხმევით საკუთარი ეზო გაალამაზეს (სავარაუდოდ, თ. ჩანტლაძის ჩიხი, 5). 2015 წელს დაწყებული ინიციატივით, მიტოვებული ტერიტორია მოვლილ მწვანე სკვერად გადაიქცა. მცხოვრებლებმა, რომლებიც [[ამხანაგობა|ამხანაგობად]] გაერთიანდნენ, დამოუკიდებლად დარგეს ხეები, ბუჩქები და ყვავილები, მოაწყვეს ყვავილნარები, მათ შორის ხელმისაწვდომი მასალებისგან, როგორიცაა მანქანის საბურავები. ნერგების ნაწილი და სკამები ადგილობრივი ხელისუფლების დახმარებით მიიღეს, თუმცა სკვერის მოვლისა და განვითარების ძირითადი სამუშაოები თავად მცხოვრებლებმა იკისრეს. კეთილმოწყობაში აქტიურად მონაწილეობენ ბავშვებიც, რომლებიც მშობლებს მცენარეების მორწყვასა და სისუფთავის დაცვაში ეხმარებიან. ერთ-ერთმა მცხოვრებმა, ავთომ, ბავშვებთან ერთად ეზოში ჩიტების სახლები ააშენა და დაამონტაჟა. მისი თქმით, ეს საქმიანობა არა მხოლოდ გარემოს გალამაზების საშუალებაა, არამედ აღზრდის მნიშვნელოვანი ელემენტიც: „ჩვენი სახლი მარტო არ არის ზღურბლს შიგნით. ქუჩაც, სადარბაზოც, ჩიხიც, ყველაფერი ჩვენი სახლია და ყველამ უნდა ვიზრუნოთ... არ არის აუცილებელი ველოდოთ მერიას ან მთავრობას, რაც ჩვენს ძალებშია, თავად უნდა გავაკეთოთ“. <ref name="ImediDila_Yard_2021">{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=RIC670MxQF0 | title = ორხევის დასახლებაში მცხოვრებლებმა საკუთარი საცხოვრებელი კორპუსის ეზო გაამწვანეს | lang = ka | website = იმედის დილა | publisher = ტელეკომპანია იმედი | date = 2021-05-11 | access-date = 2025-07-01 | archiveurl = https://archive.org/details/720p-25_202507 | archivedate = 2025-07-01 | quote = ჩვენი სახლი მარტო არ არის ზღურბლს შიგნით. ქუჩაც, სადარბაზოც, ჩიხიც, ყველაფერი ჩვენი სახლია და ყველამ უნდა ვიზრუნოთ. | urlstatus = live }}</ref> === განათლება === ==== ისტორიული სასწავლო დაწესებულებები ==== საბჭოთა პერიოდში დასახლებაში ფუნქციონირებდა [[საბავშვო ბაღი]] და [[ბაგა-ბაღი|ბაგა]] (1950 წლიდან)<ref name="ZV1950_Nov"/>, მუშა-მშენებელთა '''მომზადებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების კურსები''' (1953 წლიდან)<ref name="ZV1953_Apr"/> და '''„საქმთავარმონტაჟსპეცმშენის“ სასწავლო კომბინატი''' (1982 წლიდან)<ref name="ZV1982_Nov"/>. ==== თანამედროვე სასწავლო დაწესებულებები ==== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = სასწავლო დაწესებულებები ორხევში | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = Public School 156. Main view. 2.jpg | ალტ1 = სამსართულიანი, მართკუთხა, მკრთალი ვარდისფერი შენობა მრავალი ფანჯრით. წინა პლანზე ჩანს გრუნტის ეზო პატარა ხითა და მრგვალი ბეტონის ჭით. | წარწერა1 = 156-ე საჯარო სკოლა | ფაილი2 = 2024-10-29. Otar Taktakishvili Art School No. 19. Orkhevi.jpg | ალტ2 = ორსართულიანი, მკრთალი ყვითელი შენობა მუქი სახურავით, რომელიც გზის გადაღმა, მაღალი, სწორი ხეების რიგიდან ჩანს. მწვანე ლითონის ღობე შენობას ტროტუარისგან ჰყოფს. | წარწერა2 = ოთარ თაქთაქიშვილის სახელობის მე-19 ხელოვნების სკოლა | ფაილი3 = Kindergarten №76. Orkhevi. 1.jpg | ალტ3 = თანამედროვე, თეთრი საბავშვო ბაღის შესასვლელი მწვანე პანდუსით. შესასვლელის წინ ტროტუარი მორთულია ფერადი ხელის ანაბეჭდებითა და ცარცით ნახატებით. | წარწერა3 = 76-ე საბავშვო ბაღი | ფაილი4 = School-Liceum "Santeli". Outer view 1. Orkhevi.jpg | ალტ4 = თანამედროვე, კუთხოვანი, კრემისფერი შენობა მაღალი პროფნასტილის ღობის მიღმა. ღობის თავზე ჩანს პატარა მწვანე ხე და მცოცავი მცენარეები. | წარწერა4 = კერძო სკოლა-ლიცეუმი „სანთელი“ }} * '''156-ე საჯარო სკოლა''' (თენგიზ ჩანტლაძის ქ., 28). 2019 წელს დაიწყო 1000 მოსწავლეზე გათვლილი სკოლის კომპლექსური [[რეაბილიტაცია]]<ref name="Droa_School">{{სტატია |სათაური=ორხევის დასახლებაში 156-ე საჯარო სკოლის სრული რეაბილიტაცია დაიწყო |ორიგინალი= |ბმული=https://droa.ge/?p=55976 |ენა=ka |გამოცემა=droa.ge |გამომცემლობა=საქართველოს მედია კლუბი |ტიპი=საიტი |წელი=2019 |თვე=10 |რიცხვი=9 |access-date=2025-06-26 |urlstatus=live |archiveurl=https://archive.ph/wRo9U |archivedate=2025-06-30 }}</ref><ref name="Sakrebulo_School">{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=5190 |title=156-ე საჯარო სკოლაში სრული რეაბილიტაციის პროცესი დაიწყო |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2019-10-08 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155704/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=5190 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. * '''ოთარ თაქთაქიშვილის სახელობის №19 ხელოვნების სკოლა''' (კობა აბზიანიძის ქ., 6) — მუნიციპალური სასწავლო დაწესებულება, რომელიც თბილისის მერიის კულტურის, განათლების, სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა სამსახურის დაქვემდებარებაში მყოფი 33 ხელოვნების სკოლის სისტემაში შედის. სკოლაში სწავლება მიმდინარეობს სხვადასხვა შემოქმედებითი მიმართულებით, მათ შორის: [[მუსიკა]], [[თეატრი]] და [[ქორეოგრაფია]]<ref name="Tbilisi_Art_Schools"> {{cite web |url=https://tbilisi.gov.ge/page/3233 |title=ხელოვნების სკოლები |lang=ka |website=თბილისის მერიის ოფიციალური საიტი |access-date=2025-07-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630202909/https://tbilisi.gov.ge/page/3233 |archivedate=2025-07-01 |urlstatus=live }} </ref>. * '''76-ე საბავშვო ბაღი'''. * '''კერძო საბავშვო ბაღი „ზუზუნები“''' (სიტყვასიტყვით „მოზუზუნეები“, შინაარსით „ფუტკრები“) — მდებარეობს მისამართზე: თენგიზ ჭანტლაძის ქუჩა, 4. * '''კერძო სკოლა-ლიცეუმი „სანთელი“'''.<ref name="OSM_Data"/> ==== ბიბლიოთეკა ==== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = კულტურის დაწესებულება | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = Library._Orkhevi.jpg | ალტ1 = შენობის შესასვლელი: გაცვეთილი ყავისფერი ორფრთიანი კარი ღია ნაცრისფერი ლითონის გისოსის მიღმა. კარის თავზე, კრემისფერ კედელზე, კიდია თეთრი აბრა ქართული წარწერითა და ლოგოტიპებით. | წარწერა1 = ტერენტი გრანელის სახელობის ბიბლიოთეკა }} * '''[[ტერენტი გრანელი|ტერენტი გრანელის]] სახელობის ბიბლიოთეკა''' (მუხაძის ქ., 6/6) — წარმოადგენს თბილისის მულტიფუნქციური ბიბლიოთეკების ქსელის №11 ფილიალს<ref name="Library_Sign_Photo"> {{cite web |url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Library._Orkhevi.jpg |title=ტერენტი გრანელის სახელობის ბიბლიოთეკის (ფილიალი №11) აბრა ორხევში |author=დავით ოსიპოვი |website=Wikimedia Commons |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630195204/https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Library._Orkhevi.jpg |archivedate=2025-06-30 }} </ref>. ის არის 1951 წელს მკითხველისთვის გახსნილი მასობრივი ბიბლიოთეკის მემკვიდრე<ref name="ZV1951_Nov2"/>. თბილისის ბიბლიოთეკების ოფიციალური ცნობარის მიხედვით, დაარსების წლად 1950 წელი ითვლება. 2018 წლის მდგომარეობით (მაშინ ფილიალი №44), მისი ფონდი 13 066 ერთეულს ითვლიდა, ხოლო მკითხველთა რაოდენობა 920 ადამიანს შეადგენდა<ref name="Tbilisi_Libraries_2018"> {{cite web |url=https://www.nplg.gov.ge/user_upload/biblioteka/tbilisi2018.pdf |title=ქ. თბილისის ბიბლიოთეკები – 2018 |lang=ka |website=საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა |format=PDF |date=2018 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240706132939/https://www.nplg.gov.ge/user_upload/biblioteka/tbilisi2018.pdf |archivedate=2024-07-06 |urlstatus=live |pages=2 }} </ref>. === ჯანდაცვა === საბჭოთა პერიოდში დასახლებაში მოქმედებდა ამბულატორია და პოლიკლინიკა, თუმცა პოსტსაბჭოთა პერიოდში პირველადი სამედიცინო დახმარების ხელმისაწვდომობა პრობლემად იქცა. 2015 და 2017 წლებში საკრებულოს კომისიების სხდომებზე არაერთხელ დაისვა ორხევში პირველადი ჯანდაცვის ობიექტების გახსნის აუცილებლობის საკითხი. კერძოდ, აღინიშნა, რომ დასახლებაში შემორჩენილი იყო ყოფილი პოლიკლინიკების შენობები, რომელთა რეაბილიტაცია მოსახლეობის საჭიროებებისთვის შეიძლებოდა<ref name="Sakrebulo_Health_2015"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=956 |title=გულიკო ზუმბაძემ ბრიფინგზე დიდი ლილოს მაცხოვრებლების ჯანმრთელობის შესწავლა მოითხოვა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2015-08-26 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630165518/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=956 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref><ref name="Sakrebulo_Health_2017"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3525 |title=კომისიის სხდომაზე პირველადი ჯანდაცვის მომსახურების ობიექტების ამოქმედების თაობაზე იმსჯელეს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-07-20 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630163938/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3525 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. პრობლემა განსაკუთრებით გამწვავდა 2016 წლის ივლისში, როდესაც ორხევის მცხოვრებლებმა საპროტესტო აქცია გამართეს ყოფილი №22 პოლიკლინიკის აღდგენის მოთხოვნით. საინფორმაციო რეპორტაჟის თანახმად, ეს სამედიცინო დაწესებულება ჯერ კიდევ 2011 წელს დაიხურა ლილოს №16 პოლიკლინიკასთან შერწყმის გზით, ხოლო აქციის მომენტისთვის მისი შენობის დემონტაჟი უკვე მიმდინარეობდა. ოპოზიციის წარმომადგენლის მიერ ინიცირებული პროტესტი შეტაკებებში გადაიზარდა<ref name="Obieqtivi_Protest_2016"/>. === კომერცია და მომსახურება === ==== საბჭოთა პერიოდისა და 1990-იანი წლების ობიექტები ==== 1988 წელს ორხევში, მისამართზე '''ორხევი, 2''', გაიხსნა „ავტოვაზტექმომსახურების“ ცენტრი, სადაც ძველი „[[ვაზ (საწარმო)|ჟიგულისა]]“ და „[[გაზ (საწარმო)|გაზის]]“ მარკის ავტომობილების მფლობელებს შეეძლოთ მათი ახალ მოდელებზე გადაცვლა დამატებითი გადასახადით. ჩაბარებული ავტომობილის კომპენსაცია „ჟიგულისთვის“ 400-დან 600 რუბლამდე, ხოლო [[გაზ (საწარმო)|გორკის საავტომობილო ქარხნის]] ავტომობილებისთვის 200-დან 1000 რუბლამდე შეადგენდა<ref name="ZV1988_Sep">{{სტატია |ავტორი=ბაბუხადია, ანზორ |სათაური=Актуальное интервью. Новые «Жигули» за старые... |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539647 |პასუხისმგებელი=Грузинформ |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1988 |თვე=9 |რიცხვი=13 |გამოშვება=211 |ნომერი=19166 |გვერდები=3 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630113309/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539647 |archivedate=2025-06-30}}</ref>. 1992 წელს, [[ჰიპერინფლაცია|ჰიპერინფლაციის]] პერიოდში, ორხევში მდებარეობდა '''„კავკასიური ბანკი“''' და '''„სამეფო ბანკი“''', სადაც [[სავალუტო ბაზარი|ვალუტის გადაცვლა]] ხდებოდა<ref name="SG1992_Aug">{{სტატია |ავტორი=В. Гогидзе |სათაური=Магия денег. Если у вас... |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542967 |პასუხისმგებელი=А. А. Силагадзе |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1992 |თვე=8 |რიცხვი=18 |გამოშვება=104 |ნომერი=364 |გვერდები=2 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630113901/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542967 |archivedate=2025-06-30}}</ref>. 1996 წელს [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ-ის]] [[საელჩო]] რძის კომბინატის ტერიტორიაზე (კახეთის გზატკეცილი, მე-10 კმ) დახურულ აუქციონს ატარებდა, სადაც [[სამშენებლო მასალები|სამშენებლო მასალები]] იყიდებოდა<ref name="SG1996_May"/>. 1998 წლიდან ახვლედიანის ქ. 6-ში მდებარეობდა სახელმწიფო '''[[სადაზღვევო კომპანია|სადაზღვევო ორგანიზაცია]] „სამგორი“''', რომელიც მომსახურების ფართო სპექტრს სთავაზობდა, [[სიცოცხლის დაზღვევა|სიცოცხლის დაზღვევიდან]] დაწყებული, მოსავლისა და ავტოსამოქალაქო პასუხისმგებლობის დაზღვევის ჩათვლით<ref name="SG1998_Jun">{{სტატია |სათაური=АО «Грузинское государственное страхование» и Государственная страховая организация «Самгори» |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550243 |პასუხისმგებელი=под ред. Т. Ласхишвили |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1998 |თვე=6 |რიცხვი=26 |გამოშვება=161 |ნომერი=21382 |გვერდები=4 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630114337/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550243 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ==== თანამედროვე ობიექტები ==== ორხევში წარმოდგენილია რამდენიმე მსხვილი სავაჭრო ქსელის სუპერმარკეტი, აფთიაქები და სხვადასხვა კომერციული ობიექტები. ფუნქციონირებს „[[საქართველოს ბანკი|საქართველოს ბანკის]]“, „[[თიბისი ბანკი|თიბისი ბანკისა]]“ და „[[ლიბერთი ბანკი|ლიბერთი ბანკის]]“ [[ბანკომატი|ბანკომატები]] და გადახდის ტერმინალები. კახეთის გზატკეცილთან მდებარეობს [[მაკდონალდსი]]. გარდა ამისა, დასახლებაში მრავალი მცირე მაღაზია, [[თონე]], ხორცის ჯიხური, ავტოსახელოსნო და სხვა მომსახურების ობიექტია.<ref name="OSM_Data"/> * '''[[მაკდონალდსი]]''' — მდებარეობს ორხევის სამხრეთ ნაწილში, კახეთის გზატკეცილთან. რესტორანი 2022 წლის ივლისში გაიხსნა. შენობა აღჭურვილია [[მზის ელექტროსადგური|მზის პანელებით]] სახურავზე და [[ელექტრომობილი|ელექტრომობილების]] დამტენი სადგურით.<ref name="BMG_McDonalds_2022">{{cite web | url = https://www.myvideo.ge/v/4130438 | title = კამპანიის McHappy Day-ი ფარგლებში „მაკდონალდს საქართველომ“, „პირველ ნაბიჯს“ 30 000 ლარი გადასცა | lang = ka | publisher = Business Media Georgia | date = 2022-07-28 | access-date = 2025-07-01 | archiveurl = https://archive.org/details/mcdonalds-georgia-first-step-donation-2022 | archivedate = 2025-07-01 | quote = ღონისძიება „მაკდონალდსის“ ახალ, ეკომეგობრულ რესტორანში გაიმართა, რომელიც სულ ცოტა ხნის წინ გაიხსნა და სტუმრებს კახეთის გზატკეცილზე, ორხევის დასახლებაში მასპინძლობს. | urlstatus = live }}</ref>. === კულტურა, რელიგია და დასვენება === ==== საბჭოთა პერიოდის ობიექტები ==== 1950 წელს დასახლებაში დასრულდა 300-ადგილიანი კლუბის (მოგვიანებით — [[კულტურის სახლი]]) მშენებლობა, ასევე გაიხსნა ფოსტა<ref name="ZV1950_Nov"/>. 1951 წელს კლუბში უკვე იმართებოდა კონცერტები, მათ შორის ლიტვის სსრ-ის სახელმწიფო ფილარმონიის გუნდის გასტროლები<ref name="ZV1951_Aug"/>, და გაიხსნა მასობრივი ბიბლიოთეკა<ref name="ZV1951_Nov2"/>. 1989 წელს ორხევის კულტურის სახლში ვიდეობარი გაიხსნა<ref name="ZV1989_Jan"/>. შემდგომში კულტურის სახლის შენობა დაანგრიეს. ==== თანამედროვე ობიექტები ==== [[#რელიგიური ობიექტები|იხ. ქვეთავი]] === ტრანსპორტი === მრავალი წლის განმავლობაში სატრანსპორტო ხელმისაწვდომობა ორხევის მცხოვრებლებისთვის ერთ-ერთ მთავარ პრობლემად რჩებოდა. 2015–2016 წლებში მუნიციპალიტეტის დონეზე აქტიურად განიხილებოდა საჩივრები ავტობუსების ნაკლებობისა და მოუხერხებელი განრიგის შესახებ<ref name="Sakrebulo_Transport_2016_06"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2166 |title=გულიკო ზუმბაძე მერიის ტრანსპორტის საქალაქო სამსახურის წარმომადგენლებს შეხვდა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2016-06-23 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630165159/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2166 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. შედეგად, მიღებულ იქნა კონკრეტული ზომები: 2015 წლის აპრილში გახანგრძლივდა ავტობუსების მარშრუტების მუშაობის დრო საღამოს საათებში, ბოლო გარანტირებული რეისებით [[ისანი (მეტროსადგური)|მეტროსადგურ „ისნიდან“]] 22:55 და 23:30 საათზე<ref name="Sakrebulo_Transport_2015_04"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=600 |title=გულიკო ზუმბაძემ საზოგადოებას მუნიციპალური ავტობუსების სამუშაო მარშრუტების ახალი განრიგი გააცნო |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2015-04-28 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630165519/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=600 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>, ხოლო 2016 წლის აგვისტოში ამოქმედდა ახალი მიკროავტობუსის მარშრუტი №107, რომელმაც თეთრიხევი და ორხევი მეტროსადგურ „ისანთან“ დააკავშირა<ref name="Sakrebulo_Transport_2016_08"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 |title=გულიკო ზუმბაძის ინიციატივით, ორხევის დასახლებაში მიკროავტობუსის ახალი ხაზი გაიხსნა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2016-08-05 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630164726/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. დღესდღეობით დასახლება თბილისის ცენტრთან და მეტროსადგურ ისანთან დაკავშირებულია მხოლოდ ავტობუსების მარშრუტებით, მათ შორის №312<ref name="Moovit312">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-312-Tbilisi-1906-775440-76224110-0|title=312 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - დიდი ლილო (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 322<ref name="Moovit322">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-322-Tbilisi-1906-775440-76224120-0|title=322 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - მ/ს "ისანი" (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 337<ref name="Moovit337">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-337-Tbilisi-1906-775440-76224134-0|title=337 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - აეროპორტი ✈ (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 341<ref name="Moovit341">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-341-Tbilisi-1906-775440-76224138-0|title=341 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - მ/ს "ისანი" (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 361<ref name="Moovit361">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-361-Tbilisi-1906-775440-76224158-0|title=361 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - ლილო ლოჭინი (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 408<ref name="Moovit408">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-408-Tbilisi-1906-1233448-71183091-0|title=408 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - აეროპორტის დასახლება (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, რომლებიც კახეთის გზატკეცილზე (დასახლების სამხრეთით) მოძრაობენ. თუმცა, დასახლებისთვის მთავარ სატრანსპორტო მარშრუტად რჩება ავტობუსი №356<ref name="Moovit356">{{cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-356-Tbilisi-1906-775440-76224153-0|title=356 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - ორხევი|lang=ka|website=Moovit|access-date=2025-06-26}}</ref>, რომელიც თეთრიხევჰესიდან მოდის, ორხევის მთავარ გზებს გაივლის და მეტროსადგურ ისნამდე მიდის. 2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) დაინიშნა ახალი, კომფორტული [[Isuzu]]-ს მარკის [[ავტობუსი|ავტობუსები]], რომლებიც აღჭურვილია [[კონდიციონერი|კონდიციონერებით]] და ადაპტირებულია [[შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი|შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისთვის]].<ref name="1tv_bus">{{cite web |author=თამარ ნადარეიშვილი |title=ორხევის მიმართულებით ხუთი ახალი ავტობუსი იმოძრავებს |url=https://1tv.ge/news/orkhevis-mimartulebit-khuti-akhali-avtobusi-imodzravebs/ |website=პირველი არხი |publisher=საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი |lang=ka |date=2019-10-22 |access-date=2025-06-27 |urlstatus=live }}</ref> == ღირსშესანიშნაობები == === მემორიალები და სამახსოვრო ნიშნები === {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = მემორიალები და სამახსოვრო ნიშნები | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = Memorial of Soso (Koba) Abzianidze in Orkhevi.jpg | ალტ1 = თეთრი ფარისებრი ნიშანი ქართული წარწერითა და გერბით, რომელიც პარკში ორ სვეტზეა დამონტაჟებული. გადაღებულია ქვედა რაკურსით ხეებისა და მოწმენდილი ლურჯი ცის ფონზე. | წარწერა1 = საინფორმაციო სტენდი სოსო (კობა) აბზიანიძის პატივსაცემად ცენტრალურ პარკში | ფაილი2 = Svan Tower Memorial, Orkhevi Settlement, Tbilisi.jpg | ალტ2 = მინიატურული ქვის მემორიალური კოშკი, ტრადიციული სვანურის მსგავსი, რომელიც ბეტონის პლატფორმაზე დგას. მის უკან ნაცრისფერი კედელია მურალით, რომელზეც ეკლესიაა გამოსახული. | წარწერა2 = მემორიალი სვანური კოშკის სახით | ფაილი3 = "They fought for Motherland" memorial in Public School 156.jpg | ალტ3 = მართკუთხა ბეტონის სტელა ღია ცის ქვეშ, ხეებით გარშემორტყმული. მის წინა მხარეს დამაგრებულია ოქროსფერი დაფა გერბითა და ქართული ტექსტით. | წარწერა3 = მემორიალური დაფა „ისინი სამშობლოსთვის იბრძოდნენ“ | ფაილი4 = Vakhtang Pangani sport ground. 01. Orkhevi.jpg | ალტ4 = ღია საფეხბურთო მოედნის ხედი კუთხიდან, მწვანე ხელოვნური გაზონით, რომელიც მაღალი ბადისებრი ღობითაა შემოღობილი. უკანა პლანზე ჩანს საცხოვრებელი სახლები და ხეები მოწმენდილი ცის ქვეშ. | წარწერა4 = ვახტანგ ფანგანის სახელობის საფეხბურთო მოედანი }} დასახლებაში რამდენიმე ობიექტია, რომლებიც ადგილობრივი მცხოვრებლებისა და ტრაგიკული მოვლენების ხსოვნას უკვდავყოფს. * '''კობა აბზიანიძის სახელობის საინფორმაციო სტენდი''' — ცენტრალურ პარკში დამონტაჟებულია სტენდი, რომელიც ეძღვნება სოსო (კობა) აბზიანიძის, [[ვახტანგ გორგასლის ორდენი|ვახტანგ გორგასლის]] I ხარისხის ორდენის კავალერის, სახელობის ქუჩას.<ref name="OSM_Data"/> * '''მემორიალი სვანური კოშკის სახით''' — დადგმულია პაატა გუჯეჯიანის მიერ 2014 წლის 10 ოქტომბერს ადგილობრივი მცხოვრებლების, კახა კალანდარიშვილისა (09.11.1967—08.05.2024) და გეგი კვიციანის (16.10.1988—14.02.2018) ხსოვნის პატივსაცემად.<ref>{{cite web |url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Svan_Tower_Memorial,_Orkhevi_Settlement,_Tbilisi.jpg |title=მემორიალი სვანური კოშკი ორხევში |last=ოსიპოვი |first=დავით |website=ვიკისაწყობი |date=2024-11-07 |access-date=2025-06-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629181530/https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Svan_Tower_Memorial,_Orkhevi_Settlement,_Tbilisi.jpg |archivedate=2025-06-29 |urlstatus=live }}</ref> * '''მემორიალური დაფა „ისინი სამშობლოსთვის იბრძოდნენ“''' — დამონტაჟებულია 156-ე საჯარო სკოლაში, დასახლების იმ მცხოვრებთა ხსოვნის პატივსაცემად, რომლებიც 1992 წელს [[აფხაზეთის ომი (1992-1993)|საქართველო-აფხაზეთის კონფლიქტის]] დროს დაიღუპნენ. დაფაზე, რომელზეც საქართველოს გერბი და წარწერა „ისინი სამშობლოსთვის იბრძოდნენ“ არის გამოსახული, ჩამოთვლილია ოთხი ადამიანის სახელი: ** კობა აბზიანიძე (1965—1992) ** ვაჟა ბანეთიშვილი (1969—1992) ** ოთარი მიგრიჯინაშვილი (1955—1992) ** ლევან ფუხაშვილი (1957—1992)<ref name="OSM_Data"/> * '''ვახტანგ ფანგანის სახელობის საფეხბურთო მოედანი''' — სპორტული მოედანი, რომელიც დასახლებაში მდებარეობს. 2020 წლის 18 ოქტომბერს ადგილობრივი მცხოვრებლების ინიციატივითა და ქალაქის საბჭოს ([[საკრებულო]]) გადაწყვეტილებით, მას ვახტანგ ფანგანის სახელი მიენიჭა. ვახტანგ ფანგანი იყო ნიჭიერი ახალგაზრდა [[ფეხბურთელი]], კლუბ „ვიტ ჯორჯიას“ კაპიტანი და თბილისის ასაკობრივი ნაკრების წევრი, რომელიც ორხევში გაიზარდა და 2013 წელს ტრაგიკულად დაიღუპა<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=5788 |title=ორხევის დასახლებაში ფეხბურთელ ვახტანგ ფანგანის სახელობის სპორტული მოედანი გაიხსნა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2020-10-18 |access-date=2025-06-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630130358/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=5788 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. === რელიგიური ობიექტები === {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = რელიგიური ობიექტები | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = 2024-10-09. St. Nino Church. Orkhevi, Tbilisi.jpg | ალტ1 = აგურის ეკლესია სამრეკლოთი და თაღოვანი შესასვლელით, რომელიც ასფალტირებული გზის გადაღმა ჩანს. ეკლესია გარშემორტყმულია მრავალი მაღალი ხით. | წარწერა1 = წმინდა ნინოს ეკლესია | ფაილი2 = Kingdom Hall of Jehovah's Witnesses in Orkhevi, Tbilisi 01.jpg | ალტ2 = ერთსართულიანი კრემისფერი შენობა ნაცრისფერი ლითონის ღობითა და ჭიშკრით. იგი გარშემორტყმულია მწვანე ხეებით მოწმენდილი ლურჯი ცის ქვეშ. | წარწერა2 = იეჰოვას მოწმეთა სამეფო დარბაზი }} * {{anchor|წმინდა ნინოს ეკლესია}}'''წმინდა ნინოს ეკლესია''' — [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია|მართლმადიდებლური ეკლესია]], რომელიც მდებარეობს [[#ცენტრალური პარკი|ცენტრალურ პარკში]], მისამართზე: კობა აბზიანიძის ქ., 3. ტაძრის მშენებლობა 2000 წელს დაიწყო ადგილობრივი მცხოვრების, გიორგი (გია) ჯაყელის, თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარის პირველი მოადგილის, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისთვის ბრძოლებში უგზო-უკვლოდ დაკარგულთა მოძიების საქართველოს პარლამენტის დროებითი კომისიის თავმჯდომარისა და ფრაქცია „მოქალაქეთა კავშირის“ წევრის, ინიციატივითა და სახსრებით<ref name="SG2002_Jan"/>. პროექტი შეიმუშავა [[არქიტექტორი|არქიტექტორმა]] ნოდარ მოლოთაშვილმა [[საქართველოს საპატრიარქო|საქართველოს საპატრიარქოს]] საეკლესიო ხუროთმოძღვრების განყოფილებასთან ერთად. ტაძრის მშენებლობაში, რომელიც ორხევის ცენტრალურ პარკში [[აგური|აგურით]], ბლოკებითა და [[კრამიტი|კრამიტით]] (რომელიც, არქიტექტორის მტკიცებით, ბევრად უფრო დიდხანს ძლებს, ვიდრე თუნუქის სახურავი) აშენდა, მონაწილეობდა 12 [[სამხედრო მოსამსახურე]], ასევე ადგილობრივი მცხოვრებლები, რომლებიც [[შემოწირულობა|შემოწირულობებს]] აკეთებდნენ. ტაძარი 2000 წლის 1 ივნისს, [[წმინდა ნინო|წმინდა ნინოს]] საქართველოში შემოსვლის დღეს, აკურთხეს<ref name="SG2000_Jan">{{სტატია |ავტორი=А. Чантурия |სათაური=В Орхеви возводится церковь Святой Нино |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/172482 |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=2000 |თვე=1 |რიცხვი=7 |გამოშვება=5 |ნომერი=21920 |გვერდები=4 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630115642/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/172482 |archivedate=2025-06-30 }}</ref><ref name="SG2000_Jun">{{სტატია |სათაური=Грузия отметила день вступления в страну просветительницы Святой Нино |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/173470 |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |გამომცემლობა=Редакция газеты «Свободная Грузия», АО «Самшобло» |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=2000 |თვე=6 |რიცხვი=2 |გამოშვება=135 |ნომერი=22050 |გვერდები=1 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630120057/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/173470 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ეკლესია სწრაფად იქცა თემის მნიშვნელოვან ცენტრად. 2002 წელს აქ გაიმართა მისი მთავარი [[ქტიტორი|ქტიტორის]], გიორგი (გია) ჯაყელის, [[პანაშვიდი]], რითაც დასრულდა მისი ტაძრისადმი მსახურების ისტორია<ref name="SG2002_Jan">{{სტატია |სათაური=Парламент выражает соболезнование семье Георгия (Гии) Джакели |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/182630 |პასუხისმგებელი=под ред. Тато Ласхишвили, Елены Чачуа, Арсена Еремяна |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=2002 |თვე=1 |რიცხვი=22 |გამოშვება=9 |ნომერი=22367 |გვერდები=8 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630120057/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/182630 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. * '''იეჰოვას მოწმეთა სამეფო დარბაზი''' — [[იეჰოვას მოწმეები|იეჰოვას მოწმეთა]] რელიგიური შეკრებების ადგილი, რომელიც მდებარეობს მისამართზე: ვაჟა ბანეთიშვილის ქ., 41. === კულტურა და დასვენება === * {{anchor|ცენტრალური პარკი}}'''ორხევის ცენტრალური პარკი''' (თენგიზ ჩანტლაძის ქ., 22) — დასახლების მთავარი [[სარეკრეაციო ზონა]]. მის ტერიტორიაზე მდებარეობს [[#წმინდა ნინოს ეკლესია|წმინდა ნინოს ეკლესია]]. 2017 წელს ცენტრალურ პარკში ჩატარდა გამწვანების აქცია, რომლის დროსაც ადგილობრივი მცხოვრებლების მონაწილეობით დაირგო 200-მდე კვიპაროსის ნერგი<ref name="Sakrebulo_Greening_2017">{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3275 |title=გულიკო ზუმბაძემ ორხევის დასახლებაში გამწვანების აქციაში მიიღო მონაწილეობა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-05-25 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630164020/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3275 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live}}</ref>. 2019 წელს პარკში ჩატარდა მასშტაბური რეკონსტრუქცია: მოწესრიგდა 13 000 მ² ფართობის მწვანე ტერიტორია, ხოლო 3000 მ²-ზე საბავშვო მოედანზე ატრაქციონები და ფიტნეს-ტრენაჟორები დამონტაჟდა<ref name="Sakrebulo_2019_03_22"/>{{efn|ზოგიერთ ოფიციალურ დოკუმენტში, მაგალითად, კეთილმოწყობის შესახებ სიახლეებში, პარკი შეიძლება მოხსენიებული იყოს როგორც „ცენტრალური სკვერი“, რაც რაიონული მწვანე ზონების აღსანიშნავად გავრცელებული პრაქტიკაა.}} * '''სკვერი მუხაძის ქუჩაზე''' — 2019 წელს გახსნილი 500 მ² ფართობის კეთილმოწყობილი დასასვენებელი ზონა. სკვერში დამონტაჟებულია საბავშვო ატრაქციონები, ფანჩატური, სკამები და განათების სისტემა, ხოლო საფეხმავლო ბილიკები დეკორატიული ფილებითაა მოპირკეთებული. სკვერის გვერდით ასევე მოეწყო 529 მ² ფართობის სპორტული მოედანი<ref name="Sakrebulo_2019_03_22"/>. * '''ახალი სკვერი კახეთის გზატკეცილთან''' — 2024 წელს გახსნილი მსხვილი სარეკრეაციო სივრცე დასახლების სამხრეთ ნაწილში. 6500 მ² ფართობზე მოეწყო დასასვენებელი ზონები, საბავშვო და ფიტნეს-მოედნები, ასევე თანამედროვე სპორტული მოედანი ხელოვნური საფარით. პროექტი, რომლის ღირებულებამ 643 000 ლარი შეადგინა, ასევე მოიცავდა განათებისა და სარწყავი სისტემების დამონტაჟებას. სკვერის გახსნაში მონაწილეობდნენ თბილისის მერის მოადგილე და სამგორის რაიონის ხელმძღვანელობა<ref name="Versia_New_Park_2024"> {{cite web |url=https://www.versia.ge/?option=com_content&view=article&id=1383&catid=28&Itemid=222 |title=სამგორში, ორხევის დასახლებაში ახალი სკვერი გაიხსნა |website=versia.ge |lang=ka |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630184943/https://www.versia.ge/?option=com_content&view=article&id=1383&catid=28&Itemid=222 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. * '''კულტურის სახლი''' — საბჭოთა პერიოდში დასახლების საზოგადოებრივი ცხოვრების ცენტრი იყო. 1980-იანი წლების ბოლოს, ცვლილებების სულისკვეთების ფონზე, მისმა დირექტორმა ნუგზარ იაკობიაძემ სამეწარმეო ინიციატივა გამოიჩინა: 1989 წლის ახალი წლისთვის ცარიელ დარბაზში ვიდეო-ბარი გახსნა, სადაც ფილმების ჩვენებასთან ერთად სტუმრებს ნამცხვრებსა და [[ხაჭაპური|ხაჭაპურს]] სთავაზობდნენ<ref name="ZV1989_Jan">{{სტატია |ავტორი=Заря Востока - Грузинформ |სათაური=Репортёр сообщает что... |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/538417 |პასუხისმგებელი=А. Иоселиани |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1989 |თვე=1 |რიცხვი=6 |გამოშვება=5 |ნომერი=19259 |გვერდები=4 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630121354/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/538417 |archivedate=2025-06-30}}</ref>. 2023 წლის მდგომარეობით, კულტურის სახლის შენობა დანგრეულია<ref>{{cite web |author=David Osipov |title=957527532103379 |url=https://www.mapillary.com/app/?lat=41.6965972&lng=44.9260917&z=17&pKey=957527532103379&focus=photo |website=Mapillary |date=2023-06-05 |lang=en |access-date=2025-06-26 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630121648/https://www.mapillary.com/app/?lat=41.6965972&lng=44.9260917&z=17&pKey=957527532103379&focus=photo |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. === ისტორიული ობიექტები === {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = ისტორიული ადგილი | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = Abandoned graveyard of Orkhevi, Tbilisi. 02.jpg | ალტ1 = ხმელი, მაღალი ბალახით დაფარული ველი, რომლის ცენტრშიც მარტოხელა, დაჟანგული ლითონის ჯვარი დგას. უკანა პლანზე მოჩანს დაბალი ქვის კედელი და ხეები მოწმენდილი ცის ფონზე. წინა პლანზე ფოტოგრაფის გრძელი ჩრდილია. | წარწერა1 = XX საუკუნის შუა წლების მიტოვებული სასაფლაო ორხევში }} * '''მიტოვებული სასაფლაო''' — დასახლების ტერიტორიაზე მდებარეობს ძველი [[სასაფლაო]], სადაც შემორჩენილია XX საუკუნის შუა პერიოდის საფლავები, მათ შორის ჩვილი ალექსეი კუჩერენკოს (1955 წ.) საფლავი.<ref name="OSM_Data"/> თუმცა, ბევრ საფლავზე სახელები წაშლილია. == გალერეა == <gallery mode="nolines" widths="300" heights="200"> ფაილი:Orkhevi bridge - full view 1.jpg|alt=ბეტონის საავტომობილო ხიდის ფართო ხედი, რომელიც მზიან დღეს მრავალზოლიან გზაზეა გადებული. ქვემოთ ჩანს მანქანები, ხოლო წინა პლანზე, ტროტუარზე, შემოდგომის ფოთლები ყრია.|ორხევის ხიდი ფაილი:Bakery in Orkhevi.jpg|alt=კაცების ჯგუფი შეკრებილია ქუჩის საცხობის დახლთან. წინა პლანზე მომღიმარი კაცი კამერისკენ მოდის, ხელში თეთრი პარკი და ყველის ნაჭერი უჭირავს.|თონესთან ფაილი:Memorial in Orkhevi. 01.jpg|alt=ხალხური მემორიალი ხის ძირას. მიწაზე ქვებით გამოყვანილია ჯვარი აგურის წრეში. უკან მდგარი ხის ტანი მორთულია პატარა, ხელნაკეთი აბრებითა და ბარათებით.|ხალხური მემორიალი 1 ფაილი:Memorial in Orkhevi. 02.jpg|alt=უბრალო, ხელნაკეთი მემორიალი ხის ძირას ბალახიან ველზე. იგი შედგება დროთა განმავლობაში გამუქებული ხის ელემენტების კომპოზიციისგან, რომელთაგან ზოგიერთი ჯვარს ქმნის, და სხვადასხვა ქვისგან.|ხალხური მემორიალი 2 ფაილი:Street art. 02. Orkhevi.jpg|alt=სტრიტ-არტი კრემისფერ კედელზე. ცენტრში გამოსახულია ორი ჩაჭიდებული ხელი, რომელიც გარშემორტყმულია პატარა, შავ-თეთრი ნახატების კოლაჟით, სადაც სხვადასხვა ობიექტი და სიმბოლოა ჩარჩოებში მოქცეული.|სტრიტ-არტი. უცნობი ავტორი ფაილი:16 профилактика, Orkhevi, Tbilisi. 02.jpg|alt=დიდი, ფერადი და ნაწილობრივ ჩამოშლილი საბჭოთა ეპოქის მოზაიკა აგურის კედელზე. მოზაიკაზე გამოსახულია სამრეწველო სცენები მუშებით, იარაღებითა და ვინტაჟური ლურჯი ავტომობილით.|საბჭოთა მოზაიკა მე-16 ავტოპროფილაქტიკის შენობაზე ორხევში ფაილი:Wayside cross.jpg|alt=დიდი, ნარინჯისფრად შეღებილი ლითონის მართლმადიდებლური ჯვარი, რომელიც ქვისა და აგურის პატარა საძირკველზეა აღმართული. ის დგას მწვანე ბუჩქებით დაფარულ ველზე, ხეების ფონზე.|გზისპირა ჯვარი მუხაძის ქუჩაზე ფაილი:Southern White-breasted Hedgehog in Orkhevi.jpg|alt=ზღარბის ღამის ფოტო ახლო ხედით ხშირ მწვანე ბალახში. ჩანს ცხოველის ეკლიანი ზურგი, როდესაც ის ფოთლებში მიიკვლევს გზას.|[[თეთრმკერდა ზღარბი]] კახეთის გზატკეცილთან ორხევში ფაილი:European Rhinoceros Beetle in Orkhevi.jpg|alt=დიდი, მუქი მოწითალო-ყავისფერი ფირნიშა ხოჭო მიწაზე. მასშტაბისთვის გვერდით ადამიანის ხელია, რაც ხაზს უსვამს ხოჭოს ზომას.|[[ფირნიშა ხოჭო]] (მამრი) წმინდა ნინოს ეკლესიასთან </gallery> == იხილეთ აგრეთვე == * [[სამგორი]] * [[თბილისის ზღვა]] * [[სამგორის სარწყავი სისტემა]] * [[თბილისის მეტროპოლიტენი]] * [[თბილისი]] * [[ორხევი (თიანეთის მუნიციპალიტეტი)]] * [[ორხევი|მდინარე ორხევი]] ==სქოლიო== {{სქოლიოს სია|group=georgian}} {{სქოლიო}} {{თბილისის უბნები}} d11bh4g0hnzjsdhvfmfss90lpd8lto0 4830489 4830485 2025-07-10T17:08:21Z Mehman 75871 არაენციკლოპედიური ინფორმაციის ამოღება 4830489 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Mehman|Mehman]].|9|07|2025}}{{მმ*|ორხევი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა დასახლება | სტატუსი = დასახლება | რეგიონის ტიპი = ქალაქი | რეგიონი = თბილისი | რაიონის ტიპი = რაიონი | რაიონი = სამგორი | ეთნოქორონიმი = ორხეველი, ორხეველები }} '''ორხევი''' — დასახლება (დაბა) და მიკრორაიონი<ref name="OSM_Data">{{cite web|url=https://maps.gov.ge/map/portal#state/point=44.92420936564181,41.6930706849846&projection=EPSG:4326&zoom=16.181412145090203&projection=EPSG:4326|title=საჯარო რეესტრის რუკების სერვისი|lang=ka|author=საჯარო რეესტრი|website=საჯარო რეესტრის რუკების სერვისი|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250702170508/https://maps.gov.ge/map/portal#state/point=44.924285054525306,41.693624562105946&projection=EPSG:4326&zoom=16.181412145090203&projection=EPSG:4326|archivedate=2025-07-02|access-date=2025-07-02|url-status=live}}</ref> [[თბილისი]]ს აღმოსავლეთ ნაწილში, [[სამგორი]]ს შემადგენლობაში. მდებარეობს მდინარე [[მტკვარი|მტკვრის]] მარცხენა სანაპიროზე, სამგორი-II-ისა და ზემო ალექსეევკის დასახლებებს შორის.<ref name="EncTbilisi">{{წიგნი |ссылка=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/482447 |ავტორი=ზურაბ აბაშიძე, გიორგი ბათიაშვილი, თეიმურაზ ბერიძე, ავთანდილ სახვარელიძე, ზურაბ ჭელიძე |სათაური=ენციკლოპედია „თბილისი. ქუჩები, გამზირები, მოედნები“ |პასუხისმგებელი=გ. აფრასიძე, შ. ბადრიძე, ელ. კაჯაი, მამია დუმბაძე, ვიქტორ გუჩუა |წელი=2008 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=საქართველოს ენციკლოპედიის ირაკლი აბაშიძის სახელობის მთავარი სამეცნიერო რედაქცია |გვერდები=135 |გვერდების რაოდენობა=511 |isbn=978-99928-20-35-3 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629065027/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/482447 |archivedate=2025-06-29}}</ref> == ეტიმოლოგია == სახელწოდება „ორხევი“, სავარაუდოდ, ამავე სახელწოდების [[მდინარე ორხევი|მდინარეს]] უკავშირდება და ორი [[ქართული ენა|ქართული]] სიტყვის — „ორი ხევის“ — გაერთიანებითაა მიღებული, რაც „ორ [[ხევი|ხევს]]“ ან „ორი ხევის შესართავს“ ნიშნავს<ref name="NPLG_Dict">{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=217765|title=ორხევი|lang=ka|website=უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი|publisher=საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629065342/http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=217765|archivedate=2025-06-29|accessdate=2025-06-26|url-status=live}}</ref>. ისტორიულად ეს ტერიტორია, მეზობელი დასახლებების ჩათვლით, ცნობილი იყო '''ქარისების''' სახელით, რაც „ქარიან ადგილებს“ ნიშნავს<ref name="Toponyms1997">{{წიგნი |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/435803 |ავტორი=სახლთხუციშვილი, უშანგი |სათაური=ადგილის დედა ანუ რას მოგვითხრობენ ტოპონიმები : წიგნი I |პასუხისმგებელი=პაატა ცხადაია |წელი=1997 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=ლომისი |ტომი=1 |გვერდები=66, 91 |გვერდების რაოდენობა=179 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629065737/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/435803 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. აღნიშნული [[ტოპონიმი|ტოპონიმი]] უნიკალური არ არის და საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში გვხვდება. ყველაზე ცნობილია ამავე სახელწოდების [[ორხევი (თიანეთის მუნიციპალიტეტი)|სოფელი]] [[თიანეთის მუნიციპალიტეტი|თიანეთის მუნიციპალიტეტში]]. გარდა ამისა, ტოპონიმი დაფიქსირებულია ლიტერატურულ და ისტორიულ წყაროებში, რომლებიც ქვეყნის სხვა რეგიონებს უკავშირდება: * '''[[იმერეთი|დასავლეთ საქართველოში]]''' — მოხსენიებულია [[ლორთქიფანიძე, კონსტანტინე|კონსტანტინე ლორთქიფანიძის]] რომანში „კოლხეთის ცისკარი“ (1933), როგორც ადგილმდებარეობა [[ხონის მუნიციპალიტეტი|ხონის რაიონში]], რომელსაც რომანის გმირები გაივლიან<ref>{{წიგნი |ავტორი=Лордкипанидзе, К. Д. |სათაური=Заря Колхиды |ბმული=https://books.google.ge/books?id=RnIKMwEACAAJ |პასუხისმგებელი=Пер. с груз. Э. Ананиашвили |ადგილი=М. |გამომცემლობა=Советский писатель |წელი=1951 |ენა=ru |ციტატა=В главе 21 романа упоминается, как арба героев «миновала Орхеви».}}</ref><ref>{{სტატია | სათაური = Критика и библиография. В борьбе за новую жизнь | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/474965 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Н. В. Павчинский | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1949 | თვე = 10 | რიცხვი = 16 | გამოშვება = 204 | ნომერი = 7615 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250707110443/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/474965 | არქივი-თარიღი = 2025-07-07 }}</ref>. * '''[[კახეთი|აღმოსავლეთ საქართველოში]]''' — [[დონჟაშვილი, თინა|თინა დონჟაშვილის]] რომანზე „ალაზანზე“ გამოქვეყნებულ 1958 წლის რეცენზიაში მოხსენიებულია '''ორხევის კოლმეურნეობა''', რომელიც, სავარაუდოდ, [[გურჯაანის მუნიციპალიტეტი|გურჯაანის რაიონში]] მდებარეობდა<ref>{{სტატია|ავტორი=В. Лукашевич, П. Никитич|სათაური=Трижды воскреснуть для службы народу|წელი=1958|ენა=ru|ადგილი=Москва|გამოცემა=Литературная газета|ტიპი=გაზეთი|თვე=3|რიცხვი=22|ნომერი=35 (3846)|გვერდები=3|ბმული=https://electro.nekrasovka.ru/books/6203344/pages/3|არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250707071128/https://electro.nekrasovka.ru/books/6203344/pages/3|არქივი-თარიღი=2025-07-07}}</ref>. == ისტორია == === არქეოლოგია === ტერიტორიას, რომელზეც თანამედროვე დასახლება მდებარეობს, უძველესი ისტორია აქვს. ორხევის ველზე, მდინარე ორხევისა და მტკვრის შესართავთან, აღმოჩენილია [[ბრინჯაოს ხანა|გვიანი ბრინჯაოს ხანის]] (ძვ. წ. XIII—XI სს.) სამარხები. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად ნაპოვნია 80-ზე მეტი არტეფაქტი, მათ შორის მრავალფეროვანი [[კერამიკა]] ([[დოქი]], [[ქოთანი]], [[თასი]]), [[ბრინჯაოს ხანა|ბრინჯაოს იარაღი]] ([[სატევარი]], [[ცული]], [[შუბი|შუბისა]] და [[ისარი|ისრის]] პირები), ასევე [[ბრინჯაო|ბრინჯაოს]], [[ძვალი|ძვლისა]] და [[სარდიონი|სარდიონის]] სამკაულები. ეს აღმოჩენები მიუთითებს ამ ტერიტორიის მჭიდრო დასახლებასა და განვითარებულ მეურნეობაზე, რომელიც [[მიწათმოქმედება|მიწათმოქმედებასა]] და [[მესაქონლეობა|მესაქონლეობას]] ემყარებოდა, უკვე სამი ათასზე მეტი წლის წინ.<ref name="TbilisiHistory1">{{წიგნი |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/432828 |ავტორი=გ. აფრასიძე, შ. ბადრიაძე, ელ. კაჯაია |სათაური=თბილისის ისტორია. ტომი I: თბილისი უძველესი დროიდან XVIII საუკუნის ბოლომდე |პასუხისმგებელი=მამია დუმბაძე, ვიქტორ გუჩუა |წელი=1990 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=მეცნიერება |ტომი=1 |გვერდები=43—44 |გვერდების რაოდენობა=574 |isbn= |ტირაჟი=160000 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629070425/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/432828 |archivedate=2025-06-29}}</ref> === ადგილმდებარეობის ისტორია (1948 წლამდე) === თანამედროვე მუშათა დასახლების დაარსებამდე, სახელწოდება „ორხევი“ გეოგრაფიულ ადგილს და, სავარაუდოდ, ამავე სახელწოდების [[რკინიგზის სადგური|რკინიგზის სადგურს]] აღნიშნავდა. საბჭოთა პერიოდში ეს ტერიტორია პირველად 1921 წლის თებერვალში, [[საქართველოს საბჭოთა ოკუპაცია (1921)|საქართველოს გასაბჭოების]] კონტექსტში მოიხსენიება, როდესაც [[წითელი არმიის XI არმია|მე-11 წითელი არმიის]] ნაწილები [[თბილისი|ტფილისზე]] შეტევის ფარგლებში, მათ შორის, ორხევის სადგურისკენ მიიწევდნენ<ref name="ZV1963_Jan">{{სტატია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/501842 |სათაური=Красные орлы Кавказа |წელი=1963 |პასუხისმგებელი=ი. ჩხიკვიშვილი |ენა=ru |ადგილი=თბილისი |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო |ტიპი=გაზეთი |თვე=1 |რიცხვი=15 |გამოშვება=12 |ნომერი=11637 |გვერდები=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629074319/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/501842 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. ომისშემდგომ წლებში, [[სამგორის სარწყავი სისტემა|სამგორის სარწყავი სისტემის]] პროექტის დაწყებასთან ერთად, ტერიტორიის აქტიური ათვისება დაიწყო. პირველი მოსამზადებელი სამუშაოები 1946 წელს დაიწყო. იმავე წლის ოქტომბერში [[პრესა|პრესაში]] გავრცელდა ინფორმაცია მომავალი [[თბილისის ზღვა|თბილისის წყალსაცავის]] მიდამოებში მუშათა დასახლებების მშენებლობის დაწყების შესახებ<ref name="ZV1946_Oct">{{სტატია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/471970 |ავტორი=ელერდაშვილი, ს. |სათაური=На стройках новой пятилетки. Трасса Самгорского канала |წელი=1946 |პასუხისმგებელი=ნ. ვ. პავჩინსკი |ენა=ru |ადგილი=თბილისი |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო |ტიპი=გაზეთი |თვე=10 |რიცხვი=20 |გამოშვება=211 |ნომერი=6845 |გვერდები=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629091553/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/471970 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. მოგვიანებით, 1970 წლით დათარიღებულ დასახლების მცხოვრებთა [[წერილი|წერილში]] ნათქვამი იყო, რომ პირველი დროებითი ნაგებობები ჯერ კიდევ 1946 წელს აშენდა<ref name="ZV1970_Jan">{{სტატია | ავტორი = ნ. ჭიჭიაშვილი, ა. ამანაშვილი, ი. ლუჩკო | სათაური = Короткие сигналы. Просьба осталась без последствий | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/511702 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = შ. კარკარაშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1970 | თვე = 1 | რიცხვი = 23 | გამოშვება = 18 | ნომერი = 13578 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629094153/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/511702 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. [[1946 წელი|1946 წლის]] ბოლოსთვის ორხევი უკვე დედაქალაქის ადმინისტრაციულ რუკაზე აღიარებულ [[ორიენტირი|გეოგრაფიულ ორიენტირად]] იქცა. 1946 წლის დეკემბერში [[თბილისი|თბილისის]] საარჩევნო ოლქების ფორმირებისას, იგი ნავთლუღის საარჩევნო ოლქის სასაზღვრო პუნქტად მოიხსენიებოდა, რომლის საზღვარიც „სადგურ [[ნავთლუღი (სადგური)|ნავთლუღიდან]] ორხევამდე“ გადიოდა<ref name="ZV1946_Dec">{{სტატია | სათაური = Указ Президиума Верховного Совета Грузинской ССР О избирательных округах по выборам в Верховный Совет Грузинской ССР | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472016 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1946 | თვე = 12 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 245 | ნომერი = 6879 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629095400/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472016 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. ამგვარად, 1948 წლის დასაწყისისთვის ორხევი წარმოადგენდა ცნობილ ადგილს, სადაც დაწყებული იყო მზადება მასშტაბური [[მშენებლობა|მშენებლობისთვის]], მაგრამ ჯერ კიდევ არ იყო სრულფასოვანი დასახლება სამრეწველო ბაზით. === სამრეწველო ბაზის დაარსება (1948) === ტერიტორიის სრულმასშტაბიანი [[მრეწველობა|სამრეწველო]] ათვისება, რომელიც უკვე ორხევის სახელით იყო ცნობილი<ref name="ZV1946_Dec"/>, 1948 წელს დაიწყო, როდესაც ეს ტერიტორია შეირჩა ტრესტ „სამგორწყალმშენის“ მთავარ სამრეწველო-ლოგისტიკურ ბაზად, რომელიც სამგორის სარწყავი სისტემის მშენებლობას ახორციელებდა. განვითარება სწრაფი ტემპით მიმდინარეობდა. 1948 წლის მარტში ტრესტის ხელმძღვანელმა ვ. გაგანიძემ ორხევში მატერიალური მომარაგების ბაზის შექმნა დააანონსა, რომელიც '''ცენტრალურ მექანიკურ სახელოსნოებს''', გარაჟს და [[სახერხი საამქრო|სახერხ ქარხანას]] მოიცავდა<ref name="ZV1948_Mar">{{სტატია | ავტორი = გაგანიძე ვ. | სათაური = Самгори | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472748 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1948 | თვე = 3 | რიცხვი = 18 | გამოშვება = 56 | ნომერი = 7207 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629095926/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472748 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. იმავე წლის აპრილისთვის '''ავტოსახელოსნოები, გარაჟი და მექანიკური სახელოსნოები''' უკვე აშენებული იყო<ref name="ZV1948_Apr">{{სტატია | სათაური = Предмайское социалистическое соревнование. Самгорводстрой перевыполнил квартальный план | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472786 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1948 | თვე = 4 | რიცხვი = 6 | გამოშვება = 70 | ნომერი = 7221 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629100352/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/472786 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. ივლისისთვის სრულდებოდა ცენტრალური მექანიკური სახელოსნოს მოწყობა, რომელსაც „პირველხარისხოვანი ჩარხებით“ აجهزةბდნენ სამშენებლო ტექნიკის შესაკეთებლად და დეტალების დასამზადებლად. პარალელურად, სამრეწველო ზონასთან მიჰყავდათ [[ელექტროგადამცემი ხაზი]] სახელოსნოს, სახერხი ქარხნის, ასევე მატერიალური და [[ცემენტი|ცემენტის]] საწყობების მოსამარაგებლად<ref name="ZV1948_Jul">{{სტატია | სათაური = Самгори - народная стройка | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473645 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | წელი = 1948 | თვე = 7 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 135 | ნომერი = 7286 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629100642/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473645 | archivedate = 2025-06-29 | url-status = live }}</ref>. სამრეწველო [[განაშენიანება|განაშენიანების]] გარდა, ორხევი მთელი პროექტის [[სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა|სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის]] საწყისი წერტილი გახდა. სწორედ კახეთის გზატკეცილიდან, ორხევის რაიონში, დაიწყო '''ცალკე საექსპლუატაციო გზის''' გაყვანა, რომელიც მაგისტრალური არხის მთელ ტრასას გაუყვა და მისი ყველა მონაკვეთი ერთმანეთთან დააკავშირა<ref name="ZV1948_Jun">{{სტატია | სათაური = Самгори - народная стройка. Магистральная дорога | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473615 | ენა = ru | გამოცემა = Заря Востока | გამომცემლობა = საქართველოს კპ (ბ) ცენტრალური და თბილისის კომიტეტების ორგანო | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1948 | თვე = 6 | რიცხვი = 26 | გამოშვება = 127 | ნომერი = 7278 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629101017/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473615 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. === მუშათა დასახლების ჩამოყალიბება (1949—1950-იანი წლები) === სამრეწველო ბაზის შექმნის შემდეგ დაიწყო [[საცხოვრებელი სახლი|საცხოვრებელი]] სახლების აქტიური მშენებლობა. 1949 წლის ოქტომბერში გაზეთი „კომუნისტი“ იტყობინებოდა: „ორხევში უკვე მზადაა რამდენიმე საცხოვრებელი სახლი და [[სასადილო]]... მაშინ ორხევი უკვე [[დაბა]] იქნება“<ref name="Komunisti1949">{{სტატია | ავტორი = ლომთაძე დ. | სათაური = სამგორის ველზე... | ორიგინალი = სამგორის ველზე | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/387297 | ენა = ka | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ორგანო | წელი = 1949 | თვე = 10 | რიცხვი = 28 | ნომერი = 214 (8517) | გვერდები = 2 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629120224/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/387297 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. 1950 წლის ბოლოსთვის ორხევი, რომელიც თბილისის გარდაუბნის რაიონის შემადგენლობაში შედიოდა, სამგორის სარწყავი სისტემის მშენებელთათვის კეთილმოწყობილ მუშათა ქალაქად გადაიქცა. ორი წლის განმავლობაში აშენდა 26 საცხოვრებელი სახლი, საბავშვო ბაღი, ბაგა-ბაღი, ამბულატორია, საპარიკმახერო, აბანო, სასადილო და მაღაზია. სწორი ქუჩების გასწვრივ დეკორატიული ხეები დაირგო, ხოლო დასახლებაში მოეწყო საკუთარი [[რადიო]]კვანძი, [[წყალგაყვანილობა]] და [[ელექტროსადგური]]. ამ დროისთვის სრულდებოდა 300-ადგილიანი კლუბისა და [[ფოსტა|ფოსტის]] შენობის მშენებლობა<ref name="ZV1950_Nov">{{სტატია | ავტორი = გ. პ. პროზორია, გ. აპიცარიანი, ი. ალადაშვილი, ტ. ბელიაევა, ვ. ცხოვრებაშვილი | სათაური = Поселок Орхеви | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476629 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1950 | თვე = 11 | რიცხვი = 28 | ნომერი = 266 (7932) | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629120903/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476629 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. საბინაო მშენებლობა გრძელდებოდა: იმავე წლის დეკემბრისთვის [[მძღოლი|მძღოლებისა]] და [[მექანიზატორი|მექანიზატორებისთვის]] ექვსი დამატებითი სახლი აშენდა<ref name="ZV1950_Dec8">{{სტატია | სათაური = На Самгорской стройке. Бесперебойно работать в зимних условиях. Беседа с начальником «Самгорводстроя» тов. А. Габуния | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476695 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = პავჩინსკი, ნ. ვ. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1950 | თვე = 12 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 274 | ნომერი = 7940 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629121423/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476695 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>, ასევე გაიხსნა საექიმო უბნები სტომატოლოგიური კაბინეტებით<ref name="ZV1950_Dec21">{{სტატია | სათაური = По городу | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476763 | ენა = ru | გამოცემა = Заря Востока | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1950 | თვე = 12 | რიცხვი = 21 | გამოშვება = 286 | ნომერი = 7952 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629121802/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/476763 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. დასახლების სოციალური და კულტურული ცხოვრებაც სწრაფად ვითარდებოდა. 1951 წელს გაიხსნა მასობრივი [[ბიბლიოთეკა]]<ref name="ZV1951_Nov2">{{სტატია | სათაური = По Городу | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/478353 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1951 | თვე = 11 | რიცხვი = 2 | გამოშვება = 259 | ნომერი = 8219 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629122005/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/478353 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref> (ამჟამად — [[ორხევი (დასახლება თბილისში)#ბიბლიოთეკა|ტერენტი გრანელის სახელობის ბიბლიოთეკა]]) და ახალი კლუბი, სადაც იმართებოდა [[კონცერტი|კონცერტები]], მათ შორის [[გასტროლები|გასტროლები]] [[ლიტვის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ლიტვის სსრ-დან]] ჩამოსული არტისტების მონაწილეობით<ref name="ZV1951_Aug">{{სტატია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477164 |სათაური=Песни дружбы |ენა=ru |ადგილი=თბილისი |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |წელი=1951 |თვე=8 |რიცხვი=23 |გამოშვება=198 |ნომერი=8158 |გვერდები=3 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629122424/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477164 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref>. დასახლება ამაყობდა თავისი წარმოების [[დამკვრელობითი შრომა|მოწინავეებით]], რომელთა შორის იყვნენ [[მხურავი]] გიორგი ფეშხელაშვილი, [[მძღოლი|მძღოლები]] ნადეჟდა კლიშინა და ივან არუთინოვი, [[ექსკავატორი|ექსკავატორების]] მემანქანეები ივან ტიმჩენკო (წყაროში შეცდომაა დაშვებული — ძველი მაცხოვრებლების მოგონებებით, სწორედ მაშინ გაზეთმა შეცდომით მას გიორგი ტიმჩენკო უწოდა) და სტეპან ფადეევი, მხერხავი მიხეილ მელაძე და დურგალი გიორგი ნინოშვილი.<ref name="ZV1950_Nov"/>. პარალელურად მიმდინარეობდა ორხევის ადმინისტრაციული და პოლიტიკური ჩამოყალიბება. 1950 წლის 25 იანვარს დაარსდა '''ორხევის საარჩევნო უბანი'''<ref name="Komunisti1950">{{სტატია | სათაური = ქ. თბილისის გარეუბნის რაიონის საარჩევნო უბნები | ორიგინალი = ქ. თბილისის გარეუბნის რაიონის საარჩევნო უბნები | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/393488 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = ბ. ნანიტაშვილი | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ორგანო | წელი = 1950 | თვე = 1 | რიცხვი = 25 | გამოშვება = 19 | ნომერი = 8579 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629123049/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/393488 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>, ხოლო 1954 წლისთვის აქ უკვე მოქმედებდა '''პირველადი პარტიული ორგანიზაცია'''<ref name="Komunisti1954">{{სტატია | სათაური = მშობლიური კომუნისტური პარტიისათვის | ორიგინალი = მშობლიური კომუნისტური პარტიისათვის | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402815 | ენა = ka | გამოცემა = კომუნისტი | გამომცემლობა = საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ორგანო | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1954 | თვე = 3 | რიცხვი = 16 | გამოშვება = 64 | ნომერი = 9840 | გვერდები = 2 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629123815/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402815 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. მშენებლობის კვალიფიციური მუშახელით უზრუნველსაყოფად დასახლებაში ორგანიზებული იყო სამშენებლო კადრების მომზადებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების კურსები<ref name="ZV1953_Apr">{{სტატია | ავტორი = პრუიძე ა. | სათაური = Растут кадры строителей Самгори | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477879 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = გ. ი. ხუციშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1953 | თვე = 4 | რიცხვი = 28 | გამოშვება = 100 | ნომერი = 8674 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629124334/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477879 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. აქტიური განვითარების მიუხედავად, ცხოვრებისა და [[საბინაო-კომუნალური მომსახურება|კომუნალური მომსახურების]] ხარისხი ყოველთვის მაღალი არ იყო. 1952 წელს მაცხოვრებლები მაღაზიაში მწირ ასორტიმენტზე ჩიოდნენ და იძულებულნი იყვნენ [[პირველადი მოხმარების საგნები|პირველადი მოხმარების საგნებისთვის]] თბილისში ევლოთ<ref name="ZV1952_Apr">{{სტატია | სათაური = Вниманию „Цекавшири“ и „Грузторга“ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479650 | ენა = ru | პასუხისმგებელი= ნ. ვ. პავჩინსკი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1952 | თვე = 4 | რიცხვი = 15 | გამოშვება = 90 | ნომერი = 8356 | გვერდები = 2 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629124626/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479650 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. === ადმინისტრაციული რეფორმები და სამრეწველო ზრდა (1960—1980-იანი წლები) === 1960-იან წლებში დასახლებამ მნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული გარდაქმნები განიცადა და სწრაფად მზარდი მუშათა დასახლებებისთვის დამახასიათებელ საყოფაცხოვრებო პრობლემებს შეეჯახა. 1962 წლის აპრილში, [[რეფორმა|რეფორმის]] ფარგლებში, სამგორის რაიონი თბილისის ადმინისტრაციული დაქვემდებარებიდან გამოიყო. ამავდროულად, „სამგორის სარწყავი სისტემის სამმართველოს დასახლება“ ოფიციალურად გაერთიანდა სოფელ ორხევთან და ახალ დასახლებას '''დასახლება სამგორი''' ეწოდა<ref name="ZV1962_Apr">{{სტატია | სათაური = Хроника | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/502200 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ი. ჩხიკვიშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1962 | თვე = 4 | რიცხვი = 21 | გამოშვება = 93 | ნომერი = 11413 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629165107/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/502200 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. ოფიციალური სახელის ცვლილების მიუხედავად, ისტორიული სახელწოდება „ორხევი“ მყარად შენარჩუნდა ყოველდღიურ ხმარებაში, რასაც ადასტურებს იმ დროინდელი მაცხოვრებლების მრავალრიცხოვანი წერილები გაზეთებში<ref name="ZV1962_Dec7" />. ამ პერიოდის დასახლების სოციალური ცხოვრება ნათლად აისახა გაზეთ „Заря Востока“-ს ფურცლებზე. 1962 წლის დეკემბერში გამოქვეყნდა ორი წერილი, რომლებიც ყოფის კონტრასტებს ასახავდა. 7 დეკემბერს 15 მცხოვრებისგან შემდგარმა ჯგუფმა, მათ შორის საზოგადოებრივმა მაკონტროლებელმა ტ. სემიხოვამ, გამოაქვეყნა კოლექტიური წერილი [[საჩივარი|საჩივრებით]] სასურსათო მაღაზიის (გამგე გ. ბაირამოვი), ხორცისა და ბოსტნეულის ჯიხურის (გამგე ს. ლაზარიშვილი) და [[რესტორანი|რესტორნის]] (გამგე ნ. ჯალალოვი) მუშაობაზე. მაცხოვრებლები იტყობინებოდნენ [[ცომეული|ცომეულზე]] ფასების მომატების, [[ხორცი|ხორცის]] ერთიან ფასად გაყიდვის შესახებ, ხარისხის მიხედვით დაყოფის გარეშე, და გამაგრილებელი სასმელების ჯიხურში სპირტიანი სასმელებით [[ბუტლეგერობა|არალეგალური ვაჭრობის]] შესახებ<ref name="ZV1962_Dec7">{{სტატია | ავტორი = ტ. სემიხოვა, მ. დანჩენკო, ა. კამალოვი, გ. კირაკოზაშვილი, მ. კარასაშვილი, ვ. აფაკასიადი და სხვ. | სათაური = Пора навести порядок! | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/503889 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ი. ჩხიკვიშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1962 | თვე = 12 | რიცხვი = 7 | გამოშვება = 285 | ნომერი = 11605 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629165648/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/503889 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. აღსანიშნავია, რომ მეორე დღეს, 8 დეკემბერს, იმავე გაზეთში გამოჩნდა სხვა წერილი, რომელშიც [[მოსახლეობა|მაცხოვრებლები]], მათ შორის [https://www.wikitree.com/wiki/Sipina-2 ანა ოსიპოვა], გ. ტიმჩენკო და რ. იაკოვენკო, გულწრფელ მადლობას უხდიდნენ ადგილობრივი [[პოლიკლინიკა|პოლიკლინიკის]] ბავშვთა ექიმს, ედიტა გიორგის ასულ ასათიანს, და აღნიშნავდნენ, რომ მისი „კეთილი ღიმილი და კეთილი სიტყვა — საუკეთესო წამალია ავადმყოფებისთვის“<ref name="ZV1962_Dec8">{{სტატია | ავტორი = ოსიპოვა ა. ა., ტიმჩენკო გ., იაკოვენკო რ., მაისურაძე ე., ანდრეევა ზ., გერასიმენკო | სათაური = Спасибо, дорогие! | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/503891 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = რედ. ი. ჩხიკვიშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1962 | თვე = 12 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 286 | ნომერი = 11606 | გვერდები = 3 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629170303/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/503891 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. 1970 წლისთვის, დაარსებიდან თითქმის მეოთხედი საუკუნის შემდეგ, საყოფაცხოვრებო პრობლემები გამწვავდა: 40 მცხოვრების კოლექტიურ წერილში ისინი ჩიოდნენ „1946 წელს აშენებული დროებითი ნაგებობების“ უკიდურეს სიძველეზე, [[სასმელი წყალი|სასმელი წყლის]] მიწოდების ხშირ შეფერხებებზე და ელექტროენერგიის თითქმის სრულ არარსებობაზე<ref name="ZV1970_Jan"/>. 1970-იანი წლებისთვის ორხევი თბილისის საქარხნო რაიონის შემადგენლობაში შევიდა<ref name="Komunisti1974">{{სტატია | ავტორი = ტიგიშვილი რ. | სათაური = მკითხველის ფელეტონი. ტელევიზორის ოინები | ორიგინალი = მკითხველის ფელეტონი. ტელევიზორის ოინები | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/442226 | ენა = ka | გამოცემა = კომუნისტი | გამომცემლობა = საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ორგანო | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1974 | რიცხვი = 16 | თვე = 2 | გამოშვება = 40 | ნომერი = 15861 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629170955/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/442226 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>, და ხელისუფლებამ დაიწყო მისი კეთილმოწყობაზე ზრუნვა, კერძოდ, გზების განათებაზე<ref name="ZV1973_Jun">{{სტატია | ავტორი = ინაშვილი ფ., შელია დ., გვინიაშვილი შ., ტაბატაძე ა., როზენბერგ ლ. | სათაური = Праздник народовластия | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/517170 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ო. კინკლაძე | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1973 | თვე = 6 | რიცხვი = 19 | გამოშვება = 142 | ნომერი = 14599 | გვერდები = 1, 2 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629171407/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/517170 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. ამ პერიოდში ორხევის სამრეწველო პროფილი, რომელიც თავდაპირველად მშენებლობაზე იყო ორიენტირებული, აქტიურად დაიწყო [[დივერსიფიკაცია|დივერსიფიკაცია]]. უკვე არსებული '''ორხევის მეცხოველეობის საბჭოთა მეურნეობის'''<ref name="Komunisti1987">{{სტატია | ავტორი = კურხული ჯ., საქინფორმის კორ. | სათაური = მეცხოველეობა დამკვრელური ფრონტია. ზამთარი ძნელი იქნება | ორიგინალი = მეცხოველეობა დამკვრელური ფრონტია. ზამთარი ძნელი იქნება | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/465579 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = დ. იოსელიანი | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = საქართველოს კპ ცკ-ის ორგანო | წელი = 1987 | თვე = 11 | რიცხვი = 24 | გამოშვება = 271 | ნომერი = 20012 | გვერდები = 1 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629171737/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/465579 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref> გარდა, დასახლებაში ახალი სამრეწველო ობიექტების მშენებლობა გაიშალა. საკვანძო საწარმო გახდა ახალი რკინაბეტონის კონსტრუქციების ქარხანა (რკბკ), რომელიც 1980-იანი წლების დასაწყისში „თბილგვირაბმშენის“ მიერ აშენდა [[სოციალისტური შრომის გმირი|სოციალისტური შრომის გმირის]] ალექსანდრე დათაშვილის ხელმძღვანელობით. ეს საწარმო, რომელიც მდებარეობდა მინდორზე, რომელიც, თანამედროვის თქმით, „ასაფრენ ბილიკს ჰგავდა“, და რომლის გვერდითაც გადიოდა [[ალექსეევკა (დასახლება თბილისში)|დასახლება ალექსეევკის]] ბაღების „ყვავილოვანი ნუშის ვარდისფერი ქაფით“ მოფენილი გზა, სტრატეგიული მნიშვნელობის იყო. იგი კრიტიკულად მნიშვნელოვანი იყო [[თბილისის მეტროპოლიტენი|თბილისის მეტროპოლიტენის]] მშენებლობების უზრუნველსაყოფად, რომლებიც, [[ჟურნალისტი|ჟურნალისტის]] გამოთქმით, „შიმშილობდნენ“, განიცდიდნენ კონსტრუქციების მწვავე დეფიციტს და ქარხნის ამუშავებას „[[მანანა ზეციური|მანანა ზეციურივით]]“ ელოდნენ. 1982 წლის თებერვალში ქარხანამ, რომელიც მოიცავდა ბეტონის შემრევ კვანძს და 1100 ტონა ცემენტის ცენტრალურ საწყობს, პირველი პროდუქცია გამოუშვა. მისი საპროექტო სიმძლავრე წელიწადში 20 ათასი მ³ ასაწყობი [[რკინაბეტონი|რკინაბეტონისა]] და 50 ათასი მ³ სასაქონლო ბეტონისგან შედგებოდა<ref name="ZV1982_Feb">{{სტატია | ავტორი = ნედაშკოვსკაია, ი. | სათაური = Взлётная полоса. Социалистическое соревнование — школа интернационализма | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1982 | თვე = 2 | რიცხვი = 10 | გამოშვება = 34 | ნომერი = 17210 | გვერდები = 2 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ჩერქეზიშვილი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535363 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629172409/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535363 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. მისი გაშვებასთან დაკავშირებით, ძველი რკბკ ქარხანა [[ელიავას ქუჩა|ელიავას ქუჩაზე]] თბილისში 1983 წელს ლიკვიდირებულ იქნა<ref name="ZV1982_Oct23">{{სტატია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536400 |სათაური=На контроле «Зари Востока» — письма трудящихся. Факты подтвердились, меры приняты |პასუხისმგებელი= ნ. ჩერქეზიშვილი |წელი=1982 |ენა=ru |ადგილი=თბილისი |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |თვე=10 |რიცხვი=23 |გამოშვება=244 |ნომერი=17420 |გვერდები=2 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250628204904/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536400 |არქივი-თარიღი=2025-06-28}}</ref>. 1980-იანი წლების შუა პერიოდში ორხევში გაიხსნა '''თბილისის საშენ მასალათა კომბინატის ფილიალი''' ახალი ინსტრუმენტული [[საამქრო|საამქროთი]]. მის დასაკომპლექტებლად ხელმძღვანელობამ მოაწყო „შრომითი დესანტი“ გამოცდილი [[კომუნისტი|კომუნისტებისგან]] მთავარი საწარმოდან, [[ინჟინერი|ინჟინერ]] სემიონ სემილეტოვის მეთაურობით, რათა [[კომბინატი|კომბინატის]] ტრადიციები, როგორც ითქვა, „უკვე სისხლში“ ჰქონოდათ<ref name="ZV1986_Sep">{{სტატია |სათაური=Правофланговые ускорения. Черта характера |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/538565 |ენა=ru |პასუხისმგებელი=ნ. ჩერქეზიშვილი |გამოცემა=Заря Востока |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |წელი=1986 |თვე=9 |რიცხვი=16 |გამოშვება=215 |ნომერი=18570 |გვერდები=1 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629175323/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/538565 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref><ref name="ZV1987_Feb">{{სტატია | ავტორი = შჩერბინა-ესვანჯია, ლუდმილა | სათაური = И прошел год... | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537309 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = გ. პაწურია | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1987 | თვე = 2 | რიცხვი = 25 | გამოშვება = 47 | ნომერი = 18702 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629175723/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537309 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref>. 1988 წლისთვის კომბინატმა დანერგა [[სანტექნიკა|სანტექნიკისა]] და [[ფიბროცემენტი|მოსაპირკეთებელი ფილების]] წარმოება [[მარმარილო|მარმარილოსა]] და [[პოლიმერები|პოლიმერების]] ნარჩენებისგან, დასავლეთ გერმანული ფირმა „ადმ“-ისა და ჰოლანდიური „შტორკის“ მოწყობილობების გამოყენებით<ref name="ZV1987_Dec27">{{სტატია | ავტორი = მიხაილ ჯინჯიხაშვილი | სათაური = Репортаж. Для ремонта квартиры | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539506 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = ნ. ჩერქეზიშვილი | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии | წელი = 1987 | თვე = 12 | რიცხვი = 27 | გამოშვება = 297 | ნომერი = 18952 | გვერდები = 4 | არქივი-ბმული = https://web.archive.org/web/20250629180052/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539506 | არქივი-თარიღი = 2025-06-29 }}</ref><ref name="ZV1988_May">{{სტატია |ავტორი=ვ. ვალიშვილი, მ. კიკვაძე |სათაური=Хозяйствовать по-новому |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539013 |პასუხისმგებელი=ფოტოქრონიკა საქინფორმი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального Комитета Компартии Грузии, Верховного Совета и Совета Министров Грузинской ССР |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1988 |თვე=5 |რიცხვი=7 |გამოშვება=106 |ნომერი=19061 |გვერდები=2 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629180820/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539013 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref>. დასახლების სამრეწველო ინფრასტრუქტურა ასევე მოიცავდა: * '''[[ორგანული სასუქები|ორგანული სასუქების]] ქარხანა''' — შენდებოდა 1962 წელს, რომელთანაც მტკვარზე სპეციალური ხიდი-აკვედუკი მილსადენით იყო გადებული.<ref name="ZV1962_Feb">{{სტატია |ავტორი=შ. კოჟილოტი |სათაური=Мост готов |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/501694 |პასუხისმგებელი=ი. ჩხიკვიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1962 |თვე=2 |რიცხვი=9 |გამოშვება=33 |ნომერი=11353 |გვერდები=4 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629181204/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/501694 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref>. * '''რკინაბეტონის ღარების საწარმოო პოლიგონები''' [[სარწყავი მიწათმოქმედება|სარწყავი სისტემებისთვის]] (მოქმედებდა 1963 წელს)<ref name="ZV1963_Mar">{{სტატია |ავტორი=ს. ხეთაგური |სათაური=Первый эликсир земли |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/502269 |პასუხისმგებელი=ი. ჩხიკვიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1963 |თვე=3 |რიცხვი=26 |გამოშვება=71 |ნომერი=11696 |გვერდები=3 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629181713/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/502269 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>. * '''ტექსტილ-გალანტერეის კომბინატი''' (შენდებოდა 1971 წელს)<ref name="ZV1971_Aug">{{სტატია |ავტორი=ჩედია ა. |სათაური=Для тружеников села |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/516930 |პასუხისმგებელი=შ. კარკარაშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1971 |თვე=8 |რიცხვი=4 |გამოშვება=176 |ნომერი=14026 |გვერდები=4 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629182003/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/516930 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>. * '''კალინინის სახელობის სამსხმელო მოწყობილობების ქარხნის ახალი კორპუსები''' (ექსპლუატაციაში შესვლის ვადა 1989 წელს)<ref name="ZV1986_Jun">{{სტატია |ავტორი=მარტინიუკი, სვეტლანა |სათაური=Советский образ жизни |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537848 |პასუხისმგებელი=ნ. ჩერქეზიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1986 |თვე=6 |რიცხვი=29 |გამოშვება=150 |ნომერი=18505 |გვერდები=3 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629182222/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537848 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>. * '''გაერთიანება „სოლანის“ სუვენირების წარმოება''' (იგეგმებოდა 1985 წელს), რომელსაც უნდა გამოეშვა ეროვნულ სტილში შესრულებული ნაწარმი: ჩანთები, [[ქისა|ქისები]], [[თავსაფარი|თავსაფრები]] და [[თავსაბურავი|თავსაბურავები]]<ref name="ZV1985_Oct">{{სტატია |ავტორი=ლომთაძე, ვახტანგ; მიქელაძე, ნუგზარ |სათაური=Товары: спрос, качество, ассортимент. Отнестись к себе требовательней. Круглый стол «Зари Востока» |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537554 |პასუხისმგებელი=ნ. ჩერქეზიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1985 |თვე=10 |რიცხვი=22 |გამოშვება=244 |ნომერი=18299 |გვერდები=2 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629182518/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/537554 |არქივი-თარიღი=2025-06-29}}</ref>. მზარდი მრეწველობის [[პერსონალი|კადრებით]] უზრუნველსაყოფად, 1982 წელს მისამართზე ახვლედიანის ქ. 1, უკვე მოქმედებდა '''სასწავლო კომბინატი „საქმთავარმონტაჟსპეცმშენი“''', სადაც ამზადებდნენ [[შემდუღებელი|გაზოელექტროშემდუღებლებს]], [[სანტექნიკოსი|ზეინკალ-სანტექნიკოსებს]] და [[მემონტაჟე|მემონტაჟეებს]], და სადაც მოსწავლეებს უზრუნველყოფდნენ [[საერთო საცხოვრებელი|საერთო საცხოვრებლითა]] და [[სტიპენდია|სტიპენდიით]] თვეში 75 რუბლის ოდენობით, 3-დან 6 თვემდე სწავლის ვადით<ref name="ZV1982_Nov">{{სტატია |სათაური=Учебный комбинат главного управления «Грузглавмонтажспецстрой» Грузинской ССР объявляет набор |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536650 |პასუხისმგებელი=რედ. ნ. ჩერქეზიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1982 |თვე=11 |რიცხვი=11 |გამოშვება=260 |ნომერი=17436 |გვერდები=4 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629182846/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536650 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>, ხოლო 1987 წელს განიხილებოდა ორხევში ცენტრალიზებული სარემონტო ბაზის შექმნა მთელი [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] მრეწველობის საჭიროებებისთვის<ref name="ZV1987_Dec30">{{სტატია |ავტორი=მურადი ალაშვილი |სათაური=Хозрасчету быть полным |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539519 |პასუხისმგებელი=ნ. ჩერქეზიშვილი |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1987 |თვე=12 |რიცხვი=30 |გამოშვება=299 |ნომერი=18954 |გვერდები=3 |არქივი-ბმული=https://web.archive.org/web/20250629183250/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539519 |არქივი-თარიღი=2025-06-29 }}</ref>. === პოსტსაბჭოთა პერიოდი და თანამედროვეობა === საბჭოთა კავშირის დაშლისა და საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლის შემდეგ ორხევი, ისევე როგორც მთელი საქართველო, კარდინალური ცვლილებების ეპოქაში შევიდა. ეს პერიოდი ხასიათდებოდა მკვეთრი კონტრასტებით: კერძო მეწარმეობის ჩამოყალიბება ეკონომიკური არასტაბილურობის ფონზე, სულიერი აღორძინება კრიმინალის ზრდის ფონზე, ასევე ქვეყნის ახალ სოციალურ და თავდაცვით სტრუქტურებში თანდათანობითი ინტეგრაცია. ==== 1990-იანი წლები: გარდამავალი პერიოდის ეკონომიკა ==== 1990-იან წლებში საბჭოთა სამრეწველო ობიექტების ბაზაზე კერძო კომპანიების ჩამოყალიბება დაიწყო. ახალ პირობებთან ადაპტაციის ნათელი მაგალითი გახდა სს '''„ვაზიანი“'''. მისი გენერალური დირექტორი, დავით ახვლედიანი, რომელმაც განათლება მოსკოვში „საგარეო ვაჭრობის“ სპეციალობით მიიღო, რთულ წლებში დაბრუნდა საქართველოში და საწარმოს ჩაუდგა სათავეში. 1998 წლისთვის „ვაზიანი“ პოპულარულ შამპანურს „სამეფოს“ უშვებდა, მაგრამ, როგორც იმდროინდელი ბევრი საწარმო, მაღალი გადასახადებისა და გასაღების ბაზრების სიმცირის პრობლემებს აწყდებოდა, რაც კონიაკის წარმოებას აფერხებდა და არასრული სიმძლავრით მუშაობას აიძულებდა<ref name="Sakartvelo1998">{{სტატია | ავტორი = კეტი ჭადუნელი, ნანა ძველაია | სათაური = შამპანური „სამეფო“ შემდეგ „პრინცს“ ელოდება | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/532254 | პასუხისმგებელი = რედ. სერგო ჯანაშია | ენა = ka | გამოცემა = საქართველო | გამომცემლობა = ყოველკვირეული საზოგადოებრივ-პოლიტიკური გაზეთი | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1998 | თვე = 7 | რიცხვი = 28 | გამოშვება = 50 | ნომერი = 1680 | გვერდები = 6 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629183637/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/532254 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. იმ დროის ეკონომიკური მდგომარეობა დეტალებშიც აისახებოდა. 1996 წელს აშშ-ის საელჩომ ორხევში, რძის კომბინატის ტერიტორიაზე, დახურული აუქციონი ჩაატარა, სადაც დეფიციტური საქონელი იყიდებოდა: გენერატორები, სარეცხი მანქანები, საშრობები და სამშენებლო მასალები, რაც მოსახლეობისა და ორგანიზაციების საბაზისო ინფრასტრუქტურის საჭიროებებზე მიუთითებს<ref name="SG1996_May">{{სტატია | სათაური = 9 МАЯ | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/547930 | პასუხისმგებელი = ა. ა. სილაგაძე | ენა = ru | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1996 | თვე = 5 | რიცხვი = 4 | გამოშვება = 63 | ნომერი = 991 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629184008/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/547930 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. თუმცა, ყველა ახალი საწარმო მაღალ სტანდარტებს არ იცავდა: იმავე წელს ორხევული ფირმა „გიორგი-94“ პრესაში უხარისხო ღვინის გამოშვებასთან დაკავშირებით მოიხსენიებოდა<ref name="SG1996_Oct">{{სტატია |სათაური=Антиреклама. Не пейте и не ешьте?!. |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/548558 |პასუხისმგებელი=Ред. А. А. Силагадзе |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=თბილისი |წელი=1996 |თვე=10 |რიცხვი=31 |გამოშვება=148 |ნომერი=1076 |გვერდები=1 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629184236/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/548558 |archivedate=2025-06-29}}</ref>. ათწლეულის მეორე ნახევარში ვაუჩერული სისტემით მასშტაბური პრივატიზაცია დაიწყო. ვაჭრობაზე ერთი დოლარის ნომინალური ღირებულებით გამოტანილი იყო დასახლების მსხვილი სამრეწველო საწარმოები: სს „პოლიმერული ნაკეთობა“, რომელიც 4,3 ჰექტარ მიწაზე იყო განთავსებული, და სარემონტო-მექანიკური ქარხანა „ხალიბი“<ref name="SG1998_Dec">{{სტატია | სათაური = Акционерные общества с номинальной стоимостью акций в один доллар | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550723 | პასუხისმგებელი = თ. ლასხიშვილი | ენა = ru | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1998 | თვე = 12 | რიცხვი = 3 | გამოშვება = 349 | ნომერი = 21570 | გვერდები = 2 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629184621/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550723 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref><ref name="SG1999_Jan">{{სტატია | სათაური = Акционерные общества с номинальной стоимостью акций в 1 доллар | url = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550608 | პასუხისმგებელი = თ. ლასხიშვილი | ენა = ru | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | წელი = 1999 | თვე = 1 | რიცხვი = 22 | გამოშვება = 13 | ნომერი = 21599 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250629184909/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550608 | archivedate = 2025-06-29 }}</ref>. ==== სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი ორხევში ==== პოსტსაბჭოთა პერიოდში ორხევმა მნიშვნელოვანი სტრატეგიული დანიშნულება შეიძინა და [[საქართველოს თავდაცვის ძალები|საქართველოს თავდაცვის ძალების]] ერთ-ერთი საკვანძო ობიექტის დისლოკაციის ადგილად იქცა. აქ განთავსებულია '''ლოგისტიკური უზრუნველყოფის სარდლობის სატრანსპორტო/საავტომობილო ბაზა''', რომელიც ფუნქციონირებს როგორც სამხედრო ტექნიკის მიღების, განაწილების, მომსახურებისა და მოდერნიზაციის ცენტრალური [[ჰაბი]]<ref name="MOD_2022_01">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/8543/turqetma-tavdacvis-dzalebs-specialuri-teqnika-gadasca- | title = თურქეთმა თავდაცვის ძალებს სპეციალური ტექნიკა გადასცა | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2022-01-29 | access-date = 2025-07-02 }}</ref><ref name="MOD_2020_07">{{cite web | url = https://mod.gov.ge/ge/news/read/7918/tavdacvis-dzalebis-axali-saavtomobilo-sashualebebit-agchurvis-procesi-daiwyo | title = თავდაცვის ძალების ახალი საავტომობილო საშუალებებით აღჭურვის პროცესი დაიწყო | lang = ka | website = საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო | date = 2020-07-26 | access-date = 2025-07-02 }}</ref>. == გეოგრაფია == === საინჟინრო-გეოლოგიური თავისებურებები === საბჭოთა დროიდან ორხევის ტერიტორია და მისი შემოგარენი ცნობილი იყო სამშენებლო მასალების, კერძოდ, [[თაბაშირი|თაბაშირის]] ({{lang-ka|გაჯი}}) საბადოებით<ref name="Geografia2003-Orkhevi">{{წიგნი |სათაური=საქართველოს გეოგრაფია : ნაწილი II |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475684 |პასუხისმგებელი=რედ. ზ. ტატაშიძე, ვ. ნეიძე და სხვ. |წელი=2003 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გვერდები=192 |გვერდების რაოდენობა=370 |isbn=9994074105 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708070511/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475684 |archivedate=2025-07-08 }}</ref>. დასახლება ორხევი მდებარეობს თბილისის აღმოსავლეთ ნაწილში, სამგორის სარწყავი სისტემის ტერიტორიაზე. ეს ადგილი ხასიათდება [[თიხნარი|თიხნარების]] არსებობით, რაც დადასტურდა 2011 წლის [[სამეცნიერო კვლევა|სამეცნიერო ნაშრომში]], რომელიც [[მელიორაცია|ჰიდრომელიორაციის]] საკითხებს ეძღვნებოდა. კვლევებისთვის გამოყენებული იყო [[ნიადაგი|ნიადაგის]] ნიმუშები, რომლებიც უშუალოდ ორხევის რაიონიდან იქნა აღებული<ref name="Science2011">{{სტატია |ავტორი=Кикнадзе Х.Л., Дадиани К.З., Маисая Л.Д., Лордкипанидзе Ф.Н., Наврозашвили М.З. |სათაური=Снижение фильтрации грунтов использованием ПАВ |url=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/237244 |ენა=ru |გამოცემა=Сборник научных трудов |ტიპი=კრებული |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=Институт водного хозяйства Грузинского технического университета |პასუხისმგებელი=под ред. Г. В. Гавардашвили, И. Р. Иремашвили |წელი=2011 |ნომერი=66 |გვერდები=124—127 |issn=1512-2344 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630100644/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/237244 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ადგილობრივი თიხნარის ძირითადი ფიზიკურ-მექანიკური თვისებები შემდეგნაირად განისაზღვრა: * '''[[პლასტიკურობის რიცხვი]]:''' 15,5 * '''ფილტრაციის საწყისი კოეფიციენტი (Кф):''' 2,63×10⁻³ სმ/წმ * '''[[წყალბადის მაჩვენებელი|pH]] წყლის გამონაწვლილში:''' 7,5 * '''ბუნებრივი განლაგების მშრალი გრუნტის მოცულობითი წონა:''' 1,48 გ/სმ³ ==== ფილტრაციული გამოცდების შედეგები ==== კვლევის ფარგლებში შესწავლილ იქნა ადგილობრივი თიხნარების [[წყალშემკავებლობა|წყალგაუმტარობის]] შემცირების შესაძლებლობა მათი [[ზედაპირულად აქტიური ნივთიერება|ზედაპირულად აქტიური ნივთიერებებით]] (ზან) დამუშავების გზით — ამ შემთხვევაში [[კაპროლაქტამი|კაპროლაქტამის]] წარმოების კუბური ნარჩენებით. მიზანი იყო შეფასებულიყო, რამდენად ეფექტურად შეეძლო ასეთ დამუშავებას [[ფორიანობა|ფორების]] „დალუქვა“ [[გრუნტი|გრუნტში]], რაც მნიშვნელოვანი მაჩვენებელია ჰიდროტექნიკური და [[ირიგაცია|სარწყავი]] მშენებლობისთვის. შედეგები აჩვენებს, რომ ზან-ით დამუშავების შემდეგ თიხნარის წყალგამტარობა მკვეთრად მცირდება. [[დარსის კანონი|წნევის გრადიენტის]] (წნევის ვარდნის შეფარდება ფილტრაციის გზის სიგრძესთან) 2.0-მდე მნიშვნელობისას, წყლის ფილტრაცია ნიმუშებში მთლიანად შეწყდა. გრადიენტის მნიშვნელოვან ზრდამდეც კი, 10.0-მდე, ფილტრაციის კოეფიციენტი ძალიან დაბალ დონეზე რჩებოდა (დაახლოებით 1,04×10⁻⁵ სმ/წმ), რაც გრუნტში მდგრადი და პრაქტიკულად წყალგაუმტარი სტრუქტურის ფორმირებაზე მიუთითებს. ეს მონაცემები ადასტურებს, რომ ორხევის თიხნარებს გააჩნიათ თვისებები, რომლებიც მათი ფილტრაციული მახასიათებლების ეფექტურად შემცირების საშუალებას იძლევა, რაც ამ ტერიტორიის მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული და საინჟინრო-გეოლოგიური თავისებურებაა. === ეკოლოგია === დასახლებაში ეკოლოგიური საკითხები, განსაკუთრებით სამრეწველო დაბინძურებასთან დაკავშირებით, არაერთხელ გამხდარა სოციალური პროტესტისა და საზოგადოებრივი შეშფოთების საგანი. ==== სამრეწველო დაბინძურება და პროტესტები (2014-2017) ==== 2014 წლის სექტემბერში მწვავე პრობლემად იქცა კომპანია „Georgian Metal“-ის ფეროსპლავთა ქარხნის მუშაობა, რომელიც №156 საჯარო სკოლიდან სულ რაღაც 100–150 მეტრში მდებარეობდა. მოსახლეობა და მოსწავლეთა მშობლები საპროტესტო აქციებს მართავდნენ და საწარმოს გაჩერებას ითხოვდნენ, რადგან ქარხანა ფილტრების გარეშე მუშაობდა და ძლიერ კვამლსა და გამონაბოლქვს გამოყოფდა. მათი მტკიცებით, ეს პირდაპირ საფრთხეს უქმნიდა 700-მდე მოსწავლისა და მთელი რაიონის მოსახლეობის ჯანმრთელობას<ref name="Aris_Ecology_2014">{{cite web |url=https://edu.aris.ge/news/skola-romelsic-bavsvebs-codnis-mireba-janmrtelobis-xarjze-uwevt.html |title=სკოლა, რომელშიც ბავშვებს ცოდნის მიღება ჯანმრთელობის ხარჯზე უწევთ |lang=ka |website=Aris.ge-განათლება |date=2014-09-23 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707133104/https://edu.aris.ge/news/skola-romelsic-bavsvebs-codnis-mireba-janmrtelobis-xarjze-uwevt.html |archivedate=2025-07-07 |url-status=live }}</ref>. საწარმოს ხელმძღვანელობა „მცირე ხარვეზებს“ აღიარებდა და ფილტრების მომავალში დამონტაჟების პირობას დებდა, თუმცა მუშაობის შეჩერებაზე უარს აცხადებდა. ეკოლოგმა ნინო ჩხობაძემ პრობლემა კანონმდებლობის სისუსტეს დაუკავშირა, რომელიც მსგავს საწარმოებს გარემოზე ზემოქმედების შეფასების გარეშე ფუნქციონირების საშუალებას აძლევდა. გარემოს დაცვის სამინისტროში განაცხადეს, რომ ქარხანა უკვე ორჯერ იყო დაჯარიმებული და მონიტორინგის ქვეშ იმყოფებოდა<ref name="Aris_Ecology_2014"/>. 2016 წლის აგვისტოში მცხოვრებლები კვლავ გამოვიდნენ პროტესტზე ჰაერის ძლიერი დაბინძურების წინააღმდეგ, რაც, მათი თქმით, ქარხნების, კერძოდ, საწარმო „ჭიათურმანგანუმ ჯორჯიას“ მუშაობით იყო გამოწვეული. ტელეკომპანია „ობიექტივის“ რეპორტაჟის თანახმად, მცხოვრებლები ჩიოდნენ, რომ საწარმოები ტექნიკური ნორმების დარღვევით მუშაობდნენ, განსაკუთრებით ღამის საათებში, რაც ძლიერ გამონაბოლქვს იწვევდა. ისინი ამას დასახლებაში ალერგიული, გულ-სისხლძარღვთა და ონკოლოგიური დაავადებების ზრდას უკავშირებდნენ. საჩივრებზე საპასუხოდ, გარემოს დაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ მათმა ინსპექტორებმა უკვე ჩაატარეს წინასწარი დათვალიერება და დაგეგმეს საწარმოების სრული შემოწმება<ref name="Obieqtivi_Ecology_2016">{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=49MBtMgRHt0 | title = ორხევისა და ალექსეევკას მოსახლეობა ქარხნების მუშაობას აპროტესტებს | lang = ka | author = შორენა კოკორაშვილი | publisher = მედია-კავშირი ობიექტივი | date = 2016-08-01 | access-date = 2025-07-01 | archiveurl = https://archive.org/details/360p-25_20250630 | archivedate = 2025-07-01 | quote = ხდება გამონაბოლქვი, არის დაბინძურებული ჰაერი, არ ხდება ჰაერის ფილტრაცია, გაწმენდა... აქვე ახლოს, 200 მეტრში არის სკოლა... მომატა ბავშვების ალერგიულმა დაავადებებმა, მომატა გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებმა, სიმსივნურმა დაავადებებმა. | url-status = live }}</ref>. 2017 წლის აპრილში, მცხოვრებლების საჩივრების შემდეგ უსიამოვნო სუნსა და კანალიზაციის დაბინძურებაზე, რაც სავარაუდოდ კვების მრეწველობის საწარმო „ფუდმარტის“ საქმიანობას უკავშირდებოდა, მუნიციპალური ხელისუფლების მონაწილეობით შეხვედრები გაიმართა. შედეგად, კომპანიამ პრობლემის გადასაჭრელად ზომები მიიღო, კერძოდ, დაამონტაჟა სპეციალური გამწოვი ფილტრები<ref name="Sakrebulo_Foodmart_2017"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3141 |title=გულიკო ზუმბაძე კომპანიის ,,ფუდმარტი“ ხელმძღვანელობას შეხვდა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-04-25 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630164416/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3141 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. ==== ნავთობბაზასთან მეზობლობის პრობლემა (2018) ==== კიდევ ერთი მწვავე ეკოლოგიური და სოციალური პრობლემა გახდა საცხოვრებელი სახლების ახლო მეზობლობა კომპანია „[[SOCAR]] Georgia Petroleum“-ის ნავთობბაზასთან. „სტუდია მონიტორის“ 2018 წლის 31 იანვრის რეპორტაჟში ორხევის მცხოვრებლები თავიანთ ცხოვრებას „ბომბზე ცხოვრებას“ უწოდებდნენ და მუდმივ ხმაურზე, ნავთობპროდუქტების ძლიერ სუნსა და სარკინიგზო ცისტერნებისგან მომდინარე საფრთხეზე ჩიოდნენ. გამოძიების თანახმად, 20 000 ტონა ტევადობის ნავთობბაზის მშენებლობის ნებართვა 2009 წელს გაიცა, მას შემდეგ, რაც გაუქმდა სანიტარული ნორმები, რომლებიც სამრეწველო და საცხოვრებელ ობიექტებს შორის უსაფრთხო მანძილს არეგულირებდა. შედეგად, ერთ-ერთი საცხოვრებელი სახლი რეზერვუარებიდან სულ რაღაც 30 მეტრში აღმოჩნდა. ეკოლოგმა მანანა ქოჩორაძემ ასეთ კანონმდებლობას „მსოფლიო გამონაკლისი“ უწოდა. სიუჟეტში ასევე აღინიშნა, რომ [[საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების ስምምነት|ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების]] ფარგლებში საქართველომ ვალდებულება აიღო, მიეღო ახალი ეკოლოგიური კოდექსი 2017 წლის სექტემბრამდე, თუმცა რეპორტაჟის გამოსვლის მომენტისთვის ეს ვადა უკვე დარღვეული იყო<ref name="StudioMonitor_OilBase_2018">{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=uxLLgXlnB_M | title = ნავთობბაზა საცხოვრებელ სახლებთან ახლოს | lang = ka | publisher = Studio Monitor | date = 2018-01-31 | access-date = 2025-07-01 | archive-url = https://archive.org/details/orkhevi-oilbase | archive-date = 2025-07-01 | url-status = live | quote = ბომბი არის მაგი ჩვენთვის რა... }}</ref>. ==== პროდუქციის ხარისხისა და უსაფრთხოების კონტროლი ==== სამრეწველო ჰაერის დაბინძურების გარდა, სახელმწიფო ორგანოების ყურადღების საგანი ხდება კომუნალური მომსახურებისა და სამომხმარებლო პროდუქტების უსაფრთხოებაც. სურსათის ეროვნული სააგენტოს 2019—2025 წლების ოფიციალური ანგარიშები ასახავს როგორც სასმელი წყლის, ისე კვების პროდუქტების მონიტორინგის შედეგებს<ref name="NFA_main" />. კომუნალური ინფრასტრუქტურის კონტროლის ფარგლებში, 2019 წლის ანგარიშში დაფიქსირდა სასმელი წყლის სინჯის აღება კომპანია '''[[Georgian Water and Power]]'''-ის გამანაწილებელი ქსელიდან მისამართზე: ორხევი, კაკაბაძის 1-ლი შესახვევი, სახლი 8. გ. ნათაძის სახელობის სანიტარიის, ჰიგიენისა და სამედიცინო ეკოლოგიის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის ლაბორატორიაში ჩატარებული ანალიზის შედეგად, ხარისხის სტანდარტების დარღვევები არ გამოვლენილა<ref name="NFA2019" />. სახელმწიფო მონიტორინგი რეგულარულად ეხება დასახლებაში ბაზირებული კვების საწარმოების პროდუქციას და მათი საქმიანობის არაერთგვაროვან სურათს აჩვენებს. მონიტორინგის შედეგების ქრონოლოგია: * '''2019:''' '''შპს „რესპუბლიკის“''' მიერ წარმოებულ არაჟანში აღმოჩნდა არარძისმიერი (მცენარეული) ცხიმები, რაც ფალსიფიკაციას წარმოადგენს. კომპანია დაჯარიმდა 600 ლარით. აღსანიშნავია, რომ იმავე წელს ამავე მწარმოებლის კარაქისა და ყველის ნიმუშებში, რომლებიც თბილისის №65 საბავშვო ბაღიდან იქნა აღებული, დარღვევები არ გამოვლენილა<ref name="NFA2019" />. * '''2020:''' დაფიქსირდა მასობრივი დარღვევები '''შპს „რესპუბლიკასთან“'''. ლაბორატორიულმა ანალიზმა აჩვენა, რომ '''კარაქ „რანინაში“''' არარძისმიერი ცხიმების წილი '''93,1 %'''-ს აღწევდა, ხოლო '''რძე „მალკოში“''' — '''84,8 %'''-ს. წლის განმავლობაში ეტიკეტირების წესების განმეორებითი დარღვევისთვის კომპანიას დაეკისრა 600 ლარის ოდენობის ჯარიმა და მიეცა მითითება პროდუქციის ბაზრიდან ამოღების შესახებ<ref name="NFA2020" />. * '''2021:''' ეს წელი ყველაზე სერიოზული დარღვევებით გამოირჩა. მომწოდებელ '''შპს „ფრუტ ლოჯისტიკასთან“''' საზამთროსა და ნესვის რამდენიმე პარტიაში [[ნიტრატები|ნიტრატების]] დასაშვები ნორმის მრავალჯერადი გადაჭარბება გამოვლინდა. საზამთროს ერთ-ერთ ნიმუშში ნიტრატების შემცველობამ '''400 მგ/კგ''' შეადგინა, ნორმით 60 მგ/კგ (გადაჭარბება '''6,6-ჯერ'''). ნესვში მაჩვენებელმა '''380 მგ/კგ'''-ს მიაღწია, ნორმით 90 მგ/კგ (გადაჭარბება '''4,2-ჯერ'''). მთელი საშიში პროდუქცია გაყიდვიდან ამოიღეს. იმავე წელს '''შპს „რესპუბლიკასთან“''' კვლავ დაფიქსირდა დარღვევა ხაჭოსა და არაჟანში, რის გამოც ინფორმაცია გადაეცა [[საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო|ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახურს]]. ამავდროულად, '''„ღვინის კომპანია დუგლაძისა“''' და '''შპს „დაკო ტრეიდის“''' პროდუქციის შემოწმებამ ამ წელს დარღვევები არ გამოავლინა<ref name="NFA2021" />. * '''2022:''' '''შპს „ფრუტ ლოჯისტიკასთან“''' კვლავ აღმოაჩინეს ნიტრატები საზამთროში (117 მგ/კგ, ნორმით 60 მგ/კგ), რასაც პარტიის ამოღება მოჰყვა. წინა წლებისგან განსხვავებით, '''შპს „რესპუბლიკის“''' პროდუქციაში დარღვევები არ დაფიქსირებულა. ასევე არ გამოვლენილა დარღვევები '''„ღვინის კომპანია დუგლაძესთან“''', '''შპს „დაკო ტრეიდთან“''' და '''შპს „ფუდსერვისთან“'''<ref name="NFA2022" />. * '''2023:''' '''შპს „რესპუბლიკა“''' კვლავ ფალსიფიკაციაში ამხილეს — '''კარაქ „მალკოში“''' აღმოჩნდა '''85 %''' არარძისმიერი ცხიმი. კომპანია დაჯარიმდა. '''„ღვინის კომპანია დუგლაძისა“''' და '''შპს „ფუდსერვისის“''' პროდუქციის შემოწმებამ ამ წელს დარღვევები არ გამოავლინა<ref name="NFA2023" />. 2024 წლის ყველა კვარტლისა და 2025 წლის პირველი კვარტლის ანგარიშებში ორხევში ბაზირებულ კომპანიებთან დარღვევები არ დაფიქსირებულა. კერძოდ, შემოწმებებმა დაადასტურა '''„ღვინის კომპანია დუგლაძის“''', '''შპს „რესპუბლიკის“''', '''შპს „აგროფლორასა“''' და '''შპს „დაკო ტრეიდის“''' პროდუქციის სტანდარტებთან შესაბამისობა<ref name="NFA2024-2025" />. == ადმინისტრაციული სტატუსი == დასახლება ორხევი ადმინისტრაციულად სამგორის რაიონის შემადგენლობაში შედის. თავისი ისტორიის განმავლობაში დასახლებამ არაერთხელ შეიცვალა ადმინისტრაციული კუთვნილება: * '''26 კომისრის სახელობის რაიონი''' და '''კალინინის რაიონი''' (1940-იანი წლების ბოლო — 1950-იანი წლების დასაწყისი): თავდაპირველად, 1946 წელს, ორხევის ტერიტორია შედიოდა ნავთლუღის საარჩევნო ოლქის საზღვრებში, რომელიც 26 კომისრის სახელობის რაიონის ნაწილი იყო<ref name="ZV1946_Dec"/>. 1950 წლის იანვრისთვის, ორხევის საარჩევნო უბნის დაარსებით, დასახლება უკვე თბილისის კალინინის რაიონის შემადგენლობაში ირიცხებოდა<ref name="Komunisti1950"/>. * '''გარეუბნის რაიონი''' (1950-იანი წლების დასაწყისი): მალევე ადმინისტრაციული დაყოფა კვლავ შეიცვალა. უკვე 1950 წლის ბოლოსთვის დასახლება ორხევი მოიხსენიება როგორც თბილისის გარეუბნის რაიონის მნიშვნელოვანი ნაწილი, სადაც აქტიურად მიმდინარეობდა საბინაო და სოციალური მშენებლობა<ref name="ZV1950_Nov"/>. * '''სამგორის რაიონი''' (1962 წლიდან): 1962 წლის აპრილში შეიქმნა სამგორის რაიონი, რომელიც ქალაქ თბილისის ადმინისტრაციული დაქვემდებარებიდან გამოიყო. ამ ახალი რაიონის ცენტრი გახდა დაბა სამგორი, რომელიც ორხევისა და სამგორის სარწყავი სისტემის სამმართველოს დასახლების გაერთიანებით ჩამოყალიბდა<ref name="ZV1962_Apr"/>. * '''გარდაბნის რაიონი''' (1960-იანი წლების ბოლო — 1970-იანი წლების დასაწყისი): რამდენიმე წლის შემდეგ, როგორც 1970 წლის იანვარში გამოქვეყნებული მაცხოვრებლების [[წერილი|წერილიდან]] ირკვევა, დასახლება ორხევი გარდაბნის რაიონის შემადგენლობაში შედიოდა<ref name="ZV1970_Jan"/>. * '''საქარხნო რაიონი''' (1970-იანი — 1980-იანი წლები): 1970-იანი წლების დასაწყისში ორხევი კვლავ თბილისის საქალაქო საზღვრებში მოექცა და საქარხნო რაიონის ნაწილი გახდა<ref name="Komunisti1974"/><ref name="ZV1973_Jun"/>. ამ რაიონის ფარგლებში ორხევი შედიოდა '''აეროპორტის № 65 საარჩევნო ოლქში''' (1975 წელი, ცენტრი — აეროპორტის დირექცია)<ref name="ZV1975_Mar">{{სტატია |სათაური=Заводской район |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/519720 |პასუხისმგებელი=О. Кинкладзе |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1975 |თვე=3 |რიცხვი=25 |გამოცემა=70 |ნომერი=15134 |გვერდები=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630102142/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/519720 |archivedate=2025-06-30}}</ref>, '''მელიორატორთა № 84 საარჩევნო ოლქში''' (1984 წელი, ცენტრი — 156-ე სკოლა)<ref name="ZV1984_Dec">{{სტატია |სათაური=Заводской район. Мелиораторов избирательный округ |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536995 |პასუხისმგებელი=Н. Черкезишвили |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1984 |თვე=12 |რიცხვი=9 |გამოცემა=282—283 |ნომერი=18037—18038 |გვერდები=3 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630103422/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/536995 |archivedate=2025-06-30 }}</ref> და '''ორხევის № 48 საარჩევნო ოლქში''' (1989 წელი, ცენტრი — 156-ე სკოლა)<ref name="ZV1989_Dec">{{სტატია |სათაური=Заводской район. Орхевский избирательный округ № 48 |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 |პასუხისმგებელი=ред. А. Иоселиани |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1989 |თვე=12 |რიცხვი=5 |გამოცემა=278 |ნომერი=19531 |გვერდები=4 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630104840/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. * '''ისანი-სამგორის რაიონი''' (1990-იანი — 2000-იანი წლები): [[სსრკ-ის დაშლა|სსრკ-ის დაშლისა]] და 1990-იან წლებში გატარებული ადმინისტრაციული რეფორმების შემდეგ, ორხევი ახლადშექმნილი ისანი-სამგორის რაიონის ({{lang-ka|ისანი-სამგორის რაიონი}}) შემადგენლობაში შევიდა. ამ გაერთიანებული რაიონის არსებობა დაფიქსირებულია 2000 და 2003 წლებში გამოცემულ ავტორიტეტულ გეოგრაფიულ ცნობარებში<ref name="Geo2000">{{წიგნი |ავტორი=ნ. ელიზბარაშვილი, ლ. მაჭავარიანი, გ. სოფაძე და სხვ. |სათაური=საქართველოს გეოგრაფია |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/463148 |პასუხისმგებელი=რედ. ო. ხმალაძე |წელი=2000 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=კარტოგრაფია |გვერდები=310 |გვერდების რაოდენობა=336 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708070624/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/463148 |archivedate=2025-07-08 }}</ref><ref name="Geo2003">{{წიგნი |სათაური=საქართველოს გეოგრაფია : ნაწილი II |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475684 |პასუხისმგებელი=რედ. ზ. ტატაშიძე, ვ. ნეიძე და სხვ. |წელი=2003 |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გვერდები=190 |გვერდების რაოდენობა=370 |isbn=9994074105 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708070511/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475684 |archivedate=2025-07-08 }}</ref>. 2009 წლის ოქტომბერში, თბილისის მერის, [[გიგი უგულავა|გიგი უგულავას]], ინიციატივით, ამ რაიონის ფარგლებში შეიქმნა ახალი ტერიტორიული ერთეული „ორხევი, აეროპორტი“ ({{lang-ka|ორხევი, აეროპორტი}}), რაც თანამედროვე ადმინისტრაციული სტრუქტურისკენ გადადგმული პირველი ნაბიჯი გახდა<ref name="Respublika2009">{{სტატია | სათაური = დედაქალაქი ახალ ტერიტორიულ ერთეულებად დაიყო | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/556364 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = ალეკო ასლანიშვილი | გამოცემა = საქართველოს რესპუბლიკა | ტიპი = გაზეთი | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = კოლორი | წელი = 2009 | თვე = 10 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 220 | ნომერი = 6320 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250708064546/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/556364 | archivedate = 2025-07-08 }}</ref>. * '''სამგორის რაიონი''' (თანამედროვე პერიოდი): ამჟამად, პოსტსაბჭოთა პერიოდის ადმინისტრაციული რეფორმების შემდეგ, ორხევი კვლავ ქალაქ თბილისის სამგორის რაიონის შემადგენლობაშია. [[მუნიციპალიტეტი|მუნიციპალიტეტის]] 2014 წლის დადგენილების თანახმად, ორხევი აეროპორტის დასახლების ტერიტორიასთან და სხვა ტერიტორიებთან ერთად ქმნის რაიონის მე-19 მიკრორაიონს (უბანს) სახელწოდებით „ორხევი, აეროპორტი“<ref name="MatsneDecree">{{cite web |url=https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2602734 |title=ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტში დადგენილ ადმინისტრაციულ საზღვრებში არსებული ადმინისტრაციული ერთეულების - რაიონების ტერიტორიულ ერთეულებად – უბნებად დაყოფის შესახებ |website=საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე |publisher=ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულო |lang=ka |date=2014-12-09 |access-date=2025-06-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250425030900/https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2602734 |archivedate=2025-04-25 |url-status=live }}</ref>. ამ ქვედანაყოფის ადგილობრივი მმართველობა მდებარეობს მისამართზე: გიორგი მუხაძის ქუჩა, 6<ref name="OSM_Data"/>. ჩრდილოეთით ესაზღვრება დასახლებები [[თეთრიხევი (თბილისი)|თეთრიხევი]] და [[თეთრიხევჰესი (თბილისი)|თეთრიხევჰესი]]. 2017 წელს ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე მმართველი პარტია „[[ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო|ქართული ოცნებიდან]]“ მაჟორიტარულ ოლქში, რომელიც მოიცავს ორხევს, ლილოს დასახლებასა და აეროპორტს, წარდგენილი იყო საკრებულოს დეპუტატი გიორგი ტყემალაძე<ref name="TN2017_Sep">{{სტატია |სათაური=Правящая партия назвала кандидатов в мажоритарные депутаты сакребуло Тбилиси |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/222961 |ენა=ru |გამოცემა=Тбилисская Неделя |გამომცემლობა=Вадим Геджадзе |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=2017 |თვე=9 |რიცხვი=6 |გამოცემა=37 |გვერდები=3 |issn=1987-7110 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630105853/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/222961 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. [[ფაილი:Map of Orkhevi and Uban 19 "Orkhevi, Airport" in Samgori District, Tbilisi.jpg|მინი|ადმინისტრაციული უბნის №19 „ორხევი, აეროპორტი“ (ნარინჯისფერი) და დასახლება ორხევის (ლურჯი) საზღვრები მის შემადგენლობაში.]] [[ფაილი:Orkhevi as a part of Samgori District of Tbilisi.jpg|მინი|ორხევი სამგორის რაიონის შემადგენლობაში.]] '''ძირითადი ქუჩები:''' * თენგიზ ჩანტლაძის ქუჩა — 2001 წლამდე [[ელენე ახვლედიანი|ელენე ახვლედიანის]] ქუჩის სახელს ატარებდა<ref>{{წიგნი |სათაური=ენციკლოპედია „თბილისი. ქუჩები, გამზირები, მოედნები“ |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/482447 |პასუხისმგებელი=ზურაბ აბაშიძე, გიორგი ბათიაშვილი, თეიმურაზ ბერიძე, ავთანდილ საყვარელიძე, ზურაბ ჭელიძე |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=საქართველოს ენციკლოპედიის ირაკლი აბაშიძის სახელობის მთავარი სამეცნიერო რედაქცია |წელი=2008 |გვერდები=192 |გვერდების რაოდენობა=511 |ენა=ka |isbn=978-99928-20-35-3 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629065027/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/482447 |archivedate=2025-06-29 }}</ref>. * გიორგი მუხაძის ქუჩა * სოსო (კობა) აბზიანიძის ქუჩა * ალექსანდრე ქართველიშვილის ქუჩა * [[ნიკო ფიროსმანაშვილი|ნიკო ფიროსმანის]] ქუჩა * შალვა ამირანაშვილის ქუჩა * დავით კაკაბაძის ქუჩა * ვაჟა ბანეთიშვილის ქუჩა * იოანე პეტრიწის ქუჩა * ალექსანდრე წუწუნავას ქუჩა * ივანე გოკიელის ქუჩა * სოსო ღვინიაშვილის ქუჩა * [[სერგეი ესენინი|სერგეი ესენინის]] ქუჩა * გიორგი სააკაძის ქუჩა == ინფრასტრუქტურა == დასახლების ინფრასტრუქტურა, რომელიც საბჭოთა პერიოდში ჩამოყალიბდა, მოიცავს საგანმანათლებლო, სამრეწველო, კომერციულ, კულტურულ და [[რეკრეაცია|სარეკრეაციო]] ობიექტებს. ბევრი მათგანი [[სსრკ-ის დაშლა|სსრკ-ის დაშლის]] შემდეგ გაუქმდა ან გარდაიქმნა, ხოლო მათ ადგილას და მათ გვერდით ახლები გაჩნდა. 1950-იან წლებში დასახლებაში აშენდა [[ამბულატორია]], პოლიკლინიკა, სტომატოლოგიური კაბინეტები<ref name="ZV1950_Dec21"/>, [[აბანო]], ფოსტა, კლუბი, ბიბლიოთეკა<ref name="ZV1951_Nov2"/>, რესტორანი და რამდენიმე მაღაზია<ref name="ZV1962_Dec7"/>. აქტიური განვითარების მიუხედავად, კომუნალური მომსახურების ხარისხი ყოველთვის მაღალი არ იყო: 1962 წელს მაცხოვრებლები მაღაზიებისა და რესტორნის ცუდ მდგომარეობას უჩიოდნენ<ref name="ZV1962_Dec7"/>. 1970 წელს მაცხოვრებლები ჩიოდნენ 1946 წელს აშენებული დროებითი საცხოვრებლების სიძველეზე, სასმელი წყლის მიწოდების ხშირ შეფერხებებსა და ელექტროენერგიის თითქმის სრულ არარსებობაზე, რაც მათ რადიოსა და [[ტელევიზორი|ტელევიზორებით]] სარგებლობის შესაძლებლობას ართმევდა<ref name="ZV1970_Jan"/>. 2005 წლის მდგომარეობით, დასახლება, თბილისის გარეუბანში მდებარე რამდენიმე სხვა რაიონთან ერთად, სრულად არ იყო ჩართული ცენტრალურ [[საკანალიზაციო კოლექტორი|საკანალიზაციო სისტემაში]], და [[ჩამდინარე წყლები|ჩამდინარე წყლები]] ნაწილობრივ მიმდებარე ხევებში ჩაედინებოდა<ref name="UrbanPlanning2005">{{წიგნი |ავტორი=გ. ბერიძე, ვ. დავითაია, ზ. კიკნაძე, ლ. კლიმიაშვილი, ბ. მამინაიშვილი, ნ. ნაცვლიშვილი, გ. სოსელია, გ. შავდია, თ. ჯეირანაშვილი |სათაური=თბილისის ქალაქთმშენებლობითი განვითარების მეთოდოლოგიური პრობლემები |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/444385 |პასუხისმგებელი=გივი ბერიძე |ენა=ka |ადგილი=თბილისი |გამომცემლობა=არქიტექტურის თეორიისა და ქალაქთმშენებლობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი „ტბილარქტეორია“ |წელი=2005 |ტომი=3 |გვერდები = 258 |გვერდების რაოდენობა=264 |isbn=99940-0-497-2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630111219/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/444385 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ამჟამად, ორხევი ძირითადად საცხოვრებელი მიკრორაიონია, სადაც ჩრდილოეთით საბჭოთა პერიოდის 2-5 სართულიანი კორპუსებია, ხოლო სამხრეთით — კერძო სახლები ნაკვეთებით. === სახელმწიფო დაწესებულებები === {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = სახელმწიფო დაწესებულებები | სათაურის ზონა = center | სიგანე = 300 | ფაილი1 = Revenue Service of Georgia building in Orkhevi, Tbilisi.jpg | ალტ1 = დიდი, ნაცრისფერი ადმინისტრაციული შენობა წინ პარკინგით. შენობის მარჯვნივ დროშის ბოძებზე ფრიალებს საქართველოსა და ევროკავშირის დროშები. გადაღებულია მზიან დღეს, ლურჯი ცისა და თეთრი ღრუბლების ფონზე. | წარწერა1 = საქართველოს შემოსავლების სამსახურის არატარიფული კონტროლის დეპარტამენტის მთავარი შენობა. | ფაილი2 = 2024-10-09. Government office. Orkhevi, Tbilisi.jpg | ალტ2 = ძველი, ორსართულიანი, ატმისფერი შენობის შესასვლელი. შესასვლელის თავზე ჟანგიანი ლითონის კარნიზია. კარისკენ მიდის ბეტონის კიბეები გაცვეთილი თეთრი მოაჯირით. კარის მარჯვნივ კედელზე დამაგრებულია აბრა. | წარწერა2 = თბილისის სამგორის რაიონის გამგეობის უბან „ორხევი, აეროპორტის“ განყოფილების შესასვლელი. }} * '''საქართველოს შემოსავლების სამსახურის არატარიფული კონტროლის სამმართველო''' — მდებარეობს კობა აბზიანიძის ქუჩა, 10 / გიორგი მუხაძის ქუჩა, 9-ში<ref>{{cite web |url=https://bs.napr.gov.ge/GetBlob?pid=101&bid=boVlyOwlsX3qmYsntmLmFBme%5DOocG4YL3h8jf%5D54wqDXu%5Bgcju%5DUqMlITDkptfWE |title=ამონაწერი საჯარო რეესტრიდან, კადასტრული კოდი: 01.19.17.003.113 |author=საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო |language=ka |date=2024-12-09 |access-date=2025-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250708130324/https://bs.napr.gov.ge/GetBlob?pid=101&bid=boVlyOwlsX3qmYsntmLmFBme%5DOocG4YL3h8jf%5D54wqDXu%5Bgcju%5DUqMlITDkptfWE |archivedate=2025-07-08 |url-status=live }}</ref>. ეს არის [[საქართველოს შემოსავლების სამსახური|საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის]] საბაჟო დეპარტამენტის ერთ-ერთი ქვედანაყოფი. ამ სამმართველოში, ისევე როგორც ქვეყნის მასშტაბით სხვა სერვისცენტრებსა და გაფორმების ეკონომიკურ ზონებში, ხორციელდება საექსპორტო ოპერაციებისთვის საჭირო საქონლის წარმოშობის სერტიფიკატების გაცემა<ref>{{cite web |url=https://www.rs.ge/LegalEntityCustomsFAQ?cat=6&tab=1 |title=საბაჟო - ხშირად დასმული კითხვები |lang=ka |website=საქართველოს შემოსავლების სამსახურის ოფიციალური ვებგვერდი |publisher=სსიპ – შემოსავლების სამსახური |access-date=2025-07-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250701171427/https://www.rs.ge/LegalEntityCustomsFAQ?cat=6&tab=1 |archivedate=2025-07-01 |url-status=live}}</ref>. * '''სამგორის რაიონის გამგეობის ორხევი-აეროპორტის საუბნო განყოფილება''' — მდებარეობს გიორგი მუხაძის ქუჩა, 6-ში. ეს არის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო, რომელიც ემსახურება სამგორის რაიონის ამავე სახელწოდების ადმინისტრაციულ ერთეულს (უბანს), რომელიც მოიცავს ორხევის, აეროპორტის დასახლებებს და სხვა მიმდებარე ტერიტორიებს<ref name="OSM_Data"/>. === სამხედრო ობიექტები === დასახლება ორხევში მდებარეობს საქართველოს თავდაცვის ძალების ერთ-ერთი მთავარი ობიექტი — მოქმედი სამხედრო-ლოგისტიკური ჰაბი, რომელსაც ოფიციალურად '''ლოგისტიკური უზრუნველყოფის სარდლობის სატრანსპორტო/საავტომობილო ბაზა''' ეწოდება. ბაზა ცენტრალურ როლს ასრულებს სამხედრო ტექნიკის მიღებაში, მომსახურებაში, მოდერნიზაციასა და განაწილებაში<ref name="MOD_2022_01"/> <ref name="MOD_2020_07"/>. ამჟამად ობიექტი წარმოადგენს საერთაშორისო სამხედრო თანამშრომლობის პროგრამების, კერძოდ, [[თურქეთი|თურქეთთან]] თანამშრომლობის მთავარ პლატფორმას, სადაც იმართება სპეციალური და ლოგისტიკური ტექნიკის გადაცემის ცერემონიები<ref name="MOD_2022_01"/>. გარდა ამისა, ბაზაზე ხორციელდება ქართული არმიის საავტომობილო პარკის განახლების პროექტები<ref name="MOD_2020_07"/>. ის რეგულარულად გამოიყენება ოფიციალური ღონისძიებების, უმაღლესი სამხედრო ხელმძღვანელობის ინსპექტირებისა და ხსოვნის აქციების ჩასატარებლად<ref name="MOD_2015_05_visit"/> <ref name="MOD_2015_11"/>. === მრეწველობა და საწარმოები === ==== ისტორიული სამრეწველო ობიექტები ==== საბჭოთა პერიოდში ორხევი მნიშვნელოვანი სამრეწველო და ლოგისტიკური ცენტრი იყო. აქ ფუნქციონირებდა: * '''„სამგორწყალმშენის“ ბაზა''' (1948 წლიდან): მსხვილი კომპლექსი, რომელიც მოიცავდა ცენტრალურ მექანიკურ და ავტოსახელოსნოებს, გარაჟს, სახერხ ქარხანასა და საწყობებს<ref name="ZV1948_Mar"/><ref name="ZV1948_Apr"/><ref name="ZV1948_Jul"/>. * '''რკინაბეტონის ნაკეთობების წარმოების პოლიგონები''' (1963): მდებარეობდა ორხევსა და ლილოში საირიგაციო მშენებლობის საჭიროებებისთვის<ref name="ZV1963_Mar"/>. * '''ორგანული სასუქების ქარხანა''' (1962): მშენებარე ქარხანა, რომელთანაც [[მილსადენი]] მტკვარზე გადებული ახალი ხიდით მიიყვანეს<ref name="ZV1962_Feb"/>. * '''ტექსტილისა და გალანტერეის კომბინატი''' (1971): იგეგმებოდა [[კოოპერაცია|კოოპერატიული]] მრეწველობის საჭიროებებისთვის<ref name="ZV1971_Aug"/>. * '''„თბილგვირაბმშენის“ რკინაბეტონის კონსტრუქციების ქარხანა (რკკ)''' (1982): [[თბილისის მეტროპოლიტენი|თბილისის მეტროპოლიტენის]] მშენებლობების უზრუნველყოფის მთავარი საწარმო. ქარხანა წელიწადში 20 ათას კუბურ მეტრ ასაწყობ რკინაბეტონსა და 50 ათას სასაქონლო ბეტონს უშვებდა<ref name="ZV1982_Feb"/>. * '''თბილისის საშენ მასალათა კომბინატის ფილიალი''' (1986): მოიცავდა ინსტრუმენტების, [[სანტექნიკა|სანტექნიკისა]] და [[მოსაპირკეთებელი მასალები|მოსაპირკეთებელი მასალების]] საამქროებს<ref name="ZV1986_Sep"/><ref name="ZV1987_Dec27"/>. 1988 წელს აქ გაიხსნა '''პოლიმერული ნაწარმის ქარხანა''', რომელიც მარმარილოს ნარჩენებისგან სანტექნიკასა და მოსაპირკეთებელ ფილებს აწარმოებდა<ref name="ZV1988_May"/>. * '''კალინინის სახელობის სამსხმელო მოწყობილობების ქარხანა''' (1986): იგეგმებოდა ახალი კორპუსების მშენებლობა ორხევში, რომლებიც 1989 წელს უნდა შესულიყო ექსპლუატაციაში<ref name="ZV1986_Jun"/>. * '''სუვენირების წარმოება „სოლანი“''' (1985): დაგეგმილი იყო ახალი საამქროს მშენებლობა 1,2 მილიონი რუბლის ღირებულებით<ref name="ZV1985_Oct"/>. * '''ადგილობრივი მრეწველობის სამინისტროს სარემონტო ბაზა''' (1987): იგეგმებოდა სამინისტროს ყველა საწარმოს მოწყობილობების ცენტრალიზებული შეკეთებისთვის<ref name="ZV1987_Dec30"/>. პოსტსაბჭოთა პერიოდში ამ და ახალი საწარმოების ბაზაზე [[კერძო კომპანია|კერძო კომპანიები]] დაარსდა. 1998–1999 წლებში ორხევის სამრეწველო ზონაში დარეგისტრირდა '''სს „პოლიმერული ნაკეთობა“'''<ref name="SG1998_Dec"/> და '''სს „ხალიბი“''' (სარემონტო-მექანიკური ქარხანა)<ref name="SG1999_Jan"/>. 1998 წელს აქ ასევე მუშაობდა '''სს „ვაზიანი“''', რომელიც [[შამპანური|შამპანურს]] აწარმოებდა<ref name="Sakartvelo1998"/>. ==== თანამედროვე საწარმოები ==== XXI საუკუნეში ორხევის სამრეწველო ზონა აგრძელებს ფუნქციონირებას, სპეციალიზდება რა ძირითადად კვების, ლოგისტიკურ და სამშენებლო დარგებში. სურსათის ეროვნული სააგენტოს 2019—2025 წლების სახელმწიფო მონიტორინგის მონაცემები ადასტურებს დასახლებაში რამდენიმე მსხვილი კომპანიის საქმიანობას<ref name="NFA_main">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/StateControl/ |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250502214506/https://www.nfa.gov.ge/Ge/StateControl |archivedate=2025-05-03 |url-status=live |description=მთავარი გვერდი სახელმწიფო კონტროლის ანგარიშებით. }}</ref>. * '''[[ღვინის კომპანია „დუგლაძე“]]''' ({{lang-ka|შპს დუგლაძეების ღვინის კომპანია}}) — [[ღვინო|ღვინოებისა]] და [[ბრენდი|ბრენდის]] მსხვილი მწარმოებელი, რომელიც მდებარეობს მისამართზე: ჭანტლაძის ჩიხი, 8<ref name="NFA2021">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/1229 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2021 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2021 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707181833/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/1229 |archivedate=2025-07-07 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2021 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2022">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/5568 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2022 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2022 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250508101050/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/5568 |archivedate=2025-05-08 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2022 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2023">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/5835 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2023 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2023 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707180143/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/5835 |archivedate=2025-07-07 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2023 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2024-2025">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/StateControl/ |title=კვარტალური ანგარიშები (2024-2025) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250502214506/https://www.nfa.gov.ge/Ge/StateControl |archivedate=2025-05-03 |url-status=live |description=2024-2025 წლების კვარტალური ანგარიშები, რომლებშიც ორხევის კომპანიებთან დარღვევები არ დაფიქსირებულა. }}</ref>. * '''შპს „რესპუბლიკა“''' ({{lang-ka|შპს რესპუბლიკა}}) — რძის პროდუქტების მწარმოებელი სავაჭრო მარკებით „მალკო“ და „რანინა“, მდებარეობს თენგიზ ჭანტლაძის ქუჩა, 26ა-ში. კომპანიის საქმიანობა არაერთხელ გამხდარა სახელმწიფო კონტროლის ობიექტი<ref name="NFA2019">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/3310 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2019 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2019 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250707181900/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/3310 |archivedate=2025-07-07 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2019 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2020">{{cite web |url=https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/1214 |title=სახელმწიფო კონტროლის შედეგები (2020 წელი) |lang=ka |website=სურსათის ეროვნული სააგენტო |date=2020 |access-date=2025-07-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250508130308/https://nfa.gov.ge/Ge/Files/Download/1214 |archivedate=2025-05-08 |url-status=live |description=ოფიციალური ანგარიში 2020 წლის სახელმწიფო მონიტორინგის შედეგების შესახებ. }}</ref><ref name="NFA2021" /><ref name="NFA2023" />. * '''შპს „ფრუტ ლოჯისტიკა“''' — ლოგისტიკური კომპანია-მომმარაგებელი, რომელიც მდებარეობს ორხევის სამხედრო დასახლების ტერიტორიაზე<ref name="NFA2021" /><ref name="NFA2022" />. * '''შპს „აგროფლორა“''' — ლოგისტიკური კომპანია-მომმარაგებელი, რომელიც მდებარეობს მისამართზე: მ. აბაშიძე-საფაროვას ქუჩა, № 1<ref name="NFA2024-2025" />. * '''შპს „დაკო ტრეიდ“''' ({{lang-ka|შპს დაკო ტრეიდ}}) — საბაკალეო პროდუქტების დაფასოებისა და დისტრიბუციის კომპანია, მდებარეობს ჭანტლაძის ქუჩა, 3-ში<ref name="NFA2021" /><ref name="NFA2022" /><ref name="NFA2024-2025" />. * '''შპს „ფუდსერვისი“''' ({{lang-ka|შპს ფუდსერვისი}}) — საკვები პროდუქტების დისტრიბუტორი და იმპორტიორი, ბაზირებულია ჭანტლაძის ქუჩა, 40-ში<ref name="NFA2022" /><ref name="NFA2023" />. * '''„Plastics Georgia“''' და '''„Lider Plast“''' — პლასტმასის ნაწარმის მწარმოებელი საწარმოები. * '''„ბედეგი“''' — სამშენებლო მასალების მწარმოებელი ქარხანა. * '''„წუნდა“''' — ავეჯის ფაბრიკა.<ref name="OSM_Data"/> === თანამედროვე კეთილმოწყობა და სოციალური ობიექტები === მუნიციპალური სოციალური პროგრამების ფარგლებში, ორხევში, მუხაძის ქუჩაზე, ფუნქციონირებს სოციალური საცხოვრებელი კორპუსი 75 ბინით სოციალურად დაუცველი ოჯახებისთვის. 2015 წელს, უსახლკაროთა რეგისტრაციის ახალი წესების დამტკიცებასთან და თბილისში სპეციალური მუნიციპალური კომისიის შექმნასთან დაკავშირებით, ცნობილი გახდა, რომ ორხევში სრულდებოდა მუნიციპალური თავშესაფრის მშენებლობა, რომელიც 80-მდე ოჯახის დროებითი საცხოვრებლით უზრუნველყოფას ითვალისწინებდა<ref name="Sakrebulo_Shelter_2015"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=1253 |title=კომისიის სხდომაზე ,,უსახლკაროდ რეგისტრაციისა და თავშესაფარი ფართით უზრუნველყოფის წესის“ დამტკიცების თაობაზე იმსჯელეს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2015-11-26 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630165508/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=1253 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. ამასთან, სოციალური საცხოვრისის ექსპლუატაციას კონფლიქტებიც ახლავს: 2025 წლის მაისში ერთ-ერთი ავარიული კორპუსის მცხოვრებლები მერიის მიერ მათი გადასახლების გეგმის წინააღმდეგ გამოვიდნენ და ახალი საცხოვრებლის მიღების წინასწარი იურიდიული გარანტიები მოითხოვეს<ref name="TVPirveli_Shelter_2025"/>. ეს ობიექტები ქალაქის სამსახურების რეგულარული მონიტორინგის ქვეშ იმყოფება, რასაც თბილისის საკრებულოს 2018, 2021 და 2023 წლების ანგარიშები ადასტურებს<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4323 |title=გიორგი ბირბიჩაძემ ორხევსა და ლილოში სოციალური საცხოვრისი და მიუსაფართა თავშესაფარი დაათვალიერა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2018-06-26 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155720/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4323 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=6150 |title=კომისიის სხდომაზე ,,თბილისის მუნიციპალური თავშესაფრის’’ ანგარიში მოისმინეს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2021-09-07 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155253/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=6150 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=7307 |title=ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალურ საკითხთა კომისიის სხდომაზე თბილისის მუნიციპალური თავშესაფრის დირექტორს მოუსმინეს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2023-10-19 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630154909/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=7307 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. 2010-იანი წლების ბოლო და 2020-იანი წლების დასაწყისი დასახლების აქტიური ინფრასტრუქტურული განახლების პერიოდით აღინიშნა. საკრებულოს ანგარიშების თანახმად, ეს სამუშაოები ხშირად იყო პასუხი იმ პრობლემებზე, რომლებიც მოსახლეობამ რაიონის მაჟორიტარ დეპუტატ გიორგი ტყემალაძესთან შეხვედრებზე დააყენა და ქალაქის ბიუჯეტში აისახა<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3815 |title=გიორგი ტყემალაძე სამგორის რაიონის მოსახლეობასთან პერმანენტულ შეხვედრებს განაგრძობს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-12-29 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155908/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3815 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref><ref name="Sakrebulo_2019_03_22">{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4830 |title=გიორგი ტყემალაძე სამგორის რაიონში ინფრასტრუქტურულ სამუშაოებს გაეცნო |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2019-03-22 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155630/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4830 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. ასე, 2018 წელს დაიწყო სანიაღვრე სისტემის მშენებლობა პეტრიწის, კაკაბაძის, გოკიელისა და წუწუნავას ქუჩებზე, რათა გადაჭრილიყო დატბორვის მრავალწლიანი პრობლემა<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4039 |title=გიორგი ტყემალაძე სამგორში მიმდინარე ინფრასტრუქტურულ პროექტებს გაეცნო |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2018-03-14 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155910/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=4039 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. 2019 წელს შეიქმნა ახალი სარეკრეაციო ზონები: სკვერი (500 მ²) და სპორტული მოედანი მუხაძის ქუჩაზე, ასევე ჩატარდა ორხევის ცენტრალური პარკის მასშტაბური კეთილმოწყობა, სადაც 13 000 მ² ფართობის მწვანე ტერიტორია მოწესრიგდა, ხოლო 3000 მ²-ზე საბავშვო მოედანზე ატრაქციონები და ფიტნეს-ტრენაჟორები დამონტაჟდა<ref name="Sakrebulo_2019_03_22" />. 2021 წელს სრულად განახლდა საგზაო ინფრასტრუქტურა მუხაძის ქუჩაზე, მათ შორის დაიგო ასფალტი, დამონტაჟდა ბორდიურები და მოეწყო საფეხმავლო ბილიკები<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=6028 |title=სამგორის რაიონში ინფრასტრუქტურული სამუშაოები მიმდინარეობს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2021-05-23 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155419/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=6028 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. 2021 წელს გიორგი მუხაძის ქუჩაზე (ვახტანგ ფანგანის სახელობის სპორტული მოედნის მახლობლად) ჩატარდა გამწვანების სამუშაოები, რომლის დროსაც გაშენდა ახალი გაზონები, დაირგო ხეები, ყვავილები და ბუჩქები.<ref name="Botanica2021">{{cite web |url=https://www.botanica.ge/portfolio-items/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98-3 |title=ორხევი |lang=ka |website=Botanica.ge |access-date=2025-07-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250701130836/https://www.botanica.ge/portfolio-items/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98-3/ |archivedate=2025-07-01 |urlstatus=live }}</ref> 2021 წელს ტელეკომპანია „[[იმედი (ტელეკომპანია)|იმედმა]]“ მოამზადა სიუჟეტი თენგიზ ჩანტლაძის ჩიხის ერთ-ერთი კორპუსის მცხოვრებლებზე, რომლებმაც ერთობლივი ძალისხმევით საკუთარი ეზო გაალამაზეს (სავარაუდოდ, თ. ჩანტლაძის ჩიხი, 5). 2015 წელს დაწყებული ინიციატივით, მიტოვებული ტერიტორია მოვლილ მწვანე სკვერად გადაიქცა. მცხოვრებლებმა, რომლებიც [[ამხანაგობა|ამხანაგობად]] გაერთიანდნენ, დამოუკიდებლად დარგეს ხეები, ბუჩქები და ყვავილები, მოაწყვეს ყვავილნარები, მათ შორის ხელმისაწვდომი მასალებისგან, როგორიცაა მანქანის საბურავები. ნერგების ნაწილი და სკამები ადგილობრივი ხელისუფლების დახმარებით მიიღეს, თუმცა სკვერის მოვლისა და განვითარების ძირითადი სამუშაოები თავად მცხოვრებლებმა იკისრეს. კეთილმოწყობაში აქტიურად მონაწილეობენ ბავშვებიც, რომლებიც მშობლებს მცენარეების მორწყვასა და სისუფთავის დაცვაში ეხმარებიან. ერთ-ერთმა მცხოვრებმა, ავთომ, ბავშვებთან ერთად ეზოში ჩიტების სახლები ააშენა და დაამონტაჟა. მისი თქმით, ეს საქმიანობა არა მხოლოდ გარემოს გალამაზების საშუალებაა, არამედ აღზრდის მნიშვნელოვანი ელემენტიც: „ჩვენი სახლი მარტო არ არის ზღურბლს შიგნით. ქუჩაც, სადარბაზოც, ჩიხიც, ყველაფერი ჩვენი სახლია და ყველამ უნდა ვიზრუნოთ... არ არის აუცილებელი ველოდოთ მერიას ან მთავრობას, რაც ჩვენს ძალებშია, თავად უნდა გავაკეთოთ“. <ref name="ImediDila_Yard_2021">{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=RIC670MxQF0 | title = ორხევის დასახლებაში მცხოვრებლებმა საკუთარი საცხოვრებელი კორპუსის ეზო გაამწვანეს | lang = ka | website = იმედის დილა | publisher = ტელეკომპანია იმედი | date = 2021-05-11 | access-date = 2025-07-01 | archiveurl = https://archive.org/details/720p-25_202507 | archivedate = 2025-07-01 | quote = ჩვენი სახლი მარტო არ არის ზღურბლს შიგნით. ქუჩაც, სადარბაზოც, ჩიხიც, ყველაფერი ჩვენი სახლია და ყველამ უნდა ვიზრუნოთ. | urlstatus = live }}</ref> === განათლება === ==== ისტორიული სასწავლო დაწესებულებები ==== საბჭოთა პერიოდში დასახლებაში ფუნქციონირებდა [[საბავშვო ბაღი]] და [[ბაგა-ბაღი|ბაგა]] (1950 წლიდან)<ref name="ZV1950_Nov"/>, მუშა-მშენებელთა '''მომზადებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების კურსები''' (1953 წლიდან)<ref name="ZV1953_Apr"/> და '''„საქმთავარმონტაჟსპეცმშენის“ სასწავლო კომბინატი''' (1982 წლიდან)<ref name="ZV1982_Nov"/>. ==== თანამედროვე სასწავლო დაწესებულებები ==== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = სასწავლო დაწესებულებები ორხევში | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = Public School 156. Main view. 2.jpg | ალტ1 = სამსართულიანი, მართკუთხა, მკრთალი ვარდისფერი შენობა მრავალი ფანჯრით. წინა პლანზე ჩანს გრუნტის ეზო პატარა ხითა და მრგვალი ბეტონის ჭით. | წარწერა1 = 156-ე საჯარო სკოლა | ფაილი2 = 2024-10-29. Otar Taktakishvili Art School No. 19. Orkhevi.jpg | ალტ2 = ორსართულიანი, მკრთალი ყვითელი შენობა მუქი სახურავით, რომელიც გზის გადაღმა, მაღალი, სწორი ხეების რიგიდან ჩანს. მწვანე ლითონის ღობე შენობას ტროტუარისგან ჰყოფს. | წარწერა2 = ოთარ თაქთაქიშვილის სახელობის მე-19 ხელოვნების სკოლა | ფაილი3 = Kindergarten №76. Orkhevi. 1.jpg | ალტ3 = თანამედროვე, თეთრი საბავშვო ბაღის შესასვლელი მწვანე პანდუსით. შესასვლელის წინ ტროტუარი მორთულია ფერადი ხელის ანაბეჭდებითა და ცარცით ნახატებით. | წარწერა3 = 76-ე საბავშვო ბაღი | ფაილი4 = School-Liceum "Santeli". Outer view 1. Orkhevi.jpg | ალტ4 = თანამედროვე, კუთხოვანი, კრემისფერი შენობა მაღალი პროფნასტილის ღობის მიღმა. ღობის თავზე ჩანს პატარა მწვანე ხე და მცოცავი მცენარეები. | წარწერა4 = კერძო სკოლა-ლიცეუმი „სანთელი“ }} * '''156-ე საჯარო სკოლა''' (თენგიზ ჩანტლაძის ქ., 28). 2019 წელს დაიწყო 1000 მოსწავლეზე გათვლილი სკოლის კომპლექსური [[რეაბილიტაცია]]<ref name="Droa_School">{{სტატია |სათაური=ორხევის დასახლებაში 156-ე საჯარო სკოლის სრული რეაბილიტაცია დაიწყო |ორიგინალი= |ბმული=https://droa.ge/?p=55976 |ენა=ka |გამოცემა=droa.ge |გამომცემლობა=საქართველოს მედია კლუბი |ტიპი=საიტი |წელი=2019 |თვე=10 |რიცხვი=9 |access-date=2025-06-26 |urlstatus=live |archiveurl=https://archive.ph/wRo9U |archivedate=2025-06-30 }}</ref><ref name="Sakrebulo_School">{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=5190 |title=156-ე საჯარო სკოლაში სრული რეაბილიტაციის პროცესი დაიწყო |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2019-10-08 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630155704/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=5190 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. * '''ოთარ თაქთაქიშვილის სახელობის №19 ხელოვნების სკოლა''' (კობა აბზიანიძის ქ., 6) — მუნიციპალური სასწავლო დაწესებულება, რომელიც თბილისის მერიის კულტურის, განათლების, სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა სამსახურის დაქვემდებარებაში მყოფი 33 ხელოვნების სკოლის სისტემაში შედის. სკოლაში სწავლება მიმდინარეობს სხვადასხვა შემოქმედებითი მიმართულებით, მათ შორის: [[მუსიკა]], [[თეატრი]] და [[ქორეოგრაფია]]<ref name="Tbilisi_Art_Schools"> {{cite web |url=https://tbilisi.gov.ge/page/3233 |title=ხელოვნების სკოლები |lang=ka |website=თბილისის მერიის ოფიციალური საიტი |access-date=2025-07-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630202909/https://tbilisi.gov.ge/page/3233 |archivedate=2025-07-01 |urlstatus=live }} </ref>. * '''76-ე საბავშვო ბაღი'''. * '''კერძო საბავშვო ბაღი „ზუზუნები“''' (სიტყვასიტყვით „მოზუზუნეები“, შინაარსით „ფუტკრები“) — მდებარეობს მისამართზე: თენგიზ ჭანტლაძის ქუჩა, 4. * '''კერძო სკოლა-ლიცეუმი „სანთელი“'''.<ref name="OSM_Data"/> ==== ბიბლიოთეკა ==== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = კულტურის დაწესებულება | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = Library._Orkhevi.jpg | ალტ1 = შენობის შესასვლელი: გაცვეთილი ყავისფერი ორფრთიანი კარი ღია ნაცრისფერი ლითონის გისოსის მიღმა. კარის თავზე, კრემისფერ კედელზე, კიდია თეთრი აბრა ქართული წარწერითა და ლოგოტიპებით. | წარწერა1 = ტერენტი გრანელის სახელობის ბიბლიოთეკა }} * '''[[ტერენტი გრანელი|ტერენტი გრანელის]] სახელობის ბიბლიოთეკა''' (მუხაძის ქ., 6/6) — წარმოადგენს თბილისის მულტიფუნქციური ბიბლიოთეკების ქსელის №11 ფილიალს<ref name="Library_Sign_Photo"> {{cite web |url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Library._Orkhevi.jpg |title=ტერენტი გრანელის სახელობის ბიბლიოთეკის (ფილიალი №11) აბრა ორხევში |author=დავით ოსიპოვი |website=Wikimedia Commons |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630195204/https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Library._Orkhevi.jpg |archivedate=2025-06-30 }} </ref>. ის არის 1951 წელს მკითხველისთვის გახსნილი მასობრივი ბიბლიოთეკის მემკვიდრე<ref name="ZV1951_Nov2"/>. თბილისის ბიბლიოთეკების ოფიციალური ცნობარის მიხედვით, დაარსების წლად 1950 წელი ითვლება. 2018 წლის მდგომარეობით (მაშინ ფილიალი №44), მისი ფონდი 13 066 ერთეულს ითვლიდა, ხოლო მკითხველთა რაოდენობა 920 ადამიანს შეადგენდა<ref name="Tbilisi_Libraries_2018"> {{cite web |url=https://www.nplg.gov.ge/user_upload/biblioteka/tbilisi2018.pdf |title=ქ. თბილისის ბიბლიოთეკები – 2018 |lang=ka |website=საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა |format=PDF |date=2018 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240706132939/https://www.nplg.gov.ge/user_upload/biblioteka/tbilisi2018.pdf |archivedate=2024-07-06 |urlstatus=live |pages=2 }} </ref>. === ჯანდაცვა === საბჭოთა პერიოდში დასახლებაში მოქმედებდა ამბულატორია და პოლიკლინიკა, თუმცა პოსტსაბჭოთა პერიოდში პირველადი სამედიცინო დახმარების ხელმისაწვდომობა პრობლემად იქცა. 2015 და 2017 წლებში საკრებულოს კომისიების სხდომებზე არაერთხელ დაისვა ორხევში პირველადი ჯანდაცვის ობიექტების გახსნის აუცილებლობის საკითხი. კერძოდ, აღინიშნა, რომ დასახლებაში შემორჩენილი იყო ყოფილი პოლიკლინიკების შენობები, რომელთა რეაბილიტაცია მოსახლეობის საჭიროებებისთვის შეიძლებოდა<ref name="Sakrebulo_Health_2015"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=956 |title=გულიკო ზუმბაძემ ბრიფინგზე დიდი ლილოს მაცხოვრებლების ჯანმრთელობის შესწავლა მოითხოვა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2015-08-26 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630165518/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=956 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref><ref name="Sakrebulo_Health_2017"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3525 |title=კომისიის სხდომაზე პირველადი ჯანდაცვის მომსახურების ობიექტების ამოქმედების თაობაზე იმსჯელეს |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-07-20 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630163938/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3525 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. პრობლემა განსაკუთრებით გამწვავდა 2016 წლის ივლისში, როდესაც ორხევის მცხოვრებლებმა საპროტესტო აქცია გამართეს ყოფილი №22 პოლიკლინიკის აღდგენის მოთხოვნით. საინფორმაციო რეპორტაჟის თანახმად, ეს სამედიცინო დაწესებულება ჯერ კიდევ 2011 წელს დაიხურა ლილოს №16 პოლიკლინიკასთან შერწყმის გზით, ხოლო აქციის მომენტისთვის მისი შენობის დემონტაჟი უკვე მიმდინარეობდა. ოპოზიციის წარმომადგენლის მიერ ინიცირებული პროტესტი შეტაკებებში გადაიზარდა<ref name="Obieqtivi_Protest_2016"/>. === კომერცია და მომსახურება === ==== საბჭოთა პერიოდისა და 1990-იანი წლების ობიექტები ==== 1988 წელს ორხევში, მისამართზე '''ორხევი, 2''', გაიხსნა „ავტოვაზტექმომსახურების“ ცენტრი, სადაც ძველი „[[ვაზ (საწარმო)|ჟიგულისა]]“ და „[[გაზ (საწარმო)|გაზის]]“ მარკის ავტომობილების მფლობელებს შეეძლოთ მათი ახალ მოდელებზე გადაცვლა დამატებითი გადასახადით. ჩაბარებული ავტომობილის კომპენსაცია „ჟიგულისთვის“ 400-დან 600 რუბლამდე, ხოლო [[გაზ (საწარმო)|გორკის საავტომობილო ქარხნის]] ავტომობილებისთვის 200-დან 1000 რუბლამდე შეადგენდა<ref name="ZV1988_Sep">{{სტატია |ავტორი=ბაბუხადია, ანზორ |სათაური=Актуальное интервью. Новые «Жигули» за старые... |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539647 |პასუხისმგებელი=Грузинформ |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1988 |თვე=9 |რიცხვი=13 |გამოშვება=211 |ნომერი=19166 |გვერდები=3 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630113309/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/539647 |archivedate=2025-06-30}}</ref>. 1992 წელს, [[ჰიპერინფლაცია|ჰიპერინფლაციის]] პერიოდში, ორხევში მდებარეობდა '''„კავკასიური ბანკი“''' და '''„სამეფო ბანკი“''', სადაც [[სავალუტო ბაზარი|ვალუტის გადაცვლა]] ხდებოდა<ref name="SG1992_Aug">{{სტატია |ავტორი=В. Гогидзе |სათაური=Магия денег. Если у вас... |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542967 |პასუხისმგებელი=А. А. Силагадзе |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1992 |თვე=8 |რიცხვი=18 |გამოშვება=104 |ნომერი=364 |გვერდები=2 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630113901/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542967 |archivedate=2025-06-30}}</ref>. 1996 წელს [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ-ის]] [[საელჩო]] რძის კომბინატის ტერიტორიაზე (კახეთის გზატკეცილი, მე-10 კმ) დახურულ აუქციონს ატარებდა, სადაც [[სამშენებლო მასალები|სამშენებლო მასალები]] იყიდებოდა<ref name="SG1996_May"/>. 1998 წლიდან ახვლედიანის ქ. 6-ში მდებარეობდა სახელმწიფო '''[[სადაზღვევო კომპანია|სადაზღვევო ორგანიზაცია]] „სამგორი“''', რომელიც მომსახურების ფართო სპექტრს სთავაზობდა, [[სიცოცხლის დაზღვევა|სიცოცხლის დაზღვევიდან]] დაწყებული, მოსავლისა და ავტოსამოქალაქო პასუხისმგებლობის დაზღვევის ჩათვლით<ref name="SG1998_Jun">{{სტატია |სათაური=АО «Грузинское государственное страхование» и Государственная страховая организация «Самгори» |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550243 |პასუხისმგებელი=под ред. Т. Ласхишвили |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1998 |თვე=6 |რიცხვი=26 |გამოშვება=161 |ნომერი=21382 |გვერდები=4 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630114337/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/550243 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ==== თანამედროვე ობიექტები ==== ორხევში წარმოდგენილია რამდენიმე მსხვილი სავაჭრო ქსელის სუპერმარკეტი, აფთიაქები და სხვადასხვა კომერციული ობიექტები. ფუნქციონირებს „[[საქართველოს ბანკი|საქართველოს ბანკის]]“, „[[თიბისი ბანკი|თიბისი ბანკისა]]“ და „[[ლიბერთი ბანკი|ლიბერთი ბანკის]]“ [[ბანკომატი|ბანკომატები]] და გადახდის ტერმინალები. კახეთის გზატკეცილთან მდებარეობს [[მაკდონალდსი]]. გარდა ამისა, დასახლებაში მრავალი მცირე მაღაზია, [[თონე]], ხორცის ჯიხური, ავტოსახელოსნო და სხვა მომსახურების ობიექტია.<ref name="OSM_Data"/> * '''[[მაკდონალდსი]]''' — მდებარეობს ორხევის სამხრეთ ნაწილში, კახეთის გზატკეცილთან. რესტორანი 2022 წლის ივლისში გაიხსნა. შენობა აღჭურვილია [[მზის ელექტროსადგური|მზის პანელებით]] სახურავზე და [[ელექტრომობილი|ელექტრომობილების]] დამტენი სადგურით.<ref name="BMG_McDonalds_2022">{{cite web | url = https://www.myvideo.ge/v/4130438 | title = კამპანიის McHappy Day-ი ფარგლებში „მაკდონალდს საქართველომ“, „პირველ ნაბიჯს“ 30 000 ლარი გადასცა | lang = ka | publisher = Business Media Georgia | date = 2022-07-28 | access-date = 2025-07-01 | archiveurl = https://archive.org/details/mcdonalds-georgia-first-step-donation-2022 | archivedate = 2025-07-01 | quote = ღონისძიება „მაკდონალდსის“ ახალ, ეკომეგობრულ რესტორანში გაიმართა, რომელიც სულ ცოტა ხნის წინ გაიხსნა და სტუმრებს კახეთის გზატკეცილზე, ორხევის დასახლებაში მასპინძლობს. | urlstatus = live }}</ref>. === კულტურა, რელიგია და დასვენება === ==== საბჭოთა პერიოდის ობიექტები ==== 1950 წელს დასახლებაში დასრულდა 300-ადგილიანი კლუბის (მოგვიანებით — [[კულტურის სახლი]]) მშენებლობა, ასევე გაიხსნა ფოსტა<ref name="ZV1950_Nov"/>. 1951 წელს კლუბში უკვე იმართებოდა კონცერტები, მათ შორის ლიტვის სსრ-ის სახელმწიფო ფილარმონიის გუნდის გასტროლები<ref name="ZV1951_Aug"/>, და გაიხსნა მასობრივი ბიბლიოთეკა<ref name="ZV1951_Nov2"/>. 1989 წელს ორხევის კულტურის სახლში ვიდეობარი გაიხსნა<ref name="ZV1989_Jan"/>. შემდგომში კულტურის სახლის შენობა დაანგრიეს. ==== თანამედროვე ობიექტები ==== [[#რელიგიური ობიექტები|იხ. ქვეთავი]] === ტრანსპორტი === მრავალი წლის განმავლობაში სატრანსპორტო ხელმისაწვდომობა ორხევის მცხოვრებლებისთვის ერთ-ერთ მთავარ პრობლემად რჩებოდა. 2015–2016 წლებში მუნიციპალიტეტის დონეზე აქტიურად განიხილებოდა საჩივრები ავტობუსების ნაკლებობისა და მოუხერხებელი განრიგის შესახებ<ref name="Sakrebulo_Transport_2016_06"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2166 |title=გულიკო ზუმბაძე მერიის ტრანსპორტის საქალაქო სამსახურის წარმომადგენლებს შეხვდა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2016-06-23 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630165159/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2166 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. შედეგად, მიღებულ იქნა კონკრეტული ზომები: 2015 წლის აპრილში გახანგრძლივდა ავტობუსების მარშრუტების მუშაობის დრო საღამოს საათებში, ბოლო გარანტირებული რეისებით [[ისანი (მეტროსადგური)|მეტროსადგურ „ისნიდან“]] 22:55 და 23:30 საათზე<ref name="Sakrebulo_Transport_2015_04"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=600 |title=გულიკო ზუმბაძემ საზოგადოებას მუნიციპალური ავტობუსების სამუშაო მარშრუტების ახალი განრიგი გააცნო |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2015-04-28 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630165519/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=600 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>, ხოლო 2016 წლის აგვისტოში ამოქმედდა ახალი მიკროავტობუსის მარშრუტი №107, რომელმაც თეთრიხევი და ორხევი მეტროსადგურ „ისანთან“ დააკავშირა<ref name="Sakrebulo_Transport_2016_08"> {{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 |title=გულიკო ზუმბაძის ინიციატივით, ორხევის დასახლებაში მიკროავტობუსის ახალი ხაზი გაიხსნა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2016-08-05 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630164726/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. დღესდღეობით დასახლება თბილისის ცენტრთან და მეტროსადგურ ისანთან დაკავშირებულია მხოლოდ ავტობუსების მარშრუტებით, მათ შორის №312<ref name="Moovit312">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-312-Tbilisi-1906-775440-76224110-0|title=312 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - დიდი ლილო (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 322<ref name="Moovit322">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-322-Tbilisi-1906-775440-76224120-0|title=322 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - მ/ს "ისანი" (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 337<ref name="Moovit337">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-337-Tbilisi-1906-775440-76224134-0|title=337 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - აეროპორტი ✈ (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 341<ref name="Moovit341">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-341-Tbilisi-1906-775440-76224138-0|title=341 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - მ/ს "ისანი" (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 361<ref name="Moovit361">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-361-Tbilisi-1906-775440-76224158-0|title=361 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - ლილო ლოჭინი (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, 408<ref name="Moovit408">{{Cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-408-Tbilisi-1906-1233448-71183091-0|title=408 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - აეროპორტის დასახლება (განახლებულია)|lang=ka|website=moovitapp.com|access-date=2025-06-26}}</ref>, რომლებიც კახეთის გზატკეცილზე (დასახლების სამხრეთით) მოძრაობენ. თუმცა, დასახლებისთვის მთავარ სატრანსპორტო მარშრუტად რჩება ავტობუსი №356<ref name="Moovit356">{{cite web|url=https://moovitapp.com/index/ka/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98-line-356-Tbilisi-1906-775440-76224153-0|title=356 მარშრუტი: განრიგი, რუკები და გაჩერებები - ორხევი|lang=ka|website=Moovit|access-date=2025-06-26}}</ref>, რომელიც თეთრიხევჰესიდან მოდის, ორხევის მთავარ გზებს გაივლის და მეტროსადგურ ისნამდე მიდის. 2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) დაინიშნა ახალი, კომფორტული [[Isuzu]]-ს მარკის [[ავტობუსი|ავტობუსები]], რომლებიც აღჭურვილია [[კონდიციონერი|კონდიციონერებით]] და ადაპტირებულია [[შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი|შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისთვის]].<ref name="1tv_bus">{{cite web |author=თამარ ნადარეიშვილი |title=ორხევის მიმართულებით ხუთი ახალი ავტობუსი იმოძრავებს |url=https://1tv.ge/news/orkhevis-mimartulebit-khuti-akhali-avtobusi-imodzravebs/ |website=პირველი არხი |publisher=საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი |lang=ka |date=2019-10-22 |access-date=2025-06-27 |urlstatus=live }}</ref> == ღირსშესანიშნაობები == === მემორიალები და სამახსოვრო ნიშნები === {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = მემორიალები და სამახსოვრო ნიშნები | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = Memorial of Soso (Koba) Abzianidze in Orkhevi.jpg | ალტ1 = თეთრი ფარისებრი ნიშანი ქართული წარწერითა და გერბით, რომელიც პარკში ორ სვეტზეა დამონტაჟებული. გადაღებულია ქვედა რაკურსით ხეებისა და მოწმენდილი ლურჯი ცის ფონზე. | წარწერა1 = საინფორმაციო სტენდი სოსო (კობა) აბზიანიძის პატივსაცემად ცენტრალურ პარკში | ფაილი2 = Svan Tower Memorial, Orkhevi Settlement, Tbilisi.jpg | ალტ2 = მინიატურული ქვის მემორიალური კოშკი, ტრადიციული სვანურის მსგავსი, რომელიც ბეტონის პლატფორმაზე დგას. მის უკან ნაცრისფერი კედელია მურალით, რომელზეც ეკლესიაა გამოსახული. | წარწერა2 = მემორიალი სვანური კოშკის სახით | ფაილი3 = "They fought for Motherland" memorial in Public School 156.jpg | ალტ3 = მართკუთხა ბეტონის სტელა ღია ცის ქვეშ, ხეებით გარშემორტყმული. მის წინა მხარეს დამაგრებულია ოქროსფერი დაფა გერბითა და ქართული ტექსტით. | წარწერა3 = მემორიალური დაფა „ისინი სამშობლოსთვის იბრძოდნენ“ | ფაილი4 = Vakhtang Pangani sport ground. 01. Orkhevi.jpg | ალტ4 = ღია საფეხბურთო მოედნის ხედი კუთხიდან, მწვანე ხელოვნური გაზონით, რომელიც მაღალი ბადისებრი ღობითაა შემოღობილი. უკანა პლანზე ჩანს საცხოვრებელი სახლები და ხეები მოწმენდილი ცის ქვეშ. | წარწერა4 = ვახტანგ ფანგანის სახელობის საფეხბურთო მოედანი }} დასახლებაში რამდენიმე ობიექტია, რომლებიც ადგილობრივი მცხოვრებლებისა და ტრაგიკული მოვლენების ხსოვნას უკვდავყოფს. * '''კობა აბზიანიძის სახელობის საინფორმაციო სტენდი''' — ცენტრალურ პარკში დამონტაჟებულია სტენდი, რომელიც ეძღვნება სოსო (კობა) აბზიანიძის, [[ვახტანგ გორგასლის ორდენი|ვახტანგ გორგასლის]] I ხარისხის ორდენის კავალერის, სახელობის ქუჩას.<ref name="OSM_Data"/> * '''მემორიალი სვანური კოშკის სახით''' — დადგმულია პაატა გუჯეჯიანის მიერ 2014 წლის 10 ოქტომბერს ადგილობრივი მცხოვრებლების, კახა კალანდარიშვილისა (09.11.1967—08.05.2024) და გეგი კვიციანის (16.10.1988—14.02.2018) ხსოვნის პატივსაცემად.<ref>{{cite web |url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Svan_Tower_Memorial,_Orkhevi_Settlement,_Tbilisi.jpg |title=მემორიალი სვანური კოშკი ორხევში |last=ოსიპოვი |first=დავით |website=ვიკისაწყობი |date=2024-11-07 |access-date=2025-06-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629181530/https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Svan_Tower_Memorial,_Orkhevi_Settlement,_Tbilisi.jpg |archivedate=2025-06-29 |urlstatus=live }}</ref> * '''მემორიალური დაფა „ისინი სამშობლოსთვის იბრძოდნენ“''' — დამონტაჟებულია 156-ე საჯარო სკოლაში, დასახლების იმ მცხოვრებთა ხსოვნის პატივსაცემად, რომლებიც 1992 წელს [[აფხაზეთის ომი (1992-1993)|საქართველო-აფხაზეთის კონფლიქტის]] დროს დაიღუპნენ. დაფაზე, რომელზეც საქართველოს გერბი და წარწერა „ისინი სამშობლოსთვის იბრძოდნენ“ არის გამოსახული, ჩამოთვლილია ოთხი ადამიანის სახელი: ** კობა აბზიანიძე (1965—1992) ** ვაჟა ბანეთიშვილი (1969—1992) ** ოთარი მიგრიჯინაშვილი (1955—1992) ** ლევან ფუხაშვილი (1957—1992)<ref name="OSM_Data"/> * '''ვახტანგ ფანგანის სახელობის საფეხბურთო მოედანი''' — სპორტული მოედანი, რომელიც დასახლებაში მდებარეობს. 2020 წლის 18 ოქტომბერს ადგილობრივი მცხოვრებლების ინიციატივითა და ქალაქის საბჭოს ([[საკრებულო]]) გადაწყვეტილებით, მას ვახტანგ ფანგანის სახელი მიენიჭა. ვახტანგ ფანგანი იყო ნიჭიერი ახალგაზრდა [[ფეხბურთელი]], კლუბ „ვიტ ჯორჯიას“ კაპიტანი და თბილისის ასაკობრივი ნაკრების წევრი, რომელიც ორხევში გაიზარდა და 2013 წელს ტრაგიკულად დაიღუპა<ref>{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=5788 |title=ორხევის დასახლებაში ფეხბურთელ ვახტანგ ფანგანის სახელობის სპორტული მოედანი გაიხსნა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2020-10-18 |access-date=2025-06-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630130358/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=5788 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }}</ref>. === რელიგიური ობიექტები === {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = რელიგიური ობიექტები | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = 2024-10-09. St. Nino Church. Orkhevi, Tbilisi.jpg | ალტ1 = აგურის ეკლესია სამრეკლოთი და თაღოვანი შესასვლელით, რომელიც ასფალტირებული გზის გადაღმა ჩანს. ეკლესია გარშემორტყმულია მრავალი მაღალი ხით. | წარწერა1 = წმინდა ნინოს ეკლესია | ფაილი2 = Kingdom Hall of Jehovah's Witnesses in Orkhevi, Tbilisi 01.jpg | ალტ2 = ერთსართულიანი კრემისფერი შენობა ნაცრისფერი ლითონის ღობითა და ჭიშკრით. იგი გარშემორტყმულია მწვანე ხეებით მოწმენდილი ლურჯი ცის ქვეშ. | წარწერა2 = იეჰოვას მოწმეთა სამეფო დარბაზი }} * {{anchor|წმინდა ნინოს ეკლესია}}'''წმინდა ნინოს ეკლესია''' — [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია|მართლმადიდებლური ეკლესია]], რომელიც მდებარეობს [[#ცენტრალური პარკი|ცენტრალურ პარკში]], მისამართზე: კობა აბზიანიძის ქ., 3. ტაძრის მშენებლობა 2000 წელს დაიწყო ადგილობრივი მცხოვრების, გიორგი (გია) ჯაყელის, თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარის პირველი მოადგილის, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისთვის ბრძოლებში უგზო-უკვლოდ დაკარგულთა მოძიების საქართველოს პარლამენტის დროებითი კომისიის თავმჯდომარისა და ფრაქცია „მოქალაქეთა კავშირის“ წევრის, ინიციატივითა და სახსრებით<ref name="SG2002_Jan"/>. პროექტი შეიმუშავა [[არქიტექტორი|არქიტექტორმა]] ნოდარ მოლოთაშვილმა [[საქართველოს საპატრიარქო|საქართველოს საპატრიარქოს]] საეკლესიო ხუროთმოძღვრების განყოფილებასთან ერთად. ტაძრის მშენებლობაში, რომელიც ორხევის ცენტრალურ პარკში [[აგური|აგურით]], ბლოკებითა და [[კრამიტი|კრამიტით]] (რომელიც, არქიტექტორის მტკიცებით, ბევრად უფრო დიდხანს ძლებს, ვიდრე თუნუქის სახურავი) აშენდა, მონაწილეობდა 12 [[სამხედრო მოსამსახურე]], ასევე ადგილობრივი მცხოვრებლები, რომლებიც [[შემოწირულობა|შემოწირულობებს]] აკეთებდნენ. ტაძარი 2000 წლის 1 ივნისს, [[წმინდა ნინო|წმინდა ნინოს]] საქართველოში შემოსვლის დღეს, აკურთხეს<ref name="SG2000_Jan">{{სტატია |ავტორი=А. Чантурия |სათაური=В Орхеви возводится церковь Святой Нино |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/172482 |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=2000 |თვე=1 |რიცხვი=7 |გამოშვება=5 |ნომერი=21920 |გვერდები=4 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630115642/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/172482 |archivedate=2025-06-30 }}</ref><ref name="SG2000_Jun">{{სტატია |სათაური=Грузия отметила день вступления в страну просветительницы Святой Нино |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/173470 |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |გამომცემლობა=Редакция газеты «Свободная Грузия», АО «Самшобло» |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=2000 |თვე=6 |რიცხვი=2 |გამოშვება=135 |ნომერი=22050 |გვერდები=1 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630120057/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/173470 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. ეკლესია სწრაფად იქცა თემის მნიშვნელოვან ცენტრად. 2002 წელს აქ გაიმართა მისი მთავარი [[ქტიტორი|ქტიტორის]], გიორგი (გია) ჯაყელის, [[პანაშვიდი]], რითაც დასრულდა მისი ტაძრისადმი მსახურების ისტორია<ref name="SG2002_Jan">{{სტატია |სათაური=Парламент выражает соболезнование семье Георгия (Гии) Джакели |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/182630 |პასუხისმგებელი=под ред. Тато Ласхишвили, Елены Чачуа, Арсена Еремяна |ენა=ru |გამოცემა=Свободная Грузия |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=2002 |თვე=1 |რიცხვი=22 |გამოშვება=9 |ნომერი=22367 |გვერდები=8 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630120057/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/182630 |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. * '''იეჰოვას მოწმეთა სამეფო დარბაზი''' — [[იეჰოვას მოწმეები|იეჰოვას მოწმეთა]] რელიგიური შეკრებების ადგილი, რომელიც მდებარეობს მისამართზე: ვაჟა ბანეთიშვილის ქ., 41. === კულტურა და დასვენება === * {{anchor|ცენტრალური პარკი}}'''ორხევის ცენტრალური პარკი''' (თენგიზ ჩანტლაძის ქ., 22) — დასახლების მთავარი [[სარეკრეაციო ზონა]]. მის ტერიტორიაზე მდებარეობს [[#წმინდა ნინოს ეკლესია|წმინდა ნინოს ეკლესია]]. 2017 წელს ცენტრალურ პარკში ჩატარდა გამწვანების აქცია, რომლის დროსაც ადგილობრივი მცხოვრებლების მონაწილეობით დაირგო 200-მდე კვიპაროსის ნერგი<ref name="Sakrebulo_Greening_2017">{{cite web |url=https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3275 |title=გულიკო ზუმბაძემ ორხევის დასახლებაში გამწვანების აქციაში მიიღო მონაწილეობა |lang=ka |website=თბილისის საკრებულოს ოფიციალური საიტი |date=2017-05-25 |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630164020/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=3275 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live}}</ref>. 2019 წელს პარკში ჩატარდა მასშტაბური რეკონსტრუქცია: მოწესრიგდა 13 000 მ² ფართობის მწვანე ტერიტორია, ხოლო 3000 მ²-ზე საბავშვო მოედანზე ატრაქციონები და ფიტნეს-ტრენაჟორები დამონტაჟდა<ref name="Sakrebulo_2019_03_22"/>{{efn|ზოგიერთ ოფიციალურ დოკუმენტში, მაგალითად, კეთილმოწყობის შესახებ სიახლეებში, პარკი შეიძლება მოხსენიებული იყოს როგორც „ცენტრალური სკვერი“, რაც რაიონული მწვანე ზონების აღსანიშნავად გავრცელებული პრაქტიკაა.}} * '''სკვერი მუხაძის ქუჩაზე''' — 2019 წელს გახსნილი 500 მ² ფართობის კეთილმოწყობილი დასასვენებელი ზონა. სკვერში დამონტაჟებულია საბავშვო ატრაქციონები, ფანჩატური, სკამები და განათების სისტემა, ხოლო საფეხმავლო ბილიკები დეკორატიული ფილებითაა მოპირკეთებული. სკვერის გვერდით ასევე მოეწყო 529 მ² ფართობის სპორტული მოედანი<ref name="Sakrebulo_2019_03_22"/>. * '''ახალი სკვერი კახეთის გზატკეცილთან''' — 2024 წელს გახსნილი მსხვილი სარეკრეაციო სივრცე დასახლების სამხრეთ ნაწილში. 6500 მ² ფართობზე მოეწყო დასასვენებელი ზონები, საბავშვო და ფიტნეს-მოედნები, ასევე თანამედროვე სპორტული მოედანი ხელოვნური საფარით. პროექტი, რომლის ღირებულებამ 643 000 ლარი შეადგინა, ასევე მოიცავდა განათებისა და სარწყავი სისტემების დამონტაჟებას. სკვერის გახსნაში მონაწილეობდნენ თბილისის მერის მოადგილე და სამგორის რაიონის ხელმძღვანელობა<ref name="Versia_New_Park_2024"> {{cite web |url=https://www.versia.ge/?option=com_content&view=article&id=1383&catid=28&Itemid=222 |title=სამგორში, ორხევის დასახლებაში ახალი სკვერი გაიხსნა |website=versia.ge |lang=ka |access-date=2025-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630184943/https://www.versia.ge/?option=com_content&view=article&id=1383&catid=28&Itemid=222 |archivedate=2025-06-30 |urlstatus=live }} </ref>. * '''კულტურის სახლი''' — საბჭოთა პერიოდში დასახლების საზოგადოებრივი ცხოვრების ცენტრი იყო. 1980-იანი წლების ბოლოს, ცვლილებების სულისკვეთების ფონზე, მისმა დირექტორმა ნუგზარ იაკობიაძემ სამეწარმეო ინიციატივა გამოიჩინა: 1989 წლის ახალი წლისთვის ცარიელ დარბაზში ვიდეო-ბარი გახსნა, სადაც ფილმების ჩვენებასთან ერთად სტუმრებს ნამცხვრებსა და [[ხაჭაპური|ხაჭაპურს]] სთავაზობდნენ<ref name="ZV1989_Jan">{{სტატია |ავტორი=Заря Востока - Грузинформ |სათაური=Репортёр сообщает что... |ბმული=https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/538417 |პასუხისმგებელი=А. Иоселиани |ენა=ru |გამოცემა=Заря Востока |გამომცემლობა=Орган Центрального и Тбилисского Комитетов КП (б) Грузии |ტიპი=გაზეთი |ადგილი=Тбилиси |წელი=1989 |თვე=1 |რიცხვი=6 |გამოშვება=5 |ნომერი=19259 |გვერდები=4 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630121354/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/538417 |archivedate=2025-06-30}}</ref>. 2023 წლის მდგომარეობით, კულტურის სახლის შენობა დანგრეულია<ref>{{cite web |author=David Osipov |title=957527532103379 |url=https://www.mapillary.com/app/?lat=41.6965972&lng=44.9260917&z=17&pKey=957527532103379&focus=photo |website=Mapillary |date=2023-06-05 |lang=en |access-date=2025-06-26 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630121648/https://www.mapillary.com/app/?lat=41.6965972&lng=44.9260917&z=17&pKey=957527532103379&focus=photo |archivedate=2025-06-30 }}</ref>. === ისტორიული ობიექტები === {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სათაური = ისტორიული ადგილი | სათაურის ზონა = center | ფაილი1 = Abandoned graveyard of Orkhevi, Tbilisi. 02.jpg | ალტ1 = ხმელი, მაღალი ბალახით დაფარული ველი, რომლის ცენტრშიც მარტოხელა, დაჟანგული ლითონის ჯვარი დგას. უკანა პლანზე მოჩანს დაბალი ქვის კედელი და ხეები მოწმენდილი ცის ფონზე. წინა პლანზე ფოტოგრაფის გრძელი ჩრდილია. | წარწერა1 = XX საუკუნის შუა წლების მიტოვებული სასაფლაო ორხევში }} * '''მიტოვებული სასაფლაო''' — დასახლების ტერიტორიაზე მდებარეობს ძველი [[სასაფლაო]], სადაც შემორჩენილია XX საუკუნის შუა პერიოდის საფლავები, მათ შორის ჩვილი ალექსეი კუჩერენკოს (1955 წ.) საფლავი.<ref name="OSM_Data"/> თუმცა, ბევრ საფლავზე სახელები წაშლილია. == გალერეა == <gallery mode="nolines" widths="300" heights="200"> ფაილი:Orkhevi bridge - full view 1.jpg|alt=ბეტონის საავტომობილო ხიდის ფართო ხედი, რომელიც მზიან დღეს მრავალზოლიან გზაზეა გადებული. ქვემოთ ჩანს მანქანები, ხოლო წინა პლანზე, ტროტუარზე, შემოდგომის ფოთლები ყრია.|ორხევის ხიდი ფაილი:Bakery in Orkhevi.jpg|alt=კაცების ჯგუფი შეკრებილია ქუჩის საცხობის დახლთან. წინა პლანზე მომღიმარი კაცი კამერისკენ მოდის, ხელში თეთრი პარკი და ყველის ნაჭერი უჭირავს.|თონესთან ფაილი:Memorial in Orkhevi. 01.jpg|alt=ხალხური მემორიალი ხის ძირას. მიწაზე ქვებით გამოყვანილია ჯვარი აგურის წრეში. უკან მდგარი ხის ტანი მორთულია პატარა, ხელნაკეთი აბრებითა და ბარათებით.|ხალხური მემორიალი 1 ფაილი:Memorial in Orkhevi. 02.jpg|alt=უბრალო, ხელნაკეთი მემორიალი ხის ძირას ბალახიან ველზე. იგი შედგება დროთა განმავლობაში გამუქებული ხის ელემენტების კომპოზიციისგან, რომელთაგან ზოგიერთი ჯვარს ქმნის, და სხვადასხვა ქვისგან.|ხალხური მემორიალი 2 ფაილი:Street art. 02. Orkhevi.jpg|alt=სტრიტ-არტი კრემისფერ კედელზე. ცენტრში გამოსახულია ორი ჩაჭიდებული ხელი, რომელიც გარშემორტყმულია პატარა, შავ-თეთრი ნახატების კოლაჟით, სადაც სხვადასხვა ობიექტი და სიმბოლოა ჩარჩოებში მოქცეული.|სტრიტ-არტი. უცნობი ავტორი ფაილი:16 профилактика, Orkhevi, Tbilisi. 02.jpg|alt=დიდი, ფერადი და ნაწილობრივ ჩამოშლილი საბჭოთა ეპოქის მოზაიკა აგურის კედელზე. მოზაიკაზე გამოსახულია სამრეწველო სცენები მუშებით, იარაღებითა და ვინტაჟური ლურჯი ავტომობილით.|საბჭოთა მოზაიკა მე-16 ავტოპროფილაქტიკის შენობაზე ორხევში ფაილი:Wayside cross.jpg|alt=დიდი, ნარინჯისფრად შეღებილი ლითონის მართლმადიდებლური ჯვარი, რომელიც ქვისა და აგურის პატარა საძირკველზეა აღმართული. ის დგას მწვანე ბუჩქებით დაფარულ ველზე, ხეების ფონზე.|გზისპირა ჯვარი მუხაძის ქუჩაზე ფაილი:Southern White-breasted Hedgehog in Orkhevi.jpg|alt=ზღარბის ღამის ფოტო ახლო ხედით ხშირ მწვანე ბალახში. ჩანს ცხოველის ეკლიანი ზურგი, როდესაც ის ფოთლებში მიიკვლევს გზას.|[[თეთრმკერდა ზღარბი]] კახეთის გზატკეცილთან ორხევში ფაილი:European Rhinoceros Beetle in Orkhevi.jpg|alt=დიდი, მუქი მოწითალო-ყავისფერი ფირნიშა ხოჭო მიწაზე. მასშტაბისთვის გვერდით ადამიანის ხელია, რაც ხაზს უსვამს ხოჭოს ზომას.|[[ფირნიშა ხოჭო]] (მამრი) წმინდა ნინოს ეკლესიასთან </gallery> == იხილეთ აგრეთვე == * [[სამგორი]] * [[თბილისის ზღვა]] * [[სამგორის სარწყავი სისტემა]] * [[თბილისის მეტროპოლიტენი]] * [[თბილისი]] * [[ორხევი (თიანეთის მუნიციპალიტეტი)]] * [[ორხევი|მდინარე ორხევი]] ==სქოლიო== {{სქოლიოს სია|group=georgian}} {{სქოლიო}} {{თბილისის უბნები}} fp9ue1h636s1tgi3ugm9rigegck4w0j 0 579351 4830857 4809515 2025-07-11T07:48:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830857 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ვსეტინი |მშობლიური სახელი =Vsetín |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = [[ფაილი:ვსეტინის ციხე.jpg|მინი|]] |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ვსეტინის ციხე |დროშა =[[ფაილი:Vsetin1.png|მინი|]] |გერბი = |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 13|lat_sec=59 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 40|lon_sec=01 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = ჩეხეთისმხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1308 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 57,61 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 342 |მოსახლეობა = 25 255<ref>{{cite web |title=Population of Municipalities – 1 January 2024|url=https://www.czso.cz/csu/czso/population-of-municipalities-qexb0dqr2d|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2024-05-17}}</ref> |აღწერის წელი = 2024 |სიმჭიდროვე =438,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 755 01 |საიტი = www.mestovsetin.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Vsetín }} '''ვსეტინი''' ({{lang-cz|Vsetín}}) — ქალაქი [[ჩეხეთის რესპუბლიკა|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის]] რეგიონში. [[2024]] წლის მონაცემებით ქალაქში 25 255 ადამიანი ცხოვრობს. თავდაპირველად ვსეტინი პატარა ქალაქი იყო. [[XX საუკუნე]]ში მან სამრეწველო, კულტურული და ეკონომიკური მნიშვნელობა შეიძინა და მოსახლეობის რაოდეობამაც იმატა. სახელწოდება ვსეტინი სავარაუდოდ სლავური წარმოშობის მამაკაცის სახელიდან მომდინარეობს. აქ დასახლებულ ადამიანს სავარაუდოდ „ვსატა“, „სეტა“, „სენტოსლავი“ ან „სვატოსლავი“ ერქვა.<ref>{{cite web|title=Nejstarší listiny týkající se vzniku města Vsetína|url=https://www.vsetin.eu/assets/File.ashx?id_org=18676&id_dokumenty=479498|work=Vsetínské noviny|publisher=Město Vsetín|page=6|language=cs|date=2008-01-25|access-date=2021-12-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211229103959/https://www.vsetin.eu/assets/File.ashx?id_org=18676&id_dokumenty=479498|archivedate=2021-12-29}}</ref> ქალაქს [[1396]] წლამდე სეტეინცი ერქვა, ამ წლიდან კი ვსეტინად მოიხსენიება. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] 6ezzirt5oivcqts7uwu26dgf5if3mlr 0 580867 4830892 4764587 2025-07-11T08:09:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830892 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება}} '''ლუჰაჩოვიცე''' ({{lang-cz|Luhačovice}}) — [[კურორტი|საკურორტო]] ქალაქი [[ზლინი]]ს რაიონში, [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, ზლინის რეგიონში. მას დაახლოებით 5,100 მცხოვრები ჰყავს. ცნობილია [[მორავია|მორავი]]ის უდიდესი კურორტით და არქიტექტურულად ღირებული შენობებით, რომლებიც დაპროექტებულია არქიტექტორ [[დუშან იურკოვიჩი]]ს მიერ. ისტორიული ქალაქის ცენტრი საკურორტო ინფრასტრუქტურით კარგად არის შენარჩუნებული და კანონით დაცულია, როგორც ურბანული ძეგლების ზონა. ==ადმინისტრაციული დაყოფა== ლუჰაჩოვიცე შედგება ოთხი მუნიციპალური ნაწილისგან:<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> * [[ლუჰაჩოვიცე]] (4,160) * [[კლადნა-ჟილინი]] (192) * [[პოლიხნო]] (257) * [[რჟეტეხოვი]] (233) პოლიხნო და რჟეტეხოვი წარმოადგენენ მუნიციპალური ტერიტორიის ორ [[ექსკლავი|ექსკლავ]]ს. ==ეტიმოლოგია== სახელი სავარაუდოდ მომდინარეობს პიროვნული სახელიდან ლუჰაჩი. სახელი ასევე შეიძლება მომდინარეობდეს სიტყვიდან luhy, რაც ნიშნავს "მდელოებს უფრო ნესტიან ნიადაგზე".<ref>{{cite web |title=Historie města|url=https://luhacovice.cz/historie-mesta/|publisher=Město Luhačovice|language=cs|access-date=2022-01-03}}</ref> ==გეოგრაფია== [[ფაილი:Luhacovice2.JPG|250px|მინი|მარჯვნივ|ქალაქის ხედი]] ლუჰაჩოვიცე მდებარეობს ზლინიდან დაახლოებით 15 კილომეტრში (9 მილი) სამხრეთით, ვიზოვიცეს მაღლობების გორაკიან ლანდშაფტში. უმაღლესი წერტილია [[მთა ბრდა]], რომელიც ზღვის დონიდან 600 მ (2,000 ფუტი) სიმაღლეზე მდებარეობს რჟეტეხოვში. ქალაქი იკავებს ლუჰაჩოვიცკი პოტოკის ნაკადულის ხეობას, რომელიც ზღვის დონიდან დაახლოებით 250 მ სიმაღლეზე მდებარეობს. მუნიციპალური ტერიტორიის აღმოსავლეთი ნაწილი შედის [[თეთრი კარპატები]]ს დაცული ლანდშაფტის ზონაში. ==ისტორია== ===[[XV საუკუნე|XV]]-[[XVIII საუკუნე|XVIII]] საუკუნეები=== ლუჰაჩოვიცე ისტორიულ წყაროებში მოხსენებულია 1412 წლიდან. XVI საუკუნის ბოლოდან 12 სოფლის მომცველი მამულის ცენტრია. [[თეთრი მთის ბრძოლა|თეთრი მთის ბრძოლ]]ის შემდეგ, მამული შეიძინა [[მაქსიმილიან ლიხტენშტეინი|მაქსიმილიან ლიხტენშტეინ]]მა. მან მამული მალევე გაყიდა და 1629 წლიდან 1945 წლამდე, მამული ეკუთვნოდა სერენიების ოჯახს.<ref name=history>{{cite web |title=History|url=https://luhacovice.cz/en/history/|publisher=Město Luhačovice|access-date=2022-01-03}}</ref> [[სერენიები]] იყვნენ პირველები, ვინც გამოიყენეს ამ ტერიტორიაზე არსებული მინერალური წყაროები და ააშენეს კურორტი. XVII საუკუნის მეორე ნახევარში, გრაფმა [[ონდრჟეი სერენი]]მ მოაწესრიგა პირველი წყარო, რომელიც მოგვიანებით დაარქვეს ამანდკა, ოჯახის სხვა წევრის, ამანდ სერენის პატივსაცემად. კიდევ ერთი წყარო მოწესრიგდა დაახლოებით 1760 წელს და მოგვიანებით გადაერქვა სახელი [[ვინცენტკა]] ვინცენტ სერენის პატივსაცემად. ცნობები [[ლუჰაჩოვიცეს წყაროები]]ს სამკურნალო ძალაზე გავრცელდა და პირველი სასტუმრო საკურორტო სტუმრებისთვის აშენდა 1789 წელს. XVIII საუკუნის ბოლოს, წყაროების სიახლოვეს აშენდა ახალი სახლები, სასტუმროები და [[წმინდა ელისაბედის სამლოცველო]].<ref name=history/> === [[XIX საუკუნე|XIX]]-[[XX საუკუნე|XX]] საუკუნეები=== XIX საუკუნის ბოლოს, კურორტზე გავლენა იქონია [[სტაგნაცია]]მ და მოახლოებულმა გაკოტრებამ. 1902 წელს, ჩეხი ექიმი [[ფრანტიშეკ ვესელი]] ჩავიდა ლუჰაჩოვიცეში და გადაწყვიტა მოეძიებინა ფინანსური საშუალებები ლუჰაჩოვიცეს თანამედროვე ჩეხურ კურორტად გარდასაქმნელად [[სააქციო საზოგადოება|სააქციო საზოგადოებ]]ის დაარსებით, რომელმაც კურორტი სერენიების კონტროლიდან გადაიბარა. თუმცა, მათ კვლავ განაგრძეს მნიშვნელოვანი ფინანსური მონაწილეობა. აშენდა სარკინიგზო ხაზი, რომელიც აუცილებელი გახდა მუნიციპალიტეტისთვის და ლუჰაჩოვიცემ მიიღო პირდაპირი სატრანსპორტო კავშირები [[პრაღა|პრაღ]]იდან, [[ბრნო]]დან და [[ოლომოუცი]]დან. საკურორტო ზონის მნიშვნელოვანი სამშენებლო განვითარების პირველი ეტაპი დაკავშირებული იყო არქიტექტორ [[დუშან იურკოვიჩი]]ს სახელთან, რომელიც იყო იანუვის სახლის ფუნდამენტური რეკონსტრუქციის, [[ჰიდროპათია|ჰიდროპათი]]ური დაწესებულების და სხვა ადგილების ავტორი.<ref name=history/> [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დროს [[სტაგნაცია|სტაგნაცი]]ისა და დამოუკიდებელი ჩეხოსლოვაკიის რესპუბლიკის დაფუძნების შემდეგ, განსაკუთრებით 20-იან და 30-იან წლებში, ლუჰაჩოვიცეს , როგორც კურორტის მნიშვნელობა გაიზარდა მოსახლეობის რაოდენობის ზრდასთან ერთად. [[ლუხაჩოვიცეს მუნიციპალიტეტი]] 1936 წელს ქალაქად გამოცხადდა. გამოჩნდა არქიტექტურული მნიშვნელობის მქონე სხვა შენობებიც. [[ბოჰემია|ბოჰემი]]ისა და მორავიის [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტური გერმანი]]ის მიერ ოკუპაციის შემდეგ, კურორტი თითქმის სრულად დაიხურა ჩეხი საზოგადოებისთვის და მასზე კონტროლი აიღეს ნაცისტურმა ორგანიზაციებმა.<ref name=history/> 1945 და 1947 წლებს შორის აშენდა საკურორტო შენობების ახალი კომპლექსი: დიდი კოლონადა და პატარა კოლონადა, [[ვინცენტკას დარბაზი]] და ჯანმრთელობის ცენტრი. 1948 წლის თებერვლის შემდეგ სოციალურმა ცვლილებებმა გავლენა მოახდინა როგორც ლუჰაჩოვიცეში მცხოვრები ხალხის ცხოვრებაზე, ისე საკურორტო ორგანიზაციაზე მთლიანად, რის შემდეგაც მთელი საკურორტო [[ინფრასტრუქტურა]] ნაციონალიზებული იქნა. 1957 წელს ლუხაჩოვიცეს და სხვა კურორტებს მიენიჭათ საკურორტო სტატუსი, და საკურორტო ზრუნვა გაერთიანდა ჯანდაცვის სამინისტროში. როგორც საკურორტო ზრუნვა, ისე გარემო მუდმივად უმჯობესდება. 2017 წელს [[ლუჰაჩოვიცეს ციხე-დარბაზი]] და რამდენიმე სხვა ქონება [[რესტიტუცია|რესტიტუცი]]ის გზით დაუბრუნდა იზაბელა თინენ-ადლერფლიხტს,. ==დემოგრაფია== {| class="wikitable sortable" |+ დემოგრაფია |- ! წელი !! მოსახლეობა !! ±% |- | '''1869''' || <center>1,816</center> || — |- | '''1880''' || <center>1,955</center> || +7.7% |- | '''1890''' || <center>2,068</center> || +5.8% |- | '''1900''' || <center>2,267 </center>|| +9.6% |- | '''1910''' || <center>2,867</center> || +26.5% |- | '''1921''' || <center>3,005 </center>|| +4.8% |- | '''1930''' || <center>3,362 </center>|| +11.9% |- | '''1950''' || <center>3,737 </center>|| +11.2% |- | '''1961''' || <center>4,733</center> || +26.7% |- | '''1970''' || <center>5,062</center> || +7.0% |- | '''1980''' || <center>5,378 </center> || +6.2% |- | '''1991''' || <center>5,828 </center> || +8.4% |- | '''2001''' || <center>5,621</center> || −3.6% |- | '''2011''' || <center>5,172 </center>|| −8.0% |- | '''2021'''|| <center>4,842 </center>|| −6.4% |} <ref>{{cite web |title=Historický lexikon obcí České republiky 1869–2011|url=https://csu.gov.cz/produkty/historicky-lexikon-obci-1869-az-2015|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2015-12-21}}</ref><ref>{{cite web |title=Population Census 2021: Population by sex|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4429&katalog=33515&pvo=SLD21001-OB-OK|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2021-03-27}}</ref> ==ტრანსპორტი== ლუხაჩოვიცე [[პრაღა]]სთან დაკავშირებულია პირდაპირი ინტერრეგიონალური სარკინიგზო ხაზით. ამას გარდა, არსებობს ხაზი [[ბოიკოვიცე]]მდე.<ref>{{cite web |title=Detail stanice Luhačovice|url=https://www.cd.cz/stanice/luhacovice/5434755|publisher=[[České dráhy]]|language=cs|access-date=2024-05-21}}</ref> ==მინერალური წყალი== [[ფაილი:Luhačovice - Lázeňský park.JPG|მინი|მარჯვნივ|კურორტის პარკი]] ლუჰაჩოვიცეს მინერალური წყალი არის ძლიერ მინერალიზებული, ბუნებრივად აირიანი ნარჩენი ზღვის წყალი, რომელიც რეკომენდებულია ხმის სიმების და სასუნთქი გზების დაავადებების, მეტაბოლური დაავადებების, კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულების, ღვიძლის ციროზის, შაქრიანი დიაბეტის, ქრონიკული პანკრეატიტის და ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარებისთვის.წყალი ჩამოსხმულია სავაჭრო ნიშნით ვინცენტკა..<ref>{{cite web |title=O Vincentce|url=https://www.vincentka.cz/o-vincentce/|publisher=Vincentka a.s.|language=cs|access-date=2020-10-01}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== წმინდა ელისაბედის პატარა სამლოცველო 1795 წ, შვეიცარიული სტილის არ-ნუვოს ჰანა და სვეტლანა ვილები 1895 და 1897 წლებიდან არის ლუჰაჩოვიცეში შემორჩენილი უძველესი შენობები. [[ფაილი:Luhačovice Spa - Spa Town Architecture 01.jpg|მინი|ლუჰაჩოვიცეს სპა-კურორტის არქიტექტურულ ხედი]] 1880-იანი წლებიდან, ქალაქში აშენდა ბევრი ვილა, ძირითადად შვეიცარიული სტილის [[არტ-ნუვო|არტ-ნუვოს]]ა და [[ნეორენესანსი]]ს სტილში.<ref name=sights>{{cite web |title=Architektura|url=https://luhacovice.cz/en/history/|publisher=Město Luhačovice|language=cs|access-date=2022-01-04}}</ref> 1902-1914 წლებში, არქიტექტორმა [[დუშან იურკოვიჩი|დუშან იურკოვიჩ]]მა აქ შექმნა შენობების უნიკალური ანსამბლი ხალხური [[არტ-ნუვო]]ს სტილში, ინსპირირებული ადგილობრივი ბუნებრივი გარემოთი. მისი შენობების გარეგნობამ გავლენა მოახდინა ლუჰაჩოვიცეს მთელ ურბანიზმზე. იურკოვიჩის სახლი 1902 წ. იყო მისი პირველი შენობა, რომელიც მიეკუთვნება კურორტის ყველაზე ცნობილ და ღირებულ ობიექტებს. [[ფაილი:Jurkovičův dům v Luhačovicich 01.jpg|მინი|იურკოვიჩის სახლი ლუჰაჩოვიცეში]] სასტუმრო მორთულია [[იანო კოჰლერი]]ს ფრესკით წმინდა კირილესა და მეთოდეს გამოსახულებით. იურკოვიჩის სხვა ხალხური არტ-ნუვოს შენობებში შედის სასტუმროები [[ხალოუპკა]] და [[იესტრჟაბი]], ჰიდროთერაპიის ინსტიტუტი მზის კურორტის საცურაო აუზით, ვლასტიმილა და ვალაშკა ვილები, ორკესტრის პავილიონი და რამდენიმე შენობა, რომელიც არ შემორჩენილა.<ref>{{cite web |title=Jurkovičovy stavby|url=https://luhacovice.cz/jurkovicovy-stavby/|publisher=Město Luhačovice|language=cs|access-date=2022-01-04}}</ref><ref name=sights/><ref name=sights/> 1920-იან და 1930-იან წლებში, აშენდა საკურორტო სახლები და პავილიონები, მერია, ახალი საცურაო აუზი და საზოგადოებრივი სახლი ( არქიტექტორები: ბოჰუსლავ ფუხსი, ი. ლ. ჰოლცლი ან კუბას ძმები) , რითაც შეიქმნა ქალაქის უნიკალური იერსახე.<ref name=sights/> ==ცნობილი ადამიანები== [[ტომაშ ედუარდ შილინგერი]] (1866–1913), პოლიტიკოსი და ჟურნალისტი; [[იოზეფ შნაიდრი]] (1909–1992), სამხედრო მეთაური და პილოტი- გარდაიცვალა აქ. [[ბრონისლავ ჩერვენკა]] (დაბ. 1975), ფეხბურთელი და მწვრთნელი [[იან იელინეკი]] (დაბ. 1982), ფეხბურთელი და მწვრთნელი ==დაძმობილებული ქალაქები== ლუჰაჩოვიცე დაძმობილებულია შემდეგ ქალაქებთან:<ref>{{cite web |title=Luhačovické noviny 6/2016: Vážení spoluobčané|url=https://www.mesto.luhacovice.eu/wcd/download/luhacovicke-noviny/2016/luhacovicke_noviny_1606.pdf|publisher=Město Luhačovice|page=1|language=cs|date=June 2016|access-date=2020-10-01}}</ref> * [[პიეშტიანის რაიონი|პიეშტიანი]], სლოვაკეთი, {{flagicon|SVK}} * [[ტოპოლჩანის რაიონი|ტოპოლჩანი]], სლოვაკეთი {{flagicon|SVK}} * [[უსტრენი|უსტრენი]], პოლონეთი {{flagicon|POL}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] sphqyblwt06ultbtcxjfg1hatq0xvuw 0 580946 4830848 4818631 2025-07-11T07:43:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830848 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ვალაშსკე-მეზირჟიჩი |მშობლიური სახელი =Valašské Meziříčí |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Náměstí ve Valašském Meziříčí 2.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ცენტრალური მოედანი |დროშა =Valasske_Mezirici_prapor.svg |გერბი = CoA of Valašské Meziříčí.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 28|lat_sec=18 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 58|lon_sec=16 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1297 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 35,44 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 294 |მოსახლეობა = 22 833<ref>{{cite web |title=Population of Municipalities – 1 January 2024|url=https://www.czso.cz/csu/czso/population-of-municipalities-qexb0dqr2d|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2024-05-17}}</ref> |აღწერის წელი = 2024 |სიმჭიდროვე =644 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 757 01 |საიტი = www.valasskemezirici.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Valašské Meziříčí }} '''ვალაშსკე-მეზირჟიჩი''' ({{lang-cs|Valašské Meziříčí}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში. ქალაქის ისტორიული ცენტრი კარგად არის შემონახული და დაცულია ჩეხეთის კანონმდებლობით, როგორც ურბანული კულტურული ძეგლი. ==სახელწოდება== სიტყვა „მეზირჟიჩი“ ითაგმნება როგორც მდინარეთა შორის, მდინარეთა შუა და ქალაქის გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარეა შერჩეული. ქალაქი ორ მდინარეს ვსეტინსკა-ბეჩვას და როჟნოვსკა-ბეჩვას შორის არის მოქცეული. სიტყვა „ვალაშსკე“ კი ვლახეთისას აღნიშნავს. სწორედ [[მორავიის ვლახეთი|მორავიის ვლახეთში]] მდებარეობს ვალაშსკე-მეზირჟიჩი. ==ისტორია== ქალაქი ისტორიულ წყაროებში პირველად [[1297]] წელს არის მოხსენიებული. თავდაპირველად აქ მდებარე სოფლის მდინარე როჟნოვსკა-ბეჩვას მარცხენა სანაპიროზე მდებარე ნაწილს მიანიჭეს ქალაქის სტატუსი [[1377]] წელს. [[1491]] წელს მდინრის მარჯვენა სანაპიროზე სავაჭრო ქალაქი კრასნო-ნად-ბეჩვოუ დაარსდა და ეს ორი ქალაქი [[1924]] წლამდე დამოუკიდებლად არსებობდა. გაერთიანების შემდეგ ქალაქს ვალაშსკე-მეზირჟიჩი დაერქვა.<ref name=history>{{cite web|title=Historie|url=https://www.valasskemezirici.cz/historie/ds-1004|publisher=Město Valašské Meziříčí|language=cs|access-date=2021-12-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200721170610/https://www.valasskemezirici.cz/historie/ds-1004|archivedate=2020-07-21}}</ref><ref>{{cite web|title=O městě|url=https://www.valasskemezirici.cz/o-meste/ds-1002/archiv%3D0%26p1%3D17576|publisher=Město Valašské Meziříčí|language=cs|access-date=2021-12-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211230112902/https://www.valasskemezirici.cz/o-meste/ds-1002/archiv%3D0%26p1%3D17576|archivedate=2021-12-30}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[File:Valašské Meziříčí - Soudní - View SSW on Inside Court of Baroque Castle - Zámek.jpg|thumb|ჟეროტინის ციხე]] [[File:Valašské Meziříčí, zámek Kinských (03).jpg|thumb|კინსკის ციხე]] ვალაშსკე-მეზირჟიჩის პატარა ისტორიული ცენტრი აქვს, რომელსაც ცენტრალური მოედანი და მისი შემოგარენი ქმნის. გამორჩეული ღირსშესანიშნაობაა ქალაქის მთავარი ციხესიმაგრე, რომელსაც [[ჟეროტინის ციხე]] ეწოდება. ქალაქის ტაძარია 1419 წელს აგებული ღვთისმშობლის მიძინების [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტური]] ტაძარი.<ref>{{cite web |title=Farní kostel Nanebevzetí Panny Marie ve Valašském Meziříčí|url=https://www.kudyznudy.cz/aktivity/farni-kostel-nanebevzeti-panny-marie-ve-valasskem|publisher=CzechTourism|language=cs|access-date=2021-12-30}}</ref> კინსკის ციხე ბაროკოს სტილის ნაგებობაა, რომელშიც თავდაპირველად კრასნო-ნად-ბეჩვოუს მემამულეთა სამმართველო იყო განთავსებული, XIX საუკუნეში აქ მცხოვრბმა დიდგვაროვანთა კინსკების ოჯახმა შენობა შეიძინა და ციხე-სიმაგრედ გადააკეთა. [[1949]] წლის შემდეგ კინსკის ციხეში განთავსებულია ეთნოგრაფიული მუზეუმი. ციხის შემოგარენში ლამაზი ინგლისური ბაღია გაშენებული, სადაც XVIII - XIX საუკუნეში გამორჩეული სახეობის ხეებს რგავდნენ, რომელთა ნახვა დღესაც საინტერესოა.<ref>{{cite web|title=Zámek Kinských|url=https://www.valasskemezirici.cz/zamek-kinskych/gs-4564|publisher=Město Valašské Meziříčí|language=cs|access-date=2021-12-30}}{{Dead link|date=ივნისი 2025 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] 0y0f37eihguwphfdxzejuszwaqxdjro 4830854 4830848 2025-07-11T07:47:42Z Jaba1977 3604 /* ღირსშესანიშნაობები */ 4830854 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ვალაშსკე-მეზირჟიჩი |მშობლიური სახელი =Valašské Meziříčí |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Náměstí ve Valašském Meziříčí 2.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ცენტრალური მოედანი |დროშა =Valasske_Mezirici_prapor.svg |გერბი = CoA of Valašské Meziříčí.svg |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე =150 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 28|lat_sec=18 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 58|lon_sec=16 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1297 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 35,44 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 294 |მოსახლეობა = 22 833<ref>{{cite web |title=Population of Municipalities – 1 January 2024|url=https://www.czso.cz/csu/czso/population-of-municipalities-qexb0dqr2d|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2024-05-17}}</ref> |აღწერის წელი = 2024 |სიმჭიდროვე =644 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 757 01 |საიტი = www.valasskemezirici.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Valašské Meziříčí }} '''ვალაშსკე-მეზირჟიჩი''' ({{lang-cs|Valašské Meziříčí}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში. ქალაქის ისტორიული ცენტრი კარგად არის შემონახული და დაცულია ჩეხეთის კანონმდებლობით, როგორც ურბანული კულტურული ძეგლი. ==სახელწოდება== სიტყვა „მეზირჟიჩი“ ითაგმნება როგორც მდინარეთა შორის, მდინარეთა შუა და ქალაქის გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარეა შერჩეული. ქალაქი ორ მდინარეს ვსეტინსკა-ბეჩვას და როჟნოვსკა-ბეჩვას შორის არის მოქცეული. სიტყვა „ვალაშსკე“ კი ვლახეთისას აღნიშნავს. სწორედ [[მორავიის ვლახეთი|მორავიის ვლახეთში]] მდებარეობს ვალაშსკე-მეზირჟიჩი. ==ისტორია== ქალაქი ისტორიულ წყაროებში პირველად [[1297]] წელს არის მოხსენიებული. თავდაპირველად აქ მდებარე სოფლის მდინარე როჟნოვსკა-ბეჩვას მარცხენა სანაპიროზე მდებარე ნაწილს მიანიჭეს ქალაქის სტატუსი [[1377]] წელს. [[1491]] წელს მდინრის მარჯვენა სანაპიროზე სავაჭრო ქალაქი კრასნო-ნად-ბეჩვოუ დაარსდა და ეს ორი ქალაქი [[1924]] წლამდე დამოუკიდებლად არსებობდა. გაერთიანების შემდეგ ქალაქს ვალაშსკე-მეზირჟიჩი დაერქვა.<ref name=history>{{cite web|title=Historie|url=https://www.valasskemezirici.cz/historie/ds-1004|publisher=Město Valašské Meziříčí|language=cs|access-date=2021-12-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200721170610/https://www.valasskemezirici.cz/historie/ds-1004|archivedate=2020-07-21}}</ref><ref>{{cite web|title=O městě|url=https://www.valasskemezirici.cz/o-meste/ds-1002/archiv%3D0%26p1%3D17576|publisher=Město Valašské Meziříčí|language=cs|access-date=2021-12-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211230112902/https://www.valasskemezirici.cz/o-meste/ds-1002/archiv%3D0%26p1%3D17576|archivedate=2021-12-30}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[File:Valašské Meziříčí - Soudní - View SSW on Inside Court of Baroque Castle - Zámek.jpg|thumb|ჟეროტინის ციხე]] [[File:Valašské Meziříčí, zámek Kinských (03).jpg|thumb|კინსკის ციხე]] ვალაშსკე-მეზირჟიჩის პატარა ისტორიული ცენტრი აქვს, რომელსაც ცენტრალური მოედანი და მისი შემოგარენი ქმნის. გამორჩეული ღირსშესანიშნაობაა ქალაქის მთავარი ციხესიმაგრე, რომელსაც [[ჟეროტინის ციხე]] ეწოდება. ქალაქის ტაძარია 1419 წელს აგებული ღვთისმშობლის მიძინების [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტური]] ტაძარი.<ref>{{cite web |title=Farní kostel Nanebevzetí Panny Marie ve Valašském Meziříčí|url=https://www.kudyznudy.cz/aktivity/farni-kostel-nanebevzeti-panny-marie-ve-valasskem|publisher=CzechTourism|language=cs|access-date=2021-12-30}}</ref> კინსკის ციხე ბაროკოს სტილის ნაგებობაა, რომელშიც თავდაპირველად კრასნო-ნად-ბეჩვოუს მემამულეთა სამმართველო იყო განთავსებული, XIX საუკუნეში აქ მცხოვრბმა დიდგვაროვანთა კინსკების ოჯახმა შენობა შეიძინა და ციხე-სიმაგრედ გადააკეთა. [[1949]] წლის შემდეგ კინსკის ციხეში განთავსებულია ეთნოგრაფიული მუზეუმი. ციხის შემოგარენში ლამაზი ინგლისური ბაღია გაშენებული, სადაც XVIII - XIX საუკუნეში გამორჩეული სახეობის ხეებს რგავდნენ, რომელთა ნახვა დღესაც საინტერესოა. ==რესურსები ინტერნეტში== [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] 251lslenohlobemmmdjswtufb0gnq6t 14 585147 4830422 4788155 2025-07-10T12:11:29Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830422 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:დასახლებული პუნქტები ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დასახლებული პუნქტები ქვეყნების მიხედვით]] s0fhf7w2x23oqblxqjj7f00jfosug0f 0 586422 4830544 4818602 2025-07-10T19:21:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830544 wikitext text/x-wiki '''ერთსქესიანთა სამოქალაქო კავშირების შესახებ კანონი''' ({{lang-hu|bejegyzett élettársi kapcsolat}}) — ძალაში შევიდა [[2009]] წლის [[1 ივლისი|1 ივლისს]].<ref name=autogenerated1>{{Cite web |url=http://www.lesbi.ru/news/rainbow/2009/05/12-15413.htm |title=Президент Венгрии Ласло Шойом подписал закон об однополых союзах |accessdate=2010-10-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101218004033/http://lesbi.ru/news/rainbow/2009/05/12-15413.htm |archivedate=2010-12-18 |deadlink=yes }}</ref> ერთსქესიანთა წყვილებს მიენიჭათ პრაქტიკულად იგივე უფლებები, რაც [[ჰეტეროსექსუალობა|ჰეტეროსექსუალური]] წყვილების სამოქალაქო პარტნიორობას მოიცავს — მათ შორის მემკვიდრეობითი და საგადასახადო უფლებები — თუმცა მათ არ გააჩნიათ უფლება შვილად აყვანაზე, ხელოვნური განაყოფიერების პროცედურებზე წვდომასა და პარტნიორის გვარის მიღებაზე. კანონის ამოქმედების პირველ ოთხ თვეში ქვეყანაში გაფორმდა სულ 44 ერთსქესიანთა კავშირი (31 მამაკაცთა და 13 ქალთა წყვილი). კავშირების შედარებით მცირე რაოდენობა, ძირითადად, აიხსნება იმით, რომ ყოფილი სოციალისტური ქვეყნის საზოგადოებაში კვლავ ძლიერად არის წარმოდგენილი [[ჰომოფობია|ჰომოფობიური]] განწყობები.<ref>{{Cite web |url=http://www.gay.ru/news/rainbow/2009/10/09-16503.htm |title=С июля в Венгрии заключили однополые союзы 44 пары |access-date=2010-12-08 |archive-date=2010-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101210091714/http://www.gay.ru/news/rainbow/2009/10/09-16503.htm |deadlink=no }}</ref> ==ლეგალიზაციის ისტორია== თავისუფალი დემოკრატების ალიანსისა და უნგრეთის სოციალისტური პარტიის მონაწილეობით დაკომპლექტებულმა მთავრობამ, პარლამენტში შეიტანა სამოქალაქო კავშირების შესახებ კანონპროექტი, რომლის მიზანს წარმოადგენდა ტერმინის „სრულწლოვანი მამაკაცი და ქალი“ ჩანაცვლება ფორმულირებით „ორი სრულწლოვანი პირი“, რაც შესაძლებელს გახდიდა კანონში ერთსქესიანთა წყვილების ჩართვასაც.<ref>{{Cite web |url=http://www.lesbi.ru/news/rainbow/2007/09/26-11004.htm |title=Социалисты Венгрии предлагают узаконить однополые браки |accessdate=2010-10-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101218004108/http://lesbi.ru/news/rainbow/2007/09/26-11004.htm |archivedate=2010-12-18 |deadlink=yes }}</ref> [[2007]] წლის [[17 დეკემბერი|17 დეკემბერს]] [[უნგრეთის პარლამენტი|უნგრეთის პარლამენტმა]] კანონპროექტი მიიღო — 185 ხმით „მომხრე“ და 159 ხმით — „წინააღმდეგი“.<ref>{{Cite web |url=http://rus.delfi.lv/news/daily/abroad/article.php?id=19824254 |title=В Венгрии разрешили однополые союзы |access-date=2010-10-11 |archive-date=2007-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071220155720/http://rus.delfi.lv/news/daily/abroad/article.php?id=19824254 |deadlink=no }}</ref><ref>[http://www.lesbi.ru/news/rainbow/2007/12/18-11775.htm Парламент Венгрии принял закон об однополых гражданских союзах]{{Dead link|date=ივნისი 2025 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ კანონპროექტის ამოქმედება თავდაპირველად [[2009]] წლის [[1 იანვარი|1 იანვრისთვის]] იყო დაგეგმილი, [[2008]] წლის [[15 დეკემბერი|15 დეკემბერს]] უნგრეთის [[საკონსტიტუციო სასამართლო|საკონსტიტუციო სასამართლომ]] იგი არაკონსტიტუციურად ცნო. სასამართლოს გადაწყვეტილება იმ მოტივით იქნა გამართლებული, რომ ახალი კანონი, რომელიც კავშირებს ასევე განსხვავებული სქესის წყვილებისთვისაც ითვალისწინებდა, არსებითად იმეორებდა ქორწინების კანონმდებლობას და ამით „ამცირებდა ქორწინების ღირებულებას“, რაც ეწინააღმდეგებოდა [[კონსტიტუცია|კონსტიტუციას]], რომელიც ქორწინებას განსაკუთრებულ დაცვას ანიჭებს. ამასთანავე, სასამართლომ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ [[პარლამენტი|პარლამენტს]] შეეძლო მიღებული ჰქონოდა ახალი კანონი სამოქალაქო პარტნიორობების შესახებ, რომელიც სპეციალურად ერთსქესიანთა წყვილებისთვის იქნებოდა განკუთვნილი.<ref>{{Cite web |url=http://www.lesbi.ru/news/rainbow/2008/12/16-14401.htm |title=Конституционный суд Венгрии аннулировал закон о гражданских однополых партнёрствах |access-date=2010-10-11 |archive-date=2011-12-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111212160332/http://lesbi.ru/news/rainbow/2008/12/16-14401.htm |deadlink=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111212160332/http://lesbi.ru/news/rainbow/2008/12/16-14401.htm |archivedate=2011-12-12 }}</ref> 2008 წლის [[23 დეკემბერი|23 დეკემბერს]] უნგრეთის [[მთავრობა|მთავრობამ]] გამოაცხადა, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე შეიმუშავებდა ახალ კანონპროექტს,<ref>[http://www.caboodle.hu/nc/news/news_archive/single_page/article/11/govt_to_sub Gov’t to submit new bill on civil unions] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721104936/http://www.caboodle.hu/nc/news/news_archive/single_page/article/11/govt_to_sub |date=2011-07-21 }}{{ref-en}}</ref> რომელიც გათვალისწინებული იქნებოდა მხოლოდ ერთსქესიანთა წყვილებისთვის და უზრუნველყოფდა ქორწინების უმეტეს უფლებებს — შვილად აყვანისა და საერთო გვარის მიღების უფლების გამოკლებით. აღნიშნული კანონპროექტი წარდგენილ იქნა 2009 წლის [[12 თებერვალი|12 თებერვალს]].<ref>[http://www.pinknews.co.uk/news/articles/2005-11133.html Hungarian government proposes registered same-sex partnerships] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109055507/http://www.pinknews.co.uk/news/articles/2005-11133.html |date=2011-11-09 }}{{ref-en}}</ref> 2009 წლის [[20 აპრილი|20 აპრილს]] უნგრეთის პარლამენტმა დაამტკიცა კანონპროექტი — მომხრე 199 ხმით (უნგრეთის სოციალისტური პარტია და თავისუფალი დემოკრატების ალიანსი) და მოწინააღმდეგე 159 ხმით (ფიდეს – უნგრეთის სამოქალაქო კავშირი და ქრისტიანულ-დემოკრატიული სახალხო პარტია). კანონს 2009 წლის მაისში მოაწერა ხელი ქვეყნის [[პრეზიდენტი|პრეზიდენტმა]], ლასლო შოიომმა, ხოლო 2009 წლის [[1 ივლისი|1 ივლისს]] ის ძალაში შევიდა.<ref name=autogenerated1 /> ==ერთსქესიანთა ქორწინება== [[2010]] წლის დეკემბერში უნგრეთის მთავრობის საინფორმაციო სამსახურმა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ქვეყნის ახალ კონსტიტუციაში ქორწინება განისაზღვრებოდა, როგორც მხოლოდ განსხვავებული სქესის პირებს შორის კავშირი. ამგვარად, ერთსქესიანთა ქორწინებების ლეგალიზაციის აკრძალვას კონსტიტუციური ხასიათი მიენიჭა.<ref>{{Cite web |url=http://www.gay.ru/news/rainbow/2010/12/04-19587.htm |title=Венгрия закрепила запрет на гей-браки в Конституции |access-date=2010-12-08 |archive-date=2010-12-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101207003553/http://www.gay.ru/news/rainbow/2010/12/04-19587.htm |deadlink=no }}</ref> [[2018]] წლის [[თებერვალი|თებერვალში]] ბუდაპეშტის ოლქის სასამართლომ დაადგინა, რომ უნგრეთმა უნდა ცნოს საზღვარგარეთ დადებული ერთსქესიანთა ქორწინებები, როგორც რეგისტრირებული პარტნიორობა.<ref>{{cite web|url=https://medium.com/@ALDEgroup/hungarian-court-rules-to-acknowledge-same-sex-marriages-abroad-as-equivalent-to-civil-partnership-83b50e4060f7|title=Hungarian court rules to acknowledge same-sex marriages abroad as equivalent to civil partnership|website=Medium|date=2018-02-08}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ლგბტ ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლგბტ]] st0iqcirevz5pbqkbekz81572z5mycb 0 590714 4830734 4815465 2025-07-11T05:34:56Z GagaMumladze2020 126180 4830734 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჰოლეშოვი |მშობლიური სახელი =Holešov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Holešov2.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Falga Holešova.svg |გერბი = Coat of arms of Holešov.svg |გერბის სიგანე = 50 |დროშის სიგანე = 50 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 20|lat_sec=00 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 34|lon_sec=42 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1141 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 33,95 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 232 |მოსახლეობა = 11 616<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =342,1 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 769 01 |საიტი = www.holesov.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Holešov }} '''ჰოლეშოვი''' ({{lang-cz|Holešov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქში კარგად შემონახული ისტორიული ცენტრი და [[ციხესიმაგრე|ციხესიმაგრეა]]. ჰოლეშოვი 6 მუნიციპალიტეტისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ქალაქის სახელწოდება სლავური წარმოშობის მამაკაცის სახელიდან, "ჰოლეშიდან" მომდინარეობს. მისი ისტორია შუა საუკუნეებში იწყება და იმ პეიროდისთვის სოფლის მთავრები განაპირობებდნენ მათ ტოპონიმიკას.<ref>{{cite web |last=Rohanová|first=Jana|title=Hůl nebo stromy, názvy obcí vznikaly všelijak|url=https://kromerizsky.denik.cz/zpravy_region/hul-nebo-stromy-nazvy-obci-vznikaly-vselijak.html|work=Deník.cz|language=cs|date=2010-12-18|access-date=2024-09-18}}</ref> ==გეოგრაფია== ჰოლეშოვი რეგიონალურ დედაქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] 13 კილომეტრითაა დაშორებული. ქალაქში პატარა მდინარე [[რუსავა (მდინარე)|რუსავა]] მიედინება. ქალაქის დასავლეთ და სამხრეთ ნაწილები ვაკეზეა გაშენებული, ჩრდილოეთით მდებარე დობროტიცეს მუნიციპალიტეტის ტერიტორია კი შედარებით მთაგორიანია. ჰოლეშოვის ყველაზე მაღალი წერტილი ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილშია, მას ლისინას მთა ეწოდება და ზღვიდ დონიდან 598 მეტრზე მდებარეობს. ==ისტორია== ქალაქი ჰოლეშოვი წერილობით წყაროებში პირველად [[1141]] წელს იხსენიება. ის [[ინდრიხ ზდიკი|ინდრიხ ზდიკის]] სიგელშია ნახსენები და იმ პერიოდისთვის [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] საეპისკოპოსოში შემავალი სავაჭრო სოფელია. 1300 წლიდან 1322 წლამდე სოფელი ჰოლეშოვი ქალაქად ჩამოყალიბდა.<ref name=history>{{cite web |title=Historie|url=https://www.holesov.cz/historie|publisher=Město Holešov|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] მეორე ნახევარში ჰოლეშოვი შტერნბერგების საგვარეულოს საკუთრებაში იყო. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] ბოლოს ქალაქი კარელ უფროსი ჟეროტინის საკუთრება გახდა, მოგვიანებით კი ლადისლავ IV ლობკოვიცის კუთვნილებაში აღმოჩნდა. [[ფაილი:Pohled na zámek Holešov ze zahrady.jpg|მინი|მარჯვნივ|ჰოლეშოვის ციხე]] [[1574]] წელს ადგილობრივი [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ციხესიმაგრე [[რენესანსი|რენესანსულ]] რეზიდენციად გადაკეთდა. ჰოლეშოვი მნიშვნელოვნად დაზარალდა [[ოცდაათწლიანი ომი|ოცდაათწლიანი ომის]] დროს — 1643 წელს ციხესიმაგრე და ქალაქის ორი მესამედი დაიწვა. 1650 წლიდან 1762 წლამდე ჰოლეშოვი როტალების ოჯახს ეკუთვნოდა. მათი მმართველობის პერიოდში ქალაქი საფუძვლიანად აღდგა, ამ დროს აშენდა გრანდიოზული სასახლე [[ბაროკო|ბაროკოს სტილის]] ფრანგული ბაღით და ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი. ==ებრაული მემკვიდრეობა== [[1454]] წელს დიდი სამეფო ქალაქებიდან ებრაელების დევნა დაიწყეს, სწორედ ამ პერიოდიდან მოიმატა ებრაელთა რაოდენობამ ჰოლეშოვში. პირველი წყაროები ებრაელების აქ დასახლების შესახებ [[1391]] წლით თარიღდება. [[ფაილი:Šachova synagoga 08.jpg|მინი|მარცხნივ|შახის სინაგოგა]] [[XVII საუკუნე]]ში ჰოლეშოვში მოღვაწეობდა რაბინი შახი, რომელიც გარდაცვალებამდე ადგილობრივი თემის რაბინი იყო. 1849 წლიდან 1918 წლამდე ებრაულ თემს ქალაქისგან დამოუკიდებელი ადმინისტრაცია ჰქონდა მინიჭებული და ისინი საკუთარ საქმეებს თავად განაგებდნენ.<ref name=jinak>{{cite web|title=Vývoj židovské obce v Holešově|url=http://holesov.jinak.cz/zide.php?zide=vyvoj&menu=2|work=Holešov jinýma očima|language=cs|access-date=2025-03-07}}</ref> ამ პერიოდში ებრაელთა თემი მონაწილეობდა ქალაქის ინდუსტრიალიზაციაში და მათ რიგებში იყვნენ წარმატებული მეწარმეები. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს ჰოლეშოვის ებრაული მოსახლეობა თითქმის მთლიანად განადგურდა [[ჰოლოკოსტი|ჰოლოკოსტის]] შედეგად. ქალაქში თავდაპირველად ხის სინაგოგა იდგა, რომელიც 1560 წელს დაიწვა. 1893 წელს ქალაქში შემდეგი, ახალი სინაგოგა აშენდა, რომელიც 1941 წელს ნაცისტებმა დაანგრიეს. დღეს ქალაქში შემორჩენილია რაბინი შახის სახელობის სინაგოგა. [[შახის სინაგოგა|შახის სინაგოგის]] მშენებლობა 1570 წელს დასრულდა და ის ერთ-ერთი უძველესი სინაგოგაა [[მორავია|მორავიაში]].<ref name=oldsng>{{cite web|title=Šachova synagóga|url=http://holesov.jinak.cz/zide.php?zide=synagoga&menu=2|publisher=Holešov jinýma očima|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 24mlrky3lg08wnvv8kb7lrtcdvq6po8 4830833 4830734 2025-07-11T07:39:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830833 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჰოლეშოვი |მშობლიური სახელი =Holešov |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Holešov2.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Falga Holešova.svg |გერბი = Coat of arms of Holešov.svg |გერბის სიგანე = 50 |დროშის სიგანე = 50 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 20|lat_sec=00 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 34|lon_sec=42 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1141 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 33,95 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 232 |მოსახლეობა = 11 616<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =342,1 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 769 01 |საიტი = www.holesov.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Holešov }} '''ჰოლეშოვი''' ({{lang-cz|Holešov}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქში კარგად შემონახული ისტორიული ცენტრი და [[ციხესიმაგრე|ციხესიმაგრეა]]. ჰოლეშოვი 6 მუნიციპალიტეტისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ქალაქის სახელწოდება სლავური წარმოშობის მამაკაცის სახელიდან, "ჰოლეშიდან" მომდინარეობს. მისი ისტორია შუა საუკუნეებში იწყება და იმ პეიროდისთვის სოფლის მთავრები განაპირობებდნენ მათ ტოპონიმიკას.<ref>{{cite web |last=Rohanová|first=Jana|title=Hůl nebo stromy, názvy obcí vznikaly všelijak|url=https://kromerizsky.denik.cz/zpravy_region/hul-nebo-stromy-nazvy-obci-vznikaly-vselijak.html|work=Deník.cz|language=cs|date=2010-12-18|access-date=2024-09-18}}</ref> ==გეოგრაფია== ჰოლეშოვი რეგიონალურ დედაქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] 13 კილომეტრითაა დაშორებული. ქალაქში პატარა მდინარე [[რუსავა (მდინარე)|რუსავა]] მიედინება. ქალაქის დასავლეთ და სამხრეთ ნაწილები ვაკეზეა გაშენებული, ჩრდილოეთით მდებარე დობროტიცეს მუნიციპალიტეტის ტერიტორია კი შედარებით მთაგორიანია. ჰოლეშოვის ყველაზე მაღალი წერტილი ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილშია, მას ლისინას მთა ეწოდება და ზღვიდ დონიდან 598 მეტრზე მდებარეობს. ==ისტორია== ქალაქი ჰოლეშოვი წერილობით წყაროებში პირველად [[1141]] წელს იხსენიება. ის [[ინდრიხ ზდიკი|ინდრიხ ზდიკის]] სიგელშია ნახსენები და იმ პერიოდისთვის [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] საეპისკოპოსოში შემავალი სავაჭრო სოფელია. 1300 წლიდან 1322 წლამდე სოფელი ჰოლეშოვი ქალაქად ჩამოყალიბდა.<ref name=history>{{cite web |title=Historie|url=https://www.holesov.cz/historie|publisher=Město Holešov|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] მეორე ნახევარში ჰოლეშოვი შტერნბერგების საგვარეულოს საკუთრებაში იყო. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] ბოლოს ქალაქი კარელ უფროსი ჟეროტინის საკუთრება გახდა, მოგვიანებით კი ლადისლავ IV ლობკოვიცის კუთვნილებაში აღმოჩნდა. [[ფაილი:Pohled na zámek Holešov ze zahrady.jpg|მინი|მარჯვნივ|ჰოლეშოვის ციხე]] [[1574]] წელს ადგილობრივი [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ციხესიმაგრე [[რენესანსი|რენესანსულ]] რეზიდენციად გადაკეთდა. ჰოლეშოვი მნიშვნელოვნად დაზარალდა [[ოცდაათწლიანი ომი|ოცდაათწლიანი ომის]] დროს — 1643 წელს ციხესიმაგრე და ქალაქის ორი მესამედი დაიწვა. 1650 წლიდან 1762 წლამდე ჰოლეშოვი როტალების ოჯახს ეკუთვნოდა. მათი მმართველობის პერიოდში ქალაქი საფუძვლიანად აღდგა, ამ დროს აშენდა გრანდიოზული სასახლე [[ბაროკო|ბაროკოს სტილის]] ფრანგული ბაღით და ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი. ==ებრაული მემკვიდრეობა== [[1454]] წელს დიდი სამეფო ქალაქებიდან ებრაელების დევნა დაიწყეს, სწორედ ამ პერიოდიდან მოიმატა ებრაელთა რაოდენობამ ჰოლეშოვში. პირველი წყაროები ებრაელების აქ დასახლების შესახებ [[1391]] წლით თარიღდება. [[ფაილი:Šachova synagoga 08.jpg|მინი|მარცხნივ|შახის სინაგოგა]] [[XVII საუკუნე]]ში ჰოლეშოვში მოღვაწეობდა რაბინი შახი, რომელიც გარდაცვალებამდე ადგილობრივი თემის რაბინი იყო. 1849 წლიდან 1918 წლამდე ებრაულ თემს ქალაქისგან დამოუკიდებელი ადმინისტრაცია ჰქონდა მინიჭებული და ისინი საკუთარ საქმეებს თავად განაგებდნენ.<ref name=jinak>{{cite web|title=Vývoj židovské obce v Holešově|url=http://holesov.jinak.cz/zide.php?zide=vyvoj&menu=2|work=Holešov jinýma očima|language=cs|access-date=2025-03-07}}</ref> ამ პერიოდში ებრაელთა თემი მონაწილეობდა ქალაქის ინდუსტრიალიზაციაში და მათ რიგებში იყვნენ წარმატებული მეწარმეები. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს ჰოლეშოვის ებრაული მოსახლეობა თითქმის მთლიანად განადგურდა [[ჰოლოკოსტი|ჰოლოკოსტის]] შედეგად. ქალაქში თავდაპირველად ხის სინაგოგა იდგა, რომელიც 1560 წელს დაიწვა. 1893 წელს ქალაქში შემდეგი, ახალი სინაგოგა აშენდა, რომელიც 1941 წელს ნაცისტებმა დაანგრიეს. დღეს ქალაქში შემორჩენილია რაბინი შახის სახელობის სინაგოგა. [[შახის სინაგოგა|შახის სინაგოგის]] მშენებლობა 1570 წელს დასრულდა და ის ერთ-ერთი უძველესი სინაგოგაა [[მორავია|მორავიაში]].<ref name=oldsng>{{cite web|title=Šachova synagóga|url=http://holesov.jinak.cz/zide.php?zide=synagoga&menu=2|publisher=Holešov jinýma očima|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] ad912m5peaiux0bbm2war75exzu0a83 0 592425 4830834 4827821 2025-07-11T07:39:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830834 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ბრუმოვ-ბილნიცე |მშობლიური სახელი =Brumov-Bylnice |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Brumov.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = |დროშა =Brumov-Bylnice_CZ_flag.svg |გერბი = Znak města Brumov-Bylnice.svg |გერბის სიგანე = 50 |დროშის სიგანე = 50 |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 4|lat_sec=55 |lon_dir = E|lon_deg= 18|lon_min= 1|lon_sec=17 |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =იაროსლავ ვანეკი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1255 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 56,27 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 330 |მოსახლეობა = 5 400<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =95,9 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 763 31 |საიტი = https://www.brumov-bylnice.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Brumov-Bylnice }} '''ბრუმოვ-ბილნიცე''' ({{lang-cs|Brumov-Bylnice}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[ზლინის რაიონი|ზლინის რაიონში]]. ქალაქის ისტორიული ცენტრი კარგადაა შემონახული. ==გეოგრაფია== ბრუმოვ-ბილნიცე ქალაქ [[ზლინი|ზლინის]] აღმოსავლეთით, 30 კილომეტრში [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთის]] საზღვართან მდებარეობს. ქალაქი საზღვრიდან დაახლოებით 5 კილომეტრითაა დაშორებული. ფიზიკურ-გეოგრაფიულად ქალაქი [[თეთრი კარპატები|თეთრ კარპატებშია]] გაშენებული და „ბილე კარპატის“ დაცულ ლანდშაფტის ფარგლებშია. ქალაქის ტერიტორიაზე მდებარე ყველაზე მაღალი წერტილია მთა პრუკლესი, მისი სიმაღლე 836 მეტრია ზღვის დონიდან. ქალაქში მიედინება მდინარე [[ვლარა|ვლარას]] შენაკადი მდინარე [[ბრუმოვი (მდინარე)|ბრუმოვი]]. ==ისტორია== ბრუმოვ-ბილნიცეს დღევანდელ ტერიტორიაზე პირველი [[რომანული არქიტექტურა|რომანული სტილის]] ციხესიმაგრე [[1225]] წელს აშენდა. [[ბრუმოვის ციხესიმაგრე]] ერთ-ერთი ყველაზე ძველია [[მორავია|მორავიის]] ისტორიულ რეგიონში. ქალაქის შესახებ პირველი წერილობითი ჩანაწერი [[1255]] წლით თარიღდება. ციხე და სოფელი [[XIII საუკუნე|XIII]]-[[XIV საუკუნე]]ების მიჯნაზე ეკუთვნოდა ოლრჟიხ ჰრადეცს, ხოლო [[XV საუკუნე|XV საუკუნის]] დასაწყისში — ბოჩეკ კუნშტატელს. [[ჰუსიტური ომები|ჰუსიტური ომების]] შემდეგ ციხე ისევ სამეფო საკუთრება გახდა. სოფელ ბილნიცეს შესახებ ისტორიული წყაროები კი [[1424]] წლითაა დათარიღებული. [[XVII საუკუნე]]ში ბრუმოვმა და ბილნიცემ მტრის არაერთი შემოტევა გადაიტანეს. განსაკუთრებით აქტიურობდნენ უნგრელი დამპყრობლები. [[1663]] წელს თათრებმა და თურქებმა გადაწვეს და თითქმის გაანადგურეს ქალაქი.<ref name=history>{{cite web |title=Historie|url=https://www.brumov-bylnice.cz/turista/historie/|publisher=Město Brumov-Bylnice|language=cs|access-date=2022-01-04}}</ref> [[XVIII საუკუნე|XVIII]]-[[XIX საუკუნე]]ებში ბრუმოვი და ბილნიცე აღადგინეს, თუმცა ხანძრები და [[ქოლერა]] ხელს უშლიდა მათ განვითარებას. [[1887]] წელს აშენდა პირველი [[რკინიგზის ტრანსპორტი|რკინიგზა]] ბილნიცეში, რაც მნიშვნელოვნად დაეხმარა განვითარების პროცესს. 1928 წელს კი რკინიგზა გაიყვანეს ბრუმოვშიც. [[1964]] წლის 1 ივლისს, ორი მუნიციპალიტეტი — ბრუმოვი და ბილნიცე გაერთიანდა და შეიქმნა ბრუმოვ-ბილნიცე, რომელმაც ქალაქის სტატუსი ამავე წელს მიიღო. 1997 წელს შეცვალა ჩეხეთის და სლოვაკეთის საზღვარი და სლოვაკეთის გარკვეული ნაწილი შეუერთდა ბრუმოვ-ბილნიცეს.<ref name=history/><ref>{{cite web |title=Důležitá data|url=https://www.brumov-bylnice.cz/turista/historie/dulezita-data/|publisher=Město Brumov-Bylnice|language=cs|access-date=2022-01-04}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[File:Kostel sv. Václava Brumov.JPG|thumb|წმინდა ვენცესლავის ეკლესია]] [[File:Dělnická kolonie, Sidonie, Brumov-Bylnice okres Zlín (02).jpg|thumb|მუშათა კოლონია]] ბრუმოვ-ბილნიცეს ყველაზე მნიშვნელოვანი ისტორიული ძეგლი მისი ციხესიმაგრეა. ეს იყო ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ციხე მორავიის რეგიონში. ციხე [[1760]] წელს ხანძრის შედეგად დაზიანდა და [[1826]] წლის შემდეგ მიატოვეს.<ref name=history/><ref name=sights>{{cite web |title=Památky|url=https://www.brumov-bylnice.cz/turista/pamatky/|publisher=Město Brumov-Bylnice|language=cs|access-date=2022-01-04}}</ref> წმინდა ვაცლავის ეკლესია ბრუმოვში [[XIII საუკუნე|XIII საუკუნის]] ბოლოს ან [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] დასაწყისშია აგებული. იგი მთლიანად გადაკეთდა [[1511]] წელს და დაამატეს კოშკი. [[1834]] წელს კი ეკლესია დღევანდელი სახით აღადგინეს. ეკლესიის ძვირფასი ზარი [[1671]] წელს დაამზადეს. ებრაული სასაფლაო ქალაქის გარეუბანში არის ერთადერთი შემორჩენილი ებრაული სასაფლაო ზლინის რაიონის ტერიტორიაზე. მისი არსებობა ისტორიულ წყაროებში პირველად [[1758]] წლით თარიღდება. ბრუმოვ-ბილნიცეში მდებარეობს ისტორიული მუშათა კოლონია, სადაც მინის მწარმოებელი მუშები XIX საუკუნის ბოლოს და [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისში ცხოვრობდნენ. ეს უნიკალური არქიტექტურის მქონე დასახლება დღეისთვის ნაწილობრივ შეცვლილია ახალი მფლობელების მიერ.<ref name=history/><ref name=sights/> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|Brumov-Bylnice}} *{{official|https://www.brumov-bylnice.cz/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] o5hmx4wxokwpwyh9xrc3hixv8tde336 14 592540 4830790 4828601 2025-07-11T06:02:24Z Jaba1977 3604 4830790 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ირანელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|ირანელი]] 7pa6714p60dnwhtvfie6bs5lo0g697a 0 592554 4830403 4829896 2025-07-10T11:59:42Z ლაზარე ზანგური 170233 4830403 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|8|07|2025}}'''ელპისტოსტეგე''' — ფარფლიანი ტეტრაპოდომორფების გადაშენებული გვარი , რომელიც გვიანდელი დევონური ეპოქის ფრასნიულ ხანაშიცხოვრობდა. მისი ერთადერთი ცნობილი სახეობა, E. watsoni , პირველად 1938 წელს აღწერა ბრიტანელმა პალეონტოლოგმა თომას სტენლი ვესტოლმა , კანადაში ,კვებეკში , ესკუმინაკის ფორმაციაში აღმოჩენილი თავის ქალის სახურავის ერთი ნაწილის საფუძველზე. [ 1 ] 2010 წელს იმავე წარმონაქმნში სრული ეგზემპლარი აღმოაჩინეს, რომელიც რიჩარდ კლუტიემ და მისმა კოლეგებმა 2020 წელს აღწერეს. ეს ავლენს, რომ ელპისტოსტეგეს დაწყვილებული ფარფლები შეიცავდა ძვლებს, რომლებიც თანამედროვე ტეტრაპოდების ფალანგების (თითის ძვლების) ჰომოლოგური იყო ; ეს არის ყველაზე ბაზალური ტეტრაპოდომორფი, რომელსაც ეს ძვლები აქვს. ამავდროულად, ფარფლები დაფარული იყო ქერცლებით და ლეპიდოტრიქიებით (ფარფლის სხივები), რაც მიუთითებს, რომ ფალანგების წარმოშობა ფარფლის სხივების დაკარგვას უსწრებდა წინ და არა პირიქით. [ 2 ] [ 3 ] ==ურთიერთობები== სვარცის მიერ 2012 წელს ჩატარებული ანალიზით დადგინდა, რომ ელპისტოსტეგე ტიკტაალიკის დაძმობილებული ტაქსონია . ორივე მათგანი ელპისტოსტეგალიის ჯგუფის პრიმიტიული წევრები აღმოჩნდა , სხვა განვითარებულ ღერო-ტეტრაპოდებთან ერთად. [ 4 ] {{clade|style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia]] |1={{clade |1=''[[Panderichthys]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Panderichthys BW.jpg|70 px]]</span> |label2=[[Stegocephalia]] |sublabel2=sensu Laurin, 1998 |2={{clade |1={{clade |1=''[[Tiktaalik]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Tiktaalik restoration (side view) by ObsidianSoul 02.png| 70px]]</span> |2='''''Elpistostege'''''}} |label2=[[Stegocephali]] |sublabel2=sensu Laurin, 2020 |2={{clade |1=''[[Elginerpeton]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[Ventastega]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Ventastega life restoration white background.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[Acanthostega]]'' [[File:Acanthostega model (for cladogram).png|70 px]] |2={{clade |1=''[[Ichthyostega]]'' [[File:Ichthyostega model-removebg.png|70 px]] |2={{clade |1=[[Whatcheeriidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Pederpes22small.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=[[Colosteidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Greererpeton BW.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[Crassigyrinus]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=[[Baphetidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]]</span> |2=[[Crown group]] [[Tetrapoda]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Seymouria2.jpg|70 px]]</span> }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[კლუტიე]]ს და სხვების [[2020]] წლის კვლევაში ელპისტოსტეგე ყველა კიდურიანი [[ხერხემლიანები|ხერხემლიანი]]ს დაძმობილებულ ტაქსონად არის მოხსენიებული , რომელიც [[ტიკტაალიკი]]ს გვირგვინს უკავშირდება :<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia#Classification|◄]]&nbsp;[[სტეგოცეფალია]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ელპისტოსტეგე]]'' |2=''[[ტიკტაალიკი]]'' [[File:Tiktaalik BW.jpg|70 px]] |3={{clade |1=''[[ ელგინერპეტონი ]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2='''''პარამასტეგა''''' [[File:Parmastega.png|60 px]] |3={{clade |1=''[[დენსიგნათუსი]]'' |2=''[[ ვენტასტეგა]]'' [[File:Ventastega life restoration white background.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[მეტაქსიგნათი]]'' |2={{clade |1=''[[ იმერია]]'' |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega BW.jpg|70 px]] |2=''[[ ოსინოდუსი]]'' [[File:Ossinodus.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[უოტჩირია]]'' |2={{clade |1=''[[პედერპესი ]]'' [[File:Pederpes22small.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ტანტალოგნატუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ სიგურნეა]]'' |2={{clade |1=''[[ კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ გრირერპეტონი ]]'' [[File:Greererpeton_DB2.jpg|50 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] [[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]] |2=[[ტეტრაპოდი]] [[File:Seymouria BW.jpg|70 px]]}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==პალეონტოლოგია== მიგუაშას ეროვნული პარკი , რომელიც კვებეკში ( კანადა ) მდებარეობს , ნამარხების აღმოჩენის ადგილია, რომელიც განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ნამარხებით, რომლებიც მრავალფეროვან წყლის ასორტიმენტს წარმოადგენენ, მათ შორის ზემო დევონური პერიოდის თევზის რამდენიმე სახეობას , როგორიცაა სხვადასხვა აგნათანები , პლაკოდერმები , აქტინოპტერიგიელები და სარკოპტერიგიელები . ზოგიერთი შემონახული ნამარხიც საკმარისად სრულყოფილია რბილი ქსოვილების შესანარჩუნებლად და შესაერთებლადაც კი [ 12 ] . ესკუმინაკის წარმონაქმნი , საიდანაც ელპისტოსტეგე აღმოაჩინეს, ცნობილია, რომ მასში 18 000- ზე მეტი თევზის ნიმუშია აღმოჩენილი და შეიცავს მრავალ მცენარეულ ნამარხს (მათ შორის პრიმიტიული ხე Archaeopteris და Barinophyton ) [ 12 ] , [ 13 ] . ნალექის ანალიზი ესკუმინაკის წარმონაქმნის წარმოშობაზე ტბის ნაცვლად ზღვის ან გარდამავალ გარემოზე მიუთითებს . თევზის ნამარხებისა და კოპროლიტების შესანიშნავი შენარჩუნება მიუთითებს, რომ ეს ტერიტორია მლაშე წყალში მდებარეობდა [ 13 ] . ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] lm2kvecps3ah1732fsvxb4lq2t2ahys 4830410 4830403 2025-07-10T12:04:54Z ლაზარე ზანგური 170233 4830410 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|8|07|2025}}'''ელპისტოსტეგე''' — ფარფლიანი ტეტრაპოდომორფების გადაშენებული გვარი , რომელიც გვიანდელი დევონური ეპოქის ფრასნიულ ხანაშიცხოვრობდა. მისი ერთადერთი ცნობილი სახეობა, E. watsoni , პირველად 1938 წელს აღწერა ბრიტანელმა პალეონტოლოგმა თომას სტენლი ვესტოლმა , კანადაში ,კვებეკში , ესკუმინაკის ფორმაციაში აღმოჩენილი თავის ქალის სახურავის ერთი ნაწილის საფუძველზე. [ 1 ] 2010 წელს იმავე წარმონაქმნში სრული ეგზემპლარი აღმოაჩინეს, რომელიც რიჩარდ კლუტიემ და მისმა კოლეგებმა 2020 წელს აღწერეს. ეს ავლენს, რომ ელპისტოსტეგეს დაწყვილებული ფარფლები შეიცავდა ძვლებს, რომლებიც თანამედროვე ტეტრაპოდების ფალანგების (თითის ძვლების) ჰომოლოგური იყო ; ეს არის ყველაზე ბაზალური ტეტრაპოდომორფი, რომელსაც ეს ძვლები აქვს. ამავდროულად, ფარფლები დაფარული იყო ქერცლებით და ლეპიდოტრიქიებით (ფარფლის სხივები), რაც მიუთითებს, რომ ფალანგების წარმოშობა ფარფლის სხივების დაკარგვას უსწრებდა წინ და არა პირიქით. [ 2 ] [ 3 ] ==ურთიერთობები== სვარცის მიერ 2012 წელს ჩატარებული ანალიზით დადგინდა, რომ ელპისტოსტეგე ტიკტაალიკის დაძმობილებული ტაქსონია . ორივე მათგანი ელპისტოსტეგალიის ჯგუფის პრიმიტიული წევრები აღმოჩნდა , სხვა განვითარებულ ღერო-ტეტრაპოდებთან ერთად. [ 4 ] {{clade|style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia]] |1={{clade |1=''[[Panderichthys]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Panderichthys BW.jpg|70 px]]</span> |label2=[[Stegocephalia]] |sublabel2=sensu Laurin, 1998 |2={{clade |1={{clade |1=''[[Tiktaalik]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Tiktaalik restoration (side view) by ObsidianSoul 02.png| 70px]]</span> |2='''''Elpistostege'''''}} |label2=[[Stegocephali]] |sublabel2=sensu Laurin, 2020 |2={{clade |1=''[[Elginerpeton]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[Ventastega]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Ventastega life restoration white background.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[Acanthostega]]'' [[File:Acanthostega model (for cladogram).png|70 px]] |2={{clade |1=''[[Ichthyostega]]'' [[File:Ichthyostega model-removebg.png|70 px]] |2={{clade |1=[[Whatcheeriidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Pederpes22small.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=[[Colosteidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Greererpeton BW.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[Crassigyrinus]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=[[Baphetidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]]</span> |2=[[Crown group]] [[Tetrapoda]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Seymouria2.jpg|70 px]]</span> }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[კლუტიე]]ს და სხვების [[2020]] წლის კვლევაში ელპისტოსტეგე ყველა კიდურიანი [[ხერხემლიანები|ხერხემლიანი]]ს დაძმობილებულ ტაქსონად არის მოხსენიებული , რომელიც [[ტიკტაალიკი]]ს გვირგვინს უკავშირდება :<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia#Classification|◄]]&nbsp;[[სტეგოცეფალია]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ელპისტოსტეგე]]'' |2=''[[ტიკტაალიკი]]'' [[File:Tiktaalik BW.jpg|70 px]] |3={{clade |1=''[[ ელგინერპეტონი ]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2=''[[პარმასტეგა|პარამასტეგა]]'' [[File:Parmastega.png|60 px]] |3={{clade |1=''[[დენსიგნათუსი]]'' |2=''[[ ვენტასტეგა]]'' [[File:Ventastega life restoration white background.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[მეტაქსიგნათი]]'' |2={{clade |1=''[[ იმერია]]'' |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega BW.jpg|70 px]] |2=''[[ ოსინოდუსი]]'' [[File:Ossinodus.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[უოტჩირია]]'' |2={{clade |1=''[[პედერპესი ]]'' [[File:Pederpes22small.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ტანტალოგნატუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ სიგურნეა]]'' |2={{clade |1=''[[ კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ გრირერპეტონი ]]'' [[File:Greererpeton_DB2.jpg|50 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] [[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]] |2=[[ტეტრაპოდი]] [[File:Seymouria BW.jpg|70 px]]}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==პალეონტოლოგია== მიგუაშას ეროვნული პარკი , რომელიც კვებეკში ( კანადა ) მდებარეობს , ნამარხების აღმოჩენის ადგილია, რომელიც განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ნამარხებით, რომლებიც მრავალფეროვან წყლის ასორტიმენტს წარმოადგენენ, მათ შორის ზემო დევონური პერიოდის თევზის რამდენიმე სახეობას , როგორიცაა სხვადასხვა აგნათანები , პლაკოდერმები , აქტინოპტერიგიელები და სარკოპტერიგიელები . ზოგიერთი შემონახული ნამარხიც საკმარისად სრულყოფილია რბილი ქსოვილების შესანარჩუნებლად და შესაერთებლადაც კი [ 12 ] . ესკუმინაკის წარმონაქმნი , საიდანაც ელპისტოსტეგე აღმოაჩინეს, ცნობილია, რომ მასში 18 000- ზე მეტი თევზის ნიმუშია აღმოჩენილი და შეიცავს მრავალ მცენარეულ ნამარხს (მათ შორის პრიმიტიული ხე Archaeopteris და Barinophyton ) [ 12 ] , [ 13 ] . ნალექის ანალიზი ესკუმინაკის წარმონაქმნის წარმოშობაზე ტბის ნაცვლად ზღვის ან გარდამავალ გარემოზე მიუთითებს . თევზის ნამარხებისა და კოპროლიტების შესანიშნავი შენარჩუნება მიუთითებს, რომ ეს ტერიტორია მლაშე წყალში მდებარეობდა [ 13 ] . ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] aq1shxt8mipvf21jfxqg6jzgslphfs6 4830436 4830410 2025-07-10T12:24:29Z ლაზარე ზანგური 170233 4830436 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|8|07|2025}}'''ელპისტოსტეგე''' — [[ფარფლიანი ტეტრაპოდომორფები]]ს გადაშენებული გვარი , რომელიც გვიანდელი [[დევონური სისტემა|დევონური]] ეპოქის [[ფრასნიული ხანა|ფრასნიულ ხანა]]ში ცხოვრობდა. მისი ერთადერთი ცნობილი სახეობა, [[ე. უოტსონი]] , პირველად [[1938]] წელს აღწერა [[ბრიტანელები|ბრიტან]]ელმა [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგ]]მა [[თომას სტენლ ვესტოლი|თომას სტენლ ვესტოლ]]მა , [[კანადა]]ში ,[[კვებეკი|კვებეკ]]ში , [[ესკუმინაკი]]ს ფორმაციაში აღმოჩენილი თავის ქალის სახურავის ერთი ნაწილის საფუძველზე.<ref> Westoll, T. S. (1938). "Ancestry of the Tetrapods". Nature. 141 (3559): 127–128. Bibcode:1938Natur.141..127W. doi:10.1038/141127a0. S2CID 4086668.</ref> [[2010]] წელს იმავე წარმონაქმნში სრული ეგზემპლარი აღმოაჩინეს, რომელიც [[რიჩარდ კლუტიე]]მ და მისმა კოლეგებმა [[2020]] წელს აღწერეს. ეს ავლენს, რომ ელპისტოსტეგეს დაწყვილებული ფარფლები შეიცავდა ძვლებს, რომლებიც თანამედროვე [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების ფალანგების (თითის ძვლების) ჰომოლოგური იყო ; ეს არის ყველაზე [[ბაზალური ტეტრაპოდომორფი]], რომელსაც ეს ძვლები აქვს. ამავდროულად, ფარფლები დაფარული იყო [[ქერცლები]]თ და [[ლეპიდოტრიქიები]]თ (ფარფლის სხივები), რაც მიუთითებს, რომ ფალანგების წარმოშობა ფარფლის სხივების დაკარგვას უსწრებდა წინ და არა პირიქით.<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref><ref> Geggel, Laura (2020). "Fish sprouted fingers before they ventured onto land, fossil shows". livescience.com.</ref> ==ურთიერთობები== [[სვარცი]]ს მიერ [[2012]] წელს ჩატარებული ანალიზით დადგინდა, რომ ელპისტოსტეგე [[ტიკტაალიკი]]ს დაძმობილებული ტაქსონია . ორივე მათგანი [[ელპისტოსტეგალია|ელპისტოსტეგალი]]ის ჯგუფის პრიმიტიული წევრები აღმოჩნდა , სხვა განვითარებულ [[ღერო-ტეტრაპოდები|ღერო-ტეტრაპოდებ]]თან ერთად.<ref> Swartz, B. (2012). "A marine stem-tetrapod from the Devonian of Western North America". PLOS ONE. 7 (3): e33683. Bibcode:2012PLoSO...733683S. doi:10.1371/journal.pone.0033683. PMC 3308997. PMID 22448265.</ref> {{clade|style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia]] |1={{clade |1=''[[Panderichthys]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Panderichthys BW.jpg|70 px]]</span> |label2=[[Stegocephalia]] |sublabel2=sensu Laurin, 1998 |2={{clade |1={{clade |1=''[[Tiktaalik]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Tiktaalik restoration (side view) by ObsidianSoul 02.png| 70px]]</span> |2='''''Elpistostege'''''}} |label2=[[Stegocephali]] |sublabel2=sensu Laurin, 2020 |2={{clade |1=''[[Elginerpeton]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[Ventastega]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Ventastega life restoration white background.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[Acanthostega]]'' [[File:Acanthostega model (for cladogram).png|70 px]] |2={{clade |1=''[[Ichthyostega]]'' [[File:Ichthyostega model-removebg.png|70 px]] |2={{clade |1=[[Whatcheeriidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Pederpes22small.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=[[Colosteidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Greererpeton BW.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[Crassigyrinus]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=[[Baphetidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]]</span> |2=[[Crown group]] [[Tetrapoda]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Seymouria2.jpg|70 px]]</span> }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[კლუტიე]]ს და სხვების [[2020]] წლის კვლევაში ელპისტოსტეგე ყველა კიდურიანი [[ხერხემლიანები|ხერხემლიანი]]ს დაძმობილებულ ტაქსონად არის მოხსენიებული , რომელიც [[ტიკტაალიკი]]ს გვირგვინს უკავშირდება :<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia#Classification|◄]]&nbsp;[[სტეგოცეფალია]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ელპისტოსტეგე]]'' |2=''[[ტიკტაალიკი]]'' [[File:Tiktaalik BW.jpg|70 px]] |3={{clade |1=''[[ ელგინერპეტონი ]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2=''[[პარმასტეგა|პარამასტეგა]]'' [[File:Parmastega.png|60 px]] |3={{clade |1=''[[დენსიგნათუსი]]'' |2=''[[ ვენტასტეგა]]'' [[File:Ventastega life restoration white background.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[მეტაქსიგნათი]]'' |2={{clade |1=''[[ იმერია]]'' |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega BW.jpg|70 px]] |2=''[[ ოსინოდუსი]]'' [[File:Ossinodus.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[უოტჩირია]]'' |2={{clade |1=''[[პედერპესი ]]'' [[File:Pederpes22small.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ტანტალოგნატუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ სიგურნეა]]'' |2={{clade |1=''[[ კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ გრირერპეტონი ]]'' [[File:Greererpeton_DB2.jpg|50 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] [[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]] |2=[[ტეტრაპოდი]] [[File:Seymouria BW.jpg|70 px]]}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==პალეონტოლოგია== მიგუაშას ეროვნული პარკი , რომელიც კვებეკში ( კანადა ) მდებარეობს , ნამარხების აღმოჩენის ადგილია, რომელიც განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ნამარხებით, რომლებიც მრავალფეროვან წყლის ასორტიმენტს წარმოადგენენ, მათ შორის ზემო დევონური პერიოდის თევზის რამდენიმე სახეობას , როგორიცაა სხვადასხვა აგნათანები , პლაკოდერმები , აქტინოპტერიგიელები და სარკოპტერიგიელები . ზოგიერთი შემონახული ნამარხიც საკმარისად სრულყოფილია რბილი ქსოვილების შესანარჩუნებლად და შესაერთებლადაც კი [ 12 ] . ესკუმინაკის წარმონაქმნი , საიდანაც ელპისტოსტეგე აღმოაჩინეს, ცნობილია, რომ მასში 18 000- ზე მეტი თევზის ნიმუშია აღმოჩენილი და შეიცავს მრავალ მცენარეულ ნამარხს (მათ შორის პრიმიტიული ხე Archaeopteris და Barinophyton ) [ 12 ] , [ 13 ] . ნალექის ანალიზი ესკუმინაკის წარმონაქმნის წარმოშობაზე ტბის ნაცვლად ზღვის ან გარდამავალ გარემოზე მიუთითებს . თევზის ნამარხებისა და კოპროლიტების შესანიშნავი შენარჩუნება მიუთითებს, რომ ეს ტერიტორია მლაშე წყალში მდებარეობდა [ 13 ] . ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] 2aqhqdf5tak7u7o130fhw9xmfktgium 4830437 4830436 2025-07-10T12:41:16Z ლაზარე ზანგური 170233 4830437 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|8|07|2025}}'''ელპისტოსტეგე''' — [[ფარფლიანი ტეტრაპოდომორფები]]ს გადაშენებული გვარი , რომელიც გვიანდელი [[დევონური სისტემა|დევონური]] ეპოქის [[ფრასნიული ხანა|ფრასნიულ ხანა]]ში ცხოვრობდა. მისი ერთადერთი ცნობილი სახეობა, [[ე. უოტსონი]] , პირველად [[1938]] წელს აღწერა [[ბრიტანელები|ბრიტან]]ელმა [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგ]]მა [[თომას სტენლ ვესტოლი|თომას სტენლ ვესტოლ]]მა , [[კანადა]]ში ,[[კვებეკი|კვებეკ]]ში , [[ესკუმინაკი]]ს ფორმაციაში აღმოჩენილი თავის ქალის სახურავის ერთი ნაწილის საფუძველზე.<ref> Westoll, T. S. (1938). "Ancestry of the Tetrapods". Nature. 141 (3559): 127–128. Bibcode:1938Natur.141..127W. doi:10.1038/141127a0. S2CID 4086668.</ref> [[2010]] წელს იმავე წარმონაქმნში სრული ეგზემპლარი აღმოაჩინეს, რომელიც [[რიჩარდ კლუტიე]]მ და მისმა კოლეგებმა [[2020]] წელს აღწერეს. ეს ავლენს, რომ ელპისტოსტეგეს დაწყვილებული ფარფლები შეიცავდა ძვლებს, რომლებიც თანამედროვე [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების ფალანგების (თითის ძვლების) ჰომოლოგური იყო ; ეს არის ყველაზე [[ბაზალური ტეტრაპოდომორფი]], რომელსაც ეს ძვლები აქვს. ამავდროულად, ფარფლები დაფარული იყო [[ქერცლები]]თ და [[ლეპიდოტრიქიები]]თ (ფარფლის სხივები), რაც მიუთითებს, რომ ფალანგების წარმოშობა ფარფლის სხივების დაკარგვას უსწრებდა წინ და არა პირიქით.<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref><ref> Geggel, Laura (2020). "Fish sprouted fingers before they ventured onto land, fossil shows". livescience.com.</ref> ==ურთიერთობები== [[სვარცი]]ს მიერ [[2012]] წელს ჩატარებული ანალიზით დადგინდა, რომ ელპისტოსტეგე [[ტიკტაალიკი]]ს დაძმობილებული ტაქსონია . ორივე მათგანი [[ელპისტოსტეგალია|ელპისტოსტეგალი]]ის ჯგუფის პრიმიტიული წევრები აღმოჩნდა , სხვა განვითარებულ [[ღერო-ტეტრაპოდები|ღერო-ტეტრაპოდებ]]თან ერთად.<ref> Swartz, B. (2012). "A marine stem-tetrapod from the Devonian of Western North America". PLOS ONE. 7 (3): e33683. Bibcode:2012PLoSO...733683S. doi:10.1371/journal.pone.0033683. PMC 3308997. PMID 22448265.</ref> {{clade|style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[ელპისტოსტეგალია]] |1={{clade |1=''[[პანდერიხტისი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Panderichthys BW.jpg|70 px]]</span> |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 1998 |2={{clade |1={{clade |1=''[[ტიკტაალიკი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Tiktaalik restoration (side view) by ObsidianSoul 02.png| 70px]]</span> |2='''''ელპისტოსტეგე'''''}} |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 2020 |2={{clade |1=''[[Elginerpeton]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[Ventastega]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Ventastega life restoration white background.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[Acanthostega]]'' [[File:Acanthostega model (for cladogram).png|70 px]] |2={{clade |1=''[[Ichthyostega]]'' [[File:Ichthyostega model-removebg.png|70 px]] |2={{clade |1=[[Whatcheeriidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Pederpes22small.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=[[Colosteidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Greererpeton BW.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[Crassigyrinus]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=[[Baphetidae]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]]</span> |2=[[Crown group]] [[Tetrapoda]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Seymouria2.jpg|70 px]]</span> }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[კლუტიე]]ს და სხვების [[2020]] წლის კვლევაში ელპისტოსტეგე ყველა კიდურიანი [[ხერხემლიანები|ხერხემლიანი]]ს დაძმობილებულ ტაქსონად არის მოხსენიებული , რომელიც [[ტიკტაალიკი]]ს გვირგვინს უკავშირდება :<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia#Classification|◄]]&nbsp;[[სტეგოცეფალია]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ელპისტოსტეგე]]'' |2=''[[ტიკტაალიკი]]'' [[File:Tiktaalik BW.jpg|70 px]] |3={{clade |1=''[[ ელგინერპეტონი ]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2=''[[პარმასტეგა|პარამასტეგა]]'' [[File:Parmastega.png|60 px]] |3={{clade |1=''[[დენსიგნათუსი]]'' |2=''[[ ვენტასტეგა]]'' [[File:Ventastega life restoration white background.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[მეტაქსიგნათი]]'' |2={{clade |1=''[[ იმერია]]'' |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega BW.jpg|70 px]] |2=''[[ ოსინოდუსი]]'' [[File:Ossinodus.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[უოტჩირია]]'' |2={{clade |1=''[[პედერპესი ]]'' [[File:Pederpes22small.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ტანტალოგნატუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ სიგურნეა]]'' |2={{clade |1=''[[ კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ გრირერპეტონი ]]'' [[File:Greererpeton_DB2.jpg|50 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] [[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]] |2=[[ტეტრაპოდი]] [[File:Seymouria BW.jpg|70 px]]}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==პალეონტოლოგია== მიგუაშას ეროვნული პარკი , რომელიც კვებეკში ( კანადა ) მდებარეობს , ნამარხების აღმოჩენის ადგილია, რომელიც განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ნამარხებით, რომლებიც მრავალფეროვან წყლის ასორტიმენტს წარმოადგენენ, მათ შორის ზემო დევონური პერიოდის თევზის რამდენიმე სახეობას , როგორიცაა სხვადასხვა აგნათანები , პლაკოდერმები , აქტინოპტერიგიელები და სარკოპტერიგიელები . ზოგიერთი შემონახული ნამარხიც საკმარისად სრულყოფილია რბილი ქსოვილების შესანარჩუნებლად და შესაერთებლადაც კი [ 12 ] . ესკუმინაკის წარმონაქმნი , საიდანაც ელპისტოსტეგე აღმოაჩინეს, ცნობილია, რომ მასში 18 000- ზე მეტი თევზის ნიმუშია აღმოჩენილი და შეიცავს მრავალ მცენარეულ ნამარხს (მათ შორის პრიმიტიული ხე Archaeopteris და Barinophyton ) [ 12 ] , [ 13 ] . ნალექის ანალიზი ესკუმინაკის წარმონაქმნის წარმოშობაზე ტბის ნაცვლად ზღვის ან გარდამავალ გარემოზე მიუთითებს . თევზის ნამარხებისა და კოპროლიტების შესანიშნავი შენარჩუნება მიუთითებს, რომ ეს ტერიტორია მლაშე წყალში მდებარეობდა [ 13 ] . ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] 379o9xc36zdnelomwvzuaq8q508z3zh 4830459 4830437 2025-07-10T13:23:25Z ლაზარე ზანგური 170233 4830459 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|8|07|2025}}'''ელპისტოსტეგე''' — [[ფარფლიანი ტეტრაპოდომორფები]]ს გადაშენებული გვარი , რომელიც გვიანდელი [[დევონური სისტემა|დევონური]] ეპოქის [[ფრასნიული ხანა|ფრასნიულ ხანა]]ში ცხოვრობდა. მისი ერთადერთი ცნობილი სახეობა, [[ე. უოტსონი]] , პირველად [[1938]] წელს აღწერა [[ბრიტანელები|ბრიტან]]ელმა [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგ]]მა [[თომას სტენლ ვესტოლი|თომას სტენლ ვესტოლ]]მა , [[კანადა]]ში ,[[კვებეკი|კვებეკ]]ში , [[ესკუმინაკი]]ს ფორმაციაში აღმოჩენილი თავის ქალის სახურავის ერთი ნაწილის საფუძველზე.<ref> Westoll, T. S. (1938). "Ancestry of the Tetrapods". Nature. 141 (3559): 127–128. Bibcode:1938Natur.141..127W. doi:10.1038/141127a0. S2CID 4086668.</ref> [[2010]] წელს იმავე წარმონაქმნში სრული ეგზემპლარი აღმოაჩინეს, რომელიც [[რიჩარდ კლუტიე]]მ და მისმა კოლეგებმა [[2020]] წელს აღწერეს. ეს ავლენს, რომ ელპისტოსტეგეს დაწყვილებული ფარფლები შეიცავდა ძვლებს, რომლებიც თანამედროვე [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების ფალანგების (თითის ძვლების) ჰომოლოგური იყო ; ეს არის ყველაზე [[ბაზალური ტეტრაპოდომორფი]], რომელსაც ეს ძვლები აქვს. ამავდროულად, ფარფლები დაფარული იყო [[ქერცლები]]თ და [[ლეპიდოტრიქიები]]თ (ფარფლის სხივები), რაც მიუთითებს, რომ ფალანგების წარმოშობა ფარფლის სხივების დაკარგვას უსწრებდა წინ და არა პირიქით.<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref><ref> Geggel, Laura (2020). "Fish sprouted fingers before they ventured onto land, fossil shows". livescience.com.</ref> ==ურთიერთობები== [[სვარცი]]ს მიერ [[2012]] წელს ჩატარებული ანალიზით დადგინდა, რომ ელპისტოსტეგე [[ტიკტაალიკი]]ს დაძმობილებული ტაქსონია . ორივე მათგანი [[ელპისტოსტეგალია|ელპისტოსტეგალი]]ის ჯგუფის პრიმიტიული წევრები აღმოჩნდა , სხვა განვითარებულ [[ღერო-ტეტრაპოდები|ღერო-ტეტრაპოდებ]]თან ერთად.<ref> Swartz, B. (2012). "A marine stem-tetrapod from the Devonian of Western North America". PLOS ONE. 7 (3): e33683. Bibcode:2012PLoSO...733683S. doi:10.1371/journal.pone.0033683. PMC 3308997. PMID 22448265.</ref> {{clade|style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[ელპისტოსტეგალია]] |1={{clade |1=''[[პანდერიხტისი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Panderichthys BW.jpg|70 px]]</span> |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 1998 |2={{clade |1={{clade |1=''[[ტიკტაალიკი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Tiktaalik restoration (side view) by ObsidianSoul 02.png| 70px]]</span> |2='''''ელპისტოსტეგე'''''}} |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 2020 |2={{clade |1=''[[ელგინერპეტონი]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ვენტასტეგა]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Ventastega life restoration white background.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega model (for cladogram).png|70 px]] |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega model-removebg.png|70 px]] |2={{clade |1=[[ვატჩერიისებრნი]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Pederpes22small.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=[[კოლოსტეიდები]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Greererpeton BW.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]]</span> |2= [[ტეტრაპოდი]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Seymouria2.jpg|70 px]]</span> }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[კლუტიე]]ს და სხვების [[2020]] წლის კვლევაში ელპისტოსტეგე ყველა კიდურიანი [[ხერხემლიანები|ხერხემლიანი]]ს დაძმობილებულ ტაქსონად არის მოხსენიებული , რომელიც [[ტიკტაალიკი]]ს გვირგვინს უკავშირდება :<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia#Classification|◄]]&nbsp;[[სტეგოცეფალია]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ელპისტოსტეგე]]'' |2=''[[ტიკტაალიკი]]'' [[File:Tiktaalik BW.jpg|70 px]] |3={{clade |1=''[[ ელგინერპეტონი ]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2=''[[პარმასტეგა|პარამასტეგა]]'' [[File:Parmastega.png|60 px]] |3={{clade |1=''[[დენსიგნათუსი]]'' |2=''[[ ვენტასტეგა]]'' [[File:Ventastega life restoration white background.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[მეტაქსიგნათი]]'' |2={{clade |1=''[[ იმერია]]'' |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega BW.jpg|70 px]] |2=''[[ ოსინოდუსი]]'' [[File:Ossinodus.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[უოტჩირია]]'' |2={{clade |1=''[[პედერპესი ]]'' [[File:Pederpes22small.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ტანტალოგნატუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ სიგურნეა]]'' |2={{clade |1=''[[ კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ გრირერპეტონი ]]'' [[File:Greererpeton_DB2.jpg|50 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] [[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]] |2=[[ტეტრაპოდი]] [[File:Seymouria BW.jpg|70 px]]}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==პალეონტოლოგია== მიგუაშას ეროვნული პარკი , რომელიც კვებეკში ( კანადა ) მდებარეობს , ნამარხების აღმოჩენის ადგილია, რომელიც განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ნამარხებით, რომლებიც მრავალფეროვან წყლის ასორტიმენტს წარმოადგენენ, მათ შორის ზემო დევონური პერიოდის თევზის რამდენიმე სახეობას , როგორიცაა სხვადასხვა აგნათანები , პლაკოდერმები , აქტინოპტერიგიელები და სარკოპტერიგიელები . ზოგიერთი შემონახული ნამარხიც საკმარისად სრულყოფილია რბილი ქსოვილების შესანარჩუნებლად და შესაერთებლადაც კი [ 12 ] . ესკუმინაკის წარმონაქმნი , საიდანაც ელპისტოსტეგე აღმოაჩინეს, ცნობილია, რომ მასში 18 000- ზე მეტი თევზის ნიმუშია აღმოჩენილი და შეიცავს მრავალ მცენარეულ ნამარხს (მათ შორის პრიმიტიული ხე Archaeopteris და Barinophyton ) [ 12 ] , [ 13 ] . ნალექის ანალიზი ესკუმინაკის წარმონაქმნის წარმოშობაზე ტბის ნაცვლად ზღვის ან გარდამავალ გარემოზე მიუთითებს . თევზის ნამარხებისა და კოპროლიტების შესანიშნავი შენარჩუნება მიუთითებს, რომ ეს ტერიტორია მლაშე წყალში მდებარეობდა [ 13 ] . ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] s7xyqzqo6gkjkxnb9s1izq1lqmhhzow 4830469 4830459 2025-07-10T13:41:48Z ლაზარე ზანგური 170233 4830469 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|8|07|2025}}'''ელპისტოსტეგე''' — [[ფარფლიანი ტეტრაპოდომორფები]]ს გადაშენებული გვარი , რომელიც გვიანდელი [[დევონური სისტემა|დევონური]] ეპოქის [[ფრასნიული ხანა|ფრასნიულ ხანა]]ში ცხოვრობდა. მისი ერთადერთი ცნობილი სახეობა, [[ე. უოტსონი]] , პირველად [[1938]] წელს აღწერა [[ბრიტანელები|ბრიტან]]ელმა [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგ]]მა [[თომას სტენლ ვესტოლი|თომას სტენლ ვესტოლ]]მა , [[კანადა]]ში ,[[კვებეკი|კვებეკ]]ში , [[ესკუმინაკი]]ს ფორმაციაში აღმოჩენილი თავის ქალის სახურავის ერთი ნაწილის საფუძველზე.<ref> Westoll, T. S. (1938). "Ancestry of the Tetrapods". Nature. 141 (3559): 127–128. Bibcode:1938Natur.141..127W. doi:10.1038/141127a0. S2CID 4086668.</ref> [[2010]] წელს იმავე წარმონაქმნში სრული ეგზემპლარი აღმოაჩინეს, რომელიც [[რიჩარდ კლუტიე]]მ და მისმა კოლეგებმა [[2020]] წელს აღწერეს. ეს ავლენს, რომ ელპისტოსტეგეს დაწყვილებული ფარფლები შეიცავდა ძვლებს, რომლებიც თანამედროვე [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების ფალანგების (თითის ძვლების) ჰომოლოგური იყო ; ეს არის ყველაზე [[ბაზალური ტეტრაპოდომორფი]], რომელსაც ეს ძვლები აქვს. ამავდროულად, ფარფლები დაფარული იყო [[ქერცლები]]თ და [[ლეპიდოტრიქიები]]თ (ფარფლის სხივები), რაც მიუთითებს, რომ ფალანგების წარმოშობა ფარფლის სხივების დაკარგვას უსწრებდა წინ და არა პირიქით.<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref><ref> Geggel, Laura (2020). "Fish sprouted fingers before they ventured onto land, fossil shows". livescience.com.</ref> ==ურთიერთობები== [[სვარცი]]ს მიერ [[2012]] წელს ჩატარებული ანალიზით დადგინდა, რომ ელპისტოსტეგე [[ტიკტაალიკი]]ს დაძმობილებული ტაქსონია . ორივე მათგანი [[ელპისტოსტეგალია|ელპისტოსტეგალი]]ის ჯგუფის პრიმიტიული წევრები აღმოჩნდა , სხვა განვითარებულ [[ღერო-ტეტრაპოდები|ღერო-ტეტრაპოდებ]]თან ერთად.<ref> Swartz, B. (2012). "A marine stem-tetrapod from the Devonian of Western North America". PLOS ONE. 7 (3): e33683. Bibcode:2012PLoSO...733683S. doi:10.1371/journal.pone.0033683. PMC 3308997. PMID 22448265.</ref> {{clade|style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[ელპისტოსტეგალია]] |1={{clade |1=''[[პანდერიხტისი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Panderichthys BW.jpg|70 px]]</span> |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 1998 |2={{clade |1={{clade |1=''[[ტიკტაალიკი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Tiktaalik restoration (side view) by ObsidianSoul 02.png| 70px]]</span> |2='''''ელპისტოსტეგე'''''}} |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 2020 |2={{clade |1=''[[ელგინერპეტონი]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ვენტასტეგა]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Ventastega life restoration white background.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega model (for cladogram).png|70 px]] |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega model-removebg.png|70 px]] |2={{clade |1=[[ვატჩერიისებრნი]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Pederpes22small.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=[[კოლოსტეიდები]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Greererpeton BW.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]]</span> |2= [[ტეტრაპოდი]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Seymouria2.jpg|70 px]]</span> }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[კლუტიე]]ს და სხვების [[2020]] წლის კვლევაში ელპისტოსტეგე ყველა კიდურიანი [[ხერხემლიანები|ხერხემლიანი]]ს დაძმობილებულ ტაქსონად არის მოხსენიებული , რომელიც [[ტიკტაალიკი]]ს გვირგვინს უკავშირდება :<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia#Classification|◄]]&nbsp;[[სტეგოცეფალია]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ელპისტოსტეგე]]'' |2=''[[ტიკტაალიკი]]'' [[File:Tiktaalik BW.jpg|70 px]] |3={{clade |1=''[[ ელგინერპეტონი ]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2=''[[პარმასტეგა|პარამასტეგა]]'' [[File:Parmastega.png|60 px]] |3={{clade |1=''[[დენსიგნათუსი]]'' |2=''[[ ვენტასტეგა]]'' [[File:Ventastega life restoration white background.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[მეტაქსიგნათი]]'' |2={{clade |1=''[[ იმერია]]'' |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega BW.jpg|70 px]] |2=''[[ ოსინოდუსი]]'' [[File:Ossinodus.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[უოტჩირია]]'' |2={{clade |1=''[[პედერპესი ]]'' [[File:Pederpes22small.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ტანტალოგნატუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ სიგურნეა]]'' |2={{clade |1=''[[ კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ გრირერპეტონი ]]'' [[File:Greererpeton_DB2.jpg|50 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] [[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]] |2=[[ტეტრაპოდი]] [[File:Seymouria BW.jpg|70 px]]}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==პალეონტოლოგია== [[მიგუაშის ეროვნული პარკი|მიგუაშას ეროვნული პარკი]] , რომელიც [[კვებეკი|კვებეკ]]ში ( [[კანადა]] ) მდებარეობს , ნამარხების აღმოჩენის ადგილია, რომელიც განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ნამარხებით, რომლებიც მრავალფეროვან წყლის ასორტიმენტს წარმოადგენენ, მათ შორის ზემო [[დევონური პერიოდი]]ს [[თევზები|თევზი]]ს რამდენიმე სახეობას , როგორიცაა სხვადასხვა [[აგნათანები]] , [[პლაკოდერმები]] , [[აქტინოპტერიგიელები]] და [[სარკოპტერიგიელები]] . ზოგიერთი შემონახული ნამარხიც საკმარისად სრულყოფილია რბილი ქსოვილების შესანარჩუნებლად და შესაერთებლადაც კი [ 12 ] . [[ესკუმინაკის წარმონაქმნი]] , საიდანაც ელპისტოსტეგე აღმოაჩინეს, ცნობილია, რომ მასში 18 000- ზე მეტი [[თევზები|თევზი]]ს ნიმუშია აღმოჩენილი და შეიცავს მრავალ მცენარეულ ნამარხს (მათ შორის პრიმიტიული ხე არქეოპტერია და ბარინოფიტონი ) [ 12 ] , [ 13 ] . ნალექის ანალიზი ესკუმინაკის წარმონაქმნის წარმოშობაზე ტბის ნაცვლად ზღვის ან გარდამავალ გარემოზე მიუთითებს . თევზის ნამარხებისა და კოპროლიტების შესანიშნავი შენარჩუნება მიუთითებს, რომ ეს ტერიტორია მლაშე წყალში მდებარეობდა [ 13 ] . ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] 5xn3fa0op1ft0cnqor2meu4itlszsv4 4830619 4830469 2025-07-10T20:12:31Z ლაზარე ზანგური 170233 4830619 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|8|07|2025}}'''ელპისტოსტეგე''' — [[ფარფლიანი ტეტრაპოდომორფები]]ს გადაშენებული გვარი , რომელიც გვიანდელი [[დევონური სისტემა|დევონური]] ეპოქის [[ფრასნიული ხანა|ფრასნიულ ხანა]]ში ცხოვრობდა. მისი ერთადერთი ცნობილი სახეობა, [[ე. უოტსონი]] , პირველად [[1938]] წელს აღწერა [[ბრიტანელები|ბრიტან]]ელმა [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგ]]მა [[თომას სტენლ ვესტოლი|თომას სტენლ ვესტოლ]]მა , [[კანადა]]ში ,[[კვებეკი|კვებეკ]]ში , [[ესკუმინაკი]]ს ფორმაციაში აღმოჩენილი თავის ქალის სახურავის ერთი ნაწილის საფუძველზე.<ref> Westoll, T. S. (1938). "Ancestry of the Tetrapods". Nature. 141 (3559): 127–128. Bibcode:1938Natur.141..127W. doi:10.1038/141127a0. S2CID 4086668.</ref> [[2010]] წელს იმავე წარმონაქმნში სრული ეგზემპლარი აღმოაჩინეს, რომელიც [[რიჩარდ კლუტიე]]მ და მისმა კოლეგებმა [[2020]] წელს აღწერეს. ეს ავლენს, რომ ელპისტოსტეგეს დაწყვილებული ფარფლები შეიცავდა ძვლებს, რომლებიც თანამედროვე [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების ფალანგების (თითის ძვლების) ჰომოლოგური იყო ; ეს არის ყველაზე [[ბაზალური ტეტრაპოდომორფი]], რომელსაც ეს ძვლები აქვს. ამავდროულად, ფარფლები დაფარული იყო [[ქერცლები]]თ და [[ლეპიდოტრიქიები]]თ (ფარფლის სხივები), რაც მიუთითებს, რომ ფალანგების წარმოშობა ფარფლის სხივების დაკარგვას უსწრებდა წინ და არა პირიქით.<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref><ref> Geggel, Laura (2020). "Fish sprouted fingers before they ventured onto land, fossil shows". livescience.com.</ref> ==ურთიერთობები== [[სვარცი]]ს მიერ [[2012]] წელს ჩატარებული ანალიზით დადგინდა, რომ ელპისტოსტეგე [[ტიკტაალიკი]]ს დაძმობილებული ტაქსონია . ორივე მათგანი [[ელპისტოსტეგალია|ელპისტოსტეგალი]]ის ჯგუფის პრიმიტიული წევრები აღმოჩნდა , სხვა განვითარებულ [[ღერო-ტეტრაპოდები|ღერო-ტეტრაპოდებ]]თან ერთად.<ref> Swartz, B. (2012). "A marine stem-tetrapod from the Devonian of Western North America". PLOS ONE. 7 (3): e33683. Bibcode:2012PLoSO...733683S. doi:10.1371/journal.pone.0033683. PMC 3308997. PMID 22448265.</ref> {{clade|style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[ელპისტოსტეგალია]] |1={{clade |1=''[[პანდერიხტისი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Panderichthys BW.jpg|70 px]]</span> |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 1998 |2={{clade |1={{clade |1=''[[ტიკტაალიკი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Tiktaalik restoration (side view) by ObsidianSoul 02.png| 70px]]</span> |2='''''ელპისტოსტეგე'''''}} |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 2020 |2={{clade |1=''[[ელგინერპეტონი]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ვენტასტეგა]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Ventastega life restoration white background.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega model (for cladogram).png|70 px]] |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega model-removebg.png|70 px]] |2={{clade |1=[[ვატჩერიისებრნი]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Pederpes22small.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=[[კოლოსტეიდები]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Greererpeton BW.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]]</span> |2= [[ტეტრაპოდი]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Seymouria2.jpg|70 px]]</span> }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[კლუტიე]]ს და სხვების [[2020]] წლის კვლევაში ელპისტოსტეგე ყველა კიდურიანი [[ხერხემლიანები|ხერხემლიანი]]ს დაძმობილებულ ტაქსონად არის მოხსენიებული , რომელიც [[ტიკტაალიკი]]ს გვირგვინს უკავშირდება :<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia#Classification|◄]]&nbsp;[[სტეგოცეფალია]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ელპისტოსტეგე]]'' |2=''[[ტიკტაალიკი]]'' [[File:Tiktaalik BW.jpg|70 px]] |3={{clade |1=''[[ ელგინერპეტონი ]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2=''[[პარმასტეგა|პარამასტეგა]]'' [[File:Parmastega.png|60 px]] |3={{clade |1=''[[დენსიგნათუსი]]'' |2=''[[ ვენტასტეგა]]'' [[File:Ventastega life restoration white background.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[მეტაქსიგნათი]]'' |2={{clade |1=''[[ იმერია]]'' |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega BW.jpg|70 px]] |2=''[[ ოსინოდუსი]]'' [[File:Ossinodus.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[უოტჩირია]]'' |2={{clade |1=''[[პედერპესი ]]'' [[File:Pederpes22small.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ტანტალოგნატუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ სიგურნეა]]'' |2={{clade |1=''[[ კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ გრირერპეტონი ]]'' [[File:Greererpeton_DB2.jpg|50 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] [[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]] |2=[[ტეტრაპოდი]] [[File:Seymouria BW.jpg|70 px]]}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==პალეონტოლოგია== [[მიგუაშის ეროვნული პარკი|მიგუაშას ეროვნული პარკი]] , რომელიც [[კვებეკი|კვებეკ]]ში ( [[კანადა]] ) მდებარეობს , ნამარხების აღმოჩენის ადგილია, რომელიც განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ნამარხებით, რომლებიც მრავალფეროვან წყლის ასორტიმენტს წარმოადგენენ, მათ შორის ზემო [[დევონური პერიოდი]]ს [[თევზები|თევზი]]ს რამდენიმე სახეობას , როგორიცაა სხვადასხვა [[აგნათანები]] , [[პლაკოდერმები]] , [[აქტინოპტერიგიელები]] და [[სარკოპტერიგიელები]] . ზოგიერთი შემონახული ნამარხიც საკმარისად სრულყოფილია რბილი ქსოვილების შესანარჩუნებლად და შესაერთებლადაც კი [ 12 ]<ref></ref> . [[ესკუმინაკის წარმონაქმნი]] , საიდანაც ელპისტოსტეგე აღმოაჩინეს, ცნობილია, რომ მასში 18 000- ზე მეტი [[თევზები|თევზი]]ს ნიმუშია აღმოჩენილი და შეიცავს მრავალ მცენარეულ ნამარხს (მათ შორის პრიმიტიული ხე [[არქეოპტერია]] და [[ბარინოფიტონი]] ) [ 12 ]<ref></ref> , [ 13 ]<ref></ref> . ნალექის ანალიზი ესკუმინაკის წარმონაქმნის წარმოშობაზე [[ტბა|ტბ]]ის ნაცვლად [[ზღვა|ზღვ]]ის ან გარდამავალ გარემოზე მიუთითებს . თევზის ნამარხებისა და [[კოპროლიტები]]ს შესანიშნავი შენარჩუნება მიუთითებს, რომ ეს ტერიტორია მლაშე წყალში მდებარეობდა [ 13 ]<ref></ref> . ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] j9t53ym0soyv73dcvfkzzp34qvh5y4a 4830620 4830619 2025-07-10T20:17:19Z ლაზარე ზანგური 170233 4830620 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|8|07|2025}}{{ტაქსოდაფა | სახელი =ელპისტოსტეგე | სურათის ფაილი =Elpistostege watsoni.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა = | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = | სამეფო = | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = | ქვესახეობა = | ლათ = | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''ელპისტოსტეგე''' — [[ფარფლიანი ტეტრაპოდომორფები]]ს გადაშენებული გვარი , რომელიც გვიანდელი [[დევონური სისტემა|დევონური]] ეპოქის [[ფრასნიული ხანა|ფრასნიულ ხანა]]ში ცხოვრობდა. მისი ერთადერთი ცნობილი სახეობა, [[ე. უოტსონი]] , პირველად [[1938]] წელს აღწერა [[ბრიტანელები|ბრიტან]]ელმა [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგ]]მა [[თომას სტენლ ვესტოლი|თომას სტენლ ვესტოლ]]მა , [[კანადა]]ში ,[[კვებეკი|კვებეკ]]ში , [[ესკუმინაკი]]ს ფორმაციაში აღმოჩენილი თავის ქალის სახურავის ერთი ნაწილის საფუძველზე.<ref> Westoll, T. S. (1938). "Ancestry of the Tetrapods". Nature. 141 (3559): 127–128. Bibcode:1938Natur.141..127W. doi:10.1038/141127a0. S2CID 4086668.</ref> [[2010]] წელს იმავე წარმონაქმნში სრული ეგზემპლარი აღმოაჩინეს, რომელიც [[რიჩარდ კლუტიე]]მ და მისმა კოლეგებმა [[2020]] წელს აღწერეს. ეს ავლენს, რომ ელპისტოსტეგეს დაწყვილებული ფარფლები შეიცავდა ძვლებს, რომლებიც თანამედროვე [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების ფალანგების (თითის ძვლების) ჰომოლოგური იყო ; ეს არის ყველაზე [[ბაზალური ტეტრაპოდომორფი]], რომელსაც ეს ძვლები აქვს. ამავდროულად, ფარფლები დაფარული იყო [[ქერცლები]]თ და [[ლეპიდოტრიქიები]]თ (ფარფლის სხივები), რაც მიუთითებს, რომ ფალანგების წარმოშობა ფარფლის სხივების დაკარგვას უსწრებდა წინ და არა პირიქით.<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref><ref> Geggel, Laura (2020). "Fish sprouted fingers before they ventured onto land, fossil shows". livescience.com.</ref> ==ურთიერთობები== [[სვარცი]]ს მიერ [[2012]] წელს ჩატარებული ანალიზით დადგინდა, რომ ელპისტოსტეგე [[ტიკტაალიკი]]ს დაძმობილებული ტაქსონია . ორივე მათგანი [[ელპისტოსტეგალია|ელპისტოსტეგალი]]ის ჯგუფის პრიმიტიული წევრები აღმოჩნდა , სხვა განვითარებულ [[ღერო-ტეტრაპოდები|ღერო-ტეტრაპოდებ]]თან ერთად.<ref> Swartz, B. (2012). "A marine stem-tetrapod from the Devonian of Western North America". PLOS ONE. 7 (3): e33683. Bibcode:2012PLoSO...733683S. doi:10.1371/journal.pone.0033683. PMC 3308997. PMID 22448265.</ref> {{clade|style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[ელპისტოსტეგალია]] |1={{clade |1=''[[პანდერიხტისი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Panderichthys BW.jpg|70 px]]</span> |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 1998 |2={{clade |1={{clade |1=''[[ტიკტაალიკი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Tiktaalik restoration (side view) by ObsidianSoul 02.png| 70px]]</span> |2='''''ელპისტოსტეგე'''''}} |label2=[[სტეგოცეფალები]] |sublabel2=სენსუ ლაურინი, 2020 |2={{clade |1=''[[ელგინერპეტონი]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ვენტასტეგა]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Ventastega life restoration white background.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega model (for cladogram).png|70 px]] |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega model-removebg.png|70 px]] |2={{clade |1=[[ვატჩერიისებრნი]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Pederpes22small.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=[[კოლოსტეიდები]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Greererpeton BW.jpg|70 px]]</span> |2={{clade |1=''[[კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]]</span> |2= [[ტეტრაპოდი]] <span style="{{MirrorH}}">[[File:Seymouria2.jpg|70 px]]</span> }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[კლუტიე]]ს და სხვების [[2020]] წლის კვლევაში ელპისტოსტეგე ყველა კიდურიანი [[ხერხემლიანები|ხერხემლიანი]]ს დაძმობილებულ ტაქსონად არის მოხსენიებული , რომელიც [[ტიკტაალიკი]]ს გვირგვინს უკავშირდება :<ref> Cloutier, R.; Clement, A. M.; Lee, M. S. Y.; Noël, R.; Béchard, I.; Roy, V.; Long, J. A. (2020). "Elpistostege and the origin of the vertebrate hand". Nature. 579 (7800): 549–554. Bibcode:2020Natur.579..549C. doi:10.1038/s41586-020-2100-8. PMID 32214248. S2CID 213171029.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[Elpistostegalia#Classification|◄]]&nbsp;[[სტეგოცეფალია]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ელპისტოსტეგე]]'' |2=''[[ტიკტაალიკი]]'' [[File:Tiktaalik BW.jpg|70 px]] |3={{clade |1=''[[ ელგინერპეტონი ]]'' [[File:Elginerpeton BW.jpg|70 px]] |2=''[[პარმასტეგა|პარამასტეგა]]'' [[File:Parmastega.png|60 px]] |3={{clade |1=''[[დენსიგნათუსი]]'' |2=''[[ ვენტასტეგა]]'' [[File:Ventastega life restoration white background.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[მეტაქსიგნათი]]'' |2={{clade |1=''[[ იმერია]]'' |2={{clade |1=''[[იქტოსტეგა]]'' [[File:Ichthyostega BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[აკანტოსტეგა]]'' [[File:Acanthostega BW.jpg|70 px]] |2=''[[ ოსინოდუსი]]'' [[File:Ossinodus.jpg|60 px]] |3={{clade |1=''[[უოტჩირია]]'' |2={{clade |1=''[[პედერპესი ]]'' [[File:Pederpes22small.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ტანტალოგნატუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ სიგურნეა]]'' |2={{clade |1=''[[ კრასიგირინუსი]]'' [[File:Crassigyrinus BW.jpg|70 px]] |2={{clade |1=''[[ გრირერპეტონი ]]'' [[File:Greererpeton_DB2.jpg|50 px]] |2={{clade |1=[[ბაფეტიდები]] [[File:Loxomma1DB.jpg|70 px]] |2=[[ტეტრაპოდი]] [[File:Seymouria BW.jpg|70 px]]}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==პალეონტოლოგია== [[მიგუაშის ეროვნული პარკი|მიგუაშას ეროვნული პარკი]] , რომელიც [[კვებეკი|კვებეკ]]ში ( [[კანადა]] ) მდებარეობს , ნამარხების აღმოჩენის ადგილია, რომელიც განსაკუთრებით ცნობილია თავისი ნამარხებით, რომლებიც მრავალფეროვან წყლის ასორტიმენტს წარმოადგენენ, მათ შორის ზემო [[დევონური პერიოდი]]ს [[თევზები|თევზი]]ს რამდენიმე სახეობას , როგორიცაა სხვადასხვა [[აგნათანები]] , [[პლაკოდერმები]] , [[აქტინოპტერიგიელები]] და [[სარკოპტერიგიელები]] . ზოგიერთი შემონახული ნამარხიც საკმარისად სრულყოფილია რბილი ქსოვილების შესანარჩუნებლად და შესაერთებლადაც კი [ 12 ]<ref></ref> . [[ესკუმინაკის წარმონაქმნი]] , საიდანაც ელპისტოსტეგე აღმოაჩინეს, ცნობილია, რომ მასში 18 000- ზე მეტი [[თევზები|თევზი]]ს ნიმუშია აღმოჩენილი და შეიცავს მრავალ მცენარეულ ნამარხს (მათ შორის პრიმიტიული ხე [[არქეოპტერია]] და [[ბარინოფიტონი]] ) [ 12 ]<ref></ref> , [ 13 ]<ref></ref> . ნალექის ანალიზი ესკუმინაკის წარმონაქმნის წარმოშობაზე [[ტბა|ტბ]]ის ნაცვლად [[ზღვა|ზღვ]]ის ან გარდამავალ გარემოზე მიუთითებს . თევზის ნამარხებისა და [[კოპროლიტები]]ს შესანიშნავი შენარჩუნება მიუთითებს, რომ ეს ტერიტორია მლაშე წყალში მდებარეობდა [ 13 ]<ref></ref> . ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] tjk5zyq3rvzwt5gqg9uci49bak5q66x 14 592717 4830419 4829732 2025-07-10T12:11:09Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830419 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Landforms of Europe by country}} [[კატეგორია:ევროპის რელიეფი]] [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია| ]] [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:რელიეფი ქვეყნების მიხედვით|+]] 9odnrqgrij2n6349i8msyz3svmcfgu2 0 592724 4830465 4829778 2025-07-10T13:28:52Z Jaba1977 3604 4830465 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი |მშობლიური სახელი =Bystřice pod Hostýnem |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hostyn - rozhledna, ukazka vyhledu na Bystrici pod Hostynem.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ჰოსტინის გორიდან დანახული ქალაქი |დროშა =Bystrice pod Hostynem-vlajka.png |გერბი = Bystrice pod Hostynem-znak.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 23|lat_sec=57 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 40|lon_sec=27 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =ზდენეკ როლინცი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1368 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 26,81 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 315 |მოსახლეობა = 8 002<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =298,4 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 61 |საიტი = www.bystriceph.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Brumov-Bylnice }} '''ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი''' ({{lang-cs|Bystřice pod Hostýnem}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ხუთ მუნიციპალურ ნაწილად იყოფა.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==გეოგრაფია== ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი რაიონულ ცენტრ [[კრომერჟიჟი|კრომერჟიჟიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით 23 კილომეტრში, ხოლო რეგიონალურ დედაქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] 19 კილომეტრში მდებარეობს. ქალაქი [[მორავია-სილეზიის მთისწინეთი|მორავია-სილეზიის მთისწინეთის]] ფერდობებზეა გაშენებული. ქალაქში მიედინება პატარა მდინარე ბისტრჟიჩკა. ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის ყველაზე მაღალი წერტილი ზღვის დონიდან 460 მეტრ სიმაღლეზე მდებარეობს. მის სახელწოდებაში ნახსენები მთა ჰოსტინემი ქალაქიდან სამხრეთში, მისი მუნიციპალური საზღვრების გარეთ მდებარეობს. ==ისტორია== [[ფაილი:Bystřice pod Hostýnem, náměstí východ.JPG|მინი|მარცხნივ|მასარიკის მოედანი]] ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი წერილობით წყაროებში პირველად 1368 წელსაა მოხსენიებული. ამ წელს ეს დასახლება ქალაქ [[პოდებრადი|პოდებრადის]] დამაარსებელმა [[ბოჩეკ I პოდებრადელი|ბოჩეკ I პოდებრადელმა]] შეიძინა. პირველი ციხესიმაგრე აქ 1440 წელს ააგეს.<ref name=history>{{cite web |title=Historie města|url=https://www.bystriceph.cz/historie-mesta/ds-1073/p1=2054|publisher=Město Bystřice pod Hostýnem|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[ფაილი:Zámek Bystřice pod Hostýnem.jpg|მინი|მარცხნივ|ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის სასახლე]] ქალაქის [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ციხესიმაგრე XVI საუკუნის შუა წლებში [[რენესანსი|რენესანსის სტილის]] სასახლედ გადაკეთდა. ხანძრით დაზიანების შემდეგ, ციხესიმაგრე 1616 წელს აღადგინეს. XVIII საუკუნის შუა პერიოდში ძველ სასახლეს დაემატა ორი [[ნეოკლასიციზმი|ნეოკლასიკური]] ნაწილი. დღეს ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის სასახლე ქალაქის საკუთრებაშია და აქ განთავსებულია მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი.<ref>{{cite web |title=Zámek Bystřice pod Hostýnem|url=https://www.bystriceph.cz/zamek%2Dbystrice%2Dpod%2Dhostynem/gs-1010/p1=5029|publisher=Město Bystřice pod Hostýnem|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|GER}} [[ზალცკოტენი]], გერმანია *{{flagicon|ITA}} [[სან ჯოვანი ალ ნატიზონე]], იტალია ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|Bystřice pod Hostýnem}} *{{official|https://www.bystriceph.cz/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 9gwsek735u510ez7f54u0ytrkxvd11j 4830466 4830465 2025-07-10T13:29:13Z Jaba1977 3604 /* დაძმობილებული ქალაქები */ 4830466 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი |მშობლიური სახელი =Bystřice pod Hostýnem |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hostyn - rozhledna, ukazka vyhledu na Bystrici pod Hostynem.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ჰოსტინის გორიდან დანახული ქალაქი |დროშა =Bystrice pod Hostynem-vlajka.png |გერბი = Bystrice pod Hostynem-znak.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 23|lat_sec=57 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 40|lon_sec=27 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =ზდენეკ როლინცი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1368 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 26,81 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 315 |მოსახლეობა = 8 002<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =298,4 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 61 |საიტი = www.bystriceph.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Brumov-Bylnice }} '''ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი''' ({{lang-cs|Bystřice pod Hostýnem}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ხუთ მუნიციპალურ ნაწილად იყოფა.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==გეოგრაფია== ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი რაიონულ ცენტრ [[კრომერჟიჟი|კრომერჟიჟიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით 23 კილომეტრში, ხოლო რეგიონალურ დედაქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] 19 კილომეტრში მდებარეობს. ქალაქი [[მორავია-სილეზიის მთისწინეთი|მორავია-სილეზიის მთისწინეთის]] ფერდობებზეა გაშენებული. ქალაქში მიედინება პატარა მდინარე ბისტრჟიჩკა. ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის ყველაზე მაღალი წერტილი ზღვის დონიდან 460 მეტრ სიმაღლეზე მდებარეობს. მის სახელწოდებაში ნახსენები მთა ჰოსტინემი ქალაქიდან სამხრეთში, მისი მუნიციპალური საზღვრების გარეთ მდებარეობს. ==ისტორია== [[ფაილი:Bystřice pod Hostýnem, náměstí východ.JPG|მინი|მარცხნივ|მასარიკის მოედანი]] ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი წერილობით წყაროებში პირველად 1368 წელსაა მოხსენიებული. ამ წელს ეს დასახლება ქალაქ [[პოდებრადი|პოდებრადის]] დამაარსებელმა [[ბოჩეკ I პოდებრადელი|ბოჩეკ I პოდებრადელმა]] შეიძინა. პირველი ციხესიმაგრე აქ 1440 წელს ააგეს.<ref name=history>{{cite web |title=Historie města|url=https://www.bystriceph.cz/historie-mesta/ds-1073/p1=2054|publisher=Město Bystřice pod Hostýnem|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[ფაილი:Zámek Bystřice pod Hostýnem.jpg|მინი|მარცხნივ|ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის სასახლე]] ქალაქის [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ციხესიმაგრე XVI საუკუნის შუა წლებში [[რენესანსი|რენესანსის სტილის]] სასახლედ გადაკეთდა. ხანძრით დაზიანების შემდეგ, ციხესიმაგრე 1616 წელს აღადგინეს. XVIII საუკუნის შუა პერიოდში ძველ სასახლეს დაემატა ორი [[ნეოკლასიციზმი|ნეოკლასიკური]] ნაწილი. დღეს ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის სასახლე ქალაქის საკუთრებაშია და აქ განთავსებულია მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი.<ref>{{cite web |title=Zámek Bystřice pod Hostýnem|url=https://www.bystriceph.cz/zamek%2Dbystrice%2Dpod%2Dhostynem/gs-1010/p1=5029|publisher=Město Bystřice pod Hostýnem|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|GER}} [[ზალცკოტენი]], [[გერმანია]] *{{flagicon|ITA}} [[სან-ჯოვანი-ალ-ნატიზონე]], [[იტალია]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|Bystřice pod Hostýnem}} *{{official|https://www.bystriceph.cz/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 8wkvez7k99nbe58silb6l6mmtcl39d1 4830467 4830466 2025-07-10T13:31:35Z Jaba1977 3604 /* ღირსშესანიშნაობები */ 4830467 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი |მშობლიური სახელი =Bystřice pod Hostýnem |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hostyn - rozhledna, ukazka vyhledu na Bystrici pod Hostynem.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ჰოსტინის გორიდან დანახული ქალაქი |დროშა =Bystrice pod Hostynem-vlajka.png |გერბი = Bystrice pod Hostynem-znak.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 23|lat_sec=57 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 40|lon_sec=27 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =ზდენეკ როლინცი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1368 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 26,81 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 315 |მოსახლეობა = 8 002<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =298,4 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 61 |საიტი = www.bystriceph.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Brumov-Bylnice }} '''ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი''' ({{lang-cs|Bystřice pod Hostýnem}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ხუთ მუნიციპალურ ნაწილად იყოფა.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==გეოგრაფია== ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი რაიონულ ცენტრ [[კრომერჟიჟი|კრომერჟიჟიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით 23 კილომეტრში, ხოლო რეგიონალურ დედაქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] 19 კილომეტრში მდებარეობს. ქალაქი [[მორავია-სილეზიის მთისწინეთი|მორავია-სილეზიის მთისწინეთის]] ფერდობებზეა გაშენებული. ქალაქში მიედინება პატარა მდინარე ბისტრჟიჩკა. ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის ყველაზე მაღალი წერტილი ზღვის დონიდან 460 მეტრ სიმაღლეზე მდებარეობს. მის სახელწოდებაში ნახსენები მთა ჰოსტინემი ქალაქიდან სამხრეთში, მისი მუნიციპალური საზღვრების გარეთ მდებარეობს. ==ისტორია== [[ფაილი:Bystřice pod Hostýnem, náměstí východ.JPG|მინი|მარცხნივ|მასარიკის მოედანი]] ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი წერილობით წყაროებში პირველად 1368 წელსაა მოხსენიებული. ამ წელს ეს დასახლება ქალაქ [[პოდებრადი|პოდებრადის]] დამაარსებელმა [[ბოჩეკ I პოდებრადელი|ბოჩეკ I პოდებრადელმა]] შეიძინა. პირველი ციხესიმაგრე აქ 1440 წელს ააგეს.<ref name=history>{{cite web |title=Historie města|url=https://www.bystriceph.cz/historie-mesta/ds-1073/p1=2054|publisher=Město Bystřice pod Hostýnem|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[ფაილი:Zámek Bystřice pod Hostýnem.jpg|მინი|მარცხნივ|ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის სასახლე]] ქალაქის [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ციხესიმაგრე [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] შუა წლებში [[რენესანსი|რენესანსის სტილის]] სასახლედ გადაკეთდა. ხანძრით დაზიანების შემდეგ, ციხესიმაგრე [[1616]] წელს აღადგინეს. [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] შუა პერიოდში ძველ სასახლეს დაემატა ორი [[ნეოკლასიციზმი|ნეოკლასიკური]] ნაწილი. დღეს ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის სასახლე ქალაქის საკუთრებაშია და აქ განთავსებულია მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი.<ref>{{cite web |title=Zámek Bystřice pod Hostýnem|url=https://www.bystriceph.cz/zamek%2Dbystrice%2Dpod%2Dhostynem/gs-1010/p1=5029|publisher=Město Bystřice pod Hostýnem|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|GER}} [[ზალცკოტენი]], [[გერმანია]] *{{flagicon|ITA}} [[სან-ჯოვანი-ალ-ნატიზონე]], [[იტალია]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|Bystřice pod Hostýnem}} *{{official|https://www.bystriceph.cz/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] ay87csxl67xvjz3iwegxtvl4rxcrdvt 4830832 4830467 2025-07-11T07:38:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830832 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი |მშობლიური სახელი =Bystřice pod Hostýnem |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hostyn - rozhledna, ukazka vyhledu na Bystrici pod Hostynem.JPG |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ჰოსტინის გორიდან დანახული ქალაქი |დროშა =Bystrice pod Hostynem-vlajka.png |გერბი = Bystrice pod Hostynem-znak.png |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 23|lat_sec=57 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 40|lon_sec=27 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =ზდენეკ როლინცი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1368 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 26,81 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 315 |მოსახლეობა = 8 002<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =298,4 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 61 |საიტი = www.bystriceph.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Brumov-Bylnice }} '''ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი''' ({{lang-cs|Bystřice pod Hostýnem}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ხუთ მუნიციპალურ ნაწილად იყოფა.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==გეოგრაფია== ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი რაიონულ ცენტრ [[კრომერჟიჟი|კრომერჟიჟიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით 23 კილომეტრში, ხოლო რეგიონალურ დედაქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] 19 კილომეტრში მდებარეობს. ქალაქი [[მორავია-სილეზიის მთისწინეთი|მორავია-სილეზიის მთისწინეთის]] ფერდობებზეა გაშენებული. ქალაქში მიედინება პატარა მდინარე ბისტრჟიჩკა. ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის ყველაზე მაღალი წერტილი ზღვის დონიდან 460 მეტრ სიმაღლეზე მდებარეობს. მის სახელწოდებაში ნახსენები მთა ჰოსტინემი ქალაქიდან სამხრეთში, მისი მუნიციპალური საზღვრების გარეთ მდებარეობს. ==ისტორია== [[ფაილი:Bystřice pod Hostýnem, náměstí východ.JPG|მინი|მარცხნივ|მასარიკის მოედანი]] ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემი წერილობით წყაროებში პირველად 1368 წელსაა მოხსენიებული. ამ წელს ეს დასახლება ქალაქ [[პოდებრადი|პოდებრადის]] დამაარსებელმა [[ბოჩეკ I პოდებრადელი|ბოჩეკ I პოდებრადელმა]] შეიძინა. პირველი ციხესიმაგრე აქ 1440 წელს ააგეს.<ref name=history>{{cite web |title=Historie města|url=https://www.bystriceph.cz/historie-mesta/ds-1073/p1=2054|publisher=Město Bystřice pod Hostýnem|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[ფაილი:Zámek Bystřice pod Hostýnem.jpg|მინი|მარცხნივ|ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის სასახლე]] ქალაქის [[გოტიკური არქიტექტურა|გოტიკური]] ციხესიმაგრე [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] შუა წლებში [[რენესანსი|რენესანსის სტილის]] სასახლედ გადაკეთდა. ხანძრით დაზიანების შემდეგ, ციხესიმაგრე [[1616]] წელს აღადგინეს. [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] შუა პერიოდში ძველ სასახლეს დაემატა ორი [[ნეოკლასიციზმი|ნეოკლასიკური]] ნაწილი. დღეს ბისტრჟიცე-პოდ-ჰოსტინემის სასახლე ქალაქის საკუთრებაშია და აქ განთავსებულია მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი.<ref>{{cite web |title=Zámek Bystřice pod Hostýnem|url=https://www.bystriceph.cz/zamek%2Dbystrice%2Dpod%2Dhostynem/gs-1010/p1=5029|publisher=Město Bystřice pod Hostýnem|language=cs|access-date=2021-12-15}}</ref> ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|GER}} [[ზალცკოტენი]], [[გერმანია]] *{{flagicon|ITA}} [[სან-ჯოვანი-ალ-ნატიზონე]], [[იტალია]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|Bystřice pod Hostýnem}} *{{official|https://www.bystriceph.cz/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] f4kjxvs6jwwfuko7bebtz38ih7tnr93 0 592752 4830462 4829929 2025-07-10T13:26:26Z Jaba1977 3604 /* ისტორია */ 4830462 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპიცე ქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავიის ხეობა|ზემო მორავიის ხეობაში]] მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვას არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავას]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი|ტბორია]].<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი 1615 წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. XIX საუკუნეში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესიას შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. =სქოლიო= g3xdodw6mliaiz783scppkes8z7bxie 4830463 4830462 2025-07-10T13:26:58Z Jaba1977 3604 /* ღირსშესანიშნაობები */ 4830463 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპიცე ქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავიის ხეობა|ზემო მორავიის ხეობაში]] მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვას არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავას]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი|ტბორია]].<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. =სქოლიო= mo34ardejx1njybg9y9qhwyhyiope0m 4830464 4830463 2025-07-10T13:27:13Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830464 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპიცე ქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავიის ხეობა|ზემო მორავიის ხეობაში]] მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვას არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავას]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი|ტბორია]].<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. =სქოლიო= [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 9ptetnd1la86qv67sbdyk7et8r7286a 4830732 4830464 2025-07-11T05:25:41Z GagaMumladze2020 126180 4830732 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპიცე ქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავის ხეობა|ზემო მორავის ხეობაში]] მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვას არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავას]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი|ტბორია]].<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. =სქოლიო= [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] pm7qdmfllqwap7e4870a2m58owc2xk3 4830950 4830732 2025-07-11T08:39:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830950 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპიცე ქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავის ხეობა|ზემო მორავის ხეობაში]] მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვას არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავას]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი|ტბორია]].<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. =სქოლიო= [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] te0ubkgynd0rvj8f8n75rv15y4q4e6n 4830992 4830950 2025-07-11T11:45:06Z Otogi 27089 4830992 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპიცე ქალაქ [[ზლინი|ზლინიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავის ხეობა|ზემო მორავის ხეობაში]] მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვას არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავას]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი|ტბორია]].<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. =სქოლიო= [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] 0jmzmu7eme7sqquj984dpdlhh4m8we6 4830994 4830992 2025-07-11T11:46:59Z Otogi 27089 4830994 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპინე ქალაქ [[ზლინი]]დან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავის ხეობა]]ში მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვის არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ, მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი]]ა.<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. =სქოლიო= [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] oe3msivnjz213w51znu4y4ky1a048r4 4830995 4830994 2025-07-11T11:48:00Z Otogi 27089 4830995 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპინე ქალაქ [[ზლინი]]დან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავის ხეობა]]ში მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვის არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ, მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი]]ა.<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. =სქოლიო= [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] 64h2ub8cm8w1gxz3qbq40yfldxcliux 4830996 4830995 2025-07-11T11:48:14Z Otogi 27089 4830996 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპინე ქალაქ [[ზლინი]]დან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავის ხეობა]]ში მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვის არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ, მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი]]ა.<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] 22lzccbc7224mr7d3fr51k1xdbc3a3f 4830997 4830996 2025-07-11T11:49:27Z Otogi 27089 /* გეოგრაფია */ 4830997 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპინე ქალაქ [[ზლინი]]დან ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავის ხეობა]]ში მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვის არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ, მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი]]ა.<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. XV საუკუნეში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი|ოლომოუცის]] ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] rz2tvs17nb0mv8uhpkinazcprpdzi6y 4830998 4830997 2025-07-11T11:50:24Z Otogi 27089 /* ისტორია */ 4830998 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ხროპინე |მშობლიური სახელი =Chropyně |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Kostel sv. Jiljí (Chropyně), nám. Svobody, Chropyně 1.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = წმინდა გილესის ტაძარი და ხოპინეს ციხესიმაგრე |დროშა =Chropyne_CZ_flag.png |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 21|lat_sec=42 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 21|lon_sec=53 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =მიხალ ვლასატი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1261 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 19,00 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 195 |მოსახლეობა = 4 642<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =244,3 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 11 |საიტი = https://www.muchropyne.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Chropyně }} '''ხროპინე''' ({{lang-cs|Chropyně}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთში]], [[ზლინის მხარე]]ში. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი ორი მუნიციპალური ნაწილის ხროპინესა და პლეშოვეცისგან შედგება.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==სახელწოდება== ამ ქალაქის ტერიტორიაზე არსებულ ციხესიმაგრეს ოდესღაც ხროპის გვარი ფლობდა, სწორედ აქედან მომდინარეობს მისი დღევანდელი სახელწოდება.<ref name=history>{{cite web |title=Historie Chropyně|url=https://www.muchropyne.cz/mesto/historie/historie-chropyne/|publisher=Město Chropyně|language=cs|access-date=2025-04-11}}</ref> =გეოგრაფია= ხროპინე ქალაქ [[ზლინი]]დან ჩრდილო-აღმოსავლეთით [[ზემო მორავის ხეობა]]ში მდებარეობს. ქალაქში პატარა ბეჩვის არხი მიედინება, ის მდინარე [[მოშტენკა|მოშტენკას]] ერთვის, რომელიც თავის მხრივ, მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] მარცხენა შენაკადია. ქალაქის ტერიტორიაზე რამდენიმე [[ტბორი]]ა.<ref name=history/> =ისტორია= ხროპინეს შესახებ პირველი წერილობითი წყარო 1261 წლით თარიღდება, როდესაც დასახლება ახლად დაარსებულ [[ვიზოვიცე|ვიზოვიცეს]] მონასტერს გადაეცა. [[XV საუკუნე]]ში აქ ტბორები მოეწყო და ხროპინე სათევზაო მეურნეობათა ცენტრად იქცა. სათევზაო მეურნეობებმა ხროპინეს ეკონომიკური წინსვლა მოუტანა და 1535 წელს მეფე [[ფერდინანდ I (სრი)|ფერდინანდ I]]-მა მას სავაჭრო ქალაქის სტატუსი მიანიჭა.<ref name=history/> [[1848]] წლამდე ქალაქი [[ოლომოუცი]]ს ეპარქიას ეკუთვნოდა და ამ წელს დამოუკიდებელ მუნიციპალიტეტად ჩამოყალიბდა. 1950 წელს აქ მცირე ბალნეოლოგიური კურორტი დაარსდა, რომელიც კუნთოვან-სახსროვანი და არტერიულ წნევასთან დაკავშირებული დაავადებების სამკურნალო ადგილი იყო. [[1997]] წელს მომხდარმა წყალდიდობამ კურორტი მთლიანად გაანადგურა.<ref name=history/> =ღირსშესანიშნაობები= ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ხროპინეს ციხესიმაგრეა. იგი [[1615]] წელს უფრო ძველი ციხესიმაგრის ადგილზე აშენდა. [[XIX საუკუნე]]ში იგი მონადირეთა სახლად გადააკეთეს. დღეს ციხესიმაგრე ღიაა ვიზიტორთათვის. შენობაში წარმოდგენილია რამდენიმე ექსპოზიცია, მათ შორის ცნობილი ჩეხი მხატვრის ემილ ფილას მემორიალი. ფილა ყველაზე ცნობილი ადამიანია, რომელიც ხროპინეში დაიბადა. ხროპინეს წმინდა გილესის ეკლესია შუა საუკუნეების [[რომანული არქიტექტურა|რომანულ სტილში]] XIII საუკუნის შუა წლებში აშენდა. 1761–1772 წლებში ეკლესია [[ბაროკო|ბაროკოს სტილში]] გადაკეთდა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] l9rrofmby7l100w7god1wskuwcg82ga 0 592777 4830993 4830150 2025-07-11T11:45:40Z Gobrona 28077 4830993 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|Gobrona]].|10|07|2025}} {{ვიდეო თამაშების ისტორია}} '''მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლების''' ეპოქას საუფძველი ჩაეყარა [[2020]] წლის ნოემბერში, როდესაც ბაზარზე გამოვიდა [[Microsoft]]-ის [[Xbox Series X და Series S]]-ის კონსოლების ოჯახი და [[Sony]]-ს [[PlayStation 5]]. [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მერვე თაობის]] [[Xbox One]]-თან და [[PlayStation 4]]-თან შედარებით, ახალი კონსოლები უფრო სწრაფი გამოთვლითი და [[გრაფიკული პროცესორი|გრაფიკული პროცესორებით]] გამოირჩევიან. მათ დაემატა რეალურ დროში [[სხივების ტყორცნა|სხივების ტრასირების]] გრაფიკის მხარდაჭერა, 4K რეზოლუციის, ხოლო ზოგიერთ შემთხვევაში 8K რეზოლუციის გამოსახულება, რენდერინგის სიჩქარით, რომელიც მიზნად ისახავს [[კადრის სიხშირე|60 კადრს წამში]] (FPS) ან უფრო მეტს. შიდა თვალსაზრისით, ორივე კონსოლის ოჯახმა წარმოადგინა ახალი შიდა [[მყარსხეულიანი დისკი|მყარსხეულიანი დისკები]] (SSD), რომლებიც გამოიყენება როგორც მაღალი გამტარუნარიანობის მეხსიერების და საცავის სისტემები თამაშებში, რათა შემცირდეს ან მთლიანად გაუქმდეს ჩატვირთვის დრო და მხარდაჭერილი იყოს თამაშშიდა სტრიმინგი. Xbox Series S-სა და PlayStation 5 Digital Edition-ს არ აქვთ ოპტიკური დისკის წამკითხველი, თუმცა ინარჩუნებენ [[ციფრული დისტრიბუცია|ციფრული დისტრიბუციის]] და გარე USB მოწყობილობებზე თამაშების შენახვის მხარდაჭერას. [[2025]] წლის ივნისში გამოვიდა [[Nintendo Switch 2]]. მის წინამორბედ [[Nintendo Switch|Switch]]-თან შედარებით უფრო დიდი ზომის თხევადკრისტალური ეკრანი და მეტი შიდა მეხსიერება გააჩნია, აგრეთვე განახლებული გრაფიკა, კონტროლერები და სოციალური ფუნქციები. Switch 2 მხარს უჭერს 1080p რეზოლუციას და 120Hz განახლების სიხშირეს პორტატიულ ან პლანშეტურ რეჟიმში,<ref>{{cite web |last1=Peters |first1=Jay |last2=Parrish |first2=Ash |date=April 18, 2025 |title=Nintendo Switch 2 preorders start April 24th and the price is still $449.99 |url=https://www.theverge.com/news/643616/nintendo-switch-2-us-preorders-date |accessdate=April 18, 2025 |work=[[The Verge]]}}</ref> ხოლო 4K რეზოლუციას 60Hz განახლების სიხშირით დოკ-სდგურში შეერთებისას. სხვა პორტატულმა [[პერსონალური კომპიუტერი|პერსონალურმა კომპიუტერულმა]] მოწყობილობებმა, როგორიცაა [[Steam Deck]], შესაძლებელი გახადა [[Linux]]-სა [[Microsoft Windows|Windows]] თამაშების გაშვება [[Valve Corporation|Valve]]-ის [[Proton (პროგრამა)|Proton]]-ის საშუალებით, რითაც კიდევ უფრო გააფართოვა ტექნიკური კონკურენცია ამ თაობაში. === შედარება=== {| class="wikitable" ! colspan="2" scope="col" |პროდუქტის ხაზი ! colspan="3" style="width:45%" |[[PlayStation 5]] ! colspan="2" style="width:45%" |[[Xbox Series X and Series S|Xbox Series X/S]] |- ! colspan="2" scope="row" |სახელი !PlayStation 5 Digital Edition !PlayStation 5 !PlayStation 5 Pro !Xbox Series S !Xbox Series X |- style="background: white; text-align: center;" ! colspan="2" scope="row" |ლოგო | colspan="3" |[[File:PlayStation 5 logo and wordmark.svg|x40px|frameless|upright=0.8]] | colspan="2" |[[File:Xbox Series X S black.svg|x40px|frameless|upright=0.8]] |- style="background: white; text-align: center;" ! colspan="2" rowspan="2" scope="row" |სურათი |[[File:PS5DigitalEdition.png|frameless|224x224px]] |[[File:Black and white Playstation 5 base edition with controller.png|frameless|250x250px]] |{{CSS image crop|Image=Video über die PS5 Pro (BeatEmUps) (2160p 60fps VP9-128kbit AAC)-00.02.23.200.png|bSize=450|oLeft=165|cWidth=140}} |{{CSS image crop|Image=Xbox Series S with controller.jpg|bSize=250|oLeft=45|cWidth=170}} |{{CSS image crop|Image=Xbox Series X 2.jpg|bSize=215|oLeft=55|cWidth=135}} |- style="background: white; text-align: center;" |PS5 Digital Edition DualSense კონტროლერით |სტანდარტული PS5 DualSense კონტროლერით |სტანდარტული PS5 Pro |Xbox Series S კონტროლერით |Xbox Series X კონტროლერით |- align="center" ! colspan="2" scope="row" |მწარმოებელი | colspan="3" |[[Sony Interactive Entertainment]] | colspan="2" |[[Microsoft Gaming]] |- |- align="center" ! colspan="2" scope="row" |გამოსვლის თარიღი | colspan="2" |AU/JP/KR/NA/NZ/SGP: November 12, 2020<br />მსოფლიოში: 19 ნოემბერი, 2020<ref>{{Cite web|last=Sheridan|first=Connor|title=PS5 release date confirmed: Here's when you can get it, depending on where you live|url=https://www.gamesradar.com/ps5-release-date-confirmed/|date=16 September 2020|access-date=2020-12-20|website=gamesradar|language=en|archive-date=November 23, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201123204417/https://www.gamesradar.com/ps5-release-date-confirmed/|url-status=live}}</ref><br /> IND: 22 იანვარი, 2021 <br /> INA: 2 თებერვალი, 2021<ref>{{cite web |url=https://www.gamesradar.com/ps5-finally-has-a-release-date-in-india/ |title=PS5 finally has a release date in India |last=Bellingham |first=Hope |work=[[GamesRadar]] |publisher=[[Future plc]] |date=January 5, 2021 |access-date=January 31, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210117030420/https://www.gamesradar.com/ps5-finally-has-a-release-date-in-india/ |archive-date=January 17, 2021 |url-status=live }}</ref><br />[[ჩინეთი|CHN]]: 15 მაისი, 2021<ref>{{Cite web|title=PS5 Sets Release Date For China, Preorders Sell Out Immediately|url=https://www.gamespot.com/articles/ps5-sets-release-date-for-china-preorders-sell-out-immediately/1100-6490761/#:~:text=The%20PlayStation%205%20will%20launch,be%20priced%20at%20RMB%203,099.&text=The%20PS5%20isn%27t%20the,through%20a%20deal%20with%20Tencent.|access-date=2022-02-22|website=GameSpot|language=en-US|archive-date=February 22, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222122226/https://www.gamespot.com/articles/ps5-sets-release-date-for-china-preorders-sell-out-immediately/1100-6490761/#:~:text=The%20PlayStation%205%20will%20launch,be%20priced%20at%20RMB%203,099.&text=The%20PS5%20isn%27t%20the,through%20a%20deal%20with%20Tencent.|url-status=live}}</ref> | მსოფლიოში: 7 ნოემბერი, 2024 | colspan="2" | მსოფლიოში: 10 ნოემბერი, 2020 <br /> [[ჩინეთი|CHN]]: 10 ივნისი, 2021<ref>{{Cite web|last=Makuch|first=Eddie|title=Xbox Series X Sets Release Date For China On June 10|url=https://www.gamespot.com/articles/xbox-series-x-sets-release-date-for-china-on-june-10/1100-6491488/|date=14 May 2021|work=[[GameSpot]]|access-date=February 19, 2022|archive-date=February 20, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220220031255/https://www.gamespot.com/articles/xbox-series-x-sets-release-date-for-china-on-june-10/1100-6491488/|url-status=live}}</ref> |- |- style="text-align: center;" ! rowspan="5" scope="row" |თავდაპირველი ფასი ! scope="row" |[[ამერიკული დოლარი|US$]] |399.99 |499.99 |699.99 |299.99{{efn|name=512gb|512 GB All-Digital}} |499.99{{efn|name=disc|1 TB Disc Drive}} |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" |[[€]] |399.99 |499.99 |799.99 |299.99{{efn|name=512gb}} |499.99{{efn|name=disc}} |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" |[[გირვანქა სტერლინგი|GBP]] |359.99 |449.99 |699.99 |249.99{{efn|name=512gb}} |449.99{{efn|name=disc}} |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" |[[ავსტრალიური დოლარი|A$]] |599.95 |749.95 |1,199.95 |499{{efn|name=512gb}} |749{{efn|name=disc}} |- | |- style="text-align: center;" ! scope="row" |[[იენა (ფულის ერთეული)|JP¥]] |39,980 |49,980 |119,980 |29,980{{efn|name=512gb}} |49,980{{efn|name=disc}} |- |- style="text-align: center;" ! rowspan="5" scope="row" |მიმდინარე ფასი ! scope="row" |[[ავსტრალიური დოლარი|US$]] |449.99 | {{n/a|Same as launch price}} |rowspan="5" | Same as launch price |379.99{{efn|name=512gb}}/429.99{{efn|name=1tb|1 TB All-Digital}} |599.99{{efn|name=disc}}/549.99{{efn|name=1tb}}/729.99{{efn|name=2tb|2 TB Disc Drive}} |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" |[[€]] |499.99 |549.99 |349.99{{efn|name=512gb}}/399.99{{efn|name=1tb}} |599.99{{efn|name=disc}}/549.99{{efn|name=1tb}}/699.99{{efn|name=2tb}} |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" |[[გირვანქა სტერლინგი|GBP]] |429.99 |479.99 |299.99{{efn|name=512gb}}/349.99{{efn|name=1tb}} |499.99{{efn|name=disc}}/449.99{{efn|name=1tb}}/589.99{{efn|name=2tb}} |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" |[[ავსტრალიური დოლარი|A$]] |749.95 |829.95 |549{{efn|name=512gb}}/599{{efn|name=1tb}} |849{{efn|name=disc}}/749{{efn|name=1tb}}/1,049{{efn|name=2tb}} |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" |[[იენა (ფულის ერთეული)|JP¥]] |59,980 |66,980 |44,578{{efn|name=512gb}}/49,978{{efn|name=1tb}} |66,978{{efn|name=disc}}/59,978{{efn|name=1tb}} |- |- style="text-align: center;" ! rowspan="3" scope="row" |გაყიდვები ! scope="row" |დაიგზავნა | colspan="2" | 65.5 million ({{as of|2024|06|30|lc=y|df=yes}})<ref name="gwo">{{cite web |last1=Obedkov |first1=Evgeny |title=Xbox Series X{{!}}S lags behind PS5 by more than 2x, with 28.3 million units sold life-to-date — Aldora |url=https://gameworldobserver.com/2024/09/18/xbox-series-28-3-million-units-sold-vs-ps5 |website=Game World Observer |access-date=9 November 2024 |date=18 September 2024}}</ref> | rowspan="2" | | colspan="2" rowspan="2" | 28.3 million ({{as of|2024|06|30|lc=y|df=yes}})<ref name="gwo" /> |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" |გაიყიდა | colspan="2" | 61.7 million ({{as of|2024|06|30|lc=y|df=yes}})<ref name="gwo" /> |- !rowspan="2" scope="row" |სათამაშო მედია |- |- style="text-align: center;" !rowspan="4" scope="row" |მედი |[[ციფრული დისტრიბუცია]] |[[UHD Blu-ray]], [[Blu-ray]] |[[Digital distribution]] |[[Digital distribution]] |[[Ultra HD Blu-ray|UHD Blu-ray]], [[Blu-ray]], [[DVD]], [[Compact Disc|CD]], [[digital distribution]] |- |- style="text-align:center;" ! [[Regional lockout]] | colspan="5" {{Yes|Unrestricted}} |- |- style="text-align: center;" !scope="row" |Other |[[Ultra HD Blu-ray|UHD Blu-ray]], [[Blu-ray]], and [[DVD]] with optional disc drive |[[UHD Blu-ray]], [[Blu-ray]][[DVD]], [[ციფრული დისტრიბუცია]] |[[Ultra HD Blu-ray|UHD Blu-ray]], [[Blu-ray]], and [[DVD]] with optional disc drive |{{N/A}} |[[Ultra HD Blu-ray|UHD Blu-ray]], [[Blu-ray]], [[DVD]], [[Compact Disc|CD]] |- |- style="text-align: center;" !scope="row" |[[Backward compatibility]] |colspan="3" {{Partial|Almost all [[PlayStation 4]] and [[PlayStation VR]] games}} |{{N/A}} |{{Partial|All [[Xbox One]] games (excluding [[Kinect]]-required games) and [[Xbox 360]] and original [[Xbox (console)|Xbox]] games playable on Xbox One ([[List of backward-compatible games for Xbox One|list]])}} |- !rowspan="5" scope="row" |[[Central processing unit|CPU]] |- style="text-align: center;" !Type |colspan="5" |Custom [[AMD]] 8-core based on [[Zen 2]] architecture |- |- style="text-align: center;" !scope="row" |[[Instruction set architecture|ISA]] |colspan="5" |[[x86-64]] |- |- style="text-align: center;" !scope="row" |Clock speed |colspan="2" |up to 3.5&nbsp;[[Hertz|GHz]] (variable) with [[Simultaneous multithreading|SMT]] always on |up to 3.85&nbsp;[[Hertz|GHz]] (variable) with [[Simultaneous multithreading|SMT]] always on |3.4&nbsp;GHz with SMT, 3.6&nbsp;GHz without SMT |3.6&nbsp;GHz with SMT, 3.8&nbsp;[[Hertz|GHz]] without SMT |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" | [[Semiconductor device fabrication|Process]] | colspan="2" | [[7 nm process|7 nm]]{{efn|name=onetwo|2020 & 2021 revisions}} or [[7 nm process|6 nm]]{{efn|name=two|2022 revision or slim}} | [[5 nm process#4 nm process nodes|4 nm]]<ref>{{cite web |title=AMD Playstation 5 Pro GPU Specs |url=https://www.techpowerup.com/gpu-specs/playstation-5-pro-gpu.c4232 |website=TechPowerUp |language=en |date=6 May 2025}}</ref> | [[7 nm process|7 nm]] | [[7 nm process|7 nm]] or [[7 nm process|6 nm]] |- |- style="text-align: center;" !rowspan="5" scope="row" |[[Graphics processing unit|GPU]] !scope="row" |Type |colspan="2" |Custom [[AMD Radeon]] [[RDNA 2]] architecture |Hybrid AMD [[RDNA 2]] architecture with [[RDNA 3]] features and [[RDNA 4]] [[Ray tracing (graphics)|Raytracing]] cores |colspan="2" |Custom [[AMD Radeon]] [[RDNA 2]] architecture |- style="text-align: center;" !scope="row" |Clock speed |colspan="2" |up to 2.233&nbsp;[[Hertz|GHz]] (variable) |up to 2.35&nbsp;[[Hertz|GHz]] (variable) |1.565&nbsp;GHz |1.825&nbsp;[[Hertz|GHz]] |- style="text-align: center;" !scope="row" |[[TFLOPS|TFLOP/s]] |colspan="2" |up to 10.28&nbsp;TFLOPS (variable) |up to 18.048&nbsp;TFLOPS (variable)<ref>Sony advertised a 16.7 TFLOPS figure for the PS5 Pro, however they confirmed that the actual max GPU clock is 2.35 GHz which puts the peak TFLOPS at 18.048</ref> |4.006&nbsp;TFLOPS |12.155&nbsp;TFLOPS |- style="text-align: center;" !scope="row" |[[General-purpose computing on graphics processing units|Compute units]] |colspan="2" |36&nbsp;out of 40 CUs (2304 out of 2560 SMs) enabled |60 CU |20&nbsp;out of 24 CUs (1280 out of 1536 SMs) enabled |52&nbsp;out of 56 CUs (3328 out of 3584 SMs) enabled |- |- style="text-align: center;" ! scope="row" | [[Semiconductor device fabrication|Process]] | colspan="2" | [[7 nm process|7 nm]]{{efn|name=onetwo}} or [[7 nm process|6 nm]]{{efn|name=two}} | [[5 nm process#4 nm process nodes|4 nm]] | [[7 nm process|7 nm]] | [[7 nm process|7 nm]] or [[7 nm process|6 nm]] |- |- style="text-align: center;" !rowspan="3" scope="row" |[[Random-access memory|Memory]] !Main &<br />other |colspan="2" |16&nbsp;GB [[GDDR6 SDRAM]]; 256-bit (unified) <br /> 512&nbsp;MB [[DDR4 SDRAM]] (for background tasks) |16&nbsp;GB [[GDDR6 SDRAM]] <br /> 2&nbsp;GB [[DDR5 SDRAM]] |10&nbsp;GB [[GDDR6 SDRAM]]; 128-bit (semi-unified) |16&nbsp;GB [[GDDR6 SDRAM]]; 320-bit (semi-unified) |- |- style="text-align: center;" !Bandwidth |colspan="2" |448&nbsp;GB/s |576&nbsp;GB/s |8 GB (128-bit) (GPU) @ 224&nbsp;GB/s<br /> 2&nbsp;GB (32-bit) (system) @ 56&nbsp;GB/s |10 GB (320-bit) (GPU) @ 560&nbsp;GB/s<br /> 6&nbsp;GB (3.5 GB & 2.5 GB) (192-bit) (system) @ 336&nbsp;GB/s |- |- style="text-align: center;" !scope="row" |Clock speed |colspan="2" |1.75&nbsp;GHz (14&nbsp;GHz effective) |2.25&nbsp;GHz (18&nbsp;GHz effective) |1.75&nbsp;GHz (14&nbsp;GHz effective) |1.75&nbsp;GHz (14&nbsp;GHz effective) |- |- style="text-align: center;" !rowspan="5" scope="row" |Storage !scope="row" |Internal |colspan="2" |825&nbsp;GB{{efn|name=non-slim|non-slim}} or 1&nbsp;TB{{efn|name=slim|slim}} [[PCI Express|PCIe]] Gen 4 custom [[NVM Express|NVMe]] [[solid-state drive|SSD]] |2&nbsp;TB [[PCI Express|PCIe]] Gen 4 custom [[NVM Express|NVMe]] [[solid-state drive|SSD]] |512&nbsp;GB or 1&nbsp;TB [[PCI Express|PCIe]] Gen 4 custom [[NVM Express|NVMe]] [[Solid-state drive|SSD]] |1&nbsp;TB or 2&nbsp;TB [[PCI Express|PCIe]] Gen 4 custom [[NVM Express|NVMe]] [[Solid-state drive|SSD]] |- |- style="text-align: center;" !scope="row" |Reserved by {{abbr|OS|operating system}} |colspan="3" |161&nbsp;GB |colspan="2" |200&nbsp;GB |- |- style="text-align: center;" !scope="row" |External |colspan="3" |M.2 [[NVM Express|NVMe]] SSD support (with September 2021 system update),<ref>{{cite web | url = https://www.theverge.com/2021/9/14/22664808/ps5-playstation-5-update-m2-ssd-sony-software | title = Sony's big PS5 update with M.2 SSD support launches September 15th | first1 = Tom | last1 = Warren | first2 = Richard | last2 = Lawler | date = September 14, 2021 | access-date = September 14, 2021 | work = [[The Verge]] | archive-date = September 14, 2021 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210914135012/https://www.theverge.com/2021/9/14/22664808/ps5-playstation-5-update-m2-ssd-sony-software | url-status = live }}</ref> USB 3.2 HDD Support (archive only for PS5 games) |colspan="2" |Storage Expansion Card (up to 2&nbsp;TB), USB 3.1 HDD Support (archive only for X/S games)<ref name="XBS external HDD support">{{cite web |title=Xbox Series X/S FAQ |url=https://support.xbox.com/en-GB/help/hardware-network/console/xbox-series-x-faq#GroupedList-44f9c43a-440d-4c03-aa93-d059bc84ba8c |website=Xbox Support |access-date=30 January 2021 |archive-date=February 3, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210203143424/https://support.xbox.com/en-GB/help/hardware-network/console/xbox-series-x-faq#GroupedList-44f9c43a-440d-4c03-aa93-d059bc84ba8c |url-status=live }}</ref> |- align="center" !Bandwidth |colspan="3" | 5.5 GB/s (raw or uncompressed), 8–9&nbsp;GB/s, up to 22&nbsp;GB/s (compressed) |colspan="2" | 2.4 GB/s (raw or uncompressed), 4.8 GB/s (compressed) |- align="center" !Game installation |colspan="3" |Updates are downloaded and installed automatically in Rest Mode |colspan="2" |Updates are downloaded and installed automatically in Instant-on Mode |- |- style="text-align: center;" ! rowspan="2" scope="row" |[[Computer network|Network]] !Wireless |colspan="2" | Dual-band [[Wi-Fi 6]] @ 2.4&nbsp;GHz and 5&nbsp;GHz | Tri-band [[Wi-Fi 7]] @ 2.4&nbsp;GHz, 5&nbsp;GHz and 6&nbsp;GHz |colspan="2" | Dual-band [[Wi-Fi 5]] @ 2.4&nbsp;GHz and 5&nbsp;GHz |- |- style="text-align: center;" !Wired |colspan="5" |[[Gigabit Ethernet]] |- |- style="text-align: center;" !colspan="2" |Dimensions |{{cvt|390|xx|260|xx|92|mm}}{{efn|name=non-slim}}<br />{{cvt|358|xx|216|xx|80|mm}}{{efn|name=slim}} |{{cvt|390|xx|260|xx|104|mm}}{{efn|name=non-slim}}<br />{{cvt|358|xx|216|xx|96|mm}}{{efn|name=slim}} |{{cvt|388|xx|216|xx|89|mm}} |{{cvt|151|xx|65|xx|275|mm}} |{{cvt|151|xx|151|xx|301|mm}} |- align="center" ! colspan="2" |Weight |{{cvt|3.9|kg}}{{efn|name=zero|2020 revision}}<br />{{cvt|3.6|kg}}{{efn|name=one|2021 revision}}<br />{{cvt|3.4|kg}}{{efn|name=twoonly|2022 revision}}<br />{{cvt|2.6|kg}}{{efn|name=slim}} |{{cvt|4.5|kg}}{{efn|name=zero}}<br />{{cvt|4.2|kg}}{{efn|name=one}}<br />{{cvt|3.9|kg}}{{efn|name=twoonly}}<br />{{cvt|3.2|kg}}{{efn|name=slim}} |{{cvt|3.1|kg}} |{{cvt|1.92|kg}} |{{cvt|4.44|kg}} |- align="center" !colspan="2" |Power |340&nbsp;W<ref name="polygon ps5 power">{{Cite web|last=Good |first=Owen S. |date=January 14, 2021|title=Study chides PS5, Xbox Series X for default power settings|url=https://www.polygon.com/2021/1/14/22230943/ps5-xbox-series-x-s-power-consumption-study-nrdc|access-date=February 26, 2021 |website=Polygon|language=en|archive-date=January 27, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127140436/https://www.polygon.com/2021/1/14/22230943/ps5-xbox-series-x-s-power-consumption-study-nrdc|url-status=live}}</ref> |350&nbsp;W<ref name="polygon ps5 power" /> |390&nbsp;W |165&nbsp;W<ref name="xbox power" /> |315&nbsp;W<ref name="xbox power">{{cite web |last1=Howse |first1=Brett |title=The Xbox Series X Review: Ushering In The Next Generation of Game Consoles |url=https://www.anandtech.com/show/16217/the-xbox-series-x-review-ushering-in-next-gen |website=www.anandtech.com |access-date=1 May 2023 |archive-date=March 17, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230317111353/https://www.anandtech.com/show/16217/the-xbox-series-x-review-ushering-in-next-gen |url-status=live }}</ref> |- style="text-align: center;" !colspan="2" |Included in the box |colspan="2" |{{ubl|[[DualSense]] wireless controller|USB Type-C to Type-A charging cable for the DualSense wireless controller| HDMI cable (compatible with Ultra High Speed defined by HDMI v2.1)|AC power cord|Console base}} |Same as base model, minus console base |colspan="2" | {{ubl|[[Xbox Wireless Controller]]|HDMI cable (compatible with Ultra High Speed defined by HDMI v2.1)|AC power cord}} |- style="text-align: center;" ![[Display resolution|Video]] !Output |colspan="3" |[[HDMI]]: [[720p]], [[1080i]], [[1080p]], [[1440p]], [[4K UHD]], [[8K UHD]] |[[HDMI]]: [[720p]], [[1080p]], [[1440p]], [[4K UHD]] |[[HDMI]]: [[720p]], [[1080p]], [[1440p]], [[4K UHD]], [[8K UHD]] |- !colspan="2" |[[Digital audio|Audio]] |colspan="3" |{{ubl|Custom Tempest 3D Engine, supports: [[Dolby Atmos]] & [[DTS (sound system)#DTS:X|DTS:X]] (Blu-ray and Ultra HD Blu-ray disc video when connected to a supported device), Dolby Digital (max 5.1ch), Dolby Digital Plus (max 7.1ch), Dolby TrueHD (max 7.1ch), DTS (max 5.1ch), DTS-HD High Resolution Audio (max 7.1ch), DTS-HD Master Audio (max 7.1ch), AAC (max 5.1ch), Linear PCM (max 7.1ch), up to [[7.1 surround sound]] overall}} |colspan="2" |{{ubl|Custom Project Acoustics 3D Audio|[[Dolby Atmos]]|[[DTS (sound system)#DTS:X|DTS:X]]|[[7.1 surround sound]]}} |- style="text-align: center;" ! rowspan="3" |Peripheral abilities ! [[Game controller|Controller]] |colspan="3" |[[DualSense]] wireless controller |colspan="2" |[[Xbox Wireless Controller]] |- align="center" ! Touch capability |colspan="3" |DualSense controller includes a "touchpad" |colspan="2" {{N/A}} |- align="center" ![[Camera]] |colspan="3" |PS5 HD camera |colspan="2" {{N/A}} |- |- style="text-align: center;" !rowspan="3" colspan="2" |Online services |colspan="3" |[[PlayStation Network]], [[PlayStation Now]] |colspan="2" |[[Xbox network]], [[Xbox Game Pass]] |- align="center" |colspan="5" |Downloads games and automatic updates in the background |- |- style="text-align: center;" |colspan="3" |Paid [[PlayStation Plus]] subscription required for Cloud saves, online multiplayer, except for free-to-play titles |colspan="2" |Paid [[Xbox Live Gold|Xbox Game Pass Core]] subscription required for online multiplayer, except for free-to-play titles, free cloud saves<ref>{{Cite web|url = https://screenrant.com/xbox-cloud-saves-free-xbox-live-not-required/|title = Xbox is Making Free Cloud Saves Available Without Xbox Live Gold|website = [[Screen Rant]]|date = October 14, 2020|access-date = May 23, 2021|archive-date = May 23, 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210523045422/https://screenrant.com/xbox-cloud-saves-free-xbox-live-not-required/|url-status = live}}</ref> |- style="text-align: center;" !rowspan="3" |[[Digital video recorder|Game DVR]] !Image |colspan="5" {{N/A}} |- |- style="text-align: center;" !Video |colspan="5" {{N/A}} |- style="text-align: center;" !Live streaming |colspan="3"|Free |- align="center" !colspan="2" |List of games |colspan="3" |[[List of PlayStation 5 games]] |colspan="2" |[[List of Xbox Series X and Series S games]] |- |- align="center" |- align="center" !rowspan="2" |[[System software]] ! |colspan="3" |[[PlayStation 5 system software|PlayStation 5 System Software]] |colspan="2" |[[Xbox Series X and Series S#Software|Xbox Series X/S System Software]] |- align="center" !Updates |colspan="3" |Updates are downloaded and installed automatically in Rest Mode |colspan="2" |Updates are downloaded and installed automatically in Instant-on Mode |- |- style="text-align: center;" !colspan="2" |Sources |colspan="2" |<ref>{{Cite web|last=Leadbetter|first=Richard|date=2020-03-18|title=Inside PlayStation 5: the specs and the tech that deliver Sony's next-gen vision|url=https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2020-playstation-5-specs-and-tech-that-deliver-sonys-next-gen-vision|access-date=2020-12-20|website=Eurogamer|language=en|archive-date=March 18, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200318160911/https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2020-playstation-5-specs-and-tech-that-deliver-sonys-next-gen-vision|url-status=live}}</ref> |<ref>{{cite web |last1=Tabatha |first1=Baker |title=PS5 vs PS5 Pro specs compared: how does the next console match up? |url=https://www.gamesradar.com/hardware/ps5-vs-ps5-pro-specs-compared-how-does-the-next-console-match-up/ |website=[[GamesRadar+]] |access-date=10 September 2024 |language=en |date=10 September 2024}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.youtube.com/watch?v=X24BzyzQQ-8 | title=PS5 Pro Technical Presentation hosted by Mark Cerny | website=[[YouTube]] | date=September 10, 2024 }}</ref> | colspan="2" |<ref>{{Cite web|last=Leadbetter|first=Richard|date=2020-03-16|title=Inside Xbox Series X: the full specs|url=https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2020-inside-xbox-series-x-full-specs|access-date=2020-12-20|website=Eurogamer|language=en|archive-date=August 19, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200819083150/https://www.eurogamer.net/articles/digitalfoundry-2020-inside-xbox-series-x-full-specs|url-status=live}}</ref> |} ==რესურსები ინტერნეტში== ==სქოლიო== {{სქოლიო}} djspm0xgvxkv12co56359ja9tjppgpf 0 592781 4830470 4830202 2025-07-10T13:48:31Z Jaba1977 3604 4830470 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Castillo de Lorca1.jpg|მინი|ლორკას ციხე]] '''ლორკას ციხე''' ({{Lang-es|Castillo de Lorca}}) — შუა საუკუნეების ციხესიმაგრე ქალაქ [[ლორკა (ქალაქი)|ლორკაში]], [[მურსიის პროვინცია|მურსიის პროვინციაში]]. ციხესიმაგრე [[IX საუკუნე|IX]]-[[XV საუკუნე]]ებში აშენდა. [[რეკონკისტა|რეკონკისტას]] დროს [[პირენეის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ-აღმოსავლეთით სტრატეგიულ წერტილს წარმოადგენდა. ის პროვინციაში ერთ-ერთი უდიდესია. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად დადგინდა, რომ ციხის ადგილი დასახლებული იყო [[ნეოლითი|ნეოლითის ხანიდან]]. დაახლოებით [[IX საუკუნე|IX საუკუნიდან]] აქ მუსლიმები გამაგრებულიყვნენ. ციხესიმაგრე დიდი ხნის განმავლობაში აუღებლად ითვლებოდა, მაგრამ 1244 წელს [[ალფონსო X]]-ის ჯარებმა ის აიღეს. ორნახევარი საუკუნის განმავლობაში ციხესიმაგრე ქრისტიანებისთვის თავდაცვით ნაგებობად და [[გრანადის საამირო|გრანადის საამიროს]] წინააღმდეგ ბრძოლაში დაკვირვების პუნქტი იყო. [[1931]] წლის 4 ივნისს ლორკას ციხესიმაგრე ესპანეთის ეროვნულ ძეგლად იქცა და ასევე შედის კულტურული ინტერესის მქონე ადგილების სიაში<ref>[https://web.archive.org/web/20080915124724/http://www.castillosnet.org/programs/castillosnet.php?tip=txt&dat=%2Farticulos%2FART-0011.php Sobre el castillo de Lorca y el parador de turismo]</ref>. 2011 წლის მიწისძვრის დროს ციხის კედლები დაზიანდა<ref>[https://elpais.com/elpais/2011/05/12/actualidad/1305188249_850215.html El terremoto de Lorca causa la "mayor catástrofe" patrimonial en Europa en los últimos años]</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესპანეთის ღირსშესანიშნაობები]] 5jhe1j2wtdj9lpkw1jeo62xtf2e9iv4 4830471 4830470 2025-07-10T13:48:53Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[ლორკას ციხე]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ლორკის ციხესიმაგრე]]“ 4830470 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Castillo de Lorca1.jpg|მინი|ლორკას ციხე]] '''ლორკას ციხე''' ({{Lang-es|Castillo de Lorca}}) — შუა საუკუნეების ციხესიმაგრე ქალაქ [[ლორკა (ქალაქი)|ლორკაში]], [[მურსიის პროვინცია|მურსიის პროვინციაში]]. ციხესიმაგრე [[IX საუკუნე|IX]]-[[XV საუკუნე]]ებში აშენდა. [[რეკონკისტა|რეკონკისტას]] დროს [[პირენეის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ-აღმოსავლეთით სტრატეგიულ წერტილს წარმოადგენდა. ის პროვინციაში ერთ-ერთი უდიდესია. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად დადგინდა, რომ ციხის ადგილი დასახლებული იყო [[ნეოლითი|ნეოლითის ხანიდან]]. დაახლოებით [[IX საუკუნე|IX საუკუნიდან]] აქ მუსლიმები გამაგრებულიყვნენ. ციხესიმაგრე დიდი ხნის განმავლობაში აუღებლად ითვლებოდა, მაგრამ 1244 წელს [[ალფონსო X]]-ის ჯარებმა ის აიღეს. ორნახევარი საუკუნის განმავლობაში ციხესიმაგრე ქრისტიანებისთვის თავდაცვით ნაგებობად და [[გრანადის საამირო|გრანადის საამიროს]] წინააღმდეგ ბრძოლაში დაკვირვების პუნქტი იყო. [[1931]] წლის 4 ივნისს ლორკას ციხესიმაგრე ესპანეთის ეროვნულ ძეგლად იქცა და ასევე შედის კულტურული ინტერესის მქონე ადგილების სიაში<ref>[https://web.archive.org/web/20080915124724/http://www.castillosnet.org/programs/castillosnet.php?tip=txt&dat=%2Farticulos%2FART-0011.php Sobre el castillo de Lorca y el parador de turismo]</ref>. 2011 წლის მიწისძვრის დროს ციხის კედლები დაზიანდა<ref>[https://elpais.com/elpais/2011/05/12/actualidad/1305188249_850215.html El terremoto de Lorca causa la "mayor catástrofe" patrimonial en Europa en los últimos años]</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესპანეთის ღირსშესანიშნაობები]] 5jhe1j2wtdj9lpkw1jeo62xtf2e9iv4 4830474 4830471 2025-07-10T13:49:24Z Jaba1977 3604 4830474 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Castillo de Lorca1.jpg|მინი|ლორკას ციხე]] '''ლორკას ციხესიმაგრე''' ({{Lang-es|Castillo de Lorca}}) — შუა საუკუნეების ციხესიმაგრე ქალაქ [[ლორკა (ქალაქი)|ლორკაში]], [[მურსიის პროვინცია|მურსიის პროვინციაში]]. ციხესიმაგრე [[IX საუკუნე|IX]]-[[XV საუკუნე]]ებში აშენდა. [[რეკონკისტა|რეკონკისტას]] დროს [[პირენეის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ-აღმოსავლეთით სტრატეგიულ წერტილს წარმოადგენდა. ის პროვინციაში ერთ-ერთი უდიდესია. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად დადგინდა, რომ ციხის ადგილი დასახლებული იყო [[ნეოლითი|ნეოლითის ხანიდან]]. დაახლოებით [[IX საუკუნე|IX საუკუნიდან]] აქ მუსლიმები გამაგრებულიყვნენ. ციხესიმაგრე დიდი ხნის განმავლობაში აუღებლად ითვლებოდა, მაგრამ 1244 წელს [[ალფონსო X]]-ის ჯარებმა ის აიღეს. ორნახევარი საუკუნის განმავლობაში ციხესიმაგრე ქრისტიანებისთვის თავდაცვით ნაგებობად და [[გრანადის საამირო|გრანადის საამიროს]] წინააღმდეგ ბრძოლაში დაკვირვების პუნქტი იყო. [[1931]] წლის 4 ივნისს ლორკას ციხესიმაგრე ესპანეთის ეროვნულ ძეგლად იქცა და ასევე შედის კულტურული ინტერესის მქონე ადგილების სიაში<ref>[https://web.archive.org/web/20080915124724/http://www.castillosnet.org/programs/castillosnet.php?tip=txt&dat=%2Farticulos%2FART-0011.php Sobre el castillo de Lorca y el parador de turismo]</ref>. 2011 წლის მიწისძვრის დროს ციხის კედლები დაზიანდა<ref>[https://elpais.com/elpais/2011/05/12/actualidad/1305188249_850215.html El terremoto de Lorca causa la "mayor catástrofe" patrimonial en Europa en los últimos años]</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესპანეთის ღირსშესანიშნაობები]] 2zl7uc79arq5bigrc6401nghcjhnm7g 4830475 4830474 2025-07-10T13:49:51Z Jaba1977 3604 4830475 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Castillo de Lorca1.jpg|მინი|ლორკის ციხესიმაგრე]] '''ლორკის ციხესიმაგრე''' ({{Lang-es|Castillo de Lorca}}) — შუა საუკუნეების ციხესიმაგრე ქალაქ [[ლორკა (ქალაქი)|ლორკაში]], [[მურსიის პროვინცია|მურსიის პროვინციაში]]. ციხესიმაგრე [[IX საუკუნე|IX]]-[[XV საუკუნე]]ებში აშენდა. [[რეკონკისტა|რეკონკისტას]] დროს [[პირენეის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ-აღმოსავლეთით სტრატეგიულ წერტილს წარმოადგენდა. ის პროვინციაში ერთ-ერთი უდიდესია. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად დადგინდა, რომ ციხის ადგილი დასახლებული იყო [[ნეოლითი|ნეოლითის ხანიდან]]. დაახლოებით [[IX საუკუნე|IX საუკუნიდან]] აქ მუსლიმები გამაგრებულიყვნენ. ციხესიმაგრე დიდი ხნის განმავლობაში აუღებლად ითვლებოდა, მაგრამ 1244 წელს [[ალფონსო X]]-ის ჯარებმა ის აიღეს. ორნახევარი საუკუნის განმავლობაში ციხესიმაგრე ქრისტიანებისთვის თავდაცვით ნაგებობად და [[გრანადის საამირო|გრანადის საამიროს]] წინააღმდეგ ბრძოლაში დაკვირვების პუნქტი იყო. [[1931]] წლის 4 ივნისს ლორკის ციხესიმაგრე ესპანეთის ეროვნულ ძეგლად იქცა და ასევე შედის კულტურული ინტერესის მქონე ადგილების სიაში<ref>[https://web.archive.org/web/20080915124724/http://www.castillosnet.org/programs/castillosnet.php?tip=txt&dat=%2Farticulos%2FART-0011.php Sobre el castillo de Lorca y el parador de turismo]</ref>. 2011 წლის მიწისძვრის დროს ციხის კედლები დაზიანდა<ref>[https://elpais.com/elpais/2011/05/12/actualidad/1305188249_850215.html El terremoto de Lorca causa la "mayor catástrofe" patrimonial en Europa en los últimos años]</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესპანეთის ღირსშესანიშნაობები]] osrjrr96m4c101sbldj0m9l1xjfcpoc 4830476 4830475 2025-07-10T13:50:15Z Jaba1977 3604 4830476 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Castillo de Lorca1.jpg|მინი|ლორკის ციხესიმაგრე]] '''ლორკის ციხესიმაგრე''' ({{Lang-es|Castillo de Lorca}}) — შუა საუკუნეების ციხესიმაგრე ქალაქ [[ლორკა (ქალაქი)|ლორკაში]], [[მურსიის პროვინცია]], [[ესპანეთი]]. ციხესიმაგრე [[IX საუკუნე|IX]]-[[XV საუკუნე]]ებში აშენდა. [[რეკონკისტა|რეკონკისტას]] დროს [[პირენეის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ-აღმოსავლეთით სტრატეგიულ წერტილს წარმოადგენდა. ის პროვინციაში ერთ-ერთი უდიდესია. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად დადგინდა, რომ ციხის ადგილი დასახლებული იყო [[ნეოლითი|ნეოლითის ხანიდან]]. დაახლოებით [[IX საუკუნე|IX საუკუნიდან]] აქ მუსლიმები გამაგრებულიყვნენ. ციხესიმაგრე დიდი ხნის განმავლობაში აუღებლად ითვლებოდა, მაგრამ 1244 წელს [[ალფონსო X]]-ის ჯარებმა ის აიღეს. ორნახევარი საუკუნის განმავლობაში ციხესიმაგრე ქრისტიანებისთვის თავდაცვით ნაგებობად და [[გრანადის საამირო|გრანადის საამიროს]] წინააღმდეგ ბრძოლაში დაკვირვების პუნქტი იყო. [[1931]] წლის 4 ივნისს ლორკის ციხესიმაგრე ესპანეთის ეროვნულ ძეგლად იქცა და ასევე შედის კულტურული ინტერესის მქონე ადგილების სიაში<ref>[https://web.archive.org/web/20080915124724/http://www.castillosnet.org/programs/castillosnet.php?tip=txt&dat=%2Farticulos%2FART-0011.php Sobre el castillo de Lorca y el parador de turismo]</ref>. 2011 წლის მიწისძვრის დროს ციხის კედლები დაზიანდა<ref>[https://elpais.com/elpais/2011/05/12/actualidad/1305188249_850215.html El terremoto de Lorca causa la "mayor catástrofe" patrimonial en Europa en los últimos años]</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესპანეთის ღირსშესანიშნაობები]] 55calccvr1ocket9x0auzcur8ea08d6 0 592803 4830427 4830392 2025-07-10T12:15:46Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 4830427 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})[1] — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინომუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 პროცენტი ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები(40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9,000 წლის ლითონის ნივთები , *4,500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. rulfg8uvik0mfgzj9f49m9weor2qoha 4830429 4830427 2025-07-10T12:19:13Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 4830429 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})[1] — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინომუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 პროცენტი ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები(40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9,000 წლის ლითონის ნივთები , *4,500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ცეცხლის აღმოჩენიდან ერთი მილიონი წლის წინ. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრების წესზე ხსნის ფანჯარას. tvvt0ejwjxgvfga50tayzekq3r6p8sj 4830430 4830429 2025-07-10T12:20:38Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 4830430 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})<ref>{{Cite web |title=MUSEUMS OF ISTANBUL: THE REPUBLICAN PERIOD {{!}} History of Istanbul |url=https://istanbultarihi.ist/644-museums-of-istanbul-the-republican-period#:~:text=The%20Museum%20of%20Illumination%20and%20Heating%20Appliances,-Located%20in%20the&text=Its%20collection%20consists%20of%20more,were%20collected%20from%20various%20countries. |access-date=2024-08-30 |website=istanbultarihi.ist}}</ref> — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინომუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 პროცენტი ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები(40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9,000 წლის ლითონის ნივთები , *4,500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ცეცხლის აღმოჩენიდან ერთი მილიონი წლის წინ. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრების წესზე ხსნის ფანჯარას. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} 4x6pyzbz5a1bkr8rfnhaabb5p4dentl 4830431 4830430 2025-07-10T12:22:02Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 4830431 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})<ref>{{Cite web |title=MUSEUMS OF ISTANBUL: THE REPUBLICAN PERIOD {{!}} History of Istanbul |url=https://istanbultarihi.ist/644-museums-of-istanbul-the-republican-period#:~:text=The%20Museum%20of%20Illumination%20and%20Heating%20Appliances,-Located%20in%20the&text=Its%20collection%20consists%20of%20more,were%20collected%20from%20various%20countries. |access-date=2024-08-30 |website=istanbultarihi.ist}}</ref> — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინომუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 პროცენტი ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები(40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9,000 წლის ლითონის ნივთები , *4,500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ცეცხლის აღმოჩენიდან ერთი მილიონი წლის წინ. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრებაზე მოგვითხრობს. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} kdgu25uz0734j7jq3l5z528c4zkzxhq 4830432 4830431 2025-07-10T12:22:14Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 დაემატა [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830432 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})<ref>{{Cite web |title=MUSEUMS OF ISTANBUL: THE REPUBLICAN PERIOD {{!}} History of Istanbul |url=https://istanbultarihi.ist/644-museums-of-istanbul-the-republican-period#:~:text=The%20Museum%20of%20Illumination%20and%20Heating%20Appliances,-Located%20in%20the&text=Its%20collection%20consists%20of%20more,were%20collected%20from%20various%20countries. |access-date=2024-08-30 |website=istanbultarihi.ist}}</ref> — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინომუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 პროცენტი ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები(40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9,000 წლის ლითონის ნივთები , *4,500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ცეცხლის აღმოჩენიდან ერთი მილიონი წლის წინ. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრებაზე მოგვითხრობს. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] 2dyvr7ktxeoy3khv2zm3ym9mlrbf3h8 4830433 4830432 2025-07-10T12:22:25Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 დაემატა [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830433 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})<ref>{{Cite web |title=MUSEUMS OF ISTANBUL: THE REPUBLICAN PERIOD {{!}} History of Istanbul |url=https://istanbultarihi.ist/644-museums-of-istanbul-the-republican-period#:~:text=The%20Museum%20of%20Illumination%20and%20Heating%20Appliances,-Located%20in%20the&text=Its%20collection%20consists%20of%20more,were%20collected%20from%20various%20countries. |access-date=2024-08-30 |website=istanbultarihi.ist}}</ref> — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინომუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 პროცენტი ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები(40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9,000 წლის ლითონის ნივთები , *4,500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ცეცხლის აღმოჩენიდან ერთი მილიონი წლის წინ. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრებაზე მოგვითხრობს. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] dz04rkg1rtbpg2cxqepb53yd7td9goo 4830434 4830433 2025-07-10T12:22:50Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 დაემატა [[კატეგორია:1991 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830434 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})<ref>{{Cite web |title=MUSEUMS OF ISTANBUL: THE REPUBLICAN PERIOD {{!}} History of Istanbul |url=https://istanbultarihi.ist/644-museums-of-istanbul-the-republican-period#:~:text=The%20Museum%20of%20Illumination%20and%20Heating%20Appliances,-Located%20in%20the&text=Its%20collection%20consists%20of%20more,were%20collected%20from%20various%20countries. |access-date=2024-08-30 |website=istanbultarihi.ist}}</ref> — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინომუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 პროცენტი ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები(40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9,000 წლის ლითონის ნივთები , *4,500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ცეცხლის აღმოჩენიდან ერთი მილიონი წლის წინ. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრებაზე მოგვითხრობს. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1991 წელს დაარსებული მუზეუმები]] mhcic11yz9ajeghgnrl2d7cqtbq0coi 4830457 4830434 2025-07-10T13:21:10Z Jaba1977 3604 /* სქოლიო */ 4830457 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})<ref>{{Cite web |title=MUSEUMS OF ISTANBUL: THE REPUBLICAN PERIOD {{!}} History of Istanbul |url=https://istanbultarihi.ist/644-museums-of-istanbul-the-republican-period#:~:text=The%20Museum%20of%20Illumination%20and%20Heating%20Appliances,-Located%20in%20the&text=Its%20collection%20consists%20of%20more,were%20collected%20from%20various%20countries. |access-date=2024-08-30 |website=istanbultarihi.ist}}</ref> — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინომუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 პროცენტი ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები(40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9,000 წლის ლითონის ნივთები , *4,500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ცეცხლის აღმოჩენიდან ერთი მილიონი წლის წინ. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრებაზე მოგვითხრობს. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{ოფიციალური საიტი|https://aydinlatmamuzesi.com/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1991 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 1159x879hqr5um1id19z01hfmgu0cjf 4830458 4830457 2025-07-10T13:22:23Z Jaba1977 3604 4830458 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})<ref>{{Cite web |title=MUSEUMS OF ISTANBUL: THE REPUBLICAN PERIOD {{!}} History of Istanbul |url=https://istanbultarihi.ist/644-museums-of-istanbul-the-republican-period#:~:text=The%20Museum%20of%20Illumination%20and%20Heating%20Appliances,-Located%20in%20the&text=Its%20collection%20consists%20of%20more,were%20collected%20from%20various%20countries. |access-date=2024-08-30 |website=istanbultarihi.ist}}</ref> — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინონუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 % ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები (40,000 წლის), *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით), *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15,000 წლის), *9 000 წლის ლითონის ნივთები , *4 500 წლის მინა, *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა, *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები, *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი, *საცხობი ღუმელები, *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან, *კეროზინის ნათურები, *ბეიქოზის ზეთის ნათურები, *ნახშირის ღუმელები და უთოები, *სელჩუკური ბრაზიერები, *ოსმალური საკმეველი, *ქალაქის გაზის ლამპები, *ღუმელები, *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები, *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან და *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ცეცხლის აღმოჩენიდან ერთი მილიონი წლის წინ. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრებაზე მოგვითხრობს. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{ოფიციალური საიტი|https://aydinlatmamuzesi.com/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1991 წელს დაარსებული მუზეუმები]] fvtga99fee76u1bldp55htif8p7luwj 4830460 4830458 2025-07-10T13:23:31Z Jaba1977 3604 4830460 wikitext text/x-wiki '''განათებისა და გათბობის ტექნიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Aydınlatma ve Isıtma Araçları Müzesi}})<ref>{{Cite web |title=MUSEUMS OF ISTANBUL: THE REPUBLICAN PERIOD {{!}} History of Istanbul |url=https://istanbultarihi.ist/644-museums-of-istanbul-the-republican-period#:~:text=The%20Museum%20of%20Illumination%20and%20Heating%20Appliances,-Located%20in%20the&text=Its%20collection%20consists%20of%20more,were%20collected%20from%20various%20countries. |access-date=2024-08-30 |website=istanbultarihi.ist}}</ref> — პატარა, კერძო მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[სულთან აჰმედის მეჩეთი|სულთან აჰმედის მეჩეთისა]] და [[აია-სოფიას ტაძარი|აია-სოფიის]] გვერდით, ემინონუს სულთანაჰმეთის უბანში, [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] რესტავრირებულ სასახლეში მდებარე მუზეუმი იცავს ანტიკური და უძველესი გათბობისა და განათების მოწყობილობების დიდ კოლექციას, ასევე სხვადასხვა [[ანატოლია|ანატოლიური]] არტეფაქტების მრავალფეროვან ნიმუშებს. მუზეუმის ბუკლეტი შემდეგნაირად აღწერს მის კოლექციას: წარმოდგენილი ნივთების თითქმის 90 % ანატოლიაში არის შეგროვებული, ხოლო დანარჩენი მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილიდან. მათ შორისაა: *ქვის ნათურები (40,000 წლის) *სწრაფად ალებადი მცენარეები (ორი ფლინტის ქვის ნაპერწკლით) *[[თიხა|თიხისგან]] დამზადებული ზეთის ნათურები (15 000 წლის) *9 000 წლის ლითონის ნივთები *4 500 წლის მინა *ორთქლის ენერგიის აღმოჩენა *სელჩუკური ეპოქის ზეთის ნათურები *[[ფაიფური|ფაიფურის]] ზეთის სანათი, [[ლუვრი|ლუვრში]] მყოფის მსგავსი *საცხობი ღუმელები *სანთლები სხვადასხვა ქვეყნებიდან და რელიგიებიდან *კეროზინის ნათურები *ბეიქოზის ზეთის ნათურები *ნახშირის ღუმელები და უთოები *სელჩუკური ბრაზიერები *ოსმალური საკმეველი *ქალაქის გაზის ლამპები *ღუმელები *ჭაღები, ზეთის ნათურები, სპირტის ნათურები, აცეტილენის ნათურები, [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] ზეთის ნათურები *ფანრები სხვადასხვა ეპოქებიდან და ადგილებდან *ასობით საოცარი ნივთი განათებისა და გათბობისათვის. ყველაფერი გამოფენილია ისტორიული თანამიმდევრობით, დაწყებული ერთი მილიონი წლის წინ ცეცხლის აღმოჩენიდან. ოსმალური კულტურითა და საზოგადოებით დაინტერესებული უცხოელი ვიზიტორებისათვის, ოთახის გამათბობელებისა და მსგავსი მოწყობილობების კოლექცია [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ოქროს ხანის ცხოვრებაზე მოგვითხრობს. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{ოფიციალური საიტი|https://aydinlatmamuzesi.com/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1991 წელს დაარსებული მუზეუმები]] d63zzw9wj5nm0127kosgiu5ianqulo3 14 592807 4830405 4830397 2025-07-10T12:00:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევვროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830405 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ევროპის დაცული ტერიტორიები]] [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ბუნება ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები ქვეყნების მიხედვით]] tu98545qwxpp2s8axa38422g87socfm 4830414 4830405 2025-07-10T12:07:36Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830414 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ევროპის დაცული ტერიტორიები]] [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ბუნება ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები ქვეყნების მიხედვით]] c4a0vixhkca4udvx1c64g280l9302zl 4830420 4830414 2025-07-10T12:11:24Z იაკობ მახარაძე 77021 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830420 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ევროპის დაცული ტერიტორიები]] [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ბუნება ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები ქვეყნების მიხედვით]] tu98545qwxpp2s8axa38422g87socfm 14 592808 4830404 2025-07-10T12:00:47Z იაკობ მახარაძე 77021 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია]] [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ბუნება]] 4830404 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ევროპის გეოგრაფია]] [[კატეგორია:დაცული ტერიტორიები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ბუნება]] brs7w6k9cwgs2ctlhzbhpprhft0fsgy 0 592809 4830406 2025-07-10T12:02:30Z დათო2010 165421 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის ... 4830406 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] jwvh9x3f8zlgmjudlas261xyztavnw5 4830407 4830406 2025-07-10T12:02:51Z დათო2010 165421 4830407 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== 44ortvbjmnm618ecwhp4kwwi2cm8tbi 4830411 4830407 2025-07-10T12:05:08Z დათო2010 165421 4830411 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== n685b9usq8xe6ahdncqkkvjjltekw12 4830421 4830411 2025-07-10T12:11:29Z დათო2010 165421 /* ისტორია */ 4830421 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.[1][2][3] [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.[1][2][3] egbd0hcahvbpo754r38o1ms2xnc9gno 4830426 4830421 2025-07-10T12:15:36Z დათო2010 165421 /* ისტორია */ 4830426 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.[1][2][3] [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.[1][2][3] [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.[1][2][3] [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.[1][2][3] 1x7g9idv8mb3c10azki4kl54exbffjx 4830428 4830426 2025-07-10T12:16:25Z დათო2010 165421 4830428 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.[1][2][3] [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.[1][2][3] [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.[1][2][3] [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.[1][2][3] ==ექსპონატები== r2apf2ah1e9g2w42q2dguxbfp3k3jy6 4830435 4830428 2025-07-10T12:23:37Z დათო2010 165421 /* ექსპონატები */ 4830435 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.[1][2][3] [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.[1][2][3] [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.[1][2][3] [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.[1][2][3] ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,[1] შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.[2] კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.[1][2] 1ibf3ycim2hojx4m6nh7g14bu2t3n1g 4830438 4830435 2025-07-10T12:48:23Z დათო2010 165421 /* ექსპონატები */ 4830438 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.[1][2][3] [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.[1][2][3] [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.[1][2][3] [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.[1][2][3] ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,[1] შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.[2] კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.[1][2] მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.[2] გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.[1] მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.[3] ash9ep9qv9ka6av5v2sz6003oel6e95 4830439 4830438 2025-07-10T12:49:17Z დათო2010 165421 4830439 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.[1][2][3] [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.[1][2][3] [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.[1][2][3] [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.[1][2][3] ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,[1] შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.[2] კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.[1][2] მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.[2] გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.[1] მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.[3] ==შესვლა== butewedbbnq9da3ta8f71rbwlwup8x5 4830440 4830439 2025-07-10T12:50:08Z დათო2010 165421 /* შესვლა */ 4830440 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.[1][2][3] [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.[1][2][3] [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.[1][2][3] [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.[1][2][3] ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,[1] შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.[2] კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.[1][2] მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.[2] გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.[1] მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.[3] ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.[3] სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.[2] obnfalqnycxj8a1orssaianhi3vv0v4 4830441 4830440 2025-07-10T12:50:53Z დათო2010 165421 4830441 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.[1][2] ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.[1][2][3] [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.[1][2][3] [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.[1][2][3] [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.[1][2][3] ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,[1] შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.[2] კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.[1][2] მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.[2] გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.[1] მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.[3] ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.[3] სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.[2] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] n1w21ncyrtvy1ty05azrshkvv2wyd2p 4830442 4830441 2025-07-10T12:54:27Z დათო2010 165421 4830442 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] 85gk1m5k49i4xll8hfulbult93zid23 4830443 4830442 2025-07-10T12:54:54Z დათო2010 165421 დაემატა [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830443 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] e4fstwrbkir8o5d0gm37c8ye7or7ytf 4830444 4830443 2025-07-10T12:55:08Z დათო2010 165421 დაემატა [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830444 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/დათო2010|დათო2010]].|10|07|2025}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] rirw7k76m96ptwdu1lzg50qmeki8h9q 4830445 4830444 2025-07-10T12:56:39Z დათო2010 165421 4830445 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) უფრო ზუსტად '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნებრივი ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფატიჰში]], [[სტამბოლი|სტამბოლში]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] ly09pl0oi6mem8fnprw0rnrdt7wo9ah 4830451 4830445 2025-07-10T13:14:42Z Jaba1977 3604 4830451 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) ასევე ცნობილია როგორც '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნების ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფათიჰში]], [[სტამბოლი]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ დოქტორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გაიტანა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით წარდგენით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] 6vwspsnj2yrrt6dj6b3apqmegy81vrp 4830452 4830451 2025-07-10T13:16:05Z Jaba1977 3604 /* ისტორია */ 4830452 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) ასევე ცნობილია როგორც '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნების ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფათიჰში]], [[სტამბოლი]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გადაიბარა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილენძი]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9.5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2.70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნეკაპიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] 7jxf2w11drh5e667mpgxg4oaliqn4x9 4830453 4830452 2025-07-10T13:18:17Z Jaba1977 3604 /* ექსპონატები */ 4830453 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) ასევე ცნობილია როგორც '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნების ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფათიჰში]], [[სტამბოლი]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გადაიბარა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილო]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9,5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2,70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნექაფიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] 76c39fvr4c504invckewbkayraf1r8i 4830454 4830453 2025-07-10T13:18:57Z Jaba1977 3604 /* შესვლა */ 4830454 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) ასევე ცნობილია როგორც '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნების ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფათიჰში]], [[სტამბოლი]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გადაიბარა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილო]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9,5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2,70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნექაფიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ლიტერატურა== ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] rhml253bakxdwl5gu9j0nj01o4199j3 4830455 4830454 2025-07-10T13:19:05Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4830455 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) ასევე ცნობილია როგორც '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნების ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფათიჰში]], [[სტამბოლი]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გადაიბარა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილო]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9,5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2,70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნექაფიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ლიტერატურა== {{cite book |title=İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi tarihçesi: (1900-1946) |author=İshakoğlu-Kadıoğlu, Sevtap |publisher=İstanbul Üniversitesi Yayınları |year=1998 |pages=342 |isbn=9789754045017 |language=tr |url=https://books.google.com/books?id=9628XwAACAAJ }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] 0zasvzx9tw87rp9fzrxjmbaywjm7bxb 4830456 4830455 2025-07-10T13:19:19Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4830456 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1933 წელი }} '''სტამბოლის ზოოლოგიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi}}) ასევე ცნობილია როგორც '''სტამბოლის უნივერსიტეტის ზოოლოგიური მუზეუმი''' — ბუნების ისტორიის [[მუზეუმი]], რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლის უნივერსიტეტი]]ს ვეზნეცილერის კამპუსში, [[ფათიჰი|ფათიჰში]], [[სტამბოლი]] და წარმოადგენს ცხოველური კოლექციების შესაგროვებელ ადგილს. იგი დაარსდა [[1933]] წელს და ხელახლა მოეწყო [[1989]] წელს. [[მუზეუმი]] ეკუთვნის და იმართება საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის ბიოლოგიის დეპარტამენტის მიერ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ისტორია== [[მუზეუმი]] დაარსდა [[შვეიცარია|შვეიცარიელი]] მეცნიერის, პროფესორ ანდრე ნავილის მიერ, რომელიც დაინიშნა [[სტამბოლი]]ს უნივერსიტეტში ბიოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელად [[1933]] წელს უნივერსიტეტების რეფორმის შემდეგ. [[გერმანია|გერმანიიდან]] შემოწირული ზოოლოგიური ობიექტები განათავსეს უნივერსიტეტის ზოოლოგიის დეპარტამენტში მდებარე პატარა დარბაზში.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1937]] წელს ნავილის მოულოდნელი გარდაცვალების შემდეგ, გერმანელმა ჰიდროლოგმა და ზოოლოგმა [[კურტ კოსვიგი|კურტ კოსვიგმა]] გადაიბარა დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა. [[ანატოლიის ფაუნა]]ზე 15 წლიანი მეცნიერული კვლევის განმავლობაში, მან შეაგროვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ქვეწარმავლები]]ს, [[ბაყაყი|ბაყაყების]], [[თევზი|თევზებისა]] და სხვადასხვა [[უხერხემლოები]]ს ნიმუშები, რომლებიც მან მუზეუმში მოიტანა და ხელი შეუწყო მის გამდიდრებას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[1957]] წელს შენობის ზედა სართულები დაიშალა, სადაც [[მუზეუმი]]ც იყო განთავსებული. [[მუზეუმი]]ს კოლექციები გადაიტანეს [[ქუიუჯუ მურად-ფაშა]]ს [[მედრესე]]ში, სადაც ისინი მრავალი წელი ინახებოდა. [[1973]] წელს, ახალი შენობის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, [[მუზეუმი]]ს ნივთები გადაიტანეს ახალ ადგილას.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> [[მუზეუმი]]ს ექსპონატები გაიწმინდა და აღდგა ხანგრძლივი დაუდევრობის შემდეგ დინჯერ გიულენისა და მისი გუნდის მიერ [[1987]]-[[1989]] წლებში. [[მუზეუმი]] წარმატებით ხელახლა გაიხსნა [[1989]] წელს, კოლექციების თანამედროვე ფორმით.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ექსპონატები== [[მუზეუმი]], რომელიც 120 მ² (1300 კვადრატული [[ფუტი]]) ფართობისა,<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> შედგება ორი განყოფილებისგან გამოფენებისა და კოლექციებისთვის. საგამოფენო განყოფილება ღიაა საზოგადოებისთვის, ხოლო კოლექციების განყოფილება მხოლოდ სამეცნიერო მიზნებისთვის გამოიყენება.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> კოლექციების განყოფილებში გამოფენილია დაახლოებით 1500 [[მწერი]], 35 [[თევზი]], 45 [[ამფიბია]], 32 [[ქვეწარმავალი]], 143 [[ფრინველი]] (მათი უმეტესობა [[ილდიზის სასახლე|ილდიზ სასახლიდან]] მოდის), 170 [[ძუძუმწოვარი]] და 193 [[უხერხემლოები|უხერხემლო]] სპეციის ნიმუში. მათ შორის არის იშვიათი ნაწილაკები [[ჰატერია]] პუნქტატუსისა (Sphenodon punctatus), [[ახალი ზელანდია|ახალი ზელანდიისთვი]]ს ენდემური ქვეწარმავლისა, და [[ამოწყდომა|გადაშენებული]] [[პანტერა პარდუს ტულიანა]] (ანატოლიური ლეოპარდი), რომლებიც ყველაზე მნიშვნელოვან ექსპონატებს წარმოადგენენ.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref><ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია სხვა კონტინენტების ეგზოტიკური ფაუნის ნიმუშები, როგორიცაა ალასკური ლოსი ([[ლოსი|Alces alces]]), მურა დათვი ([[მურა დათვი|Ursus arctos]]), ექიდნა ([[იქედნისებრნი|Echidna]]), [[კენგურუ]], [[ჰიპოპოტამი]], [[ნამდვილი ნიანგები|ნიანგი]] და [[ტაპირისებრნი|ტაპირის]] ჩონჩხი, ასევე [[სპილო]]ს თავის ქალები.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია [[თურქეთი]]ს სხვადასხვა [[ძუძუმწოვრები]]ს, [[ფრინველები]]ს, [[ფეხსახსრიანები]]ს და სხვა სახეობების სურათები, ბეწვი და ჩონჩხები.<ref name="iu">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/fen/en/zooloji-muzesi.php |publisher=Istanbul University-Faculty of Science |title=Zoological Museum of Istanbul University (ZMIU) |access-date=2013-03-26 }}</ref> მუზეუმში განთავსებული სხვა მაგალითები და საინტერესო ნივთები შემდეგია: [[ლომი]], რომელიც პრეზიდენტ [[ჯელალ ბაიარი|ჯელალ ბაიარს]] (მმართველობდა [[1950]]-[[1960]]) ახლდა [[პაკისტანი|პაკისტანში]] ოფიციალური ვიზიტის დროს, 9,5 კგ (21 [[ფუნტი]]) წონის [[ორბი]] 2,70 მ (8 [[ფუტი]] 10 [[ინჩი]]) ფრთების განშლით, რომელიც მოკლეს ედირნექაფიში, სტამბოლში [[1945]] წელს, და ექვსფეხა ბარანი.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==შესვლა== [[მუზეუმი]]ს მონახულება მხოლოდ წინასწარი შეთანხმებით ხდება. ის ღიაა ორშაბათსა და ოთხშაბათს.<ref name="iuif">{{cite web |url=http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=460 |publisher=İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi |title=İÜ Zooloji Müzesi'ni gezdiniz mi? |author=Karaoğlu, Yusuf |access-date=2013-03-26 }}</ref> სტუმრები, რომლებიც წელიწადში დაახლოებით 3000-ია, ძირითადად მოსწავლეები და სტუდენტებია.<ref name="r">{{cite news |url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=986190&CategoryID=79 |newspaper=[[Radikal]] |title=İlk Zooloji Müzesi ziyaretçilerini bekliyor |date=2010-03-17 |language=tr |access-date=2013-03-26 }}</ref> ==ლიტერატურა== *{{cite book |title=İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi tarihçesi: (1900-1946) |author=İshakoğlu-Kadıoğlu, Sevtap |publisher=İstanbul Üniversitesi Yayınları |year=1998 |pages=342 |isbn=9789754045017 |language=tr |url=https://books.google.com/books?id=9628XwAACAAJ }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1933 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] sxqfknhv6u0f2eqpk7i7n2n86txuiom 14 592812 4830425 2025-07-10T12:12:18Z იაკობ მახარაძე 77021 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:დანიის რელიეფი]] [[კატეგორია:ჭარბტენიანი ტერიტორიები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:წყალი დანიაში]] კატეგორია:ევროპის ჭარბტენიანი ტერიტორიები ქვეყნების მიხედ... 4830425 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:დანიის რელიეფი]] [[კატეგორია:ჭარბტენიანი ტერიტორიები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:წყალი დანიაში]] [[კატეგორია:ევროპის ჭარბტენიანი ტერიტორიები ქვეყნების მიხედვით]] h27hjh1dqeyybatsdx9iko4i6zkggal 0 592813 4830446 2025-07-10T13:07:16Z დათო2010 165421 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მუზეუმი }} '''იჰსან ქეთინის ბუნების ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İhsan Ketin Doğa Tarihi Müzesi}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლის ტექნიკური უნივერსიტეტი]]ს სამთო ინჟინერიის ფაკულტეტში, [[თურქეთი]]. მუ... 4830446 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი }} '''იჰსან ქეთინის ბუნების ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İhsan Ketin Doğa Tarihi Müzesi}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლის ტექნიკური უნივერსიტეტი]]ს სამთო ინჟინერიის ფაკულტეტში, [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] დასახელებულია [[თურქული გეოლოგია|თურქი გეოლოგის]] [[იჰსან ქეთინი]]ს ([[1914]]-[[1995]]) სახელობით[1] გამოფენილი კოლექციები არის[2] *დარვინი 2000 ბიგლის სერია *[[სტამბოლი]]ს უხერხემლო ნამარხები *[[ზონგულდაქი]]ს ნამარხი ფლორა *[[ზოლნჰოფენი]]ს ნამარხი ფაუნა *[[ეგეოსის რეგიონი]]ს მცენარეები და თევზები 5a27o46nwgpcscfulcduihxa46zp08f 4830447 4830446 2025-07-10T13:08:51Z დათო2010 165421 4830447 wikitext text/x-wiki '''იჰსან ქეთინის ბუნების ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İhsan Ketin Doğa Tarihi Müzesi}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლის ტექნიკური უნივერსიტეტი]]ს სამთო ინჟინერიის ფაკულტეტში, [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] დასახელებულია [[თურქული გეოლოგია|თურქი გეოლოგის]] [[იჰსან ქეთინი]]ს ([[1914]]-[[1995]]) სახელობით[1] გამოფენილი კოლექციები არის[2] *დარვინი 2000 ბიგლის სერია *[[სტამბოლი]]ს უხერხემლო ნამარხები *[[ზონგულდაქი]]ს ნამარხი ფლორა *[[ზოლნჰოფენი]]ს ნამარხი ფაუნა *[[ეგეოსის რეგიონი]]ს მცენარეები და თევზები ==რესურსები ინტერნეტში== ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] jpi2bmyw2jtod8ft7vyfgo37aszni7i 4830448 4830447 2025-07-10T13:09:22Z დათო2010 165421 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830448 wikitext text/x-wiki '''იჰსან ქეთინის ბუნების ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İhsan Ketin Doğa Tarihi Müzesi}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლის ტექნიკური უნივერსიტეტი]]ს სამთო ინჟინერიის ფაკულტეტში, [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] დასახელებულია [[თურქული გეოლოგია|თურქი გეოლოგის]] [[იჰსან ქეთინი]]ს ([[1914]]-[[1995]]) სახელობით[1] გამოფენილი კოლექციები არის[2] *დარვინი 2000 ბიგლის სერია *[[სტამბოლი]]ს უხერხემლო ნამარხები *[[ზონგულდაქი]]ს ნამარხი ფლორა *[[ზოლნჰოფენი]]ს ნამარხი ფაუნა *[[ეგეოსის რეგიონი]]ს მცენარეები და თევზები ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.maden.itu.edu.tr/ketin/index.html Exhibited items] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] 61vcqn0kwlfz9oqw6loz1walk7nli81 4830449 4830448 2025-07-10T13:11:19Z დათო2010 165421 4830449 wikitext text/x-wiki '''იჰსან ქეთინის ბუნების ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İhsan Ketin Doğa Tarihi Müzesi}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლის ტექნიკური უნივერსიტეტი]]ს სამთო ინჟინერიის ფაკულტეტში, [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] დასახელებულია [[თურქული გეოლოგია|თურქი გეოლოგის]] [[იჰსან ქეთინი]]ს ([[1914]]-[[1995]]) სახელობით.<ref>[http://www.estanbul.com/ihsan-ketin-365703.html#.WG5g0oVOJjo Estanbul who'swho page {{in lang|tr}}]</ref> გამოფენილი კოლექციები:<ref>[http://minesv2.mozaik-test.itu.edu.tr/fak%C3%BClte/i-hsan-ketin-do%C4%9Fa-tarihi-m%C3%BCzesi Museum page {{in lang|tr}}]</ref> *დარვინი 2000 ბიგლის სერია *[[სტამბოლი]]ს უხერხემლო ნამარხები *[[ზონგულდაქი]]ს ნამარხი ფლორა *[[ზოლნჰოფენი]]ს ნამარხი ფაუნა *[[ეგეოსის რეგიონი]]ს მცენარეები და თევზები ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.maden.itu.edu.tr/ketin/index.html Exhibited items] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] 86lw9fs37egr5tsk06kr3yvwpe1qi92 4830450 4830449 2025-07-10T13:11:43Z დათო2010 165421 დაემატა [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830450 wikitext text/x-wiki '''იჰსან ქეთინის ბუნების ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İhsan Ketin Doğa Tarihi Müzesi}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლის ტექნიკური უნივერსიტეტი]]ს სამთო ინჟინერიის ფაკულტეტში, [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] დასახელებულია [[თურქული გეოლოგია|თურქი გეოლოგის]] [[იჰსან ქეთინი]]ს ([[1914]]-[[1995]]) სახელობით.<ref>[http://www.estanbul.com/ihsan-ketin-365703.html#.WG5g0oVOJjo Estanbul who'swho page {{in lang|tr}}]</ref> გამოფენილი კოლექციები:<ref>[http://minesv2.mozaik-test.itu.edu.tr/fak%C3%BClte/i-hsan-ketin-do%C4%9Fa-tarihi-m%C3%BCzesi Museum page {{in lang|tr}}]</ref> *დარვინი 2000 ბიგლის სერია *[[სტამბოლი]]ს უხერხემლო ნამარხები *[[ზონგულდაქი]]ს ნამარხი ფლორა *[[ზოლნჰოფენი]]ს ნამარხი ფაუნა *[[ეგეოსის რეგიონი]]ს მცენარეები და თევზები ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.maden.itu.edu.tr/ketin/index.html Exhibited items] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] ouga1ckrpd6l47ou8qs6q56zfsv3qo7 4830461 4830450 2025-07-10T13:25:33Z Jaba1977 3604 4830461 wikitext text/x-wiki '''იჰსან ქეთინის ბუნების ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-tr|İhsan Ketin Doğa Tarihi Müzesi}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლის ტექნიკური უნივერსიტეტი]]ს სამთო ინჟინერიის ფაკულტეტში, [[თურქეთი]]. მუზეუმის სახელი ეწოდა თურქი გეოლოგის [[იჰსან ქეთინი]]ს ([[1914]]-[[1995]]) პატივსაცემად.<ref>[http://www.estanbul.com/ihsan-ketin-365703.html#.WG5g0oVOJjo Estanbul who'swho page {{in lang|tr}}]</ref> გამოფენილი კოლექციები:<ref>[http://minesv2.mozaik-test.itu.edu.tr/fak%C3%BClte/i-hsan-ketin-do%C4%9Fa-tarihi-m%C3%BCzesi Museum page {{in lang|tr}}]</ref> *დარვინი 2000 ბიგლის სერია *[[სტამბოლი]]ს უხერხემლო ნამარხები *[[ზონგულდაქი]]ს ნამარხი ფლორა *[[ზოლნჰოფენი]]ს ნამარხი ფაუნა *[[ეგეოსის რეგიონი]]ს მცენარეები და თევზები ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.maden.itu.edu.tr/ketin/index.html Exhibited items] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] 8gk8yjzv7viror8bdycnd9urpdcfh1b 0 592815 4830477 2025-07-10T14:23:48Z MarieOfAlexandria55 165996 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ართურ I |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Artur of Brittany.jpg |წარწერა = [[ბრიტანეთის ბიბლიოთეკა|ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში]] დაცუ... 4830477 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ართურ I |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Artur of Brittany.jpg |წარწერა = [[ბრიტანეთის ბიბლიოთეკა|ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში]] დაცულ გენეალოგიურ ეტრატზე გამოსახული ართური <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = ბრეტანის ჰერცოგი |რიგი = |კორონაცია = |მმართველობის წლები = 1196—1203 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცა]] |მემკვიდრე = [[ალიქსი (ბრეტანის ჰერცოგინია)|ალიქსი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = ანჟუს გრაფი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = [[რიჩარდ I]] |მემკვიდრე2 = [[ჯონ ტრისტანი (ანჟუს გრაფი)|ჯონ ტრისტანი]] <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = 29 მარტი, 1187 |დაბადების ადგილი = [[ნანტი]], ბრეტანი |გარდაცვალების თარიღი = სავარაუდოდ {{circa}} 1203 (15-16 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = |დაკრძალვის ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = |დინასტია = [[პლანტაგენეტები]] |მამა = [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]] |დედა = კონსტანცა |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''ართურ I''' ([[ბრეტონული ენა|ბრეტონ]].: ''Arzhur 1añ''; {{lang-fr|''Arthur 1er de Bretagne''}}) (დ. [[29 მარტი]], [[1187]] — გ. სავარაუდოდ [[1203]]) — რიჩმონდის მეოთხე [[რიჩმონდის ერლი|ერლი]] და [[ბრეტანის ჰერცოგი]] 1196-1203 წლებში. შვილი იყო [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]], ბრეტანის ჰერცოგისა და [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცას]], ბრეტანის ჰერცოგინიის; მის დაბადებამდე მამამისი დაიღუპა. მამის მხრიდან ინგლისის მეფე [[ჰენრი II]]-ისა და ჰერცოგინია [[ელეონორ აკვიტანიელი|ელეონორ აკვიტანიელის]] შვილიშვილი და მეფე [[რიჩარდ I]]-ის ძმისშვილი იყო. 1190 წელს უმამოდ დარჩენილი ართური ინგლისის ტახტის მემკვიდრედ მოიაზრებოდა,{{sfn|Carley|Riddy|1998|p=28}} მაგრამ 1199 წელს, სიკვდილის წინ, რიჩარდ I-მა მემკვიდრედ საკუთარი უმცროსი ძმა, [[ჯონ უმიწაწყლო|ჯონი]] დაასახელა (ართურის მცირეწლოვნების გამო). [[ფილიპ II ოგიუსტი|ფილიპე II ფრანგმა]] ინგლისისა და ბრეტანის სამემკვიდრეო კრიზისის თავის სასარგებლოდ გამოყენება გადაწყვიტა და მცირე დროის განმავლობაში მას ართურიც მიემხრო. 1203 წელს ართური ჯონმა [[როვენის ციხე-სიმაგრე|როვენის ციხე-სიმაგრეში]] გამოკეტა. მიუხედავად იმისა, რომ ართურის ზუსტი ბედი უცნობია, დიდი ალბათობით ჯონმა ის სიკვდილით დასაჯა.{{sfn|Jones|2014|p=192}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Arthur I, Duke of Brittany}} * {{Cite Americana|wstitle=Arthur (duke)|year=1920 |short=x}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} gacrdf08gbzdou9aj4dudbflh7klvru 4830478 4830477 2025-07-10T14:26:50Z MarieOfAlexandria55 165996 4830478 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ართურ I |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Artur of Brittany.jpg |წარწერა = [[ბრიტანეთის ბიბლიოთეკა|ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში]] დაცულ გენეალოგიურ ეტრატზე გამოსახული ართური <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = ბრეტანის ჰერცოგი |რიგი = |კორონაცია = |მმართველობის წლები = 1196—1203 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცა]] |მემკვიდრე = [[ალიქსი (ბრეტანის ჰერცოგინია)|ალიქსი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = ანჟუს გრაფი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = [[რიჩარდ I]] |მემკვიდრე2 = [[ჯონ ტრისტანი (ანჟუს გრაფი)|ჯონ ტრისტანი]] <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = 29 მარტი, 1187 |დაბადების ადგილი = [[ნანტი]], ბრეტანი |გარდაცვალების თარიღი = სავარაუდოდ {{circa}} 1203 (15-16 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = |დაკრძალვის ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = |დინასტია = [[პლანტაგენეტები]] |მამა = [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]] |დედა = კონსტანცა |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''ართურ I''' ([[ბრეტონული ენა|ბრეტონ]].: ''Arzhur 1añ''; {{lang-fr|''Arthur 1er de Bretagne''}}) (დ. [[29 მარტი]], [[1187]] — გ. სავარაუდოდ [[1203]]) — რიჩმონდის მეოთხე [[რიჩმონდის ერლი|ერლი]] და [[ბრეტანის ჰერცოგი]] 1196-1203 წლებში. შვილი იყო [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]], ბრეტანის ჰერცოგისა და [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცას]], ბრეტანის ჰერცოგინიის; მის დაბადებამდე მამამისი დაიღუპა. მამის მხრიდან ინგლისის მეფე [[ჰენრი II]]-ისა და ჰერცოგინია [[ელეონორ აკვიტანიელი|ელეონორ აკვიტანიელის]] შვილიშვილი და მეფე [[რიჩარდ I]]-ის ძმისშვილი იყო. 1190 წელს უმამოდ დარჩენილი ართური ინგლისის ტახტის მემკვიდრედ მოიაზრებოდა,{{sfn|Carley|Riddy|1998|p=28}} მაგრამ 1199 წელს, სიკვდილის წინ, რიჩარდ I-მა მემკვიდრედ საკუთარი უმცროსი ძმა, [[ჯონ უმიწაწყლო|ჯონი]] დაასახელა (ართურის მცირეწლოვნების გამო). [[ფილიპ II ოგიუსტი|ფილიპე II ფრანგმა]] ინგლისისა და ბრეტანის სამემკვიდრეო კრიზისის თავის სასარგებლოდ გამოყენება გადაწყვიტა და მცირე დროის განმავლობაში მას ართურიც მიემხრო. 1203 წელს ართური ჯონმა [[როვენის ციხე-სიმაგრე|როვენის ციხე-სიმაგრეში]] გამოკეტა. მიუხედავად იმისა, რომ ართურის ზუსტი ბედი უცნობია, დიდი ალბათობით ჯონმა ის სიკვდილით დასაჯა.{{sfn|Jones|2014|p=192}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Arthur I, Duke of Brittany}} * {{Cite Americana|wstitle=Arthur (duke)|year=1920 |short=x}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1187]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1203]] [[კატეგორია:პლანტაგენეტები]] gc0oxzbhiamzagl7ul2kso8poxazitq 4830518 4830478 2025-07-10T18:55:01Z Jaba1977 3604 4830518 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ართურ I |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Artur of Brittany.jpg |წარწერა = [[ბრიტანეთის ბიბლიოთეკა|ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში]] დაცულ გენეალოგიურ ეტრატზე გამოსახული ართური <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = ბრეტანის ჰერცოგი |რიგი = |კორონაცია = |მმართველობის წლები = 1196—1203 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცა]] |მემკვიდრე = [[ალიქსი (ბრეტანის ჰერცოგინია)|ალიქსი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = ანჟუს გრაფი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = [[რიჩარდ I]] |მემკვიდრე2 = [[ჯონ ტრისტანი (ანჟუს გრაფი)|ჯონ ტრისტანი]] <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = 29 მარტი, 1187 |დაბადების ადგილი = [[ნანტი]], ბრეტანი |გარდაცვალების თარიღი = სავარაუდოდ {{circa}} 1203 (15-16 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = |დაკრძალვის ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = |დინასტია = [[პლანტაგენეტები]] |მამა = [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]] |დედა = კონსტანცა |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''ართურ I''' ({{lang-br|Arzhur 1añ}}; {{lang-fr|''Arthur 1er de Bretagne''}}; დ. [[29 მარტი]], [[1187]] — გ. სავარაუდოდ [[1203]]) — რიჩმონდის მეოთხე [[რიჩმონდის ერლი|ერლი]] და [[ბრეტანის ჰერცოგი]] 1196-1203 წლებში. შვილი იყო [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]], ბრეტანის ჰერცოგისა და [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცას]], ბრეტანის ჰერცოგინიის; მის დაბადებამდე მამამისი დაიღუპა. მამის მხრიდან ინგლისის მეფე [[ჰენრი II]]-ისა და ჰერცოგინია [[ელეონორ აკვიტანიელი|ელეონორ აკვიტანიელის]] შვილიშვილი და მეფე [[რიჩარდ I]]-ის ძმისშვილი იყო. 1190 წელს უმამოდ დარჩენილი ართური ინგლისის ტახტის მემკვიდრედ მოიაზრებოდა,{{sfn|Carley|Riddy|1998|p=28}} მაგრამ 1199 წელს, სიკვდილის წინ, რიჩარდ I-მა მემკვიდრედ საკუთარი უმცროსი ძმა, [[ჯონ უმიწაწყლო|ჯონი]] დაასახელა (ართურის მცირეწლოვნების გამო). [[ფილიპ II ოგიუსტი|ფილიპე II ფრანგმა]] ინგლისისა და ბრეტანის სამემკვიდრეო კრიზისის თავის სასარგებლოდ გამოყენება გადაწყვიტა და მცირე დროის განმავლობაში მას ართურიც მიემხრო. 1203 წელს ართური ჯონმა [[როვენის ციხე-სიმაგრე|როვენის ციხე-სიმაგრეში]] გამოკეტა. მიუხედავად იმისა, რომ ართურის ზუსტი ბედი უცნობია, დიდი ალბათობით ჯონმა ის სიკვდილით დასაჯა.{{sfn|Jones|2014|p=192}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Arthur I, Duke of Brittany}} * {{Cite Americana|wstitle=Arthur (duke)|year=1920 |short=x}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1187]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1203]] [[კატეგორია:პლანტაგენეტები]] f6qltf7rg3snjhvtv5t11xqzq8iqq6c 4830519 4830518 2025-07-10T18:55:43Z Jaba1977 3604 4830519 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ართურ I |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Artur of Brittany.jpg |წარწერა = [[ბრიტანეთის ბიბლიოთეკა|ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში]] დაცულ გენეალოგიურ ეტრატზე გამოსახული ართური <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = ბრეტანის ჰერცოგი |რიგი = |კორონაცია = |მმართველობის წლები = 1196—1203 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცა]] |მემკვიდრე = [[ალიქსი (ბრეტანის ჰერცოგინია)|ალიქსი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = ანჟუს გრაფი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = [[რიჩარდ I]] |მემკვიდრე2 = [[ჯონ ტრისტანი (ანჟუს გრაფი)|ჯონ ტრისტანი]] <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = 29 მარტი, 1187 |დაბადების ადგილი = [[ნანტი]], ბრეტანი |გარდაცვალების თარიღი = სავარაუდოდ {{circa}} 1203 (15-16 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = |დაკრძალვის ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = |დინასტია = [[პლანტაგენეტები]] |მამა = [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]] |დედა = კონსტანცა |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''ართურ I''' ({{lang-br|Arzhur 1añ}}; {{lang-fr|''Arthur 1er de Bretagne''}}; დ. [[29 მარტი]], [[1187]] — გ. სავარაუდოდ [[1203]]) — რიჩმონდის მეოთხე [[რიჩმონდის ერლი|ერლი]] და [[ბრეტანის ჰერცოგი]] 1196-1203 წლებში. შვილი იყო [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]], ბრეტანის ჰერცოგისა და [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცას]], ბრეტანის ჰერცოგინიის; მის დაბადებამდე მამამისი დაიღუპა. მამის მხრიდან ინგლისის მეფე [[ჰენრი II]]-ისა და ჰერცოგინია [[ელეონორ აკვიტანიელი|ელეონორ აკვიტანიელის]] შვილიშვილი და მეფე [[რიჩარდ I]]-ის ძმისშვილი იყო. 1190 წელს უმამოდ დარჩენილი ართური ინგლისის ტახტის მემკვიდრედ მოიაზრებოდა,{{sfn|Carley|Riddy|1998|p=28}} მაგრამ 1199 წელს, სიკვდილის წინ, რიჩარდ I-მა მემკვიდრედ საკუთარი უმცროსი ძმა, [[ჯონ უმიწაწყლო|ჯონი]] დაასახელა (ართურის მცირეწლოვნების გამო). [[ფილიპ II ოგიუსტი|ფილიპე II ფრანგმა]] ინგლისისა და ბრეტანის სამემკვიდრეო კრიზისის თავის სასარგებლოდ გამოყენება გადაწყვიტა და მცირე დროის განმავლობაში მას ართურიც მიემხრო. 1203 წელს ართური ჯონმა [[როვენის ციხე-სიმაგრე|როვენის ციხე-სიმაგრეში]] გამოკეტა. მიუხედავად იმისა, რომ ართურის ზუსტი ბედი უცნობია, დიდი ალბათობით ჯონმა ის სიკვდილით დასაჯა.{{sfn|Jones|2014|p=192}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Arthur I, Duke of Brittany}} * {{Cite Americana|wstitle=Arthur (duke)|year=1920 |short=x}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1187]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1203]] [[კატეგორია:პლანტაგენეტები]] s6hpo0q96o65oshf51v2z60wt39qwfx 4830522 4830519 2025-07-10T18:59:13Z Jaba1977 3604 4830522 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ართურ I |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Artur of Brittany.jpg |წარწერა = [[ბრიტანეთის ბიბლიოთეკა|ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში]] დაცულ გენეალოგიურ ეტრატზე გამოსახული ართური <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = ბრეტანის ჰერცოგი |რიგი = |კორონაცია = |მმართველობის წლები = 1196—1203 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცა]] |მემკვიდრე = [[ალიქსი (ბრეტანის ჰერცოგინია)|ალიქსი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = ანჟუს გრაფი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = [[რიჩარდ I]] |მემკვიდრე2 = [[ჯონ ტრისტანი (ანჟუს გრაფი)|ჯონ ტრისტანი]] <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = 29 მარტი, 1187 |დაბადების ადგილი = [[ნანტი]], ბრეტანი |გარდაცვალების თარიღი = სავარაუდოდ {{circa}} 1203 (15-16 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = |დაკრძალვის ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = |დინასტია = [[პლანტაგენეტები]] |მამა = [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]] |დედა = კონსტანცა |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''ართურ I''' ({{lang-br|Arzhur 1añ}}; {{lang-fr|''Arthur 1er de Bretagne''}}; დ. [[29 მარტი]], [[1187]] — გ. სავარაუდოდ [[1203]]) — რიჩმონდის მეოთხე [[რიჩმონდის ერლი|ერლი]] და [[ბრეტანის ჰერცოგი]] 1196-1203 წლებში. ბრეტანის ჰერცოგის [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II-ისა]] და ჰერცოგინია [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცას]] შვილი; მის დაბადებამდე მამამისი დაიღუპა. მამის მხრიდან ინგლისის მეფე [[ჰენრი II]]-ისა და ჰერცოგინია [[ელეონორ აკვიტანიელი|ელეონორ აკვიტანიელის]] შვილიშვილი და მეფე [[რიჩარდ I]]-ის ძმისშვილი იყო. [[1190]] წელს უმამოდ დარჩენილი ართური ინგლისის ტახტის მემკვიდრედ მოიაზრებოდა,{{sfn|Carley|Riddy|1998|p=28}} მაგრამ [[1199]] წელს, სიკვდილის წინ, რიჩარდ I-მა მემკვიდრედ საკუთარი უმცროსი ძმა, [[ჯონ უმიწაწყლო|ჯონი]] დაასახელა (ართურის მცირეწლოვნების გამო). [[ფილიპ II ოგიუსტი|ფილიპე II ფრანგმა]] ინგლისისა და ბრეტანის სამემკვიდრეო კრიზისის თავის სასარგებლოდ გამოყენება გადაწყვიტა და მცირე დროის განმავლობაში მას ართურიც მიემხრო. [[1203]] წელს ართური ჯონმა [[როვენის ციხესიმაგრე]]ში გამოკეტა. მიუხედავად იმისა, რომ ართურის ზუსტი ბედი უცნობია, დიდი ალბათობით ჯონმა ის სიკვდილით დასაჯა.{{sfn|Jones|2014|p=192}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Arthur I, Duke of Brittany}} * {{Cite Americana|wstitle=Arthur (duke)|year=1920 |short=x}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1187]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1203]] [[კატეგორია:პლანტაგენეტები]] k9zz6p56naldr7ikofcyi6iojqevhjc 4830523 4830522 2025-07-10T18:59:32Z Jaba1977 3604 4830523 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ართურ I |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Artur of Brittany.jpg |წარწერა = [[ბრიტანეთის ბიბლიოთეკა|ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში]] დაცულ გენეალოგიურ ეტრატზე გამოსახული ართური <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = ბრეტანის ჰერცოგი |რიგი = |კორონაცია = |მმართველობის წლები = 1196—1203 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცა]] |მემკვიდრე = [[ალიქსი (ბრეტანის ჰერცოგინია)|ალიქსი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = ანჟუს გრაფი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = [[რიჩარდ I]] |მემკვიდრე2 = [[ჯონ ტრისტანი (ანჟუს გრაფი)|ჯონ ტრისტანი]] <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = 29 მარტი, 1187 |დაბადების ადგილი = [[ნანტი]], ბრეტანი |გარდაცვალების თარიღი = სავარაუდოდ {{circa}} 1203 (15-16 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = |დაკრძალვის ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = |დინასტია = [[პლანტაგენეტები]] |მამა = [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II]] |დედა = კონსტანცა |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''ართურ I''' ({{lang-br|Arzhur 1añ}}; {{lang-fr|''Arthur 1er de Bretagne''}}; დ. [[29 მარტი]], [[1187]] — გ. სავარაუდოდ [[1203]]) — რიჩმონდის მეოთხე [[რიჩმონდის ერლი|ერლი]] და [[ბრეტანის ჰერცოგი]] 1196-1203 წლებში. ბრეტანის ჰერცოგის [[ჯეფრი II (ბრეტანის ჰერცოგი)|ჯეფრი II-ისა]] და ჰერცოგინია [[კონსტანცა (ბრეტანის ჰერცოგინია)|კონსტანცას]] შვილი; მის დაბადებამდე მამამისი დაიღუპა. მამის მხრიდან ინგლისის მეფე [[ჰენრი II]]-ისა და ჰერცოგინია [[ელეონორ აკვიტანიელი|ელეონორ აკვიტანიელის]] შვილიშვილი და მეფე [[რიჩარდ I]]-ის ძმისშვილი იყო. [[1190]] წელს უმამოდ დარჩენილი ართური ინგლისის ტახტის მემკვიდრედ მოიაზრებოდა,{{sfn|Carley|Riddy|1998|p=28}} მაგრამ [[1199]] წელს, სიკვდილის წინ, რიჩარდ I-მა მემკვიდრედ საკუთარი უმცროსი ძმა, [[ჯონ უმიწაწყლო|ჯონი]] დაასახელა (ართურის მცირეწლოვნების გამო). [[ფილიპ II ოგიუსტი|ფილიპე II ფრანგმა]] ინგლისისა და ბრეტანის სამემკვიდრეო კრიზისის თავის სასარგებლოდ გამოყენება გადაწყვიტა და მცირე დროის განმავლობაში მას ართურიც მიემხრო. [[1203]] წელს ართური ჯონმა [[როვენის ციხესიმაგრე]]ში გამოკეტა. მიუხედავად იმისა, რომ ართურის ზუსტი ბედი უცნობია, დიდი ალბათობით ჯონმა ის სიკვდილით დასაჯა.{{sfn|Jones|2014|p=192}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Arthur I, Duke of Brittany}} * {{Cite Americana|wstitle=Arthur (duke)|year=1920 |short=x}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1187]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1203]] [[კატეგორია:პლანტაგენეტები]] d6d0s6lse25z469jmy2i46bpmucdg69 0 592816 4830480 2025-07-10T16:14:59Z MarieOfAlexandria55 165996 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ჯუ ვენკუი <br>{{lang|zh|朱文奎}} |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = |წარწერა = <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდე... 4830480 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ჯუ ვენკუი <br>{{lang|zh|朱文奎}} |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = |წარწერა = <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = მინის დინასტიის ტახტის მემკვიდრე |რიგი = |კორონაცია = |მმართველობის წლები =1399—1402 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = [[ჯუ ბიაო|ტახტის მემკვიდრე პრინცი ივენი]] |მემკვიდრე = [[ხუნსი|ტახტის მემკვიდრე პრინცი ჯუ გაოჩი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = 30 ნოემბერი, 1396 |დაბადების ადგილი = |გარდაცვალების თარიღი = უცნობია |გარდაცვალების ადგილი = |დაკრძალვის ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = |დინასტია = [[ჯუს დინასტია]] |მამა = [[ციანვენი|იმპერატორი ციანვენი]] |დედა = [[დედოფალი მა (ციანვენი)|დედოფალი მა]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''ჯუ ვენკუი''' (დ. [[30 ნოემბერი]], [[1396]]) — [[მინის დინასტია|მინის დინასტიის]] იმპერატორ [[ციანვენი|ციანვენის]] უფროსი ვაჟი და ტახტის მემკვიდრე. მისი დედა იყო [[დედოფალი მა (ციანვენი)|დედოფალი მა]]. მისი დაბადებისას მამამისი ჯერ კიდევ არ ასულიყო ტახტზე. 1402 წელს იანის პრინცმა [[იუნლე|ჯუ დიმ]] [[ნანკინი|ნანკინს]] ალყა შემოარტყა, რომლის დროსაც ციანვენი და ვენკუი გაუჩინარდნენ.<ref>《明会要/卷003》：太子文奎，建文元年，立为皇太子。燕师入，七岁矣，莫知所终。</ref> ჭორების თანახმად ვენკუი ცეცხლმოდებულ სასახლეში ჩარჩა და დაიღუპა. [[სამხრეთის მინი|სამხრეთული მინის]] ეპოქაში მას სიკვდილის შემდეგ '''ტახტის მემკვიდრე პრინცი გონმინისა''' (იმპერატორ [[ჯუ იუსუნი|ხუნგუანის]] მიერ) და '''ტახტის მემკვიდრე პრინცი ხეცზიანის''' (იმპერატორ [[ჯუ იუციანი|ლუნუს]] მიერ) ტიტულები მიანიჭეს.<ref>《南明史》（卷七 志第二·禮中）明安宗的追復作恭愍太子，明紹宗的追復作和簡太子。</ref> ის მინის დინასტიის ერთადერთ სამეფო ოჯახის წევრს წარმოადგენდა, რომელიც საკუთარი დიდი ბაბუის, ამ შემთხვევაში იმპერატორ [[ჯუ იუანჯანი|ხუნუს]] მმართველობისას დაიბადა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} pq0gpha7h98npg7po9eee9vqrr5wa5u 4830481 4830480 2025-07-10T16:16:17Z MarieOfAlexandria55 165996 4830481 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = ჯუ ვენკუი <br>{{lang|zh|朱文奎}} |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = |წარწერა = <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = მინის დინასტიის ტახტის მემკვიდრე |რიგი = |კორონაცია = |მმართველობის წლები =1399—1402 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = [[ჯუ ბიაო|ტახტის მემკვიდრე პრინცი ივენი]] |მემკვიდრე = [[ხუნსი|ტახტის მემკვიდრე პრინცი ჯუ გაოჩი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = 30 ნოემბერი, 1396 |დაბადების ადგილი = |გარდაცვალების თარიღი = უცნობია |გარდაცვალების ადგილი = |დაკრძალვის ადგილი = |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = |დინასტია = [[ჯუს დინასტია]] |მამა = [[ციანვენი|იმპერატორი ციანვენი]] |დედა = [[დედოფალი მა (ციანვენი)|დედოფალი მა]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''ჯუ ვენკუი''' (დ. [[30 ნოემბერი]], [[1396]]) — [[მინის დინასტია|მინის დინასტიის]] იმპერატორ [[ციანვენი|ციანვენის]] უფროსი ვაჟი და ტახტის მემკვიდრე. მისი დედა იყო [[დედოფალი მა (ციანვენი)|დედოფალი მა]]. მისი დაბადებისას მამამისი ჯერ კიდევ არ ასულიყო ტახტზე. 1402 წელს იანის პრინცმა [[იუნლე|ჯუ დიმ]] [[ნანკინი|ნანკინს]] ალყა შემოარტყა, რომლის დროსაც ციანვენი და ვენკუი გაუჩინარდნენ.<ref>《明会要/卷003》：太子文奎，建文元年，立为皇太子。燕师入，七岁矣，莫知所终。</ref> ჭორების თანახმად ვენკუი ცეცხლმოდებულ სასახლეში ჩარჩა და დაიღუპა. [[სამხრეთის მინი|სამხრეთული მინის]] ეპოქაში მას სიკვდილის შემდეგ '''ტახტის მემკვიდრე პრინცი გონმინისა''' (იმპერატორ [[ჯუ იუსუნი|ხუნგუანის]] მიერ) და '''ტახტის მემკვიდრე პრინცი ხეცზიანის''' (იმპერატორ [[ჯუ იუციანი|ლუნუს]] მიერ) ტიტულები მიანიჭეს.<ref>《南明史》（卷七 志第二·禮中）明安宗的追復作恭愍太子，明紹宗的追復作和簡太子。</ref> ის მინის დინასტიის ერთადერთ სამეფო ოჯახის წევრს წარმოადგენდა, რომელიც საკუთარი დიდი ბაბუის, ამ შემთხვევაში იმპერატორ [[ჯუ იუანჯანი|ხუნუს]] მმართველობისას დაიბადა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1396]] g0x07wxj3owp2qtgxpwvbcwni22kaoq 0 592817 4830483 2025-07-10T16:46:57Z David Osipov 152507 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება | სახელი = თეთრიხევი | ორიგინალური სახელი = {{lang-ka|თეთრიხევი}} | სტატუსი = დასახლება, მიკრორაიონი | რეგიონი = თბილისი | რაიონი = სამგორის რაიონი | მოსახლეობის სახელ... 4830483 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება | სახელი = თეთრიხევი | ორიგინალური სახელი = {{lang-ka|თეთრიხევი}} | სტატუსი = დასახლება, მიკრორაიონი | რეგიონი = თბილისი | რაიონი = სამგორის რაიონი | მოსახლეობის სახელი = თეთრიხეველები }} '''თეთრიხევი''' — დასახლება და მიკრორაიონი თბილისის სამგორის რაიონში<ref name="election1989">{{სტატია | სათაური = ОРХЕВСКИЙ ИЗБИРАТЕЛЬНЫЙ ОКРУГ № 48 | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Иоселиани. А. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1989 | თვე = 12 | რიცხვი = 5 | გამოშვება = 19531 | ნომერი = 278 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250630105004/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 | archivedate = 2025-06-30 }}</ref><ref name="election1991">{{სტატია | სათაური = ТБИЛИССКИЙ САМГОРСКИЙ ИЗБИРАТЕЛЬНЫЙ ОКРУГ 18 | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542615 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Мухранели. Иа | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1991 | თვე = 09 | რიცხვი = 6 | ნომერი = 167 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710133850/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542615 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. მდებარეობს ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილში, [[ორხევი|დასახლება ორხევის]] ჩრდილოეთით, სამგორის ვაკეზე. დაარსდა 1950-იანი წლების დასაწყისში, როგორც [[სამგორის სარწყავი სისტემა|სამგორის სარწყავი სისტემისა]] და ამავე სახელწოდების ჰესის მშენებლებისა და თანამშრომლების დასახლება. == ეტიმოლოგია == დასახლების სახელი მომდინარეობს ამავე სახელწოდების მდინარე თეთრიხევისგან (სიგრძე 9 კმ)<ref name="rivers2020">{{cite web | url = https://www.radiotavisupleba.ge/a/30453676.html | title = თბილისის 12 მივიწყებული მდინარე | lang = ka | author = თეა თოფურია | website = რადიო თავისუფლება | date = 2020-02-25 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250522170718/https://www.radiotavisupleba.ge/a/%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1-12-%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94/30453676.html | archive-date = 2025-05-22 }}</ref>. 1978 წლის ტოპონიმური ლექსიკონის მიხედვით, მდინარის ზემო წელს ორხევი ეწოდებოდა<ref name="toponymy1978">{{წიგნი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402550 | ავტორი = ზარდალიშვილი, გ. ი. | სათაური = თბილისისა და მისი მიდამოების ტოპონიმია | პასუხისმგებელი = რედ.: პროფ. ი. სიხარულიძე | წელი = 1978 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა | გვერდები = 34 | გვერდების რაოდენობა = 88 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710142627/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402550 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. == ისტორია == === დაარსება და საბჭოთა პერიოდი === დასახლების დაარსება [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ-ში]] ომისშემდგომი ხუთწლედის ერთ-ერთი უმსხვილესი პროექტის — სამგორის სარწყავი სისტემის მშენებლობის ნაწილი იყო. პროექტი ითვალისწინებდა თბილისის აღმოსავლეთით ათიათასობით [[ჰექტარი|ჰექტარი]] გვალვიანი მიწის მორწყვას ახალი სასოფლო-სამეურნეო ბაზის შესაქმნელად. ათვისებულ მიწებზე იგეგმებოდა 7500 ჰა ხეხილის ბაღების, 5000 ჰა ვენახების, ამდენივე [[ბაღჩა|ბაღჩისა]] და ბოსტნის გაშენება, ასევე 18 200 ჰა-ს გამოყოფა მარცვლეულისა და [[ბამბა|ბამბისთვის]]. ამ პროექტის ფარგლებში დაიგეგმა სამი [[ჰიდროელექტროსადგური|ჰესისგან]] შემდგარი კასკადის მშენებლობა, რომელთაგან ერთ-ერთი სოფელ თეთრიხევთან უნდა განთავსებულიყო<ref name="zarya1948">{{სტატია | სათაური = САМГОРИ-НАРОДНАЯ СТРОЙКА | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473580 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Павчинский, Н. В. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1948 | თვე = 06 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 7265 | ნომერი = 114 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20240518174926/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473580 | archivedate = 2024-05-18 }}</ref>. 1950 წელს, ადგილზე, რომელსაც პრესა უწყლო სამგორის ველზე „თეთრ ლაქად“ მოიხსენიებდა, ტრესტ „[[საქჰიდროენერგომშენი|საქჰიდროენერგომშენის]]“ მშენებლები ჩავიდნენ და დასახლება დააარსეს. პირველი მაცხოვრებლები იყვნენ როგორც მშენებლები, ისე კოლმეურნეები საქართველოს სხვადასხვა რაიონიდან (კასპის, დმანისის, გარდაბნის), რომლებიც მშენებლობის პროცესში ახალ პროფესიებს ეუფლებოდნენ: დურგლები, ბეტონის მუშები, ზეინკლები-[[სტახანოვური მოძრაობა|სტახანოველები]]<ref name="maevsky1951">{{სტატია | ავტორი = Маевский Г. | სათაური = Там, где было „белое пятно“ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475573 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Тихонов, Ф. К. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1951 | თვე = 04 | რიცხვი = 13 | გამოშვება = 8047 | ნომერი = 87 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710130556/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475573 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. ოჯახებმა ჯერ კიდევ დაუსრულებელ სახლებში შესახლება 1951 წლიდან დაიწყეს. სამგორის არხიდან წყლის მიწოდების წყალობით, მაცხოვრებლებმა დამოუკიდებლად გააშენეს ბაღები, სადაც ხარობდა ბალი, ქლიავი, ვაშლი და ატამი, ასევე ვენახები და ბოსტნები, რითაც, თანამედროვეთა თქმით, გვალვიანი მიწა „მწვანე ოაზისად“ აქციეს<ref name="komunisti1957">{{სტატია | ავტორი = გიორგი შატბერაშვილი | სათაური = სამგორისაკენ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/410113 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = ფირცხალავა, გ. | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = газета | ადგილი = თბილისი | წელი = 1957 | თვე = 05 | რიცხვი = 1 | გამოშვება = 10800 | ნომერი = 103 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710140434/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/410113 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. 1952 წლის სექტემბერში თბილისის საქალაქო საბჭოს აღმასკომმა ოფიციალურად გამოყო მიწის ნაკვეთები ახალი დასახლებებისთვის — თეთრიხევისა და [[ვაზიანი (გარდაბნის მუნიციპალიტეტი)|ვაზიანისთვის]]<ref name="zarya1952">{{სტატია | სათაური = Новые поселки в Самгори | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479924 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Тихонов, Ф. К. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1952 | თვე = 09 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 8493 | ნომერი = 232 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710134552/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479924 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. დასახლება ქალაქის საზღვრებში მოექცა და ათწლეულების განმავლობაში თბილისის სხვადასხვა რაიონის შემადგენლობაში შედიოდა: გარეუბნის (1954)<ref name="election1954">{{სტატია | სათაური = Избирательные участки Гареубанского района г. Тбилиси | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477381 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Чхиквишвили, И. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1954 | თვე = 01 | რიცხვი = 27 | გამოშვება = 8904 | ნომერი = 22 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710131351/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477381 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>, საქარხნოს (1979)<ref name="election1979">{{სტატია | სათაური = Заводской Район | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535073 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Черкезишвили, Н. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1979 | თვე = 12 | რიცხვი = 9 | გამოშვება = 16559—16560 | ნომერი = 283—284 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710131838/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535073 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref> და სამგორის (1980-იანი წლების ბოლოდან)<ref name="election1989" /><ref name="election1991" />. === პოსტსაბჭოთა პერიოდი === 1990-იან და 2000-იან წლებში დასახლება იმ პერიოდისთვის დამახასიათებელ ინფრასტრუქტურულ პრობლემებს შეეჯახა. 2001 წელს გაზეთი „სვობოდნაია გრუზია“ იტყობინებოდა, რომ მეზობელი დასახლების, თეთრიხევჰესის, მცხოვრებლები ხუთი თვის განმავლობაში სატელეფონო კავშირის გარეშე იყვნენ დარჩენილი კაბელის მოპარვის გამო. სტატიაში აღნიშნული იყო, რომ დასახლებაში ბევრი ხანდაზმული და მრავალშვილიანი ოჯახი ცხოვრობდა, ხოლო სატრანსპორტო მიმოსვლა გართულებული იყო<ref name="svgr2001">{{სტატია | ავტორი = Александр Чантурия | სათაური = ТЕЛЕФОННЫЙ «СЮРПРИЗ» | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/551180 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Ласхишвили, Т. | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 2001 | თვე = 01 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 22208 | ნომერი = 10 | გვერდები = 7 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710140148/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/551180 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. 2016 წლის აგვისტოში გაიხსნა ახალი სამარშრუტო ტაქსის ხაზი № 107, რამაც გააუმჯობესა თეთრიხევის სატრანსპორტო ხელმისაწვდომობა და დააკავშირა იგი ქალაქის სატრანსპორტო კვანძებთან, მათ შორის მეტროსადგურებთან „ისანი“ და „სამგორი“<ref name="transport2016">{{cite web | url = https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 | title = გულიკო ზუმბაძის ინიციატივით, ორხევის დასახლებაში მიკროავტობუსის ახალი ხაზი გაიხსნა | lang = ka | website = თბილისის საკრებულოს საიტი | date = 2016-08-05 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250710151514/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 | archive-date = 2025-07-10 }}</ref>. 2024 წლის აპრილში დასახლებაში მოხდა ინციდენტი, რომელმაც მედიის ყურადღება მიიპყრო: ძლიერი ქარის დროს ელექტროგადამცემი ხაზის გაწყვეტის გამო რამდენიმე ძროხა დენის დარტყმით დაიღუპა<ref name="tavisufleba2024">{{cite web | url = https://www.radiotavisupleba.ge/a/32893908.html | title = თეთრი ხევის დასახლებაში ძროხები, სავარაუდოდ, დენის დარტყმით დაიხოცა | lang = ka | website = რადიო თავისუფლება | date = 2024-04-06 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250613123848/https://www.radiotavisupleba.ge/a/32893908.html | archive-date = 2025-06-13 }}</ref>. == გეოგრაფიული მდებარეობა == [[ფაილი:Tetrikhevi locator picture.jpg|thumb|upright=1.2|თეთრიხევის მდებარეობა (შიდა კონტური) სამგორის რაიონის რუკაზე (გარე კონტური)]] თეთრიხევი მდებარეობს თბილისის სამგორის რაიონში, სამგორის ვაკეზე. დასახლების ტერიტორიაზე გაედინება მდინარე თეთრიხევი, რომელიც ქვემო სამგორის არხს უერთდება დასახლება სამგორთან<ref name="toponymy1978" />. გარემოს ეროვნული სააგენტოს 2019 წლის ანგარიშის მიხედვით, მდინარე ღვარცოფულია, რაც საშუალო დონის რისკს უქმნის მიმდებარე ინფრასტრუქტურულ ობიექტებს<ref name="report2019">{{წიგნი | ბმული = http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/313296 | ავტორი = გარემოს ეროვნული სააგენტო, გეოლოგიის დეპარტამენტი | სათაური = ქ. თბილისის ტერიტორიის საინჟინრო-გეოდინამიკური პირობები და გეოლოგიური საფრთხეების შეფასება | წელი = 2019 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | isbn = 978-9941-8-1778-6 | გვერდები = 210 | გვერდების რაოდენობა = 237 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710145118/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/313296 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. == ინფრასტრუქტურა == ადგილობრივი ქალაქმწარმოებელი საწარმოა [[თეთრიხევჰესი]] — სამგორის კასკადის სამი ჰიდროელექტროსადგურიდან ერთ-ერთი, რომელიც ექსპლუატაციაში 1952 წელს შევიდა. სადგური ერთ-ერთი პირველი იყო საქართველოში, რომელიც 1990-იანი წლების დასაწყისში პირდაპირი მიყიდვის გზით პრივატიზდა<ref name="energy2006">{{წიგნი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/490226 | ავტორი = თავაძე, გ., ქავთარაძე, ი., ჭომახიძე, დ., მენაბდე, დ. | სათაური = ენერგეტიკის რეგულირება : თეორია და პრაქტიკა | პასუხისმგებელი = რედ.: ჯიბუტი, მ. | წელი = 2006 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | isbn = 9940-65-82-3 | გვერდები = 193 | გვერდების რაოდენობა = 387 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710144832/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/490226 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ძირითადი სახეობა იყო სამარშრუტო ტაქსი № 107. მარშრუტი გადიოდა ჩანტლაძისა და მუხაძის ქუჩებზე, კახეთის გზატკეცილზე, მოსკოვის გამზირზე და დასახლებას აკავშირებდა ორხევის, ისნისა და სამგორის უბნებთან<ref name="transport2016" />. თუმცა, დღეისათვის დასახლების ერთადერთ სატრანსპორტო მარშრუტად რჩება ავტობუსი № 356<ref name="Moovit356">{{cite web|url=https://moovitapp.com/index/ru/%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82-line-356-Tbilisi-1906-775440-76224153-0|title=Маршрут 356: расписание, карты и остановки - ორხევი|lang=ru|website=Moovit|access-date=2025-06-26}}</ref>, რომელიც თეთრიხევჰესიდან იწყება, თეთრიხევს ჩანტლაძის ქუჩით კვეთს, გაივლის ორხევის მთავარ გზებს და ისნის მეტროსადგურამდე მიდის. 2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული [[Isuzu|ISUZU]]-ს მარკის [[ავტობუსი|ავტობუსები]] დაინიშნა, რომლებიც [[კონდიციონერი|კონდიციონერებითაა]] აღჭურვილი და [[შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი|შშმ პირებისთვისაა]] ადაპტირებული.<ref name="1tv_bus">{{cite news |author=თამარ ნადარეიშვილი |title=ორხევის მიმართულებით ხუთი ახალი ავტობუსი იმოძრავებს |url=https://1tv.ge/news/orkhevis-mimartulebit-khuti-akhali-avtobusi-imodzravebs/ |website=პირველი არხი |publisher=საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი |lang=ka |date=2019-10-22 |access-date=2025-06-27 |url-status=live }}</ref> == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{თბილისის უბნები}} [[კატეგორია:სამგორის რაიონი]] [[კატეგორია:თბილისის უბნები]] fnvdqd3qj4gcoxq94xjg3icrfg51a9q 4830486 4830483 2025-07-10T16:52:57Z Mehman 75871 4830486 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}}{{ინფოდაფა დასახლება | სახელი = თეთრიხევი | ორიგინალური სახელი = {{lang-ka|თეთრიხევი}} | სტატუსი = დასახლება, მიკრორაიონი | რეგიონი = თბილისი | რაიონი = სამგორის რაიონი | მოსახლეობის სახელი = თეთრიხეველები }} '''თეთრიხევი''' — დასახლება და მიკრორაიონი თბილისის სამგორის რაიონში<ref name="election1989">{{სტატია | სათაური = ОРХЕВСКИЙ ИЗБИРАТЕЛЬНЫЙ ОКРУГ № 48 | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Иоселиани. А. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1989 | თვე = 12 | რიცხვი = 5 | გამოშვება = 19531 | ნომერი = 278 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250630105004/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 | archivedate = 2025-06-30 }}</ref><ref name="election1991">{{სტატია | სათაური = ТБИЛИССКИЙ САМГОРСКИЙ ИЗБИРАТЕЛЬНЫЙ ОКРУГ 18 | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542615 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Мухранели. Иа | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1991 | თვე = 09 | რიცხვი = 6 | ნომერი = 167 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710133850/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542615 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. მდებარეობს ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილში, [[ორხევი|დასახლება ორხევის]] ჩრდილოეთით, სამგორის ვაკეზე. დაარსდა 1950-იანი წლების დასაწყისში, როგორც [[სამგორის სარწყავი სისტემა|სამგორის სარწყავი სისტემისა]] და ამავე სახელწოდების ჰესის მშენებლებისა და თანამშრომლების დასახლება. == ეტიმოლოგია == დასახლების სახელი მომდინარეობს ამავე სახელწოდების მდინარე თეთრიხევისგან (სიგრძე 9 კმ)<ref name="rivers2020">{{cite web | url = https://www.radiotavisupleba.ge/a/30453676.html | title = თბილისის 12 მივიწყებული მდინარე | lang = ka | author = თეა თოფურია | website = რადიო თავისუფლება | date = 2020-02-25 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250522170718/https://www.radiotavisupleba.ge/a/%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1-12-%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94/30453676.html | archive-date = 2025-05-22 }}</ref>. 1978 წლის ტოპონიმური ლექსიკონის მიხედვით, მდინარის ზემო წელს ორხევი ეწოდებოდა<ref name="toponymy1978">{{წიგნი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402550 | ავტორი = ზარდალიშვილი, გ. ი. | სათაური = თბილისისა და მისი მიდამოების ტოპონიმია | პასუხისმგებელი = რედ.: პროფ. ი. სიხარულიძე | წელი = 1978 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა | გვერდები = 34 | გვერდების რაოდენობა = 88 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710142627/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402550 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. == ისტორია == === დაარსება და საბჭოთა პერიოდი === დასახლების დაარსება [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ-ში]] ომისშემდგომი ხუთწლედის ერთ-ერთი უმსხვილესი პროექტის — სამგორის სარწყავი სისტემის მშენებლობის ნაწილი იყო. პროექტი ითვალისწინებდა თბილისის აღმოსავლეთით ათიათასობით [[ჰექტარი|ჰექტარი]] გვალვიანი მიწის მორწყვას ახალი სასოფლო-სამეურნეო ბაზის შესაქმნელად. ათვისებულ მიწებზე იგეგმებოდა 7500 ჰა ხეხილის ბაღების, 5000 ჰა ვენახების, ამდენივე [[ბაღჩა|ბაღჩისა]] და ბოსტნის გაშენება, ასევე 18 200 ჰა-ს გამოყოფა მარცვლეულისა და [[ბამბა|ბამბისთვის]]. ამ პროექტის ფარგლებში დაიგეგმა სამი [[ჰიდროელექტროსადგური|ჰესისგან]] შემდგარი კასკადის მშენებლობა, რომელთაგან ერთ-ერთი სოფელ თეთრიხევთან უნდა განთავსებულიყო<ref name="zarya1948">{{სტატია | სათაური = САМГОРИ-НАРОДНАЯ СТРОЙКА | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473580 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Павчинский, Н. В. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1948 | თვე = 06 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 7265 | ნომერი = 114 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20240518174926/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473580 | archivedate = 2024-05-18 }}</ref>. 1950 წელს, ადგილზე, რომელსაც პრესა უწყლო სამგორის ველზე „თეთრ ლაქად“ მოიხსენიებდა, ტრესტ „[[საქჰიდროენერგომშენი|საქჰიდროენერგომშენის]]“ მშენებლები ჩავიდნენ და დასახლება დააარსეს. პირველი მაცხოვრებლები იყვნენ როგორც მშენებლები, ისე კოლმეურნეები საქართველოს სხვადასხვა რაიონიდან (კასპის, დმანისის, გარდაბნის), რომლებიც მშენებლობის პროცესში ახალ პროფესიებს ეუფლებოდნენ: დურგლები, ბეტონის მუშები, ზეინკლები-[[სტახანოვური მოძრაობა|სტახანოველები]]<ref name="maevsky1951">{{სტატია | ავტორი = Маевский Г. | სათაური = Там, где было „белое пятно“ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475573 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Тихонов, Ф. К. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1951 | თვე = 04 | რიცხვი = 13 | გამოშვება = 8047 | ნომერი = 87 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710130556/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475573 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. ოჯახებმა ჯერ კიდევ დაუსრულებელ სახლებში შესახლება 1951 წლიდან დაიწყეს. სამგორის არხიდან წყლის მიწოდების წყალობით, მაცხოვრებლებმა დამოუკიდებლად გააშენეს ბაღები, სადაც ხარობდა ბალი, ქლიავი, ვაშლი და ატამი, ასევე ვენახები და ბოსტნები, რითაც, თანამედროვეთა თქმით, გვალვიანი მიწა „მწვანე ოაზისად“ აქციეს<ref name="komunisti1957">{{სტატია | ავტორი = გიორგი შატბერაშვილი | სათაური = სამგორისაკენ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/410113 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = ფირცხალავა, გ. | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = газета | ადგილი = თბილისი | წელი = 1957 | თვე = 05 | რიცხვი = 1 | გამოშვება = 10800 | ნომერი = 103 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710140434/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/410113 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. 1952 წლის სექტემბერში თბილისის საქალაქო საბჭოს აღმასკომმა ოფიციალურად გამოყო მიწის ნაკვეთები ახალი დასახლებებისთვის — თეთრიხევისა და [[ვაზიანი (გარდაბნის მუნიციპალიტეტი)|ვაზიანისთვის]]<ref name="zarya1952">{{სტატია | სათაური = Новые поселки в Самгори | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479924 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Тихонов, Ф. К. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1952 | თვე = 09 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 8493 | ნომერი = 232 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710134552/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479924 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. დასახლება ქალაქის საზღვრებში მოექცა და ათწლეულების განმავლობაში თბილისის სხვადასხვა რაიონის შემადგენლობაში შედიოდა: გარეუბნის (1954)<ref name="election1954">{{სტატია | სათაური = Избирательные участки Гареубанского района г. Тбилиси | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477381 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Чхиквишвили, И. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1954 | თვე = 01 | რიცხვი = 27 | გამოშვება = 8904 | ნომერი = 22 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710131351/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477381 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>, საქარხნოს (1979)<ref name="election1979">{{სტატია | სათაური = Заводской Район | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535073 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Черкезишвили, Н. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1979 | თვე = 12 | რიცხვი = 9 | გამოშვება = 16559—16560 | ნომერი = 283—284 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710131838/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535073 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref> და სამგორის (1980-იანი წლების ბოლოდან)<ref name="election1989" /><ref name="election1991" />. === პოსტსაბჭოთა პერიოდი === 1990-იან და 2000-იან წლებში დასახლება იმ პერიოდისთვის დამახასიათებელ ინფრასტრუქტურულ პრობლემებს შეეჯახა. 2001 წელს გაზეთი „სვობოდნაია გრუზია“ იტყობინებოდა, რომ მეზობელი დასახლების, თეთრიხევჰესის, მცხოვრებლები ხუთი თვის განმავლობაში სატელეფონო კავშირის გარეშე იყვნენ დარჩენილი კაბელის მოპარვის გამო. სტატიაში აღნიშნული იყო, რომ დასახლებაში ბევრი ხანდაზმული და მრავალშვილიანი ოჯახი ცხოვრობდა, ხოლო სატრანსპორტო მიმოსვლა გართულებული იყო<ref name="svgr2001">{{სტატია | ავტორი = Александр Чантурия | სათაური = ТЕЛЕФОННЫЙ «СЮРПРИЗ» | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/551180 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Ласхишвили, Т. | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 2001 | თვე = 01 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 22208 | ნომერი = 10 | გვერდები = 7 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710140148/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/551180 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. 2016 წლის აგვისტოში გაიხსნა ახალი სამარშრუტო ტაქსის ხაზი № 107, რამაც გააუმჯობესა თეთრიხევის სატრანსპორტო ხელმისაწვდომობა და დააკავშირა იგი ქალაქის სატრანსპორტო კვანძებთან, მათ შორის მეტროსადგურებთან „ისანი“ და „სამგორი“<ref name="transport2016">{{cite web | url = https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 | title = გულიკო ზუმბაძის ინიციატივით, ორხევის დასახლებაში მიკროავტობუსის ახალი ხაზი გაიხსნა | lang = ka | website = თბილისის საკრებულოს საიტი | date = 2016-08-05 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250710151514/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 | archive-date = 2025-07-10 }}</ref>. 2024 წლის აპრილში დასახლებაში მოხდა ინციდენტი, რომელმაც მედიის ყურადღება მიიპყრო: ძლიერი ქარის დროს ელექტროგადამცემი ხაზის გაწყვეტის გამო რამდენიმე ძროხა დენის დარტყმით დაიღუპა<ref name="tavisufleba2024">{{cite web | url = https://www.radiotavisupleba.ge/a/32893908.html | title = თეთრი ხევის დასახლებაში ძროხები, სავარაუდოდ, დენის დარტყმით დაიხოცა | lang = ka | website = რადიო თავისუფლება | date = 2024-04-06 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250613123848/https://www.radiotavisupleba.ge/a/32893908.html | archive-date = 2025-06-13 }}</ref>. == გეოგრაფიული მდებარეობა == [[ფაილი:Tetrikhevi locator picture.jpg|thumb|upright=1.2|თეთრიხევის მდებარეობა (შიდა კონტური) სამგორის რაიონის რუკაზე (გარე კონტური)]] თეთრიხევი მდებარეობს თბილისის სამგორის რაიონში, სამგორის ვაკეზე. დასახლების ტერიტორიაზე გაედინება მდინარე თეთრიხევი, რომელიც ქვემო სამგორის არხს უერთდება დასახლება სამგორთან<ref name="toponymy1978" />. გარემოს ეროვნული სააგენტოს 2019 წლის ანგარიშის მიხედვით, მდინარე ღვარცოფულია, რაც საშუალო დონის რისკს უქმნის მიმდებარე ინფრასტრუქტურულ ობიექტებს<ref name="report2019">{{წიგნი | ბმული = http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/313296 | ავტორი = გარემოს ეროვნული სააგენტო, გეოლოგიის დეპარტამენტი | სათაური = ქ. თბილისის ტერიტორიის საინჟინრო-გეოდინამიკური პირობები და გეოლოგიური საფრთხეების შეფასება | წელი = 2019 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | isbn = 978-9941-8-1778-6 | გვერდები = 210 | გვერდების რაოდენობა = 237 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710145118/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/313296 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. == ინფრასტრუქტურა == ადგილობრივი ქალაქმწარმოებელი საწარმოა [[თეთრიხევჰესი]] — სამგორის კასკადის სამი ჰიდროელექტროსადგურიდან ერთ-ერთი, რომელიც ექსპლუატაციაში 1952 წელს შევიდა. სადგური ერთ-ერთი პირველი იყო საქართველოში, რომელიც 1990-იანი წლების დასაწყისში პირდაპირი მიყიდვის გზით პრივატიზდა<ref name="energy2006">{{წიგნი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/490226 | ავტორი = თავაძე, გ., ქავთარაძე, ი., ჭომახიძე, დ., მენაბდე, დ. | სათაური = ენერგეტიკის რეგულირება : თეორია და პრაქტიკა | პასუხისმგებელი = რედ.: ჯიბუტი, მ. | წელი = 2006 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | isbn = 9940-65-82-3 | გვერდები = 193 | გვერდების რაოდენობა = 387 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710144832/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/490226 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ძირითადი სახეობა იყო სამარშრუტო ტაქსი № 107. მარშრუტი გადიოდა ჩანტლაძისა და მუხაძის ქუჩებზე, კახეთის გზატკეცილზე, მოსკოვის გამზირზე და დასახლებას აკავშირებდა ორხევის, ისნისა და სამგორის უბნებთან<ref name="transport2016" />. თუმცა, დღეისათვის დასახლების ერთადერთ სატრანსპორტო მარშრუტად რჩება ავტობუსი № 356<ref name="Moovit356">{{cite web|url=https://moovitapp.com/index/ru/%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82-line-356-Tbilisi-1906-775440-76224153-0|title=Маршрут 356: расписание, карты и остановки - ორხევი|lang=ru|website=Moovit|access-date=2025-06-26}}</ref>, რომელიც თეთრიხევჰესიდან იწყება, თეთრიხევს ჩანტლაძის ქუჩით კვეთს, გაივლის ორხევის მთავარ გზებს და ისნის მეტროსადგურამდე მიდის. 2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული [[Isuzu|ISUZU]]-ს მარკის [[ავტობუსი|ავტობუსები]] დაინიშნა, რომლებიც [[კონდიციონერი|კონდიციონერებითაა]] აღჭურვილი და [[შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი|შშმ პირებისთვისაა]] ადაპტირებული.<ref name="1tv_bus">{{cite news |author=თამარ ნადარეიშვილი |title=ორხევის მიმართულებით ხუთი ახალი ავტობუსი იმოძრავებს |url=https://1tv.ge/news/orkhevis-mimartulebit-khuti-akhali-avtobusi-imodzravebs/ |website=პირველი არხი |publisher=საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი |lang=ka |date=2019-10-22 |access-date=2025-06-27 |url-status=live }}</ref> == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{თბილისის უბნები}} [[კატეგორია:სამგორის რაიონი]] [[კატეგორია:თბილისის უბნები]] 5h7s89wyxlucwuaw67e1gdu018em1s6 4830487 4830486 2025-07-10T16:55:11Z David Osipov 152507 4830487 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}}{{ინფოდაფა დასახლება | სახელი = თეთრიხევი | ორიგინალური სახელი = {{lang-ka|თეთრიხევი}} | სტატუსი = დასახლება, მიკრორაიონი | რეგიონი = თბილისი | რაიონი = სამგორის რაიონი | ეთნოქორონიმი = თეთრიხეველი, თეთრიხეველები }} '''თეთრიხევი''' — დასახლება და მიკრორაიონი თბილისის სამგორის რაიონში<ref name="election1989">{{სტატია | სათაური = ОРХЕВСКИЙ ИЗБИРАТЕЛЬНЫЙ ОКРУГ № 48 | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Иоселиани. А. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1989 | თვე = 12 | რიცხვი = 5 | გამოშვება = 19531 | ნომერი = 278 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250630105004/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 | archivedate = 2025-06-30 }}</ref><ref name="election1991">{{სტატია | სათაური = ТБИЛИССКИЙ САМГОРСКИЙ ИЗБИРАТЕЛЬНЫЙ ОКРУГ 18 | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542615 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Мухранели. Иа | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1991 | თვე = 09 | რიცხვი = 6 | ნომერი = 167 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710133850/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542615 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. მდებარეობს ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილში, [[ორხევი|დასახლება ორხევის]] ჩრდილოეთით, სამგორის ვაკეზე. დაარსდა 1950-იანი წლების დასაწყისში, როგორც [[სამგორის სარწყავი სისტემა|სამგორის სარწყავი სისტემისა]] და ამავე სახელწოდების ჰესის მშენებლებისა და თანამშრომლების დასახლება. == ეტიმოლოგია == დასახლების სახელი მომდინარეობს ამავე სახელწოდების მდინარე თეთრიხევისგან (სიგრძე 9 კმ)<ref name="rivers2020">{{cite web | url = https://www.radiotavisupleba.ge/a/30453676.html | title = თბილისის 12 მივიწყებული მდინარე | lang = ka | author = თეა თოფურია | website = რადიო თავისუფლება | date = 2020-02-25 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250522170718/https://www.radiotavisupleba.ge/a/%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1-12-%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94/30453676.html | archive-date = 2025-05-22 }}</ref>. 1978 წლის ტოპონიმური ლექსიკონის მიხედვით, მდინარის ზემო წელს ორხევი ეწოდებოდა<ref name="toponymy1978">{{წიგნი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402550 | ავტორი = ზარდალიშვილი, გ. ი. | სათაური = თბილისისა და მისი მიდამოების ტოპონიმია | პასუხისმგებელი = რედ.: პროფ. ი. სიხარულიძე | წელი = 1978 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა | გვერდები = 34 | გვერდების რაოდენობა = 88 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710142627/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402550 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. == ისტორია == === დაარსება და საბჭოთა პერიოდი === დასახლების დაარსება [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ-ში]] ომისშემდგომი ხუთწლედის ერთ-ერთი უმსხვილესი პროექტის — სამგორის სარწყავი სისტემის მშენებლობის ნაწილი იყო. პროექტი ითვალისწინებდა თბილისის აღმოსავლეთით ათიათასობით [[ჰექტარი|ჰექტარი]] გვალვიანი მიწის მორწყვას ახალი სასოფლო-სამეურნეო ბაზის შესაქმნელად. ათვისებულ მიწებზე იგეგმებოდა 7500 ჰა ხეხილის ბაღების, 5000 ჰა ვენახების, ამდენივე [[ბაღჩა|ბაღჩისა]] და ბოსტნის გაშენება, ასევე 18 200 ჰა-ს გამოყოფა მარცვლეულისა და [[ბამბა|ბამბისთვის]]. ამ პროექტის ფარგლებში დაიგეგმა სამი [[ჰიდროელექტროსადგური|ჰესისგან]] შემდგარი კასკადის მშენებლობა, რომელთაგან ერთ-ერთი სოფელ თეთრიხევთან უნდა განთავსებულიყო<ref name="zarya1948">{{სტატია | სათაური = САМГОРИ-НАРОДНАЯ СТРОЙКА | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473580 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Павчинский, Н. В. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1948 | თვე = 06 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 7265 | ნომერი = 114 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20240518174926/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473580 | archivedate = 2024-05-18 }}</ref>. 1950 წელს, ადგილზე, რომელსაც პრესა უწყლო სამგორის ველზე „თეთრ ლაქად“ მოიხსენიებდა, ტრესტ „[[საქჰიდროენერგომშენი|საქჰიდროენერგომშენის]]“ მშენებლები ჩავიდნენ და დასახლება დააარსეს. პირველი მაცხოვრებლები იყვნენ როგორც მშენებლები, ისე კოლმეურნეები საქართველოს სხვადასხვა რაიონიდან (კასპის, დმანისის, გარდაბნის), რომლებიც მშენებლობის პროცესში ახალ პროფესიებს ეუფლებოდნენ: დურგლები, ბეტონის მუშები, ზეინკლები-[[სტახანოვური მოძრაობა|სტახანოველები]]<ref name="maevsky1951">{{სტატია | ავტორი = Маевский Г. | სათაური = Там, где было „белое пятно“ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475573 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Тихонов, Ф. К. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1951 | თვე = 04 | რიცხვი = 13 | გამოშვება = 8047 | ნომერი = 87 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710130556/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475573 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. ოჯახებმა ჯერ კიდევ დაუსრულებელ სახლებში შესახლება 1951 წლიდან დაიწყეს. სამგორის არხიდან წყლის მიწოდების წყალობით, მაცხოვრებლებმა დამოუკიდებლად გააშენეს ბაღები, სადაც ხარობდა ბალი, ქლიავი, ვაშლი და ატამი, ასევე ვენახები და ბოსტნები, რითაც, თანამედროვეთა თქმით, გვალვიანი მიწა „მწვანე ოაზისად“ აქციეს<ref name="komunisti1957">{{სტატია | ავტორი = გიორგი შატბერაშვილი | სათაური = სამგორისაკენ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/410113 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = ფირცხალავა, გ. | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = газета | ადგილი = თბილისი | წელი = 1957 | თვე = 05 | რიცხვი = 1 | გამოშვება = 10800 | ნომერი = 103 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710140434/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/410113 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. 1952 წლის სექტემბერში თბილისის საქალაქო საბჭოს აღმასკომმა ოფიციალურად გამოყო მიწის ნაკვეთები ახალი დასახლებებისთვის — თეთრიხევისა და [[ვაზიანი (გარდაბნის მუნიციპალიტეტი)|ვაზიანისთვის]]<ref name="zarya1952">{{სტატია | სათაური = Новые поселки в Самгори | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479924 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Тихонов, Ф. К. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1952 | თვე = 09 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 8493 | ნომერი = 232 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710134552/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479924 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. დასახლება ქალაქის საზღვრებში მოექცა და ათწლეულების განმავლობაში თბილისის სხვადასხვა რაიონის შემადგენლობაში შედიოდა: გარეუბნის (1954)<ref name="election1954">{{სტატია | სათაური = Избирательные участки Гареубанского района г. Тбилиси | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477381 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Чхиквишвили, И. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1954 | თვე = 01 | რიცხვი = 27 | გამოშვება = 8904 | ნომერი = 22 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710131351/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477381 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>, საქარხნოს (1979)<ref name="election1979">{{სტატია | სათაური = Заводской Район | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535073 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Черкезишвили, Н. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1979 | თვე = 12 | რიცხვი = 9 | გამოშვება = 16559—16560 | ნომერი = 283—284 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710131838/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535073 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref> და სამგორის (1980-იანი წლების ბოლოდან)<ref name="election1989" /><ref name="election1991" />. === პოსტსაბჭოთა პერიოდი === 1990-იან და 2000-იან წლებში დასახლება იმ პერიოდისთვის დამახასიათებელ ინფრასტრუქტურულ პრობლემებს შეეჯახა. 2001 წელს გაზეთი „სვობოდნაია გრუზია“ იტყობინებოდა, რომ მეზობელი დასახლების, თეთრიხევჰესის, მცხოვრებლები ხუთი თვის განმავლობაში სატელეფონო კავშირის გარეშე იყვნენ დარჩენილი კაბელის მოპარვის გამო. სტატიაში აღნიშნული იყო, რომ დასახლებაში ბევრი ხანდაზმული და მრავალშვილიანი ოჯახი ცხოვრობდა, ხოლო სატრანსპორტო მიმოსვლა გართულებული იყო<ref name="svgr2001">{{სტატია | ავტორი = Александр Чантурия | სათაური = ТЕЛЕФОННЫЙ «СЮРПРИЗ» | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/551180 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Ласхишвили, Т. | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 2001 | თვე = 01 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 22208 | ნომერი = 10 | გვერდები = 7 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710140148/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/551180 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. 2016 წლის აგვისტოში გაიხსნა ახალი სამარშრუტო ტაქსის ხაზი № 107, რამაც გააუმჯობესა თეთრიხევის სატრანსპორტო ხელმისაწვდომობა და დააკავშირა იგი ქალაქის სატრანსპორტო კვანძებთან, მათ შორის მეტროსადგურებთან „ისანი“ და „სამგორი“<ref name="transport2016">{{cite web | url = https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 | title = გულიკო ზუმბაძის ინიციატივით, ორხევის დასახლებაში მიკროავტობუსის ახალი ხაზი გაიხსნა | lang = ka | website = თბილისის საკრებულოს საიტი | date = 2016-08-05 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250710151514/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 | archive-date = 2025-07-10 }}</ref>. 2024 წლის აპრილში დასახლებაში მოხდა ინციდენტი, რომელმაც მედიის ყურადღება მიიპყრო: ძლიერი ქარის დროს ელექტროგადამცემი ხაზის გაწყვეტის გამო რამდენიმე ძროხა დენის დარტყმით დაიღუპა<ref name="tavisufleba2024">{{cite web | url = https://www.radiotavisupleba.ge/a/32893908.html | title = თეთრი ხევის დასახლებაში ძროხები, სავარაუდოდ, დენის დარტყმით დაიხოცა | lang = ka | website = რადიო თავისუფლება | date = 2024-04-06 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250613123848/https://www.radiotavisupleba.ge/a/32893908.html | archive-date = 2025-06-13 }}</ref>. == გეოგრაფიული მდებარეობა == [[ფაილი:Tetrikhevi locator picture.jpg|thumb|upright=1.2|თეთრიხევის მდებარეობა (შიდა კონტური) სამგორის რაიონის რუკაზე (გარე კონტური)]] თეთრიხევი მდებარეობს თბილისის სამგორის რაიონში, სამგორის ვაკეზე. დასახლების ტერიტორიაზე გაედინება მდინარე თეთრიხევი, რომელიც ქვემო სამგორის არხს უერთდება დასახლება სამგორთან<ref name="toponymy1978" />. გარემოს ეროვნული სააგენტოს 2019 წლის ანგარიშის მიხედვით, მდინარე ღვარცოფულია, რაც საშუალო დონის რისკს უქმნის მიმდებარე ინფრასტრუქტურულ ობიექტებს<ref name="report2019">{{წიგნი | ბმული = http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/313296 | ავტორი = გარემოს ეროვნული სააგენტო, გეოლოგიის დეპარტამენტი | სათაური = ქ. თბილისის ტერიტორიის საინჟინრო-გეოდინამიკური პირობები და გეოლოგიური საფრთხეების შეფასება | წელი = 2019 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | isbn = 978-9941-8-1778-6 | გვერდები = 210 | გვერდების რაოდენობა = 237 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710145118/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/313296 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. == ინფრასტრუქტურა == ადგილობრივი ქალაქმწარმოებელი საწარმოა [[თეთრიხევჰესი]] — სამგორის კასკადის სამი ჰიდროელექტროსადგურიდან ერთ-ერთი, რომელიც ექსპლუატაციაში 1952 წელს შევიდა. სადგური ერთ-ერთი პირველი იყო საქართველოში, რომელიც 1990-იანი წლების დასაწყისში პირდაპირი მიყიდვის გზით პრივატიზდა<ref name="energy2006">{{წიგნი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/490226 | ავტორი = თავაძე, გ., ქავთარაძე, ი., ჭომახიძე, დ., მენაბდე, დ. | სათაური = ენერგეტიკის რეგულირება : თეორია და პრაქტიკა | პასუხისმგებელი = რედ.: ჯიბუტი, მ. | წელი = 2006 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | isbn = 9940-65-82-3 | გვერდები = 193 | გვერდების რაოდენობა = 387 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710144832/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/490226 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ძირითადი სახეობა იყო სამარშრუტო ტაქსი № 107. მარშრუტი გადიოდა ჩანტლაძისა და მუხაძის ქუჩებზე, კახეთის გზატკეცილზე, მოსკოვის გამზირზე და დასახლებას აკავშირებდა ორხევის, ისნისა და სამგორის უბნებთან<ref name="transport2016" />. თუმცა, დღეისათვის დასახლების ერთადერთ სატრანსპორტო მარშრუტად რჩება ავტობუსი № 356<ref name="Moovit356">{{cite web|url=https://moovitapp.com/index/ru/%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82-line-356-Tbilisi-1906-775440-76224153-0|title=Маршрут 356: расписание, карты и остановки - ორხევი|lang=ru|website=Moovit|access-date=2025-06-26}}</ref>, რომელიც თეთრიხევჰესიდან იწყება, თეთრიხევს ჩანტლაძის ქუჩით კვეთს, გაივლის ორხევის მთავარ გზებს და ისნის მეტროსადგურამდე მიდის. 2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, კომფორტული [[Isuzu|ISUZU]]-ს მარკის [[ავტობუსი|ავტობუსები]] დაინიშნა, რომლებიც [[კონდიციონერი|კონდიციონერებითაა]] აღჭურვილი და [[შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი|შშმ პირებისთვისაა]] ადაპტირებული.<ref name="1tv_bus">{{cite news |author=თამარ ნადარეიშვილი |title=ორხევის მიმართულებით ხუთი ახალი ავტობუსი იმოძრავებს |url=https://1tv.ge/news/orkhevis-mimartulebit-khuti-akhali-avtobusi-imodzravebs/ |website=პირველი არხი |publisher=საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი |lang=ka |date=2019-10-22 |access-date=2025-06-27 |url-status=live }}</ref> == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{თბილისის უბნები}} [[კატეგორია:სამგორის რაიონი]] [[კატეგორია:თბილისის უბნები]] 44y21x8yrlzxhozwifobuxobe5fy6jo 4830650 4830487 2025-07-10T21:17:10Z Arkaitz1974 85446 4830650 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}}{{ინფოდაფა დასახლება | სახელი = თეთრიხევი | ორიგინალური სახელი = {{lang-ka|თეთრიხევი}} | სტატუსი = დასახლება, მიკრორაიონი | რეგიონი = თბილისი | რაიონი = სამგორის რაიონი | ეთნოქორონიმი = თეთრიხეველი, თეთრიხეველები }} '''თეთრიხევი''' — დასახლება და მიკრორაიონი თბილისის სამგორის რაიონში<ref name="election1989">{{სტატია | სათაური = ОРХЕВСКИЙ ИЗБИРАТЕЛЬНЫЙ ОКРУГ № 48 | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Иоселиани. А. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1989 | თვე = 12 | რიცხვი = 5 | გამოშვება = 19531 | ნომერი = 278 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250630105004/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/540529 | archivedate = 2025-06-30 }}</ref><ref name="election1991">{{სტატია | სათაური = ТБИЛИССКИЙ САМГОРСКИЙ ИЗБИРАТЕЛЬНЫЙ ОКРУГ 18 | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542615 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Мухранели. Иа | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1991 | თვე = 09 | რიცხვი = 6 | ნომერი = 167 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710133850/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/542615 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. მდებარეობს ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილში, [[ორხევი|დასახლება ორხევის]] ჩრდილოეთით, სამგორის ვაკეზე. დაარსდა 1950-იანი წლების დასაწყისში, როგორც [[სამგორის სარწყავი სისტემა|სამგორის სარწყავი სისტემისა]] და ამავე სახელწოდების ჰესის მშენებლებისა და თანამშრომლების დასახლება. == ეტიმოლოგია == დასახლების სახელი მომდინარეობს ამავე სახელწოდების მდინარე თეთრიხევისგან (სიგრძე 9 კმ)<ref name="rivers2020">{{cite web | url = https://www.radiotavisupleba.ge/a/30453676.html | title = თბილისის 12 მივიწყებული მდინარე | lang = ka | author = თეა თოფურია | website = რადიო თავისუფლება | date = 2020-02-25 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250522170718/https://www.radiotavisupleba.ge/a/%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1-12-%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94/30453676.html | archive-date = 2025-05-22 }}</ref>. 1978 წლის ტოპონიმური ლექსიკონის მიხედვით, მდინარის ზემო წელს ორხევი ეწოდებოდა<ref name="toponymy1978">{{წიგნი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402550 | ავტორი = ზარდალიშვილი, გ. ი. | სათაური = თბილისისა და მისი მიდამოების ტოპონიმია | პასუხისმგებელი = რედ.: პროფ. ი. სიხარულიძე | წელი = 1978 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | გამომცემლობა = თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა | გვერდები = 34 | გვერდების რაოდენობა = 88 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710142627/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/402550 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. == ისტორია == === დაარსება და საბჭოთა პერიოდი === დასახლების დაარსება [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ-ში]] ომისშემდგომი ხუთწლედის ერთ-ერთი უმსხვილესი პროექტის — სამგორის სარწყავი სისტემის მშენებლობის ნაწილი იყო. პროექტი ითვალისწინებდა თბილისის აღმოსავლეთით ათიათასობით [[ჰექტარი|ჰექტარი]] გვალვიანი მიწის მორწყვას ახალი სასოფლო-სამეურნეო ბაზის შესაქმნელად. ათვისებულ მიწებზე იგეგმებოდა 7500 ჰა ხეხილის ბაღების, 5000 ჰა ვენახების, ამდენივე [[ბაღჩა|ბაღჩისა]] და ბოსტნის გაშენება, ასევე 18 200 ჰა-ს გამოყოფა მარცვლეულისა და [[ბამბა|ბამბისთვის]]. ამ პროექტის ფარგლებში დაიგეგმა სამი [[ჰიდროელექტროსადგური|ჰესისგან]] შემდგარი კასკადის მშენებლობა, რომელთაგან ერთ-ერთი სოფელ თეთრიხევთან უნდა განთავსებულიყო<ref name="zarya1948">{{სტატია | სათაური = САМГОРИ-НАРОДНАЯ СТРОЙКА | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473580 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Павчинский, Н. В. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1948 | თვე = 06 | რიცხვი = 8 | გამოშვება = 7265 | ნომერი = 114 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20240518174926/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/473580 | archivedate = 2024-05-18 }}</ref>. 1950 წელს, ადგილზე, რომელსაც პრესა უწყლო სამგორის ველზე „თეთრ ლაქად“ მოიხსენიებდა, ტრესტ „[[საქჰიდროენერგომშენი|საქჰიდროენერგომშენის]]“ მშენებლები ჩავიდნენ და დასახლება დააარსეს. პირველი მაცხოვრებლები იყვნენ როგორც მშენებლები, ისე კოლმეურნეები საქართველოს სხვადასხვა რაიონიდან (კასპის, დმანისის, გარდაბნის), რომლებიც მშენებლობის პროცესში ახალ პროფესიებს ეუფლებოდნენ: დურგლები, ბეტონის მუშები, ზეინკლები-[[სტახანოვური მოძრაობა|სტახანოველები]]<ref name="maevsky1951">{{სტატია | ავტორი = Маевский Г. | სათაური = Там, где было „белое пятно“ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475573 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Тихонов, Ф. К. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1951 | თვე = 04 | რიცხვი = 13 | გამოშვება = 8047 | ნომერი = 87 | გვერდები = 1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710130556/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/475573 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. ოჯახებმა ჯერ კიდევ დაუსრულებელ სახლებში შესახლება 1951 წლიდან დაიწყეს. სამგორის არხიდან წყლის მიწოდების წყალობით, მაცხოვრებლებმა დამოუკიდებლად გააშენეს ბაღები, სადაც ხარობდა ბალი, ქლიავი, ვაშლი და ატამი, ასევე ვენახები და ბოსტნები, რითაც, თანამედროვეთა თქმით, გვალვიანი მიწა „მწვანე ოაზისად“ აქციეს<ref name="komunisti1957">{{სტატია | ავტორი = გიორგი შატბერაშვილი | სათაური = სამგორისაკენ | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/410113 | ენა = ka | პასუხისმგებელი = ფირცხალავა, გ. | გამოცემა = კომუნისტი | ტიპი = газета | ადგილი = თბილისი | წელი = 1957 | თვე = 05 | რიცხვი = 1 | გამოშვება = 10800 | ნომერი = 103 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710140434/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/410113 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. 1952 წლის სექტემბერში თბილისის საქალაქო საბჭოს აღმასკომმა ოფიციალურად გამოყო მიწის ნაკვეთები ახალი დასახლებებისთვის — თეთრიხევისა და [[ვაზიანი (გარდაბნის მუნიციპალიტეტი)|ვაზიანისთვის]]<ref name="zarya1952">{{სტატია | სათაური = Новые поселки в Самгори | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479924 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Тихонов, Ф. К. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1952 | თვე = 09 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 8493 | ნომერი = 232 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710134552/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/479924 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. დასახლება ქალაქის საზღვრებში მოექცა და ათწლეულების განმავლობაში თბილისის სხვადასხვა რაიონის შემადგენლობაში შედიოდა: გარეუბნის (1954)<ref name="election1954">{{სტატია | სათაური = Избирательные участки Гареубанского района г. Тбилиси | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477381 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Чхиквишвили, И. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1954 | თვე = 01 | რიცხვი = 27 | გამოშვება = 8904 | ნომერი = 22 | გვერდები = 4 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710131351/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/477381 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>, საქარხნოს (1979)<ref name="election1979">{{სტატია | სათაური = Заводской Район | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535073 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Черкезишвили, Н. | გამოცემა = Заря Востока | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 1979 | თვე = 12 | რიცხვი = 9 | გამოშვება = 16559—16560 | ნომერი = 283—284 | გვერდები = 3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710131838/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/535073 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref> და სამგორის (1980-იანი წლების ბოლოდან)<ref name="election1989" /><ref name="election1991" />. === პოსტსაბჭოთა პერიოდი === 1990-იან და 2000-იან წლებში დასახლება იმ პერიოდისთვის დამახასიათებელ ინფრასტრუქტურულ პრობლემებს შეეჯახა. 2001 წელს გაზეთი „სვობოდნაია გრუზია“ იტყობინებოდა, რომ მეზობელი დასახლების, თეთრიხევჰესის, მცხოვრებლები ხუთი თვის განმავლობაში სატელეფონო კავშირის გარეშე იყვნენ დარჩენილი კაბელის მოპარვის გამო. სტატიაში აღნიშნული იყო, რომ დასახლებაში ბევრი ხანდაზმული და მრავალშვილიანი ოჯახი ცხოვრობდა, ხოლო სატრანსპორტო მიმოსვლა გართულებული იყო<ref name="svgr2001">{{სტატია | ავტორი = Александр Чантурия | სათაური = ТЕЛЕФОННЫЙ «СЮРПРИЗ» | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/551180 | ენა = ru | პასუხისმგებელი = Ласхишвили, Т. | გამოცემა = Свободная Грузия | ტიპი = газета | ადგილი = Тбилиси | წელი = 2001 | თვე = 01 | რიცხვი = 30 | გამოშვება = 22208 | ნომერი = 10 | გვერდები = 7 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710140148/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/551180 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. 2016 წლის აგვისტოში გაიხსნა ახალი სამარშრუტო ტაქსის ხაზი № 107, რამაც გააუმჯობესა თეთრიხევის სატრანსპორტო ხელმისაწვდომობა და დააკავშირა იგი ქალაქის სატრანსპორტო კვანძებთან, მათ შორის მეტროსადგურებთან „ისანი“ და „სამგორი“<ref name="transport2016">{{cite web | url = https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 | title = გულიკო ზუმბაძის ინიციატივით, ორხევის დასახლებაში მიკროავტობუსის ახალი ხაზი გაიხსნა | lang = ka | website = თბილისის საკრებულოს საიტი | date = 2016-08-05 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250710151514/https://tbsakrebulo.gov.ge/index.php?m=255&news_id=2332 | archive-date = 2025-07-10 }}</ref>. 2024 წლის აპრილში დასახლებაში მოხდა ინციდენტი, რომელმაც მედიის ყურადღება მიიპყრო: ძლიერი ქარის დროს ელექტროგადამცემი ხაზის გაწყვეტის გამო რამდენიმე ძროხა დენის დარტყმით დაიღუპა<ref name="tavisufleba2024">{{cite web | url = https://www.radiotavisupleba.ge/a/32893908.html | title = თეთრი ხევის დასახლებაში ძროხები, სავარაუდოდ, დენის დარტყმით დაიხოცა | lang = ka | website = რადიო თავისუფლება | date = 2024-04-06 | access-date = 2025-07-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20250613123848/https://www.radiotavisupleba.ge/a/32893908.html | archive-date = 2025-06-13 }}</ref>. == გეოგრაფიული მდებარეობა == [[ფაილი:Tetrikhevi locator picture.jpg|thumb|upright=1.2|თეთრიხევის მდებარეობა (შიდა კონტური) სამგორის რაიონის რუკაზე (გარე კონტური)]] თეთრიხევი მდებარეობს თბილისის სამგორის რაიონში, სამგორის ვაკეზე. დასახლების ტერიტორიაზე გაედინება მდინარე თეთრიხევი, რომელიც ქვემო სამგორის არხს უერთდება დასახლება სამგორთან<ref name="toponymy1978" />. გარემოს ეროვნული სააგენტოს 2019 წლის ანგარიშის მიხედვით, მდინარე ღვარცოფულია, რაც საშუალო დონის რისკს უქმნის მიმდებარე ინფრასტრუქტურულ ობიექტებს<ref name="report2019">{{წიგნი | ბმული = http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/313296 | ავტორი = გარემოს ეროვნული სააგენტო, გეოლოგიის დეპარტამენტი | სათაური = ქ. თბილისის ტერიტორიის საინჟინრო-გეოდინამიკური პირობები და გეოლოგიური საფრთხეების შეფასება | წელი = 2019 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | isbn = 978-9941-8-1778-6 | გვერდები = 210 | გვერდების რაოდენობა = 237 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710145118/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/313296 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. == ინფრასტრუქტურა == ადგილობრივი ქალაქმწარმოებელი საწარმოა [[თეთრიხევჰესი]] — სამგორის კასკადის სამი ჰიდროელექტროსადგურიდან ერთ-ერთი, რომელიც ექსპლუატაციაში 1952 წელს შევიდა. სადგური ერთ-ერთი პირველი იყო საქართველოში, რომელიც 1990-იანი წლების დასაწყისში პირდაპირი მიყიდვის გზით პრივატიზდა<ref name="energy2006">{{წიგნი | ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/490226 | ავტორი = თავაძე, გ., ქავთარაძე, ი., ჭომახიძე, დ., მენაბდე, დ. | სათაური = ენერგეტიკის რეგულირება : თეორია და პრაქტიკა | პასუხისმგებელი = რედ.: ჯიბუტი, მ. | წელი = 2006 | ენა = ka | ადგილი = თბილისი | isbn = | გვერდები = 193 | გვერდების რაოდენობა = 387 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20250710144832/https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/490226 | archivedate = 2025-07-10 }}</ref>. საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ძირითადი სახეობა იყო სამარშრუტო ტაქსი № 107. მარშრუტი გადიოდა ჩანტლაძისა და მუხაძის ქუჩებზე, კახეთის გზატკეცილზე, მოსკოვის გამზირზე და დასახლებას აკავშირებდა ორხევის, ისნისა და სამგორის უბნებთან<ref name="transport2016" />. თუმცა, დღეისათვის დასახლების ერთადერთ სატრანსპორტო მარშრუტად რჩება ავტობუსი № 356<ref name="Moovit356">{{cite web|url=https://moovitapp.com/index/ru/%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82-line-356-Tbilisi-1906-775440-76224153-0|title=Маршрут 356: расписание, карты и остановки - ორხევი|lang=ru|website=Moovit|access-date=2025-06-26}}</ref>, რომელიც თეთრიხევჰესიდან იწყება, თეთრიხევს ჩანტლაძის ქუჩით კვეთს, გაივლის ორხევის მთავარ გზებს და ისნის მეტროსადგურამდე მიდის. 2019 წელს ამ მარშრუტზე (მაშინ მას 56 ნომერი ჰქონდა) ახალი, ISUZU-ს მარკის [[ავტობუსი|ავტობუსები]] დაინიშნა, რომლებიც [[კონდიციონერი|კონდიციონერებითაა]] აღჭურვილი და [[შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი|შშმ პირებისთვისაა]] ადაპტირებული.<ref name="1tv_bus">{{cite news |author=თამარ ნადარეიშვილი |title=ორხევის მიმართულებით ხუთი ახალი ავტობუსი იმოძრავებს |url=https://1tv.ge/news/orkhevis-mimartulebit-khuti-akhali-avtobusi-imodzravebs/ |website=პირველი არხი |publisher=საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი |lang=ka |date=2019-10-22 |access-date=2025-06-27 |url-status=live }}</ref> == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{თბილისის უბნები}} [[კატეგორია:სამგორის რაიონი]] [[კატეგორია:თბილისის უბნები]] 16z3mvxqqtg6u5i33o9ku4bvygsq5su 0 592818 4830490 2025-07-10T17:17:24Z MarieOfAlexandria55 165996 ახალი გვერდი: '''მთაში მძინარე მეფე''' (D 1960.2 [[სტით ტომპსონი|სტით ტომპსონის]] [[ფოლკლორული ლიტერატურის მოტივების საძიებელი|მოტივების საძიებელში]]){{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} — მრავალ [[ფოლკლორი|ფოლკლორულ]] თხზუ... 4830490 wikitext text/x-wiki '''მთაში მძინარე მეფე''' (D 1960.2 [[სტით ტომპსონი|სტით ტომპსონის]] [[ფოლკლორული ლიტერატურის მოტივების საძიებელი|მოტივების საძიებელში]]){{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} — მრავალ [[ფოლკლორი|ფოლკლორულ]] თხზულებებსა და ლეგენდებში გამოყენებული [[ტროპი]]. ტომპსონმა მას '''კიფჰოიზერის''' ('''Kyffhäuser''')<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ტიპი შეარქვა ([[კიფჰოიზერი|კიფჰოიზერის]] მთაში მიძინებული [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ I ბარბაროსას]] ლეგენდის გამო). ასევე მოიხსენიება როგორც: '''მეფე მთაში''', '''მეფე მთის ქვეშ''', '''მძინარე გმირი''', ან '''Bergentrückung''' („მთის მეორედ მოსვლა“). [[File:According to a legend linked to Arthurian myth, a Danish king known as Ogier the Dane, was taken to Avalon by Morgan le Fay. He returned to rescue France from danger, then travelled Kronborg castle, where he - panoramio.jpg|thumb|[[ოლგერ დანიელი|ოლგერ დანიელის]] ქანდაკება [[კრონბორგი|კრონბორგის სასახლეში]], [[ჰელსინგერი|ჰელსინგერში]]. ოლგერის თქმულების მიხედვით მეფეს სასახლეში ეძინება იმ დღემდე, სანამ დანია დიდი საფრთხის ქვეშ არ აღმოჩნდება.]] ამ ტროპის მაგალითებად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ლეგენდები შემდეგ მმართველებზე: [[ართური|მეფე ართური]], [[ფიონ მაკ კამჰეილი]], [[კარლოს დიდი]], [[დავითი|მეფე დავითი]], [[ოლგერ დანიელი]], [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ ბარბაროსა]], [[ჩინგიზ-ყაენი]], [[კონსტანტინე XI პალეოლოგოსი]], [[მარკო მრნიავჩევიჩი]], [[სებასტიან I|სებასტიან პორტუგალიელი]] და [[მეფე მატიაში]].{{sfnp|Ó hÓgáin|2000|p=92}}<ref name=henken> {{citation|last=Henken |first=Elissa R. |title=National Redeemer: Owain Glyndŵr in Welsh Tradition |publisher=Cornell University Press |year=1996 |url=https://books.google.com/books?id=WpDJObx8lpMC&pg=PA83 |page=83|isbn=0801483492 }} </ref><ref>Šmitek, Zmago. 1999. “The Image of the Real World and the World Beyond in the Slovene Folk Tradition". ''[[Studia Mythologica Slavica]]'' 2 (May). Ljubljana, Slovenija. pp. 178-179. https://doi.org/10.3986/sms.v2i0.1848.</ref> ტომპსონის მოტივების ჩანაწერები: A 571, „მთაში მძინარე კულტურული მნიშვნელობის გმირი“ და E 502, „მძინარე ჯარი“, მსგავსი მნიშვნელობის ტროპებია და მათი ერთსა და იმავე მოთხრობაში გამოყენების შანსები მაღალია.{{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} დაკავშირებულ მოტივად განიხილება „შვიდი მძინარე“ (D 1960.1,<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ასევე ცნობილი როგორც „[[რიპ ვან ვინკლი|რიპ ვან ვინკლის]]“ მოტივი), რომლის ტიპის თხზულებასაც შვიდი [[ეფესო|ეფესელი]] [[შვიდი მძინარე|მძინარის]] ლეგენდა წარმოადგენს (AT თხზულების ტიპი 766). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} tl9c3c6wofakyeexg6iniehuabw6eot 4830491 4830490 2025-07-10T17:20:07Z MarieOfAlexandria55 165996 4830491 wikitext text/x-wiki '''მთაში მძინარე მეფე''' (D 1960.2 [[სტით ტომპსონი|სტით ტომპსონის]] [[ფოლკლორული ლიტერატურის მოტივების საძიებელი|მოტივების საძიებელში]]){{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} — მრავალ [[ფოლკლორი|ფოლკლორულ]] თხზულებებსა და ლეგენდებში გამოყენებული [[ტროპი]]. ტომპსონმა მას '''კიფჰოიზერის''' ('''Kyffhäuser''')<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ტიპი შეარქვა ([[კიფჰოიზერი|კიფჰოიზერის]] მთაში მიძინებული [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ I ბარბაროსას]] ლეგენდის გამო). ასევე მოიხსენიება როგორც: '''მეფე მთაში''', '''მეფე მთის ქვეშ''', '''მძინარე გმირი''', ან '''Bergentrückung''' („მთის მეორედ მოსვლა“). [[File:According to a legend linked to Arthurian myth, a Danish king known as Ogier the Dane, was taken to Avalon by Morgan le Fay. He returned to rescue France from danger, then travelled Kronborg castle, where he - panoramio.jpg|thumb|[[ოლგერ დანიელი|ოლგერ დანიელის]] ქანდაკება [[კრონბორგი|კრონბორგის სასახლეში]], [[ჰელსინგერი|ჰელსინგერში]]. ოლგერის თქმულების მიხედვით მეფეს სასახლეში ეძინება იმ დღემდე, სანამ დანია დიდი საფრთხის ქვეშ არ აღმოჩნდება.]] ამ ტროპის მაგალითებად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ლეგენდები შემდეგ მმართველებზე: [[ართური|მეფე ართური]], [[ფიონ მაკ კამჰეილი]], [[კარლოს დიდი]], [[დავითი|მეფე დავითი]], [[ოლგერ დანიელი]], [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ ბარბაროსა]], [[ჩინგიზ-ყაენი]], [[კონსტანტინე XI პალეოლოგოსი]], [[მარკო მრნიავჩევიჩი]], [[სებასტიან I|სებასტიან პორტუგალიელი]] და [[მეფე მატიაში]].{{sfnp|Ó hÓgáin|2000|p=92}}<ref name=henken> {{citation|last=Henken |first=Elissa R. |title=National Redeemer: Owain Glyndŵr in Welsh Tradition |publisher=Cornell University Press |year=1996 |url=https://books.google.com/books?id=WpDJObx8lpMC&pg=PA83 |page=83|isbn=0801483492 }} </ref><ref>Šmitek, Zmago. 1999. “The Image of the Real World and the World Beyond in the Slovene Folk Tradition". ''[[Studia Mythologica Slavica]]'' 2 (May). Ljubljana, Slovenija. pp. 178-179. https://doi.org/10.3986/sms.v2i0.1848.</ref> ტომპსონის მოტივების ჩანაწერები: A 571, „მთაში მძინარე კულტურული მნიშვნელობის გმირი“ და E 502, „მძინარე ჯარი“, მსგავსი მნიშვნელობის ტროპებია და მათი ერთსა და იმავე მოთხრობაში გამოყენების შანსები მაღალია.{{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} დაკავშირებულ მოტივად განიხილება „შვიდი მძინარე“ (D 1960.1,<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ასევე ცნობილი როგორც „[[რიპ ვან ვინკლი|რიპ ვან ვინკლის]]“ მოტივი), რომლის ტიპის თხზულებასაც შვიდი [[ეფესო|ეფესელი]] [[შვიდი მძინარე|მძინარის]] ლეგენდა წარმოადგენს (AT თხზულების ტიპი 766). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:შუა საუკუნეების ლეგენდები]] [[კატეგორია:ლიტერატურული მოტივები]] [[კატეგორია:მითოლოგიური არქეტიპები]] hz2c1bfq8fw2xud7oayur2i1kq6zfxa 4830492 4830491 2025-07-10T17:21:23Z MarieOfAlexandria55 165996 4830492 wikitext text/x-wiki '''მთაში მძინარე მეფე''' (D 1960.2 [[სტით ტომპსონი|სტით ტომპსონის]] [[ფოლკლორული ლიტერატურის მოტივების საძიებელი|მოტივების საძიებელში]]){{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} — მრავალ [[ფოლკლორი|ფოლკლორულ]] თხზულებებსა და ლეგენდებში გამოყენებული [[ტროპი]]. ტომპსონმა მას '''კიფჰოიზერის''' ('''Kyffhäuser''')<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ტიპი შეარქვა ([[კიფჰოიზერი|კიფჰოიზერის]] მთაში მიძინებული [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ I ბარბაროსას]] ლეგენდის გამო). ასევე მოიხსენიება როგორც: '''მეფე მთაში''', '''მეფე მთის ქვეშ''', '''მძინარე გმირი''', ან '''Bergentrückung''' („მთის მეორედ მოსვლა“). [[File:According to a legend linked to Arthurian myth, a Danish king known as Ogier the Dane, was taken to Avalon by Morgan le Fay. He returned to rescue France from danger, then travelled Kronborg castle, where he - panoramio.jpg|thumb|[[ოლგერ დანიელი|ოლგერ დანიელის]] ქანდაკება [[კრონბორგი|კრონბორგის სასახლეში]], [[ჰელსინგერი|ჰელსინგერში]]. ოლგერის თქმულების მიხედვით მეფეს სასახლეში ეძინება იმ დღემდე, სანამ დანია დიდი საფრთხის ქვეშ არ აღმოჩნდება.]] ამ ტროპის მაგალითებად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ლეგენდები შემდეგ მმართველებზე: [[ართური|მეფე ართური]], [[ფიონ მაკ კამჰეილი]], [[კარლოს დიდი]], [[დავითი|მეფე დავითი]], [[ოლგერ დანიელი]], [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ ბარბაროსა]], [[ჩინგიზ-ყაენი]], [[კონსტანტინე XI პალეოლოგოსი]], [[მარკო მრნიავჩევიჩი]], [[სებასტიან I|სებასტიან პორტუგალიელი]] და [[მეფე მატიაში]].{{sfnp|Ó hÓgáin|2000|p=92}}<ref name=henken> {{citation|last=Henken |first=Elissa R. |title=National Redeemer: Owain Glyndŵr in Welsh Tradition |publisher=Cornell University Press |year=1996 |url=https://books.google.com/books?id=WpDJObx8lpMC&pg=PA83 |page=83|isbn=0801483492 }} </ref><ref>Šmitek, Zmago. 1999. “The Image of the Real World and the World Beyond in the Slovene Folk Tradition". ''[[Studia Mythologica Slavica]]'' 2 (May). Ljubljana, Slovenija. pp. 178-179. https://doi.org/10.3986/sms.v2i0.1848.</ref> ტომპსონის მოტივების ჩანაწერები: A 571, „მთაში მძინარე კულტურული მნიშვნელობის გმირი“ და E 502, „მძინარე ჯარი“, მსგავსი მნიშვნელობის ტროპებია და მათი ერთსა და იმავე მოთხრობაში გამოყენების შანსები მაღალია.{{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} დაკავშირებულ მოტივად განიხილება „შვიდი მძინარე“ (D 1960.1,<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ასევე ცნობილი როგორც „[[რიპ ვან ვინკლი|რიპ ვან ვინკლის]]“ მოტივი), რომლის ტიპის თხზულებასაც შვიდი [[ეფესო|ეფესელი]] [[შვიდი მძინარე|მძინარის]] ლეგენდა წარმოადგენს (AT თხზულების ტიპი 766). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:შუა საუკუნეების ლეგენდები]] [[კატეგორია:ლიტერატურული მოტივები]] [[კატეგორია:მითოლოგიური არქეტიპები]] [[კატეგორია:ტროპები]] oe8m7pet02dtznnfh7hcpx66z4b45qb 4830493 4830492 2025-07-10T17:21:52Z MarieOfAlexandria55 165996 4830493 wikitext text/x-wiki '''მთაში მძინარე მეფე''' (D 1960.2 [[სტით ტომპსონი|სტით ტომპსონის]] [[ფოლკლორული ლიტერატურის მოტივების საძიებელი|მოტივების საძიებელში]]){{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} — მრავალ [[ფოლკლორი|ფოლკლორულ]] თხზულებებსა და ლეგენდებში გამოყენებული [[ტროპი]]. ტომპსონმა მას '''კიფჰოიზერის''' ('''Kyffhäuser''')<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ტიპი შეარქვა ([[კიფჰოიზერი|კიფჰოიზერის]] მთაში მიძინებული [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ I ბარბაროსას]] ლეგენდის გამო). ასევე მოიხსენიება როგორც: '''მეფე მთაში''', '''მეფე მთის ქვეშ''', '''მძინარე გმირი''', ან '''Bergentrückung''' („მთის მეორედ მოსვლა“). [[File:According to a legend linked to Arthurian myth, a Danish king known as Ogier the Dane, was taken to Avalon by Morgan le Fay. He returned to rescue France from danger, then travelled Kronborg castle, where he - panoramio.jpg|thumb|[[ოლგერ დანიელი|ოლგერ დანიელის]] ქანდაკება [[კრონბორგი|კრონბორგის სასახლეში]], [[ჰელსინგერი|ჰელსინგერში]]. ოლგერის თქმულების მიხედვით მეფეს სასახლეში ეძინება იმ დღემდე, სანამ დანია დიდი საფრთხის ქვეშ არ აღმოჩნდება.]] ამ ტროპის მაგალითებად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ლეგენდები შემდეგ მმართველებზე: [[ართური|მეფე ართური]], [[ფიონ მაკ კამჰეილი]], [[კარლოს დიდი]], [[დავითი|მეფე დავითი]], [[ოლგერ დანიელი]], [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ ბარბაროსა]], [[ჩინგიზ-ყაენი]], [[კონსტანტინე XI პალეოლოგოსი]], [[მარკო მრნიავჩევიჩი]], [[სებასტიან I|სებასტიან პორტუგალიელი]] და [[მეფე მატიაში]].{{sfnp|Ó hÓgáin|2000|p=92}}<ref name=henken> {{citation|last=Henken |first=Elissa R. |title=National Redeemer: Owain Glyndŵr in Welsh Tradition |publisher=Cornell University Press |year=1996 |url=https://books.google.com/books?id=WpDJObx8lpMC&pg=PA83 |page=83|isbn=0801483492 }} </ref><ref>Šmitek, Zmago. 1999. “The Image of the Real World and the World Beyond in the Slovene Folk Tradition". ''[[Studia Mythologica Slavica]]'' 2 (May). Ljubljana, Slovenija. pp. 178-179. https://doi.org/10.3986/sms.v2i0.1848.</ref> ტომპსონის მოტივების ჩანაწერები: A 571, „მთაში მძინარე კულტურული მნიშვნელობის გმირი“ და E 502, „მძინარე ჯარი“, მსგავსი მნიშვნელობის ტროპებია და მათი ერთსა და იმავე მოთხრობაში გამოყენების შანსები მაღალია.{{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} დაკავშირებულ მოტივად განიხილება „შვიდი მძინარე“ (D 1960.1,<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ასევე ცნობილი როგორც „[[რიპ ვან ვინკლი|რიპ ვან ვინკლის]]“ მოტივი), რომლის ტიპის თხზულებასაც შვიდი [[ეფესო|ეფესელი]] [[შვიდი მძინარე|მძინარის]] ლეგენდა წარმოადგენს (AT თხზულების ტიპი 766). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:შუა საუკუნეების ლეგენდები]] [[კატეგორია:ლიტერატურული მოტივები]] [[კატეგორია:მითოლოგიური არქეტიპები]] hz2c1bfq8fw2xud7oayur2i1kq6zfxa 4830524 4830493 2025-07-10T19:04:27Z Jaba1977 3604 4830524 wikitext text/x-wiki [[File:According to a legend linked to Arthurian myth, a Danish king known as Ogier the Dane, was taken to Avalon by Morgan le Fay. He returned to rescue France from danger, then travelled Kronborg castle, where he - panoramio.jpg|thumb|[[ოლგერ დანიელი|ოლგერ დანიელის]] ქანდაკება [[კრონბორგი|კრონბორგის სასახლეში]], [[ჰელსინგერი|ჰელსინგერში]]. ოლგერის თქმულების მიხედვით მეფეს სასახლეში ეძინება იმ დღემდე, სანამ დანია დიდი საფრთხის ქვეშ არ აღმოჩნდება.]] '''მთაში მძინარე მეფე''' (D 1960.2 [[სტით ტომპსონი|სტით ტომპსონის]] [[ფოლკლორული ლიტერატურის მოტივების საძიებელი|მოტივების საძიებელში]]){{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} — მრავალ [[ფოლკლორი|ფოლკლორულ]] თხზულებებსა და ლეგენდებში გამოყენებული [[ტროპი]]. ტომპსონმა მას '''კიფჰოიზერის''' ('''Kyffhäuser''')<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ტიპი შეარქვა ([[კიფჰოიზერი|კიფჰოიზერის]] მთაში მიძინებული [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ I ბარბაროსას]] ლეგენდის გამო). ასევე მოიხსენიება როგორც: „მეფე მთაში“, „მეფე მთის ქვეშ“, „მძინარე გმირი“, ან „Bergentrückung“ („მთის მეორედ მოსვლა“). ამ ტროპის მაგალითებად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ლეგენდები შემდეგ მმართველებზე: [[ართური|მეფე ართური]], [[ფიონ მაკ კამჰეილი]], [[კარლოს დიდი]], [[დავითი|მეფე დავითი]], [[ოლგერ დანიელი]], [[ფრიდრიხ I ბარბაროსა|ფრიდრიხ ბარბაროსა]], [[ჩინგიზ-ყაენი]], [[კონსტანტინე XI პალეოლოგოსი]], [[მარკო მრნიავჩევიჩი]], [[სებასტიან I|სებასტიან პორტუგალიელი]] და [[მეფე მატიაში]].{{sfnp|Ó hÓgáin|2000|p=92}}<ref name=henken> {{citation|last=Henken |first=Elissa R. |title=National Redeemer: Owain Glyndŵr in Welsh Tradition |publisher=Cornell University Press |year=1996 |url=https://books.google.com/books?id=WpDJObx8lpMC&pg=PA83 |page=83|isbn=0801483492 }} </ref><ref>Šmitek, Zmago. 1999. “The Image of the Real World and the World Beyond in the Slovene Folk Tradition". ''[[Studia Mythologica Slavica]]'' 2 (May). Ljubljana, Slovenija. pp. 178-179. https://doi.org/10.3986/sms.v2i0.1848.</ref> ტომპსონის მოტივების ჩანაწერები: A 571, „მთაში მძინარე კულტურული მნიშვნელობის გმირი“ და E 502, „მძინარე ჯარი“, მსგავსი მნიშვნელობის ტროპებია და მათი ერთსა და იმავე მოთხრობაში გამოყენების შანსები მაღალია.{{sfnp|Ó hÓgáin|1991|p=197}} დაკავშირებულ მოტივად განიხილება „შვიდი მძინარე“ (D 1960.1,<ref name=thompson> {{citation|last=Thompson |first=Stith |title=The Folktale |publisher=University of California Press |year=1977 |url=https://books.google.com/books?id=PIuLBDOUc80C&pg=PA85 |pages=264–265|isbn=9780520033597 }} </ref> ასევე ცნობილი როგორც „[[რიპ ვან ვინკლი|რიპ ვან ვინკლის]]“ მოტივი), რომლის ტიპის თხზულებასაც შვიდი [[ეფესო|ეფესელი]] [[შვიდი მძინარე|მძინარის]] ლეგენდა წარმოადგენს (AT თხზულების ტიპი 766). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:შუა საუკუნეების ლეგენდები]] [[კატეგორია:ლიტერატურული მოტივები]] [[კატეგორია:მითოლოგიური არქეტიპები]] tqjz7pnoppz0x6wg9q2k44pet10m6i6 0 592819 4830498 2025-07-10T18:03:02Z Surprizi 14671 ახალი გვერდი: '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა კუთხე 90°-ზე ნაკლებია, ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი კუთხ... 4830498 wikitext text/x-wiki '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა კუთხე 90°-ზე ნაკლებია, ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი კუთხე 90°-ზე მეტია. თუ ბლაგვკუთხა ან მახვილკუთხა სამკუთხედების ორი გვერდი ტოლია, მაშინ იგი ამავდროულად [[ტოლფერდა სამკუთხედი]]ცაა. 3luf20d09dqcd8akb0tsmjazyvldar8 4830500 4830498 2025-07-10T18:04:44Z Surprizi 14671 4830500 wikitext text/x-wiki '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა კუთხე 90°-ზე ნაკლებია, ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი კუთხე 90°-ზე მეტია. თუ ბლაგვკუთხა ან მახვილკუთხა სამკუთხედების ორი გვერდი ტოლია, მაშინ იგი ამავდროულად [[ტოლფერდა სამკუთხედი]]ცაა. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] rfwehgngz4j6qrjyz15w12ajkimgscl 4830501 4830500 2025-07-10T18:05:40Z Surprizi 14671 წაიშალა [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830501 wikitext text/x-wiki '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა კუთხე 90°-ზე ნაკლებია, ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი კუთხე 90°-ზე მეტია. თუ ბლაგვკუთხა ან მახვილკუთხა სამკუთხედების ორი გვერდი ტოლია, მაშინ იგი ამავდროულად [[ტოლფერდა სამკუთხედი]]ცაა. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:სამკუთხედები| ]] 633i874jn3b16hlcefq6u3k0mxbecw0 4830502 4830501 2025-07-10T18:06:14Z Surprizi 14671 4830502 wikitext text/x-wiki '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა კუთხე 90°-ზე ნაკლებია, ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი კუთხე 90°-ზე მეტია. თუ ბლაგვკუთხა ან მახვილკუთხა სამკუთხედების ორი გვერდი ტოლია, მაშინ იგი ამავდროულად [[ტოლფერდა სამკუთხედი]]ცაა. ==ლიტერატურა== {{ქსე|9|17}} {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:სამკუთხედები]] 16gnlrbyj140iyuc1g7fuk2mpgkuynh 4830503 4830502 2025-07-10T18:08:07Z Surprizi 14671 4830503 wikitext text/x-wiki '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა კუთხე 90°-ზე ნაკლებია, ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი კუთხე 90°-ზე მეტია. თუ ბლაგვკუთხა ან მახვილკუთხა სამკუთხედების ორი გვერდი ტოლია, მაშინ იგი ამავდროულად [[ტოლფერდა სამკუთხედი]]ცაა. {| style="margin:1em 1.6em; text-align: center" |- | [[File:Triangle.Right.svg|Right triangle|150px]] | | [[File:Triangle.Obtuse.svg|Obtuse triangle|113px]] | | [[File:Triangle.Acute.svg|Acute triangle|181px]] |- | მართკუთხა|| ბლაგვკუთხა|| მახვილკუთხა |- | rowspan="2" | &nbsp; | colspan="2" | <math>\quad \underbrace{ \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad}_{}</math> |- | colspan="2" | ტიპები |} ==ლიტერატურა== {{ქსე|9|17}} {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:სამკუთხედები]] f0thncvct5t8hpta87smg39376031pn 4830504 4830503 2025-07-10T18:10:32Z Surprizi 14671 4830504 wikitext text/x-wiki '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა [[მახვილი კუთხე|კუთხე მახვილია]] (90°-ზე ნაკლებია), ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი [[ბლაგვი კუთხე|კუთხე ბლაგვია]] (90°-ზე მეტია). თუ ბლაგვკუთხა ან მახვილკუთხა სამკუთხედების ორი გვერდი ტოლია, მაშინ იგი ამავდროულად [[ტოლფერდა სამკუთხედი]]ცაა. {| style="margin:1em 1.6em; text-align: center" |- | [[File:Triangle.Right.svg|Right triangle|150px]] | | [[File:Triangle.Obtuse.svg|Obtuse triangle|113px]] | | [[File:Triangle.Acute.svg|Acute triangle|181px]] |- | მართკუთხა|| ბლაგვკუთხა|| მახვილკუთხა |- | rowspan="2" | &nbsp; | colspan="2" | <math>\quad \underbrace{ \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad}_{}</math> |- | colspan="2" | ტიპები |} ==ლიტერატურა== {{ქსე|9|17}} {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:სამკუთხედები]] o002inuz5vk97mdco3tbe1zviztt66v 4830506 4830504 2025-07-10T18:12:10Z Surprizi 14671 4830506 wikitext text/x-wiki '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა [[მახვილი კუთხე|კუთხე მახვილია]] (90°-ზე ნაკლებია), ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი [[ბლაგვი კუთხე|კუთხე ბლაგვია]] (90°-ზე მეტია). თუ ბლაგვკუთხა ან მახვილკუთხა სამკუთხედების ორი გვერდი ტოლია, მაშინ იგი ამავდროულად [[ტოლფერდა სამკუთხედი]]ცაა. თუ ყველა გვერდი და კუთხე ტოლია, მაშინ ჩვენს წინაშეა ტოლფერდა, ტოლგვერდა, მახვილკუთხა სამკუთხედი. {| style="margin:1em 1.6em; text-align: center" |- | [[File:Triangle.Right.svg|Right triangle|150px]] | | [[File:Triangle.Obtuse.svg|Obtuse triangle|113px]] | | [[File:Triangle.Acute.svg|Acute triangle|181px]] |- | მართკუთხა|| ბლაგვკუთხა|| მახვილკუთხა |- | rowspan="2" | &nbsp; | colspan="2" | <math>\quad \underbrace{ \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad}_{}</math> |- | colspan="2" | ტიპები |} ==ლიტერატურა== {{ქსე|9|17}} {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:სამკუთხედები]] n57flng0oxdl6vxy8pguqmhbw48jolk 4830507 4830506 2025-07-10T18:12:36Z Surprizi 14671 4830507 wikitext text/x-wiki '''მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები''' — [[სამკუთხედი]]ს სახეობები. მახვილკუთხაა სამკუთხედი, რომლის ყველა [[მახვილი კუთხე|კუთხე მახვილია]] (90°-ზე ნაკლებია), ხოლო ბლაგვკუთხა სამკუთხედის ერთ-ერთი [[ბლაგვი კუთხე|კუთხე ბლაგვია]] (90°-ზე მეტია). თუ ბლაგვკუთხა ან მახვილკუთხა სამკუთხედების ორი გვერდი ტოლია, მაშინ იგი ამავდროულად [[ტოლფერდა სამკუთხედი]]ცაა. თუ ყველა გვერდი და კუთხე ტოლია, მაშინ ჩვენს წინაშეა ტოლფერდა, ტოლგვერდა და მახვილკუთხა სამკუთხედი. {| style="margin:1em 1.6em; text-align: center" |- | [[File:Triangle.Right.svg|Right triangle|150px]] | | [[File:Triangle.Obtuse.svg|Obtuse triangle|113px]] | | [[File:Triangle.Acute.svg|Acute triangle|181px]] |- | მართკუთხა|| ბლაგვკუთხა|| მახვილკუთხა |- | rowspan="2" | &nbsp; | colspan="2" | <math>\quad \underbrace{ \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad \qquad}_{}</math> |- | colspan="2" | ტიპები |} ==ლიტერატურა== {{ქსე|9|17}} {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:სამკუთხედები]] 1mfj0gyhomamg9zrfncccujy3sxdp1y 0 592820 4830509 2025-07-10T18:15:58Z Surprizi 14671 გადამისამართება გვერდზე „[[მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები]]“ 4830509 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები]] allpidnox2boeyofx7d1tkmx2y9iq47 0 592821 4830510 2025-07-10T18:16:24Z Surprizi 14671 გადამისამართება გვერდზე „[[მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები]]“ 4830510 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[მახვილკუთხა და ბლაგვკუთხა სამკუთხედები]] allpidnox2boeyofx7d1tkmx2y9iq47 14 592822 4830517 2025-07-10T18:53:03Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:1203]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1200-იანები| ]] 4830517 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1203]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1200-იანები| ]] of3nmk3n6wr6836nctbqhpllv79d1ew 0 592823 4830525 2025-07-10T19:10:55Z MarieOfAlexandria55 165996 ახალი გვერდი: [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ'არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი მეფის... 4830525 wikitext text/x-wiki [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ'არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> იყო [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]], მეფის მუშკეტერების გვარდიის კაპიტნის ძმისშვილი.<ref name="d'art">{{cite web|url=http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |title=D'Artagnan: The Feats and Fortunes of a Gascon Adventurer |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912093601/http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |archive-date=September 12, 2007 }}</ref> დ'არამიცის პერსონა [[ალექსანდრე დიუმა|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[არამისი|არამისის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დ'არამიცი არისტოკრატული წარმოშობის ცოლ-ქმრის, შარლ დ'არამიცისა და ეკატერინე დ'ესპალანგ დე რაგეს შვილი იყო. დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref name = "d'art"/><ref name=maund>{{cite book |title=The Four Musketeers: The True Story of D'Artagnan, Porthos, Aramis and Athos |last= Maund|first=Kari |author2=Nanson, Phil |year=2005 |publisher=Tempus }}</ref><ref name=porthos>{{cite web |url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-date=December 10, 2012 }}</ref><ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://books.google.com/books?id=EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref> მამამისი [[პარიზი|პარიზში]] ცხოვრობდა და მეფის მუშკეტერებში მსახურობდა, მაგრამ ანრის ბაბუის, [[აბატი|აბატ]] პიერ დ'არამიცის გარდაცვალების შემდეგ შარლი ბერნში დაბრუნდა და მამის სააბატო მიიკუთვნა.<ref name=mac/> მიუხედავად ბაბუის ჰუგენოტობისა, ანრი დ'არამიცის პროტესტანტობას ვერაფერი ამტკიცებს (უფრო მეტიც, მან ცოლად კათოლიკე ქალი მოიყვანა). ანრი დ'არამიცის ბიძამ, [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფმა დე ტრუაველმა]] ის ბიძაშვილებთან, [[არმან დ'ათოსი|არმან დ'ათოსთან]] და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოსთან]] ერთად პარიზში დაიბარა, რადგან სამივე მათგანს დიდებული მოფარიკავის სახელი ჰქონდა გავარდნილი.<ref name=sudley/> ამ შეხვედრისას ანრიმ ვინმე [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფი დ'არტანიანი]] გაიცნო. ''„მ. დ'არტანიანის მემუარები“'', [[გასენ დე კურტილ დე სანდრასი|გასენ დე კურტილ დე სანდრას]] ავტორობით, მოგვიანებით საფუძვლად დაედო ალექსანდრე დიუმას რომან „[[სამი მუშკეტერი|სამ მუშკეტერს]]“. 1640 წლის მაისში ანრი დ'არამიცი მეფის მუშკეტერების გვარდიას შეუერთდა.<ref name = "d'art"/><ref name=sudley/> დ'არამიცმა ჟანა დე ბერნ-ბონასე 1650 წლის 16 თებერვალს მოიყვანა ცოლად და მასთან ორი ვაჟი (კლემენტი და ამანი) და ერთი ქალიშვილი შეეძინა.<ref name = "d'art"/><ref name=mac/><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> მამის 1648 წელს გარდაცვალების შემდეგ მან მუშკეტერებში მსახურობას თავი დაანება და ბერნის აბატი გახდა.<ref name=mac/><ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/19990202142551/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |url-status=usurped |archive-date=February 2, 1999 |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 }}</ref> მისი გარდაცვალების ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა განიხილება 1655 და 1674 წლები.<ref name=maund/><ref name=mac/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 39c6egiuf6ww2q0ye4guxgiepkwa7eu 4830529 4830525 2025-07-10T19:12:34Z MarieOfAlexandria55 165996 4830529 wikitext text/x-wiki [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ'არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> იყო [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]], მეფის მუშკეტერების გვარდიის კაპიტნის ძმისშვილი.<ref name="d'art">{{cite web|url=http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |title=D'Artagnan: The Feats and Fortunes of a Gascon Adventurer |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912093601/http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |archive-date=September 12, 2007 }}</ref> დ'არამიცის პერსონა [[ალექსანდრე დიუმა|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[არამისი|არამისის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დ'არამიცი არისტოკრატული წარმოშობის ცოლ-ქმრის, შარლ დ'არამიცისა და ეკატერინე დ'ესპალანგ დე რაგეს შვილი იყო. დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref name = "d'art"/><ref name=maund>{{cite book |title=The Four Musketeers: The True Story of D'Artagnan, Porthos, Aramis and Athos |last= Maund|first=Kari |author2=Nanson, Phil |year=2005 |publisher=Tempus }}</ref><ref name=porthos>{{cite web |url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-date=December 10, 2012 }}</ref><ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://books.google.com/books?id=EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref> მამამისი [[პარიზი|პარიზში]] ცხოვრობდა და მეფის მუშკეტერებში მსახურობდა, მაგრამ ანრის ბაბუის, [[აბატი|აბატ]] პიერ დ'არამიცის გარდაცვალების შემდეგ შარლი ბერნში დაბრუნდა და მამის სააბატო მიიკუთვნა.<ref name=mac/> მიუხედავად ბაბუის ჰუგენოტობისა, ანრი დ'არამიცის პროტესტანტობას ვერაფერი ამტკიცებს (უფრო მეტიც, მან ცოლად კათოლიკე ქალი მოიყვანა). ანრი დ'არამიცის ბიძამ, [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფმა დე ტრუაველმა]] ის ბიძაშვილებთან, [[არმან დ'ათოსი|არმან დ'ათოსთან]] და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოსთან]] ერთად პარიზში დაიბარა, რადგან სამივე მათგანს დიდებული მოფარიკავის სახელი ჰქონდა გავარდნილი.<ref name=sudley/> ამ შეხვედრისას ანრიმ ვინმე [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფი დ'არტანიანი]] გაიცნო. ''„მ. დ'არტანიანის მემუარები“'', [[გასენ დე კურტილ დე სანდრასი|გასენ დე კურტილ დე სანდრას]] ავტორობით, მოგვიანებით საფუძვლად დაედო ალექსანდრე დიუმას რომან „[[სამი მუშკეტერი|სამ მუშკეტერს]]“. 1640 წლის მაისში ანრი დ'არამიცი მეფის მუშკეტერების გვარდიას შეუერთდა.<ref name = "d'art"/><ref name=sudley/> დ'არამიცმა ჟანა დე ბერნ-ბონასე 1650 წლის 16 თებერვალს მოიყვანა ცოლად და მასთან ორი ვაჟი (კლემენტი და ამანი) და ერთი ქალიშვილი შეეძინა.<ref name = "d'art"/><ref name=mac/><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> მამის 1648 წელს გარდაცვალების შემდეგ მან მუშკეტერებში მსახურობას თავი დაანება და ბერნის აბატი გახდა.<ref name=mac/><ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/19990202142551/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |url-status=usurped |archive-date=February 2, 1999 |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 }}</ref> მისი გარდაცვალების ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა განიხილება 1655 და 1674 წლები.<ref name=maund/><ref name=mac/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1620]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1655]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1674]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] 6hz0d4xh3jas474b4mf1w34foinko2p 4830539 4830529 2025-07-10T19:20:19Z MarieOfAlexandria55 165996 4830539 wikitext text/x-wiki [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ'არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> იყო [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]], მეფის მუშკეტერების გვარდიის კაპიტნის ძმისშვილი.<ref name="d'art">{{cite web|url=http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |title=D'Artagnan: The Feats and Fortunes of a Gascon Adventurer |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912093601/http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |archive-date=September 12, 2007 }}</ref> დ'არამიცის პერსონა [[ალექსანდრე დიუმა|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[არამისი|არამისის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დ'არამიცი არისტოკრატული წარმოშობის ცოლ-ქმრის, შარლ დ'არამიცისა და ეკატერინე დ'ესპალანგ დე რაგეს შვილი იყო. დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref name = "d'art"/><ref name=maund>{{cite book |title=The Four Musketeers: The True Story of D'Artagnan, Porthos, Aramis and Athos |last= Maund|first=Kari |author2=Nanson, Phil |year=2005 |publisher=Tempus }}</ref><ref name=porthos>{{cite web |url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-date=December 10, 2012 }}</ref><ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://books.google.com/books?id=EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref> მამამისი [[პარიზი|პარიზში]] ცხოვრობდა და მეფის მუშკეტერებში მსახურობდა, მაგრამ ანრის ბაბუის, [[აბატი|აბატ]] პიერ დ'არამიცის გარდაცვალების შემდეგ შარლი ბერნში დაბრუნდა და მამის სააბატო მიიკუთვნა.<ref name=mac/> მიუხედავად ბაბუის ჰუგენოტობისა, ანრი დ'არამიცის პროტესტანტობას ვერაფერი ამტკიცებს (უფრო მეტიც, მან ცოლად კათოლიკე ქალი მოიყვანა). ანრი დ'არამიცის ბიძამ, [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფმა დე ტრუაველმა]] ის ბიძაშვილებთან, [[არმან დ'ათოსი|არმან დ'ათოსთან]] და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოსთან]] ერთად პარიზში დაიბარა, რადგან სამივე მათგანს დიდებული მოფარიკავის სახელი ჰქონდა გავარდნილი.<ref name=sudley/> ამ შეხვედრისას ანრიმ ვინმე [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფი დ'არტანიანი]] გაიცნო. ''„მ. დ'არტანიანის მემუარები“'', [[გასენ დე კურტილ დე სანდრასი|გასენ დე კურტილ დე სანდრას]] ავტორობით, მოგვიანებით საფუძვლად დაედო ალექსანდრე დიუმას რომან „[[სამი მუშკეტერი|სამ მუშკეტერს]]“. 1640 წლის მაისში ანრი დ'არამიცი მეფის მუშკეტერების გვარდიას შეუერთდა.<ref name = "d'art"/><ref name=sudley/> დ'არამიცმა ჟანა დე ბერნ-ბონასე 1650 წლის 16 თებერვალს მოიყვანა ცოლად და მასთან ორი ვაჟი (კლემენტი და ამანი) და ერთი ქალიშვილი შეეძინა.<ref name = "d'art"/><ref name=mac/><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> მამის 1648 წელს გარდაცვალების შემდეგ მან მუშკეტერებში მსახურობას თავი დაანება და ბერნის აბატი გახდა.<ref name=mac/><ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/19990202142551/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |url-status=usurped |archive-date=February 2, 1999 |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 }}</ref> მისი გარდაცვალების ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა განიხილება 1655 და 1674 წლები.<ref name=maund/><ref name=mac/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[DEFAULTSORT:დ'არამიცი, ანრი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1620]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1655]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1674]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] itzzp7lv3opqgu72w7cc2v92eunnfmj 4830540 4830539 2025-07-10T19:20:44Z MarieOfAlexandria55 165996 4830540 wikitext text/x-wiki [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ'არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> იყო [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]], მეფის მუშკეტერების გვარდიის კაპიტნის ძმისშვილი.<ref name="d'art">{{cite web|url=http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |title=D'Artagnan: The Feats and Fortunes of a Gascon Adventurer |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912093601/http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |archive-date=September 12, 2007 }}</ref> დ'არამიცის პერსონა [[ალექსანდრე დიუმა|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[არამისი|არამისის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დ'არამიცი არისტოკრატული წარმოშობის ცოლ-ქმრის, შარლ დ'არამიცისა და ეკატერინე დ'ესპალანგ დე რაგეს შვილი იყო. დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref name = "d'art"/><ref name=maund>{{cite book |title=The Four Musketeers: The True Story of D'Artagnan, Porthos, Aramis and Athos |last= Maund|first=Kari |author2=Nanson, Phil |year=2005 |publisher=Tempus }}</ref><ref name=porthos>{{cite web |url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-date=December 10, 2012 }}</ref><ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://books.google.com/books?id=EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref> მამამისი [[პარიზი|პარიზში]] ცხოვრობდა და მეფის მუშკეტერებში მსახურობდა, მაგრამ ანრის ბაბუის, [[აბატი|აბატ]] პიერ დ'არამიცის გარდაცვალების შემდეგ შარლი ბერნში დაბრუნდა და მამის სააბატო მიიკუთვნა.<ref name=mac/> მიუხედავად ბაბუის ჰუგენოტობისა, ანრი დ'არამიცის პროტესტანტობას ვერაფერი ამტკიცებს (უფრო მეტიც, მან ცოლად კათოლიკე ქალი მოიყვანა). ანრი დ'არამიცის ბიძამ, [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფმა დე ტრუაველმა]] ის ბიძაშვილებთან, [[არმან დ'ათოსი|არმან დ'ათოსთან]] და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოსთან]] ერთად პარიზში დაიბარა, რადგან სამივე მათგანს დიდებული მოფარიკავის სახელი ჰქონდა გავარდნილი.<ref name=sudley/> ამ შეხვედრისას ანრიმ ვინმე [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფი დ'არტანიანი]] გაიცნო. ''„მ. დ'არტანიანის მემუარები“'', [[გასენ დე კურტილ დე სანდრასი|გასენ დე კურტილ დე სანდრას]] ავტორობით, მოგვიანებით საფუძვლად დაედო ალექსანდრე დიუმას რომან „[[სამი მუშკეტერი|სამ მუშკეტერს]]“. 1640 წლის მაისში ანრი დ'არამიცი მეფის მუშკეტერების გვარდიას შეუერთდა.<ref name = "d'art"/><ref name=sudley/> დ'არამიცმა ჟანა დე ბერნ-ბონასე 1650 წლის 16 თებერვალს მოიყვანა ცოლად და მასთან ორი ვაჟი (კლემენტი და ამანი) და ერთი ქალიშვილი შეეძინა.<ref name = "d'art"/><ref name=mac/><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> მამის 1648 წელს გარდაცვალების შემდეგ მან მუშკეტერებში მსახურობას თავი დაანება და ბერნის აბატი გახდა.<ref name=mac/><ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/19990202142551/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |url-status=usurped |archive-date=February 2, 1999 |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 }}</ref> მისი გარდაცვალების ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა განიხილება 1655 და 1674 წლები.<ref name=maund/><ref name=mac/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:დ'არამიცი, ანრი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1620]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1655]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1674]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] aunjirbxcxzhutw9s3lldp49g1nazcv 4830645 4830540 2025-07-10T21:02:52Z MarieOfAlexandria55 165996 4830645 wikitext text/x-wiki [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ'არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> იყო [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]], მეფის მუშკეტერების გვარდიის კაპიტნის ძმისშვილი.<ref name="d'art">{{cite web|url=http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |title=D'Artagnan: The Feats and Fortunes of a Gascon Adventurer |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912093601/http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |archive-date=September 12, 2007 }}</ref> დ'არამიცის პერსონა [[ალექსანდრე დიუმა|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[არამისი|არამისის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დ'არამიცი არისტოკრატული წარმოშობის ცოლ-ქმრის, შარლ დ'არამიცისა და ეკატერინე დ'ესპალანგ დე რაგეს შვილი იყო. დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref name = "d'art"/><ref name=maund>{{cite book |title=The Four Musketeers: The True Story of D'Artagnan, Porthos, Aramis and Athos |last= Maund|first=Kari |author2=Nanson, Phil |year=2005 |publisher=Tempus }}</ref><ref name=porthos>{{cite web |url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-date=December 10, 2012 }}</ref><ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://books.google.com/books?id=EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref> მამამისი [[პარიზი|პარიზში]] ცხოვრობდა და მეფის მუშკეტერებში მსახურობდა, მაგრამ ანრის ბაბუის, [[აბატი|აბატ]] პიერ დ'არამიცის გარდაცვალების შემდეგ შარლი ბერნში დაბრუნდა და მამის სააბატო მიიკუთვნა.<ref name=mac/> მიუხედავად ბაბუის ჰუგენოტობისა, ანრი დ'არამიცის პროტესტანტობას ვერაფერი ამტკიცებს (უფრო მეტიც, მან ცოლად კათოლიკე ქალი მოიყვანა). ანრი დ'არამიცის ბიძამ, [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფმა დე ტრუაველმა]] ის ბიძაშვილებთან, [[არმან დ'ათოსი|არმან დ'ათოსთან]] და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოსთან]] ერთად პარიზში დაიბარა, რადგან სამივე მათგანს დიდებული მოფარიკავის სახელი ჰქონდა გავარდნილი.<ref name=sudley/> ამ შეხვედრისას ანრიმ ვინმე [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფი დ'არტანიანი]] გაიცნო. ''„მ. დ'არტანიანის მემუარები“'', [[გასენ დე კურტილ დე სანდრასი|გასენ დე კურტილ დე სანდრას]] ავტორობით, მოგვიანებით საფუძვლად დაედო ალექსანდრე დიუმას რომან „[[სამი მუშკეტერი|სამ მუშკეტერს]]“. 1640 წლის მაისში ანრი დ'არამიცი მეფის მუშკეტერების გვარდიას შეუერთდა.<ref name = "d'art"/><ref name=sudley/> დ'არამიცმა ჟანა დე ბერნ-ბონასე 1650 წლის 16 თებერვალს მოიყვანა ცოლად და მასთან ორი ვაჟი (კლემენტი და ამანი) და ერთი ქალიშვილი შეეძინა.<ref name = "d'art"/><ref name=mac/><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> მამის 1648 წელს გარდაცვალების შემდეგ მან მუშკეტერებში მსახურობას თავი დაანება და ბერნის აბატი გახდა.<ref name=mac/><ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/19990202142551/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |url-status=usurped |archive-date=February 2, 1999 |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 }}</ref> მისი გარდაცვალების ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა განიხილება 1655 და 1674 წლები.<ref name=maund/><ref name=mac/> ==იხილეთ აგრეთვე== [[არმან დ'ათოსი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:დ'არამიცი, ანრი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1620]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1655]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1674]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] 1m8i8mcr1kufgawetensrc5t260jkp0 4830647 4830645 2025-07-10T21:05:29Z MarieOfAlexandria55 165996 4830647 wikitext text/x-wiki [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ'არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> იყო [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]], მეფის მუშკეტერების გვარდიის კაპიტნის ძმისშვილი.<ref name="d'art">{{cite web|url=http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |title=D'Artagnan: The Feats and Fortunes of a Gascon Adventurer |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912093601/http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |archive-date=September 12, 2007 }}</ref> დ'არამიცის პერსონა [[ალექსანდრე დიუმა|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[არამისი|არამისის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დ'არამიცი არისტოკრატული წარმოშობის ცოლ-ქმრის, შარლ დ'არამიცისა და ეკატერინე დ'ესპალანგ დე რაგეს შვილი იყო. დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref name = "d'art"/><ref name=maund>{{cite book |title=The Four Musketeers: The True Story of D'Artagnan, Porthos, Aramis and Athos |last= Maund|first=Kari |author2=Nanson, Phil |year=2005 |publisher=Tempus }}</ref><ref name=porthos>{{cite web |url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-date=December 10, 2012 }}</ref><ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://books.google.com/books?id=EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref> მამამისი [[პარიზი|პარიზში]] ცხოვრობდა და მეფის მუშკეტერებში მსახურობდა, მაგრამ ანრის ბაბუის, [[აბატი|აბატ]] პიერ დ'არამიცის გარდაცვალების შემდეგ შარლი ბერნში დაბრუნდა და მამის სააბატო მიიკუთვნა.<ref name=mac/> მიუხედავად ბაბუის ჰუგენოტობისა, ანრი დ'არამიცის პროტესტანტობას ვერაფერი ამტკიცებს (უფრო მეტიც, მან ცოლად კათოლიკე ქალი მოიყვანა). ანრი დ'არამიცის ბიძამ, [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფმა დე ტრუაველმა]] ის ბიძაშვილებთან, [[არმან დ'ათოსი|არმან დ'ათოსთან]] და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოსთან]] ერთად პარიზში დაიბარა, რადგან სამივე მათგანს დიდებული მოფარიკავის სახელი ჰქონდა გავარდნილი.<ref name=sudley/> ამ შეხვედრისას ანრიმ ვინმე [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფი დ'არტანიანი]] გაიცნო. ''„მ. დ'არტანიანის მემუარები“'', [[გასენ დე კურტილ დე სანდრასი|გასენ დე კურტილ დე სანდრას]] ავტორობით, მოგვიანებით საფუძვლად დაედო ალექსანდრე დიუმას რომან „[[სამი მუშკეტერი|სამ მუშკეტერს]]“. 1640 წლის მაისში ანრი დ'არამიცი მეფის მუშკეტერების გვარდიას შეუერთდა.<ref name = "d'art"/><ref name=sudley/> დ'არამიცმა ჟანა დე ბერნ-ბონასე 1650 წლის 16 თებერვალს მოიყვანა ცოლად და მასთან ორი ვაჟი (კლემენტი და ამანი) და ერთი ქალიშვილი შეეძინა.<ref name = "d'art"/><ref name=mac/><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> მამის 1648 წელს გარდაცვალების შემდეგ მან მუშკეტერებში მსახურობას თავი დაანება და ბერნის აბატი გახდა.<ref name=mac/><ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/19990202142551/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |url-status=usurped |archive-date=February 2, 1999 |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 }}</ref> მისი გარდაცვალების ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა განიხილება 1655 და 1674 წლები.<ref name=maund/><ref name=mac/> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[არმან დ'ათოსი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:დ'არამიცი, ანრი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1620]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1655]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1674]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] tt6coa01jhq3ricqztxt88msd3l90bh 4830841 4830647 2025-07-11T07:42:33Z MarieOfAlexandria55 165996 მომხმარებელმა MarieOfAlexandria55 გვერდი „[[ანრი დ'არამიცი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ანრი დ’არამიცი]]“: მოთხოვნის საფუძველზე, იხილეთ განხილვის გვერდი 4830647 wikitext text/x-wiki [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ'არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> იყო [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]], მეფის მუშკეტერების გვარდიის კაპიტნის ძმისშვილი.<ref name="d'art">{{cite web|url=http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |title=D'Artagnan: The Feats and Fortunes of a Gascon Adventurer |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912093601/http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |archive-date=September 12, 2007 }}</ref> დ'არამიცის პერსონა [[ალექსანდრე დიუმა|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[არამისი|არამისის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დ'არამიცი არისტოკრატული წარმოშობის ცოლ-ქმრის, შარლ დ'არამიცისა და ეკატერინე დ'ესპალანგ დე რაგეს შვილი იყო. დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref name = "d'art"/><ref name=maund>{{cite book |title=The Four Musketeers: The True Story of D'Artagnan, Porthos, Aramis and Athos |last= Maund|first=Kari |author2=Nanson, Phil |year=2005 |publisher=Tempus }}</ref><ref name=porthos>{{cite web |url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-date=December 10, 2012 }}</ref><ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://books.google.com/books?id=EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref> მამამისი [[პარიზი|პარიზში]] ცხოვრობდა და მეფის მუშკეტერებში მსახურობდა, მაგრამ ანრის ბაბუის, [[აბატი|აბატ]] პიერ დ'არამიცის გარდაცვალების შემდეგ შარლი ბერნში დაბრუნდა და მამის სააბატო მიიკუთვნა.<ref name=mac/> მიუხედავად ბაბუის ჰუგენოტობისა, ანრი დ'არამიცის პროტესტანტობას ვერაფერი ამტკიცებს (უფრო მეტიც, მან ცოლად კათოლიკე ქალი მოიყვანა). ანრი დ'არამიცის ბიძამ, [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფმა დე ტრუაველმა]] ის ბიძაშვილებთან, [[არმან დ'ათოსი|არმან დ'ათოსთან]] და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოსთან]] ერთად პარიზში დაიბარა, რადგან სამივე მათგანს დიდებული მოფარიკავის სახელი ჰქონდა გავარდნილი.<ref name=sudley/> ამ შეხვედრისას ანრიმ ვინმე [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფი დ'არტანიანი]] გაიცნო. ''„მ. დ'არტანიანის მემუარები“'', [[გასენ დე კურტილ დე სანდრასი|გასენ დე კურტილ დე სანდრას]] ავტორობით, მოგვიანებით საფუძვლად დაედო ალექსანდრე დიუმას რომან „[[სამი მუშკეტერი|სამ მუშკეტერს]]“. 1640 წლის მაისში ანრი დ'არამიცი მეფის მუშკეტერების გვარდიას შეუერთდა.<ref name = "d'art"/><ref name=sudley/> დ'არამიცმა ჟანა დე ბერნ-ბონასე 1650 წლის 16 თებერვალს მოიყვანა ცოლად და მასთან ორი ვაჟი (კლემენტი და ამანი) და ერთი ქალიშვილი შეეძინა.<ref name = "d'art"/><ref name=mac/><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> მამის 1648 წელს გარდაცვალების შემდეგ მან მუშკეტერებში მსახურობას თავი დაანება და ბერნის აბატი გახდა.<ref name=mac/><ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/19990202142551/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |url-status=usurped |archive-date=February 2, 1999 |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 }}</ref> მისი გარდაცვალების ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა განიხილება 1655 და 1674 წლები.<ref name=maund/><ref name=mac/> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[არმან დ'ათოსი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:დ'არამიცი, ანრი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1620]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1655]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1674]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] tt6coa01jhq3ricqztxt88msd3l90bh 4830861 4830841 2025-07-11T07:49:56Z MarieOfAlexandria55 165996 4830861 wikitext text/x-wiki [[File:Aramits_porte_abbaye.JPG|thumb|right|არამიცის სააბატოს შესასვლელი თაღი]] '''ანრი, სენიორ დ’არამიცი''' (''„არამიცის ლორდი“''; დ. {{circa}} [[1620]] — გ. [[1655]]/[[1674]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] [[აბატი]] და მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> იყო [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]], მეფის მუშკეტერების გვარდიის კაპიტნის ძმისშვილი.<ref name="d'art">{{cite web|url=http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |title=D'Artagnan: The Feats and Fortunes of a Gascon Adventurer |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912093601/http://www.freewebs.com/gasconadventurer/athosporthosaramis.htm |archive-date=September 12, 2007 }}</ref> დ’არამიცის პერსონა [[ალექსანდრე დიუმა|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''[[დ’არტანიანის რომანები|„დ’არტანიანის რომანების“]]'' პერსონაჟ [[არამისი|არამისის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დ’არამიცი არისტოკრატული წარმოშობის ცოლ-ქმრის, შარლ დ’არამიცისა და ეკატერინე დ’ესპალანგ დე რაგეს შვილი იყო. დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref name = "d'art"/><ref name=maund>{{cite book |title=The Four Musketeers: The True Story of D'Artagnan, Porthos, Aramis and Athos |last= Maund|first=Kari |author2=Nanson, Phil |year=2005 |publisher=Tempus }}</ref><ref name=porthos>{{cite web |url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-date=December 10, 2012 }}</ref><ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://books.google.com/books?id=EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref> მამამისი [[პარიზი|პარიზში]] ცხოვრობდა და მეფის მუშკეტერებში მსახურობდა, მაგრამ ანრის ბაბუის, [[აბატი|აბატ]] პიერ დ’არამიცის გარდაცვალების შემდეგ შარლი ბერნში დაბრუნდა და მამის სააბატო მიიკუთვნა.<ref name=mac/> მიუხედავად ბაბუის ჰუგენოტობისა, ანრი დ’არამიცის პროტესტანტობას ვერაფერი ამტკიცებს (უფრო მეტიც, მან ცოლად კათოლიკე ქალი მოიყვანა). ანრი დ’არამიცის ბიძამ, [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფმა დე ტრუაველმა]] ის ბიძაშვილებთან, [[არმან დ’ათოსი|არმან დ’ათოსთან]] და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოსთან]] ერთად პარიზში დაიბარა, რადგან სამივე მათგანს დიდებული მოფარიკავის სახელი ჰქონდა გავარდნილი.<ref name=sudley/> ამ შეხვედრისას ანრიმ ვინმე [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ’არტანიანი|გრაფი დ’არტანიანი]] გაიცნო. ''„მ. დ’არტანიანის მემუარები“'', [[გასენ დე კურტილ დე სანდრასი|გასენ დე კურტილ დე სანდრას]] ავტორობით, მოგვიანებით საფუძვლად დაედო ალექსანდრ დიუმას რომან „[[სამი მუშკეტერი|სამ მუშკეტერს]]“. 1640 წლის მაისში ანრი დ’არამიცი მეფის მუშკეტერების გვარდიას შეუერთდა.<ref name = "d'art"/><ref name=sudley/> დ’არამიცმა ჟანა დე ბერნ-ბონასე 1650 წლის 16 თებერვალს მოიყვანა ცოლად და მასთან ორი ვაჟი (კლემენტი და ამანი) და ერთი ქალიშვილი შეეძინა.<ref name = "d'art"/><ref name=mac/><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> მამის 1648 წელს გარდაცვალების შემდეგ მან მუშკეტერებში მსახურობას თავი დაანება და ბერნის აბატი გახდა.<ref name=mac/><ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/19990202142551/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |url-status=usurped |archive-date=February 2, 1999 |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 }}</ref> მისი სიკვდილის ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა განიხილება 1655 და 1674 წლები.<ref name=maund/><ref name=mac/> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[არმან დ’ათოსი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:დ'არამიცი, ანრი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1620]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1655]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1674]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] qvtiyfw4dhbtwqxfb9ewitq29whr2c4 14 592825 4830530 2025-07-10T19:15:59Z MarieOfAlexandria55 165996 ახალი გვერდი: <nowiki>[[კატეგორია: ალექსანდრე დიუმას რომანები]]</nowiki> 4830530 wikitext text/x-wiki <nowiki>[[კატეგორია: ალექსანდრე დიუმას რომანები]]</nowiki> 0hk20hde9hcvyvnapn3raqpviu6j85q 4830531 4830530 2025-07-10T19:17:00Z MarieOfAlexandria55 165996 4830531 wikitext text/x-wiki <nowiki>[[კატეგორია:ალექსანდრე დიუმას რომანები]]</nowiki> 8kdr9hypfwww64cimy03cd80nrk6a5e 4830532 4830531 2025-07-10T19:17:49Z MarieOfAlexandria55 165996 4830532 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ალექსანდრე დიუმას რომანები]] rw54esnevswfn2vama0s7z09qjzflra 0 592836 4830608 2025-07-10T19:59:29Z 87.253.51.172 ახალი გვერდი: ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 20... 4830608 wikitext text/x-wiki ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} 67sr946nio9ocny61ek94iq8qtzmyv3 4830609 4830608 2025-07-10T20:01:37Z 87.253.51.172 /* ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი */ 4830609 wikitext text/x-wiki საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია.[1] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} hd9cfrlhugw2i2mdee1ozreud07m466 4830610 4830609 2025-07-10T20:02:46Z 87.253.51.172 4830610 wikitext text/x-wiki საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია|სკეფ]]| იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} 84m2q2s4mk1g8rqx1ppjs7mvbhen1ii 4830611 4830610 2025-07-10T20:03:15Z 87.253.51.172 4830611 wikitext text/x-wiki საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} 8815bmxw0fm40rdmb66b34td1gfw3dm 4830612 4830611 2025-07-10T20:03:30Z 87.253.51.172 4830612 wikitext text/x-wiki საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} lf8prso4jab1rhs2jvwn7lp9v0ou6mu 4830613 4830612 2025-07-10T20:04:48Z 87.253.51.172 4830613 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} n5cp30r3eq0yd67xffgn7839opudrtv 4830614 4830613 2025-07-10T20:05:31Z 87.253.51.172 4830614 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 16 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] 5nhe073wuq1wdyl7qxxaox2ja9uovnd 4830615 4830614 2025-07-10T20:05:48Z 87.253.51.172 /* იხილეთ აგრეთვე */ 4830615 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] kews1s1gcyoo228dwcqx5rxk0edxjy7 4830616 4830615 2025-07-10T20:06:17Z 87.253.51.172 /* იხილეთ აგრეთვე */ 4830616 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] * [[საქართველოს 18 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] on2uwre9rg6bcnzz5rqk8wft8ccdi9m 4830617 4830616 2025-07-10T20:06:26Z 87.253.51.172 /* იხილეთ აგრეთვე */ 4830617 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] * [[საქართველოს 19 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] 66i1sbytool0yvd31mo2qxwt2v4ytsl 4830618 4830617 2025-07-10T20:07:43Z 87.253.51.172 4830618 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] * [[საქართველოს 19 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული სპორტული ნაკრებები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] c8cj4e52ttmt93mg0b9z9jlby2i0gzb 4830621 4830618 2025-07-10T20:21:28Z 87.253.51.172 /* ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი */ 4830621 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-20 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] * [[საქართველოს 19 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული სპორტული ნაკრებები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] gyvndi737j35hw10dr6phrm4a3xn410 4830803 4830621 2025-07-11T06:16:07Z Mehman 75871 4830803 wikitext text/x-wiki {{წყარო}}{{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} საქართველოს 20 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]] იგი ქვეყანას წარმოადგენს 20-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა ფიბას 2013 წლის ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატზე. ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-20 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] * [[საქართველოს 19 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული სპორტული ნაკრებები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] trxe58v7kt9win21njiannjkxwvkacp 0 592837 4830622 2025-07-10T20:22:43Z Pilo2024 166055 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მწერალი}} '''მაკოტო ოდა''' ({{lang-ja|小田 実,}} დ. [[2 ივნისი]], [[1932]] გ. [[30 ივლისი]], [[2007]]) — [[იაპონელები|იაპონელი]] [[რომანისტი]], მშვიდობის აქტივისტი, [[აკადემიკოსი]].<ref>{{cite magazine |url=http://www.time.com/time/asia/features/heroes/... 4830622 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''მაკოტო ოდა''' ({{lang-ja|小田 実,}} დ. [[2 ივნისი]], [[1932]] გ. [[30 ივლისი]], [[2007]]) — [[იაპონელები|იაპონელი]] [[რომანისტი]], მშვიდობის აქტივისტი, [[აკადემიკოსი]].<ref>{{cite magazine |url=http://www.time.com/time/asia/features/heroes/oda.html |title=The Courage of His Convictions |date=2002 |magazine= |accessdate=28 July 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20021014225023/http://www.time.com/time/asia/features/heroes/oda.html |archive-date=14 October 2002}}</ref> ==ადრეული ცხოვრება და კარიერა== ოდა დაიბადა [[ოსაკა|ოსაკაში]] [[1932]] წელს და დაამთავრა [[ტოკიოს უნივერსიტეტი|ტოკიოს უნივერსიტეტის]] [[ჰუმანიტარული განათლება|ჰუმანიტარულ]] მეცნიერებათა ფაკულტეტი, სადაც კლასიკური [[საბერძნეთი|საბერძნეთის]] ფილოსოფია და ლიტერატურა შეისწავლა. [[1958]] წელს მან მიიღო ფულბრაიტის სასწავლებლის სტიპენდი [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი|ჰარვარდის უნივერსიტეტში]].<ref name="AsahiShimbun">{{cite news |url=http://www.asahi.com/english/Herald-asahi/TKY200707300202.html |title=Oda, writer and peace activist, dies at 75 |date=30 July 2007 |newspaper=}}</ref> ==მწერლობა== [[ევროპა|ევროპასა]] და [[აზია|აზიაში]] მოგზაურობები, მხოლოდ დღიური ერთი დოლარით წარმოადგენდა მის [[1961]] წლის ბესტსელერის „なんでも見てやろう“ („Nandemo Mite yaro“, – „ყველაფერს დავინახავ“) საფუძველს.<ref name="AsahiShimbun"/> მისი პირველი წიგნი „明後日の手記“ („Asatte no Shuki“, – „ზმიტელის შემდეგი დღიური“) გამოსცა [[1951]] წელს. იგი დაფუძნებულია [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო]] და [[კორეის ომი|კორეის ომის]] გამოცდილებაზე. მისი პირველი რომანი „アメリカ“ („Amerika“, – „დასავლეთის ქვეყანა“) გამოვიდა [[1962]] წელს. [[1981]] წელს ოდამ მიიღო ლოტოსის პრემია აფრო-აზიური მწერლების ასოციაციისგან თავისი წიგნისთვის Hiroshima („ჰიროსიმა“).<ref name="AsahiShimbun"/> ამ წარმატებამ გამოიწვია წიგნის თარგმნა [[1990]] წელს [[ინგლისური ენა|ინგლისურად]] ასევე [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]], [[არაბული ენა|არაბულ]], [[იტალიური ენა|იტალიურ]], [[კორეული ენა|კორეულ]] და [[რუსული ენა|რუსულ]] ენებზე. წიგნში წერია ატომური თავდასხმების, [[ჰიროსიმისა და ნაგასაკის ატომური დაბომბვა|ჰიროსიმასა და ნაგასაკის]], შესახებ და აღწერს არა მხოლოდ იაპონიაში მცხოვრებ ადამიანებს, არამედ ჰოპულ [[ინდიელები|ინდიელებსა]] და [[ამერიკელები|ამერიკელებს]]. 1998 წელს გამოქვეყნებული ‘Aboji o Fumu’ („Stomping Father“)–თვის ოდამ მიიღო კავაბატა იასუნარის პრემია. „ოდის რომანი ‘The Breaking Jewel’ ინგლისურად გამოიცა [[2003]] წელს. იგი აღწერდა მეორე მსოფლიო ომის ბოლო ეტაპზე, სამხრეთ წყნარ ზღვაზე მდებარე უმნიშვნელო კუნძულის თავდაცვის სცენებს, სადაც იაპონური ძალები ამერიკულ ოკუპაციას ებრძოდნენ“ ==აქტივიზმი== [[1965]] წელს [[ფილოსოფოსი|ფილოსოფოს]] [[შუნსუკე ცურუმი|შუნსუკე ცურუმისა]] და [[მწერალი|მწერალ]] [[ტაკეში კაიკო|ტაკეში კაიკოსთან]] ერთად, მან დააარსა Beheiren (მოქალაქეთა ლიგა მშვიდობისთვის ვიეტნამში), რათა საპროტესტოდ გამოსულიყვნენ [[ვიეტნამის ომი|ვიეტნამის ომის]] წინააღმდეგ. იგი ასევე იყო დებულება 9–ის ასოციაციის (Article 9 Association) წამყვანი წევრი, ორგანიზაციისა, რომელიც შეიქმნა იაპონიის კონსტიტუციის მე-9 მუხლის დასაცავად მუხლის, რომელიც იაპონიას უკრძალავს ომის წარმოების უფლებას. [[1966]] წელს გამოქვეყნებული წიგნით Heiwa o tsukuru genri („მშვიდობის პრინციპები“) დაიწყო ოდის ინტენსიური პუბლიცისტური საქმიანობა პოლიტიკის თემებზე. [[1960-იანები|1960-იანი]] წლების ბოლოს და [[1970-იანები|1970-იანი]] წლების დასაწყისში ოდა მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა იაპონური ომის მეხსიერების ჩამოყალიბებაში. ის იყო პირველი მშვიდობის აქტივისტი თავისი თაობიდან, ვინც კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა მეორე მსოფლიო ომის დროს იაპონიის, როგორც ომის აგრესიის მსხვერპლის და არა მსხვერპლის, დომინანტური ნარატივი<ref>{{cite book |title=The Victim as Hero : Ideologies of Peace and National Identity in Postwar Japan |last=Orr |first=James J. |date=2001 |location=Honolulu |publisher=University of Hawaii Press |page=6 |isbn=978-0-82482-355-9}}</ref>. ოდა გარდაიცვალა კუჭის კიბოთი [[2007]] წლის ივნის–ივლისში, 75 წლის ასაკში<ref name="AsahiShimbun"/>. მისი საპატიო ცერემონია გაიმართა 2007 წლის [[4 აგვისტო|4 აგვისტოს]] ტოკიოს Aoyama Sogisho-ის სასაფლაო და სარიტუალო დარბაზში, რომელსაც ესწრებოდნენ დაახლოებით 800 ადამიანი [[პოლიტიკოსი|პოლიტიკური,]] ლიტერატურული და აქტივისტური წრეების ცნობილი წარმომადგენლები. ცერემონიის შემდეგ დაახლოებით 500 ადამიანი წარმოებულ მშვიდობის მარშში მონაწილეობდა, ტოკიოს ცენტრში და აღთქმას დებდნენ, რომ გააგრძელებდნენ ომზე წინააღმდეგობისა და მშვიდობისთვის ბრძოლას მის ხსოვნაში <ref>{{cite news |url=http://www.asahi.com/english/Herald-asahi/TKY200708060069.html |title=800 gather to mourn peace activist Oda |date=6 August 2007 |newspaper=Asahi Shimbun}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:მაკოტო, ოდა}} [[კატეგორია:იაპონელები]] [[კატეგორია:იაპონელი მწერლები]] [[კატეგორია:იაპონელი კაცები]] 6xb1jcja6nqwp360uq58byb41akkb09 4830623 4830622 2025-07-10T20:22:59Z Pilo2024 166055 /* სქოლიო */ 4830623 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''მაკოტო ოდა''' ({{lang-ja|小田 実,}} დ. [[2 ივნისი]], [[1932]] გ. [[30 ივლისი]], [[2007]]) — [[იაპონელები|იაპონელი]] [[რომანისტი]], მშვიდობის აქტივისტი, [[აკადემიკოსი]].<ref>{{cite magazine |url=http://www.time.com/time/asia/features/heroes/oda.html |title=The Courage of His Convictions |date=2002 |magazine= |accessdate=28 July 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20021014225023/http://www.time.com/time/asia/features/heroes/oda.html |archive-date=14 October 2002}}</ref> ==ადრეული ცხოვრება და კარიერა== ოდა დაიბადა [[ოსაკა|ოსაკაში]] [[1932]] წელს და დაამთავრა [[ტოკიოს უნივერსიტეტი|ტოკიოს უნივერსიტეტის]] [[ჰუმანიტარული განათლება|ჰუმანიტარულ]] მეცნიერებათა ფაკულტეტი, სადაც კლასიკური [[საბერძნეთი|საბერძნეთის]] ფილოსოფია და ლიტერატურა შეისწავლა. [[1958]] წელს მან მიიღო ფულბრაიტის სასწავლებლის სტიპენდი [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი|ჰარვარდის უნივერსიტეტში]].<ref name="AsahiShimbun">{{cite news |url=http://www.asahi.com/english/Herald-asahi/TKY200707300202.html |title=Oda, writer and peace activist, dies at 75 |date=30 July 2007 |newspaper=}}</ref> ==მწერლობა== [[ევროპა|ევროპასა]] და [[აზია|აზიაში]] მოგზაურობები, მხოლოდ დღიური ერთი დოლარით წარმოადგენდა მის [[1961]] წლის ბესტსელერის „なんでも見てやろう“ („Nandemo Mite yaro“, – „ყველაფერს დავინახავ“) საფუძველს.<ref name="AsahiShimbun"/> მისი პირველი წიგნი „明後日の手記“ („Asatte no Shuki“, – „ზმიტელის შემდეგი დღიური“) გამოსცა [[1951]] წელს. იგი დაფუძნებულია [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო]] და [[კორეის ომი|კორეის ომის]] გამოცდილებაზე. მისი პირველი რომანი „アメリカ“ („Amerika“, – „დასავლეთის ქვეყანა“) გამოვიდა [[1962]] წელს. [[1981]] წელს ოდამ მიიღო ლოტოსის პრემია აფრო-აზიური მწერლების ასოციაციისგან თავისი წიგნისთვის Hiroshima („ჰიროსიმა“).<ref name="AsahiShimbun"/> ამ წარმატებამ გამოიწვია წიგნის თარგმნა [[1990]] წელს [[ინგლისური ენა|ინგლისურად]] ასევე [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]], [[არაბული ენა|არაბულ]], [[იტალიური ენა|იტალიურ]], [[კორეული ენა|კორეულ]] და [[რუსული ენა|რუსულ]] ენებზე. წიგნში წერია ატომური თავდასხმების, [[ჰიროსიმისა და ნაგასაკის ატომური დაბომბვა|ჰიროსიმასა და ნაგასაკის]], შესახებ და აღწერს არა მხოლოდ იაპონიაში მცხოვრებ ადამიანებს, არამედ ჰოპულ [[ინდიელები|ინდიელებსა]] და [[ამერიკელები|ამერიკელებს]]. 1998 წელს გამოქვეყნებული ‘Aboji o Fumu’ („Stomping Father“)–თვის ოდამ მიიღო კავაბატა იასუნარის პრემია. „ოდის რომანი ‘The Breaking Jewel’ ინგლისურად გამოიცა [[2003]] წელს. იგი აღწერდა მეორე მსოფლიო ომის ბოლო ეტაპზე, სამხრეთ წყნარ ზღვაზე მდებარე უმნიშვნელო კუნძულის თავდაცვის სცენებს, სადაც იაპონური ძალები ამერიკულ ოკუპაციას ებრძოდნენ“ ==აქტივიზმი== [[1965]] წელს [[ფილოსოფოსი|ფილოსოფოს]] [[შუნსუკე ცურუმი|შუნსუკე ცურუმისა]] და [[მწერალი|მწერალ]] [[ტაკეში კაიკო|ტაკეში კაიკოსთან]] ერთად, მან დააარსა Beheiren (მოქალაქეთა ლიგა მშვიდობისთვის ვიეტნამში), რათა საპროტესტოდ გამოსულიყვნენ [[ვიეტნამის ომი|ვიეტნამის ომის]] წინააღმდეგ. იგი ასევე იყო დებულება 9–ის ასოციაციის (Article 9 Association) წამყვანი წევრი, ორგანიზაციისა, რომელიც შეიქმნა იაპონიის კონსტიტუციის მე-9 მუხლის დასაცავად მუხლის, რომელიც იაპონიას უკრძალავს ომის წარმოების უფლებას. [[1966]] წელს გამოქვეყნებული წიგნით Heiwa o tsukuru genri („მშვიდობის პრინციპები“) დაიწყო ოდის ინტენსიური პუბლიცისტური საქმიანობა პოლიტიკის თემებზე. [[1960-იანები|1960-იანი]] წლების ბოლოს და [[1970-იანები|1970-იანი]] წლების დასაწყისში ოდა მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა იაპონური ომის მეხსიერების ჩამოყალიბებაში. ის იყო პირველი მშვიდობის აქტივისტი თავისი თაობიდან, ვინც კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა მეორე მსოფლიო ომის დროს იაპონიის, როგორც ომის აგრესიის მსხვერპლის და არა მსხვერპლის, დომინანტური ნარატივი<ref>{{cite book |title=The Victim as Hero : Ideologies of Peace and National Identity in Postwar Japan |last=Orr |first=James J. |date=2001 |location=Honolulu |publisher=University of Hawaii Press |page=6 |isbn=978-0-82482-355-9}}</ref>. ოდა გარდაიცვალა კუჭის კიბოთი [[2007]] წლის ივნის–ივლისში, 75 წლის ასაკში<ref name="AsahiShimbun"/>. მისი საპატიო ცერემონია გაიმართა 2007 წლის [[4 აგვისტო|4 აგვისტოს]] ტოკიოს Aoyama Sogisho-ის სასაფლაო და სარიტუალო დარბაზში, რომელსაც ესწრებოდნენ დაახლოებით 800 ადამიანი [[პოლიტიკოსი|პოლიტიკური,]] ლიტერატურული და აქტივისტური წრეების ცნობილი წარმომადგენლები. ცერემონიის შემდეგ დაახლოებით 500 ადამიანი წარმოებულ მშვიდობის მარშში მონაწილეობდა, ტოკიოს ცენტრში და აღთქმას დებდნენ, რომ გააგრძელებდნენ ომზე წინააღმდეგობისა და მშვიდობისთვის ბრძოლას მის ხსოვნაში <ref>{{cite news |url=http://www.asahi.com/english/Herald-asahi/TKY200708060069.html |title=800 gather to mourn peace activist Oda |date=6 August 2007 |newspaper=Asahi Shimbun}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:მაკოტო, ოდა}} [[კატეგორია:იაპონელები]] [[კატეგორია:იაპონელი მწერლები]] snhvm541eic1dr5iiofb3rawznz6apy 0 592838 4830624 2025-07-10T20:23:42Z 87.253.51.172 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=საქართველოს კა... 4830624 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია|სკეფ]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} '''საქართველოს 19 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები''' წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]].<ref>[http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html Profile | Georgia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170731150148/http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html |date=2017-07-31 }}, Fiba.com. Retrieved 24 Jan 2016.</ref> იგი ქვეყანას წარმოადგენს 18 და 19-წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა [[ფიბა]]ს 2016 წლის ევროპის 18-წლამდელთა ჩემპიონატის B დივიზიონში. ==ასპარეზობის ჩანაწერები== ===ფიბას ევროპის 18-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|ესპანეთი}} 2004||2||5||მე-11 |- | '''ჯამში''' || '''2''' || '''5''' || |} ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html Georgia Basketball Records] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170202041802/http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html |date=2017-02-02 }} — FIBA Archive ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული სპორტული ნაკრებები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] 7kvacmppfu70gfo4da46gnhd0ginuxa 4830625 4830624 2025-07-10T20:24:21Z 87.253.51.172 4830625 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია|სკეფ]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} '''საქართველოს 18 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები''' წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]].<ref>[http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html Profile | Georgia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170731150148/http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html |date=2017-07-31 }}, Fiba.com. Retrieved 24 Jan 2016.</ref> იგი ქვეყანას წარმოადგენს 18 წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა [[ფიბა]]ს 2016 წლის ევროპის 18-წლამდელთა ჩემპიონატის B დივიზიონში. ==ასპარეზობის ჩანაწერები== ===ფიბას ევროპის 18-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|ესპანეთი}} 2004||2||5||მე-11 |- | '''ჯამში''' || '''2''' || '''5''' || |} ===ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Slovenia}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Latvia}} 2008||1||5||მე-16 |- |{{flagicon|Slovenia}} 2012||1||8||მე-16 |- |{{flagicon|Estonia}} 2013||0||9||მე-15 |- | '''ჯამში''' || '''4''' || '''28''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html Georgia Basketball Records] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170202041802/http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html |date=2017-02-02 }} — FIBA Archive ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული სპორტული ნაკრებები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] e93qrx5mbvil565hpc4jvr6a8ugmldd 4830626 4830625 2025-07-10T20:24:36Z 87.253.51.172 /* ფიბას ევროპის 20-წლამდელთა ჩემპიონატი */ 4830626 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია|სკეფ]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} '''საქართველოს 18 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები''' წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია]].<ref>[http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html Profile | Georgia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170731150148/http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html |date=2017-07-31 }}, Fiba.com. Retrieved 24 Jan 2016.</ref> იგი ქვეყანას წარმოადგენს 18 წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში იგი უკანასკნელად გამოჩნდა [[ფიბა]]ს 2016 წლის ევროპის 18-წლამდელთა ჩემპიონატის B დივიზიონში. ==ასპარეზობის ჩანაწერები== ===ფიბას ევროპის 18-წლამდელთა ჩემპიონატი=== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|ესპანეთი}} 2004||2||5||მე-11 |- | '''ჯამში''' || '''2''' || '''5''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 17 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html Georgia Basketball Records] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170202041802/http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html |date=2017-02-02 }} — FIBA Archive ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული სპორტული ნაკრებები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] pu5pfqoregd79ngwaczrbinw0tcu2vk 0 592839 4830628 2025-07-10T20:27:17Z ლაზარე ზანგური 170233 ახალი გვერდი: {{subst:მუშავდება}}'''მოსიარულე თევზი''' — ანუ ამბულატორიული თევზი , არის თევზი , რომელსაც შეუძლია ხმელეთზე დიდი ხნის განმავლობაში გადაადგილება. თევზის არასტანდარტული გადაადგილებ... 4830628 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|10|07|2025}}'''მოსიარულე თევზი''' — ანუ ამბულატორიული თევზი , არის თევზი , რომელსაც შეუძლია ხმელეთზე დიდი ხნის განმავლობაში გადაადგილება. თევზის არასტანდარტული გადაადგილების სხვა რეჟიმებია ზღვის ფსკერზე „სიარულე“ , მაგალითად, ხელის თევზი ან ბაყაყი თევზი . {| class="sortable wikitable" style="font-size: 85%; text-align: center; width: auto" ! rowspan="2" | '''Species''' ! colspan="1" rowspan="2" | venturing onto land ! colspan="3" | tetrapod-like spine ! colspan="5" | tetrapod-like appendages ! colspan="2" | digit-like bones |- ! 5 axial regions <!-- ! paired anal appendages --> ! interlocking vertebrae ! fully ossified vertebrae ! shoulder & skull separation ! functional 'intra-fin' joints ! fins adapted for walking rather than swimming ! strong & muscled fins ! humerus, radius & ulna bones ! differentiated distal radial bones ! jointed distal radial bones |- ! style="text-align:left" | ''[[Panderichthys|Panderichthys rhombolepis]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{dunno}} | {{no}} | {{yes}} | {{yes}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |author=C. A. Boisvert |author2=E. Mark-Kurik |author3=P. E. Ahlberg | date=4 December 2008 | title = The pectoral fin of Panderichthys and the origin of digits | url = http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:uu:diva-105440| journal = Nature | volume = 456 | issue = 7222| pages = 636–638 | pmid = 18806778 | doi=10.1038/nature07339|bibcode = 2008Natur.456..636B | s2cid=2588617 }}</ref> | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Sauripterus|Sauripterus taylori]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{dunno}} | {{no}} | {{yes}} | {{yes}} | {{yes}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |author=E. B. Daeschler |author2=N. H. Shubin | date=8 January 1998 | title = Fish with Fingers? | journal = Nature | volume = 391 | issue = 6663| pages = 133 | doi=10.1038/34317 | bibcode = 1998Natur.391..133D| s2cid=4386457 | doi-access = free }}</ref> |- <!-- ! style="text-align:left" | ''[[Euphanerops|Euphanerops longaevus]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- --> ! style="text-align:left" | ''[[Tiktaalik|Tiktaalik roseae]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{yes}} | {{no}} | {{yes}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Tarrasius|Tarrasius problematicus]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |author=Lauren Cole Sallan |title=Tetrapod-like axial regionalization in an early ray-finned fish | journal=Proceedings of the Royal Society B |volume=279 |date=23 May 2012 |pages=3264–3271 |doi= 10.1098/rspb.2012.0784 |issue=1741 |pmid=22628471 |pmc=3385743}}</ref> <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Leptolepis|Leptolepis koonwarriensis]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{yes}}<ref>{{cite book|last=Shukla|first=J.P.|title=Fish & Fisheries|year=2007|publisher=Rastogi Publications|isbn= 978-81-7133-800-9|pages=24–25|url=https://books.google.com/books?id=LNnrEPFasJYC&pg=PA24}}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Eastmanosteus|Eastmanosteus pustulosus]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |author=K. Trinajstic |title=Fossil Musculature of the Most Primitive Jawed Vertebrates | journal=Science |volume=341 |date=12 July 2013 |pages=160–164 |doi= 10.1126/science.1237275 |issue=6142|display-authors=etal |pmid=23765280|bibcode=2013Sci...341..160T |s2cid=39468073 |url=http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:uu:diva-206443 }}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Atractosteus spatula]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{yes}} | {{yes}}<ref>{{cite book|last=Olsen|first=Stanley J.|title=Fish, Amphibian and Reptile Remains from Archaeological Sites|year=1968|publisher=Acme Bookbinding|isbn=978-0-87365-163-9|pages=4|url=https://books.google.com/books?id=o4KQrsKWzRoC&pg=PA4}}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Periophthalmus|Periophthalmus barbarus]]'' | {{yes}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |last1=Kawano |first1=S. M. |last2=Blob |first2=R. W. |title=Propulsive Forces of Mudskipper Fins and Salamander Limbs during Terrestrial Locomotion: Implications for the Invasion of Land |journal=Integrative and Comparative Biology |date=1 August 2013 |volume=53 |issue=2 |pages=283–294 |doi=10.1093/icb/ict051 |pmid=23667046 |doi-access=free }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Pace |first1=C. M. |last2=Gibb |first2=A. C. |title=Mudskipper pectoral fin kinematics in aquatic and terrestrial environments |journal=Journal of Experimental Biology |date=15 July 2009 |volume=212 |issue=14 |pages=2279–2286 |doi=10.1242/jeb.029041 |pmid=19561218 |doi-access=free }}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Brachionichthys hirsutus]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Ogcocephalus darwini]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Antennarius maculatus]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Protopterus annectens]]'' | {{yes}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{dunno}}<ref name="evolution" /> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Latimeria chalumnae]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Polypterus lapradei|Polypterus bichir lapradei]]'' | {{yes}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Chelidonichthys cuculus]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} (3 rays) | {{no}} | {{no}} | {{dunno}} (3 rays) | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Hemiscyllium ocellatum]]'' | {{yes}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{yes}}<ref>{{cite book|last1=Hanken|first1=James|last2=Hall|first2=Brian K.|title=The Skull, Volume 2: Patterns of Structural and Systematic Diversity|year=1993|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-31570-6|pages=209|url=https://books.google.com/books?id=bH9HQXg6jx8C&pg=PA209}}</ref> | {{no}} | {{dunno}}<ref>{{cite journal |author=Goto, T. |author2=Nishida, K. |author3=Nakaya, K. |title=Internal morphology and function of paired fins in the epaulette shark, ''Hemiscyllium ocellatum'' |journal=Ichthyological Research |volume=46 |issue=3 |date=Sep 1999 |pages=281&ndash;287 |doi=10.1007/BF02678514|s2cid=1339099 }}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |-class="sortbottom" |} 8aymb3aeu9byxlkd6lohfsqcwd9dqvw 4830631 4830628 2025-07-10T20:28:44Z ლაზარე ზანგური 170233 4830631 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|10|07|2025}}'''მოსიარულე თევზი''' — ანუ ამბულატორიული თევზი , არის თევზი , რომელსაც შეუძლია ხმელეთზე დიდი ხნის განმავლობაში გადაადგილება. თევზის არასტანდარტული გადაადგილების სხვა რეჟიმებია ზღვის ფსკერზე „სიარულე“ , მაგალითად, ხელის თევზი ან ბაყაყი თევზი . {| class="sortable wikitable" style="font-size: 85%; text-align: center; width: auto" ! rowspan="2" | '''სახეობები''' ! colspan="1" rowspan="2" | venturing onto land ! colspan="3" | tetrapod-like spine ! colspan="5" | tetrapod-like appendages ! colspan="2" | digit-like bones |- ! 5 axial regions <!-- ! paired anal appendages --> ! interlocking vertebrae ! fully ossified vertebrae ! shoulder & skull separation ! functional 'intra-fin' joints ! fins adapted for walking rather than swimming ! strong & muscled fins ! humerus, radius & ulna bones ! differentiated distal radial bones ! jointed distal radial bones |- ! style="text-align:left" | ''[[Panderichthys|Panderichthys rhombolepis]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{dunno}} | {{no}} | {{yes}} | {{yes}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |author=C. A. Boisvert |author2=E. Mark-Kurik |author3=P. E. Ahlberg | date=4 December 2008 | title = The pectoral fin of Panderichthys and the origin of digits | url = http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:uu:diva-105440| journal = Nature | volume = 456 | issue = 7222| pages = 636–638 | pmid = 18806778 | doi=10.1038/nature07339|bibcode = 2008Natur.456..636B | s2cid=2588617 }}</ref> | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Sauripterus|Sauripterus taylori]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{dunno}} | {{no}} | {{yes}} | {{yes}} | {{yes}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |author=E. B. Daeschler |author2=N. H. Shubin | date=8 January 1998 | title = Fish with Fingers? | journal = Nature | volume = 391 | issue = 6663| pages = 133 | doi=10.1038/34317 | bibcode = 1998Natur.391..133D| s2cid=4386457 | doi-access = free }}</ref> |- <!-- ! style="text-align:left" | ''[[Euphanerops|Euphanerops longaevus]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- --> ! style="text-align:left" | ''[[Tiktaalik|Tiktaalik roseae]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{yes}} | {{no}} | {{yes}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Tarrasius|Tarrasius problematicus]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |author=Lauren Cole Sallan |title=Tetrapod-like axial regionalization in an early ray-finned fish | journal=Proceedings of the Royal Society B |volume=279 |date=23 May 2012 |pages=3264–3271 |doi= 10.1098/rspb.2012.0784 |issue=1741 |pmid=22628471 |pmc=3385743}}</ref> <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Leptolepis|Leptolepis koonwarriensis]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{yes}}<ref>{{cite book|last=Shukla|first=J.P.|title=Fish & Fisheries|year=2007|publisher=Rastogi Publications|isbn= 978-81-7133-800-9|pages=24–25|url=https://books.google.com/books?id=LNnrEPFasJYC&pg=PA24}}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Eastmanosteus|Eastmanosteus pustulosus]]'' [[Extinction|†]] | {{dunno}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |author=K. Trinajstic |title=Fossil Musculature of the Most Primitive Jawed Vertebrates | journal=Science |volume=341 |date=12 July 2013 |pages=160–164 |doi= 10.1126/science.1237275 |issue=6142|display-authors=etal |pmid=23765280|bibcode=2013Sci...341..160T |s2cid=39468073 |url=http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:uu:diva-206443 }}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Atractosteus spatula]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{yes}} | {{yes}}<ref>{{cite book|last=Olsen|first=Stanley J.|title=Fish, Amphibian and Reptile Remains from Archaeological Sites|year=1968|publisher=Acme Bookbinding|isbn=978-0-87365-163-9|pages=4|url=https://books.google.com/books?id=o4KQrsKWzRoC&pg=PA4}}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Periophthalmus|Periophthalmus barbarus]]'' | {{yes}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}}<ref>{{cite journal |last1=Kawano |first1=S. M. |last2=Blob |first2=R. W. |title=Propulsive Forces of Mudskipper Fins and Salamander Limbs during Terrestrial Locomotion: Implications for the Invasion of Land |journal=Integrative and Comparative Biology |date=1 August 2013 |volume=53 |issue=2 |pages=283–294 |doi=10.1093/icb/ict051 |pmid=23667046 |doi-access=free }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Pace |first1=C. M. |last2=Gibb |first2=A. C. |title=Mudskipper pectoral fin kinematics in aquatic and terrestrial environments |journal=Journal of Experimental Biology |date=15 July 2009 |volume=212 |issue=14 |pages=2279–2286 |doi=10.1242/jeb.029041 |pmid=19561218 |doi-access=free }}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Brachionichthys hirsutus]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Ogcocephalus darwini]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Antennarius maculatus]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Protopterus annectens]]'' | {{yes}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{dunno}}<ref name="evolution" /> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Latimeria chalumnae]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Polypterus lapradei|Polypterus bichir lapradei]]'' | {{yes}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Chelidonichthys cuculus]]'' | {{no}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{yes}} (3 rays) | {{no}} | {{no}} | {{dunno}} (3 rays) | {{no}} |- ! style="text-align:left" | ''[[Hemiscyllium ocellatum]]'' | {{yes}} | {{no}} <!-- | {{no}} --> | {{no}} | {{no}} | {{yes}}<ref>{{cite book|last1=Hanken|first1=James|last2=Hall|first2=Brian K.|title=The Skull, Volume 2: Patterns of Structural and Systematic Diversity|year=1993|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-31570-6|pages=209|url=https://books.google.com/books?id=bH9HQXg6jx8C&pg=PA209}}</ref> | {{no}} | {{dunno}}<ref>{{cite journal |author=Goto, T. |author2=Nishida, K. |author3=Nakaya, K. |title=Internal morphology and function of paired fins in the epaulette shark, ''Hemiscyllium ocellatum'' |journal=Ichthyological Research |volume=46 |issue=3 |date=Sep 1999 |pages=281&ndash;287 |doi=10.1007/BF02678514|s2cid=1339099 }}</ref> | {{no}} | {{no}} | {{no}} | {{no}} |-class="sortbottom" |} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:]] ihthm8vdp8jta7gdmp38f100a3otkw6 0 592840 4830629 2025-07-10T20:27:31Z 87.253.51.172 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=საქართველოს კა... 4830629 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია|სკეფ]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} '''საქართველოს 16 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები''' წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ფედერაცია]].<ref>[http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html Profile | Georgia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170731150148/http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html |date=2017-07-31 }}, Fiba.com. Retrieved 24 Jan 2016.</ref> იგი ქვეყანას წარმოადგენს 16 წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში. გუნდი უკანასკნელად გამოჩნდა [[ფიბა]]-ს 2016 წლის ევროპის 16-წლამდელთა ჩემპიონატის B დივიზიონში. ==ასპარეზობის ჩანაწერები== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Belgium}} 1997||3||4||მე-9 |- |{{flagicon|Slovenia}} 1999||4||4||მე-7 |- |{{flagicon|Latvia}} 2001||2||5||მე-11 |- |{{flagicon|Greece}} 2004||2||6||მე-15 |- |{{flagicon|Greece}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Italy}} 2008||0||6||მე-16 |- |{{flagicon|Serbia}} 2018||0||7||მე-16 |- |{{flagicon|Greece}} 2024||3||4||მე-13 |- |{{flagicon|Georgia}} 2025||0||0||მე- |- | '''ჯამში''' || '''16''' || '''42''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 18 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html Georgia Basketball Records] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170202041802/http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html |date=2017-02-02 }} — FIBA Archive ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული სპორტული ნაკრებები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] 7uiq2vkll8plyaraxtsuyr8peyy8hiq 4830632 4830629 2025-07-10T20:29:17Z 87.253.51.172 4830632 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები| ქვეყანა=საქართველო| ფერი1=red| ფერი2=white| ფიბა-ს_რეიტინგი= | ფიბა-ს_ზონა=ფიბა ევროპა| შეუერთდა ფიბა-ს=| ნაციონალური_ფედ=[[საქართველოს კალათბურთის ეროვნული ფედერაცია|სკეფ]]| მწვრთნელი= | h_pattern_b =_ | h_body = | h_shorts = | a_pattern_b = | a_body = | a_shorts = }} '''საქართველოს 16 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები''' წარმოადგენს საქართველოს მსოფლიოს საკალთბურთო ახალგაზრდულ ჩემპიონატებში, რომელსაც მართავს [[საქართველოს კალათბურთის ფედერაცია]].<ref>[http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html Profile | Georgia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170731150148/http://www.fiba.com/pages/eng/fc/FIBA/fibaStru/nfLeag/p/nationalfederationnumber/2187/nfProf.html |date=2017-07-31 }}, Fiba.com. Retrieved 24 Jan 2016.</ref> იგი ქვეყანას წარმოადგენს 16 წლამდელთა საერთაშორისო საკალათბურთო ჩემპიონატებში. გუნდი უკანასკნელად გამოჩნდა [[ფიბა]]-ს 2016 წლის ევროპის 2024-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატზე. საქართველო 2025 წელს პირველად მასპინძლობს ფიბა ევროპის ჩემპიონატს 16 წლამდელენში. ==ასპარეზობის ჩანაწერები== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !წელი ! width=25|{{Tooltip|მოგ.|მოგება}} !! width=25|{{Tooltip|წაგ.|წაგება}} !!width="25"|{{Tooltip|პოზ.|პოზიცია}} |- |{{flagicon|Belgium}} 1997||3||4||მე-9 |- |{{flagicon|Slovenia}} 1999||4||4||მე-7 |- |{{flagicon|Latvia}} 2001||2||5||მე-11 |- |{{flagicon|Greece}} 2004||2||6||მე-15 |- |{{flagicon|Greece}} 2007||2||6||მე-12 |- |{{flagicon|Italy}} 2008||0||6||მე-16 |- |{{flagicon|Serbia}} 2018||0||7||მე-16 |- |{{flagicon|Greece}} 2024||3||4||მე-13 |- |{{flagicon|Georgia}} 2025||0||0||მე- |- | '''ჯამში''' || '''16''' || '''42''' || |} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] * [[საქართველოს 18 წლამდე კალათბურთელთა ნაკრები]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html Georgia Basketball Records] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170202041802/http://www.fiba.com/pages/eng/fa/p/lid_38138_cp/1/rpp/100/tid/2187/_//teams.html |date=2017-02-02 }} — FIBA Archive ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული სპორტული ნაკრებები]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] oiz9qt5tgdrcsx73qh4zzd86l9c5rkg 0 592841 4830641 2025-07-10T20:59:38Z Pilo2024 166055 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მწერალი}} '''იუმიკო იგარაში''' ({{lang-ka|いがらし ゆみこ, Igarashi Yumiko}} დ. 26 აგვისტო, 1950) — [[იაპონელები|იაპონელი]] [[მანგა|მანგას]] მხატვარი. ის ყველაზე მეტად ცნობილია მანგას სერიის „Candy Candy“ ილუსტ... 4830641 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''იუმიკო იგარაში''' ({{lang-ka|いがらし ゆみこ, Igarashi Yumiko}} დ. 26 აგვისტო, 1950) — [[იაპონელები|იაპონელი]] [[მანგა|მანგას]] მხატვარი. ის ყველაზე მეტად ცნობილია მანგას სერიის „Candy Candy“ ილუსტრაციებით. ==კარიერა== [[1968]] წელს, [[ჰოკაიდო|ჰოკაიდოს]] ქალაქ [[საპორო|საპოროში]] მდებარე ასაჰი გაოკას საშუალო სკოლის მესამე კურსის სტუდენტმა იუმიკო იგარაშიმ თავისი დებიუტი განახორციელა შუეიშას მანგა ჟურნალში Ribon მოკლემეტრაჟიანი მანგით Shiroi Same no iru Shima . [[1977]] წელს მან მოიპოვა პირველი კოდანშას მანგა პრიზი შოჯო კატეგორიაში თავისი როლისთვის მანგა სერიაში Candy Candy, რომელიც დაწერილი იყო კიოკო მიცუკის მიერ. Candy Candy გახდა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და გავლენიანი შოჯო მანგა სერია, რომელმაც დიდი გავლენა მოახდინა იაპონურ მულტიმედიურ კულტურაზე<ref name="KodanshaHahn">{{cite web | url=http://www.hahnlibrary.net/comics/awards/kodansha.shtml | author=Hahn, Joel | title=Kodansha Manga Awards | work=Comic Book Awards Almanac | access-date=2007-08-21 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070816031310/http://www.hahnlibrary.net/comics/awards/kodansha.shtml <!-- Bot retrieved archive --> | archive-date = 2007-08-16}}</ref> . [[1990-იანები|1990-იან]] წლებში იუმიკო იგარაში ჩაერთო რამდენიმე სამართლებრივ დავაში, რომლებიც უკავშირდებოდა მისი ინტელექტუალური საკუთრების უფლებებს როგორც ილუსტრატორს. იგარაში ამტკიცებდა, რომ იმ სერიებში, რომელთა ილუსტრატორიც იყო, მხოლოდ მას ეკუთვნოდა პერსონაჟების გამოსახულებების ინტელექტუალური საკუთრების უფლებები და რომ მას არ სჭირდებოდა ავტორის თანხმობა მათი გამოსახულებების ბაზარზე გატანისთვის. [[1999]] წელს Candy Candy-ის პერსონაჟების დიზაინებთან დაკავშირებულ დავაში სასამართლომ იგარაშის წინააღმდეგ განაჩენი გამოიტანა, დაადგინა, რომ როგორც იგი, ისე მწერალი [[კიოკო მიცუკი]] თანაბარი უფლებებით სარგებლობდნენ პერსონაჟებზე და დააკისრა მიცუკის კომპენსაცია, რომელიც შეადგენდა ყველა იმ პროდუქტის გაყიდვებიდან მიღებული შემოსავლის 3%-ს, რომლებიც მისი თანხმობის გარეშე იყო შექმნილი<ref>{{cite web |last1=Macdonald |first1=Christopher |title=''Candy Candy'' Lawsuit ends |url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2001-10-27/candy-candy-lawsuit-ends |website=[[Anime News Network]] |access-date=13 April 2022 |date=27 October 2001}}</ref>. სამართლებრივი დავა პარალიზებდა ფრენჩაიზს რამდენიმე წლის განმავლობაში, ართულებდა Toei Animation-ის მიერ Candy Candy-ის ანიმეს წარმოებას და ახალ პროდუქციაზე მუშაობას, რადგან სასამართლოს განჩინებით ყველა პროდუქტი უნდა დამტკიცებულიყო როგორც იგარაშისა და მიცუკის მიერ. [[2004]] წელს მცირე რაოდენობით ახალი პროდუქცია გამოჩნდა, რაც მიუთითებდა, რომ მხარეებს შორის გარკვეული შეთანხმება მიღწეული იყო. .<ref>{{cite web |last1=Macdonald |first1=Christopher |title=''Candy Candy'' legal issues continue |url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2002-06-03/candy-candy-legal-issues-continue |website=[[Anime News Network]] |access-date=13 April 2022 |date=3 June 2002}}</ref><ref>{{cite web |last1=Mays |first1=Jonathan |title=New ''Candy Candy'' merchandise sees daylight |url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2004-01-16/new-candy-candy-merchandise-sees-daylight |website=[[Anime News Network]] |access-date=13 April 2022 |date=16 January 2004}}</ref> ==პირადი ცხოვრება== იუმიკო იგარაში ცხოვრობს [[საპორო|საპოროში]], [[ჰოკაიდო]]. მისი ბიძაშვილია მანგა ჯგუფის Clamp-ის წევრი [[სატსუკი იგარაში]]. იგარაში იყო დაქორწინებული ხმოვანი მსახიობ [[კაზუჰიკო ინოე|კაზუჰიკო ინოესთან]], თუმცა მოგვიანებით განქორწინდნენ<ref>{{cite news | url=https://www.oricon.co.jp/news/2023065/full/ | script-title=ja:声優・井上和彦、女優・越智静香と昨年3月に離婚していた 3度目の離婚 | language=ja | work=[[Oricon]] | date=2013-03-28 | access-date=2020-04-23}}</ref>. მათ შეეძინათ ვაჟი, კეიჩი იგარაში (დ. [[1980]]-[[1981]]), რომელიც ცნობილია როგორც ნანამი იგარაში. ნანამი ყოფილა ჯონი & ასოციეიტსის იდოლ-ტრენერი და [[2010]] წელს გამოაქვეყნა კომიკური ესე თავისი გამოცდილების შესახებ როგორც ოტოკონოკოს შესახებ<ref>{{cite news | first=Egan | last=Loo | url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2010-11-18/ex-johnny-jr-idol-makes-cross-dressing-essay-manga | title=Ex-Johnny's Jr. Idol Makes Cross-Dressing Essay Manga | work=[[Anime News Network]] | date=2010-11-18 | access-date=2020-04-23}}</ref><ref>{{cite news | first=Brian | last=Ashcraft | url=https://kotaku.com/dude-looks-like-a-lady-5694094 | title=Dude Looks Like A Lady | work=[[Kotaku]] | date=2010-11-19 | access-date=2020-04-23}}</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:იგარაში, იუმიკო}} [[კატეგორია:იაპონელები]] [[კატეგორია:იაპონელი ქალები]] [[კატეგორია:იაპონელი მწერლები]] sg706v9sj84jy37s0xf87glbc5q4ulc 0 592842 4830642 2025-07-10T21:00:40Z MarieOfAlexandria55 165996 ახალი გვერდი: '''არმან, სენიორ დე სილეგ, დ'ათოს, ე დ'ოტევილი''' (''„[[არბერატს-სილეგი|სილეგის]], [[ათოს-ასპისი|ათოსისა]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილის]] ლორდი“''), ცნობილი როგორც '''არმან დ'ათოს... 4830642 wikitext text/x-wiki '''არმან, სენიორ დე სილეგ, დ'ათოს, ე დ'ოტევილი''' (''„[[არბერატს-სილეგი|სილეგის]], [[ათოს-ასპისი|ათოსისა]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილის]] ლორდი“''), ცნობილი როგორც '''არმან დ'ათოსი''' (დ. {{circa}} [[1615]] — გ. [[21 დეკემბერი]], [[1643]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის საფრანგეთში.<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> სახელი პატარა სავაჭრო ქალაქის, [[ჟავ დ'ოლორონი|ჟავ დ'ოლორონთან]] არსებული[[ათოს-ასპისი|ათოს-ასპისის]] გამო დაირქვა, რომელიც [[სოვტერ-დე-ბერნი|სოვტერ-დე-ბერნთან]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილთან]] მდებარეობდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.mousquetaires.asso.fr/en/athos-porthos-and-aramis.html|title = Athos, Porthos and Aramis|date = 31 August 2015}}</ref> ის [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] დის ვაჟი და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოს]] ბიძაშვილი იყო. ნახევრად გამოგონილ ''„მ. დ'არტანიანის მემუარებზე“'' დაყრდნობით, მას [[ანრი დ'არამიცი|ანრი დ'არამიცთან]] და ზემოხსენებულ დე პორთოსთან ძალიან ახლო მეგობრობა აკავშირებდა და მათ „სამ ძმას“ უწოდებდნენ.<ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://archive.org/details/bub_gb_EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> დ'ათოსის პერსონა [[ალექსანდრ დიუმა (მამა)|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[ათოსი|ათოსის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], დაახლოებით 1615 წელს, შესაძლოა არისტოკრატთა ოჯახში.<ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 | archive-url= https://web.archive.org/web/20081104015625/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm| archive-date= 4 November 2008 | url-status= usurped}}</ref> მისი მამა სენიორ ადრიენ დე სილეგ დ'ათოს დ'ოტევილ დე კასაბე იყო, ხოლო მის დედა [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] და.<ref name=mac/> [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფ დ'არტანიანის]] მემუარებზე დაყრდნობით, დ'არტანიანმა დ'ათოსი პრე ო კლერკში სიკვდილს გადაარჩინა.<ref name=mac/> 1640 წელს მუშკეტერების გვარდიაში გაწევრიანების შემდეგ, დ'ათოსს სტაბილური მეგობრობა აკავშირებდა დ'არტანიანთან.<ref name=mac/> დ'ათოსი 21 დეკემბერს, 1643 წელს, დუელში მოკლეს, და პრე ო კლერკში, [[პარიზი|პარიზის]] მახლობლად დაკრძალეს.<ref name=mac/><ref name=porthos>{{cite web|url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |url-status=dead |archive-date=December 10, 2012 |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 }}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== [[ანრი დ'არამიცი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} ste1ce0zl2n87rhsyoh5qwiwi6d9nzo 4830643 4830642 2025-07-10T21:02:04Z MarieOfAlexandria55 165996 4830643 wikitext text/x-wiki '''არმან, სენიორ დე სილეგ, დ'ათოს, ე დ'ოტევილი''' (''„[[არბერატს-სილეგი|სილეგის]], [[ათოს-ასპისი|ათოსისა]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილის]] ლორდი“''), ცნობილი როგორც '''არმან დ'ათოსი''' (დ. {{circa}} [[1615]] — გ. [[21 დეკემბერი]], [[1643]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის საფრანგეთში.<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> სახელი პატარა სავაჭრო ქალაქის, [[ჟავ დ'ოლორონი|ჟავ დ'ოლორონთან]] არსებული[[ათოს-ასპისი|ათოს-ასპისის]] გამო დაირქვა, რომელიც [[სოვტერ-დე-ბერნი|სოვტერ-დე-ბერნთან]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილთან]] მდებარეობდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.mousquetaires.asso.fr/en/athos-porthos-and-aramis.html|title = Athos, Porthos and Aramis|date = 31 August 2015}}</ref> ის [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] დის ვაჟი და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოს]] ბიძაშვილი იყო. ნახევრად გამოგონილ ''„მ. დ'არტანიანის მემუარებზე“'' დაყრდნობით, მას [[ანრი დ'არამიცი|ანრი დ'არამიცთან]] და ზემოხსენებულ დე პორთოსთან ძალიან ახლო მეგობრობა აკავშირებდა და მათ „სამ ძმას“ უწოდებდნენ.<ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://archive.org/details/bub_gb_EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> დ'ათოსის პერსონა [[ალექსანდრ დიუმა (მამა)|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[ათოსი|ათოსის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], დაახლოებით 1615 წელს, შესაძლოა არისტოკრატთა ოჯახში.<ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 | archive-url= https://web.archive.org/web/20081104015625/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm| archive-date= 4 November 2008 | url-status= usurped}}</ref> მისი მამა სენიორ ადრიენ დე სილეგ დ'ათოს დ'ოტევილ დე კასაბე იყო, ხოლო მის დედა [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] და.<ref name=mac/> [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფ დ'არტანიანის]] მემუარებზე დაყრდნობით, დ'არტანიანმა დ'ათოსი პრე ო კლერკში სიკვდილს გადაარჩინა.<ref name=mac/> 1640 წელს მუშკეტერების გვარდიაში გაწევრიანების შემდეგ, დ'ათოსს სტაბილური მეგობრობა აკავშირებდა დ'არტანიანთან.<ref name=mac/> დ'ათოსი 21 დეკემბერს, 1643 წელს, დუელში მოკლეს, და პრე ო კლერკში, [[პარიზი|პარიზის]] მახლობლად დაკრძალეს.<ref name=mac/><ref name=porthos>{{cite web|url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |url-status=dead |archive-date=December 10, 2012 |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 }}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== [[ანრი დ'არამიცი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1610-იანები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1643]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] 88rkjdyyhjhpi9eknvj4o1gz3c6hcbh 4830644 4830643 2025-07-10T21:02:25Z MarieOfAlexandria55 165996 4830644 wikitext text/x-wiki '''არმან, სენიორ დე სილეგ, დ'ათოს, ე დ'ოტევილი''' (''„[[არბერატს-სილეგი|სილეგის]], [[ათოს-ასპისი|ათოსისა]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილის]] ლორდი“''), ცნობილი როგორც '''არმან დ'ათოსი''' (დ. {{circa}} [[1615]] — გ. [[21 დეკემბერი]], [[1643]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის საფრანგეთში.<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> სახელი პატარა სავაჭრო ქალაქის, [[ჟავ დ'ოლორონი|ჟავ დ'ოლორონთან]] არსებული[[ათოს-ასპისი|ათოს-ასპისის]] გამო დაირქვა, რომელიც [[სოვტერ-დე-ბერნი|სოვტერ-დე-ბერნთან]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილთან]] მდებარეობდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.mousquetaires.asso.fr/en/athos-porthos-and-aramis.html|title = Athos, Porthos and Aramis|date = 31 August 2015}}</ref> ის [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] დის ვაჟი და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოს]] ბიძაშვილი იყო. ნახევრად გამოგონილ ''„მ. დ'არტანიანის მემუარებზე“'' დაყრდნობით, მას [[ანრი დ'არამიცი|ანრი დ'არამიცთან]] და ზემოხსენებულ დე პორთოსთან ძალიან ახლო მეგობრობა აკავშირებდა და მათ „სამ ძმას“ უწოდებდნენ.<ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://archive.org/details/bub_gb_EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> დ'ათოსის პერსონა [[ალექსანდრ დიუმა (მამა)|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[ათოსი|ათოსის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], დაახლოებით 1615 წელს, შესაძლოა არისტოკრატთა ოჯახში.<ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 | archive-url= https://web.archive.org/web/20081104015625/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm| archive-date= 4 November 2008 | url-status= usurped}}</ref> მისი მამა სენიორ ადრიენ დე სილეგ დ'ათოს დ'ოტევილ დე კასაბე იყო, ხოლო მის დედა [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] და.<ref name=mac/> [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფ დ'არტანიანის]] მემუარებზე დაყრდნობით, დ'არტანიანმა დ'ათოსი პრე ო კლერკში სიკვდილს გადაარჩინა.<ref name=mac/> 1640 წელს მუშკეტერების გვარდიაში გაწევრიანების შემდეგ, დ'ათოსს სტაბილური მეგობრობა აკავშირებდა დ'არტანიანთან.<ref name=mac/> დ'ათოსი 21 დეკემბერს, 1643 წელს, დუელში მოკლეს, და პრე ო კლერკში, [[პარიზი|პარიზის]] მახლობლად დაკრძალეს.<ref name=mac/><ref name=porthos>{{cite web|url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |url-status=dead |archive-date=December 10, 2012 |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 }}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== [[ანრი დ'არამიცი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT: დ'ათოსი, არმან}} [[კატეგორია:დაბადებული 1610-იანები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1643]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] dbx54ynyhxaf9fyuz834pmre9mbosj4 4830648 4830644 2025-07-10T21:06:21Z MarieOfAlexandria55 165996 4830648 wikitext text/x-wiki '''არმან, სენიორ დე სილეგ, დ'ათოს, ე დ'ოტევილი''' (''„[[არბერატს-სილეგი|სილეგის]], [[ათოს-ასპისი|ათოსისა]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილის]] ლორდი“''), ცნობილი როგორც '''არმან დ'ათოსი''' (დ. {{circa}} [[1615]] — გ. [[21 დეკემბერი]], [[1643]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის საფრანგეთში.<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> სახელი პატარა სავაჭრო ქალაქის, [[ჟავ დ'ოლორონი|ჟავ დ'ოლორონთან]] არსებული[[ათოს-ასპისი|ათოს-ასპისის]] გამო დაირქვა, რომელიც [[სოვტერ-დე-ბერნი|სოვტერ-დე-ბერნთან]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილთან]] მდებარეობდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.mousquetaires.asso.fr/en/athos-porthos-and-aramis.html|title = Athos, Porthos and Aramis|date = 31 August 2015}}</ref> ის [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] დის ვაჟი და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოს]] ბიძაშვილი იყო. ნახევრად გამოგონილ ''„მ. დ'არტანიანის მემუარებზე“'' დაყრდნობით, მას [[ანრი დ'არამიცი|ანრი დ'არამიცთან]] და ზემოხსენებულ დე პორთოსთან ძალიან ახლო მეგობრობა აკავშირებდა და მათ „სამ ძმას“ უწოდებდნენ.<ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://archive.org/details/bub_gb_EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> დ'ათოსის პერსონა [[ალექსანდრ დიუმა (მამა)|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[ათოსი|ათოსის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], დაახლოებით 1615 წელს, შესაძლოა არისტოკრატთა ოჯახში.<ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 | archive-url= https://web.archive.org/web/20081104015625/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm| archive-date= 4 November 2008 | url-status= usurped}}</ref> მისი მამა სენიორ ადრიენ დე სილეგ დ'ათოს დ'ოტევილ დე კასაბე იყო, ხოლო მის დედა [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] და.<ref name=mac/> [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფ დ'არტანიანის]] მემუარებზე დაყრდნობით, დ'არტანიანმა დ'ათოსი პრე ო კლერკში სიკვდილს გადაარჩინა.<ref name=mac/> 1640 წელს მუშკეტერების გვარდიაში გაწევრიანების შემდეგ, დ'ათოსს სტაბილური მეგობრობა აკავშირებდა დ'არტანიანთან.<ref name=mac/> დ'ათოსი 21 დეკემბერს, 1643 წელს, დუელში მოკლეს, და პრე ო კლერკში, [[პარიზი|პარიზის]] მახლობლად დაკრძალეს.<ref name=mac/><ref name=porthos>{{cite web|url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |url-status=dead |archive-date=December 10, 2012 |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 }}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ანრი დ'არამიცი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT: დ'ათოსი, არმან}} [[კატეგორია:დაბადებული 1610-იანები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1643]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] 77pc5mhoaw2cs9e3r0pm01apdvwjjpj 4830845 4830648 2025-07-11T07:43:09Z MarieOfAlexandria55 165996 მომხმარებელმა MarieOfAlexandria55 გვერდი „[[არმან დ'ათოსი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[არმან დ’ათოსი]]“: მოთხოვნის საფუძველზე, იხილეთ განხილვის გვერდი 4830648 wikitext text/x-wiki '''არმან, სენიორ დე სილეგ, დ'ათოს, ე დ'ოტევილი''' (''„[[არბერატს-სილეგი|სილეგის]], [[ათოს-ასპისი|ათოსისა]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილის]] ლორდი“''), ცნობილი როგორც '''არმან დ'ათოსი''' (დ. {{circa}} [[1615]] — გ. [[21 დეკემბერი]], [[1643]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის საფრანგეთში.<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> სახელი პატარა სავაჭრო ქალაქის, [[ჟავ დ'ოლორონი|ჟავ დ'ოლორონთან]] არსებული[[ათოს-ასპისი|ათოს-ასპისის]] გამო დაირქვა, რომელიც [[სოვტერ-დე-ბერნი|სოვტერ-დე-ბერნთან]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილთან]] მდებარეობდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.mousquetaires.asso.fr/en/athos-porthos-and-aramis.html|title = Athos, Porthos and Aramis|date = 31 August 2015}}</ref> ის [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] დის ვაჟი და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოს]] ბიძაშვილი იყო. ნახევრად გამოგონილ ''„მ. დ'არტანიანის მემუარებზე“'' დაყრდნობით, მას [[ანრი დ'არამიცი|ანრი დ'არამიცთან]] და ზემოხსენებულ დე პორთოსთან ძალიან ახლო მეგობრობა აკავშირებდა და მათ „სამ ძმას“ უწოდებდნენ.<ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://archive.org/details/bub_gb_EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> დ'ათოსის პერსონა [[ალექსანდრ დიუმა (მამა)|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''„[[დ'არტანიანის რომანები|დ'არტანიანის რომანების]]“'' პერსონაჟ [[ათოსი|ათოსის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], დაახლოებით 1615 წელს, შესაძლოა არისტოკრატთა ოჯახში.<ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 | archive-url= https://web.archive.org/web/20081104015625/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm| archive-date= 4 November 2008 | url-status= usurped}}</ref> მისი მამა სენიორ ადრიენ დე სილეგ დ'ათოს დ'ოტევილ დე კასაბე იყო, ხოლო მის დედა [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] და.<ref name=mac/> [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფ დ'არტანიანის]] მემუარებზე დაყრდნობით, დ'არტანიანმა დ'ათოსი პრე ო კლერკში სიკვდილს გადაარჩინა.<ref name=mac/> 1640 წელს მუშკეტერების გვარდიაში გაწევრიანების შემდეგ, დ'ათოსს სტაბილური მეგობრობა აკავშირებდა დ'არტანიანთან.<ref name=mac/> დ'ათოსი 21 დეკემბერს, 1643 წელს, დუელში მოკლეს, და პრე ო კლერკში, [[პარიზი|პარიზის]] მახლობლად დაკრძალეს.<ref name=mac/><ref name=porthos>{{cite web|url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |url-status=dead |archive-date=December 10, 2012 |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 }}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ანრი დ'არამიცი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT: დ'ათოსი, არმან}} [[კატეგორია:დაბადებული 1610-იანები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1643]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] 77pc5mhoaw2cs9e3r0pm01apdvwjjpj 4830851 4830845 2025-07-11T07:46:41Z MarieOfAlexandria55 165996 4830851 wikitext text/x-wiki '''არმან, სენიორ დე სილეგ, დ’ათოს, ე დ’ოტევილი''' (''„[[არბერატს-სილეგი|სილეგის]], [[ათოს-ასპისი|ათოსისა]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილის]] ლორდი“''), ცნობილი როგორც '''არმან დ’ათოსი''' (დ. {{circa}} [[1615]] — გ. [[21 დეკემბერი]], [[1643]]) — [[გასკონი|გასკონელი]] მეფის კარის შავი [[მეფის მუშკეტერები|მუშკეტერი]] XVII საუკუნის საფრანგეთში.<ref>სქოლიო: „შავი“ ამ მუშკეტერებს მათი ცხენების ფერის გამო ეწოდებოდათ.</ref> სახელი პატარა სავაჭრო ქალაქის, [[ჟავ დ’ოლორონი|ჟავ დ’ოლორონთან]] არსებული[[ათოს-ასპისი|ათოს-ასპისის]] გამო დაირქვა, რომელიც [[სოვტერ-დე-ბერნი|სოვტერ-დე-ბერნთან]] და [[ოტევილ-სენ-მარტენ-ბიდერენი|ოტევილთან]] მდებარეობდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.mousquetaires.asso.fr/en/athos-porthos-and-aramis.html|title = Athos, Porthos and Aramis|date = 31 August 2015}}</ref> ის [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] დის ვაჟი და [[ისააკ დე პორთო|ისააკ დე პორთოს]] ბიძაშვილი იყო. ნახევრად გამოგონილ ''„მ. დ’არტანიანის მემუარებზე“'' დაყრდნობით, მას [[ანრი დ’არამიცი|ანრი დ’არამიცთან]] და ზემოხსენებულ დე პორთოსთან ძალიან ახლო მეგობრობა აკავშირებდა და მათ „სამ ძმას“ უწოდებდნენ.<ref name=mac>{{cite book |title=Macmillan's Magazine |last=Masson |first=David |year=1899 |publisher=Macmillan & Co |url=https://archive.org/details/bub_gb_EPeuhhUVAg8C |display-authors=etal}}</ref><ref name=sudley>{{cite book |title=The Three Musketeers |last=Dumas |first=Alexandre |author-link=Alexandre Dumas, père |year=2003 |publisher=Penguin Classics |others=trans. Lord Sudley |chapter=Introduction |isbn=9780140440256 |url=https://books.google.com/books?id=fUo2lcPgXEwC }}</ref> დ’ათოსის პერსონა [[ალექსანდრ დიუმა (მამა)|ალექსანდრ დიუმას]] სერიის - ''[[დ’არტანიანის რომანები|„დ’არტანიანის რომანების“]]'' პერსონაჟ [[ათოსი|ათოსის]] ზედაპირული ინსპირაცია გახდა. ==ცხოვრება== დაიბადა [[ბერნი|ბერნში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], დაახლოებით 1615 წელს, შესაძლოა არისტოკრატთა ოჯახში.<ref>{{cite web |url=http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm |title=Roman et Histoire |access-date=November 18, 2008 | archive-url= https://web.archive.org/web/20081104015625/http://www.bmlisieux.com/litterature/gambier/gambie30.htm| archive-date= 4 November 2008 | url-status= usurped}}</ref> მისი მამა სენიორ ადრიენ დე სილეგ დ’ათოს დ’ოტევილ დე კასაბე იყო, ხოლო მის დედა [[გრაფი დე ტრუაველი|გრაფ დე ტრუაველის]] და.<ref name=mac/> [[შარლ დე ბაც დე კასტელმორ დ'არტანიანი|გრაფ დ’არტანიანის]] მემუარებზე დაყრდნობით, დ’არტანიანმა დ’ათოსი პრე ო კლერკში სიკვდილს გადაარჩინა.<ref name=mac/> 1640 წელს მუშკეტერების გვარდიაში გაწევრიანების შემდეგ, დ’ათოსს სტაბილური მეგობრობა აკავშირებდა დ’არტანიანთან.<ref name=mac/> დ’ათოსი 21 დეკემბერს, 1643 წელს, დუელში მოკლეს, და პრე ო კლერკში, [[პარიზი|პარიზის]] მახლობლად დაკრძალეს.<ref name=mac/><ref name=porthos>{{cite web|url=http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |archive-url=https://archive.today/20121210093150/http://www.sardimpex.com/articoli/Porthos2.htm |url-status=dead |archive-date=December 10, 2012 |title=Porthos |author=Burkle-Young, F. A. |access-date=November 18, 2008 }}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ანრი დ’არამიცი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT: დ'ათოსი, არმან}} [[კატეგორია:დაბადებული 1610-იანები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1643]] [[კატეგორია:სამი მუშკეტერი]] nmdxamyb2bxnqtz8rvi02swzyrfz7wy 0 592843 4830655 2025-07-10T22:00:29Z Pilo2024 166055 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მწერალი}} '''მარი კონდო''' ({{lang-ja|近藤 麻理恵, Kondō Marie;}} დ. [[9 ოქტომბერი]], [[1984]]<ref name=Stern>{{cite magazine|url=https://www.instyle.com/news/marie-kondo-decluttering-queen-trivia |date=23 January 2016 |last=Stern |first=Claire |title=Who Is Marie Kondo? 7 Things You Might Not Know About the Japanese Decluttering Guru |magazine=InStyle |access-date=12 Au... 4830655 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''მარი კონდო''' ({{lang-ja|近藤 麻理恵, Kondō Marie;}} დ. [[9 ოქტომბერი]], [[1984]]<ref name=Stern>{{cite magazine|url=https://www.instyle.com/news/marie-kondo-decluttering-queen-trivia |date=23 January 2016 |last=Stern |first=Claire |title=Who Is Marie Kondo? 7 Things You Might Not Know About the Japanese Decluttering Guru |magazine=InStyle |access-date=12 August 2016}}</ref>) — [[იაპონელები|იაპონელი]] ორგანიზების კონსულტანტი, [[ავტორი]] და ტელეწამყვანი<ref name="Socks">{{cite news |first=Penelope |last=Green |url=https://www.nytimes.com/2014/10/23/garden/home-organization-advice-from-marie-kondo.html |title=Kissing Your Socks Goodbye: Home Organization Advice from Marie Kondo |newspaper=[[The New York Times]] |date=22 October 2014 |access-date=26 October 2014}}</ref>. კონდომ დალაგებაზე ოთხი წიგნი დაწერა, რომლებიც ჯამში მილიონობით ეგზემპლარად გაიყიდა მთელ მსოფლიოში. მისი წიგნები თარგმნილია იაპონურიდან რამდენიმე ენაზე, და მისი წიგნი „დალაგებულ ცხოვრებაზე გარდამტეხი ჯადოსნობა“ (The Life-Changing Magic of Tidying Up) ([[2011]]) გამოქვეყნებულია 30-ზე მეტ ქვეყანაში<ref name="wsj._Mari">{{Cite web |last1=Maloney |first1=Jennifer |last2=Fujikawa |first2=Megumi |date=26 February 2015 |title=Marie Kondo and the Cult of Tidying Up |url=https://www.wsj.com/articles/marie-kondo-and-the-tidying-up-trend-1424970535 |access-date=1 March 2015 |work=Wall Street Journal}}</ref> . ის ბესტსელერი იყო იაპონიასა და [[ევროპა|ევროპაში]], ხოლო [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] გამოიცა [[2014]] წელს<ref name="Socks"/>. [[2015]] წელს კონდო TIME-ის მიერ შედგენილ მსოფლიოს 100 ყველაზე გავლენიან ადამიანს შორის დაასახელეს<ref>{{cite magazine |author=Jamie Lee Curtis |date=2015 |title=Marie Kondo |url=https://time.com/3822899/marie-kondo-2015-time-100/ |magazine= |access-date=16 April 2023}}</ref>. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებსა]] და [[დიდი ბრიტანეთის სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]] კონდოსა და მისი მეთოდების პოპულარობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა [[2019]] წელს გამოსული [[Netflix]]-ის სერიალის Tidying Up with Marie Kondo წარმატების წყალობით. აღნიშნულმა შოუმ მას მოუტანა Primetime Emmy Award-ის ნომინაცია რეალითი ან საკონკურსო პროგრამის საუკეთესო წამყვანის კატეგორიაში<ref>{{cite news|title=Marie Kondo's Tidying Up Won Netflix. Next? Cleaning Consultants|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-29/marie-kondo-conquered-netflix-and-is-now-training-cleaning-consultants|first1=Lisa|last1=Du|first2=Isabel|last2=Reynolds|first3=Carmen|last3=Reinicke|date=29 January 2019|work=Bloomberg Businessweek|access-date=17 April 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.idealhome.co.uk/news/john-lewis-sales-marie-kondo-effect-219192|title=John Lewis is selling 47% more of this thanks to the Marie Kondo effect|first=Tamara|last=Kelly|date=18 January 2019|publisher=Ideal Home|access-date=17 April 2019}}</ref>. იმავე წელს კონდომ გახსნა ონლაინ მაღაზია სახელწოდებით KonMari.<ref>{{Cite news |last=Wolfe |first=Rachel |date=18 November 2019 |title=Marie Kondo Adds an E-Commerce Shop to Her Site |language=en-US |website=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/articles/marie-kondo-adds-an-e-commerce-shop-to-her-site-11574053200 |access-date=2019-11-22}}</ref> [[2021]] წლის [[აგვისტო|აგვისტოში]] Netflix-მა გამოსცა სერიალის გაგრძელება Sparking Joy with Marie Kondo. ==ცხოვრება== '''ადრეული ცხოვრება''' კონდო დაიბადა [[1984]] წლის [[9 ოქტომბერი|9 ოქტომბერს]], [[ოსაკა|ოსაკაში]], [[იაპონია|იაპონიაში]].<ref>{{Cite web |last=Turner |first=Lauren |date=2019-01-18 |title=12 Fascinating Facts About Netflix's Organizing Queen, Marie Kondo |url=https://www.popsugar.com/family/who-marie-kondo-45687771 |access-date=2023-11-26 |website=Popsugar |language=en}}</ref> მას ჰყავს უფროსი ძმა და უმცროსი და. კონდოს თქმით, სისუფთავისადმი მისი ინტერესის ფორმირება ხუთი წლის ასაკში დაიწყო, როდესაც [[ტოკიო|ტოკიოში]] ფენ-შუი ტრენდული გახდა<ref name=":1">{{Cite web |last=Young |first=Molly |date=2015-02-10 |title=Domestic Purging With Japanese Tidying Guru Marie Kondo |url=https://www.curbed.com/2015/02/marie-kondo-room-purge.html |access-date=2023-11-26 |website=Curbed |language=en}}</ref>, იაპონიაში მის ანალოგს ფუსუი ეწოდება<ref>{{Cite book |last=Lim |first=Sunamita |url=https://books.google.com/books?id=NsWemDyPlE4C&dq=feng+shui+in+japan+%22fusui%22&pg=PA53 |title=Japanese Style: Designing with Nature's Beauty |date=2007 |publisher=Gibbs Smith |isbn=978-1-4236-0092-3 |language=en}}</ref>. მისი დედა იყენებდა ამ მეთოდს<ref name=":1" /> , თუმცა კონდოს თვალით მისი სახლი მაინც არ იყო საკმარისად სუფთა, რათა ფენ-შუის ეფექტი ჰქონოდა. ამ მიზეზით, კონდომ უკვე ამ ასაკში დაიწყო დალაგების პროცესის განხორციელება, რათა დედას დახმარებოდა<ref name=":1" /><ref name="wsj._Mari" />. '''განათლება და კარიერა''' კონდო სწავლობდა [[ჩუის რაიონი|ჩუოს რაიონის]] ჰისამაცუს დაწყებით სკოლაში<ref name=":2">{{Cite web |title=トピックス｜普連土学園中学校・高等学校 |url=https://www.friends.ac.jp/friends_info/2015/05/%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8%E4%BC%81%E7%94%BB%E5%B1%95%E7%A4%BA%E3%80%8C%E8%BF%91%E8%97%A4%E9%BA%BB%E7%90%86%E6%81%B5%E3%81%95%E3%82%93%E3%80%8D/ |access-date=2023-11-26 |website=www.friends.ac.jp}}</ref>. შემდეგ კი გააგრძელა სწავლა ტოკიოს მინატოს რაიონში, მითას უბანში მდებარე კერძო კვაკერულ სკოლაში Friends Girls Junior & Senior High School<ref name=":2" />. საბაზო სკოლაში კონდო იპარებოდა საკლასო ოთახში, რათა წიგნის თაროები დაელაგებინა, მაშინ როცა მისი თანაკლასელები ფიზკულტურის გაკვეთილზე თამაშობდნენ<ref>{{cite web|url=https://thefinancetwins.com/konmari-method-marie-kondo-save-money/|title=How To Use The KonMari Method|last=Maldonado |first=Camilo |website=The Finance Twins |date=22 January 2019 |access-date=30 April 2019 |language=en}}</ref>. ყოველ ჯერზე, როცა საკლასო პოზიციებზე ნომინაციები ტარდებოდა, კონდო არასდროს ირჩევდა კლასის წარმომადგენლობას ან ცხოველების მომვლელის როლს. მის სურვილს მხოლოდ ერთი რამ წარმოადგენდა წიგნის თაროების მმართველი ყოფილიყო, რათა დალაგება გაეგრძელებინა. ის ამბობს, რომ ერთ დღეს დალაგების პროცესში გონება დაკარგა: „შეპყრობილი ვიყავი იმით, რა შეიძლებოდა გადამეყარა. ერთ დღეს, რაღაცნაირი ნერვული შემოტევა მქონდა და გონება დავკარგე. ორი საათის განმავლობაში უგონოდ ვიწექი. როცა გამოვფხიზლდი, თითქოს სასუფევლის ღმერთის მსგავსი იდუმალი ხმა გავიგონე, რომელიც მირჩევდა, უფრო ყურადღებით შემეხედა ჩემი ნივთებისთვის, და მაშინ გავიაზრე ჩემი შეცდომა: მე მხოლოდ იმ ნივთებზე ვიყავი ორიენტირებული, რისი გადაყრაც შეიძლებოდა. სინამდვილეში კი უნდა მეპოვა ის, რაც მინდოდა დამეტოვებინა. უნდა ამომერჩია ის რაც მახარებდა აი, სწორედ ეს არის დალაგების ჭეშმარიტი არსი.“ კონდომ საკუთარი ორგანიზების საკონსულტაციო ბიზნესი დააარსა 19 წლის ასაკში, როდესაც ტოკიოს ქრისტიან ქალთა უნივერსიტეტში სოციოლოგიას სწავლობდა<ref>{{cite web |author=Maguire, Katy |date=7 July 2016 |title=6 surprising things about Marie Kondo and her life-changing method |url=https://www.wellandgood.com/good-advice/marie-kondo-surprising-things-about-her/ |access-date=13 August 2016 |publisher=Well+Good LLC}}</ref>. საბაკალავრო კურსის ბოლო წელს მან დაწერა თავისი ნაშრომი, სახელწოდებით: „დალაგება გენდერის პერსპექტივიდან“.<ref>{{cite web |last=Aihara |first=Hitoshi |date=13 May 2015 |title=こんまりキレイ術の心は感謝 31カ国200万部超 |trans-title=The Heart of KONMARI Tidying Technique is Gratitude: Over 2 million copies in 31 countries |url=https://www.nikkansports.com/entertainment/news/1475696.html |access-date=11 February 2019 |website=Nikkan Sports |language=ja}}</ref> კონდომ ხუთი წელი იმსახურა შინტოისტურ ტაძარში მსახურ ქალად. ==KonMari-ის მეთოდი== კონდოს ორგანიზების მეთოდი ცნობილია როგორც KonMari მეთოდი. ის გულისხმობს ადამიანის ყველა ნივთის შეკრებას — ერთი კატეგორიის ფარგლებში ერთდროულად, შემდეგ კი დატოვებას მხოლოდ იმ საგნების, რომლებიც იწვევენ „მხიარულ განცდას“ (იაპონურად: ときめく tokimeku — რაც ითარგმნება როგორც "გული აგიფეთქდეს", "გაგიფრიალდეს", ან "გაგიფანცქალდეს")<ref name="kanj_Japa">{{Cite web|title=Japanese-English translation: tokimeku: Dictionary |work=kanjijapanese.com |access-date=1 March 2015 |url=https://www.kanjijapanese.com/en/dictionary-japanese-english/tokimeku }}</ref> . ამის შემდეგ, თითოეულ ნივთს განესაზღვრება მუდმივი ადგილი — სადაც ის უნდა ინახებოდეს<ref>{{cite web|url=https://www.japantimes.co.jp/culture/2014/10/11/books/konmaris-phenomenal-book-can-help-put-house-order/ |first=J.J. |last=O'Donoghue |title=How KonMari's phenomenal book can help put your house in order |date=11 October 2014 |newspaper=[[The Japan Times]] |access-date=26 October 2014}}</ref>. კონდო გვირჩევს, დალაგების პროცესი დავიწყოთ იმით, რომ სწრაფად და მთლიანად მოვიშოროთ ყველა ის ნივთი, რომელიც სიხარულს არ გვგვრის. მისი ფილოსოფიის მიხედვით, ამგვარი მიდგომა გვეხმარება დააფასოთ თითოეული ნივთის სარგებლიანობა და ამავე დროს უკეთ გავიცნოთ საკუთარი თავი — რაც შემდგომში გადაწყვეტილების მიღებას ამარტივებს: რა დავიტოვოთ და რისგან გავთავისუფლდეთ<ref>{{Cite web |access-date=30 January 2023 |work=The Perspective |url=https://www.theperspective.com/debates/living/perspective-marie-kondos-philosophy/ |title=Does the KonMari Method truly transform lives? |archive-url=https://web.archive.org/web/20201023082730/https://www.theperspective.com/debates/living/perspective-marie-kondos-philosophy/ |archive-date=October 23, 2020 |first=Talia Klein |last=Perez |date=2021 |url-status=live}}</ref> . კონდოს რეკომენდაციით, დალაგება უნდა მოხდეს ნივთების კატეგორიების მიხედვით, და არა მათი მდებარეობის მიხედვით. მაგალითად, პირველ რიგში უნდა შევაგროვოთ სახლში არსებული ყველა ტანსაცმელი, მოვაგროვოთ ერთ ადგილას, შევაფასოთ — იწვევს თუ არა tokimeku-ს (სიხარულის გრძნობა), და გადავდოთ ან გადავყაროთ ის, რაც არ გვჭირდება. შემდეგი კატეგორიებია:წიგნები, ქაღალდები, სხვადასხვა წვრილმანები და მოგონებების საგნები<ref name=":0">{{Cite book|last=Kondo|first=Marie|title=the life-changing magic of tidying up|publisher=|year=2014|isbn=978-1-60774-730-7|location=New York|pages=63–150}}</ref>. KonMari მეთოდის კიდევ ერთი ძირითადი პრინციპია: თითოეულ ნივთს უნდა ჰქონდეს განსაზღვრული ადგილი სახლში — და ის ყოველთვის იმ ადგილას უნდა ინახებოდეს.<ref name=":0" /> კონდო აღნიშნავს, რომ მისი მეთოდი ნაწილობრივ [[შინტოიზმი|შინტოს]] რელიგიიდან არის შთაგონებული<ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/12102664/Japans-decluttering-guru-says-she-is-on-a-mission-to-organise-the-world.html|title=Japan's decluttering guru says she is on a mission to 'organize the world'|last=Demetriou|first=Danielle|journal=Daily Telegraph|date=16 January 2016|access-date=14 January 2019|language=en-GB|issn=0307-1235}}</ref>. შინტოში წრფელი და სწორად დალაგება შეიძლება განიხილებოდეს როგორც სულიერი პრაქტიკა, რომელიც ფოკუსირებულია ნივთების ენერგიაზე ან ღვთიური სულის (კამი) მნიშვნელობაზე და სწორი ცხოვრების გზაზე (კანაგანარა). იმის დაფასება, რაც გაქვს; ნივთების ისე მოპყრობა, რომ ისინი არ იყოს უბრალოდ უსარგებლო საგნები, არამედ ფასეულობები, მიუხედავად მათი მატერიალური ღირებულებისა; და ნივთების ისე დალაგება, რომ თითოეული მათგანი განსაკუთრებული მნიშვნელობით აღიჭურვოს — ეს არის შინტოს ცხოვრების ძირითადი პრინციპები<ref>{{cite web |title=What White, Western Audiences Don't Understand About Marie Kondo's 'Tidying Up' |url=https://www.huffpost.com/entry/marie-kondo-white-western-audineces_n_5c47859be4b025aa26bde77c |last=Dilloway |first=Margaret |website=Huffington Post |date=2019-01-22 |access-date=2019-01-27 |language=en }}</ref></blockquote>. ==მედია გამოჩენები== [[2013]] წელს გადაიღეს ორ ნაწილად გადაცემული სატელევიზიო დრამატიზაცია, რომელიც კონდოს და მისი საქმიანობის შესახებ არის, სახელწოდებით 人生がときめく片づけの魔法 (Jinsei ga Tokimeku Katazuke no Mahō).<ref name="kataduke">{{cite web|url=https://www.ntv.co.jp/kataduke/ |date=2013-09-27|title=人生がときめく片づけの魔法 |trans-title=The Life-Changing Magic of Tidying Up |language=ja |work=ntv.co.jp|access-date=7 March 2015 }}</ref> კონდო ასევე გამოდიოდა ლექციებზე და ჩნდებოდა ტელევიზიაში<ref name="Socks"/><ref name="oz">{{cite web |url=https://www.theaustralian.com.au/world/the-times/news-story/bcf67ad21c7063456db7440b5afba67c |title=Marie Kondo is the maiden of mess |newspaper=[[The Australian]] |date=19 April 2014 |access-date=26 October 2014}}</ref>. მან გამოუშვა ვიდეოსერია, სადაც ასწავლის „იდეალური გარეგნობისთვის საუკეთესო სარეცხი ტექნიკას“<ref name="globe">{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/life/relationships/japans-queen-of-clean-promotes-benefits-of-a-tidy-home/article18192133/|title=Japan's 'queen of clean' promotes benefits of a tidy home|work=The Globe and Mail|date=24 April 2014|access-date=26 October 2014|last1=McLaren|first1=Leah}}</ref>. [[2019]] წლის [[1 იანვარი|1 იანვარს]] Netflix-მა გამოსცა სერიალი Tidying Up with Marie Kondo<ref>{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/camilomaldonado/2019/02/05/marie-kondo-financial-goals/ |first=Camilo |last=Maldonado |date=February 5, 2019 |title=5 Ways Marie Kondo Can Declutter Your Home And Help You Reach Your Financial Goals |work=Forbes.com |access-date=5 February 2019}}</ref> . სერიალში კონდო სტუმრობს ამერიკელ ოჯახებს, რომლებიც ქაოსში არიან, და ეხმარება მათ სახლის დალაგებაში თავისი KonMari მეთოდის გამოყენებით. Netflix-ის სერიალის გამოსვლის შემდეგ, კონდო ინტერნეტში გახდა სხვადასხვა მიმის თემა. მისი ფრაზის „I love mess“ მოკლე ვიდეოკლიპი მოხვდა Time-ის [[2019]] წლის საუკეთესო 10 მიმის სიაში<ref name=Slattery2019>{{cite web|last=Slattery|first=Peter|url=https://www.vice.com/en/article/tidying-up-with-marie-kondo-memes-twitter-vgtrn/|title=These 'Tidying Up with Marie Kondo' Memes Are Guaranteed to Spark Joy|work=|date=7 January 2019|access-date=28 April 2020}}</ref><ref name=Westenfeld2020>{{cite web|last=Westenfeld|first=Adrienne|url=https://www.esquire.com/entertainment/books/a32109286/marie-kondo-joy-at-work-interview-quarantine-coronavirus-tips/|title=Marie Kondo Is Here to Help You Spark Joy, Even While in Quarantine|work=|date=11 April 2020|access-date=28 April 2020}}</ref> A clip of her saying "I love mess" included on ''''{{'}}s list of the ten best memes of 2019.<ref name=Bruner2019>{{cite magazine|last=Bruner|first=Raisa|url=https://time.com/5720246/best-memes/|title=The 10 Best Memes of 2019|magazine=|date=22 November 2019|access-date=28 April 2020}}</ref>. [[2021]] წლის [[აგვისტო|აგვისტოში]] კონდომ გამოუშვა Netflix-ისთვის სერიალის გაგრძელება სახელწოდებით Sparking Joy with Marie Kondo, რომელიც მსგავსია Tidying Up with Marie Kondo-ს<ref>{{cite web|last=Keller|first=Joel|url=https://decider.com/2021/08/31/sparking-joy-netflix-review/|title=Stream It Or Skip It: 'Sparking Joy' On Netflix, Where Marie Kondo Organizes People's Workplaces And Lives — And Gives Us A Glimpse Of Hers|work=Decider|date=31 August 2021|access-date=31 August 2021}}</ref>. ==პირადი ცხოვრება== კონდო დაქორწინდა [[კავახარა ტაკუმი|კავახარა ტაკუმიზე]] [[2012]] წელს. როდესაც ისინი შეხვდნენ ერთმანეთს, კავახარა ოსაკაში ერთ-ერთ კომპანიაში გაყიდვების მხარდაჭერისა და მარკეტინგის სფეროში მუშაობდა. კონდოს კარიერის დამკვიდრების შემდეგ, მან დატოვა თავისი სამუშაო და გახდა კონდოს მენეჯერი, შემდეგ კი KonMari-Media, LLC-ის გენერალური დირექტორი<ref>{{cite web|url=https://www.eonline.com/news/1007829/how-an-obsession-with-organizing-built-an-empire-inside-marie-kondo-s-controversially-tidy-world|title=How Marie Kondo's Obsession With Organizing Built a Tidy Empire |first=Billy |last=Nilles |date=24 January 2019 |website=E! Online |access-date=27 January 2019}}</ref>. წყვილს ჰყავს ორი ქალიშვილი და ერთი ვაჟი<ref name="Fujikawa2017">{{Cite web |title=Should You Kondo Your Kids? |last=Fujikawa |first=Megumi |work=Wall Street Journal |date=9 August 2017 |access-date=9 August 2017 |url=https://www.wsj.com/articles/should-you-kondo-your-kids-1502283600 |quote=...2-year-old Satsuki Younger sister Miko, 10 months, Ms. Kondo's husband, Takumi Kawahara, 33, ...}}</ref><ref>{{cite news |first=Tonya C. |last=Snyder |url=https://www.washingtonpost.com/news/parenting/wp/2016/01/14/the-real-reason-marie-kondos-life-changing-magic-doesnt-work-for-parents/ |title=The real reasons Marie Kondo's life-changing magic doesn't work for parents |newspaper=[[The Washington Post]] |date=14 January 2016 |access-date=January 30, 2023 }}</ref> . ქორწინების შემდეგ ისინი ცხოვრობდნენ [[ტოკიო|ტოკიოში]].მოგვიანებით კი გადაინაცვლეს [[სან-ფრანცისკო|სან ფრანცისკოში]] და შემდეგ [[ლოს-ანჯელესი|ლოს ანჯელესში.]]<ref>{{cite web|url=https://inews.co.uk/inews-lifestyle/marie-kondo-tidying-netflix-show-240457 |first=Gill |last=Pringle |title=As Marie Kondo gets her own Netflix show, can she help me tidy up? |publisher=iNews |date=31 December 2018 |access-date=12 January 2019 }}</ref><ref>{{cite news |first=Rosanna |last=Greenstreet |url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2022/jan/08/marie-kondo-owe-my-parents-items-i-threw-out |title=Interview: Marie Kondo: 'My greatest achievement? Organising the world' |newspaper=[[The Guardian]] |date=8 January 2022 |access-date=January 30, 2023 }}</ref> მესამე ბავშვის დაბადების შემდეგ, კონდოს დალაგებისადმი მკაცრი მიდგომა ცოტა მოხალისდა, რათა შეექმნა მეტი სივრცე პირად პრიორიტეტებისთვის ამ ეტაპზე.<ref>{{Cite news |first=Jura |last=Koncius |title=Marie Kondo's life is messier now – and she's fine with it|date=26 January 2023|newspaper=The Washington Post |accessdate=31 January 2023|url=https://www.washingtonpost.com/home/2023/01/26/marie-kondo-kurashi-inner-calm/}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:კონდო, მარი}} qq0175ib3tqc0selhp7g2o2bl1skcbb 4830656 4830655 2025-07-10T22:03:40Z Pilo2024 166055 4830656 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''მარი კონდო''' ({{lang-ja|近藤 麻理恵, Kondō Marie;}} დ. [[9 ოქტომბერი]], [[1984]]<ref name=Stern>{{cite magazine|url=https://www.instyle.com/news/marie-kondo-decluttering-queen-trivia |date=23 January 2016 |last=Stern |first=Claire |title=Who Is Marie Kondo? 7 Things You Might Not Know About the Japanese Decluttering Guru |magazine=InStyle |access-date=12 August 2016}}</ref>) — [[იაპონელები|იაპონელი]] ორგანიზების კონსულტანტი, [[ავტორი]] და ტელეწამყვანი<ref name="Socks">{{cite news |first=Penelope |last=Green |url=https://www.nytimes.com/2014/10/23/garden/home-organization-advice-from-marie-kondo.html |title=Kissing Your Socks Goodbye: Home Organization Advice from Marie Kondo |newspaper=[[The New York Times]] |date=22 October 2014 |access-date=26 October 2014}}</ref>. კონდომ დალაგებაზე ოთხი წიგნი დაწერა, რომლებიც ჯამში მილიონობით ეგზემპლარად გაიყიდა მთელ მსოფლიოში. მისი წიგნები თარგმნილია იაპონურიდან რამდენიმე ენაზე, და მისი წიგნი „დალაგებულ ცხოვრებაზე გარდამტეხი ჯადოსნობა“ (The Life-Changing Magic of Tidying Up) ([[2011]]) გამოქვეყნებულია 30-ზე მეტ ქვეყანაში<ref name="wsj._Mari">{{Cite web |last1=Maloney |first1=Jennifer |last2=Fujikawa |first2=Megumi |date=26 February 2015 |title=Marie Kondo and the Cult of Tidying Up |url=https://www.wsj.com/articles/marie-kondo-and-the-tidying-up-trend-1424970535 |access-date=1 March 2015 |work=Wall Street Journal}}</ref> . ის ბესტსელერი იყო იაპონიასა და [[ევროპა|ევროპაში]], ხოლო [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] გამოიცა [[2014]] წელს<ref name="Socks"/>. [[2015]] წელს კონდო TIME-ის მიერ შედგენილ მსოფლიოს 100 ყველაზე გავლენიან ადამიანს შორის დაასახელეს<ref>{{cite magazine |author=Jamie Lee Curtis |date=2015 |title=Marie Kondo |url=https://time.com/3822899/marie-kondo-2015-time-100/ |magazine= |access-date=16 April 2023}}</ref>. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებსა]] და [[დიდი ბრიტანეთის სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]] კონდოსა და მისი მეთოდების პოპულარობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა [[2019]] წელს გამოსული [[Netflix]]-ის სერიალის Tidying Up with Marie Kondo წარმატების წყალობით. აღნიშნულმა შოუმ მას მოუტანა Primetime Emmy Award-ის ნომინაცია რეალითი ან საკონკურსო პროგრამის საუკეთესო წამყვანის კატეგორიაში<ref>{{cite news|title=Marie Kondo's Tidying Up Won Netflix. Next? Cleaning Consultants|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-29/marie-kondo-conquered-netflix-and-is-now-training-cleaning-consultants|first1=Lisa|last1=Du|first2=Isabel|last2=Reynolds|first3=Carmen|last3=Reinicke|date=29 January 2019|work=Bloomberg Businessweek|access-date=17 April 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.idealhome.co.uk/news/john-lewis-sales-marie-kondo-effect-219192|title=John Lewis is selling 47% more of this thanks to the Marie Kondo effect|first=Tamara|last=Kelly|date=18 January 2019|publisher=Ideal Home|access-date=17 April 2019}}</ref>. იმავე წელს კონდომ გახსნა ონლაინ მაღაზია სახელწოდებით KonMari.<ref>{{Cite news |last=Wolfe |first=Rachel |date=18 November 2019 |title=Marie Kondo Adds an E-Commerce Shop to Her Site |language=en-US |website=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/articles/marie-kondo-adds-an-e-commerce-shop-to-her-site-11574053200 |access-date=2019-11-22}}</ref> [[2021]] წლის [[აგვისტო|აგვისტოში]] Netflix-მა გამოსცა სერიალის გაგრძელება Sparking Joy with Marie Kondo. ==ცხოვრება== '''ადრეული ცხოვრება''' კონდო დაიბადა [[1984]] წლის [[9 ოქტომბერი|9 ოქტომბერს]], [[ოსაკა|ოსაკაში]], [[იაპონია|იაპონიაში]].<ref>{{Cite web |last=Turner |first=Lauren |date=2019-01-18 |title=12 Fascinating Facts About Netflix's Organizing Queen, Marie Kondo |url=https://www.popsugar.com/family/who-marie-kondo-45687771 |access-date=2023-11-26 |website=Popsugar |language=en}}</ref> მას ჰყავს უფროსი ძმა და უმცროსი და. კონდოს თქმით, სისუფთავისადმი მისი ინტერესის ფორმირება ხუთი წლის ასაკში დაიწყო, როდესაც [[ტოკიო|ტოკიოში]] ფენ-შუი ტრენდული გახდა<ref name=":1">{{Cite web |last=Young |first=Molly |date=2015-02-10 |title=Domestic Purging With Japanese Tidying Guru Marie Kondo |url=https://www.curbed.com/2015/02/marie-kondo-room-purge.html |access-date=2023-11-26 |website=Curbed |language=en}}</ref>, იაპონიაში მის ანალოგს ფუსუი ეწოდება<ref>{{Cite book |last=Lim |first=Sunamita |url=https://books.google.com/books?id=NsWemDyPlE4C&dq=feng+shui+in+japan+%22fusui%22&pg=PA53 |title=Japanese Style: Designing with Nature's Beauty |date=2007 |publisher=Gibbs Smith |isbn=978-1-4236-0092-3 |language=en}}</ref>. მისი დედა იყენებდა ამ მეთოდს<ref name=":1" /> , თუმცა კონდოს თვალით მისი სახლი მაინც არ იყო საკმარისად სუფთა, რათა ფენ-შუის ეფექტი ჰქონოდა. ამ მიზეზით, კონდომ უკვე ამ ასაკში დაიწყო დალაგების პროცესის განხორციელება, რათა დედას დახმარებოდა<ref name=":1" /><ref name="wsj._Mari" />. [[ფაილი:Sportsfile (Web Summit) (22790692681).jpg|200px|მინი|კონდო 2015 წელს, ირლანდიის ქალაქ [[დუბლინი|დუბლინში]] გამართულ Sportsfile Web Summit-ზე]] '''განათლება და კარიერა''' კონდო სწავლობდა [[ჩუის რაიონი|ჩუოს რაიონის]] ჰისამაცუს დაწყებით სკოლაში<ref name=":2">{{Cite web |title=トピックス｜普連土学園中学校・高等学校 |url=https://www.friends.ac.jp/friends_info/2015/05/%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8%E4%BC%81%E7%94%BB%E5%B1%95%E7%A4%BA%E3%80%8C%E8%BF%91%E8%97%A4%E9%BA%BB%E7%90%86%E6%81%B5%E3%81%95%E3%82%93%E3%80%8D/ |access-date=2023-11-26 |website=www.friends.ac.jp}}</ref>. შემდეგ კი გააგრძელა სწავლა ტოკიოს მინატოს რაიონში, მითას უბანში მდებარე კერძო კვაკერულ სკოლაში Friends Girls Junior & Senior High School<ref name=":2" />. საბაზო სკოლაში კონდო იპარებოდა საკლასო ოთახში, რათა წიგნის თაროები დაელაგებინა, მაშინ როცა მისი თანაკლასელები ფიზკულტურის გაკვეთილზე თამაშობდნენ<ref>{{cite web|url=https://thefinancetwins.com/konmari-method-marie-kondo-save-money/|title=How To Use The KonMari Method|last=Maldonado |first=Camilo |website=The Finance Twins |date=22 January 2019 |access-date=30 April 2019 |language=en}}</ref>. ყოველ ჯერზე, როცა საკლასო პოზიციებზე ნომინაციები ტარდებოდა, კონდო არასდროს ირჩევდა კლასის წარმომადგენლობას ან ცხოველების მომვლელის როლს. მის სურვილს მხოლოდ ერთი რამ წარმოადგენდა წიგნის თაროების მმართველი ყოფილიყო, რათა დალაგება გაეგრძელებინა. ის ამბობს, რომ ერთ დღეს დალაგების პროცესში გონება დაკარგა: „შეპყრობილი ვიყავი იმით, რა შეიძლებოდა გადამეყარა. ერთ დღეს, რაღაცნაირი ნერვული შემოტევა მქონდა და გონება დავკარგე. ორი საათის განმავლობაში უგონოდ ვიწექი. როცა გამოვფხიზლდი, თითქოს სასუფევლის ღმერთის მსგავსი იდუმალი ხმა გავიგონე, რომელიც მირჩევდა, უფრო ყურადღებით შემეხედა ჩემი ნივთებისთვის, და მაშინ გავიაზრე ჩემი შეცდომა: მე მხოლოდ იმ ნივთებზე ვიყავი ორიენტირებული, რისი გადაყრაც შეიძლებოდა. სინამდვილეში კი უნდა მეპოვა ის, რაც მინდოდა დამეტოვებინა. უნდა ამომერჩია ის რაც მახარებდა აი, სწორედ ეს არის დალაგების ჭეშმარიტი არსი.“ კონდომ საკუთარი ორგანიზების საკონსულტაციო ბიზნესი დააარსა 19 წლის ასაკში, როდესაც ტოკიოს ქრისტიან ქალთა უნივერსიტეტში სოციოლოგიას სწავლობდა<ref>{{cite web |author=Maguire, Katy |date=7 July 2016 |title=6 surprising things about Marie Kondo and her life-changing method |url=https://www.wellandgood.com/good-advice/marie-kondo-surprising-things-about-her/ |access-date=13 August 2016 |publisher=Well+Good LLC}}</ref>. საბაკალავრო კურსის ბოლო წელს მან დაწერა თავისი ნაშრომი, სახელწოდებით: „დალაგება გენდერის პერსპექტივიდან“.<ref>{{cite web |last=Aihara |first=Hitoshi |date=13 May 2015 |title=こんまりキレイ術の心は感謝 31カ国200万部超 |trans-title=The Heart of KONMARI Tidying Technique is Gratitude: Over 2 million copies in 31 countries |url=https://www.nikkansports.com/entertainment/news/1475696.html |access-date=11 February 2019 |website=Nikkan Sports |language=ja}}</ref> კონდომ ხუთი წელი იმსახურა შინტოისტურ ტაძარში მსახურ ქალად. ==KonMari-ის მეთოდი== კონდოს ორგანიზების მეთოდი ცნობილია როგორც KonMari მეთოდი. ის გულისხმობს ადამიანის ყველა ნივთის შეკრებას — ერთი კატეგორიის ფარგლებში ერთდროულად, შემდეგ კი დატოვებას მხოლოდ იმ საგნების, რომლებიც იწვევენ „მხიარულ განცდას“ (იაპონურად: ときめく tokimeku — რაც ითარგმნება როგორც "გული აგიფეთქდეს", "გაგიფრიალდეს", ან "გაგიფანცქალდეს")<ref name="kanj_Japa">{{Cite web|title=Japanese-English translation: tokimeku: Dictionary |work=kanjijapanese.com |access-date=1 March 2015 |url=https://www.kanjijapanese.com/en/dictionary-japanese-english/tokimeku }}</ref> . ამის შემდეგ, თითოეულ ნივთს განესაზღვრება მუდმივი ადგილი — სადაც ის უნდა ინახებოდეს<ref>{{cite web|url=https://www.japantimes.co.jp/culture/2014/10/11/books/konmaris-phenomenal-book-can-help-put-house-order/ |first=J.J. |last=O'Donoghue |title=How KonMari's phenomenal book can help put your house in order |date=11 October 2014 |newspaper=[[The Japan Times]] |access-date=26 October 2014}}</ref>. კონდო გვირჩევს, დალაგების პროცესი დავიწყოთ იმით, რომ სწრაფად და მთლიანად მოვიშოროთ ყველა ის ნივთი, რომელიც სიხარულს არ გვგვრის. მისი ფილოსოფიის მიხედვით, ამგვარი მიდგომა გვეხმარება დააფასოთ თითოეული ნივთის სარგებლიანობა და ამავე დროს უკეთ გავიცნოთ საკუთარი თავი — რაც შემდგომში გადაწყვეტილების მიღებას ამარტივებს: რა დავიტოვოთ და რისგან გავთავისუფლდეთ<ref>{{Cite web |access-date=30 January 2023 |work=The Perspective |url=https://www.theperspective.com/debates/living/perspective-marie-kondos-philosophy/ |title=Does the KonMari Method truly transform lives? |archive-url=https://web.archive.org/web/20201023082730/https://www.theperspective.com/debates/living/perspective-marie-kondos-philosophy/ |archive-date=October 23, 2020 |first=Talia Klein |last=Perez |date=2021 |url-status=live}}</ref> . კონდოს რეკომენდაციით, დალაგება უნდა მოხდეს ნივთების კატეგორიების მიხედვით, და არა მათი მდებარეობის მიხედვით. მაგალითად, პირველ რიგში უნდა შევაგროვოთ სახლში არსებული ყველა ტანსაცმელი, მოვაგროვოთ ერთ ადგილას, შევაფასოთ — იწვევს თუ არა tokimeku-ს (სიხარულის გრძნობა), და გადავდოთ ან გადავყაროთ ის, რაც არ გვჭირდება. შემდეგი კატეგორიებია:წიგნები, ქაღალდები, სხვადასხვა წვრილმანები და მოგონებების საგნები<ref name=":0">{{Cite book|last=Kondo|first=Marie|title=the life-changing magic of tidying up|publisher=|year=2014|isbn=978-1-60774-730-7|location=New York|pages=63–150}}</ref>. KonMari მეთოდის კიდევ ერთი ძირითადი პრინციპია: თითოეულ ნივთს უნდა ჰქონდეს განსაზღვრული ადგილი სახლში — და ის ყოველთვის იმ ადგილას უნდა ინახებოდეს.<ref name=":0" /> კონდო აღნიშნავს, რომ მისი მეთოდი ნაწილობრივ [[შინტოიზმი|შინტოს]] რელიგიიდან არის შთაგონებული<ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/12102664/Japans-decluttering-guru-says-she-is-on-a-mission-to-organise-the-world.html|title=Japan's decluttering guru says she is on a mission to 'organize the world'|last=Demetriou|first=Danielle|journal=Daily Telegraph|date=16 January 2016|access-date=14 January 2019|language=en-GB|issn=0307-1235}}</ref>. შინტოში წრფელი და სწორად დალაგება შეიძლება განიხილებოდეს როგორც სულიერი პრაქტიკა, რომელიც ფოკუსირებულია ნივთების ენერგიაზე ან ღვთიური სულის (კამი) მნიშვნელობაზე და სწორი ცხოვრების გზაზე (კანაგანარა). იმის დაფასება, რაც გაქვს; ნივთების ისე მოპყრობა, რომ ისინი არ იყოს უბრალოდ უსარგებლო საგნები, არამედ ფასეულობები, მიუხედავად მათი მატერიალური ღირებულებისა; და ნივთების ისე დალაგება, რომ თითოეული მათგანი განსაკუთრებული მნიშვნელობით აღიჭურვოს — ეს არის შინტოს ცხოვრების ძირითადი პრინციპები<ref>{{cite web |title=What White, Western Audiences Don't Understand About Marie Kondo's 'Tidying Up' |url=https://www.huffpost.com/entry/marie-kondo-white-western-audineces_n_5c47859be4b025aa26bde77c |last=Dilloway |first=Margaret |website=Huffington Post |date=2019-01-22 |access-date=2019-01-27 |language=en }}</ref></blockquote>. ==მედია გამოჩენები== [[2013]] წელს გადაიღეს ორ ნაწილად გადაცემული სატელევიზიო დრამატიზაცია, რომელიც კონდოს და მისი საქმიანობის შესახებ არის, სახელწოდებით 人生がときめく片づけの魔法 (Jinsei ga Tokimeku Katazuke no Mahō).<ref name="kataduke">{{cite web|url=https://www.ntv.co.jp/kataduke/ |date=2013-09-27|title=人生がときめく片づけの魔法 |trans-title=The Life-Changing Magic of Tidying Up |language=ja |work=ntv.co.jp|access-date=7 March 2015 }}</ref> კონდო ასევე გამოდიოდა ლექციებზე და ჩნდებოდა ტელევიზიაში<ref name="Socks"/><ref name="oz">{{cite web |url=https://www.theaustralian.com.au/world/the-times/news-story/bcf67ad21c7063456db7440b5afba67c |title=Marie Kondo is the maiden of mess |newspaper=[[The Australian]] |date=19 April 2014 |access-date=26 October 2014}}</ref>. მან გამოუშვა ვიდეოსერია, სადაც ასწავლის „იდეალური გარეგნობისთვის საუკეთესო სარეცხი ტექნიკას“<ref name="globe">{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/life/relationships/japans-queen-of-clean-promotes-benefits-of-a-tidy-home/article18192133/|title=Japan's 'queen of clean' promotes benefits of a tidy home|work=The Globe and Mail|date=24 April 2014|access-date=26 October 2014|last1=McLaren|first1=Leah}}</ref>. [[2019]] წლის [[1 იანვარი|1 იანვარს]] Netflix-მა გამოსცა სერიალი Tidying Up with Marie Kondo<ref>{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/camilomaldonado/2019/02/05/marie-kondo-financial-goals/ |first=Camilo |last=Maldonado |date=February 5, 2019 |title=5 Ways Marie Kondo Can Declutter Your Home And Help You Reach Your Financial Goals |work=Forbes.com |access-date=5 February 2019}}</ref> . სერიალში კონდო სტუმრობს ამერიკელ ოჯახებს, რომლებიც ქაოსში არიან, და ეხმარება მათ სახლის დალაგებაში თავისი KonMari მეთოდის გამოყენებით. Netflix-ის სერიალის გამოსვლის შემდეგ, კონდო ინტერნეტში გახდა სხვადასხვა მიმის თემა. მისი ფრაზის „I love mess“ მოკლე ვიდეოკლიპი მოხვდა Time-ის [[2019]] წლის საუკეთესო 10 მიმის სიაში<ref name=Slattery2019>{{cite web|last=Slattery|first=Peter|url=https://www.vice.com/en/article/tidying-up-with-marie-kondo-memes-twitter-vgtrn/|title=These 'Tidying Up with Marie Kondo' Memes Are Guaranteed to Spark Joy|work=|date=7 January 2019|access-date=28 April 2020}}</ref><ref name=Westenfeld2020>{{cite web|last=Westenfeld|first=Adrienne|url=https://www.esquire.com/entertainment/books/a32109286/marie-kondo-joy-at-work-interview-quarantine-coronavirus-tips/|title=Marie Kondo Is Here to Help You Spark Joy, Even While in Quarantine|work=|date=11 April 2020|access-date=28 April 2020}}</ref> A clip of her saying "I love mess" included on ''''{{'}}s list of the ten best memes of 2019.<ref name=Bruner2019>{{cite magazine|last=Bruner|first=Raisa|url=https://time.com/5720246/best-memes/|title=The 10 Best Memes of 2019|magazine=|date=22 November 2019|access-date=28 April 2020}}</ref>. [[2021]] წლის [[აგვისტო|აგვისტოში]] კონდომ გამოუშვა Netflix-ისთვის სერიალის გაგრძელება სახელწოდებით Sparking Joy with Marie Kondo, რომელიც მსგავსია Tidying Up with Marie Kondo-ს<ref>{{cite web|last=Keller|first=Joel|url=https://decider.com/2021/08/31/sparking-joy-netflix-review/|title=Stream It Or Skip It: 'Sparking Joy' On Netflix, Where Marie Kondo Organizes People's Workplaces And Lives — And Gives Us A Glimpse Of Hers|work=Decider|date=31 August 2021|access-date=31 August 2021}}</ref>. ==პირადი ცხოვრება== კონდო დაქორწინდა [[კავახარა ტაკუმი|კავახარა ტაკუმიზე]] [[2012]] წელს. როდესაც ისინი შეხვდნენ ერთმანეთს, კავახარა ოსაკაში ერთ-ერთ კომპანიაში გაყიდვების მხარდაჭერისა და მარკეტინგის სფეროში მუშაობდა. კონდოს კარიერის დამკვიდრების შემდეგ, მან დატოვა თავისი სამუშაო და გახდა კონდოს მენეჯერი, შემდეგ კი KonMari-Media, LLC-ის გენერალური დირექტორი<ref>{{cite web|url=https://www.eonline.com/news/1007829/how-an-obsession-with-organizing-built-an-empire-inside-marie-kondo-s-controversially-tidy-world|title=How Marie Kondo's Obsession With Organizing Built a Tidy Empire |first=Billy |last=Nilles |date=24 January 2019 |website=E! Online |access-date=27 January 2019}}</ref>. წყვილს ჰყავს ორი ქალიშვილი და ერთი ვაჟი<ref name="Fujikawa2017">{{Cite web |title=Should You Kondo Your Kids? |last=Fujikawa |first=Megumi |work=Wall Street Journal |date=9 August 2017 |access-date=9 August 2017 |url=https://www.wsj.com/articles/should-you-kondo-your-kids-1502283600 |quote=...2-year-old Satsuki Younger sister Miko, 10 months, Ms. Kondo's husband, Takumi Kawahara, 33, ...}}</ref><ref>{{cite news |first=Tonya C. |last=Snyder |url=https://www.washingtonpost.com/news/parenting/wp/2016/01/14/the-real-reason-marie-kondos-life-changing-magic-doesnt-work-for-parents/ |title=The real reasons Marie Kondo's life-changing magic doesn't work for parents |newspaper=[[The Washington Post]] |date=14 January 2016 |access-date=January 30, 2023 }}</ref> . ქორწინების შემდეგ ისინი ცხოვრობდნენ [[ტოკიო|ტოკიოში]].მოგვიანებით კი გადაინაცვლეს [[სან-ფრანცისკო|სან ფრანცისკოში]] და შემდეგ [[ლოს-ანჯელესი|ლოს ანჯელესში.]]<ref>{{cite web|url=https://inews.co.uk/inews-lifestyle/marie-kondo-tidying-netflix-show-240457 |first=Gill |last=Pringle |title=As Marie Kondo gets her own Netflix show, can she help me tidy up? |publisher=iNews |date=31 December 2018 |access-date=12 January 2019 }}</ref><ref>{{cite news |first=Rosanna |last=Greenstreet |url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2022/jan/08/marie-kondo-owe-my-parents-items-i-threw-out |title=Interview: Marie Kondo: 'My greatest achievement? Organising the world' |newspaper=[[The Guardian]] |date=8 January 2022 |access-date=January 30, 2023 }}</ref> მესამე ბავშვის დაბადების შემდეგ, კონდოს დალაგებისადმი მკაცრი მიდგომა ცოტა მოხალისდა, რათა შეექმნა მეტი სივრცე პირად პრიორიტეტებისთვის ამ ეტაპზე.<ref>{{Cite news |first=Jura |last=Koncius |title=Marie Kondo's life is messier now – and she's fine with it|date=26 January 2023|newspaper=The Washington Post |accessdate=31 January 2023|url=https://www.washingtonpost.com/home/2023/01/26/marie-kondo-kurashi-inner-calm/}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:იაპონელები]] [[კატეგორია:იაპონელი ქალები]] [[კატეგორია:იაპონელი მწერლები]] {{DEFAULTSORT:კონდო, მარი}} 3tehe2gaemmr682r0o3p3zbg1qup6ox 4830657 4830656 2025-07-10T22:04:01Z Pilo2024 166055 4830657 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''მარი კონდო''' ({{lang-ja|近藤 麻理恵, Kondō Marie;}} დ. [[9 ოქტომბერი]], [[1984]]<ref name=Stern>{{cite magazine|url=https://www.instyle.com/news/marie-kondo-decluttering-queen-trivia |date=23 January 2016 |last=Stern |first=Claire |title=Who Is Marie Kondo? 7 Things You Might Not Know About the Japanese Decluttering Guru |magazine=InStyle |access-date=12 August 2016}}</ref>) — [[იაპონელები|იაპონელი]] ორგანიზების კონსულტანტი, [[ავტორი]] და ტელეწამყვანი<ref name="Socks">{{cite news |first=Penelope |last=Green |url=https://www.nytimes.com/2014/10/23/garden/home-organization-advice-from-marie-kondo.html |title=Kissing Your Socks Goodbye: Home Organization Advice from Marie Kondo |newspaper=[[The New York Times]] |date=22 October 2014 |access-date=26 October 2014}}</ref>. კონდომ დალაგებაზე ოთხი წიგნი დაწერა, რომლებიც ჯამში მილიონობით ეგზემპლარად გაიყიდა მთელ მსოფლიოში. მისი წიგნები თარგმნილია იაპონურიდან რამდენიმე ენაზე, და მისი წიგნი „დალაგებულ ცხოვრებაზე გარდამტეხი ჯადოსნობა“ (The Life-Changing Magic of Tidying Up) ([[2011]]) გამოქვეყნებულია 30-ზე მეტ ქვეყანაში<ref name="wsj._Mari">{{Cite web |last1=Maloney |first1=Jennifer |last2=Fujikawa |first2=Megumi |date=26 February 2015 |title=Marie Kondo and the Cult of Tidying Up |url=https://www.wsj.com/articles/marie-kondo-and-the-tidying-up-trend-1424970535 |access-date=1 March 2015 |work=Wall Street Journal}}</ref> . ის ბესტსელერი იყო იაპონიასა და [[ევროპა|ევროპაში]], ხოლო [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] გამოიცა [[2014]] წელს<ref name="Socks"/>. [[2015]] წელს კონდო TIME-ის მიერ შედგენილ მსოფლიოს 100 ყველაზე გავლენიან ადამიანს შორის დაასახელეს<ref>{{cite magazine |author=Jamie Lee Curtis |date=2015 |title=Marie Kondo |url=https://time.com/3822899/marie-kondo-2015-time-100/ |magazine= |access-date=16 April 2023}}</ref>. [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებსა]] და [[დიდი ბრიტანეთის სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]] კონდოსა და მისი მეთოდების პოპულარობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა [[2019]] წელს გამოსული [[Netflix]]-ის სერიალის Tidying Up with Marie Kondo წარმატების წყალობით. აღნიშნულმა შოუმ მას მოუტანა Primetime Emmy Award-ის ნომინაცია რეალითი ან საკონკურსო პროგრამის საუკეთესო წამყვანის კატეგორიაში<ref>{{cite news|title=Marie Kondo's Tidying Up Won Netflix. Next? Cleaning Consultants|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-29/marie-kondo-conquered-netflix-and-is-now-training-cleaning-consultants|first1=Lisa|last1=Du|first2=Isabel|last2=Reynolds|first3=Carmen|last3=Reinicke|date=29 January 2019|work=Bloomberg Businessweek|access-date=17 April 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.idealhome.co.uk/news/john-lewis-sales-marie-kondo-effect-219192|title=John Lewis is selling 47% more of this thanks to the Marie Kondo effect|first=Tamara|last=Kelly|date=18 January 2019|publisher=Ideal Home|access-date=17 April 2019}}</ref>. იმავე წელს კონდომ გახსნა ონლაინ მაღაზია სახელწოდებით KonMari.<ref>{{Cite news |last=Wolfe |first=Rachel |date=18 November 2019 |title=Marie Kondo Adds an E-Commerce Shop to Her Site |language=en-US |website=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/articles/marie-kondo-adds-an-e-commerce-shop-to-her-site-11574053200 |access-date=2019-11-22}}</ref> [[2021]] წლის [[აგვისტო|აგვისტოში]] Netflix-მა გამოსცა სერიალის გაგრძელება Sparking Joy with Marie Kondo. ==ცხოვრება== '''ადრეული ცხოვრება''' კონდო დაიბადა [[1984]] წლის [[9 ოქტომბერი|9 ოქტომბერს]], [[ოსაკა|ოსაკაში]], [[იაპონია|იაპონიაში]].<ref>{{Cite web |last=Turner |first=Lauren |date=2019-01-18 |title=12 Fascinating Facts About Netflix's Organizing Queen, Marie Kondo |url=https://www.popsugar.com/family/who-marie-kondo-45687771 |access-date=2023-11-26 |website=Popsugar |language=en}}</ref> მას ჰყავს უფროსი ძმა და უმცროსი და. კონდოს თქმით, სისუფთავისადმი მისი ინტერესის ფორმირება ხუთი წლის ასაკში დაიწყო, როდესაც [[ტოკიო|ტოკიოში]] ფენ-შუი ტრენდული გახდა<ref name=":1">{{Cite web |last=Young |first=Molly |date=2015-02-10 |title=Domestic Purging With Japanese Tidying Guru Marie Kondo |url=https://www.curbed.com/2015/02/marie-kondo-room-purge.html |access-date=2023-11-26 |website=Curbed |language=en}}</ref>, იაპონიაში მის ანალოგს ფუსუი ეწოდება<ref>{{Cite book |last=Lim |first=Sunamita |url=https://books.google.com/books?id=NsWemDyPlE4C&dq=feng+shui+in+japan+%22fusui%22&pg=PA53 |title=Japanese Style: Designing with Nature's Beauty |date=2007 |publisher=Gibbs Smith |isbn=978-1-4236-0092-3 |language=en}}</ref>. მისი დედა იყენებდა ამ მეთოდს<ref name=":1" /> , თუმცა კონდოს თვალით მისი სახლი მაინც არ იყო საკმარისად სუფთა, რათა ფენ-შუის ეფექტი ჰქონოდა. ამ მიზეზით, კონდომ უკვე ამ ასაკში დაიწყო დალაგების პროცესის განხორციელება, რათა დედას დახმარებოდა<ref name=":1" /><ref name="wsj._Mari" />. [[ფაილი:Sportsfile (Web Summit) (22790692681).jpg|300px|მინი|კონდო 2015 წელს, ირლანდიის ქალაქ [[დუბლინი|დუბლინში]] გამართულ Sportsfile Web Summit-ზე]] '''განათლება და კარიერა''' კონდო სწავლობდა [[ჩუის რაიონი|ჩუოს რაიონის]] ჰისამაცუს დაწყებით სკოლაში<ref name=":2">{{Cite web |title=トピックス｜普連土学園中学校・高等学校 |url=https://www.friends.ac.jp/friends_info/2015/05/%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8%E4%BC%81%E7%94%BB%E5%B1%95%E7%A4%BA%E3%80%8C%E8%BF%91%E8%97%A4%E9%BA%BB%E7%90%86%E6%81%B5%E3%81%95%E3%82%93%E3%80%8D/ |access-date=2023-11-26 |website=www.friends.ac.jp}}</ref>. შემდეგ კი გააგრძელა სწავლა ტოკიოს მინატოს რაიონში, მითას უბანში მდებარე კერძო კვაკერულ სკოლაში Friends Girls Junior & Senior High School<ref name=":2" />. საბაზო სკოლაში კონდო იპარებოდა საკლასო ოთახში, რათა წიგნის თაროები დაელაგებინა, მაშინ როცა მისი თანაკლასელები ფიზკულტურის გაკვეთილზე თამაშობდნენ<ref>{{cite web|url=https://thefinancetwins.com/konmari-method-marie-kondo-save-money/|title=How To Use The KonMari Method|last=Maldonado |first=Camilo |website=The Finance Twins |date=22 January 2019 |access-date=30 April 2019 |language=en}}</ref>. ყოველ ჯერზე, როცა საკლასო პოზიციებზე ნომინაციები ტარდებოდა, კონდო არასდროს ირჩევდა კლასის წარმომადგენლობას ან ცხოველების მომვლელის როლს. მის სურვილს მხოლოდ ერთი რამ წარმოადგენდა წიგნის თაროების მმართველი ყოფილიყო, რათა დალაგება გაეგრძელებინა. ის ამბობს, რომ ერთ დღეს დალაგების პროცესში გონება დაკარგა: „შეპყრობილი ვიყავი იმით, რა შეიძლებოდა გადამეყარა. ერთ დღეს, რაღაცნაირი ნერვული შემოტევა მქონდა და გონება დავკარგე. ორი საათის განმავლობაში უგონოდ ვიწექი. როცა გამოვფხიზლდი, თითქოს სასუფევლის ღმერთის მსგავსი იდუმალი ხმა გავიგონე, რომელიც მირჩევდა, უფრო ყურადღებით შემეხედა ჩემი ნივთებისთვის, და მაშინ გავიაზრე ჩემი შეცდომა: მე მხოლოდ იმ ნივთებზე ვიყავი ორიენტირებული, რისი გადაყრაც შეიძლებოდა. სინამდვილეში კი უნდა მეპოვა ის, რაც მინდოდა დამეტოვებინა. უნდა ამომერჩია ის რაც მახარებდა აი, სწორედ ეს არის დალაგების ჭეშმარიტი არსი.“ კონდომ საკუთარი ორგანიზების საკონსულტაციო ბიზნესი დააარსა 19 წლის ასაკში, როდესაც ტოკიოს ქრისტიან ქალთა უნივერსიტეტში სოციოლოგიას სწავლობდა<ref>{{cite web |author=Maguire, Katy |date=7 July 2016 |title=6 surprising things about Marie Kondo and her life-changing method |url=https://www.wellandgood.com/good-advice/marie-kondo-surprising-things-about-her/ |access-date=13 August 2016 |publisher=Well+Good LLC}}</ref>. საბაკალავრო კურსის ბოლო წელს მან დაწერა თავისი ნაშრომი, სახელწოდებით: „დალაგება გენდერის პერსპექტივიდან“.<ref>{{cite web |last=Aihara |first=Hitoshi |date=13 May 2015 |title=こんまりキレイ術の心は感謝 31カ国200万部超 |trans-title=The Heart of KONMARI Tidying Technique is Gratitude: Over 2 million copies in 31 countries |url=https://www.nikkansports.com/entertainment/news/1475696.html |access-date=11 February 2019 |website=Nikkan Sports |language=ja}}</ref> კონდომ ხუთი წელი იმსახურა შინტოისტურ ტაძარში მსახურ ქალად. ==KonMari-ის მეთოდი== კონდოს ორგანიზების მეთოდი ცნობილია როგორც KonMari მეთოდი. ის გულისხმობს ადამიანის ყველა ნივთის შეკრებას — ერთი კატეგორიის ფარგლებში ერთდროულად, შემდეგ კი დატოვებას მხოლოდ იმ საგნების, რომლებიც იწვევენ „მხიარულ განცდას“ (იაპონურად: ときめく tokimeku — რაც ითარგმნება როგორც "გული აგიფეთქდეს", "გაგიფრიალდეს", ან "გაგიფანცქალდეს")<ref name="kanj_Japa">{{Cite web|title=Japanese-English translation: tokimeku: Dictionary |work=kanjijapanese.com |access-date=1 March 2015 |url=https://www.kanjijapanese.com/en/dictionary-japanese-english/tokimeku }}</ref> . ამის შემდეგ, თითოეულ ნივთს განესაზღვრება მუდმივი ადგილი — სადაც ის უნდა ინახებოდეს<ref>{{cite web|url=https://www.japantimes.co.jp/culture/2014/10/11/books/konmaris-phenomenal-book-can-help-put-house-order/ |first=J.J. |last=O'Donoghue |title=How KonMari's phenomenal book can help put your house in order |date=11 October 2014 |newspaper=[[The Japan Times]] |access-date=26 October 2014}}</ref>. კონდო გვირჩევს, დალაგების პროცესი დავიწყოთ იმით, რომ სწრაფად და მთლიანად მოვიშოროთ ყველა ის ნივთი, რომელიც სიხარულს არ გვგვრის. მისი ფილოსოფიის მიხედვით, ამგვარი მიდგომა გვეხმარება დააფასოთ თითოეული ნივთის სარგებლიანობა და ამავე დროს უკეთ გავიცნოთ საკუთარი თავი — რაც შემდგომში გადაწყვეტილების მიღებას ამარტივებს: რა დავიტოვოთ და რისგან გავთავისუფლდეთ<ref>{{Cite web |access-date=30 January 2023 |work=The Perspective |url=https://www.theperspective.com/debates/living/perspective-marie-kondos-philosophy/ |title=Does the KonMari Method truly transform lives? |archive-url=https://web.archive.org/web/20201023082730/https://www.theperspective.com/debates/living/perspective-marie-kondos-philosophy/ |archive-date=October 23, 2020 |first=Talia Klein |last=Perez |date=2021 |url-status=live}}</ref> . კონდოს რეკომენდაციით, დალაგება უნდა მოხდეს ნივთების კატეგორიების მიხედვით, და არა მათი მდებარეობის მიხედვით. მაგალითად, პირველ რიგში უნდა შევაგროვოთ სახლში არსებული ყველა ტანსაცმელი, მოვაგროვოთ ერთ ადგილას, შევაფასოთ — იწვევს თუ არა tokimeku-ს (სიხარულის გრძნობა), და გადავდოთ ან გადავყაროთ ის, რაც არ გვჭირდება. შემდეგი კატეგორიებია:წიგნები, ქაღალდები, სხვადასხვა წვრილმანები და მოგონებების საგნები<ref name=":0">{{Cite book|last=Kondo|first=Marie|title=the life-changing magic of tidying up|publisher=|year=2014|isbn=978-1-60774-730-7|location=New York|pages=63–150}}</ref>. KonMari მეთოდის კიდევ ერთი ძირითადი პრინციპია: თითოეულ ნივთს უნდა ჰქონდეს განსაზღვრული ადგილი სახლში — და ის ყოველთვის იმ ადგილას უნდა ინახებოდეს.<ref name=":0" /> კონდო აღნიშნავს, რომ მისი მეთოდი ნაწილობრივ [[შინტოიზმი|შინტოს]] რელიგიიდან არის შთაგონებული<ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/12102664/Japans-decluttering-guru-says-she-is-on-a-mission-to-organise-the-world.html|title=Japan's decluttering guru says she is on a mission to 'organize the world'|last=Demetriou|first=Danielle|journal=Daily Telegraph|date=16 January 2016|access-date=14 January 2019|language=en-GB|issn=0307-1235}}</ref>. შინტოში წრფელი და სწორად დალაგება შეიძლება განიხილებოდეს როგორც სულიერი პრაქტიკა, რომელიც ფოკუსირებულია ნივთების ენერგიაზე ან ღვთიური სულის (კამი) მნიშვნელობაზე და სწორი ცხოვრების გზაზე (კანაგანარა). იმის დაფასება, რაც გაქვს; ნივთების ისე მოპყრობა, რომ ისინი არ იყოს უბრალოდ უსარგებლო საგნები, არამედ ფასეულობები, მიუხედავად მათი მატერიალური ღირებულებისა; და ნივთების ისე დალაგება, რომ თითოეული მათგანი განსაკუთრებული მნიშვნელობით აღიჭურვოს — ეს არის შინტოს ცხოვრების ძირითადი პრინციპები<ref>{{cite web |title=What White, Western Audiences Don't Understand About Marie Kondo's 'Tidying Up' |url=https://www.huffpost.com/entry/marie-kondo-white-western-audineces_n_5c47859be4b025aa26bde77c |last=Dilloway |first=Margaret |website=Huffington Post |date=2019-01-22 |access-date=2019-01-27 |language=en }}</ref></blockquote>. ==მედია გამოჩენები== [[2013]] წელს გადაიღეს ორ ნაწილად გადაცემული სატელევიზიო დრამატიზაცია, რომელიც კონდოს და მისი საქმიანობის შესახებ არის, სახელწოდებით 人生がときめく片づけの魔法 (Jinsei ga Tokimeku Katazuke no Mahō).<ref name="kataduke">{{cite web|url=https://www.ntv.co.jp/kataduke/ |date=2013-09-27|title=人生がときめく片づけの魔法 |trans-title=The Life-Changing Magic of Tidying Up |language=ja |work=ntv.co.jp|access-date=7 March 2015 }}</ref> კონდო ასევე გამოდიოდა ლექციებზე და ჩნდებოდა ტელევიზიაში<ref name="Socks"/><ref name="oz">{{cite web |url=https://www.theaustralian.com.au/world/the-times/news-story/bcf67ad21c7063456db7440b5afba67c |title=Marie Kondo is the maiden of mess |newspaper=[[The Australian]] |date=19 April 2014 |access-date=26 October 2014}}</ref>. მან გამოუშვა ვიდეოსერია, სადაც ასწავლის „იდეალური გარეგნობისთვის საუკეთესო სარეცხი ტექნიკას“<ref name="globe">{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/life/relationships/japans-queen-of-clean-promotes-benefits-of-a-tidy-home/article18192133/|title=Japan's 'queen of clean' promotes benefits of a tidy home|work=The Globe and Mail|date=24 April 2014|access-date=26 October 2014|last1=McLaren|first1=Leah}}</ref>. [[2019]] წლის [[1 იანვარი|1 იანვარს]] Netflix-მა გამოსცა სერიალი Tidying Up with Marie Kondo<ref>{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/camilomaldonado/2019/02/05/marie-kondo-financial-goals/ |first=Camilo |last=Maldonado |date=February 5, 2019 |title=5 Ways Marie Kondo Can Declutter Your Home And Help You Reach Your Financial Goals |work=Forbes.com |access-date=5 February 2019}}</ref> . სერიალში კონდო სტუმრობს ამერიკელ ოჯახებს, რომლებიც ქაოსში არიან, და ეხმარება მათ სახლის დალაგებაში თავისი KonMari მეთოდის გამოყენებით. Netflix-ის სერიალის გამოსვლის შემდეგ, კონდო ინტერნეტში გახდა სხვადასხვა მიმის თემა. მისი ფრაზის „I love mess“ მოკლე ვიდეოკლიპი მოხვდა Time-ის [[2019]] წლის საუკეთესო 10 მიმის სიაში<ref name=Slattery2019>{{cite web|last=Slattery|first=Peter|url=https://www.vice.com/en/article/tidying-up-with-marie-kondo-memes-twitter-vgtrn/|title=These 'Tidying Up with Marie Kondo' Memes Are Guaranteed to Spark Joy|work=|date=7 January 2019|access-date=28 April 2020}}</ref><ref name=Westenfeld2020>{{cite web|last=Westenfeld|first=Adrienne|url=https://www.esquire.com/entertainment/books/a32109286/marie-kondo-joy-at-work-interview-quarantine-coronavirus-tips/|title=Marie Kondo Is Here to Help You Spark Joy, Even While in Quarantine|work=|date=11 April 2020|access-date=28 April 2020}}</ref> A clip of her saying "I love mess" included on ''''{{'}}s list of the ten best memes of 2019.<ref name=Bruner2019>{{cite magazine|last=Bruner|first=Raisa|url=https://time.com/5720246/best-memes/|title=The 10 Best Memes of 2019|magazine=|date=22 November 2019|access-date=28 April 2020}}</ref>. [[2021]] წლის [[აგვისტო|აგვისტოში]] კონდომ გამოუშვა Netflix-ისთვის სერიალის გაგრძელება სახელწოდებით Sparking Joy with Marie Kondo, რომელიც მსგავსია Tidying Up with Marie Kondo-ს<ref>{{cite web|last=Keller|first=Joel|url=https://decider.com/2021/08/31/sparking-joy-netflix-review/|title=Stream It Or Skip It: 'Sparking Joy' On Netflix, Where Marie Kondo Organizes People's Workplaces And Lives — And Gives Us A Glimpse Of Hers|work=Decider|date=31 August 2021|access-date=31 August 2021}}</ref>. ==პირადი ცხოვრება== კონდო დაქორწინდა [[კავახარა ტაკუმი|კავახარა ტაკუმიზე]] [[2012]] წელს. როდესაც ისინი შეხვდნენ ერთმანეთს, კავახარა ოსაკაში ერთ-ერთ კომპანიაში გაყიდვების მხარდაჭერისა და მარკეტინგის სფეროში მუშაობდა. კონდოს კარიერის დამკვიდრების შემდეგ, მან დატოვა თავისი სამუშაო და გახდა კონდოს მენეჯერი, შემდეგ კი KonMari-Media, LLC-ის გენერალური დირექტორი<ref>{{cite web|url=https://www.eonline.com/news/1007829/how-an-obsession-with-organizing-built-an-empire-inside-marie-kondo-s-controversially-tidy-world|title=How Marie Kondo's Obsession With Organizing Built a Tidy Empire |first=Billy |last=Nilles |date=24 January 2019 |website=E! Online |access-date=27 January 2019}}</ref>. წყვილს ჰყავს ორი ქალიშვილი და ერთი ვაჟი<ref name="Fujikawa2017">{{Cite web |title=Should You Kondo Your Kids? |last=Fujikawa |first=Megumi |work=Wall Street Journal |date=9 August 2017 |access-date=9 August 2017 |url=https://www.wsj.com/articles/should-you-kondo-your-kids-1502283600 |quote=...2-year-old Satsuki Younger sister Miko, 10 months, Ms. Kondo's husband, Takumi Kawahara, 33, ...}}</ref><ref>{{cite news |first=Tonya C. |last=Snyder |url=https://www.washingtonpost.com/news/parenting/wp/2016/01/14/the-real-reason-marie-kondos-life-changing-magic-doesnt-work-for-parents/ |title=The real reasons Marie Kondo's life-changing magic doesn't work for parents |newspaper=[[The Washington Post]] |date=14 January 2016 |access-date=January 30, 2023 }}</ref> . ქორწინების შემდეგ ისინი ცხოვრობდნენ [[ტოკიო|ტოკიოში]].მოგვიანებით კი გადაინაცვლეს [[სან-ფრანცისკო|სან ფრანცისკოში]] და შემდეგ [[ლოს-ანჯელესი|ლოს ანჯელესში.]]<ref>{{cite web|url=https://inews.co.uk/inews-lifestyle/marie-kondo-tidying-netflix-show-240457 |first=Gill |last=Pringle |title=As Marie Kondo gets her own Netflix show, can she help me tidy up? |publisher=iNews |date=31 December 2018 |access-date=12 January 2019 }}</ref><ref>{{cite news |first=Rosanna |last=Greenstreet |url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2022/jan/08/marie-kondo-owe-my-parents-items-i-threw-out |title=Interview: Marie Kondo: 'My greatest achievement? Organising the world' |newspaper=[[The Guardian]] |date=8 January 2022 |access-date=January 30, 2023 }}</ref> მესამე ბავშვის დაბადების შემდეგ, კონდოს დალაგებისადმი მკაცრი მიდგომა ცოტა მოხალისდა, რათა შეექმნა მეტი სივრცე პირად პრიორიტეტებისთვის ამ ეტაპზე.<ref>{{Cite news |first=Jura |last=Koncius |title=Marie Kondo's life is messier now – and she's fine with it|date=26 January 2023|newspaper=The Washington Post |accessdate=31 January 2023|url=https://www.washingtonpost.com/home/2023/01/26/marie-kondo-kurashi-inner-calm/}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:იაპონელები]] [[კატეგორია:იაპონელი ქალები]] [[კატეგორია:იაპონელი მწერლები]] {{DEFAULTSORT:კონდო, მარი}} tg8vocukkutdit41r1s23hmur6qn50j 3 592853 4830733 2025-07-11T05:28:11Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ 4830733 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 05:28, 11 ივლისი 2025 (UTC) dclv8qr0khmmjdvhh0rssub11yz8s8d 14 592854 4830736 2025-07-11T05:38:00Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]] 4830736 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]] jmz3u2p05xezpevc8xvkp6l0v1xria0 4830766 4830736 2025-07-11T05:47:08Z Jaba1977 3604 შეიცვალა გასაღები [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]]-სთვის "დაფრანგეთი" გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830766 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით|დაფრანგეთი]] j9f987y66us4l1eng91g70ai9gd7e65 4830767 4830766 2025-07-11T05:47:17Z Jaba1977 3604 შეიცვალა გასაღები [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]]-სთვის "საფრანგეთი" გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830767 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით|საფრანგეთი]] fp3owsd2u3ndpnqhvpx553ywys118wp 14 592855 4830737 2025-07-11T05:38:03Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]] 4830737 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]] jmz3u2p05xezpevc8xvkp6l0v1xria0 4830763 4830737 2025-07-11T05:46:42Z Jaba1977 3604 შეიცვალა გასაღები [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]]-სთვის "აშშ" გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830763 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით|აშშ]] jiwdjy3hdqk7uu9bp1qaka0bexif7cz 14 592856 4830738 2025-07-11T05:38:05Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]] 4830738 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]] jmz3u2p05xezpevc8xvkp6l0v1xria0 4830764 4830738 2025-07-11T05:46:53Z Jaba1977 3604 შეიცვალა გასაღები [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]]-სთვის "გაერთიანებული სამეფო" გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830764 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით|გაერთიანებული სამეფო]] hsxokxnn99d1ijwuekvjgb9uk441jm8 14 592857 4830739 2025-07-11T05:38:08Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]] 4830739 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]] jmz3u2p05xezpevc8xvkp6l0v1xria0 4830765 4830739 2025-07-11T05:47:00Z Jaba1977 3604 შეიცვალა გასაღები [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით]]-სთვის "კანადა" გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830765 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები ქვეყნების მიხედვით|კანადა]] es84ucxck8hsc71ymv4xnc7ne7v2caj 14 592858 4830740 2025-07-11T05:41:47Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] 4830740 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის ოპერაციები და ბრძოლები]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომი ქვეყნების მიხედვით]] dvuhtwuxw5lf4m8ewdk0lf1t73lm5y9 14 592862 4830768 2025-07-11T05:51:43Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ნეპალელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ნეპალის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] კატეგორია:ნეპალი... 4830768 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ნეპალელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ნეპალის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ნეპალის საგარეო ურთიერთობები]] 9lero2i8px66g1efxxz6v2xwcdl47f6 14 592863 4830769 2025-07-11T05:53:00Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]] 4830769 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები]] p3200ayqmudxsp3umk41gik3chmr1qr 14 592864 4830789 2025-07-11T06:00:49Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:სირიელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:სირიის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] კატეგორია:სირიის ს... 4830789 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სირიელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:სირიის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სირიის საგარეო ურთიერთობები]] kymukj6wcw979mptxc9u6nde7qdihru 14 592865 4830791 2025-07-11T06:03:01Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ნეპალელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|ნეპალელი]] 4830791 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ნეპალელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|ნეპალელი]] an19azv3sq8zirvo6t40wkoj73gp4eu 14 592866 4830792 2025-07-11T06:03:12Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:სირიელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|სირიელი]] 4830792 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სირიელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|სირიელი]] qa5uksz8agqt6x54fkq4gtbwo3e6u43 14 592867 4830793 2025-07-11T06:08:15Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ნეპალის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:ნეპალელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 4830793 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ნეპალის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:ნეპალელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] rx48jc0p0ldusqqafskh3fp8kdx442a 14 592868 4830794 2025-07-11T06:08:18Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სირიის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:სირიელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 4830794 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სირიის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:სირიელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] e6vfab4q9katauoukdalkidicdosr4e 14 592869 4830795 2025-07-11T06:11:18Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:პაკისტანელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:პაკისტანის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] კატეგორია:... 4830795 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პაკისტანელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:პაკისტანის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პაკისტანის საგარეო ურთიერთობები]] aonno48zqqx40224452oxwsufilc43a 14 592870 4830799 2025-07-11T06:13:00Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:პაკისტანელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|პაკისტანელი]] 4830799 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პაკისტანელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|პაკისტანელი]] skv0qeznr482xrtb34bwztzk5i76lrf 3 592871 4830801 2025-07-11T06:14:10Z Mehman 75871 ახალი გვერდი: {{subst:ვანდალი}}— ~~~~ 4830801 wikitext text/x-wiki ==გაფრთხილება ვანდალიზმის შესახებ== {{ვანდალი/ძირი}}— [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 06:14, 11 ივლისი 2025 (UTC) 1ccvmu34rycwtfjdfhvmrtv9t2yer53 14 592872 4830802 2025-07-11T06:14:40Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პაკისტანის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:პაკისტანელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 4830802 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პაკისტანის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:პაკისტანელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 16jhs54439yqlc3f4igplldpw7gke55 14 592873 4830804 2025-07-11T06:18:50Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ვენესუელელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ვენესუელის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] კატეგორია:... 4830804 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ვენესუელელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:ვენესუელის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ვენესუელის საგარეო ურთიერთობები]] 4plstodkrfvsdf1b5hnaiu5sdk35wbq 14 592874 4830805 2025-07-11T06:20:54Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ვენესუელელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|ვენესუელელი]] 4830805 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ვენესუელელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|ვენესუელელი]] i4evc8411tb6sytglsbcpe3dou5j55c 0 592875 4830806 2025-07-11T06:21:10Z GagaMumladze2020 126180 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჰულინი |მშობლიური სახელი =Hulín |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hulín, náměstí, fontána.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქა... 4830806 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჰულინი |მშობლიური სახელი =Hulín |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hulín, náměstí, fontána.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის ცენტრალური მოედანი |დროშა =Flag of Hulín.svg |გერბი = Hulín_znak.jpg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 19|lat_sec=0 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 27|lon_sec=50 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =იარომირ ჟურეკი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1224 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 32,12 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 191 |მოსახლეობა = 6 414<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =199,6 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 24 |საიტი = www.hulin.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Hulín }} '''ჰულინი''' ({{lang-cs|Hulín}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი სამ ადმინისტრაციულ ერთეულადაა დაყოფილი. ესენია ჰულინი, ხრაშტანი და ზაჰლინიცე.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==გეოგრაფია== ჰულინი რაიონულ ცენტრ [[კრომერიჟი]]-დან აღმოსავლეთით 16 კილომეტრში მდებარეობს. ქალაქი [[ზემო მორავის ხეობა|ზემო მორავის ხეობის]] ვაკე ლანდშაფტზეა გაშენებული. ქალაქში მიედინება მდინარე [[რუსავა (მდინარე)|რუსავა]], რომელიც მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] შენაკადია. ჰულინის სამხრეთში რამდენიმე სათევზაო [[ტბორი]] მდებარეობს. ჰულინის ცენტრი 191 მეტრ სიმაღლეზეა ზღვის დონიდან, ქალაქის გარშემო ტერიტორია პატარა ქვიშის დიუნებითაა დაფარული. ==ისტორია== ჰულინი წერილობით წყაროებში პირველად 1224 წელსაა მოხსენიებული, ამ წელს სოფელ ჰულინს მეფე [[პრჟემისლ I ოტოკარი|ოტოკარ I]] ეწვია. 1261 წელს ბოჰემიის მეფე [[პრჟემისლ II ოტოკარი|ოტოკარ II]]-მ ეპისკოპოს [[ბრუნო ფონ შაუენბურგი|ბრუნო ფონ შაუენბურგის]] დამსახურების დასაფასებლად სოფელი ეკლესიას შესწრია. XIII საუკუნის ბოლოს ჰულინის პატარა [[ციხესიმაგრე]] უფრო დიდ ციხესიმაგრედ გადააკეთეს, ხოლო ქალაქის ცენტრი თავდაცვითი კედლებითა და თხრილებით გაამაგრეს. ამ პერიოდისთვის ჰულინელთა მთავარ საქმიანობას მეცხოველეობა წარმოადგენდა. 1840-იან წლებში აქ რკინიგზა გაიყვანეს, რის შემდეგაც მრეწველობის განვითარება დაიწყო.<ref name=history>{{cite web |title=Historie|url=https://www.hulin.cz/mesto/o-meste/historie/|publisher=Město Hulín|language=cs|access-date=2021-12-14}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[ფაილი:Hulín, kostel-západ.jpg|მინი|მარცხნივ|წმინდა ვენცესლავის ეკლესია]] ჰულინის მთავარი ღირსშესანიშნაობა XIII საუკუნის დასაწყისში აგებული [[რომანული არქიტექტურა|რომანული სტილის]] წმინდა ვენცესლავის ეკლესიაა, რომელიც 1747 წლის ხანძრის შემდეგ დღევანდელი სახით აღადგინეს.<ref>{{cite web |title=Kostel sv. Václava a fara|url=https://www.hulin.cz/pro-turisty/kostel-sv-vaclava-a-fara/|publisher=Město Hulín|language=cs|access-date=2023-04-07}}</ref> ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|SVK}} [[ზლატე-მორავცე]], [[სლოვაკეთი]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|Bystřice pod Hostýnem}} *{{official|https://www.bystriceph.cz/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 5rfk1xhdx5pk7n9ldraxt9fly4g3vsa 4830825 4830806 2025-07-11T07:04:45Z Jaba1977 3604 4830825 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჰულინი |მშობლიური სახელი =Hulín |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hulín, náměstí, fontána.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის ცენტრალური მოედანი |დროშა =Flag of Hulín.svg |გერბი = Hulín_znak.jpg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 19|lat_sec=0 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 27|lon_sec=50 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =იარომირ ჟურეკი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1224 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 32,12 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 191 |მოსახლეობა = 6 414<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =199,6 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 24 |საიტი = www.hulin.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Hulín }} '''ჰულინი''' ({{lang-cs|Hulín}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი სამ ადმინისტრაციულ ერთეულადაა დაყოფილი. ესენია ჰულინი, ხრაშტანი და ზაჰლინიცე.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==გეოგრაფია== ჰულინი რაიონულ ცენტრ [[კრომერიჟი]]-დან აღმოსავლეთით 16 კილომეტრში მდებარეობს. ქალაქი [[ზემო მორავის ხეობა|ზემო მორავის ხეობის]] ვაკე ლანდშაფტზეა გაშენებული. ქალაქში მიედინება მდინარე [[რუსავა (მდინარე)|რუსავა]], რომელიც მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] შენაკადია. ჰულინის სამხრეთში რამდენიმე სათევზაო [[ტბორი]] მდებარეობს. ჰულინის ცენტრი 191 მეტრ სიმაღლეზეა ზღვის დონიდან, ქალაქის გარშემო ტერიტორია პატარა ქვიშის დიუნებითაა დაფარული. ==ისტორია== ჰულინი წერილობით წყაროებში პირველად 1224 წელსაა მოხსენიებული, ამ წელს სოფელ ჰულინს მეფე [[პრჟემისლ I ოტოკარი|ოტოკარ I]] ეწვია. 1261 წელს ბოჰემიის მეფე [[პრჟემისლ II ოტოკარი|ოტოკარ II]]-მ ეპისკოპოს [[ბრუნო ფონ შაუენბურგი|ბრუნო ფონ შაუენბურგის]] დამსახურების დასაფასებლად სოფელი ეკლესიას შესწრია. XIII საუკუნის ბოლოს ჰულინის პატარა [[ციხესიმაგრე]] უფრო დიდ ციხესიმაგრედ გადააკეთეს, ხოლო ქალაქის ცენტრი თავდაცვითი კედლებითა და თხრილებით გაამაგრეს. ამ პერიოდისთვის ჰულინელთა მთავარ საქმიანობას მეცხოველეობა წარმოადგენდა. 1840-იან წლებში აქ რკინიგზა გაიყვანეს, რის შემდეგაც მრეწველობის განვითარება დაიწყო.<ref name=history>{{cite web |title=Historie|url=https://www.hulin.cz/mesto/o-meste/historie/|publisher=Město Hulín|language=cs|access-date=2021-12-14}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[ფაილი:Hulín, kostel-západ.jpg|მინი|მარცხნივ|წმინდა ვენცესლავის ეკლესია]] ჰულინის მთავარი ღირსშესანიშნაობა XIII საუკუნის დასაწყისში აგებული [[რომანული არქიტექტურა|რომანული სტილის]] წმინდა ვენცესლავის ეკლესიაა, რომელიც 1747 წლის ხანძრის შემდეგ დღევანდელი სახით აღადგინეს.<ref>{{cite web |title=Kostel sv. Václava a fara|url=https://www.hulin.cz/pro-turisty/kostel-sv-vaclava-a-fara/|publisher=Město Hulín|language=cs|access-date=2023-04-07}}</ref> ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|SVK}} [[ზლატე-მორავცე]], [[სლოვაკეთი]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|Bystřice pod Hostýnem}} *{{official|https://www.bystriceph.cz/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] e5n9lhxwlz5pqktw87mzbkvn7p0rvdr 4830827 4830825 2025-07-11T07:35:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830827 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = ჰულინი |მშობლიური სახელი =Hulín |ქვეყანა = ჩეხეთი |პანორამა = Hulín, náměstí, fontána.jpg |პანორამის სიგანე = 280px |წარწერა = ქალაქის ცენტრალური მოედანი |დროშა =Flag of Hulín.svg |გერბი = Hulín_znak.jpg |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 49|lat_min= 19|lat_sec=0 |lon_dir = E|lon_deg= 17|lon_min= 27|lon_sec=50 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = ზლინის მხარე{{!}}ზლინი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=ქაუნთი |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი =იარომირ ჟურეკი |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = 1224 |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 32,12 |სიმაღლის ტიპი= |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 191 |მოსახლეობა = 6 414<ref>{{cite web|title=Population of Municipalities – 1 January 2025|url=https://csu.gov.cz/produkty/population-of-municipalities-t4l3n8d2iw|publisher=[[Czech Statistical Office]]|date=2025-05-16}}</ref> |აღწერის წელი = 2025 |სიმჭიდროვე =199,6 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +1 |DST = +2 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = 768 24 |საიტი = www.hulin.cz |კატეგორია ვიკისაწყობში = Hulín }} '''ჰულინი''' ({{lang-cs|Hulín}}) — ქალაქი [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] [[ზლინის მხარე|ზლინის მხარეში]]. მდებარეობს [[კრომერჟიჟის რაიონი|კრომერჟიჟის რაიონში]]. ქალაქი სამ ადმინისტრაციულ ერთეულადაა დაყოფილი. ესენია ჰულინი, ხრაშტანი და ზაჰლინიცე.<ref>{{cite web |title=Public Census 2021 – basic data|url=https://vdb.czso.cz/vdbvo2/faces/en/index.jsf?page=vystup-objekt-parametry&z=T&f=TABULKA&sp=A&skupId=4690&katalog=33475&pvo=SLD21043-CO|work=Public Database|publisher=[[Czech Statistical Office]]|language=cs|date=2022}}</ref> ==გეოგრაფია== ჰულინი რაიონულ ცენტრ [[კრომერიჟი]]-დან აღმოსავლეთით 16 კილომეტრში მდებარეობს. ქალაქი [[ზემო მორავის ხეობა|ზემო მორავის ხეობის]] ვაკე ლანდშაფტზეა გაშენებული. ქალაქში მიედინება მდინარე [[რუსავა (მდინარე)|რუსავა]], რომელიც მდინარე [[მორავა (ჩეხეთი)|მორავის]] შენაკადია. ჰულინის სამხრეთში რამდენიმე სათევზაო [[ტბორი]] მდებარეობს. ჰულინის ცენტრი 191 მეტრ სიმაღლეზეა ზღვის დონიდან, ქალაქის გარშემო ტერიტორია პატარა ქვიშის დიუნებითაა დაფარული. ==ისტორია== ჰულინი წერილობით წყაროებში პირველად 1224 წელსაა მოხსენიებული, ამ წელს სოფელ ჰულინს მეფე [[პრჟემისლ I ოტოკარი|ოტოკარ I]] ეწვია. 1261 წელს ბოჰემიის მეფე [[პრჟემისლ II ოტოკარი|ოტოკარ II]]-მ ეპისკოპოს [[ბრუნო ფონ შაუენბურგი|ბრუნო ფონ შაუენბურგის]] დამსახურების დასაფასებლად სოფელი ეკლესიას შესწრია. XIII საუკუნის ბოლოს ჰულინის პატარა [[ციხესიმაგრე]] უფრო დიდ ციხესიმაგრედ გადააკეთეს, ხოლო ქალაქის ცენტრი თავდაცვითი კედლებითა და თხრილებით გაამაგრეს. ამ პერიოდისთვის ჰულინელთა მთავარ საქმიანობას მეცხოველეობა წარმოადგენდა. 1840-იან წლებში აქ რკინიგზა გაიყვანეს, რის შემდეგაც მრეწველობის განვითარება დაიწყო.<ref name=history>{{cite web |title=Historie|url=https://www.hulin.cz/mesto/o-meste/historie/|publisher=Město Hulín|language=cs|access-date=2021-12-14}}</ref> ==ღირსშესანიშნაობები== [[ფაილი:Hulín, kostel-západ.jpg|მინი|მარცხნივ|წმინდა ვენცესლავის ეკლესია]] ჰულინის მთავარი ღირსშესანიშნაობა XIII საუკუნის დასაწყისში აგებული [[რომანული არქიტექტურა|რომანული სტილის]] წმინდა ვენცესლავის ეკლესიაა, რომელიც 1747 წლის ხანძრის შემდეგ დღევანდელი სახით აღადგინეს.<ref>{{cite web |title=Kostel sv. Václava a fara|url=https://www.hulin.cz/pro-turisty/kostel-sv-vaclava-a-fara/|publisher=Město Hulín|language=cs|access-date=2023-04-07}}</ref> ==დაძმობილებული ქალაქები== *{{flagicon|SVK}} [[ზლატე-მორავცე]], [[სლოვაკეთი]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|Bystřice pod Hostýnem}} *{{official|https://www.bystriceph.cz/}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ზლინის მხარის ქალაქები]] nh5xbfeyk80u3tjow81u8wiu51ppeqb 14 592876 4830808 2025-07-11T06:27:10Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ვენესუელის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:ვენესუელელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 4830808 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ვენესუელის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:ვენესუელელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] cj2a968prodyamu7sy6juq9vn08gaja 14 592877 4830809 2025-07-11T06:28:29Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ვენესუელის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:საგარეო ურთიერთობები ქვეყნების მიხედვით]] 4830809 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ვენესუელის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:საგარეო ურთიერთობები ქვეყნების მიხედვით]] h85tqsob9jm3oyouynd6us0bzqifacw 14 592878 4830810 2025-07-11T06:31:28Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:კვიპროსელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:კვიპროსის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] კატეგორია:კვ... 4830810 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კვიპროსელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:კვიპროსის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კვიპროსის საგარეო ურთიერთობები]] 2pbplj4gun2u1q2ddsiy35uguout4o2 14 592879 4830811 2025-07-11T06:31:48Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მონღოლი დიპლომატები]] [[კატეგორია:მონღოლეთის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] კატეგორია:მონღ... 4830811 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მონღოლი დიპლომატები]] [[კატეგორია:მონღოლეთის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მონღოლეთის საგარეო ურთიერთობები]] b0xdrr9dtg2aeuamz9jetfvjahebyvd 14 592880 4830812 2025-07-11T06:33:51Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:კვიპროსელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|კვიპროსელი]] 4830812 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კვიპროსელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|კვიპროსელი]] qcqyvca35ycukz2itucewirjnydnakb 14 592881 4830813 2025-07-11T06:34:04Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მონღოლები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|მონღოლი]] 4830813 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მონღოლები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით|მონღოლი]] mrmw5u4b422tiy32zvjn3u2vctzgscq 14 592882 4830814 2025-07-11T06:35:42Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ხალხი ეროვნებისა და საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:კვიპროსელები]] [[კატეგორია:აზიელები საქმიანობის მიხედვით]] 4830814 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ხალხი ეროვნებისა და საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:კვიპროსელები]] [[კატეგორია:აზიელები საქმიანობის მიხედვით]] nx1p77s4xro9hwktkt1a64yggvziksf 14 592883 4830815 2025-07-11T06:37:30Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:კვიპროსი]] [[კატეგორია:აზიელები]] [[კატეგორია:მსოფლიოს ხალხები]] 4830815 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კვიპროსი]] [[კატეგორია:აზიელები]] [[კატეგორია:მსოფლიოს ხალხები]] kwewx2pp3z7byganve51gvamzjt2xff 14 592884 4830816 2025-07-11T06:38:56Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კვიპროსის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:კვიპროსელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 4830816 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კვიპროსის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:კვიპროსელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] ax0dxhx97lv8lof3c6gpph2y0lst34w 14 592885 4830817 2025-07-11T06:38:58Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მონღოლეთის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:მონღოლი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 4830817 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მონღოლეთის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:მონღოლი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] p76lpaig3dde0017pofq6gtlrvwqqwv 14 592886 4830818 2025-07-11T06:40:53Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:რუმინელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:რუმინეთის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] კატეგორია:რუმი... 4830818 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:რუმინელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:რუმინეთის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუმინეთის საგარეო ურთიერთობები]] ew8s0gemhjcrckpveqdpin0611207oy 14 592887 4830819 2025-07-11T06:41:56Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუმინეთს პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:რუმინელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 4830819 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუმინეთს პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:რუმინელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] dbfzpzaro486ls4z303i3p13r2w2bc4 4830820 4830819 2025-07-11T06:42:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:რუმინეთს პოლიტიკა]]; დაემატა [[კატეგორია:რუმინეთის პოლიტიკა]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830820 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუმინეთის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:რუმინელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] jjzzhk3g1ussg37wj11zpcfbmndm98v 14 592888 4830821 2025-07-11T06:54:17Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:უკრაინელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:უკრაინის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] კატეგორია:უკრა... 4830821 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უკრაინელი დიპლომატები]] [[კატეგორია:უკრაინის მინისტრები|საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:საგარეო საქმეთა მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უკრაინის საგარეო ურთიერთობები]] oxksy9lsntfw5t6m2xt7g8xa8ds5q58 14 592889 4830822 2025-07-11T06:56:03Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უკრაინელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] 4830822 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:დიპლომატები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უკრაინელები საქმიანობის მიხედვით|დიპლომატები]] nct1qer4k6pvts1e3bj1i7dhoo2t5si 14 592890 4830823 2025-07-11T06:57:56Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უკრაინის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:უკრაინის პოლიტიკოსები|მინისტრები]] 4830823 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უკრაინის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:უკრაინის პოლიტიკოსები|მინისტრები]] hntkrvrs37pb3k6na2s3qc4p0i3fdmh 4830824 4830823 2025-07-11T06:58:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:უკრაინის პოლიტიკოსები]]; დაემატა [[კატეგორია:უკრაინელი პოლიტიკოსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830824 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მინისტრები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უკრაინის პოლიტიკა|მინისტრები]] [[კატეგორია:უკრაინელი პოლიტიკოსები|მინისტრები]] ep6o4z9xb8wwke0q58qnnhd21ubtzab 14 592891 4830826 2025-07-11T07:35:38Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 4830826 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები]] 3ytffaka5e1iepwth5so47lqmoyfqg8 14 592892 4830828 2025-07-11T07:36:14Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830828 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592894 4830831 2025-07-11T07:38:08Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830831 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592895 4830840 2025-07-11T07:42:21Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830840 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 0 592896 4830842 2025-07-11T07:42:33Z MarieOfAlexandria55 165996 მომხმარებელმა MarieOfAlexandria55 გვერდი „[[ანრი დ'არამიცი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ანრი დ’არამიცი]]“: მოთხოვნის საფუძველზე, იხილეთ განხილვის გვერდი 4830842 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანრი დ’არამიცი]] nducs1kk5aipgyh51jd5th023uape8q 0 592897 4830846 2025-07-11T07:43:09Z MarieOfAlexandria55 165996 მომხმარებელმა MarieOfAlexandria55 გვერდი „[[არმან დ'ათოსი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[არმან დ’ათოსი]]“: მოთხოვნის საფუძველზე, იხილეთ განხილვის გვერდი 4830846 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[არმან დ’ათოსი]] 47571pplzf78ugx78qndqgfqfxc44z6 14 592898 4830847 2025-07-11T07:43:14Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830847 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 0 592899 4830849 2025-07-11T07:46:19Z Gobrona 28077 ახალი გვერდი: '''ამატოქსინები''', იგივე '''ამანიტინები''' ან '''ამანიტოტოქსინები''' — [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნაერთების]] ჯგუფი, რომელიც წარმოადგენს ციკლურ პეპტიდებს (ოქტაპეპტიდებს), რომ... 4830849 wikitext text/x-wiki '''ამატოქსინები''', იგივე '''ამანიტინები''' ან '''ამანიტოტოქსინები''' — [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნაერთების]] ჯგუფი, რომელიც წარმოადგენს ციკლურ პეპტიდებს (ოქტაპეპტიდებს), რომელიც შედგება რვა [[ამინომჟავები|ამინომჟავის]] ნარჩენისგან. ამანიტას ყველა ტოქსინი შეიცავს γ-ჰიდროქსილირებულ ამინომჟავებს, რაც მათი ტოქსიკურობის განმსაზღვრელი პირობაა<ref>Бартон Д., Оллис У. Д. Общая органическая химия. — М.: Химия, 1986. — С. 317. — 704 с.</ref> ისინი უკიდურესად ტოქსიკური, უძლიერესი [[ჰეპატოტოქსინები]]ა, რომლებიც აზიანებენ ღვიძლის უჯრედებს ([[ჰეპატოციტები|ჰეპატოციტებს]]), იწვევენ მათ ნეკროზს და ამით დიდ საფრთხეს უქმნიან ადამიანის ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს ინტოქსიკაციის დროს. ამატოქსინები გვხვდება [[ამანიტა]]ს, [[გალერინა]]სა და [[ლეპიოტა]]ს გვარის სოკოებში. ამატოქსინების შემცველი ყველაზე გავრცელებული და მომაკვდინებელი სოკოები: 9mohny64soohzf2vl47va17cdm3mdgr 4830850 4830849 2025-07-11T07:46:34Z Gobrona 28077 4830850 wikitext text/x-wiki '''ამატოქსინები''', იგივე '''ამანიტინები''' ან '''ამანიტოტოქსინები''' — [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნაერთების]] ჯგუფი, რომელიც წარმოადგენს ციკლურ პეპტიდებს (ოქტაპეპტიდებს), რომელიც შედგება რვა [[ამინომჟავები|ამინომჟავის]] ნარჩენისგან. ამანიტას ყველა ტოქსინი შეიცავს γ-ჰიდროქსილირებულ ამინომჟავებს, რაც მათი ტოქსიკურობის განმსაზღვრელი პირობაა<ref>Бартон Д., Оллис У. Д. Общая органическая химия. — М.: Химия, 1986. — С. 317. — 704 с.</ref> ისინი უკიდურესად ტოქსიკური, უძლიერესი [[ჰეპატოტოქსინები]]ა, რომლებიც აზიანებენ ღვიძლის უჯრედებს ([[ჰეპატოციტები|ჰეპატოციტებს]]), იწვევენ მათ ნეკროზს და ამით დიდ საფრთხეს უქმნიან ადამიანის ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს ინტოქსიკაციის დროს. ამატოქსინები გვხვდება [[ამანიტა]]ს, [[გალერინა]]სა და [[ლეპიოტა]]ს გვარის სოკოებში. ამატოქსინების შემცველი ყველაზე გავრცელებული და მომაკვდინებელი სოკოები: <gallery> ფაილი:Lepiota brunneoincarnata 060823w.jpg|[[ყავისფერი ლეპიოტა]], ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო თავის გვარში. ფაილი:Gifthäublinge.jpg|[[არშიანი გალერინა]], მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი:Amanita verna-02.jpg|''[[Amanita virosa]]'', ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო [[ამანიტა]]ს გვარში. ფაილი:Lepiota castanea 70848.jpg|''[[Lepiota castanea]]'', მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი: 2009-05 Amanita phalloides crop.jpg|[[შხამასოკო]], ყველაზე გავრცელებული მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო ამანიტას გვარიდან. </gallery> f7z6f1jh16ehy7giu92c5ue71phac8m 4830852 4830850 2025-07-11T07:47:16Z Gobrona 28077 4830852 wikitext text/x-wiki '''ამატოქსინები''', იგივე '''ამანიტინები''' ან '''ამანიტოტოქსინები''' — [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნაერთების]] ჯგუფი, რომელიც წარმოადგენს ციკლურ პეპტიდებს (ოქტაპეპტიდებს), რომელიც შედგება რვა [[ამინომჟავები|ამინომჟავის]] ნარჩენისგან. ამანიტას ყველა ტოქსინი შეიცავს γ-ჰიდროქსილირებულ ამინომჟავებს, რაც მათი ტოქსიკურობის განმსაზღვრელი პირობაა<ref>Бартон Д., Оллис У. Д. Общая органическая химия. — М.: Химия, 1986. — С. 317. — 704 с.</ref> ისინი უკიდურესად ტოქსიკური, უძლიერესი [[ჰეპატოტოქსინები]]ა, რომლებიც აზიანებენ ღვიძლის უჯრედებს ([[ჰეპატოციტები|ჰეპატოციტებს]]), იწვევენ მათ ნეკროზს და ამით დიდ საფრთხეს უქმნიან ადამიანის ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს ინტოქსიკაციის დროს. ამატოქსინები გვხვდება [[ამანიტა]]ს, [[გალერინა]]სა და [[ლეპიოტა]]ს გვარის სოკოებში. ამატოქსინების შემცველი ყველაზე გავრცელებული და მომაკვდინებელი სოკოები: <gallery> ფაილი:Lepiota brunneoincarnata 060823w.jpg|[[ყავისფერი ლეპიოტა]], ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო თავის გვარში. ფაილი:Gifthäublinge.jpg|[[არშიანი გალერინა]], მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი:Amanita verna-02.jpg|''[[Amanita virosa]]'', ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო [[ამანიტა]]ს გვარში. ფაილი:Lepiota castanea 70848.jpg|''[[Lepiota castanea]]'', მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი: 2009-05 Amanita phalloides crop.jpg|[[შხამასოკო]], ყველაზე გავრცელებული მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო ამანიტას გვარიდან. </gallery> ==ამატოქსინები== ამჟამად ათი დასახელებული ამატოქსინი არსებობს:<ref>{{cite journal | vauthors = Baumann K, Münter K, Faulstich H | title = Identification of structural features involved in binding of alpha-amanitin to a monoclonal antibody | journal = Biochemistry | volume = 32 | issue = 15 | pages = 4043–4050 | date = April 1993 | pmid = 8471612 | doi = 10.1021/bi00066a027 }}</ref> ttbggy96i4jmp4cn1cafg2l0s73p132 4830853 4830852 2025-07-11T07:47:29Z Gobrona 28077 4830853 wikitext text/x-wiki '''ამატოქსინები''', იგივე '''ამანიტინები''' ან '''ამანიტოტოქსინები''' — [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნაერთების]] ჯგუფი, რომელიც წარმოადგენს ციკლურ პეპტიდებს (ოქტაპეპტიდებს), რომელიც შედგება რვა [[ამინომჟავები|ამინომჟავის]] ნარჩენისგან. ამანიტას ყველა ტოქსინი შეიცავს γ-ჰიდროქსილირებულ ამინომჟავებს, რაც მათი ტოქსიკურობის განმსაზღვრელი პირობაა<ref>Бартон Д., Оллис У. Д. Общая органическая химия. — М.: Химия, 1986. — С. 317. — 704 с.</ref> ისინი უკიდურესად ტოქსიკური, უძლიერესი [[ჰეპატოტოქსინები]]ა, რომლებიც აზიანებენ ღვიძლის უჯრედებს ([[ჰეპატოციტები|ჰეპატოციტებს]]), იწვევენ მათ ნეკროზს და ამით დიდ საფრთხეს უქმნიან ადამიანის ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს ინტოქსიკაციის დროს. ამატოქსინები გვხვდება [[ამანიტა]]ს, [[გალერინა]]სა და [[ლეპიოტა]]ს გვარის სოკოებში. ამატოქსინების შემცველი ყველაზე გავრცელებული და მომაკვდინებელი სოკოები: <gallery> ფაილი:Lepiota brunneoincarnata 060823w.jpg|[[ყავისფერი ლეპიოტა]], ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო თავის გვარში. ფაილი:Gifthäublinge.jpg|[[არშიანი გალერინა]], მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი:Amanita verna-02.jpg|''[[Amanita virosa]]'', ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო [[ამანიტა]]ს გვარში. ფაილი:Lepiota castanea 70848.jpg|''[[Lepiota castanea]]'', მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი: 2009-05 Amanita phalloides crop.jpg|[[შხამასოკო]], ყველაზე გავრცელებული მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო ამანიტას გვარიდან. </gallery> ==ამატოქსინები== ამჟამად ათი დასახელებული ამატოქსინი არსებობს:<ref>{{cite journal | vauthors = Baumann K, Münter K, Faulstich H | title = Identification of structural features involved in binding of alpha-amanitin to a monoclonal antibody | journal = Biochemistry | volume = 32 | issue = 15 | pages = 4043–4050 | date = April 1993 | pmid = 8471612 | doi = 10.1021/bi00066a027 }}</ref> {| class="wikitable" |- ! Name ! R¹ ! R² ! R³ ! R⁴ ! R⁵ |- | [[alpha-Amanitin|α-ამანიტინი]] | OH | OH | NH₂ | OH | OH |- | [[beta-Amanitin|β-ამანიტინი]] | OH | OH | OH | OH | OH |- | [[gamma-Amanitin|γ-ამანიტინი]] | OH | H | NH₂ | OH | OH |- | [[epsilon-Amanitin|ε-ამანიტინი]] | OH | H | OH | OH | OH |- | [[ამანულინი]] | H | H | NH₂ | OH | OH |- | [[ამანულინის მჟავა]] | H | H | OH | OH | OH |- | [[ამანინამიდი]] | OH | OH | NH₂ | H | OH |- | [[ამანინი]] | OH | OH | OH | H | OH |- | [[პროამანულინი]] | H | H | NH₂ | OH | H |} rlh7u3vhh9gy8gj60xabmmfsth4mbbo 4830855 4830853 2025-07-11T07:47:56Z Gobrona 28077 4830855 wikitext text/x-wiki '''ამატოქსინები''', იგივე '''ამანიტინები''' ან '''ამანიტოტოქსინები''' — [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნაერთების]] ჯგუფი, რომელიც წარმოადგენს ციკლურ პეპტიდებს (ოქტაპეპტიდებს), რომელიც შედგება რვა [[ამინომჟავები|ამინომჟავის]] ნარჩენისგან. ამანიტას ყველა ტოქსინი შეიცავს γ-ჰიდროქსილირებულ ამინომჟავებს, რაც მათი ტოქსიკურობის განმსაზღვრელი პირობაა<ref>Бартон Д., Оллис У. Д. Общая органическая химия. — М.: Химия, 1986. — С. 317. — 704 с.</ref> ისინი უკიდურესად ტოქსიკური, უძლიერესი [[ჰეპატოტოქსინები]]ა, რომლებიც აზიანებენ ღვიძლის უჯრედებს ([[ჰეპატოციტები|ჰეპატოციტებს]]), იწვევენ მათ ნეკროზს და ამით დიდ საფრთხეს უქმნიან ადამიანის ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს ინტოქსიკაციის დროს. ამატოქსინები გვხვდება [[ამანიტა]]ს, [[გალერინა]]სა და [[ლეპიოტა]]ს გვარის სოკოებში. ამატოქსინების შემცველი ყველაზე გავრცელებული და მომაკვდინებელი სოკოები: <gallery> ფაილი:Lepiota brunneoincarnata 060823w.jpg|[[ყავისფერი ლეპიოტა]], ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო თავის გვარში. ფაილი:Gifthäublinge.jpg|[[არშიანი გალერინა]], მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი:Amanita verna-02.jpg|''[[Amanita virosa]]'', ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო [[ამანიტა]]ს გვარში. ფაილი:Lepiota castanea 70848.jpg|''[[Lepiota castanea]]'', მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი: 2009-05 Amanita phalloides crop.jpg|[[შხამასოკო]], ყველაზე გავრცელებული მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო ამანიტას გვარიდან. </gallery> ==ამატოქსინები== ამჟამად ათი დასახელებული ამატოქსინი არსებობს:<ref>{{cite journal | vauthors = Baumann K, Münter K, Faulstich H | title = Identification of structural features involved in binding of alpha-amanitin to a monoclonal antibody | journal = Biochemistry | volume = 32 | issue = 15 | pages = 4043–4050 | date = April 1993 | pmid = 8471612 | doi = 10.1021/bi00066a027 }}</ref> {| class="wikitable" |- ! Name ! R¹ ! R² ! R³ ! R⁴ ! R⁵ |- | [[alpha-Amanitin|α-ამანიტინი]] | OH | OH | NH₂ | OH | OH |- | [[beta-Amanitin|β-ამანიტინი]] | OH | OH | OH | OH | OH |- | [[gamma-Amanitin|γ-ამანიტინი]] | OH | H | NH₂ | OH | OH |- | [[epsilon-Amanitin|ε-ამანიტინი]] | OH | H | OH | OH | OH |- | [[ამანულინი]] | H | H | NH₂ | OH | OH |- | [[ამანულინის მჟავა]] | H | H | OH | OH | OH |- | [[ამანინამიდი]] | OH | OH | NH₂ | H | OH |- | [[ამანინი]] | OH | OH | OH | H | OH |- | [[პროამანულინი]] | H | H | NH₂ | OH | H |} ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431052/ Amatoxin Mushroom Toxicity] — [[ბიოტექნოლოგიური ინფორმაციის ეროვნული ცენტრი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ამატოქსინები]] [[კატეგორია:ჰეპატოქსინები]] ttchab0io00lzi478x1msxua0vnlxyn 4830858 4830855 2025-07-11T07:48:40Z Gobrona 28077 4830858 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Amanin.png|მინი|250პქ|[[ამანინი]]ს, ამატოქსინების ჯგუფის ერთ-ერთი წარმომადგენლის, სტრუქტურა.]] '''ამატოქსინები''', იგივე '''ამანიტინები''' ან '''ამანიტოტოქსინები''' — [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნაერთების]] ჯგუფი, რომელიც წარმოადგენს ციკლურ პეპტიდებს (ოქტაპეპტიდებს), რომელიც შედგება რვა [[ამინომჟავები|ამინომჟავის]] ნარჩენისგან. ამანიტას ყველა ტოქსინი შეიცავს γ-ჰიდროქსილირებულ ამინომჟავებს, რაც მათი ტოქსიკურობის განმსაზღვრელი პირობაა<ref>Бартон Д., Оллис У. Д. Общая органическая химия. — М.: Химия, 1986. — С. 317. — 704 с.</ref> ისინი უკიდურესად ტოქსიკური, უძლიერესი [[ჰეპატოტოქსინები]]ა, რომლებიც აზიანებენ ღვიძლის უჯრედებს ([[ჰეპატოციტები|ჰეპატოციტებს]]), იწვევენ მათ ნეკროზს და ამით დიდ საფრთხეს უქმნიან ადამიანის ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს ინტოქსიკაციის დროს. ამატოქსინები გვხვდება [[ამანიტა]]ს, [[გალერინა]]სა და [[ლეპიოტა]]ს გვარის სოკოებში. ამატოქსინების შემცველი ყველაზე გავრცელებული და მომაკვდინებელი სოკოები: <gallery> ფაილი:Lepiota brunneoincarnata 060823w.jpg|[[ყავისფერი ლეპიოტა]], ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო თავის გვარში. ფაილი:Gifthäublinge.jpg|[[არშიანი გალერინა]], მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი:Amanita verna-02.jpg|''[[Amanita virosa]]'', ერთ-ერთი ყველაზე მომაკვდინებელი სოკო [[ამანიტა]]ს გვარში. ფაილი:Lepiota castanea 70848.jpg|''[[Lepiota castanea]]'', მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო. ფაილი: 2009-05 Amanita phalloides crop.jpg|[[შხამასოკო]], ყველაზე გავრცელებული მომაკვდინებლად შხამიანი სოკო ამანიტას გვარიდან. </gallery> ==ამატოქსინები== ამჟამად ათი დასახელებული ამატოქსინი არსებობს:<ref>{{cite journal | vauthors = Baumann K, Münter K, Faulstich H | title = Identification of structural features involved in binding of alpha-amanitin to a monoclonal antibody | journal = Biochemistry | volume = 32 | issue = 15 | pages = 4043–4050 | date = April 1993 | pmid = 8471612 | doi = 10.1021/bi00066a027 }}</ref> {| class="wikitable" |- ! Name ! R¹ ! R² ! R³ ! R⁴ ! R⁵ |- | [[alpha-Amanitin|α-ამანიტინი]] | OH | OH | NH₂ | OH | OH |- | [[beta-Amanitin|β-ამანიტინი]] | OH | OH | OH | OH | OH |- | [[gamma-Amanitin|γ-ამანიტინი]] | OH | H | NH₂ | OH | OH |- | [[epsilon-Amanitin|ε-ამანიტინი]] | OH | H | OH | OH | OH |- | [[ამანულინი]] | H | H | NH₂ | OH | OH |- | [[ამანულინის მჟავა]] | H | H | OH | OH | OH |- | [[ამანინამიდი]] | OH | OH | NH₂ | H | OH |- | [[ამანინი]] | OH | OH | OH | H | OH |- | [[პროამანულინი]] | H | H | NH₂ | OH | H |} ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431052/ Amatoxin Mushroom Toxicity] — [[ბიოტექნოლოგიური ინფორმაციის ეროვნული ცენტრი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ამატოქსინები]] [[კატეგორია:ჰეპატოქსინები]] 6ku861glx8nlbh8jxnwvtbzme6grnnu 14 592900 4830859 2025-07-11T07:48:41Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830859 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 1 592901 4830860 2025-07-11T07:49:04Z Gobrona 28077 ახალი გვერდი: {{ვიკიპროექტი სოკოები}} 4830860 wikitext text/x-wiki {{ვიკიპროექტი სოკოები}} kegherpp0s0eypw4zszojlghxfkfj06 14 592902 4830862 2025-07-11T07:50:21Z Gobrona 28077 ახალი გვერდი: {{Commons category|Amatoxins}} {{Cat main|ამატოქსინები}} [[კატეგორია:მიკოტოქსინები]] 4830862 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Amatoxins}} {{Cat main|ამატოქსინები}} [[კატეგორია:მიკოტოქსინები]] mwpcqkcdhglg388x52sqv9ukdkw35y3 14 592903 4830863 2025-07-11T07:51:47Z Gobrona 28077 ახალი გვერდი: {{Commons|Hepatotoxins}} [[კატეგორია:ჰეპატოლოგია]] 4830863 wikitext text/x-wiki {{Commons|Hepatotoxins}} [[კატეგორია:ჰეპატოლოგია]] tor9xbfxx6s8da5mm9g7zkgktmc51ug 0 592904 4830865 2025-07-11T07:52:38Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[ამატოქსინი]]“ 4830865 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ამატოქსინი]] se3vdg0afiygvee5n6qykvpy45z7kgt 0 592905 4830870 2025-07-11T07:53:21Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[ამატოქსინი]]“ 4830870 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ამატოქსინი]] se3vdg0afiygvee5n6qykvpy45z7kgt 0 592906 4830871 2025-07-11T07:53:40Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[ამატოქსინი]]“ 4830871 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ამატოქსინი]] se3vdg0afiygvee5n6qykvpy45z7kgt 14 592907 4830872 2025-07-11T07:53:45Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830872 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592908 4830873 2025-07-11T07:53:47Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830873 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592909 4830884 2025-07-11T08:04:26Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830884 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592910 4830885 2025-07-11T08:04:30Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830885 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592911 4830886 2025-07-11T08:04:33Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830886 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592912 4830894 2025-07-11T08:10:45Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830894 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592913 4830902 2025-07-11T08:19:25Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830902 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 14 592914 4830919 2025-07-11T08:28:26Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] 4830919 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩეხეთის ქალაქები მხარეების მიხედვით]] bet5lsuf7cpsbwevcxbwnnqnwh96ohb 0 592915 4830931 2025-07-11T08:32:56Z Surprizi 14671 ახალი გვერდი: '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნ... 4830931 wikitext text/x-wiki '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> == Примечания == {{примечания}} == Литература == * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{Многоугольники}} {{Символ Шлефли}} [[Категория:Многоугольники]] 87dgwp66aq8xawgb2lpm426ixeiybpm 4830961 4830931 2025-07-11T08:52:53Z Surprizi 14671 4830961 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათები = {{Image array |width = 100 |perrow = 2 |image1 = Triangle.Right.svg |image2 = Triangle.Obtuse.svg |image3 = Triangle.Acute.svg |image4 = Triangle.Equilateral.svg |image5 = Triangle.Isosceles.svg |image6 = Triangle.Scalene.svg }} |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{3\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = სხვადასხვა მეთოდი{{გადასვლა|#ფართობი}} |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = 180° |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> == Примечания == {{примечания}} == Литература == * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{Многоугольники}} {{Символ Шлефли}} [[Категория:Многоугольники]] tev15s2juenj82aplocwrccbyl8xamo 4830962 4830961 2025-07-11T08:53:45Z Surprizi 14671 4830962 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>3</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> |დიაგრამა = |სიმეტრია = |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> == Примечания == {{примечания}} == Литература == * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{Многоугольники}} {{Символ Шлефли}} [[Категория:Многоугольники]] 73kipx08nxez0d64vkd44ts7eomxjty 4830963 4830962 2025-07-11T08:55:38Z Surprizi 14671 4830963 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> <math>\{2\}</math> |კოქსეტერი = {{CDD|node}} or {{CDD|node_h|2x|node}} |დიაგრამა = |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> == Примечания == {{примечания}} == Литература == * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{Многоугольники}} {{Символ Шлефли}} [[Категория:Многоугольники]] eqi9roi72o6afmusfj0f38micu3aqxw 4830964 4830963 2025-07-11T08:55:55Z Surprizi 14671 4830964 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |კოქსეტერი = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |დიაგრამა = |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> == Примечания == {{примечания}} == Литература == * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{Многоугольники}} {{Символ Шлефли}} [[Категория:Многоугольники]] dy69o3f8trmkgq20d5ll2px899c0h9o 4830965 4830964 2025-07-11T08:56:56Z Surprizi 14671 4830965 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> == Примечания == {{примечания}} == Литература == * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{Многоугольники}} {{Символ Шлефли}} [[Категория:Многоугольники]] 6bkif1giaynicfalfdcvpt3btjubpn3 4830966 4830965 2025-07-11T08:57:37Z Surprizi 14671 4830966 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> == Примечания == {{примечания}} == Литература == * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{მრავალკუთხედები}} at2xin9a5fhttr3fic5i9uydv6ylr32 4830967 4830966 2025-07-11T08:57:48Z Surprizi 14671 დაემატა [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4830967 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> == Примечания == {{примечания}} == Литература == * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] 2iti8xokwdylb5676qtym0kkz7vmet2 4830968 4830967 2025-07-11T08:58:34Z Surprizi 14671 4830968 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * [[Herbert Busemann]], The geometry of geodesics. New York, Academic Press, 1955 * Coxeter, H.S.M; ''Regular Polytopes'' (third edition). Dover Publications Inc. {{isbn|0-486-61480-8}} * {{книга | автор = [[Болтянский, Владимир Григорьевич|Болтянский В. Г.]], [[Яглом, Исаак Моисеевич|Яглом И. М.]] |часть = Выпуклые фигуры и тела | заглавие = Энциклопедия элементарной математики |том = V. Геометрия |ответственный = [[Александров, Павел Сергеевич|Александров П. С.]], [[Маркушевич, Алексей Иванович|Маркушевич А. И.]], [[Хинчин, Александр Яковлевич|Хинчин А. Я]] | место = М. |издательство = Наука | год = 1966 | ref = ЭЭМ}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Коксетер Г.]] | заглавие = Введение в геометрию | место = М. | издательство = Наука | год = 1966 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Коксетер, Гарольд|Coxeter H. S. M.]] | заглавие = Regular Polytopes | ссылка = https://archive.org/details/regularpolytopes0000coxe_q0b5 | издание = 3rd ed | издательство = Dover | место = N. Y. | год = 1973 | ISBN = 0-486-61480-8 | ref = Коксетер}} * {{книга | автор = [[Ошемков, Андрей Александрович|Ошемков А. А.]], [[Попеленский, Фёдор Юрьевич|Попеленский Ф. Ю.]], [[Тужилин, Алексей Августинович|Тужилин А. А.]], [[Фоменко, Анатолий Тимофеевич|Фоменко А. Т.]], [[Шафаревич, Андрей Игоревич|Шафаревич А. И.]] | заглавие = Курс наглядной геометрии и топологии | место = М. | издательство = [[URSS]] | год = 2022 | страниц = 352 | ISBN = 978-5-9519-2286-1 | ref = Ошемков и др.}} * {{книга|автор=Степанов Н. Н.|заглавие=Сферическая тригонометрия|часть=§44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника|место=М.—Л.|издательство=[[ОГИЗ]]|год=1948|страниц=154|страницы=98—100}} {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] 0z3ck2hhytqcxo8hmko938z4a1diu28 4830969 4830968 2025-07-11T08:59:44Z Surprizi 14671 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4830969 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|Моноэдр с одной одноугольной поверхностью ({1,1}) hengonal dihedron.png|Диэдр с двумя одноугольными поверхностями ({1,2}) </gallery> ==ლიტერატურა== * [[Herbert Busemann]], The geometry of geodesics. New York, Academic Press, 1955 * Coxeter, H.S.M; ''Regular Polytopes'' (third edition). Dover Publications Inc. {{isbn|0-486-61480-8}} *Болтянский В. Г., Яглом И. М. Выпуклые фигуры и тела // Энциклопедия элементарной математики / Александров П. С., Маркушевич А. И., Хинчин А. Я. — М.: Наука, 1966. — Т. V. Геометрия. *Коксетер Г. Введение в геометрию. — М.: Наука, 1966. *Coxeter H. S. M. Regular Polytopes. — 3rd ed. — New York: Dover, 1973. — ISBN 0-486-61480-8. *Ошемков А. А., Попеленский Ф. Ю., Тужилин А. А., Фоменко А. Т., Шафаревич А. И. Курс наглядной геометрии и топологии. — М.: URSS, 2022. — 352 с. — ISBN 978-5-9519-2286-1. *Степанов Н. Н. §44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника // Сферическая тригонометрия. — М.—Л.: ОГИЗ, 1948. — С. 98—100. — 154 с. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] 57vpg69y390q7qe0cf1eq7auidpqhr7 4830971 4830969 2025-07-11T09:06:57Z Surprizi 14671 4830971 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|ერთკუთხედი ერთი ერთკუთხა ზედაპირით ({1,1}) Hengonal dihedron.png|ერთკუთხედი [[dihedron]], {1,2} Henagonal hosohedron.png|ერთკუთხედი [[hosohedron]], {2,1} </gallery> ==ლიტერატურა== * [[Herbert Busemann]], The geometry of geodesics. New York, Academic Press, 1955 * Coxeter, H.S.M; ''Regular Polytopes'' (third edition). Dover Publications Inc. {{isbn|0-486-61480-8}} *Болтянский В. Г., Яглом И. М. Выпуклые фигуры и тела // Энциклопедия элементарной математики / Александров П. С., Маркушевич А. И., Хинчин А. Я. — М.: Наука, 1966. — Т. V. Геометрия. *Коксетер Г. Введение в геометрию. — М.: Наука, 1966. *Coxeter H. S. M. Regular Polytopes. — 3rd ed. — New York: Dover, 1973. — ISBN 0-486-61480-8. *Ошемков А. А., Попеленский Ф. Ю., Тужилин А. А., Фоменко А. Т., Шафаревич А. И. Курс наглядной геометрии и топологии. — М.: URSS, 2022. — 352 с. — ISBN 978-5-9519-2286-1. *Степанов Н. Н. §44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника // Сферическая тригонометрия. — М.—Л.: ОГИЗ, 1948. — С. 98—100. — 154 с. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] eixx85v3zbd4d7dukrdsuwzz9hokxxu 4830972 4830971 2025-07-11T09:08:31Z Surprizi 14671 4830972 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|ერთკუთხედი ერთი ერთკუთხა ზედაპირით ({1,1}) Hengonal dihedron.png|ერთკუთხედი [[დიედრი]], {1,2} Henagonal hosohedron.png|ერთკუთხედი [[ოსოედრი]], {2,1} </gallery> ==ლიტერატურა== * [[Herbert Busemann]], The geometry of geodesics. New York, Academic Press, 1955 * Coxeter, H.S.M; ''Regular Polytopes'' (third edition). Dover Publications Inc. {{isbn|0-486-61480-8}} *Болтянский В. Г., Яглом И. М. Выпуклые фигуры и тела // Энциклопедия элементарной математики / Александров П. С., Маркушевич А. И., Хинчин А. Я. — М.: Наука, 1966. — Т. V. Геометрия. *Коксетер Г. Введение в геометрию. — М.: Наука, 1966. *Coxeter H. S. M. Regular Polytopes. — 3rd ed. — New York: Dover, 1973. — ISBN 0-486-61480-8. *Ошемков А. А., Попеленский Ф. Ю., Тужилин А. А., Фоменко А. Т., Шафаревич А. И. Курс наглядной геометрии и топологии. — М.: URSS, 2022. — 352 с. — ISBN 978-5-9519-2286-1. *Степанов Н. Н. §44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника // Сферическая тригонометрия. — М.—Л.: ОГИЗ, 1948. — С. 98—100. — 154 с. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] t672zwbfwt1xyxhp3679ipg4qjo88wt 4830973 4830972 2025-07-11T09:10:39Z Surprizi 14671 4830973 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|ერთკუთხა [[მონოედრი]] ({1,1}) Hengonal dihedron.png|ერთკუთხა [[დიედრი]], {1,2} Henagonal hosohedron.png|ერთკუთხა [[ოსოედრი]], {2,1} </gallery> ==ლიტერატურა== * [[Herbert Busemann]], The geometry of geodesics. New York, Academic Press, 1955 * Coxeter, H.S.M; ''Regular Polytopes'' (third edition). Dover Publications Inc. {{isbn|0-486-61480-8}} *Болтянский В. Г., Яглом И. М. Выпуклые фигуры и тела // Энциклопедия элементарной математики / Александров П. С., Маркушевич А. И., Хинчин А. Я. — М.: Наука, 1966. — Т. V. Геометрия. *Коксетер Г. Введение в геометрию. — М.: Наука, 1966. *Coxeter H. S. M. Regular Polytopes. — 3rd ed. — New York: Dover, 1973. — ISBN 0-486-61480-8. *Ошемков А. А., Попеленский Ф. Ю., Тужилин А. А., Фоменко А. Т., Шафаревич А. И. Курс наглядной геометрии и топологии. — М.: URSS, 2022. — 352 с. — ISBN 978-5-9519-2286-1. *Степанов Н. Н. §44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника // Сферическая тригонометрия. — М.—Л.: ОГИЗ, 1948. — С. 98—100. — 154 с. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] 5brdahhx8qja0drkosiejk6v0avd915 4830974 4830973 2025-07-11T09:11:13Z Surprizi 14671 4830974 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. მას აქვს მხოლოდ ერთი გვერდი და მხოლოდ ერთი შიდა კუთხე. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება და პოლიგონის განმარტება არ იძლევა მონოგონის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, n ⩾ 3 {\displaystyle n\geqslant 3} — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი n {\displaystyle n}-gon)[1]. ტარიგი: წამყვანი სფერულ გეომეტრიაში მონოგონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი წვეროსგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული მონოგონი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს[2]. სფერული მონოგონი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრონი, სფერული პოლიედრონი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}[3]: [[геометрическая фигура]], [[многоугольник]] с одной стороной и одной вершиной. Обозначается символом {1}. Имеет только одну сторону и только один внутренний [[угол]]. Выпуклый одноугольник В [[Евклидова геометрия|евклидовой геометрии]] одноугольник оказыается [[Вырождение (математика)|вырожденным]] — точкой, поскольку конечные точки его единственной стороны должны совпадать (быть единственной вершиной). В большинстве классических курсов элементарной геометрии считается «невозможной фигурой» и определение многоугольника не допускает одноугольника. При этом понятие одноугольника в элементарной геометрии используется в контексте [[Выпуклая оболочка|выпуклой оболочки]]: выпуклая оболочка одной точки образует [[Нульмерное пространство|нульмерный]] ''выпуклый одноугольник'' (выпуклая оболочка двух точек — [[отрезок]], одномерный [[выпуклый двуугольник]], в случае <math>n\geqslant 3</math> — трёхмерный выпуклый <math>n</math>-угольник){{Sfn|ЭЭМ|1966|с=213—214}}. {{Якорь|Сферический одноугольник}}В [[Сферическая геометрия|сферической геометрии]] одноугольник образуется как сферическая ломанная, состоящая из одной вершины, то есть, сферическая прямая с отмеченной точкой. Таким образом, '''''сферический одноугольник''''' разбивает сферу на две полусферы{{Sfn|Ошемков и др.|2022|с=100}}. Сферический одноугольник позволяет сформировать [[моноэдр]] — сферический многогранник с одной одноугольной поверхностью с символом Шлефли {1,1}, и [[диэдр]] — с двумя одноугольными поверхностями, общим углом 360° и одной вершиной с символом Шлефли {1,2}{{Sfn|Коксетер|1966|с=552}}: <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|ერთკუთხა [[მონოედრი]], {1,1} Hengonal dihedron.png|ერთკუთხა [[დიედრი]], {1,2} Henagonal hosohedron.png|ერთკუთხა [[ოსოედრი]], {2,1} </gallery> ==ლიტერატურა== * [[Herbert Busemann]], The geometry of geodesics. New York, Academic Press, 1955 * Coxeter, H.S.M; ''Regular Polytopes'' (third edition). Dover Publications Inc. {{isbn|0-486-61480-8}} *Болтянский В. Г., Яглом И. М. Выпуклые фигуры и тела // Энциклопедия элементарной математики / Александров П. С., Маркушевич А. И., Хинчин А. Я. — М.: Наука, 1966. — Т. V. Геометрия. *Коксетер Г. Введение в геометрию. — М.: Наука, 1966. *Coxeter H. S. M. Regular Polytopes. — 3rd ed. — New York: Dover, 1973. — ISBN 0-486-61480-8. *Ошемков А. А., Попеленский Ф. Ю., Тужилин А. А., Фоменко А. Т., Шафаревич А. И. Курс наглядной геометрии и топологии. — М.: URSS, 2022. — 352 с. — ISBN 978-5-9519-2286-1. *Степанов Н. Н. §44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника // Сферическая тригонометрия. — М.—Л.: ОГИЗ, 1948. — С. 98—100. — 154 с. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] r7cyzz6xh41s6jjzmtly12hfx23kkaa 4830977 4830974 2025-07-11T09:20:06Z Surprizi 14671 4830977 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მრავალკუთხედი |სახელი = სამკუთხედი |სურათი = Monogon.svg |წარწერა2 = სამკუთხედები |ტიპი = [[მრავალკუთხედი]] |გვერდები = <math>1</math> |შლეფლი = <math>\{1\}</math> ან <math>\{2\}</math> |დიაგრამა = {{CDD|node}} ან {{CDD|node_h|2x|node}} |სიმეტრია = [ ], C_s |ფართობი = |კუთხე = |კუთხეთა ჯამი = |ჩახაზული = |შემოხაზული = |თვისებები = }} '''ერთკუთხედი''', ''გენაგონი'', ''მონოგონი'' — [[მრავალკუთხედი]] ერთი გვერდითა და ერთი კუთხით. იგი აღინიშნება სიმბოლოთი {1}. ამოზნექილი ერთკუთხედი ევკლიდურ გეომეტრიაში მონოქრონი გადაგვარებულია — წერტილი, რადგან მისი ერთადერთი გვერდის ბოლოები უნდა ემთხვეოდეს (იყოს ერთი წვერო). ელემენტარული გეომეტრიის უმეტეს კლასიკურ კურსებში ის „შეუძლებელ ფიგურად“ ითვლება, ხოლო მრავალკუთხედის განმარტება არ იძლევა ერთკუთხედის გამოყენების საშუალებას. ამავდროულად, ელემენტარულ გეომეტრიაში მონოგონის ცნება გამოიყენება ამოზნექილი კორპუსის კონტექსტში: ერთი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი ქმნის ნულოვანი განზომილების ამოზნექილ მონოგონს (ორი წერტილის ამოზნექილი კორპუსი არის სეგმენტი, ერთგანზომილებიანი ამოზნექილი დიგონი, იმ შემთხვევაში, <math>n\geqslant 3</math> — სამგანზომილებიანი ამოზნექილი <math>n</math>-კუთხედი). სფერული ერთკუთხედი [[სფერული გეომეტრია|სფერულ გეომეტრიაში]] მონოქრონი წარმოიქმნება სფერული პოლიგონის სახით, რომელიც შედგება ერთი კუთხისაგან, ანუ სფერული ხაზისგან მონიშნული წერტილით. ამრიგად, სფერული ერთკუთხედი სფეროს ორ ნახევარსფეროდ ყოფს. სფერული ერთკუთხედი საშუალებას იძლევა ჩამოყალიბდეს მონოედრი, სფერული მრავალკუთხედი ერთი მონოგონალური ზედაპირით შლაფლის სიმბოლოთი {1,1} და დიედრი, ორი მონოგონალური ზედაპირით, 360°-იანი საერთო კუთხით და ერთი წვეროთი შლაფლის სიმბოლოთი {1,2}. <gallery> Spherical henagonal henahedron.png|ერთკუთხა [[მონოედრი]], {1,1} Hengonal dihedron.png|ერთკუთხა [[დიედრი]], {1,2} Henagonal hosohedron.png|ერთკუთხა [[ოსოედრი]], {2,1} </gallery> ==ლიტერატურა== * [[Herbert Busemann]], The geometry of geodesics. New York, Academic Press, 1955 * Coxeter, H.S.M; ''Regular Polytopes'' (third edition). Dover Publications Inc. {{isbn|0-486-61480-8}} *Болтянский В. Г., Яглом И. М. Выпуклые фигуры и тела // Энциклопедия элементарной математики / Александров П. С., Маркушевич А. И., Хинчин А. Я. — М.: Наука, 1966. — Т. V. Геометрия. *Коксетер Г. Введение в геометрию. — М.: Наука, 1966. *Coxeter H. S. M. Regular Polytopes. — 3rd ed. — New York: Dover, 1973. — ISBN 0-486-61480-8. *Ошемков А. А., Попеленский Ф. Ю., Тужилин А. А., Фоменко А. Т., Шафаревич А. И. Курс наглядной геометрии и топологии. — М.: URSS, 2022. — 352 с. — ISBN 978-5-9519-2286-1. *Степанов Н. Н. §44. Определение площади двуугольника и сферического треугольника // Сферическая тригонометрия. — М.—Л.: ОГИЗ, 1948. — С. 98—100. — 154 с. {{მრავალკუთხედები}} [[კატეგორია:მრავალკუთხედები]] t87bszei30484dh8ker79jfm1rc1hk8 0 592916 4830980 2025-07-11T09:44:12Z Sunlight35 98738 ახალი გვერდი: {{subst:მუშავდება}} '''ბანუ კასი''' ({{Lang-es|Banu Qasi}}; „კასიუსის შვილები“) — [[მუვალადები|მუვალადების]] მმართველი დინასტია, რომელმაც [[VIII საუკუნე|VIII]]-[[X საუკუნე|X]] საუკუნეებში [[ებრო|ებროს]] მდინარის... 4830980 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|11|07|2025}} '''ბანუ კასი''' ({{Lang-es|Banu Qasi}}; „კასიუსის შვილები“) — [[მუვალადები|მუვალადების]] მმართველი დინასტია, რომელმაც [[VIII საუკუნე|VIII]]-[[X საუკუნე|X]] საუკუნეებში [[ებრო|ებროს]] მდინარის მარჯვენა სანაპიროზე მიწებს განაგებდა. [[IX საუკუნე|IX]] საუკუნის შუა ხანებში დინასტიამ შეიერთა ყველა ის ტერიტორია, რაც მუსლიმებმა პირენეის ნახევარკუნძულის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში დაიპყრეს. ბანუ კასი იყო ერთადერთი განსაკუთრებული დინასტია [[ომაიანები|ომაიანთა]] ესპანეთში<ref>[https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=10935# Banu Qasi]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მუსლიმური დინასტიები]] 9ohonljl5jqpkywskgmhjfq2e8iuj1b