Алтын Қыран ордені

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="kk">
  <siteinfo>
    <sitename>Уикипедия</sitename>
    <dbname>kkwiki</dbname>
    <base>https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.4</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Таспа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Арнайы</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Талқылау</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Қатысушы</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Қатысушы талқылауы</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Уикипедия</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Уикипедия талқылауы</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Сурет</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Сурет талқылауы</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедиаУики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">МедиаУики талқылауы</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Үлгі</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Үлгі талқылауы</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Анықтама</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Анықтама талқылауы</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Санат</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Санат талқылауы</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Портал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Портал талқылауы</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Жоба</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Жоба талқылауы</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2600" case="first-letter">Topic</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Алтын Қыран ордені</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4877</id>
    <revision>
      <id>3479264</id>
      <parentid>3417695</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:10:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Марапатталғандар */</comment>
      <origin>3479264</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11764" sha1="i6xbw0c79vqi2usz1d81z4eq8kk1pud" xml:space="preserve">{{Жүлде
 | атауы                    = «Алтын Қыран» ордені
 | суреті                   = [[Сурет:AltynKiran 1.png|left|100px]] [[Сурет:B40AB2FD-CCFE-48EC-8670-56858DA808.jpg|right|170px]]
 | фон түсі                 = 
 | шынайы атауы             = 
 | мемлекет                 = {{KAZ}}
 | түрі                     = [[Орден]]
 | үшін марапатталған       = Қазақстан Республикасына ерекше мемлекеттік қызметтері
 | негіз                    = 
 | жағдайы                  = беріледі
 | тапсырушы                = 
 | негізделді               = [[1995 жыл]]
 | алғашқы иегері           = [[27 ақпан]] [[1997 жыл|1997 жылы]]
 | соңғы иегері             = 
 | барынша ұсынылған        = 22 адам
 | жоғары марапаты          = 
 | төменгі марапаты         = [[Отан ордені|«Отан» ордені]]
 | сайты                    = 
 | Commons                  = Orders of Golden Eagle
 }}
'''«Алтын Қыран»''' — Қазақстан Республикасының жоғары дәрежелі ерекшелік белгісі. Осы орденмен азаматтар Қазақстан Республикасына ерекше мемлекеттік қызметі үшін марапатталады.&lt;ref&gt;Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х&lt;/ref&gt;

«Алтын Қыран» орденімен марапаттауға үміткерлерді Қазақстан Президенті айқындайды.

[[Қазақстан Республикасының Президенті]] лауазымы бойынша ерекше үлгідегі «Алтын қыран» орденінің иегері атанады.

== Сипаттамасы ==
Орденнің инсигниясы орден тізбегіндегі белгі мен жұлдыздан тұрады.

Орденнің белгісі түп жағында ою-өрнек элементімен аяқталатын алтын жиегі бар көк эмальмен қапталған, ұштары дөңгеленген, кесілген бес бұрышты жұлдыз түріндегі алтыннан жасалған. Жұлдыз сәулелерінің арасында желпуіш тәрізді штралдар бар, олардың орталық бөлігінде төрт гауһар бекітілген. Белгінің ортасында ақ алтын дәндерімен жиектелген шеңберде көк эмаль аясында алтын қыран бейнеленген. Төменде қызыл эмаль лентаның аясындағы шеңберде алтын әріптермен «АЛТЫН ҚЫРАН» деген жазу бар. Қыранның үстінде геометриялық өрнек аясында шеңбер бойымен үш лағыл тас бекітілген.

Орден белгісі [[Қазақстан туы|Қазақстан Мемлекеттік Туының]] элементі – стильдендірілген қыран мен күн бейнеленген салпыншақ арқылы қос орденді церийге құлақшамен бекітіліп, [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстанның Елтаңбасы]] бейнеленген он жеті ауыспалы буыны бар қос алқамен жалғанады.

Салпыншақтың сол және оң жағында, буынның артқы жағында алқаны киімге тағуға арналған қалқалы бекітпесі бар ине орналасқан.

Орден жұлдызы үлкен және жұлдыз сәулелерін жабатын эмаль мен штралдағы гауһар тастарды қоспағанда, белгіні көзкөрім түрде қайталайды. Жұлдыздың сәулелері қырлы болып келеді.

Орден белгіленген кезде инсигния жұлдыз бен орден тізбегін қамтымады, ал орден белгісі бекіткіш пластинаның көмегімен созылып, ортасында қызыл жолағы бар Мемлекеттік Тудың түсіндегі жібек қатқыл таспасы болған фигуралық тағанға бекітілді. 1999 жылғы орден реформасының нәтижесінде марапат өзінің заманауи түрін иеленді.

Күнделікті кию үшін орден түсінің таспасынан ілінген шағын орден жұлдызы түріндегі орденнің миниатюрасы бар.

== Марапатталғандар ==
Ағымда «Алтын Қыран» орденімен 7 тұлға марапатталған, соның ішінде:

{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot; 
! scope=&quot;col&quot; |Марапатталғаны
! scope=&quot;col&quot; |Жыл
! scope=&quot;col&quot; |Қосымша
! scope=&quot;col&quot; |Лауазымы
! class=&quot;unsortable&quot; scope=&quot;col&quot; |{{comment|Дер.|Дереккөзі}}
|-
!{{sort|Ельцин Борис|[[Борис Николаевич Ельцин|Борис Ельцин]]}}
| rowspan=&quot;2&quot; |1997
|
|Бірінші [[Ресей президенті]]
|
|-
!{{sort|Кәрімов Ислам|[[Ислам Әбдіғаниұлы Кәрімов|Ислам Кәрімов]]}}
|
|Бірінші [[Өзбекстан президенті]]
|
|-
!{{sort|Кучма Леонид|[[Леонид Данилович Кучма|Леонид Кучма]]}}
| rowspan=&quot;2&quot; |1999
|
|Екінші [[Украина президенті]]
|
|-
!{{sort|Цзэминь Цзян|[[Цзян Цзэминь]]}}
|
|[[Қытай]] Жоғарғы басшысы
|
|-
!{{sort|Елизабет II|[[II Елизабет]]}}
|2000
|
|[[Британ монархтарының тізімі|Ұлыбритания патшайымы]]
|
|-
!{{sort|Шрёдер Герхард|[[Герхард Шрёдер]]}}
|2003
|
|Жетінші [[Германия Федералдық канцлері]]
|
|-
!{{sort|Путин Владимир|[[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]]}}
|2004
|
|Екінші [[Ресей президенті]]
|
|-
!{{sort|Мүбәрак Хосни|[[Хосни Мүбәрак]]}}
| rowspan=&quot;2&quot; |2008
|
|Төртінші [[Мысыр президенті]]
|
|-
!{{sort|Акихито|[[Акихито]]}}
|
|[[Жапония императоры]]
|
|-
!{{sort|Нахайян Халифа ибн Заид|[[Халифа ибн Заид әл-Нахайян|Халифа әл-Нахайян]]}}
| rowspan=&quot;4&quot; |2009
|
|[[Біріккен Араб Әмірліктері президенті|БАӘ президенті]]
|
|-
!{{sort|Халонен Тарья|[[Тарья Халонен]]}}
|
|[[Финляндия президенті]]
|
|-
!{{sort|Ли Мёң Бак|[[Ли Мёң Бак]]}}
|
|[[Корея Республикасының президенті]]
|
|-
!{{sort|Саркози Николя|[[Николя Саркози]]}}
|
|[[Франция президенті]]
|
|-
!{{sort|Гүл Абдуллаһ|[[Абдуллаһ Гүл]]}}
| rowspan=&quot;2&quot; |2012
|
|[[Түркия президенті]]
|
|-
!{{sort|Ердоған Режеп Тайып|[[Режеп Тайып Ердоған]]}}
|
|[[Түркия премьер-министрі]]
|
|-
!{{sort|Хуан Карлос I|[[I Хуан Карлос]]}}
|2013
|
|[[Испания королі]]
|
|-
!{{sort|Бердімұхамедов Құрбанқұлы|[[Құрбанқұлы Мәлікқұлыұлы Бердімұхамедов|Құрбанқұлы Бердімұхамедов]]}}
| rowspan=&quot;5&quot; |2022
|
|[[Түрікменстан президенті]]
|
|-
!{{sort|Сауд Салман ибн Әбд әл-Ғазиз|[[Салман ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд|Салман әл-Ғазиз әл-Сауд]]}}
|
|[[Сауд Арабиясы королі]]
|
|-
!{{sort|Әлиев Ильхам|[[Ильхам Хейдарұлы Әлиев|Ильхам Әлиев]]}}
|
|[[Әзербайжан президенті]]
|
|-
!{{sort|Цзиньпин Си|[[Си Цзиньпин]]}}
|
|[[Қытай]] Жоғарғы басшысы
|
|-
!{{sort|Тани Тамим бин Хамад|[[Тамим бин Хамад Әл Тани]]}}
|
|[[Катар әмірі]]
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/prezident-kasym-zhomart-tokaev-katar-amiri-sheyh-tamim-ben-hamad-al-tanidi-altyn-kyran-ordenimen-marapattady-129238 |title= Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қатар Әмірі шейх Тәмим бен Хамад Әл Тәниді  «Алтын Қыран» орденімен  марапаттады |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2022-10-12 |accessdate= 2025-01-05}}&lt;/ref&gt;
|-
!{{sort|Рахмон Эмомали|[[Эмомали Шәріпұлы Рахмон|Эмомали Рахмон]]}}
|2023
|
|[[Тәжікстан президенті]]
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaev-tazhikstan-prezidenti-emomali-rahmondy-altyn-kyran-ordenimen-marapattady-44525 |title= Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Тәжікстан Президенті Эмомали Рахмонды «Алтын Қыран» орденімен марапаттады |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2023-03-04 |accessdate= 2025-01-05}}&lt;/ref&gt;
|-
!{{sort|Мирзиёев Шавкат|[[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев|Шавкат Мирзиёев]]}}
|2024
|
|[[Өзбекстан президенті]]
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-ozbekstan-prezidenti-shavkat-mirziyoevti-altyn-kyran-ordenimen-marapattady-87217 |title= Мемлекет басшысы Өзбекстан Президенті Шавкат Мирзиёевті «Алтын Қыран» орденімен марапаттады |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2024-08-08 |accessdate= 2025-01-05}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot; perrow=&quot;3&quot;&gt;
Altyn Qyran star.jpg|«Алтын Қыран» орден жұлдызы
Altyn Qyran sign.jpg|«Алтын Қыран» белгі ордені
Insignia of order Gold eagle.jpg|«Алтын қыран» орденінің инсигниясы
AltinKiran.jpg|Кеуде қалыпындағы орден белгісі
50-tenge-AltinKiran-Znak.jpg|50 теңгелік шақаның арт жағында орден белгісі бейнеленген
50-tenge-AltinKiran-Zvezda.jpg|50 теңгелік шақаның арт жағында орден жұлдызы бейнеленген
&lt;/gallery&gt;

== Тағы қараңыз ==
* [[Қазақстанның мемлекеттік марапаттары]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазақстан марапаттары}}

[[Санат:Жоғары дәрежелік ерекшелік белгілері]]
[[Санат:Қазақстан ордендері]]</text>
      <sha1>i6xbw0c79vqi2usz1d81z4eq8kk1pud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан халқы ассамблеясы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5311</id>
    <revision>
      <id>3479334</id>
      <parentid>3415155</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:18:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ассамблеяның парламенттік өкілдігі */</comment>
      <origin>3479334</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26016" sha1="3qd3x84swg9g4z52rzv34mpoa16myel" xml:space="preserve">'''Қазақстан халқы Ассамблеясы''' — 1995 жылғы 1 наурызда Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен құрылған Мемлекет басшысы жанындағы консультативті-кеңесші орган.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;
Ел Президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Н.Ә. Назарбаев]] Қазақстан халқы Ассамблеясын құру идеясын алғаш рет [[1992 жыл]]ы Тәуелсіздіктің бірінші жылына арналған Қазақстан халқының бірінші форумында жариялады.
Мұндай институтты құру қажеттілігі саяси тұрғыдан, сондай-ақ жаңадан құрылған, тәуелсіз, полиэтносты, поликонфессиялық мемлекеттің тұрақты дамуы тұрғысынан туындаған еді.
Аталған бастама мәдениет аралық диалогты нығайтудың жаңа кезеңінің негізін қалап, этносаралық қатынастарды дамыту мәселелерін жоғары деңгейде шешуге мүмкіндік жасайтын әлемдік тәжірибедегі тың бағыт болып табылды.
Жиырма жылдық тарихында Ассамблея қарқынды дамып, елеулі өзгерістерді бастан кешірді. Оның дамуы барысында Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық және қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісі қалыптасты.
Осы жылдар ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясының институционалдық құрылымы нығайып, қоғамды ұйыстырушы әлеуеті толысты, ол халық дипломатиясының маңызды күретамырына айналды. Бүгінде Ассамблея ел Президенті Төрағалық ететін конституциялық орган болып табылады. Бұл оның ерекше мәртебесін айқындайды.

==Ассамблеяның қызметі==
[[Сурет:Қазақстан халықтары.jpg|thumb|300px|Қазақстан түрлі халық өкілдерінің әнұран шырқау сәті]]

Бұл бірегей институт еліміздегі барлық этнос өкілдерін ортақ мақсатқа ұйыстыра отырып, республикадағы тұрақтылықты сақтау мен ел дамуының мақсатына айтулы үлес қосып келеді.

Ассамблея қызметінің арқасында Қазақстанда этностық немесе діни ерекшелігіне қарамастан әрбір азаматтың Конституциямен кепілдік берілген азаматтық  құқықтары мен еркіндігі толығымен қолданылатын этносаралық және конфессияаралық келісімнің айрықша үлгісі қалыптасты. Қазақстанның көпэтностық бай кеңістігінде сенім, келісім мен өзара түсіністік үлгісі орнады.

Бүгінде республикада Қазақстан этностарының мәдениеттері, тілдері, дәстүрлерінің дамуына қажетті барлық жағдай жасалған. Этномәдени бірлестіктердің өзінің саны тұрақты өсуде, қазір олар 800-ден асады, оның ішінде 28-і республикалық.
15 тілде газет-журнал, 8 тілде радиобағдарламалар 7 тілде телебағдарламалар шығады. Білім беру толықтай өзбек, тәжік, ұйғыр және украин тілдерінде жүргізілетін 88 мектеп жұмыс істейді. 108 мектепте 22 этностың тілі жеке пән ретінде жүргізіледі. Осымен қатар, балалардан басқа үлкендер де 30 этнос тілдерін оқуға мүмкіндік алған 195 этно-білім беру кешендері, жексенбілік және лингвистикалық мектептер ашылды. Қазақ және орыс театрларын қоспағанда елімізде тағы төрт ұлттық – өзбек, ұйғыр, корей және неміс театрлары жұмыс істейді.
Әр жыл сайын Қазақстан этностарының тілдерінде бірнеше ондаған жаңа кітаптар жарық көреді. Жыл сайынға халықтық мерекелер Наурыз, 1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі мерекесі, масленица, сабантой дәстүрге айналды.
Егер мемлекеттің қалыптасу кезеңінде басты міндет этносаралық төзімділік пен қоғамдық келісім негізінде қоғамды ұйыстыру болса, ел дамуының жаңа кезеңінде, стратегиялық басымдық ретінде, қоғамның барлық азаматтары мойындаған ортақ құндылықтар мен қағидаттар жүйесіне негізделген Ұлт Бірлігіне жету болып табылады.
Сондықтан 2010 жылы сәуірде азаматтық қоғам мен мемлекеттік институттардың, азаматтардың сындарлы ұсыныстарын жинақтаған Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы қабылданды.
Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы – халықтың, уақыт талабына сәйкес, бірігу қажеттігін түсінуіне негіз. Бұл – бізді қандай күш біріктіреді және біртұтас етеді - соны түсінудің тәсілі. Бұл – болашаққа бірігіп ұмтылудың серпіні.

Ел Президенті еліміздегі тіл мәселесіне ерекше көңіл бөліп келеді. Этносаралық қатынастар жүйесінде мемлекеттік тіл ел бірлігін қалыптастырудың маңызды факторы болып танылған. Сондықтан да Ассамблея қызметінде мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту маңызды орынға ие.

Ассамблея қызметі этносаралық қатынастар мәселелерін тиімді шешіп келе жатқан ел ретінде Қазақстан Республикасының халықаралық беделінің өсуіне ықпал етуде.
Бүгінде Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісім үлгісі әлем назарын аударып отыр.

Қазақстандық үлгі Біріккен ұлттар ұйымында, ЕҚЫҰ-ға қатысушы елдерде, Копенгагенде, Венада, Женевада, Нью-Йоркте өткен халықаралық форумдарда таныстырылып оң бағаға ие болды, ЕҚЫҰ-ға қатысушы 56 мемлекет тіліне аударылды.

БҰҰ-ның Бас хатшысы Пан Ги Мун елімізге сапары барысында Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметімен танысып Ассамблея принципі БҰҰ-ның жұмыс принципімен толық сәйкес келеді деп атап өтті.

Қазақстандық үлгі Қазақстан халқы Ассамблеясы мен ЕҚЫҰ-ның ұлттық азшылықтар ісі жөніндегі Жоғары комиссары арасындағы өзара іс қимылдың негізгі бағыттарының біріне айналды. Қазақстандағы қоғамдық келісім үлгісіне қызығушылық танытушы мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар саны күн санап артып келеді.

==Ассамблея туралы Заң==

2008 жылғы 20 қазанда Қазақстан Республикасының «Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы» Заңына қол қойылды. Осы заң этносаралық қатынастар саласындағы негізгі принциптерді айқындай отырып, Қазақстан халқы Ассамблеясы мен оның құрылымдарының мәртебесін заң деңгейінде бекітті. Этносаралық қатынастар субъектілерінің жұмысының елімізде жүргізіліп келе жатқан саяси бағытпен үндес жаңа жүйесін қалыптастырды.

Заң Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік ұлттық саясатты іске асыруға, қоғамдық-саяси тұрақтылықты қамтамасыз етуге, мемлекеттік және қоғамның азаматтық институттарының этносаралық қатынастар саласындағы өзара іс-қимылының тиімділігін арттыруға бағытталған Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмысын ұйымдастыру тәртібін айқындайды.

Заңға сәйкес Қазақстан халқы Ассамблеясы ол – заңды тұлға құрылмай, Қазақстан Республикасының Президенті құратын, мемлекеттік ұлттық саясатты әзірлеуге және іске асыруға ықпал ететін мекеме.

Ассамблеяның мақсаты қазақ халқының топтастырушы рөлін арқау ете отырып, қазақстандық патриотизм, Қазақстан халқының азаматтық және рухани-мәдени ортақтығы негізінде қазақстандық азаматтық бірегейлікті және бәсекеге қабілетті ұлтты қалыптастыру процесінде Қазақстан Республикасында этносаралық келісімді қамтамасыз ету болып табылады.
===Ассамблеяның негізгі міндеттері===
# этносаралық қатынастар саласында мемлекеттік органдармен және азаматтық қоғам институттарымен тиімді өзара іс-қимылды қамтамасыз ету, қоғамда этносаралық келісімді және толеранттықты одан әрі нығайту үшін қолайлы жағдайлар жасау;
# халық бірлігін нығайту, қазақстандық қоғамның негіз қалаушы құндылықтары бойынша қоғамдық келісімді қолдау және дамыту;
# қоғамдағы экстремизмнің және радикализмнің көріністері мен адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына қысым жасауға бағытталған әрекеттерге қарсы тұруда мемлекеттік органдарға жәрдемдесу;
# азаматтардың демократиялық нормаларға сүйенетін саяси-құқықтық мәдениетін қалыптастыру;
# Ассамблеяның мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктердің күш-жігерін біріктіруді қамтамасыз ету;
# Қазақстан халқының ұлттық мәдениетін, тілдері мен дәстүрлерін өркендету, сақтау және дамыту болып табылады.

==Ассамблея құрылымы==
Қазақстан Республикасының Президенті Ассамблеяны құрады және қайта ұйымдастырады, Ассамблея қызметінің бағыттарын айқындайды, Ассамблея басшылығының лауазымды адамдарын қызметке тағайындайды.

Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне — Елбасына Қазақстан халқы Ассамблеясын өмір бойы басқару құқығы тиесілі.
Ассамблеяның құрылымын Ассамблея Сессиясы, Ассамблея Кеңесі, Ассамблея Хатшылығы, облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеялары құрайды.

Ассамблея Сессиясы – Ассамблея мүшелерінің жиналысы Ассамблеяның жоғары басқарушы органы болып табылады. 
Сессияны Қазақстан Республикасының Президенті қажеттілігіне қарай, бірақ жылына кемінде бір рет шақырады. Кезекті Сессияны шақыру туралы өкім кезекті Сессияның еткізілетін күні, орны жене күн тәртібі көрсетіліп, ол басталғанға дейін отыз күннен кешіктірілмей қабылданады, бұл туралы ресми бұқаралық ақпарат құралдарында хабарланады. Кезектен тыс Сессия Ассамблея Төрағасының, Ассамблея Кеңесінің бастамасы бойынша немесе Ассамблея мүшелері жалпы санының кемінде үштен бірінің өтініші бойынша шақырылады жене оны өткізу туралы шешім қабылданған күннен бастап бір ай мерзімде өткізіледі.

Ассамблея тарихында 18 сессия өткізіліп, онда қоғам өмірінің маңызды мәселелері мен мемлекет дамуының негізгі бағыттар талқыланды.
Сессиялар аралығындағы кезеңде Ассамблеяны басқаруды Қазақстан Республикасы Президентінің шешімімен құрылатын Ассамблея Кеңесі  жүзеге асырады. Кеңестің құрамын Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.
Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмыс органы оның Хатшылығы дербес құрылымдық бөлім ретінде Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің құрамына кіреді.
Ассамблеяның және облыстар (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеяларының құрамы - этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестік өкілдерінің, мемлекеттік органдар өкілдерінің және олардың қоғамдағы беделі ескеріле отырып Қазақстан Республикасы азаматтарының қатарынан қалыптастырылады. Қазіргі уақытта Ассамблеясының құрамында 390 мүше бар.
Ассамблеяға мүшелікке кандидатуралар облыстардың этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктерінің ұсыныстары негізінде облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеялары сессияларының шешімі бойынша, сондай ақ республикалық, өңірлік этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктердің жоғары органдарының шешімі бойынша ұсынылады.
Ассамблея қызметін ғылыми сүйемелдеу үшін Ғылыми-сарапшылық кеңес құрылып, қызмет атқаруда.
Ғылыми-сарапшылық кеңестің құрамына Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, этномәдени бірлестіктердің, ғылыми және білім беру ұйымдарының өкілдері, сондай-ақ ғалымдар, тәуелсіз сарапшылар мен мамандар кіреді.
Этносаралық мәселені жариялаудың ерекшелігі ескеріле отырып Қазақстан халқы Ассамблеясы жанынан Журналистер мен сарапшылар клубы құрылған. 
Клуб жұмысының басты бағыты журналистер мен сарапшылар үшін этносаралық тақырыпты жариялаудың лайықты дәстүрін қалыптастыру, сондай-ақ Ассамблея мен БАҚ арасындағы байланысты тереңдету болып табылады. 
Барлық аймақтарда Достық үйлері өз жұмысын тиімді атқарып келеді, Мемлекет басшысының тапсырмасымен Астана қаласында – Бейбітшілік және келісім сарайы салынды. Мұнда жыл сайын Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиялары, әлемдік дәстүрлі діндер съездері, өзге де маңызды іс-шаралар өтеді.

Ассамблеяның жұмыс органы Ассамблея Хатшылығы Президент Әкiмшiлiгiнiң құрылымында дербес құрылымдық бөлiм болып табылады. Хатшылықты бiр мезгiлде Ассамблея Төрағасының орынбасары болып табылатын Хатшылық меңгерушiсi басқарады. Осы тетіктер Ассамблеяның мемлекеттік басқару мен қоғамдық қатынастардағы нақты әрекет етуі мен тиімділігінің негізі.

Ассамблеяның және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың ассамблеяларының құрамы Қазақстан Республикасы азаматтарын - этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестік өкілдерін, мемлекеттік органдар өкілдерін және қоғамда өзіндік орны, абырой-беделі бар тұлғаларды қамтиды.

Қазіргі уақытта Ассамблея құрамында 394 мүше бар.

Ассамблеяның басты ерекшеліктерінің бірі оның еліміздің жоғары заң шығару органында - Парламентте этностық топтар мүдделерінің кепілді өкілдік етуін қамтамасыз етуі болып табылады.

Парламент Мәжілісіне Қазақстан халқы Ассамблеясынан сайланған 9 депутат еліміздің барлық этностары атынан өкілдік етеді. Бұдан басқа қазақстандық этностық қоғамдастық өкілдері Парламенттегі өкілдігі өкілді органдарға саяси партиялар арқылы сайлауға тікелей қатысу негізінде жүзеге асырылады.

Қазақстан халқы ассамблеясы өзінің құрылған кезінен бастап орасан біріктірушілік және зияткерлік әлеует жинақтап және халықтық дипломатия институты үлгісіне бейімделе отырып, ұзақ даму жолынан өтті. Еліміздегі 100-ден аса этностың басын біріктіретін бірегей құрылым тұрақтылықты сақтап, республиканың ілгерілей дамуы үшін маңызды роль атқарды. Қазақстан халқы Ассамблеясы бүкіл әлемге Қазақстанның этносаралық қатынастар саласында жүргізіп отырған саясатының табысты екенін паш етіп келеді.

Жалпы алғанда негізінен Ассамблея жұмысының арқасында біздің елімізде этносаралық және конфессияаралық келісімнің бірегей моделі, әрбір азамат этникалық және діни ерекшелігіне қарамастан Конституцияда кепілдік берілген азаматтық құқықтары мен бостандықтарын толық пайдалана алатындай ерекше сенім, ынтымақ, өзара түсініктік ахуалы қалыптасты.

Республикада Қазақстанның барлық этностарының мәдениетін, тілін, дәстүрін дамыту үшін қажетті жағдайдың бәрі жасалған. Ассамблея қызметі Қазақстанның этносаралық қатынастар мәселелерін тиімді шешетін ел ретіндегі халықаралық беделін арттыруға ықпал етеді.

==Ассамблеяның парламенттік өкілдігі==
Ассамблеяның басты ерекшеліктерінің бірі этностық топ өкілдері мүдделерін жоғары заң шығару органында – ел Парламентінде білдіру болып табылады.

Конституцияға 2007 жылы енгізілген өзгерістерге сәйкес Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің 9 депутатын Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайды.
Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлаған Парламент Мәжілісінің 
9 депутаты, елдегі барлық этностардың мүддесін білдіреді. 
Ассамблеядан сайланған депутаттар заң шығарушылық процесіне белсенді қатысып, заң шығарушылық бастамашылық құқығын жиі пайдаланады. Этносаралық қатынастарға қатысты қабылданатын барлық заң жобалары депутаттардың тиісті сараптауынан өтеді.

2022 жылғы конституциялық реформадан кейін Мәжілістегі Ассамблеяның квотасы жойылды. Оның орнына қазір Қазақстан Республикасының Президенті Ассамблея Кеңесінің ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының бес депутатын тағайындайды.

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.assembly.kz/kaz/ Ассамблея ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080527105504/http://www.assembly.kz/kaz/ |date=2008-05-27 }}

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

[[Санат:Қазақстан этникалық топтары]]
[[Санат:Қазақстанның мемлекеттік ұйымдары]]</text>
      <sha1>3qd3x84swg9g4z52rzv34mpoa16myel</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479337</id>
      <parentid>3479334</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:24:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ассамблея құрылымы */</comment>
      <origin>3479337</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26320" sha1="o8bkomrnwlgk7ovjko74hal403pv4hk" xml:space="preserve">'''Қазақстан халқы Ассамблеясы''' — 1995 жылғы 1 наурызда Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен құрылған Мемлекет басшысы жанындағы консультативті-кеңесші орган.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;
Ел Президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Н.Ә. Назарбаев]] Қазақстан халқы Ассамблеясын құру идеясын алғаш рет [[1992 жыл]]ы Тәуелсіздіктің бірінші жылына арналған Қазақстан халқының бірінші форумында жариялады.
Мұндай институтты құру қажеттілігі саяси тұрғыдан, сондай-ақ жаңадан құрылған, тәуелсіз, полиэтносты, поликонфессиялық мемлекеттің тұрақты дамуы тұрғысынан туындаған еді.
Аталған бастама мәдениет аралық диалогты нығайтудың жаңа кезеңінің негізін қалап, этносаралық қатынастарды дамыту мәселелерін жоғары деңгейде шешуге мүмкіндік жасайтын әлемдік тәжірибедегі тың бағыт болып табылды.
Жиырма жылдық тарихында Ассамблея қарқынды дамып, елеулі өзгерістерді бастан кешірді. Оның дамуы барысында Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық және қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісі қалыптасты.
Осы жылдар ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясының институционалдық құрылымы нығайып, қоғамды ұйыстырушы әлеуеті толысты, ол халық дипломатиясының маңызды күретамырына айналды. Бүгінде Ассамблея ел Президенті Төрағалық ететін конституциялық орган болып табылады. Бұл оның ерекше мәртебесін айқындайды.

==Ассамблеяның қызметі==
[[Сурет:Қазақстан халықтары.jpg|thumb|300px|Қазақстан түрлі халық өкілдерінің әнұран шырқау сәті]]

Бұл бірегей институт еліміздегі барлық этнос өкілдерін ортақ мақсатқа ұйыстыра отырып, республикадағы тұрақтылықты сақтау мен ел дамуының мақсатына айтулы үлес қосып келеді.

Ассамблея қызметінің арқасында Қазақстанда этностық немесе діни ерекшелігіне қарамастан әрбір азаматтың Конституциямен кепілдік берілген азаматтық  құқықтары мен еркіндігі толығымен қолданылатын этносаралық және конфессияаралық келісімнің айрықша үлгісі қалыптасты. Қазақстанның көпэтностық бай кеңістігінде сенім, келісім мен өзара түсіністік үлгісі орнады.

Бүгінде республикада Қазақстан этностарының мәдениеттері, тілдері, дәстүрлерінің дамуына қажетті барлық жағдай жасалған. Этномәдени бірлестіктердің өзінің саны тұрақты өсуде, қазір олар 800-ден асады, оның ішінде 28-і республикалық.
15 тілде газет-журнал, 8 тілде радиобағдарламалар 7 тілде телебағдарламалар шығады. Білім беру толықтай өзбек, тәжік, ұйғыр және украин тілдерінде жүргізілетін 88 мектеп жұмыс істейді. 108 мектепте 22 этностың тілі жеке пән ретінде жүргізіледі. Осымен қатар, балалардан басқа үлкендер де 30 этнос тілдерін оқуға мүмкіндік алған 195 этно-білім беру кешендері, жексенбілік және лингвистикалық мектептер ашылды. Қазақ және орыс театрларын қоспағанда елімізде тағы төрт ұлттық – өзбек, ұйғыр, корей және неміс театрлары жұмыс істейді.
Әр жыл сайын Қазақстан этностарының тілдерінде бірнеше ондаған жаңа кітаптар жарық көреді. Жыл сайынға халықтық мерекелер Наурыз, 1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі мерекесі, масленица, сабантой дәстүрге айналды.
Егер мемлекеттің қалыптасу кезеңінде басты міндет этносаралық төзімділік пен қоғамдық келісім негізінде қоғамды ұйыстыру болса, ел дамуының жаңа кезеңінде, стратегиялық басымдық ретінде, қоғамның барлық азаматтары мойындаған ортақ құндылықтар мен қағидаттар жүйесіне негізделген Ұлт Бірлігіне жету болып табылады.
Сондықтан 2010 жылы сәуірде азаматтық қоғам мен мемлекеттік институттардың, азаматтардың сындарлы ұсыныстарын жинақтаған Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы қабылданды.
Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы – халықтың, уақыт талабына сәйкес, бірігу қажеттігін түсінуіне негіз. Бұл – бізді қандай күш біріктіреді және біртұтас етеді - соны түсінудің тәсілі. Бұл – болашаққа бірігіп ұмтылудың серпіні.

Ел Президенті еліміздегі тіл мәселесіне ерекше көңіл бөліп келеді. Этносаралық қатынастар жүйесінде мемлекеттік тіл ел бірлігін қалыптастырудың маңызды факторы болып танылған. Сондықтан да Ассамблея қызметінде мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту маңызды орынға ие.

Ассамблея қызметі этносаралық қатынастар мәселелерін тиімді шешіп келе жатқан ел ретінде Қазақстан Республикасының халықаралық беделінің өсуіне ықпал етуде.
Бүгінде Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісім үлгісі әлем назарын аударып отыр.

Қазақстандық үлгі Біріккен ұлттар ұйымында, ЕҚЫҰ-ға қатысушы елдерде, Копенгагенде, Венада, Женевада, Нью-Йоркте өткен халықаралық форумдарда таныстырылып оң бағаға ие болды, ЕҚЫҰ-ға қатысушы 56 мемлекет тіліне аударылды.

БҰҰ-ның Бас хатшысы Пан Ги Мун елімізге сапары барысында Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметімен танысып Ассамблея принципі БҰҰ-ның жұмыс принципімен толық сәйкес келеді деп атап өтті.

Қазақстандық үлгі Қазақстан халқы Ассамблеясы мен ЕҚЫҰ-ның ұлттық азшылықтар ісі жөніндегі Жоғары комиссары арасындағы өзара іс қимылдың негізгі бағыттарының біріне айналды. Қазақстандағы қоғамдық келісім үлгісіне қызығушылық танытушы мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар саны күн санап артып келеді.

==Ассамблея туралы Заң==

2008 жылғы 20 қазанда Қазақстан Республикасының «Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы» Заңына қол қойылды. Осы заң этносаралық қатынастар саласындағы негізгі принциптерді айқындай отырып, Қазақстан халқы Ассамблеясы мен оның құрылымдарының мәртебесін заң деңгейінде бекітті. Этносаралық қатынастар субъектілерінің жұмысының елімізде жүргізіліп келе жатқан саяси бағытпен үндес жаңа жүйесін қалыптастырды.

Заң Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік ұлттық саясатты іске асыруға, қоғамдық-саяси тұрақтылықты қамтамасыз етуге, мемлекеттік және қоғамның азаматтық институттарының этносаралық қатынастар саласындағы өзара іс-қимылының тиімділігін арттыруға бағытталған Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмысын ұйымдастыру тәртібін айқындайды.

Заңға сәйкес Қазақстан халқы Ассамблеясы ол – заңды тұлға құрылмай, Қазақстан Республикасының Президенті құратын, мемлекеттік ұлттық саясатты әзірлеуге және іске асыруға ықпал ететін мекеме.

Ассамблеяның мақсаты қазақ халқының топтастырушы рөлін арқау ете отырып, қазақстандық патриотизм, Қазақстан халқының азаматтық және рухани-мәдени ортақтығы негізінде қазақстандық азаматтық бірегейлікті және бәсекеге қабілетті ұлтты қалыптастыру процесінде Қазақстан Республикасында этносаралық келісімді қамтамасыз ету болып табылады.
===Ассамблеяның негізгі міндеттері===
# этносаралық қатынастар саласында мемлекеттік органдармен және азаматтық қоғам институттарымен тиімді өзара іс-қимылды қамтамасыз ету, қоғамда этносаралық келісімді және толеранттықты одан әрі нығайту үшін қолайлы жағдайлар жасау;
# халық бірлігін нығайту, қазақстандық қоғамның негіз қалаушы құндылықтары бойынша қоғамдық келісімді қолдау және дамыту;
# қоғамдағы экстремизмнің және радикализмнің көріністері мен адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына қысым жасауға бағытталған әрекеттерге қарсы тұруда мемлекеттік органдарға жәрдемдесу;
# азаматтардың демократиялық нормаларға сүйенетін саяси-құқықтық мәдениетін қалыптастыру;
# Ассамблеяның мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктердің күш-жігерін біріктіруді қамтамасыз ету;
# Қазақстан халқының ұлттық мәдениетін, тілдері мен дәстүрлерін өркендету, сақтау және дамыту болып табылады.

==Ассамблея құрылымы==
Қазақстан Республикасының Президенті Ассамблеяны құрады және қайта ұйымдастырады, Ассамблея қызметінің бағыттарын айқындайды, Ассамблея басшылығының лауазымды адамдарын қызметке тағайындайды.

2008-2022 жылдары Ассамблея туралы заңға сәйкес Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне — Елбасына Қазақстан халқы Ассамблеясын өмір бойы басқару құқығы тиесілі болды. 2021 жылы Тұңғыш Президент — Елбасы Қазақстан халқы Ассамблеясын басқаруды өз еркімен екінші Президентке тапсырды.

Ассамблеяның құрылымын Ассамблея Сессиясы, Ассамблея Кеңесі, Ассамблея Хатшылығы, облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеялары құрайды.

Ассамблея Сессиясы – Ассамблея мүшелерінің жиналысы Ассамблеяның жоғары басқарушы органы болып табылады. 
Сессияны Қазақстан Республикасының Президенті қажеттілігіне қарай, бірақ жылына кемінде бір рет шақырады. Кезекті Сессияны шақыру туралы өкім кезекті Сессияның еткізілетін күні, орны жене күн тәртібі көрсетіліп, ол басталғанға дейін отыз күннен кешіктірілмей қабылданады, бұл туралы ресми бұқаралық ақпарат құралдарында хабарланады. Кезектен тыс Сессия Ассамблея Төрағасының, Ассамблея Кеңесінің бастамасы бойынша немесе Ассамблея мүшелері жалпы санының кемінде үштен бірінің өтініші бойынша шақырылады жене оны өткізу туралы шешім қабылданған күннен бастап бір ай мерзімде өткізіледі.

Ассамблея тарихында 18 сессия өткізіліп, онда қоғам өмірінің маңызды мәселелері мен мемлекет дамуының негізгі бағыттар талқыланды.
Сессиялар аралығындағы кезеңде Ассамблеяны басқаруды Қазақстан Республикасы Президентінің шешімімен құрылатын Ассамблея Кеңесі  жүзеге асырады. Кеңестің құрамын Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.
Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмыс органы оның Хатшылығы дербес құрылымдық бөлім ретінде Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің құрамына кіреді.
Ассамблеяның және облыстар (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеяларының құрамы - этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестік өкілдерінің, мемлекеттік органдар өкілдерінің және олардың қоғамдағы беделі ескеріле отырып Қазақстан Республикасы азаматтарының қатарынан қалыптастырылады. Қазіргі уақытта Ассамблеясының құрамында 390 мүше бар.
Ассамблеяға мүшелікке кандидатуралар облыстардың этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктерінің ұсыныстары негізінде облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеялары сессияларының шешімі бойынша, сондай ақ республикалық, өңірлік этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктердің жоғары органдарының шешімі бойынша ұсынылады.
Ассамблея қызметін ғылыми сүйемелдеу үшін Ғылыми-сарапшылық кеңес құрылып, қызмет атқаруда.
Ғылыми-сарапшылық кеңестің құрамына Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, этномәдени бірлестіктердің, ғылыми және білім беру ұйымдарының өкілдері, сондай-ақ ғалымдар, тәуелсіз сарапшылар мен мамандар кіреді.
Этносаралық мәселені жариялаудың ерекшелігі ескеріле отырып Қазақстан халқы Ассамблеясы жанынан Журналистер мен сарапшылар клубы құрылған. 
Клуб жұмысының басты бағыты журналистер мен сарапшылар үшін этносаралық тақырыпты жариялаудың лайықты дәстүрін қалыптастыру, сондай-ақ Ассамблея мен БАҚ арасындағы байланысты тереңдету болып табылады. 
Барлық аймақтарда Достық үйлері өз жұмысын тиімді атқарып келеді, Мемлекет басшысының тапсырмасымен Астана қаласында – Бейбітшілік және келісім сарайы салынды. Мұнда жыл сайын Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиялары, әлемдік дәстүрлі діндер съездері, өзге де маңызды іс-шаралар өтеді.

Ассамблеяның жұмыс органы Ассамблея Хатшылығы Президент Әкiмшiлiгiнiң құрылымында дербес құрылымдық бөлiм болып табылады. Хатшылықты бiр мезгiлде Ассамблея Төрағасының орынбасары болып табылатын Хатшылық меңгерушiсi басқарады. Осы тетіктер Ассамблеяның мемлекеттік басқару мен қоғамдық қатынастардағы нақты әрекет етуі мен тиімділігінің негізі.

Ассамблеяның және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың ассамблеяларының құрамы Қазақстан Республикасы азаматтарын - этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестік өкілдерін, мемлекеттік органдар өкілдерін және қоғамда өзіндік орны, абырой-беделі бар тұлғаларды қамтиды.

Қазіргі уақытта Ассамблея құрамында 394 мүше бар.

Ассамблеяның басты ерекшеліктерінің бірі оның еліміздің жоғары заң шығару органында - Парламентте этностық топтар мүдделерінің кепілді өкілдік етуін қамтамасыз етуі болып табылады.

Парламент Мәжілісіне Қазақстан халқы Ассамблеясынан сайланған 9 депутат еліміздің барлық этностары атынан өкілдік етеді. Бұдан басқа қазақстандық этностық қоғамдастық өкілдері Парламенттегі өкілдігі өкілді органдарға саяси партиялар арқылы сайлауға тікелей қатысу негізінде жүзеге асырылады.

Қазақстан халқы ассамблеясы өзінің құрылған кезінен бастап орасан біріктірушілік және зияткерлік әлеует жинақтап және халықтық дипломатия институты үлгісіне бейімделе отырып, ұзақ даму жолынан өтті. Еліміздегі 100-ден аса этностың басын біріктіретін бірегей құрылым тұрақтылықты сақтап, республиканың ілгерілей дамуы үшін маңызды роль атқарды. Қазақстан халқы Ассамблеясы бүкіл әлемге Қазақстанның этносаралық қатынастар саласында жүргізіп отырған саясатының табысты екенін паш етіп келеді.

Жалпы алғанда негізінен Ассамблея жұмысының арқасында біздің елімізде этносаралық және конфессияаралық келісімнің бірегей моделі, әрбір азамат этникалық және діни ерекшелігіне қарамастан Конституцияда кепілдік берілген азаматтық құқықтары мен бостандықтарын толық пайдалана алатындай ерекше сенім, ынтымақ, өзара түсініктік ахуалы қалыптасты.

Республикада Қазақстанның барлық этностарының мәдениетін, тілін, дәстүрін дамыту үшін қажетті жағдайдың бәрі жасалған. Ассамблея қызметі Қазақстанның этносаралық қатынастар мәселелерін тиімді шешетін ел ретіндегі халықаралық беделін арттыруға ықпал етеді.

==Ассамблеяның парламенттік өкілдігі==
Ассамблеяның басты ерекшеліктерінің бірі этностық топ өкілдері мүдделерін жоғары заң шығару органында – ел Парламентінде білдіру болып табылады.

Конституцияға 2007 жылы енгізілген өзгерістерге сәйкес Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің 9 депутатын Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайды.
Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлаған Парламент Мәжілісінің 
9 депутаты, елдегі барлық этностардың мүддесін білдіреді. 
Ассамблеядан сайланған депутаттар заң шығарушылық процесіне белсенді қатысып, заң шығарушылық бастамашылық құқығын жиі пайдаланады. Этносаралық қатынастарға қатысты қабылданатын барлық заң жобалары депутаттардың тиісті сараптауынан өтеді.

2022 жылғы конституциялық реформадан кейін Мәжілістегі Ассамблеяның квотасы жойылды. Оның орнына қазір Қазақстан Республикасының Президенті Ассамблея Кеңесінің ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының бес депутатын тағайындайды.

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.assembly.kz/kaz/ Ассамблея ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080527105504/http://www.assembly.kz/kaz/ |date=2008-05-27 }}

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

[[Санат:Қазақстан этникалық топтары]]
[[Санат:Қазақстанның мемлекеттік ұйымдары]]</text>
      <sha1>o8bkomrnwlgk7ovjko74hal403pv4hk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479344</id>
      <parentid>3479337</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:55:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479344</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28301" sha1="53dp7ztj8v7jzz5lvjifrztebcnm7lf" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан халқы Ассамблеясы
 |қысқартылған атауы    = 
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |мемлекет = {{KAZ}}
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = 
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = 
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[1 наурыз]] [[1995 жыл]]
 |ізашары1          = 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Астана]] қаласы
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы 
 |басшылықтың есімі2    = 
 |басшылықтың лауазымы2 = 
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = [https://assembly.kz/]
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}

'''Қазақстан халқы Ассамблеясы''' — 1995 жылғы 1 наурызда Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен құрылған Мемлекет басшысы жанындағы консультативті-кеңесші орган.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;

Ел Президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Н.Ә. Назарбаев]] Қазақстан халқы Ассамблеясын құру идеясын алғаш рет [[1992 жыл]]ы Тәуелсіздіктің бірінші жылына арналған Қазақстан халқының бірінші форумында жариялады.
Мұндай институтты құру қажеттілігі саяси тұрғыдан, сондай-ақ жаңадан құрылған, тәуелсіз, полиэтносты, поликонфессиялық мемлекеттің тұрақты дамуы тұрғысынан туындаған еді.
Аталған бастама мәдениет аралық диалогты нығайтудың жаңа кезеңінің негізін қалап, этносаралық қатынастарды дамыту мәселелерін жоғары деңгейде шешуге мүмкіндік жасайтын әлемдік тәжірибедегі тың бағыт болып табылды.
Жиырма жылдық тарихында Ассамблея қарқынды дамып, елеулі өзгерістерді бастан кешірді. Оның дамуы барысында Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық және қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісі қалыптасты.
Осы жылдар ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясының институционалдық құрылымы нығайып, қоғамды ұйыстырушы әлеуеті толысты, ол халық дипломатиясының маңызды күретамырына айналды. Бүгінде Ассамблея ел Президенті Төрағалық ететін конституциялық орган болып табылады. Бұл оның ерекше мәртебесін айқындайды.

==Ассамблеяның қызметі==
[[Сурет:Қазақстан халықтары.jpg|thumb|300px|Қазақстан түрлі халық өкілдерінің әнұран шырқау сәті]]

Бұл бірегей институт еліміздегі барлық этнос өкілдерін ортақ мақсатқа ұйыстыра отырып, республикадағы тұрақтылықты сақтау мен ел дамуының мақсатына айтулы үлес қосып келеді.

Ассамблея қызметінің арқасында Қазақстанда этностық немесе діни ерекшелігіне қарамастан әрбір азаматтың Конституциямен кепілдік берілген азаматтық  құқықтары мен еркіндігі толығымен қолданылатын этносаралық және конфессияаралық келісімнің айрықша үлгісі қалыптасты. Қазақстанның көпэтностық бай кеңістігінде сенім, келісім мен өзара түсіністік үлгісі орнады.

Бүгінде республикада Қазақстан этностарының мәдениеттері, тілдері, дәстүрлерінің дамуына қажетті барлық жағдай жасалған. Этномәдени бірлестіктердің өзінің саны тұрақты өсуде, қазір олар 800-ден асады, оның ішінде 28-і республикалық.
15 тілде газет-журнал, 8 тілде радиобағдарламалар 7 тілде телебағдарламалар шығады. Білім беру толықтай өзбек, тәжік, ұйғыр және украин тілдерінде жүргізілетін 88 мектеп жұмыс істейді. 108 мектепте 22 этностың тілі жеке пән ретінде жүргізіледі. Осымен қатар, балалардан басқа үлкендер де 30 этнос тілдерін оқуға мүмкіндік алған 195 этно-білім беру кешендері, жексенбілік және лингвистикалық мектептер ашылды. Қазақ және орыс театрларын қоспағанда елімізде тағы төрт ұлттық – өзбек, ұйғыр, корей және неміс театрлары жұмыс істейді.
Әр жыл сайын Қазақстан этностарының тілдерінде бірнеше ондаған жаңа кітаптар жарық көреді. Жыл сайынға халықтық мерекелер Наурыз, 1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі мерекесі, масленица, сабантой дәстүрге айналды.
Егер мемлекеттің қалыптасу кезеңінде басты міндет этносаралық төзімділік пен қоғамдық келісім негізінде қоғамды ұйыстыру болса, ел дамуының жаңа кезеңінде, стратегиялық басымдық ретінде, қоғамның барлық азаматтары мойындаған ортақ құндылықтар мен қағидаттар жүйесіне негізделген Ұлт Бірлігіне жету болып табылады.
Сондықтан 2010 жылы сәуірде азаматтық қоғам мен мемлекеттік институттардың, азаматтардың сындарлы ұсыныстарын жинақтаған Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы қабылданды.
Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы – халықтың, уақыт талабына сәйкес, бірігу қажеттігін түсінуіне негіз. Бұл – бізді қандай күш біріктіреді және біртұтас етеді - соны түсінудің тәсілі. Бұл – болашаққа бірігіп ұмтылудың серпіні.

Ел Президенті еліміздегі тіл мәселесіне ерекше көңіл бөліп келеді. Этносаралық қатынастар жүйесінде мемлекеттік тіл ел бірлігін қалыптастырудың маңызды факторы болып танылған. Сондықтан да Ассамблея қызметінде мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту маңызды орынға ие.

Ассамблея қызметі этносаралық қатынастар мәселелерін тиімді шешіп келе жатқан ел ретінде Қазақстан Республикасының халықаралық беделінің өсуіне ықпал етуде.
Бүгінде Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық пен қоғамдық келісім үлгісі әлем назарын аударып отыр.

Қазақстандық үлгі Біріккен ұлттар ұйымында, ЕҚЫҰ-ға қатысушы елдерде, Копенгагенде, Венада, Женевада, Нью-Йоркте өткен халықаралық форумдарда таныстырылып оң бағаға ие болды, ЕҚЫҰ-ға қатысушы 56 мемлекет тіліне аударылды.

БҰҰ-ның Бас хатшысы Пан Ги Мун елімізге сапары барысында Қазақстан халқы Ассамблеясының қызметімен танысып Ассамблея принципі БҰҰ-ның жұмыс принципімен толық сәйкес келеді деп атап өтті.

Қазақстандық үлгі Қазақстан халқы Ассамблеясы мен ЕҚЫҰ-ның ұлттық азшылықтар ісі жөніндегі Жоғары комиссары арасындағы өзара іс қимылдың негізгі бағыттарының біріне айналды. Қазақстандағы қоғамдық келісім үлгісіне қызығушылық танытушы мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар саны күн санап артып келеді.

==Ассамблея туралы Заң==

2008 жылғы 20 қазанда Қазақстан Республикасының «Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы» Заңына қол қойылды. Осы заң этносаралық қатынастар саласындағы негізгі принциптерді айқындай отырып, Қазақстан халқы Ассамблеясы мен оның құрылымдарының мәртебесін заң деңгейінде бекітті. Этносаралық қатынастар субъектілерінің жұмысының елімізде жүргізіліп келе жатқан саяси бағытпен үндес жаңа жүйесін қалыптастырды.

Заң Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік ұлттық саясатты іске асыруға, қоғамдық-саяси тұрақтылықты қамтамасыз етуге, мемлекеттік және қоғамның азаматтық институттарының этносаралық қатынастар саласындағы өзара іс-қимылының тиімділігін арттыруға бағытталған Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмысын ұйымдастыру тәртібін айқындайды.

Заңға сәйкес Қазақстан халқы Ассамблеясы ол – заңды тұлға құрылмай, Қазақстан Республикасының Президенті құратын, мемлекеттік ұлттық саясатты әзірлеуге және іске асыруға ықпал ететін мекеме.

Ассамблеяның мақсаты қазақ халқының топтастырушы рөлін арқау ете отырып, қазақстандық патриотизм, Қазақстан халқының азаматтық және рухани-мәдени ортақтығы негізінде қазақстандық азаматтық бірегейлікті және бәсекеге қабілетті ұлтты қалыптастыру процесінде Қазақстан Республикасында этносаралық келісімді қамтамасыз ету болып табылады.
===Ассамблеяның негізгі міндеттері===
# этносаралық қатынастар саласында мемлекеттік органдармен және азаматтық қоғам институттарымен тиімді өзара іс-қимылды қамтамасыз ету, қоғамда этносаралық келісімді және толеранттықты одан әрі нығайту үшін қолайлы жағдайлар жасау;
# халық бірлігін нығайту, қазақстандық қоғамның негіз қалаушы құндылықтары бойынша қоғамдық келісімді қолдау және дамыту;
# қоғамдағы экстремизмнің және радикализмнің көріністері мен адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына қысым жасауға бағытталған әрекеттерге қарсы тұруда мемлекеттік органдарға жәрдемдесу;
# азаматтардың демократиялық нормаларға сүйенетін саяси-құқықтық мәдениетін қалыптастыру;
# Ассамблеяның мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктердің күш-жігерін біріктіруді қамтамасыз ету;
# Қазақстан халқының ұлттық мәдениетін, тілдері мен дәстүрлерін өркендету, сақтау және дамыту болып табылады.

==Ассамблея құрылымы==
Қазақстан Республикасының Президенті Ассамблеяны құрады және қайта ұйымдастырады, Ассамблея қызметінің бағыттарын айқындайды, Ассамблея басшылығының лауазымды адамдарын қызметке тағайындайды.

2008-2022 жылдары Ассамблея туралы заңға сәйкес Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне — Елбасына Қазақстан халқы Ассамблеясын өмір бойы басқару құқығы тиесілі болды. 2021 жылы Тұңғыш Президент — Елбасы Қазақстан халқы Ассамблеясын басқаруды өз еркімен екінші Президентке тапсырды.

Ассамблеяның құрылымын Ассамблея Сессиясы, Ассамблея Кеңесі, Ассамблея Хатшылығы, облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеялары құрайды.

Ассамблея Сессиясы – Ассамблея мүшелерінің жиналысы Ассамблеяның жоғары басқарушы органы болып табылады. 
Сессияны Қазақстан Республикасының Президенті қажеттілігіне қарай, бірақ жылына кемінде бір рет шақырады. Кезекті Сессияны шақыру туралы өкім кезекті Сессияның еткізілетін күні, орны жене күн тәртібі көрсетіліп, ол басталғанға дейін отыз күннен кешіктірілмей қабылданады, бұл туралы ресми бұқаралық ақпарат құралдарында хабарланады. Кезектен тыс Сессия Ассамблея Төрағасының, Ассамблея Кеңесінің бастамасы бойынша немесе Ассамблея мүшелері жалпы санының кемінде үштен бірінің өтініші бойынша шақырылады жене оны өткізу туралы шешім қабылданған күннен бастап бір ай мерзімде өткізіледі.

Ассамблея тарихында 18 сессия өткізіліп, онда қоғам өмірінің маңызды мәселелері мен мемлекет дамуының негізгі бағыттар талқыланды.
Сессиялар аралығындағы кезеңде Ассамблеяны басқаруды Қазақстан Республикасы Президентінің шешімімен құрылатын Ассамблея Кеңесі  жүзеге асырады. Кеңестің құрамын Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.
Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмыс органы оның Хатшылығы дербес құрылымдық бөлім ретінде Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің құрамына кіреді.
Ассамблеяның және облыстар (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеяларының құрамы - этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестік өкілдерінің, мемлекеттік органдар өкілдерінің және олардың қоғамдағы беделі ескеріле отырып Қазақстан Республикасы азаматтарының қатарынан қалыптастырылады. Қазіргі уақытта Ассамблеясының құрамында 390 мүше бар.
Ассамблеяға мүшелікке кандидатуралар облыстардың этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктерінің ұсыныстары негізінде облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеялары сессияларының шешімі бойынша, сондай ақ республикалық, өңірлік этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктердің жоғары органдарының шешімі бойынша ұсынылады.
Ассамблея қызметін ғылыми сүйемелдеу үшін Ғылыми-сарапшылық кеңес құрылып, қызмет атқаруда.
Ғылыми-сарапшылық кеңестің құрамына Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, этномәдени бірлестіктердің, ғылыми және білім беру ұйымдарының өкілдері, сондай-ақ ғалымдар, тәуелсіз сарапшылар мен мамандар кіреді.
Этносаралық мәселені жариялаудың ерекшелігі ескеріле отырып Қазақстан халқы Ассамблеясы жанынан Журналистер мен сарапшылар клубы құрылған. 
Клуб жұмысының басты бағыты журналистер мен сарапшылар үшін этносаралық тақырыпты жариялаудың лайықты дәстүрін қалыптастыру, сондай-ақ Ассамблея мен БАҚ арасындағы байланысты тереңдету болып табылады. 
Барлық аймақтарда Достық үйлері өз жұмысын тиімді атқарып келеді, Мемлекет басшысының тапсырмасымен Астана қаласында – Бейбітшілік және келісім сарайы салынды. Мұнда жыл сайын Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиялары, әлемдік дәстүрлі діндер съездері, өзге де маңызды іс-шаралар өтеді.

Ассамблеяның жұмыс органы Ассамблея Хатшылығы Президент Әкiмшiлiгiнiң құрылымында дербес құрылымдық бөлiм болып табылады. Хатшылықты бiр мезгiлде Ассамблея Төрағасының орынбасары болып табылатын Хатшылық меңгерушiсi басқарады. Осы тетіктер Ассамблеяның мемлекеттік басқару мен қоғамдық қатынастардағы нақты әрекет етуі мен тиімділігінің негізі.

Ассамблеяның және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың ассамблеяларының құрамы Қазақстан Республикасы азаматтарын - этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестік өкілдерін, мемлекеттік органдар өкілдерін және қоғамда өзіндік орны, абырой-беделі бар тұлғаларды қамтиды.

Қазіргі уақытта Ассамблея құрамында 394 мүше бар.

Ассамблеяның басты ерекшеліктерінің бірі оның еліміздің жоғары заң шығару органында - Парламентте этностық топтар мүдделерінің кепілді өкілдік етуін қамтамасыз етуі болып табылады.

Парламент Мәжілісіне Қазақстан халқы Ассамблеясынан сайланған 9 депутат еліміздің барлық этностары атынан өкілдік етеді. Бұдан басқа қазақстандық этностық қоғамдастық өкілдері Парламенттегі өкілдігі өкілді органдарға саяси партиялар арқылы сайлауға тікелей қатысу негізінде жүзеге асырылады.

Қазақстан халқы ассамблеясы өзінің құрылған кезінен бастап орасан біріктірушілік және зияткерлік әлеует жинақтап және халықтық дипломатия институты үлгісіне бейімделе отырып, ұзақ даму жолынан өтті. Еліміздегі 100-ден аса этностың басын біріктіретін бірегей құрылым тұрақтылықты сақтап, республиканың ілгерілей дамуы үшін маңызды роль атқарды. Қазақстан халқы Ассамблеясы бүкіл әлемге Қазақстанның этносаралық қатынастар саласында жүргізіп отырған саясатының табысты екенін паш етіп келеді.

Жалпы алғанда негізінен Ассамблея жұмысының арқасында біздің елімізде этносаралық және конфессияаралық келісімнің бірегей моделі, әрбір азамат этникалық және діни ерекшелігіне қарамастан Конституцияда кепілдік берілген азаматтық құқықтары мен бостандықтарын толық пайдалана алатындай ерекше сенім, ынтымақ, өзара түсініктік ахуалы қалыптасты.

Республикада Қазақстанның барлық этностарының мәдениетін, тілін, дәстүрін дамыту үшін қажетті жағдайдың бәрі жасалған. Ассамблея қызметі Қазақстанның этносаралық қатынастар мәселелерін тиімді шешетін ел ретіндегі халықаралық беделін арттыруға ықпал етеді.

==Ассамблеяның парламенттік өкілдігі==
Ассамблеяның басты ерекшеліктерінің бірі этностық топ өкілдері мүдделерін жоғары заң шығару органында – ел Парламентінде білдіру болып табылады.

Конституцияға 2007 жылы енгізілген өзгерістерге сәйкес Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің 9 депутатын Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайды.
Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлаған Парламент Мәжілісінің 
9 депутаты, елдегі барлық этностардың мүддесін білдіреді. 
Ассамблеядан сайланған депутаттар заң шығарушылық процесіне белсенді қатысып, заң шығарушылық бастамашылық құқығын жиі пайдаланады. Этносаралық қатынастарға қатысты қабылданатын барлық заң жобалары депутаттардың тиісті сараптауынан өтеді.

2022 жылғы конституциялық реформадан кейін Мәжілістегі Ассамблеяның квотасы жойылды. Оның орнына қазір Қазақстан Республикасының Президенті Ассамблея Кеңесінің ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының бес депутатын тағайындайды.

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.assembly.kz/kaz/ Ассамблея ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080527105504/http://www.assembly.kz/kaz/ |date=2008-05-27 }}

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

[[Санат:Қазақстан этникалық топтары]]
[[Санат:Қазақстанның мемлекеттік ұйымдары]]</text>
      <sha1>53dp7ztj8v7jzz5lvjifrztebcnm7lf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ұлы Қытай қорғаны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6127</id>
    <revision>
      <id>3479336</id>
      <parentid>3469434</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:22:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alphy Haydar</username>
        <id>36950</id>
      </contributor>
      <comment>/* Хан */</comment>
      <origin>3479336</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10677" sha1="3dm5dfc0yk6qxha9duhb3rj0lv9l5zr" xml:space="preserve">{{Infobox World Heritage Site
| WHS         = Қытай қорғаны
| Image       = [[Сурет:GreatWall 2004 Summer 4.jpg|250px|Қытай қорғаны]]
| State Party = [[Сурет:Flag of the People's Republic of China.svg|22px]] [[Қытай]]
| Type        = Мәдениеттік
| Criteria    = i, ii, iii, iv, vi
| ID          = 438
| Region      = [[List of World Heritage Sites in Asia and Australasia|Asia-Pacific]]
| Year        = 1987
| Session     = 11-ші
| Link        = http://whc.unesco.org/en/list/438
}}

'''Қытай қорғаны''' ({{zh-tsp|t=長城|s=长城|p=Chángchéng}}, мағынасы &quot;ұзын қала қорғаны&quot;) ({{zh-tspl|t=萬里長城|s=万里长城|p=Wànlǐ Chángchéng|l={{formatnum:10000}} [[Ли (қытай өлшемі)|ли]] ұзынды қорған (里)[[#Notes|¹]]}}) — [[Қытай]]дың [[Миң]] әулеті ([[1368]]—[[1644]]) тұсында салынған қорғаныстық ұзын құрылыс.

Қытай Қорғанының шығысы [[Ляудұң]]ның [[Жолбарыс тауы]]нан басталып, батысы [[Гансу]]дағы [[Жяйүйгуан]]ға дейін барады, жалпы ұзындығы 6700 км артық. VII ғ-дан ХVII ғ-ға дейінгі 1000 жылда, шамамен 10 патшалық әулеті құрылыс салып, осы қорғанды жасаған.
== Тарихы ==
Қытай қорғаны Қытайдағы ежелгі қорғаныс құрылысы. Қытай қорғанының құрылысы Қытай тарихындағы Чуньцю («Көктем және күз» б.з.б. 770 – 476 жылы) және Чжаньго («Жауласқан патшалықтар» б.з.б. 475 – 221 жылы) заманында салына бастаған. Ол кезде [[Хуанхэ өзені|Хуанхэ]] алқабында жеті шағын патшалық жеке-дара өмір сүрді. Олар өздерінің солтүстігіндегі [[ғұн]] және [[дунхулар]] сияқты көшпелі тайпалардан қорғану үшін өз шекараларына қорғаныс қамалдарын тұрғыза бастады.

Б.з.б. 221 жылы тұңғыш император Цинь Шихуанди өзге алты патшалықтың басын біріктіріп, біртұтас Қытай империясын құрды. Ол әр патшалық тұрғызған үзік-үзік қорғаныс қамалдарын бір-біріне жалғастырып салдырды. Оның ұзындығы 5000 километрге жетті.

Хань империясы заманында қорған-қамалдар шығыста Ляодун түбегінен батыста Линьтаоға (қазіргі Ганьсу провинциясының жерінде) дейін жеткізілді. Қорғаныс қамалдарының бұзылып, бүлінген жерлерін Қытайды билеген әрбір патшалық жөндеп, қалпына келтіріп отырды.

Әсіресе Мин әулеті солтүстігіндегі көршілері – шүршіттер (маньчжур) мен моңғолдардан қорғану үшін сол заманның ең озық техникасын пайдалана отырып, биік тау жоталары мен шатқалдарына және шөл далаға дейін қорғаныс қамалдары мен бекіністерін салдырып, қорғанды ұзарта түсті.

== Ерекшелігі ==
Шығыста Бохай теңізінің жағасындағы Шаньхайгуань бекінісінен батыста Ганьсу провинциясындағы Цзяюйгуань бекінісіне дейін созылып жатқан қорғанның жалпы ұзындығы 10000 километрге жетті. Қытай қорғанының бүгінгі күнге дейін бүлінбей жеткен 5000 километрден астам бөлігі сол Мин дәуірінде жөнделіп, жаңадан тұрғызылған. Мұның негізгі бөліктерінің орташа биіктігі 7 – 8 метр, табанының ені 6,5 метр, үстіңгі жағының ені 5,8 метр. Қорғанның үстінде әр 100 метр сайын 2 – 3 қабаттан тұратын қарауыл мұнарасы салынған. Онда гарнизон сарбаздары тұрған, әрі қару-жарақ, оқ-дәрі сақталған. Ал қорғаныс шебінің ең маңызды деген тұстарында ірі бекіністер, ішкі өткелдер бар. Қорғанның ішкі, ал кейде сыртқы жағынан тау жоталарының үстіне аралары белгілі қашықтықты сақтай отырып салынған дабыл мұнараларында күндіз түтін түтетіп, түнде алау жағу арқылы бір-біріне белгі беріп отыратын болған. Осы тәсілмен бір сағаттың ішінде 500 километр алыс жерге әскери дабыл беріп, қауіп-қатерді хабарлай алған.

Екі жарым мың жылдқ тарихы бар Қытай қорғаны адамзат сәулет өнері тарихындағы ғажайыптардың бірі. Ол Қытай тарихында белгілі дәрежеде әскери қорғаныстық және [[Ұлы Жібек жолы]]ндағы сауда-саттық байланысында қауіпсіздік рөлін атқарды. Алайда солтүстіктегі көшпелі жауынгер халықтарға ол ешқандай тосқауыл бола алған жоқ. [[Ғұндар]], [[түркілер]], [[қидандар]], [[моңғолдар]] мен [[шүршіттер (маньчжурлер) қорғаннан өтіп, отырықшы елдермен емін-еркін әскери, саяси, мәдени және сауда байланыстарын жүргізді, әуелі олар Қытай жерінде Вэй (таб-ғаш), Ляо (қидан), Юань (моңғол), Цинь (маньчжур) империяларын құрып, Қытайды көптеген ғасыр биледі.

1961 жылы ҚХР үкіметі қорғанның көптеген тұстарын қайта қалпына келтіріп, мемлекет қорғауына алды.

Ал 1987 жылы ол адамзаттық мәдени құндылық ретінде ЮНЕСКО-ның бүкіл әлемдік мәдениет және табиғат ескерткіштері тізіміне кіргізілді.
 
[[Бейжің]], [[Хыбый]], [[Шанши]], [[Гансу]] сияқты жерлердегі қорғанның орташа биіктігі 7—8 м, қорған үстінің кеңдігі 4—5 м. Қорған үстінде бақылау және атқылау қарауылы бар. Қорғанды бойлай, белгілі аралыққа белгі отын жағатын тұғыр орнатылған. Жау нышаны байқала қалса, күндіз түтін салып, түнде от жағып бір-біріне әскери белгі беретін болған. Осыған негізделіп Қытай қорғанның жәй қорған емес, өткел аузы, әскерлер тұрағы, от жағатын тұғыр түгел қамтылған әскери қорғаныс жүйесі екендігі мәлім.

Бұл қорғанды көбінесе ұсақ кірпіштерді жинап, тас қалап жасаған, кей тұсында топырақты шыңдап дуал түйген.
== Чу ==
Ең ертедегісі [[656 ЗБ]] ж. немесе одан көп бұрын салынған. Бұл [[Қытай]] тарихында [[Көктем мен күз кезеңі|Чұнчиу шидай]] деген кезеңіне тура келеді. Қытайдың орта және терістік бөлігінде көптеген ұсақ мемлекеттер болған, соның ішіндегі [[Чу мемлекеті]] жаудан қорғану үшін осы қорғанды салған. Әне содан бастап әр қайсы мемлекет қорған салып, қорғаныс орнатқан. Жасаған қорғандарының бірнеше жүз км ұзындығынан 1,­2 мың км дейін жеткен.

== Чин ==
[[221 ЗБ]] ж. [[Чин әулеті]] патшасы&amp;nbsp;— [[Чин Шыхуаң]] [[Қытай]]ды бірлікке келтіреді. Солтүстіктегі көшпенді [[ғұндар]] оңтүстікке жасаған шапқыншылығын бөгеу үшін, патша солтүстікте салынған ішінара қорғандарды бір-біріне тұтастыру бұйрығын түсіреді. Ол тұстағы қорғанның жалпы ұзындығы 5000 км жеткен әрі сол тұстан бастап «Ұлы Қорған» деп атала бастаған.

== Хан ==
[[Хан әулеті]] ([[206 ЗБ]]—[[220]]) тұсында, [[қытайлар]] мен [[ғұндар]] арасында үнемі соғыс болып тұрады да, Хан патшалығы Қытай қорғанын батысқа қарай соза түсіп, жалпы ұзындығын мөлшермен 10 мың км жеткізеді. Бұл [[ханзулар]] тарихындағы ең ұзын қорған есептелінеді. Хан патшалығының бұлай істеуі, жаңа ашылған «Жібек Жолын» қорғау үшін де еді.

&lt;br&gt;&lt;gallery class=&quot;center&quot; mode=&quot;slideshow&quot; caption=&quot;Қытай қорғаны&quot;&gt;
Сурет:Gran Muralla Xinesa.jpg
Сурет:China-Grosse Mauer-134-2012-gje.jpg
Сурет:China-Grosse Mauer-170-2012-gje.jpg
Сурет:China-Grosse Mauer-128-2012-gje.jpg
Сурет:China-Grosse Mauer-192-Treppen-2012-gje.jpg
&lt;/gallery&gt;

{{commonscat|Great Wall of China}}

[[Санат:Қытай]]</text>
      <sha1>3dm5dfc0yk6qxha9duhb3rj0lv9l5zr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Науру</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6205</id>
    <revision>
      <id>3479302</id>
      <parentid>3422667</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T23:31:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479302</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78940" sha1="0ioscyonu0tw6of7g5zr5x8rxub96rb" xml:space="preserve">{{Мемлекет
 |Қазақша атауы          = Науру Республикасы
 |Шынайы атауы           = {{lang-na|Ripublik Naoero}}&lt;br /&gt;{{lang-en|Republic of Nauru}}
 |Септік          = Науру
 |Елтаңба                = Coat of arms of Nauru.svg
 |Байрақ                 =  Flag of Nauru.svg
 |Ұраны                  = God’s Will First&lt;br /&gt;(Біріншіден Құдайдың еркі)
 |Әнұранның аты          =Nauru Bwiema&lt;br&gt;(Науру, Отанымыз) 
 |Аудио                  = 
 |lat_dir = S |lat_deg = 0 |lat_min = 31 |lat_sec = 41
  |lon_dir = E |lon_deg = 166 |lon_min = 56 |lon_sec = 13
  |region                 = NR
  |CoordScale             = 25000
 |Картада                = Nauru on the globe (Polynesia centered).svg
  |карта тақырыбы        =
 |Картада2               = 
 |Үкімет түрі             = [[парламенттік республика]]
 |Құрылды                 =
 |Тәуелсіздік күні        = [[31 қаңтар]] [[1968 жыл|1968]] ([[Ұлыбритания]]дан, [[Аустралия]]дан және [[Жаңа Зеландия]]дан)
 |Тәуелсіздігін алды      = 
 |Тілі                    = [[Ағылшын тілі|ағылшын]], [[Науру тілі|науру]]
&lt;!-- |Тілдері             = --&gt;
 |Мемлекеттік діні        = 
 |Астанасы                = {{comment|жоқ|Үкіметі Ярен аймағында орналасқан}}
 |Ірі қалалары            = 
&lt;!-- |Ірі қаласы          = --&gt; [[Денигомоду]]
 |Басшы қызметі           = [[Науру президенті|Президенті]]
 |Басшылары               = [[Расс Кун]]
 |Жер аумағы              = 21,3
 |Жер аумағы бойынша орны = 193
 |Судың үлесі             = 0,57
 |Этнохороним             = 
  |Жұрты                  = {{өсім}} 10 084&lt;ref name=&quot;census-2011&quot;&gt;[http://www.spc.int/nmdi/nmdi_documents/2011_NAURU_CENSUS_REPORT.pdf Перепись населения NATIONAL REPORT ON POPULATION AND HOUSING (census 2011)]&lt;/ref&gt;
  |Халық саны бойынша орны     = 234
  |Сарап жылы             = 2011
  |Санақ бойынша халық саны    = 
  |Санақ жылы             = 
  |Халық тығыздығы        = 473,43
  |Тығыздық бойынша орны       = 
 |ЖІӨ                     = 60 млн
 |ЖІӨ сараптаған жылы     = 2005
 |ЖІӨ бойынша орны         = 191
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ       = 5 мың
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны   = 
 |ЖІӨ (АҚТ)               = 
 |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы    = 
 |ЖІӨ (АҚТ) орны          = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ)       = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны  = 
 |ЖІӨ (номинал)           = 
 |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы         = 
 |ЖІӨ (номинал)бойынша орны             = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал)   = 
 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны  = 
 |АДИ                     = 
 |АДИ жылдық есебі        = 
 |АДИ бойынша орны        = 
 |АДИ деңгейі             = 
 |Әуе компаниясы          = 
 |Валютасы                = [[аустралия доллары]]
 |Интернет үйшігі         = [[.nr]]
&lt;!-- |Интернет үйшіктері  = --&gt;
 |ISO                     = 
 |Телефон коды            = 674
 |Уақыт белдеуі           = [[UTC+12:00]]
&lt;!-- |Уақыт белдеулері    = --&gt;
 |Түсініктемелер          = 
&lt;!-- |Тусыз және елтаңбасыз  =* --&gt;
&lt;!-- |Әнұрансыз              =* --&gt;
}}
'''Науру Республикасы''' ({{lang-na|Ripublik Naoero}}) — [[Тынық мұхит|Тынық мұхитының]] батыс бөлігіндегі [[Науру (арал)|бір аттас маржан аралында]] орналасқан [[ергежейлі мемлекет]]. Аумағы — {{nobr|21,3 км²}}; халқы — 10 261 адам (2015&lt;ref&gt;[http://countrymeters.info/ru/nauru Население Науру 2016 | Численность населения Науру&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;). Тәуелсіздігі [[1968 жыл]]ы жарияланды.

[[Науру (арал)|Науру]] аралы [[экватор]]дан оңтүстікке қарай {{nobr|42 км}} қашықтықта орналасқан. Ең жақын арал [[Банаба]] шығысқа қарай {{nobr|288 км}} қашақтықта орналасқан және [[Кирибати]] республикасына жатады. Науру Жердегі ең кішкентай тәуелсіз республика болып табылады, ең кішкентай аралдық мемлекет, [[Еуропа]] шегінен тысқары ең кішкентай мемлекет және ресми астанасы жоқ әлемдегі жалғыз мемлекет (елдің бейресми астанасы  — елдің парламенті және әуежайы орналасқан қала [[Ярен]] қаласы).

Мемлекет [[Ұлттар достастығы]]на кіреді. [[1999 жыл]]дың [[14 қыркүйек|14 қыркүйегінде]] Науру Республикасы [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] құрамына кірді. Науру — [[Тынық мұхит қауымдастығының хатшылығы]] және [[Тынық мұхит аралдарының форумы]] ұйымдарының мүшесі.

== Атауы ==
«Науру» сөзінің тегі нақты белгісіз. Қазіргі кездегідей, [[Науру (халық)|наурулықтар]] аралды бұрын «''Naoero''» деп атаған. 1909—1910 жылдары аралға келген неміс профессоры Пауль Хамбрух осы сөздің [[этимология]]сына келесі түсіндірмелер берген: оның пікірі бойынша «Naoero» сөзі «''a-nuau-a-a-ororo''» сөз тіркесінің қысқартылуы (қазіргі жазылуы «''A nuaw ea arourõ''») болып табылады және [[науру тілі]]нен «''мен теңіз жағасына бара жатырмын''» деп аударылады. Бірақ Науру аралында {{nobr|30 жылдан}} астам өмір сүрген және науру тілін еселеп оқыған неміс католик миссионері [[Алоиз Кайзер]] осы түсіндірмені құптаған жоқ, өйткені жергілікті диалект бойынша қозғалыс етістігімен қолданған «теңіз жағасы» сөздерінен кейін «''төмен''» деген аударманы беретін «''rodu''» сілтеу сөзі қолдануы керек еді. Наурулықтардың өздері «теңіз жағасы» сөзін аралдың ең терең және ойпаң жер деп түсінеді. Олар осы сөзді жерге де, теңізге де қолданады.

Аралдың басқа да атаулары бар: 1888 жылға дейін ағылшын колонисттері Науруды «Жағымды арал» ({{lang-en|Pleasant Island}}) деп атаған. Немістер оған «''Nawodo''» немесе «''Onawero''» деген атаулар берген. Еуропалықтар елдің атауын дұрыс айтуы мақсатында «''Nauru''» сөзінің кейінгі жазылуы «''Naoero''» дегенге ауыстырылды.

== Тарихы ==
Шамамен 3 мың жыл бұрын Науруды [[микронезиялықтар]] және [[полинезиялықтар]] мекендген. Нұсқалардың бірі бойынша, Науру аралына алғашқы болып [[Бисмарк топаралы]]нан қоныс аударушылар және [[меланезиялықтар]]дың, микронезиялықтардың және полинезиялықтардың ыдырауына дейін [[праокеания халқы]]ның өкілдері келген.&lt;ref&gt;Беликов В. И. Происхождение и миграции полинезийцев (по лингвистическим данным). В сборнике статей: Пути развития Австралии и Океании: история, экономика, этнография. М.: Наука, 1981. С. 243—254.&lt;/ref&gt; Дәстүрлі түрде арал тұрғындары өз шығу тегін шеше жағынан санаған. Еуропалықтардың келуіне дейін Науру аралының халқы 12 тайпадан тұрған. Еуропалықтар арасынан алғашқы болып Жаңа Зеландиядан Қытайға қарай бағыт ұстаған ағылшын капитаны [[Джон Фирн]] 1798 жылдың 8 қарашасында ашқан және аралға 90 жыл бойы жиі қолданылған «Жағымды» ({{lang-en|Pleasant Island}}) деген атау берді.&lt;ref name=&quot;McDaniel&quot;&gt;[http://www.ucpress.edu/books/pages/8453.html История Науру. 2000]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{ref-en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.education.gov.nr/ Сайт Департамента образования Науру. 2007] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928095120/http://www.education.gov.nr/ |date=2007-09-28 }}{{ref-en}}&lt;/ref&gt; Негізгі ауыл шаруашылық дақылдар ретінде [[кокос пальмасы]] және [[панданус]] өсірілген. Наурулықтар [[Кедертас|рифте]] [[каноэ]]мен және арнайы оқытыған құстармен ([[үлкен фрегат]]тар) балық аулаған. Сонымен қатар олар өзіне қосымша тамақтану көзі ретінде [[Буада (көл)|Буада]] көлінде [[ханос (балық)|ханос балығын]] ({{lang-la|Chanos chanos}}) [[Көндіктіру|көндіктіре]] алды. Балық аулаумен тек қана ерлер айналысқан.

Астында көрсетілген хронологияға тек қана еуропалықтардың Науру аралын ашқаннан кейін тарихи оқиғалар енгізілген.

&lt;timeline&gt;
DateFormat = yyyy
ImageSize = width:850 height:auto barincrement:50
PlotArea = left:15 right:15 bottom:43 top:43

Colors =
  id:canvas        value:rgb(0.97,0.97,0.97)
  id:grid1         value:rgb(0.80,0.80,0.80)
  id:grid2         value:rgb(0.86,0.86,0.86)
  id:gris          value:gray(0.7)
  id:noir          value:black
  id:contacts      value:drabgreen
  id:Allemagne     value:rgb(0.8,0.30,0.30)
  id:Royaume-Uni   value:rgb(0.86,0.56,0.56)
  id:Japon         value:rgb(0.46,0.26,0.06)
  id:Independance  value:rgb(0.65,0.65,0.90)

Period = from:1798 till:2010
TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy
ScaleMajor = unit:year increment:20 start:1800 gridcolor:grid1
ScaleMinor = unit:year increment:5 start:1800 gridcolor:grid2
AlignBars = justify

BackgroundColors = canvas:canvas bars:canvas

BarData=
  bar:Allemagne
  barset:Royaume-Uni

PlotData=
  width:30 fontsize:M textcolor:noir align:center

  # Epoques
  bar:Allemagne color:Allemagne
  from:start till:end color:gris # Arriere plan

  from:1798 till:1888 text:&quot;Еуропалықтармен алғашқы қарым-қатынас&quot; color:contacts
  from:1888 till:1914 text:&quot;Неміс~колониясы&quot; color:Allemagne
  from:1914 till:1942 text:&quot;Аустралиялық~басқару&quot; color:Royaume-Uni
  from:1942 till:1945 text:&quot;Жапон~басқыншылығы&quot; color:Japon shift:(0,35)
  from:1945 till:1968 text:&quot;Аустралиялық~басқару&quot; color:Royaume-Uni
  from:1968 till:end  text:&quot;Тәуелсіздік&quot; color:Independance

  # Evennements
  #alignement &gt;
  width:25 fontsize:S textcolor:black anchor:from align:left color:noir
  barset:Royaume-Uni
  from:1798  till:1798 text:&quot;1798~Ағылшындық Джон Фирн Науру аралын ашты&quot; shift:(2,0) color:contacts
  from:1830  till:1830 text:&quot;1830~Аралға алғашқы еуропалықтар келді&quot; shift:(2,0) color:contacts

  #alignement
  width:30 fontsize:S textcolor:black anchor:from align:right color:noir
  
  from:1878 till:1888 text:&quot;1878-1888~Тайпалық соғыс&quot; color:contacts
  from:1888 till:1888 text:&quot;1888~Науруды Герман империясымен басып алуы&quot; color:Allemagne
  from:1888 till:1920 text:&quot;1888-1920~Аувейида~королінің~басқаруы&quot; color:Allemagne
  from:1906 till:1906 text:&quot;1906~Фосфориттерді өңдеудің басталуы&quot; color:Allemagne
  from:1914 till:1914 text:&quot;1914~Науруды аустралиялықтармен басып алу&quot; color:Royaume-Uni
 
  # Recommencer l’indentation en haut
  barset:break
  from:1923 till:1923 text:&quot;1923~Науру келісіміне қол қойылды&quot; color:Royaume-Uni align:left shift:(5,0)
  from:1943 till:1946 text:&quot;1943-1946~Чуук аралына 1200 наурулықтың депортациясы&quot; color:Japon align:left shift:(15,0)
  from:1947 till:1968 text:&quot;1947-1968~Ұлыбританияның, Жаңа Зеландияның және Аустралияның бақылауына алынған БҰҰ-ның қамқорлықтағы аумақ&quot;color:Royaume-Uni align:left shift:(5,0)
  from:1970 till:1970 text:&quot;1970~«Наурудың фосфат корпорациясы» негізделді&quot; color:Independance
  from:1989 till:1989 text:&quot;1989~Аустралияға қарсы БҰҰ Халықаралық сотына қуыным&quot; color:Independance
  from:1999 till:1999 text:&quot;1999~Науру Республикасы БҰҰ-ның мүше елі ретінде кірді&quot; color:Independance
 &lt;/timeline&gt;

== Физикалық-географиялық мінездеме ==

=== Жалпы география ===
Науру аралы [[Тынық мұхит]]ының батыс бөлігінде, [[экватор]]дан шамамен {{nobr|42 км}} қашықтықта орналасқан.&lt;ref name=&quot;UNO&quot;&gt;[http://www.un.int/nauru/countryprofile.html Постоянная миссия Республики Науру в ООН] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130727070348/http://www.un.int/nauru/countryprofile.html |date=2013-07-27 }}{{ref-en}}&lt;/ref&gt; Ең жақын арал [[Банаба]] (Ошен) шығысқа қарай 288 км қашақтықта орналасқан және [[Кирибати|Кирибати Республикасына]] тиесілі. [[Айрықша экономика аймағы|Айрықша жағалық экономика аймағы]]ның (АЭА) ауданы — {{nobr|308 480 км²}}&lt;ref&gt;[http://www.seaaroundus.org/eez/summaryInfo.aspx?EEZ=520 Исключительная экономическая зона Науру. 2006] {{ref-en}}&lt;/ref&gt;, оның {{nobr|570 км²}} аумақтық суларға жатады.

Науру аралы — [[Көтерілген атолл|көтерілген маржан атоллы]], [[жанартау]] конусының үстіне. Арал сопақ болып келеді, шығыс жағынан жағалау батыңқы — ол жерде [[Анибар (шығанақ)|Анибар шығанағы]] орналасқан. Арал аумағы — {{nobr|21,3 км²}}&lt;ref name=&quot;UNO&quot;/&gt;, ұзындығы — {{nobr|6 км}}, ені — {{nobr|4 км}}. Жағалық сызықтың ұзындығы — шамамен {{nobr|18 км}}.&lt;ref name=&quot;krugosvet&quot;&gt;[http://www.krugosvet.ru/articles/85/1008594/1008594a1.htm Науру. Энциклопедия Кругосвет]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://archive.travel.ru/nauru/geo/ Географическое положение Науру. 2007]&lt;/ref&gt; Ең жоғарғы нүктесі — {{nobr|65 метр}}&lt;ref name=&quot;UNO&quot;/&gt; (басқа мәліметтер бойынша {{nobr|61—71 метр}}) — [[Айво (округ)|Айво]] және [[Буада (округ)|Буада]] округтерінің шегінде орналасқан. Жағалаудан шамамен {{nobr|1 км}} қашықтықта мұхит тереңдігі {{nobr|1000 метрден}} астам құрайды. Бұл жерде мұхиттың түбіне жететін құлама жардың орналасуымен байланысты.

Арал бетінің ені {{nobr|100—300 метр}}ді құрайтын кысаң жағалық жазық болып келеді, Науруның орталығында биіктігі {{nobr|30 метрге}} дейін жететін әктасты үстіртпен қоршалған. Бұрын үстірт [[Фосфаттар|фосфориттер]]дің ([[науруит]]) қалың қабатымен жабылған еді. Болжаулы пікір бойынша бұл қабат теңіз құстардың дәреті болып табылады. Арал қысаң [[Маржан жарлауыты|маржан рифімен]] көмкерілген (ені шамамен {{nobr|120—300 метр}}&lt;ref name=&quot;Assessment&quot;&gt;[http://www.sprep.org/att/IRC/eCOPIES/BPoA+10/NAURU.pdf Республика Науру. National Assessment Report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071011103756/http://www.sprep.org/att/IRC/eCOPIES/BPoA+10/NAURU.pdf |date=2007-10-11 }} {{ref-en}}&lt;/ref&gt;). Рифте шағын қайықтарға аралдың маңына тікелей жақындауға мүмкіндік беретін {{nobr|16 канал}} қазылған, .

=== Геология ===
[[Сурет:Water table Nauru-kk.jpg|250px|thumb|Наурудың физикалық картасы]]
Аралдың ішкі аймағында фосфориттік кен қазу жұмыстарынан қалған үлкен [[әктас]]ты тісшелер және пирамидалар орналасқан. Бұл құрылыстардың биіктігі кейбір жерлерде {{nobr|10 метден}} асады, ал [[карьер]]дің өзі көптеген [[шұңқыр]]лары мен [[ойпат]]тары бар үлкен лабиринт тәріздес. [[Тар табанды темір жол|Тар табанды]] [[темір жол]]ы аралдың кемежайына өнідірілген фосфориттердің жеткізілуін жеңілдету үшін арнайы құрылған. Әктасты үйінділер аймағында топырақ жамылғысы түгелдей болмағанның нәтижесінде, жаңбырлы су жердің бетінде қалмай, таулы жынысына толығымен сіңеді.

[[География|Географтар]], [[Геоморфология|геоморфологтар]] және [[Геология|геологтар]] аралдың бедерін, топырағын және геологиялық құрылысын жете зерттеп, алынған деректер бойынша Наурудың геологиялық тарихын қалпына келтірді.

=== Климаты ===
Наурудағы [[климат]] — [[экваторлық климат|экваторлық]]-[[муссонды климаты|муссонды]], ыстық және [[ылғалдылық|ылғалды]]. Орташа [[температура]]сы шамамен {{nobr|+27,5 [[Цельсий градусы|°C]]}} құрайды. Күндіз температура {{nobr|+26 °C}} және {{nobr|+35 °C}} аралығында өзегереді, ал {{nobr|+22 °C}} және {{nobr|+28 °C}} түнгі уақытта.&lt;ref name=&quot;Assessment&quot;/&gt; Күндізгі температура {{nobr|+38‑41 °C}} дейін жетуі мүмкін. Жылдық орташа [[Атмосфералық жауын-шашын|жауын-шашын]] мөлшері — {{nobr|2060 мм}}&lt;ref name=&quot;UNO&quot;/&gt;. Кейде [[құрғақшылық]] жылдар болып тұрады, ал кейбір жылдары жауын-шашын мөлшері {{nobr|4500 мм}}-ге дейін жетеді. Осындай елеулі тербелістер [[Эль-Ниньо]] құбылысымен түсіндіріледі. Жаңбыр жауатын мезгіл қарашадан ақпанға дейін созылады.&lt;ref name=&quot;UNO&quot;/&gt;&lt;ref&gt;[http://archive.travel.ru/nauru/geo/climat/ Климат Науру. 2007] {{ref-en}}&lt;/ref&gt; Наурыздан қазанға дейін солтүстік-шығыс бағытындағы желдер үстем болады. Жыл сайын аралда беттік ағымның тугелдей жоқ болғанымен шамамен {{nobr|30 млн м³}} су түседі.

Науру үкіметін [[жаһандық жылыну]] мәселесі алаңдауда, [[мұхит|дүниежүзілік мұхит]] деңгейінің көтерілуі жағыдайында аралға су басу қаупі төніп тұр&lt;ref name=&quot;UNO&quot;/&gt;. Сондықтан республика әлемдік қоғамдастықтық назарын аударуға тырысып жатыр, ең алдымен, [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] арқылы.

{{Қаланың ауа райы
 | Ені    = 
 | Жағдайы = 
 | Жер_ілік = Ярен қаласы
 | Дерекнама  = [http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=542049&amp;refer=&amp;cityname=Yaren-District-Yaren-Nauru&amp;units=metric]

 | Қаң_ор =             | Қаң_ор_ж-ш = 280
 | Ақп_ор =             | Ақп_ор_ж-ш = 250
 | Нау_ор =             | Нау_ор_ж-ш = 190 
 | Сәу_ор =             | Сәу_ор_ж-ш = 190 
 | Мам_ор =             | Мам_ор_ж-ш = 120
 | Мау_ор =             | Мау_ор_ж-ш = 110
 | Шіл_ор =             | Шіл_ор_ж-ш = 150
 | Там_ор =             | Там_ор_ж-ш = 130 
 | Қыр_ор =             | Қыр_ор_ж-ш = 120
 | Қаз_ор =             | Қаз_ор_ж-ш = 100 
 | Қар_ор =             | Қар_ор_ж-ш = 120
 | Жел_ор =             | Жел_ор_ж-ш = 280 
 | Жыл_ор =             | Жыл_ор_ж-ш = 2080

 | Қаң_ор_мин = 25         | Қаң_ор_макс = 30 
 | Ақп_ор_мин = 25        | Ақп_ор_макс = 30
 | Нау_ор_мин = 25        | Нау_ор_макс = 30
 | Сәу_ор_мин = 25         | Сәу_ор_макс = 30
 | Мам_ор_мин = 25         | Мам_ор_макс = 30
 | Мау_ор_мин = 25         | Мау_ор_макс = 30
 | Шіл_ор_мин = 25         | Шіл_ор_макс = 30
 | Там_ор_мин = 25         | Там_ор_макс = 30
 | Қыр_ор_мин = 25         | Қыр_ор_макс = 30
 | Қаз_ор_мин = 25         | Қаз_ор_макс = 31
 | Қар_ор_мин = 25         | Қар_ор_макс = 31
 | Жел_ор_мин = 25        | Жел_ор_макс = 31
 | Жыл_ор_мин = 25        | Жыл_ор_макс = 30

 | Қаң_а_мин = 21          | Қаң_а_макс = 34 
 | Ақп_а_мин =  21        | Ақп_а_макс = 37
 | Нау_а_мин = 21          | Нау_а_макс = 35
 | Сәу_а_мин = 21         | Сәу_а_макс = 35
 | Мам_а_мин = 20         | Мам_а_макс = 32
 | Мау_а_мин = 21         | Мау_а_макс = 32
 | Шіл_а_мин = 20         | Шіл_а_макс = 35
 | Там_а_мин = 21          | Там_а_макс = 33
 | Қыр_а_мин = 20         | Қыр_а_макс = 35
 | Қаз_а_мин = 21          | Қаз_а_макс = 34
 | Қар_а_мин = 21          | Қар_а_макс = 36
 | Жел_а_мин = 21         | Жел_а_макс = 35
 | Жыл_а_мин = 20          | Жыл_а_макс = 37
}}

=== Флора және фауна ===
[[Сурет:Nauru satellite.jpg|230px|thumb|2002 жылы жасалған Науру аралының жерсеріктестік кескіні]] 
Аралдың ауданы кішкентай болғанынан және оның континенталды құрлықтан және ірі топаралдардан оқшаулауы нәтижесінде Науруда жергілікті [[түтікті өсімдіктер]]дің 60 түрі ғана өседі, және оның ешбірі [[эндемик]] болып табылмайды. [[Екінші дүниежүзілік соғыс]]тан кейінгі қатты ойран, [[кокос пальмасы]]ның дара дақылды таралуы және фосфориттерді өңдеу Науру аумағындағы өсімдік жабынының басым бөлігінде жойылуына себеп болды, бірақ қазіргі кезде оның 63 % аумағы бұрынғы қалпына келтірілді.

Аралда жаппай [[Кокос пальмасы|кокос пальмалары]], [[панданус]]тер, [[фикус]]тер, [[дәмжапырақ]] және де басқа жапырақты өсімдіктер өседі. Сонымен қатар [[Бұта]]лы формациялардың әр түрлі типтері де кең таралған. Өсімдіктер мен ағаштар жағалық аймақта және Буада көлінің айласында аса қалың өседі.&lt;ref name=&quot;UNO&quot;/&gt; Науруның ішкі аймағында [[бөрітарақ]], сонымен қатар [[шие]], [[Бадам (өсімдік)|бадам]] және [[манго]] ағаштары өседі.

Аралдың ойпаң жерлері негізінде тырбақ өсімдіктерге бай, ал қыратты жерлерде ағашты өсімдіктер қалың өседі.

Наурудың жануарлар дүниесі кедей. Барлық [[сүтқоректілер]] адаммен кіргізілді: [[кіші егеуқұйрық]]тар, мысықтар, иттер және шошқалар, сонымен қатар тауықтар. [[Бауырымен жорғалаушылар]] [[кесірткелер]]мен ұсынылған. [[Құстар|Орнитофауна]] байырақ — барлығы 6 түр ([[балшықшылар]], [[Қарқылдақ шағалалар|қарқылдақтар]], [[Дауылпазтәрізділер|дауылпаздар]], [[Фрегаттар (құстар)|фрегаттар]], [[Кептертәрізділер|кептер]]). Науруда бір ғана сайрағыш құстың түрі мекендейді — [[Науру айқабағы]], арал эндемигі. Аралда [[жәндіктер]] және басқа да [[омыртқасыздар]] көп. Арал айналасындағы суда түрлі [[акула]]лар, [[теңіз кірпілері]], [[жұмсақденелілер]], [[таңқы шаян]]дар және басқа улы теңіз жануарлары мекендейді.&lt;ref name=&quot;krugosvet&quot;/&gt;&lt;ref&gt;[http://archive.travel.ru/nauru/geo/nature/ Природа Науру. 2007]&lt;/ref&gt;

== Халқы ==

=== Саны ===
[[Сурет:Scene at Arenibek.jpg|left|thumb|150px|Наурудағы ауыл (1896)]]
[[2011 жыл]]дың санағы бойынша, Науру Республикасының халық саны {{nobr|10 084 адамды}} құрады, соның ішінде ерлер — 5105, ал әйелдер — {{nobr|4979 адам}}&lt;ref name=&quot;census-2011&quot; /&gt; Халық тығыздығы — {{nobr|473,43 адам км²}}. Бұдан басқа, арал аумағында Австралияға заңсыз түрде кіруге тырысқан босқындар лагері бар. 2016 жылғы шілде айының соңына қарай лагерде 442 адам тұрған, соның ішінде 338 ер адам, 55 әйел адам және 49 бала; босқындардың басым бөлігі [[Ауғанстан]]нан, [[Иран]]нан және [[Ирак]]тан.{{sfn|Capodici|2016}}

[[1968 жыл]]ы, тәуелсіздікті жариялаған кезде, халық саны {{nobr|3 мың адамды}} құрады.

[[Сурет:Nauru Denigomodu-Nibok.jpg|thumb|250px|[[Денигомоду]] және [[Нибок]] округтеріндегі тұрғын ауданы]]

Наурудағы туу көрсеткіші {{nobr|1000 тұрғынға 24,47}}, өлім — {{nobr|1000 тұрғынға 6,65}}, халық санының табиғи өсуі — 1,781 %.&lt;ref name=CIA&gt;{{cite web |author=Central Intelligence Agency |authorlink=Central Intelligence Agency |publisher=[[The World Factbook]] |title=Nauru |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nr.html |year=2011 |accessdate=12 February 2011}}&lt;/ref&gt; Нәресте өлімі көрсеткіші 2007 жылы 1000 жаңа туғандарға 9,6 өлім.

2007 жылы {{nobr|15 жасқа}} жетпеген балалар үлесі 37,8 % ({{nobr|3813 адам}}) құрады, 15 жастан 60 жасқа дейінгі ересектер саны  — 59,3 % ({{nobr|5983 адам}}), 60 жастан жоғары — 2,9 % ({{nobr|287 адам}}).&lt;ref name=&quot;census-2011&quot; /&gt; Ерлердің орташа өмір сүру көрсеткіші 2011 жылы {{nobr|65 жасты}} құрады, ал әйелдер — {{nobr|75 жас}}.&lt;ref name=&quot;census-2011&quot; /&gt;

Аралдың ресми астанасы және қалалары жоқ. Президенттің резиденциясы [[Мененг (округ)|Мененг]] округінде орналасқан, ал үкімет мекемелері және парламент — [[Ярен]] округінде. Арал тұрғындарының барлығы теңіз жағасының бойында немесе Буада көлінің айналасында тұрады.

=== Этникалық құрамы ===
Науру тұрғындарының шамамен 91 % ({{nobr|9031 адам}}) республиканың байырғы халқы  — [[Науру (халық)|наурулықтар]] болып табылады.&lt;ref name=&quot;census-2011&quot; /&gt; Науру тұрғындарының жалпы санынан Тынық мұхитындағы аралдардан шыққандар (негізінде [[фиджилықтар]] және [[Кирибати (халық)|тунгарулықтар]]) 4 % құрайды, [[еуропалықтар]] — 1,6 % ({{nobr|161 адам}}),&lt;ref name=&quot;census-2011&quot; /&gt; [[қытайлар]] — 1,5 % ({{nobr|151 адам}}). Тұрғындардың ішіндегі шет елдер азаматтарының үлесі жоғары.

[[Науру тілі|Тілдің]] негізінде наурандықтарды [[Микронезиялықтар|микронезиялық]] халықтар тобына жатқызылады, бірақ бұл этностың қалыптасуына микронезиялықтар ғана емес, сонымен қатар [[полинезиялықтар]] және [[меланезиялықтар]] да қатысты.

=== Тілдер ===
Наурулықтар микронезия тілі — [[науру тілі]]нде сөйлейді. [[1968 жыл]]ға дейін Науру Республикасы Австралияның, Ұлыбританияның және Жаңа Зеландияның бірлескен меншігі болған, сондықтан [[ағылшын тілі]], науру тілімен қатар, мемлекеттік болып табылады.

Науру жазуы [[Латын әліпбиі|латын алфавиті]]нің негізінде құрылып, {{nobr|17 әріптен}} тұрған. Кейін, басқа тілдердің елеулі ықпалынан, ең алдымен [[неміс тілі|неміс]], [[ток-писин]] және [[кирибати (тіл)|кирибати]], алфавит {{nobr|28 әріпке}} дейін кеңейді. Бұл микронезиялық тілінің зерттеуіне науру тілінде оқулық жазған католиктік миссионер [[Алоиз Кайзер]] зор үлес қосты, сонымен қатар [[Америка Құрама Штаттары|американдық]] ([[Германия]]да дүниеге келген) [[протестантизм|протестант]]тық [[Миссионерлік|миссионер]]і [[Филипп Делапорт]] ({{lang-en|Philip Delaporte}}).

=== Діни құрамы ===
Бүгінгі таңда Науруда негізінде [[христиандық]]тар тұрады. Наурулықтардың көбісі (60,5 % — {{nobr|6098 адам}}) [[протестантизм|протестанттық шіркеулердің]] өкілдері болып табылады, соның ішінде 35,2 % ({{nobr|3552 адам}}) — [[Конгрегационализм|Науру конгрегационалисттік шіркеуі]]нің өкілдері. Бұл шіркеудің Мененг, Буада, Анабар және Нибок округтерінде өзінің кішкентай шіркеулері орналасқан, ал басты шіркеуі Айво округінде. [[Құдай Ассамблеялары|Құдай Ассамблеясы]]нан сенушілер — 12,8 % ({{nobr|1291 адам}}), Наурудың тәуелсіз шіркеуінен — 9,4 % ({{nobr|945 адам}}). Елде [[Адвентизм|адвентисттер]], [[Баптизм|баптисттер]] және [[Иегова куәгерлері]]нің шағын топтары бар.&lt;ref name=&quot;census-2011&quot; /&gt;

Науру тұрғындарының шамамен 32,5 % ({{nobr|3278 чел.}}) [[католицизм|католиктік шіркеудің]] өкілдері болып табылады,&lt;ref name=&quot;census-2011&quot; /&gt; оның Ярен округінде өз шағын шіркеуі, сонымен қатар Ева округінде мектебі (Кайзер колледж) бар. Тұрғындардың шамамен 5 % [[буддизм]] және [[даосизм]] діндеріне мойынсұнады, 2 % — [[баһаи]]. Наурундақтардың шағын тобы [[Наурудағы дәстүрлі сенімдер|дәстүрлі сенімдерді]] ([[Эиджебонг]] (''Eijebong'') әйел құдайна және [[Буитани]] (''Buitani'') аралдың рухына табыну) ұстанады.

Үкімет кейбір [[конфессия]]лардың қызметін шектейді, мысалы, [[Мормонизм|Иса Мәсіхтің заманауи шіркеуі]] (мормондар) және [[Иегова куәгерлері]] (қолдаушылар негізінде Науру фосфат корпорациясында жұмыс істейтін шет елдердің азаматтары).&lt;ref&gt;[http://archive.travel.ru/nauru/people/religion/ Религия на Науру. 2007]&lt;/ref&gt; [[1979 жыл]]ы Науруға [[Маршалл аралдары]]нан келген [[Иегова куәгерлері]]нің [[Миссионерлік|миссионер]]і [[депортация|елге қайта жіберілді]].

[[1995 жыл]]ы шектеулердің бөлігі алынып тасталды.

== Саясаты ==
=== Мемлекеттік нышандар ===
{{main|Науру туы|Науру елтаңбасы|Науру әнұраны}}
Науру Республикасының мемлекеттік [[байрақ|байрағы]], [[елтаңба]]сы, [[әнұран]]ы және [[конституция]]сы [[1968 жыл]]ы қабылданды және бекітілді.

=== Мемлекеттік құрылымы ===
[[Сурет:NRU-Билігі.jpg|thumb|350px|Наурудың саяси құрылымы]]
Науру — тәуелсіз [[республика]].&lt;ref&gt;[http://www.paclii.org/nr/legis/num_act/con256.rtf Конституция Науру] {{ref-en}} Часть I&lt;/ref&gt;  [[1968 жыл]]дың [[29 қаңтар]]ында қабылданған [[конституция]]сы&lt;ref name=&quot;Political&quot;&gt;[http://www2.hawaii.edu/~ogden/piir/pacific/nauru.html Республика Науру] {{ref-en}} Из Мировой энциклопедии политических систем, 3-е издание, Нью-Йорк&lt;/ref&gt; (толықтырулар [[1968 жыл]]дың [[17 мамыр]]ында енгізілді) бойынша Науру [[парламентаризм]]ның [[Вестминстер жүйесі]]ндегі [[республика|республикалық басқару формасы]] бар мемлекет,&lt;ref name=&quot;Department&quot;&gt;[http://www.dfat.gov.au/geo/nauru/nauru_brief.html Правительство Австралии. Департамент иностранных дел и торговли. Республика Науру: справка по стране — март 2007 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141006070651/http://www.dfat.gov.au/geo/nauru/nauru_brief.html |date=2014-10-06 }} {{ref-en}}&lt;/ref&gt; сонымен қатар президенттік басқару формасының кейбір ерекшеліктері де кездеседі.&lt;ref name=&quot;Transparency&quot;&gt;[http://www.transparency.org/content/download/1678/8473/file/nauru.pdf Международный доклад по вопросам коррупции. Науру 2004] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111017012221/http://www.transparency.org/content/download/1678/8473/file/nauru.pdf |date=2011-10-17 }} {{ref-en}} С. 7&lt;/ref&gt;

==== Заң шығарушы билік ====
Заң шығарушы биліктің жоғары органы — 19 [[депутат]]тан тұратын бір палаталы [[парламент]].&lt;ref&gt;[http://www.paclii.org/nr/legis/num_act/con256.rtf Конституция Науру]{{ref-en}} Часть IV&lt;/ref&gt; [[2013 жыл]]ға дейін депутаттар саны 18 адам болған. Парламент мүшелерінің сайлау реті Науру Конституциясымен анықталады. Жалпыұлттық сайлау; депутат ретінде тек қана {{nobr|20 жасқа}} жеткен Науру азаматы бола алады. Парламент депутаты қызметіне кірісер алдында ант беріледі. Парламент мүшелерінің өкілеттік мерзімі — {{nobr|3 жыл}}. Ел президентімен кеңесуінен кейін парламенттің спикермен таратылуы жағдайында өкілеттік мерзімнің өтуіне дейін тоқтатылуы мүмкін.

Алғашқы отырыста парламент мүшелері парламент спикерін және оның орынбасарын таңайындайды, кейін өз құрамынан ел президентін сайлау процессіне кіріседі.

==== Атқарушы билік ====
{{Тағы қараңыз|Науру президенттерінің тізімі}}
[[Сурет:NRU-Gadabu-DeRoburt-1968.jpg|300px|thumb|Наурудың алғашқы президенті (ортада)]]
Науруның мемлекет және үкімет басшысы — [[президент]]. [[2013 жыл]]дың [[11 маусым]]ынан бастап эксперимент ретінде ел парламенті президенттің және [[Премьер-министр|премьер-министрдің]] қызметін бөлу туралы шешім қабылдады.&lt;ref&gt;[http://russian.people.com.cn/31520/8281363.html Барон Вака избран новым президентом Науру&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140203035559/http://russian.people.com.cn/31520/8281363.html |date=2014-02-03 }}&lt;/ref&gt; Президенттің және премьер-министрдің сайлау реті Науру Конституциясымен белгіленген. Президент ретінде парламент мүшесі ғана сайлана алады. Президент парламент сайлауынан кейін парламент отырысында сайланады. Президент орнына үміткер жай көпшіліктің басым дауысын жинағаннан кейін сайланған болып саналады. Президенттің өкілеттік мерзімі — {{nobr|3 жыл}} және бір адам бір уақытта ел президенті және парламент мүшесі ретінде бола алмайды. Президенттің өкілеттік мерзімінің өтуіне дейін өз еркімен орнынан түсуі жағдайында, денсаулықпен байланысты тұрақты жарамсыздық жағыдайнда өз міндеттерін атқармауы немесе қызметтен кетіру ([[импичмент]]) жағыдайында тоқтатылуы мүмкін. Президентті қызметтен кеттіру үшін парламент депутаттарының жартысынан кем емес дауыс беруі тиіс. Президент импичментінен кейін президент сайлауы басталады. Егер президенті қызметтен кеттіру шешіміне келген парламент мүшелері жеті күн ішінде жаңа президентті сайламаса, онда парламент автоматты түрде таратылады.

==== Сот билігі ====
[[Сурет:Nauru Government.jpg|thumb|500px|Наурудың үкімет (сол жақта) және парламент (оң жақта) ғимараты]]
Наурудағы сот билігі толығымен тәуелсіз. Республикада [[ортақ құқық]] әрекет етуде — құқық көзі ретінде [[үлгілі сот ісі]] болып саналатын құқықтық жүйе. 1971 жылғы ортақ құқық және қабылданған заңдар Актісі ({{lang-en|Adopted Laws Act 1971}}) бойынша, науру дәстүрлері, тәжірибелері, және институттары Науруның құқықтық жүйесін құрайды.&lt;ref name=&quot;Transparency&quot;/&gt;

Наурудағы сот органдарының жүйесіне [[Жоғарғы сот]], [[Шағымдану|апелляциялық сот]], аймақтық сот және отбасы істері бойынша соттар кіреді. Республикадағы жер комитетінің ({{lang-en|Nauru Lands Committee Ordinance}}) жарлығы бойынша, елде жер дауларын және Науруның Жоғары сотына апелляцияларды беруге құқығы бар жер комитеті қызмет атқарады.

Науру конституциясының 48 бабы бойынша жоғарғы судьядан және судьялар тобынан тұратын Жоғарғы сот негізделді. Жоғарғы судья, Жоғарғы соттың басқа да судьялары секілді Науру президентімен тағайындалады.

Көптеген мәселелерде жоғарғы сот инстанциясы ретінде [[Австралияның Жоғарғы соты]] болып табылады.&lt;ref name=&quot;Political&quot;/&gt;

=== Сыртқы саясаты және халықаралық қатынастар ===
Науру Республикасы [[1968 жыл]]ы тәуелсізлідкті алғаннан кейін [[Ұлттар достастығы]]на мүше болған кезіннен бастап арнайы жағдайға ие. [[1999 жыл]]дың мамырынан бастап [[2006 жыл]]дың қаңтарына дейін Науру бұл ұйымның толық құқықты мүшесі болған.&lt;ref&gt;[http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/138882/constitution/ Сайт Содружества наций] {{ref-en}}&lt;/ref&gt; [[1999 жыл]]дың [[14 қыркүйек|14 қырқүйегінен]] бастап ол [[Біріккен Ұлттар Ұйымы]]ның 187-ші мүшесі болды. Сонымен қатар мемлекет [[Тынық мұхит аралдарының форумы]], [[Азия даму банкі]] (1991 жылдың қыркүйгінен бастап 52-ші мүшесі&lt;ref name=&quot;Political&quot;/&gt;), [[Африка, Кариб бассейні және Тынық мұхит аймағының елдері]] және де басқа халықаралық ұйымдарының мүшесі болып табылады.

Науру Республикасы көптеген әлем мемлекеттерімен [[Наурудың дипломатиялық өкілдіктері және консулдық мекемелері|дипломатиялық қатынастарды сақтайды]]. Оның басты серіктестері [[Аустралия|Австралия]], [[Ұлыбритания]], [[Үндістан]], [[Қытай Республикасы]], [[Корея Республикасы]], [[Жаңа Зеландия]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Тайланд|Таиланд]], [[Филиппин|Филиппиндер]] және [[Жапония]] болып табылады.

=== Наурудың әкімшілік бөлінісі ===
[[Сурет:Науру, әкімшілік бөлінісі - kk - colored.jpg|right|thumb|300px|Наурудың әкімшілік бөлінуі]]

Науру Республикасының әкімшілік-аймақтық бөлінуі 14 ауданнан тұрады:

{| class=&quot;wikitable sortable prettytable&quot;
|-class=&quot;hintergrundfarbe6&quot;
! № || Округ || Бұрынғы&lt;br /&gt;атауы || Аумағы,&lt;br /&gt;км² || Халқы,&lt;br /&gt;адам (2005) || Тығыздық,&lt;br /&gt;адам/км² || Ауылдар&lt;br /&gt;саны
|-
| align=&quot;right&quot; | 1 || [[Айво (округ)|Айво]] || Айуэ || align=&quot;right&quot; | 1,00 || align=&quot;right&quot; | 1 092 || align=&quot;right&quot; | 1092,00 || align=&quot;right&quot; | 8
|-
| align=&quot;right&quot; | 2 || [[Анабар (округ)|Анабар]]|| Анэбвор || align=&quot;right&quot; | 1,43 || align=&quot;right&quot; | 502 || align=&quot;right&quot; | 351,05 || align=&quot;right&quot; | 15
|-
| align=&quot;right&quot; | 3 || [[Анетан]]|| Аньетань || align=&quot;right&quot; | 1,00 || align=&quot;right&quot; | 516 || align=&quot;right&quot; | 516,00 || align=&quot;right&quot; | 12
|-
| align=&quot;right&quot; | 4 || [[Анибар (округ)|Анибар]]|| Энибоди || align=&quot;right&quot; | 3,14 || align=&quot;right&quot; | 160 || align=&quot;right&quot; | 50,96 || align=&quot;right&quot; | 17
|-
| align=&quot;right&quot; | 5 || [[Баити]]|| Байди || align=&quot;right&quot; | 1,23 || align=&quot;right&quot; | 572 || align=&quot;right&quot; | 465,04 || align=&quot;right&quot; | 15
|-
| align=&quot;right&quot; | 6 || [[Боэ (округ)|Боэ]]|| Бои || align=&quot;right&quot; | 0,66 || align=&quot;right&quot; | 795 || align=&quot;right&quot; | 1204,55 || align=&quot;right&quot; | 4
|-
| align=&quot;right&quot; | 7 || [[Буада (округ)|Буада]] || Арэнибок || align=&quot;right&quot; | 2,66 || align=&quot;right&quot; | 716 || align=&quot;right&quot; | 269,17 || align=&quot;right&quot; | 14
|-
| align=&quot;right&quot; | 8 || [[Денигомоду]] || Деникомоту || align=&quot;right&quot; | 1,18 || align=&quot;right&quot; | 2 827 || align=&quot;right&quot; | 2395,76 || align=&quot;right&quot; | 17
|-
| align=&quot;right&quot; | 9 || [[Ева (округ)|Ева]]|| Эуа || align=&quot;right&quot; | 1,17 || align=&quot;right&quot; | 318 || align=&quot;right&quot; | 271,79 || align=&quot;right&quot; | 12
|-
| align=&quot;right&quot; | 10 || [[Июв]]|| Июб || align=&quot;right&quot; | 1,12 || align=&quot;right&quot; | 303 || align=&quot;right&quot; | 270,54 || align=&quot;right&quot; | 13
|-
| align=&quot;right&quot; | 11 || [[Мененг (округ)|Мененг]] || Менень || align=&quot;right&quot; | 2,88 || align=&quot;right&quot; | 1 830 || align=&quot;right&quot; | 635,42 || align=&quot;right&quot; | 18
|-
| align=&quot;right&quot; | 12 || [[Нибок]] || Эннибек || align=&quot;right&quot; | 1,36 || align=&quot;right&quot; | 432 || align=&quot;right&quot; | 317,65 || align=&quot;right&quot; | 11
|-
| align=&quot;right&quot; | 13 || [[Уабо]]|| Уэбои || align=&quot;right&quot; | 0,97 || align=&quot;right&quot; | 335 || align=&quot;right&quot; | 345,36 || align=&quot;right&quot; | 6
|-
| align=&quot;right&quot; | 14 || [[Ярен]] || Мокуа || align=&quot;right&quot; | 1,50 || align=&quot;right&quot; | 820 || align=&quot;right&quot; | 546,67 || align=&quot;right&quot; | 7
|-style=&quot;background: #CCC;&quot; | class=&quot;sortbottom&quot;
| &amp;nbsp; || '''Науру''' || Наоуро || align=&quot;right&quot; | 21,30 || align=&quot;right&quot; | 11 218 || align=&quot;right&quot; | 526,67 || align=&quot;right&quot; | 169
|}

== Қазіргі жайы және экономика ==

=== Жалпы сипаттама ===
[[Сурет:Nauru-phosphateship.jpg|thumb|250px|[[Конвейер|Тасымалдағыш]]тың көмегімен [[балкер]]ге фосфориттерді тиеу]]
Жер қойнауы фосфориттерге бай болған Науру Республикасы 1970‑1980-ші жылдар аралығында жан басына шаққандағы 13 мың [[АҚШ доллары|АҚШ долларды]] құраған&lt;ref name=&quot;krugosvet&quot;/&gt; әлемдегі ең бай мемлекеттердің қатарында болған. 1986 жылы [[Жалпы Ұлттық Өнім|ЖҰӨ]] жан басына шаққандағы 20 мың АҚШ долларды құрады. Сол кезде арал экономикасы көбінесе жұмыс күшінің шеттен кіруінен тәуелді болды, негізінде, көршілес аралды мемлекеттерден — [[Кирибати]] және [[Тувалу]].&lt;ref name=&quot;krugosvet&quot;/&gt; Сол уақытта фосфориттер экспортының бағасы импорт бағасынан төрт есе асты, негізгі сырттық сауда серіктестері Австралия, Жаңа Зеландия, Жапония және Ұлыбритания болған&lt;ref name=&quot;krugosvet&quot;/&gt;. Жақын арада валюттық түсімдердің жалғыз көзінің жабылуын болжаған үкімет, экспорттық түсімінің елеулі бөлігін шет елдердегі қозғалмайтын мүлікке және арнайы жинақтаушы қорларға салды.&lt;ref name=&quot;krugosvet&quot;/&gt; Бірақ, пайдалы қазбалар қорларының түгелге жуығы таусылған кезде, мемлекет ел болашағын жеткіліксіз ойластырғаны туралы белгілі болды.&lt;ref&gt;[http://www.novayagazeta.ru/data/2010/145/18.html Науру. Островок любви к России] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101227081615/http://www.novayagazeta.ru/data/2010/145/18.html |date=2010-12-27 }}. // Новая Газета, № 145 от 24 желтоқсан 2010 г.&lt;/ref&gt;

Фосфориттерді өңдеу Науруның жер бедеріне және аралдың орталық аймағындағы үстірттің өсімдік жабынына жойқын әсер етті. 1989 жылға қарай елдің 75 % аумағында белсенді кен шығару жұмыстары жүргізілді және орманның 90 % жойылды (өсімдік жабындының {{nobr|200 [[гектар]]ы ғана сақталды}}). Жердің [[Жерді қайта құнарландыру|рекультивация]] жұмыстары жүргізілген жоқ, сондықтан XX-шы ғасырдың соңына қарай құрғақ жердің 80 % «ай пейзажына» ұқсайтын тақыршаққа айналды.&lt;ref&gt;[http://horizon.documentation.ird.fr/exl-doc/pleins_textes/pleins_textes_5/b_fdi_30-30/31776.pdf Южнотихоокеанская региональная программа по изучению окружающей среды. Воздействие фосфоритных разработок на экосистему тихоокеанских островов. — Новая Каледония, Нумеа: Южнотихоокеанская комиссия, 1989] {{ref-en}}&lt;/ref&gt;

1989 жылы Науру Республикасы [[БҰҰ-ның халықаралық соты]]на Австралияның аралды басқарған кездегі әрекеттері туралы қуыным берді — әсіресе фосфориттерді игерудің нәтижесінде ауыр [[экология]]лық зардаптары туралы. Австралия өтемақыны төлеуге міндетті болды. Кен орындарының таусылуы саяси тұрақсыздыққа себеп болды, [[1989 жыл]]дан [[2003 жыл]]ға дейін елде үкімет 17 рет ауысты.

1990-шы жылдары Науру аралы [[офшор]]лық аймаққа айналды. Аралда бірнеше жүздеген [[офшорлық банк|банктер]] тіркелді. [[Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржы шараларын әзірлеу тобы|ФАТФ]] (Криминалды капиталдардың ізін жасыруға қарсы күрес бойынша үкіметаралық комиссия) қысуымен және [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] жағынан санкциялар салу қаупі пайда болғаннан кейін, 2001 жылы Науру Республикасы шектеуді, ал 2003 жылы — офшорлық банктердің әрекеттерін тыйым салуға  және ақшаның ағылуына қарсы шараларды қолдануға мәжбүр болды.&lt;ref name=&quot;roche-duffay03&quot;&gt;[http://www.roche-duffay.ru/archive/index_03_03_w1_n1.htm#n3 Науру закроет офшорные банки. 2003]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.roche-duffay.ru/archive/index_04_03_w2_n1.htm#n7 США планирует санкции против Науру. 2003] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070926231452/http://www.roche-duffay.ru/archive/index_04_03_w2_n1.htm#n7 |date=2007-09-26 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.roche-duffay.ru/news/58014706.shtml Науру ликвидирует офшорные банки. 2003] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060511124743/http://www.roche-duffay.ru/news/58014706.shtml |date=2006-05-11 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.roche-duffay.ru/archive/index_03_02_w2_n1.htm FATF принимает жёсткие меры к Науру. 2002] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070926231427/http://www.roche-duffay.ru/archive/index_03_02_w2_n1.htm |date=2007-09-26 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.roche-duffay.ru/archive/index_12_02_w4_n1.htm#n3 США вводят санкции против Украины и Науру. 2002] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070926231442/http://www.roche-duffay.ru/archive/index_12_02_w4_n1.htm#n3 |date=2007-09-26 }}&lt;/ref&gt;

Науру Республикасы шетел азаматтарына паспорттарды сатуымен айналысқан («инвесторлар паспорттары»), бірақ соңғы жылдары осындай тәжірибеден бас тартты.&lt;ref name=&quot;roche-duffay03&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;money&quot;&gt;[http://archive.travel.ru/nauru/money/ Деньги на Науру. 2007]&lt;/ref&gt;

2003 жылдың басында Науруда қатты саяси дағдарыс орын алды. Президент орнына бірден екі үміткер болды: [[Рене Харрис]] және [[Бернард Довийого]]. Қақтығыстар кезінде президенттік резиденция жанып кетті және телефон байланысы ажыратылды. Сыртқы дүниемен байланыс бірнеше апта ішінде тек қана портқа жерсеріктестік телефоны бар кеме кірген кезде ғана жүзеге асырылды.&lt;ref&gt;[http://www.roche-duffay.ru/archive/index_01_03_w3_n1.htm#n6 Политический кризис на Науру. 2003] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070926231528/http://www.roche-duffay.ru/archive/index_01_03_w3_n1.htm#n6 |date=2007-09-26 }}&lt;/ref&gt;

Соңғы жылдары елге келетін кірістің басым бөлігі австралиялық көмек болып табылады. Австралияға жетуді көздейтін босқындарға өз аумағында уақытша баспана беруді Австралия Науруға демеушілік етеді, бұл демеушілік елдің маңызды табыс көзі.

=== Ауыл шаруашылығы ===
Аралдың жағалаудағы белдеуде, негізінде, жергілікті нарыққа жеткізілетін [[банан]]дар, [[ананас]]тар, [[папайя]], [[манго]], [[астық ағашы]], [[Кокос пальмасы|кокос пальмалары]] өсіріліп жатыр.

=== Байланыс ===
Алғашқы пошта маркалары Науруда 1916 жылы шығарылды.

Наурудағы жалғыз радиостансасы үкіметке ие және негізінде «''Австралия радиосы''» және ''[[Би-Би-Си]]'' бағдарламаларын хабар таратады. Сонымен қатар аралда үкіметтік «''Nauru TV''» телевидениесі бар.

Науруда тұрақты баспа [[Бұқаралық ақпарат құралдары|БАҚ]]-тары жоқ. Кейде «''Nauru Bulletin''» (ағылшын және науру тілдерінде) және «''The Visionary''» («Наоэро Амо» оппозициялық партиясының меншігіндегі газета) газеттері шығарылады. Екі аптада бір рет «''Central Star News''» және «''Nauru Chronicle''» газеттері жарық көреді.&lt;ref&gt;[http://www.warc.com/LandingPages/Data/NewspaperTrends/PDF/Namibia.pdf World Association of Newspapers. 2004] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013082247/http://www.warc.com/LandingPages/Data/NewspaperTrends/PDF/Namibia.pdf |date=2007-10-13 }} {{ref-en}}&lt;/ref&gt;

=== Туризм ===
[[Сурет:Nauru House.jpg|thumb|200px|[[Мельбурн]]дағы [[Науру-Хауз]] (ортада). Бұрын бұл ғимарат Наурудың фосфаттық компаниясына ие болған, бірақ 2004 жылы қаржы борыштарын төлеу үшін сатылды]]
Аралдағы фосфориттерді өңдеуден кейін қоршаған ортаның ластануы кесірінен туризм шектелуде. Елден кететін барлық жолаушылардан әуежайда тікелей төленетін 25 Австралия доллары көлемінде әуежай алымы алынады. Алымдардан {{nobr|12 жасқа}} жетпеген балалар, экипаж мүшелері, транзиттық жолаушылар және қолында Науру Республикасы Әділет министрлігінің арнайы жазбаша рұқсат хаты бар адамдар ғана босатылған.&lt;ref&gt;[http://archive.travel.ru/nauru/formalities/ Формальности и правила въезда в Науру. 2004]&lt;/ref&gt;

=== Ақша жүйесі және қаржы ===
XXI ғасырдың басынша Науру үкіметі қаржы саласында көптеген мәселелерге тап болды, ең алдымен, фосфориттер экспортының төмендеуінен. Нәтижесінде, 2002 жылы мемлекет кейбір кредиторлардың алдында қарыздарын уақытылы төлей алмады. Үкімет Науру Банкінің ресурстарына сене отырып, банк арқасында бюджет тапшылығынның проблемаларын шешуді және [[роялти]]ді төлеуге тырысуда.

Наурудың ақша бірлігі [[Аустралия доллары|Австралия доллары]] болып табылады. Аралдағы инфляции деңгейі айтарлықтай жоғары — 2001 жылы 4 % (негізгі себеп: әлемдік нарықтағы мұнай бағасының және оны тасымалдауға жұмсалатын шығындарының жоғарлауы) құрады&lt;ref name=&quot;Finance&quot;&gt;[http://www.un.int/nauru/nauru.pdf ООН. Социально-экономические показатели Науру] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071212012203/http://www.un.int/nauru/nauru.pdf |date=2007-12-12 }}{{ref-en}}&lt;/ref&gt;. 2000 жылы бюджет тапшылығы 10 млн австралиялық долл. құрады немесе елдің шамамен 18 % [[Жалпы ішкі өнім|ЖІӨ]].&lt;ref name=&quot;Finance&quot;/&gt; [[Мемлекеттік борыш]] жоғарлады — 2000 жылы ол 280 млн австралиялық долл. құрады.&lt;ref name=&quot;Finance&quot;/&gt;

Науруда сатудан салық алынбайды, бірақ бірқатар тауарларға салық өндіру ережелері мерзімді өзгеріп тұратын баж салықтары салынады. Темекі өнімдеріне және алкогольге салық салынбайды.&lt;ref name=&quot;money&quot;/&gt;

Дүкендердің жұмыс кестесі: дүйсенбіден жұмаға дейін — сағат 09:00 - 17:00-ге дейін, сенбі күндері — сағат 09:00 - 13:00-ге дейін, бірақ көптеген жеке меншікті дүкендер өз кестелері бойынша жұмыс істейді.&lt;ref&gt;[http://archive.travel.ru/nauru/money/shopping/ Шоппинг в Науру. 2004]&lt;/ref&gt;

== Мәдениет ==

Науру аралының ерте мәдениеті туралы деректер өте аз: Батыстың қатты ықпалынан көптеген салт-дәстірлері жергілікті тұрғындарымен ұмытылды. Көне наурулықтарда жазуы болмағандықтан, елдің мәдени байлығын зерттеуді бастаған ғалымдар қиындықтарға тап болды.

=== Науру аралындағы отаршылдыққа дейінгі тұрғындарының әлеуметтік ұйымы ===
[[Сурет:Auweyida-Eigamoiya-nauruansubjects.jpg|thumb|250px|Наурулықтар (1890)]]
Наурулықтардың ерте мәдениеті аралды мекендеген 12 тайпаның мәдениетінде негізденді. Науруда ортақ көсем болған жоқ, және әр тайпаның тарихы бөлек.  дәстүрл бойынша тайпалар руларға бөлініп, және рулардағы әрбір адам белгілі бір таптарға қатысты болған: ''темонибе'' ({{lang-na|Temonibe}}), ''эмо'' ({{lang-na|Emo}}), ''амененгаме'' ({{lang-na|Amenengame}}) және ''энгаме'' ({{lang-na|Engame}}). Екі ауқатсыз тап ''итсио'' ({{lang-na|Itsio}}) және ''итиора'' ({{lang-na|Itiora}}) деген атауларға ие болған. Адамның қай тапқа жататындығын анықтау үшін басты фактор — анасының шығу тегі болған.  Артықшылықты жағдайға темонибе табының адамдары ие болған. Олар балық аулаумен айналысқан және теңіздегі жеке телімдерін иеленді.

Сол кезде қоныстардың басым бөлігі теңіз жағасында орналасқан, бірақ кейбіреулер Буада көлінің жаныңда тұрған. Арал тұрғындары екі-үш үйден тұратын шағын «қоныстарда» өмір сүрген. Олардың көбісі кейін ауылдарға біріккен. Науруда барлығы 14 облысқа біріккен 168 ауыл болған. Қазіргі кезде олар аралдың 14 облысын құрайтын әкімшілік округтері болып табылады.

Наурудағы әрбір отбасыға телім тиесілі болған, кейбіреулері — Буада көлінің жағасындағы балық тоғандарына ие болған.

=== Спорт ===
[[Сурет:Linkbelt1999-Finalspiel.jpg|thumb|250px|«Линкбелт Овал» стадионында өткен австралиялық футболдан 1999 жылғы матч]]
Наурудағы ұлттық спорт түрі [[Австралия футболы]] болып табылады. Өзінің [[Науру Ұлттық футбол құрамасы|футболдан ұлттық құрама командасы]] бар, бірақ елдегі кәсіби спортшылардың және үлкен стадиондардың жоқ болғанына байланысты [[ФИФА]]-мен және [[Океания Футбол Конфедерациясы|Океанияның футбол конфедерациясы]]мен танылған жоқ. Ойыншылар формасының түсі — көк түсті, көлденең сары жолағы бар. Ұлттық құраманың басқа ел командасымен алғашқы ойыны 1994 жылдың 2 қазанында өтті. Сол ойында науру командасы [[Соломон аралдары Ұлттық футбол құрамасы|Соломон аралдары]]ның құрамасын 2:1 есебімен жеңді. Науру құрамасы үшін бұл үлкен жеңіс болған, өйткені Соломон аралдары жеңіске жететін басты үміткер ретінде саналған (олар сол жылғыы Меланезия Кубогының жеңімпаздары). Аралда бірнеше спорттық алаңдар және стадиондар бар: «[[Линкбелт Овал]]» (Айво округінде орналасқан, бірақ ол едәуір ескерген және халықаралық стандарттарға сай емес), [[Мененг (стадион)|Мененг стадионы]] (2006 жылы құрылған және 3500 көрерменді сыйдыра алады) және [[Дениг (стадион)|Дениг стадионы]].

Сонымен қатар [[ауыр атлетика]], [[софтбол]], [[баскетбол]] және [[теннис]] секілді спорт түрлері кең тараған. Ел үкіметі көбінесе ауыр атлетикаға назар аударады: дәл осы спорт түрінен Науру үлкен жетістіктерге қол жеткізді. 1990 жылғы Ынтымақтастық ойындары кезінде ауыр атлетші [[Маркус Стивен]]нің таңғаларлық жеңісінен кейін Науруда Науру ұлттық Олимпиада комитеті құрылды. 1992 жылы Маркус Барселонада өткен Олимпиада ойындарында алғашқы науру спортшысы болған. Ресми түрде Олимпиада қозғалысына Науру 1996 жылы қабылданды. Науруның алғашқы ресми атлеттері Маркус Стивен, [[Джерард Гарабван]] және [[Куинси Детенамо]] болған.

Науруның ең табысты теннисистері [[Дэвид Детудамо]] және [[Ангелита Детудамо]] болып табылады.

=== Мерекелер ===
{| align=&quot;center&quot; class=&quot;standard&quot;
|+
! Дата
! Атауы
! Ағылшынша атауы
|-----
| [[1 қаңтар]]
| [[Жаңа жыл]]
| New Year’s Day
|-----
| [[31 қаңтар]]
| Тәуелсіздік күні
| Independence Day
|-----
| өзгереді
| [[Ұлы жұма|Жарқын жұма]]
| Good Friday
|-----
| өзгереді
| [[Жарқын дүйсенбі]]
| Easter Monday
|-----
| өзгереді
| [[Жарқын сейсенбі]]
| Easter Tuesday
|-----
| [[17 мамыр]]
| Конституция күні 
| Constitution Day
|-----
| [[25 қыркүйек]]
| Жастар күні
| National Youth Day
|-----
| [[26 қазан]]
| [[Ангам күні]]
| Angam Day
|-----
| [[25 желтоқсан]]
| [[Рождество]]
| Christmas Day
|-----
| [[26 желтоқсан]]
| [[Сыйлықтар күні]]
| Boxing Day
|+
|}

== Әлеуметтік сала ==

=== Денсаулық сақтау ===
Халықты сумен қамтамасыз етудің жағыдайын жақсарту және тұрақты санитарлық-профилактикалық іс-шараларды өткізуді негізгі мақсат ретінде көздейтін денсаулық сақтау мәселелерін тиімді шешу бойынша мемлекеттік бағдарламаның нәтижесінде, соңғы жылдары аралда жұқпалы ауруларының таралуын болдырмауына қол жеткізді. Осыған қарамастан, [[жұқпалы емес аурулар]], [[Қант диабеті|диабет]], [[Артериалдық гипертензия|гипертония]], [[Жүрек аурулары|жүрек-қан тамыр аурулары]] және [[қатерлі ісік]], сонымен қатар [[респираторлық аурулар]], адамдар өлімінің негізгі себебі болып тұр.&lt;ref name=&quot;WHO&quot;&gt;[http://www.wpro.who.int/NR/rdonlyres/915F6463-5E88-45AF-980E-BC550B08A5E6/0/Nauru.pdf Науру. Доклад Всемирной организации здравоохранения]{{ref-en}}&lt;/ref&gt; Науру халқы [[семіздік]]тен қатты азап шегіп жатыр.&lt;ref&gt;[http://www5.imperial.ac.uk/medicine/metabolic_risks/bmi/ Mean age-standardized body mass index (BMI), kg/m2 Males aged 20 and over, 2008]&lt;/ref&gt; БҰҰ мәліметтері бойынша, Науру семіздікпен ауыратын адамадар саны бойынша әлемде бірініші орында.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://podrobnosti.ua/health/2013/07/13/917188.html|title=Каждый пятый украинец страдает ожирением — ООН|quote=Первое место в рейтинге заняло островное государство Науру – там этим недугом страдают более 70% жителей.|publisher=Украинская правда|accessdate=2013-07-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/6IWjvRrVH|archivedate=2013-07-31}}&lt;/ref&gt;. [[2003 жыл]]ы ересек адамдар арасындағы диабет тарауының көрсеткіші (30,2 %) әлемдегі ең жоғары деңгейде болған. Наурудағы семіздіктің негізгі себебін арзан мол калориялы азықпен, бірінші кезекте ет консервілерімен байланыстырады.&lt;ref&gt;[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1578329/Spam-at-heart-of-South-Pacific-obesity-crisis.html Spam at heart of South Pacific obesity crisis — Telegraph]&lt;/ref&gt;

Науру денсаулық сақтау саласындағы ең басты мәселе кадрлардың жетіспеушілігі болып табылады, сондықтан ел үкіметі осы салаға мүмкін болғанша көбірек мамандарды тартуға талпынып отыр. Аралдағы медициналық қызмет көрсетуі тегін. [[1999 жыл]]дың шілдесінде Науру жалпы ауруханасы ({{lang-en|Nauru General Hospital}}) және Ұлттық фосфат корпарациясының ауруханасы ({{lang-en|National Phosphate Corporation Hospital}}) бес дәрігер қызмет ететін Науру Республикасының ауруханасына ({{lang-en|Republic of Nauru Hospital}}) біріктірілді. Ауыр сырқаттармен ауыратын науқастарды емделуге негізінде Австралияға жібереді.

1995—1996 жылдары аралығында денсаулық сақтау саласына жұмсалған шығын 8,9 млн австралиялық долларды, немесе елдегі барлық бюджеттің 8,9 %-ын құрады&lt;ref name=&quot;WHO&quot;/&gt;. Кәсіби дәрігерлердің басым бөлігі [[Экспатриация|экспатриант]]тар болып табылады.&lt;ref name=&quot;WHO&quot;/&gt;

=== Білім беру ===
Наурудағы білім беру 6 жастан 15 жасқа (1—10 сыныптар) дейін міндетті болып табылады. Сонымен қатар білім беру системсына ерте жастағы балаларға арналған 2 саты: мектепке дейінгі ({{lang-en|Pre-school}}) және даярлық ({{lang-en|Preparatory School}}) сатылары кіреді.

Бастауыш білім беру 6 жастан 11 жасқа дейінгі балаларға оқудың алғашқы {{nobr|6 жыл}} бойы беріледі. Окудың алғашқы екі жылы Ярен округінің ({{lang-en|Yaren Primary School}}) бастауыш мектебінде беріледі, үшінші және төртінші — Айво округінің бастауыш мектебінде ({{lang-en|Aiwo Primary School}}), ал бесінші жылдан бастап — Науру колледжінде ({{lang-en|Nauru College}}). Бастауыш мектепті бітіргеннен кейін экзамендер тапсырылып, бастауыш мектепті бітіргені туралы Сертификат ({{lang-en|Nauru Primary Certificate}}) беріледі.

Келесі саты — [[орта мектеп]] (7—10 сыныптар міндетті түрде және 11—12 сыныптар ерікті білім алу). 10 сыныптан кейін орта білім Сертификатын ({{lang-en|Nauru Junior Certificate}}) алу үшін экзамендер тапсырылады. Оқушы білім алуды жалғастырған жағыдайда 12 сыныптан кейін толық орта білім Сертификатына ({{lang-en|Pacific Senior School Certificate}}) ие болу үшін экзаменнен өтеді.

Жоғары білімді арал тұрғындары шекарадан тыс елдерде алады, негізінде Австралияда. Сонымен қатар Науруда [[Оңтүстік Тынық мұхит университеті]]нің ({{lang-en|University of the South Pacific}}) бөлімшесі орналасқан, онда сырттай оқу курстары өткізіледі.

Наурудағы білім беру тегін.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|2}}

{{Ұлттар достастығы}}

[[Санат:Науру]]
[[Санат:Аралда орналасқан елдер]]
[[Санат:Ағылшын тілді елдер мен аумақтар]]
[[Санат:Унитарлы елдер]]</text>
      <sha1>0ioscyonu0tw6of7g5zr5x8rxub96rb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Форум/Жаңалықтар</title>
    <ns>4</ns>
    <id>6718</id>
    <revision>
      <id>3479307</id>
      <parentid>3479097</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T02:07:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arystanbek</username>
        <id>14348</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қорытынды */ Жауап беру</comment>
      <origin>3479307</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78680" sha1="bobh3gt860dwu3n8rqw75nu7mb8ymh6" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» ==
Уважаемые участники,

CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа.
Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта.

* '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время)
* '''Формат:''' через Zoom
* '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский.

Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы.

Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''.

3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT

От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05)

== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot approval request for KiranBOT ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}.

In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot.

The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.&lt;br /&gt;Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05)

&lt;!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&amp;oldid=28423712 --&gt;

== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== CEE Meeting 2025 ==

=== Nurtenge ===

Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
# {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
# {{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
:{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Muzaffar ===

Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)

#{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} –  Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Batyrbek ===

Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05)
#{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар.
@Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Nurken ===
Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек.
:Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
:Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
:Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
:Үлкен арман керек екен адамға
:[[Мұхтар Шаханов]]
:[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес  бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)

===Қорытынды===
Дауыс беру нәтижесінде:
[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05)
: {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75%  дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05)
::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05)

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])&lt;/bdi&gt; 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)&lt;/bdi&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&amp;oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Стратегия 2030 ==

Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05)

:Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05)</text>
      <sha1>bobh3gt860dwu3n8rqw75nu7mb8ymh6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479343</id>
      <parentid>3479307</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:52:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Джамбульский</username>
        <id>136464</id>
      </contributor>
      <origin>3479343</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80083" sha1="d424hbiuv3vulej9ekhpgk0tl1m385a" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» ==
Уважаемые участники,

CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа.
Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта.

* '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время)
* '''Формат:''' через Zoom
* '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский.

Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы.

Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''.

3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT

От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05)

== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot approval request for KiranBOT ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}.

In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot.

The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.&lt;br /&gt;Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05)

&lt;!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&amp;oldid=28423712 --&gt;

== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== CEE Meeting 2025 ==

=== Nurtenge ===

Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
# {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
# {{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
:{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Muzaffar ===

Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)

#{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} –  Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Batyrbek ===

Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05)
#{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар.
@Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Nurken ===
Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек.
:Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
:Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
:Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
:Үлкен арман керек екен адамға
:[[Мұхтар Шаханов]]
:[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес  бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)

===Қорытынды===
Дауыс беру нәтижесінде:
[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05)
: {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75%  дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05)
::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
:::Ал менің байқауымша сен өте тәрбиесіз баласың! Біріншіден, жасы үлкен адамдарға ізет білдіріп жазғаның жөн. Екіншіден, менің жазғаным саған емес, басқа адамға арналған еді. Үшіншіден, менің осы сайттағы есіміме қатысты не шатағың бар? Мен сенің есімің туралы ештеңе айтып отырған жоқпын ғой. Мысалы, ол неге түрлі-түсті болып жазылған, бұл гомосексуализм бе? Неге латын әліпбиін пайдаландың, тыңшысың ба? Көрдің ба, ондай қарапайым дүниелерге қадала берме. Төртіншіден, өзің сияқты өз дауысымды еркін беріп отырмын, жоқ жерден қастандық іздей берме. Бесіншіден, менің зиянды деп санайтын өңдемелерімді атап шық, әйтпесе құр нақақа жала жапқаннан не пайда??? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 13:52, 2025 ж. маусымның 12 (+05)

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])&lt;/bdi&gt; 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)&lt;/bdi&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&amp;oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Стратегия 2030 ==

Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05)

:Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05)</text>
      <sha1>d424hbiuv3vulej9ekhpgk0tl1m385a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479357</id>
      <parentid>3479343</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:19:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>1nter pares</username>
        <id>146705</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қорытынды */ Жауап беру</comment>
      <origin>3479357</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="81109" sha1="lfepkt4ip0a8uejqpzwezwb6b4cgex5" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» ==
Уважаемые участники,

CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа.
Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта.

* '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время)
* '''Формат:''' через Zoom
* '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский.

Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы.

Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''.

3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT

От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05)

== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot approval request for KiranBOT ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}.

In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot.

The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.&lt;br /&gt;Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05)

&lt;!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&amp;oldid=28423712 --&gt;

== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== CEE Meeting 2025 ==

=== Nurtenge ===

Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
# {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
# {{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
:{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Muzaffar ===

Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)

#{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} –  Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Batyrbek ===

Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05)
#{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар.
@Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Nurken ===
Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек.
:Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
:Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
:Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
:Үлкен арман керек екен адамға
:[[Мұхтар Шаханов]]
:[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес  бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)

===Қорытынды===
Дауыс беру нәтижесінде:
[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05)
: {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75%  дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05)
::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
:::Ал менің байқауымша сен өте тәрбиесіз баласың! Біріншіден, жасы үлкен адамдарға ізет білдіріп жазғаның жөн. Екіншіден, менің жазғаным саған емес, басқа адамға арналған еді. Үшіншіден, менің осы сайттағы есіміме қатысты не шатағың бар? Мен сенің есімің туралы ештеңе айтып отырған жоқпын ғой. Мысалы, ол неге түрлі-түсті болып жазылған, бұл гомосексуализм бе? Неге латын әліпбиін пайдаландың, тыңшысың ба? Көрдің ба, ондай қарапайым дүниелерге қадала берме. Төртіншіден, өзің сияқты өз дауысымды еркін беріп отырмын, жоқ жерден қастандық іздей берме. Бесіншіден, менің зиянды деп санайтын өңдемелерімді атап шық, әйтпесе құр нақақа жала жапқаннан не пайда??? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 13:52, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::Несіне кектеніп, мазаң кетіп отыр? Жасың қай жерде жазылған еді? Оны қайдан білейік? Тап үлкен болсаң, жасыңа сай болсайшы! Өз қазағыңды көре алмай, әр жерде қарсылық білдіріп жүргенің аз ба? Не өзің үміткер болмайсың, не үміткерді қолдамайсың да! Уикипедияда бір де бір дұрыс белсенділігіңді көрмедім, тек талқылауға кіріп жұртқа әңгіме айтасың да жүресің. Сөзің мен ісіңді дұрыстамағанша саған ешқандай сыйластық жоқ! Ескертемін, бұлай жалғаса берсе аяусыз бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:19, 2025 ж. маусымның 12 (+05)

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])&lt;/bdi&gt; 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)&lt;/bdi&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&amp;oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Стратегия 2030 ==

Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05)

:Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05)</text>
      <sha1>lfepkt4ip0a8uejqpzwezwb6b4cgex5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479370</id>
      <parentid>3479357</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:50:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Джамбульский</username>
        <id>136464</id>
      </contributor>
      <origin>3479370</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="81892" sha1="q9dpvs9x99q0909j8csjdg91bnvg5ym" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» ==
Уважаемые участники,

CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа.
Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта.

* '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время)
* '''Формат:''' через Zoom
* '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский.

Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы.

Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''.

3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT

От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05)

== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot approval request for KiranBOT ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}.

In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot.

The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.&lt;br /&gt;Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05)

&lt;!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&amp;oldid=28423712 --&gt;

== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== CEE Meeting 2025 ==

=== Nurtenge ===

Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
# {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
# {{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
:{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Muzaffar ===

Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)

#{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} –  Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Batyrbek ===

Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05)
#{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар.
@Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Nurken ===
Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек.
:Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
:Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
:Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
:Үлкен арман керек екен адамға
:[[Мұхтар Шаханов]]
:[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес  бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)

===Қорытынды===
Дауыс беру нәтижесінде:
[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05)
: {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75%  дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05)
::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
:::Ал менің байқауымша сен өте тәрбиесіз баласың! Біріншіден, жасы үлкен адамдарға ізет білдіріп жазғаның жөн. Екіншіден, менің жазғаным саған емес, басқа адамға арналған еді. Үшіншіден, менің осы сайттағы есіміме қатысты не шатағың бар? Мен сенің есімің туралы ештеңе айтып отырған жоқпын ғой. Мысалы, ол неге түрлі-түсті болып жазылған, бұл гомосексуализм бе? Неге латын әліпбиін пайдаландың, тыңшысың ба? Көрдің ба, ондай қарапайым дүниелерге қадала берме. Төртіншіден, өзің сияқты өз дауысымды еркін беріп отырмын, жоқ жерден қастандық іздей берме. Бесіншіден, менің зиянды деп санайтын өңдемелерімді атап шық, әйтпесе құр нақақа жала жапқаннан не пайда??? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 13:52, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::Несіне кектеніп, мазаң кетіп отыр? Жасың қай жерде жазылған еді? Оны қайдан білейік? Тап үлкен болсаң, жасыңа сай болсайшы! Өз қазағыңды көре алмай, әр жерде қарсылық білдіріп жүргенің аз ба? Не өзің үміткер болмайсың, не үміткерді қолдамайсың да! Уикипедияда бір де бір дұрыс белсенділігіңді көрмедім, тек талқылауға кіріп жұртқа әңгіме айтасың да жүресің. Сөзің мен ісіңді дұрыстамағанша саған ешқандай сыйластық жоқ! Ескертемін, бұлай жалғаса берсе аяусыз бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:19, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::: Енді қарасаш, Nurtenge деген бала [[Эрнест Төреханов|қазақтың дана жазушысын]] көре алмай, оны ешкіммен ақылдаспай жоюға ұсынды. Бұл нақұрыстың қылығы емес пе? Оған неге ешкім ештеңе демеді? Былтыр осы сияқты тағы біреше мәселе туындап еді, бірақ ол дұрыс жауап беруден қашқақтай бастады.  Санасы аздау бір қатысушы екен. --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 14:50, 2025 ж. маусымның 12 (+05)

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])&lt;/bdi&gt; 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)&lt;/bdi&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&amp;oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Стратегия 2030 ==

Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05)

:Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05)</text>
      <sha1>q9dpvs9x99q0909j8csjdg91bnvg5ym</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479376</id>
      <parentid>3479370</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:13:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>1nter pares</username>
        <id>146705</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қорытынды */ Жауап беру</comment>
      <origin>3479376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82945" sha1="4y1u5vyqtk9bwdt0i2rs4sid1d3xeq7" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» ==
Уважаемые участники,

CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа.
Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта.

* '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время)
* '''Формат:''' через Zoom
* '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский.

Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы.

Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''.

3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT

От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05)

== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot approval request for KiranBOT ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}.

In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot.

The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.&lt;br /&gt;Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05)

&lt;!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&amp;oldid=28423712 --&gt;

== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== CEE Meeting 2025 ==

=== Nurtenge ===

Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
# {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
# {{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
:{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Muzaffar ===

Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)

#{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} –  Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Batyrbek ===

Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05)
#{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар.
@Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Nurken ===
Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек.
:Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
:Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
:Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
:Үлкен арман керек екен адамға
:[[Мұхтар Шаханов]]
:[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес  бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)

===Қорытынды===
Дауыс беру нәтижесінде:
[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05)
: {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75%  дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05)
::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
:::Ал менің байқауымша сен өте тәрбиесіз баласың! Біріншіден, жасы үлкен адамдарға ізет білдіріп жазғаның жөн. Екіншіден, менің жазғаным саған емес, басқа адамға арналған еді. Үшіншіден, менің осы сайттағы есіміме қатысты не шатағың бар? Мен сенің есімің туралы ештеңе айтып отырған жоқпын ғой. Мысалы, ол неге түрлі-түсті болып жазылған, бұл гомосексуализм бе? Неге латын әліпбиін пайдаландың, тыңшысың ба? Көрдің ба, ондай қарапайым дүниелерге қадала берме. Төртіншіден, өзің сияқты өз дауысымды еркін беріп отырмын, жоқ жерден қастандық іздей берме. Бесіншіден, менің зиянды деп санайтын өңдемелерімді атап шық, әйтпесе құр нақақа жала жапқаннан не пайда??? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 13:52, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::Несіне кектеніп, мазаң кетіп отыр? Жасың қай жерде жазылған еді? Оны қайдан білейік? Тап үлкен болсаң, жасыңа сай болсайшы! Өз қазағыңды көре алмай, әр жерде қарсылық білдіріп жүргенің аз ба? Не өзің үміткер болмайсың, не үміткерді қолдамайсың да! Уикипедияда бір де бір дұрыс белсенділігіңді көрмедім, тек талқылауға кіріп жұртқа әңгіме айтасың да жүресің. Сөзің мен ісіңді дұрыстамағанша саған ешқандай сыйластық жоқ! Ескертемін, бұлай жалғаса берсе аяусыз бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:19, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::: Енді қарасаш, Nurtenge деген бала [[Эрнест Төреханов|қазақтың дана жазушысын]] көре алмай, оны ешкіммен ақылдаспай жоюға ұсынды. Бұл нақұрыстың қылығы емес пе? Оған неге ешкім ештеңе демеді? Былтыр осы сияқты тағы біреше мәселе туындап еді, бірақ ол дұрыс жауап беруден қашқақтай бастады.  Санасы аздау бір қатысушы екен. --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 14:50, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::Сенің сол мақалаға қолыңның ұшы да тимеген ғой. Сақтап қалуға да тырыспағансың. Ол мақала әлі жойылмаған, тек жоюға ұсынылған. Сенің сол мақаланы реттеп, толықтырып, жаңартуға қарайтын уақытың болды ғой.
::::::Былай келісейік: мен мақаладан «жедел жойылсын» үлгісін және бұғаттауыңды алып тастаймын, бірақ сен ойыңды өзгерт — 10 күн ішінде сол мақаланы толықтыр, қосатын дерегіңді қос және қарсылық білдіруді тоқтат. Егер нәтиже болмаса, мақаланы да жоямын, сені де қайтадан бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:13, 2025 ж. маусымның 12 (+05)

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])&lt;/bdi&gt; 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)&lt;/bdi&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&amp;oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Стратегия 2030 ==

Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05)

:Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05)</text>
      <sha1>4y1u5vyqtk9bwdt0i2rs4sid1d3xeq7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479379</id>
      <parentid>3479376</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:25:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Джамбульский</username>
        <id>136464</id>
      </contributor>
      <origin>3479379</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="83530" sha1="fkl909tbk6p4s24evoagpsv73ux4oa2" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» ==
Уважаемые участники,

CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа.
Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта.

* '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время)
* '''Формат:''' через Zoom
* '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский.

Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы.

Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''.

3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT

От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05)

== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot approval request for KiranBOT ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}.

In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot.

The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.&lt;br /&gt;Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05)

&lt;!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&amp;oldid=28423712 --&gt;

== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== CEE Meeting 2025 ==

=== Nurtenge ===

Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
# {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
# {{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
:{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Muzaffar ===

Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)

#{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} –  Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Batyrbek ===

Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05)
#{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар.
@Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Nurken ===
Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек.
:Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
:Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
:Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
:Үлкен арман керек екен адамға
:[[Мұхтар Шаханов]]
:[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес  бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)

===Қорытынды===
Дауыс беру нәтижесінде:
[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05)
: {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75%  дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05)
::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
:::Ал менің байқауымша сен өте тәрбиесіз баласың! Біріншіден, жасы үлкен адамдарға ізет білдіріп жазғаның жөн. Екіншіден, менің жазғаным саған емес, басқа адамға арналған еді. Үшіншіден, менің осы сайттағы есіміме қатысты не шатағың бар? Мен сенің есімің туралы ештеңе айтып отырған жоқпын ғой. Мысалы, ол неге түрлі-түсті болып жазылған, бұл гомосексуализм бе? Неге латын әліпбиін пайдаландың, тыңшысың ба? Көрдің ба, ондай қарапайым дүниелерге қадала берме. Төртіншіден, өзің сияқты өз дауысымды еркін беріп отырмын, жоқ жерден қастандық іздей берме. Бесіншіден, менің зиянды деп санайтын өңдемелерімді атап шық, әйтпесе құр нақақа жала жапқаннан не пайда??? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 13:52, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::Несіне кектеніп, мазаң кетіп отыр? Жасың қай жерде жазылған еді? Оны қайдан білейік? Тап үлкен болсаң, жасыңа сай болсайшы! Өз қазағыңды көре алмай, әр жерде қарсылық білдіріп жүргенің аз ба? Не өзің үміткер болмайсың, не үміткерді қолдамайсың да! Уикипедияда бір де бір дұрыс белсенділігіңді көрмедім, тек талқылауға кіріп жұртқа әңгіме айтасың да жүресің. Сөзің мен ісіңді дұрыстамағанша саған ешқандай сыйластық жоқ! Ескертемін, бұлай жалғаса берсе аяусыз бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:19, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::: Енді қарасаш, Nurtenge деген бала [[Эрнест Төреханов|қазақтың дана жазушысын]] көре алмай, оны ешкіммен ақылдаспай жоюға ұсынды. Бұл нақұрыстың қылығы емес пе? Оған неге ешкім ештеңе демеді? Былтыр осы сияқты тағы біреше мәселе туындап еді, бірақ ол дұрыс жауап беруден қашқақтай бастады.  Санасы аздау бір қатысушы екен. --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 14:50, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::Сенің сол мақалаға қолыңның ұшы да тимеген ғой. Сақтап қалуға да тырыспағансың. Ол мақала әлі жойылмаған, тек жоюға ұсынылған. Сенің сол мақаланы реттеп, толықтырып, жаңартуға қарайтын уақытың болды ғой.
::::::Былай келісейік: мен мақаладан «жедел жойылсын» үлгісін және бұғаттауыңды алып тастаймын, бірақ сен ойыңды өзгерт — 10 күн ішінде сол мақаланы толықтыр, қосатын дерегіңді қос және қарсылық білдіруді тоқтат. Егер нәтиже болмаса, мақаланы да жоямын, сені де қайтадан бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:13, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::: Бауырым, сен өйтіп сөйлеме... Ондай талаптарыңды бас-аяғы бар мақаланы жоюға ұсынған адамға айт. Мынау кім, досың ба? Ертең ол Есенберлинді және Әуезовты жоюға ұсынса, тағы да лям-мим демей тыныш отырасың ба? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 15:25, 2025 ж. маусымның 12 (+05)

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])&lt;/bdi&gt; 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)&lt;/bdi&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&amp;oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Стратегия 2030 ==

Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05)

:Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05)</text>
      <sha1>fkl909tbk6p4s24evoagpsv73ux4oa2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479384</id>
      <parentid>3479379</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:35:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>1nter pares</username>
        <id>146705</id>
      </contributor>
      <comment>/* Қорытынды */ Жауап беру</comment>
      <origin>3479384</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="84203" sha1="0dnzjfrr104vlm5tsbyg8t8151zz6pw" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» ==
Уважаемые участники,

CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа.
Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта.

* '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время)
* '''Формат:''' через Zoom
* '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский.

Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы.

Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''.

3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT

От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05)

== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot approval request for KiranBOT ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}.

In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot.

The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.&lt;br /&gt;Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05)

&lt;!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&amp;oldid=28423712 --&gt;

== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== CEE Meeting 2025 ==

=== Nurtenge ===

Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
# {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
# {{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
:{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Muzaffar ===

Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)

#{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} –  Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Batyrbek ===

Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05)
#{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар.
@Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Nurken ===
Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек.
:Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
:Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
:Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
:Үлкен арман керек екен адамға
:[[Мұхтар Шаханов]]
:[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес  бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)

===Қорытынды===
Дауыс беру нәтижесінде:
[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05)
: {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75%  дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05)
::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
:::Ал менің байқауымша сен өте тәрбиесіз баласың! Біріншіден, жасы үлкен адамдарға ізет білдіріп жазғаның жөн. Екіншіден, менің жазғаным саған емес, басқа адамға арналған еді. Үшіншіден, менің осы сайттағы есіміме қатысты не шатағың бар? Мен сенің есімің туралы ештеңе айтып отырған жоқпын ғой. Мысалы, ол неге түрлі-түсті болып жазылған, бұл гомосексуализм бе? Неге латын әліпбиін пайдаландың, тыңшысың ба? Көрдің ба, ондай қарапайым дүниелерге қадала берме. Төртіншіден, өзің сияқты өз дауысымды еркін беріп отырмын, жоқ жерден қастандық іздей берме. Бесіншіден, менің зиянды деп санайтын өңдемелерімді атап шық, әйтпесе құр нақақа жала жапқаннан не пайда??? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 13:52, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::Несіне кектеніп, мазаң кетіп отыр? Жасың қай жерде жазылған еді? Оны қайдан білейік? Тап үлкен болсаң, жасыңа сай болсайшы! Өз қазағыңды көре алмай, әр жерде қарсылық білдіріп жүргенің аз ба? Не өзің үміткер болмайсың, не үміткерді қолдамайсың да! Уикипедияда бір де бір дұрыс белсенділігіңді көрмедім, тек талқылауға кіріп жұртқа әңгіме айтасың да жүресің. Сөзің мен ісіңді дұрыстамағанша саған ешқандай сыйластық жоқ! Ескертемін, бұлай жалғаса берсе аяусыз бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:19, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::: Енді қарасаш, Nurtenge деген бала [[Эрнест Төреханов|қазақтың дана жазушысын]] көре алмай, оны ешкіммен ақылдаспай жоюға ұсынды. Бұл нақұрыстың қылығы емес пе? Оған неге ешкім ештеңе демеді? Былтыр осы сияқты тағы біреше мәселе туындап еді, бірақ ол дұрыс жауап беруден қашқақтай бастады.  Санасы аздау бір қатысушы екен. --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 14:50, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::Сенің сол мақалаға қолыңның ұшы да тимеген ғой. Сақтап қалуға да тырыспағансың. Ол мақала әлі жойылмаған, тек жоюға ұсынылған. Сенің сол мақаланы реттеп, толықтырып, жаңартуға қарайтын уақытың болды ғой.
::::::Былай келісейік: мен мақаладан «жедел жойылсын» үлгісін және бұғаттауыңды алып тастаймын, бірақ сен ойыңды өзгерт — 10 күн ішінде сол мақаланы толықтыр, қосатын дерегіңді қос және қарсылық білдіруді тоқтат. Егер нәтиже болмаса, мақаланы да жоямын, сені де қайтадан бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:13, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::: Бауырым, сен өйтіп сөйлеме... Ондай талаптарыңды бас-аяғы бар мақаланы жоюға ұсынған адамға айт. Мынау кім, досың ба? Ертең ол Есенберлинді және Әуезовты жоюға ұсынса, тағы да лям-мим демей тыныш отырасың ба? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 15:25, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::::Мен саған тиімді жағын айтамын.
::::::::Жедел жоюға ұсынылған себептері міне: Энциклопедиялық маңызы жоқ, қысқа мақала, жетім мақала, мақала сапасы төмен.
::::::::Саған жақсы мақала болып көрінгенімен, бұл уикипедияның ережелеріне қайшы. Мақалада тек Еңбек жолы мен Шығармалары бар. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:35, 2025 ж. маусымның 12 (+05)

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])&lt;/bdi&gt; 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)&lt;/bdi&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&amp;oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Стратегия 2030 ==

Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05)

:Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05)</text>
      <sha1>0dnzjfrr104vlm5tsbyg8t8151zz6pw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479397</id>
      <parentid>3479384</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:16:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Джамбульский</username>
        <id>136464</id>
      </contributor>
      <origin>3479397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="84867" sha1="pxs8ifyhctqh3wliv2l68kfs5q7zmds" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== ''The Signpost'': 15 January 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» ==
Уважаемые участники,

CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа.
Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта.

* '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время)
* '''Формат:''' через Zoom
* '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский.

Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы.

Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''.

3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT

От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05)

== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)

== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 7 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 27 February 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]]

* Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]]

* Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says &quot;no&quot; to intimidation of volunteer contributors]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 22 March 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]]

* Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 9 April 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore &quot;common standards&quot; for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]]

* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]]

* Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]]

* Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]]

* News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Global bot approval request for KiranBOT ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{int:hello}}!

I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}.

In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot.

The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.&lt;br /&gt;Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today.

Thank you for your time.

Best regards,&lt;br /&gt;[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05)

&lt;!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&amp;oldid=28423712 --&gt;

== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== ''The Signpost'': 1 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]]

* Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]]

* Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]]

* Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]]

* Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]]

* News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]]

* Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]]

* Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== CEE Meeting 2025 ==

=== Nurtenge ===

Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
# {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
# {{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
:{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Muzaffar ===

Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05)

#{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} –  Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Batyrbek ===

Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05)
#{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)
#{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05)
#{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05)
#{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05)
#{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
#{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар.
@Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)
=== Nurken ===
Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)

:@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек.
:Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда,
:Үлкен бақыт табу үшін ғаламда,
:Үлкен болып қалу үшін ғаламда,
:Үлкен арман керек екен адамға
:[[Мұхтар Шаханов]]
:[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес  бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
#{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
# {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05)

===Қорытынды===
Дауыс беру нәтижесінде:
[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05)
: {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75%  дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05)
::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. &lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
:::Ал менің байқауымша сен өте тәрбиесіз баласың! Біріншіден, жасы үлкен адамдарға ізет білдіріп жазғаның жөн. Екіншіден, менің жазғаным саған емес, басқа адамға арналған еді. Үшіншіден, менің осы сайттағы есіміме қатысты не шатағың бар? Мен сенің есімің туралы ештеңе айтып отырған жоқпын ғой. Мысалы, ол неге түрлі-түсті болып жазылған, бұл гомосексуализм бе? Неге латын әліпбиін пайдаландың, тыңшысың ба? Көрдің ба, ондай қарапайым дүниелерге қадала берме. Төртіншіден, өзің сияқты өз дауысымды еркін беріп отырмын, жоқ жерден қастандық іздей берме. Бесіншіден, менің зиянды деп санайтын өңдемелерімді атап шық, әйтпесе құр нақақа жала жапқаннан не пайда??? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 13:52, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::Несіне кектеніп, мазаң кетіп отыр? Жасың қай жерде жазылған еді? Оны қайдан білейік? Тап үлкен болсаң, жасыңа сай болсайшы! Өз қазағыңды көре алмай, әр жерде қарсылық білдіріп жүргенің аз ба? Не өзің үміткер болмайсың, не үміткерді қолдамайсың да! Уикипедияда бір де бір дұрыс белсенділігіңді көрмедім, тек талқылауға кіріп жұртқа әңгіме айтасың да жүресің. Сөзің мен ісіңді дұрыстамағанша саған ешқандай сыйластық жоқ! Ескертемін, бұлай жалғаса берсе аяусыз бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:19, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::: Енді қарасаш, Nurtenge деген бала [[Эрнест Төреханов|қазақтың дана жазушысын]] көре алмай, оны ешкіммен ақылдаспай жоюға ұсынды. Бұл нақұрыстың қылығы емес пе? Оған неге ешкім ештеңе демеді? Былтыр осы сияқты тағы біреше мәселе туындап еді, бірақ ол дұрыс жауап беруден қашқақтай бастады.  Санасы аздау бір қатысушы екен. --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 14:50, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::Сенің сол мақалаға қолыңның ұшы да тимеген ғой. Сақтап қалуға да тырыспағансың. Ол мақала әлі жойылмаған, тек жоюға ұсынылған. Сенің сол мақаланы реттеп, толықтырып, жаңартуға қарайтын уақытың болды ғой.
::::::Былай келісейік: мен мақаладан «жедел жойылсын» үлгісін және бұғаттауыңды алып тастаймын, бірақ сен ойыңды өзгерт — 10 күн ішінде сол мақаланы толықтыр, қосатын дерегіңді қос және қарсылық білдіруді тоқтат. Егер нәтиже болмаса, мақаланы да жоямын, сені де қайтадан бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:13, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::: Бауырым, сен өйтіп сөйлеме... Ондай талаптарыңды бас-аяғы бар мақаланы жоюға ұсынған адамға айт. Мынау кім, досың ба? Ертең ол Есенберлинді және Әуезовты жоюға ұсынса, тағы да лям-мим демей тыныш отырасың ба? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 15:25, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::::Мен саған тиімді жағын айтамын.
::::::::Жедел жоюға ұсынылған себептері міне: Энциклопедиялық маңызы жоқ, қысқа мақала, жетім мақала, мақала сапасы төмен.
::::::::Саған жақсы мақала болып көрінгенімен, бұл уикипедияның ережелеріне қайшы. Мақалада тек Еңбек жолы мен Шығармалары бар. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:35, 2025 ж. маусымның 12 (+05)
::::::::: Уикипедия не көп, ереже көп қой. Нақты қай ережеге қайшы? Сосын энциклопедиялық маңызы жоқ дегенді қалай түсінуге болады? Мысалы мен оны көріп тұрмын. Мақала көлемі туралы айтсаң да жақсы болады. Сапа жағынан нақты қай жері ұнамай тұр? Ашып айтсаш... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 16:16, 2025 ж. маусымның 12 (+05)

== ''The Signpost'': 14 May 2025 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;column-count:2;&quot;&gt;
* News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]]

* In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]]

* Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]]

* In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]]

* Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]]

* Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]]

* Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]]

* Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]]

* Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]]

* From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]]

&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;&quot;&gt;'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05)
&lt;!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --&gt;&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&amp;oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])&lt;/bdi&gt; 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;  Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone,  

''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''

The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.

This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.

The three main features of this extension are:

* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
*  '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
*  '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.

'''Note''': The extension comes with a new user right called '''&quot;Event Organizer&quot;''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.

The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])

If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.

Thank you! &lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)&lt;/bdi&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&amp;oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Стратегия 2030 ==

Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05)

:Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05)</text>
      <sha1>pxs8ifyhctqh3wliv2l68kfs5q7zmds</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чуваштар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17440</id>
    <revision>
      <id>3479228</id>
      <parentid>3479226</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:05:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <origin>3479228</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11623" sha1="o6hmgbkxpsx5qybujp8srco6x67biyk" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;&lt;/ref&gt;
== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===

=== Дәстүрлі киімдері ===
Ұлттық киімдері: ерлер - [[тақия]], [[бөрік]], [[жейде]], [[шалбар]], теріден жасалған аяқ-киім (лапта етік), күртеше, тон, әйелдер - жеңсіз ұзын көйлек, зергерлік бұйымдармен кестеленген кең балақта шалбар, үстіне шупар, күзде сахман, қыста тон киген. Бас киімдері үш бұрышты хушпу, орамал тартқан.

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>o6hmgbkxpsx5qybujp8srco6x67biyk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479229</id>
      <parentid>3479228</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:06:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тілі */</comment>
      <origin>3479229</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11618" sha1="93dga85ehzv6yc7j2p3pl31kuib1qbe" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===

=== Дәстүрлі киімдері ===
Ұлттық киімдері: ерлер - [[тақия]], [[бөрік]], [[жейде]], [[шалбар]], теріден жасалған аяқ-киім (лапта етік), күртеше, тон, әйелдер - жеңсіз ұзын көйлек, зергерлік бұйымдармен кестеленген кең балақта шалбар, үстіне шупар, күзде сахман, қыста тон киген. Бас киімдері үш бұрышты хушпу, орамал тартқан.

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>93dga85ehzv6yc7j2p3pl31kuib1qbe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479341</id>
      <parentid>3479229</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:45:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дәстүрлі киімдері */ толықтыру</comment>
      <origin>3479341</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12237" sha1="qwc5ex8db6v9yjc6s2vs8vg3mag1c5p" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. 
XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>qwc5ex8db6v9yjc6s2vs8vg3mag1c5p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479342</id>
      <parentid>3479341</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:52:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дәстүрлі киімдері */ толықтыру</comment>
      <origin>3479342</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12712" sha1="nuhfrgbyxkungw8o8l522mr68b7crd4" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады.

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>nuhfrgbyxkungw8o8l522mr68b7crd4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479360</id>
      <parentid>3479342</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:25:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дәстүрлі киімдері */ толықтыру</comment>
      <origin>3479360</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13207" sha1="czrhgct99zgt2r0cuwo28dmagu2phiz" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>czrhgct99zgt2r0cuwo28dmagu2phiz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479361</id>
      <parentid>3479360</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:27:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дәстүрлі киімдері */ дереккөз</comment>
      <origin>3479361</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13368" sha1="tkscwo5i4xu0adakvo60xhu5lkkc4rs" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>tkscwo5i4xu0adakvo60xhu5lkkc4rs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479364</id>
      <parentid>3479361</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:35:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары */ толықтыру</comment>
      <origin>3479364</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13886" sha1="62y6znpl2aadcidyoh6a4tiyhd3yzff" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>62y6znpl2aadcidyoh6a4tiyhd3yzff</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479366</id>
      <parentid>3479364</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:41:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары */ толықтыру</comment>
      <origin>3479366</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14627" sha1="h9szks3yjsktgu9bp6nhqwr8fgaw04c" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>h9szks3yjsktgu9bp6nhqwr8fgaw04c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479367</id>
      <parentid>3479366</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:42:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары */ дереккөз</comment>
      <origin>3479367</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14814" sha1="lw82wbdm9qqhoklv20zk86aqlrb3rt9" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Ұлттық тағамы ұннан, көкөністен (яшка т.б.) [[сүт]]тен (турах, уйран, шекет т.б.), [[ет]]тен (хуплу, шартан, тұлтармаш т.б.) жасалды. Сүйікті сусыны - балмен қайнатылған арпа сырасы.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>lw82wbdm9qqhoklv20zk86aqlrb3rt9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479371</id>
      <parentid>3479367</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:04:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дәстүрлі тағамдары */ толықтыру</comment>
      <origin>3479371</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16033" sha1="chujglkab3eh7354cdgyiwes2c7f8o0" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>chujglkab3eh7354cdgyiwes2c7f8o0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479372</id>
      <parentid>3479371</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:05:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дәстүрлі тағамдары */ дереккөз</comment>
      <origin>3479372</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16211" sha1="8l1vfkhouszxfj7bh6pjmcsdizn7yod" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді. Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>8l1vfkhouszxfj7bh6pjmcsdizn7yod</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479375</id>
      <parentid>3479372</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:11:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Фольклоры */ толықтыру</comment>
      <origin>3479375</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16530" sha1="r0bgf6xtlqmva37pmoxps56sfkkzrfw" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді.
Халық ауыз әдебиетінің ең дамыған жанры – әндер: жастық шақ әндері, дастархан әндері, жерлеу, той, еңбек, лирикалық, тарихи әндер. Аңыздар, ертегілер, әңгімелер жиі кездеседі.

Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>r0bgf6xtlqmva37pmoxps56sfkkzrfw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479377</id>
      <parentid>3479375</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:13:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Фольклоры */ дереккөз</comment>
      <origin>3479377</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17067" sha1="tgewvzm4x98oiw3wzzm6jcbyg9vmk87" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Қазіргі таңда чуваштардың арасында православ [[Мәсіхшілік|христиандар]], [[Ислам|мұсылмандар]] бар. Өз нанымдарын сақтаған да чуваштар бар, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді.
Халық ауыз әдебиетінің ең дамыған жанры – әндер: жастық шақ әндері, дастархан әндері, жерлеу, той, еңбек, лирикалық, тарихи әндер. Аңыздар, ертегілер, әңгімелер жиі кездеседі.

Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=632-634 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}&lt;/ref&gt;

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>tgewvzm4x98oiw3wzzm6jcbyg9vmk87</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479378</id>
      <parentid>3479377</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:22:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Діні */ дереккөз</comment>
      <origin>3479378</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17216" sha1="6t2a3ci9ip4cf555ybzfhr8x1iuhy3a" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Чуваш дініндегілер негізінен [[Православ шіркеуі|православиеліктер]], кейбіреулері дәстүрлі пұтқа табынушылықты ұстанады, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/373|title=
Шеломова Татьяна. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]

== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді.
Халық ауыз әдебиетінің ең дамыған жанры – әндер: жастық шақ әндері, дастархан әндері, жерлеу, той, еңбек, лирикалық, тарихи әндер. Аңыздар, ертегілер, әңгімелер жиі кездеседі.

Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=632-634 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}&lt;/ref&gt;

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>6t2a3ci9ip4cf555ybzfhr8x1iuhy3a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479381</id>
      <parentid>3479378</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <origin>3479381</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17784" sha1="oh0w9qekk0ozll8cnah20ym0v0q4apd" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Эндоэтнонимдері ==
Орыс тілінде – «Чуваши»; ағылшын тілінде – «Chuvashs»; татар тілінде – «Чуашлар»; башқұрт тілінде – «Сыуашлар»; мари тілінде - «Чаваш влак»; эрзя-мордва тілінде - «Ветькень»; коми-пермякша – «Чуваш отир»; удмурт тілінде - «Чувашъёс»; голланд тілінде – «Tsjoevasjen»; қарашай-балқарша – «Чувашлыла».

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Чуваш дініндегілер негізінен [[Православ шіркеуі|православиеліктер]], кейбіреулері дәстүрлі пұтқа табынушылықты ұстанады, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/373|title=
Шеломова Татьяна. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]

== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді.
Халық ауыз әдебиетінің ең дамыған жанры – әндер: жастық шақ әндері, дастархан әндері, жерлеу, той, еңбек, лирикалық, тарихи әндер. Аңыздар, ертегілер, әңгімелер жиі кездеседі.

Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=632-634 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}&lt;/ref&gt;

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>oh0w9qekk0ozll8cnah20ym0v0q4apd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479382</id>
      <parentid>3479381</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:29:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Эндоэтнонимдері */ дереккөз</comment>
      <origin>3479382</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17976" sha1="877luo3wnsy0clr0mg45yh1o4gatmdp" xml:space="preserve">{{Халық
|атауы      = Чуваштар
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.адам
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{RUS}}
|саны1      =  1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{UKR}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     =  {{UZB}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{KAZ}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      =
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = көбінесе [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Эндоэтнонимдері ==
Орыс тілінде – «Чуваши»; ағылшын тілінде – «Chuvashs»; татар тілінде – «Чуашлар»; башқұрт тілінде – «Сыуашлар»; мари тілінде - «Чаваш влак»; эрзя-мордва тілінде - «Ветькень»; коми-пермякша – «Чуваш отир»; удмурт тілінде - «Чувашъёс»; голланд тілінде – «Tsjoevasjen»; қарашай-балқарша – «Чувашлыла».&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/chuvashi_chavashsem/2-1-0-49|title=Чуваши - Чăвашсем|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Чуваш дініндегілер негізінен [[Православ шіркеуі|православиеліктер]], кейбіреулері дәстүрлі пұтқа табынушылықты ұстанады, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/373|title=
Шеломова Татьяна. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]

== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді.
Халық ауыз әдебиетінің ең дамыған жанры – әндер: жастық шақ әндері, дастархан әндері, жерлеу, той, еңбек, лирикалық, тарихи әндер. Аңыздар, ертегілер, әңгімелер жиі кездеседі.

Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=632-634 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}&lt;/ref&gt;

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>877luo3wnsy0clr0mg45yh1o4gatmdp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479385</id>
      <parentid>3479382</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:37:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, нақтылау</comment>
      <origin>3479385</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18128" sha1="0twij7qm3u0ep54jh70yp5u3nvlmto7" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Чуваштар
|төл атауы  = {{lang-cv|чӑваш}}
|сурет      = Anatri chuvash.png
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{Байрақ|Ресей}}
|саны1      = 1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{Байрақ|Украина}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = {{Байрақ|Өзбекстан}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{Байрақ|Қазақстан}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Эндоэтнонимдері ==
Орыс тілінде – «Чуваши»; ағылшын тілінде – «Chuvashs»; татар тілінде – «Чуашлар»; башқұрт тілінде – «Сыуашлар»; мари тілінде - «Чаваш влак»; эрзя-мордва тілінде - «Ветькень»; коми-пермякша – «Чуваш отир»; удмурт тілінде - «Чувашъёс»; голланд тілінде – «Tsjoevasjen»; қарашай-балқарша – «Чувашлыла».&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/chuvashi_chavashsem/2-1-0-49|title=Чуваши - Чăвашсем|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Чуваш дініндегілер негізінен [[Православ шіркеуі|православиеліктер]], кейбіреулері дәстүрлі пұтқа табынушылықты ұстанады, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/373|title=
Шеломова Татьяна. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;
[[Сурет:Chuvash woman in traditional attire 2.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]

== Тарихы ==
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді.
Халық ауыз әдебиетінің ең дамыған жанры – әндер: жастық шақ әндері, дастархан әндері, жерлеу, той, еңбек, лирикалық, тарихи әндер. Аңыздар, ертегілер, әңгімелер жиі кездеседі.

Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=632-634 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}&lt;/ref&gt;

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>0twij7qm3u0ep54jh70yp5u3nvlmto7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479388</id>
      <parentid>3479385</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:44:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>сурет қою</comment>
      <origin>3479388</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18221" sha1="4fpmh7hku18q0t54mx9bq0cyjuadaom" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Чуваштар
|төл атауы  = {{lang-cv|чӑваш}}
|сурет      = Anatri chuvash.png
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{Байрақ|Ресей}}
|саны1      = 1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{Байрақ|Украина}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = {{Байрақ|Өзбекстан}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{Байрақ|Қазақстан}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Эндоэтнонимдері ==
Орыс тілінде – «Чуваши»; ағылшын тілінде – «Chuvashs»; татар тілінде – «Чуашлар»; башқұрт тілінде – «Сыуашлар»; мари тілінде - «Чаваш влак»; эрзя-мордва тілінде - «Ветькень»; коми-пермякша – «Чуваш отир»; удмурт тілінде - «Чувашъёс»; голланд тілінде – «Tsjoevasjen»; қарашай-балқарша – «Чувашлыла».&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/chuvashi_chavashsem/2-1-0-49|title=Чуваши - Чăвашсем|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Чуваш дініндегілер негізінен [[Православ шіркеуі|православиеліктер]], кейбіреулері дәстүрлі пұтқа табынушылықты ұстанады, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/373|title=
Шеломова Татьяна. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[Сурет:Baptized Chuvash people.jpg|нобай|оңға|200px|Чуваштар 1870]]     
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
[[Сурет:Lower Chuvash attire, Chuvash girl.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді.
Халық ауыз әдебиетінің ең дамыған жанры – әндер: жастық шақ әндері, дастархан әндері, жерлеу, той, еңбек, лирикалық, тарихи әндер. Аңыздар, ертегілер, әңгімелер жиі кездеседі.

Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=632-634 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}&lt;/ref&gt;

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>4fpmh7hku18q0t54mx9bq0cyjuadaom</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479389</id>
      <parentid>3479388</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:52:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тұрмыс салты */ толықтыру</comment>
      <origin>3479389</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19576" sha1="2dyj4pbertez9tugoefhathgkfrorye" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Чуваштар
|төл атауы  = {{lang-cv|чӑваш}}
|сурет      = Anatri chuvash.png
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 1,5 млн.
|аймақ      = 
|аймақ1     = {{Байрақ|Ресей}}
|саны1      = 1 435 872 (2010)
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = {{Байрақ|Украина}}
|саны2      = 10 593 (2001)
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = {{Байрақ|Өзбекстан}}
|саны3      = 10 074 (1989)
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = {{Байрақ|Қазақстан}}
|саны4      = 6 700 (2013)
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[чуваш тілі]]
|діні       = [[православие]], [[паганизм]]
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Чуваштар''' ({{lang-cv|чӑваш}}) — [[Түркілер|түркі тілдес халық]]. [[Ресей]] құрамына кіретін [[Чувашия|Чуваш Республикасы]] халқының негізін құрайды. 2002 жылғы халық санағы бойынша Ресейде 1 637 200 чуваш тұрған, солардың 889 268 Чувашияда. Чуваштар [[Башқұртстан]]да, [[Татарстан]]да, [[Самара]], [[Сімбір|Ульяновск]], [[Түмен (қала)|Түмен]], [[Ростов]], [[Волгоград]], [[Кемерово]], [[Орынбор]], [[Мәскеу облысы|Мәскеу облыс]]ында, [[Красноярск өлкесі]]нде және [[Мәскеу]] қаласында тұрады. Жалпы дүние жүзінде 1 800 000-тан астам чуваш бар. Қалған чуваштардың көбі [[Украина]], [[Қазақстан]] және [[Эстония]]да тұрады.
Чуваштар Чувашияда тұратын халықтың 67% құрайды.

== Эндоэтнонимдері ==
Орыс тілінде – «Чуваши»; ағылшын тілінде – «Chuvashs»; татар тілінде – «Чуашлар»; башқұрт тілінде – «Сыуашлар»; мари тілінде - «Чаваш влак»; эрзя-мордва тілінде - «Ветькень»; коми-пермякша – «Чуваш отир»; удмурт тілінде - «Чувашъёс»; голланд тілінде – «Tsjoevasjen»; қарашай-балқарша – «Чувашлыла».&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/chuvashi_chavashsem/2-1-0-49|title=Чуваши - Чăвашсем|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Чуваш тілі алтай тілдер отбасының түркі тобының бұлғар тобына (болгар және хазар тілдерімен  қатар) кіреді, тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне жатады.
Чуваш тілінің жазуы ХVIII ғ. орыс (кириллица) графикасы негізінде құрылды, 1870 жылдары чуваш тілінің жазуы И.Я. Яковлевпен реформаланған, кеңестік кезеңде чуваш тілінің әліпбиі айтарлықтай жаңғыртылған. Чуваш тілі екі [[диалек]]тіге бөлінеді: төменгі («у» деп сөйлейтіндер) және жоғарғы («о» деп сөйлейтіндер), олар өз кезегінде бірқатар сөйленістерге бөлінеді. Чуваш тілінің тарихында төрт кезең ерекшеленеді: арғы бұлғар (праболгар), ежелгі бұлғар, орта бұлғар және 
жаңа бұлғар немесе чуваш.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;{{кітап|авторы= Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева./Құраст.Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Қазақстан халқы. Энциклопедия |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Алматы |баспасы=«Қазақ энциклопедиясы» |жыл= 2016|томы= |беттері=339 |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7472-88-7 |тиражы= }}&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Чуваш дініндегілер негізінен [[Православ шіркеуі|православиеліктер]], кейбіреулері дәстүрлі пұтқа табынушылықты ұстанады, олар негізінде 
[[Татарстан]]да, [[Башқұртстан]]да, Чувашиядан тыс жерде шағын чуваш елді мекендерінде тұрады.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/373|title=
Шеломова Татьяна. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[Сурет:Baptized Chuvash people.jpg|нобай|оңға|200px|Чуваштар 1870]]     
Чуваш халқының атауы [[бұлғарлар]]дың сувар немесе суваз тайпа одағының атауынан пайда болған болып саналады. 6 ғасырда оның Солтүстік Кавказға қоныс аударуы басталып, оның бір бөлігі Ғұн патшалығын құрады, ал бір бөлігі жеңіліске ұшырап, Закавказеге ығыстырылады. VIII-IX ғасырларда суварлардың ұрпақтары Еділ бұлғарларының құрамына енген Орта Еділ бойына қоныстанды. Бұл кезеңде халықтардың мәдениеті, діні, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының айтарлықтай бірігуі байқалады. Халықтардың қоныс аударуы кезінде қоныс аударған оңтүстік тайпалары Еділ бойына жартылай қоныстанып, бұлғар-сувар халықтарымен сіңісіп кеткен деген болжам бар. Алайда, 9 ғасырдың аяғында чуваштардың ата-бабалары Бұлғар патшалығынан бөлініп, солтүстікке қарай қоныс аударды. Чуваш халқының түпкілікті қалыптасуы тек 16 ғасырда, суварлардың, көршілес Қазан патшалығының татарларының және орыстардың ассимиляциясы орын алған кезде ғана аяқталды.

== Кәсібі ==
Бүгінгі таңда, ауыл шаруашылығы Чуваштардың өмірінде маңызды рөл атқаруда. Ежелгі заманнан бері халық [[егіншілік]]пен белсенді түрде айналысып, үш танапты немесе егістік жүйесін пайдаланады. Негізгі дақылдар бидай, қара бидай, [[сұлы]], [[бұршақ]], [[қарақұмық]] болды. Мата жасау үшін [[зығыр]] мен кендір өсірілді. Чуваштар әрқашан тамаша сыра қайнатушылар ретінде танымал болды: әр отбасында сыраның өзіндік рецепті бар. Өңірде мал азығына қолайлы жер болмағандықтан, мал шаруашылығы жетекші рөл атқарған жоқ. Үй шаруашылығында [[жылқы]], [[сиыр]], [[шошқа]], [[қой]], құс өсірілді. Чуваштардың тағы бір дәстүрлі кәсібі - ара шаруашылығы. 
Чуваштар  бау-бақша өсірумен де айналысқан, [[шалқан]], [[қызылша]], [[пияз]], [[бұршақ]], жеміс ағаштары, кейінірек картоп отырғызған. 

Чуваштар ағашы өңдеуде үлкен жетістіктерге жетті. Қолөнерден ағаш ою (ыдыс, әсіресе сыра шөміштері, жиһаз, қақпа бағаналары, карниздер мен терезе жақтаулары), қыш бұйымдары, тоқыма, кесте тігу, өрнек тоқу (қызыл-ақ және түрлі-түсті өрнектер), моншақ және тиын тігумен айналысты. Майдагерлік өндірістен - негізінен ағаш өңдеу, дөңгелне жасау, ағаш ұстасы, арқан жасау дамыған; Ұсталар, тігіншілер және басқа да еңбек бірлестіктері болды.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://nazaccent.ru/nations/chuvash/|title=Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-11 |lang=}}&lt;/ref&gt;

== Тұрмыс салты ==
Ауылдық қауымдастық бір немесе бірнеше елді мекендердің тұрғындарын ортақ жер учаскесімен біріктіре алады. Ұлттық аралас қауымдастықтар болды, негізінен Чуваш-орыс және чуваш-орыс-татар. Туыстық және көршілес өзара көмек (ниме) формалары сақталды. XIX ғасырдың екінші жартысындағы отбасының негізгі түрі шағын отбасы болды. 
Ер адам отбасылық мүліктің негізгі иесі болды, әйелі өзінің мұрасына ие болды, күйеуі қайтыс болған жағдайда ол отбасының басшысы болды. Қызы ағаларымен бірге мұрагерлік құқығына ие болды. 

Экономикалық мүдделер ұлының ерте үйленуін және қызының салыстырмалы түрде кеш тұрмысқа шығуын ынталандырды (сондықтан қалыңдық күйеу жігіттен бірнеше жас үлкен болды). Кіші ұлы ата-анасымен бірге мұрагер ретінде қалады.

=== Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары ===
Елді мекендердің негізгі түрлері – ауылдар мен селолар (ял). Елді мекендердің ең ертедегі түрлері өзен және сай жағаларында, орналасулары шоғырланған (солтүстік және орталық аймақтарда) және сызықты (оңтүстікте). Көшелерді жоспарлау XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап кең тарады.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап орталықта орыс типіндегі тұрғын үйлер пайда болды. Үй кескіндемемен, кесілген оюмен, үстіңгі әшекейлермен безендірілген, қақпалар барельефті оюмен, кейінгі кескіндемемен безендірілген. Жазғы асхана ретінде қызмет ететін бөренее ғимарат - лась (бастапқыда төбесі мен терезелері жоқ, ашық ошағы бар) қызмет етті. Жертөлелер (нухреп) және моншалар (мунча) кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/374|title=Гузенкова Т.С., Иванов В.П. Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі киімдері ===
[[Сурет:Lower Chuvash attire, Chuvash girl.jpg|нобай|оңға|200px|Дәстүрлі киімдегі чуваш қызы. 19 ғасырдың соңы]]
Чуваш ерлерінің костюмі ұзын, тобыққа дейін ақ түсті көйлек, беліне баумен бекітілген шалбардан, көйлек үстіне киетін халат пен бас киімнен тұрды. Күнделікті өмірде чуваштар [[шұлға]] орап аяқ киім киді, ал бай шаруаларда былғары аяқ киім болды. Қыста жылы киіммен толықтырылды - тон, күрте, үлбірлі бас киім, қолғап және киіз етік. Қарапайым чуваш ерлер костюмі тізеден сәл төмен көлбеу жағасы бар туника тәрізді жейдеден, тар шалбардан және арқасы түзу жеңсіз күртеден тұрды. Ересек ерлердің көйлегі қара контуры бар қызылқоңыр өрнектерімен кестеленген. XX ғасырда чуваш ерлер костюмі кәдімгі еуропалық киіммен ауыстырылды.

Дәстүрлі әйелдер көйлегі ақ түсті матадан тігілген. Кесте тігуде боялған жіптер пайдаланылды. Бояуға ағаштардың тамыры мен жапырақтары, емен қабығы пайдаланылды. XIX ғасырдың аяғынан бастап саудагерлерден сатып алынған химиялық бояғыштар қолданыла бастады. Әйелдердің мерекелік бас киімі – зығыр орамал, оның үстіне анатри мен анат енчи конус тәрізді қалпақ киді. Қыздардың бас киімі – дулыға тәрізді қалпақ (тухья). Тухья моншақтармен, күміс монеталармен безендірілген. Әйелдер мен қыздар ақ немесе ашық түсті шарфтар таққан.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://costumer.narod.ru/text/chuvash.htm|title=Чуваш костюмі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Дәстүрлі тағамдары ===
Дәстүрлі тағамда өсімдік өнімдері басым. Кәдімгі сорпалар (яшка, шурпе), тұшпара қосылған бұқтырылған тағамдар, мәдени және жабайы көк шөптердің дәмдеуіштері қосылған қырыққабат сорпасы т.б., ботқа, сұлы жармасы, қайнатылған картоп, жидектер (кукал), шелпек, картоп немесе ішіне ірімшік салып пісірген нан.

Ет немесе балық салмасы бар үлкен дөңгелек пирог - хуплу, қойдың қарнынан ет пен шошқа майы қосылған шұжық - шартан, тартылған ет немесе қан салмасы бар пісірілген шұжық - тултармаш дайындады. Сүт өнімдері: турах — қышқыл сүт, уйран — айран, чакат — сүзбе. Етті (сиыр, қой, шошқа және жылқы еті) салыстырмалы түрде сирек, маусымдық (соғым кезінде) және мерекелік күндері тұтынды.

Олар балдан езбе, ал қара бидайдан немесе арпа уытынан сыра (сара) жасады. Квас пен шай татарлармен және орыстармен байланыста болған жерлерде кең таралған.&lt;ref&gt;{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=CHUS|title=Әлем халықтары/Чуваштар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-12 |lang=}}&lt;/ref&gt;

=== Фольклоры ===
19-ғасырдың екінші жартысына дейін чуваш әдебиеті әртүрлі фольклорлық жанрда дамыды. Чуваш халық әндері алуан жанрлы, құрылымы жағынан бір дауысты болып келеді.
Халық ауыз әдебиетінің ең дамыған жанры – әндер: жастық шақ әндері, дастархан әндері, жерлеу, той, еңбек, лирикалық, тарихи әндер. Аңыздар, ертегілер, әңгімелер жиі кездеседі.

Халық аспаптары: шахлич, шапар, сарнай (үрмелі), кесле (шертпелі), вархан, палнай (тілді), параппан (соқпалы), ханкарма (шылдырмақты) т.б. скрипка мен гармон да қолданылады.&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=632-634 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}&lt;/ref&gt;

== Қазақстандағы чуваштар ==
1926 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда 2 267 чуваш болды, оның ішінде Ақмола (61,9%) және Семей (23,7%) губернияларында тұратын чуваштар тіркелді. Солтүстік және орталық өңірлерде қоныстану үрдісі іс жүзінде сақталды. Қазақстанның чуваш диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай: 
*22 871 (1970 ж.), 
*22 310 (1979 ж.), 
*21 730 (1989 ж.), 
*11 851 (1999 ж.),
*6 700 (2013 ж.) адам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;/&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Еуропа халықтары}}
[[Санат:Ресей халықтары]]
[[Санат:Түркі этникалық топтары]]</text>
      <sha1>2dyj4pbertez9tugoefhathgkfrorye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eurovision ән байқауы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18511</id>
    <revision>
      <id>3479363</id>
      <parentid>3476664</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:33:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurtenge</username>
        <id>93712</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жеңімпаздар */</comment>
      <origin>3479363</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19108" sha1="pcqcjxermy6empganzoup6704wmuiah" xml:space="preserve">{{Телебағдарлама
|бағдарлама атауы         = Eurovision ән байқауы
|ШынАтауы                 = {{lang-en|Eurovision Song Contest}}&lt;br /&gt;{{lang-fr|Concours Eurovision de la chanson}}
|сурет                    = Eurovision Song Contest logo.svg
|ені                      = 300
|сурет атауы              = Eurovision ән байқауының 2015 жылдан бергі логотипі
|басқаша атауы            = Eurovision
|жанр                     = ән байқауы
|ұран                     = ''United by Music'' (2023 жылдан)&lt;br /&gt;(«Музыкамен біріккен»)
|негізделген              = Санремо музыкалық фестивалі
|өндіріс                  = [[Еуропалық хабар тарату одағы]]
|жүргізуші                = Әртүрлі жүргізушілер
|мемлекет                 = Әртүрлі қатысушы елдер
|тіл                      = [[Ағылшын тілі|ағылшын]]&lt;br /&gt;[[Француз тілі|француз]]
|шығарылым                = 68 шығарылым&lt;br /&gt;104 тікелей эфир
|түсірілім орны           = Әртүрлі қабылдаушы қалалар
|ұзақтығы                 = ~2 сағат (жартылай финалдар)&lt;br /&gt;~4 сағат (финалдар)
|арна                     = [[Еуропалық хабар тарату одағы]]&lt;br /&gt;Әртүрлі ұлттық телерадио хабарын таратушылар
|алғашқы трансляция       = [[24 мамыр]] [[1956 жыл|1956]]
|ұқсас бағдарлама         = [[Junior Eurovision ән байқауы]]&lt;br /&gt;[[Eurovision жас музыканттар байқауы]]&lt;br /&gt;[[Eurovision жас бишілер байқауы]]&lt;br /&gt;[[Eurovision би байқауы]]&lt;br /&gt;[[Eurovision хор байқауы]]&lt;br /&gt;''[[Америкалық ән байқауы]]''
|сайт                     = {{URL|eurovision.tv}}
}}
'''Eurovision ән Байқауы''' ({{lang-en|Eurovision Song Contest}}; {{lang-fr|Concours Eurovision de la chanson}}) — [[Еуропалық хабар тарату одағы]]ның (ЕХТО) мүше мемлекеттер арасындағы эстрадалық әндер байқауы.&lt;ref&gt;http://www.rian.ru/review/20080523/108171457.html&lt;/ref&gt; 

Байқауда қатысуға ниет білдірген [[Еуропалық хабар тарату одағы]]ның әр бірмүше елден бір ғана өкілден қатыса алады. Фестиваль тікелей эфирде өткізіледі. Әрбір елден, өлеңі үш минуттан аспайтын бір ғана өкіл (жеке орындаушы немесе ұжым) қатыса алады. Ән орындалуы кезінде сахнада бір уақытта алты әртістен артық болмауы керек. Барлық өлеңдер орындалғаннан кейін, аса танымал ән финалда және жартылай финалда қатысқан елдердің телекөрермендер және жюри дауыс беру арқылы таңдалады.&lt;ref&gt;[http://esctoday.com/news/read/12655 Eurovision Song Contest Germany 2011 | News&amp;nbsp;— EBU confirms 50/50 vote for Eurovision Song Contest&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081211002140/http://www.esctoday.com/news/read/12655 |date=2008-12-11 }}&lt;/ref&gt;

Байқау жыл сайын [[1956 жыл]]дан бастап өткізіледі және әлемдегі ең танымал спорттық емес шара болып табылады.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20060525094524/http://www.eurovision.tv/english/2513.htm Live Webcast], eurovision.tv, 25 мамыр 2006&lt;/ref&gt;. Көрермендер саны 600 миллион адамға дейін жетеді&lt;ref&gt;[http://english.aljazeera.net/English/archive/archive?ArchiveId=22908 Finland wins Eurovision contest], Aljazeera.net, 21 мамыр 2006&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.museum.tv/archives/etv/E/htmlE/eurovisionso/eurovisionso.htm Eurovision Song Contest&amp;nbsp;— International Music Program] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050113034609/http://www.museum.tv/Archives/Etv/E/htmlE/eurovisionso/eurovisionso.htm |date=2005-01-13 }}, museum.tv, 15 шілде 2006&lt;/ref&gt;. Сонымен қатар, Еуропа аумағына кірмейтін және Eurovision-ге қатыспайтынына қарамастан байқау [[Қазақстан]]да және [[Қырғызстан]]да, [[Аустралия]]да, [[Канада]]да, [[Мысыр]]да, [[Үндістан]]да, [[Ливан]]да, [[Оңтүстік Африка Республикасы]]нда, [[Корея Республикасы|Оңтүстік Кореяда]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та және басқа елдерде көрсетіледі&lt;ref&gt;[http://www.bbc.co.uk/pressoffice/pressreleases/stories/2002/05_may/16/eurovision_trivia.pdf Eurovision Trivia] (PDF), bbc.co.uk, 5 мамыр 2002&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.eurovision.tv/content/view/863/262/ EBU plans for the future], eurovision.tv, 9 мамыр 2007&lt;/ref&gt;. 2000 жылдан бастап байқау [[ғаламтор]]да көрсетіледі&lt;ref&gt;[http://www.ebu.ch/en/technical/trev/trev_291-editorial.html Webcasting and the Eurovision Song Contest] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080528091401/http://www.ebu.ch/en/technical/trev/trev_291-editorial.html |date=2008-05-28 }}, European Broadcasting Union, 21 тамыз 2006&lt;/ref&gt;; атап айтқанда, 2006 жылы онлайн-трансляцияны 74 мың адам тамашалады&lt;ref&gt;[http://www.streamingmedia.com/press/view.asp?id=4907 Eurovision song contest 2006&amp;nbsp;— live streaming] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071204182314/http://streamingmedia.com/press/view.asp?id=4907 |date=2007-12-04 }}, Octoshape, 8 шілде 2006&lt;/ref&gt;.

Eurovision байқауы кейбір әртістердің атақтылығына қомақты үлес қосты. Мысалы, аты аңызға айналған швециялық [[ABBA]] тобы&lt;ref&gt;[http://www.eurovision.tv/page/history/by-year/contest?event=290 Eurovision Song Contest 1974 | Year page | Eurovision Song Contest&amp;nbsp;— Baku 2012&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt; және [[Селин Дион]] &lt;ref&gt;[http://www.eurovision.tv/page/history/by-year/contest?event=304 Eurovision Song Contest 1988 | Year page | Eurovision Song Contest&amp;nbsp;— Baku 2012&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt; байқаудан кейін әлемге танымал болды.&lt;ref&gt;[http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/09/12/DDBN12SDVQ.DTL Opening of Sweden’s ABBA museum is delayed&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.reuters.com/article/entertainmentNews/idUSSCH28177920070514 Serbia’s Prayer wins Eurovision Song Contest | Reuters&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;

Аталмыш байқауға Қазақстан 2011 жылдан бері қатысуға тырысып келеді. Бірақ, ЕХТО талаптарына сай келмегендіктен қатыса алмай келеді.

== Жеңімпаздар ==
[[Сурет:Eurovision.png|нобай|246x246px|Қатысушы елдер]]
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:#efefef&quot;
! Жыл !! Ел !! Ән !! Әнші
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1956|1956]] 
|| {{flagicon|Switzerland}} [[Швейцария]] || Refrain || Лиз Ассиа
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1957|1957]] 
|| {{flagicon|Netherlands}} [[Нидерланд]] || Net Als Toen || Корри Броккен 
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1958|1958]] 
|| {{flagicon|France}} [[Франция]] || Dors, Mon Amour || Андре Клаво
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1959|1959]] 
|| {{flagicon|Netherlands}} [[Нидерланд]]  || Een Beetje || Тедди Схолтен
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1960|1960]] 
|| {{flagicon|France}} [[Франция]] || Tom Pillibi || Жаклин Бойер
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1961|1961]] 
|| {{flagicon|Luxembourg}} [[Люксембург]] || Nous les amoureux || Жан-Клод Паскаль
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1962|1962]] 
|| {{flagicon|France}} [[Франция]]  || Un premier amour || Изабель Обре
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1963|1963]] 
|| {{flagicon|Denmark}} [[Дания]]  || Dansevise || Грета және Юрген Ингманн
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1964|1964]] 
|| {{flagicon|Italy}} [[Италия]] || Non ho l'età (per amarti) || Джильола Чинкветти
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1965|1965]] 
|| {{flagicon|Luxembourg}} [[Люксембург]] || Poupée de cire, poupée de son || Франс Галль
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1966|1966]] 
|| {{flagicon|Austria}} [[Аустрия]] || Merci Chérie || Удо Юргенс
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1967|1967]] 
|| {{flagicon|United Kingdom}} [[Ұлыбритания]] || Puppet On A String || Сэнди Шоу
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1968|1968]] 
|| {{flagicon|Spain}} [[Испания]] || La, la, la || Массиель
|-
| rowspan=&quot;4&quot;| [[Eurovision ән байқауы 1969|1969]] 
|| {{flagicon|Spain}} [[Испания]] || Vivo Cantando || Саломе
|-
| {{flagicon|United Kingdom}} [[Ұлыбритания]] || Boom Bang-a-Bang || Лулу
|-
| {{flagicon|Netherlands}} [[Нидерланд]]  || De Troubadour || Ленни Кюр
|-
| {{flagicon|France}} [[Франция]] || Un jour, un enfant || [[Фрида Боккара]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1970|1970]] 
|| {{flagicon|Ireland}} [[Ирландия]] || All Kinds Of Everything || Дана Розмери
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1971|1971]] 
|| {{flagicon|Monaco}} [[Монако]] || Un banc, un arbre, une rue || Северин
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1972|1972]] 
|| {{flagicon|Luxembourg}} [[Люксембург]] || Après Toi || Вики Леандрос
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1973|1973]] 
|| {{flagicon|Luxembourg}} [[Люксембург]] || Tu Te Reconnaîtras || Анна Мария Давид
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1974|1974]] 
|| {{flagicon|Sweden}} [[Швеция Eurovision ән байқауында|Швеция]] || Waterloo || [[ABBA]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1975|1975]] 
|| {{flagicon|Netherlands}} [[Нидерланд]] || Ding-A-Dong || Teach-In
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1976|1976]] 
|| {{flagicon|United Kingdom}} [[Ұлыбритания]] || Save Your Kisses For Me || Brotherhood of Man
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1977|1977]] 
|| {{flagicon|France}} [[Франция]]  || L'Oiseau Et L'Enfant || Мари Мириам
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1978|1978]] 
|| {{flagicon|Israel}} [[Израиль]] || A-Ba-Ni-Bi || Изхар Коэн және Alphabeta
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1979|1979]] 
|| {{flagicon|Israel}} [[Израиль]] || Hallelujah || Гали Атари және ''Milk and Honey''
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1980|1980]] 
|| {{flagicon|Ireland}} [[Ирландия]] || What's Another Year? || Джонни Логан
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1981|1981]] 
|| {{flagicon|United Kingdom}} [[Ұлыбритания]]  || Making Your Mind Up || Bucks Fizz
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1982|1982]] 
|| {{flagicon|Germany}} [[Германия]] || Ein Bisschen Frieden || Николь
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1983|1983]] 
|| {{flagicon|Luxembourg}} [[Люксембург]] || Si la vie est cadeau || Корин Эрме
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1984|1984]] 
|| {{flagicon|Sweden}} [[Швеция Eurovision ән байқауында|Швеция]] || Diggi-Loo Diggi-Ley || Herreys
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1985|1985]] 
|| {{flagicon|Norway}} [[Норвегия]] || La det swinge || Bobbysocks
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1986|1986]] 
|| {{flagicon|Belgium}} [[Бельгия]] || J'aime la vie || Сандра Ким
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1987|1987]] 
|| {{flagicon|Ireland}} [[Ирландия]] || Hold Me Now || Джонни Логан
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1988|1988]] 
|| {{flagicon|Switzerland}} [[Швейцария]] || Ne partez pas sans moi || [[Селин Дион]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1989|1989]] 
|| {{flagicon|Yugoslavia}} [[Югославия]] || Rock Me || Riva
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1990|1990]] 
|| {{flagicon|Italy}} [[Италия]] || Insieme: 1992 || Тото Кутуньо
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1991|1991]] 
|| {{flagicon|Sweden}} [[Швеция Eurovision ән байқауында|Швеция]]  || Fångad av en stormvind || Карола
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1992|1992]] 
|| {{flagicon|Ireland}} [[Ирландия]] || Why Me? || Линда Мартин
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1993|1993]] 
|| {{flagicon|Ireland}} [[Ирландия]] || In Your Eyes || Нив Кавана
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1994|1994]] 
|| {{flagicon|Ireland}} [[Ирландия]] || Rock 'n' Roll Kids ||  Пол Харрингтон және Чарли Макгеттиган
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1995|1995]] 
|| {{flagicon|Norway}} [[Норвегия]] || Nocturne || [[Secret Garden]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1996|1996]] 
|| {{flagicon|Ireland}} [[Ирландия]] || The Voice || Эймар Куинн
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1997|1997]] 
|| {{flagicon|United Kingdom}} [[Ұлыбритания]] || Love Shine A Light || Katrina and the Waves
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1998|1998]] 
|| {{flagicon|Israel}} [[Израиль]] || Diva || Dana International
|-
| [[Eurovision ән байқауы 1999|1999]] 
|| {{flagicon|Sweden}} [[Швеция Eurovision ән байқауында|Швеция]] || Take Me to Your Heaven || Шарлотта Нильсон
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2000|2000]] 
|| {{flagicon|Denmark}} [[Дания]] || Fly On The Wings Of Love || Olsen Brothers
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2001|2001]] 
|| {{flagicon|Estonia}} [[Эстония]] || Everybody || Танель Падар, Дэйв Бентон және 2XL
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2002|2002]] 
|| {{flagicon|Latvia}} [[Латвия]] || I Wanna || Мэри Н
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2003|2003]] 
|| {{flagicon|Turkey}} [[Түркия]] || Everyway That I Can || Сертаб Эренер
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2004|2004]] 
|| {{flagicon|Ukraine}} [[Украина Eurovision ән байқауында|Украина]] || Wild Dances || [[Руслана]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2005|2005]] 
|| {{flagicon|Greece}} [[Грекия]] || My Number One || Елена Папаризу
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2006|2006]] 
|| {{flagicon|Finland}} [[Финляндия]] || Hard Rock Hallelujah || [[Lordi]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2007|2007]] 
|| {{flagicon|Serbia}} [[Сербия]] || Molitva || Мария Шерифович 
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2008|2008]] 
|| {{flagicon|Russia}} [[Ресей]] || Believe || [[Дима Билан]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2009|2009]] 
|| {{flagicon|Norway}} [[Норвегия]] || Fairytale || [[Александр Рыбак]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2010|2010]] 
|| {{flagicon|Germany}} [[Германия]] || Satellite || [[Лена Майер-Ландрут]] 
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2011|2011]] 
|| {{flagicon|Azerbaijan}} [[Әзербайжан]] || Running Scared || [[Eldar &amp; Nigar]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2012|2012]] 
|| {{flagicon|Sweden}} [[Швеция Eurovision ән байқауында|Швеция]] || [[Euphoria (Лорин әні)|Euphoria]] || [[Лорин]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2013|2013]] 
|| {{flagicon|Denmark}} [[Дания]] || Only Teardrops || [[Эммили де Форест]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2014|2014]] 
|| {{flagicon|Austria}} [[Аустрия]] || Rise Like a Phoenix || [[Кончита Вурст]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2015|2015]] 
|| {{flagicon|Sweden}} [[Швеция Eurovision ән байқауында|Швеция]] || Heroes || [[Монс Сельмерлёв]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2016|2016]] 
|| {{flagicon|Ukraine}} [[Украина Eurovision ән байқауында|Украина]] || [[1944 (өлеңі)|1944]] || [[Жамала]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2017|2017]] 
|| {{flagicon|Portugal}} [[Португалия]] || [[Amar pelo's dois]] || [[Сальвадор Собрал]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2018|2018]] 
|| {{flagicon|Israel}} [[Израиль]] || [[Toy]] || [[Нетта Барзилай]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2019|2019]] 
|| {{flagicon|Netherlands}} [[Нидерланд]] || [[Arcade]] || [[Дункан Лоуренс]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2020|2020]] 
|
|colspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot;| ''коронавирус пандемиясына байланысты өтпей қалған''
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2021|2021]] 
|| {{Ту|Италия}} [[Италия]] || [[Zitti e buoni]] || [[Måneskin]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2022|2022]] 
|| {{Ту|Украина}} [[Украина Eurovision ән байқауында|Украина]] || [[Stefania (ән)|Stefania]] || [[Kalush Orchestra]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2023|2023]] 
|| {{Ту|Швеция}} [[Швеция Eurovision ән байқауында|Швеция]] || [[Tattoo (Лорин әні)|Tattoo]] || [[Лорин]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2024|2024]] 
|| {{Ту|Швейцария}} [[Швейцария Eurovision ән байқауында|Швейцария]] || [[The Code (Nemo әні)|The Code]] || [[Nemo (әнші)|Nemo]]
|-
| [[Eurovision ән байқауы 2025|2025]] 
|| {{Ту|Аустрия}} [[Аустрия Eurovision ән байқауында|Аустрия]] ||  [[Wasted Love]] || [[Йоханнес Пич|JJ]] 
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Eurovision ән байқауы}}

[[Санат:Eurovision ән байқауы| ]]
[[Санат:Eurovision іс-шаралары]]
[[Санат:Ән байқаулары]]
[[Санат:Музыкалық телебағдарламалар]]</text>
      <sha1>pcqcjxermy6empganzoup6704wmuiah</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан Республикасының Президенті</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29191</id>
    <revision>
      <id>3479262</id>
      <parentid>3478310</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:59:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сайланатын президентке талаптар */</comment>
      <origin>3479262</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37404" sha1="l5sc8lcenq4ea43b8kn6h9sjp11g09t" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қызмет
 |қызметі          = Қазақстан Республикасының Президенті
 |шынайы атауы     = 
 |ел               = Қазақстан
 |эмблема          = Flag of the President of Kazakhstan.svg
 |эмблема ені      = 130px
 |эмблеманың аты   = [[Қазақстан президентінің байрағы|Президент байрағы]]
 |қазіргі          = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]
 |тағайындалды     = тікелей дауыс беру арқылы 
 |портреті         = Касым-Жомарт Токаев (13-12-2022).jpg
 |портреттің ені   = 
 |портреттің тақырыбы  = 
 |тағайындалған        = 20 наурыз 2019 жылдан бастап
 |басшылық етеді       = {{байрақ|Қазақстан}}
 |басқару түрі     = 
 |резиденция       = [[Ақорда (резиденция)|Ақорда]], [[Астана]]
 |ұсынылады        = 
 |өкілеттігінің мерзімі = 7 жыл, қайта сайлану құқығы жоқ
 |айлығы           = 
 |пайда болды      = [[24 сәуір]] [[1990 жыл]]
 |таратылды     = 
 |біріншісі     = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]
 |соңғысы       = 
 |сайты         = [http://www.akorda.kz akorda.kz]
}}
{{Қазақстан саясаты}}
'''Қазақстан Республикасының Президенті''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның [[мемлекет басшысы]] және [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|ҚР Қарулы Күштері]]нің [[Жоғарғы Бас Қолбасшы]]сы, елдегі ең жоғарғы лауазым.

== Тарихы ==
1990 жылғы 24 сәуірде [[Қазақ КСР Президенті]]нің лауазымын белгілеу және [[Қазақ КСР Конституциясы]]на өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақ КСР заңымен [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] Қазақ КСР Президенті [[Қазақ КСР президент сайлауы (1990)|болып сайланды]].&lt;ref name=&quot;jkjnfg&quot;&gt;{{Cite web |url= https://https://egemen.kz/article/270539-tunhghysh-prezidenttinh-eren-enhbegi |title= Тұңғыш Президенттің ерен еңбегі|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt; Сайланған кезінде Назарбаев Қазақстанды 1989 жылғы 22 маусымнан бастап [[Қазақстан Коммунистік партиясы (Қазақ КСР)|Қазақ КСР Коммунистік партия]]сы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы болып басқарған болатын.

1991 жылғы 1 желтоқсанда Қазақстанда [[Қазақстандағы президент сайлауы (1991)|тұңғыш рет жалпыхалықтық Президент сайлауы]] өтті. Дауыс беруге келген 88,2% сайлау 98,78% дауыс жинап Нұрсұлтан Назарбаев жеңіске жетті.

1991 жылғы 16 желтоқсанда [[Қазақстан Жоғарғы Кеңесі]] Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін жариялады.

1993 жылдың жаңа Конституциясы арқылы Қазақстанда қоғам дамуына динамика беріп, бірпартиялық саяси басқарудан, экономикалық монополия жүйесінен және тарихи идеологиядан бас тарту арқылы [[Қазақстан Жоғарғы Кеңесі|Жоғарғы Кеңес]]ке қатысуға ауқымды өкілет берілді.&lt;ref name=&quot;jDuoio&quot;&gt;{{Cite web |url= https://https://egemen.kz/article/270539-tunhghysh-prezidenttinh-eren-enhbegi |title= Тұңғыш Президенттің ерен еңбегі|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

Бұл конституцияға сәйкес, президент жалпыхалықтық дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге сайланды, бір адам екі мерзіммен шектелді.

1995 жылы 29 сәуірде [[Қазақстандағы референдум (29 сәуір 1995)|президент Назарбаевтың өкілеттігін 2000 жылдың 1 желтоқсанына дейін ұзарту туралы референдум]] өтті. Мұны дауыс беруге келген 91,26% сайлаушылардың 95,46% қолдаған. 

1995 жылы 30 тамызда республикада бүкілхалықтық референдум өтті, нәтижесінде [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы]] қабылданды. Бұл конституция бойынша президент жалпыхалықтық дауыс беру арқылы 5 жыл мерзімге сайланды. Президент туғаннан Қазақстан азаматы болуы керек, 40 жастан кіші болмауы керек, мемлекеттік ([[Қазақ тілі|қазақ]]) тілді еркін білуі қажет, Қазақстанда кемінде 15 жыл тұруы керек және жоғары білімі болуы керек.&lt;ref name=&quot;Fhtht&quot;&gt;{{Cite web |url= https://adebiportal.kz/kz/authors/view/704|title= Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев |access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

1998 жылы 7 қазанда Қазақстан конституциясына, оның ішінде президентке қатысты өзгертулер енгізілді — оның өкілеттік мерзімі 7 жылға дейін ұлғайтылды, президент үшін белгіленген шектік жас мөлшерін (65 жас) алып тастады, оған міндетті түрде қатысу қажеттілігі де белгіленді, Президенттік сайлауда сайлаушылардың 50%-ы болу қажеттілігі жойылды, Қазақстанның барлық мемлекеттік қызметшілері үшін осындай шектеуді алып тастады. Конституцияға енгізілген өзгерістермен бір мезгілде кезектен тыс президент сайлауы белгіленді.

10 қаңтар күні 1999 жылы [[Қазақстандағы президент сайлауы (1999)|бірінші кезектен тыс президент сайлауы]]нда Нұрсұлтан Назарбаев 79,78%, [[Серікболсын Әбділдаұлы Әбділдин|Серікболсын Әбділдин]] 11,7%, [[Ғани Есенкелдіұлы Қасымов|Ғани Қасымов]] 4,61%, [[Энгельс Ғаббасов]] 0,76% дауыс жинады.&lt;ref name=&quot;Llkopk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-election/29898554.html|title= Қазақстандағы президент сайлауы. Хроника|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2005 жылғы 4 желтоқсанда Қазақстанда [[Қазақстандағы президент сайлауы (2005)|үшінші жалпыхалықтық президент сайлауы]] өтті. Нұрсұлтан Назарбаев сайлаушылардың 91,15 % дауысын жинап, жеңіске жетіп, алдағы 7 жылда билікте қалды. Оппозициялық кандидат [[Жармахан Айтбайұлы Тұяқбай|Жармахан Тұяқбай]] 6,61 % дауыс жинады. Ел тарихында алғаш рет кандидаттар арасында теледебаттар өтті.&lt;ref name=&quot;WShjk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://malim.kz/article/politics/1991-2022-qazaqstan-prezidenti-bolgysy-kelgender-18568|title= 1991-2022. Қазақстан президенті болғысы келгендер|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2007 жылғы 21 мамырда Конституцияға, оның ішінде президент лауазымына қатысты өзгерістер қайтадан енгізілді. Парламенттік өзгерістері кезінде Ата заңға 30 түзету жасалды. Президенттің өкілеттігінің мерзімі 5 жылға өзгертілді. Бірақ &quot;бір адам қатарынан екі реттен артық президент болып сайлана алмайды&quot; деген тармаққа &quot;бұл шектеу Қазақстан Республикасының Тұңғыш президентіне қолданылмайды&quot; деген есептеме қосылды. Сонымен өзара өкілеттігін жүзеге асыру кезеңінде президенттің саяси партиядағы қызметін тоқтатуына сөз қосылды.&lt;ref name=&quot;Gtkuyl&quot;&gt;{{Cite web |url= https://sputnik.kz/20220522/tauelsizdik-zhyldarynda-qazaqstannyn-konstitutsiyasy-qalay-ozgerdi-24977048.html|title= Тәуелсіздік жылдарында Қазақстанның Конституциясы қалай өзгерді|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2011 жылғы 3 сәуірде елде [[Қазақстандағы президент сайлауы (2011)|кезектен тыс сайлауы]] тағайындалды.&lt;ref name=&quot;LKjijk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1100001149|title= Қазақстан Республикасы Президентінің кезектен тыс сайлауын тағайындау туралы|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt; Нәтижесінде жалпы дауыстың 95,5% жинаған Назарбаев қайта сайланды.&lt;ref name=&quot;Wvry&quot;&gt;{{Cite web |url= https://e-history.kz/kz/calendar/show/25964|title=2011 жылы ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауы өткізілді|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2015 жылғы 26 сәуірде Қазақстанда тағы бір [[Қазақстандағы президент сайлауы (2015)|кезектен тыс президент сайлауы]] жүргізілді. Сайлауда Назарбаев сайлаушылардың 97,75% дауысын алды да, тағы қайта сайланды.&lt;ref name=&quot;dehgtA&quot;&gt;{{Cite web |url= https://malim.kz/article/politics/1991-2022-qazaqstan-prezidenti-bolgysy-kelgender-18568|title= Қазақстан президенті болғысы келгендер|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2019 жылғы 19 наурызда президент Нұрсұлтан Назарбаев өкілеттігінің аяқталуына бір жыл қалғанда отставкаға кетті.&lt;ref name=&quot;LKo;kj&quot;&gt;{{Cite web |url= https://kaztag.kz/kz/news-of-the-day/aztag-agenttigini-n-s-asy-boyynsha-2019-zhyldy-10-basty-o-i-asy|title= ҚазТАГ агенттігінің нұсқасы бойынша 2019 жылдың 10 басты оқиғасы|access-date=2023-08-25}}&lt;/ref&gt; Президент міндетін атқарушы болып Конституция бойынша [[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағасы|Сенат төрағасы]] тағайындалатындықтан Назарбаевтың ізбасары [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://informburo.kz/kaz/nazarbaev-otstavkaa-kett-.html|title=Назарбаев өкілеттігін тоқтату туралы шешім қабылдады. Халыққа үндеуінің толық мәтіні|lang=kk|publisher=informburo.kz|date=2019-03-19|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt; Көп ұзамай 9 сәуір күні Тоқаевтың жарлығы арқылы [[Қазақстандағы президент сайлауы (2019)|кезектен тыс президент сайлауы]]ның 9 маусым күні өтетіні бекітілді.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://baq.kz/prezident-saylauy-2019-toqaev_18137/|title=Тоқаев ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауын жариялады|lang=kk|publisher=BAQ.kz|date=2019-04-09|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt; Сайлау нәтижесінде Тоқаев жалпы дауыстың 70,96% жинады да, елдің екінші президенті болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.election.gov.kz/eng/news/releases/index.php?ID=5294|title=Results of the early election of the President of the Republic of Kazakhstan, held on June 9, 2019|lang=en|publisher=[[Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы]]|date=2019-06-10|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt;

2022 жылғы 17 қыркүйекте Қасым-Жомарт Тоқаев конституцияға өзгертулерге қол қойды, оған сәйкес президенттің өкілеттік мерзімі 7 жылдық болды да, қайта сайлануға тыйым салынды.&lt;ref name=&quot;IHgjh&quot;&gt;{{Cite web |url= https://www.azattyq.org/a/32038663.html|title= Тоқаев президенттікті 7 жылдық бір мерзіммен шектеу және Астана атауын қайтару туралы түзетулерге қол қойды|access-date=2023-08-25}}&lt;/ref&gt;

== Сайланатын президентке талаптар ==
Конституция бойынша Президент жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде Республиканың кәмелетке толған азаматтары жасырын дауыс беру арқылы жеті жыл мерзімге сайланады. Қазақстан Республикасының Президенті болып:
* тумысынан Республика азаматтығы бар;
* қырық жасқа толған;
* қазақ тілін еркін меңгерген;
* Қазақстанда соңғы он бес жыл бойы тұратын;
* жоғары білімі бар Республика азаматы сайлана алады.

Сонымен қатар сайлау туралы конституциялық заңға сәйкес Президент болып сайлану үшiн азаматтың мемлекеттік қызметте немесе сайланбалы мемлекеттік лауазымдарда кемінде 5 жылды құрайтын жұмыс тәжірибесі болуға тиіс. Сот іс-әрекетке қабілетсіз деп таныған, сондай-ақ сот үкімі бойынша бас бостандығынан айыру орындарында отырған азаматтардың сайлауға қатысуға құқығы жоқ.

== Конституциялық мәртебесі ==
Қазақстан Республикасының Президенті — мемлекет басшысы, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайтын, ел ішінде және халықаралық қатынастарда Қазақстан атынан өкілдік ететін ең жоғары лауазымды тұлға.

Конституцияға сәйкес Республика Президенті:
* халық пен мемлекеттік билік бірлігінің, Конституцияның мызғымастығының, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының нышаны әрі кепілі.
* мемлекеттік биліктің барлық тармағының келісіп жұмыс істеуін және өкімет органдарының халық алдындағы жауапкершілігін қамтамасыз етеді.
* халық пен мемлекет атынан билік жүргізуге құқығы бар.

Қазақстан Республикасының Президентіне, оның абыройы мен қадір-қасиетіне ешкімнің тиісуіне болмайды.

Республика Президенті мен оның отбасын қамтамасыз ету, оларға қызмет көрсету және қорғау мемлекет есебінен жүзеге асырылады.

== Өкілеттіктері ==
Конституцияның 44 бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Президенті:
* Қазақстан халқына елдегі жағдай мен Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл сайын жолдау арнайды;
* [[Қазақстан Республикасының Парламенті|Республика Парламентіне]] және оның Палатасына кезекті және кезектен тыс сайлау тағайындайды; Парламенттің бірінші сессиясын шақырады және оның депутаттарының Қазақстан халқына беретін антын қабылдайды; Парламенттің кезектен тыс сессиясын шақырады; Парламент ұсынған заңға бір ай ішінде қол қояды, заңды халыққа жария етеді не заңды немесе оның жекелеген баптарын қайтадан талқылап, дауысқа салу үшін қайтарады;
* [[Қазақстан Парламентінің Мәжілісі|Парламент Мәжілісінде]] өкілдігі бар саяси партиялар фракцияларымен консультациялардан кейін келісім беру үшін Мәжілістің қарауына [[Қазақстан премьер-министрі|Республика Премьер-Министрінің]] кандидатурасын енгізеді; Парламент Мәжілісінің келісімімен Республиканың Премьер-Министрін қызметке тағайындайды; Республиканың Премьер-Министрін қызметтен босатады; Премьер-Министрдің ұсынуымен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] құрылымын айқындайды; Парламент Мәжілісімен консультациялардан кейін Премьер-Министр енгізген ұсынумен Үкімет мүшелерін қызметке тағайындайды; сыртқы істер, қорғаныс, ішкі істер министрлерін қызметке дербес тағайындайды; Үкімет мүшелерін қызметтен босатады; Үкімет мүшелерінің антын қабылдайды; ерекше маңызды мәселелер бойынша қажеттігіне қарай Үкімет отырыстарына төрағалық етеді;
* [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Парламент Сенатының]] келісімімен Қазақстан Республикасы [[Қазақстан Конституциялық Соты|Конституциялық Сотының]] Төрағасын, [[Қазақстан Ұлттық банкі|Ұлттық Банкінің]] Төрағасын, [[Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі|Жоғары Сот Кеңесінің]] Төрағасын, [[Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы|Бас Прокурорын]] және [[Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті|Ұлттық қауіпсіздік комитетінің]] Төрағасын қызметке тағайындайды; оларды қызметтен босатады;
* Республика Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдарды құрады, таратады және қайта құрады, олардың басшыларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;
* Республика дипломатиялық өкілдіктерінің басшыларын тағайындайды және кері шақырып алады;
* [[Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы|Орталық сайлау комиссиясының]] Төрағасын және екі мүшесін, [[Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасы|Жоғары аудиторлық палатаның]] Төрағасын және екі мүшесін бес жыл мерзімге қызметке тағайындайды;
* республикалық референдум өткізу жөнінде шешім қабылдайды;
* адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін, егемендігі мен тұтастығын қамтамасыз ету мүддесінде, күшіне енген заңды немесе өзге де құқықтық актіні Республика Конституциясына сәйкестігіне қарау туралы, Қазақстан Республикасы Конституциясының 91-бабының 3-тармағында көзделген жағдайда қорытынды беру туралы Конституциялық Сотқа өтініш жолдайды;
* келіссөздер жүргізеді және Республиканың халықаралық шарттарына қол қояды; бекіту грамоталарына қол қояды; өзінің жанында тіркелген шет мемлекеттердің дипломатиялық және өзге де өкілдерінің сенім грамоталары мен кері шақырып алу грамоталарын қабылдайды;
* [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Республика Қарулы Күштерінің]] Жоғарғы Бас Қолбасшысы болып табылады, Қарулы Күштердің жоғары қолбасшылығын тағайындайды және ауыстырып отырады;
* Республиканың мемлекеттік наградаларымен марапаттайды, құрметті, жоғары әскери және өзге атақтарды, сыныптық шендерді, дипломатиялық дәрежелерді, біліктілік сыныптарын береді;
* Республиканың азаматтығы, саяси баспана беру мәселелерін шешеді;
* азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асырады;
* Республиканың демократиялық институттарына, оның тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығына, саяси тұрақтылығына, азаматтарының қауіпсіздігіне елеулі және тікелей қатер төнген, мемлекеттің конституциялық органдарының қалыпты жұмыс істеуі бұзылған ретте, Премьер-Министрмен және Республика Парламенті Палаталарының Төрағаларымен ресми консультациялардан кейін Республика Парламентіне дереу хабарлай отырып, Қазақстанның бүкіл аумағында және оның жекелеген жерлерінде төтенше жағдай енгізуді, Республиканың Қарулы Күштерін қолдануды қоса алғанда, аталған жағдаяттар талап ететін шараларды қолданады;
* Республикаға қарсы агрессия жасалған не оның қауіпсіздігіне сырттан тікелей қатер төнген ретте Республиканың бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде әскери жағдай енгізеді, ішінара немесе жалпы мобилизация жариялап, бұл туралы Республика Парламентіне дереу хабарлайды;
* өзіне бағынысты [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметі|Мемлекеттік күзет қызметін]] жасақтайды;
* [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі|Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісін]] қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, оның мәртебесі мен өкілеттігін анықтайды; [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Республика Президентінің Әкімшілігін]] құрады;
* [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қауіпсіздік Кеңесін]] және өзге де консультативтік-кеңесші органдарды, сондай-ақ [[Қазақстан халқы ассамблеясы|Қазақстан халқы Ассамблеясы]] мен Жоғары Сот Кеңесін құрады;
* Республиканың Конституциясы мен заңдарына сәйкес басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Конституцияның 41 бабы бойынша:
* Президенттің кезектен тыс сайлауын тағайындайды.

Конституцияның 50 бабы бойынша:
* Сенаттың он депутатын тағайындайды, оның ішінде бесеуін Қазақстан халқы Ассамблеясы ұсынады.

Конституцияның 53 бабы бойынша:
* Парламентке Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізуді ұсынады;
* Парламентке бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау жөніндегі халықаралық міндеттемелерді орындау үшін Республиканың Қарулы Күштерін пайдалануды ұсынады.

Конституцияның 55 бабы бойынша:
* Сенатқа Адам құқықтары жөніндегі уәкілді бес жыл мерзімге сайлауды және оны қызметінен босатуды ұсынады.

Конституцияның 58 бабы бойынша:
* Сенатқа Сенат Төрағасын сайлау үшін кандидатура ұсынады.

Конституцияның 63 бабы бойынша:
* Парламентті немесе Парламент Мәжілісін Парламент палаталары төрағаларымен және Премьер-Министрмен консультациялардан кейін тарата алады.

Конституцияның 71 бабы бойынша:
* Конституциялық Соттың төрт судьясын тағайындайды;
* Конституциялық Сот Төрағасының ұсынуымен Конституциялық Сот судьяларының арасынан Конституциялық Сот Төрағасының орынбасарын тағайындайды.

Конституцияның 82 бабы бойынша:
* Жоғары Сот Кеңесінің кепілдемесі бойынша [[Қазақстан Жоғарғы Соты|Жоғарғы Сот]] Төрағасын және судьяларын Сенатқа сайлауды ұсынады;
* Жоғары Сот Кеңесінің кепілдемесі бойынша жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен судьяларын қызметке тағайындайды;

Конституцияның 87 бабы бойынша:
* Тиісінше облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) аумағында орналасқан [[мәслихат]]тар депутаттарының келісімімен облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) [[әкім]]дерін қызметке тағайындайды.

== Президентке қойылатын шектеулер ==
Республика Президенті:
* өкілді органның депутаты болуға, өзге де ақы төленетін қызметтерді атқаруға және кәсіпкерлік қызметпен айналысуға құқығы жоқ.
* өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезеңінде саяси партияда болмауға тиіс.
* жақын туыстары мемлекеттік саяси қызметшілердің, квазимемлекеттік сектор субъектілері басшыларының қызметтерін атқаруға хақысы жоқ.

== Президентті қызметiнен кетiру тәртібі ==
Республика Президенті өзінің міндетін атқару кезіндегі іс-әрекеті үшін тек мемлекетке опасыздық жасаған жағдайда жауап береді және бұл үшін Парламент оны қызметінен кетіруі мүмкін. Айып тағу және оны тексеру туралы шешім Мәжіліс депутаттарының кемінде үштен бірінің бастамасы бойынша депутаттардың жалпы санының көпшілігімен қабылдануы мүмкін. Тағылған айыпты тексеруді Сенат ұйымдастырады және оның нәтижелері Сенат депутаттары жалпы санының көпшілік даусымен Парламент Палаталары бірлескен отырысының қарауына беріледі. Бұл мәселе бойынша түпкілікті шешім айып тағудың негізділігі туралы Жоғарғы Сот қорытындысы және белгіленген конституциялық рәсімдердің сақталғаны туралы Конституциялық Соттың қорытындысы болған жағдайда әр Палата депутаттары жалпы санының кемінде төрттен үшінің көпшілік даусымен Парламент Палаталарының бірлескен отырысында қабылданады. Айып тағылған кезден бастап екі ай ішінде түпкілікті шешім қабылдамау Республика Президентіне қарсы тағылған айыптың күші жойылған деп тануға әкеп соғады. Республиканың Президентіне мемлекетке опасыздық жасады деп тағылған айыптың қабылданбауы осы мәселенің қаралуына себепші болған Мәжіліс депутаттарының өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтатуға әкеп соғады.

Республика Президенті мерзімінен бұрын қызметінен босаған, кетірілген, сондай-ақ қайтыс болған жағдайда Президент өкілеттігі қалған мерзімге Парламент Сенатының Төрағасына көшеді; Сенат Төрағасының өзіне Президент өкілеттігін қабылдауы мүмкін болмаса, ол Парламент Мәжілісінің Төрағасына көшеді; Мәжіліс Төрағасының өзіне Президент өкілеттігін қабылдауы мүмкін болмаса, ол Республиканың Премьер-Министріне көшеді. Өзіне Республика Президентінің өкілеттігін қабылдаған тұлға тиісінше Сенат Төрағасының, Мәжіліс Төрағасының немесе Премьер-Министрдің өкілеттігін тапсырады.

== Экс-президенттік ==
Өкілеттігін аяқтап қойған Қазақстан президент [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Конституция]] бойынша Қазақстан Республикасының Экс-Президенті деп аталады.&lt;ref name=&quot;resmiy&quot;&gt;{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/official_documents/constitutional_laws/kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-turaly |title= Қазақстан Республикасының Президентi туралы |lang= kk |publisher= Қазақстан президентінің ресми сайты |accessdate= 2025-01-19}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20250119212252/https://www.akorda.kz/kz/official_documents/constitutional_laws/kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-turaly |date= 2025-01-19}}&lt;/ref&gt;

Қызметтегі президенттердей, экс-президент абыройы мен қадір-қасиетіне біреудің тиісуіне тыйым салынған. Оған қоса, президент пен оның отбасын қамтамасыз ету, оларға қызмет көрсету және қорғау мемлекет есебінен жүзеге асырылады.&lt;ref name=&quot;resmiy&quot; /&gt;

2024 жылы қабылданған Мемлекеттік құпиялар туралы заңның өзгерістері бойынша экс-президент пен оның отбасының денсаулығы, жан-күйі және өз өмірі — мемлекеттік құпия.&lt;ref&gt;{{Cite web|url= https://kaz.orda.kz/endi-nazarbaev-zhane-onyn-otbasynyn-densaulygy-men-zheke-omiri-kupija-bolady-129144/ |title= Енді Назарбаев және оның отбасының денсаулығы мен жеке өмірі құпия болады |lang= kk |work= kaz.orda.kz |last= Адамбек |first= Альфия |date= 2024-12-12 |accessdate= 2025-01-19}}&lt;/ref&gt;

Қазақстан тарихындағы жалғыз экс-президент болған, бұл — {{Жас|6|7|1940}}ғы [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]].

== Президенттер тізімі ==
{{Толық мақала|Қазақстан президенттерінің тізімі}}

== Тағы қараңыз ==
* [[Қазақстан Республикасының Вице-президенті]]
* [[Қазақстанның бірінші ханымы]]
* [[Қазақстан басшыларының тізімі]]

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер|2}}

[[Санат:Қазақстан президенттері|*]]
[[Санат:Қазақстан мемлекеттік құрылымдары]]
[[Санат:Президенттер тізімі]]</text>
      <sha1>l5sc8lcenq4ea43b8kn6h9sjp11g09t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479275</id>
      <parentid>3479262</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:54:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Президенттің айырым белгілері */</comment>
      <origin>3479275</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37973" sha1="43q4pe6n4g00ybvtfccmvkifde7b040" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қызмет
 |қызметі          = Қазақстан Республикасының Президенті
 |шынайы атауы     = 
 |ел               = Қазақстан
 |эмблема          = Flag of the President of Kazakhstan.svg
 |эмблема ені      = 130px
 |эмблеманың аты   = [[Қазақстан президентінің байрағы|Президент байрағы]]
 |қазіргі          = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]
 |тағайындалды     = тікелей дауыс беру арқылы 
 |портреті         = Касым-Жомарт Токаев (13-12-2022).jpg
 |портреттің ені   = 
 |портреттің тақырыбы  = 
 |тағайындалған        = 20 наурыз 2019 жылдан бастап
 |басшылық етеді       = {{байрақ|Қазақстан}}
 |басқару түрі     = 
 |резиденция       = [[Ақорда (резиденция)|Ақорда]], [[Астана]]
 |ұсынылады        = 
 |өкілеттігінің мерзімі = 7 жыл, қайта сайлану құқығы жоқ
 |айлығы           = 
 |пайда болды      = [[24 сәуір]] [[1990 жыл]]
 |таратылды     = 
 |біріншісі     = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]
 |соңғысы       = 
 |сайты         = [http://www.akorda.kz akorda.kz]
}}
{{Қазақстан саясаты}}
'''Қазақстан Республикасының Президенті''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның [[мемлекет басшысы]] және [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|ҚР Қарулы Күштері]]нің [[Жоғарғы Бас Қолбасшы]]сы, елдегі ең жоғарғы лауазым.

== Тарихы ==
1990 жылғы 24 сәуірде [[Қазақ КСР Президенті]]нің лауазымын белгілеу және [[Қазақ КСР Конституциясы]]на өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақ КСР заңымен [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] Қазақ КСР Президенті [[Қазақ КСР президент сайлауы (1990)|болып сайланды]].&lt;ref name=&quot;jkjnfg&quot;&gt;{{Cite web |url= https://https://egemen.kz/article/270539-tunhghysh-prezidenttinh-eren-enhbegi |title= Тұңғыш Президенттің ерен еңбегі|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt; Сайланған кезінде Назарбаев Қазақстанды 1989 жылғы 22 маусымнан бастап [[Қазақстан Коммунистік партиясы (Қазақ КСР)|Қазақ КСР Коммунистік партия]]сы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы болып басқарған болатын.

1991 жылғы 1 желтоқсанда Қазақстанда [[Қазақстандағы президент сайлауы (1991)|тұңғыш рет жалпыхалықтық Президент сайлауы]] өтті. Дауыс беруге келген 88,2% сайлау 98,78% дауыс жинап Нұрсұлтан Назарбаев жеңіске жетті.

1991 жылғы 16 желтоқсанда [[Қазақстан Жоғарғы Кеңесі]] Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін жариялады.

1993 жылдың жаңа Конституциясы арқылы Қазақстанда қоғам дамуына динамика беріп, бірпартиялық саяси басқарудан, экономикалық монополия жүйесінен және тарихи идеологиядан бас тарту арқылы [[Қазақстан Жоғарғы Кеңесі|Жоғарғы Кеңес]]ке қатысуға ауқымды өкілет берілді.&lt;ref name=&quot;jDuoio&quot;&gt;{{Cite web |url= https://https://egemen.kz/article/270539-tunhghysh-prezidenttinh-eren-enhbegi |title= Тұңғыш Президенттің ерен еңбегі|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

Бұл конституцияға сәйкес, президент жалпыхалықтық дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге сайланды, бір адам екі мерзіммен шектелді.

1995 жылы 29 сәуірде [[Қазақстандағы референдум (29 сәуір 1995)|президент Назарбаевтың өкілеттігін 2000 жылдың 1 желтоқсанына дейін ұзарту туралы референдум]] өтті. Мұны дауыс беруге келген 91,26% сайлаушылардың 95,46% қолдаған. 

1995 жылы 30 тамызда республикада бүкілхалықтық референдум өтті, нәтижесінде [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы]] қабылданды. Бұл конституция бойынша президент жалпыхалықтық дауыс беру арқылы 5 жыл мерзімге сайланды. Президент туғаннан Қазақстан азаматы болуы керек, 40 жастан кіші болмауы керек, мемлекеттік ([[Қазақ тілі|қазақ]]) тілді еркін білуі қажет, Қазақстанда кемінде 15 жыл тұруы керек және жоғары білімі болуы керек.&lt;ref name=&quot;Fhtht&quot;&gt;{{Cite web |url= https://adebiportal.kz/kz/authors/view/704|title= Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев |access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

1998 жылы 7 қазанда Қазақстан конституциясына, оның ішінде президентке қатысты өзгертулер енгізілді — оның өкілеттік мерзімі 7 жылға дейін ұлғайтылды, президент үшін белгіленген шектік жас мөлшерін (65 жас) алып тастады, оған міндетті түрде қатысу қажеттілігі де белгіленді, Президенттік сайлауда сайлаушылардың 50%-ы болу қажеттілігі жойылды, Қазақстанның барлық мемлекеттік қызметшілері үшін осындай шектеуді алып тастады. Конституцияға енгізілген өзгерістермен бір мезгілде кезектен тыс президент сайлауы белгіленді.

10 қаңтар күні 1999 жылы [[Қазақстандағы президент сайлауы (1999)|бірінші кезектен тыс президент сайлауы]]нда Нұрсұлтан Назарбаев 79,78%, [[Серікболсын Әбділдаұлы Әбділдин|Серікболсын Әбділдин]] 11,7%, [[Ғани Есенкелдіұлы Қасымов|Ғани Қасымов]] 4,61%, [[Энгельс Ғаббасов]] 0,76% дауыс жинады.&lt;ref name=&quot;Llkopk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-election/29898554.html|title= Қазақстандағы президент сайлауы. Хроника|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2005 жылғы 4 желтоқсанда Қазақстанда [[Қазақстандағы президент сайлауы (2005)|үшінші жалпыхалықтық президент сайлауы]] өтті. Нұрсұлтан Назарбаев сайлаушылардың 91,15 % дауысын жинап, жеңіске жетіп, алдағы 7 жылда билікте қалды. Оппозициялық кандидат [[Жармахан Айтбайұлы Тұяқбай|Жармахан Тұяқбай]] 6,61 % дауыс жинады. Ел тарихында алғаш рет кандидаттар арасында теледебаттар өтті.&lt;ref name=&quot;WShjk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://malim.kz/article/politics/1991-2022-qazaqstan-prezidenti-bolgysy-kelgender-18568|title= 1991-2022. Қазақстан президенті болғысы келгендер|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2007 жылғы 21 мамырда Конституцияға, оның ішінде президент лауазымына қатысты өзгерістер қайтадан енгізілді. Парламенттік өзгерістері кезінде Ата заңға 30 түзету жасалды. Президенттің өкілеттігінің мерзімі 5 жылға өзгертілді. Бірақ &quot;бір адам қатарынан екі реттен артық президент болып сайлана алмайды&quot; деген тармаққа &quot;бұл шектеу Қазақстан Республикасының Тұңғыш президентіне қолданылмайды&quot; деген есептеме қосылды. Сонымен өзара өкілеттігін жүзеге асыру кезеңінде президенттің саяси партиядағы қызметін тоқтатуына сөз қосылды.&lt;ref name=&quot;Gtkuyl&quot;&gt;{{Cite web |url= https://sputnik.kz/20220522/tauelsizdik-zhyldarynda-qazaqstannyn-konstitutsiyasy-qalay-ozgerdi-24977048.html|title= Тәуелсіздік жылдарында Қазақстанның Конституциясы қалай өзгерді|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2011 жылғы 3 сәуірде елде [[Қазақстандағы президент сайлауы (2011)|кезектен тыс сайлауы]] тағайындалды.&lt;ref name=&quot;LKjijk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1100001149|title= Қазақстан Республикасы Президентінің кезектен тыс сайлауын тағайындау туралы|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt; Нәтижесінде жалпы дауыстың 95,5% жинаған Назарбаев қайта сайланды.&lt;ref name=&quot;Wvry&quot;&gt;{{Cite web |url= https://e-history.kz/kz/calendar/show/25964|title=2011 жылы ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауы өткізілді|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2015 жылғы 26 сәуірде Қазақстанда тағы бір [[Қазақстандағы президент сайлауы (2015)|кезектен тыс президент сайлауы]] жүргізілді. Сайлауда Назарбаев сайлаушылардың 97,75% дауысын алды да, тағы қайта сайланды.&lt;ref name=&quot;dehgtA&quot;&gt;{{Cite web |url= https://malim.kz/article/politics/1991-2022-qazaqstan-prezidenti-bolgysy-kelgender-18568|title= Қазақстан президенті болғысы келгендер|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2019 жылғы 19 наурызда президент Нұрсұлтан Назарбаев өкілеттігінің аяқталуына бір жыл қалғанда отставкаға кетті.&lt;ref name=&quot;LKo;kj&quot;&gt;{{Cite web |url= https://kaztag.kz/kz/news-of-the-day/aztag-agenttigini-n-s-asy-boyynsha-2019-zhyldy-10-basty-o-i-asy|title= ҚазТАГ агенттігінің нұсқасы бойынша 2019 жылдың 10 басты оқиғасы|access-date=2023-08-25}}&lt;/ref&gt; Президент міндетін атқарушы болып Конституция бойынша [[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағасы|Сенат төрағасы]] тағайындалатындықтан Назарбаевтың ізбасары [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://informburo.kz/kaz/nazarbaev-otstavkaa-kett-.html|title=Назарбаев өкілеттігін тоқтату туралы шешім қабылдады. Халыққа үндеуінің толық мәтіні|lang=kk|publisher=informburo.kz|date=2019-03-19|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt; Көп ұзамай 9 сәуір күні Тоқаевтың жарлығы арқылы [[Қазақстандағы президент сайлауы (2019)|кезектен тыс президент сайлауы]]ның 9 маусым күні өтетіні бекітілді.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://baq.kz/prezident-saylauy-2019-toqaev_18137/|title=Тоқаев ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауын жариялады|lang=kk|publisher=BAQ.kz|date=2019-04-09|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt; Сайлау нәтижесінде Тоқаев жалпы дауыстың 70,96% жинады да, елдің екінші президенті болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.election.gov.kz/eng/news/releases/index.php?ID=5294|title=Results of the early election of the President of the Republic of Kazakhstan, held on June 9, 2019|lang=en|publisher=[[Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы]]|date=2019-06-10|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt;

2022 жылғы 17 қыркүйекте Қасым-Жомарт Тоқаев конституцияға өзгертулерге қол қойды, оған сәйкес президенттің өкілеттік мерзімі 7 жылдық болды да, қайта сайлануға тыйым салынды.&lt;ref name=&quot;IHgjh&quot;&gt;{{Cite web |url= https://www.azattyq.org/a/32038663.html|title= Тоқаев президенттікті 7 жылдық бір мерзіммен шектеу және Астана атауын қайтару туралы түзетулерге қол қойды|access-date=2023-08-25}}&lt;/ref&gt;

== Сайланатын президентке талаптар ==
Конституция бойынша Президент жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде Республиканың кәмелетке толған азаматтары жасырын дауыс беру арқылы жеті жыл мерзімге сайланады. Қазақстан Республикасының Президенті болып:
* тумысынан Республика азаматтығы бар;
* қырық жасқа толған;
* қазақ тілін еркін меңгерген;
* Қазақстанда соңғы он бес жыл бойы тұратын;
* жоғары білімі бар Республика азаматы сайлана алады.

Сонымен қатар сайлау туралы конституциялық заңға сәйкес Президент болып сайлану үшiн азаматтың мемлекеттік қызметте немесе сайланбалы мемлекеттік лауазымдарда кемінде 5 жылды құрайтын жұмыс тәжірибесі болуға тиіс. Сот іс-әрекетке қабілетсіз деп таныған, сондай-ақ сот үкімі бойынша бас бостандығынан айыру орындарында отырған азаматтардың сайлауға қатысуға құқығы жоқ.

== Конституциялық мәртебесі ==
Қазақстан Республикасының Президенті — мемлекет басшысы, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайтын, ел ішінде және халықаралық қатынастарда Қазақстан атынан өкілдік ететін ең жоғары лауазымды тұлға.

Конституцияға сәйкес Республика Президенті:
* халық пен мемлекеттік билік бірлігінің, Конституцияның мызғымастығының, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының нышаны әрі кепілі.
* мемлекеттік биліктің барлық тармағының келісіп жұмыс істеуін және өкімет органдарының халық алдындағы жауапкершілігін қамтамасыз етеді.
* халық пен мемлекет атынан билік жүргізуге құқығы бар.

Қазақстан Республикасының Президентіне, оның абыройы мен қадір-қасиетіне ешкімнің тиісуіне болмайды.

Республика Президенті мен оның отбасын қамтамасыз ету, оларға қызмет көрсету және қорғау мемлекет есебінен жүзеге асырылады.

== Өкілеттіктері ==
Конституцияның 44 бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Президенті:
* Қазақстан халқына елдегі жағдай мен Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл сайын жолдау арнайды;
* [[Қазақстан Республикасының Парламенті|Республика Парламентіне]] және оның Палатасына кезекті және кезектен тыс сайлау тағайындайды; Парламенттің бірінші сессиясын шақырады және оның депутаттарының Қазақстан халқына беретін антын қабылдайды; Парламенттің кезектен тыс сессиясын шақырады; Парламент ұсынған заңға бір ай ішінде қол қояды, заңды халыққа жария етеді не заңды немесе оның жекелеген баптарын қайтадан талқылап, дауысқа салу үшін қайтарады;
* [[Қазақстан Парламентінің Мәжілісі|Парламент Мәжілісінде]] өкілдігі бар саяси партиялар фракцияларымен консультациялардан кейін келісім беру үшін Мәжілістің қарауына [[Қазақстан премьер-министрі|Республика Премьер-Министрінің]] кандидатурасын енгізеді; Парламент Мәжілісінің келісімімен Республиканың Премьер-Министрін қызметке тағайындайды; Республиканың Премьер-Министрін қызметтен босатады; Премьер-Министрдің ұсынуымен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] құрылымын айқындайды; Парламент Мәжілісімен консультациялардан кейін Премьер-Министр енгізген ұсынумен Үкімет мүшелерін қызметке тағайындайды; сыртқы істер, қорғаныс, ішкі істер министрлерін қызметке дербес тағайындайды; Үкімет мүшелерін қызметтен босатады; Үкімет мүшелерінің антын қабылдайды; ерекше маңызды мәселелер бойынша қажеттігіне қарай Үкімет отырыстарына төрағалық етеді;
* [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Парламент Сенатының]] келісімімен Қазақстан Республикасы [[Қазақстан Конституциялық Соты|Конституциялық Сотының]] Төрағасын, [[Қазақстан Ұлттық банкі|Ұлттық Банкінің]] Төрағасын, [[Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі|Жоғары Сот Кеңесінің]] Төрағасын, [[Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы|Бас Прокурорын]] және [[Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті|Ұлттық қауіпсіздік комитетінің]] Төрағасын қызметке тағайындайды; оларды қызметтен босатады;
* Республика Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдарды құрады, таратады және қайта құрады, олардың басшыларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;
* Республика дипломатиялық өкілдіктерінің басшыларын тағайындайды және кері шақырып алады;
* [[Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы|Орталық сайлау комиссиясының]] Төрағасын және екі мүшесін, [[Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасы|Жоғары аудиторлық палатаның]] Төрағасын және екі мүшесін бес жыл мерзімге қызметке тағайындайды;
* республикалық референдум өткізу жөнінде шешім қабылдайды;
* адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін, егемендігі мен тұтастығын қамтамасыз ету мүддесінде, күшіне енген заңды немесе өзге де құқықтық актіні Республика Конституциясына сәйкестігіне қарау туралы, Қазақстан Республикасы Конституциясының 91-бабының 3-тармағында көзделген жағдайда қорытынды беру туралы Конституциялық Сотқа өтініш жолдайды;
* келіссөздер жүргізеді және Республиканың халықаралық шарттарына қол қояды; бекіту грамоталарына қол қояды; өзінің жанында тіркелген шет мемлекеттердің дипломатиялық және өзге де өкілдерінің сенім грамоталары мен кері шақырып алу грамоталарын қабылдайды;
* [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Республика Қарулы Күштерінің]] Жоғарғы Бас Қолбасшысы болып табылады, Қарулы Күштердің жоғары қолбасшылығын тағайындайды және ауыстырып отырады;
* Республиканың мемлекеттік наградаларымен марапаттайды, құрметті, жоғары әскери және өзге атақтарды, сыныптық шендерді, дипломатиялық дәрежелерді, біліктілік сыныптарын береді;
* Республиканың азаматтығы, саяси баспана беру мәселелерін шешеді;
* азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асырады;
* Республиканың демократиялық институттарына, оның тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығына, саяси тұрақтылығына, азаматтарының қауіпсіздігіне елеулі және тікелей қатер төнген, мемлекеттің конституциялық органдарының қалыпты жұмыс істеуі бұзылған ретте, Премьер-Министрмен және Республика Парламенті Палаталарының Төрағаларымен ресми консультациялардан кейін Республика Парламентіне дереу хабарлай отырып, Қазақстанның бүкіл аумағында және оның жекелеген жерлерінде төтенше жағдай енгізуді, Республиканың Қарулы Күштерін қолдануды қоса алғанда, аталған жағдаяттар талап ететін шараларды қолданады;
* Республикаға қарсы агрессия жасалған не оның қауіпсіздігіне сырттан тікелей қатер төнген ретте Республиканың бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде әскери жағдай енгізеді, ішінара немесе жалпы мобилизация жариялап, бұл туралы Республика Парламентіне дереу хабарлайды;
* өзіне бағынысты [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметі|Мемлекеттік күзет қызметін]] жасақтайды;
* [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі|Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісін]] қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, оның мәртебесі мен өкілеттігін анықтайды; [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Республика Президентінің Әкімшілігін]] құрады;
* [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қауіпсіздік Кеңесін]] және өзге де консультативтік-кеңесші органдарды, сондай-ақ [[Қазақстан халқы ассамблеясы|Қазақстан халқы Ассамблеясы]] мен Жоғары Сот Кеңесін құрады;
* Республиканың Конституциясы мен заңдарына сәйкес басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Конституцияның 41 бабы бойынша:
* Президенттің кезектен тыс сайлауын тағайындайды.

Конституцияның 50 бабы бойынша:
* Сенаттың он депутатын тағайындайды, оның ішінде бесеуін Қазақстан халқы Ассамблеясы ұсынады.

Конституцияның 53 бабы бойынша:
* Парламентке Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізуді ұсынады;
* Парламентке бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау жөніндегі халықаралық міндеттемелерді орындау үшін Республиканың Қарулы Күштерін пайдалануды ұсынады.

Конституцияның 55 бабы бойынша:
* Сенатқа Адам құқықтары жөніндегі уәкілді бес жыл мерзімге сайлауды және оны қызметінен босатуды ұсынады.

Конституцияның 58 бабы бойынша:
* Сенатқа Сенат Төрағасын сайлау үшін кандидатура ұсынады.

Конституцияның 63 бабы бойынша:
* Парламентті немесе Парламент Мәжілісін Парламент палаталары төрағаларымен және Премьер-Министрмен консультациялардан кейін тарата алады.

Конституцияның 71 бабы бойынша:
* Конституциялық Соттың төрт судьясын тағайындайды;
* Конституциялық Сот Төрағасының ұсынуымен Конституциялық Сот судьяларының арасынан Конституциялық Сот Төрағасының орынбасарын тағайындайды.

Конституцияның 82 бабы бойынша:
* Жоғары Сот Кеңесінің кепілдемесі бойынша [[Қазақстан Жоғарғы Соты|Жоғарғы Сот]] Төрағасын және судьяларын Сенатқа сайлауды ұсынады;
* Жоғары Сот Кеңесінің кепілдемесі бойынша жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен судьяларын қызметке тағайындайды;

Конституцияның 87 бабы бойынша:
* Тиісінше облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) аумағында орналасқан [[мәслихат]]тар депутаттарының келісімімен облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) [[әкім]]дерін қызметке тағайындайды.

== Президентке қойылатын шектеулер ==
Республика Президенті:
* өкілді органның депутаты болуға, өзге де ақы төленетін қызметтерді атқаруға және кәсіпкерлік қызметпен айналысуға құқығы жоқ.
* өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезеңінде саяси партияда болмауға тиіс.
* жақын туыстары мемлекеттік саяси қызметшілердің, квазимемлекеттік сектор субъектілері басшыларының қызметтерін атқаруға хақысы жоқ.

== Президенттің айырым белгілері ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot; perrow=&quot;3&quot;&gt;
File:Znak Presidenta RK.jpg|Қазақстан Республикасы Президентінің омырауға тағатын белгiсi
Flag of the President of Kazakhstan.svg|[[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Республикасы Президентінің байрағы]]
Insignia of order Gold eagle.jpg|[[Алтын Қыран ордені|«Алтын қыран» ордені]]
&lt;/gallery&gt;

== Президентті қызметiнен кетiру тәртібі ==
Республика Президенті өзінің міндетін атқару кезіндегі іс-әрекеті үшін тек мемлекетке опасыздық жасаған жағдайда жауап береді және бұл үшін Парламент оны қызметінен кетіруі мүмкін. Айып тағу және оны тексеру туралы шешім Мәжіліс депутаттарының кемінде үштен бірінің бастамасы бойынша депутаттардың жалпы санының көпшілігімен қабылдануы мүмкін. Тағылған айыпты тексеруді Сенат ұйымдастырады және оның нәтижелері Сенат депутаттары жалпы санының көпшілік даусымен Парламент Палаталары бірлескен отырысының қарауына беріледі. Бұл мәселе бойынша түпкілікті шешім айып тағудың негізділігі туралы Жоғарғы Сот қорытындысы және белгіленген конституциялық рәсімдердің сақталғаны туралы Конституциялық Соттың қорытындысы болған жағдайда әр Палата депутаттары жалпы санының кемінде төрттен үшінің көпшілік даусымен Парламент Палаталарының бірлескен отырысында қабылданады. Айып тағылған кезден бастап екі ай ішінде түпкілікті шешім қабылдамау Республика Президентіне қарсы тағылған айыптың күші жойылған деп тануға әкеп соғады. Республиканың Президентіне мемлекетке опасыздық жасады деп тағылған айыптың қабылданбауы осы мәселенің қаралуына себепші болған Мәжіліс депутаттарының өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтатуға әкеп соғады.

Республика Президенті мерзімінен бұрын қызметінен босаған, кетірілген, сондай-ақ қайтыс болған жағдайда Президент өкілеттігі қалған мерзімге Парламент Сенатының Төрағасына көшеді; Сенат Төрағасының өзіне Президент өкілеттігін қабылдауы мүмкін болмаса, ол Парламент Мәжілісінің Төрағасына көшеді; Мәжіліс Төрағасының өзіне Президент өкілеттігін қабылдауы мүмкін болмаса, ол Республиканың Премьер-Министріне көшеді. Өзіне Республика Президентінің өкілеттігін қабылдаған тұлға тиісінше Сенат Төрағасының, Мәжіліс Төрағасының немесе Премьер-Министрдің өкілеттігін тапсырады.

== Экс-президенттік ==
Өкілеттігін аяқтап қойған Қазақстан президент [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Конституция]] бойынша Қазақстан Республикасының Экс-Президенті деп аталады.&lt;ref name=&quot;resmiy&quot;&gt;{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/official_documents/constitutional_laws/kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-turaly |title= Қазақстан Республикасының Президентi туралы |lang= kk |publisher= Қазақстан президентінің ресми сайты |accessdate= 2025-01-19}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20250119212252/https://www.akorda.kz/kz/official_documents/constitutional_laws/kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-turaly |date= 2025-01-19}}&lt;/ref&gt;

Қызметтегі президенттердей, экс-президент абыройы мен қадір-қасиетіне біреудің тиісуіне тыйым салынған. Оған қоса, президент пен оның отбасын қамтамасыз ету, оларға қызмет көрсету және қорғау мемлекет есебінен жүзеге асырылады.&lt;ref name=&quot;resmiy&quot; /&gt;

2024 жылы қабылданған Мемлекеттік құпиялар туралы заңның өзгерістері бойынша экс-президент пен оның отбасының денсаулығы, жан-күйі және өз өмірі — мемлекеттік құпия.&lt;ref&gt;{{Cite web|url= https://kaz.orda.kz/endi-nazarbaev-zhane-onyn-otbasynyn-densaulygy-men-zheke-omiri-kupija-bolady-129144/ |title= Енді Назарбаев және оның отбасының денсаулығы мен жеке өмірі құпия болады |lang= kk |work= kaz.orda.kz |last= Адамбек |first= Альфия |date= 2024-12-12 |accessdate= 2025-01-19}}&lt;/ref&gt;

Қазақстан тарихындағы жалғыз экс-президент болған, бұл — {{Жас|6|7|1940}}ғы [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]].

== Президенттер тізімі ==
{{Толық мақала|Қазақстан президенттерінің тізімі}}

== Тағы қараңыз ==
* [[Қазақстан Республикасының Вице-президенті]]
* [[Қазақстанның бірінші ханымы]]
* [[Қазақстан басшыларының тізімі]]

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер|2}}

[[Санат:Қазақстан президенттері|*]]
[[Санат:Қазақстан мемлекеттік құрылымдары]]
[[Санат:Президенттер тізімі]]</text>
      <sha1>43q4pe6n4g00ybvtfccmvkifde7b040</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479362</id>
      <parentid>3479275</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:29:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Экс-президенттік */</comment>
      <origin>3479362</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37987" sha1="jt92w2wefxhxmiuc13zxka4i8asza1j" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қызмет
 |қызметі          = Қазақстан Республикасының Президенті
 |шынайы атауы     = 
 |ел               = Қазақстан
 |эмблема          = Flag of the President of Kazakhstan.svg
 |эмблема ені      = 130px
 |эмблеманың аты   = [[Қазақстан президентінің байрағы|Президент байрағы]]
 |қазіргі          = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]
 |тағайындалды     = тікелей дауыс беру арқылы 
 |портреті         = Касым-Жомарт Токаев (13-12-2022).jpg
 |портреттің ені   = 
 |портреттің тақырыбы  = 
 |тағайындалған        = 20 наурыз 2019 жылдан бастап
 |басшылық етеді       = {{байрақ|Қазақстан}}
 |басқару түрі     = 
 |резиденция       = [[Ақорда (резиденция)|Ақорда]], [[Астана]]
 |ұсынылады        = 
 |өкілеттігінің мерзімі = 7 жыл, қайта сайлану құқығы жоқ
 |айлығы           = 
 |пайда болды      = [[24 сәуір]] [[1990 жыл]]
 |таратылды     = 
 |біріншісі     = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]
 |соңғысы       = 
 |сайты         = [http://www.akorda.kz akorda.kz]
}}
{{Қазақстан саясаты}}
'''Қазақстан Республикасының Президенті''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның [[мемлекет басшысы]] және [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|ҚР Қарулы Күштері]]нің [[Жоғарғы Бас Қолбасшы]]сы, елдегі ең жоғарғы лауазым.

== Тарихы ==
1990 жылғы 24 сәуірде [[Қазақ КСР Президенті]]нің лауазымын белгілеу және [[Қазақ КСР Конституциясы]]на өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақ КСР заңымен [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] Қазақ КСР Президенті [[Қазақ КСР президент сайлауы (1990)|болып сайланды]].&lt;ref name=&quot;jkjnfg&quot;&gt;{{Cite web |url= https://https://egemen.kz/article/270539-tunhghysh-prezidenttinh-eren-enhbegi |title= Тұңғыш Президенттің ерен еңбегі|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt; Сайланған кезінде Назарбаев Қазақстанды 1989 жылғы 22 маусымнан бастап [[Қазақстан Коммунистік партиясы (Қазақ КСР)|Қазақ КСР Коммунистік партия]]сы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы болып басқарған болатын.

1991 жылғы 1 желтоқсанда Қазақстанда [[Қазақстандағы президент сайлауы (1991)|тұңғыш рет жалпыхалықтық Президент сайлауы]] өтті. Дауыс беруге келген 88,2% сайлау 98,78% дауыс жинап Нұрсұлтан Назарбаев жеңіске жетті.

1991 жылғы 16 желтоқсанда [[Қазақстан Жоғарғы Кеңесі]] Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін жариялады.

1993 жылдың жаңа Конституциясы арқылы Қазақстанда қоғам дамуына динамика беріп, бірпартиялық саяси басқарудан, экономикалық монополия жүйесінен және тарихи идеологиядан бас тарту арқылы [[Қазақстан Жоғарғы Кеңесі|Жоғарғы Кеңес]]ке қатысуға ауқымды өкілет берілді.&lt;ref name=&quot;jDuoio&quot;&gt;{{Cite web |url= https://https://egemen.kz/article/270539-tunhghysh-prezidenttinh-eren-enhbegi |title= Тұңғыш Президенттің ерен еңбегі|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

Бұл конституцияға сәйкес, президент жалпыхалықтық дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге сайланды, бір адам екі мерзіммен шектелді.

1995 жылы 29 сәуірде [[Қазақстандағы референдум (29 сәуір 1995)|президент Назарбаевтың өкілеттігін 2000 жылдың 1 желтоқсанына дейін ұзарту туралы референдум]] өтті. Мұны дауыс беруге келген 91,26% сайлаушылардың 95,46% қолдаған. 

1995 жылы 30 тамызда республикада бүкілхалықтық референдум өтті, нәтижесінде [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы]] қабылданды. Бұл конституция бойынша президент жалпыхалықтық дауыс беру арқылы 5 жыл мерзімге сайланды. Президент туғаннан Қазақстан азаматы болуы керек, 40 жастан кіші болмауы керек, мемлекеттік ([[Қазақ тілі|қазақ]]) тілді еркін білуі қажет, Қазақстанда кемінде 15 жыл тұруы керек және жоғары білімі болуы керек.&lt;ref name=&quot;Fhtht&quot;&gt;{{Cite web |url= https://adebiportal.kz/kz/authors/view/704|title= Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев |access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

1998 жылы 7 қазанда Қазақстан конституциясына, оның ішінде президентке қатысты өзгертулер енгізілді — оның өкілеттік мерзімі 7 жылға дейін ұлғайтылды, президент үшін белгіленген шектік жас мөлшерін (65 жас) алып тастады, оған міндетті түрде қатысу қажеттілігі де белгіленді, Президенттік сайлауда сайлаушылардың 50%-ы болу қажеттілігі жойылды, Қазақстанның барлық мемлекеттік қызметшілері үшін осындай шектеуді алып тастады. Конституцияға енгізілген өзгерістермен бір мезгілде кезектен тыс президент сайлауы белгіленді.

10 қаңтар күні 1999 жылы [[Қазақстандағы президент сайлауы (1999)|бірінші кезектен тыс президент сайлауы]]нда Нұрсұлтан Назарбаев 79,78%, [[Серікболсын Әбділдаұлы Әбділдин|Серікболсын Әбділдин]] 11,7%, [[Ғани Есенкелдіұлы Қасымов|Ғани Қасымов]] 4,61%, [[Энгельс Ғаббасов]] 0,76% дауыс жинады.&lt;ref name=&quot;Llkopk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-election/29898554.html|title= Қазақстандағы президент сайлауы. Хроника|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2005 жылғы 4 желтоқсанда Қазақстанда [[Қазақстандағы президент сайлауы (2005)|үшінші жалпыхалықтық президент сайлауы]] өтті. Нұрсұлтан Назарбаев сайлаушылардың 91,15 % дауысын жинап, жеңіске жетіп, алдағы 7 жылда билікте қалды. Оппозициялық кандидат [[Жармахан Айтбайұлы Тұяқбай|Жармахан Тұяқбай]] 6,61 % дауыс жинады. Ел тарихында алғаш рет кандидаттар арасында теледебаттар өтті.&lt;ref name=&quot;WShjk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://malim.kz/article/politics/1991-2022-qazaqstan-prezidenti-bolgysy-kelgender-18568|title= 1991-2022. Қазақстан президенті болғысы келгендер|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2007 жылғы 21 мамырда Конституцияға, оның ішінде президент лауазымына қатысты өзгерістер қайтадан енгізілді. Парламенттік өзгерістері кезінде Ата заңға 30 түзету жасалды. Президенттің өкілеттігінің мерзімі 5 жылға өзгертілді. Бірақ &quot;бір адам қатарынан екі реттен артық президент болып сайлана алмайды&quot; деген тармаққа &quot;бұл шектеу Қазақстан Республикасының Тұңғыш президентіне қолданылмайды&quot; деген есептеме қосылды. Сонымен өзара өкілеттігін жүзеге асыру кезеңінде президенттің саяси партиядағы қызметін тоқтатуына сөз қосылды.&lt;ref name=&quot;Gtkuyl&quot;&gt;{{Cite web |url= https://sputnik.kz/20220522/tauelsizdik-zhyldarynda-qazaqstannyn-konstitutsiyasy-qalay-ozgerdi-24977048.html|title= Тәуелсіздік жылдарында Қазақстанның Конституциясы қалай өзгерді|access-date = 2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2011 жылғы 3 сәуірде елде [[Қазақстандағы президент сайлауы (2011)|кезектен тыс сайлауы]] тағайындалды.&lt;ref name=&quot;LKjijk&quot;&gt;{{Cite web |url= https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1100001149|title= Қазақстан Республикасы Президентінің кезектен тыс сайлауын тағайындау туралы|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt; Нәтижесінде жалпы дауыстың 95,5% жинаған Назарбаев қайта сайланды.&lt;ref name=&quot;Wvry&quot;&gt;{{Cite web |url= https://e-history.kz/kz/calendar/show/25964|title=2011 жылы ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауы өткізілді|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2015 жылғы 26 сәуірде Қазақстанда тағы бір [[Қазақстандағы президент сайлауы (2015)|кезектен тыс президент сайлауы]] жүргізілді. Сайлауда Назарбаев сайлаушылардың 97,75% дауысын алды да, тағы қайта сайланды.&lt;ref name=&quot;dehgtA&quot;&gt;{{Cite web |url= https://malim.kz/article/politics/1991-2022-qazaqstan-prezidenti-bolgysy-kelgender-18568|title= Қазақстан президенті болғысы келгендер|access-date=2023-08-23}}&lt;/ref&gt;

2019 жылғы 19 наурызда президент Нұрсұлтан Назарбаев өкілеттігінің аяқталуына бір жыл қалғанда отставкаға кетті.&lt;ref name=&quot;LKo;kj&quot;&gt;{{Cite web |url= https://kaztag.kz/kz/news-of-the-day/aztag-agenttigini-n-s-asy-boyynsha-2019-zhyldy-10-basty-o-i-asy|title= ҚазТАГ агенттігінің нұсқасы бойынша 2019 жылдың 10 басты оқиғасы|access-date=2023-08-25}}&lt;/ref&gt; Президент міндетін атқарушы болып Конституция бойынша [[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағасы|Сенат төрағасы]] тағайындалатындықтан Назарбаевтың ізбасары [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://informburo.kz/kaz/nazarbaev-otstavkaa-kett-.html|title=Назарбаев өкілеттігін тоқтату туралы шешім қабылдады. Халыққа үндеуінің толық мәтіні|lang=kk|publisher=informburo.kz|date=2019-03-19|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt; Көп ұзамай 9 сәуір күні Тоқаевтың жарлығы арқылы [[Қазақстандағы президент сайлауы (2019)|кезектен тыс президент сайлауы]]ның 9 маусым күні өтетіні бекітілді.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://baq.kz/prezident-saylauy-2019-toqaev_18137/|title=Тоқаев ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауын жариялады|lang=kk|publisher=BAQ.kz|date=2019-04-09|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt; Сайлау нәтижесінде Тоқаев жалпы дауыстың 70,96% жинады да, елдің екінші президенті болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.election.gov.kz/eng/news/releases/index.php?ID=5294|title=Results of the early election of the President of the Republic of Kazakhstan, held on June 9, 2019|lang=en|publisher=[[Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы]]|date=2019-06-10|accessdate=2023-12-24}}&lt;/ref&gt;

2022 жылғы 17 қыркүйекте Қасым-Жомарт Тоқаев конституцияға өзгертулерге қол қойды, оған сәйкес президенттің өкілеттік мерзімі 7 жылдық болды да, қайта сайлануға тыйым салынды.&lt;ref name=&quot;IHgjh&quot;&gt;{{Cite web |url= https://www.azattyq.org/a/32038663.html|title= Тоқаев президенттікті 7 жылдық бір мерзіммен шектеу және Астана атауын қайтару туралы түзетулерге қол қойды|access-date=2023-08-25}}&lt;/ref&gt;

== Сайланатын президентке талаптар ==
Конституция бойынша Президент жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде Республиканың кәмелетке толған азаматтары жасырын дауыс беру арқылы жеті жыл мерзімге сайланады. Қазақстан Республикасының Президенті болып:
* тумысынан Республика азаматтығы бар;
* қырық жасқа толған;
* қазақ тілін еркін меңгерген;
* Қазақстанда соңғы он бес жыл бойы тұратын;
* жоғары білімі бар Республика азаматы сайлана алады.

Сонымен қатар сайлау туралы конституциялық заңға сәйкес Президент болып сайлану үшiн азаматтың мемлекеттік қызметте немесе сайланбалы мемлекеттік лауазымдарда кемінде 5 жылды құрайтын жұмыс тәжірибесі болуға тиіс. Сот іс-әрекетке қабілетсіз деп таныған, сондай-ақ сот үкімі бойынша бас бостандығынан айыру орындарында отырған азаматтардың сайлауға қатысуға құқығы жоқ.

== Конституциялық мәртебесі ==
Қазақстан Республикасының Президенті — мемлекет басшысы, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайтын, ел ішінде және халықаралық қатынастарда Қазақстан атынан өкілдік ететін ең жоғары лауазымды тұлға.

Конституцияға сәйкес Республика Президенті:
* халық пен мемлекеттік билік бірлігінің, Конституцияның мызғымастығының, адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының нышаны әрі кепілі.
* мемлекеттік биліктің барлық тармағының келісіп жұмыс істеуін және өкімет органдарының халық алдындағы жауапкершілігін қамтамасыз етеді.
* халық пен мемлекет атынан билік жүргізуге құқығы бар.

Қазақстан Республикасының Президентіне, оның абыройы мен қадір-қасиетіне ешкімнің тиісуіне болмайды.

Республика Президенті мен оның отбасын қамтамасыз ету, оларға қызмет көрсету және қорғау мемлекет есебінен жүзеге асырылады.

== Өкілеттіктері ==
Конституцияның 44 бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Президенті:
* Қазақстан халқына елдегі жағдай мен Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл сайын жолдау арнайды;
* [[Қазақстан Республикасының Парламенті|Республика Парламентіне]] және оның Палатасына кезекті және кезектен тыс сайлау тағайындайды; Парламенттің бірінші сессиясын шақырады және оның депутаттарының Қазақстан халқына беретін антын қабылдайды; Парламенттің кезектен тыс сессиясын шақырады; Парламент ұсынған заңға бір ай ішінде қол қояды, заңды халыққа жария етеді не заңды немесе оның жекелеген баптарын қайтадан талқылап, дауысқа салу үшін қайтарады;
* [[Қазақстан Парламентінің Мәжілісі|Парламент Мәжілісінде]] өкілдігі бар саяси партиялар фракцияларымен консультациялардан кейін келісім беру үшін Мәжілістің қарауына [[Қазақстан премьер-министрі|Республика Премьер-Министрінің]] кандидатурасын енгізеді; Парламент Мәжілісінің келісімімен Республиканың Премьер-Министрін қызметке тағайындайды; Республиканың Премьер-Министрін қызметтен босатады; Премьер-Министрдің ұсынуымен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] құрылымын айқындайды; Парламент Мәжілісімен консультациялардан кейін Премьер-Министр енгізген ұсынумен Үкімет мүшелерін қызметке тағайындайды; сыртқы істер, қорғаныс, ішкі істер министрлерін қызметке дербес тағайындайды; Үкімет мүшелерін қызметтен босатады; Үкімет мүшелерінің антын қабылдайды; ерекше маңызды мәселелер бойынша қажеттігіне қарай Үкімет отырыстарына төрағалық етеді;
* [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Парламент Сенатының]] келісімімен Қазақстан Республикасы [[Қазақстан Конституциялық Соты|Конституциялық Сотының]] Төрағасын, [[Қазақстан Ұлттық банкі|Ұлттық Банкінің]] Төрағасын, [[Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі|Жоғары Сот Кеңесінің]] Төрағасын, [[Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы|Бас Прокурорын]] және [[Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті|Ұлттық қауіпсіздік комитетінің]] Төрағасын қызметке тағайындайды; оларды қызметтен босатады;
* Республика Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдарды құрады, таратады және қайта құрады, олардың басшыларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;
* Республика дипломатиялық өкілдіктерінің басшыларын тағайындайды және кері шақырып алады;
* [[Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы|Орталық сайлау комиссиясының]] Төрағасын және екі мүшесін, [[Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасы|Жоғары аудиторлық палатаның]] Төрағасын және екі мүшесін бес жыл мерзімге қызметке тағайындайды;
* республикалық референдум өткізу жөнінде шешім қабылдайды;
* адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін, егемендігі мен тұтастығын қамтамасыз ету мүддесінде, күшіне енген заңды немесе өзге де құқықтық актіні Республика Конституциясына сәйкестігіне қарау туралы, Қазақстан Республикасы Конституциясының 91-бабының 3-тармағында көзделген жағдайда қорытынды беру туралы Конституциялық Сотқа өтініш жолдайды;
* келіссөздер жүргізеді және Республиканың халықаралық шарттарына қол қояды; бекіту грамоталарына қол қояды; өзінің жанында тіркелген шет мемлекеттердің дипломатиялық және өзге де өкілдерінің сенім грамоталары мен кері шақырып алу грамоталарын қабылдайды;
* [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Республика Қарулы Күштерінің]] Жоғарғы Бас Қолбасшысы болып табылады, Қарулы Күштердің жоғары қолбасшылығын тағайындайды және ауыстырып отырады;
* Республиканың мемлекеттік наградаларымен марапаттайды, құрметті, жоғары әскери және өзге атақтарды, сыныптық шендерді, дипломатиялық дәрежелерді, біліктілік сыныптарын береді;
* Республиканың азаматтығы, саяси баспана беру мәселелерін шешеді;
* азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асырады;
* Республиканың демократиялық институттарына, оның тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығына, саяси тұрақтылығына, азаматтарының қауіпсіздігіне елеулі және тікелей қатер төнген, мемлекеттің конституциялық органдарының қалыпты жұмыс істеуі бұзылған ретте, Премьер-Министрмен және Республика Парламенті Палаталарының Төрағаларымен ресми консультациялардан кейін Республика Парламентіне дереу хабарлай отырып, Қазақстанның бүкіл аумағында және оның жекелеген жерлерінде төтенше жағдай енгізуді, Республиканың Қарулы Күштерін қолдануды қоса алғанда, аталған жағдаяттар талап ететін шараларды қолданады;
* Республикаға қарсы агрессия жасалған не оның қауіпсіздігіне сырттан тікелей қатер төнген ретте Республиканың бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде әскери жағдай енгізеді, ішінара немесе жалпы мобилизация жариялап, бұл туралы Республика Парламентіне дереу хабарлайды;
* өзіне бағынысты [[Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметі|Мемлекеттік күзет қызметін]] жасақтайды;
* [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі|Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісін]] қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, оның мәртебесі мен өкілеттігін анықтайды; [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Республика Президентінің Әкімшілігін]] құрады;
* [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қауіпсіздік Кеңесін]] және өзге де консультативтік-кеңесші органдарды, сондай-ақ [[Қазақстан халқы ассамблеясы|Қазақстан халқы Ассамблеясы]] мен Жоғары Сот Кеңесін құрады;
* Республиканың Конституциясы мен заңдарына сәйкес басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Конституцияның 41 бабы бойынша:
* Президенттің кезектен тыс сайлауын тағайындайды.

Конституцияның 50 бабы бойынша:
* Сенаттың он депутатын тағайындайды, оның ішінде бесеуін Қазақстан халқы Ассамблеясы ұсынады.

Конституцияның 53 бабы бойынша:
* Парламентке Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізуді ұсынады;
* Парламентке бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау жөніндегі халықаралық міндеттемелерді орындау үшін Республиканың Қарулы Күштерін пайдалануды ұсынады.

Конституцияның 55 бабы бойынша:
* Сенатқа Адам құқықтары жөніндегі уәкілді бес жыл мерзімге сайлауды және оны қызметінен босатуды ұсынады.

Конституцияның 58 бабы бойынша:
* Сенатқа Сенат Төрағасын сайлау үшін кандидатура ұсынады.

Конституцияның 63 бабы бойынша:
* Парламентті немесе Парламент Мәжілісін Парламент палаталары төрағаларымен және Премьер-Министрмен консультациялардан кейін тарата алады.

Конституцияның 71 бабы бойынша:
* Конституциялық Соттың төрт судьясын тағайындайды;
* Конституциялық Сот Төрағасының ұсынуымен Конституциялық Сот судьяларының арасынан Конституциялық Сот Төрағасының орынбасарын тағайындайды.

Конституцияның 82 бабы бойынша:
* Жоғары Сот Кеңесінің кепілдемесі бойынша [[Қазақстан Жоғарғы Соты|Жоғарғы Сот]] Төрағасын және судьяларын Сенатқа сайлауды ұсынады;
* Жоғары Сот Кеңесінің кепілдемесі бойынша жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен судьяларын қызметке тағайындайды;

Конституцияның 87 бабы бойынша:
* Тиісінше облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) аумағында орналасқан [[мәслихат]]тар депутаттарының келісімімен облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) [[әкім]]дерін қызметке тағайындайды.

== Президентке қойылатын шектеулер ==
Республика Президенті:
* өкілді органның депутаты болуға, өзге де ақы төленетін қызметтерді атқаруға және кәсіпкерлік қызметпен айналысуға құқығы жоқ.
* өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезеңінде саяси партияда болмауға тиіс.
* жақын туыстары мемлекеттік саяси қызметшілердің, квазимемлекеттік сектор субъектілері басшыларының қызметтерін атқаруға хақысы жоқ.

== Президенттің айырым белгілері ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot; perrow=&quot;3&quot;&gt;
File:Znak Presidenta RK.jpg|Қазақстан Республикасы Президентінің омырауға тағатын белгiсi
Flag of the President of Kazakhstan.svg|[[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Республикасы Президентінің байрағы]]
Insignia of order Gold eagle.jpg|[[Алтын Қыран ордені|«Алтын қыран» ордені]]
&lt;/gallery&gt;

== Президентті қызметiнен кетiру тәртібі ==
Республика Президенті өзінің міндетін атқару кезіндегі іс-әрекеті үшін тек мемлекетке опасыздық жасаған жағдайда жауап береді және бұл үшін Парламент оны қызметінен кетіруі мүмкін. Айып тағу және оны тексеру туралы шешім Мәжіліс депутаттарының кемінде үштен бірінің бастамасы бойынша депутаттардың жалпы санының көпшілігімен қабылдануы мүмкін. Тағылған айыпты тексеруді Сенат ұйымдастырады және оның нәтижелері Сенат депутаттары жалпы санының көпшілік даусымен Парламент Палаталары бірлескен отырысының қарауына беріледі. Бұл мәселе бойынша түпкілікті шешім айып тағудың негізділігі туралы Жоғарғы Сот қорытындысы және белгіленген конституциялық рәсімдердің сақталғаны туралы Конституциялық Соттың қорытындысы болған жағдайда әр Палата депутаттары жалпы санының кемінде төрттен үшінің көпшілік даусымен Парламент Палаталарының бірлескен отырысында қабылданады. Айып тағылған кезден бастап екі ай ішінде түпкілікті шешім қабылдамау Республика Президентіне қарсы тағылған айыптың күші жойылған деп тануға әкеп соғады. Республиканың Президентіне мемлекетке опасыздық жасады деп тағылған айыптың қабылданбауы осы мәселенің қаралуына себепші болған Мәжіліс депутаттарының өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтатуға әкеп соғады.

Республика Президенті мерзімінен бұрын қызметінен босаған, кетірілген, сондай-ақ қайтыс болған жағдайда Президент өкілеттігі қалған мерзімге Парламент Сенатының Төрағасына көшеді; Сенат Төрағасының өзіне Президент өкілеттігін қабылдауы мүмкін болмаса, ол Парламент Мәжілісінің Төрағасына көшеді; Мәжіліс Төрағасының өзіне Президент өкілеттігін қабылдауы мүмкін болмаса, ол Республиканың Премьер-Министріне көшеді. Өзіне Республика Президентінің өкілеттігін қабылдаған тұлға тиісінше Сенат Төрағасының, Мәжіліс Төрағасының немесе Премьер-Министрдің өкілеттігін тапсырады.

== Экс-президенттік ==
Өкілеттігін аяқтап қойған Қазақстан президенті [[Қазақстан Республикасының Конституциясы|Конституция]] бойынша Қазақстан Республикасының Экс-Президенті деп аталады.&lt;ref name=&quot;resmiy&quot;&gt;{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/official_documents/constitutional_laws/kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-turaly |title= Қазақстан Республикасының Президентi туралы |lang= kk |publisher= Қазақстан президентінің ресми сайты |accessdate= 2025-01-19}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20250119212252/https://www.akorda.kz/kz/official_documents/constitutional_laws/kazakstan-respublikasynyn-prezidenti-turaly |date= 2025-01-19}}&lt;/ref&gt;

Қызметтегі президенттердей, экс-президент абыройы мен қадір-қасиетіне біреудің тиісуіне тыйым салынған. Оған қоса, экс-президент пен оның отбасын қамтамасыз ету, оларға қызмет көрсету және қорғау мемлекет есебінен жүзеге асырылады.&lt;ref name=&quot;resmiy&quot; /&gt;

2024 жылы қабылданған Мемлекеттік құпиялар туралы заңға енген өзгерістер бойынша экс-президент пен оның отбасының денсаулығы, жай-күйі және жеке өмірі — мемлекеттік құпия.&lt;ref&gt;{{Cite web|url= https://kaz.orda.kz/endi-nazarbaev-zhane-onyn-otbasynyn-densaulygy-men-zheke-omiri-kupija-bolady-129144/ |title= Енді Назарбаев және оның отбасының денсаулығы мен жеке өмірі құпия болады |lang= kk |work= kaz.orda.kz |last= Адамбек |first= Альфия |date= 2024-12-12 |accessdate= 2025-01-19}}&lt;/ref&gt;

Қазақстан тарихында жалғыз экс-президент болған, ол — {{Жас|6|7|1940}}ғы [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]].

== Президенттер тізімі ==
{{Толық мақала|Қазақстан президенттерінің тізімі}}

== Тағы қараңыз ==
* [[Қазақстан Республикасының Вице-президенті]]
* [[Қазақстанның бірінші ханымы]]
* [[Қазақстан басшыларының тізімі]]

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер|2}}

[[Санат:Қазақстан президенттері|*]]
[[Санат:Қазақстан мемлекеттік құрылымдары]]
[[Санат:Президенттер тізімі]]</text>
      <sha1>jt92w2wefxhxmiuc13zxka4i8asza1j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асқар Алтынбекұлы Құлыбаев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29874</id>
    <revision>
      <id>3479277</id>
      <parentid>3452355</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:04:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Шайнүсіп</username>
        <id>161753</id>
      </contributor>
      <comment>санаттадым, үлгіге сай емес лауазымдардан аластаттым, лауазымдарын нақтыладым, лауазымдар қостым</comment>
      <origin>3479277</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19295" sha1="lrlk9e85eb542r2kpkn9vxp7yvy4z9w" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер|Есімі=Асқар Алтынбекұлы Құлыбаев|Титулы=[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті|Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрлігі Тұрғын үй және құрылыс саясаты комитетінің]] 1-[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті#Басшылары|төрағасы]]|Ту=Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|Ту2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=қазан 1997|Басқаруын аяқтады=наурыз 1998|Президент=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары=лауазым пайда болды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Құрылыс және сәулет-қала құрылысын бақылау агенттігінің ретінде өзі&lt;/small&gt;|Ізбасары=[[Шәріпбек Шардарбекұлы Шардарбеков|Шәріпбек Шардарбеков]]|Титулы_2=[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті|Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрлігі Құрылыс және сәулет-қала құрылысын бақылау агенттігінің]] 1-[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті#Басшылары|төрағасы]]|Ту_2=Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|Ту2_2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_2=наурыз 1997|Басқаруын аяқтады_2=қазан 1997|Президент_2=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_2=лауазым пайда болды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және аумақтық даму министрі ретінде өзі&lt;/small&gt;|Ізбасары_2=лауазым жойылды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Тұрғын үй және құрылыс саясаты комитетінің төрағасы ретінде өзі&lt;/small&gt;|Титулы_3=[[Қазақстан|Қазақстан Республикасының]] 1 және 3-[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті|Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және аумақтық даму министрі]]|Ту_3=Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|Ту2_3=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_3=қазан 1995|Басқаруын аяқтады_3=наурыз 1997|Президент_3=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Премьер_3=[[Әкежан Мағжанұлы Қажыгелдин|Әкежан Қажыгелдин]]|Ізашары_3=[[Амалбек Қозыбақұлы Тшанов|Амалбек Тшанов]]|Ізбасары_3=лауазым жойылды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Құрылыс және сәулет-қала құрылысын бақылау агенттігінің төрағасы ретінде өзі&lt;/small&gt;|Басқара бастады_4=қыркүйек 1993|Басқаруын аяқтады_4=қазан 1994|Премьер_4=[[Сергей Александрович Терещенко|Сергей Терещенко]]|Президент_4=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_4=лауазым пайда болды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Мемлекеттік сәулет және құрылыс комитетінің төрағасы ретінде өзі&lt;/small&gt;|Ізбасары_4=[[Амалбек Қозыбақұлы Тшанов|Амалбек Тшанов]]|Титулы_5=[[Қазақ КСР Министрлер Кеңесі (1990)|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сәулет және құрылыс комитетінің]] 13-төрағасы|Ту_5=Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|Ту2_5=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_5=желтоқсан 1990|Басқаруын аяқтады_5=қыркүйек 1993|Президент_5=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_5=[[Фарит Хабибрахманұлы Ғалымов|Фарит Ғалымов]]|Ізбасары_5=лауазым жойылды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және аумақтық даму министрі ретінде өзі&lt;/small&gt;|Титулы_6=[[КСРО]] [[КСРО халық депутаттарының съезі|халық депутаты]]|Ту_6=Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg|Ту2_6=Flag of the Soviet Union.svg|Басқара бастады_6=25 мамыр 1989|Басқаруын аяқтады_6=5 қыркүйек 1991|Титулы_7=[[Қазақстан КП Гурьев облыстық комитеті|Гурьев облыстық комитетінің]] 13-[[Қазақстан КП Гурьев облыстық комитеті#Қазақстан КП Гурьев облыстық комитетінің бірінші хатшылары|бірінші хатшысы]]|Ту_7=Emblem of Kazakh SSR.svg|Ту2_7=Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic (1953–1991); Flag of Kazakhstan (1991–1992).svg|Басқара бастады_7=24 желтоқсан 1985|Басқаруын аяқтады_7=11 мамыр 1990|Титулы_8=[[КСРО Жоғарғы Кеңесі]]нің XI сайланым депутаты|Ту_8=Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg|Ту2_8=Flag of the Soviet Union.svg|Басқара бастады_8=наурыз 1984|Басқаруын аяқтады_8=наурыз 1989|тақырыпша1_8=Төраға|мәтін1_8=[[Василий Васильевич Кузнецов|Василий Кузнецов]] ({{comment|м.а.|міндетін атқарушы}})&lt;br&gt;[[Андрей Андреевич Громыко|Андрей Громыко]]&lt;br&gt; [[Михаил Сергеевич Горбачёв|Михаил Горбачёв]]|Титулы_9=[[Алматы|Алматы қалалық атқару комитетінің]] 21-төрағасы|Ту_9=Emblem of Kazakh SSR.svg|Ту2_9=Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic (1953–1991); Flag of Kazakhstan (1991–1992).svg|Басқара бастады_9=наурыз 1983|Басқаруын аяқтады_9=желтоқсан 1985|Ізашары_9=[[Ақан Жолаұлы Қойжұманов|Ақан Қойшыманов]]|Ізбасары_9=[[Заманбек Қалабайұлы Нұрқаділов|Заманбек Нұрқаділов]]|Ізашары_7=[[Оңайбай Көшекұлы]]|Ізбасары_7=[[Ғазиз Алдамжаров]]|тақырыпша1_6=Төраға|мәтін1_6=[[Михаил Сергеевич Горбачёв|Михаил Горбачёв]]&lt;br&gt;[[Анатолий Иванович Лукьянов|Анатолий Лукьянов]]|Титулы_10=[[Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі]]нің XI және XII сайланымдарының депутаты|Ту_10=Emblem of Kazakh SSR.svg|Ту2_10=Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic (1953–1991); Flag of Kazakhstan (1991–1992).svg|Басқара бастады_10=1979|Басқаруын аяқтады_10=1989|тақырыпша1_10=[[Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі#Жоғарғы Кеңес төрағалары тізімі|Төраға]]|мәтін1_10=[[Қилыбай Үсенұлы Медеубеков|Қилыбай Медеубеков]]|Партиясы=[[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|КОКП]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;(1965—1991)&lt;/small&gt;|Білімі=1) [[Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті|Қазақ ауыл шаруашылық институты]]&lt;br&gt;2) [[Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті|Қазақ политехникалық институты]]&lt;br&gt;3 [[Жоғарғы партия мектебі|Алматы жоғарғы партия мектебі]]|Ғылыми дәрежесі=1) [[Ғылым кандидаты|Экономика ғылымдарының кандидаты]]&lt;br&gt;2) Техника ғылымдарының докторы|Туған жері={{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Жұбайы=Раиса Құлыбаева|Балалары='''ұлдары '''&lt;br&gt;[[Талғат Асқарұлы Құлыбаев|Талғат]] (1960 туған)&lt;br&gt;[[Тимур Асқарұлы Құлыбаев|Тимур]] (1966 туған)|Туған күні=01.07.1937|Атағы=Запастағы полковник|Марапаттары='''Қазақстан'''&lt;br&gt;
{{Қатар
 |{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}
}}
{{Қатар
 |{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}
 |{{Астанаға 20 жыл медалі}}
}}
{{Қатар
 |{{Тыңға 50 жыл медалі}}
 |{{ҚР парламентіне 10 жыл медалі}}
 |{{Астанаға 10 жыл медалі}}
}}
{{Қатар
 |{{Барыс ордені}}
 |{{Отан ордені}}
 |{{Астана медалі}}
}}
{{Қатар
 |{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}
 |{{ҚР Конституциясына 10 жыл}}
 |{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}
}}
'''КСРО'''&lt;br&gt;
{{Қатар
 |{{Құрмет Белгісі ордені}}
 |{{Халықтар Достығы ордені}}
}}
{{Қатар
 |{{Еңбектегі ерлігі үшін медаль}} 
 |{{Владимир Ильич Лениннің туғанына 100 жыл мерекелік медалі}}
 |{{Еңбек ардагері медалі (КСРО)}}
}}
'''Ресей'''&lt;br&gt;
{{Қатар
 |{{Достық ордені (Ресей)}}
}}}}

'''Асқар Алтынбекұлы Құлыбаев''' ([[1 шілде]] [[1937 жыл|1937]], [[Алматы]]) — қазақстандық және кеңестік мемлекеттік қайраткер, саясаткер, инженер және академик. 1993–1994 және 1995–1997 жылдары [[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті|Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және аумақтық даму министрі]]. 1989–1991 жылдары [[КСРО]] [[КСРО халық депутаттарының съезі|халық депутаты]]. 1979–1989 жылдары [[Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі|Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің]] депутаты. ҚР еңбек сіңірген инженері және құрылысшысы. Миллиардер [[Тимур Асқарұлы Құлыбаев|Тимур Құлыбаевтың]] әкесі. [[Қазақстан|Қазақстанның]] 1-[[Қазақстан Республикасының Президенті|президенті]] [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаевқа]] құды болып келгендіктен оның кланының және “Ескі Қазақстанның” өкілі деп қарастырылады.

==Қызметі==
[[Алматы]] қаласындағы құрылыс мекемелерінде инженер, басшылық қызметтерде (1961–83) болды. [[Алматы]] қалалық атқару комитетінің төрағасы (1983–85), [[Гурьев]] (қазіргі [[Атырау]]) облысы партия комитетінің 1-хатшысы (1985–90), Республика мемлекеттік құрылыс комитеті төрағасының 1-орынбасары, төрағасы (1990–93), [[Қазақстан|ҚР]] Тұрғын үй және құрылыс министрі (1993–94 және 1995–97), [[Қазақстан|ҚР]] [[Үкімет|Министрлер Кабинеті]] жанындағы &quot;Материалдық қорлар жөніндегі&quot; мемлекеттік комитет төрағасы (1994–95), [[Қазақстан|ҚР]] [[Энергетика]], индустрия және сауда министрілігіне қарасты Тұрғын үй және құрылыс саясаты комитетінің төрағасы (1997–98) қызметтерін атқарған. 1998 жылдан «[[Жібек жолы]] – Қазақстан ұлттық компаниясы» АҚ-ның президенті.

==Марапаттары==
«Новые ресурсосберегающие технологии модифицированных строительных материалов» ''(Түрлендірілген құрылыс материалдарын үнемдеудің жаңа технологиялары)'' тақырыбында докторлық диссертация қорғады. ҚР Мемлекетінің (2003), ЮНЕСКО-ның Халықаралық сыйлықтарының лауреаты.

«Отан» (1997), Халықтар достығы, «[[Құрмет Белгісі]]» ордендерімен және медальдармен марапатталған.&lt;ref&gt;“Қазақ Энциклопедиясы”&lt;/ref&gt;

==Отбасы==
* Үлкен баласы — [[Талғат Құлыбаев]] — [[Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі|ҚР Ішкі істер министрлігі]] Алматы академиясының бастығы (2010-2018), [[Оңтүстік Қазақстан|Оңтүстік-шығыс]] көлік басқармасының басшысы (2005-2010), [[Жамбыл облысы]] Ішкі істер департаментінің бастығы (2000-2005), заң ғылымдарының докторы, полиция генерал-майоры. Әйелі - Нәйлә Бегалықызы Құлыбаева (тумасында Тоқалова) - жылжымайтын мүлікті жалға беру , пайдаланумен айналысатын екі компанияның және мейрамхана бизнесі мен тамақ жеткізумен айналысатын компанияның басшысы.
**Балалары:
**Бексұлтан (1984 жылы туған) - «Теміржол Құрылыс-Атырау» ЖШС Ақтөбе филиалына , шикі мұнай және ілеспе газ өндірумен айналысатын компанияға және 2010 жылы құрылған несие серіктестігіне иелік етеді
**Әлібек (1989 жылы туған)
* Кіші баласы [[Тимур Асқарұлы Құлыбаев]]  — [[Азия Олимпиада кеңесі|Азия Олимпиадалық кеңесінің]] вице-президенті (2016 жылдан бастап), [[Қазақстан Республикасы Ұлттық Олимпиадалық комитеті|Ұлттық Олимпиадалық комитетінің]] президенті  (2015-2024), [[Қазақстан темір жолы|«Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы»]] (2009-2011) және [[Қазатомөнеркәсіп|«Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясы»]] Директорлар кеңесінің төрағасы (2008-2012). Әйелі - [[Динара Нұрсұлтанқызы Назарбаева|Динара Нұрсұлтанқызы Құлыбаева]] (ҚР бұрынғы президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]тың ортаншы қызы, [[1967 жыл]]ы туған). [[Forbes]] журналына шыққан дүние жүзіндегі миллиардерлер тізіміне Орталық Азиядан енген жалғыз әйел ([[2019 жыл]]дың мамыр айында оның жеке өзінің дәулеті 3,1 миллиард долларға бағаланған).

Тимур ұлынан көрген төрт немересі бар: Алтай ([[1990]] ж.т) , Дениза ([[2004]] ж.т) , Нәби ([[2008]] ж.т) және Алишия ([[2010]] ж.т ).&lt;ref&gt;[http://www.zonakz.net/articles/29147 Тимур Құлыбаев тағды да әке атанды]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстан мемлекет қайраткерлері]]
[[Санат:Қазақстан КП Гурьев облыстық комитетінің бірінші хатшылары]]
[[Санат:КСРО халық депутаттары]]
[[Санат:КСРО Жоғарғы Кеңесінің 11-шақырылымының депутаттары]]
[[Санат:Алматы әкімдері]]
[[Санат:Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 10-шақырылымының депутаттары]]
[[Санат:Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 11-шақырылымының депутаттары]]
[[Санат:КОКП мүшелері]]
[[Санат:Қазақ ұлттық аграрлық университеті түлектері]]
[[Санат:Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті түлектері]]
[[Санат:Қазақстан КП ОК жанындағы Жоғарғы партия мектебі түлектері]]
[[Санат:Экономика ғылымдарының кандидаттары]]
[[Санат:Техника ғылымдарының докторлары]]</text>
      <sha1>lrlk9e85eb542r2kpkn9vxp7yvy4z9w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479278</id>
      <parentid>3479277</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:06:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Шайнүсіп</username>
        <id>161753</id>
      </contributor>
      <origin>3479278</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19285" sha1="pcqn50t6rqcfjutik3rzc73we79al7h" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер|Есімі=Асқар Алтынбекұлы Құлыбаев|Титулы=[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті|Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрлігі Тұрғын үй және құрылыс саясаты комитетінің]] 1-[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті#Басшылары|төрағасы]]|Ту=Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|Ту2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=қазан 1997|Басқаруын аяқтады=наурыз 1998|Президент=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары=лауазым пайда болды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Құрылыс және сәулет-қала құрылысын бақылау агенттігінің ретінде өзі&lt;/small&gt;|Ізбасары=[[Шәріпбек Шардарбекұлы Шардарбеков|Шәріпбек Шардарбеков]]|Титулы_2=[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті|Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрлігі Құрылыс және сәулет-қала құрылысын бақылау агенттігінің]] 1-[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті#Басшылары|төрағасы]]|Ту_2=Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|Ту2_2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_2=наурыз 1997|Басқаруын аяқтады_2=қазан 1997|Президент_2=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_2=лауазым пайда болды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және аумақтық даму министрі ретінде өзі&lt;/small&gt;|Ізбасары_2=лауазым жойылды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Тұрғын үй және құрылыс саясаты комитетінің төрағасы ретінде өзі&lt;/small&gt;|Титулы_3=[[Қазақстан|Қазақстан Республикасының]] 1 және 3-[[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті|Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және аумақтық даму министрі]]|Ту_3=Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|Ту2_3=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_3=қазан 1995|Басқаруын аяқтады_3=наурыз 1997|Президент_3=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Премьер_3=[[Әкежан Мағжанұлы Қажыгелдин|Әкежан Қажыгелдин]]|Ізашары_3=[[Амалбек Қозыбақұлы Тшанов|Амалбек Тшанов]]|Ізбасары_3=лауазым жойылды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Құрылыс және сәулет-қала құрылысын бақылау агенттігінің төрағасы ретінде өзі&lt;/small&gt;|Басқара бастады_4=қыркүйек 1993|Басқаруын аяқтады_4=қазан 1994|Премьер_4=[[Сергей Александрович Терещенко|Сергей Терещенко]]|Президент_4=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_4=лауазым пайда болды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Мемлекеттік сәулет және құрылыс комитетінің төрағасы ретінде өзі&lt;/small&gt;|Ізбасары_4=[[Амалбек Қозыбақұлы Тшанов|Амалбек Тшанов]]|Титулы_5=[[Қазақ КСР Министрлер Кеңесі (1990)|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сәулет және құрылыс комитетінің]] 13-төрағасы|Ту_5=Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|Ту2_5=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_5=желтоқсан 1990|Басқаруын аяқтады_5=қыркүйек 1993|Президент_5=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_5=[[Фарит Хабибрахманұлы Ғалымов|Фарит Ғалымов]]|Ізбасары_5=лауазым жойылды;&lt;br&gt;&lt;small&gt;Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және аумақтық даму министрі ретінде өзі&lt;/small&gt;|Титулы_6=[[КСРО]] [[КСРО халық депутаттарының съезі|халық депутаты]]|Ту_6=Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg|Ту2_6=Flag of the Soviet Union.svg|Басқара бастады_6=25 мамыр 1989|Басқаруын аяқтады_6=5 қыркүйек 1991|Титулы_7=[[Қазақстан КП Гурьев облыстық комитеті|Гурьев облыстық комитетінің]] 13-[[Қазақстан КП Гурьев облыстық комитеті#Қазақстан КП Гурьев облыстық комитетінің бірінші хатшылары|бірінші хатшысы]]|Ту_7=Emblem of Kazakh SSR.svg|Ту2_7=Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic (1953–1991); Flag of Kazakhstan (1991–1992).svg|Басқара бастады_7=24 желтоқсан 1985|Басқаруын аяқтады_7=11 мамыр 1990|Титулы_8=[[КСРО Жоғарғы Кеңесі]]нің XI сайланым депутаты|Ту_8=Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg|Ту2_8=Flag of the Soviet Union.svg|Басқара бастады_8=наурыз 1984|Басқаруын аяқтады_8=наурыз 1989|тақырыпша1_8=Төраға|мәтін1_8=[[Василий Васильевич Кузнецов|Василий Кузнецов]] ({{comment|м.а.|міндетін атқарушы}})&lt;br&gt;[[Андрей Андреевич Громыко|Андрей Громыко]]&lt;br&gt; [[Михаил Сергеевич Горбачёв|Михаил Горбачёв]]|Титулы_9=[[Алматы|Алматы қалалық атқару комитетінің]] 21-төрағасы|Ту_9=Emblem of Kazakh SSR.svg|Ту2_9=Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic (1953–1991); Flag of Kazakhstan (1991–1992).svg|Басқара бастады_9=наурыз 1983|Басқаруын аяқтады_9=желтоқсан 1985|Ізашары_9=[[Ақан Жолаұлы Қойжұманов|Ақан Қойшыманов]]|Ізбасары_9=[[Заманбек Қалабайұлы Нұрқаділов|Заманбек Нұрқаділов]]|Ізашары_7=[[Оңайбай Көшекұлы]]|Ізбасары_7=[[Ғазиз Алдамжаров]]|тақырыпша1_6=Төраға|мәтін1_6=[[Михаил Сергеевич Горбачёв|Михаил Горбачёв]]&lt;br&gt;[[Анатолий Иванович Лукьянов|Анатолий Лукьянов]]|Титулы_10=[[Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі]]нің XI және XII сайланымдарының депутаты|Ту_10=Emblem of Kazakh SSR.svg|Ту2_10=Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic (1953–1991); Flag of Kazakhstan (1991–1992).svg|Басқара бастады_10=1979|Басқаруын аяқтады_10=1989|тақырыпша1_10=[[Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі#Жоғарғы Кеңес төрағалары тізімі|Төраға]]|мәтін1_10=[[Қилыбай Үсенұлы Медеубеков|Қилыбай Медеубеков]]|Партиясы=[[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|КОКП]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;(1965—1991)&lt;/small&gt;|Білімі=1) [[Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті|Қазақ ауыл шаруашылық институты]]&lt;br&gt;2) [[Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті|Қазақ политехникалық институты]]&lt;br&gt;3) [[Жоғарғы партия мектебі|Алматы жоғарғы партия мектебі]]|Ғылыми дәрежесі=1) [[Ғылым кандидаты|Экономика ғылымдарының кандидаты]]&lt;br&gt;2) Техника ғылымдарының докторы|Туған жері={{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Жұбайы=Раиса Құлыбаева|Балалары='''ұлдары '''&lt;br&gt;[[Талғат Асқарұлы Құлыбаев|Талғат]] (1960 туған)&lt;br&gt;[[Тимур Асқарұлы Құлыбаев|Тимур]] (1966 туған)|Туған күні=01.07.1937|Атағы=Запастағы полковник|Марапаттары='''Қазақстан'''&lt;br&gt;
{{Қатар
 |{{Қазақстан мемлекеттік сыйлығы}}
}}
{{Қатар
 |{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}
 |{{Астанаға 20 жыл медалі}}
}}
{{Қатар
 |{{Тыңға 50 жыл медалі}}
 |{{ҚР парламентіне 10 жыл медалі}}
 |{{Астанаға 10 жыл медалі}}
}}
{{Қатар
 |{{Барыс ордені}}
 |{{Отан ордені}}
 |{{Астана медалі}}
}}
{{Қатар
 |{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}
 |{{ҚР Конституциясына 10 жыл}}
 |{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}
}}
'''КСРО'''&lt;br&gt;
{{Қатар
 |{{Құрмет Белгісі ордені}}
 |{{Халықтар Достығы ордені}}
}}
{{Қатар
 |{{Еңбектегі ерлігі үшін медаль}} 
 |{{Владимир Ильич Лениннің туғанына 100 жыл мерекелік медалі}}
 |{{Еңбек ардагері медалі (КСРО)}}
}}
'''Ресей'''&lt;br&gt;
{{Қатар
 |{{Достық ордені (Ресей)}}
}}}}

'''Асқар Алтынбекұлы Құлыбаев''' ([[1 шілде]] [[1937 жыл|1937]], [[Алматы]]) — қазақстандық және кеңестік мемлекеттік қайраткер, саясаткер, инженер және академик. 1993–1994 және 1995–1997 жылдары [[Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті|Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және аумақтық даму министрі]]. 1989–1991 жылдары [[КСРО]] [[КСРО халық депутаттарының съезі|халық депутаты]]. 1979–1989 жылдары [[Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі|Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің]] депутаты. ҚР еңбек сіңірген инженері және құрылысшысы. Миллиардер [[Тимур Асқарұлы Құлыбаев|Тимур Құлыбаевтың]] әкесі. [[Қазақстан|Қазақстанның]] 1-[[Қазақстан Республикасының Президенті|президенті]] [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаевқа]] құда болғандықтан оның кланының және “Ескі Қазақстанның” өкілі деп қарастырылады.

==Қызметі==
[[Алматы]] қаласындағы құрылыс мекемелерінде инженер, басшылық қызметтерде (1961–83) болды. [[Алматы]] қалалық атқару комитетінің төрағасы (1983–85), [[Гурьев]] (қазіргі [[Атырау]]) облысы партия комитетінің 1-хатшысы (1985–90), Республика мемлекеттік құрылыс комитеті төрағасының 1-орынбасары, төрағасы (1990–93), [[Қазақстан|ҚР]] Тұрғын үй және құрылыс министрі (1993–94 және 1995–97), [[Қазақстан|ҚР]] [[Үкімет|Министрлер Кабинеті]] жанындағы &quot;Материалдық қорлар жөніндегі&quot; мемлекеттік комитет төрағасы (1994–95), [[Қазақстан|ҚР]] [[Энергетика]], индустрия және сауда министрілігіне қарасты Тұрғын үй және құрылыс саясаты комитетінің төрағасы (1997–98) қызметтерін атқарған. 1998 жылдан «[[Жібек жолы]] – Қазақстан ұлттық компаниясы» АҚ-ның президенті.

==Марапаттары==
«Новые ресурсосберегающие технологии модифицированных строительных материалов» ''(Түрлендірілген құрылыс материалдарын үнемдеудің жаңа технологиялары)'' тақырыбында докторлық диссертация қорғады. ҚР Мемлекетінің (2003), ЮНЕСКО-ның Халықаралық сыйлықтарының лауреаты.

«Отан» (1997), Халықтар достығы, «[[Құрмет Белгісі]]» ордендерімен және медальдармен марапатталған.&lt;ref&gt;“Қазақ Энциклопедиясы”&lt;/ref&gt;

==Отбасы==
* Үлкен баласы — [[Талғат Құлыбаев]] — [[Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі|ҚР Ішкі істер министрлігі]] Алматы академиясының бастығы (2010-2018), [[Оңтүстік Қазақстан|Оңтүстік-шығыс]] көлік басқармасының басшысы (2005-2010), [[Жамбыл облысы]] Ішкі істер департаментінің бастығы (2000-2005), заң ғылымдарының докторы, полиция генерал-майоры. Әйелі - Нәйлә Бегалықызы Құлыбаева (тумасында Тоқалова) - жылжымайтын мүлікті жалға беру , пайдаланумен айналысатын екі компанияның және мейрамхана бизнесі мен тамақ жеткізумен айналысатын компанияның басшысы.
**Балалары:
**Бексұлтан (1984 жылы туған) - «Теміржол Құрылыс-Атырау» ЖШС Ақтөбе филиалына , шикі мұнай және ілеспе газ өндірумен айналысатын компанияға және 2010 жылы құрылған несие серіктестігіне иелік етеді
**Әлібек (1989 жылы туған)
* Кіші баласы [[Тимур Асқарұлы Құлыбаев]]  — [[Азия Олимпиада кеңесі|Азия Олимпиадалық кеңесінің]] вице-президенті (2016 жылдан бастап), [[Қазақстан Республикасы Ұлттық Олимпиадалық комитеті|Ұлттық Олимпиадалық комитетінің]] президенті  (2015-2024), [[Қазақстан темір жолы|«Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы»]] (2009-2011) және [[Қазатомөнеркәсіп|«Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясы»]] Директорлар кеңесінің төрағасы (2008-2012). Әйелі - [[Динара Нұрсұлтанқызы Назарбаева|Динара Нұрсұлтанқызы Құлыбаева]] (ҚР бұрынғы президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]тың ортаншы қызы, [[1967 жыл]]ы туған). [[Forbes]] журналына шыққан дүние жүзіндегі миллиардерлер тізіміне Орталық Азиядан енген жалғыз әйел ([[2019 жыл]]дың мамыр айында оның жеке өзінің дәулеті 3,1 миллиард долларға бағаланған).

Тимур ұлынан көрген төрт немересі бар: Алтай ([[1990]] ж.т) , Дениза ([[2004]] ж.т) , Нәби ([[2008]] ж.т) және Алишия ([[2010]] ж.т ).&lt;ref&gt;[http://www.zonakz.net/articles/29147 Тимур Құлыбаев тағды да әке атанды]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстан мемлекет қайраткерлері]]
[[Санат:Қазақстан КП Гурьев облыстық комитетінің бірінші хатшылары]]
[[Санат:КСРО халық депутаттары]]
[[Санат:КСРО Жоғарғы Кеңесінің 11-шақырылымының депутаттары]]
[[Санат:Алматы әкімдері]]
[[Санат:Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 10-шақырылымының депутаттары]]
[[Санат:Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 11-шақырылымының депутаттары]]
[[Санат:КОКП мүшелері]]
[[Санат:Қазақ ұлттық аграрлық университеті түлектері]]
[[Санат:Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті түлектері]]
[[Санат:Қазақстан КП ОК жанындағы Жоғарғы партия мектебі түлектері]]
[[Санат:Экономика ғылымдарының кандидаттары]]
[[Санат:Техника ғылымдарының докторлары]]</text>
      <sha1>pcqn50t6rqcfjutik3rzc73we79al7h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Барболу (философия)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31738</id>
    <revision>
      <id>3479327</id>
      <parentid>2779177</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:06:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alphy Haydar</username>
        <id>36950</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Alphy Haydar [[Болу (философия)]] бетін [[Барболу (философия)]] бетіне жылжытты</comment>
      <origin>2779171</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7798" sha1="204xe003gxsrnt6uredcao4xg1aeozg" xml:space="preserve">[[Сурет:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b21 172-0.jpg|thumb]]
'''Болу''' (Existence, &quot;Экзистенция&quot;, кейде &quot;Бар болу&quot;, &quot;Барлық&quot;) — [[Болушы]]ның физикалық, немесе психикалық шындығының болу, орындалу, іске асу нақтылығы, [[объективті шындық]]тың өмір сүру, бар болу фактісі мен күйі. Болу сөзі әдетте бір нәрсенің растығын да, кеңісьік пен уақыттағы шынайы халін де, терең ішкі қасиеті мен [[мән]]ін де білдіреді. [[Философия]]да ол [[болмыс]]тың (being) [[онтология]]лық қасиетін көрсетеді. Мысалы адам жаһанда болушы ретінде [[онтология]]лық болады, оның болуы болмысқа сай, сыртқы мүмкіндікке орай оның ғұмыры болып орындалады. Демек, болу әрі нақты реалдықты да, әрі потенциялды мүмкіндікті де қамтиды; өзгеріс, уақыт, кеңістік, мән, қасиет... секілді ұғымдар болуды тануға көмектеседі.

==Этимологиясы==
&quot;Болу&quot; сөзі түркі қазақ тілінің төл сөзі. Ол және оның түрлі грамматикалық нұсқалары күнделік тілдік коммуникацияда, әдебиетте, философиялық түсіндіруде жиі қолданылады. Батыстық тіл мәдениетінде Existence делінеді, ол ортағасырлық Латын тіліндегі existentia/exsistentia сөздерінен шыққан. Болу мен Экзистенция (Existence) тұтастай бір сөз деуге болмайды, бірақ латын сөзінің мағынасы шамамен Болу сөзіне ең жақын келеді. Сондықтан аударма жасаған кезде контекстегі мағынаға қарау керек.

==Философиялық контексте==
Болу ұғымы [[метафизика]]дағы, [[тіл философиясы]]ндағы және философиялық [[логика]]дағы маңызды әрі шүңет мәселелерден бастау алады. Мұнда мынадай екі сауал бар: Болу дегеніміз қасиет пе, әлде нәрсе ме? Егер болу нәрсенің қасиеті болса, онда болу қасиеті жоқ нәрсе бар ма? Әрине, бұл сұрақтарға әртүрлі философиялық пікір желілері әртүрлі түсіндіру ыңғайын береді, және маңыздысы Қасиеттің, Нәрсенің не екендігі туралы түсінік жауапқа үлкен әсерін тигізеді. 

[[Реализм]] бағытындағы философия бойынша [[материя]] мен [[энергия]] болудың негізі, барлық нақты болып жатқан нәрсе материалдан құралады, барлық әрекет энергия шығындайды, барлық [[құбылыс]]тар (сана құбылысы да) тегіс нақты шынайылықтың нәтижесі, табиғи заңдар мен таңдаулар болуды іске асырады деп есептейді. Көбіне олар болу, болмыс (Being) және шындықты (reality) бір нәрсе деп қарауға, немесе болу дегеніміз болмыстың болуы ретіндегі шындық деп тануға бейім.

[[Идеализм]] бағытындағы философия бойынша, ойлар мен [[идея]]лар болуда, ал материалдық әлем соның көрінісі, шынайы нәрсе емес деп есептейді. Идеализмде болу көбінесе трансценденттікке (болудан жоғары шындық) салыстырмалы айтылады. Эпистемологиялық идеализмнің бір түрі ретінде [[рационализм]] болмыстың болуын тануға болады және ол [[ақыл]]ға сай деп түсіндіреді, әрі барлық зат ақыл жібіне байланған, заттарды сол жүйелеп, тәртіпке келтіріп, болдырады деп есептейді. Олар бойынша, барлық құбылыс (сана құбылысы да) тегіс [[өзіндік зат]]тың (the thing-in-itself) сыртында жатқан [[ноумен]]ді (noumenal) әлем таңбасын түсінудің нәтижесі деп есептейді.

[[Дін]]и [[схоластика]] бойынша, заттың болуы оның өз мәнінен емес, сыртқы [[Құдай]]дың жарату еркінен деп есептейді, болу мен мән дихотомиясы бейнелеген дүние жаратылуындағы [[дуализм]]ді тек Құдай көмегімен шешуге тырысады.

[[Эмпирицизм]] бойынша, жеке фактілердің болуы ешқайдан (Құдайдан, не ақылдан) бастау алмайды, ол біздің [[тәжірибе]]мізде болып жатқан нақты шындық деп есептейді.

Онтологияда болудың анықтамасын беру өте маңызды және іргелі тақырыптардың бірі болып, ол табиғи болмысты, болуды және жалпы шындықты философиялық зерттеуді де, сондай-ақ болмыстың негізгі [[категория]]лары мен олардың қатынасын философиялық зерттеуді де қамтиды.

Заманында [[метафизика]]ның зерттеу тізімінде болған, кейбір сауалдар қазір онтологияға тән болды, мысалы заттың болуы, немесе бар екендігі, сондай-ақ бұл заттың қалай иерархиялық жолмен топтасып, өзара байланысатыны, қалай ортақтыққа және өзгешелікке ие болатыны қатарлылар.

[[Мартин Хайдеггер|Хайдеггер]]дің фундаменталды онтологиясы бойынша, болу (existence) бәрінің болуы болса, ал [[ғұмыр]] (экзистенз, existenz) тек адамның ғана болуы. Мысалы тас, тау, жұлдыз секілді физикалық заттарда ғұмыр (existenz) жоқ, олар қалыптасып біткен, орындалып болған нәрселер. Тек адам ғана ғұмыр кешіп, өзін еркін жаратып, өзгеше болады, яғни жаңарып, жаңа нәрселер жасап, өз мәнін де өзгертіп, жетіліп, не құлдырап, таңдау жасап...,  мәңгі тұрақтаспайтын болмыстық шындықты бейнелейді.


{{wikify}}

[[Санат:Онтология]]
[[Санат:Метафизика түсінігі]]</text>
      <sha1>204xe003gxsrnt6uredcao4xg1aeozg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479331</id>
      <parentid>3479327</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:08:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alphy Haydar</username>
        <id>36950</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Кіріспе бөлімін өңдеді */</comment>
      <origin>3479331</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7918" sha1="9v9sa5kh2txzb8xepdf180dyclf0qg8" xml:space="preserve">[[Сурет:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b21 172-0.jpg|thumb]]
'''Барболу''' (Existence, &quot;Экзистенция&quot;, кейде &quot;Бар болу&quot;, &quot;Барлық&quot;, &quot;Болу&quot;) — [[Болушы]]ның физикалық, немесе психикалық шындығының қандай болуына қармастан, қалайда бар болу, орындалу, іске асу нақтылығы, [[объективті шындық]]тың өмір сүру, ғаламда барболу фактісі мен күйі. Болу сөзі әдетте бір нәрсенің растығын да, кеңісьік пен уақыттағы шынайы халін де, терең ішкі қасиеті мен [[мән]]ін де білдіреді. [[Философия]]да ол [[болмыс]]тың (being) [[онтология]]лық қасиетін көрсетеді. Мысалы адам жаһанда болушы ретінде [[онтология]]лық болады, оның барболуы болмысқа сай, сыртқы мүмкіндікке орай оның ғұмыры болып орындалады. Демек, барболу әрі нақты реалдықты да, әрі потенциялды мүмкіндікті де қамтиды; өзгеріс, уақыт, кеңістік, мән, қасиет... секілді ұғымдар барболуды тануға көмектеседі.

==Этимологиясы==
&quot;Болу&quot; сөзі түркі қазақ тілінің төл сөзі. Ол және оның түрлі грамматикалық нұсқалары күнделік тілдік коммуникацияда, әдебиетте, философиялық түсіндіруде жиі қолданылады. Батыстық тіл мәдениетінде Existence делінеді, ол ортағасырлық Латын тіліндегі existentia/exsistentia сөздерінен шыққан. Болу мен Экзистенция (Existence) тұтастай бір сөз деуге болмайды, бірақ латын сөзінің мағынасы шамамен Болу сөзіне ең жақын келеді. Сондықтан аударма жасаған кезде контекстегі мағынаға қарау керек.

==Философиялық контексте==
Болу ұғымы [[метафизика]]дағы, [[тіл философиясы]]ндағы және философиялық [[логика]]дағы маңызды әрі шүңет мәселелерден бастау алады. Мұнда мынадай екі сауал бар: Болу дегеніміз қасиет пе, әлде нәрсе ме? Егер болу нәрсенің қасиеті болса, онда болу қасиеті жоқ нәрсе бар ма? Әрине, бұл сұрақтарға әртүрлі философиялық пікір желілері әртүрлі түсіндіру ыңғайын береді, және маңыздысы Қасиеттің, Нәрсенің не екендігі туралы түсінік жауапқа үлкен әсерін тигізеді. 

[[Реализм]] бағытындағы философия бойынша [[материя]] мен [[энергия]] болудың негізі, барлық нақты болып жатқан нәрсе материалдан құралады, барлық әрекет энергия шығындайды, барлық [[құбылыс]]тар (сана құбылысы да) тегіс нақты шынайылықтың нәтижесі, табиғи заңдар мен таңдаулар болуды іске асырады деп есептейді. Көбіне олар болу, болмыс (Being) және шындықты (reality) бір нәрсе деп қарауға, немесе болу дегеніміз болмыстың болуы ретіндегі шындық деп тануға бейім.

[[Идеализм]] бағытындағы философия бойынша, ойлар мен [[идея]]лар болуда, ал материалдық әлем соның көрінісі, шынайы нәрсе емес деп есептейді. Идеализмде болу көбінесе трансценденттікке (болудан жоғары шындық) салыстырмалы айтылады. Эпистемологиялық идеализмнің бір түрі ретінде [[рационализм]] болмыстың болуын тануға болады және ол [[ақыл]]ға сай деп түсіндіреді, әрі барлық зат ақыл жібіне байланған, заттарды сол жүйелеп, тәртіпке келтіріп, болдырады деп есептейді. Олар бойынша, барлық құбылыс (сана құбылысы да) тегіс [[өзіндік зат]]тың (the thing-in-itself) сыртында жатқан [[ноумен]]ді (noumenal) әлем таңбасын түсінудің нәтижесі деп есептейді.

[[Дін]]и [[схоластика]] бойынша, заттың болуы оның өз мәнінен емес, сыртқы [[Құдай]]дың жарату еркінен деп есептейді, болу мен мән дихотомиясы бейнелеген дүние жаратылуындағы [[дуализм]]ді тек Құдай көмегімен шешуге тырысады.

[[Эмпирицизм]] бойынша, жеке фактілердің болуы ешқайдан (Құдайдан, не ақылдан) бастау алмайды, ол біздің [[тәжірибе]]мізде болып жатқан нақты шындық деп есептейді.

Онтологияда болудың анықтамасын беру өте маңызды және іргелі тақырыптардың бірі болып, ол табиғи болмысты, болуды және жалпы шындықты философиялық зерттеуді де, сондай-ақ болмыстың негізгі [[категория]]лары мен олардың қатынасын философиялық зерттеуді де қамтиды.

Заманында [[метафизика]]ның зерттеу тізімінде болған, кейбір сауалдар қазір онтологияға тән болды, мысалы заттың болуы, немесе бар екендігі, сондай-ақ бұл заттың қалай иерархиялық жолмен топтасып, өзара байланысатыны, қалай ортақтыққа және өзгешелікке ие болатыны қатарлылар.

[[Мартин Хайдеггер|Хайдеггер]]дің фундаменталды онтологиясы бойынша, болу (existence) бәрінің болуы болса, ал [[ғұмыр]] (экзистенз, existenz) тек адамның ғана болуы. Мысалы тас, тау, жұлдыз секілді физикалық заттарда ғұмыр (existenz) жоқ, олар қалыптасып біткен, орындалып болған нәрселер. Тек адам ғана ғұмыр кешіп, өзін еркін жаратып, өзгеше болады, яғни жаңарып, жаңа нәрселер жасап, өз мәнін де өзгертіп, жетіліп, не құлдырап, таңдау жасап...,  мәңгі тұрақтаспайтын болмыстық шындықты бейнелейді.


{{wikify}}

[[Санат:Онтология]]
[[Санат:Метафизика түсінігі]]</text>
      <sha1>9v9sa5kh2txzb8xepdf180dyclf0qg8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479332</id>
      <parentid>3479331</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:14:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alphy Haydar</username>
        <id>36950</id>
      </contributor>
      <origin>3479332</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8465" sha1="l3m9es5npir9goe5cl6zqcrz78zqviv" xml:space="preserve">[[Сурет:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b21 172-0.jpg|thumb]]
'''Барболу''' (Existence, &quot;Экзистенция&quot;, кейде &quot;Бар болу&quot;, &quot;Барлық&quot;, &quot;Болу&quot;) — [[Болушы]]ның физикалық, немесе психикалық шындығының қандай болуына қармастан, қалайда бар болу, орындалу, іске асу нақтылығы, [[объективті шындық]]тың өмір сүру, ғаламда барболу фактісі мен күйі. Болу сөзі әдетте бір нәрсенің растығын да, кеңісьік пен уақыттағы шынайы халін де, терең ішкі қасиеті мен [[мән]]ін де білдіреді. [[Философия]]да ол [[болмыс]]тың (being) [[онтология]]лық қасиетін көрсетеді. Мысалы адам жаһанда болушы ретінде [[онтология]]лық болады, оның барболуы болмысқа сай, сыртқы мүмкіндікке орай оның ғұмыры болып орындалады. Демек, барболу әрі нақты реалдықты да, әрі потенциялды мүмкіндікті де қамтиды; өзгеріс, уақыт, кеңістік, мән, қасиет... секілді ұғымдар барболуды тануға көмектеседі.

==Этимологиясы==
&quot;Барболу&quot; ұғымы Бар және Болу сынды екі фундаменталды түркі қазақ тілі ұғымдарының бірігуінен жасалған философиялық термин. Ол және оның түрлі грамматикалық нұсқалары күнделік тілдік коммуникацияда, әдебиетте, философиялық түсіндіруде жиі қолданылады. Сөйлемде олар көбінесе олар бөлек жазылып келеді. ал арнаулы термин ретінде олар бірігіп бір ұғымды, яғни осы дүниеде бар және болып жатқандыты тұтас қамтиды. Батыстық тіл мәдениетінде Existence делінеді, ол ортағасырлық Латын тіліндегі existentia/exsistentia сөздерінен шыққан. Барболу мен Экзистенция (Existence) тұтастай бір сөз деуге болмайды, бірақ латын сөзінің мағынасы шамамен барболу сөзіне ең жақын келеді. Сондықтан аударма жасаған кезде контекстегі мағынаға қарау керек.

==Философиялық контексте==
Барболу ұғымы [[метафизика]]дағы, [[тіл философиясы]]ндағы және философиялық [[логика]]дағы маңызды әрі шүңет мәселелерден бастау алады. Мұнда мынадай екі сауал бар: барболу дегеніміз қасиет пе, әлде нәрсе ме? Егер барболу нәрсенің қасиеті болса, онда барболу қасиеті жоқ нәрсе бар ма? Әрине, бұл сұрақтарға әртүрлі философиялық пікір желілері әртүрлі түсіндіру ыңғайын береді, және маңыздысы Қасиеттің, Нәрсенің не екендігі туралы түсінік жауапқа үлкен әсерін тигізеді. 

[[Реализм]] бағытындағы философия бойынша [[материя]] мен [[энергия]] барболудың негізі, барша нақты болып жатқан нәрсе материалдан құралады, барша әрекет энергия шығындайды, барша [[құбылыс]]тар (сана құбылысы да) тегіс нақты шынайылықтың нәтижесі, табиғи заңдар мен таңдаулар барболуды іске асырады деп есептейді. Көбіне олар барболу, болмыс (Being) және шындықты (reality) бір нәрсе деп қарауға, немесе барболу дегеніміз болмыстың болуы ретіндегі шындық деп тануға бейім.

[[Идеализм]] бағытындағы философия бойынша, ойлар мен [[идея]]лар барболуда, ал материалдық әлем соның көрінісі, шынайы нәрсе емес деп есептейді. Идеализмде барболу көбінесе трансценденттікке (болудан жоғары шындық) салыстырмалы айтылады. Эпистемологиялық идеализмнің бір түрі ретінде [[рационализм]] болмыстың барболу тануға болады және ол [[ақыл]]ға сай деп түсіндіреді, әрі барша зат ақыл жібіне байланған, заттарды сол жүйелеп, тәртіпке келтіріп, болдырады деп есептейді. Олар бойынша, барша құбылыс (сана құбылысы да) тегіс [[өзіндік зат]]тың (the thing-in-itself) сыртында жатқан [[ноумен]]ді (noumenal) әлем таңбасын түсінудің нәтижесі деп есептейді.

[[Дін]]и [[схоластика]] бойынша, заттың барболуы оның өз мәнінен емес, сыртқы [[Құдай]]дың жарату еркінен деп есептейді, барболу мен мән дихотомиясы бейнелеген дүние жаратылуындағы [[дуализм]]ді тек Құдай көмегімен шешуге тырысады.

[[Эмпирицизм]] бойынша, жеке фактілердің болуы ешқайдан (Құдайдан, не ақылдан) бастау алмайды, ол біздің [[тәжірибе]]мізде болып жатқан нақты шындық деп есептейді.

Онтологияда барболудың анықтамасын беру өте маңызды және іргелі тақырыптардың бірі болып, ол табиғи болмысты, болуды және жалпы шындықты философиялық зерттеуді де, сондай-ақ болмыстың негізгі [[категория]]лары мен олардың қатынасын философиялық зерттеуді де қамтиды.

Заманында [[метафизика]]ның зерттеу тізімінде болған, кейбір сауалдар қазір онтологияға тән болды, мысалы заттың болуы, немесе бар екендігі, сондай-ақ бұл заттың қалай иерархиялық жолмен топтасып, өзара байланысатыны, қалай ортақтыққа және өзгешелікке ие болатыны қатарлылар.

[[Мартин Хайдеггер|Хайдеггер]]дің фундаменталды онтологиясы бойынша, барболу (existence) бәрінің болуы болса, ал [[ғұмыр]] (экзистенз, existenz) тек адамның ғана барболуы. Мысалы тас, тау, жұлдыз секілді физикалық заттарда ғұмыр (existenz) жоқ, олар қалыптасып біткен, орындалып болған нәрселер. Тек адам ғана ғұмыр кешіп, өзін еркін жаратып, өзгеше бар болады, яғни жаңарып, жаңа нәрселер жасап, өз мәнін де өзгертіп, жетіліп, не құлдырап, таңдау жасап...,  мәңгі тұрақтаспайтын болмыстық шындықты бейнелейді.


{{wikify}}

[[Санат:Онтология]]
[[Санат:Метафизика түсінігі]]</text>
      <sha1>l3m9es5npir9goe5cl6zqcrz78zqviv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479333</id>
      <parentid>3479332</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:15:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alphy Haydar</username>
        <id>36950</id>
      </contributor>
      <origin>3479333</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8477" sha1="1krsq4mraeiamxm1rtdrglsw2dt68gi" xml:space="preserve">[[Сурет:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b21 172-0.jpg|thumb]]
'''Барболу''' ({{lang-en|Existence}}, &quot;Экзистенция&quot;, кейде &quot;Бар болу&quot;, &quot;Барлық&quot;, &quot;Болу&quot;) — [[Болушы]]ның физикалық, немесе психикалық шындығының қандай болуына қармастан, қалайда бар болу, орындалу, іске асу нақтылығы, [[объективті шындық]]тың өмір сүру, ғаламда барболу фактісі мен күйі. Болу сөзі әдетте бір нәрсенің растығын да, кеңісьік пен уақыттағы шынайы халін де, терең ішкі қасиеті мен [[мән]]ін де білдіреді. [[Философия]]да ол [[болмыс]]тың (being) [[онтология]]лық қасиетін көрсетеді. Мысалы адам жаһанда болушы ретінде [[онтология]]лық болады, оның барболуы болмысқа сай, сыртқы мүмкіндікке орай оның ғұмыры болып орындалады. Демек, барболу әрі нақты реалдықты да, әрі потенциялды мүмкіндікті де қамтиды; өзгеріс, уақыт, кеңістік, мән, қасиет... секілді ұғымдар барболуды тануға көмектеседі.

==Этимологиясы==
&quot;Барболу&quot; ұғымы Бар және Болу сынды екі фундаменталды түркі қазақ тілі ұғымдарының бірігуінен жасалған философиялық термин. Ол және оның түрлі грамматикалық нұсқалары күнделік тілдік коммуникацияда, әдебиетте, философиялық түсіндіруде жиі қолданылады. Сөйлемде олар көбінесе олар бөлек жазылып келеді. ал арнаулы термин ретінде олар бірігіп бір ұғымды, яғни осы дүниеде бар және болып жатқандыты тұтас қамтиды. Батыстық тіл мәдениетінде Existence делінеді, ол ортағасырлық Латын тіліндегі existentia/exsistentia сөздерінен шыққан. Барболу мен Экзистенция (Existence) тұтастай бір сөз деуге болмайды, бірақ латын сөзінің мағынасы шамамен барболу сөзіне ең жақын келеді. Сондықтан аударма жасаған кезде контекстегі мағынаға қарау керек.

==Философиялық контексте==
Барболу ұғымы [[метафизика]]дағы, [[тіл философиясы]]ндағы және философиялық [[логика]]дағы маңызды әрі шүңет мәселелерден бастау алады. Мұнда мынадай екі сауал бар: барболу дегеніміз қасиет пе, әлде нәрсе ме? Егер барболу нәрсенің қасиеті болса, онда барболу қасиеті жоқ нәрсе бар ма? Әрине, бұл сұрақтарға әртүрлі философиялық пікір желілері әртүрлі түсіндіру ыңғайын береді, және маңыздысы Қасиеттің, Нәрсенің не екендігі туралы түсінік жауапқа үлкен әсерін тигізеді. 

[[Реализм]] бағытындағы философия бойынша [[материя]] мен [[энергия]] барболудың негізі, барша нақты болып жатқан нәрсе материалдан құралады, барша әрекет энергия шығындайды, барша [[құбылыс]]тар (сана құбылысы да) тегіс нақты шынайылықтың нәтижесі, табиғи заңдар мен таңдаулар барболуды іске асырады деп есептейді. Көбіне олар барболу, болмыс (Being) және шындықты (reality) бір нәрсе деп қарауға, немесе барболу дегеніміз болмыстың болуы ретіндегі шындық деп тануға бейім.

[[Идеализм]] бағытындағы философия бойынша, ойлар мен [[идея]]лар барболуда, ал материалдық әлем соның көрінісі, шынайы нәрсе емес деп есептейді. Идеализмде барболу көбінесе трансценденттікке (болудан жоғары шындық) салыстырмалы айтылады. Эпистемологиялық идеализмнің бір түрі ретінде [[рационализм]] болмыстың барболу тануға болады және ол [[ақыл]]ға сай деп түсіндіреді, әрі барша зат ақыл жібіне байланған, заттарды сол жүйелеп, тәртіпке келтіріп, болдырады деп есептейді. Олар бойынша, барша құбылыс (сана құбылысы да) тегіс [[өзіндік зат]]тың (the thing-in-itself) сыртында жатқан [[ноумен]]ді (noumenal) әлем таңбасын түсінудің нәтижесі деп есептейді.

[[Дін]]и [[схоластика]] бойынша, заттың барболуы оның өз мәнінен емес, сыртқы [[Құдай]]дың жарату еркінен деп есептейді, барболу мен мән дихотомиясы бейнелеген дүние жаратылуындағы [[дуализм]]ді тек Құдай көмегімен шешуге тырысады.

[[Эмпирицизм]] бойынша, жеке фактілердің болуы ешқайдан (Құдайдан, не ақылдан) бастау алмайды, ол біздің [[тәжірибе]]мізде болып жатқан нақты шындық деп есептейді.

Онтологияда барболудың анықтамасын беру өте маңызды және іргелі тақырыптардың бірі болып, ол табиғи болмысты, болуды және жалпы шындықты философиялық зерттеуді де, сондай-ақ болмыстың негізгі [[категория]]лары мен олардың қатынасын философиялық зерттеуді де қамтиды.

Заманында [[метафизика]]ның зерттеу тізімінде болған, кейбір сауалдар қазір онтологияға тән болды, мысалы заттың болуы, немесе бар екендігі, сондай-ақ бұл заттың қалай иерархиялық жолмен топтасып, өзара байланысатыны, қалай ортақтыққа және өзгешелікке ие болатыны қатарлылар.

[[Мартин Хайдеггер|Хайдеггер]]дің фундаменталды онтологиясы бойынша, барболу (existence) бәрінің болуы болса, ал [[ғұмыр]] (экзистенз, existenz) тек адамның ғана барболуы. Мысалы тас, тау, жұлдыз секілді физикалық заттарда ғұмыр (existenz) жоқ, олар қалыптасып біткен, орындалып болған нәрселер. Тек адам ғана ғұмыр кешіп, өзін еркін жаратып, өзгеше бар болады, яғни жаңарып, жаңа нәрселер жасап, өз мәнін де өзгертіп, жетіліп, не құлдырап, таңдау жасап...,  мәңгі тұрақтаспайтын болмыстық шындықты бейнелейді.


{{wikify}}

[[Санат:Онтология]]
[[Санат:Метафизика түсінігі]]</text>
      <sha1>1krsq4mraeiamxm1rtdrglsw2dt68gi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мұстай Кәрім</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40810</id>
    <revision>
      <id>3479291</id>
      <parentid>3392459</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T21:42:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479291</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35272" sha1="litzmk0im1pfeyokgmhsyw4qcpo43ck" xml:space="preserve">{{Жазушы
 |Есімі               =Мұстай Кәрім  
 |Шынайы есімі        = Мостафа Сафа улы Кәримов
 |Суреті              = Mustai Karim 2004.jpg
 |Ені                 = 
 |Суреттің аты        = 
 |Туған кездегі есімі  = 
 |Лақап аты           = 
 |Туған күні        = 20.10.1919
 |Туған жері        = Кляшево, Уфа губерниясы, [[Ресей]]
 |Қайтыс болған күні  = 21.09.2005 
 |Қайтыс болған жері  = [[Үфі]], [[Башқұртстан]], [[Ресей]]
 |Азаматтығы          = 
 |Ұлты                = [[Башқұрт]]
 |Мансабы             = 
 |Шығармашылық жылдары   = 
 |Бағыты              = [[Социалистік реализм]]
 |Жанры               = өлеңдер, [[поэма]], пьеса, [[повесть]]
 |Шығармалардың тілі  = башқұртша, орысша
 |Дебюті              = өлеңдер жинағы «Отряд қозғалды» 1938
 |Марапаттары         = [[Социалистік Еңбек Ері]], 2 [[Ленин ордені]], II,ІІІ дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені,  I,II дәрежелі Отан соғысы ордені, 2 [[Еңбек Қызыл Ту ордені]], Халықтар достығы ордені, Қызыл Жұлдыз ордені, «Құрмет белгісі» ордені
 |Сыйлықтары          = Лениндік және КСРО Мемлекеттік сыйлықтарының лауреаты,  
 |Қолтаңбасы          = 
 |Сайты               = 
 |Commons             =
}}
'''Мұстай Кәрім''' ({{lang-ba|Мостай Кәрим}}, шын аты-жөні Мұстафа Сафич Кәрімов, {{lang-ba|Мостафа Сафа улы Кәримов}}; [[1919]]—[[2005]]) — башқұрт кеңестік ақыны, [[жазушы]] және драматург. [[Социалистік Еңбек Ері]] (1979), РСФСР-нің еңбек сіңірген әртісі (1982). [[Башқұрт Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы]]ның халық ақыны (1963), Ленин (1984) және КСРО Мемлекеттік сыйлықтарының (1972) [[лауреат]]ы, 1944 жылдан бастап ВКП(б) мүшесі.

== Өмірбаяны ==
1919 жылы 20 қазанда Уфа губерниясының [[Кляш (Чишмин ауданы)|Кляшево]] қаласында шаруа отбасында дүниеге келді.

Мұстай Кәрім шығармаларын 1930 жылдардың ортасында жаза бастады. 1938 жылы оның алғашқы «Отряд тронулся» («Отряд қозғалды»), 1941 жылы екінші «Весенние голоса»  (Көктем дауыстары) атты  кітаптары жарық көрді.

1941 жылы К.А.Тимирязев атындағы Башқұрт мемлекеттік педагогикалық институтының тіл және әдебиет факультетін бітірді. Оқуды бітіргеннен кейін [[Қызыл Армия]] қатарына шақырылып, Муром байланыс мектебіне жіберілді. 

1942 жылы мамырда кіші лейтенант атағымен 17-ші мотоатқыштар бригадасына артдивизионның байланыс бастығы ретінде жіберілді. 1942 жылы [[тамыз]]да ол ауыр жараланып, алты айға жуық ауруханаларда болды. Емделіп болғаннан кейін ол майдан газеттерінің корреспонденті болып оралды. [[Татар тілі]]ндегі «Отанның құрметі үшін», «Совет жауынгері» [[газет]]терінің корреспонденті болған.&lt;ref&gt;Мустай КАРИМ: «Мы с вами из одного аула…»  Дата обращения 7 декабря 2012. Архивировано 19 октября 2013 года.&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;https://magazines.gorky.media/druzhba/2003/11/mgnoveniya-zhizni.html Карим. Мгновения жизни. Главы из книги. //Дружба народов. 2003. № 11.&lt;/ref&gt; Әскери наградалармен марапатталған. 1944 жылы тамызда М.С.Кәрімов, ВКП (б) мүшелігіне кандидат, II дәрежелі Отан соғысы орденімен марапатталды.&lt;ref&gt;http://www.podvignaroda.ru/?#id=42797865&amp;tab=navDetailManAward Наградной лист к ордену Отечественной войны 2-й степени: старшего лейтенанта Каримова Мустафы Сафича, 25 мая 1945 года. Архив ЦАМО, фонд 33, опись 690306, единица хранения 1709.&lt;/ref&gt;

1940 жылдан КСРО ЖО мүшесі. 1951 жылдан 1962 жылға дейін Мұстай Кәрім БАССР ЖО басқармасының төрағасы, 1962 жылдан 1984 жылға дейін РСФСР ЖО басқармасының хатшысы болды.

== Шығармашылығы ==
Мұстай Кәрімнің жырлары ХХ ғасырдағы тұтас бір ақындық дәуір болатын. Ол өз  елінің терең [[поэзия]] әлеміне зор ықпал жасады. Оның өлеңдерінде Отан бейнесі асқақтады. Ол шынайы халықтық ақын ретінде қалыптасып өсті. Өз ел-жұртының келбетіне беймазалықпен, құштар үмітпен, үңіле қараған ақын болатын. Ол туған ел-жұртының халықтық эпикалық ошағын қастерлеп сақтады. Ол өз халқының және бүкіл адамзат баласының мұң-шерімен өмір сүрді. Мұстай Кәрімнің әрбір [[өлең]]і асқақ ой-сезім әлеміне айқара ашылған терезе секілді еді. [[Ұлы Отан соғысы]]ның ардагері Мұстай Кәрім [[майдан]]да жүріп, от кешіп, үш кітабын жазған. Отан қорғаушы жерлес [[башқұрт]] жігіттерінің бейнелері жыр-дастандарында толықтай сомдалған. Мұстай Кәрімнің пьесаларының [[сюжет]]тері алуан түрлі. Олардағы көріністер әр түрлі бағыттарда болды. Мұстай Кәрімнің [[драматургия]]лық түпкі ойларында оның шығармашылық көкжиегінің ауқымдылығы сезіліп тұрады. Отан сүйгіштік, халқына жан-тәнімен берілу драматургиясында орталық орында тұр.

Мұстай Кәрімнің шығармалары әр алуан. Ол өз халқының әдебиетінің шығыс поэзиясының байсалды даналығын, батыс поэзиясының ащы өмір шындығын, революциялық үнін, белсенді санасын қабылдағанын қалайды. Мұстай Кәрімнің [[лирика]]сы жылы лебіз туғызады, адамдарға қуаныш сыйлауға ұмтылған. Оның әлемі өмірді сүю мен адалдықтың планетасы болып қала береді.

Ол кең ойлайтын, шалқар сезімге жан-тәнін салатын. Ол барлық адамдарға, барлық әлем халықтарына дос болатын. Үздік әлем ақындарын терең бағалап, содан да оларды туған бауырларындай сүйетін. Ол қазақтың ұлы ақыны Абай туралы ұмытылмас сөз айтқан еді. «Егер орыстар үшін [[Александр Сергеевич Пушкин|Пушкин]], ағылшындар үшін [[Уильям Шекспир|Шекспир]] ғаламат ұлы құбылыс болса, [[Абай Құнанбайұлы|Абай]] [[қазақтар]] үшін теңдессіз құбылыс болып табылады» деген. &lt;ref&gt;http://almaty-akshamy.kz/m-staj-k-rim-aza-bash-rt-tarih-atty-anany-k-zden-tam-an-eki-zhasy-sekildi/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200221062411/http://almaty-akshamy.kz/m-staj-k-rim-aza-bash-rt-tarih-atty-anany-k-zden-tam-an-eki-zhasy-sekildi/ |date=2020-02-21 }}  МҰСТАЙ КӘРІМ: ҚАЗАҚ, БАШҚҰРТ ТАРИХ АТТЫ АНАНЫҢ КӨЗДЕН ТАМҒАН ЕКІ ЖАСЫ СЕКІЛДІ&lt;/ref&gt;

== Еңбектері ==
[[Сурет:Мұстай Кәрім кітаптары.jpg |thumb|right|230px|Мұстай Кәрімнің әр жылдағы кітаптары]]
Мұстай Кәрім 100-ден астам [[өлең]]дер мен [[проза]] жинақтарын, 10-нан астам драмалық шығармаларды шығарды.  Соғыс жылдарында жауынгерлер өмірінен “Желтоқсан жыры” (1942), “Өлмесбай” (1942-44)атты [[поэма]]лар жазды. Ол соғыстан кейін [[Біздің үйдің қуанышы (кітап)|“Біздің үйдің қуанышы”]] повесін (1952), “Көктем дауысы” (1954), “Өзендер сөйлейді” (1964), “Алыста қалған жағалар” (1966), “Жылдар ізімен” (1971) жинақтарын жариялады. Мұстай Кәрімның “Той жалғасуда” (1947), “Жалғыз қайың” (1950), “Қыз ұрлау” (1959), “Жырланбаған жыр” (1961), “[[Ай тұтылған түн (пьеса)|Ай тұтылған түн]]” (1964) атты пьесалары бар. Оның [[Үш таған (кітап)‎|“Үш таған”]] (1965), “Талтүс” (1972) атты кітаптары [[қазақ тілі]]не аударылған. &lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиасы, 6 том.&lt;/ref&gt; 

Сонымен қатар [[Кешірім (кітап)|«Кешірім»]] повесі, &quot;Айгүл елі&quot; (1967), «Салауат. Шындық арқылы жеті арман» (1971), «От тастамаңыз, Прометей!» (1975), &quot;Жаяу Махмут&quot; (1981) пьесалары, &quot;Менің атым&quot; (1943), &quot;Өлеңдер&quot; (1945), &quot;Оралу&quot; (1947), &quot;Қара сулар&quot; (1961), &quot;Махаббаттың төрт мезгілі&quot; (1978), &quot;Уақыт&quot; (1982) сияқты поэмалары мен өлеңдер жинақтары жарық көрді.

Мұстай Кәрімнің шығармалары [[Ресей]] мен әлемнің ондаған тілдеріне аударылған. 1987 жылы «[[Ай тұтылған түн (пьеса)|Ай тұтылу түнінде»]] спектаклінің негізінде Свердловск [[киностудия]]сы дәл осындай фильмді түсірді. «[[Ұзаққа созылған балалық шақ (фильм)|Ұзаққа созылған балалық шақ]]» әңгімесін 2004 жылы Башқұртстан киностудиясының режиссері Болат Юсупов түсірген.

== Қоғамдық жұмыстары ==
Мұстай Кәрім шығармашылық қызметімен бірге белсенді қоғамдық жұмыстар атқарды.

1955-1980 жылдар аралығында бірнеше рет [[КОКП]] съездеріне [[делегат]] болып сайланды. 4-11 шақырылымдағы РСФСР Жоғарғы Кеңесінің [[депутат]]ы, РСФСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасы төрағасының орынбасары, РСФСР Жоғарғы Кеңесі төрағасының орынбасары, БАССР Жоғарғы Кеңесінің депутаты.

Ұзақ жылдар бойы Башқұрт Бейбітшілік Комитетінің төрағасы, КСРО Министрлер Кеңесі жанындағы Ленин және Мемлекеттік сыйлығы комитетінің мүшесі, [[Башқұртстан Республикасы]] Президенттік Кеңесінің мүшесі болды. &lt;ref&gt;http://mustai.ru/biography  Биография&lt;/ref&gt;

== Отбасы ==
Ақын [[майдан]]да болған кезде оның ұлы Ильгиз дүниеге келді, оны Мұстай бала 9 айлық болғанда ғана көрді. Ол баласын көру үшін ауыр [[жарақат]]ына қарамастан аурухананың бас дәрігерінен рұқсат сұрауына тура келді. Емделмеген жараларға қарамастан, бас дәрігер оны үйіне жіберді.
 
Ұлы Ильгиз Мұстафұлы Каримов (1942-2019), өзінің дарынды әкесінің ізімен жүруді шешті. Ол Жазушылар Одағына кіріп аудармалармен айналыса бастады, оның ішінде әкесінің  кейбір шығармаларын [[орыс тілі]]не аударды.

1951 жылы Мұстай Кәрімнің Әльфия атты қызы дүниеге келді, ол әкесінің шексіз сүйіспеншілігі үшін, үнемі әкесінің қызы деп аталған. 

Мұстай Кәрім әрдайым [[немере]], [[шөбере]] көруді армандаған, оның арманы орындалып, қазір немересі Темірболат пен оның жұбайы Инга бес бала тәрбиелеп көп балалы отбасы болып отыр.  &lt;ref&gt;https://biographe.ru/znamenitosti/mustay-karim/ Мустай Карим&lt;/ref&gt;

2013 жылы жазушының ұлы, қызы мен немересі Мұстай Кәрім [[қор]]ын құрды, оның басты міндеттерінің бірі-[[башқұрт тілі]] мен әдебиетін қолдау. Қор мектептерде, оның ішінде ауылдық жерлерде башқұрт тілін үйренуді, сонымен қатар [[университет]]терде башқұрт тілі мен әдебиетін, [[өлкетану]] мен Башқұрт тарихын зерттеуге арналған академиялық бағдарламаларды қолдайды. &lt;ref&gt;http://mustai.ru/directions/2 Фонд имени Мустая Карима.&lt;/ref&gt;

Жұбайы Раузамен [[неке]]сі 62 жылға созылды. Оның қызы Альфия әкесінің жеке өмірі туралы айта отырып, ата-аналар осы жылдар ішінде бір-біріне деген үлкен құрметпен және үйлесімді өмір сүргенін айтады. 1981 жылы Рауза қайтыс болды, Мұстай Кәрім бірден өзін жалғыз сезіне бастағандықтан, Әлфия әкесіне қамқорлықты күйеуімен бірге өздеріне алды.

== Өмірінің соңғы сәттері ==
Мұстай Кәрім өмір бойы денсаулығы туралы ешқашан шағымданбаған, өйткені ол барлық майдангерлер сияқты шыдамдылыққа төзуге үйренген болатын. Оны жүрек-өкпе жеткіліксіздігімен ауруханаға жеткізіп, онда ол 10 күн [[реанимация]]да болды. Бәрі жақсарып, қалпына келе жатқан сияқты көрінгенімен, 2005 жылдың 21-қыркүйегінде жазушы қос [[инфаркт]]тан кейін [[Уфа]]дағы Республикалық кардиологиялық диспансерде қайтыс болды. Уфадағы мұсылман [[зират]]ында жерленген. &lt;ref&gt;http://pomnim.me/search/?info=867d5e4a-8e87-11e6-96ac-00199984c65f Могила Мустая Карима на Мусульманском кладбище&lt;/ref&gt;

== Атақтары мен марапаттары ==
*[[Социалистік Еңбек Ері]] (10.19.1979)
*II дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені (9 қараша 2004 ж.) - отандық әдебиеттің дамуына қосқан үлесі мен көп жылдық шығармашылық қызметі үшін &lt;ref&gt;Указ президента РФ от 9 ноября 2004 г. № 1424&lt;/ref&gt;
*ІІІ  дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені (28 сәуір 1995 ж.) - мемлекетке сіңірген еңбегі, еңбек, ғылым, мәдениет, өнер саласындағы жетістіктері, халықтар арасындағы достық пен ынтымақтастықты нығайтуға қосқан үлесі үшін.
*2 [[Ленин ордені]] (10/28/1967, 10/19/1979)
*I дәрежелі Отан соғысы ордені (03.11.1985)
*II дәрежелі Отан соғысы ордені (17.07.1945 ж.)
*[[Еңбек Қызыл Ту ордені]]нің 2 ордені (06.08.1955 ж.; 11/28/1969)
*Халықтар достығы ордені (11.16.1984)
*Қызыл Жұлдыз ордені (09.25.1944)
*«Құрмет белгісі» ордені (22.03.1949 ж.)
[[Сурет:Ufa-russia-march-2016-001.jpg|thumb|right|200px|Уфадағы Мұстай Кәрім ескерткіші]]
[[медаль]]дар
*РСФСР-нің еңбек сіңірген әртісі (1982)
*[[Башқұрт Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы]]ның халық ақыны (1963)
*Башқұртстан Ғылым академиясының құрметті академигі (1992)
*[[Лениндік сыйлық]] (1984) - «От тастамаңыз, Прометей!» трагедиясы үшін  және «Ұзаққа созылған балалық шақ» повесі үшін
*КСРО Мемлекеттік сыйлығы (1972) - «Жылдар өткен соң» өлеңдер жинағы үшін (1971)
*Станиславский атындағы РСФСР Мемлекеттік сыйлығы (1967) -башқұрт ADT сахнасында қойылған “[[Ай тұтылған түн (пьеса)|Ай тұтылған түн]]” спектаклі үшін
*[[Салауат Юлаев]] атындағы республикалық сыйлық (1967) -«Таңдамалы шығармаларының» 1-ші томы үшін
*[[Шолохов]] атындағы [[әдебиет]] және өнер саласындағы халықаралық сыйлық (1999)
*Г.Х.Андерсен атындағы халықаралық қазылар алқасының құрметті дипломы (1978)- «Жаңалықтарды күту» кітабы үшін

== Есте қалдыру ==
[[Сурет:RR5110-0162R 2 рубля 2019 100 лет поэту Мустаю Кариму.png|thumb|right|200px|Мұстай Кәрімнің 100 жылдығына арналған күміс монета]]
*Мұстай Кәрімнің есімі Мәскеудегі, &lt;ref&gt;https://mkset.ru/news/culture/31-08-2017/pravitelstvo-moskvy-dalo-imya-mustaya-karima-ulitse-na-yugo-vostoke-stolitsy {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190128191453/https://mkset.ru/news/culture/31-08-2017/pravitelstvo-moskvy-dalo-imya-mustaya-karima-ulitse-na-yugo-vostoke-stolitsy |date=2019-01-28 }} Улица Мустая Карима появилась в Москве (рус.). Дата обращения 2 октября 2017.&lt;/ref&gt;  [[Уфа]], [[[[Алматы]]]],&lt;ref&gt;https://www.kommersant.ru/doc/3861690 Улица в Алматы названа именем Мустая Карима (рус.). Дата обращения 2019-28-01.&lt;/ref&gt;  Қазан, &lt;ref&gt;http://mustai.ru/news_items/273 Улицу в Казани назовут именем Мустая Карима. mustai.ru. Дата обращения 7 октября 2019.&lt;/ref&gt; [[Екатеринбург]] қалаларындағы көшелерге &lt;ref&gt;Официальный портал Екатеринбурга. Официальный портал Екатеринбурга. Дата обращения 23 марта 2020.&lt;/ref&gt; сонымен қатар Башқұртстанның көптеген [[елді мекендер]]інде берілген: Бирск, Нефтекамск, Янаул, с. Жуково, с. Иглино, с. Кармаскалы, с.Кляшево, с.Красная Горка, с.Кушаренково, с.Чесноковка, пос.Чишмы, д.Чамонино. 
*Уфадағы Мұстай Кәрімнің есімі - Башқұртстан Республикасының Ұлттық жастар театры.
*Мұстай Кәрім атындағы №158 башқұрт гимназиясы &lt;ref&gt;http://ufa-edu.ru/educationinstitution/index.php?SECTION_ID=101&amp;ELEMENT_ID=812 {{Webarchive|url=https://archive.today/20120914153506/http://www.ufa-edu.ru/educationinstitution/index.php?SECTION_ID=101&amp;ELEMENT_ID=812 |date=2012-09-14 }} Муниципальное общеобразовательное учреждение Башкирская Гимназия № 158 имени Мустая Карима Кировского района городского округа город Уфа (недоступная ссылка). Дата обращения 24 октября 2013. Архивировано 14 сентября 2012 года.&lt;/ref&gt; және Башқұртстан Республикасы, Чишминский ауданы, Кляшево ауылындағы Мұстай Кәрім атындағы [[орта мектеп]]&lt;ref&gt;http://ufa.region-pages.ru/org/17768 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200613093404/http://ufa.region-pages.ru/org/17768 |date=2020-06-13 }} Средняя общеобразовательная школа имени Мустая Карима с.Кляшево района Чишминский.&lt;/ref&gt;
*Мустай Карим 1999 жылдан 2005 жылға дейін өмір сүрген Уфаның Энгельс көшесіндегі үйде мемориалдық тақта орнатылды. &lt;ref&gt;https://img-fotki.yandex.ru/get/5624/36256508.2b/0_6d910_2925788d_orig&lt;/ref&gt;
*2013 жылғы 10 қазанда Уфа қаласында Кәсіподақтар үйінің ғимаратының алдында Мұстай Кәрімнің [[ескерткіш]]і ашылды. &lt;ref&gt;https://www.bashinform.ru/news/581923/ Ольга Муртазина. В Уфе открыли памятник Мустаю Кариму // ИА «Башинформ»&lt;/ref&gt; 
*1990 жылы, Мечетлин ауданының аудан орталығында, Большеустьикинское ауылында, орталық аудандық кітапхананың алдына Мұстай Кәрімнің [[бюст]]і орнатылды&lt;ref&gt;Марат Гафаров. Памятника достоин//Край мой родимый—Мечетлинский. Сборник статей и очерков.—Уфа: Мир печати, 2010.—272 с.&lt;/ref&gt;
*Башқұрт мемлекеттік университетінің филология факультетінің дарынды студенттеріне жыл сайынғы Мұстай Кәрім стипендиясы тағайындалды &lt;ref&gt;https://www.bashinform.ru/news/134904-luchshie-studenty-budut-poluchat-stipendiyu-imeni-narodnogo-poeta-bashkortostana-mustaya-karima/ Лучшие студенты будут получать стипендию имени народного поэта Башкирской АССР Мустая Карима, ИА&lt;/ref&gt; 
*2017 жылдың күзінде «[[Аэрофлот]]» авиакомпаниясының Sukhoi Superjet 100 жолаушылар ұшағының бірі Башқұрт Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасының халық ақыны Мұстай Кәрімнің есімін алды &lt;ref&gt;https://www.bashinform.ru/news/1054375-v-nebe-nad-rossiey-budet-letat-samolet-imeni-narodnogo-poeta-bashkirii-mustaya-karima/?sphrase_id=1440402 В небе над Россией будет летать самолёт имени народного поэта Башкирии Мустая Карима, ИА&lt;/ref&gt; 
*2017 жылғы 20 қазанда Мұстай Карим оқыған [[Уфа]]дағы Башқұрт мемлекеттік университетінің бас ғимаратының қасбетіне мемориалдық тақта орнатылды. 
[[Сурет:Мұстай Кәрім көшесі.jpg|thumb|right|250px|Алматы қаласындағы Мұстай Кәрім атындағы көше]]
*2017 жылғы 20 қазанда Мұстай Кәрімнің шығармашылық шеберханасы ашылды - Уфадағы Башқұрт мемлекеттік университетінде [[башқұрт тілі]] мен әдебиетін зерттеу орталығы&lt;ref&gt;http://mustai.ru/news_items/146 В Башкирском государственном университете открылась творческая мастерская имени Мустая Карима. mustai.ru. Дата обращения 9 октября 2018.&lt;/ref&gt;
*Кабардин-Балқар республикасында, Кавказдың негізгі жотасында, Чегем шатқалында, 3555 метр биіктіктегі аты аталмаған шыңға Башқұрт Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасының Халық ақыны Мустай Каримнің есімі берілген (2018). &lt;ref&gt;https://www.bashinform.ru/news/1184663-v-kabardino-balkarii-poyavilsya-pik-narodnogo-poeta-bashkirii-mustaya-karima/ В Кабардино-Балкарии появился Пик народного поэта Башкирии Мустая Карима&lt;/ref&gt;
*«Водоход» компаниясының соңғы круиздік кемесі «Мұстай Кәрім» атауын  алды, ([[Төменгі Новгород]]та Красное Сормово зауытында салынып, ПВ300 жобасының төрт қабатты моторлы [[кеме]]сі, 2019 ж. 11 қыркүйегінде іске қосылды) &lt;ref&gt;https://gtrk.tv/novosti/128872-noveyshemu-rossiyskomu-kruiznomu-layneru-prisvoyat-imya-mustaya-karima {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603090540/https://gtrk.tv/novosti/128872-noveyshemu-rossiyskomu-kruiznomu-layneru-prisvoyat-imya-mustaya-karima |date=2019-06-03 }}  «Башкортостан». Новейшему российскому круизному лайнеру присвоят имя Мустая Карима. ГТРК «Башкортостан» (11 марта 2019). Дата обращения 3 июня 2019.&lt;/ref&gt;
*2019 жылдың 15 мамырында Мұстай Кәрімнің 100 жылдық мерейтойына орай жасалған [[марка]] почта айналымына енгізілді. 
*2019 жылдың 31 мамырында Уфа халықаралық әуежайына Мұстай Кәрім есімі берілді &lt;ref&gt;http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201905310002?index=2&amp;rangeSize=1 Официальный интернет-портал правовой информации. publication.pravo.gov.ru. Дата обращения 3 июня 2019.&lt;/ref&gt;
*2019 жылғы 5 қыркүйекте Ресей Банкі Мұстай Кәрімнің 100 жылдығына арналған естелік күміс [[Мәнет|монета]]ны шығарды. Монетаның таралымы -3 мың дана, номиналы-2 рубль &lt;ref&gt;https://www.cbr.ru/Press/event/?id=283  Выпускаются новые памятные монеты | Банк России. www.cbr.ru. Дата обращения 6 сентября 2019.&lt;/ref&gt;
*2019 жылдың 19 қыркүйегінде «Қарындас» көркем фильмі Мұстай Кәрімнің «Біздің үйдің қуанышы» повесі негізінде кең таралды.&lt;ref&gt;https://www.bashinform.ru/news/1195714-film-po-povesti-mustaya-karima-radost-nashego-doma-vyydet-pod-nazvaniem-sestrenka/?sphrase_id=6865891 В Башкирии Александр Галибин снимает фильм «Сестрёнка» по повести Мустая Карима. www.bashinform.ru. Дата обращения 9 октября 2018. Фильмнің дистрибьюторы - Уолт Дисней.&lt;/ref&gt;
[[Сурет:«Мұстай Кәрім – 100 жыл» Алматы қаласындағы конференция.jpg|thumb|right|200px|Алматы қаласында өткен «Мұстай Кәрім – 100 жыл» атты ғылыми-тәжірибелік конференция]]
*2019 жылы 12 қазанда [[Мәскеу]]де Саида Медведеваның «Семинар» кинокомпаниясының «Мұстай» деректі фильмінің премьерасы болды. 19 қазанда фильмнің [[премьера]]сы Уфада өтті.&lt;ref&gt;http://mustai.ru/news_items/452 Уфе состоялся торжественный вечер к 100-летию Мустая Карима. mustai.ru. Дата обращения 15 ноября 2019.&lt;/ref&gt;
*2019 жылы 18 қазанда Уфада Мұстай Кәрімнің «Таганок» повесі негізінде «Таганок жасағы» фильмі көрсетілді &lt;ref&gt;https://www.bashinform.ru/news/1368205-v-ufe-sostoyalas-premera-filma-otryad-taganok-po-motivam-povesti-mustaya-karima/ Фильм «Отряд Таганок» стал еще одним подарком к 100-летию Мустая Карима. www.bashinform.ru (18 октября 2019). Дата обращения 15 ноября 2019.&lt;/ref&gt;
*2019 жылдың 18 қазанында М.Акмулла атындағы Башқұрт мемлекеттік педагогикалық университетінде Мұстай Кәрімнің  жеке аудиториясы және ақынның [[бюст]]і ашылды. &lt;ref&gt;https://www.bashinform.ru/news/1368032-v-bashkirskom-peduniversitete-otkrylsya-byust-mustayu-karimu/ В Башкирском педуниверситете открыли бюст Мустаю Кариму. www.bashinform.ru (18 октября 2019). Дата обращения 15 ноября 2019.&lt;/ref&gt;
*2019 жылдың 20 қазанында ақынның кіші отаны - Мұстай Кәрімнің туғанына 100 жылдығын мерекелеу аясында - Башқұртстан Республикасы Чишминский ауданы, [[Кляш (Чишмин ауданы)|Кляшево]] ауылында - Мәдениет үйі ашылып, Мұстай Кәрім мектебінің ауласына ағаштар отырғызылды &lt;ref&gt;http://mustai.ru/news_items/454 В Кляшево отметили 100-летие Мустая Карима. mustai.ru. Дата обращения 15 ноября 2019.&lt;/ref&gt;

== Әдеби мұра ==
*Мұстай Кәрім. Уақыт деген қанатты ат. -Современник баспасы, Мәскеу, 1972 ж. Таралымы 25 000 дана.
*Мұстай Кәрім. Кешіру: Повесть-М .:Известия, 1989.-304 б. Таралымы 100 000 дана.
*Мұстай Кәрім. Ұзаққа созылған балалық шақ. Повесть.-М .:Современник баспасы,1977.(Роман-Газета, № 4 (866),1979. Таралымы 2 495 000 дана.
*Шығармалары І том: [[Өлең]]дер. -Уфа: Кітап, 2009.-512 бет. ISBN 978-5-295-04903-3 (І том)
*Шығармалары II том: Өлеңдер, [[поэтика]]лық аудармалар. -Уфа: Кітап, 2011.-416 бет. ISBN 978-5-295-05408-2 (II том)
*Шығармалары III том: пьесалар, [[либретто]]. -Уфа: Кітап, 2012.-608 бет.ISBN 978-5-295-05627-7 (ІІ том)
*Шығармалары IV том: [[драма]]лар, повестер, [[әңгіме]]лер. -Уфа: Кітап,2013.-506 бет.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|2}}

[[Санат:КСРО мемлекеттік сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:КСРО ақындары]]
[[Санат:XX ғасырдағы Ресей ақындары]]
[[Санат:КСРО жазушылары]]
[[Санат:КСРО драматургтері]]
[[Санат:Социалистік еңбек ерлері‎]]
[[Санат:Ленин орденінің иегерлері]]
[[Санат:Еңбек Қызыл Туы орденінің иегерлері]]
[[Санат:I дәрежелі Отан соғысы орденінің иегерлері]]
[[Санат:II дәрежелі Отан соғысы орденінің иегерлері]]
[[Санат:Лениндік сыйлықтың иегерлері]]
[[Санат:Халықтар Достығы орденінің иегерлері]]
[[Санат:Қызыл Жұлдыз орденінің иегерлері]]
[[Санат:Құрмет Белгісі орденінің иегерлері]]
[[Санат:Еңбек ардагері медалінің иегерлері]]
[[Санат:Жуков медалінің иегерлері]]
[[Санат:Соцреалист-жазушылар]]
[[Санат:Башқұрт ақындары]]
[[Санат:Лақап есімімен танымал әдебиетшілер]]</text>
      <sha1>litzmk0im1pfeyokgmhsyw4qcpo43ck</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үлгі:Басты бет/Жаңалықтар</title>
    <ns>10</ns>
    <id>58856</id>
    <revision>
      <id>3479349</id>
      <parentid>3477851</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:12:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurtenge</username>
        <id>93712</id>
      </contributor>
      <origin>3479349</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2629" sha1="3pyh7y71lvxsq1r6a1vkbkatsnyb0pa" xml:space="preserve">{{Басты бет/Түйін
| түйін = 
{{flatlist|
'''[[Портал:Ағымдағы оқиғалар|Ағымдағы оқиғалар:]]''' [[Үндістан мен Пәкістан арасындағы қақтығыс (2025)|Үндістан мен Пәкістан арасындағы қақтығыс]] • [[Грузиядағы парламент сайлауынан кейінгі наразылықтар (2024)|Грузиядағы наразылық шаралары]] • [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]] {{Small|([[Ресейдің Украинаға басып кіру хронологиясы (2022 жылдан бастап)|хронологиясы]], [[Курск облысындағы шайқастар (2024 жылдан)|Курск облысындағы шайқастар]])}}
}}
&lt;!-- Ағымдағы оқиғалардың бірінің суреттемесі --&gt;
[[Сурет:Lee Jae-myung's Portrait (2024.2) (cropped).jpg|оңға|100px]]
&lt;!-- Нақты оқиғалар --&gt;
* [[10 маусым]] — Аустрияның [[Грац]] қаласындағы [[Орта мектеп|орта мектептегі]] '''[[Грацтағы мектепте ату|атыстан]]''' он бір адам қаза тапты.
* [[3 маусым]] — Оңтүстік Кореядағы '''[[Корея Республикасындағы президент сайлауы (2025)|президенттік сайлау]]''' нәтижесінде [[Ли Чжэ Мён]] (''суретте'') жаңа [[Корея Республикасының президенті]] болып сайланды.
* [[1 маусым]] — '''[[«Өрмек» операциясы]]''' нәтижесінде FPV-дрондарымен Ресейдің бірқатар әскери ұшақтары жойылды.
* [[1 маусым]] — [[Кароль Навроцкий]] жаңа [[Польша президенті]] болып '''[[Польшадағы президент сайлауы (2025)|сайланды]]'''.
* [[31 мамыр]] — «[[Пари Сен-Жермен]]&lt;nowiki/&gt;» клубы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ның финалында [[Интернационале|Интерді]] 5:0 есебімен '''[[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2025|жеңді]]'''.
* [[25 мамыр]] — [[Шайбалы хоккейден әлем чемпионаты 2025|Хоккейден әлем чемпионатында]] АҚШ құрамасы алтын жеңіп алды.
}}
&lt;noinclude&gt;
{{doc}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>3pyh7y71lvxsq1r6a1vkbkatsnyb0pa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479355</id>
      <parentid>3479349</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:16:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Batyrbek.kz</username>
        <id>5623</id>
      </contributor>
      <origin>3479355</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2631" sha1="32p8a4egzsi4efmyzj8fggxjzg9i2z0" xml:space="preserve">{{Басты бет/Түйін
| түйін = 
{{flatlist|
'''[[Портал:Ағымдағы оқиғалар|Ағымдағы оқиғалар:]]''' [[Үндістан мен Пәкістан арасындағы қақтығыс (2025)|Үндістан мен Пәкістан арасындағы қақтығыс]] • [[Грузиядағы парламент сайлауынан кейінгі наразылықтар (2024)|Грузиядағы наразылық шаралары]] • [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]] {{Small|([[Ресейдің Украинаға басып кіру хронологиясы (2022 жылдан бастап)|хронологиясы]], [[Курск облысындағы шайқастар (2024 жылдан)|Курск облысындағы шайқастар]])}}
}}
&lt;!-- Ағымдағы оқиғалардың бірінің суреттемесі --&gt;
[[Сурет:Lee Jae-myung's Portrait (2024.2) (cropped).jpg|оңға|100px]]
&lt;!-- Нақты оқиғалар --&gt;
* [[10 маусым]] — Аустрияның [[Грац]] қаласындағы [[Орта мектеп|орта мектептегі]] '''[[Грац мектебіндегі атыс|атыстан]]''' он бір адам қаза тапты.
* [[3 маусым]] — Оңтүстік Кореядағы '''[[Корея Республикасындағы президент сайлауы (2025)|президенттік сайлау]]''' нәтижесінде [[Ли Чжэ Мён]] (''суретте'') жаңа [[Корея Республикасының президенті]] болып сайланды.
* [[1 маусым]] — '''[[«Өрмек» операциясы]]''' нәтижесінде FPV-дрондарымен Ресейдің бірқатар әскери ұшақтары жойылды.
* [[1 маусым]] — [[Кароль Навроцкий]] жаңа [[Польша президенті]] болып '''[[Польшадағы президент сайлауы (2025)|сайланды]]'''.
* [[31 мамыр]] — «[[Пари Сен-Жермен]]&lt;nowiki/&gt;» клубы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ның финалында [[Интернационале|Интерді]] 5:0 есебімен '''[[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2025|жеңді]]'''.
* [[25 мамыр]] — [[Шайбалы хоккейден әлем чемпионаты 2025|Хоккейден әлем чемпионатында]] АҚШ құрамасы алтын жеңіп алды.
}}
&lt;noinclude&gt;
{{doc}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>32p8a4egzsi4efmyzj8fggxjzg9i2z0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Штандарт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>87173</id>
    <revision>
      <id>3479263</id>
      <parentid>2125740</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:03:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479263</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="800" sha1="6om6htmcjnhaav2jp9znp8sdle9xc5j" xml:space="preserve">'''Штандарт''' ({{lang-it|stendardo ту, жалау}}) —

* Бірқатар елдердің және бұрынғы орыс армиясының атты әскер [[полк]]терінің туы. 
* Кейбір елдердегі мемлекет басшыларының ([[император]]дың, [[король]]дің, [[президент]]тің) келіп тоқтаған мекенінде көтерілетін жалауы.&lt;ref&gt;Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Әскери іс. Алматы: «Мектеп» ААҚ, 2001 жыл&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;
{{stub:Әскери іс}}
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Әскери іс]]</text>
      <sha1>6om6htmcjnhaav2jp9znp8sdle9xc5j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сәкен Қордабайұлы Майғазиев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120194</id>
    <revision>
      <id>3479391</id>
      <parentid>3416013</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:00:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mirakan</username>
        <id>169174</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Жеке өмірі */</comment>
      <origin>3479391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6300" sha1="n3xii3y5ug1uqmprc86qed46i7sd1bb" xml:space="preserve">{{Музыкант
 |Есімі              = Сәкен Майғазиев
 |Атауы          = 
 |Сурет             =
 |Сурет ені      = 
 |Сурет тақырыбы    = 
 |Фон              = 
 |Туылған кездегі есімі = 
 |Толық аты       = Сәкен Қордабайұлы Майғазиев
 |Туған күні    = 01.01.1975
 |Туған жері   = [[Түркістан облысы|ОҚО]], {{туғанжері|Созақ ауданы|Созақ ауданында}}, Созақ селосы
 |Қайтыс болған күні      = 
 |Қайтыс болған жері     = 
 |Белсенділік жылдары            = 
 |Мемлекет           = {{KAZ}}
 |Мамандықтары        = {{әнші|Қазақстан}}, продюсер, тележүргізуші, ұстаз
 |Дауыс түрі  = 
 |Аспаптары      = 
 |Жанры            = лирика
 |Лақап аттары       = 
 |Ұжымы       = [[МузАРТ]]
 |Қызметтес болған   = 
 |Лейблдері           = 
 |Марапаттары          = {{{!}} 
{{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}
{{!}}}
{{{!}} 
{{!}}{{Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері}}
{{!}}}
|Сайты             = 
}}
'''Сәкен Қордабайұлы Майғазиаев ''' ([[1975 жыл]]ы [[1 қаңтар]]да [[Түркістан облысы]], [[Созақ ауданы]]нда туған) — қазақстандық [[әнші]], [[МузАРТ]] ансамбльінің солисті. [[Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері]] (2013). [[Дарын мемлекеттік сыйлығы|&quot;ДАРЫН&quot; мемлекеттік жастар сыйлығының иегері]].

== Өмірбаяны ==
[[Қоңырат]] тайпасы [[Жиенбет]] руынан шыққан. &lt;ref&gt;https://m.facebook.com/story.php/?id=100022680831526&amp;story_fbid=1553063778792968&lt;/ref&gt;
Сәкен алты ұл мен төрт қызды дүниеге әкелген Қордабай Майғазыұлы мен Ұлтай Мырзамбекқызы отбасында тоғызыншы болып туған. 1993 ж. Ж. Елебеков атындағы Республикалық эстрада – цирк колледжіне түсіп, «соқпалы аспаптар және эстрада әншісі» бөлімі бойынша К. Бектаев пен Л. Кесоглудан сабақ алды. 1997ж. Т. Жүргенов атындағы «Өнер» академиясының «эстрада әншісі» бөлімі бойынша Л. Тулешовадан білім алды.

2001 ж. бастап МузАРТ тобының мүшесі болып тағайындалды.&lt;ref&gt;«Өнеге» журналы, сәуір, 2011&lt;/ref&gt; 2012 ж. бері - Ж. Елебеков атындағы Эстрада және цирк колледжінде ұстаз.

== Шығармашылығы ==
Әнші 2009 ж. [[Екі жұлдыз]] жобасында актриса [[Әйгерім Жаңылбаева]]мен бірге қатысып, бағдарламаның келесі маусымында жүргізуші қызметін атқарған. 2014 ж. Хабар арнасындағы &quot;Жаңа күн&quot; ақпараттық-сазды бағдарламасының жүргізушісі. Сонымен қатар «Әйгөлек» балалар байқауында жас таланттарға қолдау көрсетіп, сахнада олармен бірге дуэт дайындауға ат салысып жүрген жұлдыздардың бірі.

== Жеке өмірі ==
Үйленген, 1 ұлы және 3 қызы бар. Жұбайының есімі – Динара, ұлы - Әділет 1998 жылы, қыздары - Райана 2013 жылы, Мәриям 2016 жылы, Сәфия 2018 жылы дүниеге келген.
== Ғылым жолы ==
Майғазиев Сәкен Қордабайұлы 2020 жылы Т.Қ. Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясында &quot;6D041600 - Өнертану&quot; мамандығы бойынша Философия докторы (PhD) дәрежесін алу үшін &quot;Қазіргі қазақ эстрадасындағы этнофольклорлық тенденциялар (этнофольклорлық ансамбльдер шығармашылығы негізінде)&quot; тақырыбында диссертация қорғады.
== Марапаттары ==
* 1996 ж. Тараз қаласында өткен Ш. Қалдаяқов атындағы Халықаралық  фестивальдің дипломанты. 
* 1997 ж. Республикалық [[Жас қанат байқауы]]ның «Алтын домбыра» иегері. 
* 1998 ж. Алматы – 98 фестивалінің 1–ші орын иегері 
* 1998 ж. &quot;Дарын&quot; мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты.&lt;ref&gt;[http://www.via-muzart.kz via-muzart.kz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120104065632/http://www.via-muzart.kz/ |date=2012-01-04 }}&lt;/ref&gt;
* 2010 ж. Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері.
* 2010 ж. Шымкенттегі жұлдыздар аллеясындағы жеке жұлдызы.
* 2012 ж.  «Д.Қонаевқа – 100 жыл» медалі
* 2013 ж. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері.
* 2016 жылы &quot;Қазақстан тәуелсіздігіне 25 жыл&quot; медалімен марапатталды.

== Дискография ==
* 2012 ж. - CD &quot;Бал әнім&quot;, Қазақстан.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:1 қаңтарда туғандар]]
[[Санат:Қазақстан мәдениет қайраткерлері]]
[[Санат:Дарын мемлекеттік сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Республикалық эстрада цирк колледжі түлектері]]</text>
      <sha1>n3xii3y5ug1uqmprc86qed46i7sd1bb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мұстафа Исмет Инөнү</title>
    <ns>0</ns>
    <id>157191</id>
    <revision>
      <id>3479316</id>
      <parentid>3282349</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:17:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:Inonu_Ismet.jpg|Inonu_Ismet.jpg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Krd|Krd]] [[commons:File:Inonu_Ismet.jpg|жойған]], себебі: [[:c:Commons:Deletion requests/File:İsmet İnönü Renkli.jpg|]]: URAA affected, see DR fo</comment>
      <origin>3479316</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7546" sha1="jq6obxioha3r3pywbm8c3ovwahz82n5" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер|Қазақша есімі=Мұстафа Исмет Инөнү|Шынайы есімі={{lang-tr|Mustafa İsmet İnönü}}|Суреті=|Титулы_2=[[Түркия]]ның 2-ші [[Түркия президенті|президенті]]|Ту_2=Flag of the President of Turkey.svg|Ту2_2=Emblem of the Presidency of Turkey.svg|Басқара бастады_2=11 қараша 1938|Басқаруын аяқтады_2=22 мамыр 1950|Ізашары_2=[[Мұстафа Кемал Ататүрік]]|Ізбасары_2=[[Махмуд Желал Баяр|Желал Баяр]]|Титулы=[[Түркия]]ның 12-ші [[Түркия премьер-министрі|премьер-министрі]]|Ту=Seal of Prime Ministry of the Republic of Turkey (until 2015).svg|Ту2=Flag of Turkey.svg|Басқара бастады=20 қараша 1961|Басқаруын аяқтады=20 ақпан 1965|Президент=[[Джемаль Гюрсель|Жемал Гүрсел]]|Ізашары=[[Джемаль Гюрсель|Жемал Гүрсел]]&lt;br&gt;[[Фахреттин Өзділек]] (қ.о.)|Ізбасары=[[Суат Хайри Үргүплү]]|Титулы_3=[[Түркия]]ның 3-ші [[Түркия премьер-министрі|премьер-министрі]]|Ту_3=Flag of Turkey.svg|Ту2_3=Seal of Prime Ministry of the Republic of Turkey (until 2015).svg|Басқара бастады_3=6 наурыз 1925|Басқаруын аяқтады_3=мамыр 1937|Президент_3=[[Мұстафа Кемал Ататүрік]]|Ізашары_3=[[Әли Фатхи Оқиар]]|Ізбасары_3=[[Махмуд Желал Баяр]]|Титулы_4=[[Түркия]]ның 1-ші [[Түркия премьер-министрі|премьер-министрі]]|Ту_4=Seal of Prime Ministry of the Republic of Turkey (until 2015).svg|Ту2_4=Flag of Turkey.svg|Басқара бастады_4=1 қараша 1923|Басқаруын аяқтады_4=21 қараша 1924|Президент_4=[[Мұстафа Кемал Ататүрік]]|Ізашары_4=''лауазым құрылды''|Ізбасары_4=[[Әли Фатхи Оқиар]]|Титулы_5=Түркияның 4-ші Сыртқы істер министрі|Ту_5=Flag of Turkey.svg|Басқара бастады_5=22 қазан 1922|Басқаруын аяқтады_5=21 қараша 1924|Премьер_5=[[Рауф Орбай]]&lt;br&gt;[[Әли Фатхи Оқиар]]|Президент_5=[[Мұстафа Кемал Ататүрік]]|Партиясы=[[Сурет:CHP logo (2024, vertical red).svg|25px]] [[Республикалық Халық партиясы]]|Білімі=Осман Әскери колледжі|Қайтыс болған күні=25.12.1973|Туған жері={{туғанжері|Измир|Измирде}}, [[Айдын уәлаяты]], [[Осман империясы]]|Қайтыс болған жері={{қайтысболғанжері|Анкара|Анкарада}}, [[Түркия]]|Жерленді=[[Анытқабір]], [[Анкара]]|Діні=[[Сунниттер|Сунни]] [[Ислам]]|Туған кездегі есімі=Мұстафа Исмет-[[паша]]|Туған күні=24.9.1884|Атағы=[[Генерал]]|Әскер түрі={{flagicon|Түркия}} [[Осман империясы]] (1903–1920)&lt;br&gt;{{flagicon|Түркия}} [[Ұлы Ұлттық Жиналысының Үкіметі|Анкара үкіметі]] (1920–1923)&lt;br&gt;{{байрақ|Түркия}} (1923–1926)|Шайқасы=[[Бірінші дүниежүзілік соғыс]]&lt;br&gt;[[Грек-түрік соғысы (1919-1922)]]|Қолтаңбасы=İsmet İnönü Signature.svg}}

'''Исмет Мұстафа Инөнү''' ({{lang-tr|Mustafa İsmet İnönü}}; {{Туғанкүні|24|09|1884}}&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|lang=fr|url=https://data.bnf.fr/fr/13605357/i_smet_i_nonu/|title=İsmet İnönü (1884-1973)|website=data.bnf.fr|access-date=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0033665.xml|title=Ismet Inönü {{!}} enciclopèdia.cat|website=www.enciclopedia.cat|access-date=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://proleksis.lzmk.hr/28055/|title=Inönü, Ismet {{!}} Proleksis enciklopedija|website=proleksis.lzmk.hr|access-date=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;, {{Туғанжері|Измир|Измирде}} — {{Қайтысболғанкүні|25|12|1973}}&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;, {{Қайтысболғанжері|Анкара|Анкарада}}) — [[Түркия|түрік]] мемлекеттік, саяси және әскери қайраткер, [[Түркия|Түркияның]] екінші президенті (1938—1950), Ататүріктің мұрагері. 

Туған кездегі есімі — '''Мұстафа Исмет-[[паша]]''' ({{lang-tr|Mustafa İsmet-paşa}}). Исмет Инөнү есімі [[1935]] жылдың [[1 қаңтар|1 қаңтарынан]] бастап Түркияда титулдардың жойылуына және фамилиялардың енгізілуіне байланысты қабылданды. 

Әскери-артиллериялық училищенің түлегі. [[Жас түріктер төңкерісі]] кезінен бастап [[Мұстафа Кемал Ататүрік|Ататүріктің]] жақын серігі болған. [[Бірінші дүниежүзілік соғыс]] кезінде Месопотамия майданындағы полковник. 

== Өмірібаяны == 
Мұстафа Исмет Инөнү [[1884 жыл]]ы [[24 қыркүйек]]те [[Измир]] қаласында туған. Осман шенеунігі [[Хаджи Решид]] бейдің ұлы. Әскери-артиллерия училищесінде білім алған. Түркиядағы революция кезінде Ататүріктің жақын жақтасы болған. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде месопатамия майданында полковник қызметін атқарған.

==Қатысқан соғыстары==
Мустафа Исмет [[Грек-түрік соғысы (1919-1922)|түрік-грек соғысы]] кезінде Инөнү шайқасқа қатысып, атаққа ие болады. Сол кезден бастап тегін Инөнү деп алады. Республика құрылған соң, бірінші премьер-министр болып тағайындалып, [[1937 жыл]]ға дейін осы қызметті атқарады. 
Ататүрік қайтыс болған соң [[1938 жыл]]дың [[11 қараша]] айынан [[1950 жыл]]ға дейін президенттік таққа отырады.

[[Республикалық Халық партиясы|Республикалық ұлттық партия]]ның негізін салушылардың бірі болған. Ол партияны 1938-1972 жылдар аралығында басқарған. [[1972 жылы]] саясат өмірінен алшақтайды.

[[1973 жыл]]ы [[25 желтоқсан]]да [[Анкара]] қаласында қайтыс болады.

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}
[[Санат:Әскерилер]]
[[Санат:Түркия президенттері]]</text>
      <sha1>jq6obxioha3r3pywbm8c3ovwahz82n5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жорықтағы тамақтану</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159669</id>
    <revision>
      <id>3479387</id>
      <parentid>2133440</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:43:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dave.Dunford</username>
        <id>169173</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Lunch Time^ - geograph.org.uk - 830360.jpg]] → [[File:Lunch Time! - geograph.org.uk - 830360.jpg]] ^ &gt; !</comment>
      <origin>3479387</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15216" sha1="iubsl8z8h0zjphvvhafa61ucgyi0w7x" xml:space="preserve">[[File:Hike to Kumpur Village.jpg|thumb|right| Жорық]]

'''[[Жорық]]''' - ұйымдастырылған адамдар тобының(отрядының)белгілі бір мақсатпен анықталған тәртіп бойынша қозғалысы. Ал '''туристік жорық''' - рекреациялық-туристік мақсатта белгілі бір [[маршрут]] бойынша адамдар тобының қозғалысы&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;http://ru.wikipedia.org&lt;/ref&gt;.

'''Жорық кезіндегі тамақтану''' үш-төрт рет,оның өзінде,сөз жоқ,бір рет ыстық [[тамақ]] болуы тиіс.

[[File:Lunch Time! - geograph.org.uk - 830360.jpg|thumb| Жорық кезіндегі тамақтану]]

'''Таңғы ас''' [[тәулік]]тік [[азық]] құрамының 30%-ын құрайды,бірақ көлемі жағынан аз және жеңіл қорытындылатындай болуы тиіс.Ең жақсысы ірімшік қосылып пісірілген бутербродты, колбасаны, консервіні,майлы ботқаны және міндетті түрде шайды пайдаланғаны дұрыс.Жорықтарда,балалар мен жасөспірімдер қасында болса,2-3 сағаттық қозғалыстан кейін:печенье,конфеттер,жемістер,халва, т.б. бар екінші ас ішіледі.
               
'''Түскі асқа''' міндетті түрде сорпа дайындалуы қажет.Оны арнайы құрғатылған азықтан әзірлейді.Ет және балық консервілерін қайнаған суға 5-10 минут қана ұстайды.Екінші тағам түрі кисель,какао, қою сүт болады.

'''Кешкі асқа''' әдетте құнарлы ботқа,ет,компот,тәтті күлше,печенье және басқалары әзірленеді. Ет, колбаса тәрізді басқа тез бұзылатын тағамдар жорықтың алғашқы күндерінің қажетіне жаратылуы тиіс.

Тамақ әзірлеу үшін тек қаңыртырлы ыдыс қана пайдаланылады.Цинктон, әсіресе мыстан жасалған ыдыстарды пайдалануға мүлде болмайды.Тамақ әзірлеу мерзімінің ұзақтығы азық-түлік құрамына,оның көлеміне,ортаның температурасына және тұрған жердің биіктік деңгейіне байланысты.Неге тұрған жер биіктігінің деңгейіне байланысты? Оның себебі,жазық жерде су 100 градуста қайнаса,ал 1000 м биіктікте су 96,7 градуста, 1500 м. биіктікте 95 градуста, 2000м биіктікте -93,3 градуста қайнайды.Неғұрлым биікке көтерілген сайын судың қайнау температурасы және тамақтың қайнауы соғұрлым төмендейді.Егер тамақ суық кезде немесе желді күні дайындалса, оның қайнауы ұзаққа созылады.Орта есеппен сиыр еті-1.5-2.5 сағат,тауық еті-1-1.5 сағат,балық 15 минут,ұнтақ ботқасы-5-7 минут,арпа,қарақұмық жармасы-20,30 минут арпа,сұлы-50,60 минут,күріш-20,30 минут,макарон-15-25 минут,картоп 20,25минут қайнауы тиіс.Тамақ әзірлеу үшін ең алдымен от жағу қажет,оның жалыны қазанға тегіс тиіп,қыздыратындай болуы керек.Егер етті қайнаған суға салмай суық суға салып ,қайнататын болсаң,онда ол дәмсіздеу болады.Егер қайнаған суға бір-екі қасық уксус қоссаң,онда ет жұмсара түседі.Макаронды тағамды қайнату үшін қайнаған,тұз салынған суға салып:вермишельді -8-10 минут,кеспені-лапша-15-20 минут,түтік кеспені-макаронның бір түрі-20-25 минут қайнатады.Кейін суын төгеді.Құрғақ бұршақ және фасоль түнге қарай суға бектіріледі.Оларды  қайнату үшін суық суға салады,қайнаған кезде тұз қосады.Егер қазанға не котелек бір кесім ет немесе маргарин салса,онда судың бетінде майлы көбік пайда болады,ол сорпаның салқындауына кедергі келтіреді,картоп әлдеқайда тез піседі.Кисельді,сүт қосындысын,какаоны алдымен табаққа сап,түйіндері ұнтақталғанша өзеді,содан кейін қайнатады.Жорық жағдайларындағы кейбір тамақты әзірлеу рецептін 6-7 адамға арналған тамақ келтіраеміз.

==Бірінші [[тағам]]дар==

[[File:Mushroom Soup.jpg|thumb| '''Саңырауқұлақтан жасалған сорпа''']]

[[File:Chicken Soup.JPG|thumb| Тауық етінен жасалған сорпа]]

'''Ет қосылған фасоль сорпасы'''				                                                                   
Ет консервісін 500-600 г.Консервілнген фасоль 850-1000 г.Әр түрлі дәмдегіштер,астың дәмін енгізер тұз.Қайнаған суға фасольды салады.Ол 5 минут қайнауы қажет.Содан соң ет салады.Ол қайнаған соң 5 минут өте петрука,укроп қосады.Бір минуттан соң сорпа дайын болады. Жорықшыларға сорпамен бірге кепкен нанады ұсынған да жөн.

'''Қалақай мен шавель,ет қосылған көже'''						                                                    
Консервіленген ет 500-800г.Шавель 200 г. Қалақай жас-400 г.1 ас қасық бидай ұны. 2 ас қасық май.Әртүрлі дәмдегіштер,тұз.Сорпаны кастрюльде қайнатады.Қалақайды таңдап алып,жақсылап жуып ,қайнаған суға сап қайнағанша ұстау,содан кейін майдалап турау керек.Шавельді де таңдап алу,турау қажет.Майды басқа ыдыста шыжғырып,ұн салу және оны қозғай отырып,қуыру керек.Содан кейін оның үстіне қалақайды,шавельді салып,кастрюльдегі сорпаға қосу қажет.Лавр жапырағын қызылбұрышты,тағы басқаларын да пайдаланып,15-20 минут қайнатқан дұрыс.Көжені консервіленген етпен дайындау кезінде қалақайдың қайнатылып,сүзіліп алынған суын пайдаланады.
                                  
'''Саңырауқұлақтан жасалған сорпа'''							                                                     
2 литр су.500г. саңырауқұлақ.100 г. пияз,30 г. сарымай.100 г. вермишель.Көк.Әртүрлі дәмдегіштер,тұз.Саңырауқұлақтарды тазартып,суға жуады.Тілім-тілім етіп кесіп,пияз қуырылған сары майға қуырады.Вермишельді жартылай дайын кезіне дейін қайнатып,үстіне жақсы қуырылған саңырауқұлақтарды салады да 5 минут қайнатады.Дайын болған сорпаның дәмін қаймақпен,укроппен,  майонезбен арттыра түсуге болады.

==Екінші тағамдар==

[[File:Macaroni.JPG|thumb| Макарон]]

'''Ет қосылған макарон'''						
Макарон 400 г.Консервіленген ет 500-700 г.Пияз 100 г.Әртүрлі дәмдегіштер.тұз.Макаронды тұз салынған сумен піскенше  қайнатады. Дайын макаронға етпен бірге қуырыған пиязды қосу,оны жақсылап араластыру және әлсіздеу жанған отқа 3-5 минут қою керек.Қажет еткен жағдайда макаронға томат-ұнтақты қосуға болады.
						
'''Қарақұмық [[ботқа]]сы'''								
1:3 қатынаста суға ұнсаламыз.Әлсіз отқа қайнағанша ұстап,бықтырылған ет қосып,тұз салып,әзір болғанша қайнатыңыз.

'''Күріш ботқасы'''										
2 стакан күріш,4 стакан сүт,4 ас қасық сары май,тұз және талғамға карай кант.Ыстық суға ұн қосып, 20-30 минут әлсіз жанған отқа жартылай дайын болғанша қайнатыңыз.
											
'''Ұнтақ ботқасы'''										                                             
1 стакан ұнтақ ұны,5 стакан сүт,бір адамға 1:2 ас қасық сары май,тұз,талғамына қарай қант.Ұсақ түйіршіктері тынымсыз араластырылған қайнатылған сүтке ұнтақ жарманы сеуіп,тұз және қант қосып,әлсіз жанғаг отқа 8-10 минут қайнату керек.Тарелкеге салып , адамдарға ұсынар алдында сары май қосқан дұрыс.
														
'''Мейіз қосылған тары ботқа'''								
2 стакан тары,4 стакан сүт,3:4 стакан мейіз,4 ас қасық сары май,тұз және талғамға қарай қант. Тұз салынған,ыстық суға жақсы жуылған тарыны себу және қайнаған сәтінен бастап он минутке дейін қайнату керек.Содан кейін суды қотарып алып, ыстық сүтті құю, оған қант қосу қажет. Әлсіз жанған отқа ботқаны піскенше қайнатқан дұрыс. Сол аралықта таңдап алынған жақсы жуылған мәйізді табаққа төгіп, үстіне аздаған қант қосып, араластырып, әлсіз жанған отқа мейіз буланып, жұмсарғанша қыздыру керек, содан кейін оны ботқамен араластырған жөн. Тәрелкеге салып, адамдарға ұсынар алдында сары май қосқан дұрыс.
	
==[[Сусындар]]==

[[File:Milk glass.jpg|thumb| Сүт]]
 
'''Бал қосылған сүт''' 
Ыстық сүтке бал қосып, араластыру керек. Жеке ұсынуға болады. Бір стакан суға 50 г. бал қосқан жөн. Ағылшынша шайы. 4 шай қасық шай: 1 литр су,200г. қоюландырылған кілегей. Талғамға қарай қант. Шай кострюльді қайнаған сумен шайып, шай салу керек, қақпағын жауып, біраз буда ұстаған жөн. 5 минуттан кейін үстіне қайнаған суды және кілегейді құю керек. Кружкемен адамдарға ұсыну қажет.

'''Итмұрын жемісінен жасалған сусын'''					            
400г. итмұрын жемісі, қант 400 г. Суық сумен жуылған итмұрын демісін қайнаған суға салып, қақпақ астында орташа деңгейде 10 минут қайнату керек. Оттан түсіріп, 6-8 сағат тұндыру қажет. Содан кейін термостарға бөліп, құйған жөн&lt;ref&gt;Саяхат жорықтарын ұйымдастыру мен өткізудің жалпы негіздері.Оқу құралы.Алматы-1996&lt;/ref&gt;

Туристік саяхатты табысты өткізудің маңызды мәселесі – ол туристердің дұрыс әрі қауіпсіз тамақтануы.Тамақ дене ауыртпалығымен болған күшінінің орнын толтыру үшін қажет.Тамақтандыруды ұйымдастыру оны есептеуден,сатып алудан және дұрыс бөлуден тұрады. Азық – түлікке қойылатын ең басты талаптар : жоғары калориялық,салмағының жеңілдігі,ұзақ сақталу мен суланбауға шыдамдылығы. Азық –түлікке қажеттілікті анықтау  туристік топтың тәжірибесіне, материалдық және көліктік  мүмкіндіктеріне қарай есептелінеді.Тағамдар құндылығы оның калориялығымен таңдалады. Тамақ калориялықпен қатар,тамақ құрамындағы негізгі компонеттерінің дұрыс қатынасымен де сипатталады.Саяхатқа алынған тағамдар ішінде құрамында көміртегі бар азық-түліктер болуы тиіс.Адамға орташа мұндай өнімдерден 500-800 г қажет етіледі&lt;ref&gt;«Туризмнің белсенді түрлерінің әдіс-тәсілдерінің негіздері» пәні бойынша 050902 «Туризм» мамандығына арналған оқу құралы/ С.Аманжолов атындағы шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті Экономика және қаржы факультеті «Менеджмент және маркетинг» кафедрасы – Өскемен,2007&lt;/ref&gt;.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Uncategorized}}</text>
      <sha1>iubsl8z8h0zjphvvhafa61ucgyi0w7x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Н. Э. Бауман атындағы Мәскеу мемлекеттік техникалық университеті</title>
    <ns>0</ns>
    <id>203548</id>
    <revision>
      <id>3479298</id>
      <parentid>3445940</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T22:31:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479298</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38350" sha1="5jiuygvlu0ekdebrbgwxxi8479df34z" xml:space="preserve">{{Университет
 |Аты             = Н. Э. Бауман атындағы Мәскеу мемлекеттік техникалық университеті
 |Қысқартылған аты      = Бауман атындағы ММТУ
 |Эмблемасы             = [[File:Moscow MSTU Bauman main building asv2021-08.jpg|300px|center]]
 |Шынайы аты            = 
 |Халықаралық атауы     = 
 |Бұрынғы атауы         = 
 |Ұраны                 = 
 |Құрылған жылы         = [[1830]]
 |Жабылған жылы         =
 |Қайта құрылған        =
 |Қайта құрылған жылы   =
 |Түрі                  = 
 |Басшының лауазымы     = 
 |Фио лауазымы          = 
 |Президенті            = 
 |Ғылыми жетекшісі      = 
 |Ректоры               = {{s|[[Александров Анатолий Александрович|А. А. Александров]]&lt;ref&gt;[http://www.bmstu.ru/news.php?newsid=535 Выборы ректора МГТУ им. Н. Э. Баумана]&lt;/ref&gt;}}
 |президент            = [[Фёдоров Игорь Борисович|Академик РАН И. Б. Фёдоров]]&lt;ref name=&quot;Архив новостей МГТУ&quot;&gt;[http://www.bmstu.ru/news.php?newsid=525 Официальный веб-сайт МГТУ им Н. Э. Баумана&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;
 |Студенттер            = 
 |Шетел студенттері     = 
 |Мамандар              = 
 |Бакалавриат           = 18 000&lt;ref name=&quot;bmstu.ru&quot;&gt;[http://www.bmstu.ru/mstu/abitur Что такое МГТУ им. Н. Э. Баумана]&lt;/ref&gt;
 |Магистратура          = 
 |Аспирантура           = 1 000 
 |Докторантура          = 
 |Ғылым доктары         = 
 |Профессоры            = 
 |Оқытушылар            = 
 |Орналасқан жері       = {{RUS}}, [[Москва]] 
 |Метро бекеті          = 
 |Кампус                = 
 |Мекенжайы             = 105005, Ресей, Мәскеу, ул. 2-я Бауманская, 5.
 |Сайты                 = {{URL|bmstu.ru}} 
 |Марапаттары           = 
 |lat_dir = N |lat_deg = 55 |lat_min = 45 |lat_sec = 57
 |lon_dir = E |lon_deg = 37 |lon_min = 41 |lon_sec = 5
 |CoordScale          = 3200
 |edu_region          = RU 
}}

'''Н. Э. Бауман атындағы Мәскеу мемлекеттік техникалық университеті''', '''Бауманка''', '''Бауманский''', '''МГТУ''' атауларымен-де белгілі) — [[Ресей]] елінің алғашқы әрі ірі техникалық университеттерінің бірі.

ММТУ [[Болон процессі]]не қатысуда&lt;ref&gt;[http://www.bologna.mgimo.ru/ Болонский процесс в Ресейден] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100418174703/http://bologna.mgimo.ru/ |date=2010-04-18 }}&lt;/ref&gt;, бұл университеттің дипломы шетелдерде танымал&lt;ref&gt;[http://bologna.mgimo.ru/mgimo.php?doc_id=60 Студентам интереснее получить диплом, который признается практически по всей Европе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100806231915/http://bologna.mgimo.ru/mgimo.php?doc_id=60 |date=2010-08-06 }}&lt;/ref&gt;.

ММТУ «[[Европейское качество]]» атта марапаттарға ие&lt;ref&gt;[http://www.5ballov.ru/news/hs_news/2008/03/26/59727 «Европейское качество» за Бауманским университетом — Новости ВУЗов — НОВОСТИ — 5ballov.ru&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090417215712/http://www.5ballov.ru/news/hs_news/2008/03/26/59727 |date=2009-04-17 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://pr.bmstu.ru/newsline/?p=1161 «Европейское качество» за Бауманским университетом! — 27 марта | МГТУ им. Н. Э. Баумана&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170723132810/http://pr.bmstu.ru/newsline/?p=1161 |date=2017-07-23 }}&lt;/ref&gt;.

ММТУ 10 жылдан астам уақыт Ресейдің 130 университеттерінің [[Техникалық университеттер ассоцияциясы]]ның көшбасшысы &lt;ref name=&quot;5ballov.ru&quot;&gt;[http://www.5ballov.ru/news/king_plan/2006/08/09/53869 МГТУ имени Баумана — первый среди технических вузов — В фокусе — НОВОСТИ — 5ballov.ru&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415162014/http://www.5ballov.ru/news/king_plan/2006/08/09/53869 |date=2009-04-15 }}&lt;/ref&gt;.

ММТУ — Ресейден «[[Top Industrial Managers for Europe]]» атты тобына кіретін бірінші университеті.

== Тарихы==
=== XVIII ғасыр ===
[[1763 жыл]]дың [[1 қыркүйек]] күні [[Екатерина Екінші]] өнерді дамыту мақсатында Мәскеуде Тәрбиелеу Мектебін ашуға бұйрық береді, артынан бұл мектеп [[Өнер Оқу Орны]]на, кейін [[Императорлық Мәскеу Техникалық Училищесі]], және ақыры Бауман атындағы ММТУне айналады.

== Түлектер және оқытушылар ==
=== ММТУ түлектері ===

ММТУін 10 [[ұшқыш-космонавт]]тар табысты аяқтайды, оған қоса ғалымдар:
* [[Архангельский Александр Александрович|Александр Александрович Архангельский]] 
* [[Бармин Владимир Павлович|Владимир Павлович Бармин]]
* [[Брук Исаак Семёнович|Исаак Семёнович Брук]]
* [[Ванников Борис Львович|Борис Львович Ванников]]
* [[Ветчинкин Владимир Петрович|Владимир Петрович Ветчинкин]] 
* [[Доллежаль Николай Антонович|Николай Антонович Доллежаль]]
* [[Журавлёв Виктор Филиппович|Виктор Филиппович Журавлёв]]
* [[Исаков Павел Павлович|Павел Павлович Исаков]] ([[1941]]) 
* [[Климов Владимир Яковлевич|Владимир Яковлевич Климов]]
* [[Королёв Сергей Павлович|Сергей Павлович Королёв]] ([[1929]])
* [[Карл Адольфович Круг]]
* [[Лавочкин Семён Алексеевич|Семён Алексеевич Лавочкин]] 
* [[Ларионов Андрей Николаевич|Андрей Николаевич Ларионов]] 
* [[Лебедев Сергей Алексеевич|Сергей Алексеевич Лебедев]] 
* [[Александр Александрович Микулин]] 
* [[Мысловский Эдуард Викентьевич|Эдуард Викентьевич Мысловский]] 
* [[Маров Михаил Яковлевич|Михаил Яковлевич Маров]] 
* [[Мясищев Владимир Михайлович|Владимир Михайлович Мясищев]] 
* [[Незваль Иосиф Фомич|Иосиф Фомич Незваль]] 
* [[Непобедимый Сергей Павлович|Сергей Павлович Непобедимый]] 
* [[Петляков Владимир Михайлович|Владимир Михайлович Петляков]] 
* [[Пилюгин Николай Алексеевич|Николай Алексеевич Пилюгин]] ([[1935]]) 
* [[Решетов Дмитрий Николаевич|Дмитрий Николаевич Решетов]] ([[1930]]) 
* [[Розенберг Альфред|Альфред Розенберг]] ([[1918]])
* [[Савин Анатолий Иванович|Анатолий Иванович Савин]]
* [[Сухой Павел Осипович|Павел Осипович Сухой]] ([[1925]]) — авиаконструктор.
* [[Трапезников Вадим Александрович|Вадим Александрович Трапезников]]
* [[Туполев Андрей Николаевич|Андрей Николаевич Туполев]] ([[1918]]) — авиаконструктор.
* [[Феодосьев Всеволод Иванович|Всеволод Иванович Феодосьев]] 
* [[Чудаков Евгений Алексеевич|Евгений Алексеевич Чудаков]] 
* [[Шухов Владимир Григорьевич|Владимир Григорьевич Шухов]] ([[1876]] бітірді) — инженер-конструктор
* [[Юрьев Борис Николаевич|Борис Николаевич Юрьев]] —ғалым-авиатор

=== Ұстаздар және профессорлар ===

ММТУде 3000 астам ұстаздар еңбек етеді. Оладың қатарында 340 профессорлар, ғылым докторлары, 1700ден астам доценттер, ғылым кандидаттары.

ММТУ ғалымдары:
* [[Вавилов, Сергей Иванович|Сергей Иванович Вавилов]] — совет физигі, академик, КСРО физическалық оптика мектебінің негізін салушы
* [[Грабин, Василий Гаврилович|Василий Гаврилович Грабин]] — КСРО конструкторы
* [[Демидович, Борис Павлович|Борис Павлович Демидович]] — КСРО математигі, дифференциалды теңдеулер, функция теориясы, математикалық физика.
* [[Жуковский, Николай Егорович|Николай Егорович Жуковский]] — аэродинамиканың негізін қалаушы
* [[Лазарев, Пётр Петрович|Пётр Петрович Лазарев]] — физик, биофизик және геофизик
* [[Лубенец, Владислав Диомидович]] (1916-1993)— вакуумды қондырғы және космостық аппарат 
* [[Малаховский, Бронислав Сигизмундович|Бронислав Сигизмундович Малаховский]] — орыс [[инженер]]і, С сериялы паравоз жасаушы, курьерлік локомотив жылдамдығы 100 км/сағ.
* [[Скляров, Дмитрий Витальевич|Дмитрий Витальевич Скляров]] — орыс [[программист]]і, [[хакер]]і және [[криптограф]]ы, [[PDF]] форматының жәрменсіз екенін көрсетіпті [[Adobe]].
* [[Соломонов, Юрий Семёнович|Юрий Семёнович Соломонов]] — «Московский институт теплотехники» мекемесінің директоры және генералды конструкторы, Мәшине жасау және энергетика, механика және мәшіне жасау процесстерін бақылау академигі, техникалық ғылым докторы, профессор, «Тополь-М», «Булава-М» ракеталарының конструкторы.
* [[Феоктистов, Константин Петрович|Константин Петрович Феоктистов]] — [[космонавт]] және ғарыштық кеме конструктор, бірінші әскери космонавт
* [[Чаплин, Владимир Михайлович|Владимир Михайлович Чаплин]] — жылыту-вентиляциялық жүйе технигі
* [[Чаплыгин, Сергей Алексеевич|Сергей Алексеевич Чаплыгин]] — орыс физигі, гидро- және аэродинамика, негіздерін қалаушы, АН КСРО академигі.
* [[Челомей, Владимир Николаевич|Владимир Николаевич Челомей]] — профессор, академик, КСРО ғалымы.
* [[Чичибабин, Алексей Евгеньевич|Алексей Евгеньевич Чичибабин]] — профессор, орыс химик-органигі, КСРО Ғылым Академиясы академигі.

== [[Факультет]]тер және [[Кафедра]]лар ==

=== Негізгі факультеттер және кафедралар ===
{| class=&quot;standard collapsible collapsed&quot;
!'''БМТ — Биомедицинская техника'''||'''ВИ — Военный институт'''||'''ИБМ — [[Факультет «Инженерный бизнес и менеджмент» МГТУ им. Н. Э. Баумана|Инженерный бизнес и менеджмент]]'''||'''ИУ — Информатика и системы управления'''
|-
|БМТ1 — Биомедицинские технические системы||rowspan=&quot;10&quot; | ||ИБМ1 — Экономическая теория||ИУ1 — Системы автоматического управления
|-
|БМТ2 — Медико-технические информационные технологии||ИБМ2 — Экономика и организация производства||ИУ2 — Приборы и системы ориентации, стабилизации и навигации
|-
|БМТ3 - Валеология||ИБМ3 — Промышленная логистика||ИУ3 — Информационные системы и телекоммуникации
|-
|БМТ4 — Медико-технический менеджмент||ИБМ4 — Менеджмент||ИУ4 — Проектирование и технология производства электронной аппаратуры
|-
|rowspan=&quot;6&quot; | ||ИБМ5 — Финансы||ИУ5 — Системы обработки информации и управления
|-
|ИБМ6 — Предпринимательство и внешнеэкономическая деятельность||ИУ6 — Компьютерные системы и сети
|-
|rowspan=&quot;4&quot; | ||ИУ7 — Программное обеспечение ЭВМ и информационные технологии
|-
|ИУ8 — Информационная безопасность
|-
|ИУ9 — Теоретическая информатика и компьютерные технологии
|-
|ИУ10 — Защита информации
|}
{{-}}
{| class=&quot;standard collapsible collapsed&quot;
!МТ — Машиностроительные технологии||РЛ — [[Факультет «Радиоэлектроника и лазерная техника» МГТУ им. Н. Э. Баумана|Радиоэлектроника и лазерная техника]]||РК — [[Факультет «роботтық текхника и комплексная автоматизация» МГТУ им. Н. Э. Баумана|роботтық текхника и комплексная автоматизация]]||СГН — Социальные и гуманитарные науки
|-
|МТ1 — Металлорежущие станки||РЛ1 — Радиоэлектронные системы и устройства||РК1 — Инженерная графика||СГН1 — История
|-
|МТ2 — Инструментальная техника и технологии||РЛ2 — Лазерные и оптико-электронные системы||РК2 — Теория механизмов и машин||СГН2 — Социология и культурология
|-
|МТ3 — Технологии машиностроения||РЛ3 — Оптико-электронные приборы научных исследований||РК3 — Основы конструирования машин||СГН3 — Политология
|-
|МТ4 — Метрология и взаимозаменяемость||РЛ4 — Теоретические основы электротехники||РК4 — Подъемно-транспортные системы||СГН4 — Философия
|-
|МТ5 — Литейные технологии||РЛ5 — Элементы приборных устройств||РК5 — Прикладная механика||rowspan=&quot;8&quot; |
|-
|МТ6 — Технологии обработки давлением||РЛ6 — Технологии приборостроения||РК6 — Системы автоматизированного проектирования
|-
|МТ7 — Технологии сварки и диагностики||rowspan=&quot;6&quot; | ||РК9 — Компьютерные системы автоматизации производства
|-
|МТ8 — Материаловедение||РК10 — Робототехнические системы
|-
|МТ10 — Оборудование и технологии прокатки||rowspan=&quot;4&quot; |
|-
|МТ11 — Электронные технологии в машиностроении
|-
|МТ12 — Лазерные технологии в машиностроении
|-
|МТ13 — Технологии обработки материалов
|}
{{-}}
{| class=&quot;standard collapsible collapsed&quot;
!СМ — [[Факультет «Специальное машиностроение» МГТУ им. Н. Э. Баумана|Специальное машиностроение]]||ФЛ — Лингвистика||ФН — Фундаментальные науки||ФО — Физкультурно-оздоровительный
|-
|СМ1 — Космические аппараты и ракеты-носители||Л1 — Русский язык||ФН1 — Высшая математика||Физическое воспитание
|-
|СМ2 — Аэрокосмические системы||Л2 — Английский язык для приборостроительных специальностей||ФН2 — Прикладная математика||Валеология
|-
|СМ3 — Динамика и управление полетом ракет и космических аппаратов||Л3 — Английский язык для машиностроительных специальностей||ФН3 — Теоретическая механика||rowspan=&quot;11&quot; |
|-
|СМ4 — Высокоточные летательные аппараты||Л4 — Романо-германские языки||ФН4 — Физика
|-
|СМ5 — Автономные информационные и управляющие системы||rowspan=&quot;9&quot; | ||ФН5 — Химия
|-
|СМ6 — Ракетные и импульсные системы||ФН7 — Электротехника и промышленная электроника
|-
|СМ7 — Специальная роботтық текхника и мехатроника||ФН11 — Вычислительная математика и математическая физика
|-
|СМ8 — Стартовые ракетные комплексы||ФН12 — Математическое моделирование
|-
|СМ9 — Многоцелевые гусеничные машины и мобильные роботы||rowspan=&quot;5&quot; |
|-
|СМ10 — Колёсные машины
|-
|СМ11 — Подводные роботы и аппараты
|-
|СМ12 — Технологии ракетно-космического машиностроения
|-
|СМ13 — Ракетно-космические композитные конструкции
|}
{{-}}
{| class=&quot;standard collapsible collapsed&quot; align=&quot;center&quot;
!Э — [[Факультет «Энергомашиностроение» МГТУ им. Н. Э. Баумана|Энергомашиностроение]]||ЮР — Юриспруденция
|-
|Э1 — Ракетные двигатели ||ЮР1 — Юриспруденция
|-
|Э2 — Поршневые двигатели ||ЮР2 — Судебная экспертиза
|-
|Э3 — Газотурбинные и нетрадиционные энергоустановки ||rowspan=&quot;8&quot; |
|-
|Э4 — Холодильная, криогенная техника, системы кондиционирования и жизнеобеспечения
|-
|Э5 — Вакуумная и компрессорная техника
|-
|Э6 — Теплофизика
|-
|Э7 — Ядерные реакторы и установки
|-
|Э8 — Плазменные энергетические установки
|-
|Э9 — Экология и промышленная безопасность
|-
|Э10 — Гидромеханика, гидромашины и гидропневмоавтоматика
|}

=== Салалық факультеттер ===

{| class=&quot;standard collapsible collapsed&quot;
|+Отраслевые факультеты
!АК — Аэрокосмический||ОЭП — Оптико-электронное приборостроение||ПС — Приборостроительный||РКТ — [[Факультет «Ракетно-космическая техника» МГТУ им. Н. Э. Баумана|Ракетно-космическая техника]]||РТ — Радиотехнический
|-
|АК1 — СМ-2||ОЭ2 — РЛ-2||ПС1 — ИУ-2||РКТ1 — ИУ-1||РТ1 — РЛ-1
|-
|АК2 — СМ-2||ОЭ3 — РЛ-3||ПС2 — ИУ-1||РКТ2 — СМ-1||РТ2 — ИУ-4
|-
|АК3 — ФН-11||rowspan=&quot;3&quot; | ||rowspan=&quot;3&quot; | ||РКТ3 — МТ-2||РТ3 — МТ-3
|-
|АК4 — ИУ-1||РКТ4 — СМ-12||rowspan=&quot;2&quot; |
|-
|АК5 — ИУ-6||РКТ5 — Э-1
|}
{{-}}
{| class=&quot;standard collapsible collapsed&quot; align=&quot;center&quot;
|+[[ГУИМЦ]] и филиалы
![[ГУИМЦ]]||Калужский филиал МГТУ им. Баумана||Дмитровский филиал МГТУ им. Баумана
|-
|УЦ1 — МТ-8||rowspan=&quot;5&quot; | ||rowspan=&quot;5&quot; |
|-
|УЦ2 — РК-9
|-
|УЦ4 — МТ-4
|-
|УЦ5 — ИУ-5
|-
|УЦ8 — ИУ-8
|}

== ММТУ оқу ғимараттары ==
ГУК, УЛК, МТ, [[Факультет «Инженерный бизнес и менеджмент» МГТУ им. Н. Э. Баумана|ИБМ]], [[Факультет «Энергомашиностроение» МГТУ им. Н. Э. Баумана|Э]], [[Факультет «Специальное машиностроение» МГТУ им. Н. Э. Баумана|СМ]], [http://www.robot.bmstu.ru/ Научно-учебный центр «роботтық текхника» МГТУ им. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201031022945/http://robot.bmstu.ru/ |date=2020-10-31 }}, [[Спорткомплекс]] (СК), [http://culture.bmstu.ru/ Дворец культуры] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120717004312/http://culture.bmstu.ru/ |date=2012-07-17 }}, поликлиника № 160 при МГТУ, здания общежитий.

=== Басты оқу корпусы ===
Басты оқу корпусы екі бөліктен тұрады.
&lt;!--
Главный учебный корпус (ГУК) МГТУ состоит из двух частей.

Старейшая (также называемая дворцовой) — представляла собой [[Слободской дворец]] [[XVIII]]—[[XIX]] веков. Эта часть обращена фасадом на 2-ю Бауманскую улицу.

Вторая более поздняя (так назваемая «циркульная» или «высотная») часть ГУК, имеющая 12 этажей и построенная уже в советские времена, обращена фасадом на набережную [[Яуза|Яузы]]. Её строительство началось с левого крыла, которое носит название «северное». Позже было закончено правое, «южное» крыло. Аудитории, расположенные в этом крыле, нумеруются с суффиксом «ю».

Сообщение между подразделениями университета осуществляется в основном по 2, 3 и 4 этажам. В южном крыле некоторые проходы перекрыты подразделениями факультета военного обучения. Проходы циркульной части по 1 этажу заняты административными службами и лабораториями. Проходы по 5 этажу имеют выходы в чердачные помещения, где размещаются некоторые технические службы университета, а также стрелковый [[тир (стрельбище)|тир]] с линиями на 25 м (для пистолетной стрельбы) и на 50 м (для винтовочной).

В ГУК действует общее правило нумерации аудиторий. Номер аудитории ГУК состоит из номера этажа (первая цифра) и порядкового номера аудитории. Порядковые номера аудиториям присваиваются в шахматном порядке. Четные номера располагаются справа при движении по циркульной части в направлении от центральной лестницы высотного здания ГУК.
--&gt;
=== Оқу-лабораторлық корпусы ===

[[File:MSTU Lab Korpus.jpg|thumb|ММТУ Оқу-лабораторлық корпусы]]
&lt;!--Учебно-лабораторный корпус был открыт [[1 марта]] [[2004 год]]а и. о. министра образования РФ [[Филиппов, Владимир Михайлович|Владимиром Филипповым]], мэром Москвы [[Лужков, Юрий Михайлович|Юрием Лужковым]], [[ректор]]ом МГТУ [[Фёдоров, Игорь Борисович|Игорем Фёдоровым]]. Ножницы для перерезания ленточки подал [[робот]].

УЛК строили на протяжении трёх десятилетий. Строительство корпуса было начато в 1972 году, однако в 1984 году работы из-за проблем с финансированием были приостановлены. После вмешательства в 2001 году [[правительство Москвы|правительства Москвы]] строительство нового здания возобновилось.

[[Филиппов, Владимир Михайлович|Владимир Филиппов]] назвал открытие корпуса «самым масштабным проектом за последние 20 лет»&lt;ref&gt;http://www.philippov.ru/news/38/3180&lt;/ref&gt;, по его мнению, открытие нового корпуса «символизирует возрождение страны, возрождение Москвы». В свою очередь, [[мэр Москвы]], заявил, что новый корпус нам позволил построить «его величество [[рынок]]».

[[Лужков, Юрий Михайлович|Юрий Лужков]]&lt;ref&gt;[http://pr.bmstu.ru/s/video_disk1.htm Энергия прорыва. Видеофильмы про МГТУ им. Н. Э. Баумана].&lt;/ref&gt;:
{{начало цитаты}}
Университет нам необходим. Мы — страна, которая должна решать проблемы техники, технологии, которая не должна терять технологическую независимость, технологический суверенитет в мире. А этот суверенитет рождается всего лишь в определённом довольно небольшом количестве высших учебных заведений. Лидером технологического суверенитета страны является Бауманский университет…
{{конец цитаты}}

Общая площадь — более 80 тыс. м². Рассчитан на одновременный приём более 5 тыс. студентов. В нём 100 [[аудитория|аудиторий]], 20 компьютерных классов, 19 [[лифт]]ов, [[библиотека]] (рассчитанная на хранение 800 тыс. томов книг), [[читальный зал]] на 680 мест, концертный актовый зал почти на 1170 мест, [[конференц-зал]] на 126 мест и ряд других помещений. Студенты называют его «[[Крейсер]]ом», «[[Титаник]]ом» и «[[Ледокол]]ом» за схожесть с корпусом корабля. УЛК стоит на берегу Яузы.

В феврале [[2007 год]]а здание УЛК было [[освящение|освящено]] [[Русская Православная церковь|Русской Православной церковью]]. Обряд освящения проводил [[настоятель]] [[храм Всех Святых, что в Красном селе|храма Всех Святых, что в Красном Селе]] [[протоиерей]] [[Артемий Владимиров]]. При проведении обряда был снят видеофильм&lt;ref&gt;[http://video.google.com/videoplay?docid=-5324191085682137465&amp;hl=ru Видео на [[Google Video]].&lt;/ref&gt;.

Финансирование [[правительство Москвы|правительством Москвы]] строительства УЛК считают своеобразной компенсацией МГТУ за постройку [[Лефортовский тоннель|Лефортовского тоннеля]], так как стройка участка тоннеля, проходящего по территории МГТУ и в непосредственной близости от неё, велась открытым способом немецким экскаватором-кротом практически круглосуточно, что немало беспокоило студентов, учащихся в корпусах «СМ» и «Э» и живущих в общежитиях № 10 и № 11, непосредственно примыкающих к стройке. В результате строительства снесли часть корпуса «Э», просел фундамент и пошли трещины по стенам ГУК. Также «благодаря» [[правительство Москвы|правительству Москвы]] и [[Третье транспортное кольцо|ТТК]] практически все аудитории МГТУ оснащены стеклопакетами, предохраняющими от излишнего шума.
--&gt;

== Калужск филиалы ==
[[File:Mgtu-kaluga.jpg|thumb|ММТУ Калужскідегі филиалы]]
1959 жылы Н. Э. Баумана Мемлекеттік Университеті [[Калуга]] қаласында өз филиалын ашты.

== Дмитров филиалы ==

== Тағы қараңыз ==
* [[Бауманец (КА)|«Бауманец»]] — ММТУнің 175-жылдығына орай жасалған жер серігі
* [[Политехническое общество]] — ММТУ түлектер тобы
* [[Лицей № 1580|ГОУ Лицей № 1580 при МГТУ им. Н.Э. Баумана]], [[Лицей № 1581|ГОУ Физико-математический Лицей № 1581 при МГТУ им. Н.Э. Баумана]] — ММТУ профильдік лицеилері

== Сілттемелер ==
&lt;references/&gt;
* [http://www.bmstu.ru Официальный сайт МГТУ им. Н. Э. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210531133828/https://bmstu.ru/ |date=2021-05-31 }}
* [http://inter.bmstu.ru Официальный сайт Управления международных связей МГТУ им. Н. Э. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220303101312/http://inter.bmstu.ru/ |date=2022-03-03 }}
* [http://bmstu-kaluga.ru Сайт Калужского филиала МГТУ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200703173908/http://bmstu-kaluga.ru/ |date=2020-07-03 }}
* [http://www.bmstu.ru/~prik/ Приёмная комиссия МГТУ им. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080205062140/http://www.bmstu.ru/~prik/ |date=2008-02-05 }}
* [http://www.studsovet.bmstu.ru Студенческий совет МГТУ им. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201125225453/http://studsovet.bmstu.ru/ |date=2020-11-25 }}
* [http://pr.bmstu.ru/ Управление по связям с общественностью МГТУ им. Н. Э. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180126213755/http://pr.bmstu.ru/ |date=2018-01-26 }}: [[телевидение]] МГТУ, фото- и видеорепортажи, документальные фильмы
* [http://www.mstu.ru MSTU.ru — студенческий форум МГТУ]
* [http://bestvuz.ru/mgtu_im_baumana__24_21.html  Отзывы студентов МГТУ им. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120531031551/http://bestvuz.ru/mgtu_im_baumana__24_21.html |date=2012-05-31 }}
* [http://baumanka.ru/ Бауманка.ru — неофициальный студенческий сайт МГТУ им. Н. Э. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070202170121/http://baumanka.ru/ |date=2007-02-02 }}
* [http://www.youtube.com/watch?v=Ls4uHzmY0ag&amp;feature=channel_page «Боевой робот для безопасности» Телесюжет на РИК «Вести»]
* [http://tvroscosmos.ru/frm/vestidata/2009/vesti24_01_9_2.php «Бауманка — дважды юбиляр» Телесюжет на РИК «Вести»]
;Филиалдар
* [http://www.bmstu-kaluga.ru/ Калужский филиал МГТУ им. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080323105411/http://www.bmstu-kaluga.ru/ |date=2008-03-23 }}
* [http://df.bmstu.ru/ Дмитровский филиал МГТУ им. Баумана]

;Статьялар
* [http://slovari.yandex.ru/dict/mos/article/mos/19000/53133.htm Московский государственный технический университет (МГТУ) в энциклопедии «Москва»]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00049/93100.htm Московское высшее техническое училище в БСЭ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090208215150/http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00049/93100.htm |date=2009-02-08 }}
* [http://www.bmstu.ru/~vil/kniga/kniga.html Очерки истории московского высшего технического училища, составленные на основе подлинных документов, 1999] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120427151124/http://www.bmstu.ru/~vil/kniga/kniga.html |date=2012-04-27 }}
* [https://web.archive.org/web/20070823041126/http://shkola254.narod.ru/bmstu.htm История МГТУ]

;Ресми деректі құжаттар ММТУ
* [https://web.archive.org/web/20100918184854/http://www.bmstu.ru/content/ustavdoc/d1.doc Устав МГТУ им. Н. Э. Баумана; 2004]
* [https://web.archive.org/web/20111105015440/http://www.bmstu.ru/content/ustavdoc/d2.doc Коллективный договор между работниками МГТУ им. Н. Э. Баумана и Университетом на 2008—2011 годы; 2008]
* [https://web.archive.org/web/20111105012258/http://www.bmstu.ru/content/ustavdoc/d3.doc Правила внутреннего трудового распорядка МГТУ им. Н. Э. Баумана; 2006]
* [https://web.archive.org/web/20111105013201/http://www.bmstu.ru/content/ustavdoc/d4.doc Правила внутреннего распорядка обучающихся в МГТУ им. Н. Э. Баумана; 2006]
* [http://www.cem.bmstu.ru/ord.htm Порядок приема на первый курс МГТУ им. Н. Э. Баумана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120701155052/http://www.cem.bmstu.ru/ord.htm |date=2012-07-01 }}

[[Санат:Ресей жоғарғы оқу орындары]]
[[Санат:КСРО-дағы ғылым]]</text>
      <sha1>5jiuygvlu0ekdebrbgwxxi8479df34z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үлгі:Германия:Шығыс Альгой ауданы:Қалалары</title>
    <ns>10</ns>
    <id>203581</id>
    <revision>
      <id>3479260</id>
      <parentid>1889350</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:47:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ziv</username>
        <id>164355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen Landkreis Ostallgaeu.png]] → [[File:Wappen Landkreis Ostallgaeu.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]])</comment>
      <origin>3479260</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2324" sha1="c973aycoxsgi6ga7q7poqsjo53btypq" xml:space="preserve">{{Навигациялық жол
|түс={{түс|Германия}}
|сурет = [[Сурет:Wappen Landkreis Ostallgaeu.svg|40px|Аудан таңбасы]]
|тақырыбы    = [[Шығыс Альгой (аудан)|Шығыс Альгой ауданының]] елді мекендері ([[Бавария]])  &lt;small&gt; — [[:de:Kreis Bergstraße|Kreis Bergstraße]]&lt;/small&gt; 
|мазмұны  = 
[[Айтранг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Байсвайль]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Бидинген]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Биссенхофен]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Бухлоэ]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Эггенталь]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Айзенберг (Альгой)|Айзенберг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Фризенрид]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Фюссен]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Гермаринген]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Гёрисрид]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Гюнцах]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Хальблех]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Хопферау]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Ирзее]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Енген]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Кальтенталь]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Крафтисрид]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Ламердинген]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Лехбрук-ам-Зе]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Ленгенванг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Марктобердорф]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Мауэрштеттен]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Нессельванг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Обергюнцбург]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Оберостендорф]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Остерцелль]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Пфорцен]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Пфронтен]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Реттенбах-ам-Ауэрберг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Риден (Кауфбойрен)|Риден]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Риден-ам-Форгензее]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Ронсберг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Росхауптен]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Рюкхольц]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Рудератсхофен]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Швангау]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Зег]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Штёттен-ам-Ауэрберг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Штётванг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Унтертингау]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Унтрасрид]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Валь (город в Германии)|Валь]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Вальд (Альгой)|Вальд]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Вестендорф (Альгой)|Вестендорф]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Санат:Уикипедия:Бавария географиясы бойынша навигациялық үлгілер]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>c973aycoxsgi6ga7q7poqsjo53btypq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шығыс Альгой (аудан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>204164</id>
    <revision>
      <id>3479261</id>
      <parentid>1821261</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:47:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ziv</username>
        <id>164355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen Landkreis Ostallgaeu.png]] → [[File:Wappen Landkreis Ostallgaeu.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]])</comment>
      <origin>3479261</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4767" sha1="0b0ozm975xkbz2acpquczkj6oq4ep73" xml:space="preserve">{{Германия ауданы
|Қазақша атауы         = Шығыс Альгой (аудан)
|Шынайы атауы   = Landkreis Ostallgäu
|Таңбасы                    =  Wappen Landkreis Ostallgaeu.svg
|Орналасуы            =  Lage des Landkreises Ostallgäu in Deutschland.PNG
|Ел                    =  [[Германия]]
|Жері         =  [[Бавария]]
|Әкімшілік округі  =  [[Швабия әкімшілік округі|Швабия]]
|Басшысы                   = Johann Fleschhut ([[FW]])
|Басшының түрi          =  [[Ландрат]]
|Жер аумағы                =  1.395,09
|Тілі                     =  [[неміс тілі|немісше]] 
|Тілдері                    =   
|Тұрғыны              =  134 766
|Тығыздығы    =  97
|Карта                  =  Bavaria_oal.png
|Ресми коды      =  09 7 77
|Автомобиль коды      =  OAL
|Сайты                   = http://www.ostallgaeu.de/ www.ostallgaeu.de
|email                   =  null
|Мекен-жайы                   =  Schwabenstraße 11&lt;br /&gt;87616 Marktoberdorf
|Орталығы                   =  [[Марктобердорф]]
}}
'''Шығыс Альгой''' ({{lang-de|Landkreis Ostallgäu}}) — [[Германия]] [[Германия ауданы|ауданы]]. Аудан орталығы — [[Марктобердорф]] қаласы. Аудан [[Бавария]] [[Германия әкімшілік бөлінісі|жерінде]] орналасқан. [[Швабия әкімшілік округі|Швабия]] [[Әкімшілік округ (Германия)|әкімшілік округіне]] бағынады. Жер аумағы 1.395,09 км² шамасында. Тұрғыны 134 766 адамды құрайды. Халық тығыздығы 97 адам/км². 
Ауданның ресми коды — 09 7 77.

Аудан 45 елді мекенге бөлінеді.

== Қалалар мен қауымдар ==
;Қалалар
# [[Бухлоэ]] (12 016)
# [[Фюссен]] (14 067)
# [[Марктобердорф]] (18 462)

;Жәрменкелер
# [[Ирзее]] (1 385)
# [[Кальтенталь]] (1 653)
# [[Нессельванг]] (3 518)
# [[Обергюнцбург]] (6 471)
# [[Ронсберг]] (1 658)
# [[Унтертингау]] (2 738)
# [[Валь (город в Германии)|Валь]] (2 189)

;Қауым бірлестіктері
&lt;!--==== Управление [[Биссенхофен]] ====--&gt;
&lt;!--==== Управление [[Бухлоэ]] ====--&gt;
&lt;!--==== Управление [[Эггенталь]] ====--&gt;
&lt;!--==== Управление [[Обергюнцбург]] ====--&gt;
&lt;!--==== Управление [[Пфорцен]] ====--&gt;
&lt;!--==== Управление [[Росхауптен]] ====--&gt;
&lt;!--==== Управление [[Зег]] ====--&gt;
&lt;!--==== Управление Штёттен-а. Ауэрберг ====--&gt;
&lt;!--==== Управление [[Унтертингау]] ====--&gt;
&lt;!--==== Управление Вестендорф ====--&gt;

;Қауымдар
# [[Айтранг]] (2 046)
# [[Байсвайль]] (1 322)
# [[Бидинген]] (1 704)
# [[Биссенхофен]] (4 023)
# [[Эггенталь]] (1 290)
# [[Айзенберг (Альгой)|Айзенберг]] (1 222)
# [[Фризенрид]] (1 529)
# [[Гермаринген]] (3 818)
# [[Гёрисрид]] (1 266)
# [[Гюнцах]] (1 489)
# [[Хальблех]] (3 570)
# [[Хопферау]] (1 074)
# [[Енген]] (2 363)
# [[Крафтисрид]] (762)
# [[Ламердинген]] (1 845)
# [[Лехбрук-ам-Зее]] (2 524)
# [[Ленгенванг]] (1 385)
# [[Мауэрштеттен]] (2 959)
# [[Оберостендорф]] (1 289)
# [[Остерцелль]] (667)
# [[Пфорцен]] (2 113)
# [[Пфронтен]] (7 874)
# [[Реттенбах-ам-Ауэрберг]] (766)
# [[Риден (Кауфбойрен)|Риден]] (1 343)
# [[Риден-ам-Форгензее]] (1 214)
# [[Росхауптен]] (2 193)
# [[Рудератсхофен]] (1 709)
# [[Рюкхольц]] (837)
# [[Швангау]] (3 419)
# [[Зег]] (2 850)
# [[Штёттен-ам-Ауэрберг]] (1 869)
# [[Штётванг]] (1 867)
# [[Унтрасрид]] (1 520)
# [[Вальд (Альгой)|Вальд]] (1 031)
# [[Вестендорф (Альгой)|Вестендорф]] (1 857)

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.ostallgaeu.de/ www.ostallgaeu.de Ресми сайты]

{{Бавария аудандары}}
{{Үлгі:Германия:Шығыс Альгой ауданы:Қалалар}}
{{germany-geo-stub}}

[[Санат:Бавария аудандары]]</text>
      <sha1>0b0ozm975xkbz2acpquczkj6oq4ep73</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үлгі:Германия:Штарнберг ауданы:Қалалар</title>
    <ns>10</ns>
    <id>204263</id>
    <revision>
      <id>3479282</id>
      <parentid>1821543</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:58:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ziv</username>
        <id>164355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen Landkreis Starnberg.png]] → [[File:Wappen Landkreis Starnberg.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]])</comment>
      <origin>3479282</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1098" sha1="n9ydpbhu6wxeeuzy53ftnrsn5y9lc94" xml:space="preserve">{{Навигациялық жол
|түс={{түс|Германия}}
|сурет = [[Сурет:Wappen Landkreis Starnberg.svg|40px|Таңба]]
|тақырыбы    = [[Штарнберг (аудан)|Штарнберг ауданының]] елді мекендері ([[Бавария]])  &lt;small&gt; — [[:de:Landkreis Starnberg|Landkreis Starnberg]]&lt;/small&gt; 
|мазмұны  = 
[[Андекс]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Берг (ам-Штарнбергер-Зе)|Берг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Фельдафинг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Гаутинг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Гильхинг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Хершинг-ам-Аммерзе]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Иннинг-ам-Аммерзе]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Крайллинг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Пёккинг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Зеефельд (Жоғарғы Бавария)|Зеефельд]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Штарнберг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Тутцинг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Веслинг]]&amp;nbsp;&amp;#124;
[[Вёртзее]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Санат:Уикипедия:Бавария географиясы бойынша навигациялық үлгілер]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n9ydpbhu6wxeeuzy53ftnrsn5y9lc94</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Штарнберг (аудан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>204264</id>
    <revision>
      <id>3479283</id>
      <parentid>1918365</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:58:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ziv</username>
        <id>164355</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen Landkreis Starnberg.png]] → [[File:Wappen Landkreis Starnberg.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]])</comment>
      <origin>3479283</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2937" sha1="kr33rs5digh47bbusfkc688uzc7sp73" xml:space="preserve">{{Германия ауданы
|Қазақша атауы         = Штарнберг (аудан)
|Шынайы атауы   = Landkreis Starnberg
|Таңбасы                    =  Wappen Landkreis Starnberg.svg
|Орналасуы            =  Lage des Landkreises Starnberg in Deutschland.png
|Ел                    =  [[Германия]]
|Жері         =  [[Бавария]]
|Әкімшілік округі  =  [[Жоғарғы Бавария]]
|Басшысы                   = Heinrich Frey ([[Христиан-социал одағы|ХСО]])
|Басшының түрi          =  [[Ландрат]]
|Жер аумағы                =  488,01
|Тілі                     =  [[неміс тілі|немісше]] 
|Тілдері                    =   
|Тұрғыны              =  129 091
|Тығыздығы    =  265
|Карта                  = Bavaria_sta.png
|Ресми коды      =  09 1 88
|Автомобиль коды      =  STA
|Сайты                   =  http://www.landkreis-starnberg.de/ www.landkreis-starnberg.de
|email                   =  null
|Мекен-жайы                   =  Strandbadstr. 2&lt;br /&gt;82319 Starnberg
|Орталығы                   =  [[Штарнберг]]
}}
'''Штарнберг''' ({{lang-de|Landkreis Starnberg}}) — [[Германия]] [[Германия ауданы|ауданы]]. Аудан орталығы — [[Штарнберг]] қаласы. Аудан [[Бавария]] [[Германия әкімшілік бөлінісі|жерінде]] орналасқан. [[Жоғарғы Бавария]] [[Әкімшілік округ (Германия)|әкімшілік округіне]] бағынады. Жер аумағы 488,01 км² шамасында. Тұрғыны 129 091 адамды құрайды. Халық тығыздығы 265 адам/км². 
Ауданның ресми коды — 09 1 88.

Аудан 14 елді мекенге бөлінеді.

== Қалалар мен қауымдар ==
;Қалалар
# [[Штарнберг]] (23 115)

;Қауымдар
# [[Андекс]] (3 208)
# [[Берг (ам-Штарнбергер-Зее)|Берг]] (8 172)
# [[Фельдафинг]] (4 322)
# [[Гаутинг]] (19 382)
# [[Гильхинг]] (16 978)
# [[Хершинг-ам-Аммерзее]] (10 044)
# [[Иннинг-ам-Аммерзее]] (4 193)
# [[Крайллинг]] (7 570)
# [[Пёккинг]] (5 695)
# [[Зеефельд (Жоғарғы Бавария)|Зеефельд]] (7 102)
# [[Тутцинг]] (9 506)
# [[Веслинг]] (5 173)
# [[Вёртзее]] (4 643)

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.landkreis-starnberg.de/ www.landkreis-starnberg.de Ресми сайты]

{{Бавария аудандары}}
{{Үлгі:Германия:Штарнберг ауданы:Қалалар}}
{{germany-geo-stub}}

[[Санат:Бавария аудандары]]</text>
      <sha1>kr33rs5digh47bbusfkc688uzc7sp73</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қанат Әуесбайұлы Әуесбай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220699</id>
    <revision>
      <id>3479271</id>
      <parentid>3479013</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:44:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Qanattan</username>
        <id>153055</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3479271</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="167652" sha1="9ty16ybhfxgn14x5u7xyuoagp2g1d07" xml:space="preserve">{{clear}}
{{Тұлға
 |Есімі                 = Қанат Әуесбай
 |Шынайы есімі          = 
 |Сурет                 = Kanat Awesbay.jpg
 |Сурет ені             =
 |Сурет атауы           = 
 |Туған кездегі есімі   = 
 |Туған күні            = 14.01.1982
 |Туған жері            = {{туғанжері|Тараз|Таразда}}, [[Жамбыл облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|ҚазКСР]]
 |Мансабы               = [[Қазақ ұлттық университеті|Фараби университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[Декан|деканы]], медиа [[сарапшы]], педагог&lt;ref&gt;{{cite web|title=Журналистика факультетін Орталық Азиядағы білім беру медиахабына айналдыруымыз керек|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/63476|publisher=«Ана тілі» газеті|lang=kk|accessdate=2024-11-25|date=2024-10-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Совместную работу КазНУ и ЕАТР обсудили в Алматы|url=https://www.historynetwork.ru/PressRelease/PressReleaseShow.asp?id=774274|publisher=Медиаплатформа «Сеть истории»|lang=ru|accessdate=2024-11-24|date=2024-10-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Выпускники журфака КазНУ вручили новогодний подарок студентам|url=https://kazpravda.kz/n/vypuskniki-zhurfaka-kaznu-vruchili-novogodniy-podarok-studentam/|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2024-12-29|date=2024-12-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жаңа декандар тағайындалды|url=https://farabi.university/news/89544?lang=kz|publisher=Фараби университеті|lang=kz|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ҚазҰУ Журналистика факультеті деканы тағайындалды|url=https://inbusiness.kz/kz/last/zhurnalist-kanat-auesbaj-zhana-kyzmetke-tagajyndaldy|publisher=inbusiness сайты |lang=kk|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Фараби университетінің журналистика факультетінің деканы тағайындалды|url=
https://jambylinfo.kz/zhanalyqtar/anat-uesbay-az-u-zhurnalistika-fakultetini-dekany-bolyp-ta-ayyndaldy|publisher=jambylinfo.kz сайты |lang=kk|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}&lt;/ref&gt;

 |Азаматтығы            = {{байрақ|Қазақстан}}
 |Ұлты                  = [[қазақтар|қазақ]]
 |Әкесі                 = [[Әуесбай Бақбергенұлы]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Ғибрат» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=W9UIdCwx33Q&amp;t=755s|publisher=[[JAMBYL (телеарна)|«Jambyl» телеарнасы]]|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2021-05-20}}&lt;/ref&gt; 
 |Анасы                 = Рабиға Сақыпқызы
 |Жұбайы                = Баян Жалғасбекқызы
 |Балалары              = Ералы, Иманәлі, Ажарлым
 |Марапаттары           = [[Ақпарат саласының үздігі төсбелгісі|Ақпарат саласының үздігі]] (2017), [[Мәдениет саласының үздігі]] (2019), [[Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін медалі]] (2024)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Канат Ауесбай награжден нагрудным знаком &quot;За заслуги в развитии науки&quot;|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|publisher=asu.edu.kz|lang=ru|accessdate=2024-04-05|date=2024-04-04}}&lt;/ref&gt;
 |Сайты                 = 
 |Блогы                 = 
 |Басқалары             = 
 |Commons               = 
}}
'''Қанат Әуесбайұлы''' ({{lang-en|Kanat Auyesbay}},&lt;ref name=&quot;astanatimes.com&quot;&gt;{{cite web|title=Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge|url=https://astanatimes.com/2017/01/book-by-bolashak-alumnus-presented-at-cambridge/|publisher=astanatimes.com|lang=eng|accessdate=2017-10-09|date=2017-01-04}}&lt;/ref&gt; журналистикадағы имидждiк есiмi ''Әуесбайдың Қанаты'', [[14 қаңтар]] [[1982 жыл|1982]], [[Тараз]], [[Жамбыл облысы]]) — [[Халықаралық журналистика|халықаралық журналист]], [[Кандидаттық диссертация|филология ғылымдарының кандидаты]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kanat Auesbai was awarded the badge &quot;For merits in the development of science&quot;|url=https://asu.edu.kz/en/media/news/18901/|publisher=Atyrau university|lang=eng|accessdate=2024-04-20|date=2024-04-12}}&lt;/ref&gt; [[Болашақ стипендиясы|«Болашақ» стипендиясы стипендиаты]].&lt;ref name=&quot;Qazaqstan Tarihy порталы&quot;&gt;{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты: Бабасының табаны тимеген жерге, баласының қаламы тиді|url=https://e-history.kz/kz/news/show/1772|publisher=Qazaqstan Tarihy порталы |lang=kk|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қос ауданның жастары форумда бас қосты|url=https://zhaikpress.kz/kk/regionnews/kos-audannyn-zhastary-forumda-bas-kosty/|publisher=zhaikpress.kz|lang=kk|accessdate=2019-04-09|date=2018-07-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбай|url=https://www.bilim.expert/_files/ugd/c11ddf_213d6349308b4da9bfa2d8235e573b1c.pdf?index=true|publisher=bilim.expert|lang=kk|accessdate=2021-04-09|date=2020-07-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Медиа-тренинг Каната Ауесбая|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk
|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2017-04-09|date=2016-10-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты: &quot;Батыс көрген|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/astanada_kembridzhde_basilgan_kitaptin_tanistirilimi_otti_20161223_181500|publisher=Baq.kz|lang=kz|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-23}}&lt;/ref&gt;

== Өмірбаяны ==
1982 жылы 14 қаңтарда Жамбыл қаласында (қазіргі [[Тараз]]) ұстаздар отбасында дүниеге келді.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Кем быть мечтали в детстве?|url=https://pricom.kz/obshhestvo/kem-byt-mechtali-v-detstve.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2022-10-09|date=2021-06-01}}&lt;/ref&gt; 1988 жылы Жамбыл қаласындағы №46 орта мектепке бірінші сыныпқа барып, онда 1991 жылға дейін оқыды. 1991-1997 жж. Жамбылдағы Ыбырай Алтынсарин атындағы №49 орта мектебінде  білім алды. 1999 жылы Тараз қаласындағы №45 Бауыржан Момышұлы гимназиясының қазақ тілі мен әдебиетін тереңдетіп оқытатын лингвистикалық сыныбын бітірді.&lt;ref&gt;[http://adiletgazeti.kz/ob/129-mr-bai-tek-astanalarda-mr-srp-kelem.html &quot;Әділет&quot; газеті - «ӨМІР БАҚИ ТЕК АСТАНАЛАРДА ӨМІР СҮРІП КЕЛЕМ...»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304221059/http://adiletgazeti.kz/ob/129-mr-bai-tek-astanalarda-mr-srp-kelem.html|date=2016-03-04 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Бауыржан Момышұлы гимназиясына 30 жыл|url=https://www.youtube.com/watch?v=VupUeND-bUE|publisher=Jambyl телеарнасы|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбай №45 гимназия түлегі|url=https://jambyl-tylek.kz/page.php?id=9851|publisher=Jambyl-tylek.kz |lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-05-21}}&lt;/ref&gt;

[[Журналист]] болуына айтуынша нағашы атасы Сақыпкерей себепші болған. Көз жанары көруден қалған атасы ауылға келген немерелеріне газет оқытып, хат жаздырған. Атасының басылымдарды жиі оқытып, хат жаздырғаны ықпал етіп, Қ.Әуесбай мақала жаза бастады. 1996 жылы республикалық [[Ұлан (газет)|«Ұлан» балалар газетінде]] [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбылдың]] 150 жылдығына орай мектепте өткен кеш туралы «''Ғасырдың қарт бұлбұлы''» аталған тұңғыш мақаласы басылды. «Ұлан» балалар газетінің тұрақты авторы болып, «жас тілшісі» атанды. Бауыржан Момышұлы гимназиясында оқып жүргенде мектепішілік «Ғасыр үні» газетінде мақаласы жарияланды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбайұлы|url=https://qazradio.fm/kz/person/10351/|publisher=qazradio.fm|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;

Қ.Әуесбай [[Баян (музыкалық аспап)|баян]] аспабында ойнайды. 1992 ж. [[Тараз|Жамбылдағы]] [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]] балалар саз мектебіне баян сыныбына оқуға түсіп, 1997 ж. [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]] өнер мектебін бітірген. 1997 жылы Жамбыл облысы Жамбыл ауданы Шөлдала ауылында орналасқан «Жас автомобилші» балалар сауықтыру лагерінде жазғы маусымда музыкалық жетекші болып қызмет етті. №45 Бауыржан Момышұлы гимназиясын бітіру салтанаты - «соңғы қоңырау» іс-шарасында  өз авторлығындағы «Ұстазым» әнін сыныптасы Жәмиля Көпбаевамен бірге дуэт болып орындады. 1997-1998 жж. Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық колледжінің «халық аспаптары» бөлімінің баян сыныбында оқыды. Колледжде құрамында баян мен екі домбырасы бар «Серілер» триосын құрып, «Кел отыр қасыма» әнін айтты.

[[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[халықаралық журналистика]] [[кафедра]]сында оқыды. ҚазҰУ қабырғасында оқи жүріп, қоғамдық, мәдени-көпшілік іс-шарада белсенді болды. Журналистика факультеті атынан «Асаба» көңілді тапқырлар клубы құрамында өнер көрсетті. Осы университеттің «Фараби сазы» ұлт-аспаптар оркестрінде баян аспабында ойнады (жетекшісі: Болатқали Қажыбекұлы).&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Фараби сазы» ұлт-аспаптар оркестрі|url=https://www.kaznu.kz/kz/1950|publisher=kaznu.kz|lang=kz|accessdate=2020-06-09|date=2019-12-21}}&lt;/ref&gt; Бірнеше жоғары оқу орны студенттерінен құралған «Бейбарыс» тобы құрамында ән айтты. Топтың орындауындағы «Ақшолпан» әні CD-табақ пен аудио таспаға енді. 2001 жылы ҚазҰУ факультеттерінің студенттері арасындағы университетішілік «Жігіт сұлтаны» байқауының I-орын иегері атанды.

Қ.Әуесбай журналистік кәсібін ғылыми-педагогикалық қызметпен ұштастырған маман. Жоғары білім саласында әр жылдары [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]], [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев атындағы ЕҰУ]], [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Х.Досмұхамедұлы атындағы Атырау университетінде]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://asu.edu.kz/faculty/humanities-foreign/cafedras/journal-dep/teaching-staff/|title=Журналистика және қоғаммен байланыс кафедрасының профессорлық-оқытушылық құрамы|publisher=asu.edu.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-12-08}}&lt;/ref&gt; оқытушы, аға оқытушы, [[доцент]], [[Атырау мұнай және газ университеті|С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінде]]  проректорлық&lt;ref&gt;{{cite web|title=Обсудили роль военных изданий в воспитании патриотизма|url=https://dknews.kz/ru/v-strane/290950-obsudili-rol-voennyh-izdaniy-v-vospitanii-patriotizma|publisher=dknews.kz|lang=ru|accessdate=2024-03-09|date=2023-05-26}}&lt;/ref&gt; қызмет атқарды. Қ.Әуесбай [[Бұқаралық ақпарат құралдары|БАҚ]] саласы мамандары үшін түрлі семинар-тренинг,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Cеминар-тренинг|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk
|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2019-03-09|date=2016-10-10}}&lt;/ref&gt; шеберлік дәрісін өткізеді.&lt;ref name=&quot;seykhuninfo.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;sheberlik&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Личностный брэнд&quot;&gt;{{cite web|title=Личностный брэнд|url=https://z-taraz.kz/lichnostnyj-brend/?ysclid=lwl1fwvpc6497315785|publisher=газета Jambyl-Taraz||lang= ru|accessdate=2020-05-09|date=2019-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;saryarqa&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Мастер-класс в г. Костанай&quot;&gt;{{cite web|url=https://qostanaitv.kz/ru/news/11155|title=Мастер-класс в г. Костанай|lang=ru|publisher=телеканал Qostanai|accessdate=2019-03-04|date=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kaznu.kz&quot;&gt;{{cite web|url=https://welcome.kaznu.kz/ru/3/news/one/9663/|title=Симбиоз-решение: интернет и цифровая грамотность |publisher=kaznu.kz|lang=ru|accessdate=2017-03-04|date=2016-02-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kz.otyrar.kz&quot;&gt;{{cite web|url=https://kz.otyrar.kz/2015/08/қanat-әuesbaj-memlekettik-қyzmetker-әleumettik-zheliniң-tiimdiligin-pajdalana-bilui-tiis/|title=Қанат Әуесбай: «Мемлекеттік қызметкер әлеуметтік желінің тиімділігін пайдалана білуі тиіс»|publisher=kz.otyrar.kz|lang=kz|accessdate=2016-03-04|date=2015-08-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;eljastary.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Канат Ауесбай провел семинар-тренинг для молодых журналистов|url=https://eljastary.kz/ru/news/10404/|publisher=eljastary.kz|lang=kz|accessdate=2019-03-09|date=2018-03-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Республиканский семинар для сотрудников региональных пресс-служб КГУ «Қоғамдық келісім»|url=https://assembly.kz/ru/news/respublikanskiy-seminar-dlya-sotrudnikov-regionalnykh-press-sluzhb-kgu-o-amdy-kelisim/|publisher=assembly.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-09-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Семинар-тренинг Каната Ауесбая|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk
|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2017-03-09|date=2016-10-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Khalel University&quot;&gt;{{cite web|title=Шеберлік сағатында шертілген сырлар|url=https://www.youtube.com/watch?v=I4IHKCrHlM0|publisher=Khalel University|lang=kz|accessdate=2023-03-09|date=2022-04-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cisc.kz&quot;&gt;{{cite web|title=«Әлеуметтік журналистика мектебі» вебинар|url=https://cisc.kz/27-28-%D2%9Bazan-k%D2%AFnderi-%D3%99leumettik-zhurnalistika-mektebi-vebinar-%D3%A9tkizedi-2-6803.html|publisher=cisc.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-10-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Алматы көшбасшыларының жазғы демалысы|url=https://massaget.kz/studenttik-mir/39802/|publisher=massaget.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-08-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Заманауи ақпарат ағымындағы телеарна тілшісінің брендін қалыптастыру|url=https://asu.edu.kz/media/news/6051/|publisher=asu.edu.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-09|date=2020-03-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Сенімді сөйлеу шеберлігі|url=https://atr.kz/madeniet/senimdi-sojleu-sheberligi/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-09|date=2022-01-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Акмолинские пресс-секретари сели за «стол переговоров»|url=https://baigenews.kz/akmolinskie_presssekretari_seli_za_stol_peregovorov_35274/|publisher=baigenews.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-09|date=2017-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ақпаратты манипуляциялаудың 10 тәсілі|url=https://www.youtube.com/watch?v=NxNobYOgaqY|publisher=77 TV|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-10-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ыстық көлдегі журналистика және коммуникация мектебі|url=https://www.youtube.com/watch?v=zObEIEr1etI|publisher=Khabar TV|lang=kz|accessdate=2015-07-12|date=2016-10-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Әлеуметтік желіде танымал болудың тиімді жолдары қандай?|url=https://www.youtube.com/watch?v=IkTtT6Q1GfM
|publisher=13kz ақпарат агенттігі|lang=kz|accessdate=2016-07-12|date=2015-08-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жетісу университеті журналистика кафедрасы студенттеріне шеберлік дәрісін өткізді|url=https://www.youtube.com/watch?v=1OJswkGnmwY|publisher=Жетісу университеті|lang=kz|accessdate=2019-03-23|d»ate=2018-03-23}}&lt;/ref&gt;

Медиа саласында еңбек жолының әр жылында [[31 арна (Қазақстан)|«31 арна»]], [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан»]], [[Astana TV|«Astana»]] сияқты республикалық телеарналарда [[тілші]], аға тілші, редактор-сарапшы, жүргізуші, шеф-редактор, [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» РТРК» АҚ]] [[Атырау теледидары|Атырау облыстық филиалы]] директоры, «Elorda aqparat» медиахолдингі директоры орынбасары, [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» РТРК» АҚ]] диджитал департаменті директоры сияқты жауапты қызметтерді атқарды. [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» ұлттық арнасында]] [[Франция]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Швейцария]], [[Грекия]], [[Сауд Арабиясы]], [[Түркия]], [[Марокко]], [[Моңғолия]], [[Ауғанстан]], [[Иран]], [[Пәкістан]], [[Тәжікстан]], [[Қырғызстан]], [[Малайзия]] елдерінен дайындалған қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық маңызы бар түрлі тақырыптағы репортаждар авторы.

2011 жылдың мамырында [[Алматы]]дан [[Астана]]ға ауысып, «Қазақстан» телеарнасындағы «Апта.KZ» сараптама хабарының жүргізушісі, шеф-редакторы болып бекіді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FS9HPb73050|title=Apta.kz хабары аңдатпасы|publisher=qazaqstan tv|lang= kz|accessdate=2012-05-09|date=2011-02-27}}&lt;/ref&gt; 2011 жылдың аяғында [[Айқын (газет)|республикалық қоғамдық-саяси «Айқын» газетінің]] ұйғарымы бойынша «жылдың үздік тележүргізушісі» атанды. 2011 жылдың желтоқсанында [[SDU University|Сүлеймен Демирель университетінің]] Алматы қаласы жоғары оқу орындарының студенттері арасында өткен «Тәуелсіздік ұрпағы - тәуелсіздік жайында» шығармашылық байқауында үздік шыққан журналистика мамандығында оқитын білімгер Гүлбақыт Асылбек «''Қанат Әуесбай''» атындағы Дипломмен марапатталды. 2011 жылы тұңғыш қазақстандық «SitCom» форматындағы «Айналайын» сериалында тележурналисттің эпизодтық рөлін ойнаған.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=BPe_xXFyMT0&amp;t=276s|title=«Айналайын» телехикаясының I-бөлімі|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}&lt;/ref&gt;

Қ. Әуесбай тележурналистикада ілік септігінің жалғауымен айтылатын «Әуесбайдың Қанаты» имидждік есімінің үлгісін эфирде алғаш қолданды. Сонымен қатар, ол [[Болашақ стипендиясы|халықаралық «Болашақ» стипендиясымен]] оқыған алғашқы журналист.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://newsroom.kz/64598/anat-uesbay-zha-a-yzmetke-bardy|title=«Болашақпен» оқыған тұңғыш журналист|publisher=newsroom.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=LMYHMMHkpfg&amp;t=6s|title=«Болашақпен» оқыған алғашқы журналист|publisher=bolashak CIP|lang=kz|accessdate=2015-03-04|date=2014-10-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bilim.expert/post/2017/02/15/%D0%B2-%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%83%D1%8E-%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D1%83-%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%88%D0%B0%D2%9B|title=В Астане презентовали первую книгу стипендиата «Болашақ»|publisher=bilim.expert|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt; Қазақ, орыс, ағылшын тілдеріне жетік.

Қ. Әуесбайдың «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы туралы мәлімет жалпы білім беретін мектептің 5-7 сынып оқушыларына арналған «Өлкетану» оқулығына енген («Алматыкітап» баспасы, 145-146 бб. 2018 ж.).

Қ. Әуесбайдың есімі Жамбыл облысы әкімдігінің жастар саясаты мәселелері басқармасы бастамасымен шыққан «Әулиеата жастары» энциклопедиясына енген (2020 ж.).

Қ.Әуесбай медиа сарапшы ретінде орта мектептің 5-9 сыныбына арналған «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған III-бөлімінің авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.).

Қ. Әуесбайдың есімі «Кто есть кто в Жамбылской области»  энциклопедиясына енген, 57 б., құрастырушы: Нуралиев Ж.С., ISBN 978-601-03-0547-2 (Алматы, 2024 ж.).

=== Білімі ===
* 1999-2004 жж. [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетін]] [[Халықаралық журналистика|«халықаралық журналистика»]] [[Мамандық|мамандығы]] бойынша үздік [[диплом]]мен бітірген;
* 2004-2008 жж. [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби ат. ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультеті]] [[аспирантура]]сы (күндізгі бөлім); 
*«Қазақ телеарналарындағы қазіргі ақпараттық бағдарламалар табиғаты» тақырыбында [[кандидаттық диссертация]] (мамандық шифры: 10.01.10 - журналистика) қорғаған. [[Ғылыми жетекші]]: филол. ғыл. докторы, [[профессор]] [[Намазалы Омашев|Намазалы Омашұлы]]. Диссертация әл-Фараби ат. ҚазҰУ телевизиялық және радиожурналистика кафедрасында орындалып, ҚазҰУ жанындағы филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін беру жөніндегі Д14А.02.22 Диссертациялық Кеңесінің отырысында қорғалды, (қорғау уақыты: 24.12.2010 ж.);&lt;ref name=&quot;nauka.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Природа современных информационных программ на казахских телеканалах|url=https://nauka.kz/page.php?page_id=955&amp;lang=1&amp;day_from=1&amp;day_to=1&amp;month_from=1&amp;month_to=12&amp;year_to=2016&amp;page=2345|lang=ru|publisher=nauka.kz|accessdate=2011-01-09|date=2010-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kazneb.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Қазақ телеарналарындағы ақпараттық бағдарламалар табиғаты, автореферат|url=https://kazneb.kz/bookView/view/?brId=1123977&amp;simple=true&amp;lang=ru#|lang=kz|publisher=kazneb.kz|accessdate=2011-01-09|date=2010-12-24}}&lt;/ref&gt;
*2011 жылдың 30-маусымында ҚР Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті шешімімен филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесі берілді;
* 2013-2014 жж. «Болашақ» стипендиясы аясында [[Ұлыбритания]]ның [[Норидж |Норидж қаласындағы]] Шығыс Англия университетінде  ғылыми-педагогикалық тағылымдама ([https://en.wikipedia.org/wiki/University%20of%20East%20Anglia University of East Anglia, Norwich]);&lt;ref name=&quot;pervi&quot;/&gt; 
* 2014-2016 жж. [https://en.wikipedia.org/wiki/Kazakh%20University%20of%20Economics,%20Finance%20and%20International%20Trade Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университеті], «экономика және бизнес» бакалавры;
* 2018-2020 жж. «Тұран-Астана» университеті, [[Құқық|«құқық»]] [[магистр]]ы.

=== Отбасы ===
* '''Әкесі''' — [[Әуесбай Бақбергенұлы]], Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық колледжінің (бұрынғы [[Педагогика училищелері|педагогикалық училище]]) оқытушысы, [[кафедра]] меңгерушісі, [[Красногор ауданы|Красногор аудандық]] ([[Қордай ауданы|қазіргі Қордай ауд.]]) мәдениет бөлімі басшысы, Луговой аудандық ([[Тұрар Рысқұлов ауданы|қазіргі Т.Рысқұлов ауд.]]) мәдениет үйі директоры болды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жизнь как кнопочки баяна|url=https://ztgzt.kz/zhizn-kak-knopochki-bayana-kogda-rabochij-kollektiv-stanovitsya-odnoj-semej/|publisher=[[Знамя Труда|газета «Знамя труда»]]|lang=ru|accessdate=2024-04-09|date=2023-08-22}}&lt;/ref&gt; [[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|ҚР Білім және ғылым министрлігінің]] «[[Ыбырай Алтынсарин төсбелгісі|Ыбырай Алтынсарин]]&lt;nowiki/&gt;», [[Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері|«Білім беру ісінің құрметті қызметкері»]], ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің [[Мәдениет саласының үздігі|«Мәдениет саласының үздігі»]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Духовная жизнь региона|url=https://ztgzt.kz/duxovnaya-zhizn-regiona/|publisher=ztgzt.kz||lang=ru|accessdate=2019-04-09|date=2018-01-27}}&lt;/ref&gt; ҚР Білім және ғылым министрінің Құрмет грамотасымен, ҚР Оқу-ағарту министрлігінің «Еңбек ардагері» төсбелгілерімен марапатталған.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Әуесбайдың әдебі|url=https://aqjolgazet.kz/124759/auesbajdyn-adebi/zhanalyqtar/?ysclid=lur51ip6gr790972391|publisher=[[Ақ жол (газет)|«Aq jol» газеті]]|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2021-04-23}}&lt;/ref&gt; [[Тараз қаласының құрметті азаматтары|Тараз қаласының Құрметті азаматы]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=[[Тараз қаласының құрметті азаматтары|«Тараз қаласының Құрметті азаматы»]] атағы берілді|url=https://www.youtube.com/watch?v=MZxKoR1-gEg&amp;t=14s|publisher=[[JAMBYL (телеарна)|«Jambyl» телеарнасы]]|lang=kk|accessdate=2024-04-08|date=2023-10-26}}&lt;/ref&gt;  Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясының мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ұлағатты ұстазға құрмет|url=https://z-taraz.kz/la-atty-staz-a-rmet-2/|publisher=«Jambyl-Taraz» газеті|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2023-11-01}}&lt;/ref&gt;   
* '''Анасы''' — Рабиға Сақыпқызы, [[мектеп]] [[мұғалім]]і, [[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|ҚР Білім және ғылым министрлігінің]] [[Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері|«Білім беру ісінің құрметті қызметкері»]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Астанада республикалық тамыз конференциясында білім беру ісінің үздіктері марапатталды |url=https://www.youtube.com/watch?v=erPay0QGHuA&amp;list=PL-ByzCODzUr_jZHgiArcdWynh8DvE1bP0|publisher=qazaqstan tv|lang=kk|accessdate=2013-05-05|date=2012-08-24}}&lt;/ref&gt; [[Ыбырай Алтынсарин төсбелгісі|«Ыбырай Алтынсарин»]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Августовская конференция в концертном зале «Баласағұн»|url=https://ztgzt.kz/bolshie-peremeny-4/|publisher=ztgzt.kz|lang=kk|accessdate=2019-05-05|date=2018-08-24}}&lt;/ref&gt; ҚР Оқу-ағарту министрлігінің «Еңбек ардагері» төсбелгілерімен марапатталған,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Айтар әніміз де әңгімеміз де бір|url=https://arainfo.kz/26500/aytar-nimiz-de-gimemiz-de-bir?ysclid=lvtw7kaisb739092740|publisher=Araiinfo.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-05|date=2024-04-12}}&lt;/ref&gt; Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясы мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Педагогикалық Ғылымдар Академиясы мүшелері|url=https://www.apnk.kz/chlenyi-akademii?ysclid=lvtv1lmr3v687799460|publisher=apnk.kz cайты|lang=kk|accessdate=2024-05-05|date=2020-11-01}}&lt;/ref&gt;
* '''Жұбайы''' — Баян Жалғасбекқызы, [[Болашақ стипендиясы|«Болашақ» стипендиясы]] стипендиаты, [[Әлеуметтанудың функциялары|әлеуметтанушы]], [[PhD-доктор|PhD докторант]];&lt;ref&gt;{{cite web|title=Баян Жалғасбекқызы|url=https://kazatu.edu.kz/kz/pps/tursynbaeva-baan-zalgasbekkyzy_20231006110234|publisher=kazatu.edu.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2023-10-06}}&lt;/ref&gt;  
* '''Балалары''' — Ералы&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Біздің үй». Үлгілі әке|url=https://www.youtube.com/watch?v=913IOLdPwK8|publisher=khabar.kz|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2017-07-07}}&lt;/ref&gt; (2007), Иманәлі (2017), Ажарлым (2019).

== Еңбек жолы ==
[[Сурет:Kanat Awesbay Eurasian Academy.JPG|thumb|270px|Еуразия телевизия және радио Академиясының мүшелік сертификатын Академия президенті Валерий Рузиннің тапсыру сәті (2 шілде 2012 ж.)]]
* 2002-2003 жж. – [[Түркістан газеті|«Түркістан» халықаралық газеті]] тілшісі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ernur.kz/kazakstan/belgili-zhurnalist-kanat-auesbai-zhana-kyzmetke-taghaiyndaldy|title=2002 жылы «Түркістан» халықаралық газетінің тілшісі|publisher=ernur.kz|accessdate=2020-12-04|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;
* 2003-2009 жж. – «Европа плюс Казахстан» радиосында сазды жүргізуші;
* 2003-2004 жж. – «Информбюро» ақпарат бағдарламасында тілші, [[31 арна (Қазақстан)|(«31 арна»)]];&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://el.kz/content-3848_3086/?ysclid=lw8u2iea1268648668|title=Қанат Әуесбайұлы - Өмірбаян|publisher=el.kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-05-15}}&lt;/ref&gt;
* 2004-2013 жж. – [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасының]] ақпараттық-сараптамалық бағдарламалар дирекциясында (АСБД) тілші, аға тілші, редактор-сарапшы, «Апта.kz» ақпараттық-сараптамалық бағдарламасы жүргізушісі, шеф-редакторы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FS9HPb73050|title=Apta.kz Әуесбайдың Қанатымен|publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2013-12-04|date=2011-05-21}}&lt;/ref&gt;
* 2009-2010 жж. – [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби ат. ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] телерадиожурналистика кафедрасы оқытушысы;
* 2011 жылдың наурыз-сәуір аралығында Тәуелсіздіктің 20 жылдығына арналған «Қазақстан. Менің елім» бағдарламасы авторы, жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=m3UM8BPEIvg&amp;t=367s|title=«Қазақстан. Менің елім» бағдарламасы|publisher=[[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan TV]]|accessdate=2012-12-04|date=2011-05-21}}&lt;/ref&gt; 
* 2011 ж. желтоқсанынан 2013 ж. ақпанына дейін «Өзекжарды» телесұхбатының авторы, жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Diq0IDkSt1E|title=Саясат Нұрбекпен сұхбат||publisher=[[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan TV]]|accessdate=2012-06-20|date=2012-05-14}}&lt;/ref&gt;
* 2012 жылдың 2 қарашадан 2013 жылдың ақпанына дейін Нұрмұхамед Байғарамен бірге «Алаң» қоғамдық-саяси ток-шоуын жүргізді, («Қазақстан» телеарнасы);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=6Rz_S9l7Qyo|title=«Алаң» ток-шоуының аңдатпасы |publisher=alan.kz|lang=kz|accessdate=2014-12-04|date=2013-01-10}}&lt;/ref&gt;
* 2013-2014 жж. – Шығыс Англия университетіндегі қазақстандық студенттер қоғамдастығы вице-президенті (University of  East Anglia, Norwich, UK);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/poslanniki-strany/?ysclid=ltmqnmot9s189079347|title=Посланники страны|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2014-12-04|date=2013-11-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/85170/|title=Норвич мектебінде Наурыз мейрамы аталып өтті|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2015-12-04|date=2014-03-15}}&lt;/ref&gt;
* 2014-2016 жж. – «kz-2050» Жалпыұлттық қозғалысы» ҚБ медиа-директоры];&lt;ref&gt;{{cite web|title=Помогла ли производителям акция «Сделано в Казахстане»?|url=https://forbes.kz//process/economy/pomogla_li_proizvoditelyam_aktsiya_sdelano_v_kazahstane/?|lang=ru|publisher=forbes.kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-08-28}}&lt;/ref&gt;
* 2014-2015 жж. – «Сіз не дейсіз?» хабары жүргізушісі ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=8hdJWgJ12mc&amp;list=PLngdzEyKAHx-PEmNApx_7SJ1r_2oxQWRE&amp;index=21|title=«Сіз не дейсіз?» хабарында Италияның экс-премьер-министрі Романо Проди |publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-04-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=AQ7lp9SajU4|title=«Сіз не дейсіз?» хабарының аңдатпасы|publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2014-05-06}}&lt;/ref&gt;
* 2016 ж. – [[Білгірлер бәйгесі|«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интеллектуалдық хабары]] жүргізушісі ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=8_tdy0GwLwY|title=«Білгірлер бәйгесі»: жартылай финал|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2017-12-04|date=2016-09-11}}&lt;/ref&gt;
* 2016-2017  жж. – «[[BaigeNews.kz|BNews]]&lt;nowiki/&gt;» ақпарат порталының сарапшысы; 
* 2011-2019 жж. – [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев ат. ЕҰУ]] журналистика және саясаттану факультетінің телерадиожурналистика және қоғаммен байланыс кафедрасы доценті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жергілікті журналистерге арналған семинар өтті|url=https://qostanaitv.kz/kz/news/11153|publisher=qostanaitv.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2015-05-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Тағылымы мол кездесу|url=https://massaget.kz/blogs/14464/|publisher=massaget.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Болашақ тұлғалары|url=https://bolashak.kz/kz/nashi-lica/kanat-auesbaj|publisher=bolashak.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Болашақ медиа менеджерлер кімдер|url=https://7kun.kz/37034/|publisher=7kun.kz|lang=kz|accessdate=2014-10-09|date=2013-03-03}}&lt;/ref&gt;
* 2018-2019 жж. – Ruh.kz» ток-шоуының сценаристі, жүргізушісі, ([[Astana TV|«Astana» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ruh.kz хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=ESAPcwcXOro|publisher=youtube.com|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-09-25}}&lt;/ref&gt;
* 2018-2019 жж. – [[Назарбаев орталығы|Президент орталығы]] баспасөз қызметінің аға сарапшысы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Адамның дұшпаны кітап оқымаған адам|url=https://osken-onir.kz/kogam/9020-adamny-dshpany-ktap-oymaan-adam.html|publisher=osken-onir.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-09|date=2019-02-05}}&lt;/ref&gt;    
* 2019-2024 жж. [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Халел Досмұхамедұлы атындағы Атырау университеті]] журналистика және қоғаммен байланыс кафедрасының аға оқытушысы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=От преподования до наград|url=https://pricom.kz/novosti/ot-obucheniya-do-nagrad.html|publisher=сайт газеты «Прикаспийская коммуна»|lang=ru|accessdate=2024-04-25|date=2024-04-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Награжден нагрудным знаком|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|publisher=сайт Атырауского университета|lang=ru|accessdate=2020-04-15|date=2021-03-02}}&lt;/ref&gt;
* 2019-2021 жж. – [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» АҚ]] [[ATYRAÝ (телеарна)|Атырау облыстық филиалы]] директоры;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбай телеарна директоры боп тағайындалды|url=https://kaz.nur.kz/showbiz/1795179-kanat-uesbaj-oblystyk-telearnany-direktory-bolyp-tagajyndaldy/?ysclid=lteg1hj1zf874839496|publisher=nur.kz |lang=kz|accessdate=2024-03-09|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Белгілі журналист жаңа қызметке тағайындалды|url=https://turkystan.kz/article/80820-anat-uesbay-zha-a-yzmetke-ta-ayyndaldy-2?ysclid=lw517jfleg33408212|publisher=turkestan.kz|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Известный журналист назначен на должность|url=https://www.inform.kz/ru/izvestnyy-zhurnalist-kanat-auesbay-naznachen-na-novuyu-dolzhnost_a3528730?ysclid=lw51d65avp251732703|publisher=kazinfrom.kz|lang=ru|accessdate=2019-05-22|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Журналист телеарнаның директоры болып тағайындалды|url=https://egemen.kz/article/200559-belgili-dgurnalist-qanat-auesbay-dganha-qyzmetke-taghayyndaldy|publisher=egemen.kz |lang=kz|accessdate=2024-03-10|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Атырау» телеарнасында экологиялық мәдениетті насихаттайтын хабар ашуды көздеп отырмыз|url=https://kaz.inform.kz/news/kanat-auesbay-atyrau-telearnasynda-ekologiyalyk-madenietti-nasihattaytyn-habar-ashudy-kozdep-otyrmyz_a3689670/
|publisher=kaz.inform.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-10|date=2020-09-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жеңімпаздар грант иеленеді: Атыраулық студенттер тележобаға қатысуда|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhenimpazdar-grant-ielenedi-atyraulyq-studentter-telezhobaga-qatysuda/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2022-03-10|date=2021-08-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Мәртебесі анықталмаған мамандық|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/martebesi-anyqtalmagan-mamandyq/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-10|date=2020-09-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жауапты мекемелер тарапынан сынға үн қату деңгейі төмен|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyrau-aqparat-pilottyq-rezhimde-balamaly-zhazylymdy-qolga-aldy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-02-10|date=2020-09-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Атырау оқушылары соңғы қоңырауда Жұмекен жырларын оқиды|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyrau-oqushylary-songy-qonyrauda-zhumeken-zhyrlaryn-oqidy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-10|date=2020-05-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Атыраулық ақын Тәңірге хат жазды|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyraulyq-aqyn-tanirge-hat-zhazdy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-02-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жаңа радиостудия тыңдарманға жол тартты|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhana-radiostudiya-tyndarmanga-zhol-tartty-foto/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2020-01-10|date=2019-06-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Время работать работу|url=https://pricom.kz/politika/vremya-rabotat-rabotu.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Публичные дебаты|url=https://pricom.kz/socium/publichnye-debaty.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=На волнах Атырау|url=https://pricom.kz/aktualno/na-volnah-atyrau.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2019-07-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Телеарна басшысын облыс әкімі қабылдады|url=
https://www.youtube.com/watch?v=nEV3oIdzItQ|publisher=«Атырау» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-11-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Публичные дебаты|url=https://www.inatyrau.kz/news/2642342/pervyj-v-kazahstane-ofis-antikorrupcionnoj-sluzby-otkrylsa-v-atyrau
|publisher=inatyrau.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Аудан тілшілеріне айрықша құрмет|url=https://naryntany.kz/zhanalyqtar/qogam/audan-tilshilerine-airyqha-qurmet.html|publisher=naryntany.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-10|date=2020-10-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Абайдың қара сөздерін жатқа айтудан сайыс өтті|url=https://ummet.kz/news-kz/20-el-ishy/12399-abajdyn-kara-sozderin-zhatka-ajtudan-sajys-otti.html|publisher=ummet.kz|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-07-15}}&lt;/ref&gt;
* 2021-2022 жж. – «Elorda aqparat» медиахолдингі директорының орынбасары (Астана қ-сы);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Обсудили вопросы медиаобразования|url=https://www.kaznu.kz/ru/3/news/one/27900/|publisher=kaznu.kz|lang=ru|accessdate=2023-05-10|date=2022-04-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ұлттық үрдістер фокусындағы жаһандық коммуникация приориеттері|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/60356|publisher=anatili.kazgazeta.kz|lang=kz|accessdate=2024-05-10|date=2022-04-05}}&lt;/ref&gt;
* 2022-2023 жж. – [[Атырау мұнай және газ университеті|Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің]] жастар саясаты және әлеуметтік мәселелер жөніндегі проректоры;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Тағайындау|url=https://atr.kz/bilim/qanat-auesbaj-zhana-qyzmetke-tagajyndaldy/?ysclid=ltejp2u8zm211527072|publisher=atr.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;basshiliq&quot;&gt;{{cite web|title=Руководство|url=https://aogu.edu.kz/about/guide/vrector_leadership/|publisher=aogu.edu.kz сайты|lang=ru|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Назначение|url=https://pricom.kz/oficialno/naznachen-prorektor-atyrauskogo-universiteta-nefti-i-gaza-imeni-s-utebaeva.html|publisher=pricom.kz сайты|lang=ru|accessdate=2024-05-02|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Тағайындалды|url=https://aikyn.kz/215540/kanat-euesbay-zhana-kyzmetke-tagayyndaldy|publisher=aikyn.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=С.Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінің проректоры тағайындалды|url=https://t.me/gylym_jogary_bilim/246|publisher=ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің telegram арнасы|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Сафи Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінің проректоры тағайындалды|url=https://www.facebook.com/profile/100083171025238/search/?q=%D2%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%20%D3%99%D1%83%D0%B5%D1%81%D0%B1%D0%B0%D0%B9|publisher=ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің фэйсбуктегі парақшасы|lang=kk|accessdate=2024-03-14|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Первокурсники ознакомились с антикоррупционной политикой|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/anticorruption-atyrau/press/news/details/434550?lang=ru|publisher=www.gov.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-14|date=2022-09-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Атырауда мектеп түлектері үшін қысқы бал өтті|url=https://24.kz/kz/zha-aly-tar/bilim-zh-ne-ylym/item/576130-atyrauda-zhas-t-lekterdi-ys-y-bal-keshi-tti|publisher=24.kz|lang=kk|accessdate=2023-03-14|date=2022-12-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Атырау мұнай және газ университетінде  мектеп түлектері үшін қысқы бал өтті|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhajyq-tolqyndary-2022/?ysclid=ly06xwygzs377035019|publisher=atr.kz|lang=kk|accessdate=2023-03-14|date=2022-12-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Реформы – на благо|url=https://pricom.kz/stati/reformy-na-blago.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-14|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;
* 2023-2024 жж. [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» АҚ]] диджитал директоры;&lt;ref&gt;{{cite web|title=IT-продукты для популяризации казахского языка|url=https://dknews.kz/ru/dk-life/315236-it-produkty-dlya-populyarizacii-kazahskogo-yazyka|publisher=|lang=kk|accessdate=2024-03-14|date=2024-01-24}}&lt;/ref&gt;
*2024 жылдың 2-қыркүйегінен [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[декан]]ы.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбай жаңа қызметке тағайындалды|url=https://kaz.inform.kz/news/kanat-auesbay-zhana-kizmetke-tagayindaldi-bbf702/?ysclid=m15042agt114787142
|publisher=|lang=kk|accessdate=2024-09-10|date=2024-09-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қазақ руханиятын дамытудағы баспаның рөлі мен мектеп оқулықтарының қоғамда алатын орны|url=https://adyrna.kz/post/218357?ysclid=mbny2j371e114792755|publisher=Adyrna.kz|lang=kk|accessdate=2024-11-08|date=2024-11-07}}&lt;/ref&gt;
=== Қосымша білім ===
* 2004 ж. «Телерепортажға жаңаша көзқарас» семинары, «''Internews network''» халықаралық ұйымының сертификаты,  [[Алматы|Алматы қаласы]];
* 2007 ж. «Телевизиялық бағдарламаларды жасаудағы заманауи технологиялар» семинары, «''ISESCO''» ұйымының сертификаты,  [[Иран|Иран Ислам Республикасы]], Тегеран қ-cы;
* 2008 ж. «Жаңалық қызметінің жұмысын ұйымдастыру» дистанционды семинары, «''Internews network''» халықаралық ұйымының семинары, Алматы қаласы;
* 2012 ж. 28-31 мамыр  ''«Болашақ үшін серіктестік: жаңа дәуір моделі» (Партнерство во имя будущего: модели новой эпохи) халықаралық медиа-форумның қатысушысы, [[Беларусь]], [[Минск |Минск қ-сы]];&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazakhstan.mfa.gov.by/ru/embassy/news/f0dbbae2f92fefab.html
|title=Партнерство во имя будущего: модели новой эпохи|publisher=kazakhstan.mfa.gov.by|date=28 май 2012|lang=ru|accessdate=2013-03-12}}&lt;/ref&gt;
* 2012 ж. 2-3 желтоқсанда «Ақпарат тарату және жаңалық командасын жасақтау» тренингі, «Автограф» продюсерлік орталығы сертификаты ([[Екатеринбург]], [[Ресей]]);
* 2013-2014 жж. «Болашақ» стипендиясы аясында [[Ұлыбритания]]ның [[Норидж |Норидж қаласындағы]] Шығыс Англия университетінде  ғылыми-педагогикалық тағылымдама ([https://en.wikipedia.org/wiki/University%20of%20East%20Anglia University of East Anglia, Norwich]);&lt;ref  name=&quot;pervi&quot;&gt;{{cite web|title=Первый журналист прошедший обучение по программе «Болашак» выдвинул свою кандидатуру на праймериз|url=https://liter.kz/pervyj-zhurnalist-proshedshij-obuchenie-po-programme-bolashak-vydvinul-svoyu-kandidaturu-na-prajmeriz/||lang=ru|accessdate=2021-05-09|date=2020-08-21}}&lt;/ref&gt; 
* Certificate of Gratitude from UN Information Office for Support in Carrying the III International Summer School in Journalism and Communication (Issyk-Kul Lake, Bosteri, Kyrgyzstan);   
* 2018 ж. 4-11 наурыз және 2022 жылы Оңтүстік Кореяда өткен дүниежүзілік журналистер конференциясында  Қазақстан атынан қатысып, баяндама оқыды ([https://en.kabar.kg/news/journalists-of-the-world-hope-for-rapprochement-and-peace-on-korean-peninsula-1/ World Journalists Conference 2018, South Korea]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.journalist.or.kr/images/default/Conference1_PDF(ENG).pdf
|title=Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz|publisher=journalist.or.kr|date=22 April 2022|lang=eng|accessdate=2023-03-12}}&lt;/ref&gt;
* 2022 ж. «Жоғары білім берудегі топ менеджмент» біліктілікті арттыру курс сертификаты, 28 қараша 2022 ж. «Qazaq profi» оқу орталығы, Астана қ-сы.
*2024 ж. «Modern Trends in Publishing and Copyright Management», Organizers: Frankfurter Buchmesse, Almaty, 18-19 November, 2024.
*2025 ж. Юнеско-ның халықаралық білім беру күніне арналған «Тұрақты даму мақсатында білім беру: инновациялық модельдер» IV Халықаралық қысқы мектепті 72 сағаттық курс сертификаты, 17-28 ақпан.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qr.me-qr.com/KxhR49Tv
|title=«Тұрақты даму мақсатында білім беру: инновациялық модельдер»|publisher=Журналистика факультеті|date=17 ақпан 2025|lang=kz|accessdate=2025-02-19}}&lt;/ref&gt;

=== Ғылыми-педагогикалық қызметі===
Қанат Әуесбай медиа мен жоғары білім саласын ұштастырған журналист-педагог, филология ғылымдарының кандидаты (мамандық шифры: 10.01.10 - журналистика). Әр жылдары [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]], [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев атындағы ЕҰУ]], [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Х.Досмұхамедұлы атындағы Атырау университеті]], [[Атырау мұнай және газ университеті|С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті]] сияқты оқу орындарында оқытушы, аға оқытушы, доцент, проректорлық қызметін атқарған. Ақпарат саласын зерттеуші ретінде Scopus ғылыми дерекнамасына және ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым және жоғары білім саласында сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынатын ғылыми басылымдар тізбесіне енген журналдардағы мақалалары бар.&lt;ref name=&quot;nauka.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kazneb.kz&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=National H-index Ranking|url=https://kz.h-index.com/en/author/57219744992||lang=eng|publisher=kz.h-index.com|accessdate=2024-05-28|date=2024-05-24}}&lt;/ref&gt;

*«Болашақ» халықаралық стипендиясы аясында Ұлыбританияда ғылыми-педагогикалық тағылымдама (University of East Anglia, UK, Norwich, 2013-2014 жж.);
*Еуразия ұлттық университетінің журналистика және саясаттану факультетінде мемлекеттік аттестаттау комиссиясы төрағасы (2023-2024 жж.);&lt;ref name=&quot;fjps.enu.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Началась защита магистерских диссертаций|url=https://fjps.enu.kz/ru/news/2401|lang=ru|publisher=fjps.enu.kz|accessdate=2024-06-03|date=2024-06-02}}&lt;/ref&gt; 
*2018 жылдан Қазақстан педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшесі;
*Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің оқу-әдістемелік бірлестігі мүшесі (РОӘК ОӘБ - 032 журналистика және ақпарат, 2019-2021 жж.); 
*«Болашақ» бағдарламасы аясында шетелге кадрлар даярлау жөніндегі сарапшылық комиссиясы мүшесі (2019-2021 жж.);
*2021 ж. Л.Гумилев ат. ЕҰУ журналистика және әлеуметтік ғылымдар факультетінің Диссертациялық Кеңес мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Защита диссертации на соискание степени доктора философии (PhD)|url=https://old.enu.kz/ru/nauka/dissertatsionnye-sovety/kumarova-ru.php?sphrase_id=4049678|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2022-06-03|date=2021-08-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Защита диссертации на соискание степени доктора философии (PhD)|url=https://enu.kz/ru/dissertation/83/doctorals/806|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2025-02-23|date=2025-02-22}}&lt;/ref&gt;

Медиа саласын зерттеген  дипломдық жұмыстар, көптеген магистрлік диссертацияның ғылыми жетекшісі, докторантқа рецензент болды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Отчет Диссертационного совета по направлению подготовки кадров «8D032 –Журналистика и информация»|url=https://old.enu.kz/web20/otchet-32021-zhurnalistika.pdf|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2022-06-03|date=2021-08-25}}&lt;/ref&gt;

Қазақ және ағылшын тілдеріндегі «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен – Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain» кітабы Лондон қаласында басылып,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Кітап жазу тренді|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/basty-takyryp/kitap-zhazu-trendi
|publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-02-07}}&lt;/ref&gt;
Кэмбридж университетінде таныстырылды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Book presented at Cambrige|url=https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=10211084392369686&amp;id=1352361933&amp;mibextid=oFDknk&amp;rdid=6BCyHpvzpmMBVD3i
|publisher=Cambrige University|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-12-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Книга презентована в Кэмбридже|url=https://kassenova.jimdofree.com/новостная-лента/
|publisher=kassenova.jimdofree.com|lang=ru|accessdate=2017-03-09|date=2016-12-15}}&lt;/ref&gt; Кітап Amazon.com электронды платформасында сатылды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Looking West: a Kazakh's View of Great Britain|url=https://www.amazon.com/Looking-West-Kazakhs-Great-Britain/dp/1910886378/ref=sr_1_1?crid=2K6M7TEAN3P5P&amp;dib=eyJ2IjoiMSJ9.-5aJ6epNRa2t8JtLHCO4kQ.RtgFPNmBCEIesEYIPyinCVMraYVumAvPgZaqueFiBn4&amp;dib_tag=se&amp;keywords=looking+west+kazakh%27s+view&amp;qid=1716895371&amp;s=books&amp;sprefix=looking+west+kazakhs+view%2Cstripbooks-intl-ship%2C246&amp;sr=1-1||lang=eng|publisher=amazon.com|accessdate=2017-05-28|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Букдэйтинг: встречи книголюбов в Астане|url=https://www.1show.kz/news/2200/bookdating_bukdjeiting_vstrechi_knigolyubov_v_astane|lang=eng|publisher=www.1show.kz|accessdate=2018-05-28|date=2017-06-07}}&lt;/ref&gt;
Қ. Әуесбай медиа сарапшы ретінде орта мектептің 5-9 сыныбына арналған «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған III-бөлімі авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.), БАҚ өкілдеріне арналған көптеген авторлық шеберлік дәріс, медиатренинг пен семинар өткізеді.&lt;ref name=&quot;seykhuninfo.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Онлайн коммуникациялар саласындағы заманауи трендтер, (Қызылорда қ-cы)|url=https://seykhuninfo.kz/kogam/5174-yzylordaly-blogerler-anat-uesbaydan-ne-yrend.html?ysclid=lw7y2om4wt286182102|publisher=seykhuninfo.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2016-09-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref  name=&quot;sheberlik&quot;&gt;{{cite web|title=Дулати университетіндегі шеберлік дәрісі, (Тараз қ-cы)|url=https://www.youtube.com/watch?v=rUOvDUd-fiU&amp;t=7s|publisher=77 TV телеарнасы|lang= kz|accessdate=2020-05-09|date=2019-11-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Личностный брэнд&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;saryarqa&quot;&gt;{{cite web|url=https://saryarqatv.kz/kz/news/8543|title=Қарағандыдағы семинар-тренинг|publisher=Saryarqa телеарнасы|accessdate=2019-03-04|date=2018-04-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Мастер-класс в г. Костанай&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kaznu.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kz.otyrar.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;eljastary.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Khalel University&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;cisc.kz&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Состоялась ІІ международная Зимняя школа журналистики и коммуникации|url=https://farabi.university/news/7813|publisher=farabi.university|lang=ru|accessdate=2016-03-09|date=2015-02-12}}&lt;/ref&gt;

Қанат Әуесбайдың бастамасымен 2019 жылы «Атырау» телерадиоарнасы ғимаратында белгілі медиаменеджер, журналист Айтқали Құмарғалиұлы медиа-аудиториясы ашылды. Медиа-аудитория Х. Досмұхамедұлы ат. Атырау университеті және «Қазақстан» РТРК» АҚ Атырау облыстық филиалының бірлескен жобасы аясында дуалды білім беру мақсатында жүзеге асты.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Айтқали Құмарғалиұлы атындағы медиаудитория ашылды|url=https://astanatv.kz/kz/news/49582/|publisher=Astana TV|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-06-27}}&lt;/ref&gt;

'''Ғылыми қызығушылығы:''' телевизиялық өндіріс (TV production), медиа білім беру (media education), медиа менеджмент (media management), жаһандық журналистика (global journalism), фэйк жаңалық (fake news), медиадағы жасанды интеллект (AI in media)

=== Әлеуметтік-тәрбие қызметі=== 
Қ.Әуесбай С. Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінде  жастар саясаты және әлеуметтік мәселелер жөніндегі проректоры қызметінде атқарған жұмысы: 
*Студенттік іссапар қаржыландырыла бастады. Бұл үшін университеттің заң қызметімен бірлесе студенттік іссапар туралы Ереже әзірленіп, Директорлар кеңесінде қабылданды. Бұдан бұрын Covid пандемиясы кезінде студенттерді іссапарға жіберу тоқтап қалған еді;
* Жастар саясаты департаментінің материалдық базасы нығайып, мемлекеттік сатып алу арқылы қажетті көрнекілік (бұйымдар, қызметтер) алынды. Студенттерді ынталандыру мақсатында демеуші тартылып, спорттық аяқ-киім, мотивациялық кітаптар және т.б. бұйым сыйға берілді;
*Факультеттердің студенттер тәрбиесіне жауапты аға кураторларға төленетін үстеме ақы ұлғайтылды. Факультеттердің аға кураторлары арасында ай сайынғы рейтинг жасалып, үздік танылған кураторлар бағалы сыйлықпен марапатталды; 
*Түрлі мазмұндағы облыс деңгейіндегі 8 іс-шара өткізілді. Олардың барлығы да университет бойынша, кейбірі облыс аясында тұңғыш рет өтті; 
*Тұңғыш рет университеттің студенттікке қабылдау салтанаты Жайық өзені жағасындағы Сұлтан Бейбарыс алаңында қала күні аясында өтті. Бұл іс-шараға «Жайықтағы жүздесу» атауы берілді. Іс-шара облыстық мәдениет басқармасы мен қала әкімдігі қолдауымен өтті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Жайықтағы жүздесу» welcome party|url=https://aogu.edu.kz/news/?ELEMENT_ID=2655|lang=ru|publisher=aogu.edu.kz|accessdate=2024-05-28|date=2022-10-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Жайықтағы жүздесу» welcome party|url=https://www.youtube.com/watch?v=GkW2SrH6BOY|lang=kz|publisher=AOGU Official|accessdate=2023-04-28|date=2022-12-01}}&lt;/ref&gt;
* Тұңғыш рет кәсіби бағдар беру мақсатында fusion форматында Атырау облысының мектеп түлектері арасында «Жайық толқындары» қысқы балы өтті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Жайық толқындары» қысқы балы өтті|url=https://www.youtube.com/watch?v=nOt-ePWg_gc&amp;t=819s|lang=kz|publisher=aogu official|accessdate=2023-05-28|date=2022-12-01}}&lt;/ref&gt; 
*Тұңғыш рет облыстың техникалық бейіндегі колледждері арасында өнер арқылы кәсіби бағдар беру мақсатында мюзикл жанрында «Бейбіт күннің батырлары» аталған студенттік театр фестивалі өтті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Бейбіт күннің батырлары» атауымен студенттік театр фестивалі өтті|url=https://atyrautv.kz/kz/news/32440|lang=kz|publisher=atyrautv.kz|accessdate=2023-05-28|date=2023-02-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Фестиваль студенческого театра в жанре мюзикла прошел в Атырау|url=https://el.kz/ru/festival-studencheskogo-teatra-v-zhanre-myuzikla-proshel-v-atyrau_66383/?ysclid=lz1h1o8hb1150270899 
|lang=ru|publisher=el.kz|accessdate=2024-05-28|date=2023-02-24}}&lt;/ref&gt; 
*Тұңғыш рет оқытушылар мен студенттер арасында өткен «Жайықтағы жарыстар» аталған қысқы спартакиадаға жүзу, коньки тебу, шаңғы тебу сияқты спорт түрлері қосылды; 
*Облыстың техникалық бейіндегі оқу орындарының өлеңсүйер студенттері арасында «Шаханов шеруі» студенттік поэзия фестивалі өтті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Шаханов шеруі: Атырауда студенттер арасында поэзия кеші өтті|url=https://atpress.kz/kk/news/bilim/shakhanov-sherui-atyrauda-studentter-arasynda-poeziya-keshi-otti||lang=kz|publisher=atpress.kz|accessdate=2023-05-28|date=2022-12-18}}&lt;/ref&gt; 
*Қала және облыстағы мәдениет басқармасы, филармония, Дина оркестрімен тығыз байланыс орнап, соның арқасында тұңғыш рет эстрадалық-үрмелі аспаптар оркестрі, «Сармад» этнофольклор ансамблі сияқты өнер ұжымдары университетте концерт қойылды;
*Облыстың техникалық бейіндегі колледждері мен университет студенттері арасында «Миталас» зияткерлік куиз ойындары өтті;
*Атырау облыстық туризм және спорт басқармасымен бірлескен жоба аясында «Бабалар ізімен» тарихи-танымдық өлкетану экскурсиясы ұйымдастырылып, студенттер Ақмешіт қорымы, Ақкегершін борлы үстіртіне сапарлатты;
* Кәсіби бағдар беру мақсатымен облыс мектептерінің бітіруші түлектері  мен студенттері арасында пікірсайыс ұйымдастырылды; 
*Тұңғыш рет академиялық ұтқырлық бойынша шетелде оқып жатқан университеттің студенттері қатысуымен онлайн ынталандыру дәрісі ұйымдастырылды; 
*Университеттің домбырашылар ансамблі демеушілер көмегімен Алматыдағы Сәтпаев университетіндегі музыка фестиваліне қатысты;
* Тұңғыш рет Атырау мұнай және газ университетінде «Мектеп түлектері шеруі» өтті. Оған қала мен облыстың әр түкпірінен 400-ге жуық түлек қатысып, кәсіби бағдар алып, әрі зияткер ойынға қатысты;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Мектеп түлектерінің шеруі өтті|url=https://atyrautv.kz/kz/news/33042
|lang=kz|publisher=Atyrau телеарнасы|accessdate=2024-05-28|date=2023-05-17}}&lt;/ref&gt; 
*Университеттің креатив орталығында 2022-2023 жж. жастар саясаты аясында атқарылған жұмыс бойынша  фотогалерея жасақталды; 
*Университетте студенттермен бірлесе өткізген барлық іс-шара облыстық, республикалық «Хабар», «Қазақстан», «Астана» телеарналары, «Қазақ радиосы» сияқты ақпарат құралдарында және ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің әлеуметтік желідегі аккаунттарында кеңінен таратылды.
=== ҚазҰУ журналистика факультетіндегі қызметі=== 
Факультет деканы ретінде тәжірибеде ысылған танымал практик-мамандарды оқытушылық қызметке көптеп тартты. [[Әмірхан Меңдеке]], Асылбек Ықсан, Иманбай Жұбай, Серік Жанболат, Серік Әбікенұлы, [[Нұржан Жалауқызы Мұхамеджанова|Нұржан Жалауқызы]] сияқты медиа саласындағы майталмандар дәріс оқуға шақырылды. Тәжірибелі медиа мамандары, медиа-менеджерлер шеберлік дәрістер, семинарлар өткізіп, білім алушылардың білімін ұштады.    

Факультетте Диссертациялық Кеңес ашылып, PhD докторанттардың қорғауына жағдай жасалды.   

Дуалды білім беру жүйесі бойынша семинар сабақтары өндірістік базаларда өте бастады.     

«Медиадағы жасанды интелект» (AI in Media) магистрлік білім беру бағдарламасы ашылды. 

Қанат Әуесбайдың жетекшілігімен факультет білім алушылары жасанды интеллект көмегімен жасалған тұңғыш ғылыми-танымдық, инклюзивті газет шығарды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=«AI-Tamyz»: Жасанды интеллект көмегімен жасалған алғашқы газет|url=
https://aikyn.kz/283894/ai-tamyz--zhasandy-intellekt-komegimen-zhasalg-an-alg-ashk-y-gazet|accessdate=2025-05-02|date=2025-05-01}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;{{cite web|title=ҚазҰУ білім алушылары ЖИ арқылы газет шығарды|url=https://egemen.kz/article/386338-qazuu-bilim-alushylary-zhi-arqyly-gazet-shyghardy-%C2%A0%C2%A0%C2%A0?ysclid=mampl3tpn7126569666|accessdate=2025-04-27|date=2025-04-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kazakh Students Publish First AI-Generated Newspaper|url=https://astanatimes.com/2025/04/kazakh-students-publish-first-ai-generated-newspaper/?ysclid=mamq355oz838013289|accessdate=2025-05-01|date=2025-04-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kazak Öğrenciler İlk AI-Üretimi Gazeteyi Yayınladı|url=https://tr.turkishnewsworld.com/kazak-ogrenciler-ilk-ai-uretimi-gazeteyi-yayinladi/|accessdate=2025-05-05|date=2025-05-04}}&lt;/ref&gt;
 
«Түрксой» медиа білім беру және зерттеу орталығы ашылды. Түркі әлемінің медиа өкілдерін жұмылдыратын орталықта ғылыми-практикалық дөңгелек үстел, конференция, баспасөз мәслихаты, ғылыми-әдістемелік мәжіліс ұйымдастырылады.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Алматыда «Түрксой» медиа білім беру және зерттеу орталығы ашылды|url=https://qaz365.kz/education/10448-almatyda-turksoi-media-bilim-beru-zh-ne-zertteu-ortalygy-ashyldy/ |accessdate=2024-11-26|date=2024-11-25}}&lt;/ref&gt;

LG Electronics Kazakhstan компаниясы демеуімен AI Media LAB (Жасанды интеллект медиа зертханасы) ашылды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Первую в Казахстане медиалабораторию ИИ открыли в КазНУ им. Аль-Фараби|url=https://khabar.kz/ru/news/nauka-i-obrazovanie/172970-pervuyu-v-kazakhstane-medialaboratoriyu-ii-otkryli-v-kaznu-im-al-farabi|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ҚазҰУ-да «AI MediaLab» жасанды интеллект зертханасы ашылды|url=https://qamshy.kz/kz/article/76432-qazuu-da-ai-medialab-jasandy-intellekt-zerthanasy-ashyldy|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Алматылық студент ЖИ көмегімен ерекше жандарға арналған газет шығарды
|url=https://baq.kz/almatylyq-student-zhi-komegimen-erekshe-zhandarga-arnalgan-gazet-shygardy-200014237/|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=В КазНУ открыт Центр искусственного интеллекта в медиа|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/press/news/details/1005021?lang=ru&amp;ysclid=mbm7l28g7r338611236
|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}&lt;/ref&gt;

Факультеттің 1985-жылғы түлегі Бейбіт Исабаевтың демеуімен 3-дәріс залы толықтай жөндеуден өтіп, білім алушылар үшін заманауи LED-экран орнатылды.

Марат Барманқұлов телестудиясы толық жөндеуден өтіп, қайта жабдықталды.

=== Қоғамдық қызметі===
[[Сурет:Qanat-awesbay.jpg|thumb|270px|«Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының Қазақстандағы таныстырылымы (24 желтоқсан 2016 жыл)]]
* 2011 жылдан [[Қазақстан журналистер одағы]] мүшесі; 
* 2012 жылдан [[Аманат (партия)|Amanat партиясы]] мүшесі (партиялық билет № 0774044);
* Еуразия Телевизия және Радио Академиясының мүшесі ([[Мәскеу|Мәскеу қ-сы]], 2012 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-134-3174|title=
ЕҰУ доценті Еуразия телевизия және радио академиясының толық мүшесі|publisher=baq.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-08-12}}&lt;/ref&gt; 
* 2013-2014 жж. Ұлыбританияның Норвич қ-да Шығыс Англия университетiнің қазақстандық студенттер қауымдастығы вице-президентi;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Впервые Наурыз отпраздновали в стенах университета Восточной Англии|url=https://www.youtube.com/watch?v=3PyBXAxTobo|lang=ru|publisher=24.kz|accessdate=2015-01-04|date=2014-03-21}}&lt;/ref&gt;
* 2014 ж. [[2014 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|Сочидегі қысқы олимпиадаға]] қатысып жатқан қазақстандық спортшыларды қолдау мақсатында әлеуметтік желіде #Like_Kazakhstan_In_Sochi халықаралық фотоакциясын ұйымдастырды;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.kazpravda.kz/news/sport/atletam-ot-kazneta |title= Атлетам от Казнета |author=Савелий КРИВОКРАСОВ|authorlink=|publisher= АО «Республиканская газета «Казахстанская правда»|accessdate=2020-04-14|date=2014-02-15}}&lt;/ref&gt;
* 2017-2019 жж. ҚР Президенті жанындағы жастар саясаты жөніндегі Кеңес мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://law.gov.kz/client/#!/doc/115487/rus/01.01.2020|title=Члены молодежного Совета при Президенте|publisher=law.gov.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-10-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=l36BaVq-WXU|title=Сауалдарға Президент жанындағы жастар саясаты жөніндегі кеңестің мүшесі Қанат Әуесбай жауап берді|publisher=24 kz|lang=kz|accessdate=2020-03-04|date=2019-04-12}}&lt;/ref&gt;
*Республикалық «Жаңғырған Жібек жолы» медиа-керуені қатысушысы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.mmg.kz/ru/media/798/blogerler-enbek-danqi-muraayinda|title=Республикалық «Жаңғырған Жібек жолы» медиа-керуені Маңғыстауда|publisher=mmg.kz|lang=kz|accessdate=2020-03-04|date=2017-09-18}}&lt;/ref&gt;
* 2017 жылдан Еуразиялық Шығармашылық Гильдиясы мүшесі (Eurasian Creative Guild, UK, London);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.1.eurasiancreativeguild.uk/ecgmembers/%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82-%D0%B0%D1%83%D0%B5%D1%81%D0%B1%D0%B0%D0%B9/|title=Члены Гильдии|publisher=eurasiancreativeguild.uk|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-02-12}}&lt;/ref&gt; 
* 2017 жылдан Қазақстан бас редакторлары клубы мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/press/news/details/691956?lang=ru
|title=Члены клуба главных редакторов посетили Национальный научно-практический центр|publisher=gov.kz|lang=ru|lang=ru|accessdate=2024-03-04|date=2024-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://adilet-gazeti.kz/%D3%A9%D0%BB%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%82%D2%B1%D2%93%D1%8B%D0%BD-%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0-%D1%96%D0%B7-%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BD/|title=Әркімнің жолы – әртүрлі сапар|publisher=adilet-gazeti.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-09-29}}&lt;/ref&gt;
* #Latyndy_qolda республикалық ақпарат тобы құрамында өңірлерде латын графикасына өтудің маңызын түсіндірді;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=fq7SUYDw1qA|title=Қанат Әуесбай: Латын әліпбиінің соңғы нұсқасы әлі де жетілдіріледі|publisher=«Хабар» агенттігі|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-11-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://mgorod.kz/news/v-uralske-proshel-molodezhnyj-forum-2/
|title=По словам Каната Ауесбая, переход на латиницу является важнейшим этапом в развитии страны|publisher=mgorod.kz|lang=ru|accessdate=2020-03-04|date=2019-10-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atr.kz/qogam/b-l-ruhani-konstitutsiya/|title=Бұл – рухани конституция!|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-11-14}}&lt;/ref&gt;
*Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының ҮЕҰ грант беру конкурстық комиссиясының сарапшысы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://cisc.kz/cformirovan-sostav-konkursnoj-komissii-povtornogo-konkursa-po-predostavleniyu-grantov-dlya-npo-po-teme-%e2%84%96-52-4-7756.html|title=Cформирован состав конкурсной комиссии по предоставлению грантов для НПО|publisher=cisc.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-01-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://up.qair.kz/cisc/wp-content/uploads/2020/08/sostav-konkursnoy-komissii_avg2018.pdf|title=Cостав конкурсной комиссии по предоставлению грантов для НПО|publisher=cisc.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-05|date=2017-01-03}}&lt;/ref&gt; 
* 2018 жылдан Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясының корреспондент-мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.elana.kz/auesbajdyng-qanaty-qazaqstan-pedagog/|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері сайланды
 |publisher=elana.kz|lang=kz|accessdate=2019-03-04|date=2018-12-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kznews.kz/zhanalyqtar/pedagogikalyq-gylymdar-akademijasynyn-zhana-musheleri-sajlandy/|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=kznews.kz|lang=kz|accessdate=2019-01-04|date=2018-11-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.apnk.kz/kz/chlenyi-akademii
|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=apnk.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://fjp.enu.kz/post/prepodavateli-kafedry-teleradio-i-svyazi-s-obshestvennost-yu-stali-chlenami-korrespondentami-akademii-pedagogicheskih-nauk-kazahstana|title=Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасы оқытушылары Қазақстан Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері боп сайланды|publisher=fjp.enu.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.apnk.kz/chlenyi-akademii|title=Академияның корреспондент-мүшелері|publisher=apnk.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://enu.kz/kz/news/archive/8943|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=enu.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-28}}&lt;/ref&gt;
* 2021 жылдан Халықаралық «Болашақ» стипендиясы стипендиаттары қауымдастығының Кеңес мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://bolashak.kz/kz/struktura-associacii/kanat-auesbaj-auesbajuly|title=Члены Совета Ассоциации|publisher=bolashak.kz|lang=ru|accessdate=2021-03-04|date=2021-02-12}}&lt;/ref&gt;
* Атыраудағы NIS Қамқоршылық кеңесі мүшесі (2021-2023 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atr.nis.edu.kz/soobschetvo-nis/popechitelskij-sovet|title=Қамқоршылық кеңес мүшелері|publisher=atr.nis.edu.kz|lang=kz|accessdate=2022-03-04|date=2021-02-12}}&lt;/ref&gt;
*№81 «Astana English School» гимназиясы Қамқоршылар кеңесі мүшесі (2023-2024 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://81aes.edu.kz/assets/media/amorshyly-kees/81.pdf|title=Қамқоршылық кеңес мүшелері|publisher=81aes.edu.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-09-12}}&lt;/ref&gt;
* 2018 ж. «Тараз түлегі – online bell» халықаралық шеберлік дәрісінің авторы, ұйымдастырушысы. Оның аясында әлемнің әйгілі университеттері – Massachusets Institute of Technology (қысқарт. MIT, АҚШ), Cambridge University, Bristol University (Ұлыбритания)  бітірген Жамбыл облысы түлектерімен әлемнің әр түкпірінен онлайн байланыс орнатылды;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=uGCiV_TsFHI|title=Тараз түлегі|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2019-03-04|date=2018-05-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=uINEEEMQM0E&amp;t=244s|title=Қанат Әуесбай ауыл жастарына қандай көмек көрсетті?|publisher=«Хабар» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2019-03-04|date=2018-04-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=cuBmyCIkTac&amp;t=112s|title=Журналист Қанат Әуесбай «Таңшолпан» хабарында|publisher=Qazaqstan TV|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-08-31}}&lt;/ref&gt;
* 2018 ж. 4-11 наурызда Оңтүстік Кореяда өткен дүниежүзілік журналистер конференциясында  Қазақстан атынан делегат ([https://en.kabar.kg/news/journalists-of-the-world-hope-for-rapprochement-and-peace-on-korean-peninsula-1/ World Journalists Conference 2018, South Korea]); [[Сурет:Kanat Awesbay Apta.kz.jpg|thumb|270px|«Апта.KZ» хабарының жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» Ұлттық телеарнасы]], 2011 ж.)]]
* 2019-2021 жж. Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің оқу-әдістемелік бірлестігі мүшесі (РОӘК ОӘБ - 032 журналистика және ақпарат);
* 2020 ж. Атырау облысы бойынша партияішілік сайлау - праймериз қатысушысы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=dQA1kmMrDh4
|title=Партиялық пікірсайыс|publisher=Caspian news|lang=kz|accessdate=2021-03-04|date=2020-09-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/socium/publichnye-debaty.html
|title=Публичные дебаты|publisher=pricom.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-04|date=2020-09-15}}&lt;/ref&gt;
*2022-2023 жж. [[Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы]]ның астаналық филиалы төрағасы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ru.zhambylnews.kz/oblast/84779-kanat-auesbaj-poluchil-novuyu-dolzhnost.html?ysclid=ltel4rauez832268604ы |title=Назначен председатель астанинского филиала международного общества «Қазақ тілі»|publisher=zhambylnews.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-02-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.inform.kz/news/zholdau-akelgen-ozgerister-turalay-bastagan-sayasi-zhuyemizge-zhan-bitiredi-kanat-auesbay_a3912213/
|title=«Қазақ тілі» қоғамы астана филиалының төрағасы Қанат Әуесбайдың пікірінше, мұның символикалық мәні бар|publisher=kaz.inform.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://vechastana.kz/yazyk-velikoj-stepi/|title=Язык великой степи|publisher=vechastana.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://astana-akshamy.kz/qazaq-tili-men-madenieti-forumy/|title=Қазақ тілі мен мәдениеті форумы|publisher=astana-akshamy.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://newsroom.kz/64595/to-aevty-aza-stan-hal-yna-zholdauyny-toly-m-tini-zhariyalandy|title=«Қазақ тілі» қоғамы астаналық филиалының жаңа басшысы|publisher=newsroom.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/60301
|title=Қазақ тілі мен мәдениетінің бірінші форумы|publisher=anatili.kazgazeta.kz|lang=kz|accessdate=2023-01-04|date=2022-03-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/syle/?ysclid=ly8ukk2n81967976205|title=Сөйле!|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://almaty.tv/news/dgana-kazakstan/2341-kanat-auesbay-referendum-otkizu-kulak-asatyn-memleket-tudgyrymdamasyna-say-keledi
|title=«Қазақ тілі» қоғамының астаналық филиалы төрағасы Қанат Әуесбай Мемлекет басшысының Конституцияға енетін өзгерістер бойынша референдум өткізу туралы ұсынысына пікір айтты|publisher=almaty.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-04-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/qazaq-tili/kontent-sapasy-qazaq-tili-21-09-2022|title=Контент сапасы / QAZAQ TILI|publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-09-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaquni.kz/rukhaniyat/159902-qazaq-tilin-damytu-kezek-kuttirmeitin-masele|title=Қазақ тілі - қазақтың жаны!|publisher=qazaquni.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}&lt;/ref&gt;
* 2023-2024 жж. [[Еуразия ұлттық университеті|Л. Гумилев ат. ЕҰУ]] журналистика және саясаттану факультетінің мемлекеттік аттестаттау комиссиясы төрағасы.&lt;ref name=&quot;fjps.enu.kz&quot;/&gt;

=== Жүргізген телехабарлары===
* «Қазақстан. Менің елім» телекөрсетілімі, «Қазақстан» телеарнасы, (2011 жылдың 14-наурызынан бастап, 14 күн бойы бойы эфирде жүрген, [[Қазақстан]]ның 14 облысының тәуелсіздік тұсындағы жетістігін қамтыған телехабар);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты, &quot;Қазақстан.Менің елім&quot; хабарында|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-8UczW_LHA|lang=KZ|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-03-21}}&lt;/ref&gt;.
*«Apta.kz» ақпараттық-сараптамалық хабары, «Қазақстан» телеарнасы, (2011-2012 жж.);&lt;ref  name=&quot;apta&quot;&gt;{{cite web|title=Апта.kz Әуесбайдың Қанатымен|url=https://www.youtube.com/watch?v=FY-wiB5_o3c|lang=KZ|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-03-21}}&lt;/ref&gt;
* «Өзекжарды» телесұхбаты, «Қазақстан» телеарнасы, (2011-2013 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Өзекжарды» хабары|url=https://www.youtube.com/playlist?list=PL-ByzCODzUr-nMSlFCQ2esX1X-S_p3GDp|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-25}}&lt;/ref&gt;
* «Алаң» қоғамдық-саяси ток-шоуы, «Қазақстан» телеарнасы, (2012-2013 жж.);&lt;ref  name=&quot;alan&quot;&gt;{{cite web|title=«Алаң» хабары аңдатпасы|url=https://www.youtube.com/watch?v=6Rz_S9l7Qyo|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2016-01-04|date=2013-01-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Алаң» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=fBKNDNRWfWo
|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2014-01-04|date=2013-04-23}}&lt;/ref&gt;
* «Сіз не дейсіз?» хабары, «Қазақстан» телеарнасы, (2014-2015 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Сіз не дейсіз?» хабарында Асанәлі Әшім|url=https://www.youtube.com/watch?v=KAXlSSu25RE|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2016-01-04|date=2015-04-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Сіз не дейсіз?» Әуесбайдың Қанатымен|url=https://www.youtube.com/watch?v=AQ7lp9SajU4|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2015-01-04|date=2014-05-06}}&lt;/ref&gt;
* [[Білгірлер бәйгесі|«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интелектуалдық хабары]], «Қазақстан» телеарнасы,(2016 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі» хабарының аңдатпасы|url=https://www.youtube.com/watch?v=HKsSk8Y8k5o|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2017-01-04|date=2016-10-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интелектуалдық хабары|url=https://itube.kaztrk.kz/kz/models/qanat-auesbay/|lang=kz|publisher=itube.kaztrk.kz|accessdate=2017-01-04|date=2016-10-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі»|url=https://itube.kaztrk.kz/kz/videos/1414/bilgirler-baygesi/|lang=kz|publisher=itube.kaztrk.kz|accessdate=2017-01-04|date=2016-07-24}}&lt;/ref&gt;
* «Ruh.kz» ток-шоуы, «Astana» телеарнасы (2018-2019 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Ruh.kz» хабары|url=https://www.youtube.com/playlist?list=PLQYNBhzDgGSASaFjqeC5YHlHknSbz7DaR|lang=kz|publisher=Astana TV|accessdate=2019-01-04|date=2018-09-25}}&lt;/ref&gt;
* «Батыс көрген» хабары, «Атырау» телеарнасы, (2019-2020 жж.).&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Батыс көрген» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=NjOx3TqGpLg|lang=kz|publisher=«Атырау» телеарнасы|accessdate=2021-01-04|date=2020-02-17}}&lt;/ref&gt;

=== Арнайы репортаждары ===
* 2005 жылдың 8-қазанында болған [[Пәкістан]]дағы жойқын зілзала туралы репортаждар;
* 2005 жылғы Қырғызстандағы [[Қызғалдақ төңкерісі|«Қызғалдақ» төңкерісі]] туралы репортаж;
* 2007 жылы қазанның 16-20 аралығында [[Ауғанстан]]ның мәдени орталығы - Герат қаласында өткен экономикалық ынтымақтастық Ұйымының сыртқы істер министрлері Кеңесінің 17-ші отырысынан репортаж;
* 2008 жылдың наурызында [[Франция]] астанасы [[Париж]]де өткен «Қазақстан» телеарнасының 50 жылдық мерейтойына орай ұйымдастырылған тұңғыш ақындар айтысы туралы «[[Эйфель мұнарасы|Эйфель»]] мұнарасы жанынан репортаж; 
* 2009 жылы, маусымның 27-і күні [[Моңғолия]] астанасы [[Ұланбатыр]] қаласында өткен Моңғолия қазақтарының I құрылтайы қарсаңындағы Моңғолиядағы түркі тарихы мен Моңғолия қазақтарының тыныс-тіршілігі жайындағы репортаждар;
* 2010 жылғы Қырғызстанның Ош қаласындағы текетірестен кейін Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі туралы репортаждар;&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=37582&amp;sphrase_id=95570 |title=Қырғыз халқына көмек |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2010-07-30}}&lt;/ref&gt;
* 2010 жылдың маусымның 27-де өткен [[Қырғызстан|Қырғыз Республикасындағы]] Жалпыхалықтық референдум туралы репортаждар;&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=34727&amp;sphrase_id=95570 |title=Қырғыз елінің референдумға дайындығы|author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/week/section_detial.php?ELEMENT_ID=35617&amp;sphrase_id=95575 |title=Қырғыз елінде жалпыхалықтық референдум өтті |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-06-27}}&lt;/ref&gt;
* 2010 жылғы Қырғызстанның [[Ош]] қаласындағы текетірестен кейін Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі туралы репортаждар;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=37582&amp;sphrase_id=95570 |title=Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі  |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010}}&lt;/ref&gt;
* 2010 жылдың сәуірінде болған [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] астанасы [[Вашингтон]]да өткен ядролық қауіпсіздік саммиті қарсаңындағы [[Лас-Вегас]] пен Вашингтон қалаларынан репортаждар&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/newsdetial.php?ELEMENT_ID=24037 |title=Әуесбайдың Қанаты - Қазақстанның ядролық қарудан бас тартуы әлем мемлекеттеріне үлгі |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-04-12}}&lt;/ref&gt;; 
* 2010 жылы сәуірінде [[Біріккен Араб Әмірліктері|Біріккен Араб Әмірлігі]] және [[Марокко]]да қолдан өсірілетін дуадақ шаруашылығы туралы репортаж;
* [[Тәжікстан]] астанасы [[Душанбе]]де тәжік-ауған шегарасында қаза болған Қазақстан жауынгерлеріне ашылған ескерткіш туралы репортаж;
* 2012 жылы ақпанның 28-де [[Швейцария]]ның [[Женева]] қаласынан Қазақстанның [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-на мүше болғанына 20 жыл толуына орай Қазақстанның БҰҰ-дағы орны туралы репортаж;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=YGlSGTi9lmA|title=БҰҰ Қазақстанның бастамаларымен санасады|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-02-28}}&lt;/ref&gt; 
* 2012 жылы сәуірдің 16-інде ҚР Президентінің [[Малайзия]]ға мемлекеттік сапары қарсаңындағы Малайзияның әлеуметтік-экономикалық ахуалы туралы репортаждар;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=GkBTk0TQssQ|title=Малайзия журналистері Қазақстанға қызығушылық танытуда|author=Әуесбайдың Қанаты |publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=881-1aVm-qI|title=Президенттің Малайзияға мемлекеттік сапары|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-04-16}}&lt;/ref&gt;;
* 2012 жылы сәуірдің 17-де «Азия ғажайыбының» авторы, Малайзияның төртінші Премьер-министрі [[Махатхир Мұхамед|Махатхир Мохамадпен]] сұхбат;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Db7YzW0xMjE&amp;t=99s|title=Махатхир Мохамад Ұлттық арнаға сұхбат берді|author=Әуесбайдың Қанаты |publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;  
* 2012 жылдың наурызда [[Грекия]]дағы дағдарыс туралы [[Афина]]дан репортаж сериясы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=i2i9AF16wrs|title=Дағдарған Еуропа|publisher=qazaqstan tv|author=Әуесбайдың Қанаты|accessdate=2013-07-20|date=2012-03-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=zy5EieglqlM|title=Грек футболшылары туған жерге оралғысы келеді|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-03-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=mr3Q-YeRDyQ|title=Дағдарған Грекия|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-03-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0SL4Ybwq4U8|title=Грекияға көшсе де Қазақстанды ұмытпапты |author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-03-01}}&lt;/ref&gt;;
*Меккеде Ислам Ынтымақтастығы Ұйымына мүше елдердің отырысы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Меккеде министрлер мәслихат құрды|url=https://www.youtube.com/watch?v=JOgP7Zhp8kA|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-08-16}}&lt;/ref&gt;
*Шерхан Мұртаза 80 жаста;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Азаматың ардағың!|url=http://www.youtube.com/watch?v=b8YkOr9wRVY|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-09-30}}&lt;/ref&gt;
*Семей полигонының зардабы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қасірет қаруының залалы|url=https://www.youtube.com/watch?v=ymS5P8WZ_9A|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-02-04|date=2012-08-29}}&lt;/ref&gt;

==== Имидждік есім ====
[[Сурет:Kanat-Auesbay-World-Conference.jpg|нобай|544x544 нүкте|Дүниежүзілік журналистер конференциясының қатысушысы, [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]], [[Сеул]] (4-11 наурыз 2018 ж.)]]
Қанат Әуесбай журналистикадағы имидждік есімі ретінде «Әуесбайдың Қанаты» үлгісін қолданады, бұл туралы республикалық қоғамдық-саяси «''Айқын''» газетіне сұхбатында айтады:
{{quotation|— Бұл көп журналистің ара­сынан әдейі ерекшеленіп, әлдебір атақ шығару үшін ойлап табылған амал емес. Халқымыз - «ов», - «ев», - «вич» сияқты орыс тіліндегі «кого»? (кімнің?) сұрағына жауап беретін «родительный падеж» (ілік септігі) жалғауын өз тегіне «жегіп» келді. Оның заманы өтіп, бүгінде тәуелсіз елдің тек атауын қалып­тастыру үрдісі басталды. Бірақ ол үрдіс өкінішке қарай, әлі бірізді­ленген жоқ. Халқымызға фамилиясының жал­ғауы­нан-ақ қазақ екенін білдіріп тұратын жал­ғау керегі көптен бері айтылып жүр. Мәселен, - «дзэ» десең адам­ның грузин екені, «ян» деп аяқ­талса армян екені, «оғлы» десе әзірбайжан немесе түрік екені бірден аңғарылады. Біздің халықта әзірге тек атауларының ел арасына сіңісе қоймаған нұсқалары ғана бар. Менің «Әуесбайдың Қанаты» болуым сол көп нұсқаның бірі ғана.  - «Дың» нұсқасын өзім ойлап таптым деуден аулақпын. Менен бұрын бұл жалғауды алаш­тың зиялылары қолданған. Мә­селен, айтөбел ақын Қасым Аманжол «Өзім туралы»  өлеңінде: «Аманжол Ра­қым­жанның Қасымымын, Мен қалған бір атаның ғасырымын» деп тебі­ренеді. Кейінгілерден Әбдіраштың Жарасқаны да аты-жөнін атаудың осы формасын қо­­лай көрген. Ен­деше мен сол дайын нұсқаның телевизиядағы алғаш ізін жалғаушымын. Алғашында «Әуесбай­дан Қанат» деп айтып көрсем деп ой­лағанмын. Бірақ «Әуесбайдың Қанаты» болу мағы­насы жағы­нан әдемі үйлесім тап­қасын осы нұсқаға тоқтадық. Те­ле­журналистің қаруы эфир ғой. Ендеше, бұқаралық ақпарат құ­ралдарында бұл нұсқалар неғұрлым көп айтылған сайын, ерте ме, кеш пе, оның біреуі болмаса, біреуі ха­лық құлағына сіңісуі тиіс деген ойға келдім. Өз басым халқы­мыз­дың өз тегін қалауына қарай айта да, жаза да алуын тәуелсіздіктің тағы бір тарту-таралғысындай көремін.|  Қанат Әуесбайдың республикалық қоғамдық-саяси «''Айқын''» газетіне берген сұхбатында&lt;ref name=&quot;aykin&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.aikyn.kz/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=6974&amp;Itemid=62|title=Әуесбайдың Қанаты, «Қазақстан. Менің елім» бағдарламасының жүргізушісі: Біреуге үйрету үшін ең алдымен өзің білуің керек|author=Берік БЕЙСЕНҰЛЫ|date=31 наурыз 2011|lang=kk|accessdate=2012-07-19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;zhuldizdar_otbasy&quot;&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/blog/98/blog-98-3428?ysclid=lwqkdadtwy473729595|title=Әуесбайдың Қанаты ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін|publisher=«Жұлдыздар отбасы» журналы|date=25 шілде 2011|lang=kk|accessdate=2012-07-25}}&lt;/ref&gt;}}

== Шығармашылығы ==
=== Еңбектері ===
*Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен - Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain» кітабы, publisher: Hertfordshire Press 2016, ISBN 978-1910886373.&lt;ref name=&quot;inform.kz&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/pervyy-zhurnalist-bolashakovec-o-zhizni-v-velikobritanii_a2982811 |title= Первый журналист-болашаковец - о жизни в Великобритании |author=КАЗИНФОРМ|authorlink=|publisher=КАЗИНФОРМ|accessdate=2016-12-24|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;bolashaq&quot;&gt;{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/news/bitimi-bolek-zhastardyn-palsapasyn-«batys-korgen»-dep-ata|title=Бітімі бөлек жастардың пәлсапасын «батыс көрген» деп атадым|publisher=inbusiness|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/19704/|title=«Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы жарық көрді|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ma1BPkS0zUE|title=Қанат Әуесбайдың «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы жарық көрді|publisher=24 kz телеарнасы|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://tvk-uko.kz/2017/02/03/kniga-looking-west-kanata-auesbaya-prezentovana-v-shy-mkente/|title=Книга «Looking West» Каната Ауесбая презентована в Шымкенте|publisher=tvk-uko.kz|accessdate=2018-02-24|date=2017-03-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ae0BKdE8G3g&amp;list=PL-ByzCODzUr-ajxp9JZl3eo-ZDr-JP4ET&amp;index=22
|title=World’s leading universities ready to recruit Kazakh students|publisher=kazakh TV|accessdate=2018-02-24|date=2017-01-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=to-_4-JENkU
|title=Bookdating. Презентация книги|publisher=Umedia KZ|accessdate=2018-01-24|date=2017-05-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/vpervye-kniga-stipendiata-programmy-bolashak-prezentovana-v-kembridzhe/?ysclid=ly8zdezrt0542598335|title=Впервые книга стипендиата программы &quot;Болашак&quot; презентована в Кэмбридже|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2017-01-24|date=2016-12-22}}&lt;/ref&gt;

Автор кітапта Британияда оқыған жылдары ағылшын қоғамының әр саласынан біліп-түйгенін публицистикалық көзқараспен жеткізеді. 10 тараудан тұратын кітапта Ұлыбритания тұрғындарының тұрмыс-тіршілігі, өмірлік құндылықтары мен қағидалары, жаһандану кезінде ағылшын тілін білудің маңызы, білім беру мен жастар мәселесі, БАҚ саласының ахуалы арқау етілген. Кітап 2016 жылы Ұлыбританияда, Лондон қаласында басылды. Кітаптың тұсаукесері 2016 жылдың 15-желтоқсанында [[Кембридж университеті|Кэмбридж университетінде]] өтті.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=10211084392369686&amp;id=1352361933&amp;mibextid=oFDknk&amp;rdid=ijaxn0tWYoQ1V9L7
|title=Book presented in Cambrige|publisher=Cambridge university|accessdate=2017-02-24|date=2016-12-15}}&lt;/ref&gt; Тұсаукесер рәсіміне Кэмбридж университетінің профессор ғалымдары, Британиядағы қазақ студенттері қауымдастығы мен Қазақстан елшілігінің өкілі қатысты. Осыған байланысты ҚР Ұлттық Академиялық кітапханасында тұсаукесердің онлайн көрсетілімі ұйымдастырылды.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/EZGmFJLQ96Cw6ERT/|title=Ұлттық академиялық кітапханада «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының онлайн таныстырылымы|publisher=ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы|accessdate=2018-02-24|date=2016-12-15}}&lt;/ref&gt;  Кітаптың Қазақстандағы таныстырылымы 2016 жылдың 24-желтоқсанында Президент орталығында өтті.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=qSDvU98u9NE
|title=Президент орталығында «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының таныстырылымы|publisher=Президент орталығы|accessdate=2017-02-24|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt; 2017 жылы Ұлыбританиядағы Қ. Әуесбай өзі оқыған Шығыс Англия университетінде кітаптың таныстырылымы болды.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/w3MfPZMX9Nwk9br1/
|title=Book presented in UEA|publisher=UEA|accessdate=2018-02-24|date=2017-03-08}}&lt;/ref&gt;
Кітап Қазақстанда қала мен ауыл мектептерінің кітапханаларына таратылып, автормен Астана, Шымкент, Тараз, Ақтөбе, Қызылорда қалаларында кездесулер өтті.&lt;ref &gt;{{cite web|url=https://trz.nis.edu.kz/kk/prezentatsiya-knigi-stipendiata-programmy-bolasha-kanata-auesbaj-pod-nazvaniem-looking-west-a-kazakh-view-of-great-britain-batys-k-rgen-lybritaniya-aza-ty-k-zimen/|title=Таразда «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының таныстырылымы|publisher=trz.nis.edu.kz|accessdate=2018-02-24|date=2017-02-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://baishev.kz/ru/novosti/638-literaturnoe-onlajn-intervyu-bookdating.html|title=В Актобе в рамках медиа проекта «Ой маржаны-кітап» прошло литературное онлайн интервью с журналистом, автором книги «Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain»|publisher=baishev.kz|accessdate=2023-02-24|date=2022-04-14}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bfYw12VCl4c|title=В библиотеке Шымкента прошла встреча с журналистом, автором книги «Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain»|publisher=TVK TV|accessdate=2018-02-24|date=2017-02-03}}&lt;/ref&gt;
*Орта мектептің 5-9 сыныбына арналған қазақ және орыс тілдеріндегі «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған 3-бөлімнің авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.), ISBN 978-601-201-214-9, ISBN 978-601-201-224-8, ISBN 978-601-201-212-5, ISBN 978-601-201-222-4, ISBN 978-601-201-210-1, ISBN 978-601-201-220-0, ISBN 978-601-201-209-5, ISBN 978-601-201-208-8, ISBN 978-601-201-216-3.&lt;ref &gt;{{cite web|url=https://qandastar.kz/kanat-auesbaj-okushylar-akparatty-durys-tusinip-suryptaj-aluy-kerek/|title=Қанат Әуесбай: Оқушылар ақпаратты дұрыс түсініп, сұрыптай алуы керек|publisher=qandastar.kz|accessdate=2024-09-25|date=2024-09-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref &gt;{{cite web|url=https://kk.armanpv.com/_files/ugd/f18fa9_1bbce5eee2fd40a4818c4c3b4ef25010.pdf|title=Жаһандық құзыреттер|publisher=kk.armanpv.com|accessdate=2024-09-26|date=2024-09-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref &gt;{{cite web|url=https://kk.armanpv.com/_files/ugd/f18fa9_2f5de0845c64432f99471c141fede8b5.pdf|title=Глобальные компетенции|publisher=kk.armanpv.com|accessdate=2024-09-27|date=2024-09-26}}&lt;/ref&gt;

=== Ғылыми мақалалары ===
*Қазақ телевизиясындағы ақпараттық бағдарламалар: дәстүр және жаңашылдық // ҚазҰУ хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2005. – № 2. – 42 - 43 бб.
*Қазақ тілінде ақпараттық бейнематериал әзірлеуде кездесетін кедергілер // ҚазҰУ Хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2006. – № 1. – 76 - 79 бб.
*Ақпараттық бағдарламадағы брэнд мәселесі (Республикалық телеарналар үлгісімен) // ҚазҰУ Хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2006. – № 2. – 40 - 43 бб.
*Республикалық телеарналардағы ақпараттық бағдарламалардың тарату ерекшеліктері // Бұқаралық коммуникациялар теориясы және қазіргі заманғы технологиялар: Халықаралық ғылыми-практикалық және теориялық конференциясының материалдары. – Алматы, 2006. – 111 - 114 бб.
*Телевизияда ақпараттық бағдарлама өндірісін ұйымдастыру // Тұрсынбек Кәкішұлы және қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері: Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. – Алматы, 2007. – 347 - 352 бб.
*Маңызды жаңалықтардың бес белгісі: Қазақстанның ақпараттық кеңістігі мысалында // Қазақстанның ұлттық идеясы және БАҚ: келешек приоритеті: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – Алматы, 2008. – 295 - 298 бб.
*Телевизиялық ақпараттық бағдарламадағы журналистік этика мәселесі // XX ғасырдың екінші жартысындағы әдеби процесс және Қайнекей Жармағамбетов шығармашылығы: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалары. – Алматы, 2009.–325 – 330 бб.
*The journalism the important direction of the «Bolashak» program // BARO digest. – Astana, 2014. - #3-April, - 2-3 p;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.calameo.com/read/0033650023847cb69d619|title=The journalism the important direction of the «Bolashak» program|publisher=BARO digest|date=21 April 2014|lang=eng|accessdate=2015-03-12}}&lt;/ref&gt;
*«Болашақ» БАҚ және шығармашылық қызметкерлеріне БАҚ болсын // «Болашақ» ақпараттық-сараптамалық журналы. – Астана, 2014. - № 3, - 4-5 бб.
*National Policy and the Media in the Formation of Awareness among Students of  Kazakhstan, Bayan Zh. Tursynbayeva, Gulaim M. Mukhambetkaliyeva, Kanat A. Auyesbay, and Nurlan O. Baigabylov, Media Watch 11 (3) 439-446, 2020  ISSN 0976-0911| e-ISSN 2249-8818 | DOI: 10.15655/mw/2020/v11i3/202930;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Scopus Preview|url=https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57219744992|lang=kz|publisher=www.scopus.com|accessdate=2021-01-04|date=2020-11-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Scopus|url=https://www.ssoar.info/ssoar/bitstream/handle/document/74142/ssoar-mediawatch-2020-3-tursynbayeva_et_al-National_Policy_and_the_Media.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y
|lang=eng|publisher=ssoar.info|accessdate=2021-02-04|date=2020-11-03}}&lt;/ref&gt;
*Цифрлы технологиялардың жаңалықтар қызметіне әсері //Л. Гумилев ат. ЕҰУ Хабаршысы. Е.Б.Жұматаев, Қ. Әуесбай. Журналистика сериясы. – Нұр-Сұлтан, 2021. – №4. – 48-57 бб.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Цифрлы технологиялардың жаңалықтар қызметіне әсері|url=https://rep.enu.kz/handle/enu/1829|lang=kz|publisher=rep.enu.kz|accessdate=2022-01-04|date=2021-12-14}}&lt;/ref&gt;
*Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz, K.Auyesbay, World Journalists Conference, 24(Sun) - 26(Tue) April 2022;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.journalist.or.kr/images/default/Conference1_PDF(ENG).pdf
|title=Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz|publisher=journalist.or.kr|date=22 April 2022|lang=eng|accessdate=2023-03-12}}&lt;/ref&gt;
*Жасөспірімдердің бұқаралық медианы тұтынуы: танымал ақпарат көздері және оған сенім деңгейі // әл-Фараби ат. ҚазҰУ журналистика факультеті Хабаршысы. А.А.Бейсенқұлов, К.А.Ауесбай, Ш.Ы.Калиаждарова, Н.Ж.Жансерікова. – Алматы, 2024. – №4.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жасөспірімдердің бұқаралық медианы тұтынуы: танымал ақпарат көздері және оған сенім деңгейі|url=https://bulletin-journalism.kaznu.kz/index.php/1-journal/article/view/1914|accessdate=2024-12-26|date=2024-12-27}}&lt;/ref&gt;
*Отражение в СМИ «Идеи единого Туркестана» в контексте глобализации // Вестник ЕНУ им. Л.Гумилева. Серия журналистики. А. Ақынбекова, Т. Жанибек, Р. Бакенова, К.Ауесбай.– Астана, 2024. – №4 (149).&lt;ref&gt;{{cite web|title=Отражение в СМИ «Идеи единого Туркестана» в контексте глобализации|url=https://buljourn.enu.kz/index.php/main/article/view/596/365|accessdate=2025-01-29|date=2025-01-28}}&lt;/ref&gt;
*Әл-Фарабидің «Тәрбие тұжырымдамасы» мен Л.Гумилевтың пассионарийлік теориясының парадигмасы //БҰҰ-ның халықаралық білім беру күніне орай журналист, қоғам қайраткері, ғалым Намазалы Омашұлының 75-жылдық мерейтойына және ғылыми-педагогикалық қызметінің 50 жылдығына арналған «Журналистік білім беру мен ғылымының сабақтастығы: жаңа ұстанымдар мен өзекті зерттеулер» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары. Қ.Әуесбай.– Алматы, 2025.
*Казахстанское журналистское образование в контексте современных реалий // Вестник КазНУ им.аль-Фараби.– Алматы, 2025. – №1.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Казахстанское журналистское образование в контексте современных реалий |url=https://bulletin-journalism.kaznu.kz/index.php/1-journal/article/view/1968|accessdate=2025-03-29|date=2025-03-28}}&lt;/ref&gt;

=== Баспасөздегі мақалалары, сарапшылық пікірлер ===
* Апта.kz және Әуесбайдың Қанаты, (7 желтоқсан 2011);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-98-1190|title=Апта.kz және Әуесбайдың Қанаты|publisher=Masa.kz|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-12-07}}&lt;/ref&gt;
* Медиа-орталыққа мағыналы атау керек, («Айқын» газеті, 9 қараша 2011);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/media-ortalikka-maginali-atau-kerek-6804?ysclid=lxy9c3he1u817033539|title=Медиа-орталыққа мағыналы атау керек|publisher=«Айқын» газеті|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-11-09}}&lt;/ref&gt; 
* Тарихи күн: Ұлттық арна 100% қазақша тарата бастады, («Айқын» газеті, 1 қыркүйек 2011);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/oner/ulttik-arnanin-tartulari-5714?ysclid=lxy9k1ppnq136074708|title=Ұлттық арна тартулары|publisher=«Айқын» газеті|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-09-01}}&lt;/ref&gt;
* Ұлттық арнада - «Сыр-Сұхбат» («Айқын» газеті, 26 мамыр 2011 ж.);
* Ұлттық арнада  «Пай-пай шоу» («Айқын» газеті, 4 қараша 2010 ж.);
* Ұлттық арнада «Балапан» қанат қақты («Айқын» газеті, 30 қыркүйек 2010 ж.);
* «Қазақстан» телеарнасы қырық екі сериялы туынды түсіріп жатыр (12 тамыз 2010 ж.);
* Бес бақыт: Нұртілеу Иманғалиұлы 60 жаста («Егемен Қазақстан» газеті, 5 мамыр 2012);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20120519152727/http://kaztrk.kz/rus/blogs/show-blog/221.html
|title=Бес бақыт|publisher=kaztrk.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-05-05}}&lt;/ref&gt;
*Әдеп кодексі әріптестеріміздің ережесіне айналсын («Түркістан» газеті, 1 қараша 2012 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://turkystan.kz/article/57092-dep-kodeksi-riptesterimizdi-erezhesine-aynalsyn|title=Әдеп кодексі әріптестер ережесіне айналсын|publisher=turkystan.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-11-01}}&lt;/ref&gt;
*Сүлейман Демирель, Түркия Республикасының экс-президенті: Түркі дүниесінде ешкім ешкімнен де жоғары емес, ешкім ешкімнің ағасы да емес;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://on.kz/politic/suleiman-demirel-turki-duniesinde-eskim-eskimnen-de-zogary-emes-eskim-eskimnin-agasy-da-emes-70350/?ysclid=lxyo9rk9gz879342561|title=Сүлейман Демирельмен сұхбат|publisher=on.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-05-05}}&lt;/ref&gt;
*Қазақ қаржыгерінің формуласы әке-көке, руластық емес, жан-жақты білім болуы керек;&lt;ref&gt;http://www.alashainasy.kz/person/3270/{{Deadlink|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
*Канат Ауесбай: международная журналистика — важное направление программы «Болашак» (zakon.kz, 2013 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Канат Ауесбай: международная журналистика — важное направление программы «Болашак»|url=https://www.zakon.kz/redaktsiia-zakonkz/4587253-kanat-auesbajj-mezhdunarodnaja.html|publisher=zakon.kz|lang=ru|accessdate=2014-10-09|date=2013-11-23}}&lt;/ref&gt;
*Қ.Әуесбай: Елімізде саяси PR кенже қалып отыр (baq.kz, 2016 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Елімізде саяси PR кенже қалып отыр|url=http://old.baq.kz/kk/news/archive/k-auesbai-elimizde-sayasi-pr-kenzhe-kalip-otir-78496|publisher=baq.kz|lang=kaz|accessdate=2017-10-09|date=2016-01-26}}&lt;/ref&gt;
*Терроршы қайдан шықты? (2016 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Терроршы қайдан шықты?|url=https://dalanews.kz/kz/article/terrorshi-qaydan-shiqti.html
|publisher=dalanews.kz|lang=kaz|accessdate=2017-10-09|date=2016-07-19}}&lt;/ref&gt;
*Феномен развлекательных ток-шоу, как тренд казахстанского телевидения, (2017 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Феномен развлекательных ток-шоу, как тренд казахстанского телевидения|url=https://el.kz/ru/fenomen_razvlekatel_nih_tok_shou__kak_trend_kazahstanskogo_televideniya_25665/|publisher=el.kz|lang=ru|accessdate=2018-10-09|date=2017-10-17}}&lt;/ref&gt;
*Әуесбайдың Қанаты. Журналист туралы 10 миф (tengrinews.kz, 26 маусым 2016);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.tengrinews.kz/opinion/jurnalist-turalyi-10-mif-nemese-kasbi-merekemen-kuttyiktau-667/|title=Әуесбайдың Қанаты. Журналист туралы 10 миф|publisher=tengrinews.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-06-27}}&lt;/ref&gt;
*Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge, Astana times, 2017 ж.;&lt;ref name=&quot;astanatimes.com&quot;/&gt;
*Канат Ауесбай: Сейчас время глобального хайпа, телеканал «Aqtobe», 2020 г.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Необходимо не поддаваться на информационные профокации|url=https://aqtobetv.kz/ru/news/16339|publisher=aqtobetv.kz|lang=ru|accessdate=2017-10-09|date=2020-03-02}}&lt;/ref&gt;
*Ұңғысынан түтіні сейілмеген Ауғанстан (2021 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://abai.kz/post/138046|title=Ұңғысынан түтіні сейілмеген Ауғанстан |publisher=abai.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2021-08-16}}&lt;/ref&gt;
*Шежірелі шаһар – тарих көмбесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://z-taraz.kz/shezhireli-sha-ar-tarih-k-mbesi/|title=Шежірелі шаһар – тарих көмбесі|publisher=«Jambyl-Taraz» газеті|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2021-08-16}}&lt;/ref&gt;
*Вертер синдромы туралы білесіз бе? (2016 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaquni.kz/kogam/45209-verter-sindromy|title=Вертер синдромы туралы білесіз бе?|publisher=qazaquni.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-01-26}}&lt;/ref&gt;
*Астана туралы жеті пайым, qazaqadebieti.kz, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaqadebieti.kz/6120/babalar-a-sa-an-ajyrymdy-ala|title=Астана туралы жеті пайым|publisher=qazaqadebieti.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-28|date=2016-07-08}}&lt;/ref&gt;
*«Болашақ» түлектері - кәсіпқойлар командасы! («Еуразия» бірінші арнасы, 2020 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=p7-uGIX5Nyo&amp;t=238s
|title=«Болашақ» түлектері - кәсіпқойлар командасы!|publisher=«Еуразия» бірінші арнасы|lang=kz|accessdate=2021-03-28|date=2020-11-23}}&lt;/ref&gt;
*Кез-келген мереке ең алдымен коммерция мен маркетинг тетігі (caravan.kz, 2024 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.caravan.kz/madeniet/kalaj-desek-te-shyndyk-mynau-sanany-turmys-bilejdi/?ysclid=lx0gm64eek401458458|title=Кез-келген мереке ең алдымен коммерция мен маркетинг тетігі|publisher=kaz.caravan.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-28|date=2024-03-27}}&lt;/ref&gt;
*«Болашақ» – білімнің биік белесі (2023 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaq1913.com/2023/11/30/bolasha-bilimni-biik-belesi/|title=«Болашақ» – білімнің биік белесі|publisher=qazaq1913.com|lang=kz|accessdate=2024-03-28|date=2023-11-30}}&lt;/ref&gt;
*Еліміздегі ғылымның ахуалы нешік?, (2023 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://asu.edu.kz/upload/iblock/1bc/4_compressed.pdf
|title=Жетістікке апаратын жол|publisher=Индер аудандық «Дендер» газеті|lang=kz|accessdate=2024-01-25|date=2023-08-18}}&lt;/ref&gt;
*Сала мүддесін қорғайтын институт қажет, («Егемен Қазақстан» газеті, 2024 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://egemen.kz/article/367040-sala-muddesin-qorghaytyn-institut-qadget?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR2TnLMuInzWTtpvZl5CYW4CrvjUm_RxfHseSh0PpcTl4z_ByYXrARf2POg_aem_YCodg0io9JGStT3-UgoZsw
|title=Сала мүддесін қорғайтын институт қажет|publisher=egemen.kz|lang=kz|accessdate=2024-06-25|date=2024-06-22}}&lt;/ref&gt;
*Безопасность – превыше всего!: о саммите ШОС (2024 г.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/bezopasnost-prevyshe-vsego-2.html
|title=Безопасность – превыше всего!|publisher=pricom.kz|lang=kz|accessdate=2024-07-04|date=2024-07-04}}&lt;/ref&gt;
*В мире без границ! (2025 г.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/v-mire-bez-granicz.html
|title=В мире без границ!|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-01-04|date=2025-01-03}}&lt;/ref&gt;
*Ауылынан ұзап шықпағанның ақылы ауласынан аспайды («Ана тілі» газеті, 2025 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazgazeta.kz/news/154935
|title=Ауылынан ұзап шықпағанның ақылы ауласынан аспайды|publisher=«Ана тілі» газеті|lang=kz|accessdate=2025-01-05|date=2025-01-04}}&lt;/ref&gt;
*Пассионарий педагог («Алматы ақшамы» газеті, 2025 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://aqshamnews.kz/kz/article/passionarii-pedagog.html|title=Пассионарий педагог|publisher=«Алматы ақшамы» газеті|lang=kz|accessdate=2025-01-19|date=2025-01-18}}&lt;/ref&gt;
*Это век технологий!;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/obrazovanie/eto-vek-tehnologij.html|title=Это век технологий!|publisher=газета «Прикаспийcкая коммуна»|lang=ru|accessdate=2025-01-29|date=2025-01-28}}&lt;/ref&gt;
*Ставка НДС должна быть разумной и учитывать развитие науки, образования и медиа;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/obshhestvo/stavka-nds-dolzhna-byt-razumnoj-i-uchityvat-razvitie-nauki-obrazovaniya-i-media.html
|title=Ставка НДС должна быть разумной и учитывать развитие науки, образования и медиа|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-02-08|date=2025-02-08}}&lt;/ref&gt;
*Культура общения и воспитание молодежи — важные темы для общества;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/kultura-obshheniya-i-vospitanie-molodezhi-vazhnye-temy-dlya-obshhestva.html|title=Культура общения и воспитание молодежи — важные темы для общества|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-03-18|date=2025-03-14}}&lt;/ref&gt;
*Страна твердо нацелена на кооперацию науки, бизнеса и индустрии.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/est-mnenie/strana-tverdo-naczelena-na-kooperacziyu-nauki-biznesa-i-industrii.html|title=Страна твердо нацелена на кооперацию науки, бизнеса и индустрии|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-04-12|date=2025-04-11}}&lt;/ref&gt;

=== Сұхбаттары ===
*Сәті түскен сұхбат, (Жамбыл облыстық «Ақ жол» газеті, 2011 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-98-690|title=Сәті түскен сұхбат|publisher=baq.kz|date=10 тамыз 2011|lang=kk|accessdate=2012-03-12}}&lt;/ref&gt;
*Ағайындылар, «Егемен Қазақстан» газеті, 2012 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/ruhaniyat/agaiindilar-17559?ysclid=lxxldiwegh117853477
|title=Ағайындылар|publisher=baq.kz|date=02 қазан 2012|lang=kk|accessdate=2013-03-12}}&lt;/ref&gt; 
*ӘУЕСБАЙДЫҢ Қанаты, «Қазақстан» Ұлттық арнасындағы «Өзекжарды» бағдарламасының жүргізушісі:  Телеөнерде жаңадан бір нәрсе ойлап табу қиын, 2012 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/auesbaidin-kanati-kazakstan-ulttik-arnasindagi-ozekzhardi-bagdarlamasinin-zhurgi-14304?ysclid=lxxlizl5q8187363588
|title=Телеөнерде жаңадан бір нәрсе ойлап табу қиын|publisher=baq.kz|date=02 қазан 2013|lang=kk|accessdate=2012-07-26}}&lt;/ref&gt; 
*Телевизия тірлігі турасында, abai.kz, 2012 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://abai.kz/post/16341
|title=Телевизия тірлігі турасында|publisher=abai.kz|date=12 наурыз 2012|lang=kk|accessdate=2014-03-12}}&lt;/ref&gt; 
*Әуесбайдың ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін,«Жұлдыздар отбасы» журналы, 2012 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/blog/98/blog-98-3428?ysclid=lwqkdadtwy473729595|title=Әуесбайдың Қанаты ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін|publisher=«Жұлдыздар отбасы» журналы|date=25 шілде 2012|lang=kk|accessdate=2013-07-25}}&lt;/ref&gt;
*«Егемен Қазақстанды» келешекте шалғайдағы Шотландия шопандары да оқи алады;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://egemen.kz/article/25540-egemen-qazaqstandy-keleshekte-shalghaydaghy-shotlandiya-shopandary-da-oqi-alady?ysclid=lxxhzh46sz865467103|title=«Егемен Қазақстанды» келешекте шалғайдағы Шотландия шопандары да оқи алады|publisher=«Егемен Қазақстан» газеті|date=25 шілде 2014|lang=kk|accessdate=2013-11-26}}&lt;/ref&gt; 
*«Astana online» сұхбат хабары, «Білім және мәдениет» телеарнасы, 2014 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=QqAGxj0t8xA&amp;t=213s|title=«Astana online» сұхбат хабары|publisher=«Білім және мәдениет» телеарнасы|date=14 тамыз 2014|lang=kk|accessdate=2015-07-25}}&lt;/ref&gt;
*Посланники страны, газета «Казахстанская правда», 2014 г.;&lt;ref name=&quot;kazpravda&quot;&gt;{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/poslanniki-strany/?ysclid=ltmqnmot9s189079347|title=Посланники страны|lang=ru|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2014-12-04|date=2013-11-15}}&lt;/ref&gt;
*Қанат Әуесбай: Алғаш блогымды baq.kz ақпараттық порталында жаза бастадым, 2014 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://el.kz/anat_-uesbay-_-al-ash_blogymdy_baq-kz_a-paratty-_portalynda_zhaza_bastadym_22129/|title=Қанат Әуесбай: Алғаш блогымды baq.kz ақпараттық порталында жаза бастадым|publisher=el.kz|date=30 желтоқсан  2014|lang=kk|accessdate=2015-12-30}}&lt;/ref&gt;
*Еуропалық оқу жүйесін жерсіндірдік пе?, 2015 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazbilim.kz/?p=3920|title=Еуропалық оқу жүйесін жерсіндірдік пе?|publisher=kazbilim.kz|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-12-26}}&lt;/ref&gt;
*«Сүбелі сөз» хабары, 2016 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0WSGJdk4z0k|title=«Сүбелі сөз» хабары|publisher=Talim tv|date=09 желтоқсан  2016|lang=kk|accessdate=2017-12-30}}&lt;/ref&gt;
*Медиа нарықтағы ахуал. Басты тақырып, Atameken Business телеарнасы, 2016 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=VeM_JenC-t0&amp;list=PL-ByzCODzUr-ap9JZl3eo-ZDr-JP4ET&amp;index=58|title=Медиа нарықтағы ахуал. Басты тақырып|publisher=Atameken Business телеарнасы|date=04 қараша  2016|lang=kk|accessdate=2017-11-04}}&lt;/ref&gt;
*Әуесбайдың Қанаты: Бабасының табаны тимеген жерге, баласының қаламы тиді, «Қазақстан тарихы» порталы, 2016 ж.;&lt;ref name=&quot;Qazaqstan Tarihy порталы&quot;/&gt;
*Канат Ауесбай: «Сила слова утратила былую славу», kazpravda.kz, 2016 г.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Сила слова утратила былую славу|url=https://kazpravda.kz/n/sila-slova-utratila-byluyu-slavu/?ysclid=lxyg9qqryd162747929|publisher=kazpravda.kz|lang=kk|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-22}}&lt;/ref&gt;
*Ғаламтор шапшаңдыққа үйретеді, («Ел тілегі» газеті, 2015 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/aimaktik_bak_muragat/regmedia-71358|title=Ғаламтор шапшаңдыққа үйретеді|publisher=baq.kz|date=08 қаңтар 2015|lang=kk|accessdate=2011-03-12}}&lt;/ref&gt;
*Кітап жазу тренді, («Atameken Business» телеарнасы, 2017 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Кітап жазу тренді|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/basty-takyryp/kitap-zhazu-trendi|publisher=Atameken Business|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-02-07}}&lt;/ref&gt;
*Журналист, блогер Әуесбайдың Қанаты «Таңшолпаннның» төрінде, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Журналист, блогер Әуесбайдың Қанаты «Таңшолпаннның» төрінде|url=https://www.youtube.com/watch?v=cuBmyCIkTac&amp;t=226s|publisher=qazaqstan tv|lang=kaz|accessdate=2018-10-09|date=2017-09-31}}&lt;/ref&gt;
*«Ауыл баласы «Болашақ» бағдарламасына көптеп түссе деймін», 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты пікір|url=https://aqjolgazet.kz/50434/auyl-balasy-bolasha-ba-darlamasyna-k-ptep-t-sse-deymin|publisher=aqjolgazet.kz|lang=eng|accessdate=2018-10-09|date=2017-02-07}}&lt;/ref&gt; 
*Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge, «Astana times», 2017;&lt;ref name=&quot;astanatimes.com&quot;/&gt;
*Әуесбайдың Қанаты: Менің үйімде теледидар жоқ, «Ақмешіт апталығы» газеті, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/regmedia-94741?ysclid=lwqkd7tb5581720446|title=Әуесбайдың Қанаты: Менің үйімде теледидар жоқ|publisher=«Ақмешіт апталығы» газеті|date=02 наурыз 2016|lang=kk|accessdate=2017-07-25}}&lt;/ref&gt;
*Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты журналист Әуесбайдың Қанаты пікірі, 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты пікір|url=https://www.youtube.com/watch?v=bEOzj29nvjg|publisher=РСК Кызылорда|lang=eng|accessdate=2019-10-09|date=2018-02-06}}&lt;/ref&gt;
*Первый. Журналист цифровой эры, газета «Знамя труда», 2018 г.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ztgzt.kz/pervyj/|title=Первый|lang=ru|publisher=газета Знамя труда|lang=ru|accessdate=2018-12-04|date=2017-02-18}}&lt;/ref&gt;
*«Біздің біліміміз - біздің елімізге» акциясы, 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0z5NbIermMk|title=«Біздің біліміміз - біздің елімізге» акциясы, Қ.Әуесбай|publisher=Bolashaq CIP|accessdate=2019-12-04|date=2018-06-01}}&lt;/ref&gt;
*Қ.Әуесбай, «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» сарапшылық комиссиясының мүшесі, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=HNdQr0JP-RM&amp;t=478s|title=Үкіметтік емес ұйымдарға мүмкіндік|lang=kz|publisher=«24 Хабар»|lang=kz|accessdate=2018-12-04|date=2017-07-20}}&lt;/ref&gt; 
*«Сананың ашықтығы» ІІІ халықаралық медиа форумы: Қанат Әуесбай, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=CxtzOGr_bOk|title=«Сананың ашықтығы» III халықаралық медиа форумы|lang=kz|publisher=Farabi media|lang=kz|accessdate=2018-12-04|date=2017-10-18}}&lt;/ref&gt;
*«Салмақты сөз» хабары, «Jambyl» телеарнасы, 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=I4yYJ7yFL6Q|title=«Салмақты сөз» хабарында|publisher=Jambyl tv|date=26 қараша 2017|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;
*Журналист Қанат Әуесбай, «Менің анам ... Менің әкем», «Асыл арна», 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=liY-aChbSls&amp;t=514s|title=Журналист Қанат Әуесбай \ Менің анам ... Менің әкем|publisher=«Асыл арна»|date=16 қараша 2017|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;
*«Бірінші студия» хабары, Жаңарған ақпарат әлемі, «Qostanai» телеарнасы, 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=liY-aChbSls&amp;t=514s|title=Жаңарған ақпарат әлемі|publisher=qostanai tv|date=23 желтоқсан 2019|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;
*«Ашық әңгіме» Надежда Хабиболлақызымен, «Aqjayiq» телеарнасы, 2020 ж.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=plBQa0okzac
|title=«Ашық әңгіме» Надежда Хабибиоллақызымен|publisher=aqjayiq tv|date=25 қараша 2019|lang=kk|accessdate=2020-06-28}}&lt;/ref&gt;
*Адам нені көріп-тыңдап, нені оқығанының жемісі, 2019 ж., «Атырау» газеті;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/adam-neni-korip-tyndap-neni-oqyganynyn-zhemisi-dejdi-auesbajdyn-qanaty/?ysclid=lwp7au0f4u278657131|title=Адам нені көріп-тыңдап, нені оқығанының жемісі |publisher=Атырау газеті|lang=kz|accessdate=2020-12-04|date=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
*Әуесбайдың Қанаты ATYRAY`телеарнасының жаңа жобалары туралы айтты, «Атырау» газеті, 2020 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/auesbajdyn-qanaty-atyray-telearnasynyn-zhana-zhobalary-turaly-ajtty/|title=Әуесбайдың Қанаты Атырау телеарнасының жаңа жобалары туралы айтты|publisher=Атырау газеті|lang=kz|accessdate=2021-12-04|date=2020-12-20}}&lt;/ref&gt;
*Қазір ғаламдық хайп жайлаған заман, «Ақтөбе» телеарнасы, 2020 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://aqtobetv.kz/kz/news/16341
|title=Әуесбайдың Қанаты: Қазір ғаламдық хайп жайлаған заман|publisher=aqtobetv.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-04|date=2020-03-02}}&lt;/ref&gt;
*«Болашақ» бағдарламасының түлектері - бұл үлкен кәсіпқойлар командасы!, Еуразия Бірінші арнасы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=p7-uGIX5Nyo&amp;t=238s|title=«Болашақ» бағдарламасы түлектері - кәсіпқойлар командасы!|publisher=Еуразия Бірінші арнасы|lang=kz|accessdate=2021-12-04|date=2020-11-24}}&lt;/ref&gt;
*Приглашение на ТВ, газета «Прикаспийская коммуна», 2021 г.;&lt;ref name=&quot;pricom&quot;&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/vyibor-redaktsii/priglashenie-na-tv.html|title=Приглашение на ТВ |lang=ru|publisher=газета «Прикаспийская коммуна»|lang=ru|accessdate=2021-12-04|date=2021-06-25}}&lt;/ref&gt; 
*Журналистерге ипотекалық бағдарлама ашу керек, «Азаттық рухы» ақпарат порталы, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://azattyq-ruhy.kz/news/36865-zhurnalisterge-arnaiy-iptotekalyk-bagdarlama-ashu-kerek-kanat-uesbai|title=Журналистерге ипотекалық бағдарлама ашу керек|publisher=azattyq-ruhy.kz|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-22}}&lt;/ref&gt;
*Сәрсенбінің сәтіндегі сұхбат, Халел университеті, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=umCpxesWZcU|title=Сәрсенбінің сәтіндегі сұхбат|publisher=Khalel university|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;
*Дәстүрлі және жаңа медиа, «Сана» хабары, Abai TV, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=zm-XkICA_Kw&amp;t=51s|title=Дәстүрлі және жаңа медиа, «Сана» хабары|publisher=Abai TV|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-21}}&lt;/ref&gt; 
*БАҚ төртінші билік пе?, «Бүгін» ток-шоуы, «Хабар» телеарнасы, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://khabar.kz/kk/muragat-bugin/item/141447-bak-tortinshi-bilik-pe-bugin
|title=БАҚ төртінші билік пе?|publisher=«Хабар» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-06-27}}&lt;/ref&gt;
*Контент сапасы, «QAZAQ TILI» бағдарламасы, «Atameken Business» телеарнасы, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/qazaq-tili/kontent-sapasy-qazaq-tili-21-09-2022|title=Контент сапасы / «QAZAQ TILI» бағдарламасы|publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-09-21}}&lt;/ref&gt;
*«Масс-медиа туралы» заң отаңдық БАҚ-тың бағын аша ма?, «Сұхбат» хабары, «Атамекен бизнес» телеарнасы, 2024 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=olqEemiClVc|title=«Масс-медиа туралы» заң отаңдық БАҚ-тың бағын аша ма?|publisher=«Атамекен бизнес» телеарнасы, |lang=kz|accessdate=2024-06-28|date=2024-06-27}}&lt;/ref&gt;
*Жаһандану заманындағы журналистік білім беру, «Бүгінгі сөз» хабары, «Shalqar» радиосы, 2025 ж.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazradio.fm/shalqarfm/kz/news/8903/|title=Жаһандану заманындағы журналистік білім беру|publisher=«Shalqar» радиосы|lang=kz|accessdate=2025-02-06|date=2025-02-05}}&lt;/ref&gt;

== Марапаты ==
*2011 ж. 1 желтоқсан – ҚР Байланыс және ақпарат министрлігінің Дипломы, «Тәуелсіз Қазақстанның гүлденуіне арналған ең үздік тележоба» аталымы жеңімпазы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/nagrazhdeny-pobediteli-konkursa-sredi-zhurnalistov-i-fotokorrespondentov-na-luchshiy-material-o-nezavisimosti-kazahstana_a2423181 |title=Награждены победители конкурса среди журналистов и фотокорреспондентов на лучший материал о независимости Казахстана|author=КАЗИНФОРМ|authorlink=|publisher=КАЗИНФОРМ|accessdate=2020-04-14|date=2011-12-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Тәуелсіздіктің 20 жылына арналған байқау|url=https://www.youtube.com/watch?v=jWYugLMLjOw|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-12-14}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қазақстанның қалыптасуы мен дамуына арналған журналистер мен фототілшілер арасындағы байқау жеңімпаздары анықталды|url=https://kaz.caravan.kz/zhangalyqtar/qazaqstannyng-qalyptasuy-men-damuyna-arnalghan-zhurnalister-men-fototilshiler-arasyndaghy-bajjqau-zhengimpazdary-anyqtaldy-114853/|lang=kz|publisher=kaz.caravan.kz|accessdate=2012-01-04|date=2011-12-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=NildQbKrOOs|title=Награждены победители конкурса на лучший материал о независимости Казахстана|publisher=Caspionet|accessdate=2020-04-14|date=2011-12-01}}&lt;/ref&gt;
*2012 ж. – Алматы қалалық тіл, мұрағат және құжаттама басқармасы ұйымдастырған «Мемлекеттік тіл және БАҚ» байқауының «Үздік тележурналист» аталымы жеңімпазы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Үздіктер топ жарды|url=https://kazgazeta.kz/news/12206|lang=kz|publisher=kazgazeta.kz|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Мемлекеттік тіл және БАҚ» байқауы жеңімпаздары марапатталды|url=https://www.youtube.com/watch?v=gpsrCGuW51s
|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-28}}&lt;/ref&gt;
*2012 ж. – «Телевизиялық жұмыс» аталымында [[Қазақстан журналистер одағы]] сыйлығы лауреаты;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://forbes.kz/news/2012/06/27/newsid_4990 |title=Лауреатами премии Союза журналистов Казахстана 2012 года стали 20 представителей СМИ|author=Forbes Kazakhstan|authorlink=|publisher=forbes.kz|accessdate=2020-04-14|date=2012-06-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.interfax.kz/?lang=rus&amp;int_id=10&amp;news_id=7349|title=Лауреаты премии Союза журналистов Казахстана 2012 года|publisher=interfax.kz|accessdate=2013-04-14|date=2012-06-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.caravan.kz/zhangalyqtar/qazaqstan-zhurnalister-odaghy-syjjlyghynyng-2012-zhylghy-laureattary-anyqtaldy-131732/
|title=Журналистер одағы сыйлығының 2012 жылғы лауреаттары|publisher=caravan.kz|accessdate=2013-04-14|date=2012-06-28}}&lt;/ref&gt;
*2013 ж. –  Бас редакторлар клубының «Асыл сөз құдыреті» республикалық журналистер байқауының «экономика мәселесі бойынша үздік материал» аталымында жеңімпаз;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/v-astane-sostoyalos-nagrazhdenie-pobediteley-respublikanskogo-konkursa-zhurnalistov-sila-velikogo-slova_a2523868?ysclid=lteggijjz1479100186|title=В Астане состоялось награждение победителей республиканского конкурса журналистов «Сила великого Слова»|publisher=www.inform.kz|accessdate=2014-04-14|date=2013-01-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7UDSAS_ARm0|title=
Итоги конкурса «Сила великого слова»|publisher=24.kz|accessdate=2014-04-14|date=2013-01-11}}&lt;/ref&gt;
*2013 ж. – [[Қазақстан жастар одағы]] «Серпер» сыйлығы лауреаты;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://massaget.kz/layfstayl/madeniet/persona/14680 |title=&quot;Серпер&quot; кімдерді серпілтті?|author=Ақерке Әбілхан|authorlink=|publisher=Massaget.kz|accessdate=2020-04-14|date=2013-11-14}}&lt;/ref&gt;
*2015 ж. – Университет дамуына қосқан үлесі үшін «Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне 80 жыл» медалі;
*2016 ж. – БАҚ өкілдері арасындағы «Нұр Сұңқар» республикалық байқауының  «Көзқарас» аталымындағы жеңімпазы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.inform.kz/news/zhurnalister-arasyndagy-nur-sunkar-respublikalyk-baykauynyn-zhenimpazdary-anyktaldy_a2918217/?ysclid=lx8d85iub8278062842|title=«Нұр Сұңқар» жеңімпаздары анықталды|publisher=kazinform.kz|accessdate=2017-04-14|date=2016-06-25}}&lt;/ref&gt;
*2017 ж. – [[Ақпарат саласының үздігі төсбелгісі|«Ақпарат саласының үздігі» төсбелгісі]], ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігі;
*2018 ж. – «Тұрар Рысқұлов ауданына - 80 жыл» мерекелік медалі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://fjp.enu.kz/post/-teleradio-zh-ne-o-ammen-bajlanys-kafedrasyny-docenti-belgili-zhurnalist-uesbajdy-anaty-t-rar-rys-lov-audanyna-80-zhyl-merekelik-medal-men-marapattaldy|title=Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасының доценті Қанат Әуесбай «Т.Рысқұлов ауданына - 80 жыл» медалімен марапатталды|publisher=enu.kz|accessdate=2020-04-14|date=2017-07-28}}&lt;/ref&gt;
*2019 ж. – «Қазақстан Республикасы құқық қорғау әскеріне - 25 жыл» кеуде белгісі;
*2019 ж. – [[Мәдениет саласының үздігі|«Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісі]], ҚР Мәдениет және спорт министрлігі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://zhambylnews.kz/oblys/77403-zherlesimiz-anat-uesbaj-m-deniet-salasyny-zdigi-t-sbelgisimen-marapattaldy.html|title=Қанат Әуесбай «Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісімен марапатталды|publisher=«ZhambylNews»  ақпарат агенттігі|accessdate=2020-04-14|date=2019-12-23}}&lt;/ref&gt;
*2019 ж. – ҚР Білім және ғылым министрінің Құрмет грамотасы;
*2020 ж. – Атырау облысының әлеуметтік-экономикалық дамуына қосқан елеулі үлесі үшін «Атырау облысы мәслихаттарына 25 жыл» мерекелік медалі;
*2020 ж. – [[Үркер марапаты|«Үркер» ұлттық сыйлығы]], «Атырау радиосының» «Эфирде 102FM» хабары «телерадиостансадағы ең үздік жоба» аталымында жеңімпаз;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7gjc3sCbUvg|title=«Атырау радиосының» «Эфирде 102FM» хабары телерадиостансадағы ең үздік жоба аталымында жеңімпаз|publisher=Urker.kz|accessdate=2022-04-15|date=2021-11-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atyrautv.kz/kz/news/22662
|title=«Үркер-2020» Ұлттық сыйлығының жеңімпаздары белгілі болды|publisher=atyrautv.kz|accessdate=2022-02-15|date=2020-11-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/133686/?ysclid=lx7nib7kkb176658003
|title=«Үркер-2020» Ұлттық сыйлығының жеңімпаздары белгілі болды|publisher=qazaqstan.tv|accessdate=2022-02-15|date=2020-11-13}}&lt;/ref&gt;
*2022 ж. – ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрінің Құрмет грамотасы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/aLGK8bPYQpxjxp5H/
|title=Құрмет грамотасы|publisher=Бас редакторлар клубы|accessdate=2023-02-15|date=2022-08-27}}&lt;/ref&gt;
*2022 ж. – «Тұмар-2022» Ұлттық сыйлығы, «Каспийден кеткен қыпшақтар» деректі фильмі, жоба жетекшісі Қ.Әуесбай;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/Ths9adzegPqacQZn/
|title=«Каспийден кеткен қыпшақтар» деректі фильмі «Тұмар» cыйлығын иеленді|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2023-02-15|date=2022-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/culture/press/news/details/349918?|lang=kk|title=Мысырдан Сарайшыққа Бейбарыс сұлтан мешітінің тастары жеткізілді|publisher=gov.kz|accessdate=2023-02-15|date=2022-04-22}}&lt;/ref&gt;
*2023 ж. – [[Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы]] президентінің Алғыс хаты;
*2024 ж. - [[Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін медалі|«Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісі]], ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://asu.edu.kz/media/news/18876/|title=Қанат Әуесбай «Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісімен марапатталды|authorlink=|publisher=asu.edu.kz|accessdate=2024-04-15|date=2024-04-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|title=Канат Ауесбай награжден нагрудным знаком &quot;За заслуги в развитии науки&quot;|authorlink=|publisher=asu.edu.kz|accessdate=2024-04-16|date=2024-04-15}}&lt;/ref&gt;

== Дереккөз ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.facebook.com/profile.php?id=100003007310117 Қанат Әуесбайдың] [[Facebook]] парақшасы;
* [https://www.instagram.com/qanattan/ Қанат Әуесбайдың] [[instagram]] парақшасы;
* [http://dmk.kz/ozekzhardyi &quot;Өзекжарды&quot; бағдарламасының газеттік нұсқасы, &quot;Қазақстан&quot; Ұлттық арнасы мен &quot;Дала мен қала&quot; газетінің бірлескен жобасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120701231106/http://dmk.kz/ozekzhardyi |date=2012-07-01 }}

[[Санат:Қазақстан журналистері]]
[[Санат:Қазақстан музыканттары]]
[[Санат:Қазақстан ғалымдары]]
[[Санат:Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті түлектері]]
[[Санат:Қазақстан Жастар одағы сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Қазақстан журналистер одағы мүшелері]]
[[Санат:Тележүргізушілер]]
[[Санат:Журналистер]]
[[Санат:Қазақстан журналистер одағы сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Мәдениет саласының үздігі]]
[[Санат:Мәдениет саласындағы марапаттар]]
[[Санат:Ғылым кандидаттары]]</text>
      <sha1>9ty16ybhfxgn14x5u7xyuoagp2g1d07</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479272</id>
      <parentid>3479271</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:44:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Qanattan</username>
        <id>153055</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3479272</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="167646" sha1="8hwceo4pxcpqrf56r6s477zi1q4hmov" xml:space="preserve">{{clear}}
{{Тұлға
 |Есімі                 = Қанат Әуесбай
 |Шынайы есімі          = 
 |Сурет                 = Kanat Awesbay.jpg
 |Сурет ені             =
 |Сурет атауы           = 
 |Туған кездегі есімі   = 
 |Туған күні            = 14.01.1982
 |Туған жері            = {{туғанжері|Тараз|Таразда}}, [[Жамбыл облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|ҚазКСР]]
 |Мансабы               = [[Қазақ ұлттық университеті|Фараби университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[Декан|деканы]], медиа [[сарапшы]], педагог&lt;ref&gt;{{cite web|title=Журналистика факультетін Орталық Азиядағы білім беру медиахабына айналдыруымыз керек|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/63476|publisher=«Ана тілі» газеті|lang=kk|accessdate=2024-11-25|date=2024-10-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Совместную работу КазНУ и ЕАТР обсудили в Алматы|url=https://www.historynetwork.ru/PressRelease/PressReleaseShow.asp?id=774274|publisher=Медиаплатформа «Сеть истории»|lang=ru|accessdate=2024-11-24|date=2024-10-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Выпускники журфака КазНУ вручили новогодний подарок студентам|url=https://kazpravda.kz/n/vypuskniki-zhurfaka-kaznu-vruchili-novogodniy-podarok-studentam/|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2024-12-29|date=2024-12-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жаңа декандар тағайындалды|url=https://farabi.university/news/89544?lang=kz|publisher=Фараби университеті|lang=kz|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ҚазҰУ Журналистика факультеті деканы тағайындалды|url=https://inbusiness.kz/kz/last/zhurnalist-kanat-auesbaj-zhana-kyzmetke-tagajyndaldy|publisher=inbusiness сайты |lang=kk|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Фараби университеті журналистика факультетінің деканы тағайындалды|url=
https://jambylinfo.kz/zhanalyqtar/anat-uesbay-az-u-zhurnalistika-fakultetini-dekany-bolyp-ta-ayyndaldy|publisher=jambylinfo.kz сайты |lang=kk|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}&lt;/ref&gt;

 |Азаматтығы            = {{байрақ|Қазақстан}}
 |Ұлты                  = [[қазақтар|қазақ]]
 |Әкесі                 = [[Әуесбай Бақбергенұлы]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Ғибрат» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=W9UIdCwx33Q&amp;t=755s|publisher=[[JAMBYL (телеарна)|«Jambyl» телеарнасы]]|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2021-05-20}}&lt;/ref&gt; 
 |Анасы                 = Рабиға Сақыпқызы
 |Жұбайы                = Баян Жалғасбекқызы
 |Балалары              = Ералы, Иманәлі, Ажарлым
 |Марапаттары           = [[Ақпарат саласының үздігі төсбелгісі|Ақпарат саласының үздігі]] (2017), [[Мәдениет саласының үздігі]] (2019), [[Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін медалі]] (2024)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Канат Ауесбай награжден нагрудным знаком &quot;За заслуги в развитии науки&quot;|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|publisher=asu.edu.kz|lang=ru|accessdate=2024-04-05|date=2024-04-04}}&lt;/ref&gt;
 |Сайты                 = 
 |Блогы                 = 
 |Басқалары             = 
 |Commons               = 
}}
'''Қанат Әуесбайұлы''' ({{lang-en|Kanat Auyesbay}},&lt;ref name=&quot;astanatimes.com&quot;&gt;{{cite web|title=Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge|url=https://astanatimes.com/2017/01/book-by-bolashak-alumnus-presented-at-cambridge/|publisher=astanatimes.com|lang=eng|accessdate=2017-10-09|date=2017-01-04}}&lt;/ref&gt; журналистикадағы имидждiк есiмi ''Әуесбайдың Қанаты'', [[14 қаңтар]] [[1982 жыл|1982]], [[Тараз]], [[Жамбыл облысы]]) — [[Халықаралық журналистика|халықаралық журналист]], [[Кандидаттық диссертация|филология ғылымдарының кандидаты]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kanat Auesbai was awarded the badge &quot;For merits in the development of science&quot;|url=https://asu.edu.kz/en/media/news/18901/|publisher=Atyrau university|lang=eng|accessdate=2024-04-20|date=2024-04-12}}&lt;/ref&gt; [[Болашақ стипендиясы|«Болашақ» стипендиясы стипендиаты]].&lt;ref name=&quot;Qazaqstan Tarihy порталы&quot;&gt;{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты: Бабасының табаны тимеген жерге, баласының қаламы тиді|url=https://e-history.kz/kz/news/show/1772|publisher=Qazaqstan Tarihy порталы |lang=kk|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қос ауданның жастары форумда бас қосты|url=https://zhaikpress.kz/kk/regionnews/kos-audannyn-zhastary-forumda-bas-kosty/|publisher=zhaikpress.kz|lang=kk|accessdate=2019-04-09|date=2018-07-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбай|url=https://www.bilim.expert/_files/ugd/c11ddf_213d6349308b4da9bfa2d8235e573b1c.pdf?index=true|publisher=bilim.expert|lang=kk|accessdate=2021-04-09|date=2020-07-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Медиа-тренинг Каната Ауесбая|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk
|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2017-04-09|date=2016-10-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты: &quot;Батыс көрген|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/astanada_kembridzhde_basilgan_kitaptin_tanistirilimi_otti_20161223_181500|publisher=Baq.kz|lang=kz|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-23}}&lt;/ref&gt;

== Өмірбаяны ==
1982 жылы 14 қаңтарда Жамбыл қаласында (қазіргі [[Тараз]]) ұстаздар отбасында дүниеге келді.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Кем быть мечтали в детстве?|url=https://pricom.kz/obshhestvo/kem-byt-mechtali-v-detstve.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2022-10-09|date=2021-06-01}}&lt;/ref&gt; 1988 жылы Жамбыл қаласындағы №46 орта мектепке бірінші сыныпқа барып, онда 1991 жылға дейін оқыды. 1991-1997 жж. Жамбылдағы Ыбырай Алтынсарин атындағы №49 орта мектебінде  білім алды. 1999 жылы Тараз қаласындағы №45 Бауыржан Момышұлы гимназиясының қазақ тілі мен әдебиетін тереңдетіп оқытатын лингвистикалық сыныбын бітірді.&lt;ref&gt;[http://adiletgazeti.kz/ob/129-mr-bai-tek-astanalarda-mr-srp-kelem.html &quot;Әділет&quot; газеті - «ӨМІР БАҚИ ТЕК АСТАНАЛАРДА ӨМІР СҮРІП КЕЛЕМ...»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304221059/http://adiletgazeti.kz/ob/129-mr-bai-tek-astanalarda-mr-srp-kelem.html|date=2016-03-04 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Бауыржан Момышұлы гимназиясына 30 жыл|url=https://www.youtube.com/watch?v=VupUeND-bUE|publisher=Jambyl телеарнасы|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбай №45 гимназия түлегі|url=https://jambyl-tylek.kz/page.php?id=9851|publisher=Jambyl-tylek.kz |lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-05-21}}&lt;/ref&gt;

[[Журналист]] болуына айтуынша нағашы атасы Сақыпкерей себепші болған. Көз жанары көруден қалған атасы ауылға келген немерелеріне газет оқытып, хат жаздырған. Атасының басылымдарды жиі оқытып, хат жаздырғаны ықпал етіп, Қ.Әуесбай мақала жаза бастады. 1996 жылы республикалық [[Ұлан (газет)|«Ұлан» балалар газетінде]] [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбылдың]] 150 жылдығына орай мектепте өткен кеш туралы «''Ғасырдың қарт бұлбұлы''» аталған тұңғыш мақаласы басылды. «Ұлан» балалар газетінің тұрақты авторы болып, «жас тілшісі» атанды. Бауыржан Момышұлы гимназиясында оқып жүргенде мектепішілік «Ғасыр үні» газетінде мақаласы жарияланды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбайұлы|url=https://qazradio.fm/kz/person/10351/|publisher=qazradio.fm|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;

Қ.Әуесбай [[Баян (музыкалық аспап)|баян]] аспабында ойнайды. 1992 ж. [[Тараз|Жамбылдағы]] [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]] балалар саз мектебіне баян сыныбына оқуға түсіп, 1997 ж. [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]] өнер мектебін бітірген. 1997 жылы Жамбыл облысы Жамбыл ауданы Шөлдала ауылында орналасқан «Жас автомобилші» балалар сауықтыру лагерінде жазғы маусымда музыкалық жетекші болып қызмет етті. №45 Бауыржан Момышұлы гимназиясын бітіру салтанаты - «соңғы қоңырау» іс-шарасында  өз авторлығындағы «Ұстазым» әнін сыныптасы Жәмиля Көпбаевамен бірге дуэт болып орындады. 1997-1998 жж. Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық колледжінің «халық аспаптары» бөлімінің баян сыныбында оқыды. Колледжде құрамында баян мен екі домбырасы бар «Серілер» триосын құрып, «Кел отыр қасыма» әнін айтты.

[[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[халықаралық журналистика]] [[кафедра]]сында оқыды. ҚазҰУ қабырғасында оқи жүріп, қоғамдық, мәдени-көпшілік іс-шарада белсенді болды. Журналистика факультеті атынан «Асаба» көңілді тапқырлар клубы құрамында өнер көрсетті. Осы университеттің «Фараби сазы» ұлт-аспаптар оркестрінде баян аспабында ойнады (жетекшісі: Болатқали Қажыбекұлы).&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Фараби сазы» ұлт-аспаптар оркестрі|url=https://www.kaznu.kz/kz/1950|publisher=kaznu.kz|lang=kz|accessdate=2020-06-09|date=2019-12-21}}&lt;/ref&gt; Бірнеше жоғары оқу орны студенттерінен құралған «Бейбарыс» тобы құрамында ән айтты. Топтың орындауындағы «Ақшолпан» әні CD-табақ пен аудио таспаға енді. 2001 жылы ҚазҰУ факультеттерінің студенттері арасындағы университетішілік «Жігіт сұлтаны» байқауының I-орын иегері атанды.

Қ.Әуесбай журналистік кәсібін ғылыми-педагогикалық қызметпен ұштастырған маман. Жоғары білім саласында әр жылдары [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]], [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев атындағы ЕҰУ]], [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Х.Досмұхамедұлы атындағы Атырау университетінде]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://asu.edu.kz/faculty/humanities-foreign/cafedras/journal-dep/teaching-staff/|title=Журналистика және қоғаммен байланыс кафедрасының профессорлық-оқытушылық құрамы|publisher=asu.edu.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-12-08}}&lt;/ref&gt; оқытушы, аға оқытушы, [[доцент]], [[Атырау мұнай және газ университеті|С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінде]]  проректорлық&lt;ref&gt;{{cite web|title=Обсудили роль военных изданий в воспитании патриотизма|url=https://dknews.kz/ru/v-strane/290950-obsudili-rol-voennyh-izdaniy-v-vospitanii-patriotizma|publisher=dknews.kz|lang=ru|accessdate=2024-03-09|date=2023-05-26}}&lt;/ref&gt; қызмет атқарды. Қ.Әуесбай [[Бұқаралық ақпарат құралдары|БАҚ]] саласы мамандары үшін түрлі семинар-тренинг,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Cеминар-тренинг|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk
|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2019-03-09|date=2016-10-10}}&lt;/ref&gt; шеберлік дәрісін өткізеді.&lt;ref name=&quot;seykhuninfo.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;sheberlik&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Личностный брэнд&quot;&gt;{{cite web|title=Личностный брэнд|url=https://z-taraz.kz/lichnostnyj-brend/?ysclid=lwl1fwvpc6497315785|publisher=газета Jambyl-Taraz||lang= ru|accessdate=2020-05-09|date=2019-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;saryarqa&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Мастер-класс в г. Костанай&quot;&gt;{{cite web|url=https://qostanaitv.kz/ru/news/11155|title=Мастер-класс в г. Костанай|lang=ru|publisher=телеканал Qostanai|accessdate=2019-03-04|date=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kaznu.kz&quot;&gt;{{cite web|url=https://welcome.kaznu.kz/ru/3/news/one/9663/|title=Симбиоз-решение: интернет и цифровая грамотность |publisher=kaznu.kz|lang=ru|accessdate=2017-03-04|date=2016-02-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kz.otyrar.kz&quot;&gt;{{cite web|url=https://kz.otyrar.kz/2015/08/қanat-әuesbaj-memlekettik-қyzmetker-әleumettik-zheliniң-tiimdiligin-pajdalana-bilui-tiis/|title=Қанат Әуесбай: «Мемлекеттік қызметкер әлеуметтік желінің тиімділігін пайдалана білуі тиіс»|publisher=kz.otyrar.kz|lang=kz|accessdate=2016-03-04|date=2015-08-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;eljastary.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Канат Ауесбай провел семинар-тренинг для молодых журналистов|url=https://eljastary.kz/ru/news/10404/|publisher=eljastary.kz|lang=kz|accessdate=2019-03-09|date=2018-03-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Республиканский семинар для сотрудников региональных пресс-служб КГУ «Қоғамдық келісім»|url=https://assembly.kz/ru/news/respublikanskiy-seminar-dlya-sotrudnikov-regionalnykh-press-sluzhb-kgu-o-amdy-kelisim/|publisher=assembly.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-09-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Семинар-тренинг Каната Ауесбая|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk
|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2017-03-09|date=2016-10-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Khalel University&quot;&gt;{{cite web|title=Шеберлік сағатында шертілген сырлар|url=https://www.youtube.com/watch?v=I4IHKCrHlM0|publisher=Khalel University|lang=kz|accessdate=2023-03-09|date=2022-04-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cisc.kz&quot;&gt;{{cite web|title=«Әлеуметтік журналистика мектебі» вебинар|url=https://cisc.kz/27-28-%D2%9Bazan-k%D2%AFnderi-%D3%99leumettik-zhurnalistika-mektebi-vebinar-%D3%A9tkizedi-2-6803.html|publisher=cisc.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-10-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Алматы көшбасшыларының жазғы демалысы|url=https://massaget.kz/studenttik-mir/39802/|publisher=massaget.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-08-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Заманауи ақпарат ағымындағы телеарна тілшісінің брендін қалыптастыру|url=https://asu.edu.kz/media/news/6051/|publisher=asu.edu.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-09|date=2020-03-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Сенімді сөйлеу шеберлігі|url=https://atr.kz/madeniet/senimdi-sojleu-sheberligi/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-09|date=2022-01-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Акмолинские пресс-секретари сели за «стол переговоров»|url=https://baigenews.kz/akmolinskie_presssekretari_seli_za_stol_peregovorov_35274/|publisher=baigenews.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-09|date=2017-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ақпаратты манипуляциялаудың 10 тәсілі|url=https://www.youtube.com/watch?v=NxNobYOgaqY|publisher=77 TV|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-10-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ыстық көлдегі журналистика және коммуникация мектебі|url=https://www.youtube.com/watch?v=zObEIEr1etI|publisher=Khabar TV|lang=kz|accessdate=2015-07-12|date=2016-10-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Әлеуметтік желіде танымал болудың тиімді жолдары қандай?|url=https://www.youtube.com/watch?v=IkTtT6Q1GfM
|publisher=13kz ақпарат агенттігі|lang=kz|accessdate=2016-07-12|date=2015-08-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жетісу университеті журналистика кафедрасы студенттеріне шеберлік дәрісін өткізді|url=https://www.youtube.com/watch?v=1OJswkGnmwY|publisher=Жетісу университеті|lang=kz|accessdate=2019-03-23|d»ate=2018-03-23}}&lt;/ref&gt;

Медиа саласында еңбек жолының әр жылында [[31 арна (Қазақстан)|«31 арна»]], [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан»]], [[Astana TV|«Astana»]] сияқты республикалық телеарналарда [[тілші]], аға тілші, редактор-сарапшы, жүргізуші, шеф-редактор, [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» РТРК» АҚ]] [[Атырау теледидары|Атырау облыстық филиалы]] директоры, «Elorda aqparat» медиахолдингі директоры орынбасары, [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» РТРК» АҚ]] диджитал департаменті директоры сияқты жауапты қызметтерді атқарды. [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» ұлттық арнасында]] [[Франция]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Швейцария]], [[Грекия]], [[Сауд Арабиясы]], [[Түркия]], [[Марокко]], [[Моңғолия]], [[Ауғанстан]], [[Иран]], [[Пәкістан]], [[Тәжікстан]], [[Қырғызстан]], [[Малайзия]] елдерінен дайындалған қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық маңызы бар түрлі тақырыптағы репортаждар авторы.

2011 жылдың мамырында [[Алматы]]дан [[Астана]]ға ауысып, «Қазақстан» телеарнасындағы «Апта.KZ» сараптама хабарының жүргізушісі, шеф-редакторы болып бекіді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FS9HPb73050|title=Apta.kz хабары аңдатпасы|publisher=qazaqstan tv|lang= kz|accessdate=2012-05-09|date=2011-02-27}}&lt;/ref&gt; 2011 жылдың аяғында [[Айқын (газет)|республикалық қоғамдық-саяси «Айқын» газетінің]] ұйғарымы бойынша «жылдың үздік тележүргізушісі» атанды. 2011 жылдың желтоқсанында [[SDU University|Сүлеймен Демирель университетінің]] Алматы қаласы жоғары оқу орындарының студенттері арасында өткен «Тәуелсіздік ұрпағы - тәуелсіздік жайында» шығармашылық байқауында үздік шыққан журналистика мамандығында оқитын білімгер Гүлбақыт Асылбек «''Қанат Әуесбай''» атындағы Дипломмен марапатталды. 2011 жылы тұңғыш қазақстандық «SitCom» форматындағы «Айналайын» сериалында тележурналисттің эпизодтық рөлін ойнаған.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=BPe_xXFyMT0&amp;t=276s|title=«Айналайын» телехикаясының I-бөлімі|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}&lt;/ref&gt;

Қ. Әуесбай тележурналистикада ілік септігінің жалғауымен айтылатын «Әуесбайдың Қанаты» имидждік есімінің үлгісін эфирде алғаш қолданды. Сонымен қатар, ол [[Болашақ стипендиясы|халықаралық «Болашақ» стипендиясымен]] оқыған алғашқы журналист.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://newsroom.kz/64598/anat-uesbay-zha-a-yzmetke-bardy|title=«Болашақпен» оқыған тұңғыш журналист|publisher=newsroom.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=LMYHMMHkpfg&amp;t=6s|title=«Болашақпен» оқыған алғашқы журналист|publisher=bolashak CIP|lang=kz|accessdate=2015-03-04|date=2014-10-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bilim.expert/post/2017/02/15/%D0%B2-%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%83%D1%8E-%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D1%83-%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%88%D0%B0%D2%9B|title=В Астане презентовали первую книгу стипендиата «Болашақ»|publisher=bilim.expert|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt; Қазақ, орыс, ағылшын тілдеріне жетік.

Қ. Әуесбайдың «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы туралы мәлімет жалпы білім беретін мектептің 5-7 сынып оқушыларына арналған «Өлкетану» оқулығына енген («Алматыкітап» баспасы, 145-146 бб. 2018 ж.).

Қ. Әуесбайдың есімі Жамбыл облысы әкімдігінің жастар саясаты мәселелері басқармасы бастамасымен шыққан «Әулиеата жастары» энциклопедиясына енген (2020 ж.).

Қ.Әуесбай медиа сарапшы ретінде орта мектептің 5-9 сыныбына арналған «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған III-бөлімінің авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.).

Қ. Әуесбайдың есімі «Кто есть кто в Жамбылской области»  энциклопедиясына енген, 57 б., құрастырушы: Нуралиев Ж.С., ISBN 978-601-03-0547-2 (Алматы, 2024 ж.).

=== Білімі ===
* 1999-2004 жж. [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетін]] [[Халықаралық журналистика|«халықаралық журналистика»]] [[Мамандық|мамандығы]] бойынша үздік [[диплом]]мен бітірген;
* 2004-2008 жж. [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби ат. ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультеті]] [[аспирантура]]сы (күндізгі бөлім); 
*«Қазақ телеарналарындағы қазіргі ақпараттық бағдарламалар табиғаты» тақырыбында [[кандидаттық диссертация]] (мамандық шифры: 10.01.10 - журналистика) қорғаған. [[Ғылыми жетекші]]: филол. ғыл. докторы, [[профессор]] [[Намазалы Омашев|Намазалы Омашұлы]]. Диссертация әл-Фараби ат. ҚазҰУ телевизиялық және радиожурналистика кафедрасында орындалып, ҚазҰУ жанындағы филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін беру жөніндегі Д14А.02.22 Диссертациялық Кеңесінің отырысында қорғалды, (қорғау уақыты: 24.12.2010 ж.);&lt;ref name=&quot;nauka.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Природа современных информационных программ на казахских телеканалах|url=https://nauka.kz/page.php?page_id=955&amp;lang=1&amp;day_from=1&amp;day_to=1&amp;month_from=1&amp;month_to=12&amp;year_to=2016&amp;page=2345|lang=ru|publisher=nauka.kz|accessdate=2011-01-09|date=2010-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kazneb.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Қазақ телеарналарындағы ақпараттық бағдарламалар табиғаты, автореферат|url=https://kazneb.kz/bookView/view/?brId=1123977&amp;simple=true&amp;lang=ru#|lang=kz|publisher=kazneb.kz|accessdate=2011-01-09|date=2010-12-24}}&lt;/ref&gt;
*2011 жылдың 30-маусымында ҚР Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті шешімімен филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесі берілді;
* 2013-2014 жж. «Болашақ» стипендиясы аясында [[Ұлыбритания]]ның [[Норидж |Норидж қаласындағы]] Шығыс Англия университетінде  ғылыми-педагогикалық тағылымдама ([https://en.wikipedia.org/wiki/University%20of%20East%20Anglia University of East Anglia, Norwich]);&lt;ref name=&quot;pervi&quot;/&gt; 
* 2014-2016 жж. [https://en.wikipedia.org/wiki/Kazakh%20University%20of%20Economics,%20Finance%20and%20International%20Trade Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университеті], «экономика және бизнес» бакалавры;
* 2018-2020 жж. «Тұран-Астана» университеті, [[Құқық|«құқық»]] [[магистр]]ы.

=== Отбасы ===
* '''Әкесі''' — [[Әуесбай Бақбергенұлы]], Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық колледжінің (бұрынғы [[Педагогика училищелері|педагогикалық училище]]) оқытушысы, [[кафедра]] меңгерушісі, [[Красногор ауданы|Красногор аудандық]] ([[Қордай ауданы|қазіргі Қордай ауд.]]) мәдениет бөлімі басшысы, Луговой аудандық ([[Тұрар Рысқұлов ауданы|қазіргі Т.Рысқұлов ауд.]]) мәдениет үйі директоры болды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жизнь как кнопочки баяна|url=https://ztgzt.kz/zhizn-kak-knopochki-bayana-kogda-rabochij-kollektiv-stanovitsya-odnoj-semej/|publisher=[[Знамя Труда|газета «Знамя труда»]]|lang=ru|accessdate=2024-04-09|date=2023-08-22}}&lt;/ref&gt; [[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|ҚР Білім және ғылым министрлігінің]] «[[Ыбырай Алтынсарин төсбелгісі|Ыбырай Алтынсарин]]&lt;nowiki/&gt;», [[Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері|«Білім беру ісінің құрметті қызметкері»]], ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің [[Мәдениет саласының үздігі|«Мәдениет саласының үздігі»]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Духовная жизнь региона|url=https://ztgzt.kz/duxovnaya-zhizn-regiona/|publisher=ztgzt.kz||lang=ru|accessdate=2019-04-09|date=2018-01-27}}&lt;/ref&gt; ҚР Білім және ғылым министрінің Құрмет грамотасымен, ҚР Оқу-ағарту министрлігінің «Еңбек ардагері» төсбелгілерімен марапатталған.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Әуесбайдың әдебі|url=https://aqjolgazet.kz/124759/auesbajdyn-adebi/zhanalyqtar/?ysclid=lur51ip6gr790972391|publisher=[[Ақ жол (газет)|«Aq jol» газеті]]|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2021-04-23}}&lt;/ref&gt; [[Тараз қаласының құрметті азаматтары|Тараз қаласының Құрметті азаматы]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=[[Тараз қаласының құрметті азаматтары|«Тараз қаласының Құрметті азаматы»]] атағы берілді|url=https://www.youtube.com/watch?v=MZxKoR1-gEg&amp;t=14s|publisher=[[JAMBYL (телеарна)|«Jambyl» телеарнасы]]|lang=kk|accessdate=2024-04-08|date=2023-10-26}}&lt;/ref&gt;  Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясының мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ұлағатты ұстазға құрмет|url=https://z-taraz.kz/la-atty-staz-a-rmet-2/|publisher=«Jambyl-Taraz» газеті|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2023-11-01}}&lt;/ref&gt;   
* '''Анасы''' — Рабиға Сақыпқызы, [[мектеп]] [[мұғалім]]і, [[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|ҚР Білім және ғылым министрлігінің]] [[Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері|«Білім беру ісінің құрметті қызметкері»]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Астанада республикалық тамыз конференциясында білім беру ісінің үздіктері марапатталды |url=https://www.youtube.com/watch?v=erPay0QGHuA&amp;list=PL-ByzCODzUr_jZHgiArcdWynh8DvE1bP0|publisher=qazaqstan tv|lang=kk|accessdate=2013-05-05|date=2012-08-24}}&lt;/ref&gt; [[Ыбырай Алтынсарин төсбелгісі|«Ыбырай Алтынсарин»]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Августовская конференция в концертном зале «Баласағұн»|url=https://ztgzt.kz/bolshie-peremeny-4/|publisher=ztgzt.kz|lang=kk|accessdate=2019-05-05|date=2018-08-24}}&lt;/ref&gt; ҚР Оқу-ағарту министрлігінің «Еңбек ардагері» төсбелгілерімен марапатталған,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Айтар әніміз де әңгімеміз де бір|url=https://arainfo.kz/26500/aytar-nimiz-de-gimemiz-de-bir?ysclid=lvtw7kaisb739092740|publisher=Araiinfo.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-05|date=2024-04-12}}&lt;/ref&gt; Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясы мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Педагогикалық Ғылымдар Академиясы мүшелері|url=https://www.apnk.kz/chlenyi-akademii?ysclid=lvtv1lmr3v687799460|publisher=apnk.kz cайты|lang=kk|accessdate=2024-05-05|date=2020-11-01}}&lt;/ref&gt;
* '''Жұбайы''' — Баян Жалғасбекқызы, [[Болашақ стипендиясы|«Болашақ» стипендиясы]] стипендиаты, [[Әлеуметтанудың функциялары|әлеуметтанушы]], [[PhD-доктор|PhD докторант]];&lt;ref&gt;{{cite web|title=Баян Жалғасбекқызы|url=https://kazatu.edu.kz/kz/pps/tursynbaeva-baan-zalgasbekkyzy_20231006110234|publisher=kazatu.edu.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2023-10-06}}&lt;/ref&gt;  
* '''Балалары''' — Ералы&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Біздің үй». Үлгілі әке|url=https://www.youtube.com/watch?v=913IOLdPwK8|publisher=khabar.kz|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2017-07-07}}&lt;/ref&gt; (2007), Иманәлі (2017), Ажарлым (2019).

== Еңбек жолы ==
[[Сурет:Kanat Awesbay Eurasian Academy.JPG|thumb|270px|Еуразия телевизия және радио Академиясының мүшелік сертификатын Академия президенті Валерий Рузиннің тапсыру сәті (2 шілде 2012 ж.)]]
* 2002-2003 жж. – [[Түркістан газеті|«Түркістан» халықаралық газеті]] тілшісі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ernur.kz/kazakstan/belgili-zhurnalist-kanat-auesbai-zhana-kyzmetke-taghaiyndaldy|title=2002 жылы «Түркістан» халықаралық газетінің тілшісі|publisher=ernur.kz|accessdate=2020-12-04|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;
* 2003-2009 жж. – «Европа плюс Казахстан» радиосында сазды жүргізуші;
* 2003-2004 жж. – «Информбюро» ақпарат бағдарламасында тілші, [[31 арна (Қазақстан)|(«31 арна»)]];&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://el.kz/content-3848_3086/?ysclid=lw8u2iea1268648668|title=Қанат Әуесбайұлы - Өмірбаян|publisher=el.kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-05-15}}&lt;/ref&gt;
* 2004-2013 жж. – [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасының]] ақпараттық-сараптамалық бағдарламалар дирекциясында (АСБД) тілші, аға тілші, редактор-сарапшы, «Апта.kz» ақпараттық-сараптамалық бағдарламасы жүргізушісі, шеф-редакторы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FS9HPb73050|title=Apta.kz Әуесбайдың Қанатымен|publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2013-12-04|date=2011-05-21}}&lt;/ref&gt;
* 2009-2010 жж. – [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби ат. ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] телерадиожурналистика кафедрасы оқытушысы;
* 2011 жылдың наурыз-сәуір аралығында Тәуелсіздіктің 20 жылдығына арналған «Қазақстан. Менің елім» бағдарламасы авторы, жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=m3UM8BPEIvg&amp;t=367s|title=«Қазақстан. Менің елім» бағдарламасы|publisher=[[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan TV]]|accessdate=2012-12-04|date=2011-05-21}}&lt;/ref&gt; 
* 2011 ж. желтоқсанынан 2013 ж. ақпанына дейін «Өзекжарды» телесұхбатының авторы, жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Diq0IDkSt1E|title=Саясат Нұрбекпен сұхбат||publisher=[[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan TV]]|accessdate=2012-06-20|date=2012-05-14}}&lt;/ref&gt;
* 2012 жылдың 2 қарашадан 2013 жылдың ақпанына дейін Нұрмұхамед Байғарамен бірге «Алаң» қоғамдық-саяси ток-шоуын жүргізді, («Қазақстан» телеарнасы);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=6Rz_S9l7Qyo|title=«Алаң» ток-шоуының аңдатпасы |publisher=alan.kz|lang=kz|accessdate=2014-12-04|date=2013-01-10}}&lt;/ref&gt;
* 2013-2014 жж. – Шығыс Англия университетіндегі қазақстандық студенттер қоғамдастығы вице-президенті (University of  East Anglia, Norwich, UK);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/poslanniki-strany/?ysclid=ltmqnmot9s189079347|title=Посланники страны|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2014-12-04|date=2013-11-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/85170/|title=Норвич мектебінде Наурыз мейрамы аталып өтті|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2015-12-04|date=2014-03-15}}&lt;/ref&gt;
* 2014-2016 жж. – «kz-2050» Жалпыұлттық қозғалысы» ҚБ медиа-директоры];&lt;ref&gt;{{cite web|title=Помогла ли производителям акция «Сделано в Казахстане»?|url=https://forbes.kz//process/economy/pomogla_li_proizvoditelyam_aktsiya_sdelano_v_kazahstane/?|lang=ru|publisher=forbes.kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-08-28}}&lt;/ref&gt;
* 2014-2015 жж. – «Сіз не дейсіз?» хабары жүргізушісі ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=8hdJWgJ12mc&amp;list=PLngdzEyKAHx-PEmNApx_7SJ1r_2oxQWRE&amp;index=21|title=«Сіз не дейсіз?» хабарында Италияның экс-премьер-министрі Романо Проди |publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-04-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=AQ7lp9SajU4|title=«Сіз не дейсіз?» хабарының аңдатпасы|publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2014-05-06}}&lt;/ref&gt;
* 2016 ж. – [[Білгірлер бәйгесі|«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интеллектуалдық хабары]] жүргізушісі ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=8_tdy0GwLwY|title=«Білгірлер бәйгесі»: жартылай финал|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2017-12-04|date=2016-09-11}}&lt;/ref&gt;
* 2016-2017  жж. – «[[BaigeNews.kz|BNews]]&lt;nowiki/&gt;» ақпарат порталының сарапшысы; 
* 2011-2019 жж. – [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев ат. ЕҰУ]] журналистика және саясаттану факультетінің телерадиожурналистика және қоғаммен байланыс кафедрасы доценті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жергілікті журналистерге арналған семинар өтті|url=https://qostanaitv.kz/kz/news/11153|publisher=qostanaitv.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2015-05-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Тағылымы мол кездесу|url=https://massaget.kz/blogs/14464/|publisher=massaget.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Болашақ тұлғалары|url=https://bolashak.kz/kz/nashi-lica/kanat-auesbaj|publisher=bolashak.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Болашақ медиа менеджерлер кімдер|url=https://7kun.kz/37034/|publisher=7kun.kz|lang=kz|accessdate=2014-10-09|date=2013-03-03}}&lt;/ref&gt;
* 2018-2019 жж. – Ruh.kz» ток-шоуының сценаристі, жүргізушісі, ([[Astana TV|«Astana» телеарнасы]]);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ruh.kz хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=ESAPcwcXOro|publisher=youtube.com|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-09-25}}&lt;/ref&gt;
* 2018-2019 жж. – [[Назарбаев орталығы|Президент орталығы]] баспасөз қызметінің аға сарапшысы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Адамның дұшпаны кітап оқымаған адам|url=https://osken-onir.kz/kogam/9020-adamny-dshpany-ktap-oymaan-adam.html|publisher=osken-onir.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-09|date=2019-02-05}}&lt;/ref&gt;    
* 2019-2024 жж. [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Халел Досмұхамедұлы атындағы Атырау университеті]] журналистика және қоғаммен байланыс кафедрасының аға оқытушысы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=От преподования до наград|url=https://pricom.kz/novosti/ot-obucheniya-do-nagrad.html|publisher=сайт газеты «Прикаспийская коммуна»|lang=ru|accessdate=2024-04-25|date=2024-04-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Награжден нагрудным знаком|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|publisher=сайт Атырауского университета|lang=ru|accessdate=2020-04-15|date=2021-03-02}}&lt;/ref&gt;
* 2019-2021 жж. – [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» АҚ]] [[ATYRAÝ (телеарна)|Атырау облыстық филиалы]] директоры;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбай телеарна директоры боп тағайындалды|url=https://kaz.nur.kz/showbiz/1795179-kanat-uesbaj-oblystyk-telearnany-direktory-bolyp-tagajyndaldy/?ysclid=lteg1hj1zf874839496|publisher=nur.kz |lang=kz|accessdate=2024-03-09|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Белгілі журналист жаңа қызметке тағайындалды|url=https://turkystan.kz/article/80820-anat-uesbay-zha-a-yzmetke-ta-ayyndaldy-2?ysclid=lw517jfleg33408212|publisher=turkestan.kz|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Известный журналист назначен на должность|url=https://www.inform.kz/ru/izvestnyy-zhurnalist-kanat-auesbay-naznachen-na-novuyu-dolzhnost_a3528730?ysclid=lw51d65avp251732703|publisher=kazinfrom.kz|lang=ru|accessdate=2019-05-22|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Журналист телеарнаның директоры болып тағайындалды|url=https://egemen.kz/article/200559-belgili-dgurnalist-qanat-auesbay-dganha-qyzmetke-taghayyndaldy|publisher=egemen.kz |lang=kz|accessdate=2024-03-10|date=2019-05-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Атырау» телеарнасында экологиялық мәдениетті насихаттайтын хабар ашуды көздеп отырмыз|url=https://kaz.inform.kz/news/kanat-auesbay-atyrau-telearnasynda-ekologiyalyk-madenietti-nasihattaytyn-habar-ashudy-kozdep-otyrmyz_a3689670/
|publisher=kaz.inform.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-10|date=2020-09-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жеңімпаздар грант иеленеді: Атыраулық студенттер тележобаға қатысуда|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhenimpazdar-grant-ielenedi-atyraulyq-studentter-telezhobaga-qatysuda/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2022-03-10|date=2021-08-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Мәртебесі анықталмаған мамандық|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/martebesi-anyqtalmagan-mamandyq/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-10|date=2020-09-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жауапты мекемелер тарапынан сынға үн қату деңгейі төмен|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyrau-aqparat-pilottyq-rezhimde-balamaly-zhazylymdy-qolga-aldy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-02-10|date=2020-09-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Атырау оқушылары соңғы қоңырауда Жұмекен жырларын оқиды|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyrau-oqushylary-songy-qonyrauda-zhumeken-zhyrlaryn-oqidy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-10|date=2020-05-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Атыраулық ақын Тәңірге хат жазды|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyraulyq-aqyn-tanirge-hat-zhazdy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-02-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жаңа радиостудия тыңдарманға жол тартты|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhana-radiostudiya-tyndarmanga-zhol-tartty-foto/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2020-01-10|date=2019-06-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Время работать работу|url=https://pricom.kz/politika/vremya-rabotat-rabotu.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Публичные дебаты|url=https://pricom.kz/socium/publichnye-debaty.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=На волнах Атырау|url=https://pricom.kz/aktualno/na-volnah-atyrau.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2019-07-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Телеарна басшысын облыс әкімі қабылдады|url=
https://www.youtube.com/watch?v=nEV3oIdzItQ|publisher=«Атырау» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-11-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Публичные дебаты|url=https://www.inatyrau.kz/news/2642342/pervyj-v-kazahstane-ofis-antikorrupcionnoj-sluzby-otkrylsa-v-atyrau
|publisher=inatyrau.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Аудан тілшілеріне айрықша құрмет|url=https://naryntany.kz/zhanalyqtar/qogam/audan-tilshilerine-airyqha-qurmet.html|publisher=naryntany.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-10|date=2020-10-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Абайдың қара сөздерін жатқа айтудан сайыс өтті|url=https://ummet.kz/news-kz/20-el-ishy/12399-abajdyn-kara-sozderin-zhatka-ajtudan-sajys-otti.html|publisher=ummet.kz|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-07-15}}&lt;/ref&gt;
* 2021-2022 жж. – «Elorda aqparat» медиахолдингі директорының орынбасары (Астана қ-сы);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Обсудили вопросы медиаобразования|url=https://www.kaznu.kz/ru/3/news/one/27900/|publisher=kaznu.kz|lang=ru|accessdate=2023-05-10|date=2022-04-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ұлттық үрдістер фокусындағы жаһандық коммуникация приориеттері|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/60356|publisher=anatili.kazgazeta.kz|lang=kz|accessdate=2024-05-10|date=2022-04-05}}&lt;/ref&gt;
* 2022-2023 жж. – [[Атырау мұнай және газ университеті|Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің]] жастар саясаты және әлеуметтік мәселелер жөніндегі проректоры;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Тағайындау|url=https://atr.kz/bilim/qanat-auesbaj-zhana-qyzmetke-tagajyndaldy/?ysclid=ltejp2u8zm211527072|publisher=atr.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;basshiliq&quot;&gt;{{cite web|title=Руководство|url=https://aogu.edu.kz/about/guide/vrector_leadership/|publisher=aogu.edu.kz сайты|lang=ru|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Назначение|url=https://pricom.kz/oficialno/naznachen-prorektor-atyrauskogo-universiteta-nefti-i-gaza-imeni-s-utebaeva.html|publisher=pricom.kz сайты|lang=ru|accessdate=2024-05-02|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Тағайындалды|url=https://aikyn.kz/215540/kanat-euesbay-zhana-kyzmetke-tagayyndaldy|publisher=aikyn.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=С.Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінің проректоры тағайындалды|url=https://t.me/gylym_jogary_bilim/246|publisher=ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің telegram арнасы|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Сафи Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінің проректоры тағайындалды|url=https://www.facebook.com/profile/100083171025238/search/?q=%D2%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%20%D3%99%D1%83%D0%B5%D1%81%D0%B1%D0%B0%D0%B9|publisher=ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің фэйсбуктегі парақшасы|lang=kk|accessdate=2024-03-14|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Первокурсники ознакомились с антикоррупционной политикой|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/anticorruption-atyrau/press/news/details/434550?lang=ru|publisher=www.gov.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-14|date=2022-09-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Атырауда мектеп түлектері үшін қысқы бал өтті|url=https://24.kz/kz/zha-aly-tar/bilim-zh-ne-ylym/item/576130-atyrauda-zhas-t-lekterdi-ys-y-bal-keshi-tti|publisher=24.kz|lang=kk|accessdate=2023-03-14|date=2022-12-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Атырау мұнай және газ университетінде  мектеп түлектері үшін қысқы бал өтті|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhajyq-tolqyndary-2022/?ysclid=ly06xwygzs377035019|publisher=atr.kz|lang=kk|accessdate=2023-03-14|date=2022-12-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Реформы – на благо|url=https://pricom.kz/stati/reformy-na-blago.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-14|date=2022-09-01}}&lt;/ref&gt;
* 2023-2024 жж. [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» АҚ]] диджитал директоры;&lt;ref&gt;{{cite web|title=IT-продукты для популяризации казахского языка|url=https://dknews.kz/ru/dk-life/315236-it-produkty-dlya-populyarizacii-kazahskogo-yazyka|publisher=|lang=kk|accessdate=2024-03-14|date=2024-01-24}}&lt;/ref&gt;
*2024 жылдың 2-қыркүйегінен [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[декан]]ы.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қанат Әуесбай жаңа қызметке тағайындалды|url=https://kaz.inform.kz/news/kanat-auesbay-zhana-kizmetke-tagayindaldi-bbf702/?ysclid=m15042agt114787142
|publisher=|lang=kk|accessdate=2024-09-10|date=2024-09-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қазақ руханиятын дамытудағы баспаның рөлі мен мектеп оқулықтарының қоғамда алатын орны|url=https://adyrna.kz/post/218357?ysclid=mbny2j371e114792755|publisher=Adyrna.kz|lang=kk|accessdate=2024-11-08|date=2024-11-07}}&lt;/ref&gt;
=== Қосымша білім ===
* 2004 ж. «Телерепортажға жаңаша көзқарас» семинары, «''Internews network''» халықаралық ұйымының сертификаты,  [[Алматы|Алматы қаласы]];
* 2007 ж. «Телевизиялық бағдарламаларды жасаудағы заманауи технологиялар» семинары, «''ISESCO''» ұйымының сертификаты,  [[Иран|Иран Ислам Республикасы]], Тегеран қ-cы;
* 2008 ж. «Жаңалық қызметінің жұмысын ұйымдастыру» дистанционды семинары, «''Internews network''» халықаралық ұйымының семинары, Алматы қаласы;
* 2012 ж. 28-31 мамыр  ''«Болашақ үшін серіктестік: жаңа дәуір моделі» (Партнерство во имя будущего: модели новой эпохи) халықаралық медиа-форумның қатысушысы, [[Беларусь]], [[Минск |Минск қ-сы]];&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazakhstan.mfa.gov.by/ru/embassy/news/f0dbbae2f92fefab.html
|title=Партнерство во имя будущего: модели новой эпохи|publisher=kazakhstan.mfa.gov.by|date=28 май 2012|lang=ru|accessdate=2013-03-12}}&lt;/ref&gt;
* 2012 ж. 2-3 желтоқсанда «Ақпарат тарату және жаңалық командасын жасақтау» тренингі, «Автограф» продюсерлік орталығы сертификаты ([[Екатеринбург]], [[Ресей]]);
* 2013-2014 жж. «Болашақ» стипендиясы аясында [[Ұлыбритания]]ның [[Норидж |Норидж қаласындағы]] Шығыс Англия университетінде  ғылыми-педагогикалық тағылымдама ([https://en.wikipedia.org/wiki/University%20of%20East%20Anglia University of East Anglia, Norwich]);&lt;ref  name=&quot;pervi&quot;&gt;{{cite web|title=Первый журналист прошедший обучение по программе «Болашак» выдвинул свою кандидатуру на праймериз|url=https://liter.kz/pervyj-zhurnalist-proshedshij-obuchenie-po-programme-bolashak-vydvinul-svoyu-kandidaturu-na-prajmeriz/||lang=ru|accessdate=2021-05-09|date=2020-08-21}}&lt;/ref&gt; 
* Certificate of Gratitude from UN Information Office for Support in Carrying the III International Summer School in Journalism and Communication (Issyk-Kul Lake, Bosteri, Kyrgyzstan);   
* 2018 ж. 4-11 наурыз және 2022 жылы Оңтүстік Кореяда өткен дүниежүзілік журналистер конференциясында  Қазақстан атынан қатысып, баяндама оқыды ([https://en.kabar.kg/news/journalists-of-the-world-hope-for-rapprochement-and-peace-on-korean-peninsula-1/ World Journalists Conference 2018, South Korea]);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.journalist.or.kr/images/default/Conference1_PDF(ENG).pdf
|title=Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz|publisher=journalist.or.kr|date=22 April 2022|lang=eng|accessdate=2023-03-12}}&lt;/ref&gt;
* 2022 ж. «Жоғары білім берудегі топ менеджмент» біліктілікті арттыру курс сертификаты, 28 қараша 2022 ж. «Qazaq profi» оқу орталығы, Астана қ-сы.
*2024 ж. «Modern Trends in Publishing and Copyright Management», Organizers: Frankfurter Buchmesse, Almaty, 18-19 November, 2024.
*2025 ж. Юнеско-ның халықаралық білім беру күніне арналған «Тұрақты даму мақсатында білім беру: инновациялық модельдер» IV Халықаралық қысқы мектепті 72 сағаттық курс сертификаты, 17-28 ақпан.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qr.me-qr.com/KxhR49Tv
|title=«Тұрақты даму мақсатында білім беру: инновациялық модельдер»|publisher=Журналистика факультеті|date=17 ақпан 2025|lang=kz|accessdate=2025-02-19}}&lt;/ref&gt;

=== Ғылыми-педагогикалық қызметі===
Қанат Әуесбай медиа мен жоғары білім саласын ұштастырған журналист-педагог, филология ғылымдарының кандидаты (мамандық шифры: 10.01.10 - журналистика). Әр жылдары [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]], [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев атындағы ЕҰУ]], [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Х.Досмұхамедұлы атындағы Атырау университеті]], [[Атырау мұнай және газ университеті|С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті]] сияқты оқу орындарында оқытушы, аға оқытушы, доцент, проректорлық қызметін атқарған. Ақпарат саласын зерттеуші ретінде Scopus ғылыми дерекнамасына және ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым және жоғары білім саласында сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынатын ғылыми басылымдар тізбесіне енген журналдардағы мақалалары бар.&lt;ref name=&quot;nauka.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kazneb.kz&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=National H-index Ranking|url=https://kz.h-index.com/en/author/57219744992||lang=eng|publisher=kz.h-index.com|accessdate=2024-05-28|date=2024-05-24}}&lt;/ref&gt;

*«Болашақ» халықаралық стипендиясы аясында Ұлыбританияда ғылыми-педагогикалық тағылымдама (University of East Anglia, UK, Norwich, 2013-2014 жж.);
*Еуразия ұлттық университетінің журналистика және саясаттану факультетінде мемлекеттік аттестаттау комиссиясы төрағасы (2023-2024 жж.);&lt;ref name=&quot;fjps.enu.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Началась защита магистерских диссертаций|url=https://fjps.enu.kz/ru/news/2401|lang=ru|publisher=fjps.enu.kz|accessdate=2024-06-03|date=2024-06-02}}&lt;/ref&gt; 
*2018 жылдан Қазақстан педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшесі;
*Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің оқу-әдістемелік бірлестігі мүшесі (РОӘК ОӘБ - 032 журналистика және ақпарат, 2019-2021 жж.); 
*«Болашақ» бағдарламасы аясында шетелге кадрлар даярлау жөніндегі сарапшылық комиссиясы мүшесі (2019-2021 жж.);
*2021 ж. Л.Гумилев ат. ЕҰУ журналистика және әлеуметтік ғылымдар факультетінің Диссертациялық Кеңес мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Защита диссертации на соискание степени доктора философии (PhD)|url=https://old.enu.kz/ru/nauka/dissertatsionnye-sovety/kumarova-ru.php?sphrase_id=4049678|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2022-06-03|date=2021-08-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Защита диссертации на соискание степени доктора философии (PhD)|url=https://enu.kz/ru/dissertation/83/doctorals/806|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2025-02-23|date=2025-02-22}}&lt;/ref&gt;

Медиа саласын зерттеген  дипломдық жұмыстар, көптеген магистрлік диссертацияның ғылыми жетекшісі, докторантқа рецензент болды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Отчет Диссертационного совета по направлению подготовки кадров «8D032 –Журналистика и информация»|url=https://old.enu.kz/web20/otchet-32021-zhurnalistika.pdf|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2022-06-03|date=2021-08-25}}&lt;/ref&gt;

Қазақ және ағылшын тілдеріндегі «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен – Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain» кітабы Лондон қаласында басылып,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Кітап жазу тренді|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/basty-takyryp/kitap-zhazu-trendi
|publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-02-07}}&lt;/ref&gt;
Кэмбридж университетінде таныстырылды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Book presented at Cambrige|url=https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=10211084392369686&amp;id=1352361933&amp;mibextid=oFDknk&amp;rdid=6BCyHpvzpmMBVD3i
|publisher=Cambrige University|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-12-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Книга презентована в Кэмбридже|url=https://kassenova.jimdofree.com/новостная-лента/
|publisher=kassenova.jimdofree.com|lang=ru|accessdate=2017-03-09|date=2016-12-15}}&lt;/ref&gt; Кітап Amazon.com электронды платформасында сатылды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Looking West: a Kazakh's View of Great Britain|url=https://www.amazon.com/Looking-West-Kazakhs-Great-Britain/dp/1910886378/ref=sr_1_1?crid=2K6M7TEAN3P5P&amp;dib=eyJ2IjoiMSJ9.-5aJ6epNRa2t8JtLHCO4kQ.RtgFPNmBCEIesEYIPyinCVMraYVumAvPgZaqueFiBn4&amp;dib_tag=se&amp;keywords=looking+west+kazakh%27s+view&amp;qid=1716895371&amp;s=books&amp;sprefix=looking+west+kazakhs+view%2Cstripbooks-intl-ship%2C246&amp;sr=1-1||lang=eng|publisher=amazon.com|accessdate=2017-05-28|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Букдэйтинг: встречи книголюбов в Астане|url=https://www.1show.kz/news/2200/bookdating_bukdjeiting_vstrechi_knigolyubov_v_astane|lang=eng|publisher=www.1show.kz|accessdate=2018-05-28|date=2017-06-07}}&lt;/ref&gt;
Қ. Әуесбай медиа сарапшы ретінде орта мектептің 5-9 сыныбына арналған «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған III-бөлімі авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.), БАҚ өкілдеріне арналған көптеген авторлық шеберлік дәріс, медиатренинг пен семинар өткізеді.&lt;ref name=&quot;seykhuninfo.kz&quot;&gt;{{cite web|title=Онлайн коммуникациялар саласындағы заманауи трендтер, (Қызылорда қ-cы)|url=https://seykhuninfo.kz/kogam/5174-yzylordaly-blogerler-anat-uesbaydan-ne-yrend.html?ysclid=lw7y2om4wt286182102|publisher=seykhuninfo.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2016-09-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref  name=&quot;sheberlik&quot;&gt;{{cite web|title=Дулати университетіндегі шеберлік дәрісі, (Тараз қ-cы)|url=https://www.youtube.com/watch?v=rUOvDUd-fiU&amp;t=7s|publisher=77 TV телеарнасы|lang= kz|accessdate=2020-05-09|date=2019-11-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Личностный брэнд&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;saryarqa&quot;&gt;{{cite web|url=https://saryarqatv.kz/kz/news/8543|title=Қарағандыдағы семинар-тренинг|publisher=Saryarqa телеарнасы|accessdate=2019-03-04|date=2018-04-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Мастер-класс в г. Костанай&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kaznu.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kz.otyrar.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;eljastary.kz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Khalel University&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;cisc.kz&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Состоялась ІІ международная Зимняя школа журналистики и коммуникации|url=https://farabi.university/news/7813|publisher=farabi.university|lang=ru|accessdate=2016-03-09|date=2015-02-12}}&lt;/ref&gt;

Қанат Әуесбайдың бастамасымен 2019 жылы «Атырау» телерадиоарнасы ғимаратында белгілі медиаменеджер, журналист Айтқали Құмарғалиұлы медиа-аудиториясы ашылды. Медиа-аудитория Х. Досмұхамедұлы ат. Атырау университеті және «Қазақстан» РТРК» АҚ Атырау облыстық филиалының бірлескен жобасы аясында дуалды білім беру мақсатында жүзеге асты.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Айтқали Құмарғалиұлы атындағы медиаудитория ашылды|url=https://astanatv.kz/kz/news/49582/|publisher=Astana TV|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-06-27}}&lt;/ref&gt;

'''Ғылыми қызығушылығы:''' телевизиялық өндіріс (TV production), медиа білім беру (media education), медиа менеджмент (media management), жаһандық журналистика (global journalism), фэйк жаңалық (fake news), медиадағы жасанды интеллект (AI in media)

=== Әлеуметтік-тәрбие қызметі=== 
Қ.Әуесбай С. Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінде  жастар саясаты және әлеуметтік мәселелер жөніндегі проректоры қызметінде атқарған жұмысы: 
*Студенттік іссапар қаржыландырыла бастады. Бұл үшін университеттің заң қызметімен бірлесе студенттік іссапар туралы Ереже әзірленіп, Директорлар кеңесінде қабылданды. Бұдан бұрын Covid пандемиясы кезінде студенттерді іссапарға жіберу тоқтап қалған еді;
* Жастар саясаты департаментінің материалдық базасы нығайып, мемлекеттік сатып алу арқылы қажетті көрнекілік (бұйымдар, қызметтер) алынды. Студенттерді ынталандыру мақсатында демеуші тартылып, спорттық аяқ-киім, мотивациялық кітаптар және т.б. бұйым сыйға берілді;
*Факультеттердің студенттер тәрбиесіне жауапты аға кураторларға төленетін үстеме ақы ұлғайтылды. Факультеттердің аға кураторлары арасында ай сайынғы рейтинг жасалып, үздік танылған кураторлар бағалы сыйлықпен марапатталды; 
*Түрлі мазмұндағы облыс деңгейіндегі 8 іс-шара өткізілді. Олардың барлығы да университет бойынша, кейбірі облыс аясында тұңғыш рет өтті; 
*Тұңғыш рет университеттің студенттікке қабылдау салтанаты Жайық өзені жағасындағы Сұлтан Бейбарыс алаңында қала күні аясында өтті. Бұл іс-шараға «Жайықтағы жүздесу» атауы берілді. Іс-шара облыстық мәдениет басқармасы мен қала әкімдігі қолдауымен өтті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Жайықтағы жүздесу» welcome party|url=https://aogu.edu.kz/news/?ELEMENT_ID=2655|lang=ru|publisher=aogu.edu.kz|accessdate=2024-05-28|date=2022-10-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Жайықтағы жүздесу» welcome party|url=https://www.youtube.com/watch?v=GkW2SrH6BOY|lang=kz|publisher=AOGU Official|accessdate=2023-04-28|date=2022-12-01}}&lt;/ref&gt;
* Тұңғыш рет кәсіби бағдар беру мақсатында fusion форматында Атырау облысының мектеп түлектері арасында «Жайық толқындары» қысқы балы өтті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Жайық толқындары» қысқы балы өтті|url=https://www.youtube.com/watch?v=nOt-ePWg_gc&amp;t=819s|lang=kz|publisher=aogu official|accessdate=2023-05-28|date=2022-12-01}}&lt;/ref&gt; 
*Тұңғыш рет облыстың техникалық бейіндегі колледждері арасында өнер арқылы кәсіби бағдар беру мақсатында мюзикл жанрында «Бейбіт күннің батырлары» аталған студенттік театр фестивалі өтті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Бейбіт күннің батырлары» атауымен студенттік театр фестивалі өтті|url=https://atyrautv.kz/kz/news/32440|lang=kz|publisher=atyrautv.kz|accessdate=2023-05-28|date=2023-02-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Фестиваль студенческого театра в жанре мюзикла прошел в Атырау|url=https://el.kz/ru/festival-studencheskogo-teatra-v-zhanre-myuzikla-proshel-v-atyrau_66383/?ysclid=lz1h1o8hb1150270899 
|lang=ru|publisher=el.kz|accessdate=2024-05-28|date=2023-02-24}}&lt;/ref&gt; 
*Тұңғыш рет оқытушылар мен студенттер арасында өткен «Жайықтағы жарыстар» аталған қысқы спартакиадаға жүзу, коньки тебу, шаңғы тебу сияқты спорт түрлері қосылды; 
*Облыстың техникалық бейіндегі оқу орындарының өлеңсүйер студенттері арасында «Шаханов шеруі» студенттік поэзия фестивалі өтті;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Шаханов шеруі: Атырауда студенттер арасында поэзия кеші өтті|url=https://atpress.kz/kk/news/bilim/shakhanov-sherui-atyrauda-studentter-arasynda-poeziya-keshi-otti||lang=kz|publisher=atpress.kz|accessdate=2023-05-28|date=2022-12-18}}&lt;/ref&gt; 
*Қала және облыстағы мәдениет басқармасы, филармония, Дина оркестрімен тығыз байланыс орнап, соның арқасында тұңғыш рет эстрадалық-үрмелі аспаптар оркестрі, «Сармад» этнофольклор ансамблі сияқты өнер ұжымдары университетте концерт қойылды;
*Облыстың техникалық бейіндегі колледждері мен университет студенттері арасында «Миталас» зияткерлік куиз ойындары өтті;
*Атырау облыстық туризм және спорт басқармасымен бірлескен жоба аясында «Бабалар ізімен» тарихи-танымдық өлкетану экскурсиясы ұйымдастырылып, студенттер Ақмешіт қорымы, Ақкегершін борлы үстіртіне сапарлатты;
* Кәсіби бағдар беру мақсатымен облыс мектептерінің бітіруші түлектері  мен студенттері арасында пікірсайыс ұйымдастырылды; 
*Тұңғыш рет академиялық ұтқырлық бойынша шетелде оқып жатқан университеттің студенттері қатысуымен онлайн ынталандыру дәрісі ұйымдастырылды; 
*Университеттің домбырашылар ансамблі демеушілер көмегімен Алматыдағы Сәтпаев университетіндегі музыка фестиваліне қатысты;
* Тұңғыш рет Атырау мұнай және газ университетінде «Мектеп түлектері шеруі» өтті. Оған қала мен облыстың әр түкпірінен 400-ге жуық түлек қатысып, кәсіби бағдар алып, әрі зияткер ойынға қатысты;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Мектеп түлектерінің шеруі өтті|url=https://atyrautv.kz/kz/news/33042
|lang=kz|publisher=Atyrau телеарнасы|accessdate=2024-05-28|date=2023-05-17}}&lt;/ref&gt; 
*Университеттің креатив орталығында 2022-2023 жж. жастар саясаты аясында атқарылған жұмыс бойынша  фотогалерея жасақталды; 
*Университетте студенттермен бірлесе өткізген барлық іс-шара облыстық, республикалық «Хабар», «Қазақстан», «Астана» телеарналары, «Қазақ радиосы» сияқты ақпарат құралдарында және ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің әлеуметтік желідегі аккаунттарында кеңінен таратылды.
=== ҚазҰУ журналистика факультетіндегі қызметі=== 
Факультет деканы ретінде тәжірибеде ысылған танымал практик-мамандарды оқытушылық қызметке көптеп тартты. [[Әмірхан Меңдеке]], Асылбек Ықсан, Иманбай Жұбай, Серік Жанболат, Серік Әбікенұлы, [[Нұржан Жалауқызы Мұхамеджанова|Нұржан Жалауқызы]] сияқты медиа саласындағы майталмандар дәріс оқуға шақырылды. Тәжірибелі медиа мамандары, медиа-менеджерлер шеберлік дәрістер, семинарлар өткізіп, білім алушылардың білімін ұштады.    

Факультетте Диссертациялық Кеңес ашылып, PhD докторанттардың қорғауына жағдай жасалды.   

Дуалды білім беру жүйесі бойынша семинар сабақтары өндірістік базаларда өте бастады.     

«Медиадағы жасанды интелект» (AI in Media) магистрлік білім беру бағдарламасы ашылды. 

Қанат Әуесбайдың жетекшілігімен факультет білім алушылары жасанды интеллект көмегімен жасалған тұңғыш ғылыми-танымдық, инклюзивті газет шығарды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=«AI-Tamyz»: Жасанды интеллект көмегімен жасалған алғашқы газет|url=
https://aikyn.kz/283894/ai-tamyz--zhasandy-intellekt-komegimen-zhasalg-an-alg-ashk-y-gazet|accessdate=2025-05-02|date=2025-05-01}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;{{cite web|title=ҚазҰУ білім алушылары ЖИ арқылы газет шығарды|url=https://egemen.kz/article/386338-qazuu-bilim-alushylary-zhi-arqyly-gazet-shyghardy-%C2%A0%C2%A0%C2%A0?ysclid=mampl3tpn7126569666|accessdate=2025-04-27|date=2025-04-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kazakh Students Publish First AI-Generated Newspaper|url=https://astanatimes.com/2025/04/kazakh-students-publish-first-ai-generated-newspaper/?ysclid=mamq355oz838013289|accessdate=2025-05-01|date=2025-04-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kazak Öğrenciler İlk AI-Üretimi Gazeteyi Yayınladı|url=https://tr.turkishnewsworld.com/kazak-ogrenciler-ilk-ai-uretimi-gazeteyi-yayinladi/|accessdate=2025-05-05|date=2025-05-04}}&lt;/ref&gt;
 
«Түрксой» медиа білім беру және зерттеу орталығы ашылды. Түркі әлемінің медиа өкілдерін жұмылдыратын орталықта ғылыми-практикалық дөңгелек үстел, конференция, баспасөз мәслихаты, ғылыми-әдістемелік мәжіліс ұйымдастырылады.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Алматыда «Түрксой» медиа білім беру және зерттеу орталығы ашылды|url=https://qaz365.kz/education/10448-almatyda-turksoi-media-bilim-beru-zh-ne-zertteu-ortalygy-ashyldy/ |accessdate=2024-11-26|date=2024-11-25}}&lt;/ref&gt;

LG Electronics Kazakhstan компаниясы демеуімен AI Media LAB (Жасанды интеллект медиа зертханасы) ашылды.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Первую в Казахстане медиалабораторию ИИ открыли в КазНУ им. Аль-Фараби|url=https://khabar.kz/ru/news/nauka-i-obrazovanie/172970-pervuyu-v-kazakhstane-medialaboratoriyu-ii-otkryli-v-kaznu-im-al-farabi|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=ҚазҰУ-да «AI MediaLab» жасанды интеллект зертханасы ашылды|url=https://qamshy.kz/kz/article/76432-qazuu-da-ai-medialab-jasandy-intellekt-zerthanasy-ashyldy|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Алматылық студент ЖИ көмегімен ерекше жандарға арналған газет шығарды
|url=https://baq.kz/almatylyq-student-zhi-komegimen-erekshe-zhandarga-arnalgan-gazet-shygardy-200014237/|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=В КазНУ открыт Центр искусственного интеллекта в медиа|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/press/news/details/1005021?lang=ru&amp;ysclid=mbm7l28g7r338611236
|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}&lt;/ref&gt;

Факультеттің 1985-жылғы түлегі Бейбіт Исабаевтың демеуімен 3-дәріс залы толықтай жөндеуден өтіп, білім алушылар үшін заманауи LED-экран орнатылды.

Марат Барманқұлов телестудиясы толық жөндеуден өтіп, қайта жабдықталды.

=== Қоғамдық қызметі===
[[Сурет:Qanat-awesbay.jpg|thumb|270px|«Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының Қазақстандағы таныстырылымы (24 желтоқсан 2016 жыл)]]
* 2011 жылдан [[Қазақстан журналистер одағы]] мүшесі; 
* 2012 жылдан [[Аманат (партия)|Amanat партиясы]] мүшесі (партиялық билет № 0774044);
* Еуразия Телевизия және Радио Академиясының мүшесі ([[Мәскеу|Мәскеу қ-сы]], 2012 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-134-3174|title=
ЕҰУ доценті Еуразия телевизия және радио академиясының толық мүшесі|publisher=baq.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-08-12}}&lt;/ref&gt; 
* 2013-2014 жж. Ұлыбританияның Норвич қ-да Шығыс Англия университетiнің қазақстандық студенттер қауымдастығы вице-президентi;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Впервые Наурыз отпраздновали в стенах университета Восточной Англии|url=https://www.youtube.com/watch?v=3PyBXAxTobo|lang=ru|publisher=24.kz|accessdate=2015-01-04|date=2014-03-21}}&lt;/ref&gt;
* 2014 ж. [[2014 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|Сочидегі қысқы олимпиадаға]] қатысып жатқан қазақстандық спортшыларды қолдау мақсатында әлеуметтік желіде #Like_Kazakhstan_In_Sochi халықаралық фотоакциясын ұйымдастырды;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.kazpravda.kz/news/sport/atletam-ot-kazneta |title= Атлетам от Казнета |author=Савелий КРИВОКРАСОВ|authorlink=|publisher= АО «Республиканская газета «Казахстанская правда»|accessdate=2020-04-14|date=2014-02-15}}&lt;/ref&gt;
* 2017-2019 жж. ҚР Президенті жанындағы жастар саясаты жөніндегі Кеңес мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://law.gov.kz/client/#!/doc/115487/rus/01.01.2020|title=Члены молодежного Совета при Президенте|publisher=law.gov.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-10-20}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=l36BaVq-WXU|title=Сауалдарға Президент жанындағы жастар саясаты жөніндегі кеңестің мүшесі Қанат Әуесбай жауап берді|publisher=24 kz|lang=kz|accessdate=2020-03-04|date=2019-04-12}}&lt;/ref&gt;
*Республикалық «Жаңғырған Жібек жолы» медиа-керуені қатысушысы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.mmg.kz/ru/media/798/blogerler-enbek-danqi-muraayinda|title=Республикалық «Жаңғырған Жібек жолы» медиа-керуені Маңғыстауда|publisher=mmg.kz|lang=kz|accessdate=2020-03-04|date=2017-09-18}}&lt;/ref&gt;
* 2017 жылдан Еуразиялық Шығармашылық Гильдиясы мүшесі (Eurasian Creative Guild, UK, London);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.1.eurasiancreativeguild.uk/ecgmembers/%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82-%D0%B0%D1%83%D0%B5%D1%81%D0%B1%D0%B0%D0%B9/|title=Члены Гильдии|publisher=eurasiancreativeguild.uk|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-02-12}}&lt;/ref&gt; 
* 2017 жылдан Қазақстан бас редакторлары клубы мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/press/news/details/691956?lang=ru
|title=Члены клуба главных редакторов посетили Национальный научно-практический центр|publisher=gov.kz|lang=ru|lang=ru|accessdate=2024-03-04|date=2024-01-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://adilet-gazeti.kz/%D3%A9%D0%BB%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%82%D2%B1%D2%93%D1%8B%D0%BD-%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0-%D1%96%D0%B7-%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BD/|title=Әркімнің жолы – әртүрлі сапар|publisher=adilet-gazeti.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-09-29}}&lt;/ref&gt;
* #Latyndy_qolda республикалық ақпарат тобы құрамында өңірлерде латын графикасына өтудің маңызын түсіндірді;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=fq7SUYDw1qA|title=Қанат Әуесбай: Латын әліпбиінің соңғы нұсқасы әлі де жетілдіріледі|publisher=«Хабар» агенттігі|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-11-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://mgorod.kz/news/v-uralske-proshel-molodezhnyj-forum-2/
|title=По словам Каната Ауесбая, переход на латиницу является важнейшим этапом в развитии страны|publisher=mgorod.kz|lang=ru|accessdate=2020-03-04|date=2019-10-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atr.kz/qogam/b-l-ruhani-konstitutsiya/|title=Бұл – рухани конституция!|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-11-14}}&lt;/ref&gt;
*Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының ҮЕҰ грант беру конкурстық комиссиясының сарапшысы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://cisc.kz/cformirovan-sostav-konkursnoj-komissii-povtornogo-konkursa-po-predostavleniyu-grantov-dlya-npo-po-teme-%e2%84%96-52-4-7756.html|title=Cформирован состав конкурсной комиссии по предоставлению грантов для НПО|publisher=cisc.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-01-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://up.qair.kz/cisc/wp-content/uploads/2020/08/sostav-konkursnoy-komissii_avg2018.pdf|title=Cостав конкурсной комиссии по предоставлению грантов для НПО|publisher=cisc.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-05|date=2017-01-03}}&lt;/ref&gt; 
* 2018 жылдан Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясының корреспондент-мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.elana.kz/auesbajdyng-qanaty-qazaqstan-pedagog/|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері сайланды
 |publisher=elana.kz|lang=kz|accessdate=2019-03-04|date=2018-12-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kznews.kz/zhanalyqtar/pedagogikalyq-gylymdar-akademijasynyn-zhana-musheleri-sajlandy/|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=kznews.kz|lang=kz|accessdate=2019-01-04|date=2018-11-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.apnk.kz/kz/chlenyi-akademii
|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=apnk.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://fjp.enu.kz/post/prepodavateli-kafedry-teleradio-i-svyazi-s-obshestvennost-yu-stali-chlenami-korrespondentami-akademii-pedagogicheskih-nauk-kazahstana|title=Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасы оқытушылары Қазақстан Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері боп сайланды|publisher=fjp.enu.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.apnk.kz/chlenyi-akademii|title=Академияның корреспондент-мүшелері|publisher=apnk.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://enu.kz/kz/news/archive/8943|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=enu.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-28}}&lt;/ref&gt;
* 2021 жылдан Халықаралық «Болашақ» стипендиясы стипендиаттары қауымдастығының Кеңес мүшесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://bolashak.kz/kz/struktura-associacii/kanat-auesbaj-auesbajuly|title=Члены Совета Ассоциации|publisher=bolashak.kz|lang=ru|accessdate=2021-03-04|date=2021-02-12}}&lt;/ref&gt;
* Атыраудағы NIS Қамқоршылық кеңесі мүшесі (2021-2023 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atr.nis.edu.kz/soobschetvo-nis/popechitelskij-sovet|title=Қамқоршылық кеңес мүшелері|publisher=atr.nis.edu.kz|lang=kz|accessdate=2022-03-04|date=2021-02-12}}&lt;/ref&gt;
*№81 «Astana English School» гимназиясы Қамқоршылар кеңесі мүшесі (2023-2024 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://81aes.edu.kz/assets/media/amorshyly-kees/81.pdf|title=Қамқоршылық кеңес мүшелері|publisher=81aes.edu.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-09-12}}&lt;/ref&gt;
* 2018 ж. «Тараз түлегі – online bell» халықаралық шеберлік дәрісінің авторы, ұйымдастырушысы. Оның аясында әлемнің әйгілі университеттері – Massachusets Institute of Technology (қысқарт. MIT, АҚШ), Cambridge University, Bristol University (Ұлыбритания)  бітірген Жамбыл облысы түлектерімен әлемнің әр түкпірінен онлайн байланыс орнатылды;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=uGCiV_TsFHI|title=Тараз түлегі|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2019-03-04|date=2018-05-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=uINEEEMQM0E&amp;t=244s|title=Қанат Әуесбай ауыл жастарына қандай көмек көрсетті?|publisher=«Хабар» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2019-03-04|date=2018-04-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=cuBmyCIkTac&amp;t=112s|title=Журналист Қанат Әуесбай «Таңшолпан» хабарында|publisher=Qazaqstan TV|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-08-31}}&lt;/ref&gt;
* 2018 ж. 4-11 наурызда Оңтүстік Кореяда өткен дүниежүзілік журналистер конференциясында  Қазақстан атынан делегат ([https://en.kabar.kg/news/journalists-of-the-world-hope-for-rapprochement-and-peace-on-korean-peninsula-1/ World Journalists Conference 2018, South Korea]); [[Сурет:Kanat Awesbay Apta.kz.jpg|thumb|270px|«Апта.KZ» хабарының жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» Ұлттық телеарнасы]], 2011 ж.)]]
* 2019-2021 жж. Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің оқу-әдістемелік бірлестігі мүшесі (РОӘК ОӘБ - 032 журналистика және ақпарат);
* 2020 ж. Атырау облысы бойынша партияішілік сайлау - праймериз қатысушысы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=dQA1kmMrDh4
|title=Партиялық пікірсайыс|publisher=Caspian news|lang=kz|accessdate=2021-03-04|date=2020-09-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/socium/publichnye-debaty.html
|title=Публичные дебаты|publisher=pricom.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-04|date=2020-09-15}}&lt;/ref&gt;
*2022-2023 жж. [[Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы]]ның астаналық филиалы төрағасы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ru.zhambylnews.kz/oblast/84779-kanat-auesbaj-poluchil-novuyu-dolzhnost.html?ysclid=ltel4rauez832268604ы |title=Назначен председатель астанинского филиала международного общества «Қазақ тілі»|publisher=zhambylnews.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-02-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.inform.kz/news/zholdau-akelgen-ozgerister-turalay-bastagan-sayasi-zhuyemizge-zhan-bitiredi-kanat-auesbay_a3912213/
|title=«Қазақ тілі» қоғамы астана филиалының төрағасы Қанат Әуесбайдың пікірінше, мұның символикалық мәні бар|publisher=kaz.inform.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://vechastana.kz/yazyk-velikoj-stepi/|title=Язык великой степи|publisher=vechastana.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://astana-akshamy.kz/qazaq-tili-men-madenieti-forumy/|title=Қазақ тілі мен мәдениеті форумы|publisher=astana-akshamy.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://newsroom.kz/64595/to-aevty-aza-stan-hal-yna-zholdauyny-toly-m-tini-zhariyalandy|title=«Қазақ тілі» қоғамы астаналық филиалының жаңа басшысы|publisher=newsroom.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/60301
|title=Қазақ тілі мен мәдениетінің бірінші форумы|publisher=anatili.kazgazeta.kz|lang=kz|accessdate=2023-01-04|date=2022-03-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/syle/?ysclid=ly8ukk2n81967976205|title=Сөйле!|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://almaty.tv/news/dgana-kazakstan/2341-kanat-auesbay-referendum-otkizu-kulak-asatyn-memleket-tudgyrymdamasyna-say-keledi
|title=«Қазақ тілі» қоғамының астаналық филиалы төрағасы Қанат Әуесбай Мемлекет басшысының Конституцияға енетін өзгерістер бойынша референдум өткізу туралы ұсынысына пікір айтты|publisher=almaty.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-04-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/qazaq-tili/kontent-sapasy-qazaq-tili-21-09-2022|title=Контент сапасы / QAZAQ TILI|publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-09-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaquni.kz/rukhaniyat/159902-qazaq-tilin-damytu-kezek-kuttirmeitin-masele|title=Қазақ тілі - қазақтың жаны!|publisher=qazaquni.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}&lt;/ref&gt;
* 2023-2024 жж. [[Еуразия ұлттық университеті|Л. Гумилев ат. ЕҰУ]] журналистика және саясаттану факультетінің мемлекеттік аттестаттау комиссиясы төрағасы.&lt;ref name=&quot;fjps.enu.kz&quot;/&gt;

=== Жүргізген телехабарлары===
* «Қазақстан. Менің елім» телекөрсетілімі, «Қазақстан» телеарнасы, (2011 жылдың 14-наурызынан бастап, 14 күн бойы бойы эфирде жүрген, [[Қазақстан]]ның 14 облысының тәуелсіздік тұсындағы жетістігін қамтыған телехабар);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты, &quot;Қазақстан.Менің елім&quot; хабарында|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-8UczW_LHA|lang=KZ|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-03-21}}&lt;/ref&gt;.
*«Apta.kz» ақпараттық-сараптамалық хабары, «Қазақстан» телеарнасы, (2011-2012 жж.);&lt;ref  name=&quot;apta&quot;&gt;{{cite web|title=Апта.kz Әуесбайдың Қанатымен|url=https://www.youtube.com/watch?v=FY-wiB5_o3c|lang=KZ|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-03-21}}&lt;/ref&gt;
* «Өзекжарды» телесұхбаты, «Қазақстан» телеарнасы, (2011-2013 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Өзекжарды» хабары|url=https://www.youtube.com/playlist?list=PL-ByzCODzUr-nMSlFCQ2esX1X-S_p3GDp|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-25}}&lt;/ref&gt;
* «Алаң» қоғамдық-саяси ток-шоуы, «Қазақстан» телеарнасы, (2012-2013 жж.);&lt;ref  name=&quot;alan&quot;&gt;{{cite web|title=«Алаң» хабары аңдатпасы|url=https://www.youtube.com/watch?v=6Rz_S9l7Qyo|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2016-01-04|date=2013-01-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Алаң» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=fBKNDNRWfWo
|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2014-01-04|date=2013-04-23}}&lt;/ref&gt;
* «Сіз не дейсіз?» хабары, «Қазақстан» телеарнасы, (2014-2015 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Сіз не дейсіз?» хабарында Асанәлі Әшім|url=https://www.youtube.com/watch?v=KAXlSSu25RE|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2016-01-04|date=2015-04-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Сіз не дейсіз?» Әуесбайдың Қанатымен|url=https://www.youtube.com/watch?v=AQ7lp9SajU4|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2015-01-04|date=2014-05-06}}&lt;/ref&gt;
* [[Білгірлер бәйгесі|«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интелектуалдық хабары]], «Қазақстан» телеарнасы,(2016 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі» хабарының аңдатпасы|url=https://www.youtube.com/watch?v=HKsSk8Y8k5o|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2017-01-04|date=2016-10-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интелектуалдық хабары|url=https://itube.kaztrk.kz/kz/models/qanat-auesbay/|lang=kz|publisher=itube.kaztrk.kz|accessdate=2017-01-04|date=2016-10-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі»|url=https://itube.kaztrk.kz/kz/videos/1414/bilgirler-baygesi/|lang=kz|publisher=itube.kaztrk.kz|accessdate=2017-01-04|date=2016-07-24}}&lt;/ref&gt;
* «Ruh.kz» ток-шоуы, «Astana» телеарнасы (2018-2019 жж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Ruh.kz» хабары|url=https://www.youtube.com/playlist?list=PLQYNBhzDgGSASaFjqeC5YHlHknSbz7DaR|lang=kz|publisher=Astana TV|accessdate=2019-01-04|date=2018-09-25}}&lt;/ref&gt;
* «Батыс көрген» хабары, «Атырау» телеарнасы, (2019-2020 жж.).&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Батыс көрген» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=NjOx3TqGpLg|lang=kz|publisher=«Атырау» телеарнасы|accessdate=2021-01-04|date=2020-02-17}}&lt;/ref&gt;

=== Арнайы репортаждары ===
* 2005 жылдың 8-қазанында болған [[Пәкістан]]дағы жойқын зілзала туралы репортаждар;
* 2005 жылғы Қырғызстандағы [[Қызғалдақ төңкерісі|«Қызғалдақ» төңкерісі]] туралы репортаж;
* 2007 жылы қазанның 16-20 аралығында [[Ауғанстан]]ның мәдени орталығы - Герат қаласында өткен экономикалық ынтымақтастық Ұйымының сыртқы істер министрлері Кеңесінің 17-ші отырысынан репортаж;
* 2008 жылдың наурызында [[Франция]] астанасы [[Париж]]де өткен «Қазақстан» телеарнасының 50 жылдық мерейтойына орай ұйымдастырылған тұңғыш ақындар айтысы туралы «[[Эйфель мұнарасы|Эйфель»]] мұнарасы жанынан репортаж; 
* 2009 жылы, маусымның 27-і күні [[Моңғолия]] астанасы [[Ұланбатыр]] қаласында өткен Моңғолия қазақтарының I құрылтайы қарсаңындағы Моңғолиядағы түркі тарихы мен Моңғолия қазақтарының тыныс-тіршілігі жайындағы репортаждар;
* 2010 жылғы Қырғызстанның Ош қаласындағы текетірестен кейін Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі туралы репортаждар;&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=37582&amp;sphrase_id=95570 |title=Қырғыз халқына көмек |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2010-07-30}}&lt;/ref&gt;
* 2010 жылдың маусымның 27-де өткен [[Қырғызстан|Қырғыз Республикасындағы]] Жалпыхалықтық референдум туралы репортаждар;&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=34727&amp;sphrase_id=95570 |title=Қырғыз елінің референдумға дайындығы|author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/week/section_detial.php?ELEMENT_ID=35617&amp;sphrase_id=95575 |title=Қырғыз елінде жалпыхалықтық референдум өтті |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-06-27}}&lt;/ref&gt;
* 2010 жылғы Қырғызстанның [[Ош]] қаласындағы текетірестен кейін Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі туралы репортаждар;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=37582&amp;sphrase_id=95570 |title=Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі  |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010}}&lt;/ref&gt;
* 2010 жылдың сәуірінде болған [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] астанасы [[Вашингтон]]да өткен ядролық қауіпсіздік саммиті қарсаңындағы [[Лас-Вегас]] пен Вашингтон қалаларынан репортаждар&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/newsdetial.php?ELEMENT_ID=24037 |title=Әуесбайдың Қанаты - Қазақстанның ядролық қарудан бас тартуы әлем мемлекеттеріне үлгі |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-04-12}}&lt;/ref&gt;; 
* 2010 жылы сәуірінде [[Біріккен Араб Әмірліктері|Біріккен Араб Әмірлігі]] және [[Марокко]]да қолдан өсірілетін дуадақ шаруашылығы туралы репортаж;
* [[Тәжікстан]] астанасы [[Душанбе]]де тәжік-ауған шегарасында қаза болған Қазақстан жауынгерлеріне ашылған ескерткіш туралы репортаж;
* 2012 жылы ақпанның 28-де [[Швейцария]]ның [[Женева]] қаласынан Қазақстанның [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-на мүше болғанына 20 жыл толуына орай Қазақстанның БҰҰ-дағы орны туралы репортаж;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=YGlSGTi9lmA|title=БҰҰ Қазақстанның бастамаларымен санасады|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-02-28}}&lt;/ref&gt; 
* 2012 жылы сәуірдің 16-інде ҚР Президентінің [[Малайзия]]ға мемлекеттік сапары қарсаңындағы Малайзияның әлеуметтік-экономикалық ахуалы туралы репортаждар;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=GkBTk0TQssQ|title=Малайзия журналистері Қазақстанға қызығушылық танытуда|author=Әуесбайдың Қанаты |publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=881-1aVm-qI|title=Президенттің Малайзияға мемлекеттік сапары|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-04-16}}&lt;/ref&gt;;
* 2012 жылы сәуірдің 17-де «Азия ғажайыбының» авторы, Малайзияның төртінші Премьер-министрі [[Махатхир Мұхамед|Махатхир Мохамадпен]] сұхбат;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Db7YzW0xMjE&amp;t=99s|title=Махатхир Мохамад Ұлттық арнаға сұхбат берді|author=Әуесбайдың Қанаты |publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-04-17}}&lt;/ref&gt;  
* 2012 жылдың наурызда [[Грекия]]дағы дағдарыс туралы [[Афина]]дан репортаж сериясы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=i2i9AF16wrs|title=Дағдарған Еуропа|publisher=qazaqstan tv|author=Әуесбайдың Қанаты|accessdate=2013-07-20|date=2012-03-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=zy5EieglqlM|title=Грек футболшылары туған жерге оралғысы келеді|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-03-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=mr3Q-YeRDyQ|title=Дағдарған Грекия|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-03-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0SL4Ybwq4U8|title=Грекияға көшсе де Қазақстанды ұмытпапты |author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-03-01}}&lt;/ref&gt;;
*Меккеде Ислам Ынтымақтастығы Ұйымына мүше елдердің отырысы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Меккеде министрлер мәслихат құрды|url=https://www.youtube.com/watch?v=JOgP7Zhp8kA|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-08-16}}&lt;/ref&gt;
*Шерхан Мұртаза 80 жаста;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Азаматың ардағың!|url=http://www.youtube.com/watch?v=b8YkOr9wRVY|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-09-30}}&lt;/ref&gt;
*Семей полигонының зардабы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қасірет қаруының залалы|url=https://www.youtube.com/watch?v=ymS5P8WZ_9A|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-02-04|date=2012-08-29}}&lt;/ref&gt;

==== Имидждік есім ====
[[Сурет:Kanat-Auesbay-World-Conference.jpg|нобай|544x544 нүкте|Дүниежүзілік журналистер конференциясының қатысушысы, [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]], [[Сеул]] (4-11 наурыз 2018 ж.)]]
Қанат Әуесбай журналистикадағы имидждік есімі ретінде «Әуесбайдың Қанаты» үлгісін қолданады, бұл туралы республикалық қоғамдық-саяси «''Айқын''» газетіне сұхбатында айтады:
{{quotation|— Бұл көп журналистің ара­сынан әдейі ерекшеленіп, әлдебір атақ шығару үшін ойлап табылған амал емес. Халқымыз - «ов», - «ев», - «вич» сияқты орыс тіліндегі «кого»? (кімнің?) сұрағына жауап беретін «родительный падеж» (ілік септігі) жалғауын өз тегіне «жегіп» келді. Оның заманы өтіп, бүгінде тәуелсіз елдің тек атауын қалып­тастыру үрдісі басталды. Бірақ ол үрдіс өкінішке қарай, әлі бірізді­ленген жоқ. Халқымызға фамилиясының жал­ғауы­нан-ақ қазақ екенін білдіріп тұратын жал­ғау керегі көптен бері айтылып жүр. Мәселен, - «дзэ» десең адам­ның грузин екені, «ян» деп аяқ­талса армян екені, «оғлы» десе әзірбайжан немесе түрік екені бірден аңғарылады. Біздің халықта әзірге тек атауларының ел арасына сіңісе қоймаған нұсқалары ғана бар. Менің «Әуесбайдың Қанаты» болуым сол көп нұсқаның бірі ғана.  - «Дың» нұсқасын өзім ойлап таптым деуден аулақпын. Менен бұрын бұл жалғауды алаш­тың зиялылары қолданған. Мә­селен, айтөбел ақын Қасым Аманжол «Өзім туралы»  өлеңінде: «Аманжол Ра­қым­жанның Қасымымын, Мен қалған бір атаның ғасырымын» деп тебі­ренеді. Кейінгілерден Әбдіраштың Жарасқаны да аты-жөнін атаудың осы формасын қо­­лай көрген. Ен­деше мен сол дайын нұсқаның телевизиядағы алғаш ізін жалғаушымын. Алғашында «Әуесбай­дан Қанат» деп айтып көрсем деп ой­лағанмын. Бірақ «Әуесбайдың Қанаты» болу мағы­насы жағы­нан әдемі үйлесім тап­қасын осы нұсқаға тоқтадық. Те­ле­журналистің қаруы эфир ғой. Ендеше, бұқаралық ақпарат құ­ралдарында бұл нұсқалар неғұрлым көп айтылған сайын, ерте ме, кеш пе, оның біреуі болмаса, біреуі ха­лық құлағына сіңісуі тиіс деген ойға келдім. Өз басым халқы­мыз­дың өз тегін қалауына қарай айта да, жаза да алуын тәуелсіздіктің тағы бір тарту-таралғысындай көремін.|  Қанат Әуесбайдың республикалық қоғамдық-саяси «''Айқын''» газетіне берген сұхбатында&lt;ref name=&quot;aykin&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.aikyn.kz/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=6974&amp;Itemid=62|title=Әуесбайдың Қанаты, «Қазақстан. Менің елім» бағдарламасының жүргізушісі: Біреуге үйрету үшін ең алдымен өзің білуің керек|author=Берік БЕЙСЕНҰЛЫ|date=31 наурыз 2011|lang=kk|accessdate=2012-07-19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;zhuldizdar_otbasy&quot;&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/blog/98/blog-98-3428?ysclid=lwqkdadtwy473729595|title=Әуесбайдың Қанаты ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін|publisher=«Жұлдыздар отбасы» журналы|date=25 шілде 2011|lang=kk|accessdate=2012-07-25}}&lt;/ref&gt;}}

== Шығармашылығы ==
=== Еңбектері ===
*Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен - Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain» кітабы, publisher: Hertfordshire Press 2016, ISBN 978-1910886373.&lt;ref name=&quot;inform.kz&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/pervyy-zhurnalist-bolashakovec-o-zhizni-v-velikobritanii_a2982811 |title= Первый журналист-болашаковец - о жизни в Великобритании |author=КАЗИНФОРМ|authorlink=|publisher=КАЗИНФОРМ|accessdate=2016-12-24|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;bolashaq&quot;&gt;{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/news/bitimi-bolek-zhastardyn-palsapasyn-«batys-korgen»-dep-ata|title=Бітімі бөлек жастардың пәлсапасын «батыс көрген» деп атадым|publisher=inbusiness|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/19704/|title=«Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы жарық көрді|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ma1BPkS0zUE|title=Қанат Әуесбайдың «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы жарық көрді|publisher=24 kz телеарнасы|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://tvk-uko.kz/2017/02/03/kniga-looking-west-kanata-auesbaya-prezentovana-v-shy-mkente/|title=Книга «Looking West» Каната Ауесбая презентована в Шымкенте|publisher=tvk-uko.kz|accessdate=2018-02-24|date=2017-03-02}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ae0BKdE8G3g&amp;list=PL-ByzCODzUr-ajxp9JZl3eo-ZDr-JP4ET&amp;index=22
|title=World’s leading universities ready to recruit Kazakh students|publisher=kazakh TV|accessdate=2018-02-24|date=2017-01-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=to-_4-JENkU
|title=Bookdating. Презентация книги|publisher=Umedia KZ|accessdate=2018-01-24|date=2017-05-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/vpervye-kniga-stipendiata-programmy-bolashak-prezentovana-v-kembridzhe/?ysclid=ly8zdezrt0542598335|title=Впервые книга стипендиата программы &quot;Болашак&quot; презентована в Кэмбридже|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2017-01-24|date=2016-12-22}}&lt;/ref&gt;

Автор кітапта Британияда оқыған жылдары ағылшын қоғамының әр саласынан біліп-түйгенін публицистикалық көзқараспен жеткізеді. 10 тараудан тұратын кітапта Ұлыбритания тұрғындарының тұрмыс-тіршілігі, өмірлік құндылықтары мен қағидалары, жаһандану кезінде ағылшын тілін білудің маңызы, білім беру мен жастар мәселесі, БАҚ саласының ахуалы арқау етілген. Кітап 2016 жылы Ұлыбританияда, Лондон қаласында басылды. Кітаптың тұсаукесері 2016 жылдың 15-желтоқсанында [[Кембридж университеті|Кэмбридж университетінде]] өтті.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=10211084392369686&amp;id=1352361933&amp;mibextid=oFDknk&amp;rdid=ijaxn0tWYoQ1V9L7
|title=Book presented in Cambrige|publisher=Cambridge university|accessdate=2017-02-24|date=2016-12-15}}&lt;/ref&gt; Тұсаукесер рәсіміне Кэмбридж университетінің профессор ғалымдары, Британиядағы қазақ студенттері қауымдастығы мен Қазақстан елшілігінің өкілі қатысты. Осыған байланысты ҚР Ұлттық Академиялық кітапханасында тұсаукесердің онлайн көрсетілімі ұйымдастырылды.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/EZGmFJLQ96Cw6ERT/|title=Ұлттық академиялық кітапханада «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының онлайн таныстырылымы|publisher=ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы|accessdate=2018-02-24|date=2016-12-15}}&lt;/ref&gt;  Кітаптың Қазақстандағы таныстырылымы 2016 жылдың 24-желтоқсанында Президент орталығында өтті.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=qSDvU98u9NE
|title=Президент орталығында «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының таныстырылымы|publisher=Президент орталығы|accessdate=2017-02-24|date=2016-12-24}}&lt;/ref&gt; 2017 жылы Ұлыбританиядағы Қ. Әуесбай өзі оқыған Шығыс Англия университетінде кітаптың таныстырылымы болды.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/w3MfPZMX9Nwk9br1/
|title=Book presented in UEA|publisher=UEA|accessdate=2018-02-24|date=2017-03-08}}&lt;/ref&gt;
Кітап Қазақстанда қала мен ауыл мектептерінің кітапханаларына таратылып, автормен Астана, Шымкент, Тараз, Ақтөбе, Қызылорда қалаларында кездесулер өтті.&lt;ref &gt;{{cite web|url=https://trz.nis.edu.kz/kk/prezentatsiya-knigi-stipendiata-programmy-bolasha-kanata-auesbaj-pod-nazvaniem-looking-west-a-kazakh-view-of-great-britain-batys-k-rgen-lybritaniya-aza-ty-k-zimen/|title=Таразда «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының таныстырылымы|publisher=trz.nis.edu.kz|accessdate=2018-02-24|date=2017-02-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://baishev.kz/ru/novosti/638-literaturnoe-onlajn-intervyu-bookdating.html|title=В Актобе в рамках медиа проекта «Ой маржаны-кітап» прошло литературное онлайн интервью с журналистом, автором книги «Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain»|publisher=baishev.kz|accessdate=2023-02-24|date=2022-04-14}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bfYw12VCl4c|title=В библиотеке Шымкента прошла встреча с журналистом, автором книги «Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain»|publisher=TVK TV|accessdate=2018-02-24|date=2017-02-03}}&lt;/ref&gt;
*Орта мектептің 5-9 сыныбына арналған қазақ және орыс тілдеріндегі «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған 3-бөлімнің авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.), ISBN 978-601-201-214-9, ISBN 978-601-201-224-8, ISBN 978-601-201-212-5, ISBN 978-601-201-222-4, ISBN 978-601-201-210-1, ISBN 978-601-201-220-0, ISBN 978-601-201-209-5, ISBN 978-601-201-208-8, ISBN 978-601-201-216-3.&lt;ref &gt;{{cite web|url=https://qandastar.kz/kanat-auesbaj-okushylar-akparatty-durys-tusinip-suryptaj-aluy-kerek/|title=Қанат Әуесбай: Оқушылар ақпаратты дұрыс түсініп, сұрыптай алуы керек|publisher=qandastar.kz|accessdate=2024-09-25|date=2024-09-24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref &gt;{{cite web|url=https://kk.armanpv.com/_files/ugd/f18fa9_1bbce5eee2fd40a4818c4c3b4ef25010.pdf|title=Жаһандық құзыреттер|publisher=kk.armanpv.com|accessdate=2024-09-26|date=2024-09-25}}&lt;/ref&gt;&lt;ref &gt;{{cite web|url=https://kk.armanpv.com/_files/ugd/f18fa9_2f5de0845c64432f99471c141fede8b5.pdf|title=Глобальные компетенции|publisher=kk.armanpv.com|accessdate=2024-09-27|date=2024-09-26}}&lt;/ref&gt;

=== Ғылыми мақалалары ===
*Қазақ телевизиясындағы ақпараттық бағдарламалар: дәстүр және жаңашылдық // ҚазҰУ хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2005. – № 2. – 42 - 43 бб.
*Қазақ тілінде ақпараттық бейнематериал әзірлеуде кездесетін кедергілер // ҚазҰУ Хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2006. – № 1. – 76 - 79 бб.
*Ақпараттық бағдарламадағы брэнд мәселесі (Республикалық телеарналар үлгісімен) // ҚазҰУ Хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2006. – № 2. – 40 - 43 бб.
*Республикалық телеарналардағы ақпараттық бағдарламалардың тарату ерекшеліктері // Бұқаралық коммуникациялар теориясы және қазіргі заманғы технологиялар: Халықаралық ғылыми-практикалық және теориялық конференциясының материалдары. – Алматы, 2006. – 111 - 114 бб.
*Телевизияда ақпараттық бағдарлама өндірісін ұйымдастыру // Тұрсынбек Кәкішұлы және қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері: Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. – Алматы, 2007. – 347 - 352 бб.
*Маңызды жаңалықтардың бес белгісі: Қазақстанның ақпараттық кеңістігі мысалында // Қазақстанның ұлттық идеясы және БАҚ: келешек приоритеті: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – Алматы, 2008. – 295 - 298 бб.
*Телевизиялық ақпараттық бағдарламадағы журналистік этика мәселесі // XX ғасырдың екінші жартысындағы әдеби процесс және Қайнекей Жармағамбетов шығармашылығы: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалары. – Алматы, 2009.–325 – 330 бб.
*The journalism the important direction of the «Bolashak» program // BARO digest. – Astana, 2014. - #3-April, - 2-3 p;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.calameo.com/read/0033650023847cb69d619|title=The journalism the important direction of the «Bolashak» program|publisher=BARO digest|date=21 April 2014|lang=eng|accessdate=2015-03-12}}&lt;/ref&gt;
*«Болашақ» БАҚ және шығармашылық қызметкерлеріне БАҚ болсын // «Болашақ» ақпараттық-сараптамалық журналы. – Астана, 2014. - № 3, - 4-5 бб.
*National Policy and the Media in the Formation of Awareness among Students of  Kazakhstan, Bayan Zh. Tursynbayeva, Gulaim M. Mukhambetkaliyeva, Kanat A. Auyesbay, and Nurlan O. Baigabylov, Media Watch 11 (3) 439-446, 2020  ISSN 0976-0911| e-ISSN 2249-8818 | DOI: 10.15655/mw/2020/v11i3/202930;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Scopus Preview|url=https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57219744992|lang=kz|publisher=www.scopus.com|accessdate=2021-01-04|date=2020-11-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Scopus|url=https://www.ssoar.info/ssoar/bitstream/handle/document/74142/ssoar-mediawatch-2020-3-tursynbayeva_et_al-National_Policy_and_the_Media.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y
|lang=eng|publisher=ssoar.info|accessdate=2021-02-04|date=2020-11-03}}&lt;/ref&gt;
*Цифрлы технологиялардың жаңалықтар қызметіне әсері //Л. Гумилев ат. ЕҰУ Хабаршысы. Е.Б.Жұматаев, Қ. Әуесбай. Журналистика сериясы. – Нұр-Сұлтан, 2021. – №4. – 48-57 бб.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Цифрлы технологиялардың жаңалықтар қызметіне әсері|url=https://rep.enu.kz/handle/enu/1829|lang=kz|publisher=rep.enu.kz|accessdate=2022-01-04|date=2021-12-14}}&lt;/ref&gt;
*Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz, K.Auyesbay, World Journalists Conference, 24(Sun) - 26(Tue) April 2022;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.journalist.or.kr/images/default/Conference1_PDF(ENG).pdf
|title=Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz|publisher=journalist.or.kr|date=22 April 2022|lang=eng|accessdate=2023-03-12}}&lt;/ref&gt;
*Жасөспірімдердің бұқаралық медианы тұтынуы: танымал ақпарат көздері және оған сенім деңгейі // әл-Фараби ат. ҚазҰУ журналистика факультеті Хабаршысы. А.А.Бейсенқұлов, К.А.Ауесбай, Ш.Ы.Калиаждарова, Н.Ж.Жансерікова. – Алматы, 2024. – №4.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Жасөспірімдердің бұқаралық медианы тұтынуы: танымал ақпарат көздері және оған сенім деңгейі|url=https://bulletin-journalism.kaznu.kz/index.php/1-journal/article/view/1914|accessdate=2024-12-26|date=2024-12-27}}&lt;/ref&gt;
*Отражение в СМИ «Идеи единого Туркестана» в контексте глобализации // Вестник ЕНУ им. Л.Гумилева. Серия журналистики. А. Ақынбекова, Т. Жанибек, Р. Бакенова, К.Ауесбай.– Астана, 2024. – №4 (149).&lt;ref&gt;{{cite web|title=Отражение в СМИ «Идеи единого Туркестана» в контексте глобализации|url=https://buljourn.enu.kz/index.php/main/article/view/596/365|accessdate=2025-01-29|date=2025-01-28}}&lt;/ref&gt;
*Әл-Фарабидің «Тәрбие тұжырымдамасы» мен Л.Гумилевтың пассионарийлік теориясының парадигмасы //БҰҰ-ның халықаралық білім беру күніне орай журналист, қоғам қайраткері, ғалым Намазалы Омашұлының 75-жылдық мерейтойына және ғылыми-педагогикалық қызметінің 50 жылдығына арналған «Журналистік білім беру мен ғылымының сабақтастығы: жаңа ұстанымдар мен өзекті зерттеулер» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары. Қ.Әуесбай.– Алматы, 2025.
*Казахстанское журналистское образование в контексте современных реалий // Вестник КазНУ им.аль-Фараби.– Алматы, 2025. – №1.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Казахстанское журналистское образование в контексте современных реалий |url=https://bulletin-journalism.kaznu.kz/index.php/1-journal/article/view/1968|accessdate=2025-03-29|date=2025-03-28}}&lt;/ref&gt;

=== Баспасөздегі мақалалары, сарапшылық пікірлер ===
* Апта.kz және Әуесбайдың Қанаты, (7 желтоқсан 2011);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-98-1190|title=Апта.kz және Әуесбайдың Қанаты|publisher=Masa.kz|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-12-07}}&lt;/ref&gt;
* Медиа-орталыққа мағыналы атау керек, («Айқын» газеті, 9 қараша 2011);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/media-ortalikka-maginali-atau-kerek-6804?ysclid=lxy9c3he1u817033539|title=Медиа-орталыққа мағыналы атау керек|publisher=«Айқын» газеті|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-11-09}}&lt;/ref&gt; 
* Тарихи күн: Ұлттық арна 100% қазақша тарата бастады, («Айқын» газеті, 1 қыркүйек 2011);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/oner/ulttik-arnanin-tartulari-5714?ysclid=lxy9k1ppnq136074708|title=Ұлттық арна тартулары|publisher=«Айқын» газеті|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-09-01}}&lt;/ref&gt;
* Ұлттық арнада - «Сыр-Сұхбат» («Айқын» газеті, 26 мамыр 2011 ж.);
* Ұлттық арнада  «Пай-пай шоу» («Айқын» газеті, 4 қараша 2010 ж.);
* Ұлттық арнада «Балапан» қанат қақты («Айқын» газеті, 30 қыркүйек 2010 ж.);
* «Қазақстан» телеарнасы қырық екі сериялы туынды түсіріп жатыр (12 тамыз 2010 ж.);
* Бес бақыт: Нұртілеу Иманғалиұлы 60 жаста («Егемен Қазақстан» газеті, 5 мамыр 2012);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20120519152727/http://kaztrk.kz/rus/blogs/show-blog/221.html
|title=Бес бақыт|publisher=kaztrk.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-05-05}}&lt;/ref&gt;
*Әдеп кодексі әріптестеріміздің ережесіне айналсын («Түркістан» газеті, 1 қараша 2012 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://turkystan.kz/article/57092-dep-kodeksi-riptesterimizdi-erezhesine-aynalsyn|title=Әдеп кодексі әріптестер ережесіне айналсын|publisher=turkystan.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-11-01}}&lt;/ref&gt;
*Сүлейман Демирель, Түркия Республикасының экс-президенті: Түркі дүниесінде ешкім ешкімнен де жоғары емес, ешкім ешкімнің ағасы да емес;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://on.kz/politic/suleiman-demirel-turki-duniesinde-eskim-eskimnen-de-zogary-emes-eskim-eskimnin-agasy-da-emes-70350/?ysclid=lxyo9rk9gz879342561|title=Сүлейман Демирельмен сұхбат|publisher=on.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-05-05}}&lt;/ref&gt;
*Қазақ қаржыгерінің формуласы әке-көке, руластық емес, жан-жақты білім болуы керек;&lt;ref&gt;http://www.alashainasy.kz/person/3270/{{Deadlink|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
*Канат Ауесбай: международная журналистика — важное направление программы «Болашак» (zakon.kz, 2013 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Канат Ауесбай: международная журналистика — важное направление программы «Болашак»|url=https://www.zakon.kz/redaktsiia-zakonkz/4587253-kanat-auesbajj-mezhdunarodnaja.html|publisher=zakon.kz|lang=ru|accessdate=2014-10-09|date=2013-11-23}}&lt;/ref&gt;
*Қ.Әуесбай: Елімізде саяси PR кенже қалып отыр (baq.kz, 2016 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Елімізде саяси PR кенже қалып отыр|url=http://old.baq.kz/kk/news/archive/k-auesbai-elimizde-sayasi-pr-kenzhe-kalip-otir-78496|publisher=baq.kz|lang=kaz|accessdate=2017-10-09|date=2016-01-26}}&lt;/ref&gt;
*Терроршы қайдан шықты? (2016 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Терроршы қайдан шықты?|url=https://dalanews.kz/kz/article/terrorshi-qaydan-shiqti.html
|publisher=dalanews.kz|lang=kaz|accessdate=2017-10-09|date=2016-07-19}}&lt;/ref&gt;
*Феномен развлекательных ток-шоу, как тренд казахстанского телевидения, (2017 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Феномен развлекательных ток-шоу, как тренд казахстанского телевидения|url=https://el.kz/ru/fenomen_razvlekatel_nih_tok_shou__kak_trend_kazahstanskogo_televideniya_25665/|publisher=el.kz|lang=ru|accessdate=2018-10-09|date=2017-10-17}}&lt;/ref&gt;
*Әуесбайдың Қанаты. Журналист туралы 10 миф (tengrinews.kz, 26 маусым 2016);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.tengrinews.kz/opinion/jurnalist-turalyi-10-mif-nemese-kasbi-merekemen-kuttyiktau-667/|title=Әуесбайдың Қанаты. Журналист туралы 10 миф|publisher=tengrinews.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-06-27}}&lt;/ref&gt;
*Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge, Astana times, 2017 ж.;&lt;ref name=&quot;astanatimes.com&quot;/&gt;
*Канат Ауесбай: Сейчас время глобального хайпа, телеканал «Aqtobe», 2020 г.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Необходимо не поддаваться на информационные профокации|url=https://aqtobetv.kz/ru/news/16339|publisher=aqtobetv.kz|lang=ru|accessdate=2017-10-09|date=2020-03-02}}&lt;/ref&gt;
*Ұңғысынан түтіні сейілмеген Ауғанстан (2021 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://abai.kz/post/138046|title=Ұңғысынан түтіні сейілмеген Ауғанстан |publisher=abai.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2021-08-16}}&lt;/ref&gt;
*Шежірелі шаһар – тарих көмбесі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://z-taraz.kz/shezhireli-sha-ar-tarih-k-mbesi/|title=Шежірелі шаһар – тарих көмбесі|publisher=«Jambyl-Taraz» газеті|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2021-08-16}}&lt;/ref&gt;
*Вертер синдромы туралы білесіз бе? (2016 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaquni.kz/kogam/45209-verter-sindromy|title=Вертер синдромы туралы білесіз бе?|publisher=qazaquni.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-01-26}}&lt;/ref&gt;
*Астана туралы жеті пайым, qazaqadebieti.kz, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaqadebieti.kz/6120/babalar-a-sa-an-ajyrymdy-ala|title=Астана туралы жеті пайым|publisher=qazaqadebieti.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-28|date=2016-07-08}}&lt;/ref&gt;
*«Болашақ» түлектері - кәсіпқойлар командасы! («Еуразия» бірінші арнасы, 2020 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=p7-uGIX5Nyo&amp;t=238s
|title=«Болашақ» түлектері - кәсіпқойлар командасы!|publisher=«Еуразия» бірінші арнасы|lang=kz|accessdate=2021-03-28|date=2020-11-23}}&lt;/ref&gt;
*Кез-келген мереке ең алдымен коммерция мен маркетинг тетігі (caravan.kz, 2024 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.caravan.kz/madeniet/kalaj-desek-te-shyndyk-mynau-sanany-turmys-bilejdi/?ysclid=lx0gm64eek401458458|title=Кез-келген мереке ең алдымен коммерция мен маркетинг тетігі|publisher=kaz.caravan.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-28|date=2024-03-27}}&lt;/ref&gt;
*«Болашақ» – білімнің биік белесі (2023 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaq1913.com/2023/11/30/bolasha-bilimni-biik-belesi/|title=«Болашақ» – білімнің биік белесі|publisher=qazaq1913.com|lang=kz|accessdate=2024-03-28|date=2023-11-30}}&lt;/ref&gt;
*Еліміздегі ғылымның ахуалы нешік?, (2023 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://asu.edu.kz/upload/iblock/1bc/4_compressed.pdf
|title=Жетістікке апаратын жол|publisher=Индер аудандық «Дендер» газеті|lang=kz|accessdate=2024-01-25|date=2023-08-18}}&lt;/ref&gt;
*Сала мүддесін қорғайтын институт қажет, («Егемен Қазақстан» газеті, 2024 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://egemen.kz/article/367040-sala-muddesin-qorghaytyn-institut-qadget?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR2TnLMuInzWTtpvZl5CYW4CrvjUm_RxfHseSh0PpcTl4z_ByYXrARf2POg_aem_YCodg0io9JGStT3-UgoZsw
|title=Сала мүддесін қорғайтын институт қажет|publisher=egemen.kz|lang=kz|accessdate=2024-06-25|date=2024-06-22}}&lt;/ref&gt;
*Безопасность – превыше всего!: о саммите ШОС (2024 г.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/bezopasnost-prevyshe-vsego-2.html
|title=Безопасность – превыше всего!|publisher=pricom.kz|lang=kz|accessdate=2024-07-04|date=2024-07-04}}&lt;/ref&gt;
*В мире без границ! (2025 г.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/v-mire-bez-granicz.html
|title=В мире без границ!|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-01-04|date=2025-01-03}}&lt;/ref&gt;
*Ауылынан ұзап шықпағанның ақылы ауласынан аспайды («Ана тілі» газеті, 2025 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazgazeta.kz/news/154935
|title=Ауылынан ұзап шықпағанның ақылы ауласынан аспайды|publisher=«Ана тілі» газеті|lang=kz|accessdate=2025-01-05|date=2025-01-04}}&lt;/ref&gt;
*Пассионарий педагог («Алматы ақшамы» газеті, 2025 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://aqshamnews.kz/kz/article/passionarii-pedagog.html|title=Пассионарий педагог|publisher=«Алматы ақшамы» газеті|lang=kz|accessdate=2025-01-19|date=2025-01-18}}&lt;/ref&gt;
*Это век технологий!;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/obrazovanie/eto-vek-tehnologij.html|title=Это век технологий!|publisher=газета «Прикаспийcкая коммуна»|lang=ru|accessdate=2025-01-29|date=2025-01-28}}&lt;/ref&gt;
*Ставка НДС должна быть разумной и учитывать развитие науки, образования и медиа;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/obshhestvo/stavka-nds-dolzhna-byt-razumnoj-i-uchityvat-razvitie-nauki-obrazovaniya-i-media.html
|title=Ставка НДС должна быть разумной и учитывать развитие науки, образования и медиа|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-02-08|date=2025-02-08}}&lt;/ref&gt;
*Культура общения и воспитание молодежи — важные темы для общества;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/kultura-obshheniya-i-vospitanie-molodezhi-vazhnye-temy-dlya-obshhestva.html|title=Культура общения и воспитание молодежи — важные темы для общества|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-03-18|date=2025-03-14}}&lt;/ref&gt;
*Страна твердо нацелена на кооперацию науки, бизнеса и индустрии.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/est-mnenie/strana-tverdo-naczelena-na-kooperacziyu-nauki-biznesa-i-industrii.html|title=Страна твердо нацелена на кооперацию науки, бизнеса и индустрии|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-04-12|date=2025-04-11}}&lt;/ref&gt;

=== Сұхбаттары ===
*Сәті түскен сұхбат, (Жамбыл облыстық «Ақ жол» газеті, 2011 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-98-690|title=Сәті түскен сұхбат|publisher=baq.kz|date=10 тамыз 2011|lang=kk|accessdate=2012-03-12}}&lt;/ref&gt;
*Ағайындылар, «Егемен Қазақстан» газеті, 2012 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/ruhaniyat/agaiindilar-17559?ysclid=lxxldiwegh117853477
|title=Ағайындылар|publisher=baq.kz|date=02 қазан 2012|lang=kk|accessdate=2013-03-12}}&lt;/ref&gt; 
*ӘУЕСБАЙДЫҢ Қанаты, «Қазақстан» Ұлттық арнасындағы «Өзекжарды» бағдарламасының жүргізушісі:  Телеөнерде жаңадан бір нәрсе ойлап табу қиын, 2012 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/auesbaidin-kanati-kazakstan-ulttik-arnasindagi-ozekzhardi-bagdarlamasinin-zhurgi-14304?ysclid=lxxlizl5q8187363588
|title=Телеөнерде жаңадан бір нәрсе ойлап табу қиын|publisher=baq.kz|date=02 қазан 2013|lang=kk|accessdate=2012-07-26}}&lt;/ref&gt; 
*Телевизия тірлігі турасында, abai.kz, 2012 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://abai.kz/post/16341
|title=Телевизия тірлігі турасында|publisher=abai.kz|date=12 наурыз 2012|lang=kk|accessdate=2014-03-12}}&lt;/ref&gt; 
*Әуесбайдың ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін,«Жұлдыздар отбасы» журналы, 2012 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/blog/98/blog-98-3428?ysclid=lwqkdadtwy473729595|title=Әуесбайдың Қанаты ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін|publisher=«Жұлдыздар отбасы» журналы|date=25 шілде 2012|lang=kk|accessdate=2013-07-25}}&lt;/ref&gt;
*«Егемен Қазақстанды» келешекте шалғайдағы Шотландия шопандары да оқи алады;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://egemen.kz/article/25540-egemen-qazaqstandy-keleshekte-shalghaydaghy-shotlandiya-shopandary-da-oqi-alady?ysclid=lxxhzh46sz865467103|title=«Егемен Қазақстанды» келешекте шалғайдағы Шотландия шопандары да оқи алады|publisher=«Егемен Қазақстан» газеті|date=25 шілде 2014|lang=kk|accessdate=2013-11-26}}&lt;/ref&gt; 
*«Astana online» сұхбат хабары, «Білім және мәдениет» телеарнасы, 2014 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=QqAGxj0t8xA&amp;t=213s|title=«Astana online» сұхбат хабары|publisher=«Білім және мәдениет» телеарнасы|date=14 тамыз 2014|lang=kk|accessdate=2015-07-25}}&lt;/ref&gt;
*Посланники страны, газета «Казахстанская правда», 2014 г.;&lt;ref name=&quot;kazpravda&quot;&gt;{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/poslanniki-strany/?ysclid=ltmqnmot9s189079347|title=Посланники страны|lang=ru|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2014-12-04|date=2013-11-15}}&lt;/ref&gt;
*Қанат Әуесбай: Алғаш блогымды baq.kz ақпараттық порталында жаза бастадым, 2014 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://el.kz/anat_-uesbay-_-al-ash_blogymdy_baq-kz_a-paratty-_portalynda_zhaza_bastadym_22129/|title=Қанат Әуесбай: Алғаш блогымды baq.kz ақпараттық порталында жаза бастадым|publisher=el.kz|date=30 желтоқсан  2014|lang=kk|accessdate=2015-12-30}}&lt;/ref&gt;
*Еуропалық оқу жүйесін жерсіндірдік пе?, 2015 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kazbilim.kz/?p=3920|title=Еуропалық оқу жүйесін жерсіндірдік пе?|publisher=kazbilim.kz|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-12-26}}&lt;/ref&gt;
*«Сүбелі сөз» хабары, 2016 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0WSGJdk4z0k|title=«Сүбелі сөз» хабары|publisher=Talim tv|date=09 желтоқсан  2016|lang=kk|accessdate=2017-12-30}}&lt;/ref&gt;
*Медиа нарықтағы ахуал. Басты тақырып, Atameken Business телеарнасы, 2016 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=VeM_JenC-t0&amp;list=PL-ByzCODzUr-ap9JZl3eo-ZDr-JP4ET&amp;index=58|title=Медиа нарықтағы ахуал. Басты тақырып|publisher=Atameken Business телеарнасы|date=04 қараша  2016|lang=kk|accessdate=2017-11-04}}&lt;/ref&gt;
*Әуесбайдың Қанаты: Бабасының табаны тимеген жерге, баласының қаламы тиді, «Қазақстан тарихы» порталы, 2016 ж.;&lt;ref name=&quot;Qazaqstan Tarihy порталы&quot;/&gt;
*Канат Ауесбай: «Сила слова утратила былую славу», kazpravda.kz, 2016 г.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Сила слова утратила былую славу|url=https://kazpravda.kz/n/sila-slova-utratila-byluyu-slavu/?ysclid=lxyg9qqryd162747929|publisher=kazpravda.kz|lang=kk|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-22}}&lt;/ref&gt;
*Ғаламтор шапшаңдыққа үйретеді, («Ел тілегі» газеті, 2015 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/aimaktik_bak_muragat/regmedia-71358|title=Ғаламтор шапшаңдыққа үйретеді|publisher=baq.kz|date=08 қаңтар 2015|lang=kk|accessdate=2011-03-12}}&lt;/ref&gt;
*Кітап жазу тренді, («Atameken Business» телеарнасы, 2017 ж.);&lt;ref&gt;{{cite web|title=Кітап жазу тренді|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/basty-takyryp/kitap-zhazu-trendi|publisher=Atameken Business|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-02-07}}&lt;/ref&gt;
*Журналист, блогер Әуесбайдың Қанаты «Таңшолпаннның» төрінде, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Журналист, блогер Әуесбайдың Қанаты «Таңшолпаннның» төрінде|url=https://www.youtube.com/watch?v=cuBmyCIkTac&amp;t=226s|publisher=qazaqstan tv|lang=kaz|accessdate=2018-10-09|date=2017-09-31}}&lt;/ref&gt;
*«Ауыл баласы «Болашақ» бағдарламасына көптеп түссе деймін», 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты пікір|url=https://aqjolgazet.kz/50434/auyl-balasy-bolasha-ba-darlamasyna-k-ptep-t-sse-deymin|publisher=aqjolgazet.kz|lang=eng|accessdate=2018-10-09|date=2017-02-07}}&lt;/ref&gt; 
*Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge, «Astana times», 2017;&lt;ref name=&quot;astanatimes.com&quot;/&gt;
*Әуесбайдың Қанаты: Менің үйімде теледидар жоқ, «Ақмешіт апталығы» газеті, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/regmedia-94741?ysclid=lwqkd7tb5581720446|title=Әуесбайдың Қанаты: Менің үйімде теледидар жоқ|publisher=«Ақмешіт апталығы» газеті|date=02 наурыз 2016|lang=kk|accessdate=2017-07-25}}&lt;/ref&gt;
*Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты журналист Әуесбайдың Қанаты пікірі, 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты пікір|url=https://www.youtube.com/watch?v=bEOzj29nvjg|publisher=РСК Кызылорда|lang=eng|accessdate=2019-10-09|date=2018-02-06}}&lt;/ref&gt;
*Первый. Журналист цифровой эры, газета «Знамя труда», 2018 г.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ztgzt.kz/pervyj/|title=Первый|lang=ru|publisher=газета Знамя труда|lang=ru|accessdate=2018-12-04|date=2017-02-18}}&lt;/ref&gt;
*«Біздің біліміміз - біздің елімізге» акциясы, 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0z5NbIermMk|title=«Біздің біліміміз - біздің елімізге» акциясы, Қ.Әуесбай|publisher=Bolashaq CIP|accessdate=2019-12-04|date=2018-06-01}}&lt;/ref&gt;
*Қ.Әуесбай, «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» сарапшылық комиссиясының мүшесі, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=HNdQr0JP-RM&amp;t=478s|title=Үкіметтік емес ұйымдарға мүмкіндік|lang=kz|publisher=«24 Хабар»|lang=kz|accessdate=2018-12-04|date=2017-07-20}}&lt;/ref&gt; 
*«Сананың ашықтығы» ІІІ халықаралық медиа форумы: Қанат Әуесбай, 2017 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=CxtzOGr_bOk|title=«Сананың ашықтығы» III халықаралық медиа форумы|lang=kz|publisher=Farabi media|lang=kz|accessdate=2018-12-04|date=2017-10-18}}&lt;/ref&gt;
*«Салмақты сөз» хабары, «Jambyl» телеарнасы, 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=I4yYJ7yFL6Q|title=«Салмақты сөз» хабарында|publisher=Jambyl tv|date=26 қараша 2017|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;
*Журналист Қанат Әуесбай, «Менің анам ... Менің әкем», «Асыл арна», 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=liY-aChbSls&amp;t=514s|title=Журналист Қанат Әуесбай \ Менің анам ... Менің әкем|publisher=«Асыл арна»|date=16 қараша 2017|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;
*«Бірінші студия» хабары, Жаңарған ақпарат әлемі, «Qostanai» телеарнасы, 2018 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=liY-aChbSls&amp;t=514s|title=Жаңарған ақпарат әлемі|publisher=qostanai tv|date=23 желтоқсан 2019|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}&lt;/ref&gt;
*«Ашық әңгіме» Надежда Хабиболлақызымен, «Aqjayiq» телеарнасы, 2020 ж.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=plBQa0okzac
|title=«Ашық әңгіме» Надежда Хабибиоллақызымен|publisher=aqjayiq tv|date=25 қараша 2019|lang=kk|accessdate=2020-06-28}}&lt;/ref&gt;
*Адам нені көріп-тыңдап, нені оқығанының жемісі, 2019 ж., «Атырау» газеті;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/adam-neni-korip-tyndap-neni-oqyganynyn-zhemisi-dejdi-auesbajdyn-qanaty/?ysclid=lwp7au0f4u278657131|title=Адам нені көріп-тыңдап, нені оқығанының жемісі |publisher=Атырау газеті|lang=kz|accessdate=2020-12-04|date=2019-12-20}}&lt;/ref&gt;
*Әуесбайдың Қанаты ATYRAY`телеарнасының жаңа жобалары туралы айтты, «Атырау» газеті, 2020 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/auesbajdyn-qanaty-atyray-telearnasynyn-zhana-zhobalary-turaly-ajtty/|title=Әуесбайдың Қанаты Атырау телеарнасының жаңа жобалары туралы айтты|publisher=Атырау газеті|lang=kz|accessdate=2021-12-04|date=2020-12-20}}&lt;/ref&gt;
*Қазір ғаламдық хайп жайлаған заман, «Ақтөбе» телеарнасы, 2020 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://aqtobetv.kz/kz/news/16341
|title=Әуесбайдың Қанаты: Қазір ғаламдық хайп жайлаған заман|publisher=aqtobetv.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-04|date=2020-03-02}}&lt;/ref&gt;
*«Болашақ» бағдарламасының түлектері - бұл үлкен кәсіпқойлар командасы!, Еуразия Бірінші арнасы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=p7-uGIX5Nyo&amp;t=238s|title=«Болашақ» бағдарламасы түлектері - кәсіпқойлар командасы!|publisher=Еуразия Бірінші арнасы|lang=kz|accessdate=2021-12-04|date=2020-11-24}}&lt;/ref&gt;
*Приглашение на ТВ, газета «Прикаспийская коммуна», 2021 г.;&lt;ref name=&quot;pricom&quot;&gt;{{cite web|url=https://pricom.kz/vyibor-redaktsii/priglashenie-na-tv.html|title=Приглашение на ТВ |lang=ru|publisher=газета «Прикаспийская коммуна»|lang=ru|accessdate=2021-12-04|date=2021-06-25}}&lt;/ref&gt; 
*Журналистерге ипотекалық бағдарлама ашу керек, «Азаттық рухы» ақпарат порталы, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://azattyq-ruhy.kz/news/36865-zhurnalisterge-arnaiy-iptotekalyk-bagdarlama-ashu-kerek-kanat-uesbai|title=Журналистерге ипотекалық бағдарлама ашу керек|publisher=azattyq-ruhy.kz|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-22}}&lt;/ref&gt;
*Сәрсенбінің сәтіндегі сұхбат, Халел университеті, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=umCpxesWZcU|title=Сәрсенбінің сәтіндегі сұхбат|publisher=Khalel university|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-06}}&lt;/ref&gt;
*Дәстүрлі және жаңа медиа, «Сана» хабары, Abai TV, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=zm-XkICA_Kw&amp;t=51s|title=Дәстүрлі және жаңа медиа, «Сана» хабары|publisher=Abai TV|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-21}}&lt;/ref&gt; 
*БАҚ төртінші билік пе?, «Бүгін» ток-шоуы, «Хабар» телеарнасы, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://khabar.kz/kk/muragat-bugin/item/141447-bak-tortinshi-bilik-pe-bugin
|title=БАҚ төртінші билік пе?|publisher=«Хабар» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-06-27}}&lt;/ref&gt;
*Контент сапасы, «QAZAQ TILI» бағдарламасы, «Atameken Business» телеарнасы, 2022 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/qazaq-tili/kontent-sapasy-qazaq-tili-21-09-2022|title=Контент сапасы / «QAZAQ TILI» бағдарламасы|publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-09-21}}&lt;/ref&gt;
*«Масс-медиа туралы» заң отаңдық БАҚ-тың бағын аша ма?, «Сұхбат» хабары, «Атамекен бизнес» телеарнасы, 2024 ж.;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=olqEemiClVc|title=«Масс-медиа туралы» заң отаңдық БАҚ-тың бағын аша ма?|publisher=«Атамекен бизнес» телеарнасы, |lang=kz|accessdate=2024-06-28|date=2024-06-27}}&lt;/ref&gt;
*Жаһандану заманындағы журналистік білім беру, «Бүгінгі сөз» хабары, «Shalqar» радиосы, 2025 ж.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazradio.fm/shalqarfm/kz/news/8903/|title=Жаһандану заманындағы журналистік білім беру|publisher=«Shalqar» радиосы|lang=kz|accessdate=2025-02-06|date=2025-02-05}}&lt;/ref&gt;

== Марапаты ==
*2011 ж. 1 желтоқсан – ҚР Байланыс және ақпарат министрлігінің Дипломы, «Тәуелсіз Қазақстанның гүлденуіне арналған ең үздік тележоба» аталымы жеңімпазы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/nagrazhdeny-pobediteli-konkursa-sredi-zhurnalistov-i-fotokorrespondentov-na-luchshiy-material-o-nezavisimosti-kazahstana_a2423181 |title=Награждены победители конкурса среди журналистов и фотокорреспондентов на лучший материал о независимости Казахстана|author=КАЗИНФОРМ|authorlink=|publisher=КАЗИНФОРМ|accessdate=2020-04-14|date=2011-12-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Тәуелсіздіктің 20 жылына арналған байқау|url=https://www.youtube.com/watch?v=jWYugLMLjOw|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-12-14}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Қазақстанның қалыптасуы мен дамуына арналған журналистер мен фототілшілер арасындағы байқау жеңімпаздары анықталды|url=https://kaz.caravan.kz/zhangalyqtar/qazaqstannyng-qalyptasuy-men-damuyna-arnalghan-zhurnalister-men-fototilshiler-arasyndaghy-bajjqau-zhengimpazdary-anyqtaldy-114853/|lang=kz|publisher=kaz.caravan.kz|accessdate=2012-01-04|date=2011-12-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=NildQbKrOOs|title=Награждены победители конкурса на лучший материал о независимости Казахстана|publisher=Caspionet|accessdate=2020-04-14|date=2011-12-01}}&lt;/ref&gt;
*2012 ж. – Алматы қалалық тіл, мұрағат және құжаттама басқармасы ұйымдастырған «Мемлекеттік тіл және БАҚ» байқауының «Үздік тележурналист» аталымы жеңімпазы;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Үздіктер топ жарды|url=https://kazgazeta.kz/news/12206|lang=kz|publisher=kazgazeta.kz|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Мемлекеттік тіл және БАҚ» байқауы жеңімпаздары марапатталды|url=https://www.youtube.com/watch?v=gpsrCGuW51s
|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-28}}&lt;/ref&gt;
*2012 ж. – «Телевизиялық жұмыс» аталымында [[Қазақстан журналистер одағы]] сыйлығы лауреаты;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://forbes.kz/news/2012/06/27/newsid_4990 |title=Лауреатами премии Союза журналистов Казахстана 2012 года стали 20 представителей СМИ|author=Forbes Kazakhstan|authorlink=|publisher=forbes.kz|accessdate=2020-04-14|date=2012-06-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.interfax.kz/?lang=rus&amp;int_id=10&amp;news_id=7349|title=Лауреаты премии Союза журналистов Казахстана 2012 года|publisher=interfax.kz|accessdate=2013-04-14|date=2012-06-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.caravan.kz/zhangalyqtar/qazaqstan-zhurnalister-odaghy-syjjlyghynyng-2012-zhylghy-laureattary-anyqtaldy-131732/
|title=Журналистер одағы сыйлығының 2012 жылғы лауреаттары|publisher=caravan.kz|accessdate=2013-04-14|date=2012-06-28}}&lt;/ref&gt;
*2013 ж. –  Бас редакторлар клубының «Асыл сөз құдыреті» республикалық журналистер байқауының «экономика мәселесі бойынша үздік материал» аталымында жеңімпаз;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/v-astane-sostoyalos-nagrazhdenie-pobediteley-respublikanskogo-konkursa-zhurnalistov-sila-velikogo-slova_a2523868?ysclid=lteggijjz1479100186|title=В Астане состоялось награждение победителей республиканского конкурса журналистов «Сила великого Слова»|publisher=www.inform.kz|accessdate=2014-04-14|date=2013-01-04}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7UDSAS_ARm0|title=
Итоги конкурса «Сила великого слова»|publisher=24.kz|accessdate=2014-04-14|date=2013-01-11}}&lt;/ref&gt;
*2013 ж. – [[Қазақстан жастар одағы]] «Серпер» сыйлығы лауреаты;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://massaget.kz/layfstayl/madeniet/persona/14680 |title=&quot;Серпер&quot; кімдерді серпілтті?|author=Ақерке Әбілхан|authorlink=|publisher=Massaget.kz|accessdate=2020-04-14|date=2013-11-14}}&lt;/ref&gt;
*2015 ж. – Университет дамуына қосқан үлесі үшін «Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне 80 жыл» медалі;
*2016 ж. – БАҚ өкілдері арасындағы «Нұр Сұңқар» республикалық байқауының  «Көзқарас» аталымындағы жеңімпазы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://kaz.inform.kz/news/zhurnalister-arasyndagy-nur-sunkar-respublikalyk-baykauynyn-zhenimpazdary-anyktaldy_a2918217/?ysclid=lx8d85iub8278062842|title=«Нұр Сұңқар» жеңімпаздары анықталды|publisher=kazinform.kz|accessdate=2017-04-14|date=2016-06-25}}&lt;/ref&gt;
*2017 ж. – [[Ақпарат саласының үздігі төсбелгісі|«Ақпарат саласының үздігі» төсбелгісі]], ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігі;
*2018 ж. – «Тұрар Рысқұлов ауданына - 80 жыл» мерекелік медалі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://fjp.enu.kz/post/-teleradio-zh-ne-o-ammen-bajlanys-kafedrasyny-docenti-belgili-zhurnalist-uesbajdy-anaty-t-rar-rys-lov-audanyna-80-zhyl-merekelik-medal-men-marapattaldy|title=Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасының доценті Қанат Әуесбай «Т.Рысқұлов ауданына - 80 жыл» медалімен марапатталды|publisher=enu.kz|accessdate=2020-04-14|date=2017-07-28}}&lt;/ref&gt;
*2019 ж. – «Қазақстан Республикасы құқық қорғау әскеріне - 25 жыл» кеуде белгісі;
*2019 ж. – [[Мәдениет саласының үздігі|«Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісі]], ҚР Мәдениет және спорт министрлігі;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://zhambylnews.kz/oblys/77403-zherlesimiz-anat-uesbaj-m-deniet-salasyny-zdigi-t-sbelgisimen-marapattaldy.html|title=Қанат Әуесбай «Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісімен марапатталды|publisher=«ZhambylNews»  ақпарат агенттігі|accessdate=2020-04-14|date=2019-12-23}}&lt;/ref&gt;
*2019 ж. – ҚР Білім және ғылым министрінің Құрмет грамотасы;
*2020 ж. – Атырау облысының әлеуметтік-экономикалық дамуына қосқан елеулі үлесі үшін «Атырау облысы мәслихаттарына 25 жыл» мерекелік медалі;
*2020 ж. – [[Үркер марапаты|«Үркер» ұлттық сыйлығы]], «Атырау радиосының» «Эфирде 102FM» хабары «телерадиостансадағы ең үздік жоба» аталымында жеңімпаз;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7gjc3sCbUvg|title=«Атырау радиосының» «Эфирде 102FM» хабары телерадиостансадағы ең үздік жоба аталымында жеңімпаз|publisher=Urker.kz|accessdate=2022-04-15|date=2021-11-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://atyrautv.kz/kz/news/22662
|title=«Үркер-2020» Ұлттық сыйлығының жеңімпаздары белгілі болды|publisher=atyrautv.kz|accessdate=2022-02-15|date=2020-11-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/133686/?ysclid=lx7nib7kkb176658003
|title=«Үркер-2020» Ұлттық сыйлығының жеңімпаздары белгілі болды|publisher=qazaqstan.tv|accessdate=2022-02-15|date=2020-11-13}}&lt;/ref&gt;
*2022 ж. – ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрінің Құрмет грамотасы;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/aLGK8bPYQpxjxp5H/
|title=Құрмет грамотасы|publisher=Бас редакторлар клубы|accessdate=2023-02-15|date=2022-08-27}}&lt;/ref&gt;
*2022 ж. – «Тұмар-2022» Ұлттық сыйлығы, «Каспийден кеткен қыпшақтар» деректі фильмі, жоба жетекшісі Қ.Әуесбай;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/Ths9adzegPqacQZn/
|title=«Каспийден кеткен қыпшақтар» деректі фильмі «Тұмар» cыйлығын иеленді|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2023-02-15|date=2022-06-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/culture/press/news/details/349918?|lang=kk|title=Мысырдан Сарайшыққа Бейбарыс сұлтан мешітінің тастары жеткізілді|publisher=gov.kz|accessdate=2023-02-15|date=2022-04-22}}&lt;/ref&gt;
*2023 ж. – [[Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы]] президентінің Алғыс хаты;
*2024 ж. - [[Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін медалі|«Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісі]], ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://asu.edu.kz/media/news/18876/|title=Қанат Әуесбай «Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісімен марапатталды|authorlink=|publisher=asu.edu.kz|accessdate=2024-04-15|date=2024-04-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|title=Канат Ауесбай награжден нагрудным знаком &quot;За заслуги в развитии науки&quot;|authorlink=|publisher=asu.edu.kz|accessdate=2024-04-16|date=2024-04-15}}&lt;/ref&gt;

== Дереккөз ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.facebook.com/profile.php?id=100003007310117 Қанат Әуесбайдың] [[Facebook]] парақшасы;
* [https://www.instagram.com/qanattan/ Қанат Әуесбайдың] [[instagram]] парақшасы;
* [http://dmk.kz/ozekzhardyi &quot;Өзекжарды&quot; бағдарламасының газеттік нұсқасы, &quot;Қазақстан&quot; Ұлттық арнасы мен &quot;Дала мен қала&quot; газетінің бірлескен жобасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120701231106/http://dmk.kz/ozekzhardyi |date=2012-07-01 }}

[[Санат:Қазақстан журналистері]]
[[Санат:Қазақстан музыканттары]]
[[Санат:Қазақстан ғалымдары]]
[[Санат:Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті түлектері]]
[[Санат:Қазақстан Жастар одағы сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Қазақстан журналистер одағы мүшелері]]
[[Санат:Тележүргізушілер]]
[[Санат:Журналистер]]
[[Санат:Қазақстан журналистер одағы сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Мәдениет саласының үздігі]]
[[Санат:Мәдениет саласындағы марапаттар]]
[[Санат:Ғылым кандидаттары]]</text>
      <sha1>8hwceo4pxcpqrf56r6s477zi1q4hmov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы:Temirgaly temirlan</title>
    <ns>2</ns>
    <id>485388</id>
    <revision>
      <id>3479308</id>
      <parentid>1927996</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:34:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg|Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] [[commons:File:Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg|жойған]], себебі: [[:c:COM:L|Copyright viol</comment>
      <origin>3479308</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="120" sha1="ikoohe4bfu23835qmjzz4xhqelbca26" xml:space="preserve">Менің сүйікті жазушыларымның бірі
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев</text>
      <sha1>ikoohe4bfu23835qmjzz4xhqelbca26</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Астана күні (Қазақстан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>491796</id>
    <revision>
      <id>3479309</id>
      <parentid>3356239</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:34:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg|Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] [[commons:File:Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg|жойған]], себебі: [[:c:COM:L|Copyright viol</comment>
      <origin>3479309</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2793" sha1="iq8jid0bjs7zluxlebzrfwavcbvq6b5" xml:space="preserve">{{Мейрам
 |мейрам атауы     = Астана күні
 |түрі(түс)        = 
 |кеңейтілген түрі = тарихи-мәдени
 |сурет            =
 |сурет атауы      = 
 |мағынасы 	       = 
 |белгіленген      = 
 |ресми            = мемлекеттік мейрам
 |басқаша          = 
 |сондай-ақ        = 
 |тойланады        = {{байрақ|Қазақстан}}
 |дата             = [[6 шілде]]
 |дата2007         = 
 |дата2008         = 
 |мейрамдау        = астананың туған күні
 |дәстүрлер        = 
 |байланыстылық    = 
}}
'''Астана күні''' — [[Қазақстан]]да [[6 шілде]]де тойланатын мемлекеттік мейрам.

== Тарихы ==
[[1994 жыл]]ы Қазақстан Республикасы Парламенті отырысында Қазақстан Республикасының Президенті [[Нұрсұлтан Назарбаев]] Қазақстанның астанасын [[Алматы]]дан Ақмолаға көшіру туралы ұсыныс жасады. [[1997 жыл]]ы [[20 қазан]]да астананы ауыстыру туралы Жарлыққа қол қойды. [[1998 жыл]]ы [[6 мамыр]]да Ақмола қаласының атауы Астана болып өзгерді. [[1998 жыл]]ы маусымның 10-ында жаңа елорданың халықаралық тұсаукесер рәсімі өтті. Бұл күн 2006 жылға дейін астананың туған күні ретінде атап өтіліп келді. [[2006 жыл]]дан бастап [[6 шілде|шілденің 6-сы]] елорда күні ретінде атап өтіледі.&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.inform.kz/kaz/article/2477671 | title=6 шілде. ҚАЗАҚПАРАТ КҮНТІЗБЕСІ: АТАУЛЫ КҮНДЕР, ОҚИҒАЛАР, ЕСІМДЕР | publisher=[[ҚазАқпарат|Қазақпарат Ұлтық Агенттігі]] | date=2012-07-06 | accessdate=2013-06-26}}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

== Сыртқы сілтемелер ==
*[http://www.astanaday.kz/kk/ Астана қаласының мерекелік іс-шараларының ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130405014743/http://www.astanaday.kz/kk/ |date=2013-04-05 }}

== Тағы қараңыз ==

[[Санат:Қазақстан мейрамдары]]
[[Санат:Астана]]
[[Санат:1994 жыл]]
[[Санат:1997 жыл]]
[[Санат:1998 жыл]]
[[Санат:2006 жыл]]
[[Санат:Астанадағы оқиғалар]]</text>
      <sha1>iq8jid0bjs7zluxlebzrfwavcbvq6b5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Белсенді қатысушылар</title>
    <ns>4</ns>
    <id>492279</id>
    <revision>
      <id>3479227</id>
      <parentid>3478981</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:00:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jembot</username>
        <id>36112</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Рейтингті жаңарту</comment>
      <origin>3479227</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5833" sha1="mzg35x6bb42jxlaaungxbv6ktcc6xv9" xml:space="preserve">{{/begin|200}}
|-
| 1 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1094}}]] || {{Permissions|Мағыпар}}
|-
| 2 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:581}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}}
|-
| 3 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:435}}]] || {{Permissions|Орел Карл}}
|-
| 4 || [[User:ShadZ01|ShadZ01]] || [[Special:Contributions/ShadZ01|{{formatnum:425}}]] || {{Permissions|ShadZ01}}
|-
| 5 || [[User:1nter pares|1nter pares]] || [[Special:Contributions/1nter pares|{{formatnum:378}}]] || {{Permissions|1nter pares}}
|-
| 6 || [[User:Casserium|Casserium]] || [[Special:Contributions/Casserium|{{formatnum:293}}]] || {{Permissions|Casserium}}
|-
| 7 || [[User:Syrymzhan|Syrymzhan]] || [[Special:Contributions/Syrymzhan|{{formatnum:269}}]] || {{Permissions|Syrymzhan}}
|-
| 8 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:261}}]] || {{Permissions|Kasymov}}
|-
| 9 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:168}}]] || {{Permissions|Makenzis}}
|-
| 10 || [[User:Nurken|Nurken]] || [[Special:Contributions/Nurken|{{formatnum:146}}]] || {{Permissions|Nurken}}
|-
| 11 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:125}}]] || {{Permissions|Салиха}}
|-
| 12 || [[User:Semsk-Karaga|Semsk-Karaga]] || [[Special:Contributions/Semsk-Karaga|{{formatnum:116}}]] || {{Permissions|Semsk-Karaga}}
|-
| 13 || [[User:Aibek.ibadillauly|Aibek.ibadillauly]] || [[Special:Contributions/Aibek.ibadillauly|{{formatnum:113}}]] || {{Permissions|Aibek.ibadillauly}}
|-
| 14 || [[User:Ziv|Ziv]] || [[Special:Contributions/Ziv|{{formatnum:96}}]] || {{Permissions|Ziv}}
|-
| 15 || [[User:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] || [[Special:Contributions/Mahmud Abduvaliyev|{{formatnum:95}}]] || {{Permissions|Mahmud Abduvaliyev}}
|-
| 16 || [[User:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] || [[Special:Contributions/Шайнүсіп|{{formatnum:64}}]] || {{Permissions|Шайнүсіп}}
|-
| 17 || [[User:Sagzhan|Sagzhan]] || [[Special:Contributions/Sagzhan|{{formatnum:61}}]] || {{Permissions|Sagzhan}}
|-
| 18 || [[User:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] || [[Special:Contributions/Muzaffar Turgunov|{{formatnum:57}}]] || {{Permissions|Muzaffar Turgunov}}
|-
| 19 || [[User:Kaiyr|Kaiyr]] || [[Special:Contributions/Kaiyr|{{formatnum:52}}]] || {{Permissions|Kaiyr}}
|-
| 20 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:37}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}}
|-
| 21 || [[User:Qanattan|Qanattan]] || [[Special:Contributions/Qanattan|{{formatnum:33}}]] || {{Permissions|Qanattan}}
|-
| 22 || [[User:Alash 0005|Alash 0005]] || [[Special:Contributions/Alash 0005|{{formatnum:32}}]] || {{Permissions|Alash 0005}}
|-
| 23 || [[User:Epoxa-HH|Epoxa-HH]] || [[Special:Contributions/Epoxa-HH|{{formatnum:32}}]] || {{Permissions|Epoxa-HH}}
|-
| 24 || [[User:SpinnerLaserzthe2nd|SpinnerLaserzthe2nd]] || [[Special:Contributions/SpinnerLaserzthe2nd|{{formatnum:31}}]] || {{Permissions|SpinnerLaserzthe2nd}}
|-
| 25 || [[User:Смағзам Жансұлу|Смағзам Жансұлу]] || [[Special:Contributions/Смағзам Жансұлу|{{formatnum:30}}]] || {{Permissions|Смағзам Жансұлу}}
|-
| 26 || [[User:Nurtenge|Nurtenge]] || [[Special:Contributions/Nurtenge|{{formatnum:28}}]] || {{Permissions|Nurtenge}}
|-
| 27 || [[User:KoishymanovaG|KoishymanovaG]] || [[Special:Contributions/KoishymanovaG|{{formatnum:26}}]] || {{Permissions|KoishymanovaG}}
|-
| 28 || [[User:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] || [[Special:Contributions/Alphy Haydar|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Alphy Haydar}}
|-
| 29 || [[User:KiranBOT|KiranBOT]] || [[Special:Contributions/KiranBOT|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|KiranBOT}}
|-
| 30 || [[User:RichardSchultz7456|RichardSchultz7456]] || [[Special:Contributions/RichardSchultz7456|{{formatnum:21}}]] || {{Permissions|RichardSchultz7456}}
|-
| 31 || [[User:Kas77777|Kas77777]] || [[Special:Contributions/Kas77777|{{formatnum:21}}]] || {{Permissions|Kas77777}}
|-
| 32 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:21}}]] || {{Permissions|Gliwi}}
|-
| 33 || [[User:Madi Dos|Madi Dos]] || [[Special:Contributions/Madi Dos|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Madi Dos}}
|-
| 34 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}}
|-
| 35 || [[User:Ғауғауррр|Ғауғауррр]] || [[Special:Contributions/Ғауғауррр|{{formatnum:15}}]] || {{Permissions|Ғауғауррр}}
|-
| 36 || [[User:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] || [[Special:Contributions/Mirzoulugʻbek|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Mirzoulugʻbek}}
|-
| 37 || [[User:Arystanbek|Arystanbek]] || [[Special:Contributions/Arystanbek|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Arystanbek}}
|-
| 38 || [[User:Лёха Вырвиглаз|Лёха Вырвиглаз]] || [[Special:Contributions/Лёха Вырвиглаз|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Лёха Вырвиглаз}}
|-
| 39 || [[User:Mheidegger|Mheidegger]] || [[Special:Contributions/Mheidegger|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Mheidegger}}
|-
| 40 || [[User:Programman|Programman]] || [[Special:Contributions/Programman|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Programman}}
|-
| 41 || [[User:І Хәріполла|І Хәріполла]] || [[Special:Contributions/І Хәріполла|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|І Хәріполла}}
{{/end}}</text>
      <sha1>mzg35x6bb42jxlaaungxbv6ktcc6xv9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нұрмаш Түйтебаева</title>
    <ns>0</ns>
    <id>493729</id>
    <revision>
      <id>3479312</id>
      <parentid>2453189</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:36:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479312</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3340" sha1="p548um4tcg6y1muw9uemg2dly1tqrx2" xml:space="preserve">{{Тұлға
|Есімі =  Түйтебаева Нұрмаш
|Шынайы есімі = 
|Сурет =  
|Сурет ені = 
|Сурет атауы  = 
|Туылған кездегі есімі = 
|Туылған күні = 1937
|Туылған жері ={{KAZ}}, [[Жамбыл облысы]], Свердлов ауданы (қазіргі [[Байзақ ауданы]]), Октябрьдің 40 жылдығы атындағы колхоз (қазіргі [[Мәдімар]] ауылы).
|Мансабы = [[қызылша]] өсіруші, [[ауыл шаруашылығы]] озаты 
| Азаматтығы = 
|Ұлты = 
|Қайтыс болған күні =  
|Қайтыс болған жері = 
|Әкесі = 
|Анасы = 
|Жұбайы = 
|Балалары = 
|Марапаттары = 
* [[&quot;Ерен еңбегі үшін&quot; медалі]]
* [[Ленин ордені]] және [[&quot;Орақ пен балға&quot; Алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1971]])
* Медальдар
|Сайты =  
|Басқалары = 
|Commons = 
}}

'''Түйтебаева Нұрмаш'''&lt;ref&gt;ҚазССР. Қысқаша энциклопедия, 2-том. Алматы - 1987.&lt;/ref&gt; - [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1971]]), [[қызылша]] өсіруші, [[ауыл шаруашылығы]] озаты. [[1937]] жылы [[Жамбыл облысы]], Свердлов ауданы (қазіргі [[Байзақ ауданы]]), Октябрьдің 40 жылдығы атындағы колхозында (қазіргі [[Мәдімар|Мәдімар ауылы]]) туған.

== Еңбек жолы ==
* [[1952]]  жылдан қызылшашы болып істейді.
* [[1965]] жылдан Жамбыл облысы, Свердлов ауданы (қазіргі [[Байзақ ауданы]]), Октябрьдің 40 жылдығы атындағы колхозда (қазіргі [[Мәдімар|Мәдімар ауылы]]) қызылшашылардың звено жетекшісі болады.
* [[1972]] жылдан [[КОКП]] мүшесі.
* [[1974]] жылы өзіне бекітілген учаскенің әр [[Гектар|га-нан]] 550 ц-ден [[қант қызылшасы]]н жинап, [[Бесжылдық|бесжылдық жоспарды]] 153 пайызға орындайды.

== Жетістігі ==
* [[Ауыл шаруашылығы]] озаты.
* [[1965]] жылы - аудандық Совет депутаты.
* 9-сайлауда [[КСРО]] Жоғарғы Советінің депутаты болды.

== Наградалары ==
* [[&quot;Ерен еңбегі үшін&quot; медалі]]
* [[Ленин ордені]] және [[&quot;Орақ пен балға&quot; Алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1974]])
* Медальдар

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://darvblago.ru/900.html История народов Средней Азии]{{Deadlink|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[Санат:Социалистік еңбек ерлері]]</text>
      <sha1>p548um4tcg6y1muw9uemg2dly1tqrx2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мун Дя Хен</title>
    <ns>0</ns>
    <id>498038</id>
    <revision>
      <id>3479288</id>
      <parentid>2833204</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:58:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479288</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3754" sha1="1jva7iu7zy3qexmtb6m6wvg653wqxqc" xml:space="preserve">{{Тұлға
|Есімі =  Мун Дя Хен
|Шынайы есімі = 
|Сурет =  МунДХ.jpg
|Сурет ені = 
|Сурет атауы  = 
|Туылған кездегі есімі = 
|Туылған күні = 1887
|Туылған жері = {{PRK}}, Тенин уезі, Самбоемен селосы
|Мансабы =  егіншілер бригадасының бригадирі
| Азаматтығы = {{USSR}}  
|Ұлты = 
|Қайтыс болған күні =  
|Қайтыс болған жері = 
|Әкесі = 
|Анасы = 
|Жұбайы = 
|Балалары = 
|Марапаттары = 
* [[Ленин ордені]]
* [[&quot;Орақ пен Балға&quot; алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]])
* Медальдар 
|Сайты =  
|Басқалары = 
|Commons = 
}}

'''Мун Дя Хен'''&lt;ref&gt;Герои Социалистического труда по полеводству Казахской ССР. Алма-ата. 1950. 412 стр.&lt;/ref&gt; - [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]]), егіншілер бригадасының бригадирі. [[1887]] жылы [[Солтүстік Корея|Солтүстік Кореяда]], Тенин уезі, Самбоемен селосында туған. [[1905]] жылы [[Ресей|Ресейдің]] Приморье өлкесіне, [[1930]] жылы [[Қазақстан|Қазақстанға]] қоныс аударады.

== Еңбек жолы мен жетістігі ==
* [[1931]] жылы [[Талдықорған облысы]], [[Қаратал ауданы]], МОПР атындағы [[Колхоз|колхозға]] жұмысқа кіріп, егіншілер бригадасының бригадирі болады.[[1947]] жылы оның бригадасы 22 [[Гектар|гектардың]] әр гектарынан 30,3 [[Центнер|центнерден]] [[бидай]] алып, рекордтық өнім алады. Бұл рекордты өнімді алу үшін олар қажырлы еңбектене отырып, егін алқабын ерекше тыңғылықты өңдейді:
** ерте [[Көктем|көктемде]] жер телімі 22 см тереңдікте жыртылады, тырмалау қатар жүргізіледі;
** егін тракторлы сепкішпен себіледі;
** [[тұқым]] [[Топырақ|топыраққа]] 6-7см тереңдікке салынады;
** бидайдың Эратроспермум 0841 сұрыпы әр гектарға 152 кг-нан себіледі;
** вегатация кезеңінде 2 рет қопсытылып, тыңайтқышпен қоректендіріледі;
** егін [[Комбайн|комбайнмен]] ысырапсыз жинап алады.

== Наградалары ==
* [[Ленин ордені]]
* [[&quot;Орақ пен Балға&quot; алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]])
* Медальдар

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://darvblago.ru/534.html История народов Средней Азии]{{Deadlink|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* Герман Ким, [https://www.youtube.com/watch?v=uboHNZka71I Энциклопедия корё сарам. Герой Социалистического Труда Нигай Константин Иванович]

[[Санат:Социалистік еңбек ерлері]]</text>
      <sha1>1jva7iu7zy3qexmtb6m6wvg653wqxqc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Несина Вера Максимовна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>498133</id>
    <revision>
      <id>3479306</id>
      <parentid>2253532</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T01:14:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479306</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3656" sha1="rz55pa8ku0ve6fvexm7zxhnpcuorpb1" xml:space="preserve">{{Тұлға
|Есімі =  Несина Вера Максимовна
|Шынайы есімі = 
|Сурет =  НесинаВМ.jpg
|Сурет ені = 
|Сурет атауы  = 
|Туылған кездегі есімі = 
|Туылған күні = 1926
|Туылған жері = {{KAZ}}, [[Талдықорған облысы]] (қазіргі [[Алматы облысы]]), 28 гвардияшылар ауданы, Холмогоровка (Сталин) селосы
|Мансабы =  егінші, егіншілер бригадасының звеношысы
| Азаматтығы = {{USSR}}  
|Ұлты = 
|Қайтыс болған күні =  1956
|Қайтыс болған жері = {{KAZ}}, [[Талдықорған облысы]] (қазіргі [[Алматы облысы]])
|Әкесі = 
|Анасы = 
|Жұбайы = 
|Балалары = 
|Марапаттары = 
* &quot;1941-1945 жж Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін&quot;([[1945]])
* [[Ленин ордені]]
* [[&quot;Орақ пен Балға&quot; алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]]) 
|Сайты =  
|Басқалары = 
|Commons = 
}}

'''Несина Вера Максимовна''' ([[1926]]-[[1956]])&lt;ref&gt;Герои Социалистического труда по полеводству Казахской ССР. Алма-ата. 1950. 412 стр.&lt;/ref&gt; - [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]]), егінші, егіншілер бригадасының звеношысы. [[1926]] жылы [[Талдықорған облысы]] (қазіргі [[Алматы облысы]]), 28 гвардияшылар ауданы, Холмогоровка (Сталин) селосында туған.

== Еңбек жолы мен жетістігі ==
* 13 жасынан бастап, жаздық каникул кездерінде колхозда жұмыс істеген.
* [[1944]] жылы жетіжылдық мектепті бітергеннен кейін 4-ші егіншілер бригадасына жұмысқа кіреді.
* [[1946]] жылы егіншілер тобының звеношысы болып тағайындалып, оларға 170 гектар жер бекітіліп беріледі. Осы жылы [[күз]]де 45 [[гектар]] жерге күздік [[бидай]]дың Украинка 246 сұрыпын егіп, қалған 125 гектарға [[1947]] жылы [[көктем]]де жаздық бидай себеді. Қажырлы да тынымсыз еңбектің арқасында 36 гектар жердің әр гектарынан 30,36 центнерден [[өнім]] алып. межелеген [[жоспар]]ды асыра орындайды.
 
== Наградалары ==
* &quot;1941-1945 жж Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін&quot;([[1945]])
* [[Ленин ордені]]
* [[&quot;Орақ пен Балға&quot; алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]])

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

== Сыртқы сілтемелер == 
* [http://darvblago.ru/539.html История народов Средней Азии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131021171211/http://darvblago.ru/539.html |date=2013-10-21 }}

[[Санат:Социалистік еңбек ерлері]]
[[Санат:Алматы облысында туғандар]]</text>
      <sha1>rz55pa8ku0ve6fvexm7zxhnpcuorpb1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нұрманбетов Ақық</title>
    <ns>0</ns>
    <id>500323</id>
    <revision>
      <id>3479311</id>
      <parentid>2453199</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:34:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479311</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3802" sha1="l45f5f7xr0ih5xpnveoqeup2rfqp0wm" xml:space="preserve">{{Тұлға
|Есімі =  Нұрманбетов Ақық
|Шынайы есімі = 
|Сурет =  НұрманбетовА.jpg
|Сурет ені = 
|Сурет атауы  = 
|Туылған кездегі есімі = 
|Туылған күні = 1887
|Туылған жері = {{KAZ}}, Талдықорған облысы, [[Шұбар]] ауылы
|Мансабы =  [[қызылша]] өсіруші, [[Талдықорған облысы]] (қазіргі [[Алматы облысы]]), Шұбартау ауылдық советі, Жаңалық [[Колхоз|колхозының]] звеношысы ([[1939]]).
| Азаматтығы = {{USSR}} 
|Ұлты = 
|Қайтыс болған күні =  1966
|Қайтыс болған жері =  {{KAZ}}, Талдықорған облысы 
|Әкесі = 
|Анасы = 
|Жұбайы = 
|Балалары = 
|Марапаттары = 
* 2 рет [[Ленин ордені]]
* [[Еңбек Қызыл Ту ордені]]
* За трудовую доблесть&quot; ([[1945]])
* [[&quot;Орақ пен Балға&quot; алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]]) 
|Сайты =  
|Басқалары = 
|Commons = 
}}

'''Нұрманбетов Ақық''' ([[1887]]-[[1966]])&lt;ref&gt;Герои Социалистического труда по полеводству Казахской ССР. Алма-ата. 1950.412 стр. &lt;/ref&gt; - [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]]), [[қызылша]] өсіруші, [[Талдықорған облысы]] (қазіргі [[Алматы облысы]]), Шұбартау ауылдық советі, Жаңалық [[Колхоз|колхозының]] звеношысы ([[1939]]). [[1887]] жылы Талдықорған облысы, [[Шұбар]] ауылында туған.

== Еңбек жолы мен жетістігі ==
* Еңбек жолын бала кезінде байларға жалшы болып бастайды.
* [[1930]] жылы алғашқылардың бірі болып жаңадан құрылып, қалыптасып жатқан Жаңалық колхозына жұмысқа кіреді.
* [[1939]] жылы қызылшашылар тобының звеношысы болып, тәжірибесін молайтып, агротехниканы жетік үйренеді.
* [[1943]]-[[1945]] жылдары [[Ұлы Отан соғысы|Ұлы Отан соғысына]] қатысып, майданда болады. Соғыстан оралған соң жұмысын жалғастырып, қызылшадан мол өнім алу жолындағы еңбегі  табыстарға жеткізеді. [[1945]] жылы &quot;За трудовую доблесть&quot; медалімен наградталады. [[1946]] жылы межеленген 150 центнердің орнына 5 [[гектар]] жерден 400 [[центнер]] [[Қант қызылшасы|қант қызылшасын]] алады.

== Наградалары ==
* 2 рет [[Ленин ордені]]
* [[Еңбек Қызыл Ту ордені]]
* За трудовую доблесть&quot; ([[1945]])
* [[&quot;Орақ пен Балға&quot; алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]])

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://darvblago.ru/545.html История народов Средней Азии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131023060136/http://darvblago.ru/545.html |date=2013-10-23 }}

[[Санат:Социалистік еңбек ерлері]]</text>
      <sha1>l45f5f7xr0ih5xpnveoqeup2rfqp0wm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ольга Семеновна Цой</title>
    <ns>0</ns>
    <id>500919</id>
    <revision>
      <id>3479365</id>
      <parentid>2453190</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:36:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3800" sha1="4i2glu2253bq2sqy64b5nej79qxumoy" xml:space="preserve">{{Тұлға
|Есімі =  Цой Ольга Семеновна
|Шынайы есімі = 
|Сурет =  ЦойОС.jpg
|Сурет ені = 
|Сурет атауы  = 
|Туылған кездегі есімі = 
|Туылған күні = 08.12.1924
|Туылған жері = {{RUS}}, Хабаровск өлкесі, Сталин атындағы село
|Мансабы =  [[қызылша]] өсіруші, [[Талдықорған облысы]] (қазіргі [[Алматы облысы]]), [[Қаратал ауданы]], Ворошилов атындағы [[колхоз]]дың звеношысы ([[1947]]).
| Азаматтығы = {{USSR}}   
|Ұлты = корей
|Қайтыс болған күні =  29.06.2002
|Қайтыс болған жері = {{RUS}}, [[Санкт-Петербург]]
|Әкесі = 
|Анасы = 
|Жұбайы = 
|Балалары = 
|Марапаттары = 
* &quot;1941-1945 жж Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін&quot; медалі (1945)
* [[Ленин ордені]]
* [[&quot;Орақ пен Балға&quot; алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]]) 
|Сайты =  
|Басқалары = 
|Commons = 
}}

'''Цой Ольга Семеновна''' ([[1924]]-[[2002]])&lt;ref&gt;Герои Социалистического труда по полеводству Казахской ССР. Алма-ата. 1950.412 стр.&lt;/ref&gt; - [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]]), [[қызылша]] өсіруші, [[Талдықорған облысы]] (қазіргі [[Алматы облысы]]), [[Қаратал ауданы]], Ворошилов атындағы [[колхоз]]дың звеношысы ([[1947]]). [[12 тамыз]] [[1924]] жылы [[Ресей]]де,Хабаровск өлкесі, Сталин атындағы селода туған.

== Еңбек жолы мен жетістігі ==
* [[1944]] жылы Талдықорған облысы, Қаратал ауданы, Ворошилов атындағы колхозға жұмысқа кіріп, аз уақыт ішінде егіншілер тобының звеношысы болады.
* [[1946]] жылы оның тобы күріш алқабының әр [[гектар]]ынан 30 [[центнер]]ден [[өнім]] алып, [[жоспар]]ды артығымен орындайды.
* [[1946]] жылы біргектаршы болып істеп, өзіне бекітілген гектардан 550 центнер [[қант қызылшасы]]н алады.
* [[1947]] жылы қызылшашылар тобының звеношысы болып тағайындалып 2 гектардың әр гектарынан 809 центнерден және өздеріне бекітілген алқаптың әр гектарынан 349 центнерден өнім жинап, ойдағыдай көрсеткіш көрсетеді.

== Наградалары ==
* &quot;1941-1945 жж Ұлы Отан соғысындағы қажырлы еңбегі үшін&quot; медалі (1945)
* [[Ленин ордені]]
* [[&quot;Орақ пен Балға&quot; алтын медалі]]
* [[Социалистік еңбек ерлері|Социалистік Еңбек Ері]] ([[1948]])

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=16879 Герои страны]
* [http://darvblago.ru/574.html История народов Средней Азии]{{Deadlink|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[Санат:Социалистік еңбек ерлері]]</text>
      <sha1>4i2glu2253bq2sqy64b5nej79qxumoy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түркия президенті</title>
    <ns>0</ns>
    <id>504033</id>
    <revision>
      <id>3479317</id>
      <parentid>3404462</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:18:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:Inonu_Ismet.jpg|Inonu_Ismet.jpg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Krd|Krd]] [[commons:File:Inonu_Ismet.jpg|жойған]], себебі: [[:c:Commons:Deletion requests/File:İsmet İnönü Renkli.jpg|]]: URAA affected, see DR fo</comment>
      <origin>3479317</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4997" sha1="4k2agiv9hkz8wibcaxjn785pzbw5fhx" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қызмет
 |қызметі          = Түркия президенті
 |шынайы атауы     = Türkiye Cumhurbaşkanı
 |ел               = Түркия
 |эмблема          = Flag of the President of Turkey.svg
 |эмблеманың ені      = 150px
 |эмблеманың аты   = Президент байрағы
 |қазіргі          = [[Режеп Тайып Ердоған|Режеп Ердоған]]
 |тағайындалған     = [[28 тамыз]] [[2014]]
 |портреті         = Recep_Tayyip_Erdogan.PNG
 |портреттің ені   = 150px
 |портреттің тақырыбы  = 
 |басшылық етеді       = 
 |басқару түрі     = 
 |резиденция       = 
 |ұсынылады        = 
 |тағайындалды     = тікелей сайлау нәтижесінде
 |өкілеттігінің мерзімі = 1991—1996 жж. 5 жыл
 |айлығы           = 
 |пайда болды      = [[29 қазан]] [[1923 жыл]]
 |таратылды     = 
 |біріншісі     = [[Мұстафа Кемал Ататүрік]]
 |соңғысы       = 
 |сайты         = http://www.tccb.gov.tr
}}

== [[Түркия]] республикасының президенттері (1923-бүгін) ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|--
! №
! Аты
! Сурет
! Лауазымға ие болды
! Лауазымын аяқтады
! Партия
|-- bgcolor=#FFE8E8
| 1 || [[Мұстафа Кемал Ататүрік]] &lt;br /&gt;(1881—1938) || [[Сурет:Reisicumhur Mustafa Kemal Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında, Ankara, 29 Ekim 1925.png|60px]] || [[29 қазан]] [[1923]] || [[10 қараша]] [[1938]] (президент кезінде қайтыс болды). &lt;br /&gt;Төрт мәрте таңдалған ([[1923]], [[1927]], [[1931]] және [[1935]]). || Түркия республикалық халық партиясы 
|-- bgcolor=#FFE8E8
| 2 || [[Мұстафа Исмет Инөнү]] &lt;br /&gt;(1884—1973) || || [[11 қараша]] [[1938]] || [[22 мамыр]] [[1950]] &lt;br /&gt;Төрт мәрте таңдалған ([[1938]], [[1939]], [[1943]] және [[1946]]). || Түркия республикалық халық партиясы 
|-- bgcolor=#DDEEFF
| 3 || [[Махмуд Желал Баяр|Махмуд Желәл Баяр]] &lt;br /&gt;(1883—1986) || [[File:Mahmut Celâl Bayar.jpg|60px]] || [[22 мамыр]] [[1950]] || [[27 мамыр]] [[1960]] (бекітілген) || Түркия Демократиялық партиясы
|-- style=&quot;background:DarkKhaki;&quot;
| 4 || [[Джемаль Гюрсель|Джемал Гүрсел]] &lt;br /&gt;(1895—1966) || [[File:Cemal Gürsel.jpg|60px]] || [[10 қазан]] [[1961]] || [[28 наурыз]] [[1966]] || [[Түркия қарулы күштері|Әскер]]
|-- style=&quot;background:DarkKhaki;&quot;
| 5 || [[Джевдет Сунай]] &lt;br /&gt;(1900—1982) || [[File:Turkse chef Generale staf (Generaal Sunay), Bestanddeelnr 916-7535 (cropped).jpg|60px]] || [[28 наурыз]] [[1966]] || [[28 наурыз]] [[1973]] || [[Түркия қарулы күштері|Әскер]]
|-- style=&quot;background:DarkKhaki;&quot;
| 6 || [[Фахри Корутюрк|Фахри Корутүрік]] &lt;br /&gt;(1903—1987) |||| [[6 сәуір]] [[1973]] || [[6 сәуір]] [[1980]] || [[Түркия қарулы күштері|Әскер]]
|-- style=&quot;background:DarkKhaki;&quot;
| 7 || [[Кенан Эврен]] &lt;br /&gt;(1917–2015) || [[File:Kenan_Evren_(cropped).png|60px]] || [[9 қараша]] [[1982]] || [[9 қараша]] [[1989]] || [[Түркия қарулы күштері|Әскер]]
|-- bgcolor=#FFFFCC
| 8 || [[Тұрғыт Өзал]] &lt;br /&gt;(1927—1993) || [[Сурет:Turgut Özal as Turkish Prime Minister.jpg|60px]] || [[9 қараша]] [[1989]] || [[7 сәуір]] [[1993]] &lt;small&gt;(лауазымында қайтыс болды)&lt;/small&gt; || Отан партиясы
|-- bgcolor=#FFCCFF
| 9 || [[Сүлеймен Демирел]] &lt;br /&gt;(1924–2015)|| [[Сурет:Suleyman Demirel 1998.jpg|60px]] || [[16 мамыр]] [[1993]] || [[16 мамыр]] [[2000]] || Әділеттік партиясы 
|--
| 10 || [[Ахмет Неджет Сезер]] &lt;br /&gt;(т. 1941)|| [[Сурет:Ahmet Necdet Sezer.jpg|60px]] || [[16 мамыр]] [[2000]] || [[28 тамыз]] [[2007]] || Сот билігі
|-- bgcolor=#CCCCFF
| 11 || [[Абдуллаһ Гүл]] &lt;br /&gt;(1950 ж.т.) || [[Сурет:Abdullah Gül 2011-06-07.jpg|60px]]|| [[28 тамыз]] [[2007]] || [[28 тамыз]] [[2014]] || Түркия әділет және даму партиясы
|-- bgcolor=#CCCCFF
| 12 || [[Режеп Тайып Ердоған]] &lt;br /&gt; (1954 ж.т.) || [[Сурет:Recep Tayyip Erdoğan.jpg|60px]] || [[28 тамыз]] [[2014]]|| [[Қазіргі мемлекет жəне үкімет басшыларының тізімі|лауазым иеленуші]] || Əділеттілік жəне даму партиясы
|}</text>
      <sha1>4k2agiv9hkz8wibcaxjn785pzbw5fhx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Форум/Администраторлар форумы</title>
    <ns>4</ns>
    <id>519641</id>
    <revision>
      <id>3479281</id>
      <parentid>3414367</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:56:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>164.40.114.143</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Жазушы туралы мәлімет салынбай тұр */ жаңа бөлім</comment>
      <origin>3479281</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60824" sha1="gsrkbkhxz0tn8oo1tgx24p86nv0b4fh" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{commons|Administrators' noticeboard}}

== Мақала қабылдау ==

Админ мырзалар, менің жаңа мақаламды қабылдай аласыздар ма? қатысушы беті [[Kazakhstan Ramazan Zinatdin Counter Strike Source]] [[Қатысушы:Kazakhstan Ramazan Zinatdin|Kazakhstan Ramazan Zinatdin]] ([[Қатысушы талқылауы:Kazakhstan Ramazan Zinatdin|талқылауы]]) 17:52, 2019 ж. ақпанның 12 (+06)

Жана макаланы озiнiз де сактай аласыз
А айтпакшы атыныз куштi ekeн
[[Арнайы:Үлесі/89.42.61.33|89.42.61.33]] 21:59, 2019 ж. наурыздың 11 (+06)

== Ел, қала жер су аттары  ==

Осы бізде басқа тілдегі қала, ел жер су аттары қаншалықты дұрыс аталған? Мен елдер мақаласына қатысты мемлекет, нав. үлгілерін қойып, мәліметтерді жаңартайын деп жатырмын. Сондықтан Африкадан бастағанмын, {{tl|Африка елдері}} үлгісінде: ''Гвинея-Бисау→Гвинея-Биссау'', ''Сьерра-Леоне→Сиерра-Леоне'' деп өзгертілген. Сол сияқты Еуропа, Америка елдерінде сондай нәрселер бар. Соған жауап жазсаңыздар (тек ресми дереккөздер болсын). {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, {{@|Arystanbek}}, {{@|Kaiyr}}, {{@|Ulan}}, {{@|Qarakesek}}, {{@|Daniyar}}, {{@|Мұхамеджан Амангелді}}, {{@|AlibekKS}}, {{@|GanS NIS}}, {{@|Салиха}}, {{@|Batyrbek.kz}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:56, 2019 ж. наурыздың 18 (+06)
:Қаншалықты дұрыс аталған деген сұрақты қай тілге негіздеп алған деген дұрыс. Бізде көбі орыс тілінен негіздеп немесе тікелей көшіріп алған. Кейбір уикипедияшылар ағылшын тіліне негіздегісі келгенін байқауға болады, мысалы Тайуан деген сияқты. Кім болашағын қай тілмен байланыстырғысы келеді, соған қарай өзгерте беру керек. Қазір ғылым білім тілі ағылшын тілі интернеттегі пайдалы ақпараттың 70 %-нан астамы ағылшын тілінде екен, ал орыс тілі Қазақстанның тарихымен тығыз байланысты болған тіл. Сондықтан анау дұрыс мынау мүлдем қате деуге келмейді. Болашақта біраз нәрсе өзгереді. Сол кезде нақты шешім шығару керек. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:54, 2019 ж. наурыздың 18 (+06)
* http://mfa.gov.kz/kz/content-view/pamyatka-dlya-grazhdan-rk-vyezzhayushchikh-za-granitsu --[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 15:07, 2019 ж. наурыздың 19 (+06)
негізі ресмиде нақты бір шешімге тоқтамаған сияқты, бұрын Катар деп жүруші еді мына Қайырдың сілтемесінде Қатар деп жүр. Грекия дұрыс бірақ орысша нұсқасы Греция деп тұр. Түркия Түрция деген сияқты. Бір ізділік жоқ. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:17, 2019 ж. наурыздың 20 (+06)
** Онда Гвинея-Биссау → Гвинея-Бисау, Сиерра-Леоне → Сьерра-Леоне деп қайтарамын (орысша транскрипциямен) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 02:05, 2019 ж. наурыздың 23 (+06)
Мен қарсы емеспін. Басқаларға қарайламай жасай бер. Мен бұл мәселеде бейтарап болып қала берем. Басқалардың дауысын күтіп жасайтын ісіңе шектеу қойма. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:54, 2019 ж. наурыздың 25 (+06)
:Айдын, өз уағында асыра қазақыландыру кезінде болған дүние ғой. Сіздікі дұрыс. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:20, 2019 ж. сәуірдің 18 (+06)
::{{@|Нұрлан Рахымжанов}} асығып шешіп қабылдап қойдыңыздар-ау. Заман өте тез өзгеріп жатыр. Ағылшын тілін әлемнің көп бөлігі құрайтын Қытай мен Үндістан елдері үйретуге қатты көңіл бөліп жатыр. Испан тілінде сөйлейді деген Латын Америкасы елдері жаппай ағылшын тілін үйреніп жатыр. Еуропарламент ағылшын тілінде сөйлейді. Орыс жастары да ағылшынға қатты көңіл бөліп жатыр. Тек орысша деп тек орыстың тоңмайын шалдары мен кемпірлері ғана. YouTube арнасын ағылшын тілінде жүргізетін орыс жігіттерін білемін. Ағылшынша өте әдемі сөйлейді. Үндістандықтар сияқты балдырлап қанды ішпейді )))). Себебі ағылшын тілінде ақпаратқа сұраныстың күн санап артып бара жатқанын біледі. Орыстың шеңгелінен шыға алмай жатқан екі ақ мемлекет бар: Белоруссия мен Қазақстан. Болашақта ол да өзгереді. Мен Малайзиялық компаниядан програм сатып алдым. Мен қай тілде сөйлесті деп ойлайсыздар? Әрине ағылшын тілінде. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:10, 2019 ж. сәуірдің 27 (+06)
Әлем халқының тағы көп бөлігін құрайтын Араб әлемі де бізбен салыстырғанда көп үлесі ағылшын тілін біледі. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:18, 2019 ж. сәуірдің 27 (+06)
:Міне, сол кезде ағылшын тіліне бейімделер. Кеңестік заман көзін көрген буын ауысқанда барып, қоғам қабылдайды. Уақыт керек. Орысқа жабысып қалған ештеңе де жоқ, тек уақыт керек. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 08:49, 2019 ж. сәуірдің 27 (+06)
::Негізі мен ағылшын тіліне қарсы болып жатқан жоқпын. Ағылшын тілі халықаралық бірінші тіл екен деп, қазақ тілінің келе жатқан заңдылықтарын бұзбайтын шығармыз) Байқағаным бұрынғы админдер екен ғой: '''ДЖ → Ж''', '''ь''' жоқ қылып қысқасы ыңғайына келгенін істеп. Айтпақшы кісі есімдерін де сондай бар екен --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:00, 2019 ж. сәуірдің 29 (+06)
Ол ешқандай қазақ тілінің заңдылығы емес, орыстардың өмірлерін қиындата түсу үшін ойлап тапқан дүниелері. Жорж деген дұрыс менежмент, маркетиң деген дұрыс. Бұныңғыдай қауымдастықпен басым пісіспейтін &lt;s&gt;сияқты&lt;/s&gt; ма қалай кетті? [[File:Face-grin.svg|23px]][[File:Face-grin.svg|23px]]. &lt;s&gt;Сияқты&lt;/s&gt; дегенді де менің миым қабылдамайтын '''сиақты'''. Қа&lt;s&gt;'''й'''&lt;/s&gt;итадан өз жөніме кетем-ау [[File:Face-smile.svg|23px]][[File:Face-smile.svg|23px]]. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:26, 2019 ж. сәуірдің 30 (+06)

== Ұлы Отан соғысы ==

'''Ұлы Отан соғысының қатысушылары''' деген санатқа санаттап отырып ойланамын. Қазір, Ұлы Отан соғысы дегенді кейінгі тарихшылар көп қолдана бермейді. Көбінесе, екінші дүниежүзілік соғыс деп жазады. Ұлы Отан соғысының қатысушылар санатын жойып, барлығын '''Екінші дүниежүзілік соғыстың қатысушылары''' санатына көшірсем қайтеді. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:40, 2019 ж. мамырдың 8 (+06)
:Кезінде осыған қатысты талқылау болыпты. Ulan талқылауында ма бір жерде болған. Ол кезде белсенді болған кезде Ұлы Отан соғысына біздің аталарымыз қатысқан бір бәле бір бәле деп қарсы шыққан. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:19, 2019 ж. мамырдың 9 (+06)
::Сілтемесі бар ма екен? Шамасы, сол қарсылардың қатарында болған болуым керек бір заманда. Санада мың құбылыс болып, ептеп ақиқатқа тақанып келеміз ғой деймін. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 13:05, 2019 ж. мамырдың 9 (+06)
[[Талқылау:Екінші_Дүниежүзілік_соғыстағы_КСРО|Осында]] және тағы бір жерде болған сияқты еді. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:04, 2019 ж. мамырдың 9 (+06)
:Меніңше '''Ұлы Отан соғысының қатысушылары''' болып қала берсін. Олай ''патриоттанып'' тарихты өзгертуге болмайды. Енді КСРО-да солай аталды, сондықтан тиіспеген дұрыс. Айтпақшы Арыстанбек мырза туған күні санатын түзетіп берсеңіз жақсы болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:32, 2019 ж. мамырдың 10 (+06)
::{{@|Kasymov}} уақыт бәрін өзгертеді. Қазір өзгерпегенмен бірнеше бесжылдан кейін өзгереді. Біздің тарихты да бұрмалаған. Ұлы отан деген қазір жоқ, ол құлаған, күн батпайды деген британ империясы да құлаған, соғыстың да ұлысы болмайды. Біраз жылдан кейін ол соғысты атап өтудің де қажеті қалмайды. Сол соғыстан бұрын да талай соғыс өткен оларды атап өтпек түгілі солардың ізі де қалды ма? --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:06, 2019 ж. мамырдың 11 (+06)
Біле білсең Мұстафа Шоқай бастаған аталарымыз Германиямен бірігіп КСРО-ны құлатпақ болған. Олар келіскен. Миғұла Бауыржан Момышұлы, Рақымжан Қошқарбаев, Әлия Молдағұлова сияқытылар империя үшін жанын беруге дайын болған. КСРО жаңғыз өзі шамасы жетпес еді егер Америка, Британия бәрі бірікпегенде. КСРО дан көп адам өліпті ал Германиядан әскерден де халықтан да аз адам өлген екен. Сонда кім жеңді? --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:30, 2019 ж. мамырдың 11 (+06)
:Бүкіл Қазақ Елі құрмет тұтқан аталарымыз бен апаларымызды &quot;миғұла&quot; деуәіәзге жол болсын? --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 14:51, 2019 ж. мамырдың 11 (+06)
::Олар отанды емес империяны қорғау үшін жанталасқандар. Басы істейтін зиялылар сол сәтті тәуелсіздік алатын мүмкіндік деп қарасытырды. Олардың санасы илюзиямен алданған мысалы ит өзі өмір сүріп жатқан үйді үйіріне, қожайынды үйір басшысына санайды, олардың да санасы солай алданған мен отан қорғау үшін жүрмін деп өз өздерін алдаған, шындығында олар отанды сатып империяны қорғағандар. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:47, 2019 ж. мамырдың 11 (+06)
:::Сабыр сақтаңыз, батыр аға-әпкелерді олай атағаңыз дұрыс болмады. Дұрыс па, бұрыс па ол тарих. Оны өзгерте алмайсыз. Оданда уикипедияның бірлесе дамытып, жұмыс жасайық) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 12:17, 2019 ж. мамырдың 13 (+06)
{{@|Kasymov}} Латын Америкасы, Азиядағы және Африкадағы отар елдер бірінші және екінші дүние жүзілік соғысты пайдаланып тәуесіздік алып кеткенін білетін шығарсың. Сол кездегі Испан, франц, ағылшын, нидерланд, португал империяларының барлығы сол кезде ыдырып кетті. Бұны түсінген адам Бауыржандардың қаншалықты сатқын екенін оңай ажыратуға болады. Болашақта оларға қойылған барлық ескерткіштер құлатылады, ол тек уақытқа қарап тұр. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:09, 2019 ж. мамырдың 29 (+06)
:http://eng.the-liberty.com/files/2014/05/5175_02.jpg мына map-ты көр. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:17, 2019 ж. мамырдың 29 (+06)

== Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев ==

Соңғы [[Қатысушы:KazakhPropoganda]] қатысушының жасаған [[https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BC-%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%82_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D2%B1%D0%BB%D1%8B_%D0%A2%D0%BE%D2%9B%D0%B0%D0%B5%D0%B2&amp;diff=2697375&amp;oldid=2697364]] үлесіне қалай қарайсыздар? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 10:35, 2019 ж. маусымның 17 (+06)
:Мен де солай деп ЕҚЫҰ мәлімдеме жасады деп Азаттық радиосы сайтынан оқыдым ғой. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:21, 2019 ж. маусымның 17 (+06)

== Админдердің мерзімі ==

Жақында админ сайлауынан соң қорытынды берерде жаңа сайланған админге құқықты тапсыру мерзімдерін таңдауға болатынын байқадым. Бұдан бұрынғы сайлауларда ондай таңдау болмайтын. Таңдау мерзімдері - белгісіз, 1 күн, 1 апта, 1 ай, 3 ай, 6 ай, 1 жыл деп шығып тұр. Бұрынғы админдердің құқықтарын қайтып алып, мерзімге сайласақ деген ой бар. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 20:21, 2019 ж. қыркүйектің 16 (+06)
:Иә сіз айтқасын тексеріп көріп едім сондай мүмкіндік қосылыпты. Енді сайланатындарды бір жылға солай сайлау керек. Бір жыл мерзімі біткен соң қайта сайлануға немесе мерзімін бір жыл ұзартуға өтінім беруі керек. Белсенді болса сайлау жасамай-ақ Бюрократ қауымдастыққа және өзіне хабарландыру жіберіп бір жылға ұзартып беру керек. Ал ұшты күйлі жоқ болғандардың тізімін қауымдастықтың талқылауына салып метаға хабарлап дәрежелерінен айыру керек. Мені айырса да қарсы емеспін, бірақ уақытым болмай жүр. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:33, 2019 ж. қазанның 12 (+06)
::Қалай жасаймыз. 18-ден 8 қалдырса да болар еді? -[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:31, 2019 ж. қазанның 13 (+06)
Әрқайсысын жеке жеке емес тізімін жасап бір ғана талқылау болу керек. Көбін айыру керек. Менің уақытым болар ма екен. Мен болмасам Батырбек метаға жеткізсін. Алдында бір рет белсенділігі бар деп бірнеше өңдемесі үшін Ashina-ны дәрежесінен айырмай қойып еді ғой. Сол үшін соңғы өңдемелеріне назар аудару керек. Кем дегенде бір жылда ешқандай әрекет жасамаған болу керек. Солардың бәрін бір ғана талқылауға салып шешу керек. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:42, 2019 ж. қазанның 13 (+06)
:[[Уикипедия:Администраторлар/Белсенділігі]] бетінен алынған мәліметке сенсек, сіздің ботыңыз 6 айдан астам уақыттан бері әрекетсіз, Ашина 320 күннен бері әрекетсіз екен. Қалғанында жыл ішінде әрекет бар. -[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:55, 2019 ж. қазанның 13 (+06)
Иә оған сенуге болады. Төменгі жағындағы статистика адамның жаңартуын қажет етпейтін сайттың мәліметтерінен алатын статистика. Өңдемесіне қарамай админ әрекеттеріне қараса біршамасы кетейін деп тұр ғой. Метаға ұсынып көру керек. бізде жаңа ереже жасап жатырмыз, админдер бір жылға сайланады сол үшін барлығының админдігін алып таста деп сұраныс жасау керек. Егер тиіспей ақ қояиық десеңзідер өздеріңіз білесіздер. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:21, 2019 ж. қазанның 13 (+06)
:Уикипедияға келуге қол тимей жүр, кешірерсіздер. Дұрыс, белсенді емес админдердің құқығынан айырған дұрыс болар бір жағынан. Мені де құқығымнан айырсаңыздар да қарсы емеспін. Айтарлықтай админ ісін атқарып жүрген жоқпын. --&lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылау)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 23:54, 2019 ж. қазанның 13 (+06)
::Ұсынысты жасап көрсеңіз баршамыздың атымыздан. -[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 06:56, 2019 ж. қазанның 14 (+06)
:::Құқықығымды алып тастаңыз дегендеріңіз дұрыс болмады. Бәрімізде де уақыт жоқ, қазуикипедияның түрін көріп қимайсың. Жасайтын жұмыстар жетерлік --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 14:48, 2019 ж. қазанның 14 (+06)
::::Саспаңыз, бұл белсенді админдерге қатысы жоқ. -[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 15:45, 2019 ж. қазанның 14 (+06)
Баршасының атынан ұсыныс жасап жатырмын деген сөздің еш күші жоқ, дауысқа салып барып қана ұсына аламыз. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:17, 2019 ж. қазанның 15 (+06)

== Мазмұн аудару ==

Тәжірибесіз қатысушыларға &quot;Мазмұн аудару&quot; бета мүмкіндігін пайдалануға тыйымды қалай салуға болады? &quot;Тексерілмеген мақала&quot; үлгісі ондай мақалаға қойылмай кетіп, сапасыз автоматты аударулар көбейіп жатыр. Өткенде өзімде ол бетаны пайдаланып екі-үш мақала аударып көрдім. -[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:51, 2019 ж. қазанның 25 (+06)
: Сізбен толық келісемін. Қалай болса солай аудара салады. Оның үстіне толық аяқталмайды (санаттар, үлгі, сілтеме қою) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 18:35, 2019 ж. қазанның 29 (+06)

Мазмұнын аудару деген функцияны мүлдем өшіруңізді сұраймын {{@|Arystanbek}}. Қалай болса ойына келген мақалалар қаптап жатыр не оны ешкім тексермей де жатыр --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 20:28, 2019 ж. қарашаның 25 (+06)
:[[Арнайы:AbuseFilter/history/78/diff/prev/332|Мынандай өзгеріс]] жасадым, алдында дұрыс жасамаған сияқтымын. Енді нәтижесін күтейік, дұрыс болмай жатса тағы қарап кқрейін. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:29, 2019 ж. қарашаның 28 (+06)
::{{@|Kasymov|Нұрлан Рахымжанов}} сүзгіш жұмыс істей бастады, бірақ жақсы аударылған мақалаларды да өткізбей жатыр: [[:Арнайы:AbuseLog/187947]] --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:26, 2019 ж. қарашаның 28 (+06)
Қатысушы есім кеңістігіне жариялай бастап еді, оған да жаңа тіркелген қатысушылардың құралды қолдануына тиым салдым: [[Арнайы:AbuseFilter/history/78/diff/prev/334]] --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:34, 2019 ж. желтоқсанның 1 (+06)
:Енді толық дұрысталды ма? Сосын Арыстанбек мырза туған күні санатын түзетемін деп уәде беріп едіңіз ғой? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:24, 2019 ж. желтоқсанның 2 (+06)
::Иә толық дұрысталды. 500-ден астам өңдеме жасағандар ғана пайдалана алады, мақала есім кеңістігін шектеп едім, қатысушы есім кеңістігіне жариялай бастады, сосын қатысушы есім кеңістігін де шектедім. Ал соңғы сұрағыңды қазір шешетін мүмкіндігім жоқ, тағы біраз уақыт керек. Жеке тірліктерімді реттеуім керек, ренжіме. Осындай ұсақ түйек мәселе болса аз уақыттымды бөліп шешіп берем. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:23, 2019 ж. желтоқсанның 2 (+06)
:::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 10:08, 2019 ж. желтоқсанның 4 (+06)
500 өңдемені 200-ге түсірдім: [[Арнайы:AbuseFilter/history/78/diff/prev/356]] --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:33, 2021 ж. желтоқсанның 19 (+06)

== Уикипедия сапасы ==

Құрметті админдер біздің уикипедия бір орнында табандап тұрып қалған сияқты. Себебі бұрынғы және қазіргі қосылған мақаларды бақылап (түзетіп, жойып, кері қайтарып) отырмыз. Ал жалпы контентті керемет толықтырып, жақсы және таңдаулы мақалалар жарияланбай жатыр (басты бетте тұрғандарға біраз жыл болайын деді).
Мен қазір елдер астанасын түзетіп келе жатырмын (үлгі мен санаттар қойылып, атаулары дұрысталып т.с. жұмыстар). Бұған дейін елдерді солай жасап шыққанмын. Жалпы бұл тірлігім мазмұнды байытуға аса пайда тиіп жатқан жоқ. Сол сияқты кейбір админдерде солай. Мен дұрыс емес деп жатқан жоқпын, бірақ нақты мақаланы жұмысы мүлдем тұрақтап тұр десе болады. Осының шешімі табылар ма екен? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:34, 2020 ж. наурыздың 23 (+06)
:Қиын болып тұр. Мақалаларды тексеретін Ғани да кетті уикиден. Басқаларға да ұсыныспен шығып едім, оларға да бұл тақырыптар қызық болмады ғой деймін, бірер мақаланы тексерді деп қоя қойды. Менің де құлқым болмады, оның үстіне басқа тақырыптарда жүргенім, іссапарда көп жүріп тағы қол тимей кетеді. Жауабын табу керек. [[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 11:15, 2020 ж. маусымның 4 (+06)
::Жайлап шешімін табуға болады, халықтың көпшілігіне Уикипедияның танымалдығын арттыру керек, бұл біраз еңбекті қажет етеді. Сосын халықтың білім деңгейін көтеру керек, ол үшін халықтың ғылым білімге деген қызығушылығын артыру керек. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 00:23, 2020 ж. маусымның 5 (+06)

== -дың, -дің туғандар ==

[[Арнайы:Толтырылмаған_санаттар]] бетінде жұмыс жасаушы едім ара-тұра, соңғы жылдары жұмыс жасауға құлық азайды. Себебі, -дың, -дің туғандар, қайтыс болғандар деген санаттар беттерді толтырып тұрады. Олардың ішінен басталуы тиіс санаттарды лупамен іздеп отырғаның. Осыны ретке келтіретін пенде табылмағаны Уикипедиягның шала жансар болып қалғаны ғой деп ойлаймын. [[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 11:12, 2020 ж. маусымның 4 (+06)
:Осыған маған уақыт жеткілікті емес, бірақ қай жерден жасауға болатынын сілтемесін берейін, бәрлеріңіз жабылып жүріп шешімін табуға болады. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 00:20, 2020 ж. маусымның 5 (+06)
:Мына сілтемедегіні жаңарту керек, әрі толықтыру керек. Бақса уикилерде бірнеше аутор бар, бізде біреу ғана екен: https://github.com/bitcoinx/bitcoinx-wiki/blob/master/languages/messages/MessagesKk.php

* Мынау орысша: https://github.com/bitcoinx/bitcoinx-wiki/blob/master/languages/messages/MessagesRu.php
* Мынау әзірбайжанша: https://github.com/bitcoinx/bitcoinx-wiki/blob/master/languages/messages/MessagesAz.php
* Мынау башқұртша: https://github.com/bitcoinx/bitcoinx-wiki/blob/master/languages/messages/MessagesBa.php
* '''Мынау барлығы: https://github.com/bitcoinx/bitcoinx-wiki/tree/master/languages/messages'''
Көріп тұрғандарыңыздай бәрінде толық, бізде шала жасалған --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:00, 2020 ж. маусымның 5 (+06)
:{{@|Arystanbek}} бұл не нәрсе түсінбедім? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:33, 2020 ж. маусымның 6 (+06)
::Бұл translatewiki.net-тен жасалмайтын Уикипедияны жергілікті тіл файлдары, мәселенің бәрі осында тұр. Туғандар санатындағы қатені де осы жерден жасауға болады. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:40, 2020 ж. маусымның 7 (+06)

== Жойылуға ұсынылған беттер ==

[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9A_%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E/27_%D0%B8%D1%8E%D0%BB%D1%8F_2020 Википедия:К удалению/27 июля 2020] бетіндегідей жойылуға ұсынылған беттердің маңыздылығын талқылау қажет емес пе? --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 17:43, 2020 ж. шілденің 28 (+06)
:Келісемін, бірақ та біздекі жойылып жатқан мақалалардың көбісі талқылауды қажет етпейтін сияқты --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:25, 2020 ж. шілденің 29 (+06)
::Мүмкін, оны өңдейтін адам табылып қалар. Менің белсенділігім біраз уақытқа төмендейтін секілді. Жұмысым қауырт болып жатыр. Ойды ой қозғайды деген, бәлкім жақсы бір ой туып та қалар. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 10:21, 2020 ж. шілденің 30 (+06)

== Таңдаулы мақала/жақсы мақала ==

Құрметті админдер мен қатысушылар меніңше қазуикиде таңдаулы/жақсы мақалалардың жартысын статустан айыру керек. Себебі: 
* кейбіреулері тіпті сол мәртебеге лайықта емес, кезінде ауыспағалы көп болды деп асығыс қойғанға ұқсайды.
* мағлұматтар ескірген, жаңартып, толықтыратын ешкім жоқ
* дереккөздер аздау кейбіреулерінде, үлгілер толық емес

Кезінде сол туралы қозғағанмын, бірақ дамиды тиіспеңіз, керемет болады деген. Жарайды деп қалдырдық, алайды сол күйінде қалды. Соған ортақ шешім қабылдап, дауыс беріп статустан алайық. Біздің уикидің деңгейіне болады деп сылтауратпай, мықты, сапалы уикилердің деңгейіндей болғаны дұрыс емес па? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:31, 2020 ж. қыркүйектің 11 (+06)
:{{@|Kasymov}} нақты қандай мақалалар, аттарын атап өтсең. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:40, 2020 ж. қыркүйектің 12 (+06)
:: {{@|Arystanbek}} Оны қарап жазып өтемін уақыт болғанда, қалғандар да әрекет жоқ сияқты ғой. --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 02:01, 2020 ж. қыркүйектің 13 (+06)

* Бірінші бөлім
* Бірінші: '''Toyota''' мақаласы мүлдем осы статусқа келмейді. Ескірген, толық емес, жасыл/қызыл сілтемелер бар, яғни ешқандай маркасына мақала жазылмаған.
* Екінші: '''Хаббл ғарыш телескобы''' мақаласы толық аяқталмаған, калай көрмеу бір ауыздан депутаттар сияқты иә дей салған ба? қызыл сілетемелер мен айрық беттер өте көп. 
* Үшінші: '''Алматы Менеджмент Университеті''' мақаласы тура орыс уикиден айырмашылығы жоқ, ал бұл универ өзімізде болғандықтан одан да мықты болу керек.

Әзірше осы мақалаларды меніңше мүлдем '''статустан алу керек'''. Ал қалғандарын әлі қарап шығу керек, бірақ та оларды да кейбіреулерін статусынан айыру керек, жақсы мақалаға түсіру керек, толықтырып, түзетулер енгізу керек. Қалған қатысушылардан өз пікірлеріңізді жаза кетсеңіздер --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 18:05, 2020 ж. қазанның 19 (+06)
: {{Қолдаймын}}! Kasymov, сіз менің аузымнан суырып алғандайсыз! Дәл осы сұрақты менде қыркүйектің басында өз-өзіме қойғанмын, тіпті талқылау ашайын дегенмін. Бірақ ертең-ертең деп қалды. Шыныменде баяғыда таңдалған '''''таңдаулы''''' мақалалардың мәліметтері ескірген және кейбіреулері орыс мақалаларының көшірмесі.--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 19:24, 2020 ж. қазанның 25 (+06)
: {{Қолдаймын}} Қазуикидің таңдаулы/жақсы мақалалары сапалы болғаны дұрыс, мықты уикипедиялармен салыстыру керек, ылғи да әлсіз уикилерге қарай бермей --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 11:03, 2020 ж. қазанның 27 (+06)
:{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Kasymov|Kasymov]], [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]]тардың айтқандарына қосыламын, таңдаулы мақала еш өзгертулер мен толықтыруларды қажет етпейтін, сөйлем тіркестері дұрыс, мақала ойы жинақы (үзік-үзік емес), мазмұны толық аяқталған (басы-аяғы бар), көркемделуі жоғары болуы тиіс. Мақаланың көлемі емес, оның сапасына мән беру қажет. Осы жерде сұрақ туындап тұр: елді мекендерде әкімдердің &quot;қырық жылғы&quot; есептерін (доклад) енгізіп қойған, оны не істеу керек? [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 13:31, 2020 ж. қазанның 27 (+06)
:{{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Тазагүл Ермаханова|Ермаханова]] ([[Қатысушы талқылауы:Тазагүл Ермаханова|талқылауы]]) 16:17, 2020 ж. қазанның 27 (+06). [[Абай Құнанбайұлы]] мақаласында да қызыл сілтемелер мен айрық беттерді тазалап шығу керек. Дереккөз өте аз. Осы мақаланы дұрыс қалпына келтіру керек еді.--[[Қатысушы:Тазагүл Ермаханова|Ермаханова]] ([[Қатысушы талқылауы:Тазагүл Ермаханова|талқылауы]]) 16:17, 2020 ж. қазанның 27 (+06)
{{Қалыс қалдым}} таңдаулы мақаларға қазаққа қатысы бар мақалалар таңдалуы керек деп білемін. Қазақ еліне-жеріне, мәдениетіне-әдебиетіне бірыңғай қатысты мақалар болса дұрыс еді. [[Қатысушы:Nurkhan|Nureke]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurkhan|талқылауы]]) 23:24, 2020 ж. қазанның 25 (+06)
:{{Қолдаймын}} --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:43, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)
: Меніңше, аталған мақалалар жақсы не таңдалған мақала статусын кезінде алып алған және ол тарих болып қалды. Ол жақсы болсын, жаман болсын, бізге ұнасын, ұнамасын. Сол себепті тарих деректері үшін сақталып тұра берсін сол күйде. Ішін тазалап, дұрыстағысы келген адам кез келген уақытта істей алады. Ендігі таңдалатын мақалаларға талапты күшейтейік. Барлық талаптарға сай болуын қадағалайық, соған тырысайық. Және таңдаулы/үздік мақалалар таңдау жиілігін арттырайық. 2-3 жылда бір рет емес, ең болмаса 2-3 айда бір рет деген сияқты. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 18:56, 2020 ж. қазанның 27 (+06)
::{{@|Batyrbek.kz}} Статусын алу керек, сол мақаланың талқылау немес статусы алынған деген бет жасау керек, мұрағат қылып. Таңдаулы/жақсы мақала уикипедияның айнасы ғой, басқа тілдегілер, өзіміздікі ашып көрсе, оқыса көңілі толмай таңдаулы мақаласы осындай болса қалған мақалалар қандай деңгейде деген пікір қалыптасуы мүмкін ғой --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 10:28, 2020 ж. қазанның 29 (+06)
* Сонымен қандай шешім құрметті қатысушылар! --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 17:38, 2020 ж. қарашаның 6 (+06)
:Батырбектің айтқанына қосылам, статусынан айырғанша көбірек мақалалардың таңдаулы қылып жіберу керек, сол кезде бұрынғылар жаңалардың тасасында қалып қояды. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:05, 2020 ж. қарашаның 11 (+06)
::{{@|Arystanbek}}Түсінбедім, дамыту керек дейсіз бе? Онда кім толықтырады екен мысалы? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 13:54, 2020 ж. қарашаның 13 (+06)
:::{{@|Kasymov}} дамыту деген сөз болған жоқ қой. Менің жазғакнымды дұрыстап қайтадан қарашы. Батырбектің айтып отырғаны дұрыс, ерте кезде таңдалған мақалалар сол кездегі деңгейді білдіреді, қазіргі таңдайтынымыз қазіргі деңгейімізді білдіреді. Демек тарих болып қалады. Есесіне бірашама таңдаулы мақала болуға лайықты мақалалар бар соларды таңдаулы қылып жіберейік. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:44, 2020 ж. қарашаның 13 (+06)
:{{@|Arystanbek}}, {{@|Batyrbek.kz}} мен барлық таңдаулы мақаланы алсын деп жатқан жоқпын, бірінші кезекте осы үш мақаланы. Арғы жағын жақын болашақта көре жатармыз. (жабылып дамытып немесе статусын төмендетіп) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:13, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)
::{{@|Kasymov}} мүмкін сенікі дұрыс шығар, админдер мен бітікшілерді де құқығынан айырып жатамыз ғой, мақаланы да айыруға болатын шығар, таңдаулы мақала таңдаулы болып қалу керек деп қатып қалмай. Олай болса дәрежесінен айыру туралы әрқайсына жеке талқылау баста. Қатысушыларды талқылауға шақырайық. Әлде талқылаусыз бірден айыру керек пе? --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:11, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)
:::{{@|Arystanbek}} жоқ осында талқылап, қорытындыға келейік. Сосын аталған мақалалардың талқылау бетіне сілтеме жасау керек (статусынан айырылған себебін көру үшін) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 20:31, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)
Көпшілігі мақалалардың статусынан айыруын қолдап дауыс бергендіктен аталған үш мақала статусынан айырылды. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:46, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)

== Негізсіз мақала жою ==

Kasymov есімді пайдаланушы еш негізсіз [[Найзағайлы асу]] деген мақаланы жойды. Оны қалай қалпына келтіруге болады? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 13:19, 2021 ж. ақпанның 15 (+06)

== [[МедиаУики:Pipe-separator]] ==

Прошу удалить страницу (либо удалить &lt;code&gt;&amp;amp;nbsp;&lt;/code&gt;) согласно [[phab:T210851]], так как на страницах вклада, истории и т. п. с левой стороны прямой черты оказыватся двойной пробел. [[Қатысушы:1234qwer1234qwer4|1234qwer1234qwer4]] ([[Қатысушы талқылауы:1234qwer1234qwer4|талқылауы]]) 00:54, 2021 ж. қыркүйектің 23 (+06)

== Correcting file extensions ==

Hello!

Sorry for writing in English. The file extensions (.jpg) of these files don't match their MIME (image/png) and hence need to be moved:

* &lt;s&gt;[[:Сурет:Baku kristall zaly.jpg]]&lt;/s&gt; → [[:Сурет:Baku kristall zaly.png]] ''renamed''
* &lt;s&gt;[[:Сурет:Eurovision.jpg]] → [[:Сурет:Eurovision (2).png]]&lt;/s&gt; ([[:Сурет:Eurovision.png]] already exists) '''deleted'''
* &lt;s&gt;[[:Сурет:LogoSTM.jpg]]&lt;/s&gt; → [[:Сурет:LogoSTM.png]] ''renamed''

Thanks: [[Қатысушы:Jonteemil|Jonteemil]] ([[Қатысушы талқылауы:Jonteemil|талқылауы]]) 06:12, 2022 ж. шілденің 10 (+06)
:{{@|Jonteemil}} --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:52, 2022 ж. шілденің 12 (+06)

== Qazaqstanyn LGBT quqyqtary. ==

https://kk.m.wikipedia.org/wiki/Қатысушы:Mp5am/Қазақстанның_ЛГБТ_құқықтары

salemetsiz be. i want to upload this article. [[Қатысушы:Mp5am|Mp5am]] ([[Қатысушы талқылауы:Mp5am|талқылауы]]) 16:23, 2022 ж. шілденің 27 (+06)

== Global ban proposal for Piermark/House of Yahweh/HoY ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Apologies for writing in English. If this is not the proper place to post, please move it somewhere more appropriate. {{int:Please-translate}}
There is an on-going discussion about a proposal that Piermark/House of Yahweh/HoY be globally banned from editing all Wikimedia projects. You are invited to participate at [[:m:Requests for comment/Global ban for Piermark|Requests for comment/Global ban for Piermark]] on Meta-Wiki. {{int:Feedback-thanks-title}} [[User:Unite together|U.T.]] ([[User talk:Unite together|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 18:36, 2023 ж. мамырдың 4 (+06)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Requests_for_comment/Global_ban_for_Piermark/Invitations/AN2&amp;oldid=24980083 тізімін пайдаланып User:1234qwer1234qwer4@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Тексерілмеген мақалалар  ==

Саламатсыздар ма, мен жаңа мақала жасаған едім, аты &quot; Француз және үнді соғысы &quot;. Менің мақалам сүзгіден &quot;тексерілмеген мақала&quot; болғаны үшін өтпеді. Бірақ мен Дереккөздер жаздым, басқа уикилерге сілтемелерімді алып тастадым. Неге менің мақалам жарияланбады? Әлде мен үлгі және сурет қоймағандықтан ба? Осыны тексерсеңіздер . [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 17:37, 2024 ж. желтоқсанның 26 (+05)

:Міне, менің мақалам: 
:Осыны тексеріп берсеңіздер [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 17:54, 2024 ж. желтоқсанның 26 (+05)

== Жазушы туралы мәлімет салынбай тұр ==

Мен жазушы Әлихан Жақсылық туралы мәлімет салып едім, себебі көп адам интернетте іздеп сұраныс өте көп болғандықтан салдым. Дегенмен, википедияға сал алмай жатырмын, админдерге хабарласыңыз деп шығып тұр. Көмектеріңіз керек! Алдын ала рақмет! [[Арнайы:Үлесі/164.40.114.143|164.40.114.143]] 23:56, 2025 ж. маусымның 11 (+05)</text>
      <sha1>gsrkbkhxz0tn8oo1tgx24p86nv0b4fh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нұржол желек жолы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>520183</id>
    <revision>
      <id>3479310</id>
      <parentid>3361323</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:34:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg|Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] [[commons:File:Ak_Orda_Presidential_Palace04.jpg|жойған]], себебі: [[:c:COM:L|Copyright viol</comment>
      <origin>3479310</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1777" sha1="iiu7bzm8dpaq9d9iqdve3s6gajretoj" xml:space="preserve">{{Coord|51|7|37.95|N|71|26|13.01|E|display=title}}
[[Сурет:Astana-2021-10 - 20.jpg|нобай|250px]][[Сурет:Astana-2021-10 - 9.jpg|нобай|250px]] 
'''Нұржол желек жолы''' — [[Астана]] қаласының орталық ауданындағы желекжол. [[Есіл]] өзенінің сол жақ жағалауында орын тепкен. Астананың басты тынығу-көгалдану орындарының бірі.

[[Ұзындық|Ұзындығы]] -1252 м.

Нұржол - екі сөздің бірігуінен жасалған. «[[Нұр]]» сөзі сәуле, жарық, шұғыла дегенді білдіреді. Ал «[[жол]]» сөзі қазақ халқының [дәстүрлі түсінігінде өте қасиетті ұғым.

Желекжолда «Нұрсая» тұрғын үй кешені, «Транспорт тауэр» [[ғимарат]]ы орналасқан.&lt;ref&gt;Астана көшелері /Құрастырушы: Е. Тілешев, О. Сүлейменов. Алматы: 2008. ISBN 9965-32-642-8&lt;/ref&gt;

== Галерея ==
&lt;gallery&gt;
Astana-2021-10 - 6.jpg
Astana-2021-10 - 7.jpg
Украшения улиц Астаны 2017 6.jpg
Astana DSC04196 (7709809746).jpg
Astana DSC04228 (7709886208).jpg
Bayterek Flowers.jpg
&lt;/gallery&gt;
== Сілтемелер ==
*[http://maps.astana.kz/kz/gis.html Астана қаласының жоспар-кестесі анықтамалық онлайн картасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130116155141/http://maps.astana.kz/kz/gis.html |date=2013-01-16 }} {{ref-kk}}{{ref-en}}{{ref-ru}}
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Астана сәулеті]]</text>
      <sha1>iiu7bzm8dpaq9d9iqdve3s6gajretoj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талқылау:Барболу (философия)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>524677</id>
    <revision>
      <id>3479329</id>
      <parentid>2800040</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:06:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alphy Haydar</username>
        <id>36950</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Alphy Haydar [[Талқылау:Болу (философия)]] бетін [[Талқылау:Барболу (философия)]] бетіне жылжытты</comment>
      <origin>2800040</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3495" sha1="nws8ab1zw9efy445oebwfom3hjiqz88" xml:space="preserve">{{ТМ}}

== Тақырыбын ауыстыру ==

{{@|Alphy Haydar}} тақырыбын ауыстырдыңыз. Енді ''тіршілік'' дегенге қаншама мақалалар сілтеніп тұр және сіздің өзгерткеңіз қаншалықты дұрыс? {{@|Arystanbek}}, {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, {{@|Салиха}}, {{@|Batyrbek.kz}} өз ойларыңызды айтып кетсеңіздер --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 16:20, 2020 ж. шілденің 23 (+06)

[https://www.opiq.kz/kit/62/chapter/2343 Мысалы мына мақаладағы] тіршілік сөзі existence сөзін емес, life сөзін білдіріп тұр. Existence деген кез келген,тіпті өлі заттардың да бар болуы. Ал, Тіршілік тек тірі нәрселердің, ең алғашқы біржасушалылардан бастап адамға дейінгілерді білдіреді.--[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылауы]]) 16:24, 2020 ж. шілденің 23 (+06)

Қазақта тағы &quot;Болмыс&quot; деген сөз бар. Ол философиялық &quot;being&quot; деген сөз. Мағынасы &quot;Existence&quot; ке жақын, тек арнайы мағынада өзгешеленеді. Соған салыстырмалы түрде &quot;Existence дегеніміз &quot;Болу&quot; деген сөз. Егер тек Exist қана болса, &quot;бар&quot; дегендік. Бұлардың Тіршілік дегенге қатысы шамалы, немесе Үлкен жағынан Тіршілік existenceтің бір бөлігі, тірі жандыларды білдіреді. Бірақ Existence заттардың да, материя, энергияның да болып, уақыт-кеңістікте бар болып жатуын білдіреді.--[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылауы]]) 16:30, 2020 ж. шілденің 23 (+06)
:{{@|Alphy Haydar}} бар тіршілік мақаласын бүлдірмей жаңа атаумен бастағаныңыз жөн еді. --&lt;em&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;&lt;/em&gt; ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:50, 2020 ж. шілденің 24 (+06)
:: Меніңше, оны пәлсапа саласының мамандарымен ақылдасқан дұрыс. Сәйкес дереккөзге сілтемесі арқылы, әрине. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 22:59, 2020 ж. шілденің 25 (+06)
Батырбек, мен де Философия маманымын. )) Егер басқа пән салалары болса, мұнша сенімді айтпас едім. --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылауы]]) 15:38, 2020 ж. қыркүйектің 19 (+06)</text>
      <sha1>nws8ab1zw9efy445oebwfom3hjiqz88</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>536081</id>
    <revision>
      <id>3479338</id>
      <parentid>3450518</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:30:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479338</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12552" sha1="9iy6dmalxm3mky7b4e1le6m9fr8kag6" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы
 |қысқартылған атауы    = Ортсайлауком
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |мемлекет = {{KAZ}}
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = Logo of Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan.svg
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = CECRK building (cropped).jpg
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = 
 |ізашары1          = 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = 010000, Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 4
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Нұрлан Мәжитұлы Әбдіров|Нұрлан Әбдіров]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы
 |басшылықтың есімі2    =  [[Шавхат Әнесұлы Өтемісов|Шавхат Өтемісов]]
 |басшылықтың лауазымы2 = Хатшысы
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            =
https://www.election.gov.kz/kaz/ election.gov.kz
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
'''Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы''' — Республика [[сайлау комиссиясы|сайлау комиссияларының]] біртұтас жүйесіне басшылық ететін Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы.

Комиссияның негізгі міндеті Қазақстан Республикасында әділ, шынайы және еркін сайлаулар мен республикалық референдумдар өткізу болып табылады. Миссиясы — еркін және әділ сайлау мен республикалық референдумдар өткізу жолымен азаматтардың тікелей немесе өз өкілдері арқылы мемлекет істерін басқаруға қатысу құқықтарын қамтамасыз ету.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U960003205_ Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы туралы ережені бекіту туралы]&lt;/ref&gt;

== Қысқаша тарихы ==
[[Қазақ КСР]]-і депутаттарын сайлау және кері шақырып алу бойынша Орталық сайлау комиссиясы [[Қазақ КСР]] [[Жоғарғы Кеңес]]інің [[1989 жыл]]ғы [[22 қыркүйек]]тегі қаулысымен 25 адамнан құрылған болатын. 
[[1989 жыл]]ғы [[18 қазан]]да [[Қазақ КСР]]-і депутаттарын сайлау және кері шақырып алу бойынша Орталық сайлау комиссиясы аппаратының құрамы бекітілді. [[Қазақ КСР]] [[Жоғарғы Кеңес]]і Президиумының қаулысына сәйкес Ортсайлауком аппараты 7 адамнан құралды. 
[[Қазақ КСР]] [[Жоғарғы Кеңес]]і [[1991 жыл]]ғы [[28 маусым]]да [[Қазақ КСР]]-і депутаттарын сайлау және кері шақырып алу бойынша Орталық сайлау комиссиясы құрамына өзгерістер енгізді. 
[[1993 жыл]]ғы [[8 желтоқсан]] күні [[Қазақ КСР]] [[Жоғарғы Кеңес]]інің «Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясын сайлау туралы» қаулысы қабылданды. [[Қазақстан Республикасы]] Орталық сайлау комиссиясының құрамын [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің ұсынысы бойынша [[Жоғарғы Кеңес]] сайлады. 
Осы жылдың [[21 желтоқсан]]ында [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің Қаулысымен Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы туралы Ереже бекітілді. 
[[1995 жыл]]ғы [[17 наурыз]]да [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің «Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы туралы» Жарлығы қабылданды. Орталық сайлау комиссиясының отставкаға кету туралы өтінішін қарай келе, Орталық сайлау комиссиясының бүкіл құрамын қызметтен босату туралы шешім қабылданды. 
[[1995 жыл]]ғы [[25 наурыз]]да Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының жаңа құрамы бекітілді. 
[[1996 жыл]]ғы [[11 қараша]]да Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Орталық сайлау комиссиясы туралы жаңа Ереже бекітілді.

== Қайта ұйымдастыру ==
[[2007 жыл]]ғы конституциялық реформаға дейін Республиканың Орталық сайлау комиссиясы Төрағасын, Төрағаның орынбасарын және мүшелерін [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің ұсынысы бойынша сайлау [[Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісі|Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі]]нің айрықша құзіретіне жататын. Қазіргі кезде қолданыстағы Конституцияға сәйкес Орталық сайлау комиссиясын қалыптастырудың келесі тәртібі қолданылады: 
*	Ортсайлаукомның Төрағасы мен екі мүшесін бес жыл мерзімге Қазақстан республикасының Президенті тағайындайды; 
*	Ортсайлаукомның екі мүшесін бес жыл мерзімге Парламент Сенаты тағайындайды; 
*	Ортсайлаукомның екі мүшесін бес жыл мерзімге Парламент Мәжілісі тағайындайды.

== Комиссия мүшелері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Реті !! Аты-жөні !! Тағайындалған уақыты !! Тағайындаған билік органы
|-
| 1 || Төрағасы — [[Нұрлан Мәжитұлы Әбдіров]] || [[2022 жыл]]ы [[25 қаңтар]] || Президент
|-
| 2 || Төраға орынбасары — [[Мұхтар Тілдәбекұлы Ерман]] || [[2022 жыл]]ы [[30 наурыз]] || Мәжіліс
|-
| 3 || Хатшысы — [[Шавхат Әнесұлы Өтемісов]] || [[2022 жыл]]ы [[24 ақпан]] || Сенат
|-
| 4 || [[Азамат Мақсотұлы Айманақұмов]] || [[2024 жыл]]ы [[7 қараша]] || Президент
|-
| 5 || [[Михаил Михайлович Бортник]] || [[2024 жыл]]ы [[7 қараша]] || Президент
|-
| 6 || [[Асылбек Айжарықұлы Смағұлов]] || [[2020 жыл]]ы [[16 қыркүйек]] || Мәжіліс
|-
| 7 || [[Ләззат Кеңесқызы Сүйіндік]] || [[2024 жыл]]ы [[7 қараша]] || Сенат
|}

== Аппарат құрылымы ==
* Төрағаның Хатшылығы
* Ұйымдастыру-бақылау және кадр жұмысы бөлімі
* Сайлау процесін ұйымдастыру бөлімі
* Халықаралық ынтымақтастық бөлімі
* Электораттық оқытуды ұйымдастыру бөлімі
* Заң бөлімі
* Талдау және коммуникациялар бөлімі
* Бюджетті жоспарлау және атқару бөлімі&lt;ref&gt;[https://www.election.gov.kz/kaz/r-osk-turaly/r-osk-apparatyny-ramy.php Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының ҚҰРЫЛЫМЫ]&lt;/ref&gt;

== Төрағалары ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! №
! Суреті
! Аты-жөні&lt;br&gt;{{small|(Өмір сүрген жылдары)}}
! colspan=&quot;2&quot;| Басқарған уақыты
|-
| colspan=&quot;5&quot;| 
'''Қазақ КСР, Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы (1990–)'''
|-
| 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қапар Бөкенұлы Бөкенов|Қапар Бөкенов]]&lt;br&gt;{{small|(1940—20??)}} || 1991 || 1993
|-
| 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қаратай Тұрысов]]&lt;br&gt;{{small|(1934—2004)}} || желтоқсан 1993 || наурыз 1995
|-
| 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Юрий Алексеевич Ким|Юрий Ким]]&lt;br&gt;{{small|(1940—2000)}} || наурыз 1995 || қаңтар 1996
|-
| 4 || [[Сурет:Zagipa Baliyeva.jpg|99px]] || [[Зағипа Яхияқызы Балиева|Зағипа Балиева]]&lt;br&gt;{{small|(1958 туған)}} || қаңтар 1996 || 13 сәуір 2005
|-
| 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]&lt;br&gt;{{small|(1948 туған)}} || 13 сәуір 2005 || 17 қаңтар 2007
|-
| 6 || [[Сурет:Turgankulov.jpg|99px]] || [[Қуандық Тұрғанқұлұлы Тұрғанқұлов|Қуандық Тұрғанқұлов]]&lt;br&gt;{{small|(1949 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 13 қыркүйек 2016
|-
| 7 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 25 қаңтар 2022
|-
| 8 || [[Сурет:Nurlan Abdirov.jpg|99px]] || [[Нұрлан Мәжитұлы Әбдіров|Нұрлан Әбдіров]]&lt;br&gt;{{small|(1961 туған)}} || 25 қаңтар 2022 || —
|}

== Қарамағындағы ұйымдар ==
* «Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының Инженерлiк-техникалық орталығы» ШЖҚ РМК — электрондық сайлау жүйесi инфрақұрылымының объектiлерi торабын ұстау және дамыту саласында шаруашылық қызметтi жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын. 2005 жылы құрылған.&lt;ref&gt;[https://www.election.gov.kz/kaz/rgp/ «ҚР ОСК ИТО» РМК ҚҰРУ ТУРАЛЫ ҚАУЛЫ]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстан мемлекеттік құрылымдары]]</text>
      <sha1>9iy6dmalxm3mky7b4e1le6m9fr8kag6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479339</id>
      <parentid>3479338</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:31:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479339</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12567" sha1="ey5978w4ad7pcyqvjgy6be6nrpfewko" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы
 |қысқартылған атауы    = Ортсайлауком
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |мемлекет = {{KAZ}}
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = Logo of Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan.svg
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = CECRK building (cropped).jpg
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[1993 жыл]]
 |ізашары1          = 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = 010000, Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 4
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Нұрлан Мәжитұлы Әбдіров|Нұрлан Әбдіров]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы
 |басшылықтың есімі2    =  [[Шавхат Әнесұлы Өтемісов|Шавхат Өтемісов]]
 |басшылықтың лауазымы2 = Хатшысы
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            =
https://www.election.gov.kz/kaz/ election.gov.kz
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
'''Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы''' — Республика [[сайлау комиссиясы|сайлау комиссияларының]] біртұтас жүйесіне басшылық ететін Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы.

Комиссияның негізгі міндеті Қазақстан Республикасында әділ, шынайы және еркін сайлаулар мен республикалық референдумдар өткізу болып табылады. Миссиясы — еркін және әділ сайлау мен республикалық референдумдар өткізу жолымен азаматтардың тікелей немесе өз өкілдері арқылы мемлекет істерін басқаруға қатысу құқықтарын қамтамасыз ету.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U960003205_ Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы туралы ережені бекіту туралы]&lt;/ref&gt;

== Қысқаша тарихы ==
[[Қазақ КСР]]-і депутаттарын сайлау және кері шақырып алу бойынша Орталық сайлау комиссиясы [[Қазақ КСР]] [[Жоғарғы Кеңес]]інің [[1989 жыл]]ғы [[22 қыркүйек]]тегі қаулысымен 25 адамнан құрылған болатын. 
[[1989 жыл]]ғы [[18 қазан]]да [[Қазақ КСР]]-і депутаттарын сайлау және кері шақырып алу бойынша Орталық сайлау комиссиясы аппаратының құрамы бекітілді. [[Қазақ КСР]] [[Жоғарғы Кеңес]]і Президиумының қаулысына сәйкес Ортсайлауком аппараты 7 адамнан құралды. 
[[Қазақ КСР]] [[Жоғарғы Кеңес]]і [[1991 жыл]]ғы [[28 маусым]]да [[Қазақ КСР]]-і депутаттарын сайлау және кері шақырып алу бойынша Орталық сайлау комиссиясы құрамына өзгерістер енгізді. 
[[1993 жыл]]ғы [[8 желтоқсан]] күні [[Қазақ КСР]] [[Жоғарғы Кеңес]]інің «Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясын сайлау туралы» қаулысы қабылданды. [[Қазақстан Республикасы]] Орталық сайлау комиссиясының құрамын [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің ұсынысы бойынша [[Жоғарғы Кеңес]] сайлады. 
Осы жылдың [[21 желтоқсан]]ында [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің Қаулысымен Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы туралы Ереже бекітілді. 
[[1995 жыл]]ғы [[17 наурыз]]да [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің «Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы туралы» Жарлығы қабылданды. Орталық сайлау комиссиясының отставкаға кету туралы өтінішін қарай келе, Орталық сайлау комиссиясының бүкіл құрамын қызметтен босату туралы шешім қабылданды. 
[[1995 жыл]]ғы [[25 наурыз]]да Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының жаңа құрамы бекітілді. 
[[1996 жыл]]ғы [[11 қараша]]да Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Орталық сайлау комиссиясы туралы жаңа Ереже бекітілді.

== Қайта ұйымдастыру ==
[[2007 жыл]]ғы конституциялық реформаға дейін Республиканың Орталық сайлау комиссиясы Төрағасын, Төрағаның орынбасарын және мүшелерін [[Қазақстан Республикасы Президенті]]нің ұсынысы бойынша сайлау [[Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісі|Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі]]нің айрықша құзіретіне жататын. Қазіргі кезде қолданыстағы Конституцияға сәйкес Орталық сайлау комиссиясын қалыптастырудың келесі тәртібі қолданылады: 
*	Ортсайлаукомның Төрағасы мен екі мүшесін бес жыл мерзімге Қазақстан республикасының Президенті тағайындайды; 
*	Ортсайлаукомның екі мүшесін бес жыл мерзімге Парламент Сенаты тағайындайды; 
*	Ортсайлаукомның екі мүшесін бес жыл мерзімге Парламент Мәжілісі тағайындайды.

== Комиссия мүшелері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Реті !! Аты-жөні !! Тағайындалған уақыты !! Тағайындаған билік органы
|-
| 1 || Төрағасы — [[Нұрлан Мәжитұлы Әбдіров]] || [[2022 жыл]]ы [[25 қаңтар]] || Президент
|-
| 2 || Төраға орынбасары — [[Мұхтар Тілдәбекұлы Ерман]] || [[2022 жыл]]ы [[30 наурыз]] || Мәжіліс
|-
| 3 || Хатшысы — [[Шавхат Әнесұлы Өтемісов]] || [[2022 жыл]]ы [[24 ақпан]] || Сенат
|-
| 4 || [[Азамат Мақсотұлы Айманақұмов]] || [[2024 жыл]]ы [[7 қараша]] || Президент
|-
| 5 || [[Михаил Михайлович Бортник]] || [[2024 жыл]]ы [[7 қараша]] || Президент
|-
| 6 || [[Асылбек Айжарықұлы Смағұлов]] || [[2020 жыл]]ы [[16 қыркүйек]] || Мәжіліс
|-
| 7 || [[Ләззат Кеңесқызы Сүйіндік]] || [[2024 жыл]]ы [[7 қараша]] || Сенат
|}

== Аппарат құрылымы ==
* Төрағаның Хатшылығы
* Ұйымдастыру-бақылау және кадр жұмысы бөлімі
* Сайлау процесін ұйымдастыру бөлімі
* Халықаралық ынтымақтастық бөлімі
* Электораттық оқытуды ұйымдастыру бөлімі
* Заң бөлімі
* Талдау және коммуникациялар бөлімі
* Бюджетті жоспарлау және атқару бөлімі&lt;ref&gt;[https://www.election.gov.kz/kaz/r-osk-turaly/r-osk-apparatyny-ramy.php Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының ҚҰРЫЛЫМЫ]&lt;/ref&gt;

== Төрағалары ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! №
! Суреті
! Аты-жөні&lt;br&gt;{{small|(Өмір сүрген жылдары)}}
! colspan=&quot;2&quot;| Басқарған уақыты
|-
| colspan=&quot;5&quot;| 
'''Қазақ КСР, Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы (1990–)'''
|-
| 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қапар Бөкенұлы Бөкенов|Қапар Бөкенов]]&lt;br&gt;{{small|(1940—20??)}} || 1991 || 1993
|-
| 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қаратай Тұрысов]]&lt;br&gt;{{small|(1934—2004)}} || желтоқсан 1993 || наурыз 1995
|-
| 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Юрий Алексеевич Ким|Юрий Ким]]&lt;br&gt;{{small|(1940—2000)}} || наурыз 1995 || қаңтар 1996
|-
| 4 || [[Сурет:Zagipa Baliyeva.jpg|99px]] || [[Зағипа Яхияқызы Балиева|Зағипа Балиева]]&lt;br&gt;{{small|(1958 туған)}} || қаңтар 1996 || 13 сәуір 2005
|-
| 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]&lt;br&gt;{{small|(1948 туған)}} || 13 сәуір 2005 || 17 қаңтар 2007
|-
| 6 || [[Сурет:Turgankulov.jpg|99px]] || [[Қуандық Тұрғанқұлұлы Тұрғанқұлов|Қуандық Тұрғанқұлов]]&lt;br&gt;{{small|(1949 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 13 қыркүйек 2016
|-
| 7 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 25 қаңтар 2022
|-
| 8 || [[Сурет:Nurlan Abdirov.jpg|99px]] || [[Нұрлан Мәжитұлы Әбдіров|Нұрлан Әбдіров]]&lt;br&gt;{{small|(1961 туған)}} || 25 қаңтар 2022 || —
|}

== Қарамағындағы ұйымдар ==
* «Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының Инженерлiк-техникалық орталығы» ШЖҚ РМК — электрондық сайлау жүйесi инфрақұрылымының объектiлерi торабын ұстау және дамыту саласында шаруашылық қызметтi жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын. 2005 жылы құрылған.&lt;ref&gt;[https://www.election.gov.kz/kaz/rgp/ «ҚР ОСК ИТО» РМК ҚҰРУ ТУРАЛЫ ҚАУЛЫ]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстан мемлекеттік құрылымдары]]</text>
      <sha1>ey5978w4ad7pcyqvjgy6be6nrpfewko</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>541443</id>
    <revision>
      <id>3479296</id>
      <parentid>3472679</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T22:06:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кеңес аппараты */</comment>
      <origin>3479296</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15066" sha1="qbci36016bz401rhy9iqbjp3cjnh9jz" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі
 |қысқартылған атауы    = 
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |мемлекет = {{KAZ}}
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = 
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = 
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[1995 жыл]]
 |ізашары1          = 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Астана]] қаласы, Мәңгілік ел даңғылы 8, Министрліктер үйі, № 1В кіреберісі
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Дмитрий Михайлович Малахов|Дмитрий Малахов]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы 
 |басшылықтың есімі2    = 
 |басшылықтың лауазымы2 = 
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = [https://www.gov.kz/memleket/entities/vss?lang=kk gov.kz/memleket/entities/vss]
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
'''Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі''' – Қазақстан Республикасы Президентінің соттарды қалыптастыру жөніндегі конституциялық өкілеттіктерін, судьялардың тәуелсіздігі мен оларға ешкімнің тиіспеу кепілдіктерін қамтамасыз ету мақсатында құрылатын автономиялы мемлекеттік мекеме.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000436 Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Қазақстан Республикасының Жоғары сот кеңесі 1995 жылы сот жүйесін реформалау аясында консультативтік-кеңесші орган ретінде құрылған. Кеңесті тікелей Қазақстан Президенті басқарып келсе, 1998 жылдан бастап ол өкілеттік кеңес төрағасына жүктелді. Кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Конституциялық Кеңес төрағасы, Әділет министрі, сонымен қатар Сенат депутаттары, судьялар, Президент тағайындайтын өзге де тұлғалар кірді.

2008-2015 жылдары Жоғары сот кеңесі мүшелерін мемлекет басшысы тағайындайтын заңды тұлға мәртебесі жоқ мекеме ретінде жұмыс істеді. Аталған кезеңде кеңестің өкілеттігі біршама артты, өйткені оған таратылған Әділет біліктілік алқасының бүкіл функциясы берілген еді.

2016 жылдан бастап Жоғары сот кеңесі заң бойынша автономиялы мемлекеттік мекеме мәртебесіне ие болды. Кеңес қызметі сапалы атқарылуы үшін оның жанынан өз аппараты құрылды. Одан бөлек кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Әділет министрі, Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы, Мәжіліс пен Сенаттың тиісті тұрақты комитеттерінің төрағалары, адвокат және заңгер ғалым енді.&lt;ref&gt;[https://www.zakon.kz/stati/6002062-vysshii-sudebnyi-sovet-garant-formirovaniia-professionalnogo-sudeiskogo-korpusa.html Высший Судебный Совет — гарант формирования профессионального судейского корпуса]&lt;/ref&gt;

== Кеңесті құру тәртібі ==
* Кеңес Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын Төрағадан және басқа адамдардан тұрады. Төрағаны Қазақстан Республикасының Президенті Парламент Сенатының келісімімен тағайындайды.
* Жоғарғы Соттың Төрағасы, Бас Прокурор, Парламент Сенаты мен Мәжілісінің тиісінше тұрақты комитеттерінің төрағалары лауазымы бойынша Кеңес мүшелері болып табылады.
* Президент Кеңес құрамына басқа адамдарды, оның ішінде ғалым заңгерлерді, адвокаттарды, шетелдік сарапшыларды, заңгерлер жұртшылығының өкілдерін де тағайындауы мүмкін.

== Кеңес мүшелері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Реті !! Аты-жөні !! Мүшелікке тағайындалған уақыты !! Лауазымы
|-
| 1 || [[Дмитрий Михайлович Малахов]] || 19 қыркүйек 2024 || Жоғары сот кеңесінің төрағасы
|-
| 2 || [[Асламбек Амангелдіұлы Мерғалиев]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 8 желтоқсан 2022 || Жоғарғы сот төрағасы
|-
| 3 || [[Берік Ноғайұлы Асылов]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 3 наурыз 2022 || Бас прокурор
|-
| 4 || [[Нұрлан Құдиярұлы Бекназаров]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 28 қыркүйек 2023 || Парламент Сенатының Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің төрағасы
|-
| 5 || [[Снежанна Валерьевна Имашева]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 29 наурыз 2023 || Парламент Мәжілісінің Заңнама және сот-құқықтық реформа комитеті төрағасы
|-
| 6 || [[Алтын Шалабайқызы Айтуарова]] || 3 қаңтар 2024 || Батыс Қазақстан облыстық сотының судьясы
|-
| 7 || [[Сапар Әбдіраманұлы Әміртаев]] || 3 қаңтар 2024 || Түркістан облыстық адвокаттар алқасының адвокаты
|-
| 8 || [[Ернар Нұрланұлы Бегалиев]] || 3 қаңтар 2024 || Бас прокуратура жанындағы Құқық қорғау органдары академиясының Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру институтының Арнайы заң пәндері кафедрасының профессоры
|-
| 9 || [[Әскербек Бейсембекұлы Жақулин]] || 1 маусым 2022 || Ақмола облыстық сотының судьясы
|-
| 10 || [[Жеңісбек Советбекұлы Мырзалиев]] || 1 маусым 2022 || Қостанай облысы Рудный қалалық сотының судьясы
|-
| 11 || [[Айдын Маратұлы Нұрбеков]] || 1 маусым 2022 || Жоғарғы Сот судьясы
|-
| 12 || [[Ғалымжан Қансейітұлы Нұрлықұлов]] || 3 қаңтар 2024 || Жамбыл облыстық сотының судьясы
|-
| 13 || [[Нұрия Оралжанқызы Сисенова]] || 1 маусым 2022 || Жоғарғы Сот судьясы
|-
| 14 || [[Олеся Юрьевна Цай]] || 1 маусым 2022 || Қарағанды қаласы Қазыбек би ауданының №2 аудандық сотының судьясы
|-
| 15 || [[Ғафур Хамзеұлы Шаров]] || 1 маусым 2022 || Маңғыстау облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының судьясы
|-
| 16 || [[Жаннетта Гайсовна Калишева]] || 1 маусым 2022 || Нәрікбаев атындағы Қазақ гуманитарлық-заң университетінің Жария құқық департаментінің құрметті профессоры&lt;ref name=&quot;қрлм&quot;&gt;[https://www.gov.kz/memleket/entities/vss/about/structure?lang=kk Жоғары Сот Кеңесінің құрылымы]&lt;/ref&gt;
|}

== Кеңес аппараты ==
Кеңес аппараты Қазақстан Президентінің 2015 жы­л­ғы 23 жел­тоқ­сан­да­ғы №137 Жар­лы­ғы­мен құрылды. Аппарат Жоғары Сот Кеңесінің қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдық-құқықтық, материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етуді жүзеге асырады.

Кеңес аппаратының басшысын Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды және ол лауазымы бойынша Кеңес хатшысы болып табылады. Бұл лауазымды [[2024 жыл]]ғы [[9 ақпан]]нан бастап [[Дәурен Болатұлы Мұратбеков|Дәурен Мұратбеков]] атқарады.&lt;ref name=&quot;қрлм&quot; /&gt;

== Төрағаларының тізімі ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! №
! Суреті
! Аты-жөні&lt;br&gt;{{small|(Өмір сүрген жылдары)}}
! colspan=&quot;2&quot;| Басқарған уақыты
|-
| 1 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 2000 || 2001
|-
| 2 || [[Сурет:Georgiy Kim.jpg|99px]] || [[Георгий Владимирович Ким|Георгий Ким]]&lt;br&gt;{{small|(1953 туған)}} || 15 қазан 2001 || 21 наурыз 2002
|-
| 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 21 наурыз 2002 || 12 сәуір 2003
|-
| 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мақсұт Сұлтанұлы Нәрікбаев|Мақсұт Нәрікбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1940—2015)}} || 12 сәуір 2003 || 12 сәуір 2006
|-
| 5 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 12 сәуір 2006 || 14 ақпан 2008
|-
| 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]&lt;br&gt;{{small|(1948 туған)}} || 14 ақпан 2008 || 20 қаңтар 2012
|-
| style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | м.а. || rowspan=&quot;2&quot; | [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || rowspan=&quot;2&quot; | [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | 20 қаңтар 2012 || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | 13 наурыз 2012
|-
| 7 || 13 наурыз 2012 || 16 қазан 2013
|-
| 8 || [[Сурет:Bektas Beknazarov.jpg|99px]] || [[Бектас Әбдіханұлы Бекназаров|Бектас Бекназаров]]&lt;br&gt;{{small|(1956 туған)}} || 16 қазан 2013 || 11 тамыз 2014
|-
| 9 || [[Сурет:Rashid Tusipbekov.jpg|99px]] || [[Рашид Төлеутайұлы Түсіпбеков|Рашид Түсіпбеков]]&lt;br&gt;{{small|(1955 туған)}} || 11 тамыз 2014 || 26 тамыз 2015
|- style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;
| м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 14 қазан 2015 || 11 желтоқсан 2015
|-
| 10 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Анатолий Сергеевич Смолин|Анатолий Смолин]]&lt;br&gt;{{small|(1959 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 4 сәуір 2018
|-
| 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 4 сәуір 2018 || 7 маусым 2021
|-
| 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Денис Алексеевич Шипп|Денис Шипп]]&lt;br&gt;{{small|(1968 туған)}} || 7 маусым 2021 || 19 қыркүйек 2024
|-
| 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Михайлович Малахов|Дмитрий Малахов]]&lt;br&gt;{{small|(1974 туған)}} || 19 қыркүйек 2024 || —
|}

== Сот төрелігі академиясы ==
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот Кеңесі жанында ерекше мәртебе берілген жоғары оқу орны Сот төрелігі академиясы жұмыс істейді. Ол жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асырып, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асырады.&lt;ref&gt;[https://academy.sud.kz/kaz/content/biz-turaly Біз туралы]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>qbci36016bz401rhy9iqbjp3cjnh9jz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479297</id>
      <parentid>3479296</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T22:07:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479297</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15168" sha1="rjhkvyamjcdgcjniu6y9p4yu511rgid" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі
 |қысқартылған атауы    = 
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |мемлекет = {{KAZ}}
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = 
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = 
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[1995 жыл]]
 |ізашары1          = 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Астана]] қаласы, Мәңгілік ел даңғылы 8, Министрліктер үйі, № 1В кіреберісі
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Дмитрий Михайлович Малахов|Дмитрий Малахов]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы 
 |басшылықтың есімі2    = [[Дәурен Болатұлы Мұратбеков|Дәурен Мұратбеков]]
 |басшылықтың лауазымы2 = Хатшысы
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = [https://www.gov.kz/memleket/entities/vss?lang=kk gov.kz/memleket/entities/vss]
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
'''Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі''' – Қазақстан Республикасы Президентінің соттарды қалыптастыру жөніндегі конституциялық өкілеттіктерін, судьялардың тәуелсіздігі мен оларға ешкімнің тиіспеу кепілдіктерін қамтамасыз ету мақсатында құрылатын автономиялы мемлекеттік мекеме.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000436 Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Қазақстан Республикасының Жоғары сот кеңесі 1995 жылы сот жүйесін реформалау аясында консультативтік-кеңесші орган ретінде құрылған. Кеңесті тікелей Қазақстан Президенті басқарып келсе, 1998 жылдан бастап ол өкілеттік кеңес төрағасына жүктелді. Кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Конституциялық Кеңес төрағасы, Әділет министрі, сонымен қатар Сенат депутаттары, судьялар, Президент тағайындайтын өзге де тұлғалар кірді.

2008-2015 жылдары Жоғары сот кеңесі мүшелерін мемлекет басшысы тағайындайтын заңды тұлға мәртебесі жоқ мекеме ретінде жұмыс істеді. Аталған кезеңде кеңестің өкілеттігі біршама артты, өйткені оған таратылған Әділет біліктілік алқасының бүкіл функциясы берілген еді.

2016 жылдан бастап Жоғары сот кеңесі заң бойынша автономиялы мемлекеттік мекеме мәртебесіне ие болды. Кеңес қызметі сапалы атқарылуы үшін оның жанынан өз аппараты құрылды. Одан бөлек кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Әділет министрі, Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы, Мәжіліс пен Сенаттың тиісті тұрақты комитеттерінің төрағалары, адвокат және заңгер ғалым енді.&lt;ref&gt;[https://www.zakon.kz/stati/6002062-vysshii-sudebnyi-sovet-garant-formirovaniia-professionalnogo-sudeiskogo-korpusa.html Высший Судебный Совет — гарант формирования профессионального судейского корпуса]&lt;/ref&gt;

== Кеңесті құру тәртібі ==
* Кеңес Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын Төрағадан және басқа адамдардан тұрады. Төрағаны Қазақстан Республикасының Президенті Парламент Сенатының келісімімен тағайындайды.
* Жоғарғы Соттың Төрағасы, Бас Прокурор, Парламент Сенаты мен Мәжілісінің тиісінше тұрақты комитеттерінің төрағалары лауазымы бойынша Кеңес мүшелері болып табылады.
* Президент Кеңес құрамына басқа адамдарды, оның ішінде ғалым заңгерлерді, адвокаттарды, шетелдік сарапшыларды, заңгерлер жұртшылығының өкілдерін де тағайындауы мүмкін.

== Кеңес мүшелері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Реті !! Аты-жөні !! Мүшелікке тағайындалған уақыты !! Лауазымы
|-
| 1 || [[Дмитрий Михайлович Малахов]] || 19 қыркүйек 2024 || Жоғары сот кеңесінің төрағасы
|-
| 2 || [[Асламбек Амангелдіұлы Мерғалиев]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 8 желтоқсан 2022 || Жоғарғы сот төрағасы
|-
| 3 || [[Берік Ноғайұлы Асылов]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 3 наурыз 2022 || Бас прокурор
|-
| 4 || [[Нұрлан Құдиярұлы Бекназаров]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 28 қыркүйек 2023 || Парламент Сенатының Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің төрағасы
|-
| 5 || [[Снежанна Валерьевна Имашева]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 29 наурыз 2023 || Парламент Мәжілісінің Заңнама және сот-құқықтық реформа комитеті төрағасы
|-
| 6 || [[Алтын Шалабайқызы Айтуарова]] || 3 қаңтар 2024 || Батыс Қазақстан облыстық сотының судьясы
|-
| 7 || [[Сапар Әбдіраманұлы Әміртаев]] || 3 қаңтар 2024 || Түркістан облыстық адвокаттар алқасының адвокаты
|-
| 8 || [[Ернар Нұрланұлы Бегалиев]] || 3 қаңтар 2024 || Бас прокуратура жанындағы Құқық қорғау органдары академиясының Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру институтының Арнайы заң пәндері кафедрасының профессоры
|-
| 9 || [[Әскербек Бейсембекұлы Жақулин]] || 1 маусым 2022 || Ақмола облыстық сотының судьясы
|-
| 10 || [[Жеңісбек Советбекұлы Мырзалиев]] || 1 маусым 2022 || Қостанай облысы Рудный қалалық сотының судьясы
|-
| 11 || [[Айдын Маратұлы Нұрбеков]] || 1 маусым 2022 || Жоғарғы Сот судьясы
|-
| 12 || [[Ғалымжан Қансейітұлы Нұрлықұлов]] || 3 қаңтар 2024 || Жамбыл облыстық сотының судьясы
|-
| 13 || [[Нұрия Оралжанқызы Сисенова]] || 1 маусым 2022 || Жоғарғы Сот судьясы
|-
| 14 || [[Олеся Юрьевна Цай]] || 1 маусым 2022 || Қарағанды қаласы Қазыбек би ауданының №2 аудандық сотының судьясы
|-
| 15 || [[Ғафур Хамзеұлы Шаров]] || 1 маусым 2022 || Маңғыстау облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының судьясы
|-
| 16 || [[Жаннетта Гайсовна Калишева]] || 1 маусым 2022 || Нәрікбаев атындағы Қазақ гуманитарлық-заң университетінің Жария құқық департаментінің құрметті профессоры&lt;ref name=&quot;қрлм&quot;&gt;[https://www.gov.kz/memleket/entities/vss/about/structure?lang=kk Жоғары Сот Кеңесінің құрылымы]&lt;/ref&gt;
|}

== Кеңес аппараты ==
Кеңес аппараты Қазақстан Президентінің 2015 жы­л­ғы 23 жел­тоқ­сан­да­ғы №137 Жар­лы­ғы­мен құрылды. Аппарат Жоғары Сот Кеңесінің қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдық-құқықтық, материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етуді жүзеге асырады.

Кеңес аппаратының басшысын Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды және ол лауазымы бойынша Кеңес хатшысы болып табылады. Бұл лауазымды [[2024 жыл]]ғы [[9 ақпан]]нан бастап [[Дәурен Болатұлы Мұратбеков|Дәурен Мұратбеков]] атқарады.&lt;ref name=&quot;қрлм&quot; /&gt;

== Төрағаларының тізімі ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! №
! Суреті
! Аты-жөні&lt;br&gt;{{small|(Өмір сүрген жылдары)}}
! colspan=&quot;2&quot;| Басқарған уақыты
|-
| 1 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 2000 || 2001
|-
| 2 || [[Сурет:Georgiy Kim.jpg|99px]] || [[Георгий Владимирович Ким|Георгий Ким]]&lt;br&gt;{{small|(1953 туған)}} || 15 қазан 2001 || 21 наурыз 2002
|-
| 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 21 наурыз 2002 || 12 сәуір 2003
|-
| 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мақсұт Сұлтанұлы Нәрікбаев|Мақсұт Нәрікбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1940—2015)}} || 12 сәуір 2003 || 12 сәуір 2006
|-
| 5 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 12 сәуір 2006 || 14 ақпан 2008
|-
| 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]&lt;br&gt;{{small|(1948 туған)}} || 14 ақпан 2008 || 20 қаңтар 2012
|-
| style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | м.а. || rowspan=&quot;2&quot; | [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || rowspan=&quot;2&quot; | [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | 20 қаңтар 2012 || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | 13 наурыз 2012
|-
| 7 || 13 наурыз 2012 || 16 қазан 2013
|-
| 8 || [[Сурет:Bektas Beknazarov.jpg|99px]] || [[Бектас Әбдіханұлы Бекназаров|Бектас Бекназаров]]&lt;br&gt;{{small|(1956 туған)}} || 16 қазан 2013 || 11 тамыз 2014
|-
| 9 || [[Сурет:Rashid Tusipbekov.jpg|99px]] || [[Рашид Төлеутайұлы Түсіпбеков|Рашид Түсіпбеков]]&lt;br&gt;{{small|(1955 туған)}} || 11 тамыз 2014 || 26 тамыз 2015
|- style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;
| м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 14 қазан 2015 || 11 желтоқсан 2015
|-
| 10 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Анатолий Сергеевич Смолин|Анатолий Смолин]]&lt;br&gt;{{small|(1959 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 4 сәуір 2018
|-
| 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 4 сәуір 2018 || 7 маусым 2021
|-
| 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Денис Алексеевич Шипп|Денис Шипп]]&lt;br&gt;{{small|(1968 туған)}} || 7 маусым 2021 || 19 қыркүйек 2024
|-
| 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Михайлович Малахов|Дмитрий Малахов]]&lt;br&gt;{{small|(1974 туған)}} || 19 қыркүйек 2024 || —
|}

== Сот төрелігі академиясы ==
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот Кеңесі жанында ерекше мәртебе берілген жоғары оқу орны Сот төрелігі академиясы жұмыс істейді. Ол жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асырып, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асырады.&lt;ref&gt;[https://academy.sud.kz/kaz/content/biz-turaly Біз туралы]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>rjhkvyamjcdgcjniu6y9p4yu511rgid</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479303</id>
      <parentid>3479297</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T00:18:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстандағы сот жүйесі»|Қазақстандағы сот жүйесі»]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <origin>3479303</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15233" sha1="fknm3av75va5tybcbc8b3keqowqo42z" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі
 |қысқартылған атауы    = 
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |мемлекет = {{KAZ}}
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = 
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = 
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[1995 жыл]]
 |ізашары1          = 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Астана]] қаласы, Мәңгілік ел даңғылы 8, Министрліктер үйі, № 1В кіреберісі
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Дмитрий Михайлович Малахов|Дмитрий Малахов]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы 
 |басшылықтың есімі2    = [[Дәурен Болатұлы Мұратбеков|Дәурен Мұратбеков]]
 |басшылықтың лауазымы2 = Хатшысы
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = [https://www.gov.kz/memleket/entities/vss?lang=kk gov.kz/memleket/entities/vss]
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
'''Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі''' – Қазақстан Республикасы Президентінің соттарды қалыптастыру жөніндегі конституциялық өкілеттіктерін, судьялардың тәуелсіздігі мен оларға ешкімнің тиіспеу кепілдіктерін қамтамасыз ету мақсатында құрылатын автономиялы мемлекеттік мекеме.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000436 Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Қазақстан Республикасының Жоғары сот кеңесі 1995 жылы сот жүйесін реформалау аясында консультативтік-кеңесші орган ретінде құрылған. Кеңесті тікелей Қазақстан Президенті басқарып келсе, 1998 жылдан бастап ол өкілеттік кеңес төрағасына жүктелді. Кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Конституциялық Кеңес төрағасы, Әділет министрі, сонымен қатар Сенат депутаттары, судьялар, Президент тағайындайтын өзге де тұлғалар кірді.

2008-2015 жылдары Жоғары сот кеңесі мүшелерін мемлекет басшысы тағайындайтын заңды тұлға мәртебесі жоқ мекеме ретінде жұмыс істеді. Аталған кезеңде кеңестің өкілеттігі біршама артты, өйткені оған таратылған Әділет біліктілік алқасының бүкіл функциясы берілген еді.

2016 жылдан бастап Жоғары сот кеңесі заң бойынша автономиялы мемлекеттік мекеме мәртебесіне ие болды. Кеңес қызметі сапалы атқарылуы үшін оның жанынан өз аппараты құрылды. Одан бөлек кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Әділет министрі, Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы, Мәжіліс пен Сенаттың тиісті тұрақты комитеттерінің төрағалары, адвокат және заңгер ғалым енді.&lt;ref&gt;[https://www.zakon.kz/stati/6002062-vysshii-sudebnyi-sovet-garant-formirovaniia-professionalnogo-sudeiskogo-korpusa.html Высший Судебный Совет — гарант формирования профессионального судейского корпуса]&lt;/ref&gt;

== Кеңесті құру тәртібі ==
* Кеңес Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын Төрағадан және басқа адамдардан тұрады. Төрағаны Қазақстан Республикасының Президенті Парламент Сенатының келісімімен тағайындайды.
* Жоғарғы Соттың Төрағасы, Бас Прокурор, Парламент Сенаты мен Мәжілісінің тиісінше тұрақты комитеттерінің төрағалары лауазымы бойынша Кеңес мүшелері болып табылады.
* Президент Кеңес құрамына басқа адамдарды, оның ішінде ғалым заңгерлерді, адвокаттарды, шетелдік сарапшыларды, заңгерлер жұртшылығының өкілдерін де тағайындауы мүмкін.

== Кеңес мүшелері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Реті !! Аты-жөні !! Мүшелікке тағайындалған уақыты !! Лауазымы
|-
| 1 || [[Дмитрий Михайлович Малахов]] || 19 қыркүйек 2024 || Жоғары сот кеңесінің төрағасы
|-
| 2 || [[Асламбек Амангелдіұлы Мерғалиев]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 8 желтоқсан 2022 || Жоғарғы сот төрағасы
|-
| 3 || [[Берік Ноғайұлы Асылов]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 3 наурыз 2022 || Бас прокурор
|-
| 4 || [[Нұрлан Құдиярұлы Бекназаров]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 28 қыркүйек 2023 || Парламент Сенатының Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің төрағасы
|-
| 5 || [[Снежанна Валерьевна Имашева]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 29 наурыз 2023 || Парламент Мәжілісінің Заңнама және сот-құқықтық реформа комитеті төрағасы
|-
| 6 || [[Алтын Шалабайқызы Айтуарова]] || 3 қаңтар 2024 || Батыс Қазақстан облыстық сотының судьясы
|-
| 7 || [[Сапар Әбдіраманұлы Әміртаев]] || 3 қаңтар 2024 || Түркістан облыстық адвокаттар алқасының адвокаты
|-
| 8 || [[Ернар Нұрланұлы Бегалиев]] || 3 қаңтар 2024 || Бас прокуратура жанындағы Құқық қорғау органдары академиясының Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру институтының Арнайы заң пәндері кафедрасының профессоры
|-
| 9 || [[Әскербек Бейсембекұлы Жақулин]] || 1 маусым 2022 || Ақмола облыстық сотының судьясы
|-
| 10 || [[Жеңісбек Советбекұлы Мырзалиев]] || 1 маусым 2022 || Қостанай облысы Рудный қалалық сотының судьясы
|-
| 11 || [[Айдын Маратұлы Нұрбеков]] || 1 маусым 2022 || Жоғарғы Сот судьясы
|-
| 12 || [[Ғалымжан Қансейітұлы Нұрлықұлов]] || 3 қаңтар 2024 || Жамбыл облыстық сотының судьясы
|-
| 13 || [[Нұрия Оралжанқызы Сисенова]] || 1 маусым 2022 || Жоғарғы Сот судьясы
|-
| 14 || [[Олеся Юрьевна Цай]] || 1 маусым 2022 || Қарағанды қаласы Қазыбек би ауданының №2 аудандық сотының судьясы
|-
| 15 || [[Ғафур Хамзеұлы Шаров]] || 1 маусым 2022 || Маңғыстау облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының судьясы
|-
| 16 || [[Жаннетта Гайсовна Калишева]] || 1 маусым 2022 || Нәрікбаев атындағы Қазақ гуманитарлық-заң университетінің Жария құқық департаментінің құрметті профессоры&lt;ref name=&quot;қрлм&quot;&gt;[https://www.gov.kz/memleket/entities/vss/about/structure?lang=kk Жоғары Сот Кеңесінің құрылымы]&lt;/ref&gt;
|}

== Кеңес аппараты ==
Кеңес аппараты Қазақстан Президентінің 2015 жы­л­ғы 23 жел­тоқ­сан­да­ғы №137 Жар­лы­ғы­мен құрылды. Аппарат Жоғары Сот Кеңесінің қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдық-құқықтық, материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етуді жүзеге асырады.

Кеңес аппаратының басшысын Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды және ол лауазымы бойынша Кеңес хатшысы болып табылады. Бұл лауазымды [[2024 жыл]]ғы [[9 ақпан]]нан бастап [[Дәурен Болатұлы Мұратбеков|Дәурен Мұратбеков]] атқарады.&lt;ref name=&quot;қрлм&quot; /&gt;

== Төрағаларының тізімі ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! №
! Суреті
! Аты-жөні&lt;br&gt;{{small|(Өмір сүрген жылдары)}}
! colspan=&quot;2&quot;| Басқарған уақыты
|-
| 1 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 2000 || 2001
|-
| 2 || [[Сурет:Georgiy Kim.jpg|99px]] || [[Георгий Владимирович Ким|Георгий Ким]]&lt;br&gt;{{small|(1953 туған)}} || 15 қазан 2001 || 21 наурыз 2002
|-
| 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 21 наурыз 2002 || 12 сәуір 2003
|-
| 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мақсұт Сұлтанұлы Нәрікбаев|Мақсұт Нәрікбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1940—2015)}} || 12 сәуір 2003 || 12 сәуір 2006
|-
| 5 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 12 сәуір 2006 || 14 ақпан 2008
|-
| 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]&lt;br&gt;{{small|(1948 туған)}} || 14 ақпан 2008 || 20 қаңтар 2012
|-
| style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | м.а. || rowspan=&quot;2&quot; | [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || rowspan=&quot;2&quot; | [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | 20 қаңтар 2012 || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | 13 наурыз 2012
|-
| 7 || 13 наурыз 2012 || 16 қазан 2013
|-
| 8 || [[Сурет:Bektas Beknazarov.jpg|99px]] || [[Бектас Әбдіханұлы Бекназаров|Бектас Бекназаров]]&lt;br&gt;{{small|(1956 туған)}} || 16 қазан 2013 || 11 тамыз 2014
|-
| 9 || [[Сурет:Rashid Tusipbekov.jpg|99px]] || [[Рашид Төлеутайұлы Түсіпбеков|Рашид Түсіпбеков]]&lt;br&gt;{{small|(1955 туған)}} || 11 тамыз 2014 || 26 тамыз 2015
|- style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;
| м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 14 қазан 2015 || 11 желтоқсан 2015
|-
| 10 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Анатолий Сергеевич Смолин|Анатолий Смолин]]&lt;br&gt;{{small|(1959 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 4 сәуір 2018
|-
| 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 4 сәуір 2018 || 7 маусым 2021
|-
| 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Денис Алексеевич Шипп|Денис Шипп]]&lt;br&gt;{{small|(1968 туған)}} || 7 маусым 2021 || 19 қыркүйек 2024
|-
| 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Михайлович Малахов|Дмитрий Малахов]]&lt;br&gt;{{small|(1974 туған)}} || 19 қыркүйек 2024 || —
|}

== Сот төрелігі академиясы ==
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот Кеңесі жанында ерекше мәртебе берілген жоғары оқу орны Сот төрелігі академиясы жұмыс істейді. Ол жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асырып, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асырады.&lt;ref&gt;[https://academy.sud.kz/kaz/content/biz-turaly Біз туралы]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстандағы сот жүйесі»]]</text>
      <sha1>fknm3av75va5tybcbc8b3keqowqo42z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479304</id>
      <parentid>3479303</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T00:18:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстандағы сот жүйесі»|Қазақстандағы сот жүйесі»]]» деген санатты аластады; «[[Санат:Қазақстандағы сот жүйесі|Қазақстандағы сот жүйесі]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <origin>3479304</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15231" sha1="63x40igu54ajv9lmjyix4da79rkxnlu" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі
 |қысқартылған атауы    = 
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |мемлекет = {{KAZ}}
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = 
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = 
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[1995 жыл]]
 |ізашары1          = 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Астана]] қаласы, Мәңгілік ел даңғылы 8, Министрліктер үйі, № 1В кіреберісі
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Дмитрий Михайлович Малахов|Дмитрий Малахов]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы 
 |басшылықтың есімі2    = [[Дәурен Болатұлы Мұратбеков|Дәурен Мұратбеков]]
 |басшылықтың лауазымы2 = Хатшысы
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = [https://www.gov.kz/memleket/entities/vss?lang=kk gov.kz/memleket/entities/vss]
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
'''Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі''' – Қазақстан Республикасы Президентінің соттарды қалыптастыру жөніндегі конституциялық өкілеттіктерін, судьялардың тәуелсіздігі мен оларға ешкімнің тиіспеу кепілдіктерін қамтамасыз ету мақсатында құрылатын автономиялы мемлекеттік мекеме.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1500000436 Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы]&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Қазақстан Республикасының Жоғары сот кеңесі 1995 жылы сот жүйесін реформалау аясында консультативтік-кеңесші орган ретінде құрылған. Кеңесті тікелей Қазақстан Президенті басқарып келсе, 1998 жылдан бастап ол өкілеттік кеңес төрағасына жүктелді. Кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Конституциялық Кеңес төрағасы, Әділет министрі, сонымен қатар Сенат депутаттары, судьялар, Президент тағайындайтын өзге де тұлғалар кірді.

2008-2015 жылдары Жоғары сот кеңесі мүшелерін мемлекет басшысы тағайындайтын заңды тұлға мәртебесі жоқ мекеме ретінде жұмыс істеді. Аталған кезеңде кеңестің өкілеттігі біршама артты, өйткені оған таратылған Әділет біліктілік алқасының бүкіл функциясы берілген еді.

2016 жылдан бастап Жоғары сот кеңесі заң бойынша автономиялы мемлекеттік мекеме мәртебесіне ие болды. Кеңес қызметі сапалы атқарылуы үшін оның жанынан өз аппараты құрылды. Одан бөлек кеңес құрамына Жоғарғы Сот төрағасы, Бас прокурор, Әділет министрі, Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы, Мәжіліс пен Сенаттың тиісті тұрақты комитеттерінің төрағалары, адвокат және заңгер ғалым енді.&lt;ref&gt;[https://www.zakon.kz/stati/6002062-vysshii-sudebnyi-sovet-garant-formirovaniia-professionalnogo-sudeiskogo-korpusa.html Высший Судебный Совет — гарант формирования профессионального судейского корпуса]&lt;/ref&gt;

== Кеңесті құру тәртібі ==
* Кеңес Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын Төрағадан және басқа адамдардан тұрады. Төрағаны Қазақстан Республикасының Президенті Парламент Сенатының келісімімен тағайындайды.
* Жоғарғы Соттың Төрағасы, Бас Прокурор, Парламент Сенаты мен Мәжілісінің тиісінше тұрақты комитеттерінің төрағалары лауазымы бойынша Кеңес мүшелері болып табылады.
* Президент Кеңес құрамына басқа адамдарды, оның ішінде ғалым заңгерлерді, адвокаттарды, шетелдік сарапшыларды, заңгерлер жұртшылығының өкілдерін де тағайындауы мүмкін.

== Кеңес мүшелері ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Реті !! Аты-жөні !! Мүшелікке тағайындалған уақыты !! Лауазымы
|-
| 1 || [[Дмитрий Михайлович Малахов]] || 19 қыркүйек 2024 || Жоғары сот кеңесінің төрағасы
|-
| 2 || [[Асламбек Амангелдіұлы Мерғалиев]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 8 желтоқсан 2022 || Жоғарғы сот төрағасы
|-
| 3 || [[Берік Ноғайұлы Асылов]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 3 наурыз 2022 || Бас прокурор
|-
| 4 || [[Нұрлан Құдиярұлы Бекназаров]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 28 қыркүйек 2023 || Парламент Сенатының Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің төрағасы
|-
| 5 || [[Снежанна Валерьевна Имашева]] {{small|(лауазымы бойынша)}} || 29 наурыз 2023 || Парламент Мәжілісінің Заңнама және сот-құқықтық реформа комитеті төрағасы
|-
| 6 || [[Алтын Шалабайқызы Айтуарова]] || 3 қаңтар 2024 || Батыс Қазақстан облыстық сотының судьясы
|-
| 7 || [[Сапар Әбдіраманұлы Әміртаев]] || 3 қаңтар 2024 || Түркістан облыстық адвокаттар алқасының адвокаты
|-
| 8 || [[Ернар Нұрланұлы Бегалиев]] || 3 қаңтар 2024 || Бас прокуратура жанындағы Құқық қорғау органдары академиясының Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру институтының Арнайы заң пәндері кафедрасының профессоры
|-
| 9 || [[Әскербек Бейсембекұлы Жақулин]] || 1 маусым 2022 || Ақмола облыстық сотының судьясы
|-
| 10 || [[Жеңісбек Советбекұлы Мырзалиев]] || 1 маусым 2022 || Қостанай облысы Рудный қалалық сотының судьясы
|-
| 11 || [[Айдын Маратұлы Нұрбеков]] || 1 маусым 2022 || Жоғарғы Сот судьясы
|-
| 12 || [[Ғалымжан Қансейітұлы Нұрлықұлов]] || 3 қаңтар 2024 || Жамбыл облыстық сотының судьясы
|-
| 13 || [[Нұрия Оралжанқызы Сисенова]] || 1 маусым 2022 || Жоғарғы Сот судьясы
|-
| 14 || [[Олеся Юрьевна Цай]] || 1 маусым 2022 || Қарағанды қаласы Қазыбек би ауданының №2 аудандық сотының судьясы
|-
| 15 || [[Ғафур Хамзеұлы Шаров]] || 1 маусым 2022 || Маңғыстау облысының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының судьясы
|-
| 16 || [[Жаннетта Гайсовна Калишева]] || 1 маусым 2022 || Нәрікбаев атындағы Қазақ гуманитарлық-заң университетінің Жария құқық департаментінің құрметті профессоры&lt;ref name=&quot;қрлм&quot;&gt;[https://www.gov.kz/memleket/entities/vss/about/structure?lang=kk Жоғары Сот Кеңесінің құрылымы]&lt;/ref&gt;
|}

== Кеңес аппараты ==
Кеңес аппараты Қазақстан Президентінің 2015 жы­л­ғы 23 жел­тоқ­сан­да­ғы №137 Жар­лы­ғы­мен құрылды. Аппарат Жоғары Сот Кеңесінің қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдық-құқықтық, материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етуді жүзеге асырады.

Кеңес аппаратының басшысын Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды және ол лауазымы бойынша Кеңес хатшысы болып табылады. Бұл лауазымды [[2024 жыл]]ғы [[9 ақпан]]нан бастап [[Дәурен Болатұлы Мұратбеков|Дәурен Мұратбеков]] атқарады.&lt;ref name=&quot;қрлм&quot; /&gt;

== Төрағаларының тізімі ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! №
! Суреті
! Аты-жөні&lt;br&gt;{{small|(Өмір сүрген жылдары)}}
! colspan=&quot;2&quot;| Басқарған уақыты
|-
| 1 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 2000 || 2001
|-
| 2 || [[Сурет:Georgiy Kim.jpg|99px]] || [[Георгий Владимирович Ким|Георгий Ким]]&lt;br&gt;{{small|(1953 туған)}} || 15 қазан 2001 || 21 наурыз 2002
|-
| 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 21 наурыз 2002 || 12 сәуір 2003
|-
| 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мақсұт Сұлтанұлы Нәрікбаев|Мақсұт Нәрікбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1940—2015)}} || 12 сәуір 2003 || 12 сәуір 2006
|-
| 5 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]&lt;br&gt;{{small|(1950 туған)}} || 12 сәуір 2006 || 14 ақпан 2008
|-
| 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]&lt;br&gt;{{small|(1948 туған)}} || 14 ақпан 2008 || 20 қаңтар 2012
|-
| style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | м.а. || rowspan=&quot;2&quot; | [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || rowspan=&quot;2&quot; | [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | 20 қаңтар 2012 || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot; | 13 наурыз 2012
|-
| 7 || 13 наурыз 2012 || 16 қазан 2013
|-
| 8 || [[Сурет:Bektas Beknazarov.jpg|99px]] || [[Бектас Әбдіханұлы Бекназаров|Бектас Бекназаров]]&lt;br&gt;{{small|(1956 туған)}} || 16 қазан 2013 || 11 тамыз 2014
|-
| 9 || [[Сурет:Rashid Tusipbekov.jpg|99px]] || [[Рашид Төлеутайұлы Түсіпбеков|Рашид Түсіпбеков]]&lt;br&gt;{{small|(1955 туған)}} || 11 тамыз 2014 || 26 тамыз 2015
|- style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;
| м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 14 қазан 2015 || 11 желтоқсан 2015
|-
| 10 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Анатолий Сергеевич Смолин|Анатолий Смолин]]&lt;br&gt;{{small|(1959 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 4 сәуір 2018
|-
| 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 4 сәуір 2018 || 7 маусым 2021
|-
| 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Денис Алексеевич Шипп|Денис Шипп]]&lt;br&gt;{{small|(1968 туған)}} || 7 маусым 2021 || 19 қыркүйек 2024
|-
| 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Михайлович Малахов|Дмитрий Малахов]]&lt;br&gt;{{small|(1974 туған)}} || 19 қыркүйек 2024 || —
|}

== Сот төрелігі академиясы ==
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот Кеңесі жанында ерекше мәртебе берілген жоғары оқу орны Сот төрелігі академиясы жұмыс істейді. Ол жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асырып, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асырады.&lt;ref&gt;[https://academy.sud.kz/kaz/content/biz-turaly Біз туралы]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстандағы сот жүйесі]]</text>
      <sha1>63x40igu54ajv9lmjyix4da79rkxnlu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Виктор Зощулин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>541680</id>
    <revision>
      <id>3479295</id>
      <parentid>2519719</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T22:02:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kapakoiva turkulainen</username>
        <id>169161</id>
      </contributor>
      <comment>File</comment>
      <origin>3479295</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1547" sha1="k1qbml33ocascr5yfxnwxgw76lqeyf4" xml:space="preserve">[[File:Актёр Театра им. Е.Б.Вахтангова Виктор Викторович Зозулин.jpg|right|200px]]

'''Ви́ктор Ви́кторович Зозу́лин''' (туғ. 10 қазанда 1944 жылы) — кеңес және ресей  мен киноның актері.Ресейдің халық әртісі(2001).

== Биография ==

1966 жылы Виктор  Б. Щукин атындағы театр училищесің үздікпен бітірді ( А. И. Борисов курсы, педагогтар— Ц. Л. Мансурова, А. А. Орочко, Ю. В. Катин-Ярцев, А. М. Поламишев, В. Г. Шлезингер).

Жас актер 7 театрға шақырылды және ол Вахтангов атындағы театрды таңдады. Ең маңызды жұмыстарының бірі —   «Принцесса Турандот&quot; қойылымында Калафа рөлі.

Тағы да Виктор радио мен дыбыс жазуды дауыстап оқу берушы болып жұмыс істеді.Ол  «Юность» раионың тұрақты жұмысшы болды.Бірнеше «Театра у микрофона» бағдарламаларында қатысқан. Ол «Надежда» радиостанцияның бағдарламалардың бірнешесің шығарушысы болды.


[[Санат:1944 жылы туғандар]]
[[Санат:Ресей актерлері]]</text>
      <sha1>k1qbml33ocascr5yfxnwxgw76lqeyf4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Олоупена</title>
    <ns>0</ns>
    <id>558035</id>
    <revision>
      <id>3479356</id>
      <parentid>2827413</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:17:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479356</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1314" sha1="ft6t5izenjg0ev34g04exndicubmyt3" xml:space="preserve">{{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} &lt;!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ!  --&gt;
'''Олоупена''' —900 метрлік Молокаи аралында орналасқан сарқырама. Сарқыраманы екі жағынан жанартаулар қоршап тұрады. сарқырама суы құлап ақпай, дәл теңізге қарай бағытталады.

Гавайдағы көптеген туристік компаниялар Олоупенаға тур ұсынады. Ол жерге тікұшақпен ұшып бару үшін, жақсы ауа-райы керек болады. Оның суреттерінің көбісі жоғарыдан түсірілген.

== Сілтемелер ==
* http://www.wondermondo.com/Countries/NA/US/Hawaii/Oloupena.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150601171113/http://www.wondermondo.com/Countries/NA/US/Hawaii/Oloupena.htm |date=2015-06-01 }}
* http://www.worldwaterfalldatabase.com/waterfall/Oloupena-Falls-625/
* http://www.worldwaterfalldatabase.com/tallest-waterfalls/total-height

[[Санат:Гавай сарқырамалары]]
[[Санат:Алфавит бойынша сарқырамалар]]</text>
      <sha1>ft6t5izenjg0ev34g04exndicubmyt3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хван Гёан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>572519</id>
    <revision>
      <id>3479292</id>
      <parentid>3214433</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T21:43:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Nurken [[Хуаң Гё Ан]] бетін [[Хван Гёан]] бетіне жылжытты</comment>
      <origin>3214433</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5373" sha1="dc9efoclf9yflr9xmxjh6ntypzbchjf" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                  = мемлекет басшысы
 | Қазақша есімі        = Хуаң Гё Ан
 | Шынайы есімі         = 황교안
 | Суреті               = Hwang_Kyo-ahn_December_2016.jpg
 | Сурет ені            = 
 | Атауы                =
 | Титулы               = [[Корея Республикасының президенті]]нің міндеттерін атқарушы
 | Ту                   = 
 | Ту2                  = 
 | Реті                 = 
 | Басқара бастады      = [[9 желтоқсан]] [[2016 жыл]]
 | Басқаруын аяқтады    = 
 | Ізашары              = [[Пак Кын Хе]]
 | Ізбасары             = 
 | Президент            = 
 | Премьер              =
 | Титулы_2             = [[Корея Республикасының премьер-министрлері|Корея Республикасының 44-премьер-министрі]]
 | Ту_2                 = Emblem of the Prime Minister of the Republic of Korea.svg
 | Ту2_2                = Flag of the Prime Minister of the Republic of Korea.svg
 | Реті_2               = 
 | Басқара бастады_2    = [[18 маусым]] [[2015 жыл]]
 | Басқаруын аяқтады_2  = 
 | Ізашары_2            = [[Ли Уан Гу]]
 | Президент_2          = [[Пак Кын Хе]]
 | Титулы_3             = Корея Республикасының 63-ші Әділет министрі
 | Ту_3                 = Emblem of the Ministry of Justice (South Korea) (English).svg
 | Ту2_3                = 
 | Реті_3               = 
 | Басқара бастады_3    = [[11 наурыз]] [[2013]]
 | Басқаруын аяқтады_3  = [[18 маусым]] [[2015]]
 | Ізашары_3            = Хуоң Дже Джин
 | Ізбасары_3           = Ким Джу Хён
 | Титулы_4             = 
 | Ту_4                 = 
 | Ту2_4                = 
 | Реті_4               = 
 | Басқара бастады_4    = 
 | Басқаруын аяқтады_4  = 
 | Ізашары_4            = 
 | Ізбасары_4           = 
 | Туған күні         =15.4.1957
 | Туған жері         = [[Сеул]]
 | Қайтыс болған күні   = 
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Діні                 = [[Баптизм]]
 | Әкесі                =
 | Анасы                =
 | Жұбайы               = 
 | Балалары             = 
 | Партиясы             = [[Сэнури]]
 | Білімі               = Соңгюнгуан университеті
 | Мамандығы            = 
 | Қолтаңбасы           = 
 | Сайты                = 
 | Commons              = 
 | Марапаттары          =
}}

'''Хуаң Гё Ан''' ({{lang-ko|황교안}}; [[15 сәуір]] [[1957]], [[Сеул]]) — Оңтүстік Корея заңгері және мемлекеттік қайраткері, Корея Республикасының 63-ші Әділет министрі және 44-[[Корея Республикасының премьер-министрлері|премьер-министрі]].

== Өмірбаяны ==
Хуаң [[1957 жыл]]дың [[15 сәуір]]інде дүниеге келген. [[1976 жыл]]&lt;nowiki/&gt;ы Сеулдегі Кеңги Жоғарғы мектебін ({{lang-ko|경기고등학교}}) аяқтайды, [[1981 жыл]]&lt;nowiki/&gt;ы Соңгюнгуан университетінің заң факультетін тәмамдайды. 30 жылдан астам Чхаңуон, [[Тэгу]] және [[Пусан]] сияқты қалалардың прокурорының қызметін атқарады. 

[[2013 жыл]]дың [[11 наурыз]]ынан бастап — Корея Республикасының Әділет министрі.

[[2015 жыл]]дың [[21 мамыр]]ында премьер-министр лауазымыне ұсынылып, [[2015 жыл]]дың [[18 маусым]]ында парламент Хуаң Гё Анды үкімет басшылығына тағайындалуын бекітті.

2016 жылды4 9 желтоқсанында мемлекет басшысы [[Пак Кын Хе]]ге [[импичмент]] жариялануына байланысты, Корея Республикасының президентінің міндеттерін атқарушысы қызметін атқаруда&lt;ref name=&quot;APDec9&quot;&gt;[https://www.bostonglobe.com/news/world/2016/12/09/the-latest-south-korea-ups-military-readiness-after-impeachment/Y0iZJlArWgL8R2fnsxsHlN/story.html The latest: S. Korea PM officially becomes acting president], Associated Press (December 9, 2016).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://english.yonhapnews.co.kr/news/2016/12/11/12/0200000000AEN20161211002400315F.html Hwang visits JCS in first field tour as acting president], Yonhap News Agency (December 11, 2016).&lt;/ref&gt;.

== Жеке өмірі ==
Үйленген, бір ұлы мен бір қызы бар.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Оңтүстік Корея премьер-министрлері]]</text>
      <sha1>dc9efoclf9yflr9xmxjh6ntypzbchjf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479294</id>
      <parentid>3479292</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T21:52:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <origin>3479294</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5762" sha1="en13s1h8brzvnfwaqg18s1fe7vnpb0x" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                  = мемлекет басшысы
 | Қазақша есімі        = Хван Гёан
 | Шынайы есімі         = 황교안
 | Суреті               = Hwang_Kyo-ahn_December_2016.jpg
 | Сурет ені            = 
 | Атауы                = Хван, 2016 жыл
 | Титулы               = [[Корея Республикасының президенті]]нің міндеттерін атқарушы
 | Ту                   = 
 | Ту2                  = 
 | Реті                 = 
 | Басқара бастады      = 9 желтоқсан 2016
 | Басқаруын аяқтады    = 10 мамыр 2017
 | Ізашары              = [[Пак Кын Хе]]
 | Ізбасары             = [[Мун Чжэ Ин]]
 | Президент            = 
 | Премьер              = ''өзі''
 | Титулы_2             = Оңтүстік Кореяның 44-[[Корея Республикасының премьер-министрлері|премьер-министрі]]
 | Ту_2                 = Emblem of the Prime Minister of the Republic of Korea.svg
 | Ту2_2                = Flag of the Prime Minister of the Republic of Korea.svg
 | Реті_2               = 
 | Басқара бастады_2    = 18 маусым 2015
 | Басқаруын аяқтады_2  = 11 мамыр 2017
 | Ізашары_2            = [[Ли Вангу]]
 | Ізбасары_2           = [[Ли Нак Ён]]
 | Президент_2          = [[Пак Кын Хе]]&lt;br&gt;''өзі''
 | Титулы_3             = Корея Республикасының 63-Әділет министрі
 | Ту_3                 = Emblem of the Ministry of Justice (South Korea) (English).svg
 | Ту2_3                = 
 | Реті_3               = 
 | Басқара бастады_3    = 11 наурыз 2013
 | Басқаруын аяқтады_3  = 18 маусым 2015
 | Ізашары_3            = Хван Джеджин
 | Ізбасары_3           = Ким Джу Хён
 | Титулы_4             = 
 | Ту_4                 = 
 | Ту2_4                = 
 | Реті_4               = 
 | Басқара бастады_4    = 
 | Басқаруын аяқтады_4  = 
 | Ізашары_4            = 
 | Ізбасары_4           = 
 | Туған күні         = 15.4.1957
 | Туған жері         = {{туғанжері|Сеул|Сеулда}}, [[Корея Республикасы]]
 | Қайтыс болған күні   = 
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Діні                 = [[баптизм]]
 | Әкесі                =
 | Анасы                =
 | Жұбайы               = 
 | Балалары             = 
 | Партиясы             = [[Сэнури]]
 | Білімі               = [[Сонгюнгван университеті]]
 | Мамандығы            = 
 | Қолтаңбасы           = 
 | Сайты                = 
 | Commons              = 
 | Марапаттары          =
}}

'''Хван Гёан''' ({{lang-ko|황교안}}; [[15 сәуір]] [[1957 жыл]], [[Сеул]]) — [[Оңтүстік Корея|оңтүстік корея]]лық заңгер мен мемлекет қайраткері, Корея Республикасының 63-Әділет министрі және 44-[[Корея Республикасының премьер-министрлері|премьер-министрі]].

== Өмірбаяны ==
Хуаң 1957 жылғы 15 сәуірде дүниеге келген. 1976 жылы Сеулдегі Кенги Жоғарғы мектебін ({{lang-ko|경기고등학교}}) аяқтайды, 1981 жылы [[Сонгюнгван университеті]]нің заң факультетін тәмамдайды. 30 жылдан астам [[Чханвон]], [[Тэгу]] мен [[Пусан]] сияқты қалалар прокурорының қызметін атқарады. 

2013 жылғы 11 наурыздан бастап ол — Корея Республикасының Әділет министрі.

2015 жылғы 21 мамырда премьер-министр лауазымыне ұсынылып, 2015 жылғы 18 маусымда парламент Хван Гёанды үкімет басшылығына тағайындалуын бекітті.

2016 жылғы 9 желтоқсанда мемлекет басшысы [[Пак Кын Хе]]ге [[импичмент]] жарияланды да, сол себептен Корея Республикасы президентінің міндеттерін Хван орындайтын болды.&lt;ref name=&quot;APDec9&quot;&gt;[https://www.bostonglobe.com/news/world/2016/12/09/the-latest-south-korea-ups-military-readiness-after-impeachment/Y0iZJlArWgL8R2fnsxsHlN/story.html The latest: S. Korea PM officially becomes acting president], Associated Press (December 9, 2016).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://english.yonhapnews.co.kr/news/2016/12/11/12/0200000000AEN20161211002400315F.html Hwang visits JCS in first field tour as acting president], Yonhap News Agency (December 11, 2016).&lt;/ref&gt;

== Жеке өмірі ==
Үйленген, бір ұлы мен бір қызы бар.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Оңтүстік Корея саясаткерлері]]
[[Санат:Оңтүстік Корея заңгерлері]]
[[Санат:Оңтүстік Корея прокурорлары]]
[[Санат:Оңтүстік Корея әділет министрлері]]
[[Санат:Оңтүстік Корея премьер-министрлері]]</text>
      <sha1>en13s1h8brzvnfwaqg18s1fe7vnpb0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мун Чжэ Ин</title>
    <ns>0</ns>
    <id>596125</id>
    <revision>
      <id>3479239</id>
      <parentid>3408130</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Nurken [[Мұн Же Ен]] бетін [[Мун Чжэ Ин]] бетіне жылжытты</comment>
      <origin>3408130</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63149" sha1="17tkk1n40yyt8kvd9yf6x3nwv86bcd1" xml:space="preserve">{{мағына|Корей есімдері}}
{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                  = мемлекет басшысы
 | Қазақша есімі        = Мұн Же Ен
 | Шынайы есімі         = {{small|{{nobold|문재인}}}}
 | Суреті               = Moon Jae-in May 2017.jpg
 | Сурет ені            = 
 | Атауы                =
 | Титулы               =[[Корея Республикасы]]ның [[Корея Республикасының президенттерінің тізімі|12-ші]] [[Корея Республикасының президенті|Президенті]]
 | Ту                   = Seal_of_the_President_of_the_Republic_of_Korea.svg
 | Ту2                  = Flag of the President of South Korea.svg
 | Реті                 = 
 | Басқара бастады      = [[10 мамыр]] [[2017 жыл]]
 | Басқаруын аяқтады    =[[10 наурыз]] [[2022 жыл]] 
 | Ізашары              = [[Пак Кын Хе]]&lt;br /&gt;[[Хуаң Гё Ан]] {{small|(м.а.)}}
 | Ізбасары             =[[Юн Сок Ёль]] 
 | Президент            = 
 | Премьер              = [[Хуаң Гё Ан]]&lt;br&gt;[[Ю Ел Хо]] {{small|(м.а.)}}&lt;br&gt;[[Ли Нак Йон]]&lt;br&gt;[[Чон Се Гюн]]&lt;br /&gt;[[Ким Бу Гём]]
 | Титулы_2             = [[Бірлескен демократиялық партия|Корея демократиялық партиясы]]ның төрағасы
 | Ту_2                 = 더불어민주당_로고.jpg
 | Ту2_2                = 
 | Реті_2               = 
 | Басқара бастады_2    = [[9 ақпан]] [[2015 жыл]]
 | Басқаруын аяқтады_2  = [[26 қаңтар]] [[2016 жыл]]
 | Ізашары_2            = [[Мун Хи Санг]] (аралық)
 | Ізбасары_2           = Ким Жоң Ен (аралық)
 | Титулы_3             = [[Корея Республикасы Парламенті|Ұлттық Ассамблеясының мүшелері]]
 | Ту_3                 = Communication logo of the National Assembly of Korea.svg
 | Ту2_3                = Emblem of the National Assembly of Korea.svg
 | Реті_3               = 
 | Басқара бастады_3    = 30 мамыр [[2012 жыл]]
 | Басқаруын аяқтады_3  = [[29 мамыр]] [[2016 жыл]]
 | Ізашары_3            = Чан Дже Вон
 | Ізбасары_3           = Чан Дже Вон
 | Титулы_4             = [[Президент Әкімшілігінің Басшысы (Оңтүстік Корея)|Президент Әкімшілігінің Басшысы]]
 | Ту_4                 = Flag of South Korea.svg
 | Ту2_4                = Emblem of South Korea.svg
 | Реті_4               = 
 | Басқара бастады_4    = 12 наурыз 2007 жыл
 | Басқаруын аяқтады_4  = 24 ақпан 2008 жыл
 | Ізашары_4            = Ли Бён Ван
 | Ізбасары_4           = Ю Ву Ик
 | Туған күні         = 24.1.1953
 | Туған жері         = [[Кодже]], [[Корея Республикасы]]
 | Қайтыс болған күні   = 
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Діні                 = [[Оңтүстік Кореядағы католик шіркеуі|католицизм]]
 | Жұбайы               = [[Ким Чжон Сук]]
 | Балалары             = 2
 | Партиясы             = Бірлескен Демократиялық партия
 | Білімі               = [[Кёнхи Университеті]]
 | Мамандығы            = [[заңгер]]
 | Қолтаңбасы           = Moon Jae In Signature.png
 | Сайты                = https://moonjaein.com/
 | Commons              = Мұн Же Ен
 | Марапаттары          =[[File:St_Olavs_Orden_storkors_stripe.svg|30x30px|alt=]] [[File:Order_of_the_Seraphim_-_Ribbon_bar.svg|30x30px|alt=]] [[Атлант кеңесі]]
}}
'''Мұн Же Ен''' ({{lang-ko|문재인}}; [[24 қаңтар]] [[1953 жыл]], [[Кодже (Оңтүстік Корея)|Кодже]], [[Корея Республикасы]]) — [[Корея Республикасы|корей]] мемлекеттік қайраткері, [[саясаткер]], [[2017 жыл]]дан бастап [[2022 жыл]]ға дейін [[Корея Республикасының президенті|Оңтүстік Кореяның 12-Президенті]].

2012 жылы өткен президент сайлауында Бірлескен Демократиялық партия атынан президенттікке үміткер болған. Аталмыш партияның бұрыңғы төрағасы. 2017 жылғы президенттік сайлауда Тобуро демократиялық партиясының атынан сайланған.

[[Корея Республикасының президенті|Президент]] ретінде Мұн Же Ен Солтүстік Кореяның төрағасы Ким Чен Ынмен 2018 жылдың сәуір, мамыр және қыркүйек айларында өткен корейаралық саммиттерде кездесті, оны Солтүстік Кореяның үшінші әріптесімен кездесуге Оңтүстік Кореяның үшінші президенті етіп қойды. 2019 жылғы 30 маусымда Ай Солтүстік Кореяның төрағасы [[Ким Чен Ын]]мен де, [[Америка Құрама Штаттары]]ның президенті Дональд Трамппен де Кореяның қарусызданған аймағында кездесті. (2017 — 2022) Корея Республикасының Президенті рөлін атқарды.

Мұн Кореяның бейбіт түрде қайта бірігуі үшін күн сәулесі саясатын қолдайды. Экономикалық саясатта ол чайболдарды (конгломераттарды) реформалауды қолдайды, ең төменгі жалақыны 16 пайыздан астамға көтерді және ең жоғары жұмыс аптасын 68 сағаттан 52 сағатқа дейін төмендетті. Оңтүстік Кореядағы COVID-19 пандемиясы кезінде Мун ел ішінде және халықаралық деңгейде мақтауға ие болды және оның партиясына 2020 жылы Оңтүстік Кореяның заңнамасында тарихи жеңіске жетуге көмектесті.&lt;ref&gt;{{cite news |date=April 16, 2020 |title=S. Korean ruling party wins landslide election on strength of virus response |url=https://www.france24.com/en/20200415-south-korea-legislative-elections-moon-jae-in-democratic-party-coronavirus-covid-19 |work=France24 |access-date=May 26, 2020}}&lt;/ref&gt;

== Өмірбаяны ==
[[Сурет:국가안보 책임도 물어야 합니다! 문재인, 표창원 홍대입구 앞 거리 집회 2016 11 26.jpg|thumb|right|200px|Мұн Же Ен және [[Пхё Чханвон]] митингте халық санағы бойынша сөйлейді (2016)]]
[[Сурет:경희대 문재인.jpg|thumb|right|200px|Мұн Же Ен [[Кёнхи Университеті]]нде сөйлеген сөзі (2012)]]
[[Сурет:2011년 2월 26일 정치인 문재인(Moon Jae-in).jpg|thumb|right|200px|Еңбек қатынастар корпусының президент Бонгха ауылы 2011 жыл.]]
[[Сурет:South Korea Buddha's Birthday ceremony 2015.jpg|thumb|right|200px|Мұн Же Ен (сол жақта), [[Ким Мусон]] (ортада) және [[Чон Хо Сан]] (оң жақта) [[Будданың туған күні]]не арналған 2015 жылғы мерекеге қатысты]]
Мұн Же Ен 1953 жылдың 24 қаңтарында Кёңсаң-Намдо провинциясына енетін Көжедо аралында дүниеге келген&lt;ref&gt;[http://news1.kr/articles/?2083846 문재인은 누구…대선 패배 극복하고 제1야당 대표로]&lt;/ref&gt;. Әкесі Солтүстік Кореялық босқын, туған жері Хамхың қаласынан 1950 жылдың желтоқсан айында көшірілген. Мұн [[Сеул]]ден тыс орналасқан беделді мектептердің бірі - [[Пусан]]дағы Кёңнам орта мектебін бітіріп шыққан.
[[Сурет:Kim Jongin's press conference in 2016.jpg|thumb|right|200px|Мұн Же Ен және [[Ким Жоң Ен]] және басқа да партия мүшелері]]
Кёңхи университетінде құқық мамандығын оқыған. Юсин конституциясына қарсы студенттік наразылық ұйымдастырғаны үшін тұтқынға алынып, университеттен қуылған. Кейінірек әскеге шақыртылып, 1976 жылы Оңтүстік Кореялық арнайы жасақ құрамында Панмынжымдағы қақтығысқа қатысқан&lt;ref&gt;[http://news1.kr/articles/?932327 [전문&amp;#93; 문재인 민주통합당 대선 후보, 6차 방송연설]&lt;/ref&gt;. Әскерден босатылғаннан кейін ол заңгерлік қызметпен айналысу құқығына ие болу үшін мемлекеттік емтихан тапсырып, сот істері мамандарын дайындайтын институтқа қабылданады. Мұн Же Ен өз курсында үлгерімі бойынша екінші орында болғанымен, студенттік наразылыққа қатысқаны үшін, сот бола алмады, сондықтан қорғаушы мамандығын таңдаған. Қорғаушы болғаннан кейін болашақ Корея Республикасының президенті [[Но Му Хён]]мен қызметтес болды&lt;ref&gt;[http://biz.chosun.com/site/data/html_dir/2015/02/08/2015020801798.html [프로필&amp;#93; 문재인, 노무현의 친구에서 제1야당 대표로 — Chosunbiz — 프리미엄 경제 파워]&lt;/ref&gt;. Екеуі Но Му Хён 2009 жылы қайтыс болғанға дейін достық қатынасын жоғалтпады. «Заңгерлер - Демократиялық қоғам үшін» атты ұйымның мүшесі және Пусан заңгерлер одағының Адам құқықтары жөніндегі комиссиясының төрағасы болды. Бестселлер атанған «Мұн Же Ен тағдыры» атты ғұмырнамасын жазып шығарғын.
[[Сурет:Moon visits the People's Party in 2017-05-10.png|thumb|right|200px|Мұн Же Ен Ұлттық жиналысқа барды]]
Ол [[Оңтүстік Кореядағы Президент сайлауы (2012)|2012 жылғы президент сайлауы]] кезінде оппозициялық үміткер болған, бірақ 48% дауыспен ол бұрынғы авторитарлық президент [[Пак Чоң Хи]]дің қызы, басқарушы [[Тегін Корея (партия)|Сэнури]] партиясын ұсынған [[Пак Кын Хе]]-ге жеңіліп қалды.

===Мектеп күндері===
Мұн Же Ен 1965 жылы Намхан бастауыш мектебін бітіріп,&lt;ref&gt;{{뉴스 인용|url=http://www.hani.co.kr/arti/politics/politics_general/678063.html|제목=‘1년 선후배’ 김무성-문재인, 경남중 동창회서 나란히|신문=[[한겨레]]}}&lt;/ref&gt; Кёнгнам орта мектебіне оқуға түсті.&lt;ref&gt;{{뉴스 인용|url=http://www.etoday.co.kr/news/section/newsview.php?idxno=685441|제목=[뉴 파워엘리트 50인] 서병수 새누리당 사무총장, 문재인·김무성과 경남고 동문… 심상정과도 ‘친분’|신문=[[이투데이]]}}&lt;/ref&gt; Орта мектепте оқыған алғашқы күндерінде ол «әдебиетте Мұн Же Ен және ғылымда [[Сэун Хи Санг]] айтты» деген сөздерімен танымал болды. Оқуды бітіргеннен кейін Мун Джей-ин 1971 жылы Джонгно Академиясының емтиханын бітіріп, мектеп төлемдерінен босатылды.&lt;ref name=&quot;중앙SUNDAY&quot;&gt;{{뉴스 인용|제목=문재인, 1등 하면서도 별명이 문제아 두 번째 경남고 대통령 동기들 들썩
|url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&amp;mid=sec&amp;sid1=100&amp;oid=353&amp;aid=0000011202|출판사=중앙SUNDAY|저자=서상현 기자|날짜=2012-09-16|확인날짜=2012-09-16}}&lt;/ref&gt; Осыдан кейін, Чён Янг-сик, Кёнхи Университетінің негізін қалаушы, содан кейін Кёнхи Университетінің президенті Мун Джа-инді «4 жылдық толық стипендияға» уәде беріп, [[Кёнхи Университеті]]нде түсуге шақырды. Мұн Же Ен алдын-ала цензурадан өткен студенттер кеңесі президентінің атынан митингті Кён Хи университетінің заң мектебінде студенттік кеңестің бас хатшысы ретінде өткізді. Ол тамыз айында бір жылға сынақ мерзіміне сотталып, колледжден шығарылды.

==Сайлау==
[[Сурет:Moon_Jae-in_and_Kassym-Jomart_Tokayev.jpg|thumb|right|300px|[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] пен Мұн Же Ен мен кездесуі]]
{{main|Оңтүстік Кореядағы президент сайлауы (2017)}}
[[Пак Кын Хе]]-ге импичмент жарияланғаннан кейін Оңтүстік Корея Президентінің кезектен тыс сайлауы 2017 жылдың 9 мамырына белгіленді. Мұн оларға Біріккен Демократиялық партиядан кандидат ретінде қатысты. Дауыс беру нәтижелері бойынша ол 41,4% дауыс жинады&lt;ref&gt;[https://egemen.kz/article/145545-onhtustik-koreyanynh-dganha-prezidenti-saylandy Оңтүстік Кореяның жаңа президенті сайланды 10.05.2017]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.azattyq.org/a/28476403.html Оңтүстік Кореяда президент сайлауы өтіп жатыр 09.05.2017]&lt;/ref&gt;.

Корея Республикасы Ұлттық сайлау комиссиясының қорытынды мәліметтеріне сәйкес, Мұн Же Ен 13 423 800 дауыс жинады, бұл 41,08% құрайды. Сайлауға қатысушылардың саны 77,2% құрады.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Путин поздравил Мун Чжэ Ина с победой на выборах президента Южной Кореи|url=https://ria.ru/world/20170510/1493959952.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-12|language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Мун Чжэ Ин официально стал президентом Южной Кореи|url=https://ria.ru/world/20170510/1493955364.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-12|language=ru}}&lt;/ref&gt;

2017 жылдың 10 мамырында Мұн көп дауыс жинау үшін 41,1% дауыс жинап (13 423 800 дауыспен) өзінің науқанын аяқтады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://edition.cnn.com/2017/05/09/asia/south-korea-election/|title=South Korea election: Moon Jae-in declared winner|last=Kwon|first=K. J.|date=May 10, 2017|work=CNN|access-date=May 10, 2017}}&lt;/ref&gt; Ай арнайы сайлауда сайланғандықтан, ол алдыңғы әкімшіліктердің өтпелі кезеңінің 60 күнін өткізбеді, бірақ сайлаудан кейінгі келесі күні салтанатты түрде ашылды.

==Президенттік==
{{уики|Мұн Же Ен Оңтүстік Кореяның Президенті болады}}
[[File:Moon Jae-in Presidential Approval Rating.svg|thumb|right|Мұн Же Ен президенттік лауазымға орналасуға рұқсат беру рейтингі]]
Ресми дауыстар саналғаннан кейін 10 мамырда президенттің міндетін атқарушы және [[Корея Республикасының Премьер-министрі|премьер-министр]] [[Хуаң Гё Ан]]ның орнына президент қызмет ете бастады. Басқа президенттік сайлаулардан айырмашылығы, президенттік импичменттен кейінгі сайлау сипатына байланысты сайлау мен инаугурация арасында ешқандай өтпелі кезең болған жоқ. Ол әдеттегі бір бес жылдық мерзімге қызмет етеді, оның президенттік мерзімі 2022 жылы аяқталады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.latimes.com/world/asia/la-fg-south-korea-presidential-election-20170509-story.html|title=Liberal Moon Jae-in is winner in South Korea's presidential election|date=May 9, 2017|work=Los Angeles Times|access-date=May 9, 2017|language=en-US|issn=0458-3035}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.france24.com/en/20170510-south-korea-moon-begins-term-president-after-landslide-election-win-confirmed|title=S. Korea's Moon begins term as president after landslide election win confirmed – France 24|date=May 10, 2017|work=France 24|access-date=May 10, 2017|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

{{quotation|—Премьер-министр Мұн Чанг Гукты мәжбүрлеу - интеграцияға апаратын жол емес. Жарты үкіметті талап етудің және оны тарылтудың кері әдісі. Адамдар бақытсыз, ал жол Пак Кын Хи әкімшілігіне наразы. … Қазір «Севол» паромынан кейін ұлттық бірлік жолына түсу туралы қоғамдық пікірді ескермеуіңізді өтінемін.&lt;ref&gt;http://www.seoulfn.com/news/articleView.html?idxno=197162&lt;/ref&gt;|}}

Корейаралық жақындасу Оңтүстік Корея тұрғындарының ішінде үлкен ынта тудырады:&lt;ref&gt;{{Lien web|langue=fr|titre=Les Sud-Coréens plébiscitent le pacifisme de leur président|url=https://www.lemonde.fr/international/article/2018/04/26/les-sud-coreens-plebiscitent-le-pacifisme-de-leur-president_5291153_3210.html|site=lemonde.fr|consulté le=2018-04-26}}.&lt;/ref&gt; Мұн Джейдің танымалдығы 2018 жылдың сәуір айында 68% жетті. Алайда бұл ашықтыққа ксенофобиялық және анти-коммунистік дискурс өткізетін евангелистік ұйымдар қарсылық білдірді.&lt;ref&gt;{{Article |langue=fr |auteur1= |titre=L’hostilité à Moon Jae-in ravive l’extrémisme évangélique sud-coréen |périodique=Le Monde |date=2019-12-26 |issn= |lire en ligne=https://www.lemonde.fr/international/article/2019/12/26/l-hostilite-a-moon-jae-in-ravive-l-extremisme-evangelique-sud-coreen_6024104_3210.html |consulté le= |pages= }}&lt;/ref&gt;

===Ішкі саясат===
====Чеболь (Корей Инк.) Реформасы====
Оңтүстік Кореяның экономикалық өсуіне көбінесе ''[[Чеболь]]''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/7ec84434-4124-11e8-803a-295c97e6fd0b?list=intlhomepage|title=Subscribe to read|website=Financial Times|language=en-GB|access-date=April 17, 2018}}&lt;/ref&gt;, ''немесе отбасылық [[Конгломерат (экономика)|конгломераттар]] себеп болды''. Конгломераттардың көрнекі мысалдары ретінде [[Samsung]] және [[Hyundai]], шоғырланған қуат (сөз байласу), үкіметпен байланыстар, соның ішінде жақында [[2016 Оңтүстік Кореядағы саяси жанжал|2016 жылғы Чой Сион-даулы дау-дамай]] болды, нәтижесінде сайдың Айдың жеңуіне себеп болды. Кейіннен «Чеббол мергені» Ким Санг-жо, белгілі акционер-белсенді, көтерілісшілерді реформалауға бағытталған әділ сауда жөніндегі комиссар рөліне тағайындалды.&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.economist.com/news/business/21734036-kim-sang-jo-has-rare-political-backing-dissuade-them-bullying-smaller-firms-and|title=South Korea's antitrust tsar has a good shot at taming the chaebol|journal=The Economist|language=en|access-date=April 17, 2018|date=January 6, 2018}}&lt;/ref&gt;

====Ең төменгі жалақы====
Оның үкіметі ең төменгі жалақы көтерілістерін бастады. Соның бірі [[2018 жыл]]ы болды, ол ең төменгі жалақыны өткен жылмен салыстырғанда 16,4% -ға сағатына 7530 вонға (6,65 АҚШ доллары) дейін көтерді. Жылдың екінші тоқсанында ең төменгі 20% табушылардың кірісі 3,7% -ға төмендеді,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mk.co.kr/news/economy/view/2018/03/205193/ |script-title=ko:다시 불붙는 최저임금 논쟁 &quot;속도조절&quot;vs&quot;1만원 공약 달성&quot; – 매일경제|last=손일선|website=mk.co.kr|language=ko|access-date=June 20, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.economist.com/asia/2018/10/20/south-koreas-president-is-struggling-to-democratise-the-economy|title=South Korea's president is struggling to &quot;democratise&quot; the economy|date=October 20, 2018|work=The Economist|access-date=June 20, 2019|issn=0013-0613}}&lt;/ref&gt; өсім өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда жүзеге асырылды.&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

====Ең көп сағаттық жұмыс аптасы====
Ең жоғарғы жұмыс аптасы 68-ден 52-ге дейін азайтылды.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/mar/01/south-korea-cuts-inhumanely-long-68-hour-working-week|title=South Korea cuts 'inhumanely long' 68-hour working week|last=Haas|first=Benjamin|date=March 1, 2018|work=The Guardian|access-date=June 20, 2019|language=en-GB|issn=0261-3077}}&lt;/ref&gt; 2018 жылдың қазан айында телекоммуникациялық фирма жүргізген зерттеу [[Сеул]]дің орталығында адамдардың жұмыс орындарында немесе жанында болған уақыт 55 минутқа қысқарғанын және бос уақытты өткізуге жұмсалатын уақытты анықтады. тұрғын аудандарда өсті.&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; Алайда, олар елдің басқа жерлерінен ешқандай өзгеріс таппады. Сеулдің орталығындағы барлар мен мейрамханалар бизнестегі шығындар туралы хабарлады.&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

====Білім====
Мұн алдын-ала ойлаушысы және [[Пак Чоң Хи]]дің қызы [[Пак Кын Хе]] 2018 жылы мемлекет шығарған тарих оқулықтарын пайдалануға рұқсат беруді жоспарлаған. Ай 2017 жылы мамыр айында өзінің президенттікке жасаған алғашқы ірі актілерінің бірінде бұл жоспарларды өзгертті. Парктің бастапқы жоспарын сынға алушылар мұны Паркке диктаторлық режимдегі әкесінің езгі саясатының кейбір көріністерін жеңілдетудің тәсілі ретінде қарастырып, тек өткеннің оң жетістіктерін көрсете алды.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/05/12/world/asia/south-korea-history-textbooks-moon.html|title=South Korea's New Leader Abolishes State-Issued History Textbooks|last=Sang-hun|first=Choe|date=May 12, 2017|work=The New York Times|access-date=May 13, 2017|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt; Парк «солшыл» кітаптарды үкімет шығарған отаншылдық сезімді оята алатын кітаптармен алмастырғысы келетінін мәлімдеді. Парк үкіметі оқулықтарды талап ету және мектептерге мемлекет шығарған таңдауға мүмкіндік беру туралы ресми позицияны ауыстырып, қарама-қайшылыққа жауап бергенімен, Мунның әрекеті бағдарламаны мүлдем жоққа шығарды. Мектептер жеке басылып шығарылатын, мемлекет мақұлдаған оқу құралдарының орнына жазылған оқулықтарды таңдауды жалғастырады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20170512000653|title=Moon Jae-in orders scrapping of state textbooks|newspaper=The Korea Herald|date=May 12, 2017|access-date=May 13, 2017}}&lt;/ref&gt;

====Жануарларға құқық / «Бірінші ит» асырап алу====
Мұн өзінің жорығы кезінде жануарларды қорықтан ит алуға уәде берген еді. Бұл Оңтүстік Корея саясатына қатысты деп саналды, өйткені ел ит етін тұтынуға мүмкіндік береді. Ол төрт жастағы Торийді ит ет фермасынан, жануарлар құқығынан құтқарылған қара монграны қабылдады. Бұл қадам «ит етінің саудасына қарсы қатаң хабарлама жіберу» деп саналды.

====Энергетика====
[[File:Vladimir Putin and Moon Jae-in (2017-09-06) 01.jpg|thumb|Мұн, [[Ресей президенті]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]] мен Владивостоктағы Шығыс экономикалық форумында, Ресей, 2017 жылғы 6 қыркүйек]]
Мұн әкімшілігі Оңтүстік Кореяның энергия көзі ретінде ядролық және көмірден алшақ табиғи газды тұтынуын арттыруға назар аударды. Бұл жоспарларға [[Корея Республикасы ядролық энергетика|ядролық реакторлардың]] құрылысын кейінге қалдыру, сондай-ақ [[Ресей]]ден келетін және Солтүстік Корея арқылы өтетін табиғи газ құбырының айналасында диалогты қайта құру кіреді. 2017 жылғы 19 маусымда Оңтүстік Кореяның ең көне ядролық реакторында [[АЭС Кори|1-ші Кори]] қондырғысындағы операциялардың аяқталуына арналған іс-шарада Мұн Кореядағы энергетиканың болашағы туралы өзінің жоспарын айтып, «біз атом электр станцияларына және даму саясатына негізделген даму саясатынан бас тартамыз» деді атом энергиясы дәуірінен шығу»&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/rodadams/2017/07/12/geopolitical-advantages-of-moon-jae-in-plan-to-increase-south-koreas-natural-gas-consumption/ |title=Moon Jae-in Making Friends By Importing More Gas|last=Adams|first=Rod|work=Forbes|access-date=July 30, 2017}}&lt;/ref&gt;. Бұл жаңа атом электр станцияларының жоспарларын жою және жұмыс істеп тұрған станциялардың лицензияларын жаңарту арқылы жүзеге асырылады. Сонымен қатар, ол 2017 жылдың мамырында кеңсе қабылдағаннан кейін сегіз көмір электр станциясын жауып тастады және мерзімінің соңына дейін қалған он көмір станциясын жабуға уәде берді. Ұзақ мерзімді перспективада ол жаңғыртылатын көздер Кореяның сұранысын ақырында қанағаттандыра алады деп болжады, бірақ аралықта таяу онжылдықтарда көмір мен ядролық байланыстар тоқтатылған кезде сұйытылған табиғи газды (СТГ) тоқтату шарасы ретінде ұсынды.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.world-nuclear-news.org/NP-Koreas-nuclear-phase-out-policy-takes-shape-1906174.html |title=Korea's nuclear phase-out policy takes shape |author= |date=June 19, 2017 |newspaper=World Nuclear News |accessdate=January 5, 2018}}&lt;/ref&gt;

====Халықаралық қатынастар====
[[File:President Donald J. Trump welcomes President Moon Jae-in of the Republic of Korea to the White House (34809235764).jpg|thumb|[[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] президент Мұнды 2017 жылдың 30 маусымында, Ақ үйдегі раушан бағында қарсы алады]]
Мұн 2017 жылдың маусым айында [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] пен кездесу үшін Америка Құрама Штаттарына барып,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2017/06/30/watch-trump-south-koreas-moon-speak-about-north-korea-trade.html|title=Trump, South Korea's Moon speak about North Korea|last=Wang|first=Jacob Pramuk, Christine|date=June 30, 2017|access-date=July 28, 2017}}&lt;/ref&gt; АҚШ-Корея сауда қатынастарын, сондай-ақ Солтүстік Кореяның зымырандық бағдарламаларын талқылады. Бірлескен баспасөз мәслихатында Мұн Президент Трамптың Оңтүстік Кореяға шақыруды қабылдағанын ашты.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/video/national/president-moon-says-president-trump-accepted-his-invitation-to-visit-south-korea/2017/06/30/aedb62fa-5dae-11e7-aa69-3964a7d55207_video.html|title=President Moon says President Trump accepted his invitation to visit South Korea|website=Washington Post|access-date=July 28, 2017}}&lt;/ref&gt;

====Солтүстік Корея====
{{main|Кореяаралық саммит (сәуір, 2018)}}
[[Сурет:KOREA US CheongWaDae Summit 13.jpg|thumb|right|200px|2017 жылдың қараша айында [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] пен бірге Солтүстік Корея дағдарысы қызған шақта]]
[[File:2018 inter-Korean summit square.jpg|thumb|Ким мен Мұн демаркация сызығында амандасуда.]]
[[2017 жыл]]дың [[6 шілде]]сінде [[Берлин]]де ([[Германия]]) сөйлеген сөзінде Солтүстік Кореяның стратегиясын атай отырып, Ай біртұтас Кореяға арналған егжей-тегжейлі жоспарларды жасамай, ұзақмерзімді жоба ретінде сипаттады. Ол Америка Құрама Штаттарымен одақтас болуға баса назар аударды және Солтүстік Кореяның ядролық қару бағдарламасын бөлшектеуге кепілдік беру қажеттілігін атап өтті. Сонымен бірге ол аймақтық тұрғыда бірігу мәселесін ұсынды және оның халықаралық қоғамдастықпен ынтымақтастықта жұмыс істейтініне сенім білдірді. Ол Солтүстік Кореяға қарсы санкцияларды қолдап, олардың жойылу мүмкіндігін ашық қалдырды және Солтүстік Кореямен ядролық қарусыздандырудың орнына Корея соғысын ресми түрде тоқтату үшін бейбітшілік келісімін жасау өте маңызды екенін айтты.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://thediplomat.com/2017/07/president-moons-north-korea-strategy/|title=President Moon's North Korea Strategy |last=Frank|first= Ruediger |work=The Diplomat. diplomat.com. Originally published by [[38 North]], blog of the U.S.-Korea Institute at Johns Hopkins University|date=July 13, 2017 |access-date=August 18, 2017|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

Мұн өзінің президенттік науқаны кезінде [[THAAD]] (Жоғары биіктіктегі аймақты қорғаныс) жүйелерінің толық енгізілуіне қарсы шығып, Солтүстік Кореямен арадағы бейбіт келіссөздерді көбірек жүргізуге шақырды.

Шілде айының соңында, Солтүстік Кореяның соңғы зымыран ұшыруынан және агрессивті әрекеттерінен кейін Мұн АҚШ-тан өзінің ішкі қорғаныс жүйесін құруға және THAAD толық жүйесін уақытша орнатуға рұқсат сұрады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/news/archive/2017/07/south-korea-missile/535359/|title=South Korea Asks to Increase Its Firepower|last=Phippen|first=J. Weston|work=The Atlantic|access-date=July 30, 2017|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

Мұн 2018 жылдың 27 сәуірінде [[КЕП төрағасы|Кореяның жұмысшылар партиясының]] төрағасы [[Ким Чен Ын]] мен кездесті.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.channelnewsasia.com/news/asia/kim-offers-to-visit-seoul-any-time-if-you-invite-me-south-korea-10181246|title=Kim offers to visit Seoul 'any time if you invite me': South Korea|publisher=}}&lt;/ref&gt;

Ким мен Мұн 26 мамырда тағы кездесті. Екінші кездесу [[Территорияның демилитаризациялануы|ТД]]-де болды,&lt;ref name=may26summit /&gt; бұл жолы [[Пханмунджом]] ауылының Солтүстік Корея жағында. Кездесу екі сағатқа созылды.&lt;ref name=CNN&gt;{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2018/05/26/politics/north-and-south-korean-leaders-meet-again/index.html|title=North and South Korean leaders hold surprise meeting|publisher=[[CNN]]|date=May 26, 2018|accessdate=May 26, 2018}}&lt;/ref&gt; Жиналыс алдын-ала жария етілмеген. Кездесу көбіне Дональд Трамппен өткізілмеген саммит төңірегінде болды.&lt;ref name=may26summit&gt;{{Cite web | url=http://www.syracuse.com/politics/index.ssf/2018/05/north_south_korea_meet_for_surprise_second_summit.html | title=North, South Korea meet for surprise second summit| date=May 26, 2018}}&lt;/ref&gt;

2018 жылдың қыркүйегінде Мұн Же Ен Пхеньянға [[Кореяаралық саммит (қыркүйек 2018 ж.)|2018 жылдың қыркүйек айында Кореяаралық саммитке келді]]. Ол 150 делегатпен, соның ішінде бизнес, мәдениет және дін саласындағы танымал тұлғалармен бірге [[Пхеньян]]дағы Сунан әуежайына ұшып барып, Ким Чен Ынмен кездесті. Екі Корея лидерлері ТД-тегі соғыс қимылдарын азайтуға, бірлескен экономикалық жобаларды одан әрі жалғастыруға және Солтүстік Кореяның қару-жарақ қондырғыларын халықаралық сарапшыларға ашуға келісім жасалды. Лидерлер сонымен қатар 1 мамырдағы Рунградо стадионында Солтүстік Кореяның 150 000 азаматын біріктіру, ұзақ мерзімді бейбітшілік және достық тақырыптарында сөз сөйледі. Ай өзінің арманын [[Пэктусан]] тауымен жүріп өтті.&lt;ref&gt;https://www.usatoday.com/story/news/world/2018/09/19/kim-jong-un-moon-jae-sign-agreement-peace/1355006002/&lt;/ref&gt;

====Жұмыссыздық====
2019 жылдың қаңтарында Оңтүстік Кореядағы жұмыссыздық деңгейі 4,5% -ды құрады, бұл 2010 жылдың қаңтар айындағы ең жоғары көрсеткіш, ал жұмыссыздығы 25-34 жас аралығындағы корейлерді қадағалайтын жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі Оңтүстік Кореяда ең жоғары деңгейге жетті. 19 жыл. Кореяның статистикалық мәліметтеріне сәйкес, 2018 жылдың шілдесінде 338,000 жас корей жұмыссыз қалды. Бұл 1999 ж. Жастар жұмыссыздығының 1999 ж. 434 мыңды құрағанынан бергі ең жоғары, өйткені 1997 жылғы Азиядағы қаржы дағдарысынан кейін халық қалпына келді. Кейбір сарапшылардың пікірінше, қазіргі Мұн Женің үкіметі жалған еңбек саясатын, оның ішінде ең төменгі жалақыны көтеруді көздейді, бұл «[[The Wall Street Journal]]» президент Мұн же Еның «Азиядағы ең радикалды солшыл» экономикалық бағдарламасын атауға мәжбүр етті және оның төмендеуі. 68-ден 52-ге дейінгі апталық жұмыс уақыты жұмыс таба алмайтын кәрістердің көбеюіне ықпал етуі мүмкін.

2018 жылдың қарашасында ''[[Financial Times]]'' газеті президент Мұн Же Ен қаржы министрі Ким Донг-йонның орнына премьер-министр кеңсесінде қызмет ететін экономикалық саясат бойынша Хон Нам-киді және президенттің басшысы Джанг Ха-Сунды алмастырғанын хабарлады. саясат үшін кадрлар. Соңғы екі аптада екі шенеунік өзара қақтығысып қалды, Ким мырза кірісті, тұтынуды және жұмыспен қамтуды арттырудың шынайы циклын құруға тырысатын Мун мырзаның «кірістерге негізделген өсім» сауда маркасынан бас тартуға мәжбүр болды. Джанг мырза, трюк саясатының сәулетшісі деп есептеген Ким көпшілікпен келіспеді. Ауыстыру «бұрын-соңды табысты [[өндіріс]] моделінен бас тартуға тырысып жатқан елде» жаңа экономикалық идеяларға жол ашады.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://archive.fo/3tOds|title=South Korea's president replaces top economic officials {{!}} Financial T…|date=February 23, 2019|website=archive.fo|access-date=February 23, 2019}}&lt;/ref&gt;

==Мансап==
* [[Кёнги Университеті]]нің бакалавры (Сеул, мамандығы: заңтану)
* Корея Республикасының арнайы операциялық күштері қолбасшылығының десанттық күштерінде қызмет етті
* Бусан, Адвокаттар одағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның төрағасы
* [[Пусан]] және [[Кёңсаң-Намдо]] демократиялық қоғам филиалының заңгерлер төрағасы
* Пусан Демократиялық Азаматтық Кеңесінің тұрақты мүшесі
* Демократия үшін халықтық қозғалысының тұрақты мүшесі
* Профессор, Корея ұлттық океанология университеті
* Корея Республикасы Президенті Әкімшілігінің аға азаматтық кеңесшісі
* Корей азаматтық қоғамының аға кеңесшісі
* Корея Президенті Әкімшілігінің Басшысы
* Но Мухёна қорының басқарма төрағасы
* Пусан муниципалды Сасангу ауданынан Корея Республикасы 19-шы Ұлттық Ассамблеясының мүшесі
* 2017 жылдың 10 мамырынан бастап [[Корея Республикасының президенті|Корея Республикасының Президенті]]

==Саяси көзқарастар==
===Ұлттық қауіпсіздік===
Мұн Же Ен кореялық либералдардың пікірінше, кореялық саясаттағы солшыл саяси күштерді шектеу және қысым көрсету үшін қолданылатын Кореяның ұлттық қауіпсіздік туралы заңының күшін жоюды жақтайды. Сондай-ақ, ол полицияның ішкі істерін беру арқылы өзінің саяси бейтараптығын сақтау үшін Ұлттық барлау қызметінің ішкі қанатын жоюға уәде береді.

Президент [[Пак Кын Хе]]-ге қарсылық білдіріп, Мұн Же [[АҚШ зымыраннан қорғаныс|АҚШ]]-тың [[THAAD]] зымыранға қарсы қорғаныс элементтерін орналастыруға қарсы шықты, өйткені ол [[Корея Республикасы]]н [[Корей Халық Демократиялық Республикасы|КХДР]]-дан келетін қауіптен қорғаудың тиімділігіне сенімді емес еді.

[[2017 жыл]]ғы [[6 маусым]]да Мұн Же Ен АҚШ-тың [[THAAD]] зымыранға қарсы қорғаныс жүйелерін орналастыруды тоқтата тұруға бұйрық берді&lt;ref&gt;[https://worldbeyondwar.org/kk/%D0%BE%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA-%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F-%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B-%D0%B7%D1%8B%D0%BC%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D2%9B%D0%BE%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%81-%D0%B6%D2%AF%D0%B9%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BD-%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%83%D0%B4%D1%8B-%D1%82%D0%BE%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B/ Оңтүстік Корея американдық зымырандық қорғаныс жүйесін орналастыруды тоқтатты 7.6.2017]&lt;/ref&gt;

===Сыртқы саясат===
Мұн Же Ен екі Кореяның бейбіт жолмен қайта бірігуін білдіреді. Мұнның сөздері оның бірінші халықаралық сапары президент болып сайланса, [[Корей Халық Демократиялық Республикасы|Солтүстік Корея]]ға жасалуы керек екендігі туралы көпшілікке мәлім болды, бірақ Мұн Же өзінің алғашқы сапарын 2017 жылы маусымда Вашингтонға барып, онда [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] пен кездесті. Ол өзін «Американың досы» санайтынын айтты: АҚШ-тың рөлі - Оңтүстік Кореяға экономикалық өсуге көмектесіп, коммунизмнен аулақ болу. Сонымен бірге оның неғұрлым либералды сыртқы саясаты кітабында жарияланған есепте көрінеді: «Мен американдықпын, бірақ қазір Оңтүстік Корея американдықтардан бас тартуы мүмкін дипломатияны қабылдауы керек».

==Экономикалық саясат==
[[2017 жыл]]ғы Айдың сайлау алдындағы уәделеріне жұмыс орындарын, бастаушы кәсіпкерлерді, шағын және орта компанияларды қаржылай ынталандыру және қолдау үшін 10 триллион вон (8,9 миллиард доллар) бөлу ниеті кірді. Ол сондай-ақ корей бизнесінде үстемдік ететін ірі корпорацияларды басқарушыларды сынға алады. Бұл [[Пак Ын Хенің импичменті|сыбайлас жемқорлық жанжалында]] басты рөлге ие болған басшылар болды.

Сондай-ақ Мұн президенттің резиденциясын сәнді және оқшауланған [[Көк үй]]ден Сеулдің орталығындағы Гванхвамунға көшіріп, резиденцияны музейге айналдыруға уәде берді.

Телевизиялық пікірсайыста Мұн гомосексуализмге қарсы екенін айтты. ЛГБТ құқық қорғаушыларының бұл наразылығын Мұнның оның мәртебесіне опасыздық деп бағалады: либералды кандидат және бұрынғы адам құқықтары жөніндегі адвокат. Кейінірек Мұн, ол әлі күнге дейін жыныстық бағдар бойынша кемсітушілік болмауы керек деп санайтынын түсіндірді.

==Солтүстік Кореямен жақындасу==
[[File:2018 inter-Korean summit 01 (cropped).jpg|thumb|right|250px|[[Ким Чен Ын]] және Мұн Же Ен 2018 жыл]]
Мұн Же Еннің президенттігінің алғашқы жылындағы басты оқиғалардың бірі КХДР-мен қарым-қатынастардың жылынуы болды.

Жаңа жылдық құттықтауында КХДР басшысы [[Ким Чен Ын]] Оңтүстік Кореяның Пхенчхан қаласында [[2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары]]на сәттілік тіледі және Солтүстік Корея спортшыларының оған қатысатынына үміт білдірді: «Біріншіден, Солтүстік пен Оңтүстік арасындағы күрт әскери шиеленісті азайтып, Корея түбегінде бейбіт жағдай тудыру керек». Ойындардың ашылу салтанатына Президент Мұн кездестірген КХДР-дан жоғары дәрежелі делегация келді, екі елдің командалары біріккен Кореяның туының астында бірге жиналды. Олимпиада кезеңінде КХДР жағалауында АҚШ-Оңтүстік Кореяның бірлескен әскери жаттығулары тоқтатылды. 2018 жылғы сәуірде [[Пханмунджом]] шекаралас аймағында 2007 жылдан бастап алғаш рет Корея мемлекет басшыларының жеке кездесуі өтті. Корея Республикасының Президенті мен КХДР-дің жоғарғы жетекшісі бір жарым сағат сөйлесті. Келіссөздердің негізгі тақырыптары [[Корея түбегі]]нің ядролық қарусыздануы, берік бейбітшілік орнату және оңтүстік пен солтүстіктің қарым-қатынасын дамыту және ұзақ мерзімді перспективада бірігу болды.

Бір айдан кейін сол жерде екінші кездесу өтті, ал қыркүйек айында тарихта бірінші рет Оңтүстік Корея Президентінің Солтүстікке толыққанды үш күндік сапары болды. Оқиғалар кезінде Корея түбегін ядролық қарудан және соғыс қаупінен арылту жөніндегі жұмысты жалғастыру туралы бірлескен ниет туралы мәлімдемеге қол қойылды. [[Сеул]] мен [[Пхеньян]] оқыс оқиғалардың алдын алу үшін әскерилендірілген аймақтың жанында ауқымды артиллериялық жаттығулар мен әскери рейстерді тоқтатуға, әскери қызметкерлерді сол жерден шығаруға және Панхунжу шекара өткізу бекеттерін қарусыздандыруға, әскери жаттығулар өткізілмейтін Жапонияның Сары мен теңізінің шекаралас аймақтарында 80 шақырымдық аймақ құруға және бастауға келісті. транскореялық теміржолды қайта қосу Мемлекет басшылары барлық корейлер үшін қасиетті орын болған [[Пэктусан]] тауына да барды. Елдер 2032 жылғы Олимпиадаға бірлескен өтінім жіберіп, [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылы Токиода өтетін ойындарға]] бір команда жіберуге шешім қабылдады.&lt;ref&gt;[https://ria.ru/world/20180920/1528955692.html Президент Южной Кореи Мун Чжэ Ин завершил визит в КНДР]&lt;/ref&gt; Президент Мұнның шақыруымен [[Ким Чен Ын]] Сеулге баруға уәде берді.

==Үй жануарлары==
[[Сурет:Ivanka Trump 28337772.jpg|thumb|right|150px|[[Ким Чжон Сук]] [[Иванка Трамп]] пен бірге 2018 жылғы 24 ақпанда, 2018 жылғы қысқы Олимпиада ойындарында]]
Мұн мен Ким қазір Көк үйде кемінде төрт ит пен мысықпен тұрады.

2017 жылы президент болып сайланбас бұрын, олар бір кездері бұрынғы қамқоршылары тастап кеткен бірнеше иттермен және мысықтармен тұрды. Солардың ішінде, Мару ит (마루, [[Пхунсан|пунгсандық]] ит) және Чжинг-джин (немесе Чжинг-Чжин-е 찡찡 немесе 찡찡이) бұқаралық ақпарат құралдарында немесе ресми әлеуметтік бұқаралық ақпарат құралдарында олармен бірге [[Көк үй]]де тұратындығы расталған. хабарламалар. Джин-джин - бұл елдегі алғашқы «Бірінші мысық»&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20170514000311|title=Korea greets first-ever 'first cat'|author=Lim, Jeong-yeo|date=May 14, 2017|newspaper=Korea Herald|accessdate=January 5, 2018}}&lt;/ref&gt;.

Көк үйдегі ресми президенттік резиденцияда тұрғаннан кейін, дәстүрлі [[Кореялық чиндо|Чиндо]] иттері өсірілген басқа «алғашқы иттерден» айырмашылығы, ''Тори'' атты ит дог ({{lang-ko|토리}} аралас тұқымды) жануарлар панасынан алынды. Торидің бала асырап алуына қатысты,&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-southkorea-firstdog/south-korean-shelter-dog-basks-in-presidential-glory-as-first-dog-idUSKBN1AB1GK|title=South Korean shelter dog basks in presidential glory as 'First Dog'|author=Yang, Heekyong|date=July 26, 2017|accessdate=January 5, 2018|publisher=Thomson Reuters}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.koreaexpose.com/tory-south-korea-moon-first-dog/|title=Meet Tory, South Korea's Potential First-Dog-To-Be|author=Choi, Jieun|date=May 11, 2017|newspaper=Korea Exposé|accessdate=January 5, 2018}}&lt;/ref&gt; «біз тасталған жануарларға көбірек көңіл бөлуіміз керек және оларға қоғам ретінде қамқорлық жасауымыз керек» және ол Торидің қара пальтосына қарсы стигманы алып тастағысы келді, бұл оны іс жүзінде асырап алуға болмайтын болды. екі жылдан кейін, ол 2015 жылы құтқарылды.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://english.yonhapnews.co.kr/news/2017/07/26/0200000000AEN20170726012500315.html|title=Moon adopts homeless dog as presidential pet|author=|date=July 26, 2017|newspaper=Yonhap News|accessdate=January 5, 2018}}&lt;/ref&gt;

Ол сонымен қатар [[Кореяаралық саммит (қыркүйек 2018 ж.)|2018 жылы қыркүйек]] айында кездесуден кейін көп ұзамай Солтүстік Кореяның әріптесі [[Ким Чен Ын]]нан Сонг-банг (송강) пен әйел Гом-еэ (곰 이) [[Пхунсан]] иттерін алды. Гом-и кейін алты туды Сан-е, Деул-е, Ганг-е, Бюл-е, Дал-е және Хен-ним (산이, 들이, 강 이, 별 이, 달 이 және 햇님) күштері табиғаттың бөліктері үшін корей сөздерімен аталған - a тау&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rt.com/news/439976-kim-presents-dogs-moon/|title=Doggie diplomacy: Kim gifts pair of N. Korean pooches to S. Korea’s Moon (PHOTOS)|website=RT International|language=en|access-date=August 28, 2019}}&lt;/ref&gt;, шөп алқабы, өзен, жұлдыз, ай мен күн. 2019 жылдың 30 тамызында алты күшік ата-аналарын Көгілдір үйде тастап, [[Сеул]], [[Инчхон]], [[Тэджон]] және [[Куаңжу|Кванжу]] қалаларына жіберілді.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.yna.co.kr/view/AKR20190830162400001?section=news |script-title=ko:靑, 김정은 선물한 풍산개 '곰이' 새끼 6마리 지자체에 분양|last=|first=|date=|work=|access-date=|language=ko|trans-title=Blue House, puppies of Gom-ee, a Pungsan dog given by Kim Jong-un as a gift sent to local governments}}&lt;/ref&gt;

== Дін ==
Мұн - Корейдің бұрынғы президенттері [[Ким Дэ Чжун]] мен [[Но Му Хён]]нан ([[Оңтүстік Кореядағы католик шіркеуі|католиктік]] палата) кейін үшінші католиктік президент&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-4487186/A-war-regime-choices-S-Koreans-vote-new-president.html|title=South Koreans vote for a new president|work=Mail Online|access-date=May 9, 2017}}&lt;/ref&gt;, сонымен бірге оның әйелі, бірінші ханым [[Ким Чжон Сук]]. Ол кеңседе католикпен айналысатын екінші көшбасшы; оның шомылдыру рәсімінен өткен (немесе христиан) есімі - Тимоти.&lt;ref&gt;{{cite web|last1=서상덕|script-title=ko:문재인(티모테오) 대통령 삶과 신앙|url=https://www.catholictimes.org/article/article_view.php?aid=279481 |publisher=Catholic Times|accessdate=October 13, 2018|language=ko}}&lt;/ref&gt;

==Тегі==
Мұн өзі оқыған университеттің вокалисті [[Ким Чен Сук]]қа үйленді. Ол екеуі Ким екеуін бөлек корейлік әңгімелерден айқындады, олар бір-бірімен кездескен кезде Юушин [[Төртінші Корея Республикасы|конституциясына]] наразылық білдірген студенттік белсенді болған.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.sedaily.com/NewsView/1OFVAI1Q3D|script-title=ko:김정숙 여사, 문재인 대통령과 러브스토리 공개 풋풋한 '리즈시절' 사진까지!|last=사진까지!|first=김정숙 여사, 문재인 대통령과 러브스토리 공개 풋풋한 '리즈시절'|date=May 10, 2017|script-work=ko:서울경제|access-date=May 13, 2017|language=ko}}&lt;/ref&gt;

===Лақап аты===
Оның лақап аттары - «Қараңғы патша» ({{lang-ko|명왕}}; Hanja: 冥王; [[Жаңа корей романизациясы|КР]]: Мён Ванг), жапон манга сериясындағы «[[«One Piece» Кейіпкерлердің тізімі|One Piece]]» сериясындағы Сильверс Райлей кейіпкерінен кейін.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://news.khan.co.kr/kh_news/khan_art_view.html?art_id=201212171710001 |script-title=ko:문재인 닮은 해적이 있다?‘명왕 문재인’인기 |author= |date=December 17, 2012 |script-work=ko:경향신문 |accessdate=November 28, 2018|language=ko}}&lt;/ref&gt;

==Сайлау тарихы==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!Сайлау
!Жыл
!Лауазымы
!Партиялық мүшелік
!Дауыс
!Дауыс пайызы
!Нәтижелер
|-
|[[Оңтүстік Кореядағы парламент сайлауы (2012)|19 жалпы сайлау]]
|2012
|[[Корея Республикасы Парламенті|Ұлттық Ассамблеяның мүшесі]]&lt;br /&gt;([[Сасанг ауданы]], [[Пусан]])
|[[Демократиялық партия (Корея Республикасы 2011)|Демократиялық партия]]
|65,336
|55.05%
|Жеңді
|-
|[[Оңтүстік Кореядағы президент сайлауы (2012)|18 жалпы сайлау]]
|2012
|[[Корея Республикасының президенті|Президент]]
|[[Демократиялық партия (Корея Республикасы 2011)|Демократиялық партия]]
|14,692,632
|48.02%
|Жоғалған (2 рет)
|-
|[[Оңтүстік Кореядағы президент сайлауы (2017)|19 жалпы сайлау]]
|2017
|[[Корея Республикасының президенті|Президент]]
|[[Бірлескен демократиялық партия]]
|13,423,800
|41.08%
|Жеңді
|}

==Марапаттар==
===Ұлттық құрмет===
* {{KOR}}:
**[[File:Grand Order of Mugunghwa (South Korea) - ribbon bar.svg|30x30px|alt=]] Ұлы Мастер және Рыцарь [[«Мугунхва» Ордені]]

===Шетелдік марапаттар===
*{{NOR}}:
**[[File:St_Olavs_Orden_storkors_stripe.svg|30x30px|alt=]] Ұлы Крест [[Әулие Олаф ордені]] (12 маусым 2019)&lt;ref&gt;[https://www.kongehuset.no/tildelinger.html?tid=28028&amp;sek=27995/ Kongehuset]&lt;/ref&gt;
*{{SWE}}:
**[[File:Order_of_the_Seraphim_-_Ribbon_bar.svg|30x30px|alt=]] Рыцарьлар [[Серафимов Ордені]] (14 маусым 2019)&lt;ref&gt;[https://lilibetshandbag.blog/open-post-south-korean-state-visit-to-sweden/ South Korean State Visit to Sweden]&lt;/ref&gt;
*[[Атлант кеңесі]]: [https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/trudeau-moon-lang-lang-to-receive-atlantic-council-award Global Citizen Awards] (2017)

==Сыртқы сілтемелер==
* [[Корея Республикасының президенті|Корея Республикасының Президенті]]

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер|3}}

{{Оңтүстік Корея Президенттері|[[Пак Кын Хе]]|—|[[10 мамыр]] [[2017 жыл]]дан бастап лауазымды иеленуші |19-ші}}

[[Санат:Оңтүстік Корея президенттері]]
[[Санат:Корея Республикасы Ұлттық Ассамблеясының мүшелері]]
[[Санат:Коджеде туғандар]]</text>
      <sha1>17tkk1n40yyt8kvd9yf6x3nwv86bcd1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479245</id>
      <parentid>3479239</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:47:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <origin>3479245</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61649" sha1="or85kk2zqlgnd0tgcq6pedpw0z59pes" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                  = мемлекет басшысы
 | Қазақша есімі        = Мун Чжэ Ин
 | Шынайы есімі         = {{small|{{nobold|문재인}}}}
 | Суреті               = Moon Jae-in May 2017.jpg
 | Сурет ені            = 
 | Атауы                = Мун, 2017 жыл
 | Титулы               = [[Оңтүстік Корея]]ның&lt;br&gt;[[Корея Республикасының президенттерінің тізімі|12]]-[[Корея Республикасының президенті|Президенті]]
 | Ту                   = Seal of the President of the Republic of Korea.svg
 | Ту2                  = Flag of the President of South Korea.svg
 | Реті                 = 
 | Басқара бастады      = 10 мамыр 2017
 | Басқаруын аяқтады    = 10 наурыз 2022
 | Ізашары              = [[Пак Кын Хе]]&lt;br /&gt;[[Хван Гёан]] ({{м.а.}})
 | Ізбасары             = [[Юн Сок Ёль]] 
 | Президент            = 
 | Премьер              = [[Хван Гёан]] (2017)&lt;br&gt;[[Ли Нак Ён]] (2017–2020)&lt;br&gt;[[Чон Се Гюн]] (2020–2021)&lt;br /&gt;[[Ким Бу Гём]] (2021–2022)
 | Титулы_2             = [[Бірлескен демократиялық партия]]ның төрағасы
 | Ту_2                 = 더불어민주당_로고.jpg
 | Ту2_2                = 
 | Реті_2               = 
 | Басқара бастады_2    = 9 ақпан 2015
 | Басқаруын аяқтады_2  = 26 қаңтар 2016
 | Ізашары_2            = [[Мун Хи-сан]]
 | Ізбасары_2           = [[Ким Джонъин]]
 | Титулы_3             = [[Корея Республикасы Парламенті|Ұлттық Ассамблея]]ның депутаты
 | Ту_3                 = Communication logo of the National Assembly of Korea.svg
 | Ту2_3                = Emblem of the National Assembly of Korea.svg
 | Басқара бастады_3    = 30 мамыр 2012
 | Басқаруын аяқтады_3  = 29 мамыр 2016
 | тақырыпша2_3         = Округі
 | мәтін2_3             = Сасан ([[Бусан]])
 | Ізашары_3            = Чан Дже Вон
 | Ізбасары_3           = Чан Дже Вон
 | Титулы_4             = [[Президент Әкімшілігінің Басшысы (Оңтүстік Корея)|Президент Әкімшілігінің Басшысы]]
 | Ту_4                 = Flag of South Korea.svg
 | Ту2_4                = Emblem of South Korea.svg
 | Реті_4               = 
 | Басқара бастады_4    = 12 наурыз 2007
 | Басқаруын аяқтады_4  = 24 ақпан 2008
 | Президент_4          = [[Но Му Хён]]
 | Ізашары_4            = Ли Бён Ван
 | Ізбасары_4           = Ю Ву Ик
 | Туған күні         = 24.1.1953
 | Туған жері         = {{туғанжері|Кодже|Коджеде}}, [[Кёнсан-Намдо]], [[Корея Республикасы]]
 | Қайтыс болған күні   = 
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Діні                 = [[Оңтүстік Кореядағы католик шіркеуі|католицизм]]
 | Жұбайы               = [[Ким Чжон Сук]]
 | Балалары             = 2
 | Партиясы             = [[Бірлескен демократиялық партия]]
 | Білімі               = [[Кёнхи Университеті]]
 | Мамандығы            = [[заңгер]]
 | Қолтаңбасы           = Moon Jae In Signature.png
 | Сайты                = {{URL|https://moonjaein.com/}}
 | Commons              = Moon Jae-in
 | Марапаттары          = 
}}
'''Мун Чжэ Ин''' ({{lang-ko|문재인}}; [[24 қаңтар]] [[1953 жыл]], [[Кодже]]) — [[Оңтүстік Корея|оңтүстік корея]]лық мемлекет қайраткер, [[саясаткер]], 2017 жылдан бастап 2022 жылға дейін елдің [[Корея Республикасының президенттерінің тізімі|12]]-[[Корея Республикасының президенті|президенті]].

[[Оңтүстік Кореядағы президент сайлауы (2012)|2012 жылы өткен президент сайлауы]]нда [[Бірлескен демократиялық партия]] атынан президенттікке барған. Аталмыш партияның бұрынғы төрағасы еді. [[Оңтүстік Кореядағы президент сайлауы (2017)|2017 жылы]] Тобуро демократиялық партиясының атынан президент болып сайланды.

[[Корея Республикасының президенті|Президент]] ретінде Мун Чжэ Ин [[Солтүстік Корея]]ның төрағасы [[Ким Чен Ын]]мен 2018 жылғы сәуір, мамыр және қыркүйекте өткен корейаралық саммиттерде кездесті. 2019 жылғы 30 маусымда Мун Солтүстік Кореяның төрағасы [[Ким Чен Ын]]мен де, [[Америка Құрама Штаттары]]ның президенті [[Дональд Трамп]]пен де Кореяның қарусызданған аймағында кездесті.

== Өмірбаяны ==
[[Сурет:국가안보 책임도 물어야 합니다! 문재인, 표창원 홍대입구 앞 거리 집회 2016 11 26.jpg|thumb|right|200px|Мун Чжэ Ин мен [[Пхё Чханвон]] митингте сөз сөйлейді (2016)]]
[[Сурет:경희대 문재인.jpg|thumb|right|200px|Мунның [[Кёнхи университеті]]нде сөйлеген сөзі (2012)]]
[[Сурет:2011년 2월 26일 정치인 문재인(Moon Jae-in).jpg|thumb|right|200px|Еңбек қатынастар корпусының президент Бонгха ауылы 2011 жыл.]]
[[Сурет:South Korea Buddha's Birthday ceremony 2015.jpg|thumb|right|200px|Мун Чжэ Ин (сол жақта), [[Ким Мусон]] (ортада) мен [[Чон Хо Сан]] (оң жақта) 2015 жылы [[Будданың туған күні]]н тойлап жатыр]]
Мун Чжэ Ин 1953 жылғы 24 қаңтарда [[Кёнсан-Намдо]] провинциясына енетін [[Кодже]] аралында дүниеге келген.&lt;ref&gt;[http://news1.kr/articles/?2083846 문재인은 누구…대선 패배 극복하고 제1야당 대표로]&lt;/ref&gt; Әкесі Солтүстік Кореялық босқын, туған жері Хамхың қаласынан 1950 жылдың желтоқсан айында көшірілген. Мұн [[Сеул]]ден тыс орналасқан беделді мектептердің бірі - [[Пусан]]дағы Кёңнам орта мектебін бітіріп шыққан.
[[Сурет:Kim Jongin's press conference in 2016.jpg|thumb|right|200px|Мун Чжэ Ин, [[Ким Джонъин]] мен басқа да [[Бірлескен демократиялық партия]] мүшелері]]
Кёңхи университетінде құқық мамандығын оқыған. Юсин конституциясына қарсы студенттік наразылық ұйымдастырғаны үшін тұтқынға алынып, университеттен қуылған. Кейінірек әскеге шақыртылып, 1976 жылы Оңтүстік Кореялық арнайы жасақ құрамында Панмынжымдағы қақтығысқа қатысқан.&lt;ref&gt;[http://news1.kr/articles/?932327 [전문&amp;#93; 문재인 민주통합당 대선 후보, 6차 방송연설]&lt;/ref&gt; Әскерден босатылғаннан кейін ол заңгерлік қызметпен айналысу құқығына ие болу үшін мемлекеттік емтихан тапсырып, сот істері мамандарын дайындайтын институтқа қабылданады. Мұн Же Ен өз курсында үлгерімі бойынша екінші орында болғанымен, студенттік наразылыққа қатысқаны үшін, сот бола алмады, сондықтан қорғаушы мамандығын таңдаған. Қорғаушы болғаннан кейін болашақ Корея Республикасының президенті [[Но Му Хён]]мен қызметтес болды&lt;ref&gt;[http://biz.chosun.com/site/data/html_dir/2015/02/08/2015020801798.html [프로필&amp;#93; 문재인, 노무현의 친구에서 제1야당 대표로 — Chosunbiz — 프리미엄 경제 파워]&lt;/ref&gt;. Екеуі Но Му Хён 2009 жылы қайтыс болғанға дейін достық қатынасын жоғалтпады. «Заңгерлер - Демократиялық қоғам үшін» атты ұйымның мүшесі және Пусан заңгерлер одағының Адам құқықтары жөніндегі комиссиясының төрағасы болды. Бестселлер атанған «Мұн Же Ен тағдыры» атты ғұмырнамасын жазып шығарғын.
[[Сурет:Moon visits the People's Party in 2017-05-10.png|thumb|right|200px|Мұн Же Ен Ұлттық жиналысқа барды]]
Ол [[Оңтүстік Кореядағы Президент сайлауы (2012)|2012 жылғы президент сайлауы]] кезінде оппозициялық үміткер болған, бірақ 48% дауыспен ол бұрынғы авторитарлық президент [[Пак Чоң Хи]]дің қызы, басқарушы [[Тегін Корея (партия)|Сэнури]] партиясын ұсынған [[Пак Кын Хе]]-ге жеңіліп қалды.

===Мектеп күндері===
Мұн Же Ен 1965 жылы Намхан бастауыш мектебін бітіріп,&lt;ref&gt;{{뉴스 인용|url=http://www.hani.co.kr/arti/politics/politics_general/678063.html|제목=‘1년 선후배’ 김무성-문재인, 경남중 동창회서 나란히|신문=[[한겨레]]}}&lt;/ref&gt; Кёнгнам орта мектебіне оқуға түсті.&lt;ref&gt;{{뉴스 인용|url=http://www.etoday.co.kr/news/section/newsview.php?idxno=685441|제목=[뉴 파워엘리트 50인] 서병수 새누리당 사무총장, 문재인·김무성과 경남고 동문… 심상정과도 ‘친분’|신문=[[이투데이]]}}&lt;/ref&gt; Орта мектепте оқыған алғашқы күндерінде ол «әдебиетте Мұн Же Ен және ғылымда [[Сэун Хи Санг]] айтты» деген сөздерімен танымал болды. Оқуды бітіргеннен кейін Мун Джей-ин 1971 жылы Джонгно Академиясының емтиханын бітіріп, мектеп төлемдерінен босатылды.&lt;ref name=&quot;중앙SUNDAY&quot;&gt;{{뉴스 인용|제목=문재인, 1등 하면서도 별명이 문제아 두 번째 경남고 대통령 동기들 들썩
|url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&amp;mid=sec&amp;sid1=100&amp;oid=353&amp;aid=0000011202|출판사=중앙SUNDAY|저자=서상현 기자|날짜=2012-09-16|확인날짜=2012-09-16}}&lt;/ref&gt; Осыдан кейін, Чён Янг-сик, Кёнхи Университетінің негізін қалаушы, содан кейін Кёнхи Университетінің президенті Мун Джа-инді «4 жылдық толық стипендияға» уәде беріп, [[Кёнхи Университеті]]нде түсуге шақырды. Мұн Же Ен алдын-ала цензурадан өткен студенттер кеңесі президентінің атынан митингті Кён Хи университетінің заң мектебінде студенттік кеңестің бас хатшысы ретінде өткізді. Ол тамыз айында бір жылға сынақ мерзіміне сотталып, колледжден шығарылды.

==Сайлау==
[[Сурет:Moon_Jae-in_and_Kassym-Jomart_Tokayev.jpg|thumb|right|300px|[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] пен Мұн Же Ен мен кездесуі]]
{{main|Оңтүстік Кореядағы президент сайлауы (2017)}}
[[Пак Кын Хе]]-ге импичмент жарияланғаннан кейін Оңтүстік Корея Президентінің кезектен тыс сайлауы 2017 жылдың 9 мамырына белгіленді. Мұн оларға Біріккен Демократиялық партиядан кандидат ретінде қатысты. Дауыс беру нәтижелері бойынша ол 41,4% дауыс жинады&lt;ref&gt;[https://egemen.kz/article/145545-onhtustik-koreyanynh-dganha-prezidenti-saylandy Оңтүстік Кореяның жаңа президенті сайланды 10.05.2017]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.azattyq.org/a/28476403.html Оңтүстік Кореяда президент сайлауы өтіп жатыр 09.05.2017]&lt;/ref&gt;.

Корея Республикасы Ұлттық сайлау комиссиясының қорытынды мәліметтеріне сәйкес, Мұн Же Ен 13 423 800 дауыс жинады, бұл 41,08% құрайды. Сайлауға қатысушылардың саны 77,2% құрады.&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Путин поздравил Мун Чжэ Ина с победой на выборах президента Южной Кореи|url=https://ria.ru/world/20170510/1493959952.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-12|language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Мун Чжэ Ин официально стал президентом Южной Кореи|url=https://ria.ru/world/20170510/1493955364.html|work=РИА Новости|accessdate=2017-05-12|language=ru}}&lt;/ref&gt;

2017 жылдың 10 мамырында Мұн көп дауыс жинау үшін 41,1% дауыс жинап (13 423 800 дауыспен) өзінің науқанын аяқтады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://edition.cnn.com/2017/05/09/asia/south-korea-election/|title=South Korea election: Moon Jae-in declared winner|last=Kwon|first=K. J.|date=May 10, 2017|work=CNN|access-date=May 10, 2017}}&lt;/ref&gt; Ай арнайы сайлауда сайланғандықтан, ол алдыңғы әкімшіліктердің өтпелі кезеңінің 60 күнін өткізбеді, бірақ сайлаудан кейінгі келесі күні салтанатты түрде ашылды.

==Президенттік==
{{уики|Мұн Же Ен Оңтүстік Кореяның Президенті болады}}
[[File:Moon Jae-in Presidential Approval Rating.svg|thumb|right|Мұн Же Ен президенттік лауазымға орналасуға рұқсат беру рейтингі]]
Ресми дауыстар саналғаннан кейін 10 мамырда президенттің міндетін атқарушы және [[Корея Республикасының Премьер-министрі|премьер-министр]] [[Хуаң Гё Ан]]ның орнына президент қызмет ете бастады. Басқа президенттік сайлаулардан айырмашылығы, президенттік импичменттен кейінгі сайлау сипатына байланысты сайлау мен инаугурация арасында ешқандай өтпелі кезең болған жоқ. Ол әдеттегі бір бес жылдық мерзімге қызмет етеді, оның президенттік мерзімі 2022 жылы аяқталады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.latimes.com/world/asia/la-fg-south-korea-presidential-election-20170509-story.html|title=Liberal Moon Jae-in is winner in South Korea's presidential election|date=May 9, 2017|work=Los Angeles Times|access-date=May 9, 2017|language=en-US|issn=0458-3035}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.france24.com/en/20170510-south-korea-moon-begins-term-president-after-landslide-election-win-confirmed|title=S. Korea's Moon begins term as president after landslide election win confirmed – France 24|date=May 10, 2017|work=France 24|access-date=May 10, 2017|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

{{quotation|—Премьер-министр Мұн Чанг Гукты мәжбүрлеу - интеграцияға апаратын жол емес. Жарты үкіметті талап етудің және оны тарылтудың кері әдісі. Адамдар бақытсыз, ал жол Пак Кын Хи әкімшілігіне наразы. … Қазір «Севол» паромынан кейін ұлттық бірлік жолына түсу туралы қоғамдық пікірді ескермеуіңізді өтінемін.&lt;ref&gt;http://www.seoulfn.com/news/articleView.html?idxno=197162&lt;/ref&gt;|}}

Корейаралық жақындасу Оңтүстік Корея тұрғындарының ішінде үлкен ынта тудырады:&lt;ref&gt;{{Lien web|langue=fr|titre=Les Sud-Coréens plébiscitent le pacifisme de leur président|url=https://www.lemonde.fr/international/article/2018/04/26/les-sud-coreens-plebiscitent-le-pacifisme-de-leur-president_5291153_3210.html|site=lemonde.fr|consulté le=2018-04-26}}.&lt;/ref&gt; Мұн Джейдің танымалдығы 2018 жылдың сәуір айында 68% жетті. Алайда бұл ашықтыққа ксенофобиялық және анти-коммунистік дискурс өткізетін евангелистік ұйымдар қарсылық білдірді.&lt;ref&gt;{{Article |langue=fr |auteur1= |titre=L’hostilité à Moon Jae-in ravive l’extrémisme évangélique sud-coréen |périodique=Le Monde |date=2019-12-26 |issn= |lire en ligne=https://www.lemonde.fr/international/article/2019/12/26/l-hostilite-a-moon-jae-in-ravive-l-extremisme-evangelique-sud-coreen_6024104_3210.html |consulté le= |pages= }}&lt;/ref&gt;

===Ішкі саясат===
====Чеболь (Корей Инк.) Реформасы====
Оңтүстік Кореяның экономикалық өсуіне көбінесе ''[[Чеболь]]''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/7ec84434-4124-11e8-803a-295c97e6fd0b?list=intlhomepage|title=Subscribe to read|website=Financial Times|language=en-GB|access-date=April 17, 2018}}&lt;/ref&gt;, ''немесе отбасылық [[Конгломерат (экономика)|конгломераттар]] себеп болды''. Конгломераттардың көрнекі мысалдары ретінде [[Samsung]] және [[Hyundai]], шоғырланған қуат (сөз байласу), үкіметпен байланыстар, соның ішінде жақында [[2016 Оңтүстік Кореядағы саяси жанжал|2016 жылғы Чой Сион-даулы дау-дамай]] болды, нәтижесінде сайдың Айдың жеңуіне себеп болды. Кейіннен «Чеббол мергені» Ким Санг-жо, белгілі акционер-белсенді, көтерілісшілерді реформалауға бағытталған әділ сауда жөніндегі комиссар рөліне тағайындалды.&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.economist.com/news/business/21734036-kim-sang-jo-has-rare-political-backing-dissuade-them-bullying-smaller-firms-and|title=South Korea's antitrust tsar has a good shot at taming the chaebol|journal=The Economist|language=en|access-date=April 17, 2018|date=January 6, 2018}}&lt;/ref&gt;

====Ең төменгі жалақы====
Оның үкіметі ең төменгі жалақы көтерілістерін бастады. Соның бірі [[2018 жыл]]ы болды, ол ең төменгі жалақыны өткен жылмен салыстырғанда 16,4% -ға сағатына 7530 вонға (6,65 АҚШ доллары) дейін көтерді. Жылдың екінші тоқсанында ең төменгі 20% табушылардың кірісі 3,7% -ға төмендеді,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mk.co.kr/news/economy/view/2018/03/205193/ |script-title=ko:다시 불붙는 최저임금 논쟁 &quot;속도조절&quot;vs&quot;1만원 공약 달성&quot; – 매일경제|last=손일선|website=mk.co.kr|language=ko|access-date=June 20, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.economist.com/asia/2018/10/20/south-koreas-president-is-struggling-to-democratise-the-economy|title=South Korea's president is struggling to &quot;democratise&quot; the economy|date=October 20, 2018|work=The Economist|access-date=June 20, 2019|issn=0013-0613}}&lt;/ref&gt; өсім өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда жүзеге асырылды.&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

====Ең көп сағаттық жұмыс аптасы====
Ең жоғарғы жұмыс аптасы 68-ден 52-ге дейін азайтылды.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2018/mar/01/south-korea-cuts-inhumanely-long-68-hour-working-week|title=South Korea cuts 'inhumanely long' 68-hour working week|last=Haas|first=Benjamin|date=March 1, 2018|work=The Guardian|access-date=June 20, 2019|language=en-GB|issn=0261-3077}}&lt;/ref&gt; 2018 жылдың қазан айында телекоммуникациялық фирма жүргізген зерттеу [[Сеул]]дің орталығында адамдардың жұмыс орындарында немесе жанында болған уақыт 55 минутқа қысқарғанын және бос уақытты өткізуге жұмсалатын уақытты анықтады. тұрғын аудандарда өсті.&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; Алайда, олар елдің басқа жерлерінен ешқандай өзгеріс таппады. Сеулдің орталығындағы барлар мен мейрамханалар бизнестегі шығындар туралы хабарлады.&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

====Білім====
Мұн алдын-ала ойлаушысы және [[Пак Чоң Хи]]дің қызы [[Пак Кын Хе]] 2018 жылы мемлекет шығарған тарих оқулықтарын пайдалануға рұқсат беруді жоспарлаған. Ай 2017 жылы мамыр айында өзінің президенттікке жасаған алғашқы ірі актілерінің бірінде бұл жоспарларды өзгертті. Парктің бастапқы жоспарын сынға алушылар мұны Паркке диктаторлық режимдегі әкесінің езгі саясатының кейбір көріністерін жеңілдетудің тәсілі ретінде қарастырып, тек өткеннің оң жетістіктерін көрсете алды.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/05/12/world/asia/south-korea-history-textbooks-moon.html|title=South Korea's New Leader Abolishes State-Issued History Textbooks|last=Sang-hun|first=Choe|date=May 12, 2017|work=The New York Times|access-date=May 13, 2017|issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt; Парк «солшыл» кітаптарды үкімет шығарған отаншылдық сезімді оята алатын кітаптармен алмастырғысы келетінін мәлімдеді. Парк үкіметі оқулықтарды талап ету және мектептерге мемлекет шығарған таңдауға мүмкіндік беру туралы ресми позицияны ауыстырып, қарама-қайшылыққа жауап бергенімен, Мунның әрекеті бағдарламаны мүлдем жоққа шығарды. Мектептер жеке басылып шығарылатын, мемлекет мақұлдаған оқу құралдарының орнына жазылған оқулықтарды таңдауды жалғастырады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20170512000653|title=Moon Jae-in orders scrapping of state textbooks|newspaper=The Korea Herald|date=May 12, 2017|access-date=May 13, 2017}}&lt;/ref&gt;

====Жануарларға құқық / «Бірінші ит» асырап алу====
Мұн өзінің жорығы кезінде жануарларды қорықтан ит алуға уәде берген еді. Бұл Оңтүстік Корея саясатына қатысты деп саналды, өйткені ел ит етін тұтынуға мүмкіндік береді. Ол төрт жастағы Торийді ит ет фермасынан, жануарлар құқығынан құтқарылған қара монграны қабылдады. Бұл қадам «ит етінің саудасына қарсы қатаң хабарлама жіберу» деп саналды.

====Энергетика====
[[File:Vladimir Putin and Moon Jae-in (2017-09-06) 01.jpg|thumb|Мұн, [[Ресей президенті]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]] мен Владивостоктағы Шығыс экономикалық форумында, Ресей, 2017 жылғы 6 қыркүйек]]
Мұн әкімшілігі Оңтүстік Кореяның энергия көзі ретінде ядролық және көмірден алшақ табиғи газды тұтынуын арттыруға назар аударды. Бұл жоспарларға [[Корея Республикасы ядролық энергетика|ядролық реакторлардың]] құрылысын кейінге қалдыру, сондай-ақ [[Ресей]]ден келетін және Солтүстік Корея арқылы өтетін табиғи газ құбырының айналасында диалогты қайта құру кіреді. 2017 жылғы 19 маусымда Оңтүстік Кореяның ең көне ядролық реакторында [[АЭС Кори|1-ші Кори]] қондырғысындағы операциялардың аяқталуына арналған іс-шарада Мұн Кореядағы энергетиканың болашағы туралы өзінің жоспарын айтып, «біз атом электр станцияларына және даму саясатына негізделген даму саясатынан бас тартамыз» деді атом энергиясы дәуірінен шығу»&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/rodadams/2017/07/12/geopolitical-advantages-of-moon-jae-in-plan-to-increase-south-koreas-natural-gas-consumption/ |title=Moon Jae-in Making Friends By Importing More Gas|last=Adams|first=Rod|work=Forbes|access-date=July 30, 2017}}&lt;/ref&gt;. Бұл жаңа атом электр станцияларының жоспарларын жою және жұмыс істеп тұрған станциялардың лицензияларын жаңарту арқылы жүзеге асырылады. Сонымен қатар, ол 2017 жылдың мамырында кеңсе қабылдағаннан кейін сегіз көмір электр станциясын жауып тастады және мерзімінің соңына дейін қалған он көмір станциясын жабуға уәде берді. Ұзақ мерзімді перспективада ол жаңғыртылатын көздер Кореяның сұранысын ақырында қанағаттандыра алады деп болжады, бірақ аралықта таяу онжылдықтарда көмір мен ядролық байланыстар тоқтатылған кезде сұйытылған табиғи газды (СТГ) тоқтату шарасы ретінде ұсынды.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.world-nuclear-news.org/NP-Koreas-nuclear-phase-out-policy-takes-shape-1906174.html |title=Korea's nuclear phase-out policy takes shape |author= |date=June 19, 2017 |newspaper=World Nuclear News |accessdate=January 5, 2018}}&lt;/ref&gt;

====Халықаралық қатынастар====
[[File:President Donald J. Trump welcomes President Moon Jae-in of the Republic of Korea to the White House (34809235764).jpg|thumb|[[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] президент Мұнды 2017 жылдың 30 маусымында, Ақ үйдегі раушан бағында қарсы алады]]
Мұн 2017 жылдың маусым айында [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] пен кездесу үшін Америка Құрама Штаттарына барып,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cnbc.com/2017/06/30/watch-trump-south-koreas-moon-speak-about-north-korea-trade.html|title=Trump, South Korea's Moon speak about North Korea|last=Wang|first=Jacob Pramuk, Christine|date=June 30, 2017|access-date=July 28, 2017}}&lt;/ref&gt; АҚШ-Корея сауда қатынастарын, сондай-ақ Солтүстік Кореяның зымырандық бағдарламаларын талқылады. Бірлескен баспасөз мәслихатында Мұн Президент Трамптың Оңтүстік Кореяға шақыруды қабылдағанын ашты.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/video/national/president-moon-says-president-trump-accepted-his-invitation-to-visit-south-korea/2017/06/30/aedb62fa-5dae-11e7-aa69-3964a7d55207_video.html|title=President Moon says President Trump accepted his invitation to visit South Korea|website=Washington Post|access-date=July 28, 2017}}&lt;/ref&gt;

====Солтүстік Корея====
{{main|Кореяаралық саммит (сәуір, 2018)}}
[[Сурет:KOREA US CheongWaDae Summit 13.jpg|thumb|right|200px|2017 жылдың қараша айында [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] пен бірге Солтүстік Корея дағдарысы қызған шақта]]
[[File:2018 inter-Korean summit square.jpg|thumb|Ким мен Мұн демаркация сызығында амандасуда.]]
[[2017 жыл]]дың [[6 шілде]]сінде [[Берлин]]де ([[Германия]]) сөйлеген сөзінде Солтүстік Кореяның стратегиясын атай отырып, Ай біртұтас Кореяға арналған егжей-тегжейлі жоспарларды жасамай, ұзақмерзімді жоба ретінде сипаттады. Ол Америка Құрама Штаттарымен одақтас болуға баса назар аударды және Солтүстік Кореяның ядролық қару бағдарламасын бөлшектеуге кепілдік беру қажеттілігін атап өтті. Сонымен бірге ол аймақтық тұрғыда бірігу мәселесін ұсынды және оның халықаралық қоғамдастықпен ынтымақтастықта жұмыс істейтініне сенім білдірді. Ол Солтүстік Кореяға қарсы санкцияларды қолдап, олардың жойылу мүмкіндігін ашық қалдырды және Солтүстік Кореямен ядролық қарусыздандырудың орнына Корея соғысын ресми түрде тоқтату үшін бейбітшілік келісімін жасау өте маңызды екенін айтты.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://thediplomat.com/2017/07/president-moons-north-korea-strategy/|title=President Moon's North Korea Strategy |last=Frank|first= Ruediger |work=The Diplomat. diplomat.com. Originally published by [[38 North]], blog of the U.S.-Korea Institute at Johns Hopkins University|date=July 13, 2017 |access-date=August 18, 2017|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

Мұн өзінің президенттік науқаны кезінде [[THAAD]] (Жоғары биіктіктегі аймақты қорғаныс) жүйелерінің толық енгізілуіне қарсы шығып, Солтүстік Кореямен арадағы бейбіт келіссөздерді көбірек жүргізуге шақырды.

Шілде айының соңында, Солтүстік Кореяның соңғы зымыран ұшыруынан және агрессивті әрекеттерінен кейін Мұн АҚШ-тан өзінің ішкі қорғаныс жүйесін құруға және THAAD толық жүйесін уақытша орнатуға рұқсат сұрады.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/news/archive/2017/07/south-korea-missile/535359/|title=South Korea Asks to Increase Its Firepower|last=Phippen|first=J. Weston|work=The Atlantic|access-date=July 30, 2017|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

Мұн 2018 жылдың 27 сәуірінде [[КЕП төрағасы|Кореяның жұмысшылар партиясының]] төрағасы [[Ким Чен Ын]] мен кездесті.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.channelnewsasia.com/news/asia/kim-offers-to-visit-seoul-any-time-if-you-invite-me-south-korea-10181246|title=Kim offers to visit Seoul 'any time if you invite me': South Korea|publisher=}}&lt;/ref&gt;

Ким мен Мұн 26 мамырда тағы кездесті. Екінші кездесу [[Территорияның демилитаризациялануы|ТД]]-де болды,&lt;ref name=may26summit /&gt; бұл жолы [[Пханмунджом]] ауылының Солтүстік Корея жағында. Кездесу екі сағатқа созылды.&lt;ref name=CNN&gt;{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2018/05/26/politics/north-and-south-korean-leaders-meet-again/index.html|title=North and South Korean leaders hold surprise meeting|publisher=[[CNN]]|date=May 26, 2018|accessdate=May 26, 2018}}&lt;/ref&gt; Жиналыс алдын-ала жария етілмеген. Кездесу көбіне Дональд Трамппен өткізілмеген саммит төңірегінде болды.&lt;ref name=may26summit&gt;{{Cite web | url=http://www.syracuse.com/politics/index.ssf/2018/05/north_south_korea_meet_for_surprise_second_summit.html | title=North, South Korea meet for surprise second summit| date=May 26, 2018}}&lt;/ref&gt;

2018 жылдың қыркүйегінде Мұн Же Ен Пхеньянға [[Кореяаралық саммит (қыркүйек 2018 ж.)|2018 жылдың қыркүйек айында Кореяаралық саммитке келді]]. Ол 150 делегатпен, соның ішінде бизнес, мәдениет және дін саласындағы танымал тұлғалармен бірге [[Пхеньян]]дағы Сунан әуежайына ұшып барып, Ким Чен Ынмен кездесті. Екі Корея лидерлері ТД-тегі соғыс қимылдарын азайтуға, бірлескен экономикалық жобаларды одан әрі жалғастыруға және Солтүстік Кореяның қару-жарақ қондырғыларын халықаралық сарапшыларға ашуға келісім жасалды. Лидерлер сонымен қатар 1 мамырдағы Рунградо стадионында Солтүстік Кореяның 150 000 азаматын біріктіру, ұзақ мерзімді бейбітшілік және достық тақырыптарында сөз сөйледі. Ай өзінің арманын [[Пэктусан]] тауымен жүріп өтті.&lt;ref&gt;https://www.usatoday.com/story/news/world/2018/09/19/kim-jong-un-moon-jae-sign-agreement-peace/1355006002/&lt;/ref&gt;

====Жұмыссыздық====
2019 жылдың қаңтарында Оңтүстік Кореядағы жұмыссыздық деңгейі 4,5% -ды құрады, бұл 2010 жылдың қаңтар айындағы ең жоғары көрсеткіш, ал жұмыссыздығы 25-34 жас аралығындағы корейлерді қадағалайтын жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі Оңтүстік Кореяда ең жоғары деңгейге жетті. 19 жыл. Кореяның статистикалық мәліметтеріне сәйкес, 2018 жылдың шілдесінде 338,000 жас корей жұмыссыз қалды. Бұл 1999 ж. Жастар жұмыссыздығының 1999 ж. 434 мыңды құрағанынан бергі ең жоғары, өйткені 1997 жылғы Азиядағы қаржы дағдарысынан кейін халық қалпына келді. Кейбір сарапшылардың пікірінше, қазіргі Мұн Женің үкіметі жалған еңбек саясатын, оның ішінде ең төменгі жалақыны көтеруді көздейді, бұл «[[The Wall Street Journal]]» президент Мұн же Еның «Азиядағы ең радикалды солшыл» экономикалық бағдарламасын атауға мәжбүр етті және оның төмендеуі. 68-ден 52-ге дейінгі апталық жұмыс уақыты жұмыс таба алмайтын кәрістердің көбеюіне ықпал етуі мүмкін.

2018 жылдың қарашасында ''[[Financial Times]]'' газеті президент Мұн Же Ен қаржы министрі Ким Донг-йонның орнына премьер-министр кеңсесінде қызмет ететін экономикалық саясат бойынша Хон Нам-киді және президенттің басшысы Джанг Ха-Сунды алмастырғанын хабарлады. саясат үшін кадрлар. Соңғы екі аптада екі шенеунік өзара қақтығысып қалды, Ким мырза кірісті, тұтынуды және жұмыспен қамтуды арттырудың шынайы циклын құруға тырысатын Мун мырзаның «кірістерге негізделген өсім» сауда маркасынан бас тартуға мәжбүр болды. Джанг мырза, трюк саясатының сәулетшісі деп есептеген Ким көпшілікпен келіспеді. Ауыстыру «бұрын-соңды табысты [[өндіріс]] моделінен бас тартуға тырысып жатқан елде» жаңа экономикалық идеяларға жол ашады.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://archive.fo/3tOds|title=South Korea's president replaces top economic officials {{!}} Financial T…|date=February 23, 2019|website=archive.fo|access-date=February 23, 2019}}&lt;/ref&gt;

==Мансап==
* [[Кёнги Университеті]]нің бакалавры (Сеул, мамандығы: заңтану)
* Корея Республикасының арнайы операциялық күштері қолбасшылығының десанттық күштерінде қызмет етті
* Бусан, Адвокаттар одағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның төрағасы
* [[Пусан]] және [[Кёңсаң-Намдо]] демократиялық қоғам филиалының заңгерлер төрағасы
* Пусан Демократиялық Азаматтық Кеңесінің тұрақты мүшесі
* Демократия үшін халықтық қозғалысының тұрақты мүшесі
* Профессор, Корея ұлттық океанология университеті
* Корея Республикасы Президенті Әкімшілігінің аға азаматтық кеңесшісі
* Корей азаматтық қоғамының аға кеңесшісі
* Корея Президенті Әкімшілігінің Басшысы
* Но Мухёна қорының басқарма төрағасы
* Пусан муниципалды Сасангу ауданынан Корея Республикасы 19-шы Ұлттық Ассамблеясының мүшесі
* 2017 жылдың 10 мамырынан бастап [[Корея Республикасының президенті|Корея Республикасының Президенті]]

==Саяси көзқарастар==
===Ұлттық қауіпсіздік===
Мұн Же Ен кореялық либералдардың пікірінше, кореялық саясаттағы солшыл саяси күштерді шектеу және қысым көрсету үшін қолданылатын Кореяның ұлттық қауіпсіздік туралы заңының күшін жоюды жақтайды. Сондай-ақ, ол полицияның ішкі істерін беру арқылы өзінің саяси бейтараптығын сақтау үшін Ұлттық барлау қызметінің ішкі қанатын жоюға уәде береді.

Президент [[Пак Кын Хе]]-ге қарсылық білдіріп, Мұн Же [[АҚШ зымыраннан қорғаныс|АҚШ]]-тың [[THAAD]] зымыранға қарсы қорғаныс элементтерін орналастыруға қарсы шықты, өйткені ол [[Корея Республикасы]]н [[Корей Халық Демократиялық Республикасы|КХДР]]-дан келетін қауіптен қорғаудың тиімділігіне сенімді емес еді.

[[2017 жыл]]ғы [[6 маусым]]да Мұн Же Ен АҚШ-тың [[THAAD]] зымыранға қарсы қорғаныс жүйелерін орналастыруды тоқтата тұруға бұйрық берді&lt;ref&gt;[https://worldbeyondwar.org/kk/%D0%BE%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA-%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F-%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B-%D0%B7%D1%8B%D0%BC%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D2%9B%D0%BE%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%81-%D0%B6%D2%AF%D0%B9%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BD-%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%83%D0%B4%D1%8B-%D1%82%D0%BE%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B/ Оңтүстік Корея американдық зымырандық қорғаныс жүйесін орналастыруды тоқтатты 7.6.2017]&lt;/ref&gt;

===Сыртқы саясат===
Мұн Же Ен екі Кореяның бейбіт жолмен қайта бірігуін білдіреді. Мұнның сөздері оның бірінші халықаралық сапары президент болып сайланса, [[Корей Халық Демократиялық Республикасы|Солтүстік Корея]]ға жасалуы керек екендігі туралы көпшілікке мәлім болды, бірақ Мұн Же өзінің алғашқы сапарын 2017 жылы маусымда Вашингтонға барып, онда [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] пен кездесті. Ол өзін «Американың досы» санайтынын айтты: АҚШ-тың рөлі - Оңтүстік Кореяға экономикалық өсуге көмектесіп, коммунизмнен аулақ болу. Сонымен бірге оның неғұрлым либералды сыртқы саясаты кітабында жарияланған есепте көрінеді: «Мен американдықпын, бірақ қазір Оңтүстік Корея американдықтардан бас тартуы мүмкін дипломатияны қабылдауы керек».

==Экономикалық саясат==
[[2017 жыл]]ғы Айдың сайлау алдындағы уәделеріне жұмыс орындарын, бастаушы кәсіпкерлерді, шағын және орта компанияларды қаржылай ынталандыру және қолдау үшін 10 триллион вон (8,9 миллиард доллар) бөлу ниеті кірді. Ол сондай-ақ корей бизнесінде үстемдік ететін ірі корпорацияларды басқарушыларды сынға алады. Бұл [[Пак Ын Хенің импичменті|сыбайлас жемқорлық жанжалында]] басты рөлге ие болған басшылар болды.

Сондай-ақ Мұн президенттің резиденциясын сәнді және оқшауланған [[Көк үй]]ден Сеулдің орталығындағы Гванхвамунға көшіріп, резиденцияны музейге айналдыруға уәде берді.

Телевизиялық пікірсайыста Мұн гомосексуализмге қарсы екенін айтты. ЛГБТ құқық қорғаушыларының бұл наразылығын Мұнның оның мәртебесіне опасыздық деп бағалады: либералды кандидат және бұрынғы адам құқықтары жөніндегі адвокат. Кейінірек Мұн, ол әлі күнге дейін жыныстық бағдар бойынша кемсітушілік болмауы керек деп санайтынын түсіндірді.

==Солтүстік Кореямен жақындасу==
[[File:2018 inter-Korean summit 01 (cropped).jpg|thumb|right|250px|[[Ким Чен Ын]] және Мұн Же Ен 2018 жыл]]
Мұн Же Еннің президенттігінің алғашқы жылындағы басты оқиғалардың бірі КХДР-мен қарым-қатынастардың жылынуы болды.

Жаңа жылдық құттықтауында КХДР басшысы [[Ким Чен Ын]] Оңтүстік Кореяның Пхенчхан қаласында [[2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары]]на сәттілік тіледі және Солтүстік Корея спортшыларының оған қатысатынына үміт білдірді: «Біріншіден, Солтүстік пен Оңтүстік арасындағы күрт әскери шиеленісті азайтып, Корея түбегінде бейбіт жағдай тудыру керек». Ойындардың ашылу салтанатына Президент Мұн кездестірген КХДР-дан жоғары дәрежелі делегация келді, екі елдің командалары біріккен Кореяның туының астында бірге жиналды. Олимпиада кезеңінде КХДР жағалауында АҚШ-Оңтүстік Кореяның бірлескен әскери жаттығулары тоқтатылды. 2018 жылғы сәуірде [[Пханмунджом]] шекаралас аймағында 2007 жылдан бастап алғаш рет Корея мемлекет басшыларының жеке кездесуі өтті. Корея Республикасының Президенті мен КХДР-дің жоғарғы жетекшісі бір жарым сағат сөйлесті. Келіссөздердің негізгі тақырыптары [[Корея түбегі]]нің ядролық қарусыздануы, берік бейбітшілік орнату және оңтүстік пен солтүстіктің қарым-қатынасын дамыту және ұзақ мерзімді перспективада бірігу болды.

Бір айдан кейін сол жерде екінші кездесу өтті, ал қыркүйек айында тарихта бірінші рет Оңтүстік Корея Президентінің Солтүстікке толыққанды үш күндік сапары болды. Оқиғалар кезінде Корея түбегін ядролық қарудан және соғыс қаупінен арылту жөніндегі жұмысты жалғастыру туралы бірлескен ниет туралы мәлімдемеге қол қойылды. [[Сеул]] мен [[Пхеньян]] оқыс оқиғалардың алдын алу үшін әскерилендірілген аймақтың жанында ауқымды артиллериялық жаттығулар мен әскери рейстерді тоқтатуға, әскери қызметкерлерді сол жерден шығаруға және Панхунжу шекара өткізу бекеттерін қарусыздандыруға, әскери жаттығулар өткізілмейтін Жапонияның Сары мен теңізінің шекаралас аймақтарында 80 шақырымдық аймақ құруға және бастауға келісті. транскореялық теміржолды қайта қосу Мемлекет басшылары барлық корейлер үшін қасиетті орын болған [[Пэктусан]] тауына да барды. Елдер 2032 жылғы Олимпиадаға бірлескен өтінім жіберіп, [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылы Токиода өтетін ойындарға]] бір команда жіберуге шешім қабылдады.&lt;ref&gt;[https://ria.ru/world/20180920/1528955692.html Президент Южной Кореи Мун Чжэ Ин завершил визит в КНДР]&lt;/ref&gt; Президент Мұнның шақыруымен [[Ким Чен Ын]] Сеулге баруға уәде берді.

==Үй жануарлары==
[[Сурет:Ivanka Trump 28337772.jpg|thumb|right|150px|[[Ким Чжон Сук]] [[Иванка Трамп]] пен бірге 2018 жылғы 24 ақпанда, 2018 жылғы қысқы Олимпиада ойындарында]]
Мұн мен Ким қазір Көк үйде кемінде төрт ит пен мысықпен тұрады.

2017 жылы президент болып сайланбас бұрын, олар бір кездері бұрынғы қамқоршылары тастап кеткен бірнеше иттермен және мысықтармен тұрды. Солардың ішінде, Мару ит (마루, [[Пхунсан|пунгсандық]] ит) және Чжинг-джин (немесе Чжинг-Чжин-е 찡찡 немесе 찡찡이) бұқаралық ақпарат құралдарында немесе ресми әлеуметтік бұқаралық ақпарат құралдарында олармен бірге [[Көк үй]]де тұратындығы расталған. хабарламалар. Джин-джин - бұл елдегі алғашқы «Бірінші мысық»&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20170514000311|title=Korea greets first-ever 'first cat'|author=Lim, Jeong-yeo|date=May 14, 2017|newspaper=Korea Herald|accessdate=January 5, 2018}}&lt;/ref&gt;.

Көк үйдегі ресми президенттік резиденцияда тұрғаннан кейін, дәстүрлі [[Кореялық чиндо|Чиндо]] иттері өсірілген басқа «алғашқы иттерден» айырмашылығы, ''Тори'' атты ит дог ({{lang-ko|토리}} аралас тұқымды) жануарлар панасынан алынды. Торидің бала асырап алуына қатысты,&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-southkorea-firstdog/south-korean-shelter-dog-basks-in-presidential-glory-as-first-dog-idUSKBN1AB1GK|title=South Korean shelter dog basks in presidential glory as 'First Dog'|author=Yang, Heekyong|date=July 26, 2017|accessdate=January 5, 2018|publisher=Thomson Reuters}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.koreaexpose.com/tory-south-korea-moon-first-dog/|title=Meet Tory, South Korea's Potential First-Dog-To-Be|author=Choi, Jieun|date=May 11, 2017|newspaper=Korea Exposé|accessdate=January 5, 2018}}&lt;/ref&gt; «біз тасталған жануарларға көбірек көңіл бөлуіміз керек және оларға қоғам ретінде қамқорлық жасауымыз керек» және ол Торидің қара пальтосына қарсы стигманы алып тастағысы келді, бұл оны іс жүзінде асырап алуға болмайтын болды. екі жылдан кейін, ол 2015 жылы құтқарылды.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://english.yonhapnews.co.kr/news/2017/07/26/0200000000AEN20170726012500315.html|title=Moon adopts homeless dog as presidential pet|author=|date=July 26, 2017|newspaper=Yonhap News|accessdate=January 5, 2018}}&lt;/ref&gt;

Ол сонымен қатар [[Кореяаралық саммит (қыркүйек 2018 ж.)|2018 жылы қыркүйек]] айында кездесуден кейін көп ұзамай Солтүстік Кореяның әріптесі [[Ким Чен Ын]]нан Сонг-банг (송강) пен әйел Гом-еэ (곰 이) [[Пхунсан]] иттерін алды. Гом-и кейін алты туды Сан-е, Деул-е, Ганг-е, Бюл-е, Дал-е және Хен-ним (산이, 들이, 강 이, 별 이, 달 이 және 햇님) күштері табиғаттың бөліктері үшін корей сөздерімен аталған - a тау&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rt.com/news/439976-kim-presents-dogs-moon/|title=Doggie diplomacy: Kim gifts pair of N. Korean pooches to S. Korea’s Moon (PHOTOS)|website=RT International|language=en|access-date=August 28, 2019}}&lt;/ref&gt;, шөп алқабы, өзен, жұлдыз, ай мен күн. 2019 жылдың 30 тамызында алты күшік ата-аналарын Көгілдір үйде тастап, [[Сеул]], [[Инчхон]], [[Тэджон]] және [[Куаңжу|Кванжу]] қалаларына жіберілді.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.yna.co.kr/view/AKR20190830162400001?section=news |script-title=ko:靑, 김정은 선물한 풍산개 '곰이' 새끼 6마리 지자체에 분양|last=|first=|date=|work=|access-date=|language=ko|trans-title=Blue House, puppies of Gom-ee, a Pungsan dog given by Kim Jong-un as a gift sent to local governments}}&lt;/ref&gt;

== Дін ==
Мұн - Корейдің бұрынғы президенттері [[Ким Дэ Чжун]] мен [[Но Му Хён]]нан ([[Оңтүстік Кореядағы католик шіркеуі|католиктік]] палата) кейін үшінші католиктік президент&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-4487186/A-war-regime-choices-S-Koreans-vote-new-president.html|title=South Koreans vote for a new president|work=Mail Online|access-date=May 9, 2017}}&lt;/ref&gt;, сонымен бірге оның әйелі, бірінші ханым [[Ким Чжон Сук]]. Ол кеңседе католикпен айналысатын екінші көшбасшы; оның шомылдыру рәсімінен өткен (немесе христиан) есімі - Тимоти.&lt;ref&gt;{{cite web|last1=서상덕|script-title=ko:문재인(티모테오) 대통령 삶과 신앙|url=https://www.catholictimes.org/article/article_view.php?aid=279481 |publisher=Catholic Times|accessdate=October 13, 2018|language=ko}}&lt;/ref&gt;

==Тегі==
Мұн өзі оқыған университеттің вокалисті [[Ким Чен Сук]]қа үйленді. Ол екеуі Ким екеуін бөлек корейлік әңгімелерден айқындады, олар бір-бірімен кездескен кезде Юушин [[Төртінші Корея Республикасы|конституциясына]] наразылық білдірген студенттік белсенді болған.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.sedaily.com/NewsView/1OFVAI1Q3D|script-title=ko:김정숙 여사, 문재인 대통령과 러브스토리 공개 풋풋한 '리즈시절' 사진까지!|last=사진까지!|first=김정숙 여사, 문재인 대통령과 러브스토리 공개 풋풋한 '리즈시절'|date=May 10, 2017|script-work=ko:서울경제|access-date=May 13, 2017|language=ko}}&lt;/ref&gt;

===Лақап аты===
Оның лақап аттары - «Қараңғы патша» ({{lang-ko|명왕}}; Hanja: 冥王; [[Жаңа корей романизациясы|КР]]: Мён Ванг), жапон манга сериясындағы «[[«One Piece» Кейіпкерлердің тізімі|One Piece]]» сериясындағы Сильверс Райлей кейіпкерінен кейін.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://news.khan.co.kr/kh_news/khan_art_view.html?art_id=201212171710001 |script-title=ko:문재인 닮은 해적이 있다?‘명왕 문재인’인기 |author= |date=December 17, 2012 |script-work=ko:경향신문 |accessdate=November 28, 2018|language=ko}}&lt;/ref&gt;

==Сайлау тарихы==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!Сайлау
!Жыл
!Лауазымы
!Партиялық мүшелік
!Дауыс
!Дауыс пайызы
!Нәтижелер
|-
|[[Оңтүстік Кореядағы парламент сайлауы (2012)|19 жалпы сайлау]]
|2012
|[[Корея Республикасы Парламенті|Ұлттық Ассамблеяның мүшесі]]&lt;br /&gt;([[Сасанг ауданы]], [[Пусан]])
|[[Демократиялық партия (Корея Республикасы 2011)|Демократиялық партия]]
|65,336
|55.05%
|Жеңді
|-
|[[Оңтүстік Кореядағы президент сайлауы (2012)|18 жалпы сайлау]]
|2012
|[[Корея Республикасының президенті|Президент]]
|[[Демократиялық партия (Корея Республикасы 2011)|Демократиялық партия]]
|14,692,632
|48.02%
|Жоғалған (2 рет)
|-
|[[Оңтүстік Кореядағы президент сайлауы (2017)|19 жалпы сайлау]]
|2017
|[[Корея Республикасының президенті|Президент]]
|[[Бірлескен демократиялық партия]]
|13,423,800
|41.08%
|Жеңді
|}

==Марапаттар==
===Ұлттық құрмет===
* {{KOR}}:
**[[File:Grand Order of Mugunghwa (South Korea) - ribbon bar.svg|30x30px|alt=]] Ұлы Мастер және Рыцарь [[«Мугунхва» Ордені]]

===Шетелдік марапаттар===
*{{NOR}}:
**[[File:St_Olavs_Orden_storkors_stripe.svg|30x30px|alt=]] Ұлы Крест [[Әулие Олаф ордені]] (12 маусым 2019)&lt;ref&gt;[https://www.kongehuset.no/tildelinger.html?tid=28028&amp;sek=27995/ Kongehuset]&lt;/ref&gt;
*{{SWE}}:
**[[File:Order_of_the_Seraphim_-_Ribbon_bar.svg|30x30px|alt=]] Рыцарьлар [[Серафимов Ордені]] (14 маусым 2019)&lt;ref&gt;[https://lilibetshandbag.blog/open-post-south-korean-state-visit-to-sweden/ South Korean State Visit to Sweden]&lt;/ref&gt;
*[[Атлант кеңесі]]: [https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/trudeau-moon-lang-lang-to-receive-atlantic-council-award Global Citizen Awards] (2017)

==Сыртқы сілтемелер==
* [[Корея Республикасының президенті|Корея Республикасының Президенті]]

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер|3}}

{{Оңтүстік Корея Президенттері|[[Пак Кын Хе]]|—|[[10 мамыр]] [[2017 жыл]]дан бастап лауазымды иеленуші |19-ші}}

[[Санат:Оңтүстік Корея президенттері]]
[[Санат:Корея Республикасы Ұлттық Ассамблеясының мүшелері]]
[[Санат:Коджеде туғандар]]</text>
      <sha1>or85kk2zqlgnd0tgcq6pedpw0z59pes</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мамелоди Сандаунз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>611964</id>
    <revision>
      <id>3479250</id>
      <parentid>3356101</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T13:35:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479250</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3131" sha1="3okqn1iqohtrhehxuwhnwjdlsh321yz" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
 |атауы           = {{Flagicon|ОАР}} Мамелоди Сандаунз
 |ағымдағы маусым   = 
 |логотипі        = 
 |толық атауы     = Mamelodi Sundowns Football Club
 |лақап аты       = 
 |құрылған        = [[1970 жыл]]
 |таратылды       = 
 |стадионы        = Луфтус Версфельд
 |сыйымдылығы     = 51762
 |иесі            = 
 |президенті      = 
 |директоры       = 
 |бас директоры   = 
 |жаттықтырушы    = {{Flagicon|ОАР}} Патрис Мотсепе
 |капитаны        = {{Flagicon|ОАР}} Питсо Мотсимане
 |рейтингі        = 
 |бюджеті         = 
 |жарыс           = ОАР Премьер Лигасы
 |маусым          = 2024/25
 |орын            = чемпион
 |сайты           = 
 |pattern_la1=_mamelodi1112h|pattern_b1=_mamelodi1112h|pattern_ra1=_mamelodi1112h|pattern_sh1=_mamelodi1112h|pattern_so1=_mamelodi1112h|
  leftarm1=FFDF00|body1=FFDF00|rightarm1=FFDF00|shorts1=0000BF|socks1=FFFFFF|
 |pattern_la2=_mamelodi1112a|pattern_b2=_mamelodi1112a|pattern_ra2=_mamelodi1112a|pattern_sh2=_mamelodi1112a|pattern_so2=_mamelodi1112a|
  leftarm2=0000BF|body2=0000BF|rightarm2=0000BF|shorts2=FFFFFF|socks2=0000BF|
}}
'''«Мамелоди Сандаунз»''' ({{lang-en|Mamelodi Sundowns Football Club}}) — [[Оңтүстік Африка Республикасы]]ндағы кәсіпқой футбол клубы. [[1970 жыл]]ы құрылған. Өз алаңындағы ойындарын &quot;Луфтус &quot;Версфельд&quot; стадионында өткізеді.

Бұрынғы атауы — &quot;Мамелоди Юнайтед&quot;. 2016 жылғы [[КАФ Чемпиондар Лигасы|КАФ Чемпиондар Лигасының]] жеңімпазы.

== Жетістіктері ==

=== Мемлекеттік ===

* '''ОАР чемпионы (1996 жылдан)''' — 14 (1997/98, 98/99, 99/00, 05/06, 06/07, 2013/14, 2015/16, 2017/18, 2018/19, 2019/20, 2020/21, 2021/22, 2022/23, 2023/24)
* '''ОАР футбол лигасының жеңімпазы (1985 жылдан)''' — 3 (1988, 1990, 1993)
* '''ОАР кубогы''' — 3 (1986, 1998, 2008)
* '''ОАР Лига кубогы''' — 2 (1990, 1999)
* '''Сегіз кубогы''' — 3 (1988, 1990, 2007)

=== Халықаралық ===

* '''КАФ Чемпиондар Лигасы'''
** Жеңімпаз: 2016
*** Финалист: 2001
**** Жартылай финалист: 2000

== Танымал ойыншылары ==

* Коллинс Мбесума
* Сиака Тьене
* Денис Оньянго
* Мэттью Бут
* Сибусисо Зума
* Беннетт Мнгуни
* Мэтти Паттисон
* Усэйн Болт

== Сілтемелер ==
* [http://www.sundownsfc.com Ресми сайты]

[[Санат:Оңтүстік Африка Республикасы футбол клубтары]]
[[Санат:1970 жылы құрылған футбол клубтары]]</text>
      <sha1>3okqn1iqohtrhehxuwhnwjdlsh321yz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479251</id>
      <parentid>3479250</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T13:35:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Мемлекеттік */</comment>
      <origin>3479251</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3140" sha1="rmak9ocyrsclyk85fuu1io63ywme08p" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
 |атауы           = {{Flagicon|ОАР}} Мамелоди Сандаунз
 |ағымдағы маусым   = 
 |логотипі        = 
 |толық атауы     = Mamelodi Sundowns Football Club
 |лақап аты       = 
 |құрылған        = [[1970 жыл]]
 |таратылды       = 
 |стадионы        = Луфтус Версфельд
 |сыйымдылығы     = 51762
 |иесі            = 
 |президенті      = 
 |директоры       = 
 |бас директоры   = 
 |жаттықтырушы    = {{Flagicon|ОАР}} Патрис Мотсепе
 |капитаны        = {{Flagicon|ОАР}} Питсо Мотсимане
 |рейтингі        = 
 |бюджеті         = 
 |жарыс           = ОАР Премьер Лигасы
 |маусым          = 2024/25
 |орын            = чемпион
 |сайты           = 
 |pattern_la1=_mamelodi1112h|pattern_b1=_mamelodi1112h|pattern_ra1=_mamelodi1112h|pattern_sh1=_mamelodi1112h|pattern_so1=_mamelodi1112h|
  leftarm1=FFDF00|body1=FFDF00|rightarm1=FFDF00|shorts1=0000BF|socks1=FFFFFF|
 |pattern_la2=_mamelodi1112a|pattern_b2=_mamelodi1112a|pattern_ra2=_mamelodi1112a|pattern_sh2=_mamelodi1112a|pattern_so2=_mamelodi1112a|
  leftarm2=0000BF|body2=0000BF|rightarm2=0000BF|shorts2=FFFFFF|socks2=0000BF|
}}
'''«Мамелоди Сандаунз»''' ({{lang-en|Mamelodi Sundowns Football Club}}) — [[Оңтүстік Африка Республикасы]]ндағы кәсіпқой футбол клубы. [[1970 жыл]]ы құрылған. Өз алаңындағы ойындарын &quot;Луфтус &quot;Версфельд&quot; стадионында өткізеді.

Бұрынғы атауы — &quot;Мамелоди Юнайтед&quot;. 2016 жылғы [[КАФ Чемпиондар Лигасы|КАФ Чемпиондар Лигасының]] жеңімпазы.

== Жетістіктері ==

=== Мемлекеттік ===

* '''ОАР чемпионы (1996 жылдан)''' — 15 (1997/98, 98/99, 99/00, 05/06, 06/07, 2013/14, 2015/16, 2017/18, 2018/19, 2019/20, 2020/21, 2021/22, 2022/23, 2023/24, 2024/25)
* '''ОАР футбол лигасының жеңімпазы (1985 жылдан)''' — 3 (1988, 1990, 1993)
* '''ОАР кубогы''' — 3 (1986, 1998, 2008)
* '''ОАР Лига кубогы''' — 2 (1990, 1999)
* '''Сегіз кубогы''' — 3 (1988, 1990, 2007)

=== Халықаралық ===

* '''КАФ Чемпиондар Лигасы'''
** Жеңімпаз: 2016
*** Финалист: 2001
**** Жартылай финалист: 2000

== Танымал ойыншылары ==

* Коллинс Мбесума
* Сиака Тьене
* Денис Оньянго
* Мэттью Бут
* Сибусисо Зума
* Беннетт Мнгуни
* Мэтти Паттисон
* Усэйн Болт

== Сілтемелер ==
* [http://www.sundownsfc.com Ресми сайты]

[[Санат:Оңтүстік Африка Республикасы футбол клубтары]]
[[Санат:1970 жылы құрылған футбол клубтары]]</text>
      <sha1>rmak9ocyrsclyk85fuu1io63ywme08p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы:Nurtenge</title>
    <ns>2</ns>
    <id>642529</id>
    <revision>
      <id>3479373</id>
      <parentid>3452227</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:05:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurtenge</username>
        <id>93712</id>
      </contributor>
      <origin>3479373</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63478" sha1="4wjt1kl3s3cxb6o7mogvbzu3o8rg18v" xml:space="preserve">&lt;center&gt;&lt;big&gt;[[Сурет:Smiley.svg|30px]] '''Сәлем! Сізді өзімнің жеке парақшамда көргеніме қуаныштымын! Қош келдіңіз!''' [[Сурет:Smiley.svg|30px]]&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;

{{Қатысушы:Box/Бағана басы|toptext=Тіл білімі}}
{{User kk}}
{{User ru-4}}
{{User en-2}}
{{User uk-2}}
{{User pl-1}}
{{Қатысушы:Box/Бағана аяғы}}

'''Nurtenge''' аккаунты [[Орысша Уикипедия]]да 28 желтоқсан 2019 жылы, 13:15 UTC құрылды.

[[Қазақша Уикипедия]]да 6 қаңтар 2020 жылы, 06:27 UTC тіркелді.

Уикимедиа жобаларындағы [https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Гэмбл%2C_Нейтан&amp;diff=104389044&amp;oldid=104376850 ең алғашқы өңдеме] Орысша Уикипедияда 6 қаңтар 2020 жылы, 05:07 UTC жасалды.

Қазақша Уикипедиядағы [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Натан_Гэмбл&amp;oldid=2742938 ең алғашқы өңдеме] 6 ақпан 2020 жылы, 15:01 UTC жасалды.

Қызықтыратын тақырыптар: [[Киноиндустрия]], [[музыка индустриясы]], [[лингвистика]], мемлекеттік рәміздер, символдар, әкімшілік бірліктер, [[география]].

Үлесім: [[Сурет:Wikipedia-logo-v2-kk.svg|20px|Қазақша Уикипедия]] [[Арнайы:Үлесі/Nurtenge|'''Қазақша Уикипедия''']], [[Сурет:Wikipedia-logo-v2-ru.svg|20px|Орысша Уикипедия]] [[:ru:Служебная:Вклад/Nurtenge|'''Орысша Уикипедия''']], [[Сурет:Wikipedia-logo-for-Ukraine.png|20px|Украинша Уикипедия]] [[:uk:Спеціальна:Внесок/Nurtenge|'''Украинша Уикипедия''']], [[Сурет:Wikipedia-logo-v2-en.svg|20px|Ағылшынша Уикипедия]] [[:en:Special:Contributions/Nurtenge|'''Ағылшынша Уикипедия''']], [[Сурет:Wikidata-logo-en.svg|20px|Уикидерек]] [[:d:Special:Contributions/Nurtenge|'''Уикидерек''']], [[Сурет:Commons-logo-en.svg|20px|Ортаққор]] [[:c:Special:Contributions/Nurtenge|'''Ортаққор''']]

== Уикипедия ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
|{{User Wikipedian For|аты = Nurtenge|жыл = 2020|ай = 01|күн = 06}}
|{{Қатысушы:Box/Шегіндіруші}}
|-
|{{1 - Уикиконференция қатысушысы}}
|{{Қатысушы:Box/Бот жүргізуші|Chandlerriggs5}}
|-
|{{Қатысушы:Box/AutoWikiBrowser қолданушы}}
|{{Қатысушы:Box/Уикипедиялық мақтанышы}}
|-
|{{Қатысушы:Box/Уикипедия - игілік орта}}
|{{Қатысушы:Box/Сан емес, сапа}}
|}

== Қатысушы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
|{{Қатысушы:Box/Qazaq}}
|{{Қатысушы:Box/Қатысушы Қазақстаннан}}
|{{Қатысушы:Box/Туған жері:Маңғыстау облысы}}
|{{Қатысушы:Box/Қатысушы Астанадан}}
|-
|{{Қатысушы:Box/Мұсылман}}
|{{Қатысушы:Box/Темекі шекпейді}}
|{{Қатысушы:Box/Боқтық сөздерге қарсы}}
|{{Қатысушы:Box/Автостоп}}
|-
|{{Қатысушы:Box/Демократия}}
|{{Қатысушы:Box/Капиталист}}
|{{Қатысушы:Box/Республикалық партия}}
|{{Қатысушы:Box/Президенттік республика}}
|-
|{{Қатысушы:Box/Рушылдыққа қарсы}}
|{{Қатысушы:Box/W әрпі}}
|{{Қатысушы:Box/J әрпі}}
|{{Қатысушы:Box/H әрпі}}
|}

== Қызығушылықтар ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
|{{Қатысушы:Box/Google-ды пайдаланады}}
|{{Қатысушы:Box/Google Chrome қолданушы}}
|{{Қатысушы:Box/Windows 11 қолданушысы}}
|{{Қатысушы:Box/Apple өнімін қалайды}}
|-
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Eurovision ән байқауы}}
|{{Қатысушы:Box/Қазақстан Eurovision ән байқауында}}
|{{Қатысушы:Box/Саяхат}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:География}}
|-
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Тарих}}
|{{Қатысушы:Box/Hale–Bopp}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Chevrolet}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Ford}}
|-
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Саясат}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:АҚШ}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Украина}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Ұлыбритания}}
|-
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Еуропа}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Англия}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Канада}}
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Майкл Джексон}}
|-
|
|
|
|{{Қатысушы:Box/Қызығушылық:Джастин Бибер}}
|}

== УикипедиЯ жобасына қосқан үлестерім ==

=== Менің Қазақша Уикипедияға қосқан үлестерім ===

==== Менің бастаған мақалаларым тізім бойынша ====
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; border=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;4&quot; background: #D5E3E1;
|- align=&quot;center&quot;
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | #
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Мақала
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Жазылған уақыты 
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Көлемі байт бойынша
|-
|'''1'''
|'''[[Натан Гэмбл]]'''
|'''6 ақпан 2020'''
|'''{{PAGESIZE:Натан Гэмбл}}'''
|-
|2
|[[Даршил Сафари]]
|10 ақпан 2020
|{{PAGESIZE:Даршил Сафари}}
|-
|3
|[[Түнек (фильм)]]
|12 ақпан 2020
|{{PAGESIZE:Түнек (фильм)}}
|-
|4
|[[Махаббатым, кеш мені (телесериал)]]
|15 ақпан 2020
|{{PAGESIZE:Махаббатым, кеш мені (телесериал)}}
|-
|5
|[[Қақпа (фильм)]]
|25 ақпан 2020
|{{PAGESIZE:Қақпа (фильм)}}
|-
|6
|[[Вавилон (фильм, 2006)]]
|28 ақпан 2020
|{{PAGESIZE:Вавилон (фильм, 2006)}}
|-
|7
|[[Батырдың жүрегі (фильм)]]
|6 наурыз 2020
|{{PAGESIZE:Батырдың жүрегі (фильм)}}
|-
|8
|[[Дельфин оқиғасы]]
|11 наурыз 2020
|{{PAGESIZE:Дельфин оқиғасы}}
|-
|9
|[[Дельфин оқиғасы 2]]
|21 наурыз 2020
|{{PAGESIZE:Дельфин оқиғасы 2}}
|-
|'''10'''
|'''[[Марли және Мен]]'''
|'''2 сәуір 2020'''
|'''{{PAGESIZE:Марли және Мен}}'''
|-
|11
|[[Лори Холден]]
|3 сәуір 2020
|{{PAGESIZE:Лори Холден}}
|-
|12
|[[Зак Кинг]]
|5 сәуір 2020
|{{PAGESIZE:Зак Кинг}}
|-
|13
|[[Росс Линч]]
|15 сәуір 2020
|{{PAGESIZE:Росс Линч}}
|-
|14
|[[Westlife]]
|20 сәуір 2020
|{{PAGESIZE:Westlife}}
|-
|15
|[[Остин және Элли]]
|24 сәуір 2020
|{{PAGESIZE:Остин және Элли}}
|-
|16
|[[Орталық Саябақ]]
|28 сәуір 2020
|{{PAGESIZE:Орталық Саябақ}}
|-
|17
|[[Гарри, Сассекс герцогі]]
|2 мамыр 2020
|{{PAGESIZE:Гарри, Сассекс герцогі}}
|-
|18
|[[Ұлттық Алаң]]
|5 мамыр 2020
|{{PAGESIZE:Ұлттық Алаң}}
|-
|19
|[[Вашингтон Монументі]]
|10 мамыр 2020
|{{PAGESIZE:Вашингтон Монументі}}
|-
|'''20'''
|'''[[Миллиардерлер тізімі]]'''
|'''13 мамыр 2020'''
|'''{{PAGESIZE:Миллиардерлер тізімі}}'''
|-
|21
|[[Twitch]]
|17 мамыр 2020
|{{PAGESIZE:Twitch}}
|-
|22
|[[Зак пен Кодидің Балғын Өмірі]]
|21 мамыр 2020
|{{PAGESIZE:Зак пен Кодидің Балғын Өмірі}}
|-
|23
|[[Дизель Студио]]
|26 мамыр 2020
|{{PAGESIZE:Дизель Студио}}
|-
|24
|[[Жердегі Жұлдыздар]]
|29 мамыр 2020
|{{PAGESIZE:Жердегі Жұлдыздар}}
|-
|25
|[[Уэльс ханзадасы Джордж]]
|3 маусым 2020
|{{PAGESIZE:Уэльс ханзадасы Джордж}}
|-
|26
|[[Джастин Бибер: Ешқашан Деме Ешқашан]]
|12 маусым 2020
|{{PAGESIZE:Джастин Бибер: Ешқашан Деме Ешқашан}}
|-
|27
|[[28 Аптадан Кейін]]
|19 маусым 2020
|{{PAGESIZE:28 Аптадан Кейін}}
|-
|28
|[[Атланта метросы]]
|27 маусым 2020
|{{PAGESIZE:Атланта метросы}}
|-
|29
|[[АҚШ тәуелсіздік күні]]
|2 шілде 2020
|{{PAGESIZE:АҚШ тәуелсіздік күні}}
|-
|'''30'''
|'''[[Вашингтон метросы]]'''
|'''4 шілде 2020'''
|'''{{PAGESIZE:Вашингтон метросы}}'''
|-
|31
|[[Одаққа кіру күні бойынша АҚШ штаттарының тізімі]]
|14 шілде 2020
|{{PAGESIZE:Одаққа кіру күні бойынша АҚШ штаттарының тізімі}}
|-
|32
|[[Мейсон Кук]]
|18 шілде 2020
|{{PAGESIZE:Мейсон Кук}}
|-
|33
|[[Чендлер Кентербери]]
|20 шілде 2020
|{{PAGESIZE:Чендлер Кентербери}}
|-
|34
|[[Көлік жолдарының ұзындығы бойынша елдер тізімі]]
|24 шілде 2020
|{{PAGESIZE:Көлік жолдарының ұзындығы бойынша елдер тізімі}}
|-
|35
|[[Жас Әртіс Марапаты]]
|29 шілде 2020
|{{PAGESIZE:Жас Әртіс Марапаты}}
|-
|36
|[[Хейли Бибер]]
|4 тамыз 2020
|{{PAGESIZE:Хейли Бибер}}
|-
|37
|[[Дизель Шоу]]
|8 тамыз 2020
|{{PAGESIZE:Дизель Шоу}}
|-
|38
|[[Ол: Екінші Тарау]]
|11 тамыз 2020
|{{PAGESIZE:Ол: Екінші Тарау}}
|-
|39
|[[Мен үшін Өлген]]
|22 тамыз 2020
|{{PAGESIZE:Мен үшін Өлген}}
|-
|'''40'''
|'''[[Люк Росслер]]'''
|'''29 тамыз 2020'''
|'''{{PAGESIZE:Люк Росслер}}'''
|-
|41
|[[Британдық Колумбия]]
|4 қыркүйек 2020
|{{PAGESIZE:Британдық Колумбия}}
|-
|42
|[[11 Қыркүйек Ұлттық Мемориалы және Мұражайы]]
|11 қыркүйек 2020
|{{PAGESIZE:11 Қыркүйек Ұлттық Мемориалы және Мұражайы}}
|-
|43
|[[Канада провинциялары мен территориялары]]
|15 қыркүйек 2020
|{{PAGESIZE:Канада провинциялары мен территориялары}}
|-
|44
|[[Джексон Роберт Скотт]]
|18 қыркүйек 2020
|{{PAGESIZE:Джексон Роберт Скотт}}
|-
|45
|[[Виктория (Британдық Колумбия)]]
|21 қыркүйек 2020
|{{PAGESIZE:Виктория (Британдық Колумбия)}}
|-
|46
|[[Канада туы]]
|24 қыркүйек 2020
|{{PAGESIZE:Канада туы}}
|-
|47
|[[Канада елтаңбасы]]
|28 қыркүйек 2020
|{{PAGESIZE:Канада елтаңбасы}}
|-
|48
|[[Канада әнұраны]]
|1 қазан 2020
|{{PAGESIZE:Канада әнұраны}}
|-
|49
|[[Сауд Арабиясы әнұраны]]
|6 қазан 2020
|{{PAGESIZE:Сауд Арабиясы әнұраны}}
|-
|'''50'''
|'''[[Канада доллары]]'''
|'''9 қазан 2020'''
|'''{{PAGESIZE:Канада доллары}}'''
|-
|51
|[[Онтарио]]
|19 қазан 2020
|{{PAGESIZE:Онтарио}}
|-
|52
|[[2020 АҚШ президент сайлауы]]
|1 қараша 2020
|{{PAGESIZE:2020 АҚШ президент сайлауы}}
|-
|53
|[[Құс қорабы]]
|4 қараша 2020
|{{PAGESIZE:Құс қорабы}}
|-
|54
|[[Мейсон Рэмси]]
|13 қараша 2020
|{{PAGESIZE:Мейсон Рэмси}}
|-
|55
|[[Үйеңкі жапырағы]]
|17 қараша 2020
|{{PAGESIZE:Үйеңкі жапырағы}}
|-
|56
|[[.ca]]
|22 қараша 2020
|{{PAGESIZE:.ca}}
|-
|57
|[[.us]]
|23 қараша 2020
|{{PAGESIZE:.us}}
|-
|58
|[[.uk]]
|23 қараша 2020
|{{PAGESIZE:.uk}}
|-
|59
|[[.gb]]
|23 қараша 2020
|{{PAGESIZE:.gb}}
|-
|'''60'''
|'''[[Кристиан Конвери]]'''
|'''29 қараша 2020'''
|'''{{PAGESIZE:Кристиан Конвери}}'''
|-
|61
|[[Жаңа Шотландия]]
|4 желтоқсан 2020
|{{PAGESIZE:Жаңа Шотландия}}
|-
|62
|[[Дайынсың ба әлде жоқ па]]
|8 желтоқсан 2020
|{{PAGESIZE:Дайынсың ба әлде жоқ па}}
|-
|63
|[[Клируотер (Флорида)]]
|11 желтоқсан 2020
|{{PAGESIZE:Клируотер (Флорида)}}
|-
|64
|[[Әулие Георгий Кресті]]
|17 желтоқсан 2020
|{{PAGESIZE:Әулие Георгий Кресті}}
|-
|65
|[[Ағылшын тілді әлем]]
|21 желтоқсан 2020
|{{PAGESIZE:Ағылшын тілді әлем}}
|-
|66
|[[MattyBRaps]]
|31 желтоқсан 2020
|{{PAGESIZE:MattyBRaps}}
|-
|67
|[[Влад Бумага]]
|8 қаңтар 2021
|{{PAGESIZE:Влад Бумага}}
|-
|68
|[[Калтес (көл, Британдық Колумбия)]]
|15 қаңтар 2021
|{{PAGESIZE:Калтес (көл, Британдық Колумбия)}}
|-
|69
|[[Канада күні]]
|18 қаңтар 2021
|{{PAGESIZE:Канада күні}}
|-
|'''70'''
|'''[[Джо Байденнің ұлықталуы]]'''
|'''21 қаңтар 2021'''
|'''{{PAGESIZE:Джо Байденнің ұлықталуы}}'''
|-
|71
|[[Нью-Брансуик]]
|26 қаңтар 2021
|{{PAGESIZE:Нью-Брансуик}}
|-
|72
|[[Кейден Бойд]]
|6 ақпан 2021
|{{PAGESIZE:Кейден Бойд}}
|-
|73
|[[Митчелл Хоуп]]
|8 ақпан 2021
|{{PAGESIZE:Митчелл Хоуп}}
|-
|74
|[[Ньюфаундленд және Лабрадор]]
|9 ақпан 2021
|{{PAGESIZE:Ньюфаундленд және Лабрадор}}
|-
|75
|[[Лиам Макдональд]]
|24 ақпан 2021
|{{PAGESIZE:Лиам Макдональд}}
|-
|76
|[[Саскачеван]]
|26 ақпан 2021
|{{PAGESIZE:Саскачеван}}
|-
|77
|[[Макс Чарльз]]
|9 наурыз 2021
|{{PAGESIZE:Макс Чарльз}}
|-
|78
|[[Ханзада Эдуард Аралы]]
|24 наурыз 2021
|{{PAGESIZE:Ханзада Эдуард Аралы}}
|-
|79
|[[Жолақ пижамадағы бала (фильм)]]
|1 сәуір 2021
|{{PAGESIZE:Жолақ пижамадағы бала (фильм)}}
|-
|'''80'''
|'''[[Хейл–Бопп кометасы]]'''
|'''14 маусым 2021'''
|'''{{PAGESIZE:Хейл–Бопп кометасы}}'''
|-
|81
|[[Солтүстік-Батыс территориялары]]
|16 маусым 2021
|{{PAGESIZE:Солтүстік-Батыс территориялары}}
|-
|82
|[[Көріпкелдік (фильм)]]
|13 шілде 2021
|{{PAGESIZE:Көріпкелдік (фильм)}}
|-
|83
|[[Максуэлл Дженкинс]]
|9 желтоқсан 2021
|{{PAGESIZE:Максуэлл Дженкинс}}
|-
|84
|[[Отағасы (фильм, 2016)]]
|7 ақпан 2022
|{{PAGESIZE:Отағасы (фильм, 2016)}}
|-
|85
|[[Ресейдің Украинаға басып кіруі]]
|26 ақпан 2022
|{{PAGESIZE:Ресейдің Украинаға басып кіруі}}
|-
|86
|[[Орыс әскери кемесі, сігіл ары!]]
|28 ақпан 2022
|{{PAGESIZE:Орыс әскери кемесі, сігіл ары!}}
|-
|87
|[[Юкон (территория)]]
|9 наурыз 2022
|{{PAGESIZE:Юкон (территория)}}
|-
|88
|[[АҚШ президент сайлауы]]
|22 наурыз 2022
|{{PAGESIZE:АҚШ президент сайлауы}}
|-
|89
|[[Джейкоб Бертран]]
|8 маусым 2022
|{{PAGESIZE:Джейкоб Бертран}}
|-
|'''90'''
|'''[[Чарли Шотуэлл]]'''
|'''11 маусым 2022'''
|'''{{PAGESIZE:Чарли Шотуэлл}}'''
|-
|91
|[[Қайырлы кеш, біз Украинадан боламыз]]
|21 наурыз 2024
|{{PAGESIZE:Қайырлы кеш, біз Украинадан боламыз}}
|-
|92
|[[Украина Жоғарғы Кеңесі ғимараты]]
|26 наурыз 2024
|{{PAGESIZE:Украина Жоғарғы Кеңесі ғимараты}}
|-
|93
|[[Әл-Сәләм мешіті (Одесса)]]
|27 наурыз 2024
|{{PAGESIZE:Әл-Сәләм мешіті (Одесса)}}
|-
|94
|[[Jerry Heil]]
|27 наурыз 2024
|{{PAGESIZE:Jerry Heil}}
|-
|95
|[[Кирило Олексійович Буданов]]
|2 сәуір 2024
|{{PAGESIZE:Кирило Олексійович Буданов}}
|-
|96
|[[Дөң: Екінші бөлім]]
|10 сәуір 2024
|{{PAGESIZE:Дөң: Екінші бөлім}}
|-
|97
|[[YUNA]]
|20 сәуір 2024
|{{PAGESIZE:YUNA}}
|-
|98
|[[There'll Always Be an England]]
|26 сәуір 2024
|{{PAGESIZE:There'll Always Be an England}}
|-
|99
|[[Rule, Britannia!]]
|30 сәуір 2024
|{{PAGESIZE:Rule, Britannia!}}
|-
|'''100'''
|'''[[Yankee Doodle]]'''
|'''3 мамыр 2024'''
|'''{{PAGESIZE:Yankee Doodle}}'''
|-
|101
|[[Құры Украинадан, ұсқынсыз москаль!]]
|7 мамыр 2024
|{{PAGESIZE:Құры Украинадан, ұсқынсыз москаль!}}
|-
|102
|[[Eurovision ән байқауы 2024]]
|18 мамыр 2024
|{{PAGESIZE:Eurovision ән байқауы 2024}}
|-
|103
|[[Marcus &amp; Martinus]]
|31 мамыр 2024
|{{PAGESIZE:Marcus &amp; Martinus}}
|-
|104
|[[Eurovision ән байқауы 2025]]
|8 маусым 2024
|{{PAGESIZE:Eurovision ән байқауы 2025}}
|-
|''105''
|''[[Eurovision ән байқауы 2026]]''
|''6 шілде 2024''
|''{{PAGESIZE:Eurovision ән байқауы 2026}}''
|-
|106
|[[Дональд Трампқа жасалған қастандық]]
|14 шілде 2024
|{{PAGESIZE:Дональд Трампқа жасалған қастандық}}
|-
|107
|[[Teresa &amp; Maria]]
|21 шілде 2024
|{{PAGESIZE:Teresa &amp; Maria}}
|-
|108
|[[Unforgettable]]
|22 шілде 2024
|{{PAGESIZE:Unforgettable}}
|-
|109
|[[Junior Eurovision ән байқауы 2024]]
|22 тамыз 2024
|{{PAGESIZE:Junior Eurovision ән байқауы 2024}}
|-
|'''110'''
|'''[[Apple Music]]'''
|'''22 қыркүйек 2024'''
|'''{{PAGESIZE:Apple Music}}'''
|-
|111
|[[Дональд Трамптың екінші ұлықталуы]]
|6 қараша 2024
|{{PAGESIZE:Дональд Трамптың екінші ұлықталуы}}
|-
|112
|[[Junior Eurovision ән байқауы 2025]]
|17 қараша 2024
|{{PAGESIZE:Junior Eurovision ән байқауы 2025}}
|-
|113
|[[Артём Котенко]]
|19 желтоқсан 2024
|{{PAGESIZE:Артём Котенко}}
|-
|114
|[[To dråper vann]]
|22 желтоқсан 2024
|{{PAGESIZE:To dråper vann}}
|-
|115
|[[Украина Eurovision ән байқауында]]
|30 желтоқсан 2024
|{{PAGESIZE:Украина Eurovision ән байқауында}}
|-
|''116''
|''[[Eurovision ән байқауы 2027]]''
|''3 наурыз 2025''
|''{{PAGESIZE:Eurovision ән байқауы 2027}}''
|-
|117
|[[Eurovision. Ұлттық іріктеу]]
|1 сәуір 2025
|{{PAGESIZE:Eurovision. Ұлттық іріктеу}}
|}

==== Менің бастаған мақалаларым санат бойынша ====

===== Тұлғалар =====
# {{Ту|АҚШ}} [[Натан Гэмбл]]
# {{Ту|Үндістан}} [[Даршил Сафари]]
# {{Ту|АҚШ}}{{Ту|Канада}} [[Лори Холден]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Зак Кинг]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Росс Линч]]
# {{Ту|Ұлыбритания}} [[Гарри, Сассекс герцогі]]
# {{Ту|Ұлыбритания}} [[Уэльс ханзадасы Джордж]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Мейсон Кук]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Чендлер Кентербери]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Хейли Бибер]]
# {{Ту|Канада}} [[Люк Росслер]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Джексон Роберт Скотт]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Мейсон Рэмси]]
# {{Ту|Канада}} [[Кристиан Конвери]]
# {{Ту|АҚШ}} [[MattyBRaps]]
# {{Ту|Беларусь}} [[Влад Бумага]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Кейден Бойд]]
# {{Ту|Аустралия}} [[Митчелл Хоуп]]
# {{Ту|Канада}} [[Лиам Макдональд]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Макс Чарльз]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Максуэлл Дженкинс]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Джейкоб Бертран]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Чарли Шотуэлл]]
# {{Ту|Украина}} [[Jerry Heil]]
# {{Ту|Украина}} [[Кирило Олексійович Буданов]]
# {{Ту|Украина}} [[Артём Котенко]]

===== Фильмдер =====
# {{Ту|АҚШ}} [[Түнек (фильм)]]
# {{Ту|Филиппиндер}} [[Махаббатым, кеш мені (телесериал)]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Қақпа (фильм)]]
# {{Ту|АҚШ}}{{Ту|Мексика}}{{Ту|Марокко}}{{Ту|Франция}} [[Вавилон (фильм, 2006)]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Батырдың жүрегі (фильм)]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Дельфин оқиғасы]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Дельфин оқиғасы 2]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Марли және Мен]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Остин және Элли]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Зак пен Кодидің Балғын Өмірі]]
# {{Ту|Үндістан}} [[Жердегі Жұлдыздар]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Джастин Бибер: Ешқашан Деме Ешқашан]]
# {{Ту|АҚШ}}{{Ту|Ұлыбритания}}{{Ту|Испания}} [[28 Аптадан Кейін]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Ол: Екінші Тарау]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Мен үшін Өлген]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Құс қорабы]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Дайынсың ба әлде жоқ па]]
# {{Ту|АҚШ}}{{Ту|Ұлыбритания}} [[Жолақ пижамадағы бала (фильм)]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Көріпкелдік (фильм)]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Отағасы (фильм, 2016)]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Дөң: Екінші бөлім]]

===== Әкімшілік бірліктер =====
# {{Ту|Канада}} [[Британдық Колумбия]]
# {{Ту|Канада}} [[Онтарио]]
# {{Ту|Канада}} [[Жаңа Шотландия]]
# {{Ту|Канада}} [[Нью-Брансуик]]
# {{Ту|Канада}} [[Ньюфаундленд және Лабрадор]]
# {{Ту|Канада}} [[Саскачеван]]
# {{Ту|Канада}} [[Ханзада Эдуард Аралы]]
# {{Ту|Канада}} [[Солтүстік-Батыс территориялары]]
# {{Ту|Канада}} [[Юкон (территория)]]

===== Қалалар =====
# {{Ту|Канада}} [[Виктория (Британдық Колумбия)]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Клируотер (Флорида)]]

===== Көлдер =====
# {{Ту|Канада}} [[Калтес (көл, Британдық Колумбия)]]

===== Мемлекеттік рәміздер ===== 
# {{Ту|Канада}} [[Канада туы]]
# {{Ту|Канада}} [[Канада елтаңбасы]]
# {{Ту|Канада}} [[Канада әнұраны]]
# {{Ту|Сауд Арабиясы}} [[Сауд Арабиясы әнұраны]]
# {{Ту|Канада}} [[Үйеңкі жапырағы]]

===== Саясат =====
# {{Ту|АҚШ}} [[АҚШ президент сайлауы]]

===== Валюталар =====
# {{Ту|Канада}} [[Канада доллары]]

===== Саябақтар, алаңдар, мемориалдар, скверлер ===== 
# {{Ту|АҚШ}} [[Орталық Саябақ]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Ұлттық Алаң]]
# {{Ту|АҚШ}} [[11 Қыркүйек Ұлттық Мемориалы және Мұражайы]]

===== Ғимараттар =====
# {{Ту|Украина}} [[Украина Жоғарғы Кеңесі ғимараты]]
# {{Ту|Украина}} [[Әл-Сәләм мешіті (Одесса)]]

===== Монументтер, ескерткіштер =====
# {{Ту|АҚШ}} [[Вашингтон Монументі]]

===== Мерекелер =====
# {{Ту|АҚШ}} [[АҚШ тәуелсіздік күні]]
# {{Ту|Канада}} [[Канада күні]]

===== Оқиғалар =====
# {{Ту|АҚШ}} [[2020 АҚШ президент сайлауы]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Джо Байденнің ұлықталуы]]
# {{Ту|Ресей}}{{Ту|Украина}} [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Дональд Трампқа жасалған қастандық]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Дональд Трамптың екінші ұлықталуы]]

===== Жарыстар, байқаулар =====
# {{Ту|Швеция}} [[Eurovision ән байқауы 2024]]
# {{Ту|Швейцария}} [[Eurovision ән байқауы 2025]]
# {{Ту|Аустрия}} [[Eurovision ән байқауы 2026]]
# {{Ту|Испания}} [[Junior Eurovision ән байқауы 2024]]
# {{Ту|Грузия}} [[Junior Eurovision ән байқауы 2025]]
# {{Ту|Украина}} [[Украина Eurovision ән байқауында]]
# [[Сурет:Flag of the Rest of the World (Eurovision).svg|22px|Eurovision ән байқауындағы әлемнің қалған бөлігі]] [[Eurovision ән байқауы 2027]]
# {{Ту|Украина}} [[Eurovision. Ұлттық іріктеу]]

===== Лозунгтар, ұрандар, мемдер =====
# {{Ту|Украина}} [[Орыс әскери кемесі, сігіл ары!]]
# {{Ту|Украина}} [[Құры Украинадан, ұсқынсыз москаль!]]

===== Топтар, шоулар =====
# {{Ту|Ирландия}} [[Westlife]]
# {{Ту|Украина}} [[Дизель Шоу]]
# {{Ту|Норвегия}} [[Marcus &amp; Martinus]]

===== Әндер, альбомдар, музыка =====
# {{Ту|Украина}} [[Қайырлы кеш, біз Украинадан боламыз]]
# {{Ту|Англия}} [[There'll Always Be an England]]
# {{Ту|Ұлыбритания}} [[Rule, Britannia!]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Yankee Doodle]]
# {{Ту|Украина}} [[Teresa &amp; Maria]]
# {{Ту|Норвегия}}{{Ту|Швеция}} [[Unforgettable]]
# {{Ту|Норвегия}} [[To dråper vann]]
 
===== Компаниялар =====
# {{Ту|Украина}} [[Дизель Студио]]

===== Марапаттар =====
# {{Ту|АҚШ}} [[Жас Әртіс Марапаты]]
# {{Ту|Украина}} [[YUNA]]

===== Метрополитендер =====
# {{Ту|АҚШ}} [[Атланта метросы]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Вашингтон метросы]]

===== Қызметтер =====
# {{Ту|АҚШ}} [[Twitch]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Apple Music]]

===== Интернет =====
# {{Ту|Канада}} [[.ca]]
# {{Ту|АҚШ}} [[.us]]
# {{Ту|Ұлыбритания}} [[.uk]]
# {{Ту|Ұлыбритания}} [[.gb]]

===== Аспан денелері =====
# {{Ту|АҚШ}} [[Хейл–Бопп кометасы]]

===== Тізімдер =====
# {{Ту|БҰҰ}} [[Миллиардерлер тізімі]]
# {{Ту|АҚШ}} [[Одаққа кіру күні бойынша АҚШ штаттарының тізімі]]
# {{Ту|БҰҰ}} [[Көлік жолдарының ұзындығы бойынша елдер тізімі]]
# {{Ту|Канада}} [[Канада провинциялары мен территориялары]]

===== Басқа =====
# [[Сурет:Christian cross.svg|22px|Христиандық]] [[Әулие Георгий Кресті]]
# {{Ту|Англия}} [[Ағылшын тілді әлем]]

==== Менің бастаған санаттарым ====
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; border=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;4&quot; background: #D5E3E1;
|- align=&quot;center&quot;
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | #
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Санат
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Жасалған уақыты 
|-
|1
|[[:Санат:Ұлыбритания ханзадалары]]
|1 шілде 2020
|-
|2
|[[:Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]]
|29 тамыз 2020
|-
|3
|[[:Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]]
|5 қыркүйек 2020
|-
|4
|[[:Санат:Квебек]]
|9 қыркүйек 2020
|-
|5
|[[:Санат:Манитоба]]
|10 қыркүйек 2020
|-
|6
|[[:Санат:Нунавут]]
|12 қыркүйек 2020
|-
|7
|[[:Санат:Канада провинциялары мен территориялары]]
|12 қыркүйек 2020
|-
|8
|[[:Санат:Мемлекеттік елтаңбалар]]
|30 қыркүйек 2020
|-
|9
|[[:Санат:Ұлттық әнұрандар]]
|1 қазан 2020
|-
|10 
|[[:Санат:Онтарио]]
|30 қазан 2020
|-
|11
|[[:Санат:Канада мемлекеттік рәміздері]]
|18 қараша 2020
|-
|12
|[[:Санат:АҚШ телевидение актрисалары]]
|27 қараша 2020
|-
|13
|[[:Санат:Жаңа Шотландия]]
|4 желтоқсан 2020
|-
|14
|[[:Санат:Солтүстік-Батыс территорияларының көлдері]]
|18 қаңтар 2021
|-
|15
|[[:Санат:Онтарио көлдері]]
|18 қаңтар 2021
|-
|16
|[[:Санат:Британдық Колумбия көлдері]]
|18 қаңтар 2021
|-
|17
|[[:Санат:Провинциялар мен территориялар бойынша Канада көлдері]]
|18 қаңтар 2021
|-
|18
|[[:Санат:Канада провинциялары мен территорияларының астаналары]]
|22 қаңтар 2021
|-
|19
|[[:Санат:Нью-Брансуик]]
|26 қаңтар 2021
|-
|20
|[[:Санат:Солтүстік Америка елордалары]]
|27 қаңтар 2021
|-
|21
|[[:Санат:Ньюфаундленд және Лабрадор]]
|9 ақпан 2021
|-
|22
|[[:Санат:Саскачеван]]
|26 ақпан 2021
|-
|23
|[[:Санат:Ханзада Эдуард Аралы]]
|24 наурыз 2021
|-
|24
|[[:Санат:2019 жылғы АҚШ фильмдері]]
|13 маусым 2021
|-
|25
|[[:Санат:Солтүстік-Батыс территориялары]]
|16 маусым 2021
|-
|26
|[[:Санат:Канада территориялары]]
|16 маусым 2021
|-
|27
|[[:Санат:Ресейдің Украинаға басып кіруі]]
|28 ақпан 2022
|-
|28
|[[:Санат:Юкон территориясы]]
|9 наурыз 2022
|-
|29
|[[:Санат:Портал:АҚШ]]
|20 наурыз 2022
|-
|30
|[[:Санат:Үлгілер:Байрақ:АҚШ]]
|20 наурыз 2022
|-
|31
|[[:Санат:Астана көлігі]]
|31 қаңтар 2023
|-
|32
|[[:Санат:Рамазан]]
|27 наурыз 2024
|-
|33
|[[:Санат:Ұлыбритания мемлекеттік рәміздері]]
|30 сәуір 2024
|-
|34
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2010 қатысушылары]]
|31 мамыр 2024
|-
|35
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2010]]
|31 мамыр 2024
|-
|36
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2012 қатысушылары]]
|31 мамыр 2024
|-
|37
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2012]]
|31 мамыр 2024
|-
|38
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2013 қатысушылары]]
|31 мамыр 2024
|-
|39
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2013]]
|31 мамыр 2024
|-
|40
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2014 қатысушылары]]
|31 мамыр 2024
|-
|41
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2014]]
|31 мамыр 2024
|-
|42
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2015 қатысушылары]]
|1 маусым 2024
|-
|43
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2015]]
|1 маусым 2024
|-
|44
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2016 қатысушылары]]
|1 маусым 2024
|-
|45
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2016]]
|1 маусым 2024
|-
|46
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2024 қатысушылары]]
|1 маусым 2024
|-
|47
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2024]]
|1 маусым 2024
|-
|48
|[[:Санат:Жылдар бойынша Eurovision ән байқауының қатысушылары]]
|1 маусым 2024
|-
|49
|[[:Санат:Eurovision ән байқауының қатысушылары]]
|1 маусым 2024
|-
|50
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Швеция өкілдері]]
|1 маусым 2024
|-
|51
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Украина өкілдері]]
|1 маусым 2024
|-
|52
|[[:Санат:Елдер бойынша Eurovision ән байқауының қатысушылары]]
|4 маусым 2024
|-
|53
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Ресей өкілдері]]
|5 маусым 2024
|-
|54
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Дания өкілдері]]
|5 маусым 2024
|-
|55
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Аустрия өкілдері]]
|5 маусым 2024
|-
|56
|[[:Санат:Melodifestivalen қатысушылары]]
|7 маусым 2024
|-
|57
|[[:Санат:Melodifestivalen жеңімпаздары]]
|7 маусым 2024
|-
|58
|[[:Санат:Melodifestivalen]]
|7 маусым 2024
|-
|59
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Испания өкілдері]]
|7 маусым 2024
|-
|60
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Исландия өкілдері]]
|7 маусым 2024
|-
|61
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Мажарстан өкілдері]]
|7 маусым 2024
|-
|62
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Эстония өкілдері]]
|7 маусым 2024
|-
|63
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Франция өкілдері]]
|7 маусым 2024
|-
|64
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Түркия өкілдері]]
|7 маусым 2024
|-
|65
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Ирландия өкілдері]]
|7 маусым 2024
|-
|66
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Әзербайжан өкілдері]]
|7 маусым 2024
|-
|67
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы елдер]]
|7 маусым 2024
|-
|68
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2025]]
|12 маусым 2024
|-
|69
|[[:Санат:Ханафилер]]
|18 маусым 2024
|-
|70
|[[:Санат:Навигациялық үлгілер:Жылдар бойынша Eurovision ән байқауындағы әндер]]
|27 маусым 2024
|-
|71
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2009 қатысушылары]]
|6 шілде 2024
|-
|72
|[[:Санат:Корей тіліндегі фильмдер]]
|10 шілде 2024
|-
|73
|[[:Санат:Джо Байден президенттігі]]
|14 шілде 2024
|-
|74
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2024 әндері]]
|22 шілде 2024
|-
|75
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Швеция әндері]]
|22 шілде 2024
|-
|76
|[[:Санат:Ағынды музыка тарату қызметтері]]
|25 шілде 2024
|-
|77
|[[:Санат:Eurovision ән байқауының жеңімпаз әндері]]
|2 тамыз 2024
|-
|78
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Швейцария өкілдері]]
|3 тамыз 2024
|-
|79
|[[:Санат:Eurovision ән байқауындағы Италия өкілдері]]
|13 тамыз 2024
|-
|80
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2021 қатысушылары]]
|13 тамыз 2024
|-
|81
|[[:Санат:Үлгілер:Eurovision ән байқауы]]
|13 тамыз 2024
|-
|82
|[[:Санат:Украина батырлары — «Алтын Жұлдыз» орденінің кавалерлері]]
|25 тамыз 2024
|-
|83
|[[:Санат:Украина батырлары]]
|25 тамыз 2024
|-
|84
|[[:Санат:Украина марапаттарының иегерлері]]
|25 тамыз 2024
|-
|85
|[[:Санат:Junior Eurovision ән байқауы]]
|25 тамыз 2024
|-
|86
|[[:Санат:Үлгілер:Портал суреттері]]
|26 тамыз 2024
|-
|87
|[[:Санат:2020 жылдағы Қазақстан]]
|5 қыркүйек 2024
|-
|88
|[[:Санат:2019 жылдағы Қазақстан]]
|5 қыркүйек 2024
|-
|89
|[[:Санат:Формалды ғылымдар]]
|5 қыркүйек 2024
|-
|90
|[[:Санат:Бергіштер]]
|6 қыркүйек 2024
|-
|90
|[[:Санат:2020 жж. Қазақстанда]]
|6 қыркүйек 2024
|-
|91
|[[:Санат:2021 жылдағы Қазақстан]]
|6 қыркүйек 2024
|-
|92
|[[:Санат:2010 жж. Қазақстанда]]
|6 қыркүйек 2024
|-
|93
|[[:Санат:Қазақстандағы онжылдықтар]]
|6 қыркүйек 2024
|-
|94
|[[:Санат:Қазақстандағы ХХІ ғасыр]]
|6 қыркүйек 2024
|-
|95
|[[:Санат:Зооноздар]]
|19 қыркүйек 2024
|-
|96
|[[:Санат:Соңғы жылы қайтыс болғандар]]
|28 қыркүйек 2024
|-
|97
|[[:Санат:Ослода туғандар]]
|2 қазан 2024
|-
|98
|[[:Санат:НАТО Бас хатшылары]]
|2 қазан 2024
|-
|99
|[[:Санат:Карбюратор]]
|3 қазан 2024
|-
|100
|[[:Санат:Қозғалтқыштың отын жүйесінің технологиясы]]
|3 қазан 2024
|-
|101
|[[:Санат:АҚШ-тың бұрынғы астаналары]]
|13 қазан 2024
|-
|102
|[[:Санат:АҚШ-тың бұрынғы штат астаналары]]
|13 қазан 2024
|-
|103
|[[:Санат:Изосызықтар]]
|14 қазан 2024
|-
|104
|[[:Санат:АҚШ президентінің ұлықталуы]]
|6 қараша 2024
|-
|105
|[[:Санат:Симптомдар]]
|9 қараша 2024
|-
|106
|[[:Санат:Базель ФК]]
|12 қараша 2024
|-
|107
|[[:Санат:Елдер бойынша 2020 жыл]]
|9 желтоқсан 2024
|-
|108
|[[:Санат:Елдер бойынша ХХІ ғасыр жылдары]]
|9 желтоқсан 2024
|-
|109
|[[:Санат:Елдер бойынша 2020 жылдар]]
|9 желтоқсан 2024
|-
|110
|[[:Санат:2012 жылы туғандар]]
|19 желтоқсан 2024
|-
|111
|[[:Санат:2013 жылы туғандар]]
|19 желтоқсан 2024
|-
|112
|[[:Санат:2010 жж. туғандар]]
|19 желтоқсан 2024
|-
|113
|[[:Санат:Ахтыркада туғандар]]
|19 желтоқсан 2024
|-
|114
|[[:Санат:Junior Eurovision ән байқауының қатысушылары]]
|19 желтоқсан 2024
|-
|115
|[[:Санат:Бала әншілер]]
|19 желтоқсан 2024
|-
|116
|[[:Санат:Туған онжылдықтары бойынша тұлғалар]]
|19 желтоқсан 2024
|-
|117
|[[:Санат:Су тасқындары]]
|20 желтоқсан 2024
|-
|118
|[[:Санат:Қазақстан бала әншілері]]
|22 желтоқсан 2024
|-
|119
|[[:Санат:Украина бала әншілері]]
|22 желтоқсан 2024
|-
|120
|[[:Санат:Елдер бойынша бала әншілер]]
|22 желтоқсан 2024
|-
|121
|[[:Санат:Marcus &amp; Martinus әндері]]
|23 желтоқсан 2024
|-
|122
|[[:Санат:Marcus &amp; Martinus]]
|23 желтоқсан 2024
|-
|123
|[[:Санат:Васильковта туғандар]]
|30 желтоқсан 2024
|-
|124
|[[:Санат:Украина қалаларында туғандар]]
|30 желтоқсан 2024
|-
|125
|[[:Санат:Суреттер:Альбом мұқабалары]]
|4 қаңтар 2025
|-
|126
|[[:Санат:Eurovision ән байқауы 2026]]
|11 маусым 2025
|}

==== Менің бастаған үлгілерім ====
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; border=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;4&quot; background: #D5E3E1;
|- align=&quot;center&quot;
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | #
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Үлгі
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Жасалған уақыты 
|-
|1
|[[Үлгі:Канада провинциялары мен территориялары]]
|12 қыркүйек 2020
|-
|2
|[[Үлгі:Канада тақырыптарда]]
|2 қазан 2020
|-
|3
|[[Үлгі:Pending]]
|13 қараша 2020
|-
|4
|[[Үлгі:Canada-geo-stub]]
|18 қараша 2020
|-
|5
|[[Үлгі:Британдық Колумбия]]
|22 қаңтар 2021
|-
|6
|[[Үлгі:Канада провинциялары мен территориялары/Бөлімшелер]]
|24 қаңтар 2021
|-
|7
|[[Үлгі:Онтарио]]
|28 қаңтар 2021
|-
|8
|[[:Үлгі:АҚШ метрополитендері]]
|11 маусым 2021
|-
|9
|[[:Үлгі:Ұзақтығы]]‎
|6 наурыз 2022
|-
|10
|[[:Үлгі:Байрақ/Айдахо]]
|20 наурыз 2022
|-
|11
|[[:Үлгі:Байрақ/Айова]]
|20 наурыз 2022
|-
|12
|[[:Үлгі:Байрақ/Алабама]]
|20 наурыз 2022
|-
|13
|[[:Үлгі:Байрақ/Аляска]]
|20 наурыз 2022
|-
|14
|[[:Үлгі:Байрақ/Аризона]]
|20 наурыз 2022
|-
|15
|[[:Үлгі:Байрақ/Арканзас]]
|20 наурыз 2022
|-
|16
|[[:Үлгі:Байрақ/Вайоминг]]
|20 наурыз 2022
|-
|17
|[[:Үлгі:Байрақ/Вашингтон]]
|20 наурыз 2022
|-
|18
|[[:Үлгі:Байрақ/Вермонт]]
|20 наурыз 2022
|-
|19
|[[:Үлгі:Байрақ/Вирджиния]]
|20 наурыз 2022
|-
|20
|[[:Үлгі:Байрақ/Висконсин]]
|20 наурыз 2022
|-
|21
|[[:Үлгі:Байрақ/Гавайи]]
|20 наурыз 2022
|-
|22
|[[:Үлгі:Байрақ/Делавэр]]
|20 наурыз 2022
|-
|23
|[[:Үлгі:Байрақ/Джорджия]]
|20 наурыз 2022
|-
|24
|[[:Үлгі:Байрақ/Батыс Вирджиния]]
|20 наурыз 2022
|-
|25
|[[:Үлгі:Байрақ/Иллинойс]]
|20 наурыз 2022
|-
|26
|[[:Үлгі:Байрақ/Индиана]]
|20 наурыз 2022
|-
|27
|[[:Үлгі:Байрақ/Калифорния]]
|20 наурыз 2022
|-
|28
|[[:Үлгі:Байрақ/Канзас]]
|20 наурыз 2022
|-
|29
|[[:Үлгі:Байрақ/Кентукки]]
|20 наурыз 2022
|-
|30
|[[:Үлгі:Байрақ/Колорадо]]
|20 наурыз 2022
|-
|31 
|[[:Үлгі:Байрақ/Коннектикут]]
|20 наурыз 2022
|-
|32
|[[:Үлгі:Байрақ/Луизиана]]
|20 наурыз 2022
|-
|33
|[[:Үлгі:Байрақ/Массачусетс]]
|20 наурыз 2022
|-
|34
|[[:Үлгі:Байрақ/Миннесота]]
|20 наурыз 2022
|-
|35
|[[:Үлгі:Байрақ/Миссисипи]]
|20 наурыз 2022
|-
|36
|[[:Үлгі:Байрақ/Миссури]]
|20 наурыз 2022
|-
|37
|[[:Үлгі:Байрақ/Мичиган]]
|20 наурыз 2022
|-
|38
|[[:Үлгі:Байрақ/Монтана]]
|20 наурыз 2022
|-
|39
|[[:Үлгі:Байрақ/Мэн]]
|20 наурыз 2022
|-
|40
|[[:Үлгі:Байрақ/Мэриленд]]
|20 наурыз 2022
|-
|41
|[[:Үлгі:Байрақ/Небраска]]
|20 наурыз 2022
|-
|42
|[[:Үлгі:Байрақ/Невада]]
|20 наурыз 2022
|-
|43
|[[:Үлгі:Байрақ/Нью-Гэмпшир]]
|20 наурыз 2022
|-
|44
|[[:Үлгі:Байрақ/Нью-Джерси]]
|20 наурыз 2022
|-
|45
|[[:Үлгі:Байрақ/Нью-Йорк]]
|20 наурыз 2022
|-
|46
|[[:Үлгі:Байрақ/Нью-Мексико]]
|20 наурыз 2022
|-
|47
|[[:Үлгі:Байрақ/Огайо]]
|20 наурыз 2022
|-
|48
|[[:Үлгі:Байрақ/Оклахома]]
|20 наурыз 2022
|-
|49
|[[:Үлгі:Байрақ/Орегон]]
|20 наурыз 2022
|-
|50
|[[:Үлгі:Байрақ/Пенсильвания]]
|20 наурыз 2022
|-
|51
|[[:Үлгі:Байрақ/Род-Айленд]]
|20 наурыз 2022
|-
|52
|[[:Үлгі:Байрақ/Солтүстік Дакота]]
|20 наурыз 2022
|-
|53
|[[:Үлгі:Байрақ/Солтүстік Каролина]]
|20 наурыз 2022
|-
|54
|[[:Үлгі:Байрақ/Теннесси]]
|20 наурыз 2022
|-
|55
|[[:Үлгі:Байрақ/Техас]]
|20 наурыз 2022
|-
|56
|[[:Үлгі:Байрақ/Флорида]]
|20 наурыз 2022
|-
|57
|[[:Үлгі:Байрақ/Оңтүстік Дакота]]
|20 наурыз 2022
|-
|58
|[[:Үлгі:Байрақ/Оңтүстік Каролина]]
|20 наурыз 2022
|-
|59
|[[:Үлгі:Байрақ/Юта]]
|20 наурыз 2022
|-
|60
|[[:Үлгі:АҚШ президент сайлаулары]]
|22 наурыз 2022
|-
|61
|[[:Үлгі:АҚШ саясаты]]
|9 маусым 2022
|-
|62
|[[:Үлгі:АҚШ 50 ірі қаласы]]
|11 маусым 2022
|-
|63
|[[:Үлгі:Байрақ/Донецк Халық Республикасы]]
|13 қаңтар 2023
|-
|64
|[[:Үлгі:Байрақ/Луганск Халық Республикасы]]
|13 қаңтар 2023
|-
|65
|[[:Үлгі:1 - Уикиконференция қатысушысы]]
|6 қазан 2023
|-
|66
|[[:Үлгі:Ресейдің Украинаға басып кіруі]]
|6 қазан 2023
|-
|67
|[[:Үлгі:Ән]]
|9 наурыз 2024
|-
|68
|[[:Үлгі:Алтын Жұлдыз ордені (Украина)]]
|2 сәуір 2024
|-
|69
|[[:Үлгі:Әскери еңбегі үшін крест]]
|2 сәуір 2024
|-
|70
|[[:Үлгі:«Ерлігі үшін» I дәрежелі ордені]]
|2 сәуір 2024
|-
|71
|[[:Үлгі:«Ерлігі үшін» II дәрежелі ордені]]
|2 сәуір 2024
|-
|72
|[[:Үлгі:«Ерлігі үшін» III дәрежелі ордені]]
|2 сәуір 2024
|-
|73
|[[:Үлгі:Отан Қорғаушысы медалі]]
|2 сәуір 2024
|-
|74
|[[:Үлгі:«Жауынгерлік айбыны үшін» төсбелгісі]]
|3 сәуір 2024
|-
|75
|[[:Үлгі:«Құрмет белгісі» төсбелгісі]]
|3 сәуір 2024
|-
|76
|[[:Үлгі:«Жеке жетістіктері үшін» II дәрежелі медалі]]
|3 сәуір 2024
|-
|77
|[[:Үлгі:«Жауынгерлік айбыны үшін» естелік белгісі]]
|3 сәуір 2024
|-
|78
|[[:Үлгі:«АТО қатысушысы» төсбелгісі]]
|3 сәуір 2024
|-
|79
|[[:Үлгі:User ky-1]]
|3 мамыр 2024
|-
|80
|[[:Үлгі:Ref-no]]
|25 мамыр 2024
|-
|81
|[[:Үлгі:Eurovision ән байқауы]]
|20 маусым 2024
|-
|82
|[[:Үлгі:Eurovision ән байқауы 2024]]
|27 маусым 2024
|-
|83
|[[:Үлгі:Портал жолағы]]
|27 маусым 2024
|-
|84
|[[:Үлгі:Category other]]
|27 маусым 2024
|-
|85
|[[:Үлгі:Eurovision ән байқауы 2025]]
|2 шілде 2024
|-
|86
|[[:Үлгі:R with possibilities]]
|6 шілде 2024
|-
|87
|[[:Үлгі:Film-stub]]
|10 шілде 2024
|-
|88
|[[:Үлгі:Certification Table Top]]
|22 шілде 2024
|-
|89
|[[:Үлгі:Music-genre-stub]]
|25 шілде 2024
|-
|90
|[[:Үлгі:Certification Table Entry]]
|26 шілде 2024
|-
|91
|[[:Үлгі:Certification Cite Ref]]
|29 шілде 2024
|-
|92
|[[:Үлгі:Certification Table Bottom]]
|1 тамыз 2024
|-
|93
|[[:Үлгі:Junior Eurovision ән байқауы]]
|23 тамыз 2024
|-
|94
|[[Үлгі:Қосымша хронология]]
|1 қыркүйек 2024
|-
|95
|[[Үлгі:Қазақстан Junior Eurovision ән байқауында]]
|22 желтоқсан 2024
|-
|96
|[[Үлгі:Украина Junior Eurovision ән байқауында]]
|22 желтоқсан 2024
|-
|97
|[[Үлгі:Eurovision ән байқауы 2026]]
|11 маусым 2025
|}

==== Менің жүктеген суреттерім ====
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; border=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;4&quot; background: #D5E3E1;
|- align=&quot;center&quot;
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | #
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Сурет
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Жүктелген уақыты 
|-
|1
|[[:Сурет:Babel poster.jpg]]
|22 мамыр 2020
|-
|2
|[[:Сурет:25 Hill poster.jpg]]
|22 мамыр 2020
|-
|3
|[[:Сурет:The Suite Life of Zack and Cody poster.jpg]]
|22 мамыр 2020
|-
|4
|[[:Сурет:Dolphin Tale poster.jpg]]
|26 мамыр 2020
|-
|5
|[[:Сурет:Dolphin Tale 2 poster.jpg]]
|26 мамыр 2020
|-
|6
|[[:Сурет:Marley &amp; Me poster.jpg]]
|26 мамыр 2020
|-
|7
|[[:Сурет:Wildflower poster.jpg]]
|26 мамыр 2020
|-
|8
|[[:Сурет:Austin &amp; Ally poster.png]]
|26 мамыр 2020
|-
|9
|[[:Сурет:The Hole poster.jpg]]
|27 мамыр 2020
|-
|10
|[[:Сурет:The Mist poster.jpg]]
|27 мамыр 2020
|-
|11
|[[:Сурет:Taare Zameen Par poster.jpg]]
|1 маусым 2020
|-
|12
|[[:Сурет:Justin Bieber Never Say Never poster.jpg]]
|14 маусым 2020
|-
|13
|[[:Сурет:The Dark Knight poster.jpg]]
|20 маусым 2020
|-
|14
|[[:Сурет:28 Weeks Later poster.jpg]]
|25 маусым 2020
|-
|15
|[[:Сурет:Dizel Studio logo.png]]
|16 шілде 2020
|-
|16
|[[:Сурет:Chevrolet logo.png]]
|16 шілде 2020
|-
|17
|[[:Сурет:Cadillac logo.png]]
|17 шілде 2020
|-
|18
|[[:Сурет:Aston Martin logo.jpg]]
|17 шілде 2020
|-
|19
|[[:Сурет:It Chapter Two poster.jpg]]
|13 тамыз 2020
|-
|20
|[[:Сурет:Dead to Me poster.jpg]]
|23 тамыз 2020
|-
|21
|[[:Сурет:Luke Roessler 2019 Vancouver.jpg]]
|29 тамыз 2020
|-
|22
|[[:Сурет:Coat of arms of Canada.svg]]
|28 қыркүйек 2020
|-
|23
|[[:Сурет:Canadian Helm.svg.png]]
|29 қыркүйек 2020
|-
|24
|[[:Сурет:Canadian Motto.svg.png]]
|29 қыркүйек 2020
|-
|25
|[[:Сурет:Canadian Compartment.svg.png]]
|29 қыркүйек 2020
|-
|26
|[[:Сурет:5 канада доллары.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|27
|[[:Сурет:5 канада доллары реверс.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|28
|[[:Сурет:10 канада доллары.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|29
|[[:Сурет:20 канада доллары.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|30
|[[:Сурет:20 канада доллары реверс.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|31
|[[:Сурет:50 канада доллары.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|32
|[[:Сурет:50 канада доллары реверс.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|33
|[[:Сурет:100 канада доллары.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|34
|[[:Сурет:100 канада доллары реверс.jpg]]
|16 қазан 2020
|-
|35
|[[:Сурет:Bird Box poster.jpg]]
|5 қараша 2020
|-
|36
|[[:Сурет:Spider-Man- Far From Home poster.jpg]]
|6 қараша 2020
|-
|37
|[[:Сурет:Алтын Таңқурай Марапаты.jpg]]
|17 қараша 2020
|-
|38
|[[:Сурет:.ca.png]]
|23 қараша 2020
|-
|39
|[[:Сурет:Christian Convery (Morgan) from the Pup Academy.jpg]]
|30 қараша 2020
|-
|40
|[[:Сурет:Ready or Not poster.jpg]]
|9 желтоқсан 2020
|-
|41
|[[:Сурет:Liam MacDonald.jpg]]
|24 ақпан 2021
|-
|42
|[[:Сурет:The Boy in the Striped Pyjamas poster.png]]
|4 сәуір 2021
|-
|43
|[[:Сурет:Knowing poster.jpg]]
|15 шілде 2021
|-
|44
|[[:Сурет:A Family Man poster.jpg]]
|7 ақпан 2022
|-
|45
|[[:Сурет:Good Evening (Where Are You From?) by PROBASS ∆ HARDI.jpg]]
|21 наурыз 2024
|-
|46
|[[:Сурет:Dune Part Two poster.jpg]]
|10 сәуір 2024
|-
|47
|[[:Сурет:There'll Always Be an England by Vera Lynn.jpeg]]
|27 сәуір 2024
|-
|48
|[[:Сурет:Eurovision Song Contest 2024.jpeg]]
|20 мамыр 2024
|-
|49
|[[:Сурет:Eurovision Song Contest 2015.png]]
|29 мамыр 2024
|-
|50
|[[:Сурет:Eurovision Song Contest 2025 Preliminary Generic Logo.svg]]
|8 маусым 2024
|-
|51
|[[:Сурет:Teresa &amp; Maria by Alyona Alyona &amp; Jerry Heil.png]]
|21 шілде 2024
|-
|52
|[[:Сурет:Unforgettable by Marcus &amp; Martinus.png]]
|22 шілде 2024
|-
|53
|[[:Сурет:Junior Eurovision Song Contest 2024.svg]]
|23 тамыз 2024
|-
|54
|[[:Сурет:JESC 2024.jpg]]
|19 қыркүйек 2024
|-
|55
|[[:Сурет:Venom, The Last Dance poster.webp]]
|11 қараша 2024
|-
|56
|[[:Сурет:Eurovision Song Contest 2025.jpg]]
|19 желтоқсан 2024
|-
|57
|[[:Сурет:Eurovision Song Contest 2026 Preliminary Generic Logo.png]]
|12 маусым 2025
|}

=== Уикипедияның басқа тіл бөлімдеріндегі бастаған мақалаларым ===
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 90%;&quot; border=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;4&quot; background: #D5E3E1;
|- align=&quot;center&quot;
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | #
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Мақала
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Жазылған уақыты 
! style=&quot;background:#D5E3E1;&quot; | Уикипедияның тіл бөлімі
|-
|1||[[:ky:Натан Гэмбл|Натан Гэмбл]]||5 шілде 2020||[[Қырғызша Уикипедия]]
|-
|2||[[:ky:Чендлер Кентербери|Чендлер Кентербери]]||22 шілде 2020||[[Қырғызша Уикипедия]]
|-
|3||[[:ky:Люк Росслер|Люк Росслер]]||5 қазан 2020||[[Қырғызша Уикипедия]]
|-
|4||[[:uz:Luke Roessler|Luke Roessler]]||16 қазан 2020||[[Өзбекше Уикипедия]]
|-
|5||[[:tg:Люк Рoсслер|Люк Рoсслер]]||24 қазан 2020||[[Тәжікше Уикипедия]]
|-
|6||[[:tk:Luk Roessler|Luk Roessler]]||6 қараша 2020||[[Түрікменше Уикипедия]]
|-
|7||[[:be:Люк Рослер|Люк Рослер]]||24 қараша 2020||[[Белорусша Уикипедия]]
|-
|8||[[:sv:Luke Roessler|Luke Roessler]]||16 желтоқсан 2020||[[Шведше Уикипедия]]
|-
|9||[[:tt:Люк Росслер|Люк Росслер]]||13 қаңтар 2021||[[Татарша Уикипедия]]
|-
|10||[[:uk:Натан Гембл|Натан Гембл]]||28 қаңтар 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|11||[[:uk:Люк Росслер|Люк Росслер]]||29 қаңтар 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|12||[[:uk:Джексон Роберт Скотт|Джексон Роберт Скотт]]||29 қаңтар 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|13||[[:uk:Чендлер Кентербері|Чендлер Кентербері]]||30 қаңтар 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|14||[[:uk:Кейден Бойд|Кейден Бойд]]||30 қаңтар 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|15||[[:uk:Мейсон Кук|Мейсон Кук]]||31 қаңтар 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|16||[[:uk:Крістіан Конвері|Крістіан Конвері]]||31 қаңтар 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|17||[[:ky:Митчелл Хоуп|Митчелл Хоуп]]||20 ақпан 2021||[[Қырғызша Уикипедия]]
|-
|18||[[:ky:Кристиан Конвери|Кристиан Конвери]]||20 ақпан 2021||[[Қырғызша Уикипедия]]
|-
|19||[[:ru:Lonely (песня Джастина Бибера и Бенни Бланко)|Lonely (песня Джастина Бибера и Бенни Бланко)]]||9 наурыз 2021||[[Орысша Уикипедия]]
|-
|20||[[:uk:Козі Зулсдорф|Козі Зулсдорф]]||10 наурыз 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|21||[[:uk:Прессекретар Білого дому|Прессекретар Білого дому]]||20 наурыз 2021||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|22||[[:haw:Luke Roessler|Luke Roessler]]||23 наурыз 2021||Гавайша Уикипедия
|-
|23||[[:pl:Luke Roessler|Luke Roessler]]||26 наурыз 2021||[[Полякша Уикипедия]]
|-
|24||[[:ru:Peaches (песня Джастина Бибера)|Peaches (песня Джастина Бибера)]]||26 наурыз 2021||[[Орысша Уикипедия]]
|-
|25||[[:ceb:Luke Roessler|Luke Roessler]]||27 наурыз 2021||[[Себуанша Уикипедия]]
|-
|26||[[:az:Lük Roessler|Lük Roessler]]||28 наурыз 2021||[[Әзербайжанша Уикипедия]]
|-
|27||[[:af:Luke Roessler|Luke Roessler]]||28 наурыз 2021||Африкаансша Уикипедия
|-
|28||[[:ru:Girl like Me|Girl like Me]]||17 мамыр 2021||[[Орысша Уикипедия]]
|-
|29||[[:ru:Список сенаторов США от штата Вашингтон|Список сенаторов США от штата Вашингтон]]||26 қазан 2021||[[Орысша Уикипедия]]
|-
|30||[[:ru:Спокан-Валли (Вашингтон)|Спокан-Валли (Вашингтон)]]||27 қазан 2021||[[Орысша Уикипедия]]
|-
|31||[[:ru:Дженкинс, Максвелл|Максвелл Дженкинс]]||27 қазан 2021||[[Орысша Уикипедия]]
|-
|32||[[:uk:Максвелл Дженкінс|Максвелл Дженкінс]]||30 қаңтар 2022||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|33||[[:uk:Сім'янин (фільм, 2016)|Сім'янин (фільм, 2016)]]||31 қаңтар 2022||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|34||[[:ru:Бертран, Джейкоб|Джейкоб Бертран]]||22 ақпан 2022||[[Орысша Уикипедия]]
|-
|35||[[:uk:Джейкоб Бертран|Джейкоб Бертран]]||26 қаңтар 2023||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|36||[[:uk:Даршил Сафарі|Даршил Сафарі]]||27 қаңтар 2023||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|37||[[:uk:Алатау (театр)|Алатау (театр)]]||28 қаңтар 2023||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|38||[[:uk:Історія дельфіна|Історія дельфіна]]||30 қаңтар 2023||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|39||[[:uk:Історія дельфіна 2|Історія дельфіна 2]]||30 қаңтар 2023||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|40||[[:uk:Адміністративно-територіальний устрій Алмати|Адміністративно-територіальний устрій Алмати]]||1 ақпан 2023||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|41||[[:uk:Шара Жієнкулова|Шара Жієнкулова]]||21 наурыз 2023||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|42||[[:uk:Хабіба Єлєбєкова|Хабіба Єлєбєкова]]||23 наурыз 2023||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|43||[[:uk:Мейсон Ремзі|Мейсон Ремзі]]||4 қаңтар 2024||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|44||[[:uk:Макс Чарльз|Макс Чарльз]]||4 қаңтар 2024||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|45||[[:uk:Наталія Рудакова|Наталія Рудакова]]||18 желтоқсан 2024||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|46||[[:uk:Афанасьєва Ніна Єлисіївна|Афанасьєва Ніна Єлисіївна]]||8 қаңтар 2025||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|47||[[:uk:Котенко Артем Віталійович|Котенко Артем Віталійович]]||1 ақпан 2025||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|48||[[:uk:Unforgettable (альбом Marcus &amp; Martinus)|Unforgettable (альбом Marcus &amp; Martinus)]]||1 ақпан 2025||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|49||[[:uk:Україна на Дитячому пісенному конкурсі Євробачення 2024|Україна на Дитячому пісенному конкурсі Євробачення 2024]]||2 ақпан 2025||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|50||[[:uk:Moments (альбом Marcus &amp; Martinus)|Moments (альбом Marcus &amp; Martinus)]]||2 ақпан 2025||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|51||[[:uk:Together (альбом Marcus &amp; Martinus)|Together (альбом Marcus &amp; Martinus)]]||3 ақпан 2025||[[Украинша Уикипедия]]
|-
|52||[[:uk:Hei (альбом Marcus &amp; Martinus)|Hei (альбом Marcus &amp; Martinus)]]||3 ақпан 2025||[[Украинша Уикипедия]]
|}

== Марапаттарым ==
{| style=&quot;border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; valign=&quot;middle&quot; | [[File:Kindness Barnstar Hires.png|left|100px|Белсенді жаңа қатысушы жұлдызы]]
|rowspan=&quot;2&quot; |
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | '''[[Уикипедия:Марапаттама/Белсенді жаңа қатысушы жұлдызы|Белсенді жаңа қатысушы жұлдызы]]'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;&quot; | Құрметті '''[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]]'''!
Қазақ Уикипедиясы жобасында аса белсенділік көрсеткеніңіз үшін! -[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 17:04, 2020 ж. шілденің 28 (+06)
|}

{| style=&quot;border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; valign=&quot;middle&quot; | [[File:AnimWIKISTAR-laurier-WT.gif|left|120px]]
|rowspan=&quot;2&quot; |
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | '''[[Уикипедия:Марапаттама/Уикижұлдыз|Уикижұлдыз]]'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;&quot; | [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] — Уикипедия жобасындағы аса белсенді әрекеттері үшін, Уикипедияның дамуы жолындағы үлкен еңбектері үшін! --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:40, 2024 ж. желтоқсанның 14 (+05)
|}

== Мені басқа жобаларда табыңыз ==
* [[Сурет:Wikidata-logo-en.svg|20px|Уикидерек]] [[:wikidata:User:Nurtenge|Уикидерек]]
* [[Сурет:Commons-logo-en.svg|20px|Ортаққор]] [[:commons:User:Nurtenge|Ортаққор]]
* [[Сурет:Wikimedia-logo-meta template.svg|20px|Мета-уики]] [[:meta:User:Nurtenge|Meta-Wiki]]

{{Уикидеңгей|Nurtenge}}

[[en:User:Nurtenge]]
[[ru:User:Nurtenge]]
[[uk:User:Nurtenge]]
[[ky:User:Nurtenge]]
[[be:User:Nurtenge]]</text>
      <sha1>4wjt1kl3s3cxb6o7mogvbzu3o8rg18v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Олег Хакимбегович Шырынбеков</title>
    <ns>0</ns>
    <id>648874</id>
    <revision>
      <id>3479345</id>
      <parentid>3209015</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:58:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479345</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4122" sha1="expi1fuwf17v30txqwnrtp4tplu8nsg" xml:space="preserve">{{футболшы
| есімі            = Олег Хакимбекович Ширинбеков
| сурет              = 
| туған күні            = 11.9.1963
| туған жері = Шахринав, [[Тәжікстан|Тәжік КСР]]
| азаматтығы = {{байрақ|КСРО}} &lt;br&gt;{{байрақ|Тәжікстан}}
| бойы = 184
| қазіргі клуб = клубсыз
| позиция = қорғаушы
| клубтары = {{футбол карьерасы
|1984—1986|{{ту|КСРО}}  [[ЦСКА-Памир|Памир (Душанбе)]]|97 (11)
|1987—1991|{{ту|КСРО}}  [[Торпедо (футбол клубы, Мәскеу)|Торпедо (М)]]|112 (10)
|1991|{{ту|Мажарстан}} [[Вашаш]]|8 (0)
|1991|{{ту|КСРО}} [[Торпедо (футбол клубы, Мәскеу)|Торпедо (М)]]|8 (1)
|1991—1994|{{ту|Мажарстан}} [[Вашаш]]|77 (5)
|1994—1995|{{ту|Ресей}} [[Торпедо (футбол клубы, Мәскеу)|Торпедо (М)]]|42 (2)
|1998|{{ту|Ресей}} [[Мәскеу (футбол клубы)|Торпедо-ЗИЛ]]|28 (1)
}}
| ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|1988|{{Футбол|КСРО}}|3 (0)
|1997|{{Футбол|Тәжікстан}} |1 (0)}}
| бапкер клубтары = {{футбол карьерасы
|2001—2002|{{ту|Ресей}} [[Мәскеу (футбол клубы)|Торпедо-ЗИЛ]]|асс
|2003|{{ту|Ресей}} [[Сатурн (футбол клубы, Раменское)|Сатурн-REN TV]]|асс
|2013|{{Ту|Тәжікстан}} [[Истиклол (футбол клубы, Душанбе)|Истиклол]]|}}
}}
'''Олег Хакимбекович Ширинбеков''' ([[11 қыркүйек]] [[1963 жыл]], [[Шахринау]], [[Тәжікстан|Тәжік КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]) — КСРО және тәжікстандық футболшы, қорғаушы. Қазір Мәскеудің [[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]] клубында селекционер қызметін атқарады&lt;ref&gt;http://news.sport-express.ru/online/ntext/26/nl260288.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081220120701/http://news.sport-express.ru/online/ntext/26/nl260288.html |date=2008-12-20 }}&lt;/ref&gt;. Бапкерлікпен де айналысқан.

== Карьерасы ==

=== Ұлттық құрама ===
КСРО құрамасы сапында 1988 жылы үш кездесу өткізді. 1997 жылы [[Тәжікстан Ұлттық футбол құрамасы|Тәжікстан құрамасы]] сапында да бір кездесуде алаңға шықты. 

=== Клубтық ===
Карьерасында КСРО, Ресей, Мажарстан клубтарында ойнады. Ең ұзақ ойнаған клубы — Мәскеудің &quot;[[Торпедо (футбол клубы, Мәскеу)|Торпедосы]]&quot;. 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
*[http://www.rusteam.permian.ru/players/shirinbekov.html Профилі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201116185746/http://www.rusteam.permian.ru/players/shirinbekov.html |date=2020-11-16 }}
{{сыртқы сілтемелер}}
[[Санат:КСРО футболшылары]]
[[Санат:КСРО Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Тәжікстан футболшылары]]
[[Санат:Тәжікстан Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:ЦСКА-Памир ФК ойыншылары]]
[[Санат:Торпедо Мәскеу ФК ойыншылары]]
[[Санат:Вашаш ФК ойыншылары]]
[[Санат:Мәскеу ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тәжікстан футбол жаттықтырушылары]]
[[Санат:Истиклол ФК жаттықтырушылары]]</text>
      <sha1>expi1fuwf17v30txqwnrtp4tplu8nsg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тхэквондодан Азия чемпионаты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>668257</id>
    <revision>
      <id>3479319</id>
      <parentid>3479189</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:10:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <origin>3479319</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5655" sha1="16atrl671m4umv4gl6chcx8lj022o8r" xml:space="preserve">'''Тхэквондодан Азия чемпионаты''' [[Азия тхэквондо кеңесі]]мен ұйымдастырылады.

Ерлер үшін алғашқы чемпионат [[1974]] жылы өткізілді, ал әйелдер үшін [[1986]] жылы.

== Чемпионаттар тізімі ==
{| class=wikitable style=&quot;font-size:90%;&quot;
!style=&quot;width: 55px; background-color:#C0C0C0&quot;|Жыл!!style=&quot;width: 160px; background-color:#C0C0C0&quot;|Күні!!style=&quot;width: 240px; background-color:#C0C0C0&quot;|Қала және ұйымдастұрушы ел!!style=&quot;width: 180px;  background-color:#C0C0C0&quot;|Ерлер чемпионы!!style=&quot;width: 140px; background-color:#C0C0C0&quot;|Әйелдер чемпионы
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1974]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Қазан
| [[Сеул]], {{KOR}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1976]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–17 Қазан
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1978]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|8–10 Қыркүйек
| {{HKG}} 
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1980]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Қараша
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
|{{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1982]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Желтоқсан
| {{SIN}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1984]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Қараша
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1986]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Дарвин (қала)]] {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1988]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|23–25 Наурыз
| [[Катманду]], {{NPL}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1990]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|2–4 Маусым
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1992]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|31 Қаңтар – 2 Ақпан
| [[Куала-Лумпур]], {{MYS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1994]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|28–30 Қаңтар
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1996]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Маусым
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1998]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|15–17 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2000]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|13–16 Мамыр
| [[Гонконг]], {{HKG}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2002]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Амман]], {{JOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2004]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|20–23 Мамыр
| [[Соннам]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2006]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Сәуір
| [[Бангкок]], {{THA}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2008]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Лоян]], {{CHN}}
| {{IRI}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2010]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Мамыр
| [[Астана]], {{KAZ}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2012]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2014]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Ташкент]], {{UZB}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2016]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Пасай]], {{PHI}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2018]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2021]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–18 Маусым
| [[Бейрут]], {{LBN}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2022]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|24–27 Маусым
| [[Чхунчхон]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|}

==Жалпы медальдар саны==

{| {{RankedMedalTable|nation-width=150px}}
|-
| 1 || align=&quot;left&quot;| {{KOR}} || 219 || 45 || 49 || 313
|-
| 2 || align=&quot;left&quot;| {{TPE}} || 41 || 76 || 61 || 178
|-
| 3 || align=&quot;left&quot;| {{IRI}} || 32 || 44 || 59 || 135
|-
| 4 || align=&quot;left&quot;| {{CHN}} || 28 || 23 || 38 || 89
|- 
| 5 || align=&quot;left&quot;| {{UZB}} ||14 || 8 || 31 || 53
|-
| 6 || align=&quot;left&quot;| {{THA}} || 9 || 24 || 26 || 59
|-
| 7 || align=&quot;left&quot;| {{JOR}} || 7 || 23 || 57 || 87
|-
| 8 || align=&quot;left&quot;| {{VNM}} || 6 || 15 || 29 || 50
|-
| 9 || align=&quot;left&quot;| {{AUS}} || 3 || 23 || 51 || 77
|-
| 10 || align=&quot;left&quot;| {{PHI}} || 3 || 22 || 64 || 89
|-
| 11 || align=&quot;left&quot;| {{KAZ}} || 3 || 8 || 35 || 46
|- 
| 12 || align=&quot;left&quot;| {{SAU}} || 2 || 5 || 11 || 18
|-
| 13 || align=&quot;left&quot;| {{IDN}} || 1 || 8 || 31 || 40
|-
| 14 || align=&quot;left&quot;| {{MAS}} || 1 || 8 || 29 || 38
|- 
| 15 || align=&quot;left&quot;| {{NPL}} || 1 || 3 || 12 || 16
|- 
| 16 || align=&quot;left&quot;| {{LBN}} || 1 || 1 || 9 || 11
|- 
| 17 || align=&quot;left&quot;| {{AFG}} || 1 || 1 || 8 || 10
|- 
| 18 || align=&quot;left&quot;| {{MAC}} || 1 || 1 || 3 || 5
|-
| 19 || align=&quot;left&quot;| {{SIN}} || 0 || 6 || 22 || 28
|- 
| 20 || align=&quot;left&quot;| {{JPN}} || 0 || 6 || 22 || 28
|- 
| 21 || align=&quot;left&quot;| {{QAT}} || 0 || 4 || 12 || 16
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

* [https://web.archive.org/web/20070808160258/http://www.asiantaekwondounion.org/ Official site of the Asian Taekwondo Union]

[[Санат:Тхэквондодан Азия чемпионаты]]
[[Санат:Азия чемпионаттары]]</text>
      <sha1>16atrl671m4umv4gl6chcx8lj022o8r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479320</id>
      <parentid>3479319</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:11:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жалпы медальдар саны */</comment>
      <origin>3479320</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5655" sha1="8sz6cqvs4k4s0qopppprgkhaxxvbnrr" xml:space="preserve">'''Тхэквондодан Азия чемпионаты''' [[Азия тхэквондо кеңесі]]мен ұйымдастырылады.

Ерлер үшін алғашқы чемпионат [[1974]] жылы өткізілді, ал әйелдер үшін [[1986]] жылы.

== Чемпионаттар тізімі ==
{| class=wikitable style=&quot;font-size:90%;&quot;
!style=&quot;width: 55px; background-color:#C0C0C0&quot;|Жыл!!style=&quot;width: 160px; background-color:#C0C0C0&quot;|Күні!!style=&quot;width: 240px; background-color:#C0C0C0&quot;|Қала және ұйымдастұрушы ел!!style=&quot;width: 180px;  background-color:#C0C0C0&quot;|Ерлер чемпионы!!style=&quot;width: 140px; background-color:#C0C0C0&quot;|Әйелдер чемпионы
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1974]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Қазан
| [[Сеул]], {{KOR}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1976]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–17 Қазан
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1978]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|8–10 Қыркүйек
| {{HKG}} 
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1980]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Қараша
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
|{{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1982]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Желтоқсан
| {{SIN}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1984]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Қараша
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1986]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Дарвин (қала)]] {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1988]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|23–25 Наурыз
| [[Катманду]], {{NPL}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1990]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|2–4 Маусым
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1992]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|31 Қаңтар – 2 Ақпан
| [[Куала-Лумпур]], {{MYS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1994]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|28–30 Қаңтар
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1996]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Маусым
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1998]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|15–17 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2000]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|13–16 Мамыр
| [[Гонконг]], {{HKG}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2002]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Амман]], {{JOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2004]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|20–23 Мамыр
| [[Соннам]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2006]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Сәуір
| [[Бангкок]], {{THA}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2008]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Лоян]], {{CHN}}
| {{IRI}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2010]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Мамыр
| [[Астана]], {{KAZ}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2012]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2014]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Ташкент]], {{UZB}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2016]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Пасай]], {{PHI}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2018]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2021]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–18 Маусым
| [[Бейрут]], {{LBN}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2022]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|24–27 Маусым
| [[Чхунчхон]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|}

==Жалпы медальдар саны==

{| {{RankedMedalTable|nation-width=150px}}
|-
| 1 || align=&quot;left&quot;| {{KOR}} || 219 || 45 || 49 || 313
|-
| 2 || align=&quot;left&quot;| {{TPE}} || 41 || 76 || 61 || 178
|-
| 3 || align=&quot;left&quot;| {{IRI}} || 32 || 44 || 59 || 135
|-
| 4 || align=&quot;left&quot;| {{CHN}} || 28 || 23 || 38 || 89
|- 
| 5 || align=&quot;left&quot;| {{UZB}} ||14 || 8 || 31 || 53
|-
| 6 || align=&quot;left&quot;| {{THA}} || 9 || 24 || 26 || 59
|-
| 7 || align=&quot;left&quot;| {{JOR}} || 7 || 23 || 57 || 87
|-
| 8 || align=&quot;left&quot;| {{VNM}} || 6 || 15 || 29 || 50
|-
| 9 || align=&quot;left&quot;| {{AUS}} || 3 || 23 || 51 || 77
|-
| 10 || align=&quot;left&quot;| {{PHI}} || 3 || 22 || 64 || 89
|-
| 11 || align=&quot;left&quot;| {{KAZ}} || 3 || 8 || 35 || 46
|- 
| 12 || align=&quot;left&quot;| {{SAU}} || 2 || 5 || 11 || 18
|-
| 13 || align=&quot;left&quot;| {{IDN}} || 1 || 8 || 31 || 40
|-
| 14 || align=&quot;left&quot;| {{MAS}} || 1 || 8 || 29 || 38
|- 
| 15 || align=&quot;left&quot;| {{NPL}} || 1 || 3 || 12 || 16
|- 
| 16 || align=&quot;left&quot;| {{LBN}} || 1 || 1 || 9 || 11
|- 
| 17 || align=&quot;left&quot;| {{AFG}} || 1 || 1 || 8 || 10
|- 
| 18 || align=&quot;left&quot;| {{MAC}} || 1 || 1 || 3 || 5
|-
| 19 || align=&quot;left&quot;| {{SIN}} || 0 || 6 || 24 || 30
|- 
| 20 || align=&quot;left&quot;| {{JPN}} || 0 || 6 || 23 || 29
|- 
| 21 || align=&quot;left&quot;| {{QAT}} || 0 || 4 || 12 || 16
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

* [https://web.archive.org/web/20070808160258/http://www.asiantaekwondounion.org/ Official site of the Asian Taekwondo Union]

[[Санат:Тхэквондодан Азия чемпионаты]]
[[Санат:Азия чемпионаттары]]</text>
      <sha1>8sz6cqvs4k4s0qopppprgkhaxxvbnrr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479321</id>
      <parentid>3479320</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:12:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <origin>3479321</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5790" sha1="cf5kik9logki14z4n8y892cpagotqzy" xml:space="preserve">'''Тхэквондодан Азия чемпионаты''' [[Азия тхэквондо кеңесі]]мен ұйымдастырылады.

Ерлер үшін алғашқы чемпионат [[1974]] жылы өткізілді, ал әйелдер үшін [[1986]] жылы.

== Чемпионаттар тізімі ==
{| class=wikitable style=&quot;font-size:90%;&quot;
!style=&quot;width: 55px; background-color:#C0C0C0&quot;|Жыл!!style=&quot;width: 160px; background-color:#C0C0C0&quot;|Күні!!style=&quot;width: 240px; background-color:#C0C0C0&quot;|Қала және ұйымдастұрушы ел!!style=&quot;width: 180px;  background-color:#C0C0C0&quot;|Ерлер чемпионы!!style=&quot;width: 140px; background-color:#C0C0C0&quot;|Әйелдер чемпионы
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1974]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Қазан
| [[Сеул]], {{KOR}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1976]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–17 Қазан
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1978]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|8–10 Қыркүйек
| {{HKG}} 
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1980]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Қараша
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
|{{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1982]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Желтоқсан
| {{SIN}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1984]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Қараша
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1986]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Дарвин (қала)]] {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1988]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|23–25 Наурыз
| [[Катманду]], {{NPL}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1990]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|2–4 Маусым
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1992]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|31 Қаңтар – 2 Ақпан
| [[Куала-Лумпур]], {{MYS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1994]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|28–30 Қаңтар
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1996]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Маусым
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1998]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|15–17 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2000]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|13–16 Мамыр
| [[Гонконг]], {{HKG}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2002]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Амман]], {{JOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2004]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|20–23 Мамыр
| [[Соннам]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2006]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Сәуір
| [[Бангкок]], {{THA}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2008]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Лоян]], {{CHN}}
| {{IRI}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2010]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Мамыр
| [[Астана]], {{KAZ}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2012]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2014]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Ташкент]], {{UZB}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2016]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Пасай]], {{PHI}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2018]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2021]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–18 Маусым
| [[Бейрут]], {{LBN}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2022]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|24–27 Маусым
| [[Чхунчхон]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2024]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|24–27 Мамыр
| [[Дананг]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|}

==Жалпы медальдар саны==

{| {{RankedMedalTable|nation-width=150px}}
|-
| 1 || align=&quot;left&quot;| {{KOR}} || 219 || 45 || 49 || 313
|-
| 2 || align=&quot;left&quot;| {{TPE}} || 41 || 76 || 61 || 178
|-
| 3 || align=&quot;left&quot;| {{IRI}} || 32 || 44 || 59 || 135
|-
| 4 || align=&quot;left&quot;| {{CHN}} || 28 || 23 || 38 || 89
|- 
| 5 || align=&quot;left&quot;| {{UZB}} ||14 || 8 || 31 || 53
|-
| 6 || align=&quot;left&quot;| {{THA}} || 9 || 24 || 26 || 59
|-
| 7 || align=&quot;left&quot;| {{JOR}} || 7 || 23 || 57 || 87
|-
| 8 || align=&quot;left&quot;| {{VNM}} || 6 || 15 || 29 || 50
|-
| 9 || align=&quot;left&quot;| {{AUS}} || 3 || 23 || 51 || 77
|-
| 10 || align=&quot;left&quot;| {{PHI}} || 3 || 22 || 64 || 89
|-
| 11 || align=&quot;left&quot;| {{KAZ}} || 3 || 8 || 35 || 46
|- 
| 12 || align=&quot;left&quot;| {{SAU}} || 2 || 5 || 11 || 18
|-
| 13 || align=&quot;left&quot;| {{IDN}} || 1 || 8 || 31 || 40
|-
| 14 || align=&quot;left&quot;| {{MAS}} || 1 || 8 || 29 || 38
|- 
| 15 || align=&quot;left&quot;| {{NPL}} || 1 || 3 || 12 || 16
|- 
| 16 || align=&quot;left&quot;| {{LBN}} || 1 || 1 || 9 || 11
|- 
| 17 || align=&quot;left&quot;| {{AFG}} || 1 || 1 || 8 || 10
|- 
| 18 || align=&quot;left&quot;| {{MAC}} || 1 || 1 || 3 || 5
|-
| 19 || align=&quot;left&quot;| {{SIN}} || 0 || 6 || 24 || 30
|- 
| 20 || align=&quot;left&quot;| {{JPN}} || 0 || 6 || 23 || 29
|- 
| 21 || align=&quot;left&quot;| {{QAT}} || 0 || 4 || 12 || 16
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

* [https://web.archive.org/web/20070808160258/http://www.asiantaekwondounion.org/ Official site of the Asian Taekwondo Union]

[[Санат:Тхэквондодан Азия чемпионаты]]
[[Санат:Азия чемпионаттары]]</text>
      <sha1>cf5kik9logki14z4n8y892cpagotqzy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479322</id>
      <parentid>3479321</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:12:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <origin>3479322</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5790" sha1="aio4bkfnrqx4w6q8967kwllx6xleclz" xml:space="preserve">'''Тхэквондодан Азия чемпионаты''' [[Азия тхэквондо кеңесі]]мен ұйымдастырылады.

Ерлер үшін алғашқы чемпионат [[1974]] жылы өткізілді, ал әйелдер үшін [[1986]] жылы.

== Чемпионаттар тізімі ==
{| class=wikitable style=&quot;font-size:90%;&quot;
!style=&quot;width: 55px; background-color:#C0C0C0&quot;|Жыл!!style=&quot;width: 160px; background-color:#C0C0C0&quot;|Күні!!style=&quot;width: 240px; background-color:#C0C0C0&quot;|Қала және ұйымдастұрушы ел!!style=&quot;width: 180px;  background-color:#C0C0C0&quot;|Ерлер чемпионы!!style=&quot;width: 140px; background-color:#C0C0C0&quot;|Әйелдер чемпионы
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1974]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Қазан
| [[Сеул]], {{KOR}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1976]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–17 Қазан
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1978]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|8–10 Қыркүйек
| {{HKG}} 
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1980]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Қараша
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
|{{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1982]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Желтоқсан
| {{SIN}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1984]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Қараша
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1986]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Дарвин (қала)]] {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1988]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|23–25 Наурыз
| [[Катманду]], {{NPL}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1990]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|2–4 Маусым
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1992]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|31 Қаңтар – 2 Ақпан
| [[Куала-Лумпур]], {{MYS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1994]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|28–30 Қаңтар
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1996]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Маусым
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1998]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|15–17 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2000]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|13–16 Мамыр
| [[Гонконг]], {{HKG}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2002]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Амман]], {{JOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2004]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|20–23 Мамыр
| [[Соннам]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2006]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Сәуір
| [[Бангкок]], {{THA}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2008]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Лоян]], {{CHN}}
| {{IRI}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2010]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Мамыр
| [[Астана]], {{KAZ}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2012]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2014]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Ташкент]], {{UZB}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2016]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Пасай]], {{PHI}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2018]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2021]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–18 Маусым
| [[Бейрут]], {{LBN}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2022]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|24–27 Маусым
| [[Чхунчхон]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2024]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–18 Мамыр
| [[Дананг]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|}

==Жалпы медальдар саны==

{| {{RankedMedalTable|nation-width=150px}}
|-
| 1 || align=&quot;left&quot;| {{KOR}} || 219 || 45 || 49 || 313
|-
| 2 || align=&quot;left&quot;| {{TPE}} || 41 || 76 || 61 || 178
|-
| 3 || align=&quot;left&quot;| {{IRI}} || 32 || 44 || 59 || 135
|-
| 4 || align=&quot;left&quot;| {{CHN}} || 28 || 23 || 38 || 89
|- 
| 5 || align=&quot;left&quot;| {{UZB}} ||14 || 8 || 31 || 53
|-
| 6 || align=&quot;left&quot;| {{THA}} || 9 || 24 || 26 || 59
|-
| 7 || align=&quot;left&quot;| {{JOR}} || 7 || 23 || 57 || 87
|-
| 8 || align=&quot;left&quot;| {{VNM}} || 6 || 15 || 29 || 50
|-
| 9 || align=&quot;left&quot;| {{AUS}} || 3 || 23 || 51 || 77
|-
| 10 || align=&quot;left&quot;| {{PHI}} || 3 || 22 || 64 || 89
|-
| 11 || align=&quot;left&quot;| {{KAZ}} || 3 || 8 || 35 || 46
|- 
| 12 || align=&quot;left&quot;| {{SAU}} || 2 || 5 || 11 || 18
|-
| 13 || align=&quot;left&quot;| {{IDN}} || 1 || 8 || 31 || 40
|-
| 14 || align=&quot;left&quot;| {{MAS}} || 1 || 8 || 29 || 38
|- 
| 15 || align=&quot;left&quot;| {{NPL}} || 1 || 3 || 12 || 16
|- 
| 16 || align=&quot;left&quot;| {{LBN}} || 1 || 1 || 9 || 11
|- 
| 17 || align=&quot;left&quot;| {{AFG}} || 1 || 1 || 8 || 10
|- 
| 18 || align=&quot;left&quot;| {{MAC}} || 1 || 1 || 3 || 5
|-
| 19 || align=&quot;left&quot;| {{SIN}} || 0 || 6 || 24 || 30
|- 
| 20 || align=&quot;left&quot;| {{JPN}} || 0 || 6 || 23 || 29
|- 
| 21 || align=&quot;left&quot;| {{QAT}} || 0 || 4 || 12 || 16
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

* [https://web.archive.org/web/20070808160258/http://www.asiantaekwondounion.org/ Official site of the Asian Taekwondo Union]

[[Санат:Тхэквондодан Азия чемпионаты]]
[[Санат:Азия чемпионаттары]]</text>
      <sha1>aio4bkfnrqx4w6q8967kwllx6xleclz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479323</id>
      <parentid>3479322</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:14:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kas77777</username>
        <id>100404</id>
      </contributor>
      <origin>3479323</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5790" sha1="g4w959l8lvb4elhyctck5lww8ux81me" xml:space="preserve">'''Тхэквондодан Азия чемпионаты''' [[Азия тхэквондо кеңесі]]мен ұйымдастырылады.

Ерлер үшін алғашқы чемпионат [[1974]] жылы өткізілді, ал әйелдер үшін [[1986]] жылы.

== Чемпионаттар тізімі ==
{| class=wikitable style=&quot;font-size:90%;&quot;
!style=&quot;width: 55px; background-color:#C0C0C0&quot;|Жыл!!style=&quot;width: 160px; background-color:#C0C0C0&quot;|Күні!!style=&quot;width: 240px; background-color:#C0C0C0&quot;|Қала және ұйымдастұрушы ел!!style=&quot;width: 180px;  background-color:#C0C0C0&quot;|Ерлер чемпионы!!style=&quot;width: 140px; background-color:#C0C0C0&quot;|Әйелдер чемпионы
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1974]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Қазан
| [[Сеул]], {{KOR}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1976]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–17 Қазан
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1978]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|8–10 Қыркүйек
| {{HKG}} 
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1980]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Қараша
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
|{{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1982]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Желтоқсан
| {{SIN}}
| {{KOR}}
|
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1984]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Қараша
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1986]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Дарвин (қала)]] {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1988]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|23–25 Наурыз
| [[Катманду]], {{NPL}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1990]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|2–4 Маусым
| [[Тайбэй]], {{TPE}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1992]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|31 Қаңтар – 2 Ақпан
| [[Куала-Лумпур]], {{MYS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1994]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|28–30 Қаңтар
| [[Манила]], {{PHI}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1996]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|14–16 Маусым
| [[Мельбурн]], {{AUS}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[1998]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|15–17 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2000]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|13–16 Мамыр
| [[Гонконг]], {{HKG}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2002]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Амман]], {{JOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2004]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|20–23 Мамыр
| [[Соннам]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2006]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Сәуір
| [[Бангкок]], {{THA}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2008]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Сәуір
| [[Лоян]], {{CHN}}
| {{IRI}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2010]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|21–23 Мамыр
| [[Астана]], {{KAZ}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2012]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|9–11 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{TPE}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2014]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Ташкент]], {{UZB}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2016]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|18–20 Сәуір
| [[Пасай]], {{PHI}}
| {{IRI}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2018]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|26–28 Мамыр
| [[Хошимин]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{CHN}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2021]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–18 Маусым
| [[Бейрут]], {{LBN}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2022]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|24–27 Маусым
| [[Чхунчхон]], {{KOR}}
| {{KOR}}
| {{KOR}}
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;|[[2024]]
| style=&quot;text-align:center&quot;|16–18 Мамыр
| [[Дананг]], {{VNM}}
| {{KOR}}
| {{CHN}}
|}

==Жалпы медальдар саны==

{| {{RankedMedalTable|nation-width=150px}}
|-
| 1 || align=&quot;left&quot;| {{KOR}} || 219 || 45 || 49 || 313
|-
| 2 || align=&quot;left&quot;| {{TPE}} || 41 || 76 || 61 || 178
|-
| 3 || align=&quot;left&quot;| {{IRI}} || 32 || 44 || 59 || 135
|-
| 4 || align=&quot;left&quot;| {{CHN}} || 28 || 23 || 38 || 89
|- 
| 5 || align=&quot;left&quot;| {{UZB}} ||14 || 8 || 31 || 53
|-
| 6 || align=&quot;left&quot;| {{THA}} || 9 || 24 || 26 || 59
|-
| 7 || align=&quot;left&quot;| {{JOR}} || 7 || 23 || 57 || 87
|-
| 8 || align=&quot;left&quot;| {{VNM}} || 6 || 15 || 29 || 50
|-
| 9 || align=&quot;left&quot;| {{AUS}} || 3 || 23 || 51 || 77
|-
| 10 || align=&quot;left&quot;| {{PHI}} || 3 || 22 || 64 || 89
|-
| 11 || align=&quot;left&quot;| {{KAZ}} || 3 || 8 || 35 || 46
|- 
| 12 || align=&quot;left&quot;| {{SAU}} || 2 || 5 || 11 || 18
|-
| 13 || align=&quot;left&quot;| {{IDN}} || 1 || 8 || 31 || 40
|-
| 14 || align=&quot;left&quot;| {{MAS}} || 1 || 8 || 29 || 38
|- 
| 15 || align=&quot;left&quot;| {{NPL}} || 1 || 3 || 12 || 16
|- 
| 16 || align=&quot;left&quot;| {{LBN}} || 1 || 1 || 9 || 11
|- 
| 17 || align=&quot;left&quot;| {{AFG}} || 1 || 1 || 8 || 10
|- 
| 18 || align=&quot;left&quot;| {{MAC}} || 1 || 1 || 3 || 5
|-
| 19 || align=&quot;left&quot;| {{SIN}} || 0 || 6 || 24 || 30
|- 
| 20 || align=&quot;left&quot;| {{JPN}} || 0 || 6 || 23 || 29
|- 
| 21 || align=&quot;left&quot;| {{QAT}} || 0 || 4 || 12 || 16
|}

== Сыртқы сілтемелер ==

* [https://web.archive.org/web/20070808160258/http://www.asiantaekwondounion.org/ Official site of the Asian Taekwondo Union]

[[Санат:Тхэквондодан Азия чемпионаты]]
[[Санат:Азия чемпионаттары]]</text>
      <sha1>g4w959l8lvb4elhyctck5lww8ux81me</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кайзер Чифс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>677487</id>
    <revision>
      <id>3479256</id>
      <parentid>3356091</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:04:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479256</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1972" sha1="fjdxnb54orkp8miowhbjiurhq0s6ngf" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
| атауы = {{ту|ОАР}} Кайзер Чифс
| құрылған = 1970
| стадионы = [[сурет:Flag of Johannesburg, South Africa.svg|25px]] [[Соккер Сити]]
| сыйымдылығы = 94 736
| жаттықтырушы = {{ту|Шотландия}} Стюарт Бакстер
| жарыс = Премьер-лига 
| маусым = 2024/25
| орын = 9.
| pattern_la1 = 
| pattern_b1 = 
| pattern_ra1 = 
| leftarm1 = 000000
| body1 = FFD700
| rightarm1 = 000000
| shorts1 = 000000
| socks1 = 000000
| pattern_la2 = 
| pattern_b2 = 
| pattern_ra2 = 
| leftarm2 = FFFFFF
| body2 = FFFFFF
| rightarm2 = FFFFFF
| shorts2 = FFFFFF
| socks2 = FFFFFF
}}
'''«Кайзер Чифс»''' ({{lang-en|Kaizer Chiefs Football Club}}) — [[Оңтүстік Африка Республикасы|Оңтүстік Африка Республикасының]] [[Йоханнесбург|Иоханнесбург]] қаласындағы футбол клубы. 1970 жылы құрылған.  

Елдегі ең күшті клубтардың бірі. Басты қарсыласы — &quot;Орландо Пайретс&quot; клубы.  

== Жетістіктері ==

=== Халықаралық ===

* КАФ кубок иелері кубогы — 1: 2001

=== Ұлттық ===

* ОАР чемпионы — 12: 1974, 1976, 1977, 1979, 1981, 1984, 1989, 1991, 1992, 2003/2004, 2004/2005, 2012/2013
* ОАР кубогы — 5: 2002, 2004, 2005, 2007, 2013

== Атақты ойыншылары ==

* Брайан Балойи
* Коллинс Мбесума
* [[Лукас Радебе]]
* Поллен Ндланья
* [[Сиябонга Номвете]]
* Гари Бейли
* [[Сипиве Чабалала|Сифиве Тшабалала]]

== Сілтемелер ==

* http://www.kaizerchiefs.com/
{{Бастама}}
[[Санат:Оңтүстік Африка Республикасы футбол клубтары]]</text>
      <sha1>fjdxnb54orkp8miowhbjiurhq0s6ngf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эньимба</title>
    <ns>0</ns>
    <id>678268</id>
    <revision>
      <id>3479241</id>
      <parentid>3357521</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:34:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479241</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1527" sha1="3u9jcmn3axqq09qcuf1pzliya5wc70p" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
| атауы        = Эньимба
| құрылған         = 1976
| стадионы         = [[Эньимба (стадион)|«Эньимба»]]
| сыйымдылығы     = 25 000
| жаттықтырушы          = {{ту|Нигерия}} [[Джордж Финиди]]
| жарыс    =Нигерия чемпионаты
| маусым           = 2024/26
| орын           = 6-орын
&lt;!-- ФОРМА --&gt;
| pattern_la1 = 
| pattern_b1  = 
| pattern_ra1 = 
| pattern_sh1 = 
| pattern_so1 = 
| leftarm1    = 0000FF
| body1       = 0000FF
| rightarm1   = 0000FF
| shorts1     = 0000FF
| socks1      = 0000FF
| pattern_la2 = 
| pattern_b2  = 
| pattern_ra2 = 
| pattern_sh2 = 
| pattern_so2 = 
| leftarm2    = FFFFFF
| body2       = FFFFFF
| rightarm2   = FFFFFF
| shorts2     = FFFFFF
| socks2      = FFFFFF
}}
'''«Эньимба»''' ({{lang-en|Enyimba International Football Club}}) — [[Нигерия|Нигерияның]] Аба қаласындағы футбол клубы.

== Жетістіктері ==

=== Ұлттық ===

* Нигерия чемпионы — 8 (2001, 2002, 2003, 2005, 2007, 2010, 2015, 2019)
* Нигерия кубогы — 4 (2005, 2009, 2013, 2014)

=== Халықаралық ===

* Чемпиондар лигасы (2)
** Жеңімпаз: 2003, 2004

* КАФ суперкубогы (2)
** Жеңімпаз: 2003, 2004

== Сілтемелер ==

* http://www.enyimbafc.net/

[[Санат:Нигерия футбол клубтары]]</text>
      <sha1>3u9jcmn3axqq09qcuf1pzliya5wc70p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юн Сок Ёль</title>
    <ns>0</ns>
    <id>678752</id>
    <revision>
      <id>3479234</id>
      <parentid>3453742</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:17:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Nurken [[Юн Сөк Йөл]] бетін [[Юн Сок Ёль]] деген бағыттау үстіне жылжытты</comment>
      <origin>3453742</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5336" sha1="n7ca14nbztd2kibyhtfrklxzkc4mhnb" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                  = елбасы 
 | Қазақша есімі        = Юн Сөк Йөл
 | Шынайы есімі         = 윤석열
 | Суреті               = South Korea President Yoon Suk Yeol portrait.jpg
 | Сурет ені            = 
 | Атауы                = Ресми портреті, 2022
 | Титулы               = 13-[[Корея Республикасының президенті]]
 | Ту                   = Seal of the President of the Republic of Korea.svg
 | Ту2                  = Flag of the President of South Korea.svg
 | Реті                 = 
 | Басқара бастады      = [[10 мамыр]] [[2022 жыл|2022]]
 | Басқаруын аяқтады    = [[4 сәуір]] [[2025 жыл|2025]]
 | Ізашары              = [[Мұн Же Ен]]
 | Ізбасары             = [[Хан Док Су]] ({{comment|м.а.|міндетін атқарушысы}})
 | Президент            = 
 | Премьер              =
 | Титулы_2             = Корея Республикасының Бас прокуроры 
 | Ту_2                 = 
 | Ту2_2                = 
 | Президент_2          = [[Мұн Же Ен]]
 | Басқара бастады_2    = 25 шілде 2019
 | Басқаруын аяқтады_2  = 4 наурыз 2021
 | Ізашары_2            = Мұн Му Иль
 | Ізбасары_2           = Чо Нам Куан
 | Туған күні         = 18.12.1960
 | Туған жері         = {{туғанжері|Сеул|Сеулде}}, [[Корея Республикасы]]
 | Қайтыс болған күні   = 
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Діні                 = [[католик шіркеуі]]&lt;ref&gt;https://www.joongang.co.kr/election2022/candidates/YoonSeokRyeol&lt;/ref&gt; 
 | Әкесі                =
 | Анасы                =
 | Жұбайы               = Ким Көн Хи
 | Балалары             = 
 | Партиясы             = [[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]]
 | Білімі               = [[Сеул Ұлттық Университеті]] 
 | Мамандығы            = 
 | Қолтаңбасы           = Yoon Suk-yeol Signature.svg 
 | Сайты                = 
 | Commons              = Yoon Suk Yeol
 | Марапаттары          =
}}
{{Корейше есім
|суреті   =
|ені     = 
|хангыль   = 윤석열
|ханча     = 尹錫悅
|Маккьюна — Райшауэр романизациялануы       = Yun Sok-yol
|rr     =   Yun Seok-yeol
}}
'''Юн Сөк Йөл''' ({{lang-ko3|윤석열|尹錫悅}}, [[18 желтоқсан]] [[1960 жыл]], [[Сеул]]) — [[Корея Республикасы|Оңтүстік Кореялық]] саясаткер, бұрынғы прокурор, заңгер, 2022 жылғы 10 мамырдан 2025 жылғы 4 сәуірге дейін [[Корея Республикасының президенті]]. Юн 2019 бен 2021 жыл аралығында, [[Мұн Же Ен]] президент болған тұста Бас прокурор болып қызмет атқарды.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite news |title=Who is Yoon Seok-youl, South Korea’s conservative candidate for president? |work=The Economist |url=https://www.economist.com/the-economist-explains/2021/11/18/who-is-yoon-seok-youl-south-koreas-conservative-candidate-for-president |access-date=February 13, 2022 |issn=0013-0613}}&lt;/ref&gt; [[Юн Сөк Йөл импичменті|2024 жылғы импичменті]]нен кейін өкілеттігі тоқтатылды.

Сеулде дүниеге келіп, [[Сеул Ұлттық Университеті]]н тәмамдаған. Юн Оңтүстік Кореяның Бас прокуроры болғанда бұрынғы президент [[Пак Кын Хе]]ні билігін асыра пайдаланды деп айыптау ісін жүргізуде маңызды рөл атқарды.&lt;ref name=&quot;:02&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Shin |first=Hyonhee |date=November 5, 2021 |title=S.Korea's ex-top prosecutor to challenge Moon's party in 2022 presidential election |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/china/skoreas-ex-top-prosecutor-challenge-moons-party-2022-presidential-election-2021-11-05/ |access-date=February 13, 2022}}&lt;/ref&gt; 2022 жылы болған сайлауға консерватив [[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]] партиясының атынан түсіп, демократтар партиясынан шыққан И Же Мёңді жеңіп шықты.

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}

{{Оңтүстік Корея Президенттері|[[Мұн Же Ен]]|—|[[10 мамыр]] [[2022 жыл]]дан бастап лауазымды иеленеді |13-}}

[[Санат:Оңтүстік Корея саясаткерлері]]
[[Санат:Оңтүстік Корея заңгерлері]]
[[Санат:Оңтүстік Корея президенттері]]
[[Санат:Қазіргі мемлекет басшылары]]</text>
      <sha1>n7ca14nbztd2kibyhtfrklxzkc4mhnb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479238</id>
      <parentid>3479234</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:24:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <origin>3479238</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5447" sha1="c7w4h6ojjllt2usdl48h2agzp5ijqkd" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                  = елбасы
 | Қазақша есімі        = Юн Сок Ёль
 | Шынайы есімі         = 윤석열
 | Суреті               = South Korea President Yoon Suk Yeol portrait.jpg
 | Сурет ені            = 
 | Атауы                = Ресми портреті, 2022
 | Титулы               = 13-[[Корея Республикасының президенті]]
 | Ту                   = Seal of the President of the Republic of Korea.svg
 | Ту2                  = Flag of the President of South Korea.svg
 | Реті                 = 
 | Басқара бастады      = 10 мамыр 2022
 | Басқаруын аяқтады    = 4 сәуір 2025
 | Ізашары              = [[Мун Чжэ Ин]]
 | Ізбасары             = [[Хан Док Су]] ({{м.а.}})&lt;br&gt;[[Чхве Сан Мок]] ({{м.а.}})&lt;br&gt;[[Ли Джу Хо]] ({{м.а.}})&lt;br&gt;[[Ли Чжэ Мён]]
 | Президент            = 
 | Премьер              =
 | Титулы_2             = Корея Республикасының Бас прокуроры 
 | Ту_2                 = Emblem of the Prosecution Service of Korea.svg
 | Ту2_2                = Emblem of South Korea.svg
 | Президент_2          = [[Мун Чже Ин]]
 | Басқара бастады_2    = 25 шілде 2019
 | Басқаруын аяқтады_2  = 4 наурыз 2021
 | Ізашары_2            = Мун Му Иль
 | Ізбасары_2           = Чо Нам Кван
 | Туған күні         = 18.12.1960
 | Туған жері         = {{туғанжері|Сеул|Сеулде}}, [[Корея Республикасы]]
 | Қайтыс болған күні   = 
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Діні                 = [[католик шіркеуі]]&lt;ref&gt;https://www.joongang.co.kr/election2022/candidates/YoonSeokRyeol&lt;/ref&gt; 
 | Әкесі                =
 | Анасы                =
 | Жұбайы               = Ким Кон Хи
 | Балалары             = 
 | Партиясы             = [[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]]
 | Білімі               = [[Сеул Ұлттық Университеті]] 
 | Мамандығы            = 
 | Қолтаңбасы           = Yoon Suk-yeol Signature.svg 
 | Сайты                = 
 | Commons              = Yoon Suk Yeol
 | Марапаттары          =
}}
{{Корейше есім
|суреті    = 
|ені       = 
|хангыль   = 윤석열
|ханча     = 尹錫悅
|Маккьюна — Райшауэр романизациялануы       = Yun Sok-yol
|rr        = Yun Seok-yeol
}}
'''Юн Сок Ёль''' ({{lang-ko3|윤석열|尹錫悅}}, [[18 желтоқсан]] [[1960 жыл]], [[Сеул]]) — [[Корея Республикасы|Оңтүстік Кореялық]] саясаткер, бұрынғы прокурор, заңгер, 2022 жылғы 10 мамырдан 2025 жылғы 4 сәуірге дейін [[Корея Республикасының президенті]]. Юн 2019 бен 2021 жыл аралығында, [[Мун Чжэ Ин]] президент болған тұста Бас прокурор болып қызмет атқарды.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite news |title=Who is Yoon Seok-youl, South Korea’s conservative candidate for president? |work=The Economist |url=https://www.economist.com/the-economist-explains/2021/11/18/who-is-yoon-seok-youl-south-koreas-conservative-candidate-for-president |access-date=February 13, 2022 |issn=0013-0613}}&lt;/ref&gt; [[Юн Сок Ёль импичменті|2024 жылғы импичменті]]нен кейін өкілеттігі тоқтатылды.

Сеулде дүниеге келіп, [[Сеул Ұлттық Университеті]]н тәмамдаған. Юн Оңтүстік Кореяның Бас прокуроры болғанда бұрынғы президент [[Пак Кын Хе]]ні билігін асыра пайдаланды деп айыптау ісін жүргізуде маңызды рөл атқарды.&lt;ref name=&quot;:02&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Shin |first=Hyonhee |date=November 5, 2021 |title=S.Korea's ex-top prosecutor to challenge Moon's party in 2022 presidential election |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/china/skoreas-ex-top-prosecutor-challenge-moons-party-2022-presidential-election-2021-11-05/ |access-date=February 13, 2022}}&lt;/ref&gt; 2022 жылы болған сайлауға консерватив [[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]] партиясының атынан түсіп, демократтар партиясынан шыққан [[Ли Чжэ Мён]]ді жеңіп шықты.

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}

{{Оңтүстік Корея Президенттері|[[Мун Чжэ Ин]]|—|[[10 мамыр]] [[2022 жыл]]дан бастап лауазымды иеленеді |13-}}

[[Санат:Оңтүстік Корея саясаткерлері]]
[[Санат:Оңтүстік Корея заңгерлері]]
[[Санат:Оңтүстік Корея президенттері]]
[[Санат:Қазіргі мемлекет басшылары]]</text>
      <sha1>c7w4h6ojjllt2usdl48h2agzp5ijqkd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ориентализм (кітап)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>696573</id>
    <revision>
      <id>3479399</id>
      <parentid>3154072</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:54:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>3479399</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16144" sha1="9fy4so60deybxxkzryr7vvsfciveowg" xml:space="preserve">{{мағына|Ориентализм}}
{{Әдеби шығарма
|Атауы            = Ориентализм
|Шынайы атауы   = Orientalism
|Сурет         = Jean-Léon Gérôme - Le charmeur de serpents.jpg
|Сурет сипаттамасы = 
|Жанр                = эссе
|Авторы              = Эдвард Саид
|Түпнұсқа тілі      = ағылшын
|Жазылды            = 
|Жариялануы          = 1978
|Жеке басылым   = 
|Баспа        =  Pantheon Books
|isbn                = 978-601-7943-35-6
|Аударма           = Ұлттық аударма бюросы 2019
|Алдыңғысы          = 
|Келесі           = 
|Lib                 = 
|Уикикітап            = 
}}
'''Ориентализм''' ''(Orientalism)'' — америкалық интеллектуал [[Эдуард Уади Саид|Эдуард Саидтің]] 1978 жылы жарық көрген кітабы.  

Э.Саид «Ориентализм» деп аталатын зерттеуінде [[Ориентализм]] ұғымының пайда болуын [[Еуропа]]ның Орта және [[Таяу Шығыс]]та ғасырлар бойы үстемдік етуімен байланыстырады.Аталған еңбек алғаш рет 1978 жылы жарық көрген. Содан бері түпнұсқа [[Ағылшын тілі|ағылшын тілінде]] бірнеше рет баспа бетін көріп, әлемнің 36 тіліне аударылған. Автор ориентализмді [[Батыстық өркениет|Батыстың]] [[Шығыс өркениет|Шығысты]] тануының күрделі, көпсатылы жүйесі деп қарауды ұсынады. Ориентализмді ол өз кезегінде жалпыға белгілі классикалық мәтіндерді зерттеу мен талдауға арналған академиялық жолдан басқа категория деп санайды. Саидтің айтуынша, «Ориентализм – Батыста империялық отарлау экспансиясының тәжірибесінде қалыптастырылған шығыс адамы жайлы белгілі бір көзқарас». Э. Саид өз еңбегінде осы жағдайдың қалай туындап, қай жолмен қалыптасқанын өткен және жаңа тарихқа көз сала отырып, жан-жақты талдайды. 

Кіріспеде автор ориентализмнің бір-бірімен тығыз байланысты ғылыми-академиялық, саяси және әлеуметтік, идеологиялық сипатына тоқталып, оны жасырып жәйне айқын деген екі топқа бөледі. Аталған кітап гуманитарлық салаға өзгеше ықпал жасап, постколианлдық зерттеулерге негіз болды. 

Ориентализм – эстетикалық, ғылыми, экономикалық, әлеуметтанулық, тарихи және филологиялық мәтіндердің дәнекерлігіментүсіндіруге» тырысқан гео-экономикалық көзқарастардың жиынтығы&lt;ref&gt;[http://mazhab.kz/kk/maqalalar/sheshendik-sozder/orientalizm-degen-ne-4662/ Ориентализм деген не?]&lt;/ref&gt;.

== Тарихы == 
'''Эдуард Саид''' – әдебиет сыншысы, музыканың майталман маманы, полиглот, ғалым. Ғалымның ориенталистік көзқарастарының негізін тереңінен білу үшін де оның өміріне назар аударған жөн. Өйткені ол Батыс әлемінің Шығысқа деген ұстанымын, ғұмырының жартысынан көбін [[Америка Құрама Штаттары|Америкада]] өткізуі арқылы «Шығыс адамы» ретінде басынан өткерді. Эдуард Саид 1935 жылы [[Иерусалим|Иерусалимде]] христиан отбасында дүниеге келген. Бастауыш және орта білімін [[Мысыр|Мысырда]] ағылшын тілінде білім беретін  отарлаушылардың мектебінде алды. Кейін [[Принстон университеті|Принстон]] мен Гарвард университеттерінде жоғары білімге ие болды. Университетте білім алып жүргенде жазғы демалысын [[Ливан|Ливанға]] қоныс аударған отбасының жанында өткізіп, онда [[әдебиет]], [[музыка]] мен [[Философия|философияны]] үйренетін&lt;ref&gt;[https://kazislam.kz/eduard-said-zhane-orientalizm/ Эдуард Саид және ориентализм]&lt;/ref&gt;. 

Э. Саид бұл кітабін, шығыс халықтары мен қоғамдары туралы жазылған және ағылшын, француз т.б. батыс тілдерінде жарық көрген бірнеше мың мәтінге сүйеніп жазады. Э. Саид «ориентализм» ұғымын біз білетін шығыстану ғылымы мағынасында көп қолданбайды. Э.Саидтің анализдері бойынша, «ориентализм» ең алдымен қате методология, «шығысты» қисық призма арқылы зерттеу, қабылдау және бұрмаланған күйінде басқаларға таныту методологиясы (қазіргі кезде кейбір ғалымдар «ориентализм» ұғымын «өзімізге ұқасамайтындарды қисық призма арқылы, бұрмаланған көзқарас арқылы зерттеу, кабылдау және бұл образдарды басқаларға кабылдатқызу методологиясы деп кең мағынада алып қарастырады).

Ориенталистік менталитеттің Шығыс образдарын үш топқа жинақтауға болады: 

# Шығыс - «деспотикалық» (despotic), яғни шығыс халықтары, қоғамдары (әсіресе шығыстың ер адамы) қатыгез, қанышер болып келеді («шығыс деспотизмы» мен «Ислам қылыш діні» деген «а-приори» ұғымдарды бұған мысал ретінде келтіріге болады); 
# Шығыс - «экзотикалық» (exotic), яғни шығыс халықтары, қоғамдары таңғажайып, тылсым дүние; 
# Шығыс – «эротикалық» (erotic), яғни шығыс халықтары, қоғамдары сезімдердің жетегінде кеткен, шығыс әйелі сенсуализацияланады (мысалы гарем, шығыс биі жайындағы мифтер осылайша ойдан шығарылған).&lt;ref&gt;[https://turkiya.kz/p_582/ Ориентализм және ұлттық таным жүйесі]&lt;/ref&gt;

== Қазақ тіліндегі басылым ==
2019 жылы ''«Жаңа гуманитарлық білім. 100 жаңа оқулық»'' мемлекеттік бағдарлама аясында [[Ұлттық аударма бюросы|Ұлттық аударма бюросынан]] тұңғыш рет қазақ тіліне аударды. Кітап қатты мұқабамен 10 000 тиражбен басылды &lt;ref&gt;[https://100kitap.kz/kz/book/32 Ориентализм 100kitap.kz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230222084510/https://100kitap.kz/kz/book/32 |date=2023-02-22 }}&lt;/ref&gt;. Мемлекеттік бағдарлама аясында Қазақстанның жоғары білім беру мекемелерінің кітапханаларына таратылды. 
Кітапты қазақ тіліне аударған [[Колумбия университеті|Колумбия университетінің]] магистрі, шығыстанушы ''Тимур Муктаров'' аударды. Кітаптың қазақ тіліндегі басылымына [[Оксфорд университеті|Оксфорд университетенің]] магистрі, шығыстанушы ''Ғалым Боқаш'' алғысөз жазған болатын: 

&lt;blockquote&gt;''Көрнекті мәдениеттанушы, арабтекті америкалық интеллектуал Эдуард Уади Саид 1978 жылы жариялаған «Ориентализм» атты академиялық зерттеуінде Шығыс тарихы, саясаты мен мәдениетіне қатысты кезінде Батыстың ғылыми ортасында, әлеуметтік санасы мен басқару жүйесінде орнығып қалған біршама жалған, жасанды және қате түсінікті сыни ой сүзгісінен қайта өткізді. [[Гарвард университеті]]&lt;nowiki/&gt;нің түлегі, Колумбия университетінің профессоры, Америка лингвистика академиясының президенті және Палестина мемлекетін құруды жақтаушы болған Саид бұл еңбегінде «ориентализм» түсінігін бірнеше сатыға қойып қарастырады. Белгілі америкалық шығыстанушы һәм сыншы Бейли Виндер бұл сатыларды Шығыс туралы академиялық зерттеудің бір парасы, Батыс пен Шығыстың арасындағы онтологиялық және эпистемологиялық айырмашылық туралы жалпы таным және XVIII ғасырдың соңынан бастап Шығыста орныққан Батыс билігінің корпорациялық басқару жүйесі деп сипаттаған.''

''Кәсіби әдебиеттанушы ретінде Саид үш бөлімнен тұратын кітабының алғашқы екі бөлімінде («Ориентализмнің аумағы» және «Ориенталистік құрылымдар мен қайта құрылымдар») жаңа заманғы Батыстың Шығыс туралы үстірттеу түсініктерін түрлі тарихи және әдеби мәтіндер арқылы терең сараптап берген. Ал «Ориентализм бүгін» атты үшінші бөлімінде ол «Шығыс туралы жаңсақ пікір қалыптастыру әрекетінің» қазіргі ғылыми ортада жалғасып жатуы мүмкін екеніне нұсқайды. Дәл осы бөлімнің, әсіресе автордың ұлыбританиялық-америкалық шығыстанушы Бернард Льюистің тұжырымдарына қатысты пайымдарының Батыстағы академиялық ортада сынға ұшырағанын атап өту ләзім. Кейбір замандас зерттеушілер Саид өз тұжырымын дәлелдеу үшін Льюистің мәтіндерін үзіп-жұлып, өзіне тиімді түрде ғана пайдаланды деп ойлайды.''

''«Ориент» (Шығыс) деген өте кең тақырып болғандықтан, Саид бұл зерттеуінің ауқымын «Арабтар мен исламды танудағы ағылшын-франко-америкалық тәжірибе» деп тарылта айқындаған. Сол себепті, негізінен, Батыс пен арабтілді Таяу Шығыстың қарым-қатынасына жіті үңілген. Бірақ «Ориентализм» Батыстың басқа да Шығыс халықтарын, әсіресе отарлау кезеңіндегі «тану» ерекшеліктері туралы көптеген академиялық зерттеудің жазылуына, мәдени кеңістіктегі түрлі пікірталасқа түрткі болды. Бұл еңбек қазақтілді зерттеушілер мен студенттердің ойын қозғап, олардың Қазақ хандығы мен ҚазССР-іне қатысты қалыптасқан «патшалы Ресей ориентализмі» мен «совет ориентализмінің» стереотиптері туралы тың деректер табуына, осы құбылыстың жаңа қырын айшықтап шығуына себеп болуы әбден мүмкін.''

''Ұлттық аударма бюросының «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы аясында қазақ тіліне аударылған Эдуард Уади Саидтың «Ориентализмі» – қазақстандық шығыстанушылар, [[Саясаттанудың ғылым ретіндегі фунщиялары|саясаттанушылар]], тарихшылар мен мәдениеттанушылар үшін, жалпы оқырман үшін зор олжа. Бұл ұйым Батыс тілдерінен қазақ тіліне академиялық зерттеулерді тікелей аудару тәжірибесін қалыптастыруға ерен еңбек сіңіріп отыр. Осы үрдістің алғашқы нұсқаларының бірі – «Ориентализмнің» қазақша тәржімесінде аз-маз стильдік қатенің ұшырасуы – заңдылық. «Көш жүре түзеледі». Ұлттық аударма бюросының заманауи академиялық тәржіме орталығын қалыптастыру әрекетін тарихи маңыздылығы жағынан IX ғасырда Бағдадта халиф әл-Мамун ашқан «Даналық үйімен» («Бәйт әл-Хикма») және XX ғасырдың басындағы алашордашыл аудармашылардың мектебімен салыстырар едім. Өйткені мұндай пассионарлық ынта-ықыласты бастама – Қазақстандағы білім беру ісі мен ғылыми ортаны дамытып, жаңашыл көзқарасты оқырман қалыптастырады.''&lt;/blockquote&gt; 

== Қосымша ==
* «Ориентализм» кітабының негізінде дайындалған онлайн-курс&lt;ref&gt;[https://openu.kz/kz/courses/orientalizmk онлайн-кур «Ориентализм»]&lt;/ref&gt;
* «Сана» бағдарламасы. «Ориентализм» &lt;ref&gt;[https://www.youtube.com/watch?v=xlwOfOOz_U0 Сана бағдарламасы. Ориентализм]&lt;/ref&gt;.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ағылшын тіліндегі кітаптар]]
[[Санат:Постколониализм]]
[[Санат:Ориентализм]]</text>
      <sha1>9fy4so60deybxxkzryr7vvsfciveowg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы:Casserium/зертхана</title>
    <ns>2</ns>
    <id>700124</id>
    <revision>
      <id>3479265</id>
      <parentid>3478767</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:12:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479265</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="192" sha1="rrlx1e44c8ffn3qy1uxy9wl52y8kwx2" xml:space="preserve">Президентiнiң куәлiгiн, омырауға тағатын белгiсiн, байрағын және &quot;Алтын қыран&quot; орденiн

[[Алтын Қыран ордені]]</text>
      <sha1>rrlx1e44c8ffn3qy1uxy9wl52y8kwx2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479266</id>
      <parentid>3479265</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:15:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479266</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="378" sha1="1fkh3sqkj55aafy5t37tf4vz4t1degs" xml:space="preserve">Президентiнiң куәлiгiн, омырауға тағатын белгiсiн, байрағын және &quot;Алтын қыран&quot; орденiн

[[Алтын Қыран ордені]]

&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot; perrow=&quot;3&quot;&gt;
Flag of the President of Kazakhstan.svg|Қазақстан Республикасы Президентінің байрағы
&lt;/gallery&gt;</text>
      <sha1>1fkh3sqkj55aafy5t37tf4vz4t1degs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479267</id>
      <parentid>3479266</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:24:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479267</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="514" sha1="2oont0lfmd9efi2qku5tdh94ilupdo1" xml:space="preserve">Президентiнiң куәлiгiн, омырауға тағатын белгiсiн, байрағын және &quot;Алтын қыран&quot; орденiн

&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot; perrow=&quot;3&quot;&gt;
Flag of the President of Kazakhstan.svg|[[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Республикасы Президентінің байрағы]]
Insignia of order Gold eagle.jpg|[[Алтын Қыран ордені|«Алтын қыран»]] ордені
&lt;/gallery&gt;</text>
      <sha1>2oont0lfmd9efi2qku5tdh94ilupdo1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479268</id>
      <parentid>3479267</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:30:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479268</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="577" sha1="bxjk29lnax4luxtqvezhzjks6x71iee" xml:space="preserve">Президентiнiң куәлiгiн, омырауға тағатын белгiсiн, байрағын және &quot;Алтын қыран&quot; орденiн

== Президенттің айырым белгілері ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot; perrow=&quot;3&quot;&gt;
Flag of the President of Kazakhstan.svg|[[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Республикасы Президентінің байрағы]]
Insignia of order Gold eagle.jpg|[[Алтын Қыран ордені|«Алтын қыран» ордені]]
&lt;/gallery&gt;</text>
      <sha1>bxjk29lnax4luxtqvezhzjks6x71iee</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479270</id>
      <parentid>3479268</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:42:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Президенттің айырым белгілері */</comment>
      <origin>3479270</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="721" sha1="ba6voi5gao2bjt41qrdtpilcbwejbqh" xml:space="preserve">Президентiнiң куәлiгiн, омырауға тағатын белгiсiн, байрағын және &quot;Алтын қыран&quot; орденiн

== Президенттің айырым белгілері ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot; perrow=&quot;3&quot;&gt;
File:Znak Presidenta RK.jpg|Қазақстан Республикасы Президентінің омырауға тағатын белгiсi
Flag of the President of Kazakhstan.svg|[[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Республикасы Президентінің байрағы]]
Insignia of order Gold eagle.jpg|[[Алтын Қыран ордені|«Алтын қыран» ордені]]
&lt;/gallery&gt;</text>
      <sha1>ba6voi5gao2bjt41qrdtpilcbwejbqh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479274</id>
      <parentid>3479270</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:53:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479274</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="152" sha1="cwnflu3q51sabke5kz46ottfch84b2p" xml:space="preserve">Президентiнiң куәлiгiн, омырауға тағатын белгiсiн, байрағын және &quot;Алтын қыран&quot; орденiн</text>
      <sha1>cwnflu3q51sabke5kz46ottfch84b2p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>701995</id>
    <revision>
      <id>3479290</id>
      <parentid>3467066</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T21:15:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Басшылығы және құрамы */</comment>
      <origin>3479290</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25125" sha1="cdgb85eaiyi921yzsibfwev4vr8jz87" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік кеңесі
 |қысқартылған атауы    = 
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = Emblem of Kazakhstan latin.svg 
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = 
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[17 маусым]] [[1993 жыл]]
 |ізашары1          = Қазақ КСР Қауіпсіздік Кеңесі 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Астана]]
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы
 |басшылықтың есімі2    = [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]]
 |басшылықтың лауазымы2 = Хатшысы 
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = 
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
'''Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік кеңесі''' — Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету саласында бірыңғай мемлекеттік саясат жүргізуді үйлестіретін конституциялық орган.

Қауіпсіздік кеңесін Қазақстан Республикасының Президенті ішкі саяси тұрақтылықты сақтау, конституциялық құрылысты, мемлекеттік тәуелсіздікті, аумақтық тұтастықты және халықаралық аренада Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғау мақсатында құрады.

== Тарихы ==
Қауіпсіздік Кеңесі туралы қолданыстағы Ереже Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 12 ақпандағы № 838 Жарлығымен бекітілген.

Қауіпсіздік Кеңесінің тарихы 1991 жылдан басталады, онда Қазақ КСР Президентінің 21 тамыздағы Жарлығымен Қазақ КСР-нің Қауіпсіздік Кеңесі құрылған болатын. Кейіннен ол Қазақстан Республикасы Президентінің 1993 жылғы 17 маусымдағы Жарлығымен Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік Кеңесі болып қайта құрылды.

== Өкілеттіктері ==
''Қазақстан Республикасының қауіпсіздік кеңесі &quot;Қазақстан Республикасының қауіпсіздік кеңесі туралы&quot; 2018 жылғы 5 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Президенті құратын және ішкі саяси тұрақтылықты сақтау, конституциялық құрылысты, мемлекеттік тәуелсіздікті, аумақтық тәуелсіздікті қорғау мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету саласында бірыңғай мемлекеттік саясатты жүргізуді үйлестіретін конституциялық орган болып табылады.''

'''Қауіпсіздік Кеңесінің негізгі міндеттері:'''

1) Президентке ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, елдің қорғаныс қабілетін нығайту, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету, осы салалардағы мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қызметін үйлестіру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын іске асыру жөнінде ұсыныстар мен ұсынымдар енгізу;

2) Президент үшін:

соғыс жағдайын енгізу, ұзарту, күшін жою;

төтенше жағдай енгізу, ұзарту, күшін жою;

бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау жөніндегі халықаралық міндеттемелерді орындау үшін Қазақстан Республикасының Қарулы күштерін пайдалану;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасына және Қауіпсіздік Кеңесі Төрағасының шешімдеріне сәйкес өзге де міндеттерді орындау болып табылады.

'''Қауіпсіздік кеңесі''' мемлекеттік органдар мен ұйымдардың, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардың елдің ұлттық қауіпсіздігі мен халықаралық ұстанымдарын, мемлекеттің қорғаныс қабілетін, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету саласындағы іс-шараларды іске асыру жөніндегі қызметін үйлестіреді. Сондай-ақ заң жобаларын талдайды және құзыреті шегінде нормативтік құжаттардың орындалуын бақылайды.

'''Қауіпсіздік Кеңесінің отырыстары''' Қауіпсіздік Кеңесі Төрағасының немесе Төрағаның уәкілеттік беруі бойынша Қауіпсіздік Кеңесі мүшелерінің бірінің төрағалық етуімен өткізіледі. Қауіпсіздік Кеңесінің отырыстарын өткізу мерзімділігін Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы айқындайды.

Қауіпсіздік Кеңесі төрағасының шешімі бойынша Қауіпсіздік Кеңесінің жекелеген мүшелерінің қатысуымен Қауіпсіздік Кеңесінің жедел кеңестері өткізілуі мүмкін.

Қауіпсіздік Кеңесінің және Қауіпсіздік Кеңесінің жедел кеңестерінің шешімдері Қауіпсіздік Кеңесінің қатысып отырған мүшелерінің жалпы санының қарапайым көпшілік даусымен қабылданады. Дауыстар тең болған кезде төрағалық етушінің дауысы шешуші болып табылады.

Қауіпсіздік Кеңесінің және Қауіпсіздік Кеңесінің жедел кеңестерінің шешімдері оларды Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы бекіткеннен кейін күшіне енеді, қажет болған жағдайда олар Президенттің актілерімен іске асырылады.

Қауіпсіздік Кеңесінің, сондай-ақ Қауіпсіздік Кеңесінің жедел кеңестерінің шешімдері міндетті болып табылады және оларды Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары, ұйымдары мен лауазымды адамдары мүлтіксіз орындауға тиіс.

Қауіпсіздік Кеңесінің қызметін ақпараттық-талдамалық және ұйымдастырушылық қамтамасыз етуді Қауіпсіздік Кеңесінің Аппараты жүзеге асырады.

Қажет болған жағдайда Қауіпсіздік Кеңесінің қызметін қамтамасыз ету үшін Қауіпсіздік Кеңесінің ведомствоаралық комиссиялары, сараптама кеңесі, инспекциялық және жұмыс топтары, сондай-ақ Қауіпсіздік Кеңесі жанындағы өзге де консультативтік-кеңесші органдар құрылуы мүмкін. Оларды құру, міндеттері, функциялары мен лауазымдық құрамы туралы мәселені қауіпсіздік кеңесі хатшысының ұсынуы бойынша Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы шешеді.

Қауіпсіздік Кеңесінің ведомствоаралық комиссиялары, сараптама кеңесі, инспекциялық және жұмыс топтары, сондай-ақ Қауіпсіздік Кеңесі жанындағы өзге де консультативтік-кеңесші органдар Қауіпсіздік Кеңесінің отырыстары мен жедел кеңестеріне материалдар дайындауды жүзеге асырады, Қауіпсіздік Кеңесінің, Президенттің, Қауіпсіздік Кеңесі Төрағасының тапсырмасы бойынша талдамалық және зерттеу жұмыстарын орындайды, Қауіпсіздік Кеңесіне Мемлекеттік қызметтің негізгі бағыттары бойынша ұсыныстар мен ұсынымдар әзірлейді. елдің ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету саласындағы саясат.

Қауіпсіздік Кеңесінің және Қауіпсіздік Кеңесінің жанындағы консультативтік-кеңесші органдардың қызметін Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы үйлестіреді.

Қауіпсіздік Кеңесінің ведомствоаралық комиссияларының, Сараптамалық кеңестің, инспекциялық және жұмыс топтарының, Қауіпсіздік Кеңесі жанындағы өзге де консультативтік-кеңесші органдардың қызметін ақпараттық-талдамалық және ұйымдастырушылық-техникалық қамтамасыз етуді өкілдері осы органдардың жұмысына қатысатын мемлекеттік органдар мен ұйымдар, сондай-ақ аппарат жүзеге асырады.

== Басшылығы және құрамы ==
Қазақстан Республикасының Президенті '''Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы''' болып табылады, ол '''Қауіпсіздік Кеңесінің құрамын''' қалыптастырады. Қауіпсіздік кеңесіне 2022 жылғы 5 қаңтардан бастап [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] төрағалық етеді. 

'''Лауазымы бойынша Қауіпсіздік Кеңесінің мүшелері:'''
* Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Төрағасы: [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]
* Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің Төрағасы: [[Ерлан Жақанұлы Қошанов|Ерлан Қошанов]]
* Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі: [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]
* Қазақстан Республикасының Президенті Әкімшілігінің Басшысы: [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебай]]
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы: [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]]
* Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры: [[Берік Ноғайұлы Асылов|Берік Асылов]]
* Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасы: [[Ермек Алдабергенұлы Сағымбаев|Ермек Сағымбаев]]
* Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің бастығы: [[Сәкен Сайынұлы Исабеков|Сәкен Исабеков]]
* Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі: [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]
* Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі: [[Дәурен Жұматайұлы Қосанов|Дәурен Қосанов]]
* Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрі: [[Ержан Сапарбекұлы Сәденов|Ержан Сәденов]].&lt;ref&gt;[https://www.akorda.kz/kz/security_council/about Қауіпсіздік Кеңесі туралы]&lt;/ref&gt;

ҚР Қауіпсіздік Кеңесі туралы Заңға сәйкес Қауіпсіздік Кеңесінің өмір бойы төрағасы болып Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті-Нұрсұлтан Назарбаев саналды. 2018 жылы республиканың Қауіпсіздік Кеңесі туралы заң қабылданды, оның төрағасы ретінде Қазақстанның Тұңғыш Президенті &quot;өмір бойы&quot; тағайындалды. Бұрын сарапшылар бұл заңды Назарбаев қайтыс болғанға дейін, тіпті елде басқа президент пен Үкімет болса да, билікті сақтауға мүмкіндік беретін жоба ретінде қарастырған. 2022 жылғы 5 қаңтарда Қауіпсіздік Кеңесінің төрағалығы Нұрсұлтан Назарбаевтан Қазақстан Республикасының Президенті [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаевқа]] өтті. 2022 жылғы 19 қаңтарда Қазақстан Мәжілісі Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік кеңесіне өмір бойы төрағалық етуін тоқтатты.&lt;ref&gt;[https://egemen.kz/article/301653-nazarbaevtynh-qauipsizdik-kenhesine-toraghalyq-etuin-dgoyu-turaly-zanh-qaraldy Назарбаевтың Қауіпсіздік кеңесіне төрағалық етуін жою туралы заң қаралды]&lt;/ref&gt; 2022 жылғы 7 ақпанда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев заңға түзетулерге қол қойды.&lt;ref&gt;[https://kaztag.kz/ru/news/to-aev-nazarbaevty-kilettigin-shekteu-boyynsha-t-zetulerge-ol-oydy Тоқаев Назарбаевтың өкілеттігін шектеу бойынша түзетулерге қол қойды]&lt;/ref&gt;

== Қауіпсіздік Кеңесінің аппараты ==
Қауіпсіздік Кеңесінің аппараты Президент әкімшілігінің құрамына кіреді, оны Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін '''Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы''' басқарады. Қауіпсіздік кеңесінің хатшысын Қазақстан Республикасының Президенті қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.

Аппарат құрылымы:
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Ахуалдық орталығы
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Әскери қауіпсіздік және қорғаныс бөлімі
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Қауіпсіздіктің өзекті мәселелері бөлімі
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Талдау бөлімі&lt;ref&gt;[https://www.akorda.kz/kz/executive_office/executive_office_stucture Президент Әкімшілігінің құрылымы]&lt;/ref&gt;

Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы лауазымы 1994 жылдың маусымынан бастап бекітілді. Бұған дейін Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы қызметін атқарған тұлғалар:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
!№
!Суреті
!Аты-жөні
!Лауазымға тағайындалды 
!Лауазымынан босатылды
|-
| 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Болат Әбдірахманұлы Баекенов|Болат Баекенов]]&lt;br&gt;{{small|(1942—2023)}} || маусым 1994 || қазан 1994
|-
| 2 || [[Сурет:Төлеген Жүкеев.jpeg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Төлеген Тілекұлы Жүкеев|Төлеген Жүкеев]]&lt;br&gt;{{small|(1949 туған)}} || қазан 1994 || қазан 1995
|-
| 3 || [[Сурет:Baltash Tursumbayev.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Балташ Молдабайұлы Тұрсымбаев|Балташ Тұрсымбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1946—2022)}} || қазан 1995 || қазан 1996
|-
| 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Бексұлтан Сәрсеков]]&lt;br&gt;{{small|(1953 туған)}} || қазан 1996 || ақпан 1999 
|-
| 5 || [[Сурет:Marat Tazhin.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 24 ақпан 1999 || 4 мамыр 2001 
|-
| 6 || [[Сурет:Altynbek.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Алтынбек Сәрсенбайұлы]]&lt;br&gt;{{small|(1962—2006)}} || 4 мамыр 2001 || 11 желтоқсан 2001 
|-
| 7 || [[Сурет:Marat Tazhin.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 11 желтоқсан 2001 || тамыз 2002 
|-
| 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Омархан Нұртайұлы Өксікбаев|Омархан Өксікбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1954 туған)}} || тамыз 2002 || маусым 2003
|-
| 9 || [[Сурет:Photo of Bulat Utemuratov 1.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Болат Жамитұлы Өтемұратов|Болат Өтемұратов]]&lt;br&gt;{{small|(1957 туған)}} || 16 маусым 2003 || 28 наурыз 2006
|-
| 10 || [[Сурет:Marat Tazhin.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 11 қаңтар 2007
|-
| 11 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || тамыз 2008 
|-
| 12 || [[Сурет:Қ. Сүлейменов.tif|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Қайырбек Шошанұлы Сүлейменов|Қайырбек Сүлейменов]]&lt;br&gt;{{small|(1949 туған)}} || тамыз 2008 || 4 қыркүйек 2009
|-
| 13 || [[Сурет:Marat Tazhin.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 4 қыркүйек 2009 || 16 қаңтар 2013 
|-
| 14 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Қайрат Пернешұлы Қожамжаров|Қайрат Қожамжаров]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 6 тамыз 2014
|-
| style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|м.а. || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|[[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|[[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]&lt;br&gt;{{small|(1954 туған)}} || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|6 тамыз 2014 || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|19 қараша 2014
|-
| 15 || [[Сурет:Официальный визит Министра обороны Российской Федерации генерала армии Сергея Шойгу в Астану 01 (cropped).jpg|жиекті|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев|Нұрлан Ермекбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1963 туған)}} || 19 қараша 2014 || 13 қыркүйек 2016
|-
| 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Владимир Зейноллаұлы Жұмақанов|Владимир Жұмақанов]]&lt;br&gt;{{small|(1955 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018
|-
| 17 || [[Сурет:Официальный визит Министра обороны Российской Федерации генерала армии Сергея Шойгу в Астану 01 (cropped).jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев|Нұрлан Ермекбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1963 туған)}} || 4 сәуір 2018 || 7 тамыз 2018
|-
| 18 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Ғабит Жақыпбайұлы Байжанов|Ғабит Байжанов]]&lt;br&gt;{{small|(1963 туған)}} || 19 қыркүйек 2018 || 12 ақпан 2019
|-
| 19 || [[Сурет:Kalmukhambet Kassymov (24599) (cropped).jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Қалмұханбет Нұрмұханбетұлы Қасымов|Қалмұханбет Қасымов]]&lt;br&gt;{{small|(1957 туған)}} || 12 ақпан 2019 || 16 қаңтар 2020
|-
| 20 || [[Сурет:Aset Isekeshev.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Әсет Өрентайұлы Исекешев|Әсет Исекешев]]&lt;br&gt;{{small|(1971 туған)}} || 16 қаңтар 2020 || 25 ақпан 2022
|-
| 21 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]]&lt;br&gt;{{small|(1964 туған)}} || 25 ақпан 2022 || —
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстан мемлекеттік құрылымдары]]</text>
      <sha1>cdgb85eaiyi921yzsibfwev4vr8jz87</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479340</id>
      <parentid>3479290</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:33:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Casserium</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <origin>3479340</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25161" sha1="bkdwyh4h743lz94acbltnyj42n0ckrx" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік орган
 |атауы                 = Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік кеңесі
 |қысқартылған атауы    = 
 |шынайы атауы   = 
 |шынайы атауы1  = 
 |шынайы атауы2  = 
 |құзыреті       = 
 |құзерет_тақырып_мәтіні = 
 |эмблема                = Emblem of Kazakhstan latin.svg 
 |эмблеманың ені         = 
 |эмблеманың тақырыбы    = 
 |мөрі              = 
 |мөрдің ені        = 
 |мөрдің тақырыбы   = 
 |сурет             = 
 |сурет ені         = 
 |сурет тақырыбы    = 
 |құрылған жылы     = [[17 маусым]] [[1993 жыл]]
 |ізашары1          = Қазақ КСР Қауіпсіздік Кеңесі 
 |ізашары2          = 
 |таратылған жылы   = 
 |ізбасары          = 
 |бағынады          = 
 |штаб-пәтері       = [[Астана]]
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region_code      = 
 |қызметкерлер      = 
 |бюджет            = 
 |министрдің есімі1     = 
 |министрдің міндеті1   = 
 |министрдің есімі2     = 
 |министрдің міндеті2   = 
 |басшылықтың есімі1    = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]
 |басшылықтың лауазымы1 = Төрағасы
 |басшылықтың есімі2    = [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]]
 |басшылықтың лауазымы2 = Хатшысы 
 |жоғарыда тұрған мекеме      = 
 |бір мекемеге қарасты орган1 = 
 |бір мекемеге қарасты орган2 = 
 |құжат1           = 
 |сайты            = [https://www.akorda.kz/kz akorda.kz]
 |түсініктемелер   = 
 |карта            = 
 |карта ені        = 
 |картаның тақырыбы   = 
}}
'''Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік кеңесі''' — Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету саласында бірыңғай мемлекеттік саясат жүргізуді үйлестіретін конституциялық орган.

Қауіпсіздік кеңесін Қазақстан Республикасының Президенті ішкі саяси тұрақтылықты сақтау, конституциялық құрылысты, мемлекеттік тәуелсіздікті, аумақтық тұтастықты және халықаралық аренада Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғау мақсатында құрады.

== Тарихы ==
Қауіпсіздік Кеңесі туралы қолданыстағы Ереже Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 12 ақпандағы № 838 Жарлығымен бекітілген.

Қауіпсіздік Кеңесінің тарихы 1991 жылдан басталады, онда Қазақ КСР Президентінің 21 тамыздағы Жарлығымен Қазақ КСР-нің Қауіпсіздік Кеңесі құрылған болатын. Кейіннен ол Қазақстан Республикасы Президентінің 1993 жылғы 17 маусымдағы Жарлығымен Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік Кеңесі болып қайта құрылды.

== Өкілеттіктері ==
''Қазақстан Республикасының қауіпсіздік кеңесі &quot;Қазақстан Республикасының қауіпсіздік кеңесі туралы&quot; 2018 жылғы 5 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Президенті құратын және ішкі саяси тұрақтылықты сақтау, конституциялық құрылысты, мемлекеттік тәуелсіздікті, аумақтық тәуелсіздікті қорғау мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету саласында бірыңғай мемлекеттік саясатты жүргізуді үйлестіретін конституциялық орган болып табылады.''

'''Қауіпсіздік Кеңесінің негізгі міндеттері:'''

1) Президентке ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, елдің қорғаныс қабілетін нығайту, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету, осы салалардағы мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қызметін үйлестіру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын іске асыру жөнінде ұсыныстар мен ұсынымдар енгізу;

2) Президент үшін:

соғыс жағдайын енгізу, ұзарту, күшін жою;

төтенше жағдай енгізу, ұзарту, күшін жою;

бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау жөніндегі халықаралық міндеттемелерді орындау үшін Қазақстан Республикасының Қарулы күштерін пайдалану;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасына және Қауіпсіздік Кеңесі Төрағасының шешімдеріне сәйкес өзге де міндеттерді орындау болып табылады.

'''Қауіпсіздік кеңесі''' мемлекеттік органдар мен ұйымдардың, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардың елдің ұлттық қауіпсіздігі мен халықаралық ұстанымдарын, мемлекеттің қорғаныс қабілетін, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету саласындағы іс-шараларды іске асыру жөніндегі қызметін үйлестіреді. Сондай-ақ заң жобаларын талдайды және құзыреті шегінде нормативтік құжаттардың орындалуын бақылайды.

'''Қауіпсіздік Кеңесінің отырыстары''' Қауіпсіздік Кеңесі Төрағасының немесе Төрағаның уәкілеттік беруі бойынша Қауіпсіздік Кеңесі мүшелерінің бірінің төрағалық етуімен өткізіледі. Қауіпсіздік Кеңесінің отырыстарын өткізу мерзімділігін Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы айқындайды.

Қауіпсіздік Кеңесі төрағасының шешімі бойынша Қауіпсіздік Кеңесінің жекелеген мүшелерінің қатысуымен Қауіпсіздік Кеңесінің жедел кеңестері өткізілуі мүмкін.

Қауіпсіздік Кеңесінің және Қауіпсіздік Кеңесінің жедел кеңестерінің шешімдері Қауіпсіздік Кеңесінің қатысып отырған мүшелерінің жалпы санының қарапайым көпшілік даусымен қабылданады. Дауыстар тең болған кезде төрағалық етушінің дауысы шешуші болып табылады.

Қауіпсіздік Кеңесінің және Қауіпсіздік Кеңесінің жедел кеңестерінің шешімдері оларды Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы бекіткеннен кейін күшіне енеді, қажет болған жағдайда олар Президенттің актілерімен іске асырылады.

Қауіпсіздік Кеңесінің, сондай-ақ Қауіпсіздік Кеңесінің жедел кеңестерінің шешімдері міндетті болып табылады және оларды Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары, ұйымдары мен лауазымды адамдары мүлтіксіз орындауға тиіс.

Қауіпсіздік Кеңесінің қызметін ақпараттық-талдамалық және ұйымдастырушылық қамтамасыз етуді Қауіпсіздік Кеңесінің Аппараты жүзеге асырады.

Қажет болған жағдайда Қауіпсіздік Кеңесінің қызметін қамтамасыз ету үшін Қауіпсіздік Кеңесінің ведомствоаралық комиссиялары, сараптама кеңесі, инспекциялық және жұмыс топтары, сондай-ақ Қауіпсіздік Кеңесі жанындағы өзге де консультативтік-кеңесші органдар құрылуы мүмкін. Оларды құру, міндеттері, функциялары мен лауазымдық құрамы туралы мәселені қауіпсіздік кеңесі хатшысының ұсынуы бойынша Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы шешеді.

Қауіпсіздік Кеңесінің ведомствоаралық комиссиялары, сараптама кеңесі, инспекциялық және жұмыс топтары, сондай-ақ Қауіпсіздік Кеңесі жанындағы өзге де консультативтік-кеңесші органдар Қауіпсіздік Кеңесінің отырыстары мен жедел кеңестеріне материалдар дайындауды жүзеге асырады, Қауіпсіздік Кеңесінің, Президенттің, Қауіпсіздік Кеңесі Төрағасының тапсырмасы бойынша талдамалық және зерттеу жұмыстарын орындайды, Қауіпсіздік Кеңесіне Мемлекеттік қызметтің негізгі бағыттары бойынша ұсыныстар мен ұсынымдар әзірлейді. елдің ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету саласындағы саясат.

Қауіпсіздік Кеңесінің және Қауіпсіздік Кеңесінің жанындағы консультативтік-кеңесші органдардың қызметін Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы үйлестіреді.

Қауіпсіздік Кеңесінің ведомствоаралық комиссияларының, Сараптамалық кеңестің, инспекциялық және жұмыс топтарының, Қауіпсіздік Кеңесі жанындағы өзге де консультативтік-кеңесші органдардың қызметін ақпараттық-талдамалық және ұйымдастырушылық-техникалық қамтамасыз етуді өкілдері осы органдардың жұмысына қатысатын мемлекеттік органдар мен ұйымдар, сондай-ақ аппарат жүзеге асырады.

== Басшылығы және құрамы ==
Қазақстан Республикасының Президенті '''Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы''' болып табылады, ол '''Қауіпсіздік Кеңесінің құрамын''' қалыптастырады. Қауіпсіздік кеңесіне 2022 жылғы 5 қаңтардан бастап [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] төрағалық етеді. 

'''Лауазымы бойынша Қауіпсіздік Кеңесінің мүшелері:'''
* Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Төрағасы: [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]
* Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің Төрағасы: [[Ерлан Жақанұлы Қошанов|Ерлан Қошанов]]
* Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі: [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]
* Қазақстан Республикасының Президенті Әкімшілігінің Басшысы: [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебай]]
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы: [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]]
* Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры: [[Берік Ноғайұлы Асылов|Берік Асылов]]
* Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасы: [[Ермек Алдабергенұлы Сағымбаев|Ермек Сағымбаев]]
* Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің бастығы: [[Сәкен Сайынұлы Исабеков|Сәкен Исабеков]]
* Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі: [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]
* Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі: [[Дәурен Жұматайұлы Қосанов|Дәурен Қосанов]]
* Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрі: [[Ержан Сапарбекұлы Сәденов|Ержан Сәденов]].&lt;ref&gt;[https://www.akorda.kz/kz/security_council/about Қауіпсіздік Кеңесі туралы]&lt;/ref&gt;

ҚР Қауіпсіздік Кеңесі туралы Заңға сәйкес Қауіпсіздік Кеңесінің өмір бойы төрағасы болып Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті-Нұрсұлтан Назарбаев саналды. 2018 жылы республиканың Қауіпсіздік Кеңесі туралы заң қабылданды, оның төрағасы ретінде Қазақстанның Тұңғыш Президенті &quot;өмір бойы&quot; тағайындалды. Бұрын сарапшылар бұл заңды Назарбаев қайтыс болғанға дейін, тіпті елде басқа президент пен Үкімет болса да, билікті сақтауға мүмкіндік беретін жоба ретінде қарастырған. 2022 жылғы 5 қаңтарда Қауіпсіздік Кеңесінің төрағалығы Нұрсұлтан Назарбаевтан Қазақстан Республикасының Президенті [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаевқа]] өтті. 2022 жылғы 19 қаңтарда Қазақстан Мәжілісі Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік кеңесіне өмір бойы төрағалық етуін тоқтатты.&lt;ref&gt;[https://egemen.kz/article/301653-nazarbaevtynh-qauipsizdik-kenhesine-toraghalyq-etuin-dgoyu-turaly-zanh-qaraldy Назарбаевтың Қауіпсіздік кеңесіне төрағалық етуін жою туралы заң қаралды]&lt;/ref&gt; 2022 жылғы 7 ақпанда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев заңға түзетулерге қол қойды.&lt;ref&gt;[https://kaztag.kz/ru/news/to-aev-nazarbaevty-kilettigin-shekteu-boyynsha-t-zetulerge-ol-oydy Тоқаев Назарбаевтың өкілеттігін шектеу бойынша түзетулерге қол қойды]&lt;/ref&gt;

== Қауіпсіздік Кеңесінің аппараты ==
Қауіпсіздік Кеңесінің аппараты Президент әкімшілігінің құрамына кіреді, оны Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін '''Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы''' басқарады. Қауіпсіздік кеңесінің хатшысын Қазақстан Республикасының Президенті қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.

Аппарат құрылымы:
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Ахуалдық орталығы
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Әскери қауіпсіздік және қорғаныс бөлімі
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Қауіпсіздіктің өзекті мәселелері бөлімі
* Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Талдау бөлімі&lt;ref&gt;[https://www.akorda.kz/kz/executive_office/executive_office_stucture Президент Әкімшілігінің құрылымы]&lt;/ref&gt;

Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы лауазымы 1994 жылдың маусымынан бастап бекітілді. Бұған дейін Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы қызметін атқарған тұлғалар:
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
!№
!Суреті
!Аты-жөні
!Лауазымға тағайындалды 
!Лауазымынан босатылды
|-
| 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Болат Әбдірахманұлы Баекенов|Болат Баекенов]]&lt;br&gt;{{small|(1942—2023)}} || маусым 1994 || қазан 1994
|-
| 2 || [[Сурет:Төлеген Жүкеев.jpeg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Төлеген Тілекұлы Жүкеев|Төлеген Жүкеев]]&lt;br&gt;{{small|(1949 туған)}} || қазан 1994 || қазан 1995
|-
| 3 || [[Сурет:Baltash Tursumbayev.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Балташ Молдабайұлы Тұрсымбаев|Балташ Тұрсымбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1946—2022)}} || қазан 1995 || қазан 1996
|-
| 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Бексұлтан Сәрсеков]]&lt;br&gt;{{small|(1953 туған)}} || қазан 1996 || ақпан 1999 
|-
| 5 || [[Сурет:Marat Tazhin.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 24 ақпан 1999 || 4 мамыр 2001 
|-
| 6 || [[Сурет:Altynbek.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Алтынбек Сәрсенбайұлы]]&lt;br&gt;{{small|(1962—2006)}} || 4 мамыр 2001 || 11 желтоқсан 2001 
|-
| 7 || [[Сурет:Marat Tazhin.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 11 желтоқсан 2001 || тамыз 2002 
|-
| 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Омархан Нұртайұлы Өксікбаев|Омархан Өксікбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1954 туған)}} || тамыз 2002 || маусым 2003
|-
| 9 || [[Сурет:Photo of Bulat Utemuratov 1.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Болат Жамитұлы Өтемұратов|Болат Өтемұратов]]&lt;br&gt;{{small|(1957 туған)}} || 16 маусым 2003 || 28 наурыз 2006
|-
| 10 || [[Сурет:Marat Tazhin.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 11 қаңтар 2007
|-
| 11 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || тамыз 2008 
|-
| 12 || [[Сурет:Қ. Сүлейменов.tif|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Қайырбек Шошанұлы Сүлейменов|Қайырбек Сүлейменов]]&lt;br&gt;{{small|(1949 туған)}} || тамыз 2008 || 4 қыркүйек 2009
|-
| 13 || [[Сурет:Marat Tazhin.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]&lt;br&gt;{{small|(1960 туған)}} || 4 қыркүйек 2009 || 16 қаңтар 2013 
|-
| 14 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Қайрат Пернешұлы Қожамжаров|Қайрат Қожамжаров]]&lt;br&gt;{{small|(1965 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 6 тамыз 2014
|-
| style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|м.а. || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|[[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|[[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]&lt;br&gt;{{small|(1954 туған)}} || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|6 тамыз 2014 || style=&quot;background-color:#E6E6AA&quot;|19 қараша 2014
|-
| 15 || [[Сурет:Официальный визит Министра обороны Российской Федерации генерала армии Сергея Шойгу в Астану 01 (cropped).jpg|жиекті|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев|Нұрлан Ермекбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1963 туған)}} || 19 қараша 2014 || 13 қыркүйек 2016
|-
| 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Владимир Зейноллаұлы Жұмақанов|Владимир Жұмақанов]]&lt;br&gt;{{small|(1955 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018
|-
| 17 || [[Сурет:Официальный визит Министра обороны Российской Федерации генерала армии Сергея Шойгу в Астану 01 (cropped).jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев|Нұрлан Ермекбаев]]&lt;br&gt;{{small|(1963 туған)}} || 4 сәуір 2018 || 7 тамыз 2018
|-
| 18 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Ғабит Жақыпбайұлы Байжанов|Ғабит Байжанов]]&lt;br&gt;{{small|(1963 туған)}} || 19 қыркүйек 2018 || 12 ақпан 2019
|-
| 19 || [[Сурет:Kalmukhambet Kassymov (24599) (cropped).jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Қалмұханбет Нұрмұханбетұлы Қасымов|Қалмұханбет Қасымов]]&lt;br&gt;{{small|(1957 туған)}} || 12 ақпан 2019 || 16 қаңтар 2020
|-
| 20 || [[Сурет:Aset Isekeshev.jpg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Әсет Өрентайұлы Исекешев|Әсет Исекешев]]&lt;br&gt;{{small|(1971 туған)}} || 16 қаңтар 2020 || 25 ақпан 2022
|-
| 21 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|жиекті|141x141 нүкте]] || [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]]&lt;br&gt;{{small|(1964 туған)}} || 25 ақпан 2022 || —
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстан мемлекеттік құрылымдары]]</text>
      <sha1>bkdwyh4h743lz94acbltnyj42n0ckrx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Hlönistivlar</title>
    <ns>3</ns>
    <id>704878</id>
    <revision>
      <id>3479286</id>
      <parentid>3210812</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:55:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ternarius</username>
        <id>17489</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ternarius [[Қатысушы талқылауы:Philosopher of fire]] бетін [[Қатысушы талқылауы:Hlönistivlar]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Philosopher of fire|Philosopher of fire]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Hlönistivlar|Hlönistivlar]]&quot;</comment>
      <origin>3182576</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="209" sha1="bc5qls9uhig40qay3sepryfkxeiqynb" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=KINOdeepblue}}

-- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 00:17, 2023 ж. шілденің 31 (+06)</text>
      <sha1>bc5qls9uhig40qay3sepryfkxeiqynb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан — Сингапур қатынастары</title>
    <ns>0</ns>
    <id>708827</id>
    <revision>
      <id>3479374</id>
      <parentid>3195984</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:11:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mheidegger</username>
        <id>1111</id>
      </contributor>
      <comment>сурет, дереккөз</comment>
      <origin>3479374</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8934" sha1="tieuzdr314vy8p6rqtrmfzgrcxwt10f" xml:space="preserve">{{Халықаралық қатынас|Атауы=Қазақстан-Сингапур арақатынасы|Сурет=Kazakhstan Singapore Locator.svg|Ел1=Қазақстан|Ел2=Сингапур|Түс1=green|Түс2=orange}}
'''Қазақстан — Сингапур қатынастары''' — [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]] мен [[Сингапур|Сингапур Республикасы]] арасындағы ынтымақтастық

== Дипломатия ==
Қазақстан Республикасы мен Сингапур Республикасы арасындағы дипломатиялық қатынастар 1993 жылы 30 наурызда орнатылды.

2003 жылы қарашада Сингапурда Қазақстан Дипломатиялық миссиясы ашылып, ол 2008 жылы 11 желтоқсанда Қазақстан Елшілігі болып қайта құрылды.

2022 жылы 21 қазанынан бастап Қазақстанның Сингапурдағы Елшісі –  Асқар Сейдахметұлы Құттықадам.

2014 жылы 28 мамырдан бері резиденциясы Сингапурда орналасқан Сингапурдың Қазақстандағы Елшісі – Зулкифли бин Бахарудин.

== Саяси ынтымақтастық ==
[[Сурет:Egemen Archive Nazarbayev Lee Kuan Yew.jpg|left|300px|thumb|Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев және Ли Куан Ю]]
Сингапурдың Премьер-Министрі [[Ли Куан Ю]] Қазақстанға 1991 жылы қыркүйекте сапармен барды.         

Қазақстан Президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] Сингапур Республикасына 1996 жылы ''(ресми сапар)'' және 2003 жылы ''(мемлекеттік сапар)'' барды.&lt;ref&gt;{{кітап|тақырыбы= 2003. Президенттің бір жылы |жауапты= Құр. Ж. Қ. Түймебаев |орны= Астана |жыл= 2005 |беттері= 302—311|барлық беті= 592| isbn= 9965-27-753-2|тиражы= 3000}}&lt;/ref&gt;

Саяси диалогты тереңдету үшін Қазақстан Үкімет басшыларының (''2010 жылы қазан, 2015 жылы, 2018 жылы қараша'') Сингапурға сапарлары, сондай-ақ Сингапурдың Премьер-Министрі, Құрметті аға министрі Го Чок Тонгтың

Қазақстанға сапары өтті (''2016 жылы қыркүйек)''.

2016 жылы 11 шілдеде Астана қаласында бірінші Қазақстан-Сингапур арасындағы саяси консультациялар өтті және оның қарсаңында cыртқы істер министрлері деңгейінде сапарлар жасалды.

2019 жылы 1 қазанда [[Ереван|Ереванда]] Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес алаңында Қазақстан Республикасының Президенті [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қ.Тоқаев]] Сингапур Премьер-Министрі Ли Сянь Лунмен кездесті.

2021 жылы 11 қаңтарда Нұр-Сұлтан қ. Қазақстан мен Сингапур сыртқы саяси мекемелері арасында видеоконференц-байланыс форматында саяси консультациялар өтті.

2021 жылы 21 қыркүйекте Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары – Сыртқы істер министрі [[Мұхтар Бескенұлы Тілеуберді|Мұхтар Тілеуберді]] [[БҰҰ Бас Ассамблеясы|БҰҰ БА]] 76-шы сессиясы шеңберінде СР Сыртқы істер министрі В. Балакришнанмен кездесу өткізді.

2022 жылы 14-17 тамызда Қазақстан Премьер-Министрінің орынбасары - Сыртқы істер министрі М. Тілеубердінің Сингапур республикасына ресми сапары  аясында, Сингапур Республикасының Президенті Х.Якобпен, Қаржы Вице-премьері Л. Вонгпен, министр В. Балакришнанмен, Сыртқы істер сауда және өнеркәсіп, еңбек ресурстары министрі Тан Си Ленгпен келіссөздер жүргізілді.

2022 жылы 10-14 қазанда СР Премьер-Министр Кеңсесінің Министрі

М.Осман бастаған Сингапур делегациясының [[Азиядағы Өзара Ықпалдастық және Сенім Шаралары жөніндегі Кеңес|АӨСШК]]-нің 6-шы Саммитіне ''([[Астана]] қ.)'' қатысу үшін Қазақстан-ға сапары өтті.

== Сауда-экономикалық ынтымақтастық ==
2022 жылы екіжақты тауарайналым 1,9 млрд. АҚШ долл. ''(+65,1%)'', оның ішінде Қазақстан-дың СР-ға экспорты – 1,87 млрд. АҚШ долл. ''(+67,8%),''

СР-дан Қазақстан-ға импорт – 47,1 млн. АҚШ ''(+0,5%)'' құрады.

Экспорттың негізгі тауарлары: мұнай өнімдері, қара және түрлі-түсті металдар.

Импорттың негізгі тауарлары: химиялық өнімдер, құрал жабдықтар, электроника.

Қазақстан Ұлттық статистика бюросына сәйкес, 2023 жылғы наурыздағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасында Сингапур капиталының қатысуымен жұмыс істеп тұрған 144 заңды тұлға, филиалдар мен өкілдіктер тіркелген.

2010-2022 жжылы аралығында Сингапурдан Қазақстан-ға тікелей шетелдік инвестициялар ағыны 1 млрд. АҚШ долл. құрады.

2022 жылы 3-тоқсанында СР-дан Қазақстан-ға шетелдік инвестициялар ағыны 310,7 млн. АҚШ долл., Қазақстан Республикасынан шетелге ағыны – 11 млн. АҚШ долларын құрады.

== Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық ==
Жыл сайын 100-ге жуық қазақстандық студенттер Сингапурдың озық жоғары оқу орындарында білім алуда.

2012 жылы бастап [[Назарбаев Университеті]] мен Ли Куан Ю мемлекеттік саясат мектебі арасында «ынтымақтастық туралы ұзақ мерзімді келісім жұмыс істейді. Мемлекеттік саясат мектебі Назарбаев Университетінің стратегиялық серіктесі мәртебесіне ие.

2016 жылы Қазақстан Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы мен Сингапурдың Мемлекеттік қызмет колледжі арасында өзара түсіністік туралы Меморандумға қол қойылды.

Д.Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан Мемлекеттік техникалық университетімен бірлесіп Қазақстанда «Management Development Institute of Singapore» (''MDIS'') филиалын құру, білім беру саласындағы ірі жобалардың бірі болып табылады. &lt;ref&gt;{{Cite web|title=Қазақстан Республикасы мен Сингапур Республикасы арасындағы қатынастар|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa/press/article/details/481?lang=kk|accessdate=01.09.2023|lang=kk|author=ҚР СІМ}}&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}
{{Қазақстанның халықаралық қатынастары}}

[[Санат:Қазақстанның халықаралық қатынастары]]
[[Санат:Сингапурдың халықаралық қатынастары]]</text>
      <sha1>tieuzdr314vy8p6rqtrmfzgrcxwt10f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:1nter pares</title>
    <ns>3</ns>
    <id>722571</id>
    <revision>
      <id>3479380</id>
      <parentid>3475562</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:27:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Джамбульский</username>
        <id>136464</id>
      </contributor>
      <origin>3479380</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34044" sha1="604vrm38hfpoxqvtzlywgkmsc2lb8bb" xml:space="preserve">== Администраторды сайлау‎ ==
Қайырлы күн! [[Уикипедия:Администраторларды сайлау‎|Мына бетте]] өз дауысыңызды қалдырсаңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылау]]) 14:49, 2024 ж. қаңтардың 29 (+06)

== Вандализм в статье про список колёс обозрения ==

Добрый день, почему отменяете мои правки в статье про список колёс обозрения, тем самым возвращая неверную информацию о высоте дубайского колеса обозрения - 167м, хотя оно 250м. возвращаете неверную информацию о колесе обозрения в сочи, удаляете информацию о колесе обозрения в узбекистане... Это что за вандализм? [[Қатысушы:Aqob|Aqob]] ([[Қатысушы талқылауы:Aqob|талқылау]]) 13:34, 2024 ж. қыркүйектің 27 (+05)

:Добрый день. При добавлении новой информации в статью прошу вас указать авторитетные источники. Так же завершение строительства колеса обозрения в Дубае было в 2021 году, вы написали 2022. Интересно, кто тут занимается вандализмом? [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:17, 2024 ж. қыркүйектің 27 (+05)

== Санат дұрысталды ==
Кеш жарық! [[:Санат:Қазақ билері|Мына санатты]] дұрыстап қойдым. Сіз көрсеткен қателер жойылды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 00:56, 2024 ж. қазанның 3 (+05)

:Рақмет! [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 01:14, 2024 ж. қазанның 3 (+05)

== Жылжыту ==

Кеш жарық, Ауған соғысы (1979—1989) деген ескі атауға көптеген мақалалар мен жылжытулар сілтеніп тұр. Соларды түзетіп шығу кере, сосын ескісін жедел жоюға ұсынуға болады [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:57, 2024 ж. қазанның 29 (+05)

:Қайырлы күн, дайын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:16, 2024 ж. қазанның 30 (+05)

== Араб-Израиль қақтығысы ==

Неге дубликат? Сосын үлгілерді неге мақаланың ортасынан бастайсыз? Қанша рет байқап келе жатырмын, бірінші үлгі қойылады [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:40, 2024 ж. қарашаның 8 (+05)

:Бүкіл Араб-Израиль қақтығыстарына ортақ мақала жасағым келген. Ескерту ескерілді. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 23:55, 2024 ж. қарашаның 8 (+05)

== Маршмэллоу ==
Добрый день! Поясните причину вашей [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?diff=3402771&amp;oldid=3402753&amp;title=%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%BC%D1%8D%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D1%83 отмены], пожалуйста. [[Қатысушы:Рефлексист|Рефлексист]] ([[Қатысушы талқылауы:Рефлексист|талқылау]]) 14:17, 2024 ж. қарашаның 20 (+05)

:Добрый день. Почему слишком большое количество гиперссылок для небольшой статьи? Зачем это? [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:27, 2024 ж. қарашаның 20 (+05)
::Для удобства. [[Қатысушы:Рефлексист|Рефлексист]] ([[Қатысушы талқылауы:Рефлексист|талқылау]]) 14:42, 2024 ж. қарашаның 20 (+05)
::Зачем удалять, если всё правильно? (Может быть кроме последней ссылки, которая действительно ни к чему.) --[[Қатысушы:Менеджер по сроку годности|Менеджер по сроку годности]] ([[Қатысушы талқылауы:Менеджер по сроку годности|талқылау]]) 15:03, 2024 ж. қарашаның 20 (+05)
:::{{@|Рефлексист}} қайырлы күн! &quot;[[:ru:Википедия:Внутренние ссылки|Википедия:Внутренние ссылки]]&quot; бетімен танысып шығуыңызға кеңес беремін -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 16:44, 2024 ж. қарашаның 20 (+05)
::::Прочитал. Дальше что? [[Қатысушы:Рефлексист|Рефлексист]] ([[Қатысушы талқылауы:Рефлексист|талқылау]]) 20:06, 2024 ж. қарашаның 20 (+05)
:{{@|Рефлексист}} Извините, почему на русском? Если ВЫ хорошо не владеете на казахском, тогда вы не можете подправлять ошибки и пожалуйста не надо сделать гиперссылку на одно и тоже статье, вместе того корректировать оптом (одним кликом) --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 00:10, 2024 ж. қарашаның 24 (+05)
::Я тоже не владею хорошо казахским, а писать через гуглопереводчик это издевательство над языком, поэтому напишу на русском. Участник заменил ссылку, ведущую в русскую википедию, ссылкой на статью на казахском языке. Любой человек, искреннее болеющий за казахский язык, такое только приветствовал бы. Вместо этого правку откатывают, а затем приходит аж целый администратор и попрекает участника плохим знанием казахского языка. Приплыли. [[Арнайы:Үлесі/150.241.86.164|150.241.86.164]] 15:51, 2024 ж. желтоқсанның 1 (+05)
:::Проверил, откорректировал (ваш вклад остался). Я не упрекаю за незнание казахского языка, насчет гиперссылки, последние время много новички так делают (для галочки). Я думал так же и у вас --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 18:46, 2024 ж. желтоқсанның 1 (+05)
:::: Что мешало быть более внимательным и аккуратным с первого раза? --[[Қатысушы:Менеджер по сроку годности|Менеджер по сроку годности]] ([[Қатысушы талқылауы:Менеджер по сроку годности|талқылау]]) 15:29, 2024 ж. желтоқсанның 8 (+05)
:::::{{@|Менеджер по сроку годности}} Может быть потому что человек мог легко ошибиться проверяя несколько сотен новых правок за один раз и никто не отменял человеческий фактор? Как думаете? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 18:59, 2024 ж. желтоқсанның 8 (+05)
:::::: Чтобы не попадать впросак, не надо так торопиться. Разве за вашим дружкой кто-то гонится? --[[Қатысушы:Менеджер по сроку годности|Менеджер по сроку годности]] ([[Қатысушы талқылауы:Менеджер по сроку годности|талқылау]]) 15:37, 2024 ж. желтоқсанның 11 (+05)
:::::::Проблема решена, правки участника были восстановлены, зачем вы снова пишете? В попытке начать конфликт? [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 16:23, 2024 ж. желтоқсанның 11 (+05)
:::::::: Я рад, что проблема, которая вообще-то не должна была возникнуть, всё же решена. --[[Қатысушы:Менеджер по сроку годности|Менеджер по сроку годности]] ([[Қатысушы талқылауы:Менеджер по сроку годности|талқылау]]) 16:46, 2024 ж. желтоқсанның 11 (+05)
:::::::::{{@|Менеджер по сроку годности}} Да, у моего &quot;дружка&quot; нет в жизни других дел, кроме как сидеть в Википедии, поэтому он мог бы и не спешить, вы правы. Мы тоже рады, что &quot;проблема&quot;, которая вообще-то вас не касалось, всё же решена. -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 16:59, 2024 ж. желтоқсанның 11 (+05)
:{{@|Менеджер по сроку годности}} делать ничего у вас? Принципиальный вопрос: вы на казахском не умеете грамотно отвечать, тогда что тут делаете. Подправлять ссылку и источник убрать может любой человек. Думаете можете внести существенный вклад в развитие казвикипедий? + Вы {{@|Рефлексист}}, то есть второй фейк аккаунт? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 21:50, 2024 ж. желтоқсанның 8 (+05)

== Интеруики ==

Кеш жарық! Интеруикиді қоюды ұмытпаңыз [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 18:31, 2024 ж. желтоқсанның 1 (+05)

:Кеш жарық! Жақсы [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:56, 2024 ж. желтоқсанның 1 (+05)

== Санат ==

Кеш жарық, санаттарға дұрыс санат қою керек (сізде көбісінде бос санат бастап жатырсыз, жоя салдым). Сириядағы азаматтық соғыс санатына интеруики мен ағылшын немесе орыс уикипедиясынан өарап санаттарды қоюды өтінемін. [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 22:22, 2024 ж. желтоқсанның 6 (+05)

:Кеш жарық! Қазіргісі дұрыс па? [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:55, 2024 ж. желтоқсанның 6 (+05)
::Керемет, мен көбіне орыс не ағылшын тілінен қарап бастаймын --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 20:25, 2024 ж. желтоқсанның 8 (+05)
:::Жақсы, ескерту ескерілді [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 20:31, 2024 ж. желтоқсанның 8 (+05)

== Уикипедия дамуына қосқан үлесі үшін ==

{| style=&quot;border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; valign=&quot;middle&quot; | [[File:AnimWIKISTAR-laurier-WT.gif|left|120px]]
|rowspan=&quot;2&quot; |
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | '''[[Уикипедия:Марапаттама/Уикижұлдыз|Уикижұлдыз]]'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;&quot; | [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] — Уикипедия жобасындағы аса белсенді әрекеттері үшін, Уикипедияның дамуы жолындағы үлкен еңбектері үшін! --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 23:47, 2024 ж. желтоқсанның 14 (+05)
|}

:Рақмет! [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 00:05, 2024 ж. желтоқсанның 15 (+05)

== Саламатсыз ба, неге менің тексерілген толықтыруымды жоққа шығардыңыз ==

Саламатсыз ба, неге менің тексерілген толықтыруымды жоққа шығардыңыз, не болып қалды  [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат Қанатжанұлы мықты|Әбдіқадыр Асхат Қанатжанұлы мықты]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат Қанатжанұлы мықты|талқылау]]) 16:31, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)

:Қайырлы күн! Сіз дереккөз ретінде студенттерге тесттерге арналған сайтты пайдаланыпсыз.. Жақсы, беделді дереккөз ретінде, кітап немесе бір авторитетті сайттан алсаңыз жақсы болар еді. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 16:38, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)
::Ок,кешірім сұраймын [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 18:08, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)

== Саламатсыз ба, мен уикилендіру талаптарына сай мақаланы (жүзжылдық соғыс)ішкі бөлімдерге бөлдім, бірақ неге ол өңдеуімді жоққа шығардыңыз?                                                                                                                                                                          ==

Мен &quot;Жүзжылдық соғыс&quot; мақаласының соңында тұрған уикилендіру қажет деген жерді басып, қандай өзгерістер енгізу керек екенің біліп, соның бір тармағына сәйкес мақаланы мазмұнына қарай ішкі бөлімдерге бөлдім, бірақ неге оны жоққа шығардыңыз ? [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 18:36, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)

:Бөлімдерді қайтардым [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:46, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)
::Қай бөлімдерді ? [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 19:02, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)
:::Эдуард, Каролинг, Ланкастер [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:05, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)
::::Неге???? [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 20:25, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)
::::Неге  [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 20:36, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)
:::::Енді сіз соны анықтап '''білдіңізғо''', ал мен болсам өңдемеңізді жоққа шығарып жіберіппін. Қателік меннен кетсе мен сіздің жасағаныңызды қайтардым. Не үшін енді маған '''НЕГЕ''' деп жауап беріп тұрсыз? [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 20:57, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)

== Неге менің толықтыруымды жоққа шығардыңыз  ==

Неге менің Алтын Орда тарихы деген мақаладағы толықтыруымды жоққа шығардыңыз???? [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 20:25, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)

:Сізге айтылдығо оңды-солды сілтеме қоймаңыз деп. Екіншіден дереккөздеріңіз дұрыс емес, құр сөйлем: '''Алтын Орда - Алып Империя, Әл Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті'''. Сіздің ойыңызша бұл жақсы, авторитетті дереккөзбе? Осы ескертулерді ескеріңіз! [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 20:53, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)
::Сонда сілтеме керек пе [[Қатысушы:Әбдіқадыр Асхат|Әбдіқадыр Асхат]] ([[Қатысушы талқылауы:Әбдіқадыр Асхат|талқылау]]) 20:58, 2024 ж. желтоқсанның 25 (+05)

== Елді мекен ==

Кеш жарық! Елді мекен үлгісіндегі ''Ел'' деген параметрге мемлекеттің атауын ғана көрсетеді (ешқандай суретсіз және сілтемесіз) [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 20:50, 2025 ж. қаңтардың 3 (+05)

:Кеш жарық! Сирияның туы өзгерген еді, сіз айтқандай жасадым басында, бірақ ескі туы шығып тұр. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. қаңтардың 3 (+05)

== Дауыс беру ==
Сәлеметсізбе! [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Негізгі белдеу|Жаңа таңдаулы мақала]] және [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Науру|жаңа жақсы мақала]] үшін дауыс бере аласыз ба? --[[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 19:37, 2025 ж. қаңтардың 8 (+05)

:Саламатсыз ба [[Арнайы:Үлесі/87.255.222.246|87.255.222.246]] 11:13, 2025 ж. ақпанның 18 (+05)

== Thank you for being a medical contributors! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{| style=&quot;background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;vertical-align: middle; padding: 5px;&quot; | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]]
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;&quot; |'''The 2024 Cure Award''' 
|-
| style=&quot;vertical-align: middle; padding: 3px;&quot; |In 2024 you '''[[mdwiki:WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2024_(all)|were one of the top medical editors in your language]]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! 

Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|Consider joining for 2025]]''', there are no associated costs.

Additionally one of our primary efforts revolves around translating health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating].
|}

Thanks again :-)  -- [[mdwiki:User:Doc_James|&lt;span style=&quot;color:#0000f1&quot;&gt;'''Doc James'''&lt;/span&gt;]] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 11:23, 2025 ж. қаңтардың 26 (+05)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2024&amp;oldid=28172893 тізімін пайдаланып User:Doc James@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Саломе Зурабишвили ==
Бұл мақаланы неге жоясыз? Мен оны толықтырдым ғой. Сіз айтқан үлгіні және дереккөзді қостым, санаттарды толықтырдым. Неге басқа адамның еңбегіне соншама аяусыздық танытасыз? --[[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 18:49, 2025 ж. ақпанның 8 (+05)
Менімше, сіз оны еш себепсіз жойдыңыз. Өзіңізді соншама белсенді администратор ретінде танытқыңыз келсе, мақалаға жақсы-жақсы өңдемелер енгізбейсіз ба? --[[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 19:06, 2025 ж. ақпанның 8 (+05)

:Қаңтардың 25-інде жазғанда сізге мақаланы әліде толықтыру керек деп жаздым. Ақпарат өте аз, дымда жазылмаған деуге болады, сондықтанда менің алдымда мақалаға «жедел жойылсын» үлгісін қойып кеткен. Басқа тілді уикипедиядағы мақалалармен салыстырып қараңызшы. Мен сізге толықтыруға қарайған уақыт бердім. Неге мақаланы бастап, аяқтамай тастап кетесіз? Неге оны мен толықтыруым керек? [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 21:13, 2025 ж. ақпанның 8 (+05)
:: Бес абзац аз емес, сіздікі дұрыс емес! Мен барлық кемшіліктерді жойдым, көлемін кез келген адам қоса алады, оның ішінде сіз де қоса аласыз. --[[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 18:01, 2025 ж. ақпанның 11 (+05)
:::Мақаланы қайтарамын, дұрысынан толықтыруға дайынсыз ба? [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:05, 2025 ж. ақпанның 11 (+05)
::::Мақаланы еш шартсыз қайтару керек! Бірақ мен толықтырамын ... --[[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 18:09, 2025 ж. ақпанның 11 (+05)
:::::Қайтардым. Басқа тілдегі уикипедиялардан қарап толықтырсаңыз болады. Негізі дұрысынан ақпарат еңгізсе жақсы үлкен мақала шығады. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:14, 2025 ж. ақпанның 11 (+05)

== Notice of expiration of your rollbacker right ==

&lt;div dir=&quot;ltr&quot;&gt;Hi, as part of [[:m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|Global reminder bot]], this is an automated reminder to let you know that your permission &quot;rollbacker&quot; (Шегіндірушілер) will expire on 2025-03-17 07:50:35. Please renew this right if you would like to continue using it. &lt;i&gt;In other languages: [[:m:Special:MyLanguage/Global reminder bot/Messages/default|click here]]&lt;/i&gt; [[Қатысушы:Leaderbot|Leaderbot]] ([[Қатысушы талқылауы:Leaderbot|талқылау]]) 00:42, 2025 ж. наурыздың 11 (+05)&lt;/div&gt;

== Фотосуреттер бойынша ==

Қайырлы күн! [[Әл-жәбрдің атасы]] атты қазақ тілінде шығатын ғылыми журнал туралы жазған едік. Алайда ондағы фотосуреттерді белгісіз себеппен алып тастаған. Сізден мына суреттерді қалпына келтіруіңізді сұраймын:
*Жаңа журнал.jpg 
*Журнал таныстырылымы.jpg 
*Журнал оқыған бала.jpg
[[Қатысушы:Бейсенбинова Салта|Бейсенбинова Салта]] ([[Қатысушы талқылауы:Бейсенбинова Салта|талқылау]]) 13:14, 2025 ж. наурыздың 14 (+05)

== Request for Template Deletion ==

Hello 1nter pares,
I hope you're doing well. Thank you again for your help with the Барунди article deletion earlier. I recently moved the contents of two templates to correctly spelled versions and would like the old, misspelled ones deleted:

[[Үлгі:Country data Democratic republic of the Congo]] (should be [[Үлгі:Country data Democratic Republic of the Congo]])

[[Үлгі:Country data Әзірбайжан]] (should be [[Үлгі:Country data Әзербайжан]])

Since these old versions are no longer needed, could you help delete them? Let me know if any further clarification is needed. Thanks in advance! Best regards. [[Қатысушы:OperationSakura6144|OperationSakura6144]] ([[Қатысушы талқылауы:OperationSakura6144|талқылау]]) 15:28, 2025 ж. наурыздың 27 (+05)

:Hi, it's done! [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:33, 2025 ж. наурыздың 27 (+05)

== Лужникидегі трагедия ==

Қайтыс болған адамдардың тізімің неге жойып тастаған едіңіз? [[Қатысушы:Zhantayevraiymbekd|Zhantayevraiymbekd]] ([[Қатысушы талқылауы:Zhantayevraiymbekd|талқылау]]) 23:01, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)

:Кесте жасап еңгізген екенсіз, байқамай қалыппын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05)

== CEE Meeting 2025 ==

Сәлеметсізбе. Биыл Грекияның Салоники қаласында CEE Meeting 2025 конференциясы болады. Біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2025|Мына бетте]] өз дауысыңызды қалдырсаңыз. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 23:21, 2025 ж. мамырдың 15 (+05)

:Дайын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:28, 2025 ж. мамырдың 16 (+05)

== InDrive / inDrive ==

Сәлеметсіз бе! Мен мақала атауындағы бас әріпті кіші әріпке ауыстырдым, себебі бұл компанияның ресми атауы. Егер inDrive атауы барлық жерде осылай жазылса, неге менің түзетуімді жоққа шығардыңыз? Жауап бергеніңізге ризамын. [[Қатысушы:Alothav|Alothav]] ([[Қатысушы талқылауы:Alothav|талқылау]]) 20:46, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)

:Қайырлы кеш! Байқамай қалыппын, өңдемеңізді кері қайтардым. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. мамырдың 21 (+05)

== Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! ==

Hi everyone, 

We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there.

The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]'').

If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''.

[[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|талқылау]]) 16:17, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)
&lt;!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&amp;oldid=28802724 тізімін пайдаланып User:TRistovski-CEEhub@metawiki деген хабарлама жіберген --&gt;

== Эрнест Төреханов ==
Ассаламуалейкүм! Мына мақаланы не себеппен жоюға ұсынатыныңды түсіндіре аласың ба? Бас-аяғы бар мақала ғой... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 15:26, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>604vrm38hfpoxqvtzlywgkmsc2lb8bb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eurovision ән байқауы 2026</title>
    <ns>0</ns>
    <id>741531</id>
    <revision>
      <id>3479369</id>
      <parentid>3479150</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:50:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurtenge</username>
        <id>93712</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кіріспе бөлімін өңдеді */ + логотип</comment>
      <origin>3479369</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5432" sha1="0m0sp6w8ra28nsiftdrejnrh3ypsi2l" xml:space="preserve">{{Болашақтағы оқиғалар|date=мамыр 2026}}
{{otheruses4|Eurovision ән байқауының 2026 жылғы шығарылымы|Junior Eurovision ән байқауының 2026 жылғы шығарылымы|Junior Eurovision ән байқауы 2026}}
{{Ән байқауы
 | Атауы                       = Eurovision ән байқауы
 | Жыл                         = 2026
 | Ұран                        = ''United by Music''&lt;ref name=&quot;Slogan&quot;&gt;{{Cite web |url=https://eurovision.tv/story/united-by-music-permanent-slogan |title='United By Music' chosen as permanent Eurovision slogan |work=Eurovision.tv |publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] (ЕХТО) |date=2023-11-14 |access-date=2023-11-14}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;(«Музыкамен біріккен»)
 | Логотип                     = Eurovision Song Contest 2026 Preliminary Generic Logo.png
 | Логотип өлшемі              = 
 | 1-жартылай финал            = мамыр 2026
 | 2-жартылай финал            = мамыр 2026
 | Финал                       = мамыр 2026
 | Өткізілу орны               = {{Байрақ|Аустрия}}
 | Жүргізушілер                = 
 | Режиссёр                    = 
 | Супервайзер                 = 
 | Продюсер                    =
 | Телерадио хабарын таратушы  = [[Österreichischer Rundfunk]] (ORF)
 | Жеңген ән                   = 
 | Дауыс беру                  = Әр елдің кәсіби қазылар алқасы 10 әнге 12, 10, 8–1 ұпайдан тұратын топтаманы береді. Дүние жүзіндегі көрермендер 20 әнге дауыс бере алады және олардың дауыстары пропорционалды түрде бөлінеді. Қазылар алқасының және көрермендердің дауыстары барлық дауыстардың 50% құрайды.
 | Қатысушылар саны            = 14 (2025 жылғы маусым бойынша)
 | Финалистер саны             = 
 | Дебют                       = 
 | Қайтып келгендер            = 
 | Қайтып келмегендер          = 
 | Дисквалификация             = 
 | Карта                       = ESC 2026 Map.svg
 | Түс1                        = #580448
 | Белгі1                      = Қатысуын растаған елдер
 | Түс2                        = #a2a397
 | Белгі2                      = Бұрын қатысқан, бірақ 2026 жылы қатыспайтын елдер
 | Ортаққор                    = Eurovision Song Contest 2026
}}
'''Eurovision ән байқауы 2026''' ({{lang-en|Eurovision Song Contest 2026}}, {{lang-fr|Concours Eurovision de la chanson 2026}}, {{lang-de|Eurovisionsliedstreit 2026}}) — жыл сайын өткізілетін [[Eurovision ән байқауы]]ның өткізілуі жоспарланған 70-шығарылымы. Алдыңғы жылы өткен «[[Eurovision ән байқауы 2025|Eurovision 2025]]» ән байқауындағы «[[Wasted Love]]» әнімен [[Йоханнес Пич|JJ]] жеңісінен кейін 2026 жылғы Eurovision ән байқауы 2026 жылғы мамыр айында [[Аустрия]]да өтеді. Бұл Eurovision ән байқауының Аустрияда соңғы рет [[Eurovision ән байқауы 1967|1967 жылы]] және [[Eurovision ән байқауы 2015|2015 жылы]] екеуі де [[Вена]]да өткізілген байқаулардан кейін үшінші рет өткізілгені болады. Eurovision ән байқауының 2026 жылғы шығарылымын ұйымдастырушы [[Еуропалық хабар тарату одағы]] (ЕХТО) және [[Österreichischer Rundfunk]] (ORF) телекомпаниясы болады.&lt;ref name=&quot;:pressconference&quot;&gt;{{Cite web |date=18 May 2025 |title=Eurovision 2025 winner's press conference with JJ |url=https://eurovision.tv/story/eurovision-2025-winners-press-conference-jj |access-date=18 May 2025 |work=Eurovision.tv |publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] (ЕХТО)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:preparations&quot;&gt;{{Cite web |last=Granger |first=Anthony |date=18 May 2025 |title=Austria: ORF Commences Eurovision 2026 Work &amp; Special Programming Celebrating JJ's Victory Announced |url=https://eurovoix.com/2025/05/18/eurovision-2026-orf-commences-work/ |access-date=18 May 2025 |website=Eurovoix |language=en-GB}}&lt;/ref&gt; Байқаудың жартылай финалдары мен финал 2026 жылдың мамыр айында өткізілуі жоспарланған.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{Commonscat-inline|Eurovision Song Contest 2026|Eurovision ән байқауы 2026}}
* {{Ресми сайт|eurovision.tv}}

{{Eurovision ән байқауы 2026}}
{{Eurovision ән байқауы}}
{{Сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Eurovision ән байқауы|2026]]
[[Санат:Eurovision ән байқауы 2026| ]]
[[Санат:Жылдар бойынша Eurovision ән байқауы]]</text>
      <sha1>0m0sp6w8ra28nsiftdrejnrh3ypsi2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Солтүстік Қазақстан облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>742788</id>
    <revision>
      <id>3479383</id>
      <parentid>3478567</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:33:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sofiemama</username>
        <id>101346</id>
      </contributor>
      <origin>3479383</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101263" sha1="ctl33a9eatgi25xiijchzz7mwxflq6e" xml:space="preserve">Солтүстік Қазақстан облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімі Солтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің 2020 жылғы 12 мамырдағы № 111 қаулысымен бекітілген.&lt;ref&gt;Солтүстік Қазақстан облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімін бекіту туралы[https://law.gov.kz/client/#!/doc/142763/kaz]&lt;/ref&gt;

== Айыртау ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 10 жылдығына арналған стелла, 2001 жыл; Ақан серінің бюсті, 1992 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Саумалкөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Саумалкөл]] ауылы.
|-
| 2 || &quot;Құлагер&quot; мүсіндік композициясы, 1993 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Ақан сері ауылы|Ақан сері]] ауылы.
|-
| 3 || Ш. Уәлихановтың ескерткіші, 1985 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Сырымбет (Солтүстік Қазақстан облысы)|Сырымбет]] ауылы (мұражай ішінде орналасқан).
|-
| 4 || 1-ші Ақан Бұрлық қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Ақан Бұрлық қорымы, көне темір дәуірі; 3-ші Ақан Бұрлық қорымы, көне темір дәуірі; 4-ші Ақан Бұрлық қорымы, көне темір дәуірі; 5-ші Ақан Бұрлық қорымы, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || [[Ақанбұрлық]] ауылынан батысқа қарай 4 км; Красново ауылынан солтүстік шығысқа қарай 2 км; Ақанбұрлық ауылынан оңтүстікке қарай 1,2 км; оңтүстікке қарай 2 км; оңтүстік батысқа қарай 4 км.
|-
| 5 || 1-ші Баян қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Баян қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Баян қорғаны, көне темір дәуірі; 4-ші Баян қорғаны, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Кирилловка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Кирилловка]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 7,5 км; [[Баян (Айыртау ауданы)|Баян]] ауылынан солтүстік батысқа қарай 5,5 км; солтүстік батысқа қарай 5 км; солтүстік батысқа қарай 5 км.
|-
| 6 || 1-ші Жарағаш қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Жарағаш қорымы, орта ғасыр; 3-ші Жарағаш қорымы, көне темір дәуірі; 1, 2-ші Жарағаш қорымдары, көне темір дәуірі; 3-ші Жарағаш қорғаны, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || бұрынғы Жарағаш ауылынан солтүстік шығысқа қарай 2 км; оңтүстік батысқа қарай 2 км; оңтүстік шығысқа қарай 1,3 км; солтүстік шығысқа қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 3,5 км.
|-
| 7 || Каменный брод қорымы, көне темір дәуірі; Карловка қорымы, қола дәуірі мен көне темір дәуірі; 1-ші Кирилловка қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Кирилловка қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Кирилловка қорғаны, көне темір дәуірі; 5-ші Кирилловка қорымы, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Каменный Брод (Солтүстік Қазақстан облысы)|Каменный Брод]] ауылынан солтүстік батысқа қарай 1 км; [[Карловка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Карловка]] ауылынан шығысқа қарай 1 км; Кирилловка ауылынан солтүстік-солтүстік батысқа қарай 6 км; оңтүстік шығысқа қарай 5,5 км; шығысқа қарай 3 км; солтүстік батысқа қарай 4,3 км.
|-
| 8 || 1-ші Красново қорымы, қола мен көне темір дәуірі; 2-ші Красново қорымы, қола дәуірі мен көне темір дәуірі; 1-ші Красново қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Красново қорғаны, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Красново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Красново]] ауылынан солтүстікке қарай 0,5 км; солтүстік шығысқа қарай 1 км; солтүстік шығысқа қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 1 км.
|-
| 9 || 1-ші Никольское қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Никольское қорғаны, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || [[Никольское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Никольское]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 4,5 км; оңтүстік батысқа қарай 5 км. 
|-
| 10 || Петропавловка қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр ||   || археология ескерткіші || [[Петропавловка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Петропавловка]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 2,5 км.
|-
| 11 || Жақсы Жалғызтау қорымы, қола дәуірі мен көне темір дәуірі, орта ғасыр; 1-ші Жақсы Жалғызтау қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 2-ші Жақсы Жалғызтау қорымы, орта ғасыр; 3-ші Жақсы Жалғызтау қорымы, орта ғасыр; 5-ші Жақсы Жалғызтау қорымы, қола дәуірі; 6-шы Жақсы Жалғызтау қорымы, орта ғасыр; Жақсы Жалғызтау қонысы, қола дәуірі||   || археология ескерткіші || Ақанбұрлық ауылынан солтүстік шығысқа қарай 3 км; [[Жақсы Жалғызтау (ауыл)|Жақсы Жалғызтау]] ауылынан батысқа қарай 2,5 км; батысқа қарай 2,5 км; Ақанбұрлық ауылынан солтүстік шығысқа қарай 5 км; солтүстік шығысқа қарай 4,5 км; солтүстік шығысқа қарай 4,2 км; шығысқа қарай 2 км.
|}

== Ақжар ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Мемлекет және қоғам қайраткері С. Сәдуақасовтың бюсті, 2003 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Талшық]] ауылы.
|-
| 2 || 1-ші Айсары тұрағы, неолит дәуірі; 2-ші Айсары қорғаны, қола дәуірі; 3-ші Айсары қорғаны, қола дәуірі; 4-ші Айсары қорғаны, қола дәуірі; 5-ші Айсары шеберханасы, палеолит, мезолит, неолит; 6-шы Айсары шеберханасы, палеолит, мезолит, неолит; 7-ші Айсары қорғаны, орта ғасыр; 1-ші Айсары қорғаны, көне темір дәуірі||   || археология ексерткіші || [[Айсары (Солтүстік Қазақстан облысы)|Айсары]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 5,2 км; оңтүстік батысқа қарай 5,3 км; оңтүстік батысқа қарай 6,1 км; оңтүстік-оңтүстік батысқа қарай 2,8 км; оңтүстік батысқа қарай 4,6 км; оңтүстік батысқа қарай 4,6 км; оңтүстік батысқа қарай 5 км.
|-
| 3 || 1-ші Ащысу тұрағы, мезолит-неолит; 2-ші Ащысу қыстағы, кейінгі орта ғасыр; Талшық қонысы, қола дәуірі; 1-ші Талшық қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Талшық қорымы, қола дәуірі; 3-ші Талшық қорғаны, көне темір дәуірі; 4-ші Талшық қорғаны, қола дәуірі; 5-ші Талшық қорғаны, көне темір дәуірі; 6-шы Талшық қорғаны, көне темір дәуірі; 7-ші Талшық қорғаны, қола дәуірі; 8-ші Талшық қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Үлгілі қорғаны, көне темір дәуірі||   || археология ексерткіші || Талшық ауылынан солтүстікке қарай 10,5 км; солтүстікке қарай 10,5 км; солтүстікке қарай 3,5 км; оңтүстік батысқа қарай 4 км; оңтүстік батысқа қарай 4 км; солтүстік шығысқа қарай 0,8 км; солтүстікке қарай 0,5 км; солтүстік шығысқа қарай 2,1 км; солтүстікке қарай 2 км; солтүстікке 5,5 км; шығысқа қарай 2 км; солтүстік шығысқа қарай 8,9 км.
|-
| 4 || Қарашат қорымы, қола дәуірі, орта ғасыр; 1-ші Қарашат тұрағы, неолит дәуірі; 1-ші Қарашат қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Қарашат қорғаны, көне темір дәуірі ||   || археология ексерткіші || [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 3,9 км; оңтүстік шығысқа қарай 1,3 км; оңүстікке қарай 8 км; оңтүстікке қарай 8 км.
|-
| 5 || Кеңащы қорымы, көне темір дәуірі ||   || археология ексерткіші || [[Кеңащы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Кеңащы]] ауылынан батысқа қарай 0,8 км.
|-
| 6 || 1-ші Кіші Қараой қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Кіші Қараой қорғаны, көне темір дәуірі ||   || археология ексерткіші || [[Байтуыс]] ауылынан шығысқа қарай 4,1 км; солтүстік шығысқа қарай 4,5 км.
|-
| 7 || 1-ші Қамбайсор қорымы, орта ғасыр; 2-ші Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 3-ші Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 4-ші Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 5-ші Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 6-шы Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 7-ші Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 8-ші Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 9-шы Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 10-шы Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 11-ші Қамбайсор қорымы, қола дәуірі; 1-ші Қамбайсор қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 3-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 4-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 5-ші Қамбайсор қорғаны, көне темір дәуірі; 6-шы Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 7-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 8-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 9-шы Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 10-шы Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 11-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 12-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 13-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі; 14-ші Қамбайсор қорғаны, қола дәуірі ||   || археология ексерткіші || Ленинградское ауылынан солтүстік батысқа қарай 3,5 км; солтүстік шығысқа қарай 5,2 км; солтүстік шығысқа қарай 5,7 км; солтүстік шығысқа қарай 4 км; оңтүстік шығысқа қарай 2,2 км; оңтүстік шығысқа қарай 3,4 км; оңтүстік шығысқа қарай 3,5 км; шығысқа қарай 3,5 км; шығысқа қарай 3,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 5,6 км; шығысқа қарай 5,7 км; батысқа қарай 0,1 км; батысқа қарай 3,3 км; оңтүстік батысқа қарай 3,2 км; оңтүстік батысқа қарай 3,1 км; оңтүстік батысқа қарай 3 км; оңтүстік батысқа қарай 2,8 км; оңтүстік батысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 3 км; оңтүстік батысқа қарай 4,1 км; оңтүстік батысқа қарай 4 км; оңтүстік шығысқа қарай 3,2 км; оңтүстік батысқа қарай 3 км. 
|-
| 8 || 1-ші Қулыкөл қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Қулыкөл қорғаны, қола дәуірі; 3-ші Қулыкөл қорғаны, көне темір дәуірі; 4-ші Қулыкөл қорғаны, қола дәуірі; 5-ші Қулыкөл қорғаны, қола дәуірі; 6-шы Қулыкөл қорғаны, көне темір дәуірі; 7-ші Қулыкөл қорғаны, орта ғасыр; 8-ші Қулыкөл қорғаны, көне темір дәуірі; 9-шы Қулыкөл қорғаны, қола дәуірі||   || археология ексерткіші || Жаңаауыл ауылынан батысқа қарай 4 км; батысқа қарай 3,2 км; батысқа қарай 3,2 км; батысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 3,5 км; оңтүстік батысқа қарай 5 км; оңтүстік батысқа қарай 4,8 км; оңтүстік батысқа қарай 8 км; [[Қулыкөл (Ақжар ауданы)|Қулыкөл]] ауылынан шығысқа қарай 5,5 км.
|-
| 9 || 1-ші Ленинградское қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Ленинградское қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Ленинградское қорымы, қола дәуірі; 4-ші Ленинградское қорғаны, көне темір дәуірі; 5-ші Ленинградское қорғаны, көне темір дәуірі; 6-шы Ленинградское қорғаны, көне темір дәуірі; 7-ші Ленинградское қорғаны, қола дәуірі; 8-ші Ленинградское қорғаны, қола дәуірі; 9-шы Ленинградское қорғаны, қола дәуірі; 10-шы Ленинградское қорғаны, қола дәуірі; 11-ші Ленинградское қорғаны, қола дәуірі; 12-ші Ленинградское қорғаны, қола дәуірі||   || археология ексерткіші || Ленинградское ауылынан оңтүстікке қарай 5,5 км; оңтүстікке қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 2,2 км; оңтүстік шығысқа қарай 2,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 7,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 8,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 3,3 км; оңтүстік шығысқа қарай 3,4 км; оңтүстік шығысқа қарай 3,9 км; оңтүстік шығысқа қарай 3,8 км; солтүстік шығысқа қарай 3,8 км; шығысқа қарай 5,5 км.
|}

== Аққайың ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Камышлово бекінісі, 1752 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || [[Камышлово (Аққайың ауданы)|Камышлово]] ауылы.
|-
| 2 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер М.М. Ғабралиевтің қабірі, 1984 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || бұрынғы [[Қызылжұлдыз (Солтүстік Қазақстан облысы)|Қызыл Жұлдыз]] ауылы.
|-
| 3 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер В.Г. Штейнердің қабірі,1980 жыл ||  || монументтік өнер құрылысы || [[Рублёвка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рублевка]] ауылы.
|-
| 4 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер В.Н. Мордвиновтың қабірі, 1986 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Тюмен ]] ауылы.
|-
| 5 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер В.М. Фатеевтің қабірі,1982 жыл ||  || монументтік өнер құрылысы || [[Черкасское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Черкасское]] ауылы.
|-
| 6 || Амангелді қорғаны, көне темір дәуірі; Бозарал қорымы, көне темір дәуірі||  || археология ескерткіші || [[Амангелді (Аққайың ауданы)|Амангелді]] ауылынан солтүстікке қарай 4 км; солтүстікке қарай 6 км.
|-
| 7 || Кучковка қорғаны, көне темір дәуірі||  || археология ескерткіші || [[Кучковка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Кучковка]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 2 км.
|}

== Ғабит Мүсірепов ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Мемлекет және саяси қайраткер Е. Әуелбековтің бюсті, 2001 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Новоишим]] ауылы.
|-
| 2 ||Алғабас қорғаны, орта ғасыр; Ашанин қорымы, қола дәуірі; Бірлік қорғаны, көне темір дәуірі; Бірлік қорымы, қола дәуірі; 1-ші Бірлік қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Возвышенка қорымы, көне темір дәуірі; Гаршино тұрағы, неолит дәуірі; Гаршино ауылы жанындағы қорғандар, көне темір дәуірі; Григорьевка қорғаны, қола дәуірі; ГРП-37 1-ші қорғаны, көне темір дәуірі; ГРП-37 2-ші қорғаны, қола дәуірі||  || археология ескерткіші || [[Новосёловка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Новоселовка]] ауылынан солтүстік батысқа қарай 5,5 км; Новоишим ауылынан оңтүстікке қарай 0,5км; [[Бірлік (Ғабит Мүсірепов ауданы)|Бірлік]] ауылынан батысқа қарай 1 км; оңтүстік батысқа қарай 1 км; шығысқа қарай 1 км; [[Возвышенка (Ғабит Мүсірепов ауданы)|Возвышенка]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 3,2 км; [[Гаршино (Солтүстік Қазақстан облысы)|Гаршино]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 0,3 км; оңтүстік батысқа қарай 1 км; солтүстікке қарай 1,4 км; бұрынғы ГРП-37 солтүстік шығысқа қарай 1,4 км; солтүстік шығысқа қарай 0,3 км.
|-
| 3 || Дубровка ауылы жанындағы қорғандар, көне темір дәуірі; Ефимовка қазындысы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 1-ші Ефимовка қорымы, қола дәуірі; 2-ші Ефимовка қорымы, қола дәуірі; 3-ші Ефимовка қорымы, қола дәуірі; 4-ші Ефимовка қорымы, көне темір дәуірі; 5-ші Ефимовка қорымы, қола дәуірі; 6-шы Ефимовка қорымы, қола дәуірі, көне темір дәуірі; Жылынтау қорымы, орта ғасыр; Западный қорымы, көне темір дәуірі; Западное ауылы жанындағы қорғандар, қола дәуірі||   || археология ескерткіші || [[Дубровка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Дубровка]] ауылынан оңтүстікке қарай 2,2 км; [[Ефимовка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ефимовка]] ауылынан оңтүстікке қарай 0,7 км; солтүстік-солтүстік шығысқа қарай 2,8 км; солтүстікке қарай 2 км;  солтүстікке қарай 1,5 км; солтүстікке қарай 0,8 км; солтүстік шығысқа қарай 0,3 км; оңтүстік шығысқа қарай; оңтүстік-оңтүстік батысқа қарай 8,4 км; [[Тоқсан би ауылы|Тоқсан би]] ауылынан оңтүстікке қарай 0,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 2,5 км.
|-
| 4 || 1-ші Ковыльный қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Ковыльный қорымы, көне темір дәуірі; 3-ші Ковыльный қорымы, қола дәуірі; 4-ші Ковыльный қорымы, қола дәуірі; Қоңырсу тұрағы, неолит дәуірі; Қоңырсу қорымы, көне темір дәуірі; Мұққыр қорымы, көне темір дәуірі; 1-ші Неженка қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Неженка қорымы, қола дәуірі; 3-ші Неженка қорымы, қола дәуірі, көне темір дәуірі; Новоселовка қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; Новоселовка қорғаны, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Ковыльное (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ковыльное]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 4,6 км; солтүстік шығысқа қарай 1,8 км; солтүстік шығысқа қарай 2 км; солтүстік шығысқа қарай 3,1 км; [[Қоңырсу (ауыл)|Қоңырсу]] ауылынан батысқа қарай 2,7 км; оңтүстік-оңтүстік батысқа қарай 5 км; [[Мұқыр (Солтүстік Қазақстан облысы)|Мұқыр]] ауылынан батысқа қарай 1,5 км; [[Нежинка]] ауылынан батысқа қарай 0,2 км; оңтүстік шығысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 5,2 км; Новоселовка ауылынан солтүстік-солтүстік батысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 6,8 км.
|-
| 5 || 1-ші Пески қорымы, қола дәуірі және көне темір дәуірі; 2-ші Пески қорымы, көне темір дәуірі; Приишим қорымы, көне темір дәуірі, қола дәуірі; 1-ші Привольное қорымы, қола дәуірі; 3-ші Привольное қорымы, көне темір дәуірі; 4-ші Привольное қорымы, көне темір дәуірі; Привольное ауылы жанындағы қорғандар, қола дәуірі; Рузаевка тұрағы, неолит дәуірі; 1-ші Рузаевка қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 2-ші Рузаевка қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Рухловка қорғаны, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || [[Пески (Солтүстік Қазақстан облысы)|Пески]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай; оңтүстікке қарай; Нежинка ауылынан солтүстікке қарай 3 км; [[Привольное (Новосел ауылдық округі)|Привольное]] ауылынан батысқа қарай 2,85 км; оңтүстік шығысқа қарай 5,3 км; оңтүстікке қарай 5,2 км; оңтүстік батысқа қарай 1,7 км; [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 3,3 км; оңтүстік батысқа қарай 3,7 км; батысқа қарай 2 км; оңтүстікке қарай 2,3 км.
|-
| 6 || 1-ші Рыбинка тұрағы, неолит дәуірі; 2-ші Рыбинка тұрағы, неолит дәуірі; 3-ші Рыбинка қорымы, көне темір дәуірі; 4-ші Рыбинка қорымы, қола дәуірі; Симоновка қорғаны, қола дәуірі; 1-ші Симоновка тұрағы, неолит дәуірі; 2-ші Симоновка тұрағы, неолит дәуірі; 4-ші Симоновка қорымы, орта ғасыр; 5-ші Симоновка тұрағы, қола дәуірі; 6-шы Симоновка қорымы, қола дәуірі; 7-ші Симоновка қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 8-ші Симоновка қорымы, көне темір дәуірі; 9-шы Симоновка қорымы, көне темір дәуірі, қола дәуірі ||   || археология ескерткіші || Рыбинка ауылынан шығысқа қарай 0,2 км; оңтүстікке қарай 0,3 км; оңтүстікке қарай 2 км; солтүстік-солтүстік батысқа қарай 1,5 км; [[Симоновка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Симоновка]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 2,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 2,7 км; оңтүстік шығысқа қарай 2,3 км; оңтүстік шығысқа қарай 2 км; солтүстікке қарай 1,6 км; солтүстікке қарай 2,5 км; солтүстікке қарай 1,3 км; оңтүстік батысқа қарай 9 км; солтүстік шығысқа қарай 2 км.
|-
| 7 || 1-ші Сокологоровка қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Сокологоровка қорымы, қола дәуірі; 3-ші Сокологоровка қорымы, көне темір дәуірі; Ставрополка қорғаны, көне темір дәуірі; Ставрополка ауылы жанындағы қорғандар, көне темір дәуірі; 2-ші Ставрополка қорымы, көне темір дәуірі; 1-ші Ставрополка қорымы, қола дәуірі; 2-ші Ставрополка қорымы, қола және көне темір дәуірі; 3-ші Ставрополка қорымы, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || [[Сокологоровка]] ауылынан солтүстікке қарай 1,3 км; солтүстікке қарай 1,4 км; солтүстікке қарай 2,2 км; [[Ставрополка]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 7,5 км; солтүстік-солтүстік шығысқа қарай 6,25 км; солтүстікке қарай 4 км; ауылдың батыс жақ шеті; ауылдан солтүстік шығысқа қарай 1,4 км; солтүстік-солтүстік шығысқа қарай 4 км.
|-
| 8 || 2-ші Теңдік қорымы, қола дәуірі; 2-ші Теңдік қонысы, қола дәуірі; 1-ші Урожайное қорымы, қола дәуірі; 2-ші Урожайное қорымы, қола және көне темір дәуірі; 3-ші Урожайное қорымы, қола дәуірі; 4-ші Урожайное қорымы, қола дәуірі; 5-ші Урожайное қорымы, қола және көне темір дәуірі; Қара қорған қорғаны, көне темір дәуірі; Қара мола қорымы, орта ғасыр; 1-ші Чернозубовка қорымы, қола дәуірі; 2-ші Чернозубовка қорымы, қола дәуірі; 1-ші Чистополье қорымы, орта ғасыр; Чистополье ауылы жанындағы қорғандар, орта ғасыр; Яновка қорымы, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Теңдік (Солтүстік Қазақстан облысы)|Теңдік]] ауылынан солтүстік-солтүстік батысқа қарай 0,7 км; оңтүстік шығысқа қарай 1,7 км; Урожайное ауылынан солтүстік батысқа қарай 1,85 км; солтүстік батысқа қарай; оңтүстікке қарай 0,5 км; оңтүстік шығыс-шығысқа қарай 1,2 км; оңтүстік шығысқа қарай 6,5 км; [[Құйған (Солтүстік Қазақстан облысы)|Құйған]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 1,5 км; солтүстікке қарай 0,5 км; [[Чернозубовка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чернозубовка]] ауылының батыс жақ шеті; ауылдан оңтүстікке қарай 1 км; [[Чистополье (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чистополье]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 3,5 км; оңтүстік батысқа қарай 1,7 км; [[Дубровка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Дубровка]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 4,5 км.
|}

== Есіл ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || [[Құлсары батыр кесенесі |Құлсары батыр жерленген жер]], ХІХ ғасырдың 2-ші жартысы ||[[Сурет:Құлсары батыр кесенесі.jpg|thumb|right|150px|]]   || киелі нысан || [[Бұлақ (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бұлақ]] ауылы.
|-
| 2 || 1-ші Амангелді қонысы, қола дәуірі; 1-ші Бірлік қонысы, қола дәуірі; Жаңабай қорымы, көне темір дәуірі; Ильинка қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 2-ші Ильинка тұрағы, неолит дәуірі; 3-ші Ильинка қонысы, қола дәуірі; 2-ші Калиновка қорымы, қола дәуірі; Қарабұлақ қорғаны, көне темір дәуірі; Қаратал қорымы, қола дәуірі, көне темір дәуірі; Қаратал қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Луговое қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Мектеп қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Мектеп қорымы, қола дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Амангелді (Амангелді ауылдық округі)|Амангелді]] ауылынан солтүстікке қарай 0,2 км; [[Николаевка (Есіл ауданы)|Николаевка]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 4,5 км; шығысқа қарай 2,5 км; [[Ильинка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ильинка]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 0,5 км; солтүстікке қарай 1 км; солтүстік батысқа қарай 0,3 км; [[Калиновка (Есіл ауданы)|Калиновка]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 3 км; Николаевка ауылынан шығысқа қарай 2,8 км; [[Қаратал (Есіл ауданы)|Қаратал]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 2 км; оңтүстік батысқа қарай 1,5 км; [[Луговое (Солтүстік Қазақстан облысы)|Луговое]] ауылынан оңтүстікке қарай 2,7 км; Мектеп ауылынан солтүстік шығысқа қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 3,5 км.
|-
| 3 || Николаевка қорғаны, қола дәуірі; 1-ші Николаевка қорымы, көне темір дәуірі; 3-ші Николаевка қорғаны, көне темір дәуірі; 4-ші Николаевка қорғаны, көне темір дәуірі; Петровка табыну орны, қола дәуірі; 2-ші Петровка қонысы, қола дәуірі; 3-ші Петровка қонысы, соңғы қола дәуірі; 4-ші Петровка қонысы, соңғы қола дәуірі; 5-ші Петровка қонысы, қола дәуірі; 1-ші Петровка қорғаны, қола дәуірі; 2-ші Петровка қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Петровка қорғаны, көне темір дәуірі; Покровка қорғаны, көне темір дәуірі; Покровка қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Покровка қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; Сухая Ляга қорымы, қола дәуірі||   || археология ескерткіші || Николаевка ауылынан шығысқа қарай 0,1 км; солтүстік шығықа қарай 7,2 км; шығысқа қарай 0,3 км; солтүстік шығысқа қарай 2,2 км; [[Петровка (Есіл ауданы)|Петровка]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 4 км; оңтүстік шығысқа қарай 5 км; оңтүстік шығысқа қарай 8 км; оңтүстікке қарай 4,1 км; оңтүстікке қарай 3,9 км; солтүстік батысқа қарай 0,3 км; солтүстік батысқа қарай 1,8 км; солтүстік батысқа 1,5 км; солтүстік батысқа 3 км; оңтүстік шығысқа қарай 1,5 км; солтүстік шығысқа қарай 2,5 км; солтүстік шығысқа қарай 1 км. 
|-
| 4 || 1-ші Томарқарасу қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Томарқарасу қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; Өрнек қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Өрнек тұрағы, неолит дәуірі; Өрнек қорымы, қола дәуірі; 1-ші Явленка қорымы, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || Амангелді ауылынан оңтүстікке қарай 0,2 км; оңтүстікке қарай 0,3 км; [[Өрнек (Солтүстік Қазақстан облысы)|Өрнек]] ауылы солтүстік қарай; оңтүстікке қарай 1 км; оңтүстікке қарай 2 км; [[Явленка]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 4 км.
|}

== Жамбыл ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ 
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Көпес Боярскийдің үйі, ХХ ғасырдың басы; [[Иван Шуховтың мұражай үйі  |Жазушы И. Шуховтың үйі]], 1947 жыл; Жазушы И. Шуховтың бюсті, 2006 жыл; Пресновская бекінісі, 1752 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер Н.В. Вашутинның қабірі, 1983 жыл ||[[Сурет:И. Шуховтың мұражай үйі.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;И. Шуховтың мұражай үйі.&lt;/small&gt;]]   || қала құрылысы және сәулет/монументтік өнер құрылысы || [[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]] ауылы.
|-
| 2 || [[Сәбит Мұқановтың мұражай үйі|Жазушы С. Мұқановтың үйі]], ХХ ғасырдың 20-30 жылдары тұрған ||[[Сурет:С. Мұқановтың мұражай үйі (СҚ облысы).jpg|thumb|right|150px|]]   || қала құрылысы және сәулет || [[Сәбит (ауыл)|Сәбит]] ауылы.
|-
| 3 || Кабанья бекінісі, 1752 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || [[Қабан (ауыл)|Қабан]] ауылы.
|-
| 4 || Пресноизбный бекінісі, 1752 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || [[Екатериновка (Жамбыл ауданы)|Екатериновка]] ауылы.
|-
| 5 || Кладбинский бекінісі, 1752 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || [[Кладбинка]] ауылы.
|-
| 6 || Болотноколодезный бекінісі,1752 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || [[Новорыбинка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Новорыбинка]] ауылы.
|-
| 7 || Пресный бекінісі, 1752 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || [[Пресноредуть]] ауылы.
|-
| 8 || Сенжарский бекінісі, 1752 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || [[Сеңжар ]] ауылы.
|-
| 9 || 1-ші Әулиеоба қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Әулиеоба қорымы, көне темір дәуірі; Байтоғай қорымы, көне темір дәуірі; 1-ші Қарақамыс қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Қарақамыс қорымы, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Қарақамыс (Жамбыл ауданы)|Қарақамыс]] ауылынан оңтүстікке қарай 7 км ; оңтүстікке қарай 7 км; солтүстік батысқа қарай 1 км; оңтүстікке қарай 0,3 км; солтүстік батысқа қарай 1,5 км.
|-
| 10 || Балтабек қорымы, көне темір дәуірі; Новорыбинка қорғаны, көне темір дәуірі; Островка қорғаны, көне темір дәуірі; Саркөл қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; Суаткөл қорымы, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || бұрынғы Октябрь ауылынан солтүстік батысқа қарай 1 км; [[Новорыбинка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Новорыбинка]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 2,5 км; бұрынғы Островка ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 2 км; [[Озёрное (Жамбыл ауданы)|Озерное]] ауылынан солтүстік батысқа қарай 8 км; оңтүстік шығысқа қарай 1,8 км. 
|-
| 11 || Доғалақ қорымы, көне темір дәуірі; Қорғызбай қорымы, орта ғасыр; Шағрай қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр ||   || археология ескерткіші || [[Украинское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Украинское]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 11 км; оңтүстік шығысқа қарай 1 км; солтүстік шығысқа қарай11 км .
|-
| 12 || Кеңесоба қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; Толыбай қорымы, көне темір дәуірі; 1-ші Увал қорымы, қола дәуірі; 2-ші Увал қорымы, көне темір дәуірі; Усердное қорғаны, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Суаткөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Суаткөл]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 3 км; [[Нұрымбет]] ауылынан оңтүстікке қарай 4 км; [[Макарьевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Макарьевка]] ауылынан батысқа қарай 4 км; оңтүстік батысқа қарай 4 км; бұрынғы Усердное ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 1 км.
|-
| 13 || 1-ші Майбалық қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Майбалық қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр, ХХ ғасыр; Сорбалық қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр||   || археология ескерткіші || [[Майбалық (Жамбыл ауданы)|Майбалық]] ауылынан шығысқа қарай 0,3 км; батысқа қарай 3 км; оңтүстік батысқа қарай 10 км.
|-
| 14 || Ұлпанның жерленген жері, 1827-1878 жылдар||   || киелі нысан || [[Жаңажол (Жамбыл ауданы)|Жаңажол]] ауылы.
|-
| 15 || [[Ғабит Мүсіреповтің мұражай үйі]], 1992 жыл||[[Сурет:Ғ. Мүсіреповтың мұражай үйі.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Ғ. Мүсіреповтың мұражай үйі.&lt;/small&gt;]]   || қала құрылыс және сәулет || [[Жаңажол (Жамбыл ауданы)|Жаңажол]] ауылы.
|}

== Қызылжар ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Гагарий бекінісі, 1752 жыл; Кривозерный бекінісі, 1752 жыл; Скопин бекінісі, 1752 жыл||  || қала құрылысы және сәулет || [[Вознесенка (Куйбышев ауылдық округі)|Вознесенка]] ауылы; [[Кривоозёрка|Кривоозерка]] ауылы; бұрынғы Қызыл Маяк ауылы.
|-
| 2 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер В.П. Дрягиннің қабірі, 1981 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер А.В. Дудконың қабірі, 1980 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Архангельское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Архангельское]] ауылы; [[Рассвет (Қызылжар ауданы)|Рассвет]] ауылы.
|-
| 3 || Березов қорғаны, көне темір дәуірі; 4-ші Бескөл қонысы, қола дәуірі; 5-ші Бескөл қонысы, қола дәуірі; 2-ші Боголюбово тұрағы, неолит дәуірі, көне темір дәуірі; 3-ші Боголюбово тұрағы, неолит дәуірі; 1-ші Вагулино тұрағы, неолит және қола дәуірі; 2-ші Вагулино қонысы, қола дәуірі; 3-ші Вагулино қонысы, қола дәуірі; 4-ші Вагулино қонысы, қола дәуірі; 5-ші Вагулино қонысы, қола дәуірі ||   || археология ескерткіші || Бұрынғы Новопавловка ауылынан солтүстік шығысқа қарай 4 км; [[Петропавл]] қаласынан оңтүстік батысқа қарай 17 км; [[Бәйтерек (Қызылжар ауданы)|Бәйтерек]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 1,4 км; [[Боголюбово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Боголюбово]] ауылынан оңтүстік-оңтүстік батысқа қарай 6 км; оңтүстік-оңтүстік шығысқа қарай 4 км; [[Вагулино]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 4,2 км; солтүстік шығысқа қарай 4,4 км.
|-
| 4 || Долматов қалашығы (Ак-Ирий), көне темір дәуірі; Затон қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Затон қонысы, қола дәуірі; Красногорка қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Красногорка қорғаны, көне темір дәуірі; Лебяжье (1-ші Соколовка) қорымы, көне темір дәуірі; Новоникольское қорымы, қола дәуірі, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 1-ші Новоникольское қонысы, қола дәуірі; 3-ші Новоникольское қонысы, қола дәуірі; 2-ші Новоникольское тұрағы, неолит дәуірі; Полковниково қорғаны, көне темір дәуірі; Рассвет қорғаны, көне темір дәуірі; Семипалатное қонысы, қола дәуірі; Семипалатное қорымы, қола дәуірі; 3-ші Соколовка қорымы, қола дәуірі; 4-ші Соколовка қонысы, қола дәуірі; Учхоз қорғаны, көне темір дәуірі; Чалково қорымы, қола дәуірі||   || археология ескерткіші || [[Долматово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Долматов]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 3 км; [[Затон (Солтүстік Қазақстан облысы)|Затон]] ауылынан оңтүстікке қарай 1,5 км; бұрынғы Учхоз кентінен 0,1 км; Красная Горка ауылынан солтүстік шығысқа қарай 4 км; Приишимка ауылынан оңтүстікке қарай 2,5 км; Бұрынғы Горбуновка ауылынан батысқа қарай 0,5 км; [[Новоникольское (Новоникольский ауылдық округі)|Новоникольское]] ауылынан батысқа қарай 6 км; Петропавл қаласынан оңтүстікке қарай 50 км; Новоникольское ауылынан солтүстік батысқа қарай 2 км; оңтүстікке қарай 1 км; Вагулино ауылынан солтүстікке қарай 0,5 км; [[Рассвет (Қызылжар ауданы)|Рассвет]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 2,5 км; [[Семипалатное]] ауылынан солтүстік батысқа қарай 3 км; солтүстікке қарай 1,5 км; [[Большая Малышка]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 3,25 км; оңтүстік батысқа қарай 3,25 км; Бұрынғы Учхоз кентінен оңтүстікке қарай 2 км; [[Новоалександровка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Новоалександровка]] ауылынан солтүстік батысқа қарай 5 км.
|}

== Мағжан Жұмабаев ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Лебяжье бекінісі, 1752 жыл; Полуденная бекінісі, 1752 жыл; Ганькин бекінісі, 1752 жыл; Медвежий бекінісі, 1752 жыл||   || қала құрылысы және сәулет || [[Лебяжье (Солтүстік Қазақстан облысы)|Лебяжье]] ауылы; [[Полудино]] ауылы; [[Ганькино (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ганькино]] ауылы; [[Медвежка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Медвежка]] ауылы;
|-
| 2 || М. Жұмабаевтың бюсті, 2000 жыл; М. Жұмабаевтың ескерткіші, 1993 жыл; Баян батырдың бюсті, 2006 жыл|| [[Сурет:127116442033 place.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;М. Жұмабаевтың ескерткіші&lt;/small&gt;]]  || монументтік өнер құрылысы || [[Булаев]] қаласы.
|-
| 3 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер Н.М. Сусолдың қабірі, 1982 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер В.Ю. Ишхановтың қабірі,1982 жыл||   || монументтік өнер құрылысы || [[Молодогвардейское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Молодогвардейское]] ауылы.
|-
| 4 || М. Жұмабаевтың ескерткіші, 2003 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Сарытомар]] ауылы.
|-
| 5 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер В.К. Миллердің қабірі, 1980 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер Д.А. Лещенконың қабірі, 1981 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер А.Ю. Орловтың қабірі, 1987 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер А.И. Бунковскийдің қабірі, 1980 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер А.Я. Гертердің қабірі, 1980 жыл ||   || монументтік өнер құрылысыҰяшық мәтіні || [[Гаврино (Солтүстік Қазақстан облысы)|Гаврино]] ауылы; [[Надёжка (Мағжан Жұмабаев ауданы)|Надежка]] ауылы; [[Ұзынкөл (Мағжан Жұмабаев ауданы)|Ұзынкөл]] ауылы; [[Чистовское]] ауылы; [[Чистое (Мағжан Жұмабаев ауданы)|Чистое]] ауылы.
|-
| 6 || Полудино қорғаны, көне темір дәуірі, орта ғасыр ||  || археология ескерткіші || [[Полудино]] ауылынан оңтүстікке қарай 1,3 км.
|}

== Мамлют ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
|1 || Становая бекінісі, 1752 жыл; Дубровный бекінісі, 1752 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер Н.Н. Осначтың қабірі,1984 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер А.С. Құсайыновтың қабірі, 1985 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер В.В. Петрушинның қабірі, 1983 жыл||   || қала құрылысы және сәулет || [[Становое (Солтүстік Қазақстан облысы)|Становое]] ауылы; [[Дубровное (Мамлют ауданы)|Дубровное]] ауылы; [[Мамлют]] қаласы; [[Бексейіт]] ауылы, [[Белое (Мамлют ауданы)|Белое]] ауылы.
|-
| 2 || 3-ші Мамлютка қорғаны, көне темір дәуірі; Меңгесер қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр||   || археология ескерткіші || Мамлют қаласынан солтүстікке қарай; [[Менгесер|Меңгесер]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 2,5 км.
|}

== Тайынша ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || 1-ші Аққұдық қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Аққұдық тұрағы, неолит дәуірі||  || археология ескерткіші || [[Аққұдық (Тайынша ауданы)|Аққұдық]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 7 км; оңтүстік шығысқа қарай 6 км.
|-
| 2 || 1-ші Амандық қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Амандық қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Амандық қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 2-ші Қарасу қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Қарасу қонысы, қола дәуірі; 1-ші Литжан қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Литжан қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 4-ші Литжан қорғаны, көне темір дәуірі; 5-ші Литжан қорымы, көне темір дәуірі; 7-ші Литжан қорымы, қола дәуірі; 1-ші Сексенбайсор қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 2-ші Сексенбайсор қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Сексенбайсор қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 4-ші Сексенбайсор қорғаны, көне темір дәуірі; 5-ші Сексенбайсор қорғаны, көне темір дәуірі; 6-шы Сексенбайсор қорымы, орта ғасыр||  || археология ескерткіші || [[Амандық (ауыл)|Амандық]] ауылынан оңтүстік-оңтүстік батысқа қарай 4 км; оңтүстік батысқа қарай 6 км; оңтүстік батысқа қарай 12 км; оңтүстік батысқа қарай 12,2 км; оңтүстік батысқа қарай 11,8 км; батыс-оңтүстік батысқа қарай 13,2 км; батыс-оңтүстік батысқа қарай 11,2 км; батысқа қарай 5,5 км; батысқа қарай 5,2 км; батысқа қарай 5 км; батысқа қарай 6,3 км; оңтүстік батысқа қарай 6,2 км; оңтүстік батысқа қарай 5,5 км; оңтүстік батысқа қарай 5,7 км; оңтүстік батысқа қарай 6 км; батысқа қарай 4,4 км.
|-
| 3 || Бірлік тұрағы, неолит дәуірі; 1-ші Берлиновка тұрағы, неолит; 2-ші Берлиновка тұрағы, неолит; 3-ші Берлиновка тұрағы, кейінгі неолит, қола дәуірі; 4-ші Берлиновка тұрағы, неолит; 5-ші Берлиновка тұрағы, неолит; 6-шы Берлиновка тұрағы, неолит; 7-ші Берлиновка тұрағы, неолит ||  || археология ескерткіші || бұрынғы Бірлік ауылынан солтүстік шығысқа қарай 0,5 км; бұрынғы Берлиновка ауылынан солтүстікке қарай 1,5 км; солтүстікке қарай 1,5 км; солтүстікке қарай 1 км; оңтүстікке қарай 0,5 км; оңтүстікке қарай 1 км; ауылынан оңтүстікке қарай 1 км; оңтүстікке қарай 1,2 км.
|-
| 4 || 1-ші Виноградовка тұрағы, неолит дәуірі; 2-ші Виноградовка тұрағы, мезолит, неолит; 7-ші Виноградовка тұрағы, неолит дәуірі; 8-ші Виноградовка тұрағы, неолит дәуірі; 9-шы Виноградовка тұрағы, қола дәуірі; 10-шы Виноградовка тұрағы, неолит дәуірі; 11-ші Виноградовка тұрағы, неолит дәуірі; 12-ші Виноградовка тұрағы, ерте неолит және қола дәуірі; 13-ші Виноградовка тұрағы, неолит дәуірі; 14-ші Виноградовка тұрағы, неолит, мезолит; 15-ші Виноградовка тұрағы, неолит дәуірі ||  || археология ескерткіші || [[Виноградовка (Тайынша ауданы)|Виноградовка]] ауылынан солтүстік шығысқа қарай 2 км; солтүстікке қарай 3,3 км; солтүстік шығысқа қарай 3,7 км; солтүстік шығысқа қарай 3,5 км; солтүстік шығысқа қарай 4 км; солтүстік шығысқа қарай 3 км; бұрынғы Берлиновка ауылынан оңтүстікке қарай 2,5 км; солтүстік шығысқа қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 2,5 км; солтүстік шығысқа қарай 3,5 км; солтүстік шығысқа қарай 1,5 км.
|-
| 5 || 2-ші Золоторунное қорымы, орта ғасыр; 3-ші Золоторунное қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 4-ші Золоторунное қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Ынталы қорғаны, көне темір дәуірі; ||  || археология ескерткіші || [[Золоторунное]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 7 км; шығысқа қарай 7,5 км; шығысқа қарай 7,5 км; бұрынғы Ынталы ауылынан солтүстікке қарай 3,7 км.
|-
| 6 || 1-ші Московка қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Октябрьское қорымы, қола дәуірі; 2-ші Октябрьское қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 3-ші Октябрьское қорымы, қола дәуірі; 3-ші Рощинское тұрағы, энеолит дәуірі||  || археология ескерткіші || бұрынғы Московка ауылынан солтүстікке қарай 0,7 км; [[Октябрьское (Рощин ауылдық округі)|Октябрьское]] ауылынан оңтүстікке қарай 3 км; оңтүстік батысқа қарай 3 км; оңтүстікке қарай 2 км; [[Рощинское]] ауылынан шығысқа қарай 2,5 км.
|-
| 7 || 1-ші Рощинское қонысы, неолит, энеолит, көне темір дәуірі; 1-ші Шағалалы қонысы, қола дәуірі; Теңдік қонысы, неолит дәуірі; 2-ші Теңдік қорымы, көне темір дәуірі; 3-ші Теңдік қорымы, көне темір дәуірі; 1-ші Үшсай қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Үшсай қорғаны, көне темір дәуірі||  || археология ескерткіші || Рощинское ауылынан оңтүстікке қарай 1,5 км; бұрынғы Линеевка ауылынан солтүстік батысқа қарай 3 км; [[Теңдік (Солтүстік Қазақстан облысы)|Теңдік]] ауылының шығыс жақ шетінде; ауылдан солтүстік шығысқа қарай 4 км; батысқа қарай 2,3 км; [[Тихоокеанское]] ауылынан оңтүстікке қарай 4,1 км; оңтүстікке қарай 5,9 км.
|-
| 8 || 4-ші Шұңқыркөл қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Шұңқыркөл қорымы, қола дәуірі; 2-ші Шұңқыркөл қорымы, қола дәуірі; 3-ші Шұңқыркөл қорымы, қола дәуірі||  || археология ескерткіші || [[Шұңқыркөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Шұңқыркөл]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 3 км; оңтүстік батысқа қарай 0,7 км; батысқа қарай 2,5 км; солтүстік батысқа қарай 2 км.
|}

== Тимирязев ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Қайран қорғаны, көне темір дәуірі || Ұяшық мәтіні || археология ескерткіші || [[Жарқын (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жарқын]] ауылынан оңтүстікке қарай 8 км.
|}

== Уәлиханов ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || 1-ші Бабеке қорғаны, көне темір дәуірі; Жуантөбе қорымы, көне темір дәуірі, ХХ ғасыр; 1-ші Жуантөбе тұрағы, неолит дәуірі; 1-ші Қазанқап қорғаны, қола дәуірі; 2-ші Қазанқап қорғаны, қола дәуірі; 3-ші Қазанқап қорғаны, қола дәуірі; 4-ші Қазанқап қорғаны, көне темір дәуірі; 5-ші Қазанқап қорғаны, қола дәуірі; 6-шы Қазанқап қорымы, орта ғасыр; 8-ші Қазанқап қорымы, қола дәуірі; 7-ші Қазанқап тұрағы, неолит дәуірі||  || археология ескерткіші || бұрынғы Бабеке ауылынан оңтүстікке қарай 2,5 км; бұрынғы Жуантөбе ауылынан солтүстікке қарай 1 км; оңтүстікке қарай 3 км; бұрынғы Қазанғап ауылынан батысқа қарай 0,4 км; оңтүстік батысқа қарай 2 км; оңтүстік батысқа қарай 2,2 км; батысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 5,9 км; оңтүстік батысқа қарай 6 км; оңтүстік батысқа қарай 6,3 км; оңтүстік шығысқа қарай 0,4 км.
|-
| 2 || Қарасу қорымы, қола дәуірі, орта ғасыр; 1-ші Қарасу қорғаны, қола дәуірі; 8-ші Көксеңгісор қорымы, қола дәуірі; 1-ші Көксеңгісор қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Көксеңгісор қорғаны, қола дәуірі; 3-ші Көксеңгісор қорғаны, қола дәуірі; 4-ші Көксеңгісор қорғаны, көне темір дәуірі; 5-ші Көксеңгісор қорғаны, қола дәуірі; 6-шы Көксеңгісор қорғаны, қола дәуірі; 7-ші Көксеңгісор қорғаны, қола дәуірі|| || археология ескерткіші || [[Золотая Нива (Уәлиханов ауданы)|Золотая Нива]] ауылынан шығысқа қарай 5,2 км; шығысқа қарай 5,3 км; бұрынғы Баянбай ауылынан оңтүстікке қарай 1,7 км; солтүстік батысқа қарай 4,8 км; оңтүстікке қарай 1,3 км; оңтүстікке қарай 3 км; оңтүстікке қарай 1,5 км; оңтүстікке қарай 1,5 км; оңтүстікке қарай 1,4 км; оңтүстікке қарай 1,6 км.
|-
| 3 || Комсомольское қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 1-ші Комсомольское қорғаны, қоладәуірі; 2-ші Комсомольское қорғаны, қола дәуірі; 3-ші Комсомольское қорғаны, қола дәуірі; 4-ші Комсомольское қорғаны, қола дәуірі; 5-ші Комсомольское қорғаны, көне темір дәуірі; 6-шы Комсомольское қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Қыздыңқарасу қорымы, көне темір дәуірі; 1-ші Қыздыңқарасу қорғаны, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 2-ші Қыздыңқарасу қорғаны, қола дәуірі; 3-ші Қыздыңқарасу қорғаны, қола дәуірі; 4-ші Қыздыңқарасу қорғаны, қола дәуірі; 5-ші Қыздыңқарасу қорғаны, қола дәуірі; Қызөзен қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Төбе қорымы, көне темір дәуірі; 3-ші Төбе қорымы, көне темір дәуірі; 6-шы Төбе қорымы, көне темір дәуірі; 7-ші Төбе қорғаны, көне темір дәуірі||  || археология ескерткіші || [[Аққұдық (Уәлиханов ауданы)|Аққұдық]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 10,7 км; шығысқа қарай 1,5 км; шығысқа қарай 1,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 7 км; оңтүстік шығысқа қарай 7 км; оңтүстік шығысқа қарай 9,9 км; оңтүстік шығысқа қарай 9,9 км; бұрынғы Прожектор ауылынан солтүстікке қарай 2,1 км; солтүстікке қарай 4,4 км; Аққұдық ауылынан оңтүстікке қарай 4,7 км; оңтүстікке қарай 7 км; оңтүстікке қарай 3,4 км; оңтүстікке қарай 3,4 км; оңтүстік шығысқа қарай 17 км; бұрынғы Прожектор ауылынан солтүстікке қарай 5,7 км; Аққұдық ауылынан оңтүстікке қарай 8,5 км; оңтүстікке қарай 4,1 км; оңтүстік шығысқа қарай қарай 2 км.
|-
| 4 || 2-ші Саға тұрағы, неолит дәуірі; 3-ші Талдысай қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Теке қорғаны, қола дәуірі; 2-ші Теке қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Теке қорғаны, қола дәуірі ||   || археология ескерткіші || бұрынғы Қазанғап ауылынан солтүстік батысқа қарай 10,5 км; [[Қаратерек (Солтүстік Қазақстан облысы)|Қаратерек]] ауылынан батысқа қарай 9,5 км; [[Көбенсай]] ауылынан шығысқа қарай 8 км; Тілеусай ауылынан батысқа қарай 2,7 км; бұрынғы Саға ауылынан шығысқа қарай 0,7 км.
|}

== Шал ақын ауданы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Шал ақынның бюсті, 2007 жыл ||  || монументтік өнер құрылысы || [[Сергеев]] қаласы.
|-
| 2 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер С.М. Рыжковтың қабірі, 1984 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || [[Меней]] ауылы.
|-
| 3 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер В.Н. Поданевтің қабірі, 1981 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || бұрынғы [[Неждановка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Неждановка]] ауылы.
|-
| 4 || Афанасьевка қорымы, қола дәуірі; Бағанаты қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Бағанаты қорымы, қола және көне темір дәуірі; 2-ші Бағанаты қорымы, қола және көне темір дәуірі, орта ғасыр; 3-ші Бағанаты қорымы, қола дәуірі; Байқара қорымы, қола дәуірі, көне темір дәуірі, көне және кейінгі орта ғасыр; Байқызыл қорғаны, көне темір дәуірі; Бектеңіз қорымы, қола дәуірі, көне темір дәуірі; 1-ші Бұрлық қорымы, қола дәуірі; 2-ші Бұрлық қорымы, орта ғасыр; Графские развалины қорымы, қола дәуірі, көне темір дәуірі; Двойники қорымы, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Афанасьевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Афанасьевка]] ауылынан батысқа Қарай 1,4 км; [[Бағанаты]] ауылынан шығысқа қарай 2,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 0,6 км; оңтүстік шығысқа қарай 1,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 0,6 км; Сергеев қаласынан солтүстікке қарай 3,5 км; [[Социал]] ауылынан оңтүстік батысқа қарай 2,2 км; Афанасьевка ауылынан солтүстік батысқа қарай 5 км; Социал ауылынан оңтүстік батысқа қарай 3,5 км; оңтүстік батысқа қарай 3,6 км; Афанасьевка ауылынан батысқа қарай 6 км; [[Двойники]] ауылынан батысқа қарай 5 км.
|-
| 5 || 1-ші Жаңаталап қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Жаңаталап қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Жаңаталап қорғаны, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Жаңаталап (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жаңаталап]] ауылынан солтүстік батысқа қарай 2,5 км; солтүстік батысқа қарай 3,1 км; солтүстік батысқа қарай 3,7 км.
|-
| 6 || 1-ші Коноваловка қорғаны, көне темір дәуірі; 1-ші Коноваловка қорымы, көне темір дәуірі; 2-ші Коноваловка қорғаны, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || [[Коноваловка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Коноваловка]] ауылынан солтүстікке қарай 0,6 км; солтүстікке қарай 3 км; солтүстік батысқа қарай 2 км. 
|-
| 7 || Крещенка қорымы, қола дәуірі; 1-ші Крещенка қорымы, қола дәуірі; 2-ші Крещенка қорымы, қола дәуірі; 3-ші Крещенка қорымы, қола дәуірі; 4-ші Крещенка қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр; 5-ші Крещенка қорымы, қола дәуірі; 6-шы Крещенка қорғаны, көне темір дәуірі; 7-ші Крещенка қорымы, қола дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Крещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Крещенка]] ауылынан солтүстікке қарай 2 км; шығысқа қарай 0,5 км; шығысқа қарай 0,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 5 км; оңтүстік шығысқа қарай 2,5 км; оңтүстік батысқа қарай 4 км; солтүстік шығысқа қарай 1,5 км; ауылдың фермасынан солтүстік шығысқа қарай 1 км.
|-
| 8 || 1-ші Куприяновка қорғаны, орта ғасыр; 1-ші Куприяновка қорымы, қола дәуірі, орта ғасыр; 2-ші Куприяновка қорымы, қола дәуірі; 2-ші Куприяновка қорғаны, көне темір дәуірі; 3-ші Куприяновка қорымы, көне темір дәуірі; 3-ші Куприяновка қорғаны, көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || [[Куприяновка (Шал ақын ауданы)|Куприяновка]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 0,7 км; солтүстік шығысқа қарай 0,5 км; солтүстік шығысқа қарай 4 км; солтүстік шығысқа қарай 3,5 км; солтүстік шығысқа қарай 3 км; солтүстік шығысқа қарай 3,5 км.
|-
| 9 || Ленино тұрағы, неолит дәуірі; Моңғол зираты қорғаны, көне темір дәуірі; Октябрь қорымы, көне темір дәуірі; 1-ші Октябрь қорымы, қола дәуірі; 2-ші Октябрь қорымы, қола дәуірі; 1-ші Рясинка қорғаны, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || [[Ысқақ Ыбыраев ауылы|Ысқақ Ыбыраев]] ауылынан батысқа қарай 0,8 км; [[Арай (Солтүстік Қазақстан облысы)|Арай]] ауылынан батысқа қарай 7 км; [[Ұзынжар]] ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 0,5 км; оңтүстік шығысқа қарай 4 км; оңтүстікке қарай 2,5 км; [[Рясинка (ауыл)|Рясинка]] ауылынан солтүстікке қарай 2,4 км.
|-
| 10 || Сергеевка қонысы, көне қола дәуірі; 1-ші Сергеевка қорымы, қола дәуірі және көне темір дәуірі; 2-ші Сергеевка қорымы, қола дәуірі; 3-ші Сергеевка қорымы, қола дәуірі; 4-ші Сергеевка қорғаны, көне темір дәуірі; 5-ші Сергеевка қорғаны (Байқара қорымы), көне темір дәуірі; 6-шы Сергеевка қорғаны (Байқарақорымы), көне темір дәуірі ||   || археология ескерткіші || Сергеев су торабынан солтүстікке қарай 0,35 км; Сергеев қаласынан 3 км; [[Қаратал (Шал ақын ауданы)|Қаратал]] ауылынан солтүстікке қарай 4,2 км; солтүстікке қарай 3,6 км; батысқа қарай 1,1 км; Сергеев қаласынан солтүстікке қарай 4 км; солтүстікке қарай 3 км.
|-
| 11 || 1-ші Социал қорғаны, көне темір дәуірі; 2-ші Социал қорымы, көне темір дәуірі; 1-ші Ступинка қорғаны, көне темір дәуірі; Сухой қорғаны, көне темір дәуірі; Ұлыбай қорымы, қола және көне темір дәуірі; Чудаскай қорғаны, көне темір дәуір; Шолақ қорымы, көне темір дәуірі, орта ғасыр||   || археология ескерткіші || Социал ауылынан оңтүстік шығысқа қарай 0,7 км; оңтүстік шығысқа қарай 0,5 км; [[Жаңаталап (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жаңаталап]] ауылынан солтүстік батысқа қарай 5 км; Ұзынжар ауылынан солтүстік шығысқа қарай 5 км; Двойники ауылынан батысқа қарай 5 км; Октябрьское ауылынан оңтүстік батысқа қарай 1,5 км; Ысқақ Ыбыраев ауылынан солтүстік шығысқа қарай 3 км.
|}

== Петропавл қаласы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+  
|-
! р/с !! Ескерткіштің атауы !! Ескерткіш суреті !! Ескерткіш түрі !! Ескерткіштің орналасқан жері
|-
| 1 || Реалдық училищенің өндірістік үй-жайы, 1903 жыл; Реалдық училищенің қызметтік ғимараты, 1903 жыл; Қалалық училище, ХХ ғасырдың басы; Реалдық училище, 1903 жыл||   || қала құрылысы және сәулет || В. Булавский атындағы көше, 2Б, 6А, 2, 6.
|-
| 2 || Романов училищесі, 1913-1915 жылдар; Көпес клубы, 1906 жыл||  [[File:Romanov School.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Романов училищесі&lt;/small&gt;]] || қала құрылысы және сәулет ||Театральная көшесі, 42, 38.
|-
| 3 || Сауда үйі, 1915-1916 жылдар || [[File:Сауда үйі, 1915-1916 жылдар 01.jpg|thumb|Сауда үйі]]  || қала құрылысы және сәулет || Евгений Брусиловский атындағы көше, 22.
|-
| 4 || Тегеурінді су мұнарасы, 1902 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || Амангелді көшесі, 147.
|-
| 5 || Көпес үйі, XIX ғасырдың аяғы; Шамсутдиновтың сауда үйі, XIX ғасырдың аяғы; Көпес Стреловтың үйі, XIX ғасырдың аяғы; Көпес Стреловтың дүкені, XIX ғасырдың аяғы; Коммерсант Аркельдің үйі (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облыстық тарихи-өлкетану мұражайы]]), 1891 жыл; Көпес Турлаповтың үйі, XX ғасырдың басы; Әкімшілік ғимарат, ХХ ғасырдың 30-шы жылдары; Көпес Черемисиновтың үйі, 1895 жыл; Көпес Шафеевтің үйі, XIX ғасырдың аяғы; Көпес Шафеевтің дүкені, XIX ғасырдың аяғы; В.И. Ленин атындағы № 1 мектеп, 1935-1938 жылдар; Костел ғимараты, ксендз үйі, ХХ ғасырдың басы; Көпес Чукановтың үйі, XIX ғасырдың аяғы; Сауда үйінің ғимараты, 1911-1915 жылдар; Көпес Казанцевтің үйі, XIX ғасырдың 2-ші жартысы; Көпес Казанцевтің дүкені, XIX ғасырдың 2-ші жартысы; Көпес үйі, ХХ ғасырдың басы||[[File:Торговый дом Шамсутдинова, конец XIX века.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Шамсутдиновтың сауда үйі&lt;/small&gt;]] [[File:Көпес Казанцевтің үйі, XIX ғасырдың екінші жартысы.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Көпес Казанцевтің үйі&lt;/small&gt;]]  [[Сурет:СҚ облыстық тарихи-өлкетану мұражайы.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Солтүстік Қазақстан облыстық тарихи-өлкетану мұражайы.&lt;/small&gt;]]   || қала құрылысы және сәулет || Қазақстан Конституциясы көшесі, 18, 17, 44, 46, 48, 52, 13, 10, 24, 22, 39, 43, 43А, 20, 12, 2, 4, 31.
|-
| 6 || Муратовтың диірмені, 1904-1905 жылдар; Муратовтың диірмен қоймалары, 1904-1905 жылдар||   || қала құрылысы және сәулет || Интернациональная көшесі, 63.
|-
| 7 || Дін-Мұхаммад мешіті, XIX ғасырдың 2-ші жартысы || [[File:Дін-Мұхаммад мешіті, XIX ғасырдың 2-ші жартысы 1.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Дін-Мұхаммад мешіті&lt;/small&gt;]]  || қала құрылысы және сәулет || С. Мұқанов көшесі, 34.
|-
| 8 || Мешіт, XIX ғасырдың 2-ші жартысы; Энергетиктер мәдениет үйі, 1956 жыл (қазіргі [[С. Мұқанов атындағы Солтүстік Қазақстан облыстық қазақ музыкалық драма театры]]); Мердігер Малаховтың үйі, XIX ғасырдың аяғы; Көпес Измайловтың үйі, XIX ғасырдың аяғы ||[[Сурет:С. Мұқанов атындағы СҚ облыстық қазақ музыкалық драма театры.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;С. Мұқанов атындағы СҚ облыстық қазақ музыкалық драма театры.&lt;/small&gt;]]   || қала құрылысы және сәулет || Жамбыл атындағы көше, 160, 185, 184, 166.
|-
| 9 || Локомотив депосы, 1892-1896 жылдар; Теміржол вокзалы, 1894 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || Н.А. Ахременко көшесі, 81, 47.
|-
| 10 || Мемлекеттік банк, ХХ ғасырдың басы; Алғашқы электр станциясының ғимараты, XIX ғасырдың аяғы||[[File:Первая электростанция, Петропавловск.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Алғашқы электр станциясының ғимараты&lt;/small&gt;]]    || қала құрылысы және сәулет || Советская көшесі, 34, 37.
|-
| 11 || Теміржолшылар мәдениет үйі, 1931 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || Қаныш Сәтбаев атындағы көше, 37.
|-
| 12 || Тұрғын үй, 1946 жыл; Тұрғын үй, 1946 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || Астана көшесі, 22, 24.
|-
| 13 || М.В. Ломоносов атындағы № 21 орта мектеп, 1956 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || Тоқсан би көшесі, 102.
|-
| 14 || Әйелдер гимназиясы, 1864 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || Вознесенская көшесі, 42.
|-
| 15 || Көпес үйі, XIX ғасырдың аяғы; Көпес Баженовтың үйі, XIX ғасырдың аяғы || [[File:Көпес үйі, XIX ғасырдың аяғы.jpg|thumb|Көпес үйі]]  || қала құрылысы және сәулет || Парковая көшесі, 132, 134.
|-
| 16 || Всех Святых шіркеуі, 1894 жыл; Көпес Хлебниковтың үйі, XIX ғасырдың аяғы ||   || қала құрылысы және сәулет || Ыбырай Алтынсарин атындағы көше, 271, 197.
|-
| 17 || [[Әулие апостолдар Петр мен Павел шіркеуі|Покров шіркеуі]], 1813 жыл; Көпес Дмитриевтің үйі, 1907 жыл||[[Сурет:Әулие апостолдар Петр мен Павел шіркеуі.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Әулие апостолдар Петр мен Павел шіркеуі.&lt;/small&gt;]]   || қала құрылысы және сәулет || Коминтерн көшесі, 97, 96.
|-
| 18 || Суайдағыш, 1902 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || Б.П. Ущев көшесі, 2.
|-
| 19 || Көпес Поляковтың диірмені, 1905-1907 жылдар ||   || қала құрылысы және сәулет || Мир өтпе жолы, 18.
|-
| 20 || Көпес Шулеповтың үйі, XIX ғасырдың 2-ші жартысы ||   || қала құрылысы және сәулет || Володаровский көшесі, 38.
|-
| 21 || Мердігер Пироговтың үйі, XIX ғасырдың аяғы; Керуен сарайы, XIX ғасырдың аяғы || [[File:Pirogov Contractor's House 2.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Мердігер Пироговтың үйі&lt;/small&gt;]]  || қала құрылысы және сәулет || Евней Бөкетов атындағы көше, 12, 1.
|-
| 22 || Көпес Мухамедьяровтың үйі, XIX ғасырдың аяғы || [[File:Дом купца Мухамедъярова, конец XIX века.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Көпес Мухамедьяровтың үйі&lt;/small&gt;]]  || қала құрылысы және сәулет || Казахстанская правда көшесі, 94.
|-
| 23 || &quot;Бр. Овсянниковы и Ганшин&quot; көпес дүкені, ХХ ғасырдың басы; Көпес Мазаевтің диірмені, 1913 жыл; Қоныс аударушылар пункті, XIX ғасырдың аяғы; Көпес Смолиннің үйі, 1874 жыл; Көпес Казанцевтің мейрамханасы, XIX ғасырдың 2-ші жартысы; Көпес Светлинскийдің үйі, XIX ғасырдың 2-ші жартысы; Көпес Назаровтың моншасы, ХХ ғасырдың басы; Полиция учаскесі, XIX ғасырдың 2-ші жартысы; &quot;Новый свет&quot; кинотеатры 1909 жыл|| [[File:Полиция учаскесі, XIX ғасырдың 2-ші жартысы 3.jpg|thumb|right|150px|&lt;small&gt;Полиция учаскесі]]  || қала құрылысы және сәулет || Пушкин көшесі, 61; Егемен Қазақстан көшесі, 16; Универсальная көшесі, 3; Пушкин көшесі, 73; Рижская көшесі, 14; Абай көшесі, 16; Рижская көшесі, 6; Пушкин көшесі, 63; Казахстанская правда көшесі, 73,
|-
| 24 || Қалалық мәдениет және демалыс саябағы (бұрынғы қалалық бақ) ||   || қала құрылысы және сәулет || Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің саябағы.
|-
| 25 || Петропавл бекінісі, 1752 жыл ||   || қала құрылысы және сәулет || Оқшаулағыш материалдар зауытының аумағы.
|-
| 26 || Ж. Жабаевтың бюсті, 1975 жыл; С. Мұқановтың бюсті, 1990 жыл; Ш. Уәлихановтың бюсті, 1975 жыл; К. Сүтішевтің бюсті, 1975 жыл; В. Шаталовтың бюсті, 1979 жыл; А. Пушкинның бюсті, 1999 жыл; Ғ. Мүсіреповтің бюсті, 2002 жыл; М. Қозыбаевтың бюсті, 2003 жыл||   || монументтік өнер құрылысы || Жамбыл атындағы және Евней Бөкетов атындағы көшелердің қиылысы; Қазақстан Конституциясы көшесі, Сәбит Мұқанов атындағы облыстық әмбебап ғылыми кітапхана ғимаратының алдындағы сквер; Ш. Уәлиханов атындағы және Айыртау көшелерінің қиылысындағы сквер; Кәрім Сүтішев көшесі, 56; Қазақстан Конституциясы көшесі саябаққа кірер жер; 314-і атқыштар дивизиясы көшесіндегі сквер; Ғ. Мүсірепов көшесі; Пушкин және Абай көшелерінің қиылысы.
|-
| 28 || Ұлы Отан соғысындағы Жеңісітің 30 жылдығына арналған обелиск, 1975 жыл; Ұлы Отан соғысының &quot;Мәңгілік алау&quot; Жауынгерлік Даңқ мемориалы, 1979 жыл; Ұлы Отан соғысындағы Жеңіс саябағындағы обелиск, 1985 жыл||   || монументтік өнер құрылысы || Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің саябағы; Театр алаңы; Жеңіс саябағы.
|-
| 29 || Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгерлерге арналған стелла, 2002 жыл; Саяси қуғын-сүргін құрбандарына арналған монумент, 2005 жыл; Ш. Уәлиханов пен Ф. Достоевскийдің барельефі, 2005 жыл; &quot;Абай және Пушкин&quot; мүсіндік композициясы, 2006 жыл; &quot;Ат үстіндегі Абылай хан&quot; мүсіндік композициясы, 2007 жыл;||   || монументтік өнер құрылысы || Жамбыл атындағы және Абай көшелерінің қиылысы; Пушкин және Кәрім Сүтішев көшелерінің қиылысы; Қазақстан Конституциясы көшесі, 48; Қазақстан Конституциясы көшесі (Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті саябағының аумағында); Кәрім Сүтішев көшесі, 1А.
|-
| 30 || Жаппай ату орны, ХХ ғасырдың 20-30 жылдары; Большевик венгрлердің бауырластар зираты, 1918 жыл; Кеңес үкіметін орнату үшін күресушілердің бауырластар зираты, 1919 жыл; Октябрь алаңындағы бауырластар қабірлері, 1918 – 1921 жылдар; Ұлы Отан соғысы жылдарында Петропавл қаласының госпитальдарында жарақаттардан қаза тапқан ұшқыштар экипажының № 1 қабірі, 1943 жыл; Ұлы Отан соғысы жылдарында Петропавл қаласының госпитальдарында жарақаттардан қаза тапқан ұшқыштар экипажының № 2 қабірі, 1943 жыл; Генерал М. Шмыровтың қабірі, 1941 жыл; Жазушы Б. Петровтың қабірі, 1971 жыл; Кеңес Одағының Батыры А. Матвеевтің қабірі, 1972 жыл; Ұлы Отан соғысы жылдарында Петропавл қаласының госпитальдарында қаза тапқан жауынгерлердің ескерткіші, 1957 жыл (№ 1 христиан жауынгерлерге); Ұлы Отан соғысы жылдарында Петропавл қаласының госпитальдарында қаза тапқан жауынгерлердің ескерткіші, 1957 жыл (№ 2 христиан жауынгерлерге); Ұлы Отан соғысы жылдарында Петропавл қаласының госпитальдарында қаза тапқан жауынгерлердің ескерткіші, 1957 жыл (№ 1 мұсылман жауынгерлерге); Ұлы Отан соғысы жылдарында Петропавл қаласының госпитальдарында қаза тапқан жауынгерлердің ескерткіші, 1957 жыл (№ 2 мұсылман жауынгерлерге); Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер С. Морожниковтың қабірі, 1980 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер Е.Ш. Гориевтің қабірі, 1984 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер С.В. Горловтың қабірі, 1985 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер И.И. Клепальскийдің қабірі, 1986 жыл; Ауған Демократиялық Республикасында қаза тапқан интернационал жауынгер А.А. Бутаковтың қабірі, 1980 жыл ||   || монументтік өнер құрылысы || Бесінші лог (ескерткіш тас); Петропавл-Көкшетау темір жолының жолайрығы; Жамбыл атындағы көшесі, көне зират; Театр алаңы; ескі қалалық зират, Жамбыл атындағы және Ғ. Мүсірепов көшелерінің қиылысы; ескі қалалық зират, Жамбыл атындағы және Ғ. Мүсірепов көшелерінің қиылысы; Жұмысшы кентіндегі зират; Жұмысшы кентіндегі зират; Жұмысшы кентіндегі зират; ескі қалалық зират, Жамбыл атындағы және Ғ. Мүсірепов көшелерінің қиылысы; ескі қалалық зират, Жамбыл атындағы және Ғ. Мүсірепов көшелерінің қиылысы; ескі қалалық зират, Жамбыл атындағы және Ғ. Мүсірепов көшелерінің қиылысы; ескі қалалық зират, Жамбыл атындағы және Ғ. Мүсірепов көшелерінің қиылысы; ескі әуежай жақтағы зират; ескі әуежай жақтағы зират; бұрынғы Новопавловка ауылы ауданындағы зират; бұрынғы Новопавловка ауылы ауданындағы зират; бұрынғы Новопавловка ауылы ауданындағы зират.
|-
| 31 ||Ақ-Тау қалашығы, көне темір дәуірі; &quot;Солнечный&quot; қорымы, қола дәуірі, көне темір дәуірі; &quot;Новопавловка&quot; қорғаны, көне темір дәуірі||   || археология ескерткіші || бұрынғы Новопавловка ауылынан солтүстік батысқа қарай 1,5 км; Солнечный кентінің шетінде орналасқан; Бұрынғы Новопавловка ауылынан оңтүстікке қарай 2 км.
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазақстанның тарих және мәдениет ескерткіштері}}

[[Санат:Қазақстан ғимараттары мен құрылыстары]]
[[Санат:Солтүстік Қазақстан облысының тарихи орындары]]
[[Санат:Солтүстік Қазақстан облысы]]</text>
      <sha1>ctl33a9eatgi25xiijchzz7mwxflq6e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстан Президентінің Резиденциясы (Алматы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>743400</id>
    <revision>
      <id>3479313</id>
      <parentid>3367651</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:37:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:PRESIDENTAL_PALACE_-_panoramio.jpg|PRESIDENTAL_PALACE_-_panoramio.jpg]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] [[commons:File:PRESIDENTAL_PALACE_-_panoramio.jpg|жойған]], себебі: [[:c:COM:L|Copyright v</comment>
      <origin>3479313</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13526" sha1="7shprxwt5ryy46zevgf22tin6175nkz" xml:space="preserve">{{Ғимарат|ғимараттың аты=Қазақстан Республикасының Президенттік резиденциясы| статусы = Бұзылған|мемлекет=[[Қазақстан]]|қала=[[Алматы]]|мекен жайы=Назарбаев даңғылы, 205|құрылысы басталды=1985|құрылысы аяқталды=1995|ашылған уақыты=1995|бұзылды=2022|суреті=|ғимарат түрі=резиденция|ғимараттың маңыздылығы=республикалық маңызы болған|сәулетшісі=К.Монтақаев, С.Баймағамбетов, К.Нұрмәмбетов, О.Цой}}'''Қазақстан Республикасының Президенттік Резиденциясы''' — [[Алматы]] қаласында орналасқан мемлекет басшысының резиденциясы. [[Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізімі|Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері]] қатарынан алынып тасталды.&lt;ref name=&quot;Статус памятника&quot;&gt;{{Cite web|url=https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2200027808|title=О внесении изменения в приказ Министра культуры и спорта Республики Казахстан от 14 апреля 2020 года № 88 &quot;Об утверждении Государственного списка памятников истории и культуры республиканского значения&quot; - ИПС &quot;Әділет&quot;|work=adilet.zan.kz|accessdate=2022-05-09}}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1979 жылы Қазақстан КП Орталық Комитетінің бірінші хатшысы [[Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев|Дінмұхамед Ахмедұлы Қонаевтың]] бұйрығымен [[Владимир Ильич Ленин|В.И.Ленин]] атындағы мұражайдың филиалы салу туралы шешім қабылданды. Құрылыс жобасын Қонаевтың өзі бекітті.

Құрылыс 1983 жылы басталды&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tengrinews.kz/fotoarchive/vyiglyadit-rezidentsiya-prezidenta-pogromov-almatyi-1423/|title=Как выглядит резиденция Президента после погромов в Алматы|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220216131523/https://tengrinews.kz/fotoarchive/vyiglyadit-rezidentsiya-prezidenta-pogromov-almatyi-1423/|archivedate=2022-02-16|accessdate=2022-02-16|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

1986 жылы желтоқсанда Қонаев бірінші хатшы қызметінен алынып тасталды. Сонда Қазақ КСР Министрлер Кеңесі төрағасының ұсынысымен мұражай құрылысы тоқтатылды. Ол кезде нысан 90%-ға құрылып болған еді&lt;ref name=&quot;ala&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170106125024/http://almatykala.info/thesaurus/rezidenciya-prezidenta-respubiki-kazahstan.html Энциклопедия Алматы. Резиденция Первого Президента Республики Казахстан]&lt;/ref&gt;.
1993 жылы құрылыс қайта басталды, бірақ ғимараттың мақсаты өзгерді: ол Қазақстан Президентінің резиденциясы ретінде аяқталды&lt;ref name=&quot;ala&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170106125024/http://almatykala.info/thesaurus/rezidenciya-prezidenta-respubiki-kazahstan.html Энциклопедия Алматы. Резиденция Первого Президента Республики Казахстан]&lt;/ref&gt;. Құрылыс 1995 жылы аяқталды&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=http://dostoprim.almaty.kz/page.php?page_id=51&amp;lang=1&amp;article_id=112|title=Архитектурный комплекс «Резиденция Первого Президента Республики Казахстан»|work=Достопримечательности Алматы|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201115192356/http://dostoprim.almaty.kz/page.php?page_id=51&amp;lang=1&amp;article_id=112|archivedate=2020-11-15|accessdate=2020-11-15|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;.

1997 жылы Қазақстан астанасы Ақмолаға (қазіргі Астана[[Астана|) көшірілгеннен]] кейін ғимарат президенттік резиденция мәртебесін сақтап қалды. 

=== Өрттелуі мен салдары ===
2022 жылдың 5 қаңтарында үкіметке [[2022 жылғы Қазақстандағы наразылық шаралары|қарсы наразылық]] кезінде нарызы халық Резиденция ғимаратын басып алды. Олар ғимараттың бірінші қабатына көлікті кіргізіп, оны өртеп жіберді. Өрт пен жарылыс ғимаратты түбегейлі қиратып, екінші қабаттың тірек құрылымын зақымдады&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://lenta.inform.kz/kz/zdanie-rezidencii-prezidenta-v-almaty-vosstanavlivayut-posle-yanvarskih-sobytiy_a3900295|title=Здание резиденции Президента в Алматы восстанавливают после январских событий|lang=ru|date=2022-02-16|publisher=МИА «Казинформ»|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220306214029/https://lenta.inform.kz/kz/zdanie-rezidencii-prezidenta-v-almaty-vosstanavlivayut-posle-yanvarskih-sobytiy_a3900295|archivedate=2022-03-06|accessdate=2022-03-06|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;.

Ғимаратқа келтірілген зақымдарды зерттеумен Қазақстандық көпсалалы қайта құру және даму институтының мамандары айналысты. Олардың пікірінше, ғимаратты қалпына келтіруге болатын еді. 2022 жылғы 16 ақпанда Қазақстан Республикасы Президентінің Іс басқармасы резиденция толық қалпына келтірілетінін жариялады&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.zakon.kz/6007117-rezidentsiiu-prezidenta-v-almaty-planiruiut-vosstanovit-do-kontsa-goda.html|title=Резиденцию президента в Алматы планируют восстановить до конца года|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220216120745/https://www.zakon.kz/6007117-rezidentsiiu-prezidenta-v-almaty-planiruiut-vosstanovit-do-kontsa-goda.html|archivedate=2022-02-16|accessdate=2022-02-16|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://lenta.inform.kz/kz/zdanie-rezidencii-prezidenta-v-almaty-vosstanavlivayut-posle-yanvarskih-sobytiy_a3900295|title=Здание резиденции Президента в Алматы восстанавливают после январских событий|lang=ru|date=2022-02-16|publisher=МИА «Казинформ»|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220306214029/https://lenta.inform.kz/kz/zdanie-rezidencii-prezidenta-v-almaty-vosstanavlivayut-posle-yanvarskih-sobytiy_a3900295|archivedate=2022-03-06|accessdate=2022-03-06|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;.

Алайда, 2 наурыз күні Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаевтың]] резиденцияны бұзу және осы жерде саябақ салу туралы шешімі туралы хабарлады&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-poruchil-snesti-rezidentsiyu-prezidenta-v-almatyi-463323/|title=Токаев поручил снести резиденцию Президента в Алматы|work=Tengrinews.kz|date=2022-03-02|accessdate=2022-03-03|archivedate=2022-03-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220302211643/https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-poruchil-snesti-rezidentsiyu-prezidenta-v-almatyi-463323/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

== Сәулет өнері ==
Бас сәулетші [[Қалдыбай Жұмағалиұлы Монтақаев|Қ.Монтақаев]]; сәулетшілер: С.Баймағамбетов, Қ.Нұрмамбетов, О.Цой. Жобалаушы Т.Ш.Алпысбаев&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://almatymuseum.kz/monuments-list/|title=Памятники|publisher=Объединение музеев города Алматы|accessdate=2022-01-13|archivedate=2022-01-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113152523/https://almatymuseum.kz/monuments-list/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Ғимарат монументалды құрылым ретінде жобаланған. Резиденцияның мұндай құрылымдық-кеңістіктік шешімі қасбеттің архитектурасымен жұмыс істеу еркіндігін және ішкі көп деңгейлі жоспарлау құрылымының икемділігін қамтамасыз етті. Ғимараттың архитектуралық семантикасында басты рөл ақ Каррара мәрмәрінің үлкен қара көк витраждармен үйлесіміне арналды, бұл резиденцияға салтанатты және ресми көрініс берді. Ғимараттың ішкі беті қазақ ою-өрнектерімен безендірілген. Қабылдау залының дөңгелек күмбезі Қарғалы диадемасына негізделе отырып бедерлі суреттермен көмкерілген. Резиденцияның батыс бөлігінде заманауи өнер туындыларымен безендірілген саябақ салынды &lt;ref name=&quot;ala&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170106125024/http://almatykala.info/thesaurus/rezidenciya-prezidenta-respubiki-kazahstan.html Энциклопедия Алматы. Резиденция Первого Президента Республики Казахстан]&lt;/ref&gt;.

== Ескерткіш мәртебесі ==
2000 жылғы 16 қазанда Резиденцияның сәулет кешені Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енгізілді&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://adilet.zan.kz/rus/docs/P000001535_#z0|title=Постановление Правительства Республики Казахстан от 16 октября 2000 года № 1535 «О внесении изменения и дополнения в постановление Совета Министров Казахской ССР от 26 января 1982 года № 38»|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Dq1K1H5R?url=http://adilet.zan.kz/rus/docs/P000001535_#z0|archivedate=2013-01-21|accessdate=2013-01-16|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

2022 жылғы қаңтарда Алматыда болған наразылықтар кезінде келтірілген залалдан кейін резиденция Қазақстан Мәдениет және спорт министрінің міндетін атқарушы 2022 жылғы 27 сәуірдегі бұйрығымен Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері тізімінен алынып тасталды. Жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң бұйрық қолданысқа енгізілді&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://www.nur.kz/politics/kazakhstan/1962255-razrushennuyu-rezidentsiyu-prezidenta-v-almaty-isklyuchat-iz-spiska-istoricheskih-pamyatnikov/?|title=Президентскую резиденцию в Алматы исключат из списка исторических памятников {{!}} NUR.KZ|work=www.nur.kz|date=2022-03-26|accessdate=2022-05-09|archivedate=2022-04-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220417014118/https://www.nur.kz/politics/kazakhstan/1962255-razrushennuyu-rezidentsiyu-prezidenta-v-almaty-isklyuchat-iz-spiska-istoricheskih-pamyatnikov/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Статус памятника&quot;&gt;{{Cite web|url=https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2200027808|title=О внесении изменения в приказ Министра культуры и спорта Республики Казахстан от 14 апреля 2020 года № 88 &quot;Об утверждении Государственного списка памятников истории и культуры республиканского значения&quot; - ИПС &quot;Әділет&quot;|work=adilet.zan.kz|accessdate=2022-05-09}}&lt;/ref&gt;.

== Тағы қараңыз ==
* [[Ақорда (резиденция)|Ақорда]]

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}
[[Санат:Алматы ғимараттары мен құрылыстары]]
[[Санат:Қазақстан сәулеті]]</text>
      <sha1>7shprxwt5ryy46zevgf22tin6175nkz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Энугу Рейнджерс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>744085</id>
    <revision>
      <id>3479244</id>
      <parentid>3370871</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:44:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479244</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1601" sha1="b5visvus9yzqx7ng94j1kkjob911gvl" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
| атауы        = {{ту|Нигерия}} Рейнджерс Интернэшнл
| құрылған         = 1970
| стадионы         = [[Ннамди Азикиве (стадион)|«Ннамди Азикиве»]]
| сыйымдылығы    = 30 000
| жарыс    = Нигерия чемпионаты
| маусым           = 2024/25
| орын           = 10 місце
| pattern_la1 = 
| pattern_b1  = 
| pattern_ra1 = 
| pattern_sh1 = 
| pattern_so1 = 
| leftarm1    = FF0000
| body1       = FF0000
| rightarm1   = FF0000
| shorts1     = FF0000
| socks1      = FF0000
| pattern_la2 = 
| pattern_b2  = 
| pattern_ra2 = 
| pattern_sh2 = 
| pattern_so2 = 
| leftarm2    = FFFFFF
| body2       = FFFFFF
| rightarm2   = FFFFFF
| shorts2     = FFFFFF
| socks2      = FFFFFF
}}
'''«Рейнджерс Интернэшнл»''' ({{lang-en|Rangers International FC}}), немесе '''«Энугу Рейнджерс»''' — [[Нигерия]] футбол клубы.

== Жетістіктері ==
* Нигерия чемпионы (7): 1974, 1975, 1977, 1981, 1982, 1984, 2016
* Нигерия кубогы (6): 1974, 1975, 1976, 1981, 1983, 2018
* Нигерия суперкубогы (1): 2004
* [[КАФ Чемпиондар Лигасы|КАФ чемпиондар лигасы]]ның финалисі (1): 1975
* [[КАФ кубок иелері кубогы|КАФ Кубок иелері кубогы]]: 1977
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{бастама}}
[[Санат:Нигерия футбол клубтары]]</text>
      <sha1>b5visvus9yzqx7ng94j1kkjob911gvl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сент-Льюис Санз Юнайтед</title>
    <ns>0</ns>
    <id>744086</id>
    <revision>
      <id>3479325</id>
      <parentid>3370878</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:58:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479325</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1843" sha1="6lnp6vfz2kr7lzbs6gqz6t08wp8vf6m" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
| атауы = «Сент-Льюис&lt;br/&gt;Санс Юнайтед» 
| құрылған = 2007
| стадионы = «Стад Лините»&lt;br/&gt; [[Виктория (Сейшель аралдары)|Виктория]]
| сыйымдылығы = 10000
| жарыс =1 лига
| маусым = 2024/25
| орын = 5-і
| pattern_la1        = _bah15h|pattern_b1  =_bah15h|pattern_ra1=_bah15h|pattern_sh1=_bah15h|pattern_so1=
| leftarm1           = FF0000
|body1       = FF0000 
|rightarm1   = FF0000 |shorts1     = FF0000 |socks1      = FF0000
| pattern_la2        = _bah15a
|pattern_b2=_bah15a
|pattern_ra2=_bah15a
|pattern_sh2=_bah15a
|pattern_so2=
| leftarm2           = FF0000
|body2=FFFFFF
|rightarm2=FF0000
|shorts2=FFFFFF
|socks2=FFFFFF
}}

'''Сент-Льюис Санс Юнайтед''' ({{lang-en|Saint Louis Suns United}})&amp;nbsp;— [[Сейшель аралдары]]&lt;nowiki/&gt;ндағы футбол клубы, 2007 жылы &quot;Сент-Луис&quot; және &quot;Саншайн&quot; клубтарының бірігуімен құрылған. Базасы [[Виктория (Сейшель аралдары)|Виктория]] қаласында. 

== Жетістіктері ==

=== '''1 лига''' ===

* Чемпион (13): 1979, 1980, 1981, 1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 1994 («Сент-Льюис»)
* Чемпион (1): 1995,  («Саншайн»)
* Чемпион (1): 2017, 2024 («Сент-Льюис Санс Юнайтед»)

=== '''Сейшель аралдары кубогы''' ===

* Жеңімпаз (2): 1988, 2003 («Сент-Льюис»)
* Жеңімпаз (1): 2000 («Саншайн»)
* Жеңімпаз (1): 2010 («Сент-Льюис Санс Юнайтед»)
{{бастама}}

[[Санат:Сейшель аралдары футбол клубтары]]</text>
      <sha1>6lnp6vfz2kr7lzbs6gqz6t08wp8vf6m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>АСКО Кара</title>
    <ns>0</ns>
    <id>744161</id>
    <revision>
      <id>3479392</id>
      <parentid>3371310</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:03:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жетістіктері */</comment>
      <origin>3479392</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1093" sha1="s6mypei5jfexhruoacah6y58gu93d7p" xml:space="preserve">{{футбол клубы
|атауы = Аско КАРА
|құрылған  = 1974
|стадионы   = Мунисипал &lt;br&gt;[[Кара]], [[Того]]
|сыйымдылығы= 10,000
| pattern_la1 = _youngboys1617h
| pattern_b1  = _youngboys1617h
| pattern_ra1 = _youngboys1617h
| pattern_sh1 = _yellowsides
| pattern_so1 =
| leftarm1    = FEDD27
| body1       = FEDD27
| rightarm1   = FEDD27
| shorts1     = 000000
| socks1      = fff000
| pattern_la2 = _whiteborder
| pattern_b2  = _whitecollar
| pattern_ra2 = _whiteborder
| pattern_sh2 = _whitesides
| pattern_so2 = 
| leftarm2    = 0000FF
| body2       = 0000FF
| rightarm2   = 0000FF
| shorts2     = 0000FF
| socks2      = 0000FF
}}

'''АСКО Кара''' ({{lang-en|ASKO Kara}}) — [[Того]] футбол клубы. Базасы Кара қаласында.
== Жетістіктері==
*Того чемпионы: 10
1988, 1989, 1996, 2007, 2019–20, 2021, 2021–22, 2022–23, 2023–24, 2024/25.
*Того кубогы: 4
1975, 1976, 1987, 1995.
{{бастама}}
[[Санат:Того футбол клубтары]]</text>
      <sha1>s6mypei5jfexhruoacah6y58gu93d7p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479393</id>
      <parentid>3479392</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:03:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>| жарыс = Футболдан чемпионаты | маусым = 2024/25 | орын =  [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''</comment>
      <origin>3479393</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1276" sha1="adf7xv4syegcod17v64f1tryvzfzkep" xml:space="preserve">{{футбол клубы
|атауы = Аско КАРА
|құрылған  = 1974
|стадионы   = Мунисипал &lt;br&gt;[[Кара]], [[Того]]
|сыйымдылығы= 10,000
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''

| pattern_la1 = _youngboys1617h
| pattern_b1  = _youngboys1617h
| pattern_ra1 = _youngboys1617h
| pattern_sh1 = _yellowsides
| pattern_so1 =
| leftarm1    = FEDD27
| body1       = FEDD27
| rightarm1   = FEDD27
| shorts1     = 000000
| socks1      = fff000
| pattern_la2 = _whiteborder
| pattern_b2  = _whitecollar
| pattern_ra2 = _whiteborder
| pattern_sh2 = _whitesides
| pattern_so2 = 
| leftarm2    = 0000FF
| body2       = 0000FF
| rightarm2   = 0000FF
| shorts2     = 0000FF
| socks2      = 0000FF
}}

'''АСКО Кара''' ({{lang-en|ASKO Kara}}) — [[Того]] футбол клубы. Базасы Кара қаласында.
== Жетістіктері==
*Того чемпионы: 10
1988, 1989, 1996, 2007, 2019–20, 2021, 2021–22, 2022–23, 2023–24, 2024/25.
*Того кубогы: 4
1975, 1976, 1987, 1995.
{{бастама}}
[[Санат:Того футбол клубтары]]</text>
      <sha1>adf7xv4syegcod17v64f1tryvzfzkep</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479394</id>
      <parentid>3479393</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:04:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жетістіктері */</comment>
      <origin>3479394</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1370" sha1="1d8vnq65sp1spxwuood9o0cbeaquxgo" xml:space="preserve">{{футбол клубы
|атауы = Аско КАРА
|құрылған  = 1974
|стадионы   = Мунисипал &lt;br&gt;[[Кара]], [[Того]]
|сыйымдылығы= 10,000
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''

| pattern_la1 = _youngboys1617h
| pattern_b1  = _youngboys1617h
| pattern_ra1 = _youngboys1617h
| pattern_sh1 = _yellowsides
| pattern_so1 =
| leftarm1    = FEDD27
| body1       = FEDD27
| rightarm1   = FEDD27
| shorts1     = 000000
| socks1      = fff000
| pattern_la2 = _whiteborder
| pattern_b2  = _whitecollar
| pattern_ra2 = _whiteborder
| pattern_sh2 = _whitesides
| pattern_so2 = 
| leftarm2    = 0000FF
| body2       = 0000FF
| rightarm2   = 0000FF
| shorts2     = 0000FF
| socks2      = 0000FF
}}

'''АСКО Кара''' ({{lang-en|ASKO Kara}}) — [[Того]] футбол клубы. Базасы Кара қаласында.
== Жетістіктері==
; Того чемпионы
* [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз (10):''' 1988, 1989, 1996, 2007, 2019–20, 2021, 2021–22, 2022–23, 2023–24, 2024/25.
*Того кубогы: 4
1975, 1976, 1987, 1995.
{{бастама}}
[[Санат:Того футбол клубтары]]</text>
      <sha1>1d8vnq65sp1spxwuood9o0cbeaquxgo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479395</id>
      <parentid>3479394</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:05:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жетістіктері */</comment>
      <origin>3479395</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1398" sha1="3il4s0xo4si9194lbu6buro8duimj0s" xml:space="preserve">{{футбол клубы
|атауы = Аско КАРА
|құрылған  = 1974
|стадионы   = Мунисипал &lt;br&gt;[[Кара]], [[Того]]
|сыйымдылығы= 10,000
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''

| pattern_la1 = _youngboys1617h
| pattern_b1  = _youngboys1617h
| pattern_ra1 = _youngboys1617h
| pattern_sh1 = _yellowsides
| pattern_so1 =
| leftarm1    = FEDD27
| body1       = FEDD27
| rightarm1   = FEDD27
| shorts1     = 000000
| socks1      = fff000
| pattern_la2 = _whiteborder
| pattern_b2  = _whitecollar
| pattern_ra2 = _whiteborder
| pattern_sh2 = _whitesides
| pattern_so2 = 
| leftarm2    = 0000FF
| body2       = 0000FF
| rightarm2   = 0000FF
| shorts2     = 0000FF
| socks2      = 0000FF
}}

'''АСКО Кара''' ({{lang-en|ASKO Kara}}) — [[Того]] футбол клубы. Базасы Кара қаласында.
== Жетістіктері==
; Того Футболдан чемпионаты
* [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз (10):''' 1988, 1989, 1996, 2007, 2019–20, 2021, 2021–22, 2022–23, 2023–24, 2024/25.

; Того кубогы (4): 1975, 1976, 1987, 1995.

{{бастама}}
[[Санат:Того футбол клубтары]]</text>
      <sha1>3il4s0xo4si9194lbu6buro8duimj0s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479396</id>
      <parentid>3479395</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:05:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жетістіктері */</comment>
      <origin>3479396</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1390" sha1="1i4hzvd7slf2i7xodnasvhaei6fisz3" xml:space="preserve">{{футбол клубы
|атауы = Аско КАРА
|құрылған  = 1974
|стадионы   = Мунисипал &lt;br&gt;[[Кара]], [[Того]]
|сыйымдылығы= 10,000
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''

| pattern_la1 = _youngboys1617h
| pattern_b1  = _youngboys1617h
| pattern_ra1 = _youngboys1617h
| pattern_sh1 = _yellowsides
| pattern_so1 =
| leftarm1    = FEDD27
| body1       = FEDD27
| rightarm1   = FEDD27
| shorts1     = 000000
| socks1      = fff000
| pattern_la2 = _whiteborder
| pattern_b2  = _whitecollar
| pattern_ra2 = _whiteborder
| pattern_sh2 = _whitesides
| pattern_so2 = 
| leftarm2    = 0000FF
| body2       = 0000FF
| rightarm2   = 0000FF
| shorts2     = 0000FF
| socks2      = 0000FF
}}

'''АСКО Кара''' ({{lang-en|ASKO Kara}}) — [[Того]] футбол клубы. Базасы Кара қаласында.
== Жетістіктері==
; Того Футболдан чемпионаты
: [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз (10):''' 1988, 1989, 1996, 2007, 2019/20, 2021, 2021/22, 2022/23, 2023/24, 2024/25.

; Того кубогы (4): 1975, 1976, 1987, 1995.

{{бастама}}
[[Санат:Того футбол клубтары]]</text>
      <sha1>1i4hzvd7slf2i7xodnasvhaei6fisz3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ремо Старз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>744172</id>
    <revision>
      <id>3479231</id>
      <parentid>3371369</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:13:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479231</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1273" sha1="jl2qvclgqzlozyr8xbwpjbc8imrb6wl" xml:space="preserve">{{Футбол клубы|атауы={{ту|Нигерия}} Ремо Старз|құрылған=[[2010 жыл]]
== Футболдан чемпионаты ==
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''
}}

'''Ремо Старз''' ([[Ағылшын тілі|ағылш]]. ''Remo Stars Football Club'') — [[Нигерия|Нигерияның]] Икенне қаласындағы футбол клубы. 2010 жылы құрылған. Нигерияның екі дүркін күміс жүлдегері (2022/23, 2023/24).

== Құрлықтық кубоктарда ==

* [[КАФ Конфедерациялар кубогы|'''КАФ Конфедерациялар кубогы''']] 2022/23 – 1 раунд
* '''[[КАФ Чемпиондар Лигасы 2023/24]]''' – 1 раунд
* '''[[КАФ чемпиондар лигасы 2024/25|КАФ Чемпиондар Лигасы 2024/25]] –''' 1 раунд

== Сілтемелер ==

* http://remostarsfc.com/
{{Бастама}}

[[Санат:2010 жылы құрылған футбол клубтары]]
[[Санат:Нигерия футбол клубтары]]</text>
      <sha1>jl2qvclgqzlozyr8xbwpjbc8imrb6wl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479232</id>
      <parentid>3479231</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:14:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479232</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1419" sha1="eu69chlpl7suequspxxvnssbagxxbf9" xml:space="preserve">{{Футбол клубы|атауы={{ту|Нигерия}} Ремо Старз|құрылған=[[2010 жыл]]
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''
}}

'''Ремо Старз''' ([[Ағылшын тілі|ағылш]]. ''Remo Stars Football Club'') — [[Нигерия|Нигерияның]] Икенне қаласындағы футбол клубы. 2010 жылы құрылған. Нигерияның екі дүркін күміс жүлдегері (2022/23, 2023/24).

== Құрлықтық кубоктарда ==
== Футболдан чемпионаты ==
; Футболдан чемпионаты
* [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз (1):''' 2024/25

* [[КАФ Конфедерациялар кубогы|'''КАФ Конфедерациялар кубогы''']] 2022/23 – 1 раунд
* '''[[КАФ Чемпиондар Лигасы 2023/24]]''' – 1 раунд
* '''[[КАФ чемпиондар лигасы 2024/25|КАФ Чемпиондар Лигасы 2024/25]] –''' 1 раунд

== Сілтемелер ==

* http://remostarsfc.com/
{{Бастама}}

[[Санат:2010 жылы құрылған футбол клубтары]]
[[Санат:Нигерия футбол клубтары]]</text>
      <sha1>eu69chlpl7suequspxxvnssbagxxbf9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479233</id>
      <parentid>3479232</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:14:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Футболдан чемпионаты */</comment>
      <origin>3479233</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1373" sha1="kskeahsc8idleio34pnx494k2juzhc4" xml:space="preserve">{{Футбол клубы|атауы={{ту|Нигерия}} Ремо Старз|құрылған=[[2010 жыл]]
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''
}}

'''Ремо Старз''' ([[Ағылшын тілі|ағылш]]. ''Remo Stars Football Club'') — [[Нигерия|Нигерияның]] Икенне қаласындағы футбол клубы. 2010 жылы құрылған. Нигерияның екі дүркін күміс жүлдегері (2022/23, 2023/24).

== Құрлықтық кубоктарда ==
; Футболдан чемпионаты
* [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз (1):''' 2024/25

* [[КАФ Конфедерациялар кубогы|'''КАФ Конфедерациялар кубогы''']] 2022/23 – 1 раунд
* '''[[КАФ Чемпиондар Лигасы 2023/24]]''' – 1 раунд
* '''[[КАФ чемпиондар лигасы 2024/25|КАФ Чемпиондар Лигасы 2024/25]] –''' 1 раунд

== Сілтемелер ==

* http://remostarsfc.com/
{{Бастама}}

[[Санат:2010 жылы құрылған футбол клубтары]]
[[Санат:Нигерия футбол клубтары]]</text>
      <sha1>kskeahsc8idleio34pnx494k2juzhc4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479242</id>
      <parentid>3479233</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:34:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Құрлықтық кубоктарда */</comment>
      <origin>3479242</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1394" sha1="5q3e63pkfokfi55u3ecash9z5zyiscn" xml:space="preserve">{{Футбол клубы|атауы={{ту|Нигерия}} Ремо Старз|құрылған=[[2010 жыл]]
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''
}}

'''Ремо Старз''' ([[Ағылшын тілі|ағылш]]. ''Remo Stars Football Club'') — [[Нигерия|Нигерияның]] Икенне қаласындағы футбол клубы. 2010 жылы құрылған. Нигерияның екі дүркін күміс жүлдегері (2022/23, 2023/24).

== Құрлықтық кубоктарда ==
=== Ұлттық ===
; Футболдан чемпионаты
* [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз (1):''' 2024/25

* [[КАФ Конфедерациялар кубогы|'''КАФ Конфедерациялар кубогы''']] 2022/23 – 1 раунд
* '''[[КАФ Чемпиондар Лигасы 2023/24]]''' – 1 раунд
* '''[[КАФ чемпиондар лигасы 2024/25|КАФ Чемпиондар Лигасы 2024/25]] –''' 1 раунд

== Сілтемелер ==

* http://remostarsfc.com/
{{Бастама}}

[[Санат:2010 жылы құрылған футбол клубтары]]
[[Санат:Нигерия футбол клубтары]]</text>
      <sha1>5q3e63pkfokfi55u3ecash9z5zyiscn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479243</id>
      <parentid>3479242</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:35:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ұлттық */</comment>
      <origin>3479243</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1424" sha1="ilw7x5e4hcs45jqaimfs7r9qjq6e5zy" xml:space="preserve">{{Футбол клубы|атауы={{ту|Нигерия}} Ремо Старз|құрылған=[[2010 жыл]]
| жарыс = Футболдан чемпионаты
| маусым = 2024/25
| орын = [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз'''
}}

'''Ремо Старз''' ([[Ағылшын тілі|ағылш]]. ''Remo Stars Football Club'') — [[Нигерия|Нигерияның]] Икенне қаласындағы футбол клубы. 2010 жылы құрылған. Нигерияның екі дүркін күміс жүлдегері (2022/23, 2023/24).

== Құрлықтық кубоктарда ==
=== Ұлттық ===
; Футболдан чемпионаты
* [[File:Golden star.svg|20px|Әрекеттегі чемпион]] '''Жеңімпаз (1):''' 2024/25
=== Халықаралық ===
* [[КАФ Конфедерациялар кубогы|'''КАФ Конфедерациялар кубогы''']] 2022/23 – 1 раунд
* '''[[КАФ Чемпиондар Лигасы 2023/24]]''' – 1 раунд
* '''[[КАФ чемпиондар лигасы 2024/25|КАФ Чемпиондар Лигасы 2024/25]] –''' 1 раунд

== Сілтемелер ==

* http://remostarsfc.com/
{{Бастама}}

[[Санат:2010 жылы құрылған футбол клубтары]]
[[Санат:Нигерия футбол клубтары]]</text>
      <sha1>ilw7x5e4hcs45jqaimfs7r9qjq6e5zy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Декедда (футбол клубы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>744174</id>
    <revision>
      <id>3479358</id>
      <parentid>3371378</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:19:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479358</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1381" sha1="sy4479mdxxg3bt462bz9u3uhvio47t9" xml:space="preserve">{{футбол клубы
| атауы = {{ту|Сомали}} Декедда
| толық атауы = ''Dekedaha Football Club''
| құрылған = 1973
| стадионы = Банадир, [[Могадишо]], [[Сомали]]
| сыйымдылығы = 15,000
| орын = 2
| жарыс = Футболдан Сомали чемпионаты
| маусым = 2023–2024

 |pattern_la1 = 
 |pattern_b1  = _jomachampion19tn
 |pattern_ra1 = 
 |pattern_sh1 = 
 |pattern_so1 = 
 |leftarm1    = 99DDF5
 |body1       = FFFFFF
 |rightarm1   = 99DDF5
 |shorts1     = 99DDF5
 |socks1      = 99DDF5
 |pattern_la2 = 
 |pattern_b2  = _jomachampion19ybr
 |pattern_ra2 = 
 |pattern_sh2 = 
 |pattern_so2 = 
 |leftarm2    = FFFF00
 |body2       = FFFFFF
 |rightarm2   = FFFF00
 |shorts2     = FFFF00
 |socks2      = FFFF00
}}
'''Декедда футбол клубы''' ({{lang-en|Dekedaha FC}}) — [[Сомали]]дің [[Могадишо]] қаласындағы футбол клубы. 1973 жылы құрылған.
== Жетістіктері ==
*Сомали чемпионы: 1998, 2007, 2017, 2018, 2019.
*Сомали кубогы: 2002, 2004.
*Сомали суперкубогы: 2018, 2019.
==Сілтемелер==
* [http://www.leballonrond.fr/equipa.php?id=28341&amp;menu=esc Профилі – ''leballonrond.fr'']
[[Санат:Сомали футбол клубтары]]</text>
      <sha1>sy4479mdxxg3bt462bz9u3uhvio47t9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479359</id>
      <parentid>3479358</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:20:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479359</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1381" sha1="6bdaft6cel7ab3rsqkwbp5x3jlq36rx" xml:space="preserve">{{футбол клубы
| атауы = {{ту|Сомали}} Декедда
| толық атауы = ''Dekedaha Football Club''
| құрылған = 1973
| стадионы = Банадир, [[Могадишо]], [[Сомали]]
| сыйымдылығы = 15,000
| орын = 4
| жарыс = Футболдан Сомали чемпионаты
| маусым = 2024–2025

 |pattern_la1 = 
 |pattern_b1  = _jomachampion19tn
 |pattern_ra1 = 
 |pattern_sh1 = 
 |pattern_so1 = 
 |leftarm1    = 99DDF5
 |body1       = FFFFFF
 |rightarm1   = 99DDF5
 |shorts1     = 99DDF5
 |socks1      = 99DDF5
 |pattern_la2 = 
 |pattern_b2  = _jomachampion19ybr
 |pattern_ra2 = 
 |pattern_sh2 = 
 |pattern_so2 = 
 |leftarm2    = FFFF00
 |body2       = FFFFFF
 |rightarm2   = FFFF00
 |shorts2     = FFFF00
 |socks2      = FFFF00
}}
'''Декедда футбол клубы''' ({{lang-en|Dekedaha FC}}) — [[Сомали]]дің [[Могадишо]] қаласындағы футбол клубы. 1973 жылы құрылған.
== Жетістіктері ==
*Сомали чемпионы: 1998, 2007, 2017, 2018, 2019.
*Сомали кубогы: 2002, 2004.
*Сомали суперкубогы: 2018, 2019.
==Сілтемелер==
* [http://www.leballonrond.fr/equipa.php?id=28341&amp;menu=esc Профилі – ''leballonrond.fr'']
[[Санат:Сомали футбол клубтары]]</text>
      <sha1>6bdaft6cel7ab3rsqkwbp5x3jlq36rx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>АПР (футбол клубы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>744196</id>
    <revision>
      <id>3479257</id>
      <parentid>3371499</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:34:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <origin>3479257</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1521" sha1="l8y6jmezza6ojnqgmt15tktrkmbg7wh" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
 |атауы        = {{ту|Руанда}} АПР
 |құрылған         = 1993
 |стадионы         = [[Амахоро (стадион)|Амахоро]]
 |сыйымдылығы     = 10 000
 |жарыс    = Премьер-лига
 |маусым          = 2024/25
 |орын           = Чемпион
 | pattern_la1    = |pattern_b1=_blackstripes|pattern_ra1=|
  leftarm1=FFFFFF|body1=FFFFFF|rightarm1=FFFFFF|shorts1=FFFFFF|socks1=000000|
  pattern_la2=|pattern_b2=|pattern_ra2=|
  leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=ffffff|socks2=ffffff
}}

'''АПР''' (Armеe Patriotique Rwandaise FC) — [[Руанда]]ның [[Кигали]] қаласындағы футбол клубы. Руанданың 22 дүркін чемпионы. 1993 жылы құрылған. Өз алаңындағы ойындарын «Амохоро» стадионында өткізеді.
== Жетістіктері ==
===Ұлттық===
*Руанда чемпионы: 1995, 1996, 1999, 2000, 2001, 2003, 2005, 2006, 2007, 2009, 2010, 2011, 2012, 2014, 2015, 2016, 2018, 2020, 2021, 2022, 2023, 2024
*Руанда кубогы: 2002, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2012, 2014, 2017
*Руанда суперкубогы: 2002, 2016, 2018
===Халықаралық===
*КЕСАФА клубтар кубогы: 2004, 2007, 2010

== Сілтемелер ==
* [http://www.aprfc.rw/ Ресми сайты]
{{бастама}}
[[Санат:Руанда футбол клубтары]]</text>
      <sha1>l8y6jmezza6ojnqgmt15tktrkmbg7wh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479258</id>
      <parentid>3479257</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:34:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>71333</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ұлттық */</comment>
      <origin>3479258</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1528" sha1="ftauh9j59s9gjua5wpegt9esxp9cso4" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
 |атауы        = {{ту|Руанда}} АПР
 |құрылған         = 1993
 |стадионы         = [[Амахоро (стадион)|Амахоро]]
 |сыйымдылығы     = 10 000
 |жарыс    = Премьер-лига
 |маусым          = 2024/25
 |орын           = Чемпион
 | pattern_la1    = |pattern_b1=_blackstripes|pattern_ra1=|
  leftarm1=FFFFFF|body1=FFFFFF|rightarm1=FFFFFF|shorts1=FFFFFF|socks1=000000|
  pattern_la2=|pattern_b2=|pattern_ra2=|
  leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=ffffff|socks2=ffffff
}}

'''АПР''' (Armеe Patriotique Rwandaise FC) — [[Руанда]]ның [[Кигали]] қаласындағы футбол клубы. Руанданың 22 дүркін чемпионы. 1993 жылы құрылған. Өз алаңындағы ойындарын «Амохоро» стадионында өткізеді.
== Жетістіктері ==
===Ұлттық===
*Руанда чемпионы: 1995, 1996, 1999, 2000, 2001, 2003, 2005, 2006, 2007, 2009, 2010, 2011, 2012, 2014, 2015, 2016, 2018, 2020, 2021, 2022, 2023, 2024, 2025
*Руанда кубогы: 2002, 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2012, 2014, 2017
*Руанда суперкубогы: 2002, 2016, 2018

===Халықаралық===
*КЕСАФА клубтар кубогы: 2004, 2007, 2010

== Сілтемелер ==
* [http://www.aprfc.rw/ Ресми сайты]
{{бастама}}
[[Санат:Руанда футбол клубтары]]</text>
      <sha1>ftauh9j59s9gjua5wpegt9esxp9cso4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Didarrius</title>
    <ns>3</ns>
    <id>748768</id>
    <revision>
      <id>3479314</id>
      <parentid>3402996</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:58:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cabayi</username>
        <id>54188</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Cabayi [[Қатысушы талқылауы:Dieguettee]] бетін [[Қатысушы талқылауы:Didarrius]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Dieguettee|Dieguettee]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Didarrius|Didarrius]]&quot;</comment>
      <origin>3402996</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="318" sha1="7j5ruczlqvl988m6gq7b171w6rs8m1m" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Dieguettee}}

-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 03:58, 2024 ж. қарашаның 21 (+05)</text>
      <sha1>7j5ruczlqvl988m6gq7b171w6rs8m1m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талқылау:Юн Сок Ёль</title>
    <ns>1</ns>
    <id>749476</id>
    <revision>
      <id>3479236</id>
      <parentid>3411894</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:17:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Nurken [[Талқылау:Юн Сөк Йөл]] бетін [[Талқылау:Юн Сок Ёль]] бетіне жылжытты</comment>
      <origin>3407699</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="415" sha1="old8t9ajvlhzy2c9jmsogetzdig015i" xml:space="preserve">== Жылжыту ==

Президент ресми сайтына Юн Сок Ёль деп жазылған.

&lt;nowiki&gt;https://www.akorda.kz/kz/kasym-zhomart-tokaev-pen-yun-sok-yol-shagyn-kuramda-kelissoz-zhurgizdi-1253934&lt;/nowiki&gt; [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:48, 2024 ж. желтоқсанның 6 (+05)</text>
      <sha1>old8t9ajvlhzy2c9jmsogetzdig015i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы:Сармат мамандандырылған мектеп</title>
    <ns>2</ns>
    <id>760634</id>
    <revision>
      <id>3479346</id>
      <parentid>3477667</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:07:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aisultann</username>
        <id>169040</id>
      </contributor>
      <comment>Дополнительная информация о данной школе</comment>
      <origin>3479346</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2210" sha1="ob3zteoyaqg9og32ri559tlwsnnqg98" xml:space="preserve">Специализированная школа-лицей-интернат «Сармат» — государственное учебное заведение в Атырауской области Казахстана, ориентированное на подготовку учащихся к службе в силовых структурах 

'''Основная информация'''

* Учебная программа: углублённое изучение естественно-математических дисциплин (физика, математика, информатика, химия, биология), а также начальная военная подготовка и военно-патриотическое воспитание.
* Дополнительные занятия: спортивные секции, танцы, вокал, домбра.
* Условия проживания: трёхэтажное здание с общежитием, современные учебные классы и лаборатории, библиотека, специализированные площадки для военной подготовки.
* Обеспечение: учащиеся получают военную форму, школьные принадлежности, спортивную одежду и питание шесть раз в день бесплатно. 
** Классы: приём осуществляется в 7-й класс.
** Отбор: конкурсный, включает тестирование по математике, казахскому языку и истории Казахстана, а также проверку физической подготовки.
** Подача документов: ежегодно с 1 марта по 15 мая в онлайн-формате.
** Контактная информация: подробности можно узнать на официальном сайте sarmat.edu.kz или через Instagram-профиль @atyrau_sarmat. 
{{ӘДЕПКІСҰРЫПТАУ:“Сармат” мамандандырылған мектеп-лицей-интернаты}}</text>
      <sha1>ob3zteoyaqg9og32ri559tlwsnnqg98</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479347</id>
      <parentid>3479346</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:09:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aisultann</username>
        <id>169040</id>
      </contributor>
      <comment>Название страницы</comment>
      <origin>3479347</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2252" sha1="oxe26suigjbshbd1ollc72h97a15laz" xml:space="preserve">КӨРІНЕТІНТАҚЫРЫАПАТЫ

Специализированная школа-лицей-интернат «Сармат» — государственное учебное заведение в Атырауской области Казахстана, ориентированное на подготовку учащихся к службе в силовых структурах 

'''Основная информация'''

* Учебная программа: углублённое изучение естественно-математических дисциплин (физика, математика, информатика, химия, биология), а также начальная военная подготовка и военно-патриотическое воспитание.
* Дополнительные занятия: спортивные секции, танцы, вокал, домбра.
* Условия проживания: трёхэтажное здание с общежитием, современные учебные классы и лаборатории, библиотека, специализированные площадки для военной подготовки.
* Обеспечение: учащиеся получают военную форму, школьные принадлежности, спортивную одежду и питание шесть раз в день бесплатно. 
** Классы: приём осуществляется в 7-й класс.
** Отбор: конкурсный, включает тестирование по математике, казахскому языку и истории Казахстана, а также проверку физической подготовки.
** Подача документов: ежегодно с 1 марта по 15 мая в онлайн-формате.
** Контактная информация: подробности можно узнать на официальном сайте sarmat.edu.kz или через Instagram-профиль @atyrau_sarmat. 
{{ӘДЕПКІСҰРЫПТАУ:“Сармат” мамандандырылған мектеп-лицей-интернаты}}</text>
      <sha1>oxe26suigjbshbd1ollc72h97a15laz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479348</id>
      <parentid>3479347</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:10:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aisultann</username>
        <id>169040</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3479348</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2212" sha1="pxo92jb99wp2e7czw8jwi424ynfnz9b" xml:space="preserve">

Специализированная школа-лицей-интернат «Сармат» — государственное учебное заведение в Атырауской области Казахстана, ориентированное на подготовку учащихся к службе в силовых структурах 

'''Основная информация'''

* Учебная программа: углублённое изучение естественно-математических дисциплин (физика, математика, информатика, химия, биология), а также начальная военная подготовка и военно-патриотическое воспитание.
* Дополнительные занятия: спортивные секции, танцы, вокал, домбра.
* Условия проживания: трёхэтажное здание с общежитием, современные учебные классы и лаборатории, библиотека, специализированные площадки для военной подготовки.
* Обеспечение: учащиеся получают военную форму, школьные принадлежности, спортивную одежду и питание шесть раз в день бесплатно. 
** Классы: приём осуществляется в 7-й класс.
** Отбор: конкурсный, включает тестирование по математике, казахскому языку и истории Казахстана, а также проверку физической подготовки.
** Подача документов: ежегодно с 1 марта по 15 мая в онлайн-формате.
** Контактная информация: подробности можно узнать на официальном сайте sarmat.edu.kz или через Instagram-профиль @atyrau_sarmat. 
{{ӘДЕПКІСҰРЫПТАУ:“Сармат” мамандандырылған мектеп-лицей-интернаты}}</text>
      <sha1>pxo92jb99wp2e7czw8jwi424ynfnz9b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479350</id>
      <parentid>3479348</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:13:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aisultann</username>
        <id>169040</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3479350</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2252" sha1="oxe26suigjbshbd1ollc72h97a15laz" xml:space="preserve">КӨРІНЕТІНТАҚЫРЫАПАТЫ

Специализированная школа-лицей-интернат «Сармат» — государственное учебное заведение в Атырауской области Казахстана, ориентированное на подготовку учащихся к службе в силовых структурах 

'''Основная информация'''

* Учебная программа: углублённое изучение естественно-математических дисциплин (физика, математика, информатика, химия, биология), а также начальная военная подготовка и военно-патриотическое воспитание.
* Дополнительные занятия: спортивные секции, танцы, вокал, домбра.
* Условия проживания: трёхэтажное здание с общежитием, современные учебные классы и лаборатории, библиотека, специализированные площадки для военной подготовки.
* Обеспечение: учащиеся получают военную форму, школьные принадлежности, спортивную одежду и питание шесть раз в день бесплатно. 
** Классы: приём осуществляется в 7-й класс.
** Отбор: конкурсный, включает тестирование по математике, казахскому языку и истории Казахстана, а также проверку физической подготовки.
** Подача документов: ежегодно с 1 марта по 15 мая в онлайн-формате.
** Контактная информация: подробности можно узнать на официальном сайте sarmat.edu.kz или через Instagram-профиль @atyrau_sarmat. 
{{ӘДЕПКІСҰРЫПТАУ:“Сармат” мамандандырылған мектеп-лицей-интернаты}}</text>
      <sha1>oxe26suigjbshbd1ollc72h97a15laz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479351</id>
      <parentid>3479350</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:13:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aisultann</username>
        <id>169040</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>3479351</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2212" sha1="pxo92jb99wp2e7czw8jwi424ynfnz9b" xml:space="preserve">

Специализированная школа-лицей-интернат «Сармат» — государственное учебное заведение в Атырауской области Казахстана, ориентированное на подготовку учащихся к службе в силовых структурах 

'''Основная информация'''

* Учебная программа: углублённое изучение естественно-математических дисциплин (физика, математика, информатика, химия, биология), а также начальная военная подготовка и военно-патриотическое воспитание.
* Дополнительные занятия: спортивные секции, танцы, вокал, домбра.
* Условия проживания: трёхэтажное здание с общежитием, современные учебные классы и лаборатории, библиотека, специализированные площадки для военной подготовки.
* Обеспечение: учащиеся получают военную форму, школьные принадлежности, спортивную одежду и питание шесть раз в день бесплатно. 
** Классы: приём осуществляется в 7-й класс.
** Отбор: конкурсный, включает тестирование по математике, казахскому языку и истории Казахстана, а также проверку физической подготовки.
** Подача документов: ежегодно с 1 марта по 15 мая в онлайн-формате.
** Контактная информация: подробности можно узнать на официальном сайте sarmat.edu.kz или через Instagram-профиль @atyrau_sarmat. 
{{ӘДЕПКІСҰРЫПТАУ:“Сармат” мамандандырылған мектеп-лицей-интернаты}}</text>
      <sha1>pxo92jb99wp2e7czw8jwi424ynfnz9b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479352</id>
      <parentid>3479351</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:14:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aisultann</username>
        <id>169040</id>
      </contributor>
      <origin>3479352</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2252" sha1="oxe26suigjbshbd1ollc72h97a15laz" xml:space="preserve">КӨРІНЕТІНТАҚЫРЫАПАТЫ

Специализированная школа-лицей-интернат «Сармат» — государственное учебное заведение в Атырауской области Казахстана, ориентированное на подготовку учащихся к службе в силовых структурах 

'''Основная информация'''

* Учебная программа: углублённое изучение естественно-математических дисциплин (физика, математика, информатика, химия, биология), а также начальная военная подготовка и военно-патриотическое воспитание.
* Дополнительные занятия: спортивные секции, танцы, вокал, домбра.
* Условия проживания: трёхэтажное здание с общежитием, современные учебные классы и лаборатории, библиотека, специализированные площадки для военной подготовки.
* Обеспечение: учащиеся получают военную форму, школьные принадлежности, спортивную одежду и питание шесть раз в день бесплатно. 
** Классы: приём осуществляется в 7-й класс.
** Отбор: конкурсный, включает тестирование по математике, казахскому языку и истории Казахстана, а также проверку физической подготовки.
** Подача документов: ежегодно с 1 марта по 15 мая в онлайн-формате.
** Контактная информация: подробности можно узнать на официальном сайте sarmat.edu.kz или через Instagram-профиль @atyrau_sarmat. 
{{ӘДЕПКІСҰРЫПТАУ:“Сармат” мамандандырылған мектеп-лицей-интернаты}}</text>
      <sha1>oxe26suigjbshbd1ollc72h97a15laz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479354</id>
      <parentid>3479352</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:16:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aisultann</username>
        <id>169040</id>
      </contributor>
      <origin>3479354</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2212" sha1="pxo92jb99wp2e7czw8jwi424ynfnz9b" xml:space="preserve">

Специализированная школа-лицей-интернат «Сармат» — государственное учебное заведение в Атырауской области Казахстана, ориентированное на подготовку учащихся к службе в силовых структурах 

'''Основная информация'''

* Учебная программа: углублённое изучение естественно-математических дисциплин (физика, математика, информатика, химия, биология), а также начальная военная подготовка и военно-патриотическое воспитание.
* Дополнительные занятия: спортивные секции, танцы, вокал, домбра.
* Условия проживания: трёхэтажное здание с общежитием, современные учебные классы и лаборатории, библиотека, специализированные площадки для военной подготовки.
* Обеспечение: учащиеся получают военную форму, школьные принадлежности, спортивную одежду и питание шесть раз в день бесплатно. 
** Классы: приём осуществляется в 7-й класс.
** Отбор: конкурсный, включает тестирование по математике, казахскому языку и истории Казахстана, а также проверку физической подготовки.
** Подача документов: ежегодно с 1 марта по 15 мая в онлайн-формате.
** Контактная информация: подробности можно узнать на официальном сайте sarmat.edu.kz или через Instagram-профиль @atyrau_sarmat. 
{{ӘДЕПКІСҰРЫПТАУ:“Сармат” мамандандырылған мектеп-лицей-интернаты}}</text>
      <sha1>pxo92jb99wp2e7czw8jwi424ynfnz9b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пелопоннес соғысы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760719</id>
    <revision>
      <id>3479269</id>
      <parentid>3479059</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:35:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Epoxa-HH</username>
        <id>100258</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>қосымша ақпарат және сілтемелер</comment>
      <origin>3479269</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67445" sha1="5ye1mti2f7blm908q3604x1ewx139sv" xml:space="preserve">'''Екінші Пелопоннес соғысы''' (б.з.д. 431–404), көбінесе жай ғана '''Пелопоннес соғысы''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: Πόλεμος τῶν Πελοποννησίων, транслитерациясы: Pólemos tō̃n Peloponnēsíōn) деп аталады, бұл [[Ежелгі Грекия|грек әлеміндегі]] үстемдік үшін [[Ежелгі Афина|Афина]] мен [[Спарта]] және олардың одақтастары арасында болған соғыс. Соғыс [[Ахемен әулеті|Парсы империясының]] Спартаға қолдау көрсету арқылы араласқанға дейін шешілмей тұрды. [[Лисандр]] бастаған Спарта флоты (Парсыдан алынған субсидиялармен салынған) ақырында Афинаны жеңіп, Грекиядағы [[Спартаның гегемониясы|Спартаның гегемония]] кезеңін бастады.

Ежелгі Афина мен Спарта сияқты [[Қала-мемлекеті|қала-мемлекеттер]] арасында ежелден бері қайшылықтар болған. Бұл қайшылықтардың едәуір бөлігі мемлекеттердің [[Саяси жүйе|саяси құрылымдарының]] айырмашылығынан туындады. Ежелгі Афина [[демократия]] ретінде танылса, Спартада билік [[Олигархия|олигархияның]] қолында болды. Одақтас [[Полис (ежелгі қала)|полистерде]] екі жақ та өздеріне ұқсас мемлекеттік жүйені орнықтыруға тырысты. Саяси қайшылықтарды тіпті халықтың шығу тегі де ушықтырды: афиналықтар (сондай-ақ олардың көптеген одақтастары) [[Ионийлықтар|ионийліктер]] болса, ал спарталықтар мен олардың одақтастары негізінен [[Дорийлықтар|дорийліктер]] еді.

Тарихшылар әдетте соғысты үш кезеңге бөледі.&lt;ref&gt;[https://academic.mu.edu/meissnerd/thucydides.html Thucydides and the Peloponnesian War] ''academic.mu.edu''.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Deepak Malhotra. [https://www.library.hbs.edu/working-knowledge/what-historys-biggest-wars-teach-us-about-leading-in-peace What History's Biggest Wars Teach Us About Leading in Peace] ''HBS Working Knowledge''.&lt;/ref&gt; Бірінші кезеңі (б.з.д. 431–421) Спарта патшасы [[Архидам II|Архидам II-нің]] атымен аталған Он жылдық соғыс немесе [[Архидам соғысы]] деп аталды; ол [[Пелопоннес одағы|Пелопоннес лигасының]] (Спартаның одақтастары желісі) толық [[гоплит]] әскерімен [[Аттика|Аттикаға]] бірнеше рет басып кірді. Афинаның [[Ұзын қабырғалар|Ұзын қабырғалары]] бұл стратегияны тиімсіз етті, ал [[Бірінші Афина теңіз одағы|Делос лигасындағы]] Афинаның қуатты флоты Пелопоннес жағалауына шабуыл жасап, Спартаға қарсы көтерілістерді өршітуге тырысты. Б.з.д. 421 жылы [[Никий бітімі]] жасалып, ол б.з.д. 413 жылға дейін созылды. Бұл уақытта бірнеше делдалдық шайқастар болды, оның ішінде б.з.д. 418 жылы Спарта [[Элида]], [[Мантинея]] (екеуі де бұрынғы Спарта одақтастары), [[Аргос]] және Афинадан құралған біріккен әскерді жеңген [[Мантинея шайқасы]]. Ең маңызды оқиға — б.з.д. 415–413 жылдар аралығындағы [[Сицилия жорығы]] болды, онда Афина Спартаның одақтасы [[Сиракузы|Сиракузыны]] басып алмақ болып, өзінің флотын дерлік толықтай жоғалтты.

Сицилия апаты соғыстың үшінші кезеңін (б.з.д. 413–404), яғни [[Декелея соғысы|Декелея соғысы немесе Иония соғысы]] деп аталатын кезеңді бастады. Бұл кезде Парсы империясы Спартаны қолдап, [[Грек-парсы соғыстары|Парсы соғыстары]] аяқталғаннан кейін Делос лигасына қосылған [[Кіші Азия|Кіші Азиядағы]] грек қалаларының үстемдігін қайтарып алмақ болды. Парсы қаржысының көмегімен Спарта Лисандр басқарған үлкен флот жасақтап, Эгей теңізінде, әсіресе б.з.д. 405 жылы [[Эгоспотамос шайқасы|Эгоспотамоста]], бірқатар шешуші жеңістерге жетті. Келесі жылы Афина берілу актісіне қол қойып, бүкіл империясынан айырылды. Лисандр [[Бірінші Афина теңіз одағы|Делос лигасының]] бұрынғы мүшелеріне, соның ішінде Афинаға, қуыршақ [[Олигархия|олигархияларды]] орнатып, Афинада бұл режим «[[Отыз тиран]]&lt;nowiki/&gt;» деп аталды. Пелопоннес соғысынан кейін он жылдан соң [[Коринф соғысы]] (б.з.д. 394–386) басталды; ол нақты шешімсіз аяқталғанымен, Афинаның Спартадан тәуелсіздігін қалпына келтіруге көмектесті.

Пелопоннес соғысы ежелгі грек әлемін өзгертті. Соғысқа дейін Грекияның ең күшті қала-мемлекеті болған Афина дерлік толық бағындырылған күйге түсті, ал Спарта Грекияның жетекші билеуші мемлекет ретінде орнықты. Соғыстың экономикалық шығындары бүкіл Грекияға әсер етті, Пелопоннес аймағында кедейшілік жайлап, Афина күйреп, соғысқа дейінгі дәуірдегі әл-ауқатын ешқашан қалпына келтіре алмады.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Kagan, Donald (2003). ''The Peloponnesian War''. New York: Viking Press. ISBN 978-0-670-03211-2.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;Fine, John V. A. (1983). ''The Ancient Greeks: A Critical History''. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press. ISBN 978-0-674-03314-6.&lt;/ref&gt; Сонымен қатар, соғыс грек қоғамына да астарлы өзгерістер әкелді. Демократиялық Афина мен олигархиялық Спарта арасындағы қақтығыс, олардың әрқайсысы басқа мемлекеттердегі өздеріне ыңғайлы саяси топтарды қолдағандықтан, грек әлемінде соғысты жиі оқиғаға айналдырды. [[Ежелгі Грекия әскери ісі|Ежелгі грек соғысы]] бастапқыда шектелген әрі формалды сипатта болғанымен, Пелопоннес соғысы [[Қала-мемлекеті|қала-мемлекеттер]] арасындағы жаппай қырғынға айналып, зорлық-зомбылыққа толы болды. Діни және мәдени тыйымдарды бұзып, ауыл шаруашылығын күйретіп, бүтіндей қалаларды қиратып, Пелопоннес соғысы б.з.д. V ғасырдың және Грекияның [[Классикалық Грекия|алтын дәуірінің]] қайғылы аяқталуын көрсетті.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Тарихи дереккөздер ==
Пелопоннес соғысы — замандастарының айтарлықтай көп куәгерлік деректері сақталған алғашқы әскери қақтығыс. Бұл соғыстың негізгі тарихи дереккөзі — [[Фукидид|Фукидидтің]] «''[[Тарих (Фукидид)|Пелопоннес соғысының тарихы]]''» атты еңбегі. Оның еңбегі тарихи ғылымның дамуына зор ықпал етіп, Пелопоннес соғысын және сол кездегі әлемді қазіргі заманда қалай қабылдайтынымызға айтарлықтай әсер етті.&lt;ref&gt;''Дж. В. А. Файн'' Древние греки: критическая история, с. 442&lt;/ref&gt; Ол бұл еңбегін соғыс басталысымен жаза бастағанын, деректерін тікелей куәгерлерден алғанын және өзі де көрген оқиғаларды қамтығанын атап көрсетеді. Соғыстың алғашқы кезеңінде шайқасқан афиналық болған Фукидид б.з.д. 423 жылы жер аударылып, өмірінің қалған бөлігін Пелопоннес аймағында өткізіп, деректер жинап, еңбегін жазумен айналысты. Ғалымдар Фукидидті сенімді әрі екі жаққа да бейтарап деп санайды.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Бір ерекшелігі — оның еңбегіндегі ұзақ баяндамалар, олардың өзі де бұл сөздердің дәлме-дәл жазбасы емес, жалпы айтылған ойларды өз түсінігімен жеткізгенін мойындайды.&lt;ref&gt;Morley, Neville (13 September 2021).  [https://books.google.kz/books?id=mPk_EAAAQBAJ&amp;dq=thucydides+reliability&amp;pg=PA43&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q=thucydides%20reliability&amp;f=false &quot;Thucydides Legacy in Grand Strategy&quot;.] In Balzacq, Thierry; Krebs, Ronald R. (eds.). ''The Oxford Handbook of Grand Strategy''. Oxford University Press. pp. 41–56. ISBN 978-0-19-257662-0.&lt;/ref&gt; Еңбек соғысқа дейінгі бірнеше жылды қамтып, оның басталу себептерін түсіндіріп, содан кейін оқиғаларды жыл сайын баяндайды. Фукидид еңбегінің басты кемшілігі — оның толық аяқталмағаны: мәтін б.з.д. 411 жылы соғыстың аяқталуынан жеті жыл бұрын үзіліп қалады.

Бұл оқиғаны Фукидидтің замандасы [[Ксенофонт]] жалғастырды, оның «[[Грек тарихы]]&lt;nowiki/&gt;» еңбегінің бірінші кітабында баяндалды. Ксенофонттың еңбегі — Фукидидтің дәстүрлі түсінігіндегі «тарих» емес, керісінше оқиғалармен таныс оқырманға арналған [[Естеліктер|естеліктерге]] ұқсайды. Бұл еңбек Фукидидтің соңғы сөйлемінен бірден басталып, соғыстың аяқталуы мен оның салдарын баяндайды. Афинада дүниеге келген [[Ксенофонт]] әскери қызметін [[Жалдамалы сарбаз|жалдамалы]] [[Жалдамалы сарбаз|сарбаз]] ретінде [[Ахемен әулеті|Парсы империясында]] және [[Кіші Азия]], [[Фракия]] мен Грекияда Спарта жағында соғысып өткізді. Осы әрекеттері үшін Афинадан қуылып, Спартада өмір сүрді, онда соғыстан шамамен 40 жыл өткен соң «[[Грек тарихы|Грек тарихын]]&lt;nowiki/&gt;» жазды. Оның еңбегі әдетте Спартаға бүйрегі бұрады деп есептеледі.&lt;ref&gt;Gatto, Martina. [https://bmcr.brynmawr.edu/2022/2022.04.23/ &quot;Review of: Xenophon and Sparta&quot;.] ''Bryn Mawr Classical Review''. ISSN 1055-7660&lt;/ref&gt; Ксенофонттың еңбегі өте біржақты және өзіне жағымсыз ақпаратты жиі елемейді; мысалы, Эллада тарихында үлкен рөл атқарған [[Пелопид]] пен [[Эпаминонд]] туралы мүлдем дерлік айтпайды. Сондықтан тарихшылар оның еңбегін аса сақтықпен пайдаланады.

Қалған көне еңбектер соғыс туралы кейінірек жазылған және бізге тек үзінділер күйінде жеткен. Сицилиялық тарихшы [[Диодор Сицилиялық]] өзінің «[[Тарихи кітапхана|Тарихи кітапханасының]]&lt;nowiki/&gt;» 12 және 13-кітаптарында соғыс туралы қысқаша баяндама ұсынады. Б.з.д. I ғасырда жазылған бұл еңбектердің дереккөзі соғыстан кейінгі ғасырда жазылған [[Эфор Кималық|Эфордың]] әмбебап тарихы болған деген пікір бар, бірақ бұл еңбек қазіргі уақытта [[Жоғалған ежелгі шығармалар|жоғалған]]. Оның еңбегі тарихшылар тарапынан түрліше бағаланады, бірақ оның басты құндылығы — [[Ксенофонт|Ксенофонттың]] баяндауынан бөлек оқиғалардың өзге қырын ұсынатын жалғыз шығарма болуы.

Рим-грек тарихшысы [[Плутарх]] өзінің «[[Салыстырмалы өмірнамалар (Плутарх)|Салыстырмалы өмірнамалар]]&lt;nowiki/&gt;» соғыстағы төрт ірі қолбасшының ([[Перикл]], [[Никий]], [[Алкивиад]] және [[Лисандр]]) өмірбаянын жазды. Плутархтың басты назары осы адамдардың мінезі мен адамгершілігіне аударылғанымен, ол соғыс барысына қатысты басқа дереккөздерде кездеспейтін кейбір мәліметтерді де келтіреді. Плутарх бірінші кезекте өмірбаяншы және моралист болғанымен, қазіргі заманғы тарихшылар оның еңбектерінен пайдалы ақпарат алады. Б.з. I ғасырында жазылған бұл еңбегін Плутарх қазіргі кезде жоғалып кеткен деп есептелетін ертеректегі еңбектерге сүйене отырып жазған.

Соғыс туралы мәліметтердің шектеулі бөлігі [[эпиграфика]] мен [[Археология|археологиядан]] алынады, мысалы, [[Амфиполь]] қабырғалары мен [[Брасид|Брасидтың]] қабірі, олар XX ғасырда қазылып алынған. Соғыс кезінде салынған кейбір ғимараттар мен өнер туындылары біздің заманымызға дейін сақталған, мысалы, Афинадағы [[Эрехтейон]] ғибадатханасы мен Гегесоның құлпытасы. Бұлар әскери әрекеттер туралы ақпарат бермегенімен, соғыс кезіндегі азаматтық өмірді көрсетеді. Афиналық [[Аристофан|Аристофанның]] бірнеше пьесалары (әсіресе «[[Бейбітшілік (комедия)|Бейбітшілік]]&lt;nowiki/&gt;» пен «[[Лисистрата]]&lt;nowiki/&gt;») соғыс кезінде жазылып, сол дәуірде қойылған, бірақ олар тарихи емес, сатиралық шығарма ретінде саналады.

== Пентеконтаэтия (елужылдық кезең) ==
[[Фукидид]] Спарта Пелопоннес соғысын б.з.д. 431 жылы «афиналықтардың күшеюінен қорыққаны үшін» бастаған деп есептеді, өйткені ол кезде «Афина Элладаның көп бөлігін бағындырып үлгерген еді».&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0200&amp;redirect=true &quot;Thucydides, The Peloponnesian War, Book 1, chapter 1&quot;] ''www.perseus.tufts.edu''.&lt;/ref&gt; Шынында да, Пелопоннес соғысы басталар алдындағы елу жылдық кезең Афинаның Жерорта теңізіндегі ең күшті мемлекетке айналуымен ерекшеленді. Афина империясы бастапқыда Делос аралында қазынасы орналасқан Делос лигасы деп аталатын шағын полистер тобы ретінде құрылды — бұл лига грек-парсы соғыстарының аяқталғанын қамтамасыз ету мақсатында құрылған еді. Б.з.д. 480 жылы [[Парсылардың Грекияға екінші басып кіруі|парсылардың Грекияға басып кіруін]] тойтарып, [[Ежелгі Афина|Афина]] тез арада [[Иония]] мен [[Эгей аралдары|Эгей]] [[Эгей аралдары|архипеллагында]] парсыларға тәуелді аймақтарда [[Ахемен әулеті|Парсыларға]] қарсы соғысты жалғастырған грек мемлекеттерінің одағының көшбасшысына айналды. Мұның соңы Афинаның бірте-бірте империяға айналу кезеңімен аяқталды. Бұл кезең Фукидид атаған [[Пентеконтаэтия]] («елу жылдық») деп аталады. Афина парсыларға қарсы агрессивті соғыс жүргізіп, басқа қалаларға үстемдік ете бастады - Афина бастапқыда [[Бірінші Афина теңіз одағы|Делос лигасында]] көшбасшы рөлінде болса, кейінірек ол өз билігіне Спарта мен оның одақтастарынан басқа бүкіл Грекияны қаратты да, тарихта «Афиналық империя» деп аталатын кезең басталды.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Ғасырдың ортасында парсылар [[Эгей теңізі]] жағалауындағы иеліктерінен бас тартуға мәжбүр болып, олар Афинаға тәуелді болды. Сонымен қатар, Афинаның күші едәуір өсті: бұрынғы тәуелсіз одақтастары тәуелді мемлекеттерге айналып, алым-салық төлеуге міндетті болды. Бұл қаражат Афинаға қуатты флот ұстауға мүмкіндік берді, ал ғасырдың ортасынан бастап ол қаладағы ауқымды қоғамдық ғимараттар салуға және қаланы көріктендіруге де пайдаланылды, бұл өз кезегінде наразылық туғызды.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Афина мен Пелопоннес мемлекеттері (оның ішінде Спарта) арасындағы қайшылықтар Пентеконтаэтияның басында-ақ басталды. Парсылар Грекиядан кеткеннен кейін, Спарта Афина қабырғаларын қалпына келтіруге жол бермеуге тырысты (қабырғасыз Афина құрлықтық шабуылдарға осал болып, Спартаға тез бағынар еді), бірақ бұл әрекеті сәтсіз аяқталды. Фукидидтің айтуынша, спартандықтар сол кезде ешқандай шара қолданбағанымен, олар «өз мақсаттарына жете алмағандарына іштей қатты қапаланды».

Мемлекеттер арасындағы қақтығыс б.з.д. 465 жылы Спартада [[Илоттар|илоттардың]] көтерілісі кезінде қайтадан басталды. Спартандықтар бұл көтерілісті басуға барлық одақтастарынан, оның ішінде афиналықтардан да көмек сұрады. Афина 4000 [[Гоплит|гоплиттен]] тұратын әскер жіберді, бірақ олар келгеннен кейін Спарта «көмек қажет емес» деп, афиналықтарды үйлеріне қайтарып жіберді (қалған одақтастар қала берді). Фукидидтің айтуынша, спартандықтар афиналықтардың көтерілісшілер жағына өтіп кетуінен қауіптеніп, олардан бас тартты. Бұған ашынған Афина Спартамен одағын бұзды. Ақыры көтерілісші илоттар өлтірілмеу және жер аударылу шартымен берілуге мәжбүр болды; Афина оларды [[Коринф шығанағы|Коринф шығанағының]] ең тар жерінде орналасқан стратегиялық маңызды [[Навпакт]] қаласына қоныстандырды.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; Бұл оқиғалардың нәтижесінде ашынған афиналықтар Спартамен одақтан шығып, оның ежелгі қарсыласы [[Аргос|Аргоспен]] және [[Фессалия|Фессалиямен]] одақ құрды.

Б.з.д. 459 жылы Афина Пелопоннес одағына кіретін көршілері — [[Мегара]] мен [[Коринф]] арасындағы соғысты пайдаланып, Мегарамен одақ келісімін жасады. Осылайша, афиналықтар Коринф мойнағы мен Коринф шығанағында стратегиялық маңызды тірекке ие болды; бұған қоса, Афинаның [[Беотия|Беотиядағы]] ықпалы артты. Мұның бәрі Спартаның соғысқа кіруіне әкеліп соқты және «[[Бірінші Пелопоннес соғысы]]&lt;nowiki/&gt;» деп аталатын 15 жылдық қақтығыс басталды. Бұл соғыста Афина Аттиканың сыртындағы құрлықтық Грекияда өз иеліктерінен (оның ішінде Мегара мен Беотия) бас тартып, Спартаның бақылауына беруге мәжбүр болды, дегенмен Афина одағы құрамында [[Эгина]] аралы қала берді. Б.з.д. 446/445 жылғы қыста қол қойылған «[[Отыз жылдық бейбітшілік|Отыз жылдық бейбітшілікпен]]&lt;nowiki/&gt;» ресми түрде аяқталды&lt;ref&gt;Bagnall, Nigel (2006). ''The Peloponnesian War: Athens, Sparta and the Struggle for Greece''. New York: Thomas Dunne Books. ISBN 978-0-312-34215-9.&lt;/ref&gt; және екі мемлекетке де өз одақтастарына бақылау жүргізу құқығын мойындады.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Бейбітшілік келісімін бұзылуы ==
Афина Эгей теңізі алабында өз үстемдігін орнатып, Қара теңіз маңындағы ықпалын күшейтіп жатқанда, Спарта мен оның одақтастары афиналықтардың іс-әрекеттеріне әзірге төзімділік танытты. Алайда, қуатты флоты мен мол ресурстары бар Афина [[Ұлы Грекия|Ұлы Грекияға]] (Оңтүстік Италия мен Сицилияға) ықпалын күшейте бастады. Афинаның батысқа қарай жылжуы Коринф үшін өлім қаупін төндірді, өйткені оның бүкіл саудасы батыс бағытында жүргізіліп келді, бұл Спартаның оқшаулануына және жалпы Пелопоннес одағына ауыр соққы болып тиді. Бұған не Спарта, не Коринф шыдай алмай, Афина экспансиясына қарсы барынша күшті шаралар қолдана бастады.

Отыз жылдық бітім алғаш рет б.з.д. 440 жылы сынға түсті. Сол жылы Афинаның қуатты одақтасы [[Самос]] [[Самос соғысы|Афинаға қарсы көтеріліс жасады]]. Көтерілісшілер тез арада парсы [[Сатрап|сатрапынан]] қолдау тапты, ал Афина империясы бойынша көптеген көтерілістер шығу қаупіне тап болды. Спарта, егер араласпақ болса, империя тағдырын шешетін үлкен соғыстың басталуына себепші болар еді. Сондықтан Спарта өз одақтастарының құрылтайын шақырып, Афинамен соғыс мүмкіндігін талқылады. Спартаның қуатты одақтасы Коринф соғысқа араласуға қарсы болды, құрылтай Афинаға қарсы соғыс ашпауға дауыс берді. Афиналықтар көтерілісті басты, сондықтан бейбітшілік сақталды.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Соғысқа тікелей себеп болған оқиғалар Афина мен Коринф арасындағы қатынастарға байланысты еді. Коринф өз отары — Керкирадан жеңілгеннен кейін, [[Керкира]] ешбір жаққа одақтас болмаған теңіз алпауыты болғандықтан, Коринф одақтас флот құра бастады. Бұл Афинаны алаңдатты, Керкира Афинадан көмек сұрап одақтасуды ұсынды. Афина [[Керкира]] мен Коринфпен келіссөздер жүргізіп, Керкирамен қорғаныс одағына кірді. [[Сибота шайқасы|Сибота шайқасында]] Афинаның бірнеше кемесі Коринф флотына Керкирааны басып алуға жол бермей, маңызды рөл атқарды. Отыз жылдық бейбітшілікті сақтау үшін Афина кемелеріне Коринф Керкираға басып кірмейінше соғысқа араласпауға бұйрық берді. Алайда Афина кемелері шайқасқа араласып, қосымша афиналық [[Трирема|триремалардың]] келуі Коринфті өз жеңісін пайдаланып кетуден бас тартуға мәжбүр етті, сол арқылы Керкира мен Афина флотын түгелдей құтқарды.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

Осыдан кейін Афина өзінің одақтасы әрі Коринфтың отары болған [[Халкидики]] түбегіндегі [[Потидея|Потидеяға]] қабырғаларын бұзуды, кепілдікке адамдарды Афинаға жіберуді, Коринф магистраттарын қызметтен босатып, Коринфтен жаңа магистраттарды қабылдамауды бұйырды.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; Бұған ашынған Коринф Потидеяны көтеріліске шақырып, көтерілсе оларды қолдайтынын айтты. [[Потидея шайқасы]] кезінде Коринф Потидеяға жасырын әскер жіберіп көмек көрсетті. Бұл іс жүзінде Отыз жылдық бейбітшілікті бұзу еді, өйткені ол келісім бойынша Делос лигасы мен Пелопоннес лигасы бір-бірінің ішкі ісіне араласпауы тиіс болатын.

Бұдан әрі жағдайды ушықтырған оқиға Афинаның б.з.д. 433/2 жылы Мегара азаматтарына (бірінші Пелопоннес соғысынан кейін Спартаға қайтадан қосылған одақтас қала) сауда [[Санкция|санкцияларын]] енгізуі болды. Мегаралықтардың Гиера Оргас жерін қорлады деген айып тағылған еді. Бұл санкциялар, [[Мегаралық псефизм]] деп аталады, [[Фукидид]] тарапынан назарға алынбаған, алайда кейбір заманауи экономикалық тарихшылар Мегараның гүлденген Афина империясымен сауда жасауына тыйым салу Мегараға экономикалық күйреу әкелетінін айтып, бұл санкцияларды соғыстың негізгі себептерінің бірі ретінде қарастырады.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Афинаны соғыстың басталуына кінәлі деп санайтын тарихшылар осы оқиғаны басты себеп ретінде көрсетеді.&lt;ref&gt;Buckley, Terry (2010).  ''[https://search.worldcat.org/title/428731372 Aspects of Greek History 750–323 BC: A Source-Based Approach]'' New York: Routledge. ISBN 978-0-415-54976-9.&lt;/ref&gt; Мәселе мынада еді: енді Афина мегаралық прецедентті пайдаланып, кез келген сылтаумен басқа мемлекеттердің кемелеріне өз порттарын жаба алатын еді. Осылайша, соғыссыз-ақ, Афина қалаған қалаға өз шарттарын қабылдатқызып, жеңілдіктерге қол жеткізе алатын еді. Спарта үшін кеме қатынасы еркіндігін сақтау аса маңызды болды, өйткені оның күшті флоты жоқ болатын. Спартадан келген бірнеше делегация бір ғана мәселені қайта-қайта көтеріп отырды — мегаралық псефизманы дереу жоюды талап етті. Спартаға қарсы мегаралық декретті ресми түрде жою емес, тек оның орындалмауы да жеткілікті еді. Бұл жағдайда бұл ақылға қонымды ымыралы шешім болар еді. Дәл осы кезеңде белгісіз жағдайда Мегарада Спартаға жіберілген афиналық елші қаза тапты. Содан кейін Афина халық жиналысы Мегараға соғыс жариялау туралы шешім қабылдады, ал мегаралық псефизманы жою мәселесі енді қозғалмады.&lt;ref&gt;Александр Кравчук. [https://www.goodreads.com/book/show/5380157 Перикл и Аспазия]&lt;/ref&gt;

Коринфтің өтінішімен 432 жылы Спартада Пелопоннес лигасының мүшелері, әсіресе Афинаға наразылық білдіргендер, Спарта жиналысына шақырылып, өз шағымдарын жеткізді. Бұл жиында шақырылмаған Афина делегациясы да сөз сөйлеуге рұқсат сұрап, ақыры Афиналықтар мен Коринфтіктер арасындағы пікірталасқа ұласты. Фукидидтің айтуынша, Коринфтіктер Спартаның осы уақытқа дейін әрекетсіздігін айыптап, егер Спарта әрекетсіз қала берсе, оның өзіне одақтассыз қалып, Афинаның ықпалына түсуі мүмкін екенін ескертті.&lt;ref&gt;[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Thuc.+1.68.1&amp;redirect=true &quot;Thucydides, History of the Peloponnesian War, THE FIRST BOOK, chapter 68&quot;] ''www.perseus.tufts.edu''.&lt;/ref&gt; Бұған жауап ретінде Афиналықтар Спарталықтарға Афинаның соғыс кезіндегі жетістіктері мен Парсыға қарсы күресін еске салып, мұндай қуатты мемлекетпен соғысудың қауіпті екенін айтып, Отыз жылдық бейбітшілікте көзделгендей аралық сотқа жүгінуді ұсынды.&lt;ref&gt;[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Thuc.+1.73.1&amp;redirect=true &quot;Thucydides, History of the Peloponnesian War, THE FIRST BOOK, chapter 73&quot;] ''www.perseus.tufts.edu''.&lt;/ref&gt; Осыдан кейін барлық одақтас елдердің елшілері жиналыстан шығып кетті. Спартандықтар өзара соғыстың артықшылықтары мен кемшіліктерін саралай бастады. Патша [[Архидам ІІ]] бірінші дәрежелі әскери алпауытымен соғыстың нәтижесі бұлыңғыр болғандықтан, абайлап саясат ұстануға шақырды. Ол қуатты флот болмаған жағдайда дипломатиялық жолмен әрекет етуге, одақтың экономикалық және әскери күшін арттыруға кеңес берді. Ол соғысқа қарсы шықса да, соғысқа құмар [[эфор]] [[Сфенелаид|Сфенелаидтың]] пікірі Спарта [[Экклезия (Спарта)|экклезиясында]] басым түсті - ол дереу соғыс жариялап, күтпеген жерден жеңіске жетуді, сөйтіп одақтық борышын орындауды ұсынды.&lt;ref&gt;De Sainte Croix, Geoffrey Ernest Maurice (1989). ''The Origins of the Peloponnesian War''. London: Duckworth Books. ISBN 978-0-7156-1728-1.&lt;/ref&gt; Ақыры, Спарта жиналысы Афиналықтардың бейбітшілікті бұзды деп айыптап, соғыс жариялады.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Афинаға бірнеше ультиматум қойылды, олардың ішінде әдейі орындалмайтын талаптар болды: [[Алкмеонидтер]] әулетін қуып жіберу ([[Перикл|Периклдің]] анасы осы әулеттен шыққан, оған үнемі «Килон қарғысы» деп аталатын оқиға еске салынып отырды), Афина теңіз одағын тарату, [[Потидея]] қоршауын тоқтату, Эгина тәуелсіздігін мойындау және Мегараға Афинамен сауда жасауға тыйымды алып тастау.

== Архидам соғысы ==
Қақтығыстың алғашқы кезеңі (б.з.д. 431–421 жылдар) тарихнамада дәстүрлі түрде [[Архидам соғысы]] деп аталады. Бұл атау Пелопоннес одағының біріктірілген әскерлеріне қолбасшылық жасаған спартан патшасы Архидам II-нің есімімен байланысты.

Спарта мен оның одақтастары (Коринфтен басқа) негізінен құрлықта соғыс жүргізуге қабілетті еді және оларды жеңу өте қиынға соғатын (әсіресе аңызға айналған [[Спарта әскері]] арқасында). Олар өте үлкен әскер жинай алатын еді; одақ көшбасшысы ретінде спартандықтар керемет жауынгерлер ретінде танымал еді. Ал Пелопоннес одағының флоты афиндық флоттың үштен бір бөлігіне ғана тең болып, оған қарсы тұра алмайтын.

Афина империясы Аттика түбегінде, яғни Грекияның құрлықтық бөлігінде орналасса да, [[Эгей теңізі|Эгей теңізіндегі]] аралдарға дейін таралған еді. Осыған байланысты олар басқа стратегия дайындады. Афина өз байлығын осы аралдардан алынатын алым-салықтан жинады. Афина империясы теңіз флоты арқылы өз билігін сақтап тұрды. Сондықтан екі жақтың да шешуші шайқас жүргізуге мүмкіндігі аз болды.

[[Архидам соғысы]] кезінде Спартаның стратегиясына сәйкес алдымен Аттикаға басып кіріп, Афина маңындағы жерлерге шабуыл жасап, жерлерді ойрандап, шешуші шайқаста афиндік әскерді талқандауды көздеді. Бұл шабуылдар Афинаның айналасындағы егістік жерлерді қиратты, бірақ Афина теңізге шығатын жолдарын сақтап қалды да, айтарлықтай зардап шеккен жоқ. Аттика халқы өз фермаларын тастап, Афинаны порт [[Пирей|Пиреймен]] жалғайтын [[Ұзын қабырғалар]] ішіне көшті. Соғыстың алғашқы жылының соңында [[Перикл]] өзінің әйгілі «[[Периклдің жерлеу сөзі|Жерлеу сөзін]]&lt;nowiki/&gt;» айтты (431 ж. б.з.д.).

Соғыс Спарта одақтастары — [[Фивы (Грекия)|Фивылықтардың]] — [[Платея]] атты шағын қалаға 431 жылы 4 сәуірде күтпеген шабуылынан басталды.&lt;ref&gt;[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.73095/page/n513/mode/2up?view=theater &quot;Peloponnesian War&quot;] The Encyclopaedia Britannica Vol Xvii&lt;/ref&gt; Бұл қала [[Беотия|Беотияда]] орналасқанымен, ежелден Афинаның одақтасы еді. Ал фивылықтар Платеяны өз бақылауына өткізіп алмаса да, ең болмағанда оны [[Беотия одағы|беотиялық қалалар одағына]] қайтаруды көздеді. Қала қабырғалары соғыссыз уақыттағыдай күзетсіз болғандықтан, фивылықтардың 300-ден аса жауынгері мен екі [[беотарх]] басшылық еткен жасақ жасырын кіріп, платеяліктерді басқа беотиялық қалалармен одақтас болуға шақырды. Шабуылдаушылар бастапқыда тым агрессивті әрекет жасамады, тек базар алаңын басып алып, жергілікті жақтастарының қолдауына сенім артқандай болды. Дегенмен, олардың есебі дұрыс шықпады: платеяліктер қайта топтасып, беотиялықтардың саны аз екенін білген соң шабуылға шықты. Қысқа түнгі ұрыста фивылықтардың бір бөлігі жойылды, бір бөлігі қаладан шығып кете алды, ал қалған көпшілігі (180 адам) тұтқынға алынды. Негізгі фивы күштері кейінірек келіп жеткенде, олар қаланың айналасын тастап кетуге мәжбүр болды, бірақ тұтқындардың өмірі сақталады деген шарт қойылды. Фивылықтар кеткеннен кейін платеяліктер келісімді бұзып, тұтқындарды түгелдей өлтіріп тастады.

Б. з. д. 431 жылдың мамыр айында пелопоннес әскерінің алпыс мыңдық жасағы Аттикаға басып кіріп, Афинаның айналасындағы жерлерді ойрандады. Б. з. д. 427 жылға дейін осындай шабуылдар жыл сайын (б. з. д. 429 жылдан басқа жылдары) қайталанып отырды, бірақ олардың әрқайсысы шамамен үш аптаға ғана созылды; ең ұзақ шабуыл (б. з. д. 430 жылы) қырық күнге ғана жалғасты. Оның себебі пелопоннес әскері бұрынғы [[гоплит]] соғыстарының дәстүріне сай негізінен азаматтық жасақ болғандықтан, сарбаздар үйіне оралып, егін жинауға қатысуы тиіс еді. Бұған қоса, спарталықтардың илоттарды (құлдарды) үнемі бақылауда ұстауы қажет болды, өйткені Спарта әскерлерінің ұзақ уақыт бойы болмауы олардың көтерілісіне әкеліп соғуы мүмкін еді.

Афиналықтардың стратегиясын бастапқыда [[стратег]] [[Перикл]] басқарды. Ол Афиналықтарға Спартаның әлдеқайда көп әрі жақсы дайындалған [[Гоплит|гоплиттерімен]] ашық шайқастан аулақ болып, оның орнына Афина қарсыласынан айтарлықтай көп және жақсы дайындалған флотын соғыстың негізгі құралы ретінде пайдалануы тиіс болды. Жау шапқыншылығы болған жағдайда Аттикадағы ауылдық аймақтардың тұрғындары үйлерін тастап, Афина қорғандарының артына жасырынуы керек еді, ал азық-түлік пен басқа да тауарлар қалаға тек теңіз арқылы жеткізілуі тиіс болатын. Афинаның қаржылық жағдайы, ең алдымен одақтастары төлеген алымдардан құралғандықтан, олар мұндай тактиканың сәтті болатынына сенді. Афиналық флот — Грекияның ең қуатты теңіз күштері өзінің пелопоннес флотынан басым екенін дәлелдеп, екі шайқаста — [[Рион мүйісіндегі шайқас|Рион мүйісі]] мен [[Навпакттағы шайқас|Навпакт түбіндегі шайқастарда]] (б.з.д. 429 жыл) жеңіске жетіп, Пелопоннес жағалауына шабуыл жасай бастады.

Спартандықтардың шабуылы афиналықтарды өздерінің бастапқы жоспарына сәйкес Аттика халқының барлығын қаланың қорғандарына эвакуациялауға мәжбүр етті. Қаланың ішінде босқындардың көптеп келуі халықтың тығыз орналасуына және халықтың көпшілігінің қарапайым баспанасының жоқтығына әкелді.

Б.з.д. 430 жылы босқындарға лық толған Афинада індет өршіді (Фукидидтің мұқият сипаттап жазған белгілері бұл ауруды, бәлкім, [[Бөрітпе сүзек|сүзек ауруы]] деп көрсетеді; кейбір ғалымдар бұл ауруды [[оба]] ауруы деп те есептейді&lt;ref&gt;История Древней Греции под ред. В. И. Кузищина, с. 199&lt;/ref&gt;; қазіргі молекулалық-генетикалық әдістер аурудың [[Іш сүзегі|іш сүзегінің]] қоздырғышы ([[Salmonella enterica subsp. enterica|Salmonella enterica subsp. enterica serovar Typhi]]&lt;ref&gt;''Papagrigorakis, Manolis J.; Yapijakis, Christos; Synodinos, Philippos N.; Baziotopoulou-Valavani, Effie.''[https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712%2805%2900178-5/fulltext DNA examination of ancient dental pulp incriminates typhoid fever as a probable cause of the Plague of Athens]  // International Journal of Infectious Diseases : journal. — 2006. — Vol. 10, no. 3. — P. 206—214. &lt;/ref&gt;) арқылы таралғанын дәлелдеді). [[Оба]] халық тығыз орналасқан қалада тез таралып, ұзақ мерзімде Афинаның жеңілуіне айтарлықтай әсер етті. Ауру 30 000-нан астам азаматты, теңізшілер мен сарбаздарды, соның ішінде Перикл мен оның ұлдарын қырып кетті. Афинаның халқының шамамен үштен бірі мен екіден екісі аралығында адам шығыны болды. Соған сәйкес, Афинаның адам ресурсы күрт азайды, тіпті жалдамалы әскерлер індет жайлаған қалаға жалданудан бас тартты. Аурудан қорыққандықтан, Спартаның Аттикаға басып кіруі тоқтатылды, өйткені олардың сарбаздары індет жұқтырған дұшпанмен байланысудан бас тартты.

[[Перикл]] қайтыс болғаннан кейін, афиналықтар оның консервативті, қорғаныс стратегиясынан біраз алыстап, Спарта мен оның одақтастарына соғыс ашу бағытында агрессивті стратегияға көшті. Дәл осы уақытта Афина демократиясында агрессивті топтардың көсемі [[Клеон]] ерекше рөл атқара бастады. Соғысты неғұрлым агрессивті жүргізуді және Периклдің қорғанысқа бағытталған саясатын доғаруды жақтаған Клеонның ықпалы айтарлықтай артты. Клеон ең алдымен Афина қоғамындағы радикалды-демократиялық элементтерге, әсіресе қалалық сауда мен қолөнер топтарына сүйенді. Жер иелері мен Аттикалық шаруаларға сүйенген және соғысты тоқтатып, бейбіт келісім жасауға ұмтылған бай жер иесі [[Никий]] басқарған қалыпты партия болды. Афинаның жағдайы біртіндеп жақсара бастағандықтан, Клеонның тобы біртіндеп Халық жиналысында үлкен ықпалға ие бола бастады.&lt;ref&gt;История Древней Греции под ред. В. И. Кузищина, с. 201&lt;/ref&gt; 

Афина көптеген қиындықтарға қарамастан, соғыстың алғашқы кезеңіндегі ауыр соққыларға төтеп бере алды. Қулыққа толы жаңа стратег [[Демосфен (қолбасшы)|Демосфеннің]] (кейінгі атақты шешен [[Демосфен|Демосфенмен]] шатастырмау керек) әскери қолбасшылығымен Афиналықтар Пелопоннес жағалауын теңізден шауып, бірнеше жеңістерге жетті. Б.з.д. 429 жылы [[Митилена көтерілісі|көтеріліс]] жасаған Потидеяны ақырында басып алды. 427 жылы [[Лесбос]] аралындағы көтеріліс те сәтсіз аяқталды, сол кезде афиналықтар аралдың басты қаласы — [[Митилена|Митиленаны]] басып алды. Сол бекіністердің бірі [[Пилос|Пилостың]] жанындағы [[Сфактирия]] аралында орналасқан болатын, онда соғыстың бірінші кезеңінде Афина бағы ашылды. Клеонның ұсынысымен Афинаның Халық жиналысы тіпті аралдағы барлық ересек ерлерді өлтіру және әйелдер мен балаларды құлдыққа сату туралы шешім қабылдады; дегенмен, келесі күні бұл шешім өзгертіліп, тек [[Олигархия|олигархияны]] қолдаған мың адамды өлім жазасына кесу туралы шешім қабылданды.

Б.з.д. 427 жылы [[Керкира]] аралында қанды қақтығыстар басталды. Себебі, Лесбос аралындағыдай, жергілікті ақсүйектер мен [[Демократия|демократияны]] жақтаушылар арасындағы өшпенділік еді. Азамат соғысында демократтар жеңіске жетіп, қарсыластарын қырып-жойды; арал Афина алпауыт мемлекетінің құрамында қалды, бірақ ол қатты әлсіреді. Сол жылы, б.з.д. 427 жылы, ұзаққа созылған [[Платея қоршауы|қоршаудан кейін]] Пелопоннес әскерлері мен Фивы әскерлері Платеяны басып алды. Қалған қорғаушылар өлім жазасына кесіліп, ал қала қиратылып тасталды.

Б.з.д. 426 жылдан бастап Афина соғыс барысында бастаманы өз қолына алды. Бұған 427 жылы [[Форос|форостың]] (одақтастардан алынатын алым-салық) шамамен екі есе көбеюі ықпал етті. Сонымен қатар, 427 жылы шағын афиналық эскадра [[Сицилия|Сицилияға]] жіберіліп, одақтас қалалардың (әсіресе Регияның) көмегімен ондағы спарталық одақтастарға қарсы сәтті әскери әрекеттер жүргізді. Қайратты стратег [[Демосфен (қолбасшы)|Демосфеннің]] басшылығымен Афина Грекияның өз ішінде де бірқатар жетістіктерге жетті: соғыс [[Беотия]] мен [[Этолия]] жеріне ауыстырылды — Ольпы түбінде 3000 [[Гоплит|гоплиттен]] тұратын пелопоннес әскері [[Ольпы шайқасы|талқандалды]]; [[Никий]] Лаконикадан оңтүстікке қарай орналасқан [[Китира]] аралын басып алды; Пелопоннес жағалауында тірек бекеттерінің желісі құрылды. Б.з.д. 424 жылы афиналық әскерлер ел ішіндегі өз жақтастары — демократтардың қолдауына үміттеніп, екі жақтан Беотияға басып кіруді жоспарлады.

Пилос маңындағы пост Спартаның құлдарға (илоттарға) тәуелділігін шебер пайдаланды; спарталық азаматтар сарбаз болуға дайындалып жатқанда, егін егіп, шаруа істейтін солар еді. Пилостың посты илоттардың қашып келетін жеріне айналды. Сондай-ақ, Афина постының маңында тұрған илоттардың көтеріліс шығара ма деген қорқыныш Спартаны бұл бекініске шабуыл жасауға итермеледі. Б.з.д. 425 жылы [[Пилос шайқасы|Пилос түбіндегі шайқаста]] [[Демосфен (қолбасшы)|Демосфен]] спарталықтарды алдап, [[Сфактирия]] аралындағы спарталық әскерді қоршауға алды. Ол оларды берілуге көндірмекші болды. Бірақ бірнеше аптадан кейін ол оларды тізе бүктіре алмады. Оның орнына тәжірибесіз [[Клеон]] бұл істі өзі аяқтаймын деп халық жиналысында мақтанып шығып, [[Сфактирия шайқасы|Сфактирия түбіндегі шайқаста]] үлкен жеңіске жетті. Күтпеген оқиғада Афина әскері қоршап алған 300 спарталық [[гоплит]] берілуге мәжбүр болды солардың ішінде 120 асыл [[спартиаттар]] . Осылайша Спартаның жеңілмейтіндігі туралы аңызға үлкен соққы тиді. Спартаға жасалған соққы күшті болғаны сонша, сондықтан спартандықтар бітім келісімін ұсынды. Алайда, Афиналықтар жақын арада түпкілікті жеңіске жетеміз деп күтіп, келісімге келмеді. Бұл шешімге Сфактирия құлағаннан кейін соғысты жалғастыруды жақтайтын партияның басшысы [[Клеон|Клеонның]] Афинаның ең ықпалды саясаткеріне айналуы да өз әсерін тигізді. Афиналықтар Сфактириядағы тұтқындарды Афинаға әкеліп, егер Пелопоннес әскері Аттикаға тағы басып кірсе, оларды өлтіреміз деп шешті.

Дегенмен, көп ұзамай Афина Пелопоннес одағының күшін бағаламағаны белгілі болды. Спартандықтар Аттиканы тонауды тоқтатқанымен, афиналықтар сәтсіздіктерге ұшырай берді: Коринфке жасалған [[Солигея шайқасы|қону әрекеті]] қарсылас тарапынан тойтарылды, Сицилияда жергілікті полистердің бірлесуі афиналықтарды елге [[Гела конгрессі|қайтуға мәжбүр етті]]. Беотияны соғыстан шығару әрекеті де сәтсіз аяқталды: беотиялық билік демократтардың көтерілісін алдын ала білді де, Афинаның екі әскерінің бірін жеңіп, екіншісін Делий түбінде талқандады, сол шайқаста афиналық әскербасы [[Гиппократ (қолбасшы)|Гиппократ]] қаза тапты. Афиналықтар үшін ең үлкен сәтсіздік Фракияда күтіп тұрды: спартаның қолбасшысы [[Брасид]] өзіне одақтастар мен илоттардан құралған әскер жинап, бүкіл Грекияны кесіп өтіп, Афинаның Фракиядағы отары — Амфипольге жорық жасады. Амфиполь маңайындағы бірнеше [[күміс]] кеніштерін бақылап отырған болатын, ал ол Афинаның әскери қорын толтыруда маңызды рөл атқарды. Афиналықтар [[Фукидид|Фукидидтің]] басқаруымен жасақ жібергенімен, ол кешігіп келіп, Брасидтің Амфипольді басып алуына тосқауыл бола алмады. Сол себепті Фукидид айыпталып, жер аударылды. Бұл жағдай оның екі тараппен де сұхбаттасып, соғыстың тарихын жазуына түрткі болды. Афиналықтар Амфипольді қайтарып алмақ болғанда, [[Брасид]] пен [[Клеон]] екеуі де қаза тапты (қараңыз: [[Амфиполь шайқасы]]). Спарталықтар мен афиналықтар тұтқындарды Брасид басып алған қалаларға айырбастауға келісіп, уақытша бітімге келді.

== Никий бітім келісімі ==
Соғысты қолдаған басты қайраткерлердің бірі [[Клеон]] мен [[Брасид|Брасидтың]]  өлімімен бірге соғыс аяқталды. Дегенмен, бейбітшілік шарттарына қарамастан, тараптар бір-біріне басып алған аумақтарды қайтарған жоқ, тек тұтқындарды босатты. Елу жылға жасалған  [[Никий бітім келісімі]] бар болғаны алты жылға ғана созылды. Бұл уақыт Пелопоннестің айналасында үздіксіз шағын қақтығыстармен өтті.

Б.з.д. 421 жылы жасалған [[Никий бітім келісімі]] деп аталатын келісімде негізінен бұрынғы жағдайды қалпына келтіру көзделді: Спарта өз тұтқындарын қайтарып алуы, сондай-ақ Фракиядағы тірек бекеттерінен кетуі тиіс еді. Оның орнына Афина Пелопоннес жағалауындағы бекіністерін тапсырып, бірақ Мегараның екі айлағының бірін өзінде қалдыруға рұқсат алды. Алайда, тараптар шарттардың барлығын орындамағандықтан, екі жақтың да көңілі көп ұзамай суыды. Спарта әскері Амфиполисте тұра берді және оны Афинаға қайтаруға еш ниеттенген жоқ. Сол уақытта Афина да Пилос бекінісін босатпады.

Бұған қоса, Спартаның одақтастары — әсіресе [[Коринф]] пен [[Фивы (Грекия)|Фивы]] — өз мүдделері келісімде ескерілмегеніне ренжіді. Бұл Пелопоннес одағы ішінде елеулі шиеленіс тудырды. Осыған байланысты Спарта, Никийдің делдалдығымен, Афинамен жаңа одақ құрды, бірақ оның іс жүзінде ешқандай мәні болмады. 

Бұл кезде Спарта белсенді әскери әрекеттерден бас тартты, бірақ оның кейбір одақтастары Пелопоннес одағынан шығу қажет деп есептеді. Олар Пелопоннес шығысындағы Спартаға тәуелсіз болған, демократиялық бағыттағы қуатты [[Аргос]] қаласының айналасына шоғырлана бастады. Себебі Аргос — өзі демократиялық қала және Спартаның ежелгі жауы — Спартаға қарсы одақты ұйымдастыра бастады. Соңында Аргос Афинамен де келісім жасап, амбициясы зор және ежелгі ақсүйек тектен шыққан [[Алкивиад]] Афинада Спартаға қарсы жаңа соғысқа дайындық жасап, Никийдің тепе-теңдік саясатын бұзды. Спарта бұған жауап ретінде Фивы мен Коринфпен одағын нығайтты; екеуі де Аргос одағына қосылмады. Осылайша, Аргос, [[Мантинея]] және [[Элида]] (оларда да Никий бейбітшілігіне наразылық нәтижесінде демократиялық күштер билікке келген) жаңа одақ құрды. Бастапқыда оған [[Коринф]] те қосылды, бірақ Афинамен даулардың жалғасуына байланысты Спарта жағына өтті. Бұл одаққа Афина аздап қолдау көрсетті және Пелопоннесте үстемдікке жетуге тырысты. Алайда б.з.д. 418 жылы [[Аргос]], [[Мантинея]], [[Аркадия]] және Афинаның біріккен күштері Мантинея шайқасында күйрей жеңілді; [[Мантинея шайқасы]] Пелопоннес соғысы кезінде Грекиядағы ең үлкен құрлықтағы шайқас болды. Шайқаста одақтастар бастапқыда сәттілікке жеткен, бірақ оны дамыта алмай, Спартаның таңдаулы күштеріне жеңіліп қалды. Бұл Спарта үшін толық жеңіс болды және қаланы стратегиялық жеңілістен құтқарды. Пелопоннес қалаларында Спарта одағының жақтастары жеңіске жетіп, [[олигархия]] орнады. Демократиялық альянс ыдырап, оның мүшелерінің көпшілігі қайтадан Пелопоннес одағына қосылды.

Б.з.д. 416 жылдың жазында, Спартамен бітім кезінде, Афина бейтарап [[Милос]] аралына басып кіріп, одан Спартаға қарсы одақтас болуды немесе жойылуды талап етті. Милостықтар бұл талапты қабылдамады, сондықтан афиналық әскер олардың қаласын қоршап, қыста басып алды. Қала құлағаннан кейін афиналықтар ересек еркектердің бәрін өлтіріп, әйелдер мен балаларды [[Ежелгі Грекиядағы құлдық|құлдыққа]] сатты - Афинаның Милос аралын бағындыруы және оның халқын жазалау әрекеті (барлық еркектерін өлтіріп, әйелдер мен балаларды құлдыққа сату) адамзатқа қарсы қылмыс ретінде саналды. Бұл қылмысты алғаш [[Диагор Милостік]] әшкерелеп айтса, кейінірек [[Фукидид]] өзінің атақты &quot;[[Милос диалогы|Милос диалогында]]&quot; баяндап берді.&lt;ref&gt;[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0200:book=5 &quot;Thucydides, The Peloponnesian War, Book 5&quot;] ''www.perseus.tufts.edu''.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Wolfgang Will: ''Der Untergang von Melos. Machtpolitik im Urteil des Thukydides und einiger Zeitgenossen.'' Bonn 2006, ISBN 3-7749-3441-X. S. 59–75 und 95–123&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ежелгі Грекия соғыстары]]
[[Санат:Пелопоннес соғысы]]</text>
      <sha1>5ye1mti2f7blm908q3604x1ewx139sv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Корея Республикасындағы президент сайлауы (2025)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760722</id>
    <revision>
      <id>3479289</id>
      <parentid>3478860</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:30:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zemant</username>
        <id>8274</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сайлау жүйесі */</comment>
      <origin>3479289</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29636" sha1="7l2yh5dx1zlqsh8ozyme878pn8ewddw" xml:space="preserve">{{Сайлау
 | ел = Корея Республикасы
 | сайлау атауы = Корея Республикасындағы президент сайлауы (2025)
 | сайлау күні = 3 маусым 2025
 | алдыңғы сайлау = Корея Республикасындағы президент сайлауы (2022)
 | алдыңғы сайлау жылы = 2022
 | келесі сайлау = 
 | келесі сайлау жылы = 
 | тіркелгендер = 44391871
 | сайлаушылар = 35236497
 | жарамды = 34980616
 | босжәнежарамсыз = 255881
 | қатысқандар қатынасы = 79.38
 | алдыңғы қатысқандар = 77.08
 | сурет1 = Lee Jae-myung January 2025.jpg
 | түс1 = #004EA2
 | партия1 = [[Тобуро демократиялық партиясы|Демократиялық партия]]
 | кандидат1 = [[Ли Чжэ Мён]]
 | дауыс1 = 17287513
 | пайыз1 = 49.42
 | алдыңғы пайыз1 = 47.83
 | сурет2 = Kim Moon-soo (cropped).jpg
 | түс2 = #E61E2B
 | партия2 = [[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]]
 | кандидат2 = [[Ким Мун Су]]
 | дауыс2 = 14395639
 | пайыз2 = 41.15
 | алдыңғы пайыз2 = 48.56
 | сурет3 = Lee Jun-seok's Portait (2024.11) (cropped).jpg
 | түс3 = #F37021
 | партия3 = [[Жаңа реформалар партиясы]]
 | кандидат3 = [[Ли Джун Сок]]
 | дауыс3 = 2917523
 | пайыз3 = 8.34
 | қарта атауы = Дауыстарды аумақтар бойынша бөлу
 | қарта = 2025 Republic of Korea Presidential Election, Municipal-level divisions.svg
 | қарта өлшемі = 200px
 | ізашар = [[Ли Джу Хо]] &lt;small&gt;({{м.а.}})&lt;/small&gt;
 | ізашар партия = [[Тәуелсіз үміткер|Тәуелсіз]]
 | ізбасар = [[Ли Чжэ Мён]]
 | ізбасар партия = [[Тобуро демократиялық партиясы|Демократиялық партия]]
}}
'''Корея Республикасындағы 2025 жылғы мерзімінен бұрын президенттік сайлау''' 2024 жылғы 14 желтоқсанда [[Юн Сөк Йөл импичменті|Юн Сөк Йөл президентіне импичмент]] жарияланғаннан кейін [[3 маусым]]да өтті.&lt;ref&gt;[https://www.koreatimes.co.kr/southkorea/politics/20250408/south-korea-formally-sets-presidential-election-for-june-3 Gov’t formally sets presidential election for June 3]&lt;/ref&gt; Бастапқыда кезекті сайлауды өткізу 2027 жылға жоспарланған болатын.&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;[https://www.theguardian.com/world/2024/dec/14/south-korean-parliament-votes-to-impeach-president South Korean parliament votes to impeach president]&lt;/ref&gt;

Корея Республикасының Конституциясына сәйкес, егер [[Корея Республикасының президенті|президент]] [[Юн Сөк Йөл]] отставкаға кетсе немесе [[Корея Республикасының Конституциялық соты|Конституциялық сот]] қызметінен кетсе, 60 күн ішінде кезектен тыс президенттік сайлау өткізілуі керек.&lt;ref&gt;[https://www.theguardian.com/world/2024/dec/05/how-south-koreas-impeachment-process-works-after-yoon-suk-yeols-martial-law-bid How South Korea’s impeachment process works after Yoon Suk Yeol’s martial law bid]&lt;/ref&gt; Бұл президенттік сайлау [[Маусым күресі|демократияландыру]] мен [[Оңтүстік Кореяның алтыншы Республикасы|алтыншы Республика]] құрылғаннан бері тоғызыншы болады. Ел Конституциясына сәйкес, президент бір бес жылдық мерзіммен шектелген, сондықтан Юн Сөк Йөл екінші мерзімге үміткер бола алмады.&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;[https://www.electionguide.org/elections/id/3753 South Korean Presidency 2022 General]&lt;/ref&gt;

== Алғышарттары ==
2022 жылғы президенттік сайлауда «[[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]]&lt;nowiki/&gt;» партиясының кандидаты және бұрынғы Бас прокурор [[Юн Сөк Йөл]] жеңіске жетті. Оған бәсекелестік «[[«Бірге» демократиялық партиясы|Демократиялық партия]]ның» мүшесі және [[Кёнгидо]] провинциясының бұрынғы губернаторы [[Ли Чжэ Мён]] болды, ол Юнға тек 0,73 % дауыс берді. Юн Сөк Йөл әкімшілігінің мақұлдау рейтингі төмен болды және [[Корея Республикасы Парламенті|парламент]]ті оппозициялық «Демократиялық партия» басқарған кезде өз бағдарламасын жүзеге асыруға әрең ұмтылды. [[Корея Республикасындағы парламент сайлауы (2024)|2024 жылғы парламенттік сайлау]]да оппозиция көпшілікті қайта сақтап қалды.&lt;ref&gt;[https://apnews.com/article/south-korea-yoon-martial-law-997c22ac93f6a9bece68454597e577c1 South Korean president declares martial law, accusing opposition of anti-state activity]&lt;/ref&gt;

Президент пен оппозициялық парламент арасындағы қақтығыстан кейін Юн Сөк Йөл 2024 жылдың 3 желтоқсанында [[Корея Республикасындағы әскери жағдай (2024)|әскери жағдай]]ды енгізді. Алайда, Ұлттық Ассамблеяда көпшілікке ие болған оппозиция президенттің мойынсұнған әскери жағдай режимін алып тастауға дауыс берді. Кейіннен барлық алты оппозициялық партия президент Юнға көтеріліс жасады деген айыппен [[Юн Сөк Йөл импичменті|импичмент жариялау]] туралы ұсыныс жасады.&lt;ref&gt;[https://www.theguardian.com/world/2024/dec/04/south-korea-martial-law-president-yoon-suk-yeol-calls-to-resign-ntwnfb South Korea’s president, Yoon Suk Yeol, facing impeachment after martial law shock]&lt;/ref&gt; 

7 желтоқсанда импичменттің алғашқы ұсынысы бойынша дауыс беру қажетті үштен екі дауысқа ие болмады, өйткені билеуші «[[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]]&lt;nowiki/&gt;» (ХК) дауыс беруге бойкот жариялады. Оппозиция апта сайын импичмент жариялайтынын айтты. Дауыс беруден кейін ХК жетекшісі [[Хан Дон Хун]] президент Юнның отставкаға кетуге келіскенін, ал [[Корея Республикасының премьер-министрлердің тізімі|премьер-министр]] [[Хан Док Су]] бірден Юнның «ұйымдасқан отставкаға кетуіне» дейін мемлекеттік істерді басқаруға кірісетінін айтты.&lt;ref&gt;[https://www.businesskorea.co.kr/news/articleView.html?idxno=231256 President Yoon to Resign in Predictable and Transparent Manner, Says PPP Leader]&lt;/ref&gt; 10 желтоқсанда «Халық күші» Юнның 2025 жылдың ақпанында әскери жағдай енгізілгеннен кейінгі тәртіпсіздіктерге байланысты мерзімінен бұрын отставкаға кету мүмкіндігін талқылап жатқанын айтты. Кезектен тыс сайлауды 2025 жылдың сәуір немесе мамыр айларында өткізу жоспарланған болатын.&lt;ref&gt;[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/south-koreas-ruling-party-discusses-yoons-resignation-feb-before-snap-election-2024-12-10/ South Korea’s Yoon gave orders to 'drag out' MPs during martial law, officer says]&lt;/ref&gt; Алайда, 12 желтоқсанда ұлтқа үндеуінде президент Юн әскери жағдайдың енгізілуін ақтауға тырысты және отставкаға кетуден бас тартты.&lt;ref&gt;[https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2024/12/356_388253.html Yoon defends martial law decree as act of governance, rejects insurrection charges]&lt;/ref&gt; Бұл билеуші партияның келесі импичмент бойынша дауыс беруіне байланысты бөлінуіне әкелді.&lt;ref&gt;[https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2024/12/356_388254.html Ruling party chief throws support for Yoon impeachment]&lt;/ref&gt;

2024 жылдың 14 желтоқсанында Ұлттық ассамблея президент Юнға екінші әрекетте импичмент жариялады. Парламент 300 заң шығарушының ішінен 204 «қолдап» дауыс берді. Президентті шеттету туралы түпкілікті шешім Конституциялық сотта қалды, оған шешім қабылдауға алты айға дейін уақыт берілді.&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot; /&gt; 27 желтоқсанда Ұлттық ассамблея [[Хан Док Су импичменті|премьер-министрдің қызметінен кетуін қолдап, 192 дауыспен дауыс берді Хан Док Су]], президенттің міндетін атқарушы. Президенттің жаңа міндетін атқарушы болып премьер-министрдің бірінші орынбасары Чхве Сан Мок тағайындалды.&lt;ref&gt;[https://www.koreaherald.com/article/10032371 South Korea’s political crisis deepens as parliament impeaches acting president]&lt;/ref&gt; Алайда, 2025 жылдың 24 наурызында Конституциялық сот импичментті қабылдамай, Хан Док Суды премьер-министр және президенттің міндетін атқарушы ретінде қалпына келтірді.&lt;ref&gt;[https://en.yna.co.kr/view/AEN20250324002700315 Constitutional Court dismisses impeachment of Prime Minister Han]&lt;/ref&gt; 4 сәуірде Конституциялық сот Юнның импичментін бірауыздан қолдады, осылайша оны қызметінен біржола алып тастады.&lt;ref&gt;[https://en.yna.co.kr/view/AEN20250403008554315?section=national/politics Constitutional Court upholds Yoon’s impeachment, removes him from office]&lt;/ref&gt;

1 мамырда президенттің міндетін атқарушы Хан Док Су сайлауда президенттікке үміткер болу үшін отставкаға кетті. Оның артынан, Ұлттық Ассамблеяның импичмент туралы дауыс беруіне бірнеше минут қалғанда, Қаржы министрі Чхве Сан Мок отставкаға кетті, ол президенттің міндеттерін қайтадан өз мойнына алуы керек еді. Осыған байланысты уақытша мемлекет басшысы білім министрі [[Ли Джу Хо]] болды.&lt;ref&gt;[https://www.chosun.com/english/national-en/2025/05/01/JECB7VF2YZDCLDBV2DMOQ6EFRE/ Breaking: Han, Choi out; Lee Ju-ho to serve as acting president]&lt;/ref&gt;

== Сайлау жүйесі ==
[[Корея Республикасының президенті|Корея Республикасының президенті]] [[Бір жеңімпаз салыстырмалы көпшілік жүйесі|салыстырмалы көпшілік жүйесі]] бойынша бес жыл мерзімге бір турға сайланады. Қазіргі және бұрынғы президенттердің қайта сайлауға түсуге құқығы жоқ.&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot; /&gt;

Корея Республикасының президенті салыстырмалы көпшілік жүйесі бойынша бес жыл мерзімге бір турға сайланады. Қазіргі және бұрынғы президенттердің қайта сайлауға түсуге құқығы жоқ.&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot; /&gt; Бұл сайлау мерзімінен бұрын болғандықтан, жеңімпаз сайлаудан кейінгі күні, 2025 жылғы 4 маусымда президенттік өтпелі комитет құрмай-ақ қызметке кіріседі және келесі бес жыл ішінде 2030 жылғы 3 маусымға дейін қызметінде болады.

== Негізгі күндері ==

* 2025 жылғы 4 сәуір — сайлау өткізу себебі расталды, кандидаттарды алдын ала тіркеу ашылды; 
* 4 мамырға дейін президенттікке үміткер мемлекеттік қызметшілер отставкаға кетуі керек; 
* 11 мамыр — кандидаттарды тіркеудің аяқталуы; 
* 12 мамыр — сайлау науқанының басталуы; 
* 20–24 мамыр аралығында шетелдік дауыс беру өтеді; 
* 29 және 30 мамыр — мерзімінен бұрын дауыс беру; 
* 2 маусым — сайлау науқанының аяқталуы; 
* 3 маусым — дауыс беру күні.&lt;ref&gt;[https://www.koreatimes.co.kr/southkorea/politics/20250404/presidential-election-likely-set-for-june-3-if-yoon-impeachment-upheld Presidential election likely set for June 3]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.koreatimes.co.kr/southkorea/politics/20250407/s-koreas-next-presidential-election-tentatively-set-for-june-3 Snap presidential election tentatively set for June 3]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.nec.go.kr/site/nec/ex/bbs/View.do?cbIdx=1084&amp;bcIdx=268741 «2025. 6. 3.(화) 실시 제21대 대통령선거 선거사무일정표 게시»]&lt;/ref&gt;

== Үміткерлері ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+ '''Корея Республикасының президенттігіне үміткерлер'''
! №
! №{{efn|Бюллетеньдегі нөмір}}
! Үміткер
! Ұраны
! Лауазымдары
! colspan=&quot;2&quot; |Ұсыну субъектісі
! colspan=&quot;2&quot; |Қолдауы
! Дереккөздері
|-
| rowspan=2 |1
| rowspan=2 |1
| rowspan=2 |[[Сурет:Lee Jae-myung January 2025.jpg|x140px]] &lt;br&gt; '''[[Ли Чжэ Мён]]'''&lt;br&gt;&lt;small&gt;{{lang-ko|이재명}}&lt;br&gt;{{date|8|12|1963|3}} ж.т.&lt;br&gt;({{жас|8|12|1963}})&lt;/small&gt;
| rowspan=2 |«Бұдан былай нағыз Корея Республикасы»
({{lang-ko|이제부터 진짜 대한민국}})
| rowspan=2 |[[Корея Республикасының Ұлттық жиналысы|Ұлттық жиналысы]]ның мүшесі (2022 жылдан бастап)
Демократиялық партия жетекшісі (2022—2025)&lt;br&gt;
[[Кёнгидо]] губернаторы (2018—2021)&lt;br&gt;
[[Соннам]] мэрі (2010—2018)
! rowspan=2 style=&quot;background:#152484&quot;|
| rowspan=2 |[[Тобуро демократиялық партиясы|Демократиялық партия]]
!style=&quot;background:#0073CF&quot;|
|[[Кореяның инновациялық партиясы]]
| rowspan=2 bgcolor=&quot;lightgreen&quot;|'''Жариялады:'''&lt;br&gt;10 сәуір&lt;br&gt;'''Ұсынылды:'''&lt;br&gt;27 сәуір&lt;br&gt;'''Тіркелген:'''&lt;br&gt;10 мамыр
|-
| style=&quot;background:#D6001C&quot;|
|[[Прогрессивті партия (Корея Республикасы, 2017)|Прогрессивті партия]]
|-
| 2
| 2
| [[Сурет:Kim Moon-soo at April 26 2025 Debate.png|x140px]]&lt;br&gt; '''[[Ким Мун Су]]'''&lt;br&gt;&lt;small&gt;{{lang-ko|김문수}}&lt;br&gt;{{date|27|08|1951|3}} ж.т.&lt;br&gt;({{жас|27|08|1951}})&lt;/small&gt;
| «Ким Мун Су, Корея Республикасының жаңа адал және лайықты көшбасшысы»
({{lang-ko|새롭게 대한민국 정정당당 김문수}})
| [[Корея Республикасы Еңбек министрлігі|Жұмыспен қамту және еңбек министрі]] (2024—2025)
[[Кёнгидо]] губернаторы (2006—2014)&lt;br&gt;
[[Корея Республикасының Ұлттық жиналысы|Ұлттық жиналысы]]ның мүшесі () (1996—2006)
!style=&quot;background:#E71827&quot;|
|colspan=&quot;3&quot; |[[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]]
|bgcolor=&quot;lightgreen&quot;|'''Жариялады:'''&lt;br&gt;9 сәуір&lt;br&gt;'''Ұсынылды:'''&lt;br&gt;3 мамыр&lt;br&gt;'''Тіркелген:'''&lt;br&gt;11 мамыр
|- 
| 3
| 4
| [[Сурет:Lee Jun-seok's Portait (2024.11).jpg|x140px]] &lt;br&gt; '''[[Ли Джун Сок]]'''&lt;br&gt;&lt;small&gt;{{lang-ko|이준석}}&lt;br&gt;{{date|31|03|1985|3}} ж.т.&lt;br&gt;({{жас|31|03|1985}})&lt;/small&gt;
| «Болашақты ашатын таңдау, жаңа президент»
({{lang-ko|미래를 여는 선택 새로운 대통령}})
| [[Корея Республикасының Ұлттық жиналысы|Ұлттық жиналысы]]ның мүшесі (2024 жылдан бастап)
«[[Жаңа реформалар партиясы]]» жетекшісі (2024)&lt;br&gt;
«[[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]]» партиясының жетекшісі (2021—2022)
!style=&quot;background:#F37021&quot;|
|colspan=&quot;3&quot; |[[Жаңа реформалар партиясы]]
|bgcolor=&quot;lightgreen&quot;|'''Жариялады:'''&lt;br&gt;18 наурыз&lt;br&gt;'''Тіркелген:'''&lt;br&gt;10 мамыр
|-
| rowspan=3 |4
| rowspan=3 |5
| rowspan=3 |[[Сурет:Kwon Yeong-guk.png|x140px]] &lt;br&gt; '''[[Квон Ён Гук]]'''&lt;br&gt;&lt;small&gt;{{lang-ko|권영국}}&lt;br&gt; {{date|15|08|1963|3}} ж.т.&lt;br&gt;({{жас|15|08|1963}})&lt;/small&gt;
| rowspan=3 |«Тең емес әлемді өзгертейік!»
({{lang-ko|	갈아엎자! 불평등 세상}})
| rowspan=3 |«[[Әділет партиясы (Корея Республикасы)|Демократиялық еңбек партиясы]]» жетекшісі&lt;br&gt;(с 2024)
! rowspan=3 style=&quot;background:#FFE500&quot;|
| rowspan=3 |[[Әділет партиясы (Корея Республикасы)|Демократиялық еңбек партиясы]]
| style=&quot;background:#FF0000&quot;|
| [[Еңбек партиясы (Корея Республикасы)|Еңбек партиясы]]
| rowspan=3 bgcolor=&quot;lightgreen&quot;|'''Жариялады:'''&lt;br&gt;14 апреля&lt;br&gt;'''Ұсынылды:'''&lt;br&gt;30 апреля&lt;br&gt;'''Тіркелген:'''&lt;br&gt;10 мамыр
|-
| style=&quot;background:#5CB32E&quot;|
| Жасылдар партиясы
|-
| style=&quot;background:white&quot;|
| Кәсіподақ ұйымдары{{efn|«Еңбек, саясат, адамдар», «Еңбек партиясының құрылысын ілгерілету жөніндегі дайындық комитеті», «Еңбек азаттығы үшін солшыл белсенділердің Ұлттық жиналысы», «Жұмысшылар ашқан теңдік жолы», «Корея кәсіподақтар конфедерациясы», «Жүйені өзгерту қозғалысы».}}
|-
| —
| 6
| [[Сурет:Ku Ju-wa, February 5, 2025.jpg|x140px]] &lt;br&gt; '''[[Гу Джу Ва]]'''&lt;br&gt;&lt;small&gt;{{lang-ko|구주와}}&lt;br&gt; {{date|23|01|1980|3}} ж.т.&lt;br&gt;({{жас|23|01|1980}})&lt;/small&gt;
| «Кванхвамундағы ділдік және саяси өзгерістер!»
({{lang-ko|광화문 정신 정치 교체!}})
| Заңгер, бұрынғы ұлттық қорғаныс министрі [[Ким Ён Хён]]нің адвокаты
!style=&quot;background:#0958A7&quot;|
|colspan=&quot;3&quot; |[[Бірлестіктің либералдық партиясы]]
|bgcolor=&quot;lightpink&quot;|'''Жариялады:'''&lt;br&gt;29 сәуір&lt;br&gt;'''Ұсынылды:'''&lt;br&gt;9 мая&lt;br&gt;'''Тіркелген:'''&lt;br&gt;10 мая&lt;br&gt;'''Өз кандидатурасын алып тастады:'''&lt;br&gt;18 мамыр&lt;ref name=&quot;автоссылка14&quot; /&gt;{{efn|Кандидаттарды тіркеу аяқталып, сайлаудан шығару 25 мамырға дейін жүргізілгендіктен, бюллетеньдер басылған күні, Гу Джу Ва есімі бюллетеньдерде басылады, бірақ дауыс беру бағанында «алынып тасталды» деп жазылады.}}
|-
| —
| 7
| [[Сурет:Hwang Kyo-ahnrio.jpg|x140px]] &lt;br&gt; '''[[Хван Гё Ан]]'''&lt;br&gt;&lt;small&gt;{{lang-ko|황교안}}&lt;br&gt; {{date|15|04|1957|3}} ж.т.&lt;br&gt;({{жас|15|04|1957}})&lt;/small&gt;
| «Сайлаудағы алаяқтықты жою арқылы жастардың болашағы»
({{lang-ko|부정선거 척결로 청년에게 미래를}})
| [[Корея Республикасының президенті|Президент]]тің міндетін атқарушы (2016—2017)
[[Корея Республикасының премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министр]] (2015—2017)
!style=&quot;background:#DCDCDC&quot;|
|colspan=&quot;3&quot; |[[Тәуелсіз үміткер|Тәуелсіз]]
|bgcolor=&quot;lightpink&quot;|'''Жариялады:'''&lt;br&gt;9 сәуір&lt;br&gt;'''Ұсынылды:'''&lt;br&gt;16 сәуір&lt;br&gt;'''Тіркелген:'''&lt;br&gt;11 мамыр&lt;br&gt;'''Өз кандидатурасын алып тастады:'''&lt;br&gt;1 маусым
|-
| 5
| 8
| [[Сурет:Replace this image male.svg|x140px]] &lt;br&gt; '''[[Сон Джи Хо]]'''&lt;br&gt;&lt;small&gt;{{lang-ko|송진호}}&lt;br&gt; {{date|28|03|1968|3}} ж.т.&lt;br&gt;({{жас|28|03|1968}})&lt;/small&gt;
| «Алдымен экономика, содан кейін саясат!»
({{lang-ko|선경제, 후정치!}})
| Саясаткер
!style=&quot;background:#DCDCDC&quot;|
|colspan=&quot;3&quot; |[[Тәуелсіз үміткер|Тәуелсіз]]
|bgcolor=&quot;lightgreen&quot;|'''Жариялады:'''&lt;br&gt;30 сәуір&lt;br&gt;'''Ұсынылды:'''&lt;br&gt;3 мамыр&lt;br&gt;'''Тіркелген:'''&lt;br&gt;11 мамыр
|-
|colspan=&quot;10&quot; |&lt;small&gt;Ескертпе: Кандидаттарға нөмір партияның ұлттық жиналыстағы орындарының санына сәйкес беріледі. Кандидаттың бірінші нөмірі-ең көп орынға ие партия және т.б. Алайда, 3 нөмірлі символ бос қалды, өйткені «[[Кореяның инновациялық партиясы]]», парламенттегі үшінші ірі партия кандидат ұсынбады.&lt;ref&gt;[https://n.news.naver.com/article/214/0001423484?sid=100 21대 대선 7명 후보 등록 마감‥이재명 1번·김문수 2번·이준석 4번]&lt;/ref&gt;&lt;/small&gt;
|}

== Сауалнамалары ==
=== Үміткерлерді тіркегеннен кейінгі сауалнамалары ===
[[Сурет:Finalised Polling for the 2025 Korean Presidential Election.png|center|thumb|1200x1200px|Президенттік сайлау бойынша сауалнама қисығы орташа есеппен 7 күн:
{{flatlist|
{{Color box|#004EA2|border=darkgray}} [[Ли Чжэ Мён]],
{{Color box|#E61E2B|border=darkgray}} [[Ким Мун Су]],
{{Color box|#FF7920|border=darkgray}} [[Ли Джун Сок]],
{{Color box|#777777|border=darkgray}} Басқа,
{{Color box|#FFCC00|border=darkgray}} [[Квон Ён Гук]],
{{Color box|#99C9C9|border=darkgray}} [[Хван Гё Ан]],
{{Color box|#C99999|border=darkgray}} [[Сон Джи Хо]],
{{Color box|#080B9E|border=darkgray}} [[Гу Джу Ва]].
}}]]

=== Ресми кандидатураға дейінгі сауалнамалар ===
[[Сурет:Polling for the 2025 Korean Presidential Election.svg|center|thumb|1200x1200px|Президенттік сайлау бойынша сауалнама қисығы орташа есеппен 7 күн:
{{flatlist|
{{Color box|#004EA2|border=darkgray}} [[Ли Чжэ Мён]],
{{Color box|#808080|border=darkgray}} [[Хан Док Су]],
{{Color box|#F39399|border=darkgray}} [[Ким Мун Су]],
{{Color box|#E61E2B|border=darkgray}} [[Хан Дон Хун]],
{{Color box|#FF7920|border=darkgray}} [[Ли Джун Сок]],
{{Color box|#45BABD|border=darkgray}} [[Ли Нак Ён]],
{{Color box|#0173CF|border=darkgray}} [[Чо Гук]],
{{Color box|#8A121A|border=darkgray}} [[Ан Чхоль Су]],
{{Color box|#F8BCBF|border=darkgray}} [[Вон Хи Рён]],
{{Color box|#F07880|border=darkgray}} [[Ю Сынмин|Ю Сын Мин]],
{{Color box|#B81822|border=darkgray}} [[Хон Джун Пхё]],
{{Color box|#EB4B55|border=darkgray}} [[О Се Хун (политик)|О Се Хун]],
{{Color box|#6695C7|border=darkgray}} [[Ким Кён Су]],&lt;br&gt;
{{Color box|#3371B5|border=darkgray}} [[Ким Дон Ён (саясаткер)|Ким Дон Ён]].
}}]]

== Экзитполдар ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:100%;&quot;
|-
! style=&quot;width:10%;&quot; rowspan=2 | Хабар таратушы || style=&quot;width:10%; &quot; | [[Ли Чжэ Мён]] || style=&quot;width:10%; &quot; | [[Ким Мун Су]] || style=&quot;width:10%; &quot; | [[Ли Джун Сок]] || style=&quot;width:10%; &quot; | [[Квон Ён Гук]] || style=&quot;width:10%; &quot; | [[Сон Джи Хо]]
|-
! style=&quot;width:10%;&quot; style=&quot;background:#152484&quot; | || style=&quot;width:10%;&quot; style=&quot;background:#E71827&quot; | || style=&quot;width:10%;&quot; style=&quot;background:#F37021&quot; | || style=&quot;width:10%;&quot; style=&quot;background:#FFE500&quot; | || style=&quot;width:10%;&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; |
|-
| [[Korean Broadcasting System|KBS]], [[Munhwa Broadcasting Corporation|MBC]] и [[Seoul Broadcasting System|SBS]] || 51,7 % || 39,3 % || 7,7 % || 1,3 % || 0,1 %
|-
| [[JTBC]] || 50,6 % || 39,4 % || 7,9 % || — || —
|-
| Channel A || 51,1 % || 38,9 % || 8,7 % || — || —

|-
|colspan=&quot;5&quot;|'''Дереккөздер:''' [https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/lee-jae-myung-set-to-be-s-koreas-new-president-exit-polls-show 1].
|-
|}

== Нәтижелері ==
{| class=wikitable style=text-align:right
!colspan=2|Үміткері
!Партиясы
!Дауыстары
!%
|-
| bgcolor=&quot;#152484&quot; |
|align=left|[[Ли Чжэ Мён]]||align=left|[[Тобуро демократиялық партиясы|Демократиялық партия]]||17 287 513||49,42
|-
| bgcolor=&quot;#E61E2B&quot; |
|align=left|[[Ким Мун Су]]||align=left|[[Халық күші (Корея Республикасы)|Халық күші]]||14 395 639||41,15
|-
| bgcolor=&quot;#F37021&quot; |
|align=left|[[Ли Джун Сок]]||align=left|[[Жаңа реформалар партиясы]]||2 917 523||8,34
|-
| bgcolor=&quot;#FFE500&quot; |
|align=left|[[Квон Ён Гук]]||align=left|[[Әділет партиясы (Корея Республикасы)|Демократиялық жұмысшы партиясы]]||344 150||0,98
|-
| bgcolor=&quot;#DCDCDC&quot; |
|align=left|[[Сон Джи Хо]]||align=left|[[Тәуелсіз үміткер|Тәуелсіз]]||35 791||0,10
|-
| bgcolor=&quot;#0958A7&quot; |
|align=left|[[Гу Джу Ва]]||align=left|[[Бірлестік либералдық партиясы]]||colspan=2|''кандидатураны алып тастады''
|-
| bgcolor=&quot;#DCDCDC&quot; |
|align=left|[[Хван Гё Ан]]||align=left|[[Тәуелсіз үміткер|Тәуелсіз]]||colspan=2|''кандидатураны алып тастады''
|-
|colspan=5|
|-
|align=left colspan=3|Жарамды дауыстар||34 980 616||99,27
|-
|align=left colspan=3|Жарамсыз дауыстар||255 881||0,73
|-
|align=left colspan=3|'''Жалпы дауыстар'''||'''35 236 497'''||'''100'''
|-
|align=left colspan=3|Жалпы сайлаушылар/келу||44 391 871||79,38
|-
|colspan=5 align=left|Дереккөздер: [http://info.nec.go.kr/electioninfo/electionInfo_report.xhtml?electionId=0020250603&amp;requestURI=/electioninfo/0020250603/vc/vccp09.jsp&amp;secondMenuId=VCCP09&amp;statementId=VCCP09_%231&amp;electionCode=1&amp;cityCode=0 Ұлттық сайлау комиссиясы]
|}

== Қосымша ақпарат ==
{{Notelist}}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Азиядағы 2025 жылғы сайлау|Корея Республикасы]]
[[Санат:2025 жыл Корея Республикасында]]
[[Санат:Корея Республикасындағы президент сайлау]]
[[Санат:3 маусымдағы оқиғалар]]
[[Санат:маусым 2025]]
[[Санат:2025 жылғы сайлаулар]]</text>
      <sha1>7l2yh5dx1zlqsh8ozyme878pn8ewddw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Žietäjäx</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760892</id>
    <revision>
      <id>3479230</id>
      <timestamp>2025-06-11T12:07:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479230</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="319" sha1="myhqaefqppfg7bmo5q4gzl5nerz0240" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Žietäjäx}}

-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 17:07, 2025 ж. маусымның 11 (+05)</text>
      <sha1>myhqaefqppfg7bmo5q4gzl5nerz0240</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юн Сөк Йөл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760893</id>
    <redirect title="Юн Сок Ёль" />
    <revision>
      <id>3479235</id>
      <timestamp>2025-06-11T12:17:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Nurken [[Юн Сөк Йөл]] бетін [[Юн Сок Ёль]] деген бағыттау үстіне жылжытты</comment>
      <origin>3479235</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" sha1="lm4q4uusnljatqowptk3lu10g9lfivs" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Юн Сок Ёль]]</text>
      <sha1>lm4q4uusnljatqowptk3lu10g9lfivs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мұн Же Ен</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760895</id>
    <redirect title="Мун Чжэ Ин" />
    <revision>
      <id>3479240</id>
      <timestamp>2025-06-11T12:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Nurken [[Мұн Же Ен]] бетін [[Мун Чжэ Ин]] бетіне жылжытты</comment>
      <origin>3479240</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" sha1="mwg97ead6dg213dpm2aqgms7ddy5k90" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Мун Чжэ Ин]]</text>
      <sha1>mwg97ead6dg213dpm2aqgms7ddy5k90</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақжар борлы тауы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760896</id>
    <revision>
      <id>3479246</id>
      <timestamp>2025-06-11T13:22:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: {{Тау  |Түрі                     = Тау  |Атауы                = Ақжар   |Шынайы атауы  =   |Сурет             =        |Сурет ені     =    |Сурет атауы                =         |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =14|lat_sec =30    |lon_dir = |lon_deg = 66|lon_min =24|lon_sec =54     |region                 =     |CoordScale             =   |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ұлытау облысы]] Ұл...</comment>
      <origin>3479246</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3746" sha1="4zyqjqwcyrslcwv3mq1s02fo79i9v0p" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау
 |Атауы                = Ақжар
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =14|lat_sec =30 
  |lon_dir = |lon_deg = 66|lon_min =24|lon_sec =54  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ұлытау облысы]] [[Ұлытау ауданы]] 
  |Тау жүйесі         =    [[Ұлытау таулары|Ұлытау]]
 |Пайда болған кезеңі     =      
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  
  |Ені                 =   
 |Ең биік шыңы      =  
  |Биіктігі                 = 367
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Ұлытау облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ақжар борлы тауы''' – борлы төбелер, ежелгі тарихи-табиғи ескерткіш.

== Орналасқан жері ==
[[Ұлытау облысы]], [[Ұлытау ауданы]] [[Қорғасын (ауыл)|Қорғасын]] ауылынан батысқа қарай 17 км жерде орналасқан.

== Жер бедері, сипаты ==
Ақжар борлы тауы айнала қоршап жатқан даламен бірден қарама-қарсы түске ауысатын сары-қызыл түсті биік төбелерден тұрады. Таулар гипсті (шоқылардың үстіңгі қабатында кристалданған гипс көптеп кездеседі) қосындысы бар саз бен құмнан тұратын тау жынысты топырақтан қалыптасқан. Бұл төбелердің мұндай түстерге боялуы майда аметист кристалдардың сазды топырақта көп болғандығынан болуы мүмкін. Сонымен бірге тау сілемінен жыртқыш құстардың ұялары бар үлкен үңгірлерді кездестіруге болады.&lt;br&gt;
Ертеректе көк тәңірге табыну кезіндерінде Ақжар тауы қасиетті жер саналған. Көне түрік аңызына сәйкес, оның шыңдарынан адамдарға құдайлардың ұлдары түскен...&lt;br&gt;
Ақжар тауы орналасқан жер [[Аустралия]]дағы Уларлу төбелеріне ұқсас келеді.&lt;br&gt;
Ақжар төбелері күн шыққан және батқан сәтте қызыл түске боялып ерекше әдемі түске енеді.&lt;ref&gt;Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Табиғи географиялық нысандар]]
[[Санат:Ұлытау ауданы таулары]]</text>
      <sha1>4zyqjqwcyrslcwv3mq1s02fo79i9v0p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479249</id>
      <parentid>3479246</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T13:34:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <origin>3479249</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3888" sha1="jinpv6juvlufjc76bv1bny031rpfjn6" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау
 |Атауы                = Ақжар
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             = Ақжар борлы тауы (2).jpg    
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =14|lat_sec =30 
  |lon_dir = |lon_deg = 66|lon_min =24|lon_sec =54  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ұлытау облысы]] [[Ұлытау ауданы]] 
  |Тау жүйесі         =    [[Ұлытау таулары|Ұлытау]]
 |Пайда болған кезеңі     =      
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  
  |Ені                 =   
 |Ең биік шыңы      =  
  |Биіктігі                 = 367
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Ұлытау облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ақжар борлы тауы''' – борлы төбелер, ежелгі тарихи-табиғи ескерткіш.

== Орналасқан жері ==
[[Ұлытау облысы]], [[Ұлытау ауданы]] [[Қорғасын (ауыл)|Қорғасын]] ауылынан батысқа қарай 17 км жерде орналасқан.

== Жер бедері, сипаты ==
[[Сурет:Ақжар борлы тауы (1).jpg|thumb|right|250px|Ақжар борлы тауы.]]
Ақжар борлы тауы айнала қоршап жатқан даламен бірден қарама-қарсы түске ауысатын сары-қызыл түсті биік төбелерден тұрады. Таулар гипсті (шоқылардың үстіңгі қабатында кристалданған гипс көптеп кездеседі) қосындысы бар саз бен құмнан тұратын тау жынысты топырақтан қалыптасқан. Бұл төбелердің мұндай түстерге боялуы майда аметист кристалдардың сазды топырақта көп болғандығынан болуы мүмкін. Сонымен бірге тау сілемінен жыртқыш құстардың ұялары бар үлкен үңгірлерді кездестіруге болады.&lt;br&gt;
Ертеректе көк тәңірге табыну кезіндерінде Ақжар тауы қасиетті жер саналған. Көне түрік аңызына сәйкес, оның шыңдарынан адамдарға құдайлардың ұлдары түскен...&lt;br&gt;
Ақжар тауы орналасқан жер [[Аустралия]]дағы Уларлу төбелеріне ұқсас келеді.&lt;br&gt;
Ақжар төбелері күн шыққан және батқан сәтте қызыл түске боялып ерекше әдемі түске енеді.&lt;ref&gt;Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Табиғи географиялық нысандар]]
[[Санат:Ұлытау ауданы таулары]]</text>
      <sha1>jinpv6juvlufjc76bv1bny031rpfjn6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479252</id>
      <parentid>3479249</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T13:36:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <origin>3479252</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3909" sha1="ms3xm2boekskiowb7i386ztun6ll7dy" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау
 |Атауы                = Ақжар борлы тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             = Ақжар борлы тауы (2).jpg    
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =14|lat_sec =30 
  |lon_dir = |lon_deg = 66|lon_min =24|lon_sec =54  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ұлытау облысы]] [[Ұлытау ауданы]] 
  |Тау жүйесі         =    [[Ұлытау таулары|Ұлытау]]
 |Пайда болған кезеңі     =      
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  
  |Ені                 =   
 |Ең биік шыңы      =  
  |Биіктігі                 = 367
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Ұлытау облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ақжар борлы тауы''' – борлы төбелер, ежелгі тарихи-табиғи ескерткіш.

== Орналасқан жері ==
[[Ұлытау облысы]], [[Ұлытау ауданы]] [[Қорғасын (ауыл)|Қорғасын]] ауылынан батысқа қарай 17 км жерде орналасқан.

== Жер бедері, сипаты ==
[[Сурет:Ақжар борлы тауы (1).jpg|thumb|center|250px|Ақжар борлы тауы.]]
Ақжар борлы тауы айнала қоршап жатқан даламен бірден қарама-қарсы түске ауысатын сары-қызыл түсті биік төбелерден тұрады. Таулар гипсті (шоқылардың үстіңгі қабатында кристалданған гипс көптеп кездеседі) қосындысы бар саз бен құмнан тұратын тау жынысты топырақтан қалыптасқан. Бұл төбелердің мұндай түстерге боялуы майда аметист кристалдардың сазды топырақта көп болғандығынан болуы мүмкін. Сонымен бірге тау сілемінен жыртқыш құстардың ұялары бар үлкен үңгірлерді кездестіруге болады.&lt;br&gt;
Ертеректе көк тәңірге табыну кезіндерінде Ақжар тауы қасиетті жер саналған. Көне түрік аңызына сәйкес, оның шыңдарынан адамдарға құдайлардың ұлдары түскен...&lt;br&gt;
Ақжар тауы орналасқан жер [[Аустралия]]дағы Уларлу төбелеріне ұқсас келеді.&lt;br&gt;
Ақжар төбелері күн шыққан және батқан сәтте қызыл түске боялып ерекше әдемі түске енеді.&lt;ref&gt;Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Табиғи географиялық нысандар]]
[[Санат:Ұлытау ауданы таулары]]</text>
      <sha1>ms3xm2boekskiowb7i386ztun6ll7dy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479253</id>
      <parentid>3479252</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T13:38:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <origin>3479253</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3911" sha1="ph1e0t12s17tp0oaf08jna6csdckjn8" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау
 |Атауы                = Ақжар борлы тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             = Ақжар борлы тауы (2).jpg    
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =14|lat_sec =30 
  |lon_dir = |lon_deg = 66|lon_min =24|lon_sec =54  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ұлытау облысы]] [[Ұлытау ауданы]] 
  |Тау жүйесі         =    [[Ұлытау таулары|Ұлытау]]
 |Пайда болған кезеңі     =      
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  
  |Ені                 =   
 |Ең биік шыңы      =  
  |Биіктігі                 = 367
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Ұлытау облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ақжар борлы тауы''' – борлы төбелер, ежелгі тарихи-табиғи ескерткіш.

== Орналасқан жері ==
[[Ұлытау облысы]], [[Ұлытау ауданы]] [[Қорғасын (ауыл)|Қорғасын]] ауылынан батысқа қарай 17 км жерде орналасқан.

== Жер бедері, сипаты ==
[[Сурет:Ақжар борлы тауы (1).jpg|thumb|center|250px|Ақжар борлы тауы.]]
Ақжар борлы тауы айнала қоршап жатқан даламен бірден қарама-қарсы түске ауысатын сары-қызыл түсті биік төбелерден тұрады. Таулар гипсті (шоқылардың үстіңгі қабатында кристалданған гипс көптеп кездеседі) қосындысы бар саз бен құмнан тұратын тау жынысты топырақтан қалыптасқан. Бұл төбелердің мұндай түстерге боялуы майда аметист кристалдардың сазды топырақта көп болғандығынан болуы мүмкін. Сонымен бірге тау сілемінен жыртқыш құстардың ұялары бар үлкен үңгірлерді кездестіруге болады.&lt;br&gt;
Ертеректе көк тәңірге табыну кезіндерінде Ақжар тауы қасиетті жер саналған. Көне түрік аңызына сәйкес, оның шыңдарынан адамдарға құдайлардың ұлдары түскен...&lt;br&gt;
Ақжар тауы орналасқан жер [[Аустралия]]дағы [[Улуру]] төбелеріне ұқсас келеді.&lt;br&gt;
Ақжар төбелері күн шыққан және батқан сәтте қызыл түске боялып ерекше әдемі түске енеді.&lt;ref&gt;Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Табиғи географиялық нысандар]]
[[Санат:Ұлытау ауданы таулары]]</text>
      <sha1>ph1e0t12s17tp0oaf08jna6csdckjn8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479254</id>
      <parentid>3479253</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T13:40:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Табиғат ескерткіштері|Табиғат ескерткіштері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <origin>3479254</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3968" sha1="dfxn493obo929h6ejp36l9kw1gncwy6" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау
 |Атауы                = Ақжар борлы тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             = Ақжар борлы тауы (2).jpg    
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =14|lat_sec =30 
  |lon_dir = |lon_deg = 66|lon_min =24|lon_sec =54  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ұлытау облысы]] [[Ұлытау ауданы]] 
  |Тау жүйесі         =    [[Ұлытау таулары|Ұлытау]]
 |Пайда болған кезеңі     =      
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  
  |Ені                 =   
 |Ең биік шыңы      =  
  |Биіктігі                 = 367
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Ұлытау облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ақжар борлы тауы''' – борлы төбелер, ежелгі тарихи-табиғи ескерткіш.

== Орналасқан жері ==
[[Ұлытау облысы]], [[Ұлытау ауданы]] [[Қорғасын (ауыл)|Қорғасын]] ауылынан батысқа қарай 17 км жерде орналасқан.

== Жер бедері, сипаты ==
[[Сурет:Ақжар борлы тауы (1).jpg|thumb|center|250px|Ақжар борлы тауы.]]
Ақжар борлы тауы айнала қоршап жатқан даламен бірден қарама-қарсы түске ауысатын сары-қызыл түсті биік төбелерден тұрады. Таулар гипсті (шоқылардың үстіңгі қабатында кристалданған гипс көптеп кездеседі) қосындысы бар саз бен құмнан тұратын тау жынысты топырақтан қалыптасқан. Бұл төбелердің мұндай түстерге боялуы майда аметист кристалдардың сазды топырақта көп болғандығынан болуы мүмкін. Сонымен бірге тау сілемінен жыртқыш құстардың ұялары бар үлкен үңгірлерді кездестіруге болады.&lt;br&gt;
Ертеректе көк тәңірге табыну кезіндерінде Ақжар тауы қасиетті жер саналған. Көне түрік аңызына сәйкес, оның шыңдарынан адамдарға құдайлардың ұлдары түскен...&lt;br&gt;
Ақжар тауы орналасқан жер [[Аустралия]]дағы [[Улуру]] төбелеріне ұқсас келеді.&lt;br&gt;
Ақжар төбелері күн шыққан және батқан сәтте қызыл түске боялып ерекше әдемі түске енеді.&lt;ref&gt;Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Табиғи географиялық нысандар]]
[[Санат:Ұлытау ауданы таулары]]
[[Санат:Табиғат ескерткіштері]]</text>
      <sha1>dfxn493obo929h6ejp36l9kw1gncwy6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479255</id>
      <parentid>3479254</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T13:42:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Қазақстан табиғат ескерткіштері|Қазақстан табиғат ескерткіштері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <origin>3479255</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4044" sha1="64ossa50bn1o5btsk1ty2egoekfnbnk" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Тау
 |Атауы                = Ақжар борлы тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             = Ақжар борлы тауы (2).jpg    
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =  49|lat_min =14|lat_sec =30 
  |lon_dir = |lon_deg = 66|lon_min =24|lon_sec =54  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Ұлытау облысы]] [[Ұлытау ауданы]] 
  |Тау жүйесі         =    [[Ұлытау таулары|Ұлытау]]
 |Пайда болған кезеңі     =      
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  =  
  |Ені                 =   
 |Ең биік шыңы      =  
  |Биіктігі                 = 367
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Ұлытау облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ақжар борлы тауы''' – борлы төбелер, ежелгі тарихи-табиғи ескерткіш.

== Орналасқан жері ==
[[Ұлытау облысы]], [[Ұлытау ауданы]] [[Қорғасын (ауыл)|Қорғасын]] ауылынан батысқа қарай 17 км жерде орналасқан.

== Жер бедері, сипаты ==
[[Сурет:Ақжар борлы тауы (1).jpg|thumb|center|250px|Ақжар борлы тауы.]]
Ақжар борлы тауы айнала қоршап жатқан даламен бірден қарама-қарсы түске ауысатын сары-қызыл түсті биік төбелерден тұрады. Таулар гипсті (шоқылардың үстіңгі қабатында кристалданған гипс көптеп кездеседі) қосындысы бар саз бен құмнан тұратын тау жынысты топырақтан қалыптасқан. Бұл төбелердің мұндай түстерге боялуы майда аметист кристалдардың сазды топырақта көп болғандығынан болуы мүмкін. Сонымен бірге тау сілемінен жыртқыш құстардың ұялары бар үлкен үңгірлерді кездестіруге болады.&lt;br&gt;
Ертеректе көк тәңірге табыну кезіндерінде Ақжар тауы қасиетті жер саналған. Көне түрік аңызына сәйкес, оның шыңдарынан адамдарға құдайлардың ұлдары түскен...&lt;br&gt;
Ақжар тауы орналасқан жер [[Аустралия]]дағы [[Улуру]] төбелеріне ұқсас келеді.&lt;br&gt;
Ақжар төбелері күн шыққан және батқан сәтте қызыл түске боялып ерекше әдемі түске енеді.&lt;ref&gt;Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Табиғи географиялық нысандар]]
[[Санат:Ұлытау ауданы таулары]]
[[Санат:Табиғат ескерткіштері]]
[[Санат:Қазақстан табиғат ескерткіштері]]</text>
      <sha1>64ossa50bn1o5btsk1ty2egoekfnbnk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сурет:Ақжар борлы тауы (2).jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>760897</id>
    <revision>
      <id>3479247</id>
      <timestamp>2025-06-11T13:32:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>{{Еркін сурет
| сипаттамасы     = Ақжар борлы тауы. 
| қайнары         = Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7
| жасалған уақыты = 2017 жыл
| авторы          = С. Болотин.
}}</comment>
      <origin>3479247</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="776" sha1="a9tqgosve4v85wptm4nex9v074ybw10" xml:space="preserve">== Түйін ==
{{Еркін сурет
| сипаттамасы     = Ақжар борлы тауы. 
| қайнары         = Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7
| жасалған уақыты = 2017 жыл
| авторы          = С. Болотин.
}}
== Лицензиялау ==
{{self|CC-Zero}}</text>
      <sha1>a9tqgosve4v85wptm4nex9v074ybw10</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сурет:Ақжар борлы тауы (1).jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>760898</id>
    <revision>
      <id>3479248</id>
      <timestamp>2025-06-11T13:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <comment>{{Еркін сурет
| сипаттамасы     = Ақжар борлы тауы. 
| қайнары         = Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7
| жасалған уақыты = 2017 жыл
| авторы          = С. Болотин.
}}</comment>
      <origin>3479248</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="776" sha1="a9tqgosve4v85wptm4nex9v074ybw10" xml:space="preserve">== Түйін ==
{{Еркін сурет
| сипаттамасы     = Ақжар борлы тауы. 
| қайнары         = Қазақстанның киелі орындарының географиясы: Табиғат, археология, этнография және діни сәулет өнері нысандарының тізілімі / Жалпы редакциясын басқарған ҚР ҰҒА академигі Байтанаев Б.Ә. – Алматы: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 2017 – 1-шығарылым. – 904 б. ISBN 978-601-7312-78-7
| жасалған уақыты = 2017 жыл
| авторы          = С. Болотин.
}}
== Лицензиялау ==
{{self|CC-Zero}}</text>
      <sha1>a9tqgosve4v85wptm4nex9v074ybw10</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Котян</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760899</id>
    <revision>
      <id>3479259</id>
      <timestamp>2025-06-11T15:09:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479259</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="306" sha1="1n330zlf96ssy9sas2f81fkkpetqekt" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Котян}}

-- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 20:09, 2025 ж. маусымның 11 (+05)</text>
      <sha1>1n330zlf96ssy9sas2f81fkkpetqekt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:SpencerReidFromWish</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760900</id>
    <revision>
      <id>3479273</id>
      <timestamp>2025-06-11T16:46:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479273</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="219" sha1="nqzb98gyh80nl4kfbduzg11x44gviti" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=SpencerReidFromWish}}

-- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 21:46, 2025 ж. маусымның 11 (+05)</text>
      <sha1>nqzb98gyh80nl4kfbduzg11x44gviti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Олимпиада ойындарындағы 110 метрге кедергілермен жүгіру</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760901</id>
    <revision>
      <id>3479276</id>
      <timestamp>2025-06-11T17:01:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: [[Сурет:2008 Summer Olympics - Men's 110m Hurdles - Semifinal 1.jpg|нобай|2008 жылғы жартыфинал кезінде.]] 110 метрге кедергілермен жүгіру барлық заманауи '''[[Олимпиада ойындары]]ның''' бағдарламасында болды. Ол тек ерлер арасында өткізіледі.  1932 жылдан бастап әйелдер арасында 80 метрге кедер...</comment>
      <origin>3479276</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5390" sha1="oezuwijhri4k5t2lwqtk5909nisv5q4" xml:space="preserve">[[Сурет:2008 Summer Olympics - Men's 110m Hurdles - Semifinal 1.jpg|нобай|2008 жылғы жартыфинал кезінде.]]
110 метрге кедергілермен жүгіру барлық заманауи '''[[Олимпиада ойындары]]ның''' бағдарламасында болды. Ол тек ерлер арасында өткізіледі.

1932 жылдан бастап әйелдер арасында 80 метрге кедергілермен жүгіру сайысы өткізіле бастады. 1972 жылдан бастап бұл сайыстың дистанциясы 100 метрге дейін ұзартылды.

Дистанция бойында 10 кедергі қойылады. Ерлер үшін әр кедергінің биіктігі 106,7 сантиметр құрайды. Әйелдерде кедергінің биіктігі 83,8 сантиметрге тең.

== Медальдар санағы ==
=== Ерлер ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! Орын
! Мемлекет
!style=&quot;background-color:gold&quot;|Алтын
!style=&quot;background-color:silver&quot;|Күміс
!style=&quot;background-color:#cc9966&quot;|Қола
! Барлығы
|-
| 1 ||align=left|{{USA}} || 20 || 22 || 17 || 59
|-
| 2 ||align=left|{{CUB}} || 2 || 2 || 1 || 5
|-
| 3 ||align=left|{{JAM}} || 2 || 0 || 3 || 5
|-
| 4 ||align=left|{{CAN}} || 2 || 0 || 0 || 2
|-
| 5 ||align=left|{{FRA}} || 1 || 1 || 1 || 3
|-
| 6 ||align=left|{{байрақ|ОАР}} || 1 || 1 || 0 || 2
|-
| rowspan=2|7 || align=&quot;left&quot; |{{байрақ|ГДР}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
|align=left|{{CHN}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| 9 ||align=left|{{GBR}} || 0 || 3 || 1 || 4
|-
| 10 ||align=left|{{ESP}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
| 11 ||align=left|{{URS}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
| rowspan=4|12 || align=&quot;left&quot; |{{GER}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{ITA}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{FIN}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{SWE}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|}
=== Әйелдер ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! Орын
! Мемлекет
!style=&quot;background-color:gold&quot;|Алтын
!style=&quot;background-color:silver&quot;|Күміс
!style=&quot;background-color:#cc9966&quot;|Қола
! Барлығы
|-
| 1 ||align=left|{{USA}} || 6 || 5 || 5 || 16
|-
| 2 ||align=left|{{AUS}} || 4 || 2 || 3 || 9
|-
| rowspan=2|3 ||align=left|{{байрақ|ГДР}} || 2 || 2 || 1 || 5
|-
|align=left|{{URS}} || 2 || 2 || 1 || 5
|-
| 5 ||align=left|{{EUA}} || 1 || 1 || 1 || 3
|-
| rowspan=2|6 || align=&quot;left&quot; |{{BUL}} || 1 || 0 || 1 || 2
|-
|align=left|{{PRI}} || 1 || 0 || 1 || 2
|-
| rowspan=5|8 || align=&quot;left&quot; |{{GRE}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
|align=left|{{ITA}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
|align=left|{{KAZ}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
|align=left|{{NED}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
|align=left|{{SWE}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| 13 ||align=left|{{GBR}} || 0 || 3 || 0 || 3
|-
| 14 ||align=left|{{FRA}} || 0 || 1 || 2 || 3
|-
| 15 ||align=left|{{POL}} || 0 || 1 || 1 || 2
|-
| rowspan=5|16 || align=&quot;left&quot; |[[File:Flag of Germany (1935–1945).svg|22px|]] Нацистік Германия || 0 || 1 || 0 || 1
|-
|align=left|{{NGA}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
|align=left|{{ROU}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
|align=left|{{SVN}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
|align=left|{{UKR}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
| rowspan=2|21 || align=&quot;left&quot; |{{FRG}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
|align=left|{{CAN}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
| rowspan=3|23 || align=&quot;left&quot; |{{ROC}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{байрақ|ОАР}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{JAM}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|}
== Бірнеше дүркін чемпиондар ==
{|  class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
!Орын !! Атлет!! Жылдар!!bgcolor=&quot;gold&quot;| Алтын!!bgcolor=&quot;silver&quot;| Күміс!!bgcolor=&quot;cc9966&quot;| Қола!! Барлығы
|- align=&quot;center&quot;
| 1
| align=&quot;left&quot;| {{Ту|Аустралия}} [[Шерли Стрикленд]]
| 1948–1956
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |1
| 3
|- align=&quot;center&quot;
| rowspan=2|2 || align=&quot;left&quot; | {{Ту|АҚШ}} [[Ли Кэлхаун]]
| 1956–1960
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
| 2
|- align=&quot;center&quot;
| align=&quot;left&quot;| {{Ту|АҚШ}} [[Роджер Кингдом]]
| 1984–1988
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
| 2
|}

== 200 метрлік дистанция ==
1900 және 1904 жылдары ерлер арасында 110 метрлік дистанциямен қатар 200 метрге кедергілермен жүгіру сайысы да өткізілді. Ондағы кедергілердің биіктігі 76,2 сантиметр болған. Бұл дисциплинада америкалықтар 2 алтын, 1 күміс, 2 қола медаль жеңіп алған болатын.

== Сілтемелер ==
*Mallon, Bill (2012). [http://www.webcitation.org/6OU97GUCM?url=http://www.trackandfieldnews.com/images/stories/tfn_pdfs/2012_athletics_stats5.pdf TRACK &amp; FIELD ATHLETICS - OLYMPIC RECORD PROGRESSIONS].

{{Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика}}

[[Санат:Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика]]</text>
      <sha1>oezuwijhri4k5t2lwqtk5909nisv5q4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Ермекпее Исламды зерттеу</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760902</id>
    <revision>
      <id>3479279</id>
      <timestamp>2025-06-11T18:32:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479279</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="261" sha1="5h05nn1zfj0136j71c3r5of0lww9qvz" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Ермекпее Исламды зерттеу}}

-- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 23:32, 2025 ж. маусымның 11 (+05)</text>
      <sha1>5h05nn1zfj0136j71c3r5of0lww9qvz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Олимпиада ойындарындағы ядро лақтыру</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760903</id>
    <revision>
      <id>3479280</id>
      <timestamp>2025-06-11T18:44:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: [[Сурет:Ralph Rose.jpg|нобай|1904 және 1908 жылдардың чемпионы Ральф Роуз.]] '''Ядро лақтыру''' барлық заманауи '''[[Олимпиада ойындары|Олимпиадалардың]]''' бағдарламасында болды. Басында сайыстар тек ерлер арасында өткізілді. Әйелдер арасындағы алғашқы жарыс 1948 жылы орын ал...</comment>
      <origin>3479280</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6007" sha1="0n68pr4nvrfxj6384sjadghmr7jnjvy" xml:space="preserve">[[Сурет:Ralph Rose.jpg|нобай|1904 және 1908 жылдардың чемпионы Ральф Роуз.]]
'''Ядро лақтыру''' барлық заманауи '''[[Олимпиада ойындары|Олимпиадалардың]]''' бағдарламасында болды. Басында сайыстар тек ерлер арасында өткізілді. Әйелдер арасындағы алғашқы жарыс 1948 жылы орын алды.

Бұл дисциплинадан олимпиялық рекордты ерлер арасында 2021 жылы америкалық [[Райан Краузер]] жаңартқан болатын — ол ядроны 23,30 метрге лақтырған. Әйелдер арасында қазіргі рекордты 1980 жылы ГДР спортшысы [[Илона Слупянек]] орнатқан еді — ол ядроны 22,41 метрге лақтырған.

== Медальдар санағы ==
=== Ерлер ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! Орын
! Мемлекет
!style=&quot;background-color:gold&quot;|Алтын
!style=&quot;background-color:silver&quot;|Күміс
!style=&quot;background-color:#cc9966&quot;|Қола
! Барлығы
|-
| 1 ||align=left|{{USA}} || 20 || 22 || 12 || 54
|-
| 2 ||align=left|{{POL}} || 3 || 0 || 0 || 3
|-
| 3 ||align=left|{{FIN}} || 2 || 2 || 0 || 4
|-
| 4 ||align=left|{{байрақ|ГДР}} || 2 || 0 || 2 || 4
|-
| 5 ||align=left|{{URS}} || 1 || 2 || 2 || 5
|-
| 6 ||align=left|{{GER}} || 1 || 1 || 2 || 4
|-
| 7 ||align=left|{{ITA}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| 8 ||align=left|{{GRE}} || 0 || 1 || 1 || 2
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |9 || align=left|{{DEN}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
|align=left|{{GBR}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
| rowspan=2|11 || align=left|{{NZL}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
|align=left|{{TCH}} || 0 || 0 || 2 || 2
|-
| rowspan=7|13 ||align=left|{{BLR}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{EUN}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{ESP}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{HUN}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{UKR}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{SUI}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{JAM}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|}
=== Әйелдер ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! Орын
! Мемлекет
!style=&quot;background-color:gold&quot;|Алтын
!style=&quot;background-color:silver&quot;|Күміс
!style=&quot;background-color:#cc9966&quot;|Қола
! Барлығы
|-
| 1 ||align=left|{{URS}} || 6 || 3 || 3 || 12
|-
| 2 ||align=left|{{байрақ|ГДР}} || 2 || 3 || 1 || 16
|-
| 3 ||align=left|{{GER}} || 2 || 2 || 2 || 6
|-
| 4 ||align=left|{{NZL}} || 2 || 2 || 1 || 5
|-
| 5 ||align=left|{{CHN}} || 1 || 3 || 4 || 8
|-
| 6 ||align=left|{{USA}} || 1 || 1 || 1 || 3
|-
| 7 ||align=left|{{CUB}} || 1 || 1 || 0 || 2
|-
| 8 ||align=left|{{BUL}} || 1 || 0 || 1 || 2
|-
| rowspan=4|9 ||align=left|{{BLR}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
|align=left|{{EUN}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
|align=left|{{FRG}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
|align=left|{{FRA}} || 1 || 0 || 0 || 1
|-
| 13 ||align=left|{{EUA}} || 0 || 2 || 1 || 3
|-
| 14 ||align=left|{{RUS}} || 0 || 1 || 1 || 2
|-
| rowspan=2|15 || align=left|{{ITA}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
|align=left|{{ROU}} || 0 || 1 || 0 || 1
|-
| rowspan=4|17 ||align=left|{{AUS}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{AUT}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{HUN}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|align=left|{{TCH}} || 0 || 0 || 1 || 1
|-
|}
== Бірнеше дүркін чемпиондар ==
{|  class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
!Орын !! Атлет!! Жылдар!!bgcolor=&quot;gold&quot;| Алтын!!bgcolor=&quot;silver&quot;| Күміс!!bgcolor=&quot;cc9966&quot;| Қола!! Барлығы
|- align=&quot;center&quot;
| 1
| align=&quot;left&quot;| {{Ту|АҚШ}} [[Райан Краузер]]
| 2016–2024
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |3
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
| 3
|- align=&quot;center&quot;
| 2
| align=&quot;left&quot;| {{Ту|Жаңа Зеландия}} [[Валери Адамс]]
| 2008–2020
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |1
| 4
|- align=&quot;center&quot;
| rowspan=&quot;2&quot; | 3 
| align=&quot;left&quot; |{{Ту|АҚШ}} [[Ральф Роуз]]
| 1904–1912
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
| 3
|- align=&quot;center&quot;
| align=&quot;left&quot; |{{Ту|АҚШ}} [[Перри О’Брайен]]
| 1952–1960
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |1
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
| 3
|- align=&quot;center&quot;
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| align=&quot;left&quot; |{{Ту|КСРО}} [[Тамара Натановна Пресс|Тамара Пресс]]
| 1960–1964
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
| 2
|- align=&quot;center&quot;
| align=&quot;left&quot; |{{Ту|Польша}} [[Томаш Маевский]]
| 2008–2012
| style=&quot;background:#F7F6A8;&quot; |2
| style=&quot;background:#DCE5E5;&quot; |0
| style=&quot;background:#FFDAB9;&quot; |0
| 2
|-
|}

== Қос қолмен лақтыру ==
1912 жылы кәдімгі сайыспен қатар екі қолды пайдаланып ядро лақтыру сайысы да өткізілді. Онда әр спортшы ядроны оң қолымен үш рет және сол қолымен үш рет лақтыруға тиісті болған. Әр қолмен лақтырғандағы үздік екі нәтиже қосылып, спортшының орнын көрсетіп тұрған. Бұл сайыс түрі Олимпиадаларда бір рет қана өткізілді.

== Сілтемелер ==
*Mallon, Bill (2012). [http://www.webcitation.org/6OU97GUCM?url=http://www.trackandfieldnews.com/images/stories/tfn_pdfs/2012_athletics_stats5.pdf TRACK &amp; FIELD ATHLETICS - OLYMPIC RECORD PROGRESSIONS].

{{Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика}}

[[Санат:Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика]]</text>
      <sha1>0n68pr4nvrfxj6384sjadghmr7jnjvy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грац мектебіндегі атыс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760904</id>
    <revision>
      <id>3479284</id>
      <timestamp>2025-06-11T19:04:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ShadZ01</username>
        <id>56180</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: '''Жоғары сыныптарға арналған федералды гимназиядағы атыс''' оқиғасы ({{Lang-de|Bundesoberstufenrealgymnasium}}, BORG) [[Грац]] қаласында ([[Аустрия]]) 2025 жылғы 10 маусымда сейсенбіде орын алды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/society/10/06/2025/6847f46e9a7947e0bdbe646e|title=Около десяти человек погибли при стрельбе в...</comment>
      <origin>3479284</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5767" sha1="jp7n5lhqv5puceopcifbrl2gzbcd4lt" xml:space="preserve">'''Жоғары сыныптарға арналған федералды гимназиядағы атыс''' оқиғасы ({{Lang-de|Bundesoberstufenrealgymnasium}}, BORG) [[Грац]] қаласында ([[Аустрия]]) 2025 жылғы 10 маусымда сейсенбіде орын алды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/society/10/06/2025/6847f46e9a7947e0bdbe646e|title=Около десяти человек погибли при стрельбе в школе в австрийском Граце|date=2025-06-10|website=|accessdate=2025-06-11|publisher=РБК|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

== Оқиғалар барысы ==
2025 жылдың 10 маусымында таңертең сағат 10:00 шамасында&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/ce3vxrz6rpnt|title=Death toll in Austria school shooting rises to 11 after victim dies in hospital|lang=en-GB|website=|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=BBC News}}&lt;/ref&gt; мектептің 21 жастағы бұрынғы оқушысы Артур А. атысты алдымен мектеп алаңында, содан кейін екінші қабатта екі сыныпта ашты. Шабуыл кезінде атқыш 40-қа жуық оқ атқан.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unionesarda.it/de/welt/schieserei-in-graz-angreifer-identifiziert-es-handelt-sich-um-einen-21-jahrigen-osterreicher-t9ryhkjc|title=Schießerei in Graz, Angreifer identifiziert: Es handelt sich um einen 21-jährigen Österreicher|lang=de|website=|date=2025-06-10|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=L'Unione Sarda German}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.heute.at/s/amokschuetze-von-graz-ist-ex-schueler-und-22-jahre-alt-120113088 Schrotflinte und Pistole – Amokschütze von Graz ist Ex-Schüler und 21 Jahre alt | Heute.at&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;

Кісі өлтіргеннен кейін шабуылдаушы дәретханада өзін-өзі өлтірді.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/cje78y0vlyno|title=Сообщения о погибших во время стрельбы в школе в городе Грац в Австрии|date=2025-06-10|website=|publisher=BBC News|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

Полицейлер операцияны таңертеңгі сағат 10-да «[[EKO Cobra|Кобра]]&lt;nowiki/&gt;» терроризмге қарсы арнайы күштері мен тікұшақты қолдана бастады.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://trt.global/russian/article/fa80c8707f44|title=TRT Global - Трагедия повторилась: Грац снова в крови|website=|publisher=trt.global|lang=ru}}&lt;/ref&gt; Оқушылар мен қызметкерлер эвакуацияланды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rtvi.com/news/v-shkole-v-avstrii-proizoshla-strelba-est-pogibshie-i-ranenye/|title=В школе в Австрии произошла стрельба: есть погибшие и раненые|first=Елена|last=Лепехина|date=2025-06-10|website=|publisher=Главные новости в России и мире - RTVI|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

Күдікті өзін қорлаудың құрбаны деп санады.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://novayagazeta.eu/articles/2025/06/10/v-shkole-v-avstriiskom-gorode-grats-proizoshla-strelba-est-pogibshie-news|title=В школе в австрийском городе Грац произошла стрельба, есть погибшие|website=|publisher=Новая газета Европа|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

== Жәбірленушілері ==
Қаза тапқандардың арасында төрт бесінші сынып оқушысы, үш сегізінші сынып оқушысы, сондай-ақ мектептен тыс жерде өлтірілген тағы бір оқушы бар.&lt;ref name=&quot;tsn&quot;&gt;[https://tsn.ua/ru/svit/v-avstrii-podrostok-v-shkole-ustroil-strelbu-pogibli-uchitelya-i-ucheniki-2846384.html В Австрии подросток в школе устроил стрельбу: погибли учителя и ученики]&lt;/ref&gt; Сегіз сағаттан кейін Грац Университетінің клиникасына жатқызылған ересек әйел қайтыс болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.de/politik/panorama_artikel,-Graz-Amoklauf-in-Oesterreich-Was-wir-wissen-und-was-nicht-_arid,1589473.html|title=Graz: Amoklauf in &amp;Ouml;sterreich: Was wir wissen - und was nicht|lang=de|website=|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=Rhein-Neckar-Zeitung}}&lt;/ref&gt;

== Реакциясы ==
Осы күні барлық кездесулерін тоқтатқан канцлер [[Кристиан Стокер]] Грацқа ішкі істер министрі Герхард Карнермен бірге барды үкіметтің жауаптарын үйлестіру. Олар Орталық еуропалық жазғы уақыт бойынша сағат 15:00-де білім министрі Кристоф Видеркермен бірге баспасөз мәслихатында сөз сөйледі және Грац мэрі Элке Кар; Стокер 2025 жылдың 11 маусымында басталған үш күндік ұлттық аза тұту туралы жариялады.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/ce3vxrz6rpnt|title=Several people confirmed dead in Austria school shooting, police say|last1=Moloney|first1=Marita|last2=Bell|first2=Bethany|last3=Kirby|first3=Paul|date=2025-06-10|access-date=|publisher=[[BBC News]]|language=en-GB|accessdate=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}</text>
      <sha1>jp7n5lhqv5puceopcifbrl2gzbcd4lt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479285</id>
      <parentid>3479284</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:05:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ShadZ01</username>
        <id>56180</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Ағымдағы оқиғалар|Ағымдағы оқиғалар]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <origin>3479285</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5817" sha1="qeyszfigb9wpzceg8v3msfiqmqwp559" xml:space="preserve">'''Жоғары сыныптарға арналған федералды гимназиядағы атыс''' оқиғасы ({{Lang-de|Bundesoberstufenrealgymnasium}}, BORG) [[Грац]] қаласында ([[Аустрия]]) 2025 жылғы 10 маусымда сейсенбіде орын алды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/society/10/06/2025/6847f46e9a7947e0bdbe646e|title=Около десяти человек погибли при стрельбе в школе в австрийском Граце|date=2025-06-10|website=|accessdate=2025-06-11|publisher=РБК|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

== Оқиғалар барысы ==
2025 жылдың 10 маусымында таңертең сағат 10:00 шамасында&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/ce3vxrz6rpnt|title=Death toll in Austria school shooting rises to 11 after victim dies in hospital|lang=en-GB|website=|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=BBC News}}&lt;/ref&gt; мектептің 21 жастағы бұрынғы оқушысы Артур А. атысты алдымен мектеп алаңында, содан кейін екінші қабатта екі сыныпта ашты. Шабуыл кезінде атқыш 40-қа жуық оқ атқан.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unionesarda.it/de/welt/schieserei-in-graz-angreifer-identifiziert-es-handelt-sich-um-einen-21-jahrigen-osterreicher-t9ryhkjc|title=Schießerei in Graz, Angreifer identifiziert: Es handelt sich um einen 21-jährigen Österreicher|lang=de|website=|date=2025-06-10|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=L'Unione Sarda German}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.heute.at/s/amokschuetze-von-graz-ist-ex-schueler-und-22-jahre-alt-120113088 Schrotflinte und Pistole – Amokschütze von Graz ist Ex-Schüler und 21 Jahre alt | Heute.at&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;

Кісі өлтіргеннен кейін шабуылдаушы дәретханада өзін-өзі өлтірді.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/cje78y0vlyno|title=Сообщения о погибших во время стрельбы в школе в городе Грац в Австрии|date=2025-06-10|website=|publisher=BBC News|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

Полицейлер операцияны таңертеңгі сағат 10-да «[[EKO Cobra|Кобра]]&lt;nowiki/&gt;» терроризмге қарсы арнайы күштері мен тікұшақты қолдана бастады.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://trt.global/russian/article/fa80c8707f44|title=TRT Global - Трагедия повторилась: Грац снова в крови|website=|publisher=trt.global|lang=ru}}&lt;/ref&gt; Оқушылар мен қызметкерлер эвакуацияланды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rtvi.com/news/v-shkole-v-avstrii-proizoshla-strelba-est-pogibshie-i-ranenye/|title=В школе в Австрии произошла стрельба: есть погибшие и раненые|first=Елена|last=Лепехина|date=2025-06-10|website=|publisher=Главные новости в России и мире - RTVI|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

Күдікті өзін қорлаудың құрбаны деп санады.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://novayagazeta.eu/articles/2025/06/10/v-shkole-v-avstriiskom-gorode-grats-proizoshla-strelba-est-pogibshie-news|title=В школе в австрийском городе Грац произошла стрельба, есть погибшие|website=|publisher=Новая газета Европа|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

== Жәбірленушілері ==
Қаза тапқандардың арасында төрт бесінші сынып оқушысы, үш сегізінші сынып оқушысы, сондай-ақ мектептен тыс жерде өлтірілген тағы бір оқушы бар.&lt;ref name=&quot;tsn&quot;&gt;[https://tsn.ua/ru/svit/v-avstrii-podrostok-v-shkole-ustroil-strelbu-pogibli-uchitelya-i-ucheniki-2846384.html В Австрии подросток в школе устроил стрельбу: погибли учителя и ученики]&lt;/ref&gt; Сегіз сағаттан кейін Грац Университетінің клиникасына жатқызылған ересек әйел қайтыс болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.de/politik/panorama_artikel,-Graz-Amoklauf-in-Oesterreich-Was-wir-wissen-und-was-nicht-_arid,1589473.html|title=Graz: Amoklauf in &amp;Ouml;sterreich: Was wir wissen - und was nicht|lang=de|website=|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=Rhein-Neckar-Zeitung}}&lt;/ref&gt;

== Реакциясы ==
Осы күні барлық кездесулерін тоқтатқан канцлер [[Кристиан Стокер]] Грацқа ішкі істер министрі Герхард Карнермен бірге барды үкіметтің жауаптарын үйлестіру. Олар Орталық еуропалық жазғы уақыт бойынша сағат 15:00-де білім министрі Кристоф Видеркермен бірге баспасөз мәслихатында сөз сөйледі және Грац мэрі Элке Кар; Стокер 2025 жылдың 11 маусымында басталған үш күндік ұлттық аза тұту туралы жариялады.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/ce3vxrz6rpnt|title=Several people confirmed dead in Austria school shooting, police say|last1=Moloney|first1=Marita|last2=Bell|first2=Bethany|last3=Kirby|first3=Paul|date=2025-06-10|access-date=|publisher=[[BBC News]]|language=en-GB|accessdate=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}

[[Санат:Ағымдағы оқиғалар]]</text>
      <sha1>qeyszfigb9wpzceg8v3msfiqmqwp559</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3479353</id>
      <parentid>3479285</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:16:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Batyrbek.kz</username>
        <id>5623</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Batyrbek.kz [[Грацтағы мектепте ату]] бетін [[Грац мектебіндегі атыс]] бетіне жылжытты (айдатқыш қалдырмады)</comment>
      <origin>3479285</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5817" sha1="qeyszfigb9wpzceg8v3msfiqmqwp559" xml:space="preserve">'''Жоғары сыныптарға арналған федералды гимназиядағы атыс''' оқиғасы ({{Lang-de|Bundesoberstufenrealgymnasium}}, BORG) [[Грац]] қаласында ([[Аустрия]]) 2025 жылғы 10 маусымда сейсенбіде орын алды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/society/10/06/2025/6847f46e9a7947e0bdbe646e|title=Около десяти человек погибли при стрельбе в школе в австрийском Граце|date=2025-06-10|website=|accessdate=2025-06-11|publisher=РБК|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

== Оқиғалар барысы ==
2025 жылдың 10 маусымында таңертең сағат 10:00 шамасында&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/ce3vxrz6rpnt|title=Death toll in Austria school shooting rises to 11 after victim dies in hospital|lang=en-GB|website=|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=BBC News}}&lt;/ref&gt; мектептің 21 жастағы бұрынғы оқушысы Артур А. атысты алдымен мектеп алаңында, содан кейін екінші қабатта екі сыныпта ашты. Шабуыл кезінде атқыш 40-қа жуық оқ атқан.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.unionesarda.it/de/welt/schieserei-in-graz-angreifer-identifiziert-es-handelt-sich-um-einen-21-jahrigen-osterreicher-t9ryhkjc|title=Schießerei in Graz, Angreifer identifiziert: Es handelt sich um einen 21-jährigen Österreicher|lang=de|website=|date=2025-06-10|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=L'Unione Sarda German}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.heute.at/s/amokschuetze-von-graz-ist-ex-schueler-und-22-jahre-alt-120113088 Schrotflinte und Pistole – Amokschütze von Graz ist Ex-Schüler und 21 Jahre alt | Heute.at&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;

Кісі өлтіргеннен кейін шабуылдаушы дәретханада өзін-өзі өлтірді.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/cje78y0vlyno|title=Сообщения о погибших во время стрельбы в школе в городе Грац в Австрии|date=2025-06-10|website=|publisher=BBC News|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

Полицейлер операцияны таңертеңгі сағат 10-да «[[EKO Cobra|Кобра]]&lt;nowiki/&gt;» терроризмге қарсы арнайы күштері мен тікұшақты қолдана бастады.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://trt.global/russian/article/fa80c8707f44|title=TRT Global - Трагедия повторилась: Грац снова в крови|website=|publisher=trt.global|lang=ru}}&lt;/ref&gt; Оқушылар мен қызметкерлер эвакуацияланды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rtvi.com/news/v-shkole-v-avstrii-proizoshla-strelba-est-pogibshie-i-ranenye/|title=В школе в Австрии произошла стрельба: есть погибшие и раненые|first=Елена|last=Лепехина|date=2025-06-10|website=|publisher=Главные новости в России и мире - RTVI|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

Күдікті өзін қорлаудың құрбаны деп санады.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://novayagazeta.eu/articles/2025/06/10/v-shkole-v-avstriiskom-gorode-grats-proizoshla-strelba-est-pogibshie-news|title=В школе в австрийском городе Грац произошла стрельба, есть погибшие|website=|publisher=Новая газета Европа|lang=ru}}&lt;/ref&gt;

== Жәбірленушілері ==
Қаза тапқандардың арасында төрт бесінші сынып оқушысы, үш сегізінші сынып оқушысы, сондай-ақ мектептен тыс жерде өлтірілген тағы бір оқушы бар.&lt;ref name=&quot;tsn&quot;&gt;[https://tsn.ua/ru/svit/v-avstrii-podrostok-v-shkole-ustroil-strelbu-pogibli-uchitelya-i-ucheniki-2846384.html В Австрии подросток в школе устроил стрельбу: погибли учителя и ученики]&lt;/ref&gt; Сегіз сағаттан кейін Грац Университетінің клиникасына жатқызылған ересек әйел қайтыс болды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.de/politik/panorama_artikel,-Graz-Amoklauf-in-Oesterreich-Was-wir-wissen-und-was-nicht-_arid,1589473.html|title=Graz: Amoklauf in &amp;Ouml;sterreich: Was wir wissen - und was nicht|lang=de|website=|access-date=|accessdate=2025-06-11|publisher=Rhein-Neckar-Zeitung}}&lt;/ref&gt;

== Реакциясы ==
Осы күні барлық кездесулерін тоқтатқан канцлер [[Кристиан Стокер]] Грацқа ішкі істер министрі Герхард Карнермен бірге барды үкіметтің жауаптарын үйлестіру. Олар Орталық еуропалық жазғы уақыт бойынша сағат 15:00-де білім министрі Кристоф Видеркермен бірге баспасөз мәслихатында сөз сөйледі және Грац мэрі Элке Кар; Стокер 2025 жылдың 11 маусымында басталған үш күндік ұлттық аза тұту туралы жариялады.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/ce3vxrz6rpnt|title=Several people confirmed dead in Austria school shooting, police say|last1=Moloney|first1=Marita|last2=Bell|first2=Bethany|last3=Kirby|first3=Paul|date=2025-06-10|access-date=|publisher=[[BBC News]]|language=en-GB|accessdate=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}

[[Санат:Ағымдағы оқиғалар]]</text>
      <sha1>qeyszfigb9wpzceg8v3msfiqmqwp559</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Philosopher of fire</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760905</id>
    <redirect title="Қатысушы талқылауы:Hlönistivlar" />
    <revision>
      <id>3479287</id>
      <timestamp>2025-06-11T19:55:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ternarius</username>
        <id>17489</id>
      </contributor>
      <comment>Ternarius [[Қатысушы талқылауы:Philosopher of fire]] бетін [[Қатысушы талқылауы:Hlönistivlar]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Philosopher of fire|Philosopher of fire]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Hlönistivlar|Hlönistivlar]]&quot;</comment>
      <origin>3479287</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" sha1="d61hkus27pug7xqu5r8yfe57bx54f2q" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Қатысушы талқылауы:Hlönistivlar]]</text>
      <sha1>d61hkus27pug7xqu5r8yfe57bx54f2q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуаң Гё Ан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760906</id>
    <redirect title="Хван Гёан" />
    <revision>
      <id>3479293</id>
      <timestamp>2025-06-11T21:43:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurken</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <comment>Nurken [[Хуаң Гё Ан]] бетін [[Хван Гёан]] бетіне жылжытты</comment>
      <origin>3479293</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" sha1="kzewo0o5u0wsapl4gt92k9ce2de3k5v" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Хван Гёан]]</text>
      <sha1>kzewo0o5u0wsapl4gt92k9ce2de3k5v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Luis7M</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760907</id>
    <revision>
      <id>3479299</id>
      <timestamp>2025-06-11T22:31:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479299</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="206" sha1="acgk4on0me36f7jn9cet31t6zd8qq1h" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Luis7M}}

-- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 03:31, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>acgk4on0me36f7jn9cet31t6zd8qq1h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Vyörykkä</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760908</id>
    <revision>
      <id>3479300</id>
      <timestamp>2025-06-11T22:35:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479300</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="352" sha1="4dlff5jiierwt6nz3phatm4nh7hf07c" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Vyörykkä}}

-- [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 03:35, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>4dlff5jiierwt6nz3phatm4nh7hf07c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Dopryoke</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760909</id>
    <revision>
      <id>3479301</id>
      <timestamp>2025-06-11T23:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479301</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208" sha1="62igcmzhme3lfnmvmikx7vmp1avd3wc" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Dopryoke}}

-- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 04:19, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>62igcmzhme3lfnmvmikx7vmp1avd3wc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Owenbadall1</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760910</id>
    <revision>
      <id>3479305</id>
      <timestamp>2025-06-12T00:23:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479305</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="307" sha1="gahbx8zq3nexo7dfdkvi4np94pb7ker" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Owenbadall1}}

-- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 05:23, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>gahbx8zq3nexo7dfdkvi4np94pb7ker</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Dieguettee</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760911</id>
    <redirect title="Қатысушы талқылауы:Didarrius" />
    <revision>
      <id>3479315</id>
      <timestamp>2025-06-12T05:58:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cabayi</username>
        <id>54188</id>
      </contributor>
      <comment>Cabayi [[Қатысушы талқылауы:Dieguettee]] бетін [[Қатысушы талқылауы:Didarrius]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Dieguettee|Dieguettee]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/Didarrius|Didarrius]]&quot;</comment>
      <origin>3479315</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" sha1="sinimppnkru4d3hljqtl96gumtrbmc6" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Қатысушы талқылауы:Didarrius]]</text>
      <sha1>sinimppnkru4d3hljqtl96gumtrbmc6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Iciid</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760912</id>
    <revision>
      <id>3479318</id>
      <timestamp>2025-06-12T06:55:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479318</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="220" sha1="664mga9rbemwjptc1r60p1w57b7vlw1" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Iciid}}

-- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 11:55, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>664mga9rbemwjptc1r60p1w57b7vlw1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Lucas J. Goodwin</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760913</id>
    <revision>
      <id>3479324</id>
      <timestamp>2025-06-12T07:44:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479324</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="243" sha1="svy58pgpar23nbydo0lrcifaq8fm3qz" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Lucas J. Goodwin}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 12:44, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>svy58pgpar23nbydo0lrcifaq8fm3qz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:KireinKroin2</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760914</id>
    <revision>
      <id>3479326</id>
      <timestamp>2025-06-12T08:00:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479326</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="444" sha1="hpnuyf114x7zmty5m62bhihvuk41a43" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=KireinKroin2}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 13:00, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>hpnuyf114x7zmty5m62bhihvuk41a43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Болу (философия)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>760915</id>
    <redirect title="Барболу (философия)" />
    <revision>
      <id>3479328</id>
      <timestamp>2025-06-12T08:06:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alphy Haydar</username>
        <id>36950</id>
      </contributor>
      <comment>Alphy Haydar [[Болу (философия)]] бетін [[Барболу (философия)]] бетіне жылжытты</comment>
      <origin>3479328</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51" sha1="h5jwm34umt1idvylx6sv35ljnrwcmq3" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Барболу (философия)]]</text>
      <sha1>h5jwm34umt1idvylx6sv35ljnrwcmq3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сурет:Eurovision Song Contest 2026 Preliminary Generic Logo.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>760917</id>
    <revision>
      <id>3479368</id>
      <timestamp>2025-06-12T09:45:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Nurtenge</username>
        <id>93712</id>
      </contributor>
      <comment>{{Еркін сурет емес
| сипаттамасы     = 2026 жылғы Eurovision ән байқауының бастапқы логотипі
| қайнары         = https://eurovisionworld.com/eurovision/2026
| жасалған уақыты = 2025
| авторы          = [[Österreichischer Rundfunk|]]&lt;br&gt;[[Еуропалық хабар тарату одағы|ЕХТО]]
}}
{{Еркін сурет емес/Мақала
| мақаласы        = Eurovision ән байқауы 2026
| мақсаты         = Мақаланы өңдеп, көрік беру үшін. Мақаланың басты нысанын көрсету.
| алмастыру       = Алмастыру мүмкін емес, ән байқауының өзге...</comment>
      <origin>3479368</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1182" sha1="dgc5qg6y5ccp4k08tbj2qvdtch99jzb" xml:space="preserve">== Түйін ==
{{Еркін сурет емес
| сипаттамасы     = 2026 жылғы Eurovision ән байқауының бастапқы логотипі
| қайнары         = https://eurovisionworld.com/eurovision/2026
| жасалған уақыты = 2025
| авторы          = [[Österreichischer Rundfunk|Österreichischer Rundfunk]]&lt;br&gt;[[Еуропалық хабар тарату одағы|ЕХТО]]
}}
{{Еркін сурет емес/Мақала
| мақаласы        = Eurovision ән байқауы 2026
| мақсаты         = Мақаланы өңдеп, көрік беру үшін. Мақаланың басты нысанын көрсету.
| алмастыру       = Алмастыру мүмкін емес, ән байқауының өзге логотиптері жоқ.
| басқа           = Осы суретке қатысты барлық материалдар авторлық құқықпен қорғалған және авторлық құқық пен осы суреттің өзі өндіруші және дистрибьютор компанияларына тиесілі.
}}
== Лицензиялау ==</text>
      <sha1>dgc5qg6y5ccp4k08tbj2qvdtch99jzb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Dave.Dunford</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760918</id>
    <revision>
      <id>3479386</id>
      <timestamp>2025-06-12T10:43:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479386</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="297" sha1="gq7i4urjrm0u090y8hufs5hh67qugir" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Dave.Dunford}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  15:43, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>gq7i4urjrm0u090y8hufs5hh67qugir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Mirakan</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760919</id>
    <revision>
      <id>3479390</id>
      <timestamp>2025-06-12T10:58:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479390</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" sha1="71chow4ppavla8w8yfuhhz6noy4j0u1" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Mirakan}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 15:58, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>71chow4ppavla8w8yfuhhz6noy4j0u1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Nurlan Tursunbayev</title>
    <ns>3</ns>
    <id>760920</id>
    <revision>
      <id>3479398</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:32:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <origin>3479398</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="303" sha1="7wd7zzkh8p2oieor9onus9b90rhwqgy" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Nurlan Tursunbayev}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  16:32, 2025 ж. маусымның 12 (+05)</text>
      <sha1>7wd7zzkh8p2oieor9onus9b90rhwqgy</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>