Уикипедия kkwiki https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter Таспа Арнайы Талқылау Қатысушы Қатысушы талқылауы Уикипедия Уикипедия талқылауы Сурет Сурет талқылауы МедиаУики МедиаУики талқылауы Үлгі Үлгі талқылауы Анықтама Анықтама талқылауы Санат Санат талқылауы Портал Портал талқылауы Жоба Жоба талқылауы TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk Topic 4 6718 3484091 3482702 2025-06-27T20:56:56Z MediaWiki message delivery 28897 /* Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews */ жаңа бөлім 3484091 wikitext text/x-wiki {{/Header}}<!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --> {{Жинақталған мазмұн|30|400}} == ''The Signpost'': 15 January 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12:57, 2025 ж. қаңтардың 15 (+05) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28061132 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:11, 2025 ж. қаңтардың 24 (+05) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Презентация «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» == Уважаемые участники, CEE Hub приглашет вас принять участие в первом мероприятии из серии специально для русскоязычного сообщества Викимедиа. Эта инициатива призвана объединить участников, энтузиастов и экспертов со всего региона CEE (Центральной и Восточной Европы), а также Центральной Азии для обмена опытом и сотрудничества в продвижении проектов Викимедиа. Эта серия открыта для всех русскоязычных участников Викимедиа, независимо от уровня опыта. * '''Даты:''' в течение 2025 года (подробное расписание будет опубликовано в ближайшее время) * '''Формат:''' через Zoom * '''Язык:''' английский или украинский с последующим переводом на русский. Участие может быть анонимным, и мы не планируем записывать вопросы. Зарегистрироваться на первое мероприятие, «Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии?» Наталия Цвик, (до недавнего времени исполнительный директор Викимедия Польша) можно '''[[meta:Event:Как ИИ может помочь вам в вашей жизни в Википедии? Наталия Цвик|здесь]]'''. 3 февраля, понедельник: 16:00 UTC / 17:00 CET / 18:00 EET / 21:00 UZT / 22:00 KGT От себя добавлю, что видела её презентацию на Украинской викиконференции, и это было интересно и полезно.--[[Қатысушы:Victoria|Victoria]] ([[Қатысушы талқылауы:Victoria|талқылау]]) 14:46, 2025 ж. қаңтардың 28 (+05) == Feminism and Folklore 2025 starts soon == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 07:35, 2025 ж. қаңтардың 29 (+05) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26503019 тізімін пайдаланып User:Tiven2240@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:48, 2025 ж. ақпанның 3 (+05) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28198931 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == ''The Signpost'': 7 February 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 06:59, 2025 ж. ақпанның 7 (+05) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28179470 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone! [[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]] We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''. This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba. '''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''. Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language & Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]]. We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13:29, 2025 ж. ақпанның 22 (+05) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28217779 тізімін пайдаланып User:SSethi (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == ''The Signpost'': 27 February 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says "no" to intimidation of volunteer contributors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15:31, 2025 ж. ақпанның 27 (+05) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28313070 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 23:51, 2025 ж. наурыздың 7 (+05) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == An improved dashboard for the Content Translation tool == <div lang="en" dir="ltr"> {{Int:hello}} Wikipedians, Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device. With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below. [[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the "For you" and "...More" buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups ("Create new pages" and "Expand with new sections")-one for each activity.]] [[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]] We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''. Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. Thank you! On behalf of the Language and Product Localization team. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> 07:55, 2025 ж. наурыздың 13 (+05) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&oldid=28382282 тізімін пайдаланып User:UOzurumba (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == ''The Signpost'': 22 March 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 08:11, 2025 ж. наурыздың 22 (+05) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28391577 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon. Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 07:04, 2025 ж. сәуірдің 4 (+05) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == ''The Signpost'': 9 April 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore "common standards" for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23:25, 2025 ж. сәуірдің 9 (+05) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28494227 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! The most active contesters will receive prizes. If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest. <br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]]) </div> 21:11, 2025 ж. сәуірдің 16 (+05) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&oldid=28552112 тізімін пайдаланып User:Hide on Rosé@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 05:34, 2025 ж. сәуірдің 17 (+05) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Global bot approval request for KiranBOT == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:hello}}! I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}. In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot. The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.<br />Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today. Thank you for your time. Best regards,<br />[[Қатысушы:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[Қатысушы талқылауы:Usernamekiran|талқылау]]) 14:17, 2025 ж. сәуірдің 19 (+05) <!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&oldid=28423712 --> == Sub-referencing: User testing == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]] <small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small> Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further: #'''Try it out and share your feedback''' #:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. #'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs''' #:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''. We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well. Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> 20:03, 2025 ж. сәуірдің 28 (+05) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 тізімін пайдаланып User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == <span lang="en" dir="ltr">Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- <section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 08:41, 2025 ж. сәуірдің 29 (+05)</div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == ''The Signpost'': 1 May 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:20, 2025 ж. Мамырдың 2 (+05) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28562138 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --> == CEE Meeting 2025 == === Nurtenge === Қайырлы таң/күн/кеш/түн, құрметті Қазақша Уикипедия қауымдастығы! Осы жылғы қыркүйек айында өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына қазақ тілді делегация ретінде өзімді ұсынамын. Өткен жылы да мен өзімді [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|ұсынған]] болатынмын. Өкінішке қарай, жеке себептерге байланысты менің қатысудан бас тартуыма тура келді. Осы жылы олай тағы да қайталамауға уәде беремін. Осыған дейін әртүрлі халықаралық уикиконференциялар мен кездесулерге қатысып көрген соң менің әжептәуір тәжірибем бар. Және де сол тәжірибемді осы CEE Meeting-ке алғашқы рет қатысу арқылы молайтқым келеді. Халықаралық тәжірибе алу мен жаңа уикимедиашылармен танысу уики-үлесіме жақсы жағынан әсер ететініне сенімдімін. — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 06:50, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05) #{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 09:12, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05) #{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:56, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:50, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 19:32, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:05, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қарсымын}}, жөні түзу мақаланы жоюға ұсынды. --[[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 22:35, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қарсымын}}, шыныменде өте күмәнді өңдеме болды. --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:06, 2025 ж. мамырдың 15 (+05) #{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:59, 2025 ж. мамырдың 15 (+05) #{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:17, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) #{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:45, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) # {{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:58, 2025 ж. мамырдың 17 (+05) # {{Қолдаймын}} --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05) #{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:06, 2025 ж. мамырдың 20 (+05) #{{Қолдаймын}}, бұрынғы іс-шаралардан тәжірибесі бар қатысушы, қауымдастығымызды халықаралық деңгейде көрсете алатындай ағылшын тілін жақсы меңгерген [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:27, 2025 ж. мамырдың 22 (+05) #{{Қолдаймын}} -- Іске сәт! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:29, 2025 ж. мамырдың 22 (+05) #{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:04, 2025 ж. мамырдың 25 (+05) #{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05) :{{@|Шешен Исмаил}} даусыңызға рақмет! Не үшін қарсы екеніңізді жазып өтсеңіз? -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 10:00, 2025 ж. мамырдың 29 (+05) # {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05) === Muzaffar === Ассалаумағалайкум Қазақша Уикипедия қауымдастығы. Мен 2025 жыл қыркүйекте өтетін [[:meta:CEE Meeting 2025|CEE Meeting 2025]] конференциясына баруға кандидат ретінде өзімді ұсынамын. Осы кезге дейін халықаралық конференциялар мен марафондардан көп тәжірибе жинадым. Әр айда белсенді 10 қатысушылар тізіміндемін. Халықаралық конференцияда қатысу келесі уикипедиядағы белсенділігімге оң нәтиже береді деген үміттемін. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:00, 2025 ж. Мамырдың 12 (+05) #{{Қолдаймын}}. Менің ойымша Мұзаффар Уикипедия концепциясын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, қазақ тіліндегі Уики қауымдастығының ішінде өзін өте белсенді көрсете білді --Алмас Мұстафа 12:40, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} – [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:51, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Yessentaikyzy|Yessentaikyzy]] ([[Қатысушы талқылауы:Yessentaikyzy|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:Alpasli|Alpasli]] ([[Қатысушы талқылауы:Alpasli|талқылау]]) 20:11, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Еститін Азамат|Еститін Азамат]] ([[Қатысушы талқылауы:Еститін Азамат|талқылау]]) 20:18, 2025 ж. мамырдың 15 (+05) #{{Қолдаймын}} – Мен википедияға үлес қосқандардың барлығын бағалаймын. Мұзаффар өзбекше және қазақша Уикипедияларға да үлкен үлес қосуда. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:45, 2025 ж. мамырдың 15 (+05) #{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:00, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) #{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Sagzhan|Sagzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Sagzhan|талқылау]]) 06:15, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) #{{Қарсымын}}, былтырғы себеппен. --[[Қатысушы:Жанна Ж|Жанна Ж]] ([[Қатысушы талқылауы:Жанна Ж|талқылау]]) 09:48, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) ##[[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#CEE_Meeting_2024|Былтырғы себепте]] мені атап өтпеген сияқты сіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 10:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) #{{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 18:27, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) #{{Қолдаймын}} — [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:02, 2025 ж. мамырдың 17 (+05) #{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:11, 2025 ж. мамырдың 20 (+05) #{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Mahmud Abduvaliyev|Mahmud Abduvaliyev]] ([[Қатысушы талқылауы:Mahmud Abduvaliyev|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05) #{{Қолдаймын}} -- Сәттілік! [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:30, 2025 ж. мамырдың 22 (+05) #{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:31, 2025 ж. мамырдың 28 (+05) # {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05) === Batyrbek === Қайырлы күн, әріптестер! Биыл Грекияның Салоники қаласында болатын [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Meeting_2025/Registration CEE Meeting 2025] конференциясына біздің қауымдастық атынан 2 делегат қатыса алады. Конференция тек ағылшын тілінде өтеді. Онда қатысушылар арасынан қауымдастыққа қатысты шешім шығаруға қатысатын адамдар болғаны жақсы деген ұсыныс бар. '''Соған байланысты өз үміткерлігімді ұсынамын'''. Көбіңіз білетіндей, Қазақ Уикипедиясында админ әрі бітікші қызметін атқарамын. Уикипедияға қатысты іс-шаралар ұйымдастыруда да тәжірибем бар. Жақында өткен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Central_Asian_WikiCon_2025/Team/kk Орталық Азия WikiCon конференциясының ұйымдастырушылары қатарында болғам]. Бұған дейін 2017, 2018, 2022 жылдардағы CEE конференцияларына қатысқам. Биылғы жиында басқа уики-қауымдастықтарға өз қауымдастығымыз туралы айтып, жаңа идеялар әкелетін жоспарым бар. Қауымдастық атынан баратын болғандықтан, бастапқыда сіздердің дауысыңыз керек. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 15:54, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} – ұсынысыңыз орынды. [[Қатысушы:Салиха]]--Салиха 17:42, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}}. [[Қатысушы:Murat Karibay|Murat Karibay]] ([[Қатысушы талқылауы:Murat Karibay|талқылау]]) 19:13, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Amangeldi Mukhamejan|Amangeldi Mukhamejan]] ([[Қатысушы талқылауы:Amangeldi Mukhamejan|талқылау]]) 21:04, 2025 ж. Мамырдың 14 (+05) #{{Қолдаймын}} Batyrbek қазақ тіліндегі Уикипедияға үлес қосып жүрген көрнекті уикипедияшы. Бұл Википедияшы соңғы жылдары Қырғызстандағы бірнеше студенттермен тәжірибесімен бөліскен кәсіби википедияшылардың бірі. — [[Қатысушы:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Mirzoulugʻbek|талқылау]]) 20:51, 2025 ж. мамырдың 15 (+05) #{{Қолдаймын}} – --[[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылау]]) 09:29, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) #{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Орел Карл|Орел Карл]] ([[Қатысушы талқылауы:Орел Карл|талқылау]]) 17:46, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) #{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 11:03, 2025 ж. мамырдың 17 (+05) #{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] ([[Қатысушы талқылауы:Шайнүсіп|талқылау]]) 14:26, 2025 ж. мамырдың 18 (+05) #{{Қолдаймын}}. Айтып жатқан жоспарларыңызды көрсетсеңіз --Алмас Мұстафа 13:03, 2025 ж. мамырдың 19 (+05) #{{Қолдаймын}} --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:24, 2025 ж. мамырдың 19 (+05) #{{Қарсымын}} --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:13, 2025 ж. мамырдың 20 (+05) #{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:23, 2025 ж. мамырдың 20 (+05) #{{Қолдаймын}}, жақсы өкіліміз бола алатын қатысушы, Уикипедияда да, конференцияларда да тәжірибесі бар [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 00:31, 2025 ж. мамырдың 22 (+05) #{{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Тұран|Тұран]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран|талқылау]]) 23:33, 2025 ж. мамырдың 22 (+05) #{{Қолдаймын}} -- --[[Қатысушы:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] ([[Қатысушы талқылауы:Alphy Haydar|талқылау]]) 18:06, 2025 ж. мамырдың 25 (+05) #{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05) :@Mustafaalmas, шамамен [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3A%D0%91._%D3%98%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%E2%80%93_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%88%D0%B0_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B0_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%B осындай], бірақ әлдеқайда жаңартылған презентация жасамақпын, сондай-ақ конференция тақырыбына сай (problem solver) бейімдейтін жоспарым бар. @Джамбульский, пікіріңізге рахмет! Не үшін қарсы екеніңізді білсем деп едім. Мүмкін жақсарту керек бір нәрсе бар шығар. Айтып жіберсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 17:34, 2025 ж. мамырдың 21 (+05) # {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05) === Nurken === Армысыңдар, әріптестерім! Жоғарыдағы үміткерлердей өзімді осы жылғы қыркүйектегі CEE Meeting 2025 конференциясына ұсынамын. Осы мамырдағы [https://meta.wikimedia.org/wiki/Youth_Conference_2025 CEE Жастар конференциясында] қазақтілді қоғамдастықтың өкілі болған да мен едім. Тәжірибесі бар, ағылшын тілін меңгерген, CEE қоғамының мүшелерін танитын қатысушы ретінде өзімді нашар емес үміткер деп көремін. Қазақша Уикипедияда администратор атағым да бар. Халықаралық әріптестікті одан әрі нығайтуға, жобамызға одан әрі үлес қосуға үнемі дайынмын. Болашақ жоспарлар қатарында Қазақша Уикипедияның әлеуметтік желілеріне назар аудару, мүмкін халықаралық edit-a-thon (өңдеу марафондарын) ұйымдастыру бар. [[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurken|талқылау]]) 05:16, 2025 ж. мамырдың 27 (+05) # {{Қолдаймын}} -- [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 20:27, 2025 ж. мамырдың 27 (+05) # {{Қолдаймын}} [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 22:58, 2025 ж. мамырдың 27 (+05) # {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 01:32, 2025 ж. мамырдың 28 (+05) :@[[Қатысушы:Nurken|Nurken]] ұлы мәртебелім, бұл айтқандарыңыз тым қарапайым, ұлы мәртебеліңізге лайық емес. Сіз бұл мінберде өте үлкен миссия, өте үлкен мақсат туралы сыр шертуіңіз керек. :Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда, :Үлкен бақыт табу үшін ғаламда, :Үлкен болып қалу үшін ғаламда, :Үлкен арман керек екен адамға :[[Мұхтар Шаханов]] :[[Қатысушы талқылауы:Arystanbek/Мұрағат/1#Үлесіңіз|Мында жазғанымды]] 4-5 жылдан кейін оқып шынымен мынаны мен жаздым ба деп ойланатын кездерім болады. Бір емес бірнеше рет 2 жылға кетіп қайта қайта орала беруімнің мәнісі де осында шығар, білмеймін. Сондықтан әлдеқайда ұлы мақсаттарды армандап қияли болып жазсаңыз менде сізге өз дауысымды беремін. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:13, 2025 ж. мамырдың 28 (+05) #{{Қолдаймын}} --[[Қатысушы:Шешен Исмаил|Шешен Исмаил]] ([[Қатысушы талқылауы:Шешен Исмаил|талқылау]]) 15:34, 2025 ж. мамырдың 28 (+05) # {{Қолдаймын}}--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылау]]) 19:21, 2025 ж. мамырдың 31 (+05) ===Қорытынды=== Дауыс беру нәтижесінде: [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] және [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] көп дауыс жинап, конференцияға қатысуға лайықты деп табылды. Сәттілік тілейміз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:05, 2025 ж. маусымның 10 (+05) : {{@|Нұрлан Рахымжанов}}, бауырым, Nurtenge деген қатысушы керекті 75% дауыс жинай алмады ғой. 29% қарсы болды емеес пе... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 03:00, 2025 ж. маусымның 11 (+05) ::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] байқауымша бірнеше адам бірігіп ұйымдасқан түрде қарсы шығып отырған сияқтысыздар, немесе бір адам бірнеше тіркелгі жасап бір адам бірнеше рет дауыс беріп отырған сияқты. Ал мына қатысушы есіміңіз бірден бұғаттауға лайық деп санаймын. Біз мында қазақша орта қалыптастырамыз, мәңгүрттікке қарсы күресеміз, қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейтеміз деп үлес қосып жүрміз ал сен сияқтылар кері кетіп прогеске қарсы шығып регреске кетіп барасыңдар. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:07, 2025 ж. маусымның 12 (+05) :::Ал менің байқауымша сен өте тәрбиесіз баласың! Біріншіден, жасы үлкен адамдарға ізет білдіріп жазғаның жөн. Екіншіден, менің жазғаным саған емес, басқа адамға арналған еді. Үшіншіден, менің осы сайттағы есіміме қатысты не шатағың бар? Мен сенің есімің туралы ештеңе айтып отырған жоқпын ғой. Мысалы, ол неге түрлі-түсті болып жазылған, бұл гомосексуализм бе? Неге латын әліпбиін пайдаландың, тыңшысың ба? Көрдің ба, ондай қарапайым дүниелерге қадала берме. Төртіншіден, өзің сияқты өз дауысымды еркін беріп отырмын, жоқ жерден қастандық іздей берме. Бесіншіден, менің зиянды деп санайтын өңдемелерімді атап шық, әйтпесе құр нақақа жала жапқаннан не пайда??? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 13:52, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::Несіне кектеніп, мазаң кетіп отыр? Жасың қай жерде жазылған еді? Оны қайдан білейік? Тап үлкен болсаң, жасыңа сай болсайшы! Өз қазағыңды көре алмай, әр жерде қарсылық білдіріп жүргенің аз ба? Не өзің үміткер болмайсың, не үміткерді қолдамайсың да! Уикипедияда бір де бір дұрыс белсенділігіңді көрмедім, тек талқылауға кіріп жұртқа әңгіме айтасың да жүресің. Сөзің мен ісіңді дұрыстамағанша саған ешқандай сыйластық жоқ! Ескертемін, бұлай жалғаса берсе аяусыз бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 14:19, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::: Енді қарасаш, Nurtenge деген бала [[Эрнест Төреханов|қазақтың дана жазушысын]] көре алмай, оны ешкіммен ақылдаспай жоюға ұсынды. Бұл нақұрыстың қылығы емес пе? Оған неге ешкім ештеңе демеді? Былтыр осы сияқты тағы біреше мәселе туындап еді, бірақ ол дұрыс жауап беруден қашқақтай бастады. Санасы аздау бір қатысушы екен. --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 14:50, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::::Сенің сол мақалаға қолыңның ұшы да тимеген ғой. Сақтап қалуға да тырыспағансың. Ол мақала әлі жойылмаған, тек жоюға ұсынылған. Сенің сол мақаланы реттеп, толықтырып, жаңартуға қарайтын уақытың болды ғой. ::::::Былай келісейік: мен мақаладан «жедел жойылсын» үлгісін және бұғаттауыңды алып тастаймын, бірақ сен ойыңды өзгерт — 10 күн ішінде сол мақаланы толықтыр, қосатын дерегіңді қос және қарсылық білдіруді тоқтат. Егер нәтиже болмаса, мақаланы да жоямын, сені де қайтадан бұғаттаймын. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:13, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::::: Бауырым, сен өйтіп сөйлеме... Ондай талаптарыңды бас-аяғы бар мақаланы жоюға ұсынған адамға айт. Мынау кім, досың ба? Ертең ол Есенберлинді және Әуезовты жоюға ұсынса, тағы да лям-мим демей тыныш отырасың ба? --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 15:25, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::::::Мен саған тиімді жағын айтамын. ::::::::Жедел жоюға ұсынылған себептері міне: Энциклопедиялық маңызы жоқ, қысқа мақала, жетім мақала, мақала сапасы төмен. ::::::::Саған жақсы мақала болып көрінгенімен, бұл уикипедияның ережелеріне қайшы. Мақалада тек Еңбек жолы мен Шығармалары бар. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 15:35, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::::::: Уикипедия не көп, ереже көп қой. Нақты қай ережеге қайшы? Сосын энциклопедиялық маңызы жоқ дегенді қалай түсінуге болады? Мысалы мен оны көріп тұрмын. Мақала көлемі туралы айтсаң да жақсы болады. Сапа жағынан нақты қай жері ұнамай тұр? Ашып айтсаш... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 16:16, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::::::::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] [[Уикипедия:Маңыздылық]] осы бетті оқып шығыңыз, сосын қатысушы есіміңізді өзгертуге сұраныс жіберіңіз, түрлі түсті тек гомосексуализмнің симболы емес әр жерде тіпті табиғаттың өзінде бар, мысалы [[кемпірқосақ]]. Ал латынға келсек әлемнің көп бөлігі латынды қолданады, көп ел бір жазу түрін қолданса олардың арасындай қарым-қатынас жеңілдеп байланыс арады, кейбір елдер қырсығып латынға көшпей жатыр, мысалы біз, мына жазу орыстың жазуы, кейбір елдер өздерінің төл жазуын мәдени байлық ретінде бағалап керісінше сол өз жазуларын сақтап қалғысы келеді. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:23, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::::::::: Ережені оқыдым делік. Бірақ мақала соның нақты қай тұсына қайшы? Және бір өтініш - кемпірқосақ туралы айта бермеш. --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 20:09, 2025 ж. маусымның 12 (+05) ::::::::::::@[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] айта берген жоқпын, бірінші рет айтып тұрмын. Сіз айтқан мақала маңызды болмағасын жойған болуы мүмкін. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:03, 2025 ж. маусымның 13 (+05) ::::::::::::: Мәңгүрт болсаң, жоя бер... --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:54, 2025 ж. маусымның 13 (+05) ::::::: 1nter pares, көрдің ба, сен досыңды жақтаймын деп, өзің де өтірік сылтауларға қосылдың. Бұл мақала ешбір ережеге қайшы болып тұрған жоқ, сондықтан оны жоюға нақұрыс қана ұсынады. --[[Қатысушы:Джамбульский|Джамбульский]] ([[Қатысушы талқылауы:Джамбульский|талқылау]]) 23:45, 2025 ж. маусымның 13 (+05) ::::::::Қатырасың... Мен саған мақаланы жоюға ұсынған кездегі себептерді жібердім, ал сен болсаң, әлі көпіріп отырсың. Басқа дұрыс мақалалармен салыстырып көр. [[Қатысушы:1nter pares|1nter pares]] ([[Қатысушы талқылауы:1nter pares|талқылау]]) 23:51, 2025 ж. маусымның 13 (+05) == ''The Signpost'': 14 May 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 03:01, 2025 ж. Мамырдың 15 (+05) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28671646 тізімін пайдаланып User:JPxG@metawiki деген хабарлама жіберген --> == <span lang="en" dir="ltr">Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]]. You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC. If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, </div><section end="announcement-content" /> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|талқылау]])</bdi> 03:07, 2025 ж. мамырдың 16 (+05) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)'' Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 20:26, 2025 ж. мамырдың 22 (+05) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 тізімін пайдаланып User:Sannita (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection & Call for Questions</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6] * June 17 – July 1, 2025: Call for candidates * July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5] * August 2025: Campaign period * August – September 2025: Two-week community voting period * October – November 2025: Background check of selected candidates * Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]]. '''Call for Questions''' In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]] '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]] Thank you! [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024 [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ [6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates Best regards, Victoria Doronina Board Liaison to the Elections Committee Governance Committee<section end="announcement-content" /> </div> [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 08:07, 2025 ж. мамырдың 28 (+05) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone, ''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)'' The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''. This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable. The three main features of this extension are: * '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki. * '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''. * '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions. '''Note''': The extension comes with a new user right called '''"Event Organizer"''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment. The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]]) If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout. Thank you! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|талқылау]]) 21:47, 2025 ж. мамырдың 29 (+05)</bdi> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&oldid=28803829 тізімін пайдаланып User:Udehb-WMF@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Стратегия 2030 == Армысыздар! Бұл тақырыпта мақала бар ма? Қайдан көруге болады? [[Қатысушы:І Хәріполла|І Хәріполла]] ([[Қатысушы талқылауы:І Хәріполла|талқылау]]) 02:13, 2025 ж. маусымның 10 (+05) :Армысыз! [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Мына жерден] көрсеңіз болады. Қазақшасы бар сияқты еді, бірақ бұл жерде жоқ екен. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 20:54, 2025 ж. маусымның 10 (+05) == Vote now in the 2025 U4C Election == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}} Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC]. Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 04:00, 2025 ж. маусымның 14 (+05) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28848819 тізімін пайдаланып User:Keegan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div> Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position. This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3] Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election. Best regards, Abhishek Suryawanshi<br /> Chair of the Elections Committee On behalf of the Elections Committee and Governance Committee [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term. [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates<section end="announcement-content" /> </div> [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылау]]) 22:44, 2025 ж. маусымның 17 (+05) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28866958 тізімін пайдаланып User:RamzyM (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == ''The Signpost'': 24 June 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/News and notes|Happy 7 millionth!]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/In the media|Playing professor pong with prosecutorial discretion]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Disinformation report|Pardon me, Mr. President, have you seen my socks?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Recent research|Wikipedia's political bias; "Ethical" LLMs accede to copyright owners' demands but ignore those of Wikipedians]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Traffic report|All Sinners, a future, all Saints, a past]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/News from Diff|Call for candidates is now open: Wikimedia Foundation Board of Trustees]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Opinion|Russian Wiki-fork flails, failing readers and editors]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Debriefing|EggRoll97's RfA² debriefing]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 3)]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Comix|Hamburgers]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 07:31, 2025 ж. маусымның 24 (+05) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28849846 тізімін пайдаланып User:Bri@metawiki деген хабарлама жіберген --> == <span lang="en" dir="ltr">Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Dear Wikimedia Community, The [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee (CAC)]] of the Wikimedia Foundation Board of Trustees assigned [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Sister Projects Task Force|the Sister Projects Task Force (SPTF)]] to update and implement a procedure for assessing the lifecycle of Sister Projects – wiki [[m:Wikimedia projects|projects supported by Wikimedia Foundation (WMF)]]. A vision of relevant, accessible, and impactful free knowledge has always guided the Wikimedia Movement. As the ecosystem of Wikimedia projects continues to evolve, it is crucial that we periodically review existing projects to ensure they still align with our goals and community capacity. Despite their noble intent, some projects may no longer effectively serve their original purpose. '''Reviewing such projects is not about giving up – it's about responsible stewardship of shared resources'''. Volunteer time, staff support, infrastructure, and community attention are finite, and the non-technical costs tend to grow significantly as our ecosystem has entered a different age of the internet than the one we were founded in. Supporting inactive projects or projects that didn't meet our ambitions can unintentionally divert these resources from areas with more potential impact. Moreover, maintaining projects that no longer reflect the quality and reliability of the Wikimedia name stands for, involves a reputational risk. An abandoned or less reliable project affects trust in the Wikimedia movement. Lastly, '''failing to sunset or reimagine projects that are no longer working can make it much harder to start new ones'''. When the community feels bound to every past decision – no matter how outdated – we risk stagnation. A healthy ecosystem must allow for evolution, adaptation, and, when necessary, letting go. If we create the expectation that every project must exist indefinitely, we limit our ability to experiment and innovate. Because of this, SPTF reviewed two requests concerning the lifecycle of the Sister Projects to work through and demonstrate the review process. We chose Wikispore as a case study for a possible new Sister Project opening and Wikinews as a case study for a review of an existing project. Preliminary findings were discussed with the CAC, and a community consultation on both proposals was recommended. === Wikispore === The [[m:Wikispore|application to consider Wikispore]] was submitted in 2019. SPTF decided to review this request in more depth because rather than being concentrated on a specific topic, as most of the proposals for the new Sister Projects are, Wikispore has the potential to nurture multiple start-up Sister Projects. After careful consideration, the SPTF has decided '''not to recommend''' Wikispore as a Wikimedia Sister Project. Considering the current activity level, the current arrangement allows '''better flexibility''' and experimentation while WMF provides core infrastructural support. We acknowledge the initiative's potential and seek community input on what would constitute a sufficient level of activity and engagement to reconsider its status in the future. As part of the process, we shared the decision with the Wikispore community and invited one of its leaders, Pharos, to an SPTF meeting. Currently, we especially invite feedback on measurable criteria indicating the project's readiness, such as contributor numbers, content volume, and sustained community support. This would clarify the criteria sufficient for opening a new Sister Project, including possible future Wikispore re-application. However, the numbers will always be a guide because any number can be gamed. === Wikinews === We chose to review Wikinews among existing Sister Projects because it is the one for which we have observed the highest level of concern in multiple ways. Since the SPTF was convened in 2023, its members have asked for the community's opinions during conferences and community calls about Sister Projects that did not fulfil their promise in the Wikimedia movement.[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:WCNA_2024._Sister_Projects_-_opening%3F_closing%3F_merging%3F_splitting%3F.pdf <nowiki>[1]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Community_Affairs_Committee/Sister_Projects_Task_Force#Wikimania_2023_session_%22Sister_Projects:_past,_present_and_the_glorious_future%22 <nowiki>[2]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F <nowiki>[3]</nowiki>] Wikinews was the leading candidate for an evaluation because people from multiple language communities proposed it. Additionally, by most measures, it is the least active Sister Project, with the greatest drop in activity over the years. While the Language Committee routinely opens and closes language versions of the Sister Projects in small languages, there has never been a valid proposal to close Wikipedia in major languages or any project in English. This is not true for Wikinews, where there was a proposal to close English Wikinews, which gained some traction but did not result in any action[https://meta.wikimedia.org/wiki/Proposals_for_closing_projects/Closure_of_English_Wikinews <nowiki>[4]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F <nowiki>[5]</nowiki>, see section 5] as well as a draft proposal to close all languages of Wikinews[https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Proposals_for_closing_projects/Archive_2#Close_Wikinews_completely,_all_languages? <nowiki>[6]</nowiki>]. [[:c:File:Sister Projects Taskforce Wikinews review 2024.pdf|Initial metrics]] compiled by WMF staff also support the community's concerns about Wikinews. Based on this report, SPTF recommends a community reevaluation of Wikinews. We conclude that its current structure and activity levels are the lowest among the existing sister projects. SPTF also recommends pausing the opening of new language editions while the consultation runs. SPTF brings this analysis to a discussion and welcomes discussions of alternative outcomes, including potential restructuring efforts or integration with other Wikimedia initiatives. '''Options''' mentioned so far (which might be applied to just low-activity languages or all languages) include but are not limited to: *Restructure how Wikinews works and is linked to other current events efforts on the projects, *Merge the content of Wikinews into the relevant language Wikipedias, possibly in a new namespace, *Merge content into compatibly licensed external projects, *Archive Wikinews projects. Your insights and perspectives are invaluable in shaping the future of these projects. We encourage all interested community members to share their thoughts on the relevant discussion pages or through other designated feedback channels. === Feedback and next steps === We'd be grateful if you want to take part in a conversation on the future of these projects and the review process. We are setting up two different project pages: [[m:Public consultation about Wikispore|Public consultation about Wikispore]] and [[m:Public consultation about Wikinews|Public consultation about Wikinews]]. Please participate between 27 June 2025 and 27 July 2025, after which we will summarize the discussion to move forward. You can write in your own language. I will also host a community conversation 16th July Wednesday 11.00 UTC and 17th July Thursday 17.00 UTC (call links to follow shortly) and will be around at Wikimania for more discussions. <section end="message"/> </div> -- [[User:Victoria|Victoria]] on behalf of the Sister Project Task Force, 01:56, 2025 ж. маусымның 28 (+05) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Sister_project_MassMassage_on_behalf_of_Victoria/Target_list&oldid=28911188 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> tmgngjlw18hfhrw429ykqf2usjyr4qz 8 9838 3484174 3468905 2025-06-28T06:29:33Z Amangeldi Mukhamejan 25240 3484174 wikitext text/x-wiki {{Кездейсоқ||}} 6fmmrc6pg4n9qwkppbvu32rv7dzp6e3 0 9915 3484081 3481759 2025-06-27T19:39:49Z Casserium 68287 3484081 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | Қазақша есімі = Алтынбек Сәрсенбайұлы | Шынайы есімі = | Суреті = Altynbek.jpg | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Азат (партия)|«Нағыз Ақ жол» Демократиялық партиясының]] тең төрағасы | Ту = | Ту2 = | Басқара бастады = 29 наурыз 2005 | Басқаруын аяқтады = 11 ақпан 2006 | Президент = | Премьер = | Ізашары = | Ізбасары = | Титулы_2 = [[Ақ жол (партия)|«Ақ жол» Демократиялық партиясының]] тең төрағасы | Ту_2 = | Ту2_2 = | Басқара бастады_2 = 9 қараша 2003 | Басқаруын аяқтады_2 = 13 наурыз 2005 | Президент_2 = | Премьер_2 = | Ізашары_2 = | Ізбасары_2 = «Ақ жол» партиясының төрағасы ретінде [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]] | Титулы_3 = Қазақстан Республикасының Ақпарат Министрі | Реті_3 = | Ту_3 = Coat of arms of Kazakhstan.svg | Ту2_3 = | Басқара бастады_3 = 12 шілде 2004 | Басқаруын аяқтады_3 = 29 қыркүйек 2004 | Ізашары_3 = [[Сауытбек Абдрахманұлы Абдрахманов|Сауытбек Абдрахманов]] | Ізбасары_3 = [[Есетжан Қосубаев]] | Премьер_3 = [[Даниал Кенжетайұлы Ахметов|Даниал Ахметов]] | Титулы_4 = Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі | Ту_4 = Flag of Kazakhstan.svg | Ту2_4 = Flag of Russia.svg | Реті_4 = | Басқара бастады_4 = 25 қаңтар 2002 | Басқаруын аяқтады_4 = 4 қараша 2003 | Ізашары_4 = [[Тайыр Аймұхамедұлы Мансұров|Тайыр Мансұров]] | Ізбасары_4 = [[Қырымбек Елеуұлы Көшербаев|Қырымбек Көшербаев]] | Титулы_5 = Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік кеңесінің хатшысы | Ту_5 = Coat of arms of Kazakhstan.svg | Ту2_5 = | Реті_5 = 5 | Басқара бастады_5 = 4 мамыр 2001 | Басқаруын аяқтады_5 = желтоқсан 2001 | Ізашары_5 = [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]] | Ізбасары_5 = [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]] | тақырыпша1_5 = Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы | мәтін1_5 = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] | Титулы_6 = Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрі | Ту_6 = Coat of arms of Kazakhstan.svg | Ту2_6 = | Реті_6 = | Басқара бастады_6 = қаңтар 1999 | Басқаруын аяқтады_6 = мамыр 2001 | Ізашары_6 = Ақпарат және қоғамдық келісім министрі ретінде өзі; Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрі ретінде [[Қырымбек Елеуұлы Көшербаев|Қырымбек Көшербаев]] | Ізбасары_6 = | Премьер_6 = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Титулы_7 = Қазақстан Республикасның Ақпарат және қоғамдық келісім министрі | Ту_7 = Coat of arms of Kazakhstan.svg | Ту2_7 = | Реті_7 = | Басқара бастады_7 = қазан 1997 | Басқаруын аяқтады_7 = қаңтар 1999 | Ізашары_7 = Баспасөз және бұқаралық ақпарат ұлттық агенттігінің төрағасы ретінде өзі | Ізбасары_7 = | Премьер_7 = [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев|Нұрлан Балғымбаев]] | Титулы_8 = Қазақстан Республикасының Баспасөз және бұқаралық ақпарат ұлттық агенттігінің төрағасы | Ту_8 = Coat of arms of Kazakhstan.svg | Ту2_8 = | Реті_8 = | Басқара бастады_8 = қазан 1995 | Басқаруын аяқтады_8 = қазан 1997 | Ізашары_8 = Баспасөз және бұқаралық ақпарат министрі ретінде өзі | Ізбасары_8 = | Премьер_8 = [[Әкежан Мағжанұлы Қажыгелдин|Әкежан Қажыгелдин]] | Титулы_9 = Баспасөз және бұқаралық ақпарат министрі | Ту_9 = Coat of arms of Kazakhstan.svg | Ту2_9 = | Реті_9 = | Басқара бастады_9 = қаңтар 1993 | Басқаруын аяқтады_9 = қазан 1995 | Ізашары_9 = [[Қуаныш Сұлтанұлы Сұлтанов|Қуаныш Сұлтанов]] | Ізбасары_9 = Баспасөз және бұқаралық ақпарат ұлттық агенттігінің Төрағасы ретінде өзі | Президент_9 = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] | Премьер_9 = [[Сергей Александрович Терещенко|Сергей Терещенко]]<br>[[Әкежан Мағжанұлы Қажыгелдин|Әкежан Қажыгелдин]] | Туған күні = 12.9.1962 | Туған жері = [[Қайнар (Райымбек ауданы)|Қайнар ауылы]], [[Райымбек ауданы|Нарынқол ауданы]], [[Алматы облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] | Қайтыс болған күні = 11.2.2006 | Қайтыс болған жері = [[Талғар ауданы]], [[Алматы облысы]], {{KAZ}} | Жерленді = [[Кеңсай зираты]] | Діні = Ислам | Әкесі = Сәрсенбай Байғұлов | Анасы = Күліхан Жұманқызы | Жұбайы = Салтанат Атушева | Балалары = Шолпан, Бекжан | Партиясы = [[Ақ жол (партия)|«Ақ жол»]] (2003—2005) <br>[[Азат (партия)|«Нағыз Ақ жол»]] (2005—2006) | Білімі = [[Қазақ ұлттық университеті|Қазақ мемлекеттік университеті]] <br>[[Мәскеу мемлекеттік университеті]] | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = | Марапаттары = }} '''Алтынбек Сәрсенбайұлы''' ([[12 қыркүйек]], [[1962 жыл]], [[Қайнар (Райымбек ауданы)|Қайнар ауылы]], [[Райымбек ауданы]], [[Алматы облысы]] — [[11 ақпан]] [[2006 жыл]], [[Талғар ауданы]], [[Алматы облысы]]) — [[Қазақстан]]ның мемлекет және қоғам қайраткері, дипломат, журналист. Қазақстанның [[Ресей|Ресей Федерациясы]]ндағы [[Төтенше және Өкілетті Елші]]сі (2002-2003), Қауіпсіздік кеңесінің хатшысы (2001), Қазақстанның ақпарат саласына жауапты министрі (1993-2001, 2004), [[Ақ жол (партия)|«Ақ жол»]] және кейін [[Азат (партия)|«Нағыз Ақ жол»]] саяси партиясының тең төрағасы (2003-2006). ==Өмірбаяны== Ұлы жүздің [[Албан руы|Албан]] руының Шоған абыз ұрпағы, Алжан тармағынан<ref>https://camonitor.kz/756-.html</ref>. * [[1962]] жылы 12 қыркүйекте [[Алматы облысы]]ның [[Нарынқол]] ауданының Қайнар ауылында дүниеге келді. * [[1985]] жылы журналистика мамандығы бойынша М.С. Ломоносов атындағы [[Мәскеу мемлекеттік университеті]]н тамамдады. Университетті аяқтағаннан кейін Қазақ телеграф агеттігінде, «Арай-Заря» журналының редакторы, «Өркен-Горизонт» газетінің бас редакторы болып қызмет етті. * [[1992]] жылдан А. Сәрсенбайұлы Президент аппаратында, Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінде жауапты қызметтер атқарды. * [[1993]] жылдан бастап он жыл бойы баспа, ақпарат және мәдениет саласының мемлекеттік органдарын басқарды. 1993 жылдан Баспа және ақпарат министрі, * [[1995]] жылдан Баспа және ақпарат жөніндегі Ұлттық агенттіктің төрағасы, [[1997]] жылдан Қоғамдық келісім және ақпарат министрі, [[1999]] жылдан Қазақстан Республикасы қоғамдық келісім, ақпарат және мәдениет министрі. * [[2001]] жылдың мамырынан желтоқсанына дейін Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік кеңесінің хатшысы — Қазақстан Республикасы Президентінің Ұлттық Қауіпсіздік жөніндегі көмекшісі. 2002 жылдың қаңтарынан дипломатиялық қызметте, Ресей Федерациясындағы Қазақстан Республикасының Төтенше және Өкілетті Елшісі қызметін атқарған. === Саясат === [[2003 жыл]]дан бастап А.Сәрсенбайұлы өз еркімен Президентке отставкаға шығуға арыз беріп, қоғамдық-саяси қызметпен айналысты. 2003 жылдың қараша айында «[[Ақ жол]]» Демократиялық партиясының ІІІ съезінде бірауыздан тең төраға етіп сайланды. [[2005 жыл]]дың сәуірінен «Нағыз Ақ Жол» Қазақстан Демократиялық партиясының тең төрағасы. Алтынбек Сәрсенбайұлы — бірнеше кітаптар мен монографиялар авторы, саяси ғылымдар докторы. {| {{cquote |'''Ел азаматтарының бақытты һәм бақуатты өмір сүруі үшін күрестік...'''<br>'''Бәріне де уақыт пен халық төреші''' |type = 2 |author= |source= }} === Өлімі === [[2006]] жылдың 11 ақпанында Алтынбек Сәрсенбайұлын көмекшісі Бауыржан Байбосынов және жүргізушісі Василий Журавлевпен бірге Алматы қаласының сыртында [[Қазақстанның ұлттық қауіпсіздік комитеті]]нің арнайы тобы офицерлерінің қатысуымен жасалған қастандықтың нәтижесінде қаза болды. 2006 жылдың 13 ақпанында сағат 11-ден 40 минут уақытында Алматы облысы Талғар ауданындағы "Көктөбе" ауылы мен "12 бригада" ауылдарының арасындағы ауыл аралық жолдың шетінде оқ тиген жарасымен Алтынбек Сәрсенбайұлының, оның жүргізушісі (Василий Журавлёв) және күзетшісінің (Бауыржа́н Байбосы́н) мәйіті табылды. Қызметтестері бұл өлімді саяси тұрғыдан өлтірілген өлім деп атады, және бұл өлімге жауапты жоғарғы билік деп айтты. Осы жылы ақпанның 20-сында Қазақстанның Ұлтық Қауіпсіздік Комитетінің жетекшілері - Қазақстанның Ұлттық Қауіпсіздік Комитетінің төрағасы Нартай Дүтбаев және оның екі орынбасары - Владимир Божко мен Қозы-Көрпеш Қарбусов, сондай-ақ "Арыстан" арнаулы жасағының командирі Сержан Қойбақов отставкаға өтініш берді. Отставканың себебі, Қазақстанның ақпараттық агенттіктері Сәрсенбаевтың өліміне ҰҚК-нің сол кездегі қызметкерлері қатысқанын хабарлағаннан кейін туындаған айғай-шуға байланысты болды. Қозы-Көрпеш Карбусов пен Владимир Божконың өтінішінен басқаларының отставкасы қабылданды. Владимир Божко ҰҚК-нің төрағасының міндетін атқарушы болған еді. == Алтынбек Сәрсенбайұлы қоры == Алтынбек Сәрсенбайұлының қазасынан кейін достары, шәкірттері Алтынбек Сәрсенбайұлы атындағы қор құруды ұйғарады. == Алтынбек Сәрсенбайұлының есімі берілген жерлер == * 2022 жылы өзі оқыған Сарыжаз ауылындағы орта мектепке Алтынбек Сәрсенбайұлының есімі берілді.<ref>[https://sn.kz/sn-akparat-agyny/94720-almaty-oblysyndagy-mektepke-altynbek-s-rsenbaiulynyn-esimi-berildi Алматы облысындағы мектепке Алтынбек Сәрсенбайұлының есімі берілді]</ref> 2023 жылы сол мектепте Алтынбек Сәрсенбайұлына ескерткіш тақта орнатылды.<ref>[https://alatauaraiy.kz/2023/05/altynbek-esimi-ardaqtaldy/ Алтынбек есімі ардақталды]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://abai.kz/content/serik-zholdasbai-elikhanga-atylgan-ok-altynbekti-de-ainalyp-otpedi Әлиханға атылған оқ Алтынбекті де айналып өтпеді. Серік Жолдасбай]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.zhasalash.kz/saraptama/3839.html Өткендегi жағдайлар және басқалары туралы кейбiр ойлар] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110629104438/http://zhasalash.kz/saraptama/3839.html |date=2011-06-29 }} * [http://www.zhasalash.kz/saraptama/3871.html Алаш барда – Алтынбек тiрi!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110629111627/http://zhasalash.kz/saraptama/3871.html |date=2011-06-29 }} * [http://www.zhasalash.kz/saraptama/3872.html Асқар биiк аласармайды] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110629111542/http://zhasalash.kz/saraptama/3872.html |date=2011-06-29 }} * [http://www.zhasalash.kz/sayasat/3841.html Билiк пен террор немесе «белгiсiз бiреулер» туралы бiрер сөз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110629182851/http://zhasalash.kz/sayasat/3841.html |date=2011-06-29 }} * [http://history.voxpopuli.kz/post/view/id/1010 Voxpopuli: Алтынбек Сарсенбаев: политик вне времени] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130317110507/http://history.voxpopuli.kz/post/view/id/1010 |date=2013-03-17 }} [[Санат:12 қыркүйекте туғандар]] [[Санат:1962 жылы туғандар]] [[Санат:Райымбек ауданында туғандар]] [[Санат:11 ақпанда қайтыс болғандар]] [[Санат:2006 жылы қайтыс болғандар]] [[Санат:Талғар ауданында қайтыс болғандар]] [[Санат:Қазақстан мемлекет қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан мәдениет министрлері]] [[Санат:Қазақстанның Ресейдегі елшілері]] [[Санат:Кеңсай зиратында жерленгендер]] [[Санат:Өлтірілген саясаткерлер]] [[Санат:Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті түлектері]] [[Санат:Қазақстан ақпарат министрлері]] lu0tq0x0xpv8pcypp7en562a947rh05 0 19721 3484211 3483709 2025-06-28T10:12:56Z Шайнүсіп 161753 3484211 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік орган |атауы = Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі |қысқартылған атауы =ҚР ҚМ |шынайы атауы = |шынайы атауы1 = |шынайы атауы2 = |құзыреті = {{KAZ}} |құзерет_тақырып_мәтіні = Мемлекет |эмблема = Symbol of the Kazakh Ministry of Defense.svg|right|180px |эмблеманың ені = |эмблеманың тақырыбы = |мөрі = |мөрдің ені = |мөрдің тақырыбы = |сурет = |сурет ені = |сурет тақырыбы = |құрылған жылы =[[7 мамыр]] [[1992 жыл|1992]] |ізашары1 = ҚР Мемлекеттік қорғаныс комитеті |ізашары2 = |таратылған жылы = |ізбасары = |бағынады = [[Қазақстан Республикасының Үкіметі]] |штаб-пәтері = 010000, Астана, Достық көшесі, 14 үй |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region_code = KZ |қызметкерлер = |бюджет = |министрдің есімі1 = |министрдің міндеті1 = |министрдің есімі2 = |министрдің міндеті2 = |басшылықтың есімі1 = генерал-лейтенант [[Дәурен Жұматайұлы Қосанов|Дәурен Қосанов]] |басшылықтың лауазымы1 = Министрі |басшылықтың есімі2 = генерал-лейтенант [[Сұлтан Бүркітбайұлы Қамалетдинов|Сұлтан Қамалетдинов]] |басшылықтың лауазымы2 = Бірінші вице-министр — [[Қазақстан Қарулы Күштерінің Бас штабы|Қарулы Күштер Бас штабының]] бастығы |жоғарыда тұрған мекеме = |бір мекемеге қарасты орган1 =[[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері]] |бір мекемеге қарасты орган2 = |құжат1 = |сайты = https://www.gov.kz/memleket/entities/mod?lang=kk gov.kz/memleket/entities/mod |түсініктемелер = |карта = |карта ені = |картаның тақырыбы = }} '''Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі''' — қорғаныс саласында басшылықты, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін әскери-саяси және әскери-экономикалық басқаруды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган, сондай-ақ мемлекеттік авиация және аумақтық қорғаныс салаларындағы уәкілетті орган. == Тарихы == 1991 жылы 25 қазанда Президент Жарлығымен Қазақ КСР Мемлекеттік қорғаныс комитеті құрылды.<ref>[https://adilet.zan.kz/rus/docs/U910000474_ Об обpазовании Госудаpственного комитета обоpоны Казахской ССР]</ref> 1992 жылы 7 мамырда [[Қазақстан Республикасының Президенті|ҚР Президентінің]] Жарлығымен ҚР Мемлекеттік қорғаныс комитеті Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі болып қайта құрылды.<ref>"Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қорғаныс комитетін Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі етіп қайта құру туралы" ҚР Президентінің 1992 ж. 7 мамырдағы № 738 Жарлығы (ҚР ПҮАЖ, 1992, № 18, 279-бап).</ref> == Міндеттері == 1) қорғаныс саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру, сондай-ақ мемлекетте бірыңғай әскери-техникалық саясатты жүргізу; 2) Қарулы Күштерді әскери-саяси және әскери-экономикалық басқаруды жүзеге асыру; 3) агрессияға тойтарыс беру, Қазақстан Республикасының аумақтық тұтастығы мен егемендігін қарулы қорғау, мемлекеттік және әскери объектілерді күзету және қорғау, әуе кеңістігін қорғау, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес міндеттерді орындау үшін Қарулы Күштердің жауынгерлік әзірлігін және жауынгерлік қабілеттілігін қамтамасыз ету.<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2200000357 Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі туралы ережені бекіту және Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы]</ref> == Қазіргі басшылығы == * [[Дәурен Жұматайұлы Қосанов|Дәурен Қосанов]] — әуе генерал-лейтенанты, Қорғаныс министрі (2025 жылдан бастап) * [[Сұлтан Бүркітбайұлы Қамалетдинов|Сұлтан Қамалетдинов]] — генерал-лейтенант, Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары — [[Қазақстан Қарулы Күштерінің Бас штабы|Қазақстан Қарулы Күштері Бас штабының]] бастығы (2024 жылдан бастап) * [[Шайх-Хасан Сатарқұлұлы Жазықбаев|Шайх-Хасан Жазықбаев]] — генерал-майор, Қорғаныс министрінің тәрбие және идеологиялық жұмыстар жөніндегі орынбасары (2024 жылдан бастап) * [[Қаныш Асанханұлы Әбубәкіров|Қаныш Әбубәкіров]] — генерал-майор, Қорғаныс министрінің тыл және әскери инфрақұрылым жөніндегі орынбасары (2024 жылдан бастап) * Бақытбек Сыдықов — генерал-майор, Қорғаныс министрінің қару-жарақ және әскери техника жөніндегі орынбасары (2023 жылдан бастап) * Дархан Ахмедиев — Қорғаныс министрінің орынбасары (2022 жылдан бастап) * Әскер Бейсенов — полковник, Қорғаныс министрінің орынбасары (2023 жылдан бастап) * Қайрат Садықов — генерал-майор, Қорғаныс министрінің орынбасары — Қазақстан Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің бас қолбасшысы (2025 жылдан бастап)<ref>[https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/about/structure?lang=kk Құрылым]</ref> == Министрлік ведомстволары == Министрліктің бейбіт уақыттағы ведомствосы – [[Қазақстан Қарулы Күштерінің Бас штабы|Қарулы Күштердің Бас штабы]]. === Министрліктің аумақтық бөлімшелері === * Астана, Алматы, Шымкент қалалық және облыстық қорғаныс істері жөніндегі департаменттер * Қалалық қорғаныс істері жөніндегі басқармалар * Аудандық қорғаныс істері жөніндегі бөлімдер === Қарулы күштер === * Қазақстан Республикасы Қарулы күштері Әуе қорғанысы күштері бас қолбасшысының басқармасы * Қазақстан Республикасы Қарулы күштері Құрлық әскерлері бас қолбасшысының басқармасы * Қазақстан Республикасы Қарулы күштері Десанттық-шабуылдау әскерлері қолбасшысының басқармасы * Қазақстан Республикасы Қарулы күштері Әскери-теңіз күштері Бас қолбасшысының басқармасы * Қазақстан Республикасы Қарулы күштері тылы бастығының басқармасы * Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің Әскери полициясы бас басқармасы * Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің Әскери инфрақұрылым бас басқармасы === Өңірлік қолбасшылық === * "Астана" өңірлік қолбасшылығы әскерлері қолбасшысының басқармасы * "Батыс" өңірлік қолбасшылығы әскерлері қолбасшысының басқармасы * "Оңтүстік" өңірлік қолбасшылығы әскерлері қолбасшысының басқармасы * "Шығыс" өңірлік қолбасшылығы әскерлері қолбасшысының басқармасы == Қарамағындағы ұйымдар және мемлекеттік мекемелер == * "Әскери-стратегиялық зерттеулер орталығы" АҚ * "Қазақстан ГАЖ орталығы" АҚ * "Әскери құрылыс" АҚ * Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Спорт комитеті ‒ Орталық спорт клубы * Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Орталық мұрағаты * Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің Мемлекеттік әскери-тарихи музейі * Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің Ұлттық әскери-патриоттық орталығы * Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің Санитариялық-эпидемиологиялық орталығы * Талдау және болжау орталығы * Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Әскери медицина орталығы * Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Әскери-ғарыштық бағдарламалар орталығы * Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Әскери өкілдіктер орталығы * Метрологиялық қамтамасыз ету және стандарттау орталығы * Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің Парашюттік даярлық орталығы * Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Зейнетақымен қамсыздандыру орталығы * Орталық әскери-дәрігерлік комиссия === Әскери оқу орындары === * [[Ұлттық қорғаныс университеті|Қазақстан Республикасының Ұлттық қорғаныс университеті]] * [[Құрлық әскерлерінің әскери институты|Сағадат Нұрмағамбетов атындағы Құрлық әскерлерінің әскери институты]] * Радиоэлектроника және байланыс әскери-инженерлік институты * [[Әуе Қорғаныс Күштері Әскери Институты|Екі мәрте Кеңес Одағының Батыры Т.Ж.Бигелдинов атындағы Әуе қорғанысы күштері әскери институты]] * Шоқан Уәлиханов атындағы Әскери колледж * Кеңес Одағының Батыры, Халық Қаһарманы, армия генералы Сағадат Нұрмағамбетов атындағы әскери колледж * Сабыр Рахымов атындағы әскери колледж * Әскери-техникалық мектеп * Бауыржан Момышұлы атындағы Алматы республикалық "Жас ұлан" мектебі * Екі мәрте Кеңес Одағының Батыры Т.Ж. Бигелдинов атындағы Қарағанды республикалық "Жас ұлан" мектебі<ref>[https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/press/article/details/593?lang=kk Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің әскери оқу орындары]</ref> === Әскери медициналық мекемелер === * Бас әскери емхана * Орталық әскери емхана * Әскери клиникалық госпиталь * Әскери-теңіз госпиталі, Ақтау қаласы * Әскери госпиталь, Ақтөбе қаласы * Әскери госпиталь, Аягөз қаласы * Әскери госпиталь, Семей қаласы * Әскери госпиталь, Талдықорған қаласы * Әскери госпиталь, Тараз қаласы * Әскери лазарет, Қарағанды қаласы * Әскери лазарет, Өскемен қаласы * Әскери лазарет, Сарыөзек кенті * Әскери лазарет, Үшарал қаласы == Министрлер тізімі == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !№ !Суреті !Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Қызметі ! Әскер түрі ![[Қазақстан премьер-министрі|Үкімет басшысы]] |- | colspan="8"|'''Мемлекеттік қорғаныс комитеті (1991–1992)''' |- |1 |[[Сурет:Sagadat Nurmagambetov (infobox crop).jpg|99px]] |[[Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов|Сағадат Нұрмағамбетов]]<br>{{small|(1924–2013)}} |қазан<br>1991 |мамыр<br>1992 |[[Сурет:Құрлық әскерлері.png|20px]] [[Қазақстан Республикасы Әскери күштерінің Құрлық әскерлері|Құрлық әскерлері]] |[[Сергей Терещенко үкіметі|Терещенко]] |- | colspan="8"|'''Қорғаныс министрлігі (1992–)''' |- |1 |[[Сурет:Sagadat Nurmagambetov (infobox crop).jpg|99px]] |[[Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов|Сағадат Нұрмағамбетов]]<br>{{small|(1924–2013)}} |мамыр<br>1992 |қараша<br>1995 |[[Сурет:Құрлық әскерлері.png|20px]] [[Қазақстан Республикасы Әскери күштерінің Құрлық әскерлері|Құрлық әскерлері]] |[[Сергей Терещенко үкіметі|Терещенко]]<br>[[Әкежан Қажыгелдин үкіметі|Қажыгелдин]] |- |2 |[[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] |[[Әлібек Хамитұлы Қасымов|Әлібек Қасымов]]<br>{{small|(1954 туған)}} |16 қазан<br>1995 |30 қазан<br>1996 |[[Сурет:Құрлық әскерлері.png|20px]] [[Қазақстан Республикасы Әскери күштерінің Құрлық әскерлері|Құрлық әскерлері]] |[[Әкежан Қажыгелдин үкіметі|Қажыгелдин]] |- |3 |[[Сурет:Muhtar Altynbaev (1998; cropped).jpg|99px]] |[[Мұхтар Қапашұлы Алтынбаев|Мұхтар Алтынбаев]]<br>{{small|(1945 туған)}} |30 қазан<br>1996 |9 тамыз<br>1999 |[[Сурет:Coa vvsrk.svg|20px]] [[Қазақстан Республикасы әуе қорғаныс күштері|Әуе қорғаныс күштері]] |[[Әкежан Қажыгелдин үкіметі|Қажыгелдин]]<br>[[Нұрлан Балғымбаев үкіметі|Балғымбаев]] |- |4 |[[Сурет:Sat Tokpakbayev.jpg|99px]] |[[Сәт Бесімбайұлы Тоқпақбаев|Сәт Тоқпақбаев]]<br>{{small|(1939 туған)}} |13 тамыз<br>1999 |8 желтоқсан<br>2001 |{{flagicon image|Символика КНБ Эмблема Флаг Шеврон Трафарет 021012.jpg|border}} [[Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті|Ұлттық қауіпсіздік комитеті]] |[[Нұрлан Балғымбаев үкіметі|Балғымбаев]]<br>[[Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметі|Тоқаев]] |- |5 |[[Сурет:Mukhtar Altynbayev detail, 040225-F-6655M-376 (infobox crop).jpg|99px]] |[[Мұхтар Қапашұлы Алтынбаев|Мұхтар Алтынбаев]]<br>{{small|(1945 туған)}} |8 желтоқсан<br>2001 |8 қаңтар<br>2007 |[[Сурет:Coa vvsrk.svg|20px]] [[Қазақстан Республикасы әуе қорғаныс күштері|Әуе қорғаныс күштері]] |[[Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметі|Тоқаев]]<br>[[Иманғали Тасмағамбетов үкіметі|Тасмағамбетов]]<br>[[Даниал Ахметов үкіметі|Даниал Ахметов]] |- |6 |[[Сурет:Daniyal Akhmetov (cropped).jpg|99px]] |[[Даниал Кенжетайұлы Ахметов|Даниал Ахметов]]<br>{{small|(1954 туған)}} |10 қаңтар<br>2007 |17 маусым<br>2009 |Әскерде қызмет етпеген |[[Бірінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов I]] |- |7 |[[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] |[[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} |24 маусым<br>2009 |2 сәуір<br>2014 |[[Сурет:Communist star with golden border and red rims.svg|20px]] [[Кеңестік армия]] |[[Бірінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов I]]<br>[[Серік Ахметов үкіметі|Серік Ахметов]] |- |8 |[[Сурет:Serik Ahmetov.jpg|99px]] |[[Серік Нығметұлы Ахметов|Серік Ахметов]]<br>{{small|(1958 туған)}} |3 сәуір<br>2014 |22 қазан<br>2014 |[[Сурет:Communist star with golden border and red rims.svg|20px]] [[Кеңестік армия]] |[[Екінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов II]] |- |9 |[[Сурет:Imangali Tasmagambetov 2015 (cropped).jpg|99px]] |[[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} |22 қазан<br>2014 |13 қыркүйек<br>2016 |[[Сурет:Communist star with golden border and red rims.svg|20px]] [[Кеңестік армия]] |[[Екінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов II]] |- |10 |[[Сурет:Visit of the Minister of Defense of the Russian Federation to the Republic of Kazakhstan 06 (cropped).jpg|99px]] |[[Сәкен Әділханұлы Жасұзақов|Сәкен Жасұзақов]]<br>{{small|(1957 туған)}} |13 қыркүйек<br>2016 |7 тамыз<br>2018 |[[Сурет:Құрлық әскерлері.png|20px]] [[Қазақстан Республикасы Әскери күштерінің Құрлық әскерлері|Құрлық әскерлері]] |[[Бақытжан Сағынтаев үкіметі|Сағынтаев]] |- |11 |[[Сурет:Nurlan Ermekbaev in 2019.jpg|99px]] |[[Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев|Нұрлан Ермекбаев]]<br>{{small|(1963 туған)}} |7 тамыз<br>2018 |31 тамыз<br>2021 |[[Сурет:Құрлық әскерлері.png|20px]] [[Қазақстан Республикасы Әскери күштерінің Құрлық әскерлері|Құрлық әскерлері]] |[[Бақытжан Сағынтаев үкіметі|Сағынтаев]]<br>[[Бірінші Асқар Мамин үкіметі|Мамин I]] |- |12 |[[Сурет:BAL 0695-1200 (cropped).jpg|99px]] |[[Мұрат Кәрібайұлы Бектанов|Мұрат Бектанов]]<br>{{small|(1965 туған)}} |31 тамыз<br>2021 |19 қаңтар<br>2022 |[[Сурет:Құрлық әскерлері.png|20px]] [[Қазақстан Республикасы Әскери күштерінің Құрлық әскерлері|Құрлық әскерлері]] |[[Бірінші Асқар Мамин үкіметі|Мамин I]]<br>[[Екінші Асқар Мамин үкіметі|Мамин II]] |- |13 |[[Сурет:Ruslan Jaqsılıqov.jpg|99px]] |[[Руслан Фатихұлы Жақсылықов|Руслан Жақсылықов]]<br>{{small|(1966 туған)}} |19 қаңтар<br>2022 |8 маусым<br>2025 |{{flagicon image|Kazakhstan Armed Forces Flag.svg|border}} [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қарулы Күштер]] |[[Бірінші Әлихан Смайылов үкіметі|Смайылов I]]<br>[[Екінші Әлихан Смайылов үкіметі|Смайылов II]]<br>[[Олжас Бектенов үкіметі|Бектенов]] |- |14 |[[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] |[[Дәурен Жұматайұлы Қосанов|Дәурен Қосанов]]<br>{{small|(1969 туған)}} |8 маусым<br>2025 |— |{{flagicon image|Ensign of Kazakhstan Air Force.svg|border}} [[Қазақстан Республикасы әуе қорғаныс күштері|Әуе қорғаныс күштері]] |[[Олжас Бектенов үкіметі|Бектенов]] |- |} ==Дереккөздер== <references/> {{Қазақстан Республикасының министрліктері}} [[Санат:Қазақстан Республикасының министрліктері]] 4nulh2d243p3mry6tyie12u0w7ia5pe 0 20487 3484189 3346690 2025-06-28T07:29:52Z Adnan DAĞDELEN 169458 Ben Adnan Dağdelen olarak 2013 yılında bu televizyon programında 1 sezon yönetmenlik yaptım ve sadece bunu ilave edip bir de doğru olmayan yayına başlama ve bitiş tarihini düzenledim. 3484189 wikitext text/x-wiki [[Сурет:2zhuldyz-4.jpg|thumb|300px|"Екі жұлдыз" теле думаны - төртінші маусымының белгісі]] '''«Екі жұлдыз»''' - [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» ұлттық телеарнасында]] көрсетілетін [[шоу бағдарлама]]. Әйгілі «Stars On The Stage» шоу форматының аналогы болып табылады. Жобаның мақсаты алуан түрлі салада белгілі болған тұлғаларға ән айтқызу. Жоба жарыс түрінде жүреді, әр жұптың бір мүшесі кәсіби әнші болуы міндетті. «Екі жұлдыз» - бұл жұлдыздар жұлдыздарға ән айтуды үйрететін жоба. Жобада 16 жұп, 16 әнші және осы уақытқа дейін сахнада кәсіби түрде ән айтпаған 16 танымал тұлға. Өзіндік ерекшелегімен көрерменді тәнті етіп, көпшіліктің ықыласына бөленген бұл жобаның қатысушылары елімізге кеңінен танымал түрлі саланың өкілдері. Сонымен қатар бұл вокалды жарыс болғандықтан фонограмма қолданылмайды деп хабарланды. Қатысушылар тек жанды дауыспен ән айтуы тиіс. Жоба 2010 жылдың басында басталып, 4 маусымға созылып, 2014 жылы аяқталды. 2013 жылғы үшінші маусымды түрік режиссері Аднан ДАҒДЕЛЕН басқарды. ==Қатысушылар== ===Бірінші маусым=== *[[Темірлан Төлегенов]] - [[Айтжан Нұрмағамбетова|Айжан Нұрмағамбетова]] * [[Әйгерім Жаңылбаева]] - [[Сәкен Майғазиев]] * [[Әлия Есен]] - [[Парвиз Назаров]] * [[Сәуле Рахмедова]] - [[Мейрамбек Бесбаев]] (''жеңімпаздар'') * [[Линда Нигматулина]] - [[Қайрат Түнтеков]] *[[Берік Тұрсынбеков]] - [[Мөлдір Әуелбекова]] *[[Мұрат Мұтырғанов]] - [[Айгүл Иманбаева]] *[[Лидия Кәденова]] - [[Лидо]] *[[Салтанат Қалиева]] - [[Жұбаныш Жексенұлы]] *[[Венера Нигматулина]] - [[Ерлан Көкеев]] *[[Тәңірберген Бердоңғаров]] - [[Ерболат Құдайбергенов]] *[[Гүлбахрам саитова]] - [[Ақжол Мейірбеков]] *[[Ғани Қасымов]] - [[Толқын Забирова]] *[[Илья Ильин]] - [[Гуля Төлегенова]] *[[Ләйлә Сұлтанқызы Сеңгірбекова|Ләйлә Сұлтанқызы]] - [[Алмас Кішкенбаев|Алмас кішкенбаев]] *[[Нұртілеу Иманғалиұлы Иманғалиев|Нұртілеу Иманғалиұлы]] - [[Жанна Орынбасарова]] ===Екінші маусым=== *[[Ерлан Біләл]] - [[Гаухар Қаспақова]] *[[Серік Акишев]] - [[Ксения]] *[[Нина Жмеренецкая]] - [[Лаки Кесоглу]] *[[Ерлан Қожасбай]] - [[Динара Сұлтан]] *[[Бақыт Сәрсекбаев]] - [[Мәдина Сәдуақасова]] *[[Рахман Омаров]] - [[Маржан Арапбаева]] (''жеңімпаздар'') *[[Айнұр Тұрсынбаева]] - [[Дастан Оразбеков]] *[[Әнуар Нұрпейісов]] - [[Диана Шарапова]] *[[Мэлс Елеусізов]] - [[Бағдат Сәмединова]] *[[Дильмурад Джамбакиев]] - [[Алтынай Жорабаева]] *[[Әсел Сағатова]] - [[Айқын Төлепберген]] *[[Досжан Табылды]] - [[Асыл Беделхан]] *[[Тұрсынбек Қабатов]] - [[Фарида Ниязова]] *[[Арман Қарабаев]] - [[Бақыт Шадаева]] *[[Гүлнар Дусматова]] - [[Рүстем Нұржігіт]] *[[Құралай Нұрқаділова]] - [[Бахтияр Тайлақбаев]] ===Үшінші маусым=== *[[Аида Аюпова]] - [[Ардақ Далелов]] *[[Кәрім Мұтырғанов]] - [[Нұргүл Нұгұманова]] *[[Әлішер Сүлейменов]] - [[Ксения Сухомазова]] *[[Динар Сәтжан]] - [[Иван Бреусов]] *[[Санжар Мәдиев]] - [[Найля Заитова]] *[[Оксана Корби]] - [[Алишер Каримов]] *[[Назира Бердалы]] - [[Бейбіт Қорған]] *[[Гүлфаируз Құрманғожаева]] - [[Ринат Малцаков]] *[[Ринат Зайытов]] - [[Роза Солдатова]] *[[Бақыт Сыздықова]] - [[Бауыржан Исаев]] *[[Бауыржан Баймұханов]] - [[Әсем Көпбаева]] *[[Қарлығаш Мұхамеджанова]] - [[Батыр Байназаров]] *[[Сұлу Ескендір]] - [[Болат Құсайынов]] *[[Қазбек Қасым]] - [[Ақбота Керімбекова]] (''жеңімпаздар'') ===Төртінші маусым=== {{main|Екі жұлдыз (төртінші маусым)}} «Екі жұлдыз» жобасының тарихында тұңғыш рет жұптар тек кәсіби әншілерден құралады. Бұл продюсерлерге әлемге әйгілі «Жұлдызды жекпе-жек» кинофильміне сәйкес әлқиссалар жасау туралы ой салды. Сондықтан, қазақ көрермендеріне ұсынылатын ең бірінші тосынсый бағдарлама аңдатпасындағы жұлдыздардың бейнелері. Трейлер- аңдатпаларды «[[Қазақстан (корпорация)|Қазақстан» Ұлттық арнасынан]] және ғаламтордан көруге болады. Түсірілген аңдатпа біраз қатысушылардың есімін елге жария етеді. Олар: Бейбіт Қорған, Айқын Төлепберген, Ақылбек Жеменей, Жанна Орынбасарова, Жеңіс Ысқақова, Айжан Нұрмағамбетова, «Азия» тобының әншісі Ербол Шәріп пен «Алау» дуэті. 4-ші маусымның жүргізушілері: отандық эстрада жұлдызы Нұрлан Абдуллин, белгілі киноактер Нұрлан Әлімжан және тележүргізушілер Майя Веронская мен Таһир Сұлтан. Жаңа маусым тақырыптарымен де ерекше. «Екі жұлдыз» жобасында тұңғыш рет бір хабар қазақ эстрадасының аңыз әншісіне айналған, ҚР Халық әртісі [[Роза Қуанышқызы Рымбаева|Роза Рымбаеваның]] шығармашылығына арналып отыр. Сонымен қатар, күллі әлемді дүркіреткен, кәрі құрлық жастарына арналған [[Eurovision ән байқауы]]ның әндері де «Екі жұлдыз» сахнасында шырқалмақ. Әр думан отандық және шетелдік жұлдыздардың қатысуымен жарқырай түспек. Бұл маусымда жобаны насихаттап жүрген баспасөз өкілдері де назардан тыс қалмайды. БАҚ – на арнайы орын бөлініп, әр бағдарламаның түсіріліміне қатысуға мүмкіндік алып, дауыс беру нәтижесі мен жұлдызды жобада болып жатқан жаңалықтарді бірінші болып біле алады. Нағыз дүлдүлдердің додасы [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» ұлттық арнасында]] 24-қыркүйектен бастап, әр сенбі сайын көрсетілетін болады. ====Ережесі==== Жұлдызды жұптардың міндеті – тек сахнаға шығып ән айту ғана емес, өзге қарсыластарынан артықтығын көрерменге дәлелдей білу. Ол үшін сайыскерлер әлемдік хиттер мен бәсекелестерінің репертуарларындағы туындыларды орындап, түрлі жанрды еркін меңгере алатынын көрсетеді және алуан түрлі образдарға енеді. Алайда, жоба жұлдыздардың әсем әуендері мен әсерлі қойылымдарын назарға ұсынатын думанды бағдарлама ғана емес, әр саны сайын бір жұппен қош айтысуға тура келетін драма. Ал жұптарды бағалаудағы көрермен құқығы бұрынғыдай 50 пайыз дауысқа ие. ==== Төртінші маусымның қатысушылары==== *[[Жанболат Ербатыров]] - [[Жазира Байырбекова]] *[[Ақжол Мейірбеков]] - [[Бағдат Сәмединова]] *[[Алау Дуэті]] *[[Қайрат Нұртас]] - [[Aiboo|Айбөпе Қарашева]] *[[Бақтияр Тайлақбаев]] - [[Майра Дәулетбақ]] *[[Ринат Малцагов]] - [[Динара Қайырова]] *[[Айқын Төлепберген]] - [[Дастан Оразбеков]] *[[Жеңіс Ысқақова]] - [[Ербол Шәріп]] *[[Болат Құсайынов]] - [[Гауһар Қаспақова|Гаухар Қаспақова]] *[[Айжан Нұрмагамбетова]] - [[Еркін Мәулен]] *[[Бейбіт Қорған]] - [[Роза Солдатова]] *Жантемір, Нұргүл Ордабаевтар *[[Данияр Өтеген]] - [[Дария Ақпарова]] *[[Мұрат Қожа]] - [[Индира Расылхан]] *[[Жұбаныш Жексен]] - [[Жанна Орынбасарова]] *[[Ақылбек Жеменей]] - [[Тамара Асар]] (''жеңімпаздар'') == Сыртқы сілтемелер == *[http://old.kaztrk.kz/2zhuldyz/ "Екі жұлдыз" торабы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111006174900/http://old.kaztrk.kz/2zhuldyz/ |date=2011-10-06 }} *[http://www.youtube.com/user/EkiZhuldyz Екі Жұлдыздың youtube.com-дағы ресми парақшасы] *[http://kiwi.kz/user/EkiZhuldyz Екі Жұлдыздың kiwi.kz-тегі ресми парақшасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120328024754/http://kiwi.kz/user/EkiZhuldyz/ |date=2012-03-28 }} {{Қазақстан телерадиокорпорациясы}} [[Санат:Қазақстан телеарнасы бағдарламалары]] l0ovywwr0l4tw3iypvzn7uc82czai6n 3484190 3484189 2025-06-28T07:40:39Z Adnan DAĞDELEN 169458 3. sezonda yönetmenliği ben (adnan dağdelen) yaptım 3484190 wikitext text/x-wiki [[Сурет:2zhuldyz-4.jpg|thumb|300px|"Екі жұлдыз" теле думаны - төртінші маусымының белгісі]] '''«Екі жұлдыз»''' - [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» ұлттық телеарнасында]] көрсетілетін [[шоу бағдарлама]]. Әйгілі «Stars On The Stage» шоу форматының аналогы болып табылады. Жобаның мақсаты алуан түрлі салада белгілі болған тұлғаларға ән айтқызу. Жоба жарыс түрінде жүреді, әр жұптың бір мүшесі кәсіби әнші болуы міндетті. «Екі жұлдыз» - бұл жұлдыздар жұлдыздарға ән айтуды үйрететін жоба. Жобада 16 жұп, 16 әнші және осы уақытқа дейін сахнада кәсіби түрде ән айтпаған 16 танымал тұлға. Өзіндік ерекшелегімен көрерменді тәнті етіп, көпшіліктің ықыласына бөленген бұл жобаның қатысушылары елімізге кеңінен танымал түрлі саланың өкілдері. Сонымен қатар бұл вокалды жарыс болғандықтан фонограмма қолданылмайды деп хабарланды. Қатысушылар тек жанды дауыспен ән айтуы тиіс. Жоба 2010 жылдың басында басталып, 4 маусымға созылып, 2014 жылы аяқталды. 2013 жылғы үшінші маусымды түрік режиссері Аднан ДАҒДЕЛЕН басқарды. ==Қатысушылар== ===Бірінші маусым=== *[[Темірлан Төлегенов]] - [[Айтжан Нұрмағамбетова|Айжан Нұрмағамбетова]] * [[Әйгерім Жаңылбаева]] - [[Сәкен Майғазиев]] * [[Әлия Есен]] - [[Парвиз Назаров]] * [[Сәуле Рахмедова]] - [[Мейрамбек Бесбаев]] (''жеңімпаздар'') * [[Линда Нигматулина]] - [[Қайрат Түнтеков]] *[[Берік Тұрсынбеков]] - [[Мөлдір Әуелбекова]] *[[Мұрат Мұтырғанов]] - [[Айгүл Иманбаева]] *[[Лидия Кәденова]] - [[Лидо]] *[[Салтанат Қалиева]] - [[Жұбаныш Жексенұлы]] *[[Венера Нигматулина]] - [[Ерлан Көкеев]] *[[Тәңірберген Бердоңғаров]] - [[Ерболат Құдайбергенов]] *[[Гүлбахрам саитова]] - [[Ақжол Мейірбеков]] *[[Ғани Қасымов]] - [[Толқын Забирова]] *[[Илья Ильин]] - [[Гуля Төлегенова]] *[[Ләйлә Сұлтанқызы Сеңгірбекова|Ләйлә Сұлтанқызы]] - [[Алмас Кішкенбаев|Алмас кішкенбаев]] *[[Нұртілеу Иманғалиұлы Иманғалиев|Нұртілеу Иманғалиұлы]] - [[Жанна Орынбасарова]] ===Екінші маусым=== *[[Ерлан Біләл]] - [[Гаухар Қаспақова]] *[[Серік Акишев]] - [[Ксения]] *[[Нина Жмеренецкая]] - [[Лаки Кесоглу]] *[[Ерлан Қожасбай]] - [[Динара Сұлтан]] *[[Бақыт Сәрсекбаев]] - [[Мәдина Сәдуақасова]] *[[Рахман Омаров]] - [[Маржан Арапбаева]] (''жеңімпаздар'') *[[Айнұр Тұрсынбаева]] - [[Дастан Оразбеков]] *[[Әнуар Нұрпейісов]] - [[Диана Шарапова]] *[[Мэлс Елеусізов]] - [[Бағдат Сәмединова]] *[[Дильмурад Джамбакиев]] - [[Алтынай Жорабаева]] *[[Әсел Сағатова]] - [[Айқын Төлепберген]] *[[Досжан Табылды]] - [[Асыл Беделхан]] *[[Тұрсынбек Қабатов]] - [[Фарида Ниязова]] *[[Арман Қарабаев]] - [[Бақыт Шадаева]] *[[Гүлнар Дусматова]] - [[Рүстем Нұржігіт]] *[[Құралай Нұрқаділова]] - [[Бахтияр Тайлақбаев]] ===Үшінші маусым=== *[[Аида Аюпова]] - [[Ардақ Далелов]] *[[Кәрім Мұтырғанов]] - [[Нұргүл Нұгұманова]] *[[Әлішер Сүлейменов]] - [[Ксения Сухомазова]] *[[Динар Сәтжан]] - [[Иван Бреусов]] *[[Санжар Мәдиев]] - [[Найля Заитова]] *[[Оксана Корби]] - [[Алишер Каримов]] *[[Назира Бердалы]] - [[Бейбіт Қорған]] *[[Гүлфаируз Құрманғожаева]] - [[Ринат Малцаков]] *[[Ринат Зайытов]] - [[Роза Солдатова]] *[[Бақыт Сыздықова]] - [[Бауыржан Исаев]] *[[Бауыржан Баймұханов]] - [[Әсем Көпбаева]] *[[Қарлығаш Мұхамеджанова]] - [[Батыр Байназаров]] *[[Сұлу Ескендір]] - [[Болат Құсайынов]] *[[Қазбек Қасым]] - [[Ақбота Керімбекова]] (''жеңімпаздар'') *АДНАН ДАҒДЕЛЕН (режиссер) ===Төртінші маусым=== {{main|Екі жұлдыз (төртінші маусым)}} «Екі жұлдыз» жобасының тарихында тұңғыш рет жұптар тек кәсіби әншілерден құралады. Бұл продюсерлерге әлемге әйгілі «Жұлдызды жекпе-жек» кинофильміне сәйкес әлқиссалар жасау туралы ой салды. Сондықтан, қазақ көрермендеріне ұсынылатын ең бірінші тосынсый бағдарлама аңдатпасындағы жұлдыздардың бейнелері. Трейлер- аңдатпаларды «[[Қазақстан (корпорация)|Қазақстан» Ұлттық арнасынан]] және ғаламтордан көруге болады. Түсірілген аңдатпа біраз қатысушылардың есімін елге жария етеді. Олар: Бейбіт Қорған, Айқын Төлепберген, Ақылбек Жеменей, Жанна Орынбасарова, Жеңіс Ысқақова, Айжан Нұрмағамбетова, «Азия» тобының әншісі Ербол Шәріп пен «Алау» дуэті. 4-ші маусымның жүргізушілері: отандық эстрада жұлдызы Нұрлан Абдуллин, белгілі киноактер Нұрлан Әлімжан және тележүргізушілер Майя Веронская мен Таһир Сұлтан. Жаңа маусым тақырыптарымен де ерекше. «Екі жұлдыз» жобасында тұңғыш рет бір хабар қазақ эстрадасының аңыз әншісіне айналған, ҚР Халық әртісі [[Роза Қуанышқызы Рымбаева|Роза Рымбаеваның]] шығармашылығына арналып отыр. Сонымен қатар, күллі әлемді дүркіреткен, кәрі құрлық жастарына арналған [[Eurovision ән байқауы]]ның әндері де «Екі жұлдыз» сахнасында шырқалмақ. Әр думан отандық және шетелдік жұлдыздардың қатысуымен жарқырай түспек. Бұл маусымда жобаны насихаттап жүрген баспасөз өкілдері де назардан тыс қалмайды. БАҚ – на арнайы орын бөлініп, әр бағдарламаның түсіріліміне қатысуға мүмкіндік алып, дауыс беру нәтижесі мен жұлдызды жобада болып жатқан жаңалықтарді бірінші болып біле алады. Нағыз дүлдүлдердің додасы [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» ұлттық арнасында]] 24-қыркүйектен бастап, әр сенбі сайын көрсетілетін болады. ====Ережесі==== Жұлдызды жұптардың міндеті – тек сахнаға шығып ән айту ғана емес, өзге қарсыластарынан артықтығын көрерменге дәлелдей білу. Ол үшін сайыскерлер әлемдік хиттер мен бәсекелестерінің репертуарларындағы туындыларды орындап, түрлі жанрды еркін меңгере алатынын көрсетеді және алуан түрлі образдарға енеді. Алайда, жоба жұлдыздардың әсем әуендері мен әсерлі қойылымдарын назарға ұсынатын думанды бағдарлама ғана емес, әр саны сайын бір жұппен қош айтысуға тура келетін драма. Ал жұптарды бағалаудағы көрермен құқығы бұрынғыдай 50 пайыз дауысқа ие. ==== Төртінші маусымның қатысушылары==== *[[Жанболат Ербатыров]] - [[Жазира Байырбекова]] *[[Ақжол Мейірбеков]] - [[Бағдат Сәмединова]] *[[Алау Дуэті]] *[[Қайрат Нұртас]] - [[Aiboo|Айбөпе Қарашева]] *[[Бақтияр Тайлақбаев]] - [[Майра Дәулетбақ]] *[[Ринат Малцагов]] - [[Динара Қайырова]] *[[Айқын Төлепберген]] - [[Дастан Оразбеков]] *[[Жеңіс Ысқақова]] - [[Ербол Шәріп]] *[[Болат Құсайынов]] - [[Гауһар Қаспақова|Гаухар Қаспақова]] *[[Айжан Нұрмагамбетова]] - [[Еркін Мәулен]] *[[Бейбіт Қорған]] - [[Роза Солдатова]] *Жантемір, Нұргүл Ордабаевтар *[[Данияр Өтеген]] - [[Дария Ақпарова]] *[[Мұрат Қожа]] - [[Индира Расылхан]] *[[Жұбаныш Жексен]] - [[Жанна Орынбасарова]] *[[Ақылбек Жеменей]] - [[Тамара Асар]] (''жеңімпаздар'') == Сыртқы сілтемелер == *[http://old.kaztrk.kz/2zhuldyz/ "Екі жұлдыз" торабы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111006174900/http://old.kaztrk.kz/2zhuldyz/ |date=2011-10-06 }} *[http://www.youtube.com/user/EkiZhuldyz Екі Жұлдыздың youtube.com-дағы ресми парақшасы] *[http://kiwi.kz/user/EkiZhuldyz Екі Жұлдыздың kiwi.kz-тегі ресми парақшасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120328024754/http://kiwi.kz/user/EkiZhuldyz/ |date=2012-03-28 }} {{Қазақстан телерадиокорпорациясы}} [[Санат:Қазақстан телеарнасы бағдарламалары]] qbwsp0bk3pnv8vd8ocizyb6nexblzdn 0 21532 3483967 3419385 2025-06-27T15:41:33Z Sikander 68793 image update 3483967 wikitext text/x-wiki {{Infobox person |есімі = Билл Гейтс |image = Bill Gates at the European Commission - 2025 - P067383-987995 (cropped).jpg |image_size = |alt = A middle-aged caucasian man wearing business attire and glasses |caption = 2025 жылғы Гейтс. |birth_name = ІІІ Уильям Генри Гейтс |birth_date = {{Birth date and age|1955|10|28|mf =yes}} |birth_place = [[Сиэтл]], [[Washington (state)|WA]], US |residence = [[Medina, Washington|Medina]], WA, US |nationality = Америкалық |alma_mater = [[Гарвард университеті]]<br>([[List of college dropout billionaires|dropped out]]) |occupation = Co-founder and Chairman of [[Microsoft]]<br>Co-Chair of the [[Билл және Мелинда Гейтстер қоры|Bill & Melinda Gates Foundation]]<br />CEO of [[Cascade Investment]]<br>Chairman of [[Corbis]] |years_active = 1975–қазірге дейін |net_worth = {{Increase}} US$ 67 [[1000000000 (number)|billion]] (2013)<ref name = "Forbes profile">{{Citation | type = profile | url = http://www.forbes.com/profile/bill-gates/ | title = William ‘Bill’ Gates | journal = Forbes | accessdate = наурыз 2013}}.</ref> |boards = <br>[[Berkshire Hathaway]] |religion = [[Агностик]]<ref>{{cite web|url=http://www.nndb.com/people/435/000022369/ |title=Bill Gates | publisher =NNDb |accessdate=May 11, 2011 |archiveurl= http://archive.is/20120524/http://www.nndb.com/people/435/000022369/ |archivedate=May 24, 2012}}</ref><ref>{{cite web|url= http://archive.theamericanview.com/index.php?id=649 | title= Warren Buffett "Agnostic," Bill Gates Rejects Sermon On The Mount, Not "Huge Believer" In "Specific Elements" of Christianity | work = Archive | publisher = The American View |date = қаңтар 13, 1996 |accessdate=October 24, 2011 |archiveurl= http://archive.is/20120701/http://archive.theamericanview.com/index.php?id=649 |archivedate= July 1, 2012}}</ref> |spouse = [[Мелинда Гейтс]] <small>(1994–2021)</small> |children = 3 |parents = [[William H. Gates, Sr.]]<br>[[Mary Maxwell Gates]] |signature = Bill Gates signature.svg |signature_alt= William H. Gates III |website = {{URL|http://www.thegatesnotes.com/|The Gates Notes}}}} '''Уи́льям Ге́нри Гейтс III''' ({{lang-en|William Henry Gates III}}; қазанның 28, 1955, [[Сиэтл]]{{sfn|Manes|1994|p=11}}), немесе '''Билл Гейтс''' ({{lang-en|Bill Gates}}) — [[АҚШ]] кәсіпкері әрі қоғам қайраткері, бағдарламалық қамсыздандыру саласының әлемдік көшбасшысы болып табылатын [[Microsoft|Microsoft Corporation]] компаниясының негізін қалаушысы ([[Пол Аллен]]мен бірге) және бұрынғы президенті, негізгі акционері. 2008 жыл маусым айына дейін оның басқарушысы болған, ал одан бері директорлар кеңесінің атқарушы емес төрағасы лауазымында. Қайырымдылық [[Билл және Мелинда Гейтстер қоры]] төрағаларының бірі. <!--[[Сурет:Bill Gates 2004 cr.jpg|thumb|right|Билл Гейтс]]--> Билл Гейтс — [[Forbes]] журналы бойынша әлемдегі екінші бай адам. Оның байлығының ең биік шыңы 120 млрд. долларға дейін жеткен еді. «Майкрософт» акцияларына биржалық бағалардың ауытқуына байланысты Гейтс санаулы секундтар ішінде миллиардтарын жоғалтып, оны қайта қалпына келтіре алды. Мемлекет «Майкрософтпен» соттасады, ал президенттер Гейтсті құрметпен қабылдайды. Алайда қазір ол ақша табудан гөрі, жоқшылықпен күреске ақшасын жұмсауға ерекше мән беруде. Гейтс өсиет хатына сәйкес оның үш баласының әрқайсы тек $10 млн. алады. Қалғаны оның кенже баласы қайырымдылық қорының еншісіне тиеді. Microsoft жүйелері әлемде пайдаланылатын компьютерлердің 93%-да орнатылған. Монополияға қарсы комитеттің талабы бойынша Президенттіктен бас тартқан Билл Гейтс қазіргі кезде компанияның басқарушыларының бірі және бағдарламалық қамсыздандыру өнімдерін дайындау бойынша бас инженер болып табылады. Сонымен қатар, ол компания акциялары бөлігінің үлкен үлесінің иесі. Forbes журналының деректері бойынша, 1996-2007, 2009-2016 жылдары әлемдегі ең бай адам саналды. == Өмірбаяны == ===Балалық шағы=== Гейтс 1955 жылдың 28 қазанында [[Сиэтл]]да (Вашингтон штаты) корпоративті адвокат Уильям Генри Гейтс II және First Interstate Bank, Pacific Northwest Bell директорлар кеңесінің және United Way ұлттық кеңесінің мүшесі Мэри Максвелл Гейтс отбасында дүниеге келді. Оның әкесінің айтуынша: «Сәби болған кезінде-ақ, Билл өз бесігін өзі тербетуші еді». Тербетпелі бесіктен Гейтс әлсіз және кішкентай болып шықса да, оның рухы күшті болатын. Ата-анасы Биллді жергілікті жекеше мек- тепке беруді ұйғарды. Гейтс грамматика, азаматтық тану және оның өзі еш қажетсіз деп санаған басқа да пәндерден ақсайтын, алайда математика пәнінен ең жоғары бағаларды алушы еді. Өмір бойы Гейтс өз «менін» бекіту мен тәуелсіздігі үшін күресті. Бұл күрестің ең бірінші құрбандары оның ата-анасы болды. Биллдің анасы – Мэри, мектеп мұғалімі қатал мінезді әйел болатын. ==Мектептегі өмірі== Мектептің өзінде-ақ 13 жасар Билл Гейтс және оның айырылмас досы Пол Аллен алғаш рет өрескел компью- терлік терминалды жасады. Содан соң олар ол үшін екі бағдарлама жасап шығарды. Ерекше үлгеріммен көзге шалынбаған, ол 9 сыныпты кітаптарға көз салмай- ақ ылғи бестікке (ағылшынша «А» әріпі) бітірді және «қабілеттілікке» тест тапсыру кезінде Американың үздік оқушыларының ондығына кірді, бұл да оның бүлігінің бір түрі болатын. Оныншы сыныпта Билл компьютер ісін оқыған жоқ, оны өзі оқытты. Сол кезде ол өзінің оқу сыныбы үшін бағдарламасын жасады. Сол жылдары Гейтстің жақын досы священниктің ұлы, Кент Эванс болды. «Біз бірге әлемді жаулап алуды армандаушы едік, – деп есіне алады Гейтс. – Мен қазірге дейін оның телефон номерін жатқа білемін». Билл, Кент және Пол Lakeside Programmers Group компаниясының негізін қалады және жергілікті фирмаларға қызмет көрсете бастады. Дәл сол кезде мектеп қабырғасында жүріп-ақ Пол Аллен Гейтстің алдын орап, барлық істі өз қолына алмақшы болды. Бірақ көп ұзамай, Пол бағдарламалар кодын жасауда оған шаршау мен шалдығуды білмейтін Биллдің қажет екеніне көз жеткізді. Сөйтіп Пол оны шақырды. «О’кей, – деді Гейтс, – бірақ менің бір шартым бар: мен қожайын боламын». ==Студенттік өмірі== Билл Гейтс сол кезде [[Гарвард университеті|Гарвардты]] бітірмегені қызықты жайт. Гарвард университетінің дипломының орнына дүниеге «Майкрософт» компаниясы келді. ==Компания жұмысы== Жаңа компания жаңа ғана сәнге айналып келе жатқан жеке компьютерлер үшін бағдарламалық құралдар жасай бастады. «Майкрософттың» дүниеге келуі жайындағы аңыз былай дейді: Аллен 1974 жылы Гарвардтағы Гейтске келе жатып, жолда газет дүңгіршегінен жур нал сатып алмақшы болады. Алайда онда көрген дүниесі оның және Гейтстің өмірін мүлдем өзгертеді. «Таны- мал электроника» журналының мұқабасында Altair-8080 суреті жарияланған, ал оның үстінде ірі шрифтпен «Коммерциялық модельдермен бәсекелесуге қабілетті, әлемдегі ең бірінші компьютер» деп жазылған. Олардың екеуі де олардың алдында қандай көкжиектердің ашылғанын бірден түсінді. Олар «үй» компьютерлерінің нарығы сәлден кейін құлпырып, миллиондаған адамдарға бағдарламалық құрал қажет болатынын түсінді. Бірнеше күннен соң Гейтс Altair өндірушісі – MITS компаниясына хабарласып, Алленмен бірлесіп Altair-де қолданыла ала- тын Basic бағдарламалау тілінің нұсқасын жасағанын айтты. Гейтс жалған айтты. Сол кезде достар кодтың бір жолын да жазған жоқ болатын. Соның үстіне, оларда Altair-де, оның чипі де болған жоқ. MITS бұл туралы білмей, Гейтстің ұсынысына қызығушылық танытты. Осылайша достар Basic бойынша қауырт жұмысқа кірісті. Гейтс кодпен жұмыс жасаса, Аллен PDP-10 мек- теп компьютерінде Altair жұмысын симуляциялады. Бір жарым айдан соң, бағдарлама дайын болды. Аллен оны MITS-ке апарды. Сол кезде ол алғаш рет Altair-ді ұстап көрген еді. Таңғажайып керемет болды – достардың бағдарламасы іске қосылды! Келісім-шарт жасалды. «Бағдарламалық құрал нарығы туындады!» – деп айқайлап жіберді Гейтс. Қазір Билл Гейтс "Майкрософт" компаниясын басқармайды. Уақытының көп бөлігін қайырымдылыққа жұмсауда. Билл Гейтс алдына бейбітшілік бойынша Нобель сыйлығын алуды мақсат еткен. Ол 2012 жылы бейбітшілік бойынша Нобель сыйлығына үміткерлер қатарында болды. Бірақ бұл сыйлық Еуропалық Одаққа берілді. ==Қанатты сөздер== {{Дәйексөз|* -Мен жұмысқа жалқау адамдарды аламын. Себебі олар кез келген қиын мәселені шешудің оңай жолын тез-ақ табады. * -Өз жұмысыңыздан ләззат алыңыз. Сол кезде ғана сіз өмір бойы жұмыс істемегендей сезімді бастан өткересіз. * -Барлық арман орындалмайды. Мысалы мен аспаз болуды мақсат тұтқанмын. Бірақ олай болмады. * -Сіздің аты-жөніңіз ғаламторда жоқ болса, демек сіз бизнестен тым алшақсыз. * -Сондай-ақ 500 жыл өмір сүретіндей бейқам болмаңыз. * -Жаңа іс бастау ешқашан да кеш емес. * -Егер басыңызға жақсы идея топ ете қалса, оны дереу іске асыруға талпыныңыз. * -Кез келген жобада өз мақсатыңды нақты түсінбеу, табысты болуға кедергі келтіреді.}} * Білім – ең маңызды аспап * Кез келген жерде, заң пайда болады * Егер хат ерекше үлкейтіп жазылған болса, ол спам. * Жаңашылдық – шағын мемлекеттің үкіметін тығыз айқындайды. * Электронды пошта көптеген мекемелер арасында иерархиялық құрылым жасады. * Cенің ең бақытсыз тұтынушың, бұл сенің ең маңызды өмірдегі сынағың * Алдағы 10 жыл бизнес үшін, келер 50 жылмен салыстырғанда өте үлкен өзгеріс әкеледі. * Барлық жарнамалар сөзсіз үлкен дербестендірілген жүйеге ауысады. * Қай уақытта да жұмысты жасағанда немесе жойып жібергенде, Гарвардқа оралудың кеш емес екенін ұмытпа. * Бизнес – үлкен құмарлықпен азғана ережеден тұратын, өте қызық ойын. -Мен жұмысқа жалқау адамдарды аламын. Себебі олар кез келген қиын мәселені шешудің оңай жолын тез-ақ табады. -Өз жұмысыңыздан ләззат алыңыз. Сол кезде ғана сіз өмір бойы жұмыс істемегендей сезімді бастан өткересіз. -Барлық арман орындалмайды. Мысалы мен аспаз болуды мақсат тұтқанмын. Бірақ олай болмады. -Сіздің аты-жөніңіз ғаламторда жоқ болса, демек сіз бизнестен тым алшақсыз. -Сондай-ақ 500 жыл өмір сүретіндей бейқам болмаңыз. -Жаңа іс бастау ешқашан да кеш емес. -Егер басыңызға жақсы идея топ ете қалса, оны дереу іске асыруға талпыныңыз. -Кез келген жобада өз мақсатыңды нақты түсінбеу, табысты болуға кедергі келтіреді. == Сыртқы сілтемелер == == Дереккөздер == http://citaty.info/man/bill-geits <references/> {{commonscat|Bill Gates}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:АҚШ кәсіпкерлері]] [[Санат:1955 жылы туғандар]] [[Санат:Microsoft]] [[Санат:АҚШ қаржыгерлері]] [[Санат:АҚШ миллиардерлері]] [[Санат:АҚШ өнертапқыштары]] 4rao26uo2r7f6dj9ep4miztanra1x7q 0 26322 3484109 2965172 2025-06-27T23:59:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484109 wikitext text/x-wiki '''Николай Дмитриевич Беклемишев''' (25.9.[[1915]], [[Мәскеу облысы]] [[Малахов]] дер. – 20.10.[[2002]], [[Алматы қаласы]]) – [[медицина]] ғылымдарының докторы (1955), [[профессор]] (1958), Қазақстан ғылым академиясының акад. (1975). [[Қазақ КСР]]-інің еңбек сің. ғыл. қайраткері (1962). [[Вильнюс]] университетін бітірген (1939). 1940 ж. [[Қазақстан]]ға жер аударылды. 1940–1945 ж. [[Алматы облысы]] [[Балқаш ауданы]] [[Құйған]] ауылында ауылдық дәрігерлік бөлімше меңгерушісі, 1945–1949 ж. [[Алматы]] мемл. мед. ин-тының (қазіргі Қазақ ұлттық мед. университеті) ассистенті, 1949–1972 ж. Өлкелік [[патология]] ғыл.-зерт. институты директорының ғыл. жұмыстар жөніндегі орынбасары, 1972–1986 ж. Қазақ эпидемиол., микробиол. және жұқпалы аурулар ғыл.-зерт. институтында (қазіргі Гигиена және эпидемиол. ғыл.-зерт. орт.) директордың ғыл. жұмыстар жөніндегі орынбасары болды. 1986 жылдан қазіргі [[Гигиена]] және эпидемиол. ғыл.-зерт. орт-нда әуелі құрметті [[директор]], одан соң құрметті кеңесші. 1953 ж. «Хронический бруцеллез» деген тақырыпта докт. дисс. қорғаған. Негізгі ғыл.-зерттеулері иммунол., аллергол., [[силикоз]], сарып (бруцеллез) сырқаттарының себебін анықтау, емдеу тәсілдерін табу мәселелеріне арналған. Ол Қазақстанда тараған [[тыныс жолы]] аллерг. ауруларының себебін анықтау тәсілдерін жетілдірді және адам денесінің [[аллерген]]дерге жауап реакциясын зерттеді, сарып микробы тудыратын аллерг. реакцияның табиғи сырын ашты. Қазақ КСР-і Мемл. сыйл. лауреаты (1980). Қазан революциясы, «[[Құрмет Белгісі]]», Халықтар достығы ордендерімен марапатталған.<ref>Қазақ энциклопедиясы</ref> ==Сыртқы сілтеме== * http://www.unesco.kz/heritagenet/kz/participant/scientists/list_science.html * http://www.unesco.kz/heritagenet/kz/participant/scientists/beklemishev.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160310145622/http://www.unesco.kz/heritagenet/kz/participant/scientists/beklemishev.htm |date=2016-03-10 }} * http://www.need4stud.ru/photo/moskovskij_gosudarstvennyj_universitet_pechati/beklemishev_nikolaj_dmitrievich/4-0-28 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130323173133/http://www.need4stud.ru/photo/moskovskij_gosudarstvennyj_universitet_pechati/beklemishev_nikolaj_dmitrievich/4-0-28 |date=2013-03-23 }} ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:1915 жылы туғандар]] [[Санат:Ресейде туғандар]] [[Санат:2002 жылы қайтыс болғандар]] [[Санат:Қазақстан дәрігерлері]] [[Санат:Қазақстан ғалымдары]] [[Санат:Профессорлар]] [[Санат:Академиктер]] [[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері]] {{stub}} t5co9ivxi84m7ixs4dxssjvwreplr0e 0 29077 3484111 3460520 2025-06-28T01:09:53Z Kotyatzhan 159381 3484111 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Making Paper.gif|thumb| alt=A.|[[Цай Лунь]] бойынша қағаз жасау]] '''Қағаз''' ({{lang-fa|كاغد}} — «кағоз») — [[Өсімдік ұлпасы|өсімдік талшықтарын]] белгілі бір тәсілмен өңдеу және бір-бірімен ұйыстыра байланыстыру арқылы жұқа парақ түрінде жасалатын [[материал]]. == Қағаз өндіру == Қағаз өндіру үшін әр түрлі ағаштар мен бір жылдық өсімдіктер [[целлюлоза]]сы және ағаш массасы (уатылған ағашқа [[су]] араластырылған талшықты қойыртпақ) жұмсалады. Қасиетін жоғарылату үшін қағаз массасына (қағаз және картон жасау үшін пайдаланылатын ұнтақталған талшықты материалдар, су, үстемелер, бояғыш, желімдегіш заттар қоспасы) қосымша минералдық үстемелер қосады: минералдық заттар ([[каолин]], [[тальк]], т.б.) қағаз түсін ағартады, [[Тығыздық|тығыздығы]] мен тегістігін арттырады және жақсы баспалық қасиеттер (мөлдір емес, бояу жұғатын, т.б.) береді; желімдік материалдар ([[канифоль]] желім, [[крахмал]], [[шайыр]], т.б.) қағаздың [[сия]] сормайтын қасиетін және парақтың беріктігі мен тығыздығын арттырады; кейбір қағаз түрлерін жасауда [[бояғыштар]], [[химиялық талшықтар]], т.б. қолданылады. == Тарихы == Қағаз тұңғыш рет ІІ ғасырда [[Қытай]]да жасалды, [[Еуропа]]да ХІ-ХІІ ғасырларда пайда болды. Оған негізгі материал ретінде [[зығыр]], [[Мақта (шитті)|мақта]], [[кендір]] пайдаланылды. Қағаз өндіру кітап басу мүмкіндігі ашылғаннан кейін қауырт дамыды. ХVІІ-ХVІІІ ғасырлар аралығында Голландияда ұнтақтауыш жаңа аппараттың – роллдың жасалуы және француздық [[Николас Луи Робер]] ұсынған (1799) механикалық әдіспен үздіксіз қағаз құю әдісі шыққаннан бастап, машиналық өндіріс пайда болды. Шикізат есебінде [[Ағаш (материал)|ағаш]], [[целлюлоза]] талшықтары қолданылды. == Қағаздың түрлері == [[Сурет:FileStack retouched.jpg|thumb| alt=A.| Қағаздар]] Қағаздың 600-ден астам түрі бар. Қағаз 11 топқа бөлінеді: # ''[[Баспалық қағаз]]'' (баспаханалық, офсеттік, иллюстрациялық, [[Картография|картографиялық]], т.б.) – тегістігімен, түсінің ақтығымен ерекшеленеді, баспа бояуы жақсы жұғылады. [[Түсқағаз|Түсқағаздар]] мен газеттік қағаздар да осы топқа кіреді. # ''[[Жазбалық қағаз]]'' (жазуға, конверттік, карточкалық, т.б. поштаға арналған қағаздар) – бетінің жылтырлығымен, жақсы желімделгіштігімен және сия сормайтындығымен ерекшеленеді. # ''[[Сызба]] және [[сурет]] салу қағазы'' (сурет салу, сызба сызу қағаздары, сызбалық мөлдір және калькалық), әдетте толтырғышсыз (немесе аздап қосылған) массадан жасалады. Мөлдір болу үшін кейбір сорттары көбірек суланып, жоғары қысыммен каландрленеді. Электр оқшаулағыш қағаздың (конденсаторлық, кабельдік, телефондық, оқшаулағыш-орамдық, т.б.) механикалық беріктігі жоғары әрі жақсы диэлектрлік қасиеттерімен сипатталады. # ''[[Сіңіргіш қағаз]]'' (сүзгілік, сорғыштық, т.б.) фибра, жарғақ, санитарлық-гигиеналық бұйымдар, т.б. өндіру үшін қолданылады. Бұлар кеуектеу келеді де, сұйықты жақсы сіңіреді.<ref>[https://medstrahovka.kz/kraft-pakety-dlya-sterilizacii/ Крафт пакеты для стерилизации: особенности и преимущества]{{ref-ru}}</ref> # ''[[Аппараттық қағаз]]'' (таспалық, перфокарталық, т.б.) өте жоғары механикалық беріктігімен сипатталады. Жарық сезгіш қағаз фотографиялық және жарықпен көшіруге қажетті, т.б. қағаз жасауға пайдаланылады. # ''[[Көшірмелік қағаз]] арнайы өңделіп дайындалады. # ''[[Орамдық қағаз]]'' тағамдық және өнеркәсіптік бұйымдарды орауға, бууға, т.б. пайдаланылады. Бұлар берік талшықты материалдардан және өндіріс қалдықтарынан жасалады.<ref>[https://alver.kz/blog/sovety-pokupatelyam/kraft-pakety-vse-chto-nuzhno-znat-o-nikh/ Крафт пакеты: все, что нужно знать о них]{{ref-ru}}</ref> # ''[[Өнеркәсіптік-техникалық қағаз]]'' [[патрон]], [[зімпара]], [[диффузор]] жасауға, жіпке қосуға, дыбыс жазуға қолданылады. Қағаз массасын дайындау бірнеше сатыдан өтеді: талшықты материалдарды ұнтақтау, талшық түріне орай құрам дайындау, массаны бояу, желімдік ерітінді және үстемелер даярлау, т.б. Талшықты материалдарды ұнтақтау – қағаз өндірісіндегі басты операциялардың бірі. Ол үздікті не үздіксіз істейтін аппараттармен жүргізіледі. Ұнтақталған талшық суспензиясына қажетті қосымша заттар қосылып, қағаз массасы тиісті мөлшерге дейін сумен сұйытылады да, аппараттарда тазаланып, қағаз машинасына жіберіледі.<ref name="source1">“Балалар Энциклопедиясы”, V-том</ref> == Қағаз пішімі == '''Қағаз пішімі''' — [[Сантиметр|см]]. өлшемінде берілген стандартты қағаз [[табақ|табағының]] ені мен ұзындығы: 60x90; 70x90; 70x108; 84x108; 90x120 т.б. қ.п болады. == Қағазды климатқа бейімдеу == '''Қағазды климатқа бейімдеу''' — сырттан әкелінген қағазды өңдеу, басу [[цех]]тарының [[климат]]ына бейімдеу. Қағаздың [[Ылғалдылық|ылғалдылығын]], [[температура]]сын тиісті дәрежеге келтіру үшін бұл операция арнайы аспалы құрылғыда атқарылады. == Қағазды кондиционерлеу == '''Қағазды кондиционерлеу''' — басуға дайындалған қағазға арнайы құрылғыларда бөлмедегі [[Ылғалдылық|ылғал]] және [[температура]] параметрлеріне сәйкес қажетті ылғалдық беру.<ref>Полиграфия, өлшеу техникасы, ағаш өңдеу жабдыктары және металл өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі.</ref> == Экологияға әсері == Қазір әлемде [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Канада]], [[Жапония]], [[Швеция]] елдері әлемдегі қағаз өндірісінің басым бөлігін шығарады. Индустриялық мемлекеттерде тұратын халықтың 20 пайызы әлемдегі қағаз өндірісі көлемінің 85 пайызын пайдаланып отыр. Бүгінде жер бетіндегі қоқыстың төрттен бірі қағаз өнімдерінен қалған қалдық болып отыр. Бір ғана дерек, америкалықтар жыл сайын пошта арқылы 4 миллион тоннаға жуық хат-хабар, бандероль алады екен. Бұл әрбір америкалыққа шаққанда, ондаған келіге тұратын зат болып табылады. Ең қызығы, осының барлығы электрондық байланыс арқылы келсе, жыл сайын 150 мың ағашты сақтап қалуға мүмкіндік бар екен. Егер бір тоннадан астам қағаз қалдықтарын қайта өңдеуден өткізетін болса, 17 ағашты аман алып қалады екенбіз. Жалпы қағазды тиімді пайдалану жағына келсек, әр елдің тұтынуы әртүрлі. Мысалы, [[Қытай]] мен [[Үндістан|Үндістанда]] оны көп пайдаланады. Орташа есеппен алғанда, әрбір еуропалық жыл сайын 4 тонна қағаз тұтынады, ал австралиялыққа қажеттілігі — 130 келі ғана екен. Ал британдық отбасы жыл сайын кесілетін 6 ағаштан жасалатын қағаз қалдықтарын далаға тастайтын көрінеді. === Қағаз өндірісі === Қағаз өндірісі әртүрлі 7-8 технологиялық операциядан тұратын процесс. Аз уақытты алмайды. Егер бір тоннадай қағазды қайта өңдеуден өткізетін болса, 17 ағашты, 26 мың литр суды, 3 текшеметр топырақты, 240 литр жанар-жағар май мен 4000 киловатт - сағат электр энергиясын үнемделеді екен. Ал қайта өңдеуден өткізілген өндіріс барысында электр қуатын екі есе аз үнемдеуге болады. Осының арқасында ауаны былғайтын зиянды қалдықтар 70 пайыз төмендейді. Соңғы 20 жыл ішінде әлемде қағаз бұйымдарын тұтыну 92 миллионнан 208 миллионға артып, оның көрсеткіші 128 пайызға артты. Қазіргі заманғы технологияның жанданып, электрондық құжаттың өмірге келуі мен компьютерлік байланыстың артуы бәрібір қағаз өндірісіне кері әсерін тигізіп отырған жоқ. Сұраныс та, қажеттілік те бар. Мысалы, миллион тонна қағаздың 14 мың теміржол вагонына сиятынын ескерсек, бұл саладағы өнімнің азаймай, қайта жыл сайын артып келе жатқанын түсінуге болады. == Қызық деректер == * Негізі бір парақ қағазды өз заңдылығы бойынша жеті рет қана бүктеуге болады дейді сарапшылар, одан ары бүктеу өте күрделі. Алайда жуырда бұл қисынды америкалық бір оқушы бұзды. Ақ қағазды 12 рет бүктеп, ол рекорд жасаған көрінеді. Бұл нәтижені осы уақытқа дейін ешкім түзей алған жоқ. * Жақында бір жазушы жаңашыл бастама көтеріп, оны өзі жүзеге асырды. Ол әжетханалық қағаз арқылы өзінің көркем туындысын жазып, кітап етіп шығарған. Франкфурттегі мұражайда кітап көрмесін өткізген. Жазушының ойынша, «әжетхана — нағыз кітапқұмарлардың орны». * Атақты «[[Титаник]]» кемесінің 3 класты қонақтары тамақтанатын мейрамханасынан бір жолаушының «мәзірі» табылған. Белгісіз қонақ ішкен бұл дастарқан мәзірі кеме апатқа ұшыраған маңда су бетінде қалқып жүрген. Бұл дастарқан мәзірі аукционда 45 мың долларға сатылды. * [[Калифорния|Калифорния штатында]] іс-қағаздары қолданыстағы заңдылыққа сәйкес, жиналған макулатурадан қайта өңделіп, яғни қалдықтан шыққан қағаздан жүргізіледі екен. [[Америка Құрама Штаттары|Американың]] тәуелсіздік декларациясының ең алғашқы жобасы коноплядан жасалған қағазға жазылған көрінеді. * [[2010 жыл]]ы бұрын хайуанды қорлағаны үшін [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың бір азаматы екі жылға сотталды. Ол [[хамелеон]]ды түрлі-түсті суретті қағаздың үстіне отырғызып қойып, тыныштық бермей әбігерге түсірген. Ақырында [[хамелеон]] 19 рет түсін өзгертіп, қорлыққа шыдамай өліп кеткен. * Жалпы әлемде [[әжетхана қағазы]]на сұранысы өте жоғары ел — [[Испания]]. Әсіресе, футбол ойындары басталған шақта испандық жанкүйерлер домалақ әдемі етіп оралған түрлі-түсті әжетхана қағаздарын сатып алып, лента ретінде алаң ортасына қарай атады. [[Футбол]] алаңында отшашулар болып, лентаға оралып жатқан жанкүйерлер бұл сәтті жеңіс үшін, өз клубын қолдау үшін ұйымдастырады. * [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] үкіметі [[Kimberly-Clark]] компаниясын патриоттық қызметі үшін мемлекеттік марапатқа ұсынған. Өйткені компанияның әжетхана қызметіне арнап шығарған түрлі-түсті жұмсақ қағаздары екінші дүниежүзілік соғыс кезінде сарбаздардың қажетіне жараған. Сондай-ақ 1991 жылы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] армиясы «Шөл даладағы дауыл» операциясы кезінде танк пен әскери машиналардың үстін жасырын жабу үшін түрлі-түсті қағаздарды пайдаланған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қағаз]] [[Санат:Полиграфия]] 6lvllwihhwwkv43a1ogdldh5tqng8tl 0 29197 3484062 3479643 2025-06-27T17:41:26Z Casserium 68287 /* Президент кеңсесінің бастықтары */ 3484062 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік орган |атауы = Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі |қысқартылған атауы = |шынайы атауы = |шынайы атауы1 = |шынайы атауы2 = |мемлекет = {{байрақ|Қазақстан}} |құзыреті = |құзерет_тақырып_мәтіні = |эмблема = Flag of the President of Kazakhstan.svg |эмблеманың ені = |эмблеманың тақырыбы = [[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Президентінің туы]] |мөрі = |мөрдің ені = |мөрдің тақырыбы = |сурет = |сурет ені = |сурет тақырыбы = |құрылған жылы = [[20 қазан]] [[1995 жыл|1995]] |ізашары1 = |ізашары2 = |таратылған жылы = |ізбасары = |бағынады = |штаб-пәтері = {{байрақ|Астана}}, [[Ақорда (резиденция)|Ақорда резиденциясы]] |қызметкерлер = 450 адам (2024)<ref name="casp">[https://caspian.institute/product/sektor-kazahstana-kisi/politicheskij-shtab-prezidenta-tokaeva-38734.shtml Политический штаб президента Токаева]</ref> |бюджет = 250 миллион $<ref name="casp" /> |министрдің есімі1 = |министрдің міндеті1 = |министрдің есімі2 = |министрдің міндеті2 = |басшылықтың есімі1 = [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]] |басшылықтың лауазымы1 = Басшысы |басшылықтың есімі2 = |басшылықтың лауазымы2 = Басшының бірінші орынбасары |жоғарыда тұрған мекеме = |бір мекемеге қарасты орган1 = |бір мекемеге қарасты орган2 = |құжат1 = |сайты = https://www.akorda.kz/ |түсініктемелер = |карта = |карта ені = |картаның тақырыбы = }} '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' — [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан президентіне]] тікелей бағынатын және есеп беретін, Президенттің қызметін ақпараттық-талдамалық, құқықтық, хаттамалық-ұйымдастырушылық, құжаттамалық жағынан қамтамасыз ететін мемлекеттік орган.<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U080000552_ Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі туралы ережені бекіту туралы]</ref> == Тарихы == 1990 жылы 24 сәуірде Президент лауазымының енгізілуіне байланысты оның қызметін қамтамасыз ету үшін Президент кеңсесі (аппараты) құрылды. 1990 жылы 20 қарашада Министрлер Кеңесінің аппараты Президент аппаратына қосылды. 1991 жылдан бастап ол Президент пен Министрлер Кабинетiнiң аппараты деп атала бастады. 1994 жылы 13 сәуірде одан Президент аппараты қайта бөлінді. Жаңа Конституция қабылдануына байланысты Президент аппараты 1995 жылғы 20 қазаннан бастап Президент Әкімшілігі болып өзгертілді. == Қызметі == Негізгі міндеттері Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы кеңесші органдардың қызметін қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың қызметіне жалпы бақылау, соның ішінде мемлекет басшысының актілері мен тапсырмаларының орындалуын қадағалау, Қазақстан Республикасы Президентінің шешімдерін сөзсіз, мүлтіксіз және дер кезінде орындауды қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының Президентін елдегі және шет елдегі жағдай туралы дер кезінде әрі толық хабардар ету болып табылады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі мемлекет басшысының халық пен мемлекет биліктің бірлігін, конституциялық заңдылықтың мызғымай сақталуын, адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, мемлекеттік егемендікті, конституцияны. құрылысты қорғау және нығайту, Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен аумақтық тұтастығын қамтамасыз ету жөніндегі саясатын іске асыруға, елдің әлеуметтік-экоомикалық даму стратегиясын іске асыру жөніндегі шаралар кешенін әзірлеуге қатысады, Елбасының Қазақстан халқына арналған жыл сайынғы Жолдауын даярлауға қатысады. Ол мемлекет басшысы айқындайтын еліміздің сыртқы саяси стратегиясын әзірлейді, сыртқы экономиялық мәселелер бойынша ұсыныстарды тұжырымдайды, Қазақстан Республикасының Президентінің сыртқы саяси құзыретін протоколдық қамтамасыз етуді жүзеге асырады. Құқық қорғау және өзге мемлекет органдардың қылмысқа қарсы күресін, ұлттық қауіпсіздікті, құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз ету жөніндегі қызметін үйлестіруді және бақылау жасауды жүзеге асыра отырып, Президентке мемлекеттің құқықтық саясатының негізгі бағыттары жөнінде ұсыныстар енгізеді. Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасының Парламентіне қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз ету мақсатында оны Парламенттегі заң шығарудың жай-күйі және онда қаралатын мәселелер туралы ұдайы хабардар етіп отырады. Қазақстан Республикасы Президентіне: Парламент Мәжілісіне заң жобаларын енгізу туралы, Үкімет актілерінің күшін жою не толық немесе ішінара тоқтата тұру, Үкіметтің аса маңызды мәселелер жөніндегі отырыстарында мемлекет басшысының төрағалық етуі, мемлекеттің орталық атқарушы органдарын құру, тарату және қайта ұйымдастыру туралы ұсыныстар енгізеді. Қазақстан Республикасы Президентінің Конституциялық Кеңеске өтініштерін және оның шешімдеріне мемлекет басшысының қарсылықтарын дайындауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының оған тікелей бағынатын әрі есеп беретін мемлекеттік органдарға және Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы кеңесші органдарға қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз етеді. Әкімшілік елдің аймақтық саясатының стратегиясы, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың сындарлы түрде бірлесіп жұмыс істеуі, олардың елдің орталық органдарымен, көршілес мемлекеттердің шекара маңындағы аймақтарымен өзара іс-қимылдары жөнінде болжам жасауды және Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыныстар тұжырымдауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының әкімдермен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасының Президентінің актілері мен тапсырмаларын барлық мемлекеттік органдар мен мемлекеттің лауазымды тұлғаларының сөзсіз және мүлтіксіз орындауына, Үкіметтің, орталық атқарушы және өзге мемлекеттік органдардың және лауазымды тұлғалардың актілерінің Конституцияға, ел заңдарына, Президент актілеріне сәйкестігіне бақылау жасауды жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі жүргізетін тексерулердің нәтижелері мен олар бойынша жасалынған қорытындылар ұдайы Қазақстан Республикасының Президентіне баяндалып отырады. Мемлекет басшысының қызметін ақпараттық-талдау тұрғысында қамтамасыз етуді жүзеге асыра отырып, ішкі және сыртқы саяси ахуалға талдау жүргізеді, Қазақстан Республикасының Президентінің БАҚ-мен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді, мемлекет басшысының қарауына республикадағы мемлекеттік қызметтің заңдары мен жүйесін жетілдіру, кадрларды іріктеу және орналастыру жөнінде ұсыныстар енгізеді, қызметке тағайындау және қызметтен босату кезінде материалдарды рәсімдейді. Елбасының өзге өкілеттіктерін іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында Президенттің азаматтық, саяси баспана беру мәселелері жөніндегі шешімдерінің жобаларын әзірлейді, Президентке мемлекеттік наградалармен марапаттау әрі құрметті, жоғары әскери және өзге атақтарды, сыныптық шендерді, дипломатиялық дәрежелерді беру жөнінде ұсыныстар енгізеді, Президенттің азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асыруын қамтамасыз етеді, Елбасы бекітетін мемлекеттік бағдарламаларды әзірлеуге қатысады. Президент әкімшілігі Қазақстан Республикасынң Президенті жанындағы кеңесші органдарға тапсырмалар беруге хақылы, көзделген өкілеттіктерін іске асыру үшін мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалардан қажетті ақпаратты, құжаттар мен өзге материалдарды сұратуға және алуға хақысы бар.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия // Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, V том</ref> == Құрылымы == Президент Әкімшілігінің 2025 жылғы құрылымы: ; Басшылық * [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі]]: [[Ерлан Тынымбайұлы Қарин|Ерлан Қарин]] * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы: [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебай]] * [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің]] хатшысы: [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ішкі саясат және коммуникациялар мәселелері жөніндегі көмекшісі: [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]] * Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің көмекшісі: [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]] * Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесінің бастығы: [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі – Президенттің халықаралық экологиялық ынтымақтастық жөніндегі арнаулы өкілі: [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі: [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі — [[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|Баспасөз хатшысы]]: [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Мұрат Қалибекұлы Баймұқашев|Мұрат Баймұқашев]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Нұржан Хажимұратұлы Каджиақбаров|Нұржан Каджиақбаров]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары – ҚХА хатшылығының меңгерушісі: [[Марат Алмасұлы Әзілханов|Марат Әзілханов]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Дмитрий Валерьевич Останькович|Дмитрий Останькович]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Расул Сурмалиевич Ахметов|Расул Ахметов]] ; Құрылымдық бөлімшелер * Ақпараттық ресурстарды қорғау бөлімі (меңгерушісі: Ержан Сейітқұлов) * Әлеуметтік-экономикалық саясат бөлімі (меңгерушісі: Рақымжан Ерназар) * Жалпы бөлім (меңгерушісі: Ербол Адаев) * Коммуникациялар бөлімі (меңгерушісі: Қанат Құлшыманов) * Құқық қорғау жүйесі бөлімі (меңгерушісі: Дәурен Ерғарин) * Мемлекеттік бақылау бөлімі (меңгерушісі: Бақытжан Сапиев) * Мемлекеттік құқық бөлімі (меңгерушісі: Айдар Жарылғанов) * Мемлекеттік қызмет бөлімі (меңгерушісі: Руслан Тұрғаналы) * Өңірлік даму мониторингі бөлімі (меңгерушісі: Рустам Баялиев) * Өтініштерді қарауды бақылау бөлімі (меңгерушісі: Қанатбек Жайсаңбаев) * Сыртқы саясат бөлімі (меңгерушісі: Ернар Лазар) * Цифрландыруды дамыту бөлімі (меңгерушісі: Қуат Сандалов) * Ішкі саясат бөлімі (меңгерушісі: Абзал Нүкенов) * Қазақстан Республикасы Президентінің Кеңсесі (бастығы: Бақытжан Сариев) * Қазақстан Республикасы Президентінің Баспасөз қызметі (Президенттің баспасөз хатшысы: Руслан Желдібай) * Қазақстан Республикасы Президентінің Протокол қызметі (бастығы: Марат Әшім) * Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы Парламентіндегі Өкілдігі (басшысы: Әмірбек Оспанбеков) * Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кеңесшісінің хатшылығы (меңгерушісі: Жанна Нұржанова) * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының хатшылығы (меңгерушісі: Берік Беркімбаев) * Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығы (меңгерушісі: Марат Әзілханов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Ахуалдық орталығы (меңгерушісі: ''бос орын'') * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Әскери қауіпсіздік және қорғаныс бөлімі (меңгерушісі: Марат Аймашев) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Қауіпсіздіктің өзекті мәселелері бөлімі (меңгерушісі: Расул Оразғұлов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Талдау бөлімі (меңгерушісі: Александр Суханов)<ref>[https://www.akorda.kz/kz/executive_office/executive_office_stucture Президент Әкімшілігінің құрылымы]</ref> ; Қарамағындағы мемлекеттік мекемелер * [[Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві|«Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві» РММ]] * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы «Орталық коммуникациялар қызметі» РММ * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы [[Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты|«Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты»]] РММ == Басшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақ КСР Президентінің кеңсесі, аппараты (1990)<br>Қазақстан Республикасы Президенті мен Министрлер Кабинетiнiң аппараты (1991–1994) <br>Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты (1990–1991, 1994–1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || мамыр 1990 || қазан 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі (1995–)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сағынбек Тоқабайұлы Тұрсынов|Сағынбек Тұрсынов]]<br>{{small|(1946 туған)}} || қазан 1995 || маусым 1996 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || маусым 1996 || қазан 1996 |- | 2 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қазан 1996 || қазан 1997 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қазан 1997 || қаңтар 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қаңтар 1998 || ақпан 1998 |- | 4 || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || ақпан 1998 || тамыз 1998 |- | 5 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || тамыз 1998 || ақпан 1999 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || ақпан 1999 || қаңтар 2002 |- | 7 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 29 қаңтар 2002 || 10 наурыз 2004 |- | 8 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || 10 наурыз 2004 || 9 желтоқсан 2004 |- | 9 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 19 желтоқсан 2004 || 23 қаңтар 2008 |- | 10 || [[Сурет:Kairat Kelimbetov at the World Economic Forum on Europe 2011.jpg|99px]] || [[Қайрат Нематұлы Келімбетов|Қайрат Келімбетов]]<br>{{small|(1969 туған)}} || 23 қаңтар 2008 || 13 қазан 2008 |- | 11 || [[Сурет:Aslan Musin (2008-06-10).jpg|99px]] || [[Аслан Есболайұлы Мусин|Аслан Мусин]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 13 қазан 2008 || 21 қыркүйек 2012 |- | 12 || [[Сурет:Karim Massimov (2011-04-01) (cropped).jpg|99px]] || [[Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов|Кәрім Мәсімов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 24 қыркүйек 2012 || 3 сәуір 2014 |- | 13 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 3 сәуір 2014 || 21 маусым 2016 |- | 14 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 21 маусым 2016 || 10 қыркүйек 2018 |- | 15 || [[Сурет:Aset Isekeshev (cropped).jpg|99px]] || [[Әсет Өрентайұлы Исекешев|Әсет Исекешев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 10 қыркүйек 2018 || 24 наурыз 2019 |- | 16 || [[Сурет:Bakhytzhan Sagintayev (2018-07-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаев|Бақытжан Сағынтаев]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 24 наурыз 2019 || 28 маусым 2019 |- | 17 || [[Сурет:Kusherbayev Krymbek.jpg|99px]] || [[Қырымбек Елеуұлы Көшербаев|Қырымбек Көшербаев]]<br>{{small|(1955 туған)}} || 28 маусым 2019 || 18 қыркүйек 2019 |- | 18 || [[Сурет:Erlan Qoşanov (2023-06-19, B).jpg|99px]] || [[Ерлан Жақанұлы Қошанов|Ерлан Қошанов]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 18 қыркүйек 2019 || 1 ақпан 2022 |- | 19 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 1 ақпан 2022 || 3 сәуір 2023 |- | 20 || [[Сурет:Oljas Bektenov (February 2020, cropped).jpg|99px]] || [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 3 сәуір 2023 || 6 ақпан 2024 |- | 21 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 6 ақпан 2024 || — |} === Президент әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |- |} === Президент кеңсесінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің хатшылығы (1991—1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1991 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің кеңсесі (1995—)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1995 || 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Махмұд Базарқұлұлы Қасымбеков|Махмұд Қасымбеков]]<br>{{small|(1952 туған)}} || 1996 || 19 наурыз 2019 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Нұрлан Баймолдаұлы Оңжанов|Нұрлан Онжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 21 наурыз 2019 || 13 маусым 2022 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 14 маусым 2022 || — |} === Президент протокол қызметінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Асқар Ахметұлы Мусинов|Асқар Мусинов]]<br>{{small|(1961—2024)}} || 1997 || 1999 |- | 2 || [[Сурет:Жансеит Кансеитович (cropped 2).jpg|99px]] || [[Жансейіт Қансейітұлы Түймебаев|Жансейіт Түймебаев]]<br>{{small|(1958 туған)}} || қыркүйек 1999 || 1 ақпан 2006 |- | 3 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 1 ақпан 2006 || 25 тамыз 2009 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Румиль Тауфикұлы Тауфиков|Румиль Тауфиков]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 25 тамыз 2009 || 20 қазан 2015 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәди Бәкірұлы Атамқұлов|Мәди Атамқұлов]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 28 қазан 2015 || 2 шілде 2021 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Леонидович Михно|Дмитрий Михно]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 2 шілде 2021 || 15 наурыз 2023 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Марат Кенжеғалиұлы Әшім|Марат Әшім]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 15 наурыз 2023 || — |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Мемлекет басшыларының кеңсесі]] [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігі]] 13x6qlw8gjmb9qaao38npdhpvvw2sg8 3484063 3484062 2025-06-27T17:41:45Z Casserium 68287 3484063 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік орган |атауы = Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі |қысқартылған атауы = |шынайы атауы = |шынайы атауы1 = |шынайы атауы2 = |мемлекет = {{байрақ|Қазақстан}} |құзыреті = |құзерет_тақырып_мәтіні = |эмблема = Flag of the President of Kazakhstan.svg |эмблеманың ені = |эмблеманың тақырыбы = [[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Президентінің туы]] |мөрі = |мөрдің ені = |мөрдің тақырыбы = |сурет = |сурет ені = |сурет тақырыбы = |құрылған жылы = [[20 қазан]] [[1995 жыл|1995]] |ізашары1 = |ізашары2 = |таратылған жылы = |ізбасары = |бағынады = |штаб-пәтері = {{байрақ|Астана}}, [[Ақорда (резиденция)|Ақорда резиденциясы]] |қызметкерлер = 450 адам (2024)<ref name="casp">[https://caspian.institute/product/sektor-kazahstana-kisi/politicheskij-shtab-prezidenta-tokaeva-38734.shtml Политический штаб президента Токаева]</ref> |бюджет = 250 миллион $<ref name="casp" /> |министрдің есімі1 = |министрдің міндеті1 = |министрдің есімі2 = |министрдің міндеті2 = |басшылықтың есімі1 = [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]] |басшылықтың лауазымы1 = Басшысы |басшылықтың есімі2 = |басшылықтың лауазымы2 = Басшының бірінші орынбасары |жоғарыда тұрған мекеме = |бір мекемеге қарасты орган1 = |бір мекемеге қарасты орган2 = |құжат1 = |сайты = https://www.akorda.kz/ |түсініктемелер = |карта = |карта ені = |картаның тақырыбы = }} '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' — [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан президентіне]] тікелей бағынатын және есеп беретін, Президенттің қызметін ақпараттық-талдамалық, құқықтық, хаттамалық-ұйымдастырушылық, құжаттамалық жағынан қамтамасыз ететін мемлекеттік орган.<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U080000552_ Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі туралы ережені бекіту туралы]</ref> == Тарихы == 1990 жылы 24 сәуірде Президент лауазымының енгізілуіне байланысты оның қызметін қамтамасыз ету үшін Президент кеңсесі (аппараты) құрылды. 1990 жылы 20 қарашада Министрлер Кеңесінің аппараты Президент аппаратына қосылды. 1991 жылдан бастап ол Президент пен Министрлер Кабинетiнiң аппараты деп атала бастады. 1994 жылы 13 сәуірде одан Президент аппараты қайта бөлінді. Жаңа Конституция қабылдануына байланысты Президент аппараты 1995 жылғы 20 қазаннан бастап Президент Әкімшілігі болып өзгертілді. == Қызметі == Негізгі міндеттері Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы кеңесші органдардың қызметін қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың қызметіне жалпы бақылау, соның ішінде мемлекет басшысының актілері мен тапсырмаларының орындалуын қадағалау, Қазақстан Республикасы Президентінің шешімдерін сөзсіз, мүлтіксіз және дер кезінде орындауды қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының Президентін елдегі және шет елдегі жағдай туралы дер кезінде әрі толық хабардар ету болып табылады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі мемлекет басшысының халық пен мемлекет биліктің бірлігін, конституциялық заңдылықтың мызғымай сақталуын, адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, мемлекеттік егемендікті, конституцияны. құрылысты қорғау және нығайту, Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен аумақтық тұтастығын қамтамасыз ету жөніндегі саясатын іске асыруға, елдің әлеуметтік-экоомикалық даму стратегиясын іске асыру жөніндегі шаралар кешенін әзірлеуге қатысады, Елбасының Қазақстан халқына арналған жыл сайынғы Жолдауын даярлауға қатысады. Ол мемлекет басшысы айқындайтын еліміздің сыртқы саяси стратегиясын әзірлейді, сыртқы экономиялық мәселелер бойынша ұсыныстарды тұжырымдайды, Қазақстан Республикасының Президентінің сыртқы саяси құзыретін протоколдық қамтамасыз етуді жүзеге асырады. Құқық қорғау және өзге мемлекет органдардың қылмысқа қарсы күресін, ұлттық қауіпсіздікті, құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз ету жөніндегі қызметін үйлестіруді және бақылау жасауды жүзеге асыра отырып, Президентке мемлекеттің құқықтық саясатының негізгі бағыттары жөнінде ұсыныстар енгізеді. Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасының Парламентіне қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз ету мақсатында оны Парламенттегі заң шығарудың жай-күйі және онда қаралатын мәселелер туралы ұдайы хабардар етіп отырады. Қазақстан Республикасы Президентіне: Парламент Мәжілісіне заң жобаларын енгізу туралы, Үкімет актілерінің күшін жою не толық немесе ішінара тоқтата тұру, Үкіметтің аса маңызды мәселелер жөніндегі отырыстарында мемлекет басшысының төрағалық етуі, мемлекеттің орталық атқарушы органдарын құру, тарату және қайта ұйымдастыру туралы ұсыныстар енгізеді. Қазақстан Республикасы Президентінің Конституциялық Кеңеске өтініштерін және оның шешімдеріне мемлекет басшысының қарсылықтарын дайындауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының оған тікелей бағынатын әрі есеп беретін мемлекеттік органдарға және Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы кеңесші органдарға қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз етеді. Әкімшілік елдің аймақтық саясатының стратегиясы, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың сындарлы түрде бірлесіп жұмыс істеуі, олардың елдің орталық органдарымен, көршілес мемлекеттердің шекара маңындағы аймақтарымен өзара іс-қимылдары жөнінде болжам жасауды және Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыныстар тұжырымдауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының әкімдермен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасының Президентінің актілері мен тапсырмаларын барлық мемлекеттік органдар мен мемлекеттің лауазымды тұлғаларының сөзсіз және мүлтіксіз орындауына, Үкіметтің, орталық атқарушы және өзге мемлекеттік органдардың және лауазымды тұлғалардың актілерінің Конституцияға, ел заңдарына, Президент актілеріне сәйкестігіне бақылау жасауды жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі жүргізетін тексерулердің нәтижелері мен олар бойынша жасалынған қорытындылар ұдайы Қазақстан Республикасының Президентіне баяндалып отырады. Мемлекет басшысының қызметін ақпараттық-талдау тұрғысында қамтамасыз етуді жүзеге асыра отырып, ішкі және сыртқы саяси ахуалға талдау жүргізеді, Қазақстан Республикасының Президентінің БАҚ-мен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді, мемлекет басшысының қарауына республикадағы мемлекеттік қызметтің заңдары мен жүйесін жетілдіру, кадрларды іріктеу және орналастыру жөнінде ұсыныстар енгізеді, қызметке тағайындау және қызметтен босату кезінде материалдарды рәсімдейді. Елбасының өзге өкілеттіктерін іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында Президенттің азаматтық, саяси баспана беру мәселелері жөніндегі шешімдерінің жобаларын әзірлейді, Президентке мемлекеттік наградалармен марапаттау әрі құрметті, жоғары әскери және өзге атақтарды, сыныптық шендерді, дипломатиялық дәрежелерді беру жөнінде ұсыныстар енгізеді, Президенттің азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асыруын қамтамасыз етеді, Елбасы бекітетін мемлекеттік бағдарламаларды әзірлеуге қатысады. Президент әкімшілігі Қазақстан Республикасынң Президенті жанындағы кеңесші органдарға тапсырмалар беруге хақылы, көзделген өкілеттіктерін іске асыру үшін мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалардан қажетті ақпаратты, құжаттар мен өзге материалдарды сұратуға және алуға хақысы бар.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия // Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, V том</ref> == Құрылымы == Президент Әкімшілігінің 2025 жылғы құрылымы: ; Басшылық * [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі]]: [[Ерлан Тынымбайұлы Қарин|Ерлан Қарин]] * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы: [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебай]] * [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің]] хатшысы: [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ішкі саясат және коммуникациялар мәселелері жөніндегі көмекшісі: [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]] * Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің көмекшісі: [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]] * Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесінің бастығы: [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі – Президенттің халықаралық экологиялық ынтымақтастық жөніндегі арнаулы өкілі: [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі: [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі — [[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|Баспасөз хатшысы]]: [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Мұрат Қалибекұлы Баймұқашев|Мұрат Баймұқашев]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Нұржан Хажимұратұлы Каджиақбаров|Нұржан Каджиақбаров]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары – ҚХА хатшылығының меңгерушісі: [[Марат Алмасұлы Әзілханов|Марат Әзілханов]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Дмитрий Валерьевич Останькович|Дмитрий Останькович]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Расул Сурмалиевич Ахметов|Расул Ахметов]] ; Құрылымдық бөлімшелер * Ақпараттық ресурстарды қорғау бөлімі (меңгерушісі: Ержан Сейітқұлов) * Әлеуметтік-экономикалық саясат бөлімі (меңгерушісі: Рақымжан Ерназар) * Жалпы бөлім (меңгерушісі: Ербол Адаев) * Коммуникациялар бөлімі (меңгерушісі: Қанат Құлшыманов) * Құқық қорғау жүйесі бөлімі (меңгерушісі: Дәурен Ерғарин) * Мемлекеттік бақылау бөлімі (меңгерушісі: Бақытжан Сапиев) * Мемлекеттік құқық бөлімі (меңгерушісі: Айдар Жарылғанов) * Мемлекеттік қызмет бөлімі (меңгерушісі: Руслан Тұрғаналы) * Өңірлік даму мониторингі бөлімі (меңгерушісі: Рустам Баялиев) * Өтініштерді қарауды бақылау бөлімі (меңгерушісі: Қанатбек Жайсаңбаев) * Сыртқы саясат бөлімі (меңгерушісі: Ернар Лазар) * Цифрландыруды дамыту бөлімі (меңгерушісі: Қуат Сандалов) * Ішкі саясат бөлімі (меңгерушісі: Абзал Нүкенов) * Қазақстан Республикасы Президентінің Кеңсесі (бастығы: Бақытжан Сариев) * Қазақстан Республикасы Президентінің Баспасөз қызметі (Президенттің баспасөз хатшысы: Руслан Желдібай) * Қазақстан Республикасы Президентінің Протокол қызметі (бастығы: Марат Әшім) * Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы Парламентіндегі Өкілдігі (басшысы: Әмірбек Оспанбеков) * Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кеңесшісінің хатшылығы (меңгерушісі: Жанна Нұржанова) * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының хатшылығы (меңгерушісі: Берік Беркімбаев) * Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығы (меңгерушісі: Марат Әзілханов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Ахуалдық орталығы (меңгерушісі: ''бос орын'') * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Әскери қауіпсіздік және қорғаныс бөлімі (меңгерушісі: Марат Аймашев) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Қауіпсіздіктің өзекті мәселелері бөлімі (меңгерушісі: Расул Оразғұлов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Талдау бөлімі (меңгерушісі: Александр Суханов)<ref>[https://www.akorda.kz/kz/executive_office/executive_office_stucture Президент Әкімшілігінің құрылымы]</ref> ; Қарамағындағы мемлекеттік мекемелер * [[Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві|«Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві» РММ]] * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы «Орталық коммуникациялар қызметі» РММ * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы [[Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты|«Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты»]] РММ == Басшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақ КСР Президентінің кеңсесі, аппараты (1990)<br>Қазақстан Республикасы Президенті мен Министрлер Кабинетiнiң аппараты (1991–1994) <br>Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты (1990–1991, 1994–1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || мамыр 1990 || қазан 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі (1995–)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сағынбек Тоқабайұлы Тұрсынов|Сағынбек Тұрсынов]]<br>{{small|(1946 туған)}} || қазан 1995 || маусым 1996 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || маусым 1996 || қазан 1996 |- | 2 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қазан 1996 || қазан 1997 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қазан 1997 || қаңтар 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қаңтар 1998 || ақпан 1998 |- | 4 || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || ақпан 1998 || тамыз 1998 |- | 5 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || тамыз 1998 || ақпан 1999 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || ақпан 1999 || қаңтар 2002 |- | 7 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 29 қаңтар 2002 || 10 наурыз 2004 |- | 8 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || 10 наурыз 2004 || 9 желтоқсан 2004 |- | 9 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 19 желтоқсан 2004 || 23 қаңтар 2008 |- | 10 || [[Сурет:Kairat Kelimbetov at the World Economic Forum on Europe 2011.jpg|99px]] || [[Қайрат Нематұлы Келімбетов|Қайрат Келімбетов]]<br>{{small|(1969 туған)}} || 23 қаңтар 2008 || 13 қазан 2008 |- | 11 || [[Сурет:Aslan Musin (2008-06-10).jpg|99px]] || [[Аслан Есболайұлы Мусин|Аслан Мусин]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 13 қазан 2008 || 21 қыркүйек 2012 |- | 12 || [[Сурет:Karim Massimov (2011-04-01) (cropped).jpg|99px]] || [[Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов|Кәрім Мәсімов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 24 қыркүйек 2012 || 3 сәуір 2014 |- | 13 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 3 сәуір 2014 || 21 маусым 2016 |- | 14 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 21 маусым 2016 || 10 қыркүйек 2018 |- | 15 || [[Сурет:Aset Isekeshev (cropped).jpg|99px]] || [[Әсет Өрентайұлы Исекешев|Әсет Исекешев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 10 қыркүйек 2018 || 24 наурыз 2019 |- | 16 || [[Сурет:Bakhytzhan Sagintayev (2018-07-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаев|Бақытжан Сағынтаев]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 24 наурыз 2019 || 28 маусым 2019 |- | 17 || [[Сурет:Kusherbayev Krymbek.jpg|99px]] || [[Қырымбек Елеуұлы Көшербаев|Қырымбек Көшербаев]]<br>{{small|(1955 туған)}} || 28 маусым 2019 || 18 қыркүйек 2019 |- | 18 || [[Сурет:Erlan Qoşanov (2023-06-19, B).jpg|99px]] || [[Ерлан Жақанұлы Қошанов|Ерлан Қошанов]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 18 қыркүйек 2019 || 1 ақпан 2022 |- | 19 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 1 ақпан 2022 || 3 сәуір 2023 |- | 20 || [[Сурет:Oljas Bektenov (February 2020, cropped).jpg|99px]] || [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 3 сәуір 2023 || 6 ақпан 2024 |- | 21 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 6 ақпан 2024 || — |} === Президент кеңсесінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің хатшылығы (1991—1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1991 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің кеңсесі (1995—)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1995 || 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Махмұд Базарқұлұлы Қасымбеков|Махмұд Қасымбеков]]<br>{{small|(1952 туған)}} || 1996 || 19 наурыз 2019 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Нұрлан Баймолдаұлы Оңжанов|Нұрлан Онжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 21 наурыз 2019 || 13 маусым 2022 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 14 маусым 2022 || — |} === Президент протокол қызметінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Асқар Ахметұлы Мусинов|Асқар Мусинов]]<br>{{small|(1961—2024)}} || 1997 || 1999 |- | 2 || [[Сурет:Жансеит Кансеитович (cropped 2).jpg|99px]] || [[Жансейіт Қансейітұлы Түймебаев|Жансейіт Түймебаев]]<br>{{small|(1958 туған)}} || қыркүйек 1999 || 1 ақпан 2006 |- | 3 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 1 ақпан 2006 || 25 тамыз 2009 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Румиль Тауфикұлы Тауфиков|Румиль Тауфиков]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 25 тамыз 2009 || 20 қазан 2015 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәди Бәкірұлы Атамқұлов|Мәди Атамқұлов]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 28 қазан 2015 || 2 шілде 2021 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Леонидович Михно|Дмитрий Михно]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 2 шілде 2021 || 15 наурыз 2023 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Марат Кенжеғалиұлы Әшім|Марат Әшім]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 15 наурыз 2023 || — |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Мемлекет басшыларының кеңсесі]] [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігі]] dorw6xw0kn16e686ad5vpkxb0l40xev 3484064 3484063 2025-06-27T17:47:09Z Casserium 68287 /* Президент кеңсесінің бастықтары */ 3484064 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік орган |атауы = Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі |қысқартылған атауы = |шынайы атауы = |шынайы атауы1 = |шынайы атауы2 = |мемлекет = {{байрақ|Қазақстан}} |құзыреті = |құзерет_тақырып_мәтіні = |эмблема = Flag of the President of Kazakhstan.svg |эмблеманың ені = |эмблеманың тақырыбы = [[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Президентінің туы]] |мөрі = |мөрдің ені = |мөрдің тақырыбы = |сурет = |сурет ені = |сурет тақырыбы = |құрылған жылы = [[20 қазан]] [[1995 жыл|1995]] |ізашары1 = |ізашары2 = |таратылған жылы = |ізбасары = |бағынады = |штаб-пәтері = {{байрақ|Астана}}, [[Ақорда (резиденция)|Ақорда резиденциясы]] |қызметкерлер = 450 адам (2024)<ref name="casp">[https://caspian.institute/product/sektor-kazahstana-kisi/politicheskij-shtab-prezidenta-tokaeva-38734.shtml Политический штаб президента Токаева]</ref> |бюджет = 250 миллион $<ref name="casp" /> |министрдің есімі1 = |министрдің міндеті1 = |министрдің есімі2 = |министрдің міндеті2 = |басшылықтың есімі1 = [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]] |басшылықтың лауазымы1 = Басшысы |басшылықтың есімі2 = |басшылықтың лауазымы2 = Басшының бірінші орынбасары |жоғарыда тұрған мекеме = |бір мекемеге қарасты орган1 = |бір мекемеге қарасты орган2 = |құжат1 = |сайты = https://www.akorda.kz/ |түсініктемелер = |карта = |карта ені = |картаның тақырыбы = }} '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' — [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан президентіне]] тікелей бағынатын және есеп беретін, Президенттің қызметін ақпараттық-талдамалық, құқықтық, хаттамалық-ұйымдастырушылық, құжаттамалық жағынан қамтамасыз ететін мемлекеттік орган.<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U080000552_ Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі туралы ережені бекіту туралы]</ref> == Тарихы == 1990 жылы 24 сәуірде Президент лауазымының енгізілуіне байланысты оның қызметін қамтамасыз ету үшін Президент кеңсесі (аппараты) құрылды. 1990 жылы 20 қарашада Министрлер Кеңесінің аппараты Президент аппаратына қосылды. 1991 жылдан бастап ол Президент пен Министрлер Кабинетiнiң аппараты деп атала бастады. 1994 жылы 13 сәуірде одан Президент аппараты қайта бөлінді. Жаңа Конституция қабылдануына байланысты Президент аппараты 1995 жылғы 20 қазаннан бастап Президент Әкімшілігі болып өзгертілді. == Қызметі == Негізгі міндеттері Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы кеңесші органдардың қызметін қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың қызметіне жалпы бақылау, соның ішінде мемлекет басшысының актілері мен тапсырмаларының орындалуын қадағалау, Қазақстан Республикасы Президентінің шешімдерін сөзсіз, мүлтіксіз және дер кезінде орындауды қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының Президентін елдегі және шет елдегі жағдай туралы дер кезінде әрі толық хабардар ету болып табылады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі мемлекет басшысының халық пен мемлекет биліктің бірлігін, конституциялық заңдылықтың мызғымай сақталуын, адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, мемлекеттік егемендікті, конституцияны. құрылысты қорғау және нығайту, Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен аумақтық тұтастығын қамтамасыз ету жөніндегі саясатын іске асыруға, елдің әлеуметтік-экоомикалық даму стратегиясын іске асыру жөніндегі шаралар кешенін әзірлеуге қатысады, Елбасының Қазақстан халқына арналған жыл сайынғы Жолдауын даярлауға қатысады. Ол мемлекет басшысы айқындайтын еліміздің сыртқы саяси стратегиясын әзірлейді, сыртқы экономиялық мәселелер бойынша ұсыныстарды тұжырымдайды, Қазақстан Республикасының Президентінің сыртқы саяси құзыретін протоколдық қамтамасыз етуді жүзеге асырады. Құқық қорғау және өзге мемлекет органдардың қылмысқа қарсы күресін, ұлттық қауіпсіздікті, құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз ету жөніндегі қызметін үйлестіруді және бақылау жасауды жүзеге асыра отырып, Президентке мемлекеттің құқықтық саясатының негізгі бағыттары жөнінде ұсыныстар енгізеді. Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасының Парламентіне қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз ету мақсатында оны Парламенттегі заң шығарудың жай-күйі және онда қаралатын мәселелер туралы ұдайы хабардар етіп отырады. Қазақстан Республикасы Президентіне: Парламент Мәжілісіне заң жобаларын енгізу туралы, Үкімет актілерінің күшін жою не толық немесе ішінара тоқтата тұру, Үкіметтің аса маңызды мәселелер жөніндегі отырыстарында мемлекет басшысының төрағалық етуі, мемлекеттің орталық атқарушы органдарын құру, тарату және қайта ұйымдастыру туралы ұсыныстар енгізеді. Қазақстан Республикасы Президентінің Конституциялық Кеңеске өтініштерін және оның шешімдеріне мемлекет басшысының қарсылықтарын дайындауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының оған тікелей бағынатын әрі есеп беретін мемлекеттік органдарға және Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы кеңесші органдарға қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз етеді. Әкімшілік елдің аймақтық саясатының стратегиясы, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың сындарлы түрде бірлесіп жұмыс істеуі, олардың елдің орталық органдарымен, көршілес мемлекеттердің шекара маңындағы аймақтарымен өзара іс-қимылдары жөнінде болжам жасауды және Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыныстар тұжырымдауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының әкімдермен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасының Президентінің актілері мен тапсырмаларын барлық мемлекеттік органдар мен мемлекеттің лауазымды тұлғаларының сөзсіз және мүлтіксіз орындауына, Үкіметтің, орталық атқарушы және өзге мемлекеттік органдардың және лауазымды тұлғалардың актілерінің Конституцияға, ел заңдарына, Президент актілеріне сәйкестігіне бақылау жасауды жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі жүргізетін тексерулердің нәтижелері мен олар бойынша жасалынған қорытындылар ұдайы Қазақстан Республикасының Президентіне баяндалып отырады. Мемлекет басшысының қызметін ақпараттық-талдау тұрғысында қамтамасыз етуді жүзеге асыра отырып, ішкі және сыртқы саяси ахуалға талдау жүргізеді, Қазақстан Республикасының Президентінің БАҚ-мен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді, мемлекет басшысының қарауына республикадағы мемлекеттік қызметтің заңдары мен жүйесін жетілдіру, кадрларды іріктеу және орналастыру жөнінде ұсыныстар енгізеді, қызметке тағайындау және қызметтен босату кезінде материалдарды рәсімдейді. Елбасының өзге өкілеттіктерін іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында Президенттің азаматтық, саяси баспана беру мәселелері жөніндегі шешімдерінің жобаларын әзірлейді, Президентке мемлекеттік наградалармен марапаттау әрі құрметті, жоғары әскери және өзге атақтарды, сыныптық шендерді, дипломатиялық дәрежелерді беру жөнінде ұсыныстар енгізеді, Президенттің азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асыруын қамтамасыз етеді, Елбасы бекітетін мемлекеттік бағдарламаларды әзірлеуге қатысады. Президент әкімшілігі Қазақстан Республикасынң Президенті жанындағы кеңесші органдарға тапсырмалар беруге хақылы, көзделген өкілеттіктерін іске асыру үшін мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалардан қажетті ақпаратты, құжаттар мен өзге материалдарды сұратуға және алуға хақысы бар.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия // Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, V том</ref> == Құрылымы == Президент Әкімшілігінің 2025 жылғы құрылымы: ; Басшылық * [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі]]: [[Ерлан Тынымбайұлы Қарин|Ерлан Қарин]] * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы: [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебай]] * [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің]] хатшысы: [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ішкі саясат және коммуникациялар мәселелері жөніндегі көмекшісі: [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]] * Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің көмекшісі: [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]] * Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесінің бастығы: [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі – Президенттің халықаралық экологиялық ынтымақтастық жөніндегі арнаулы өкілі: [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі: [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі — [[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|Баспасөз хатшысы]]: [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Мұрат Қалибекұлы Баймұқашев|Мұрат Баймұқашев]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Нұржан Хажимұратұлы Каджиақбаров|Нұржан Каджиақбаров]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары – ҚХА хатшылығының меңгерушісі: [[Марат Алмасұлы Әзілханов|Марат Әзілханов]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Дмитрий Валерьевич Останькович|Дмитрий Останькович]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Расул Сурмалиевич Ахметов|Расул Ахметов]] ; Құрылымдық бөлімшелер * Ақпараттық ресурстарды қорғау бөлімі (меңгерушісі: Ержан Сейітқұлов) * Әлеуметтік-экономикалық саясат бөлімі (меңгерушісі: Рақымжан Ерназар) * Жалпы бөлім (меңгерушісі: Ербол Адаев) * Коммуникациялар бөлімі (меңгерушісі: Қанат Құлшыманов) * Құқық қорғау жүйесі бөлімі (меңгерушісі: Дәурен Ерғарин) * Мемлекеттік бақылау бөлімі (меңгерушісі: Бақытжан Сапиев) * Мемлекеттік құқық бөлімі (меңгерушісі: Айдар Жарылғанов) * Мемлекеттік қызмет бөлімі (меңгерушісі: Руслан Тұрғаналы) * Өңірлік даму мониторингі бөлімі (меңгерушісі: Рустам Баялиев) * Өтініштерді қарауды бақылау бөлімі (меңгерушісі: Қанатбек Жайсаңбаев) * Сыртқы саясат бөлімі (меңгерушісі: Ернар Лазар) * Цифрландыруды дамыту бөлімі (меңгерушісі: Қуат Сандалов) * Ішкі саясат бөлімі (меңгерушісі: Абзал Нүкенов) * Қазақстан Республикасы Президентінің Кеңсесі (бастығы: Бақытжан Сариев) * Қазақстан Республикасы Президентінің Баспасөз қызметі (Президенттің баспасөз хатшысы: Руслан Желдібай) * Қазақстан Республикасы Президентінің Протокол қызметі (бастығы: Марат Әшім) * Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы Парламентіндегі Өкілдігі (басшысы: Әмірбек Оспанбеков) * Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кеңесшісінің хатшылығы (меңгерушісі: Жанна Нұржанова) * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының хатшылығы (меңгерушісі: Берік Беркімбаев) * Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығы (меңгерушісі: Марат Әзілханов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Ахуалдық орталығы (меңгерушісі: ''бос орын'') * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Әскери қауіпсіздік және қорғаныс бөлімі (меңгерушісі: Марат Аймашев) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Қауіпсіздіктің өзекті мәселелері бөлімі (меңгерушісі: Расул Оразғұлов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Талдау бөлімі (меңгерушісі: Александр Суханов)<ref>[https://www.akorda.kz/kz/executive_office/executive_office_stucture Президент Әкімшілігінің құрылымы]</ref> ; Қарамағындағы мемлекеттік мекемелер * [[Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві|«Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві» РММ]] * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы «Орталық коммуникациялар қызметі» РММ * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы [[Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты|«Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты»]] РММ == Басшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақ КСР Президентінің кеңсесі, аппараты (1990)<br>Қазақстан Республикасы Президенті мен Министрлер Кабинетiнiң аппараты (1991–1994) <br>Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты (1990–1991, 1994–1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || мамыр 1990 || қазан 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі (1995–)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сағынбек Тоқабайұлы Тұрсынов|Сағынбек Тұрсынов]]<br>{{small|(1946 туған)}} || қазан 1995 || маусым 1996 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || маусым 1996 || қазан 1996 |- | 2 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қазан 1996 || қазан 1997 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қазан 1997 || қаңтар 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қаңтар 1998 || ақпан 1998 |- | 4 || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || ақпан 1998 || тамыз 1998 |- | 5 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || тамыз 1998 || ақпан 1999 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || ақпан 1999 || қаңтар 2002 |- | 7 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 29 қаңтар 2002 || 10 наурыз 2004 |- | 8 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || 10 наурыз 2004 || 9 желтоқсан 2004 |- | 9 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 19 желтоқсан 2004 || 23 қаңтар 2008 |- | 10 || [[Сурет:Kairat Kelimbetov at the World Economic Forum on Europe 2011.jpg|99px]] || [[Қайрат Нематұлы Келімбетов|Қайрат Келімбетов]]<br>{{small|(1969 туған)}} || 23 қаңтар 2008 || 13 қазан 2008 |- | 11 || [[Сурет:Aslan Musin (2008-06-10).jpg|99px]] || [[Аслан Есболайұлы Мусин|Аслан Мусин]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 13 қазан 2008 || 21 қыркүйек 2012 |- | 12 || [[Сурет:Karim Massimov (2011-04-01) (cropped).jpg|99px]] || [[Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов|Кәрім Мәсімов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 24 қыркүйек 2012 || 3 сәуір 2014 |- | 13 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 3 сәуір 2014 || 21 маусым 2016 |- | 14 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 21 маусым 2016 || 10 қыркүйек 2018 |- | 15 || [[Сурет:Aset Isekeshev (cropped).jpg|99px]] || [[Әсет Өрентайұлы Исекешев|Әсет Исекешев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 10 қыркүйек 2018 || 24 наурыз 2019 |- | 16 || [[Сурет:Bakhytzhan Sagintayev (2018-07-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаев|Бақытжан Сағынтаев]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 24 наурыз 2019 || 28 маусым 2019 |- | 17 || [[Сурет:Kusherbayev Krymbek.jpg|99px]] || [[Қырымбек Елеуұлы Көшербаев|Қырымбек Көшербаев]]<br>{{small|(1955 туған)}} || 28 маусым 2019 || 18 қыркүйек 2019 |- | 18 || [[Сурет:Erlan Qoşanov (2023-06-19, B).jpg|99px]] || [[Ерлан Жақанұлы Қошанов|Ерлан Қошанов]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 18 қыркүйек 2019 || 1 ақпан 2022 |- | 19 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 1 ақпан 2022 || 3 сәуір 2023 |- | 20 || [[Сурет:Oljas Bektenov (February 2020, cropped).jpg|99px]] || [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 3 сәуір 2023 || 6 ақпан 2024 |- | 21 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 6 ақпан 2024 || — |} === Президент кеңсесінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің хатшылығы (1991—1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1991 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің кеңсесі (1995—)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1995 || 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Махмұд Базарқұлұлы Қасымбеков|Махмұд Қасымбеков]]<br>{{small|(1952 туған)}} || наурыз 1996 || 19 наурыз 2019 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Нұрлан Баймолдаұлы Оңжанов|Нұрлан Онжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 21 наурыз 2019 || 13 маусым 2022 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 14 маусым 2022 || — |} === Президент протокол қызметінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Асқар Ахметұлы Мусинов|Асқар Мусинов]]<br>{{small|(1961—2024)}} || 1997 || 1999 |- | 2 || [[Сурет:Жансеит Кансеитович (cropped 2).jpg|99px]] || [[Жансейіт Қансейітұлы Түймебаев|Жансейіт Түймебаев]]<br>{{small|(1958 туған)}} || қыркүйек 1999 || 1 ақпан 2006 |- | 3 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 1 ақпан 2006 || 25 тамыз 2009 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Румиль Тауфикұлы Тауфиков|Румиль Тауфиков]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 25 тамыз 2009 || 20 қазан 2015 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәди Бәкірұлы Атамқұлов|Мәди Атамқұлов]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 28 қазан 2015 || 2 шілде 2021 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Леонидович Михно|Дмитрий Михно]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 2 шілде 2021 || 15 наурыз 2023 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Марат Кенжеғалиұлы Әшім|Марат Әшім]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 15 наурыз 2023 || — |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Мемлекет басшыларының кеңсесі]] [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігі]] c7fkwvny32zr3igwp9tvui4zugn7d9e 3484070 3484064 2025-06-27T18:52:22Z Casserium 68287 /* Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары */ 3484070 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік орган |атауы = Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі |қысқартылған атауы = |шынайы атауы = |шынайы атауы1 = |шынайы атауы2 = |мемлекет = {{байрақ|Қазақстан}} |құзыреті = |құзерет_тақырып_мәтіні = |эмблема = Flag of the President of Kazakhstan.svg |эмблеманың ені = |эмблеманың тақырыбы = [[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Президентінің туы]] |мөрі = |мөрдің ені = |мөрдің тақырыбы = |сурет = |сурет ені = |сурет тақырыбы = |құрылған жылы = [[20 қазан]] [[1995 жыл|1995]] |ізашары1 = |ізашары2 = |таратылған жылы = |ізбасары = |бағынады = |штаб-пәтері = {{байрақ|Астана}}, [[Ақорда (резиденция)|Ақорда резиденциясы]] |қызметкерлер = 450 адам (2024)<ref name="casp">[https://caspian.institute/product/sektor-kazahstana-kisi/politicheskij-shtab-prezidenta-tokaeva-38734.shtml Политический штаб президента Токаева]</ref> |бюджет = 250 миллион $<ref name="casp" /> |министрдің есімі1 = |министрдің міндеті1 = |министрдің есімі2 = |министрдің міндеті2 = |басшылықтың есімі1 = [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]] |басшылықтың лауазымы1 = Басшысы |басшылықтың есімі2 = |басшылықтың лауазымы2 = Басшының бірінші орынбасары |жоғарыда тұрған мекеме = |бір мекемеге қарасты орган1 = |бір мекемеге қарасты орган2 = |құжат1 = |сайты = https://www.akorda.kz/ |түсініктемелер = |карта = |карта ені = |картаның тақырыбы = }} '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' — [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан президентіне]] тікелей бағынатын және есеп беретін, Президенттің қызметін ақпараттық-талдамалық, құқықтық, хаттамалық-ұйымдастырушылық, құжаттамалық жағынан қамтамасыз ететін мемлекеттік орган.<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U080000552_ Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі туралы ережені бекіту туралы]</ref> == Тарихы == 1990 жылы 24 сәуірде Президент лауазымының енгізілуіне байланысты оның қызметін қамтамасыз ету үшін Президент кеңсесі (аппараты) құрылды. 1990 жылы 20 қарашада Министрлер Кеңесінің аппараты Президент аппаратына қосылды. 1991 жылдан бастап ол Президент пен Министрлер Кабинетiнiң аппараты деп атала бастады. 1994 жылы 13 сәуірде одан Президент аппараты қайта бөлінді. Жаңа Конституция қабылдануына байланысты Президент аппараты 1995 жылғы 20 қазаннан бастап Президент Әкімшілігі болып өзгертілді. == Қызметі == Негізгі міндеттері Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы кеңесші органдардың қызметін қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың қызметіне жалпы бақылау, соның ішінде мемлекет басшысының актілері мен тапсырмаларының орындалуын қадағалау, Қазақстан Республикасы Президентінің шешімдерін сөзсіз, мүлтіксіз және дер кезінде орындауды қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының Президентін елдегі және шет елдегі жағдай туралы дер кезінде әрі толық хабардар ету болып табылады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі мемлекет басшысының халық пен мемлекет биліктің бірлігін, конституциялық заңдылықтың мызғымай сақталуын, адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, мемлекеттік егемендікті, конституцияны. құрылысты қорғау және нығайту, Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен аумақтық тұтастығын қамтамасыз ету жөніндегі саясатын іске асыруға, елдің әлеуметтік-экоомикалық даму стратегиясын іске асыру жөніндегі шаралар кешенін әзірлеуге қатысады, Елбасының Қазақстан халқына арналған жыл сайынғы Жолдауын даярлауға қатысады. Ол мемлекет басшысы айқындайтын еліміздің сыртқы саяси стратегиясын әзірлейді, сыртқы экономиялық мәселелер бойынша ұсыныстарды тұжырымдайды, Қазақстан Республикасының Президентінің сыртқы саяси құзыретін протоколдық қамтамасыз етуді жүзеге асырады. Құқық қорғау және өзге мемлекет органдардың қылмысқа қарсы күресін, ұлттық қауіпсіздікті, құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз ету жөніндегі қызметін үйлестіруді және бақылау жасауды жүзеге асыра отырып, Президентке мемлекеттің құқықтық саясатының негізгі бағыттары жөнінде ұсыныстар енгізеді. Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасының Парламентіне қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз ету мақсатында оны Парламенттегі заң шығарудың жай-күйі және онда қаралатын мәселелер туралы ұдайы хабардар етіп отырады. Қазақстан Республикасы Президентіне: Парламент Мәжілісіне заң жобаларын енгізу туралы, Үкімет актілерінің күшін жою не толық немесе ішінара тоқтата тұру, Үкіметтің аса маңызды мәселелер жөніндегі отырыстарында мемлекет басшысының төрағалық етуі, мемлекеттің орталық атқарушы органдарын құру, тарату және қайта ұйымдастыру туралы ұсыныстар енгізеді. Қазақстан Республикасы Президентінің Конституциялық Кеңеске өтініштерін және оның шешімдеріне мемлекет басшысының қарсылықтарын дайындауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының оған тікелей бағынатын әрі есеп беретін мемлекеттік органдарға және Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы кеңесші органдарға қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз етеді. Әкімшілік елдің аймақтық саясатының стратегиясы, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың сындарлы түрде бірлесіп жұмыс істеуі, олардың елдің орталық органдарымен, көршілес мемлекеттердің шекара маңындағы аймақтарымен өзара іс-қимылдары жөнінде болжам жасауды және Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыныстар тұжырымдауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының әкімдермен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасының Президентінің актілері мен тапсырмаларын барлық мемлекеттік органдар мен мемлекеттің лауазымды тұлғаларының сөзсіз және мүлтіксіз орындауына, Үкіметтің, орталық атқарушы және өзге мемлекеттік органдардың және лауазымды тұлғалардың актілерінің Конституцияға, ел заңдарына, Президент актілеріне сәйкестігіне бақылау жасауды жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі жүргізетін тексерулердің нәтижелері мен олар бойынша жасалынған қорытындылар ұдайы Қазақстан Республикасының Президентіне баяндалып отырады. Мемлекет басшысының қызметін ақпараттық-талдау тұрғысында қамтамасыз етуді жүзеге асыра отырып, ішкі және сыртқы саяси ахуалға талдау жүргізеді, Қазақстан Республикасының Президентінің БАҚ-мен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді, мемлекет басшысының қарауына республикадағы мемлекеттік қызметтің заңдары мен жүйесін жетілдіру, кадрларды іріктеу және орналастыру жөнінде ұсыныстар енгізеді, қызметке тағайындау және қызметтен босату кезінде материалдарды рәсімдейді. Елбасының өзге өкілеттіктерін іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында Президенттің азаматтық, саяси баспана беру мәселелері жөніндегі шешімдерінің жобаларын әзірлейді, Президентке мемлекеттік наградалармен марапаттау әрі құрметті, жоғары әскери және өзге атақтарды, сыныптық шендерді, дипломатиялық дәрежелерді беру жөнінде ұсыныстар енгізеді, Президенттің азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асыруын қамтамасыз етеді, Елбасы бекітетін мемлекеттік бағдарламаларды әзірлеуге қатысады. Президент әкімшілігі Қазақстан Республикасынң Президенті жанындағы кеңесші органдарға тапсырмалар беруге хақылы, көзделген өкілеттіктерін іске асыру үшін мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалардан қажетті ақпаратты, құжаттар мен өзге материалдарды сұратуға және алуға хақысы бар.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия // Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, V том</ref> == Құрылымы == Президент Әкімшілігінің 2025 жылғы құрылымы: ; Басшылық * [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі]]: [[Ерлан Тынымбайұлы Қарин|Ерлан Қарин]] * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы: [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебай]] * [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің]] хатшысы: [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ішкі саясат және коммуникациялар мәселелері жөніндегі көмекшісі: [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]] * Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің көмекшісі: [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]] * Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесінің бастығы: [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі – Президенттің халықаралық экологиялық ынтымақтастық жөніндегі арнаулы өкілі: [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі: [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі — [[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|Баспасөз хатшысы]]: [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Мұрат Қалибекұлы Баймұқашев|Мұрат Баймұқашев]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Нұржан Хажимұратұлы Каджиақбаров|Нұржан Каджиақбаров]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары – ҚХА хатшылығының меңгерушісі: [[Марат Алмасұлы Әзілханов|Марат Әзілханов]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Дмитрий Валерьевич Останькович|Дмитрий Останькович]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Расул Сурмалиевич Ахметов|Расул Ахметов]] ; Құрылымдық бөлімшелер * Ақпараттық ресурстарды қорғау бөлімі (меңгерушісі: Ержан Сейітқұлов) * Әлеуметтік-экономикалық саясат бөлімі (меңгерушісі: Рақымжан Ерназар) * Жалпы бөлім (меңгерушісі: Ербол Адаев) * Коммуникациялар бөлімі (меңгерушісі: Қанат Құлшыманов) * Құқық қорғау жүйесі бөлімі (меңгерушісі: Дәурен Ерғарин) * Мемлекеттік бақылау бөлімі (меңгерушісі: Бақытжан Сапиев) * Мемлекеттік құқық бөлімі (меңгерушісі: Айдар Жарылғанов) * Мемлекеттік қызмет бөлімі (меңгерушісі: Руслан Тұрғаналы) * Өңірлік даму мониторингі бөлімі (меңгерушісі: Рустам Баялиев) * Өтініштерді қарауды бақылау бөлімі (меңгерушісі: Қанатбек Жайсаңбаев) * Сыртқы саясат бөлімі (меңгерушісі: Ернар Лазар) * Цифрландыруды дамыту бөлімі (меңгерушісі: Қуат Сандалов) * Ішкі саясат бөлімі (меңгерушісі: Абзал Нүкенов) * Қазақстан Республикасы Президентінің Кеңсесі (бастығы: Бақытжан Сариев) * Қазақстан Республикасы Президентінің Баспасөз қызметі (Президенттің баспасөз хатшысы: Руслан Желдібай) * Қазақстан Республикасы Президентінің Протокол қызметі (бастығы: Марат Әшім) * Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы Парламентіндегі Өкілдігі (басшысы: Әмірбек Оспанбеков) * Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кеңесшісінің хатшылығы (меңгерушісі: Жанна Нұржанова) * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының хатшылығы (меңгерушісі: Берік Беркімбаев) * Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығы (меңгерушісі: Марат Әзілханов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Ахуалдық орталығы (меңгерушісі: ''бос орын'') * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Әскери қауіпсіздік және қорғаныс бөлімі (меңгерушісі: Марат Аймашев) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Қауіпсіздіктің өзекті мәселелері бөлімі (меңгерушісі: Расул Оразғұлов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Талдау бөлімі (меңгерушісі: Александр Суханов)<ref>[https://www.akorda.kz/kz/executive_office/executive_office_stucture Президент Әкімшілігінің құрылымы]</ref> ; Қарамағындағы мемлекеттік мекемелер * [[Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві|«Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві» РММ]] * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы «Орталық коммуникациялар қызметі» РММ * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы [[Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты|«Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты»]] РММ == Басшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақ КСР Президентінің кеңсесі, аппараты (1990)<br>Қазақстан Республикасы Президенті мен Министрлер Кабинетiнiң аппараты (1991–1994) <br>Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты (1990–1991, 1994–1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || мамыр 1990 || қазан 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі (1995–)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сағынбек Тоқабайұлы Тұрсынов|Сағынбек Тұрсынов]]<br>{{small|(1946 туған)}} || қазан 1995 || маусым 1996 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || маусым 1996 || қазан 1996 |- | 2 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қазан 1996 || қазан 1997 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қазан 1997 || қаңтар 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қаңтар 1998 || ақпан 1998 |- | 4 || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || ақпан 1998 || тамыз 1998 |- | 5 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || тамыз 1998 || ақпан 1999 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || ақпан 1999 || қаңтар 2002 |- | 7 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 29 қаңтар 2002 || 10 наурыз 2004 |- | 8 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || 10 наурыз 2004 || 9 желтоқсан 2004 |- | 9 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 19 желтоқсан 2004 || 23 қаңтар 2008 |- | 10 || [[Сурет:Kairat Kelimbetov at the World Economic Forum on Europe 2011.jpg|99px]] || [[Қайрат Нематұлы Келімбетов|Қайрат Келімбетов]]<br>{{small|(1969 туған)}} || 23 қаңтар 2008 || 13 қазан 2008 |- | 11 || [[Сурет:Aslan Musin (2008-06-10).jpg|99px]] || [[Аслан Есболайұлы Мусин|Аслан Мусин]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 13 қазан 2008 || 21 қыркүйек 2012 |- | 12 || [[Сурет:Karim Massimov (2011-04-01) (cropped).jpg|99px]] || [[Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов|Кәрім Мәсімов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 24 қыркүйек 2012 || 3 сәуір 2014 |- | 13 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 3 сәуір 2014 || 21 маусым 2016 |- | 14 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 21 маусым 2016 || 10 қыркүйек 2018 |- | 15 || [[Сурет:Aset Isekeshev (cropped).jpg|99px]] || [[Әсет Өрентайұлы Исекешев|Әсет Исекешев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 10 қыркүйек 2018 || 24 наурыз 2019 |- | 16 || [[Сурет:Bakhytzhan Sagintayev (2018-07-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаев|Бақытжан Сағынтаев]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 24 наурыз 2019 || 28 маусым 2019 |- | 17 || [[Сурет:Kusherbayev Krymbek.jpg|99px]] || [[Қырымбек Елеуұлы Көшербаев|Қырымбек Көшербаев]]<br>{{small|(1955 туған)}} || 28 маусым 2019 || 18 қыркүйек 2019 |- | 18 || [[Сурет:Erlan Qoşanov (2023-06-19, B).jpg|99px]] || [[Ерлан Жақанұлы Қошанов|Ерлан Қошанов]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 18 қыркүйек 2019 || 1 ақпан 2022 |- | 19 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 1 ақпан 2022 || 3 сәуір 2023 |- | 20 || [[Сурет:Oljas Bektenov (February 2020, cropped).jpg|99px]] || [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 3 сәуір 2023 || 6 ақпан 2024 |- | 21 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 6 ақпан 2024 || — |} === Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары === {{толық мақала|Қазақстан Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары}} === Президент кеңсесінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің хатшылығы (1991—1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1991 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің кеңсесі (1995—)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1995 || 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Махмұд Базарқұлұлы Қасымбеков|Махмұд Қасымбеков]]<br>{{small|(1952 туған)}} || наурыз 1996 || 19 наурыз 2019 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Нұрлан Баймолдаұлы Оңжанов|Нұрлан Онжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 21 наурыз 2019 || 13 маусым 2022 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 14 маусым 2022 || — |} === Президент протокол қызметінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Асқар Ахметұлы Мусинов|Асқар Мусинов]]<br>{{small|(1961—2024)}} || 1997 || 1999 |- | 2 || [[Сурет:Жансеит Кансеитович (cropped 2).jpg|99px]] || [[Жансейіт Қансейітұлы Түймебаев|Жансейіт Түймебаев]]<br>{{small|(1958 туған)}} || қыркүйек 1999 || 1 ақпан 2006 |- | 3 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 1 ақпан 2006 || 25 тамыз 2009 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Румиль Тауфикұлы Тауфиков|Румиль Тауфиков]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 25 тамыз 2009 || 20 қазан 2015 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәди Бәкірұлы Атамқұлов|Мәди Атамқұлов]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 28 қазан 2015 || 2 шілде 2021 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Леонидович Михно|Дмитрий Михно]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 2 шілде 2021 || 15 наурыз 2023 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Марат Кенжеғалиұлы Әшім|Марат Әшім]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 15 наурыз 2023 || — |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Мемлекет басшыларының кеңсесі]] [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігі]] 0gyrutxc39zhflsk1za0e5qj19cjxpy 3484110 3484070 2025-06-28T00:26:02Z Casserium 68287 /* Басшылары */ 3484110 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік орган |атауы = Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі |қысқартылған атауы = |шынайы атауы = |шынайы атауы1 = |шынайы атауы2 = |мемлекет = {{байрақ|Қазақстан}} |құзыреті = |құзерет_тақырып_мәтіні = |эмблема = Flag of the President of Kazakhstan.svg |эмблеманың ені = |эмблеманың тақырыбы = [[Қазақстан президентінің байрағы|Қазақстан Президентінің туы]] |мөрі = |мөрдің ені = |мөрдің тақырыбы = |сурет = |сурет ені = |сурет тақырыбы = |құрылған жылы = [[20 қазан]] [[1995 жыл|1995]] |ізашары1 = |ізашары2 = |таратылған жылы = |ізбасары = |бағынады = |штаб-пәтері = {{байрақ|Астана}}, [[Ақорда (резиденция)|Ақорда резиденциясы]] |қызметкерлер = 450 адам (2024)<ref name="casp">[https://caspian.institute/product/sektor-kazahstana-kisi/politicheskij-shtab-prezidenta-tokaeva-38734.shtml Политический штаб президента Токаева]</ref> |бюджет = 250 миллион $<ref name="casp" /> |министрдің есімі1 = |министрдің міндеті1 = |министрдің есімі2 = |министрдің міндеті2 = |басшылықтың есімі1 = [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]] |басшылықтың лауазымы1 = Басшысы |басшылықтың есімі2 = |басшылықтың лауазымы2 = Басшының бірінші орынбасары |жоғарыда тұрған мекеме = |бір мекемеге қарасты орган1 = |бір мекемеге қарасты орган2 = |құжат1 = |сайты = https://www.akorda.kz/ |түсініктемелер = |карта = |карта ені = |картаның тақырыбы = }} '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' — [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан президентіне]] тікелей бағынатын және есеп беретін, Президенттің қызметін ақпараттық-талдамалық, құқықтық, хаттамалық-ұйымдастырушылық, құжаттамалық жағынан қамтамасыз ететін мемлекеттік орган.<ref>[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U080000552_ Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі туралы ережені бекіту туралы]</ref> == Тарихы == 1990 жылы 24 сәуірде Президент лауазымының енгізілуіне байланысты оның қызметін қамтамасыз ету үшін Президент кеңсесі (аппараты) құрылды. 1990 жылы 20 қарашада Министрлер Кеңесінің аппараты Президент аппаратына қосылды. 1991 жылдан бастап ол Президент пен Министрлер Кабинетiнiң аппараты деп атала бастады. 1994 жылы 13 сәуірде одан Президент аппараты қайта бөлінді. Жаңа Конституция қабылдануына байланысты Президент аппараты 1995 жылғы 20 қазаннан бастап Президент Әкімшілігі болып өзгертілді. == Қызметі == Негізгі міндеттері Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы кеңесші органдардың қызметін қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың қызметіне жалпы бақылау, соның ішінде мемлекет басшысының актілері мен тапсырмаларының орындалуын қадағалау, Қазақстан Республикасы Президентінің шешімдерін сөзсіз, мүлтіксіз және дер кезінде орындауды қамтамасыз ету, Қазақстан Республикасының Президентін елдегі және шет елдегі жағдай туралы дер кезінде әрі толық хабардар ету болып табылады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі мемлекет басшысының халық пен мемлекет биліктің бірлігін, конституциялық заңдылықтың мызғымай сақталуын, адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, мемлекеттік егемендікті, конституцияны. құрылысты қорғау және нығайту, Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен аумақтық тұтастығын қамтамасыз ету жөніндегі саясатын іске асыруға, елдің әлеуметтік-экоомикалық даму стратегиясын іске асыру жөніндегі шаралар кешенін әзірлеуге қатысады, Елбасының Қазақстан халқына арналған жыл сайынғы Жолдауын даярлауға қатысады. Ол мемлекет басшысы айқындайтын еліміздің сыртқы саяси стратегиясын әзірлейді, сыртқы экономиялық мәселелер бойынша ұсыныстарды тұжырымдайды, Қазақстан Республикасының Президентінің сыртқы саяси құзыретін протоколдық қамтамасыз етуді жүзеге асырады. Құқық қорғау және өзге мемлекет органдардың қылмысқа қарсы күресін, ұлттық қауіпсіздікті, құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз ету жөніндегі қызметін үйлестіруді және бақылау жасауды жүзеге асыра отырып, Президентке мемлекеттің құқықтық саясатының негізгі бағыттары жөнінде ұсыныстар енгізеді. Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасының Парламентіне қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз ету мақсатында оны Парламенттегі заң шығарудың жай-күйі және онда қаралатын мәселелер туралы ұдайы хабардар етіп отырады. Қазақстан Республикасы Президентіне: Парламент Мәжілісіне заң жобаларын енгізу туралы, Үкімет актілерінің күшін жою не толық немесе ішінара тоқтата тұру, Үкіметтің аса маңызды мәселелер жөніндегі отырыстарында мемлекет басшысының төрағалық етуі, мемлекеттің орталық атқарушы органдарын құру, тарату және қайта ұйымдастыру туралы ұсыныстар енгізеді. Қазақстан Республикасы Президентінің Конституциялық Кеңеске өтініштерін және оның шешімдеріне мемлекет басшысының қарсылықтарын дайындауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының оған тікелей бағынатын әрі есеп беретін мемлекеттік органдарға және Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы кеңесші органдарға қатысты өкілеттіктерін қамтамасыз етеді. Әкімшілік елдің аймақтық саясатының стратегиясы, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың сындарлы түрде бірлесіп жұмыс істеуі, олардың елдің орталық органдарымен, көршілес мемлекеттердің шекара маңындағы аймақтарымен өзара іс-қимылдары жөнінде болжам жасауды және Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыныстар тұжырымдауды жүзеге асырады, мемлекет басшысының әкімдермен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасының Президентінің актілері мен тапсырмаларын барлық мемлекеттік органдар мен мемлекеттің лауазымды тұлғаларының сөзсіз және мүлтіксіз орындауына, Үкіметтің, орталық атқарушы және өзге мемлекеттік органдардың және лауазымды тұлғалардың актілерінің Конституцияға, ел заңдарына, Президент актілеріне сәйкестігіне бақылау жасауды жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі жүргізетін тексерулердің нәтижелері мен олар бойынша жасалынған қорытындылар ұдайы Қазақстан Республикасының Президентіне баяндалып отырады. Мемлекет басшысының қызметін ақпараттық-талдау тұрғысында қамтамасыз етуді жүзеге асыра отырып, ішкі және сыртқы саяси ахуалға талдау жүргізеді, Қазақстан Республикасының Президентінің БАҚ-мен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді, мемлекет басшысының қарауына республикадағы мемлекеттік қызметтің заңдары мен жүйесін жетілдіру, кадрларды іріктеу және орналастыру жөнінде ұсыныстар енгізеді, қызметке тағайындау және қызметтен босату кезінде материалдарды рәсімдейді. Елбасының өзге өкілеттіктерін іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында Президенттің азаматтық, саяси баспана беру мәселелері жөніндегі шешімдерінің жобаларын әзірлейді, Президентке мемлекеттік наградалармен марапаттау әрі құрметті, жоғары әскери және өзге атақтарды, сыныптық шендерді, дипломатиялық дәрежелерді беру жөнінде ұсыныстар енгізеді, Президенттің азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асыруын қамтамасыз етеді, Елбасы бекітетін мемлекеттік бағдарламаларды әзірлеуге қатысады. Президент әкімшілігі Қазақстан Республикасынң Президенті жанындағы кеңесші органдарға тапсырмалар беруге хақылы, көзделген өкілеттіктерін іске асыру үшін мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалардан қажетті ақпаратты, құжаттар мен өзге материалдарды сұратуға және алуға хақысы бар.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия // Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, V том</ref> == Құрылымы == Президент Әкімшілігінің 2025 жылғы құрылымы: ; Басшылық * [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі]]: [[Ерлан Тынымбайұлы Қарин|Ерлан Қарин]] * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы: [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебай]] * [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің]] хатшысы: [[Ғизат Дәуренбекұлы Нұрдәулетов|Ғизат Нұрдәулетов]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ішкі саясат және коммуникациялар мәселелері жөніндегі көмекшісі: [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]] * Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі: [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің көмекшісі: [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]] * Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесінің бастығы: [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі – Президенттің халықаралық экологиялық ынтымақтастық жөніндегі арнаулы өкілі: [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]] * Қазақстан Республикасы Президентінің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі: [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі: [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]] * Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі — [[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|Баспасөз хатшысы]]: [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Мұрат Қалибекұлы Баймұқашев|Мұрат Баймұқашев]] * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының орынбасары: [[Нұржан Хажимұратұлы Каджиақбаров|Нұржан Каджиақбаров]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары – ҚХА хатшылығының меңгерушісі: [[Марат Алмасұлы Әзілханов|Марат Әзілханов]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Дмитрий Валерьевич Останькович|Дмитрий Останькович]] * Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары: [[Расул Сурмалиевич Ахметов|Расул Ахметов]] ; Құрылымдық бөлімшелер * Ақпараттық ресурстарды қорғау бөлімі (меңгерушісі: Ержан Сейітқұлов) * Әлеуметтік-экономикалық саясат бөлімі (меңгерушісі: Рақымжан Ерназар) * Жалпы бөлім (меңгерушісі: Ербол Адаев) * Коммуникациялар бөлімі (меңгерушісі: Қанат Құлшыманов) * Құқық қорғау жүйесі бөлімі (меңгерушісі: Дәурен Ерғарин) * Мемлекеттік бақылау бөлімі (меңгерушісі: Бақытжан Сапиев) * Мемлекеттік құқық бөлімі (меңгерушісі: Айдар Жарылғанов) * Мемлекеттік қызмет бөлімі (меңгерушісі: Руслан Тұрғаналы) * Өңірлік даму мониторингі бөлімі (меңгерушісі: Рустам Баялиев) * Өтініштерді қарауды бақылау бөлімі (меңгерушісі: Қанатбек Жайсаңбаев) * Сыртқы саясат бөлімі (меңгерушісі: Ернар Лазар) * Цифрландыруды дамыту бөлімі (меңгерушісі: Қуат Сандалов) * Ішкі саясат бөлімі (меңгерушісі: Абзал Нүкенов) * Қазақстан Республикасы Президентінің Кеңсесі (бастығы: Бақытжан Сариев) * Қазақстан Республикасы Президентінің Баспасөз қызметі (Президенттің баспасөз хатшысы: Руслан Желдібай) * Қазақстан Республикасы Президентінің Протокол қызметі (бастығы: Марат Әшім) * Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы Парламентіндегі Өкілдігі (басшысы: Әмірбек Оспанбеков) * Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кеңесшісінің хатшылығы (меңгерушісі: Жанна Нұржанова) * Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының хатшылығы (меңгерушісі: Берік Беркімбаев) * Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығы (меңгерушісі: Марат Әзілханов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Ахуалдық орталығы (меңгерушісі: ''бос орын'') * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Әскери қауіпсіздік және қорғаныс бөлімі (меңгерушісі: Марат Аймашев) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Қауіпсіздіктің өзекті мәселелері бөлімі (меңгерушісі: Расул Оразғұлов) * Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Талдау бөлімі (меңгерушісі: Александр Суханов)<ref>[https://www.akorda.kz/kz/executive_office/executive_office_stucture Президент Әкімшілігінің құрылымы]</ref> ; Қарамағындағы мемлекеттік мекемелер * [[Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві|«Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві» РММ]] * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы «Орталық коммуникациялар қызметі» РММ * Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы [[Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты|«Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты»]] РММ == Басшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президенті мен Министрлер Кабинетiнiң аппараты (1991–1994) <br>Қазақстан Республикасы Президентінің кеңсесі, аппараты (1990–1991, 1994–1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || мамыр 1990 || қазан 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі (1995–)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сағынбек Тоқабайұлы Тұрсынов|Сағынбек Тұрсынов]]<br>{{small|(1946 туған)}} || қазан 1995 || маусым 1996 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || маусым 1996 || қазан 1996 |- | 2 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қазан 1996 || қазан 1997 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қазан 1997 || қаңтар 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қаңтар 1998 || ақпан 1998 |- | 4 || [[Сурет:AEsimov2013.jpg|99px]] || [[Ахметжан Смағұлұлы Есімов|Ахметжан Есімов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || ақпан 1998 || тамыз 1998 |- | 5 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || тамыз 1998 || ақпан 1999 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || ақпан 1999 || қаңтар 2002 |- | 7 || [[Сурет:Nurtai Abykayev.jpg|99px]] || [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 29 қаңтар 2002 || 10 наурыз 2004 |- | 8 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || 10 наурыз 2004 || 9 желтоқсан 2004 |- | 9 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 19 желтоқсан 2004 || 23 қаңтар 2008 |- | 10 || [[Сурет:Kairat Kelimbetov at the World Economic Forum on Europe 2011.jpg|99px]] || [[Қайрат Нематұлы Келімбетов|Қайрат Келімбетов]]<br>{{small|(1969 туған)}} || 23 қаңтар 2008 || 13 қазан 2008 |- | 11 || [[Сурет:Aslan Musin (2008-06-10).jpg|99px]] || [[Аслан Есболайұлы Мусин|Аслан Мусин]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 13 қазан 2008 || 21 қыркүйек 2012 |- | 12 || [[Сурет:Karim Massimov (2011-04-01) (cropped).jpg|99px]] || [[Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов|Кәрім Мәсімов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 24 қыркүйек 2012 || 3 сәуір 2014 |- | 13 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 3 сәуір 2014 || 21 маусым 2016 |- | 14 || [[Сурет:Adilbek Dzhaksybekov (2013).jpg|99px]] || [[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]<br>{{small|(1954 туған)}} || 21 маусым 2016 || 10 қыркүйек 2018 |- | 15 || [[Сурет:Aset Isekeshev (cropped).jpg|99px]] || [[Әсет Өрентайұлы Исекешев|Әсет Исекешев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 10 қыркүйек 2018 || 24 наурыз 2019 |- | 16 || [[Сурет:Bakhytzhan Sagintayev (2018-07-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаев|Бақытжан Сағынтаев]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 24 наурыз 2019 || 28 маусым 2019 |- | 17 || [[Сурет:Kusherbayev Krymbek.jpg|99px]] || [[Қырымбек Елеуұлы Көшербаев|Қырымбек Көшербаев]]<br>{{small|(1955 туған)}} || 28 маусым 2019 || 18 қыркүйек 2019 |- | 18 || [[Сурет:Erlan Qoşanov (2023-06-19, B).jpg|99px]] || [[Ерлан Жақанұлы Қошанов|Ерлан Қошанов]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 18 қыркүйек 2019 || 1 ақпан 2022 |- | 19 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 1 ақпан 2022 || 3 сәуір 2023 |- | 20 || [[Сурет:Oljas Bektenov (February 2020, cropped).jpg|99px]] || [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 3 сәуір 2023 || 6 ақпан 2024 |- | 21 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Айбек Арқабайұлы Дәдебаев|Айбек Дәдебаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 6 ақпан 2024 || — |} === Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары === {{толық мақала|Қазақстан Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары}} === Президент кеңсесінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің хатшылығы (1991—1995)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1991 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің кеңсесі (1995—)''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || 1995 || 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Махмұд Базарқұлұлы Қасымбеков|Махмұд Қасымбеков]]<br>{{small|(1952 туған)}} || наурыз 1996 || 19 наурыз 2019 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Нұрлан Баймолдаұлы Оңжанов|Нұрлан Онжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 21 наурыз 2019 || 13 маусым 2022 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Бақытжан Шөмішбайұлы Сариев|Бақытжан Сариев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 14 маусым 2022 || — |} === Президент протокол қызметінің бастықтары === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Басқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Асқар Ахметұлы Мусинов|Асқар Мусинов]]<br>{{small|(1961—2024)}} || 1997 || 1999 |- | 2 || [[Сурет:Жансеит Кансеитович (cropped 2).jpg|99px]] || [[Жансейіт Қансейітұлы Түймебаев|Жансейіт Түймебаев]]<br>{{small|(1958 туған)}} || қыркүйек 1999 || 1 ақпан 2006 |- | 3 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 1 ақпан 2006 || 25 тамыз 2009 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Румиль Тауфикұлы Тауфиков|Румиль Тауфиков]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 25 тамыз 2009 || 20 қазан 2015 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәди Бәкірұлы Атамқұлов|Мәди Атамқұлов]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 28 қазан 2015 || 2 шілде 2021 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Дмитрий Леонидович Михно|Дмитрий Михно]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 2 шілде 2021 || 15 наурыз 2023 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Марат Кенжеғалиұлы Әшім|Марат Әшім]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 15 наурыз 2023 || — |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Мемлекет басшыларының кеңсесі]] [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігі]] jz5ra45k0gzkjvaq435b4xvq7ekz7vb 0 35422 3484061 3036440 2025-06-27T17:39:41Z Kaiyr 3134 3484061 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Багарджик |Шынайы атауы = Бағаржық |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 44.3810/50.3555 |CoordScale = |Елдер = Қазақстан |Аймақ = Маңғыстау облысы |Акватория = Каспий теңізі |Ең биік нүктесі = 28 |Позициялық карта = Каспий теңізі |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Бағаржық, Багарджик''' – [[Түпқараған түбегі]]нің солтүстік бөлігіндегі [[мүйіс]]. == Географиялық орны == [[Маңғыстау облысы]] [[Түпқараған ауданы]] жерінде орналасқан. == Сипаты == [[Маңғыстау шығанағы]]ның жағалауында орналасқан. Жағалауының биіктігі 28 м. Беткейі тік жарлы келген. Солтүстігінде Подгорный, Новый аралдары бар.<ref>Қазақстан Республикасының табиғаты туралы энциклопедия, V- том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Маңғыстау облысы географиясы]] [[Санат:Мүйістер]] rf4yhznbyojg6g9cz68gx5adpjiqh34 0 40847 3484113 3345621 2025-06-28T01:49:16Z Kotyatzhan 159381 3484113 wikitext text/x-wiki '''Химиялық қосылыстар''', химиялық заттар — бір немесе бірнеше элемент атомдарының химиялық байланысу нәтижесінде құралған заттар. '''Химиялық қосылыстар''' — әртүрлі химиялық реакциялар нәтижесінде алынатын заттар. Қандай жолмен және қандай жағдайда алынса да, таза химиялық қосылыстардың сапалық және сандық құрамы тұрақты болады. [[Коваленттік байланыс|Ковалентті байланысқан]] атомдардан тұратын кейбір жай заттар (мысалы, азот – <chem>N2</chem> , оттек – <chem>O2</chem> және сутек – <chem>H2</chem> де химиялық қосылыстар қатарына жатады. Химиялық қосылыстардың құрамы '''[[Химиялық формула|химиялық формулалар]]''' арқылы өрнектеледі, ал олардың құрылымы '''[[Құрылымдық формула|құрылымдық формулалармен]]''' беріледі. Бұл қосылыстар '''[[құрам тұрақтылық заңы]]''' мен '''[[Еселік қатынас заңы|еселік қатынас заңына]]''' бағынады. Әрбір химиялық қосылыстың өзіне тән '''''химиялық, физикалық, оптикалық''''' және басқа да қасиеттері болады. Олар түзілгенде '''энергия бөлінеді''' немесе '''сіңіріледі''' — бұл процестер '''[[Экзотермикалық реакция|экзотермиялық]]''' немесе '''[[Эндотермикалық реакция|эндотермиялық реакциялар]]''' деп аталады. Қосылыстың қасиеттері оны құраушы бастапқы заттардың қасиеттерінен айтарлықтай ерекшеленеді (қараңыз: '''[[Изомерия]]'''). Химиялық қосылыстар екі негізгі топқа бөлінеді: * [[Анорганикалық қосылыстар|Органикалық емес]] [[Анорганикалық қосылыстар|қосылыстар]] * [[Органикалық қосылыстар]] Қазіргі таңда ғылымда 100 мыңнан астам бейорганикалық және 3 миллионнан астам органикалық қосылыс белгілі.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 9 том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат: Химия]] [[Санат:Химиялық қосылыстар]] 0c6p79ovbkns1ujl4yxwk8an2oed03p 3484114 3484113 2025-06-28T01:59:41Z Kotyatzhan 159381 3484114 wikitext text/x-wiki '''Химиялық қосылыстар''', химиялық заттар — бір немесе бірнеше элемент атомдарының химиялық байланысу нәтижесінде құралған заттар. [[Сурет:Salt - close-up.jpg|нобай|Ас тұзы (<chem>NaCl</chem> — натрий хлориді)]] [[Сурет:Dihydrogen-3D-vdW.png|alt=Сутек молекуласының моделі. Екі сутек атомы ортақ электрон жұбы арқылы байланысқан.|нобай|Ковалентті байланысқан сутек]] '''Химиялық қосылыстар''' — әртүрлі химиялық реакциялар нәтижесінде алынатын заттар. Қандай жолмен және қандай жағдайда алынса да, таза химиялық қосылыстардың сапалық және сандық құрамы тұрақты болады. [[Коваленттік байланыс|Ковалентті байланысқан]] атомдардан тұратын кейбір жай заттар (мысалы, азот – <chem>N2</chem> , оттек – <chem>O2</chem> және сутек – <chem>H2</chem> де химиялық қосылыстар қатарына жатады. Химиялық қосылыстардың құрамы '''[[Химиялық формула|химиялық формулалар]]''' арқылы өрнектеледі, ал олардың құрылымы '''[[Құрылымдық формула|құрылымдық формулалармен]]''' беріледі. Бұл қосылыстар '''[[құрам тұрақтылық заңы]]''' мен '''[[Еселік қатынас заңы|еселік қатынас заңына]]''' бағынады. Әрбір химиялық қосылыстың өзіне тән '''''химиялық, физикалық, оптикалық''''' және басқа да қасиеттері болады. Олар түзілгенде '''энергия бөлінеді''' немесе '''сіңіріледі''' — бұл процестер '''[[Экзотермикалық реакция|экзотермиялық]]''' немесе '''[[Эндотермикалық реакция|эндотермиялық реакциялар]]''' деп аталады. Қосылыстың қасиеттері оны құраушы бастапқы заттардың қасиеттерінен айтарлықтай ерекшеленеді (қараңыз: '''[[Изомерия]]'''). Химиялық қосылыстар екі негізгі топқа бөлінеді: * [[Анорганикалық қосылыстар|Органикалық емес]] [[Анорганикалық қосылыстар|қосылыстар]] * [[Органикалық қосылыстар]] Қазіргі таңда ғылымда 100 мыңнан астам бейорганикалық және 3 миллионнан астам органикалық қосылыс белгілі.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 9 том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат: Химия]] [[Санат:Химиялық қосылыстар]] 749zt58l51t51tvajhee4akugh0ekdf 3484163 3484114 2025-06-28T05:04:08Z 1nter pares 146705 3484163 wikitext text/x-wiki '''Химиялық қосылыстар''', химиялық заттар — бір немесе бірнеше элемент атомдарының химиялық байланысу нәтижесінде құралған заттар. [[Сурет:Salt - close-up.jpg|нобай|Ас тұзы (<chem>NaCl</chem> — натрий хлориді)]] [[Сурет:Dihydrogen-3D-vdW.png|alt=Сутек молекуласының моделі. Екі сутек атомы ортақ электрон жұбы арқылы байланысқан.|нобай|Ковалентті байланысқан сутек]] '''Химиялық қосылыстар''' — әртүрлі химиялық реакциялар нәтижесінде алынатын заттар. Қандай жолмен және қандай жағдайда алынса да, таза химиялық қосылыстардың сапалық және сандық құрамы тұрақты болады. [[Коваленттік байланыс|Ковалентті байланысқан]] атомдардан тұратын кейбір жай заттар (мысалы, азот – <chem>N2</chem> , оттек – <chem>O2</chem> және сутек – <chem>H2</chem> де химиялық қосылыстар қатарына жатады. Химиялық қосылыстардың құрамы '''[[Химиялық формула|химиялық формулалар]]''' арқылы өрнектеледі, ал олардың құрылымы '''[[Құрылымдық формула|құрылымдық формулалармен]]''' беріледі. Бұл қосылыстар '''[[құрам тұрақтылық заңы]]''' мен '''[[Еселік қатынас заңы|еселік қатынас заңына]]''' бағынады. Әрбір химиялық қосылыстың өзіне тән '''''химиялық, физикалық, оптикалық''''' және басқа да қасиеттері болады. Олар түзілгенде '''энергия бөлінеді''' немесе '''сіңіріледі''' — бұл процестер '''[[Экзотермикалық реакция|экзотермиялық]]''' немесе '''[[Эндотермикалық реакция|эндотермиялық реакциялар]]''' деп аталады. Қосылыстың қасиеттері оны құраушы бастапқы заттардың қасиеттерінен айтарлықтай ерекшеленеді (қараңыз: '''[[Изомерия]]'''). Химиялық қосылыстар екі негізгі топқа бөлінеді: * [[Анорганикалық қосылыстар|Органикалық емес]] [[Анорганикалық қосылыстар|қосылыстар]] * [[Органикалық қосылыстар]] Қазіргі таңда ғылымда 100 мыңнан астам бейорганикалық және 3 миллионнан астам органикалық қосылыс белгілі.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы]], 9 том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат: Химия]] [[Санат:Химиялық қосылыстар]] adkpmzqvf6kvszp9c5jeclsy2x7fntc 0 68461 3483911 3052602 2025-06-27T13:19:16Z Kaiyr 3134 «[[Санат:Абай жолы|Абай жолы]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3483911 wikitext text/x-wiki '''Базаралы Қауменұлы'''<ref>Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8</ref> ([[1833 жыл|1833]]-[[1887 жыл|87]]) - [[Абай Құнанбайұлы|Абай]]дың әкесі [[Құнанбай Өскенбайұлы|Құнанбай]]мен тартысып, айтысқан адам. Руы - [[Тобықты]] ішінде Жігітек. Абай оны билеуші топтан жапа шеккен халықтың мұңын мұңдап, жоғын жоқтап, ешкімнің ызғарынан ықпай, қарсы тұрған өжеттігі, ер мінезі үшін құрмет тұтқан. Құнанбай Базаралыны Жігітек руының көп адамымен бірге қылмысқа тарттырып, інісі Балағазбен қосып итжеккенге айдатып жіберген. Балағаз сонда өлген. Базаралы [[1882]] ж. қашып келген. Құнанбай тұқымымен қайта жауласып, бір түнде Тәңірбердінің бір үйір жылқысын шауып алып, қырып тастайды. Базаралы айдаудан қайтқанда, амандасуға барған бір топ кісінің ішінде [[Көкбай Жанатайұлы|Көкбай ақын]] да болады. Сөз реті келгенде Көкбай: :''«Алашқа абыройың әлі дардай, :''Келбетің қырық пұт тартқан қара нардай. :''Сипаттап бұдан дағы айтар едім, :''Тұрмын ғой жарияға жарай алмай», - дейді. Сонда Базаралы ''«Айтайын десе Абайдан, айтпайын десе менен именіп түр екен. Сенің осың бәрінен артық болды»'', - деп, ризашылығын білдіреді. Бұдан Абайдың Базаралы бойындағы кейбір қасиеттерін ұнатпайтыны, сондықтан да Көкбай ақынның Базаралыны бастан-аяқ түгелдей мақтауға жүрегі дауалай алмай тұрғаны көрінеді. Базаралының ерлігі, сын-сипаты [[Мұхтар Әуезов|М. Әуезовтің]] «[[Абай жолы]]» романында жан-жақты суреттелген. Базаралының сүйегі Көлденең қыстағына қойылған.<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref> ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} {{stub}} [[Санат:Абай жолы]] f7w0ep10p1xacnubkcyc688tf37g4tt 0 85584 3484112 2153715 2025-06-28T01:43:10Z Kotyatzhan 159381 3484112 wikitext text/x-wiki '''Номенклатура''' - белгілі бір мамандықта қолданылатын атаулардың, [[термин]]дердің тізбесі немесе жиынтығы. '''Номенклатура:''' # қағидалар және [[ереже]]лер жүйесі көмегімен нысандар атауы немесе олардың ғылыми суреттеуі құрылады # атаулар тізімі<ref>Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік / профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.</ref> # басқарушы лауазымдардың тізімі, оларға тағайындауды жоғары тұрған орган жүзеге асырады.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9</ref> ==Түрлері (атаулар тізімі)== * '''Ғылым мен техникада''' ** [[Химиялық қосылыстар]] номенклатурасы ** [[Биологиялық әралуандылық|Биологиялық түрлер]] номенклатурасы ** [[Физикалық шамалар жүйесі|Физикалық шамалар]] номенклатурасы ** [[Ғаламшар|Астрономиялық объектілердің]] номенклатурасы * '''Іс-қағаздарда және басқаруда''' ** Өнімдер номенклатурасы (фабрика немесе дүкен каталогтарындағы атаулар) ** Жүк номенклатурасы (тасымалданатын заттардың коды мен атауы) ** Құрал-жабдықтар номенклатурасы ** Бөлшектер мен материалдар номенклатурасы * '''Іс-қағаздарда және басқаруда''' ** Істер номенклатурасы (мекемелердегі құжаттардың тізімі) ** [[Лауазым|Лауазымдар]] номенклатурасы (басқарушы орындар тізімі) ** [[Мамандық|Мамандықтар]] номенклатурасы (бекітілген кәсіп түрлері) * '''Білім және ғылым саласында''' ** Оқу пәндерінің номенклатурасы ** Ғылыми бағыттар номенклатурасы ** Ғылыми атақтар мен дәрежелер номенклатурасы * '''Медицинада''' ** [[Аурулардың халықаралық жіктемесі|Аурулар]] номенклатурасы ** Дәрі-дәрмек номенклатурасы ** Медициналық қызметтер номенклатурасы * '''Экономика мен бухгалтерияда''' ** Шығын баптарының номенклатурасы ** Салық түрлерінің номенклатурасы ** Өнім мен қызмет түрлерінің номенклатурасы ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Ғылымтану]] [[Санат:Іс қағаздар]] [[Санат:Мамандықтар]] [[Санат:Бухгалтерлік есеп]] paxq5w43w32km5cjp5clchlw0tnkuol 3484164 3484112 2025-06-28T05:05:05Z 1nter pares 146705 3484164 wikitext text/x-wiki '''Номенклатура''' — белгілі бір мамандықта қолданылатын атаулардың, [[термин]]дердің тізбесі немесе жиынтығы. '''Номенклатура:''' # қағидалар және [[ереже]]лер жүйесі көмегімен нысандар атауы немесе олардың ғылыми суреттеуі құрылады # атаулар тізімі<ref>Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік / профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.</ref> # басқарушы лауазымдардың тізімі, оларға тағайындауды жоғары тұрған орган жүзеге асырады.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9</ref> ==Түрлері (атаулар тізімі)== * '''Ғылым мен техникада''' ** [[Химиялық қосылыстар]] номенклатурасы ** [[Биологиялық әралуандылық|Биологиялық түрлер]] номенклатурасы ** [[Физикалық шамалар жүйесі|Физикалық шамалар]] номенклатурасы ** [[Ғаламшар|Астрономиялық объектілердің]] номенклатурасы * '''Іс-қағаздарда және басқаруда''' ** Өнімдер номенклатурасы (фабрика немесе дүкен каталогтарындағы атаулар) ** Жүк номенклатурасы (тасымалданатын заттардың коды мен атауы) ** Құрал-жабдықтар номенклатурасы ** Бөлшектер мен материалдар номенклатурасы * '''Іс-қағаздарда және басқаруда''' ** Істер номенклатурасы (мекемелердегі құжаттардың тізімі) ** [[Лауазым|Лауазымдар]] номенклатурасы (басқарушы орындар тізімі) ** [[Мамандық|Мамандықтар]] номенклатурасы (бекітілген кәсіп түрлері) * '''Білім және ғылым саласында''' ** Оқу пәндерінің номенклатурасы ** Ғылыми бағыттар номенклатурасы ** Ғылыми атақтар мен дәрежелер номенклатурасы * '''Медицинада''' ** [[Аурулардың халықаралық жіктемесі|Аурулар]] номенклатурасы ** Дәрі-дәрмек номенклатурасы ** Медициналық қызметтер номенклатурасы * '''Экономика мен бухгалтерияда''' ** Шығын баптарының номенклатурасы ** Салық түрлерінің номенклатурасы ** Өнім мен қызмет түрлерінің номенклатурасы == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Ғылымтану]] [[Санат:Іс қағаздар]] [[Санат:Мамандықтар]] [[Санат:Бухгалтерлік есеп]] a6bfxn5qcshlu593m7sp5ew3oddlmjy 0 89927 3483980 3463822 2025-06-27T16:19:56Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3483980 wikitext text/x-wiki {{Химиялық зат|аты=Морфин|суреті=Morphin_-_Morphine.svg|химиялық_формуласы=C₁₇H₁₉NO₃|ортаққор=Morphine}} '''Морфи́н''' (ежелгі грек құдайы [[Морфей|Морфей]] — {{lang-el|Μορφεύς}} немесе {{lang-el|Μορφέας}} атына қойылған) — [[Апиын көкнәрі|апиынды көкнәр]]дін [[сүт сөлі]]нен алынатын ауырғанды басатын [[Есірткілер|есірткілік зат]]. Тұз қышқылды морфин ерінтіндісі ауру сезімін басу, жөтелді бәсеңдету, ішек жиырылуын баяулату үшін тері астына жіберіледі.<ref>"Ордабасы": Энциклопедия.- Шымкент:"Ордабасы".2008. </ref> Ұйықтататын ([[Мак опийный|papaver somniferum]]) және ауырсынуды басатын кұрал ретінде қолданылады (адам массасына байланысты белгіленген дозадан жоғары қолданылса у ретінде әсер етеді).<ref>Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6</ref> [[Көкнәр|Опиумның]] басты [[Алкалоидтар|алкалоиды]], құрамының 10%-ын алады. Демек, басқа алкалоидтарға қарағанда әлдеқайда жоғары. Морфиннің құрамында тек бір ғана стереоизомер бар, ол (−)-морфин. (+)-морфин синтез нәтижесінде алынып, (−)-морфиннің фармокологиялық қасиетіне ие емес. Морфиннің [[Тұз қышқылы|хлорсутекті тұзын]] ''морфий'' деп атайды. Морфийді морфиннің қысқаша атауы деп жиі береді. Морфин молекуласында көміртектің 5 ассиметриялық атомы, хиральдық орталығы бар. α, β, γ-мен қатар көптеген [[Изомерия|оптикалық изомерлерге]] ие. Морфиннің толығымен зерттелгендігіне қарамастан, оның құрамында 5 ассиметриялық көміртек тобы бар (С5 , С6 , С9 , С13 и С14). Ол теория тұрғысынан Морфиннің 32 изомерін туғызады, алайда оның құрылысының сақина тәрізді болып келуі изомерлер санын 16-ға дейін азайтады. Оның барлығы да алынып, толығымен зерттелген. == Тарихы == Ең алғаш морфинді неміс фармацевті [[Фридрих Вильгельм Адам Сертюрнер |Фридрих Вильгельм Адам Сертюрнер]], 1804 жылы өте күшті есірткі - [[Опиум|опиумнан]] алды. Бірақ инькциялық иненің ойлап табылуына байланысты, морфин тек 1853 жылы кең қолданысқа ие болды. Кейін ауру-басқыш ретінде қолданылды, алайда азамат соғысы кезінде ол көп қолданылғандықтан 400 мың адам морфинге тәуелділікке ұшырады. XIXғ. соңыда, соғыс аяқталған соң көптеген солдаттар тәуелді болып қала берді. Көптеген дәрігерлер (өздерінің хабардар болғандарына сене отырып) морфинді қабылдағаннан кейін тәуелділікке ұшыраған. Морфинге тәуелділік жиі ең алғаш қолданғаннан-ақ пайда болған. Кейінірек көптеген атақты адамдар ([[Михаил Афанасьевич Булгаков|Михаил Булгаков]], [[Владимир Высоцкий]], [[Эдит Пиаф]]) «ұйқыға тартатын» есірткінің қармағында болған. == Медицинадағы оптикалық изомердің маңызы == Қазіргі кезде дәрілердің тек 15%-ы – бірдей энантиомерден тұратын хиральды таза заттар. Бұндай дәрілерді синтездеу W. S. Knowles, R. Noyori, K. B. Sharpless үш химик-ғалымдар жұмысының арқасында жүзеге асты. Олар органикалық синтездің жаңа әдісін ойлап тауып, оптикалық изомер алуға катализатор ұсынды. 2001 жылы химия саласында бұл ғалымдар ассиметриялық биохимиялық синтез бен айна катализін зерттеп, жаңалық ашқандары үшін Нобель сыйлығына иеленді. Осы жаңалық аз мөлшерде қабылдағанда әсері бар және қауіптілігі аз хиральды таза өнімді алуға мүмкіндік беретіндіктен медицинада оптикалық изомердің маңызы зор.{{Дереккөзі келтірілмеген}} === Классикалық әдіс === Оптикалық изомерлерді бөлудің бірнеше әдістері бар. Солардың бірі – диастереомер тұздарды немесе лабильді комплекстерді кристаллизациялауға негізделген классикалық түрі. Егер тіпті бүкіл үрдіс толық өнімді өндірсе де(сирек кездесетін жағдай) өндіріс саласына қолдануға тиімсіз, себебі таза диастереомер алуға кристализациялаудың көп мөлшері қажет етіледі. Мұндай жолмен алынған өнім қарама-қарсы энантиомердің мөлшерінің көптігімен ластанған және оның оптикалық тазалығын жоғарылату үшін қайта кристализация үрдісі жүзеге асуы қажет. Ал бірінші кристализациялаудан кейін бөлінетін екінші энантиомер бірінші энантиомер секілді оңай алына бермейді. Сондықтан, оптикалық изомерді классикалық әдіспен бөлген кезде құнды, бағалы материалдар жоғалады. === Хромотографиялық әдісі === Екінші әдісі – оптикалық изомерлерді бөлудің хромотографиялық әдісі. Бұл әдіс хромотографияның өзі дами бастаған кезде зерттеліп жатқан еді және бұл саладағы үлкен жетістіктердің бірі – хромотографиялық жүйедегі энантиомерлердің хиральдылығын анықтау процесстерін терең зерттеу қорытындылары. Монография барлық қазіргі кездегі оптикалық изомерлерді бөлудің хромотографикалық әдістерін қамтып, негізгі қолданылу аясын көрсетіп, салыстырмалы анализ жасап көрсетеді. == Морфиннің құрылысын анықтау== Морфиннің, сонымен қатар басқа да молекулалардың құрылысын анықтауда әр түрлі құрылғылар пайдаланылады.Соның ішінде масс-спектрометр. Масс-спектрометр – магнит және электр өрістерінің вакуумда шапшаң қозғалатын иондар шоғына тигізетін әсеріне негізделіп, иондалған молекулалар мен атомдарды олардың массалары бойынша бөлетін құрылғы. Жұмыс істеу принципі: 1. Зерттелетін затты дайындаушы құрылғыға өзіміздің затымызды саламыз; 2. Иондар кезінде заттың белгілі бір бөлігі иондалып иондар шоғы түзіледі; 3. Иондар қабылдағышында иондық ток электр сигналына түрленеді; 4. Сигнал күшейтіледі; 5. Тіркелгіш құрылғыға иондар саны жөніндегі талдағыштан түскен ақпаратпен қатар, иондардың массасы жөнінде ақпарат түседі. == Пайдаланудың ағзаға әсері == Морфинді қолданған соң 5-10 минутта ол миға жетеді. Концентрациясы ең жоғары уақыт — 20 минуттан соң. Ағзаға түскен кезде мидің рецепторларын бұзып, ұйқы және жылу сезгізіп, эйфория пайда болады. Көптеген жағдайларда рецепторлардың бұзылуы тәуелділікке әкеледі. Адамның ойлау қабілеті төмендеп, ол айналадағы болып жатқан оқиғаға мән бермейді. ==Морфинді пайдаланушының белгілері== Көздің көрінерліктей тартылуы, кішкене қызарып сәл жылтырауы; көз асты көгеруі, үзік, баяу тыныс; мұрын қышынуы; әлсіреу және ұйқылы көзқарас; сөздерді бөле сойлеу; енжарлық және жалпы релаксация; өзінен басқаларға немқұрайлы қарау; эйфория және ұқыпсыздық; шамадан тыс батылдылық; ашуланшақтық; тері және шырышты қабықтың құрғауы (ерні, тілі); ұйқы жетіспеушілігі; сұйықтық бөлудің азаюы; суық тиген жағдайда жүтел болмайды; дене температурасының шамалы төмендеуі; тыныс алу орталығының тежелуі; Уытты дозалары периодты түрде дем алу мен тыныстың тоқтауынан кейінгі өлімге әкеледі. == Морфинмен уланған жағдайдағы шаралар == Морфинмен уланған жағдайда опий рецепторларының [[Антагонист (химия)|антагонисттерін]] қолданады, көбіне [[Налорфин|налорфин]] (агонист-антагонист) және [[Налоксон|налоксон]] (антагонист). Рецепторлар үшін талас арқасында, налорфин морфиннің барлық эффекттерін жойып, эйфория, құсу, бас айналу және тыныс алуды қалыптандырады. ==Дереккөздер== <references/> 1. [http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2699.html Сайт о химии.] 2. [http://studme.org/1405100328696/bzhd/mass-spektrometriya Масс-спектрометрия] 3. [http://rehabcentr.ru/narkotiki/14-vidy-narkotikov/86-morfin Морфин. Воздействие на организм и психику] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151012071829/http://rehabcentr.ru/narkotiki/14-vidy-narkotikov/86-morfin |date=2015-10-12 }} 4. [http://www.eurolab.ua/encyclopedia/565/44943/ Евролаб энцоклопедия] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308210952/http://www.eurolab.ua/encyclopedia/565/44943/ |date=2016-03-08 }} 5. [http://www.ngpedia.ru/id424897p1.html Большая Энциклопедия Нефти Газа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160216063228/http://www.ngpedia.ru/id424897p1.html |date=2016-02-16 }} 6. [http://brosaem.info/morfin.php Последсвия применения Морфина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160319105528/http://brosaem.info/morfin.php |date=2016-03-19 }} {{wikify}} {{chem-stub}} [[Санат:Азотты гетероциклдар]] [[Санат:Фенолдар]] [[Санат:Алкалоидтар]] [[Санат:Изохинолиндер]] [[Санат:Опиаттар]] cs0y9l3oy7f0osjrgjaq2vhr5mue1ye 0 94073 3484212 3129681 2025-06-28T10:15:02Z Ibrometeor 166748 Қателерді түзеу 3484212 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Aischylos Büste.jpg|thumb|Эсхил]] '''Эсхил''' ({{lang-el|Αισχύλος}}, б. з. д. 525—456) — бірінші грек [[Драматургия|драматургі]],''' "трагедия атасы"'''. Трагедиялык ақындардың мүшәйрасына 13 рет қатысып (кейбір деректерде 28 рет делінген), бәрінде де жүлдеге ие болған, б.з.б. V ғасырдағы афиндық атақты үш трагик ақындардың (Эсхил, [[Софокл]], [[Еврипид]]) бірі. Эсхил жазған 70 [[трагедия]] мен 20 [[сатиралық драма]]дан, бізге 7 [[драма]]ның ғана толық нұсқасы және 400-ге жуық фрагменттері жеткен. Олар — "Жалбарынғандар", "Парсылар", ″Бұғаудағы Прометей″, ″Фивтің жеті жауы" және "Орестея" трилогиясына енетін "Агамемнон", ″Табыт жанындағы құрбандық″, "Эвменидтер" трагедиялары. == Өмірбаяны== [[File:Tragediae_septem.tif|thumb|Aeschyli ''Tragoediae septem'', 1552]] Ол Афины жанындағы Элевсин қаласында дүниеге келген. Әкесі – Эвфорион, афиндық көне ақсүйектерден, эвпатридтерден шыққан. Ол жеке шаруашылығы, яғни жүзімдіктері бар дәулетті адам болған. Олардың отбасы гректердің парсыларға қарсы соғысында ерекше белсенділік танытқан. Эсхилдың өзі артына жазып қалдырған эпитафиясында грек тарихындағы маңызды үш шайқас: Марафон (б.з.б. 490 жыл; бұл соғыста Софоклдың ағасы Кинагир қаза тапқан), Саламин (б.з.б. 480 жыл), Платей (б.з.б 479 жыл) шайқастарына қатысқандығын айтқан. Эсхил өзін ақын ретінде емес, Марафон шайқасына қатысқан жауынгер ретінде көбірек бағалаған. Демек, ол өзінің ақындық жетістіктеріне қарағанда азаматтық және жауынгерлік әрекеттерін жоғары бағалаған, қалай болғанда да оның эпитафиясында драмалық сайыстардағы жеңісі туралы ешқандай сөз жоқ.<ref>Тоқшылықова Г.Б. Антика әдебиетінің тарихы. Алматы, 2011.</ref> Эсхилдың жастық шағы Писитраттардың құлау уақытына және Афиныдағы демократиялық құрылыстың беку уақытына сәйкес келді. Эсхилдың жас кезінде Афинының қала ретіндегі маңызы шамалы болған. Бірақ, ол өз қаласының да грек әлемінде биік деңгейге көтерілгендігінің куәсі болды. Ол ағаларымен бірге парсыларға қарсы шайқастарға қатысты. Осы шайқастардан кейін ақындық аренаға шықты. Эсхил алғаш рет трагиктер жарысына шамамен б.з.б. 500 жылы қатысқан, бірақ бірінші жеңіске тек б.з.б. 484 жылы жеткен. Жалпы алғанда, Эсхил тірі кезінде 13 рет, қайтыс болғаннан кейін 15 рет жүлделі бірінші орынды иемденген. Афиндықтар Эсхил шығармаларын жоғары бағалаған. Оған Эсхил қойылымы боларда билік басындағылардың арнайы хор ұйымдастырғандығы дәлел.<ref>Тронский И.М. История античной литературы. Москва, Высшая школа, 1983</ref> Эсхил бірнеше рет Сицилияға барып, онда өз драмаларын қойған, ал б.з.б. 476 жылы сол уақыттағы Сиракуздардың билеушісі Гиеронның Этна қаласының негізін салуына арнап «Этналықтар» атты трагедиясын жазған. Б.з.б. 470 жылы өзінің «Парсылар» трагедиясының екінші қойылымын тамашалау үшін Сицилияға тағы барады. Ал б.з.б. 458 жылы Сицилияға біржола кетіп, онда Гиерон сарайында тұрады. Сонда, Гелл қаласында б.з.б. 456 жылы қайтыс болады. Эсхилдың Сицилияға кетіп қалуын ежелгі биографтар оның жас ақын Софоклдың ақындық жетістіктерін көре алмауынан деп түсіндіреді. Дәл осы жылы екі ақын афиндық сахнада бірге өнер көрсетеді. Софокл «Триптолем» трагедиясын, ал Эсхил бізге белгісіз бір трилогиясын қояды. Софокл шығармасы көрермендердің де, әділқазылардың да көңілінен шығады. Бірақ әділқазылар алқасы эллиндік атақты драматургке қарсы дауыс бере алмай, сол кездегі әскербасы Кимон мен оның достарына шешім қабылдауды ұсынады. Нәтижесінде Софокл жеңіске жетіп, бас жүлдені алады. «Триптолем» трагедиясының сәтті шығуының бір себебі Софокл актерлар санын 3 адамға арттыруында болатын. Бұл диалогтың қызық, түсінікті болуына ықпал етті. Яғни, Эсхилдың осы оқиғадан соң біржолата Сицилияға кетуі – замандастарының өзінен 30 жас кіші Софоклге бірінші орынды беріп, оны алға шығаруына қарсы болуынан деп түсіндіреді. Софоклға дейінгі барлық трагиктер секілді Эсхил драмаларындағы рөлдерді өзі орындады әрі тәжірибелі актерларды да жалдап отырды. Театрға қосқан зор үлесінің арқасында Эсхилды «трагедия атасы» деп таныды. Бірақ, әрине трагедия жанрының негізін салушы деп гректер б.з.б. VІ ғасырдың бірінші жартысында өмір сүрген Феспидті танығаны белгілі. Оны Гораций «трагедияны арбамен тасушы» деп атаған. Себебі Феспид трагедия қоюға қажетті костюмдер мен маскаларды бір жерден екінші жерге тасып жүрген. Ол трагедия жанрының бірінші реформаторы болды, хорға жауап беретін актерларды енгізді. Актер маскасын өзгерте отырып, драмадағы барлық рольді өзі орындап шықты. Одан кейін де грек әдебиетінде бірнеше трагик ақындар болғанымен, олар Эсхил секілді драма структурасына айтарлықтай жаңалықтар енгізген жоқ. Эсхил Феспидтен кейінгі трагедия жанрындағы ұлы реформатор болды. Оның драмалары өз заманының өзекті мәселелеріне арналды, ал Дионис культімен байланыс сатиралық драмаларында көрініс тапты. Эсхил шығармашылығы ежелгі Римде де танымал болды. Энний, Акций, Сенека секілді рим әдебиетшілері оны үлгі тұтты. Афиндықтар Эсхил шығармашылығын өте жоғары бағалап, мақтан етті. Драматург өлімінен кейін де оның драмалары жиі көрсетіліп, сахнадан ұзақ уақыт түскен жоқ. Өз драмаларына қажетті сюжеттерді Эсхил Гомерден және эпикалық циклдардан алып отырды.<ref>Людинина О.Е. Античная литература. Пропедевтика.</ref> == Эсхил драмалары == Эсхил драмалары — афины демократиясының дәуірлеу кезеңінің айнасы (б.з.д. V ғасырдың бірінші жартысы). Грек-парсы соғысы тұсында ортак мүдде туыстырған афинылықтардың патриоттық рухының көтерілуі — Эсхил шығармаларыныћ негізгі арқауы. Эсхил тағдырға — Мойраға сенді, тіпті оған Құдайлар да бағынышты болған дщ ойлады. Эсхилдің Прометей туралы трагедиясы — гуманистік Пафосқа толы классикалық туынды. [[Зевс]] құдай адамзатты жер бетінен жойып жіберейін деп ойлаған кезде, Прометей аспаннан қасиетті отты ұрлап алып, оны адамдарға әкеледі. Бұдан кейін де неше түрлі көмегін корсетіп, үй салуды, жер игеруді, уақытты санауды, жабайы ардарды асырауды, дәрілік шөптерді ажырата білуді, т.б. үйретеді. Адамдарға көмектескені үшін қаһарлы Зевс ашуланып, [[Гефест]]ке оны жердің түбіне, [[Скифия]]ға (Қара және [[Каспий теңізі]] алабында орналасқан елдігректер осылай атаған) апарып, жартасқа бұғаула деп бұйырады. Зевстің айткандарына көбеген [[Прометей]]ді Құдай жартаспен бірге жер асты — [[Тартар]]ға түсіреді. Прометей — жан дүниенің терең трагизмімен әлемдік әдебиетте оқшау тұрған образ. Эсхил өзінің қаһармандық-патриоттық трагедияларында ''екінші актерді (девтерагонист'') енгізді. Бұл қайғылы қақтығыстарды тереңірек ашып, театр ойынының әсерлі болуына жол ашты. Және де актерге арналған әдемі костюмдерді, маскалар мен котурныларды да, әр түрлі [[сахна жабдықтары]]н да Эсхил шығарған деп есептеледі. Сонымен қатар Эсхил өзінің трагедияларына билерді кіргізіп кана коймай, ондағы көп қимыл-қозғалыстар мен фигураларды да өзі ойлап тапқан. Эсхил бір сюжетке немесе бір-бірімен байланысы бар әр түрлі сюжетке арналған трилогияларды да бірінші болып жаза бастаған. Әр осындай [[трилогия]] сатирлердің қатысуымен, бір мифтік аңызды қызықты түрде көрсететін сатиралық драмамен аякталуын да ұлы драматург енгізді деген деректер бар.<ref>Өнер: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулык/Қ.Болатбаев, Е.Қосбармақов, А.Еркебай. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-33-998-8</ref> == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} [[Санат:Ежелгі Грекия драматургтері]] {{stub}} fbvw1pmyxyajyb3e5xax2rzbj8u3hao 0 95536 3484132 3459369 2025-06-28T03:34:29Z Kotyatzhan 159381 3484132 wikitext text/x-wiki '''Бейорганикалық қосылыстар''' (анорганикалық қосылыстар, бейорганикалық заттар) — химиялық элементтердің өзара және бір-бірімен байланысуынан шығатын заттар. Бұған тізбек түзе байланысатын көміртек қосылыстары, яғни органикалық және полимерлік қосылыстар кірмейді. == Атом құрылысына қарай жіктелу == Қазіргі химиялық ғылымы атом құрылыстың гомоатомды және гетероатомды түрлерін қарастырады. Гомоатомды атомдық құрылысқа бір ғана химиялық элементтің атомдарынан құралатын элементтік немесе жай заттар жатады. Жай заттың қасиеті оның құрамын түзетін элемент атомының қасиеттеріне сәйкес келеді. Барлық элементтер түзетін жай заттар екіге бөлінеді: * '''Металдар''' (электрон беруге бейім) * '''Бейметалдар''' (электрон қосып алуға бейім) Олардың арасында екі жақты қасиетті [[амфотерлік]] заттар бар. == Жай заттардың физикалық қасиеттері == * термодинамикалық ''(атомдану энергиясы, [[энтропия]], [[энтальпия]], фазалық өзгеру температурасы т.б.)'' * кристалхимиялық ''(құрылымы, аллотропиясы т.б.)'' * физика-механикалық ''(қаттылығы, сызықтық және көлемдік ұлғаюы т.б.)'' * электрфиз ''(электр өткізгіштігі, концентраттануы т.б.)'' * оптикалық, магниттік т.б. қасиеттері жатады. = Жай заттардың химиялық қасиеті = Жай заттардың химиялық қасиеттері олардың ''тотықсыздандырғыштық яғни бейметалдық қасиеттеріне'' байланысты. '''Бинарлы қосылыстар''' – екі түрлі элементтен тұрады. = Олар құрамына байланысты кластарға жіктелуі = * Галогенидтер — ''Галоген қосылыстары'' (F, Cl, Br, I) * Оксидтер — ''Оттек қосылыстары'' (O) * Халькогенидтер — ''Күкірт тектес элемент қосылыстары'' (S, Se, Te) * Пниктогенидтер — ''Азот тектес элемент қосылыстары'' (N, P, As) * Гидридтер — ''Сутек қосылыстары'' (H) * Карбидтер — ''Көміртек қосылыстары'' (C) * Силицидтер — ''Кремний қосылыстары'' (Si) * Боридтер — ''Бор қосылыстары'' (B) Атау түбірі анион түзуші элементтің атауына '''-ид''' жалғауы арқылы жасалады. Екі элемент байланысып бірнеше бинарлы қосылыстар бере алады. Мысалы, азот оттекпен қосылып 5 түрлі оксид береді. Олардың (дальтонидтер) құрамы тұрақты, құрылымы молекулалық болып келеді. Бинарлы қосылыстардың ішінде құрамы тұрақсыз, өзгермелілері де кездеседі (бертоллидтер). = Бинарлы қосылыстар бөлінуі = * Ионды (тұзтектес) * Ковалентті * Металл тектес (мысалы, қола, жез) Олардың қатарына интерметалдық қосылыстар да жатады (мысалы, мыстың құймалары — қола, жез). Бинарлы қосылыстардың өзара әрекеттесуінен күрделі атомдық құрылыс шығады. Олардың құрамына үш не одан да көп элементтер енеді. = Күрделі заттардың бөлінуі = * [[Оксидтер]] — ''екі элементтен тұратын, оның біреуін оттек болып келетін күрделі заттар'' ** Тұз түзбейтіндер ** Тұз түзетіндер *** Қышқылдық *** Екіұдайлы *** Негіздік * Негіздер — ''молекула құрамында металл атомдарымен байланысқан бір немесе бірнеше гидроксотоп (OH) бар күрделі қосылыстар'' ** сілтілер — ''суда еритін'' ** негіздер — ''суда ерімейтін'' ** екіұдайлы гидроксидтер * [[Қышқылдар]] — ''құрамында металл атомдарымен алмаса алатын бір немесе бірнеше сутек атомдарынан және қышқыл қалдықтарынан тұратын күрделі заттар'' ** Құрамында оттек атомының бар-жоғына қарай *** оттекті *** оттексіз ** Құрамындағы сутегі атомдарының сандарына қарай *** бірнегізді *** көпнегізді * Тұздар — ''қышқылдардағы сутек атомдары біртіндеп металл атомдарына немесе негіздердің құрамындағы гидроксотоптар біртіндеп қышқыл қалдықтарына ауысқанда түзілетін қосылыстар'' ** қышқылдық ** орта ** негіздік Қышқылдар мен негіздер табиғаты қарама-қарсы заттар ретінде өзара оңай әрекеттесіп, тұздар түзуге бейім келеді: Қышқыл + Негіз = Тұз + Су Тұздар өз кезегінде қышқылдармен де, негіздермен де әрекеттесе алады. Сілті + Тұз (ерімтал) = Тұз (жаңа) + Негіз (жаңа) Қышқыл + Тұз = жаңа тұз + жаңа қышқыл == Қазақстандағы бейорганикалық қосылыстар өндірісі == Қазақстанда түрлі ''химиялық қосылыстар'' мен ''элементтер'' өндіріледі. Оларға мыналар жатады: '''Химиялық элементтер:''' * '''Бейметалдар:''' [[фосфор]], [[хлор]], [[оттегі]], [[сутегі]], [[Көміртегі|көміртек]], [[кремний]] және т.б. * '''Түсті металдар:''' [[алтын]], [[күміс]], [[мыс]], [[темір]], [[мырыш]], [[қорғасын]], [[титан]], [[ванадий]], [[қалайы]] және т.б. '''Қосылыстар:''' * '''Бинарлы қосылыстар:''' [[кальций карбиді]] және т.б. * '''Негіздер (сілтілер):''' [[Натрий гидроксиді|натрий гидроксиді,]] [[калий гидроксиді]] және т.б. * '''Қышқылдар:''' әртүрлі бейорганикалық қышқылдар және органикалық қышқылдар * '''Тұздар:''' бейтарап, қышқыл және негіздік тұздар * '''Тыңайтқыштар:''' азот тыңайтқышы, фосфор тыңайтқышы және калий тыңайтқышы Өсімдіктер мен жануарлар организмдерінің және микроорганизмдердің жасушалары химиялық құрамы жағынан өзара ұқсас келеді, мұның өзі органикалық дүниенің біртұтастығын көрсетеді. Жасушалар құрамынан [[Дмитрий Иванович Менделеев|И. Д. Менделеевтің]] [[Периодтық жүйе|периодтық жүйесіндегі]] 110 элементтің 80-ге жуығы табылған. Жасушада кейбір элементтер көптеу, басқалары анағұрлым аз кездеседі. Әсіресе, жасушада төрт элемент — [[оттек]], [[көміртек]], [[азот]] және [[сутек]] көп мөлшерде болады. Жасуша құрамының 98%-ға жуығын осы төрт элемент құрайды: * [[Оттегі|оттек]] (O) * [[Көміртегі|көміртек]] (C) * [[Сутегі|сутек]] (H) * [[азот]] (N) Жасушаға аз мөлшерде болса да қажет біраз элементтер бар. Олар: * [[күкірт]] * [[фосфор]] * [[хлор]] * [[калий]] * [[магний]] * [[натрий]] * [[кальций]] * [[темір]]. Бұлардың жиынтығы — 1,9%. Бұл екі топ элементтерін макроэлементтерге ({{lang-el|μακρός}} — үлкен) жатқызады. Қалған элементтер жасушада өте аз мөлшерде (0,01%) кездеседі. Сонымен, жасушада тек тірі организмге ғана тән ешқандай ерекше элемент жоқ. Бұл тірі және өлі табиғаттың бір-бірімен байланысы мен бірлігін көрсетеді. Ал [[атом]] тұрғысынан қарағанда, органикалық және бейорганикалық көлемнің химиялық құрамы арасында айырмашылық жоқ. Айырмашылық одан гөрі жоғарырақ — молекулалық құрылым деңгейінде байқалады. Тірі денелерде өлі табиғатта таралған заттармен қатар, тірі организмдерге ғана тән көптеген заттар болады. 1-кестеде көрсетілген элементтердің біреуінің жетіспеушілігінен организмдер ауруға шалдығуы немесе өлімге душар болуы мүмкін. Демек, әрбір элемент организмде белгілі бір қызмет аткарады. [[Оттек]], [[көміртек]], [[сутек]] және [[азот]] — биополимерлердің негізін құрайды. Жасушадағы биополимерлер: — [[нәруыз]], [[кемірсу]]лар, [[нуклеин кышқылы|нуклеин кышқылдары]] сол сияқты липидтерсіз тіршілік болмайды. [[Темір]] [[гемоглобин]]нің молекуласын құруға қатысады. [[Магний]] — [[Хлорофилл|хлорофилдің]] құрамына, ал [[мырыш]] көптеген тотықтырғыш ферменттердің құрамына кіреді. <chem>Na</chem> [[Натрий|(натрий)]] және <chem>Ca</chem> [[Кальций|(кальций)]] — [[Жүйке талшығы|жүйке талшықтары]] [[Мембрана|мембраналарын]] зарядтайды; [[кобальт]] — [[В12 витамині]]нің, күкірт кейбір нәруыздардың, ал [[фосфор]] — [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылының]] құрамына кіреді. == Су == Тіршіліктің негізі болып табылатын [[су]] молекуласы жасушаның негізгі бөлігін құрайды. Жасушаның 80%-ы судан тұрады. Су ерітінділерінде барлық тіршілікке қажетті процестер жүреді. Судың молекулалық құрылысының таңғаларлық құпия касиетінің бірі — оның асимметриялығында. [[Сутек]] атомы [[оттек]] атомымен тік сызық бойымен байланыспай, =105° бұрышпен қосылған. Асимметрияның өсерінен теріс зарядталған [[оттек]] және екі оң зарядталған [[сутек]] әр түрлі жазықтықта орналасады да, судың молекуласы полюсті болады. Сондықтан да, суда полюсті және зарядталған молекулалар ериді. Суда еритін заттар гидрофилді ({{lang-el|ὕδωρ }} — су және {{lang-el|φιλέω }}— сүйемін) заттар деп аталады. Бұған [[иондық байланыс]]<nowiki/>ты (мысалы, [[тұз]]) және кейбір молекулалық байланысты (мысалы, [[кант]], [[нәруыз]]) заттар жатады. Мысал ретінде тұздың еру процесін көрсетуге болады. Суда тұз натрийдің оң зарядталған катионына және [[хлор]]дың теріс зарядталған анионына ыдырайды. Натрийдің оң зарядталған ионына су молекуласы теріс полюсімен тартылса, ал хлор ионына оң полюсті жағымен жақындайды. Қорытындысында, әрбір ионның айналасында қабықша пайда болады. Оны гидрат қабығы деп атайды. Зарядталмаған молекулалар суда ерімейді. Суда ерімейтін заттарды гидрофобты ({{lang-el|ὕδωρ }} — су және {{lang-el|φόβος}} — қорқу, жек көру) деп атайды. Оларға [[бензин]], [[керосин]], [[бензол]], [[липид]]тер, [[көксағыз]], [[полиэтилен]] және баска ''[[Пластмасса|пластмассалар]]'', т.б. жатады. Бір су молекуласы құрамындағы [[оттек]] атомы келесі [[молекула]] құрамындағы [[сутек]] атомымен сутектік байланыс түзеді. Сутекті байланыс [[су]] молекулалары арасындағы көптеген байланысты қамтамасыз етеді. Суды қыздырғанда, энергияның азын-аулақ бөлігі сутекті байланысты ажыратуға жұмсалады. Сутекті байланыстың ажырауы 70°С температурада басталады. Ал 100°С температурада қайнағанда, барлық сутекті байланыс толықтай ажырайды. Сутекті байланыстың арқасында судың жылу өткізгіштігі артады. Суытқанда, керісінше, жылу бөлінеді, себебі жаңадан сутекті байланыс пайда болады. Бұл қасиеттеріне қарап, судың жылу өткізгіштігі жоғары екендігін білуге болады. [[Су]] жасушаның физикалық қасиеттерін анықтайды: көлемін; серпімділігін; физиологиялық ортада атқаратын қызметін және биохимиялық процесін; [[фотосинтез]] кезінде оттектің бөлінуін; химиялық қосылыстарды; [[осмос]] және термореттеушілікті. [[Су]] органикалық және бейорганикалық заттарды жақсы ерітеді. Судың еріткіш қасиеттері оның молекулалық құрылымының ерекшеліктерін де айқындайды. Суда бейорганикалық заттардан — тұздар, кышқылдар, сілтілер, ал органикалық заттардан — аминдер, [[көмірсулар]], нәруыздар жақсы ериді. Жасушадағы химиялық реакцияларға қатысатын заттар суда еріген сұйықтық түрінде болады. Жасушаға енетін және одан шығатын заттардың өнімдері, тек еріген түрінде болуы тиіс.--[[Арнайы:Үлесі/95.57.81.14|95.57.81.14]] 18:31, 2013 ж. қазанның 10 (ALMT) Сусыз тіршілік жоқ. Жасуша массасының көп бөлігін су кұрайды. Адамның [[эмбрион]]дары мен [[ми]] жасушаларынын 80%-ы су. Адам организміндегі 20% суды жоғалтса, өліп қалуы мүмкін. Сүйек ұлпасының жасушасында 20 % су, бұлшықет жасушасында 76 % [[су]] болады. == Тұздар == Сумен бірге [[тұздар]] да жасушаның бейорганикалық заттарына жатады. Жасушаның тіршілік процестері үшін тұздардың құрамына енетін [[кальций]], [[натрий]], [[калий]], [[магний]], және [[фосфат]] иондарының маңызы зор. Жасушаның қалыпты қызмет атқаруы және жасуша ішінде үнемі реакция жүруі үшін де иондардың маңызы ерекше. Бейорганикалық заттар жасушада, тек еріген күйінде емес, сондай-ақ қатты заттар күйінде де кездеседі. Атап айтқанда, [[Сүйек ұлпасы|сүйек ұлпасының]] қатты әрі беріктігі [[кальций]] фосфатының, ал былқылдақ денелілер [[бақалшықтар]]<nowiki/>ының беріктігі онда [[кальций]] карбонатының болуына байланысты. [[Кальций]] иондары биологиялық процестердін реттелуіне және қанның ұюына да қатысады. <chem>Na+</chem>([[натрий]] катионы), <chem>K+</chem>([[калий]] катионы) иондары жасуша [[мембрана]]сына әртүрлі заттардың енуіне және [[Жүйке талшығы|жүйке талшықтарының]] тітіркеністерді өткізуіне көмектеседі. [[Фосфат]] иондары [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылын]] тұзуге қатысады және энергетикалық процестерді, қозғалыс қызметін жүзеге асыруға ат салысады. [[Темір]] иондары да [[оттек]]ті тасымалдауда үлкен рөл атқарады. Ал [[темір]] және [[мыс]] иондары тотығу-тотықсыздану процестерін қалпына келтіру реакцияларына қатысады. [[Магний]] иондары [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылы]] мен [[Рибосома|рибосоманы]] тұрақтандырады және [[хлорофилл|хлорофиллдың]] құрамына кіреді. [[Мырыш]], [[молибден]] және [[кобальт]] иондары ферменттік процестерге қатысады.<ref>Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006. ISBN 9965-33-634-2</ref> == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Бейорганикалық заттар]] {{Biosci-stub}} g4e6pbb57c2q0tld7ma5aqt7x7h9bhw 3484134 3484132 2025-06-28T03:35:36Z Kotyatzhan 159381 3484134 wikitext text/x-wiki '''Бейорганикалық қосылыстар''' (анорганикалық қосылыстар, бейорганикалық заттар) — химиялық элементтердің өзара және бір-бірімен байланысуынан шығатын заттар. Бұған тізбек түзе байланысатын көміртек қосылыстары, яғни органикалық және полимерлік қосылыстар кірмейді. == Атом құрылысына қарай жіктелу == Қазіргі химиялық ғылымы атом құрылыстың гомоатомды және гетероатомды түрлерін қарастырады. Гомоатомды атомдық құрылысқа бір ғана химиялық элементтің атомдарынан құралатын элементтік немесе жай заттар жатады. Жай заттың қасиеті оның құрамын түзетін элемент атомының қасиеттеріне сәйкес келеді. Барлық элементтер түзетін жай заттар екіге бөлінеді: * '''Металдар''' (электрон беруге бейім) * '''Бейметалдар''' (электрон қосып алуға бейім) Олардың арасында екі жақты қасиетті [[амфотерлік]] заттар бар. == Жай заттардың физикалық қасиеттері == * термодинамикалық ''(атомдану энергиясы, [[энтропия]], [[энтальпия]], фазалық өзгеру температурасы т.б.)'' * кристалхимиялық ''(құрылымы, аллотропиясы т.б.)'' * физика-механикалық ''(қаттылығы, сызықтық және көлемдік ұлғаюы т.б.)'' * электрфиз ''(электр өткізгіштігі, концентраттануы т.б.)'' * оптикалық, магниттік т.б. қасиеттері жатады. = Жай заттардың химиялық қасиеті = Жай заттардың химиялық қасиеттері олардың ''тотықсыздандырғыштық яғни бейметалдық қасиеттеріне'' байланысты. '''Бинарлы қосылыстар''' – екі түрлі элементтен тұрады. = Олар құрамына байланысты кластарға жіктелуі = * Галогенидтер — ''Галоген қосылыстары'' (F, Cl, Br, I) * Оксидтер — ''Оттек қосылыстары'' (O) * Халькогенидтер — ''Күкірт тектес элемент қосылыстары'' (S, Se, Te) * Пниктогенидтер — ''Азот тектес элемент қосылыстары'' (N, P, As) * Гидридтер — ''Сутек қосылыстары'' (H) * Карбидтер — ''Көміртек қосылыстары'' (C) * Силицидтер — ''Кремний қосылыстары'' (Si) * Боридтер — ''Бор қосылыстары'' (B) Атау түбірі анион түзуші элементтің атауына '''-ид''' жалғауы арқылы жасалады. Екі элемент байланысып бірнеше бинарлы қосылыстар бере алады. Мысалы, азот оттекпен қосылып 5 түрлі оксид береді. Олардың (дальтонидтер) құрамы тұрақты, құрылымы молекулалық болып келеді. Бинарлы қосылыстардың ішінде құрамы тұрақсыз, өзгермелілері де кездеседі (бертоллидтер). = Бинарлы қосылыстар бөлінуі = * Ионды (тұзтектес) * Ковалентті * Металл тектес (мысалы, қола, жез) Олардың қатарына интерметалдық қосылыстар да жатады (мысалы, мыстың құймалары — қола, жез). Бинарлы қосылыстардың өзара әрекеттесуінен күрделі атомдық құрылыс шығады. Олардың құрамына үш не одан да көп элементтер енеді. = Күрделі заттардың бөлінуі = * [[Оксидтер]] — ''екі элементтен тұратын, оның біреуін оттек болып келетін күрделі заттар'' ** Тұз түзбейтіндер ** Тұз түзетіндер *** Қышқылдық *** Екіұдайлы *** Негіздік * [[Негіздер]] — ''молекула құрамында металл атомдарымен байланысқан бір немесе бірнеше гидроксотоп (OH) бар күрделі қосылыстар'' ** сілтілер — ''суда еритін'' ** негіздер — ''суда ерімейтін'' ** екіұдайлы гидроксидтер * [[Қышқылдар]] — ''құрамында металл атомдарымен алмаса алатын бір немесе бірнеше сутек атомдарынан және қышқыл қалдықтарынан тұратын күрделі заттар'' ** Құрамында оттек атомының бар-жоғына қарай *** оттекті *** оттексіз ** Құрамындағы сутегі атомдарының сандарына қарай *** бірнегізді *** көпнегізді * [[Тұздар (химия)|Тұздар]] — ''қышқылдардағы сутек атомдары біртіндеп металл атомдарына немесе негіздердің құрамындағы гидроксотоптар біртіндеп қышқыл қалдықтарына ауысқанда түзілетін қосылыстар'' ** қышқылдық ** орта ** негіздік Қышқылдар мен негіздер табиғаты қарама-қарсы заттар ретінде өзара оңай әрекеттесіп, тұздар түзуге бейім келеді: Қышқыл + Негіз = Тұз + Су Тұздар өз кезегінде қышқылдармен де, негіздермен де әрекеттесе алады. Сілті + Тұз (ерімтал) = Тұз (жаңа) + Негіз (жаңа) Қышқыл + Тұз = жаңа тұз + жаңа қышқыл == Қазақстандағы бейорганикалық қосылыстар өндірісі == Қазақстанда түрлі ''химиялық қосылыстар'' мен ''элементтер'' өндіріледі. Оларға мыналар жатады: '''Химиялық элементтер:''' * '''Бейметалдар:''' [[фосфор]], [[хлор]], [[оттегі]], [[сутегі]], [[Көміртегі|көміртек]], [[кремний]] және т.б. * '''Түсті металдар:''' [[алтын]], [[күміс]], [[мыс]], [[темір]], [[мырыш]], [[қорғасын]], [[титан]], [[ванадий]], [[қалайы]] және т.б. '''Қосылыстар:''' * '''Бинарлы қосылыстар:''' [[кальций карбиді]] және т.б. * '''Негіздер (сілтілер):''' [[Натрий гидроксиді|натрий гидроксиді,]] [[калий гидроксиді]] және т.б. * '''Қышқылдар:''' әртүрлі бейорганикалық қышқылдар және органикалық қышқылдар * '''Тұздар:''' бейтарап, қышқыл және негіздік тұздар * '''Тыңайтқыштар:''' азот тыңайтқышы, фосфор тыңайтқышы және калий тыңайтқышы Өсімдіктер мен жануарлар организмдерінің және микроорганизмдердің жасушалары химиялық құрамы жағынан өзара ұқсас келеді, мұның өзі органикалық дүниенің біртұтастығын көрсетеді. Жасушалар құрамынан [[Дмитрий Иванович Менделеев|И. Д. Менделеевтің]] [[Периодтық жүйе|периодтық жүйесіндегі]] 110 элементтің 80-ге жуығы табылған. Жасушада кейбір элементтер көптеу, басқалары анағұрлым аз кездеседі. Әсіресе, жасушада төрт элемент — [[оттек]], [[көміртек]], [[азот]] және [[сутек]] көп мөлшерде болады. Жасуша құрамының 98%-ға жуығын осы төрт элемент құрайды: * [[Оттегі|оттек]] (O) * [[Көміртегі|көміртек]] (C) * [[Сутегі|сутек]] (H) * [[азот]] (N) Жасушаға аз мөлшерде болса да қажет біраз элементтер бар. Олар: * [[күкірт]] * [[фосфор]] * [[хлор]] * [[калий]] * [[магний]] * [[натрий]] * [[кальций]] * [[темір]]. Бұлардың жиынтығы — 1,9%. Бұл екі топ элементтерін макроэлементтерге ({{lang-el|μακρός}} — үлкен) жатқызады. Қалған элементтер жасушада өте аз мөлшерде (0,01%) кездеседі. Сонымен, жасушада тек тірі организмге ғана тән ешқандай ерекше элемент жоқ. Бұл тірі және өлі табиғаттың бір-бірімен байланысы мен бірлігін көрсетеді. Ал [[атом]] тұрғысынан қарағанда, органикалық және бейорганикалық көлемнің химиялық құрамы арасында айырмашылық жоқ. Айырмашылық одан гөрі жоғарырақ — молекулалық құрылым деңгейінде байқалады. Тірі денелерде өлі табиғатта таралған заттармен қатар, тірі организмдерге ғана тән көптеген заттар болады. 1-кестеде көрсетілген элементтердің біреуінің жетіспеушілігінен организмдер ауруға шалдығуы немесе өлімге душар болуы мүмкін. Демек, әрбір элемент организмде белгілі бір қызмет аткарады. [[Оттек]], [[көміртек]], [[сутек]] және [[азот]] — биополимерлердің негізін құрайды. Жасушадағы биополимерлер: — [[нәруыз]], [[кемірсу]]лар, [[нуклеин кышқылы|нуклеин кышқылдары]] сол сияқты липидтерсіз тіршілік болмайды. [[Темір]] [[гемоглобин]]нің молекуласын құруға қатысады. [[Магний]] — [[Хлорофилл|хлорофилдің]] құрамына, ал [[мырыш]] көптеген тотықтырғыш ферменттердің құрамына кіреді. <chem>Na</chem> [[Натрий|(натрий)]] және <chem>Ca</chem> [[Кальций|(кальций)]] — [[Жүйке талшығы|жүйке талшықтары]] [[Мембрана|мембраналарын]] зарядтайды; [[кобальт]] — [[В12 витамині]]нің, күкірт кейбір нәруыздардың, ал [[фосфор]] — [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылының]] құрамына кіреді. == Су == Тіршіліктің негізі болып табылатын [[су]] молекуласы жасушаның негізгі бөлігін құрайды. Жасушаның 80%-ы судан тұрады. Су ерітінділерінде барлық тіршілікке қажетті процестер жүреді. Судың молекулалық құрылысының таңғаларлық құпия касиетінің бірі — оның асимметриялығында. [[Сутек]] атомы [[оттек]] атомымен тік сызық бойымен байланыспай, =105° бұрышпен қосылған. Асимметрияның өсерінен теріс зарядталған [[оттек]] және екі оң зарядталған [[сутек]] әр түрлі жазықтықта орналасады да, судың молекуласы полюсті болады. Сондықтан да, суда полюсті және зарядталған молекулалар ериді. Суда еритін заттар гидрофилді ({{lang-el|ὕδωρ }} — су және {{lang-el|φιλέω }}— сүйемін) заттар деп аталады. Бұған [[иондық байланыс]]<nowiki/>ты (мысалы, [[тұз]]) және кейбір молекулалық байланысты (мысалы, [[кант]], [[нәруыз]]) заттар жатады. Мысал ретінде тұздың еру процесін көрсетуге болады. Суда тұз натрийдің оң зарядталған катионына және [[хлор]]дың теріс зарядталған анионына ыдырайды. Натрийдің оң зарядталған ионына су молекуласы теріс полюсімен тартылса, ал хлор ионына оң полюсті жағымен жақындайды. Қорытындысында, әрбір ионның айналасында қабықша пайда болады. Оны гидрат қабығы деп атайды. Зарядталмаған молекулалар суда ерімейді. Суда ерімейтін заттарды гидрофобты ({{lang-el|ὕδωρ }} — су және {{lang-el|φόβος}} — қорқу, жек көру) деп атайды. Оларға [[бензин]], [[керосин]], [[бензол]], [[липид]]тер, [[көксағыз]], [[полиэтилен]] және баска ''[[Пластмасса|пластмассалар]]'', т.б. жатады. Бір су молекуласы құрамындағы [[оттек]] атомы келесі [[молекула]] құрамындағы [[сутек]] атомымен сутектік байланыс түзеді. Сутекті байланыс [[су]] молекулалары арасындағы көптеген байланысты қамтамасыз етеді. Суды қыздырғанда, энергияның азын-аулақ бөлігі сутекті байланысты ажыратуға жұмсалады. Сутекті байланыстың ажырауы 70°С температурада басталады. Ал 100°С температурада қайнағанда, барлық сутекті байланыс толықтай ажырайды. Сутекті байланыстың арқасында судың жылу өткізгіштігі артады. Суытқанда, керісінше, жылу бөлінеді, себебі жаңадан сутекті байланыс пайда болады. Бұл қасиеттеріне қарап, судың жылу өткізгіштігі жоғары екендігін білуге болады. [[Су]] жасушаның физикалық қасиеттерін анықтайды: көлемін; серпімділігін; физиологиялық ортада атқаратын қызметін және биохимиялық процесін; [[фотосинтез]] кезінде оттектің бөлінуін; химиялық қосылыстарды; [[осмос]] және термореттеушілікті. [[Су]] органикалық және бейорганикалық заттарды жақсы ерітеді. Судың еріткіш қасиеттері оның молекулалық құрылымының ерекшеліктерін де айқындайды. Суда бейорганикалық заттардан — тұздар, кышқылдар, сілтілер, ал органикалық заттардан — аминдер, [[көмірсулар]], нәруыздар жақсы ериді. Жасушадағы химиялық реакцияларға қатысатын заттар суда еріген сұйықтық түрінде болады. Жасушаға енетін және одан шығатын заттардың өнімдері, тек еріген түрінде болуы тиіс.--[[Арнайы:Үлесі/95.57.81.14|95.57.81.14]] 18:31, 2013 ж. қазанның 10 (ALMT) Сусыз тіршілік жоқ. Жасуша массасының көп бөлігін су кұрайды. Адамның [[эмбрион]]дары мен [[ми]] жасушаларынын 80%-ы су. Адам организміндегі 20% суды жоғалтса, өліп қалуы мүмкін. Сүйек ұлпасының жасушасында 20 % су, бұлшықет жасушасында 76 % [[су]] болады. == Тұздар == Сумен бірге [[тұздар]] да жасушаның бейорганикалық заттарына жатады. Жасушаның тіршілік процестері үшін тұздардың құрамына енетін [[кальций]], [[натрий]], [[калий]], [[магний]], және [[фосфат]] иондарының маңызы зор. Жасушаның қалыпты қызмет атқаруы және жасуша ішінде үнемі реакция жүруі үшін де иондардың маңызы ерекше. Бейорганикалық заттар жасушада, тек еріген күйінде емес, сондай-ақ қатты заттар күйінде де кездеседі. Атап айтқанда, [[Сүйек ұлпасы|сүйек ұлпасының]] қатты әрі беріктігі [[кальций]] фосфатының, ал былқылдақ денелілер [[бақалшықтар]]<nowiki/>ының беріктігі онда [[кальций]] карбонатының болуына байланысты. [[Кальций]] иондары биологиялық процестердін реттелуіне және қанның ұюына да қатысады. <chem>Na+</chem>([[натрий]] катионы), <chem>K+</chem>([[калий]] катионы) иондары жасуша [[мембрана]]сына әртүрлі заттардың енуіне және [[Жүйке талшығы|жүйке талшықтарының]] тітіркеністерді өткізуіне көмектеседі. [[Фосфат]] иондары [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылын]] тұзуге қатысады және энергетикалық процестерді, қозғалыс қызметін жүзеге асыруға ат салысады. [[Темір]] иондары да [[оттек]]ті тасымалдауда үлкен рөл атқарады. Ал [[темір]] және [[мыс]] иондары тотығу-тотықсыздану процестерін қалпына келтіру реакцияларына қатысады. [[Магний]] иондары [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылы]] мен [[Рибосома|рибосоманы]] тұрақтандырады және [[хлорофилл|хлорофиллдың]] құрамына кіреді. [[Мырыш]], [[молибден]] және [[кобальт]] иондары ферменттік процестерге қатысады.<ref>Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006. ISBN 9965-33-634-2</ref> == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Бейорганикалық заттар]] {{Biosci-stub}} fc4zqfam1mi0k74koy2p3gpkea602h3 0 97373 3484076 3135652 2025-06-27T19:20:41Z ShadZ01 56180 3484076 wikitext text/x-wiki '''Сюжет''' ({{lang-fr|sujet}} — зат) — өзара жалғасқан [[оқиға]]лардың тізбегі, біртұтас желісі. Сюжеттің негізі — өмірлік тартыс, [[конфликт]], кейіпкерлердің қарым-қатынасындағы қақтығыс. Ол тартыс, [[Қақтығыс|конфликт]] - әр түрлі адамдардың көзқарасындағы қарама-қайшылық пен қақтығыстар. Мұндай кайшылықтар әр түрлі әлеуметтік топтардың ымырасыз күресі, таласы үстінде қандай айқын бой көрсетсе, сонымен қатар, баяндалған оқиға, жағдайларға кейіпкерлердің әр түрлі қарап бағалауынан да жақсы аңғарылады. [[Кейіпкер]]лердің қақтығысы қалайда қоғамдық өмірдегі күрес-тартыспен қабысып жатады, жеке адамдардың іс-әрекетінен, тағдырынан оқырмандар заманның, дәуірдің шындығын көріп, әлеуметтік қайшылықтардың сырын ұғады. Шығармадағы қақтығыстартыстың өрістеп дамуы үстінде кейіпкерлердің қимыл-әрекеттері, ой-сезімдері, сөздері арқылы олардың характері ашыла, айқындала түседі. Сюжеттің жүйелі тұтастығы да, жекелеген сәттері, яғни бастамасы, шиеленісуі, шарыктау шегіне жетуі және шешілу-аяқталуы да өмірлік тартыс, қайшылықтың даму-өрістеу заңдылықтарына сәйкес келіп отырады. Оқиға желісі болған соң, тартыс болған соң оның қандай да болсын бастауы, өрістеп, шиеленісіп, ширығатын кезі, аяқталуы болатыны түсінікті. Және мәселе оқиғаның жай аяқталуында емес, көркем шығармадағы қактығыстар, жеке сурет-картиналар арқылы толысып, мағынасы кеңейе түсетін оқиға тізбегі бара келе логикалық тиянақтылық тауып, негізгі шиеленістің түйіндері шешіліп, бәрі-бәрі бір арнаға құйылып барып тынуы, сол арқылы шығарманың негізгі идеясы өсерлі толық ашылуы аса қажет. Сонымен бірге сюжеттің беташары ретінде [[аңдату]] ([[пролог]]), ал соңында ([[эпилог]]) [[суреттеме]]лер де беріледі. Олардың болуы шартты емес, тек қажетті деп саналса ғана. Сюжеттің аталған тұстары, өз алдына оқшауланып көрінетін бөлшектері үнемі бір қалыппен жасалмайды, өмірдегі нақтылы жағдайларға орай сан түрлі болып құбылып өзгеріп отырады. Сюжеттің мағыналық мүмкіндігі баяндалатын, оқиғаға катысатын кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінезбітімі, яғни, характерлерінің бейнеленуі арқылы ашыла түседі. Қалай десек те, Сюжет пен кейіпкерлер, олардың характерлері арасындағы тығыз байланыс, сабақтастық бар. Өйткені оқиға дегеніміз - адамның басынан кешетін жағдайы немесе бірнеше адамдардың қарым-қатынасының көрінісі. Ал, адамның мінез өзгешелігі, характері оның істеген ісінен, қимыл-әрекетінен айқын танылатыны талассыз. Ал кейбір шығармаларда кейіпкерлердің характеріне, мінез-құлқына тереңірек бойлап, өмір шындығын ашып көрсетудің орнына, баяндалып отырған жағдайларды ешбір зерлеп, зерттеп жатпай, оқиға желісінің өзін қызықтап, соның ізін қуып кету де кездесетінін мойындауымыз керек. Бірақ бұл көркем өнердің талабы емес, көбінесе жазушының талғампаздық, шеберлігінің жетіспеуінен болады. Сюжетті қызықтау, оқиғаны қыздырмалап, бірыңғай баяндау детективтік жанр шығармаларына ғана болмаса, басқа әдеби туындыларда ұтымды болмайды. Көлемді шығармада оқиға желісі бірнеше тарауға бөлініп, қатарласа өрбіп, бір-бірімен жалғаса келіп, бір арнаға құйылады. Сюжеттің аяқталуы, бітуі дегеніміз - баяндалып отырған оқиғалардың бір арнаға сайып, өз шешімін табуы. Алайда, сюжеттің аяқталуы, тиянақтылығы әр шығармада әр түрлі. Көп жағдайда шығармадағы оқиғаларды одан әрі ұластырып, жалғастыру мүмкін болса да, жазушы баяндауын соза бермей, қайырады. Өйткені оқиғаға қатысты кейіпкерлердің өмірін үнемі сарқа баяндау мақсат емес. Жазушы бір не бірнеше оқиғаны суреттеу арқылы кейіпкерлердің характерін, мінез-бітімін айқын айтып көрсетуі ықтимал. Неғұрлым кейіпкерлердің мінез-құлқы, бейне тұлғасы дараланып, әсерлі көрінсе, солғұрлым шығарманың сюжеті тиянақты аяқталғандай сезіледі. Романдарда оқиға бір-біріне ұласып, жалғасып кете береді де, оқырман шексіз, шетсіз өмір ағысын көріп отырғандай әсер алады. Кейде тіпті шығарма аяқталып біткен тұста да баяндалған кейбір жәйттер, оқиғаның жеке түйіндері толық анықталмай қала береді. Осындай ерекшеліктерді ескеріп, кейде мұндай прозалық туындыларды «[[ашық роман]]<nowiki/>» деп, басқа топқа жатқызып, тұжырымды аяқталғанды ''«''[[тұйық роман]]''»'' деп ажыратып, бөлек қарастырады. Сюжеттің оған өзек болған өмірлік тартыстың әрбір иінінде, бұрылысында оқырманға керегі — дәлел (мотивировка): образ үшін психологиялық дәлел, оқиға үшін логикалық дәлел. Ол жоқ жерде – образ да жасанды, оқиға да жалған.<ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref><ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Stub:Қазақ әдебиеті}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Сюжеттер]] [[Санат:Әдебиеттану]] [[Санат:Әдебиет терминдері]] 2clnzztnq5r5i1xyoembt9t9zr630v1 3484077 3484076 2025-06-27T19:21:33Z ShadZ01 56180 3484077 wikitext text/x-wiki '''Сюжет''' ({{lang-fr|sujet}} — зат) — өзара жалғасқан [[оқиға]]лардың тізбегі, біртұтас желісі. Сюжеттің негізі — өмірлік тартыс, [[конфликт]], кейіпкерлердің қарым-қатынасындағы қақтығыс. Ол тартыс, [[Қақтығыс|конфликт]] - әр түрлі адамдардың көзқарасындағы қарама-қайшылық пен қақтығыстар. Мұндай кайшылықтар әр түрлі әлеуметтік топтардың ымырасыз күресі, таласы үстінде қандай айқын бой көрсетсе, сонымен қатар, баяндалған оқиға, жағдайларға кейіпкерлердің әр түрлі қарап бағалауынан да жақсы аңғарылады. [[Кейіпкер]]лердің қақтығысы қалайда қоғамдық өмірдегі күрес-тартыспен қабысып жатады, жеке адамдардың іс-әрекетінен, тағдырынан оқырмандар заманның, дәуірдің шындығын көріп, әлеуметтік қайшылықтардың сырын ұғады. Шығармадағы қақтығыстартыстың өрістеп дамуы үстінде кейіпкерлердің қимыл-әрекеттері, ой-сезімдері, сөздері арқылы олардың характері ашыла, айқындала түседі. Сюжеттің жүйелі тұтастығы да, жекелеген сәттері, яғни бастамасы, шиеленісуі, шарыктау шегіне жетуі және шешілу-аяқталуы да өмірлік тартыс, қайшылықтың даму-өрістеу заңдылықтарына сәйкес келіп отырады. Оқиға желісі болған соң, тартыс болған соң оның қандай да болсын бастауы, өрістеп, шиеленісіп, ширығатын кезі, аяқталуы болатыны түсінікті. Және мәселе оқиғаның жай аяқталуында емес, көркем шығармадағы қактығыстар, жеке сурет-картиналар арқылы толысып, мағынасы кеңейе түсетін оқиға тізбегі бара келе логикалық тиянақтылық тауып, негізгі шиеленістің түйіндері шешіліп, бәрі-бәрі бір арнаға құйылып барып тынуы, сол арқылы шығарманың негізгі идеясы өсерлі толық ашылуы аса қажет. Сонымен бірге сюжеттің беташары ретінде [[аңдату]] ([[пролог]]), ал соңында ([[эпилог]]) [[суреттеме]]лер де беріледі. Олардың болуы шартты емес, тек қажетті деп саналса ғана. Сюжеттің аталған тұстары, өз алдына оқшауланып көрінетін бөлшектері үнемі бір қалыппен жасалмайды, өмірдегі нақтылы жағдайларға орай сан түрлі болып құбылып өзгеріп отырады. Сюжеттің мағыналық мүмкіндігі баяндалатын, оқиғаға катысатын кейіпкерлердің іс-әрекеті, мінезбітімі, яғни, характерлерінің бейнеленуі арқылы ашыла түседі. Қалай десек те, Сюжет пен кейіпкерлер, олардың характерлері арасындағы тығыз байланыс, сабақтастық бар. Өйткені оқиға дегеніміз — адамның басынан кешетін жағдайы немесе бірнеше адамдардың қарым-қатынасының көрінісі. Ал, адамның мінез өзгешелігі, характері оның істеген ісінен, қимыл-әрекетінен айқын танылатыны талассыз. Ал кейбір шығармаларда кейіпкерлердің характеріне, мінез-құлқына тереңірек бойлап, өмір шындығын ашып көрсетудің орнына, баяндалып отырған жағдайларды ешбір зерлеп, зерттеп жатпай, оқиға желісінің өзін қызықтап, соның ізін қуып кету де кездесетінін мойындауымыз керек. Бірақ бұл көркем өнердің талабы емес, көбінесе жазушының талғампаздық, шеберлігінің жетіспеуінен болады. Сюжетті қызықтау, оқиғаны қыздырмалап, бірыңғай баяндау детективтік жанр шығармаларына ғана болмаса, басқа әдеби туындыларда ұтымды болмайды. Көлемді шығармада оқиға желісі бірнеше тарауға бөлініп, қатарласа өрбіп, бір-бірімен жалғаса келіп, бір арнаға құйылады. Сюжеттің аяқталуы, бітуі дегеніміз — баяндалып отырған оқиғалардың бір арнаға сайып, өз шешімін табуы. Алайда, сюжеттің аяқталуы, тиянақтылығы әр шығармада әр түрлі. Көп жағдайда шығармадағы оқиғаларды одан әрі ұластырып, жалғастыру мүмкін болса да, жазушы баяндауын соза бермей, қайырады. Өйткені оқиғаға қатысты кейіпкерлердің өмірін үнемі сарқа баяндау мақсат емес. Жазушы бір не бірнеше оқиғаны суреттеу арқылы кейіпкерлердің характерін, мінез-бітімін айқын айтып көрсетуі ықтимал. Неғұрлым кейіпкерлердің мінез-құлқы, бейне тұлғасы дараланып, әсерлі көрінсе, солғұрлым шығарманың сюжеті тиянақты аяқталғандай сезіледі. Романдарда оқиға бір-біріне ұласып, жалғасып кете береді де, оқырман шексіз, шетсіз өмір ағысын көріп отырғандай әсер алады. Кейде тіпті шығарма аяқталып біткен тұста да баяндалған кейбір жәйттер, оқиғаның жеке түйіндері толық анықталмай қала береді. Осындай ерекшеліктерді ескеріп, кейде мұндай прозалық туындыларды «[[ашық роман]]<nowiki/>» деп, басқа топқа жатқызып, тұжырымды аяқталғанды ''«''[[тұйық роман]]''»'' деп ажыратып, бөлек қарастырады. Сюжеттің оған өзек болған өмірлік тартыстың әрбір иінінде, бұрылысында оқырманға керегі — дәлел (мотивировка): образ үшін психологиялық дәлел, оқиға үшін логикалық дәлел. Ол жоқ жерде – образ да жасанды, оқиға да жалған.<ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref><ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Stub:Қазақ әдебиеті}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Сюжеттер]] [[Санат:Әдебиеттану]] [[Санат:Әдебиет терминдері]] k6lf1sy5bblgcjerx39q8wygd5gl93k 10 165001 3484045 3311136 2025-06-27T17:12:01Z Sagzhan 29953 3484045 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Инфобокс |дене_класс = vcard |үсті = {{#if: {{{есімі|}}} | {{{есімі}}} }} |үсті_стиль = background:#eaecf0; |үсті_класс = fn |үсті2 = {{{шынайы есімі|}}} |үсті_стиль2 = nickname |сурет = {{#if:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|[[Сурет:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|{{#if:{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|250x350px}} px|Сурет]]}} |сурет_атауы = {{{Сурет атауы|}}}{{{сурет атауы|}}} |белгі_стиль = min-width:9em; text-align:left; background:#eee; |тақырыпша_стиль = background:#eaecf0; |тақырыпша1 = Жалпы мағлұмат |белгі2 = Туған кездегі есімі |мәтін2 = {{{Туған кездегі есімі|{{{Туған кездегі есімі|}}}}}}{{{Туған кездегі есімі|{{{туған кездегі есімі|}}}}}} |класс2 = nickname |белгі3 = Туған күні |мәтін3 = {{wikidata/p569|{{{туған күні|}}}|{{{қайтыс болған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі4 = Туған жері |мәтін4 = {{{Туған жері|{{{Туған жері|}}}}}}{{{Туған жері|{{{туған жері|}}}}}} |белгі5 = Қайтыс болған күні |мәтін5 = {{wikidata/p570|{{{қайтыс болған күні|}}}|{{{туған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі6 = Қайтыс болған жері |мәтін6 = {{{Қайтыс болған жері|}}}{{{қайтыс болған жері|}}} |белгі7 = Азаматтығы |мәтін7 = {{#if:{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}|<span class="country-name">{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}</span>}} |класс7 = adr |белгі8 = Мамандығы |мәтін8 = {{{Мамандығы|{{{мамандығы}}}}}} |класс8 = note |белгі9 = Білімі |мәтін9 = {{{Білімі|}}}{{{білімі|}}} |класс9 = note |белгі10 = Белсенді жылдары |мәтін10 = {{{Белсенді жылдары|}}}{{{белсенді жылдары|}}} |белгі11 = Бағыты |мәтін11 = {{{Бағыты|}}}{{{бағыты|}}} |белгі12 = Марапаттары |мәтін12 = {{{Марапаттары|}}}{{{марапаттары|}}} |белгі13 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |мәтін13 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbName:{{{imdb_id}}}{{!}}ID {{{imdb_id}}}]]}} |белгі14 = Қолы |мәтін14 = {{{қолы|}}} |тақырыпша15 = {{{Сайты|}}}{{{сайты|}}} |асты_стиль = background:#eaecf0; |асты = {{#if:{{{ортаққор|}}}|<div>'''[[commons:Category:{{{ортаққор}}}{{!}}{{#if:{{{есімі|}}}|{{{есімі}}}|{{{ортаққор}}}}}]]''' [[Ортаққор]]да</div>}} }} {{#if:{{NAMESPACE}}||[[Санат:Алфавит бойынша тұлғалар]]}}</includeonly><noinclude> {{doc}} </noinclude> 1ugxxsjm67n6reaa25lxuaw68dvxwnw 3484049 3484045 2025-06-27T17:15:40Z Sagzhan 29953 3484049 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Инфобокс |дене_класс = vcard |үсті = {{#if: {{{есімі|}}} | {{{есімі}}} }} |үсті_стиль = background:#eaecf0; |үсті_класс = fn |үсті2 = {{{шынайы есімі|}}} |үсті_стиль2 = nickname |сурет = {{#if:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|[[Сурет:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|{{#if:{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|250x350px}} px|Сурет]]}} |сурет_атауы = {{{Сурет атауы|}}}{{{сурет атауы|}}} |белгі_стиль = min-width:9em; text-align:left; background:#eee; |тақырыпша_стиль = background:#eaecf0; |тақырыпша1 = Жалпы мағлұмат |белгі2 = Туған кездегі есімі |мәтін2 = {{{Туған кездегі есімі|{{{Туған кездегі есімі|}}}}}}{{{Туған кездегі есімі|{{{туған кездегі есімі|}}}}}} |класс2 = nickname |белгі3 = Туған күні |мәтін3 = {{wikidata/p569|{{{туған күні|}}}|{{{қайтыс болған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі4 = Туған жері |мәтін4 = {{{Туған жері|{{{Туған жері|}}}}}}{{{Туған жері|{{{туған жері|}}}}}} |белгі5 = Қайтыс болған күні |мәтін5 = {{wikidata/p570|{{{қайтыс болған күні|}}}|{{{туған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі6 = Қайтыс болған жері |мәтін6 = {{{Қайтыс болған жері|}}}{{{қайтыс болған жері|}}} |белгі7 = Азаматтығы |мәтін7 = {{#if:{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}|<span class="country-name">{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}</span>}} |класс7 = adr |белгі8 = Мамандығы |мәтін8 = {{{Мамандығы|{{{мамандығы}}}}}} |класс8 = note |белгі9 = Білімі |мәтін9 = {{{Білімі|}}}{{{білімі|}}} |класс9 = note |белгі10 = Белсенді жылдары |мәтін10 = {{{Белсенді жылдары|}}}{{{белсенді жылдары|}}} |белгі11 = Бағыты |мәтін11 = {{{Бағыты|}}}{{{бағыты|}}} |белгі12 = Марапаттары |мәтін12 = {{{Марапаттары|}}}{{{марапаттары|}}} |белгі13 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |мәтін13 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbName:{{{imdb_id}}}{{!}}ID {{{imdb_id}}}]]}} |белгі14 = {{#if:{{{Қолы|}}}{{{қолы|}}}|[[Қолы:{{{Қолы|}}}{{{қолы|}}}|{{#if:{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|250x350px}} px|Сурет]]}} |мәтін14 = {{{қолы|}}} |тақырыпша15 = {{{Сайты|}}}{{{сайты|}}} |асты_стиль = background:#eaecf0; |асты = {{#if:{{{ортаққор|}}}|<div>'''[[commons:Category:{{{ортаққор}}}{{!}}{{#if:{{{есімі|}}}|{{{есімі}}}|{{{ортаққор}}}}}]]''' [[Ортаққор]]да</div>}} }} {{#if:{{NAMESPACE}}||[[Санат:Алфавит бойынша тұлғалар]]}}</includeonly><noinclude> {{doc}} </noinclude> 4xejjztyzkrli5rdm7tll3l65b92ixm 3484050 3484049 2025-06-27T17:16:37Z Sagzhan 29953 3484050 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Инфобокс |дене_класс = vcard |үсті = {{#if: {{{есімі|}}} | {{{есімі}}} }} |үсті_стиль = background:#eaecf0; |үсті_класс = fn |үсті2 = {{{шынайы есімі|}}} |үсті_стиль2 = nickname |сурет = {{#if:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|[[Сурет:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|{{#if:{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|250x350px}} px|Сурет]]}} |сурет_атауы = {{{Сурет атауы|}}}{{{сурет атауы|}}} |белгі_стиль = min-width:9em; text-align:left; background:#eee; |тақырыпша_стиль = background:#eaecf0; |тақырыпша1 = Жалпы мағлұмат |белгі2 = Туған кездегі есімі |мәтін2 = {{{Туған кездегі есімі|{{{Туған кездегі есімі|}}}}}}{{{Туған кездегі есімі|{{{туған кездегі есімі|}}}}}} |класс2 = nickname |белгі3 = Туған күні |мәтін3 = {{wikidata/p569|{{{туған күні|}}}|{{{қайтыс болған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі4 = Туған жері |мәтін4 = {{{Туған жері|{{{Туған жері|}}}}}}{{{Туған жері|{{{туған жері|}}}}}} |белгі5 = Қайтыс болған күні |мәтін5 = {{wikidata/p570|{{{қайтыс болған күні|}}}|{{{туған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі6 = Қайтыс болған жері |мәтін6 = {{{Қайтыс болған жері|}}}{{{қайтыс болған жері|}}} |белгі7 = Азаматтығы |мәтін7 = {{#if:{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}|<span class="country-name">{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}</span>}} |класс7 = adr |белгі8 = Мамандығы |мәтін8 = {{{Мамандығы|{{{мамандығы}}}}}} |класс8 = note |белгі9 = Білімі |мәтін9 = {{{Білімі|}}}{{{білімі|}}} |класс9 = note |белгі10 = Белсенді жылдары |мәтін10 = {{{Белсенді жылдары|}}}{{{белсенді жылдары|}}} |белгі11 = Бағыты |мәтін11 = {{{Бағыты|}}}{{{бағыты|}}} |белгі12 = Марапаттары |мәтін12 = {{{Марапаттары|}}}{{{марапаттары|}}} |белгі13 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |мәтін13 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbName:{{{imdb_id}}}{{!}}ID {{{imdb_id}}}]]}} |белгі14 = {{#if:{{{Қолы|}}}{{{қолы|}}}|[[Қолы:{{{Қолы|}}}{{{қолы|}}} |мәтін14 = {{{қолы|}}} |тақырыпша15 = {{{Сайты|}}}{{{сайты|}}} |асты_стиль = background:#eaecf0; |асты = {{#if:{{{ортаққор|}}}|<div>'''[[commons:Category:{{{ортаққор}}}{{!}}{{#if:{{{есімі|}}}|{{{есімі}}}|{{{ортаққор}}}}}]]''' [[Ортаққор]]да</div>}} }} {{#if:{{NAMESPACE}}||[[Санат:Алфавит бойынша тұлғалар]]}}</includeonly><noinclude> {{doc}} </noinclude> c0v160fos89epydbbbbxis80s4e3g73 3484051 3484050 2025-06-27T17:17:30Z Sagzhan 29953 3484051 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Инфобокс |дене_класс = vcard |үсті = {{#if: {{{есімі|}}} | {{{есімі}}} }} |үсті_стиль = background:#eaecf0; |үсті_класс = fn |үсті2 = {{{шынайы есімі|}}} |үсті_стиль2 = nickname |сурет = {{#if:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|[[Сурет:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|{{#if:{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|250x350px}} px|Сурет]]}} |сурет_атауы = {{{Сурет атауы|}}}{{{сурет атауы|}}} |белгі_стиль = min-width:9em; text-align:left; background:#eee; |тақырыпша_стиль = background:#eaecf0; |тақырыпша1 = Жалпы мағлұмат |белгі2 = Туған кездегі есімі |мәтін2 = {{{Туған кездегі есімі|{{{Туған кездегі есімі|}}}}}}{{{Туған кездегі есімі|{{{туған кездегі есімі|}}}}}} |класс2 = nickname |белгі3 = Туған күні |мәтін3 = {{wikidata/p569|{{{туған күні|}}}|{{{қайтыс болған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі4 = Туған жері |мәтін4 = {{{Туған жері|{{{Туған жері|}}}}}}{{{Туған жері|{{{туған жері|}}}}}} |белгі5 = Қайтыс болған күні |мәтін5 = {{wikidata/p570|{{{қайтыс болған күні|}}}|{{{туған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі6 = Қайтыс болған жері |мәтін6 = {{{Қайтыс болған жері|}}}{{{қайтыс болған жері|}}} |белгі7 = Азаматтығы |мәтін7 = {{#if:{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}|<span class="country-name">{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}</span>}} |класс7 = adr |белгі8 = Мамандығы |мәтін8 = {{{Мамандығы|{{{мамандығы}}}}}} |класс8 = note |белгі9 = Білімі |мәтін9 = {{{Білімі|}}}{{{білімі|}}} |класс9 = note |белгі10 = Белсенді жылдары |мәтін10 = {{{Белсенді жылдары|}}}{{{белсенді жылдары|}}} |белгі11 = Бағыты |мәтін11 = {{{Бағыты|}}}{{{бағыты|}}} |белгі12 = Марапаттары |мәтін12 = {{{Марапаттары|}}}{{{марапаттары|}}} |белгі13 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |мәтін13 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbName:{{{imdb_id}}}{{!}}ID {{{imdb_id}}}]]}} |белгі14 = Қолы |мәтін14 = {{{қолы|}}} |тақырыпша15 = {{{Сайты|}}}{{{сайты|}}} |асты_стиль = background:#eaecf0; |асты = {{#if:{{{ортаққор|}}}|<div>'''[[commons:Category:{{{ортаққор}}}{{!}}{{#if:{{{есімі|}}}|{{{есімі}}}|{{{ортаққор}}}}}]]''' [[Ортаққор]]да</div>}} }} {{#if:{{NAMESPACE}}||[[Санат:Алфавит бойынша тұлғалар]]}}</includeonly><noinclude> {{doc}} </noinclude> 1ugxxsjm67n6reaa25lxuaw68dvxwnw 3484056 3484051 2025-06-27T17:20:41Z Sagzhan 29953 3484056 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Инфобокс |дене_класс = vcard |үсті = {{#if: {{{есімі|}}} | {{{есімі}}} }} |үсті_стиль = background:#eaecf0; |үсті_класс = fn |үсті2 = {{{шынайы есімі|}}} |үсті_стиль2 = nickname |сурет = {{#if:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|[[Сурет:{{{Сурет|}}}{{{сурет|}}}|{{#if:{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|{{{Сурет ені|}}}{{{сурет ені|}}}|250x350px}} px|Сурет]]}} |сурет_атауы = {{{Сурет атауы|}}}{{{сурет атауы|}}} |белгі_стиль = min-width:9em; text-align:left; background:#eee; |тақырыпша_стиль = background:#eaecf0; |тақырыпша1 = Жалпы мағлұмат |белгі2 = Туған кездегі есімі |мәтін2 = {{{Туған кездегі есімі|{{{Туған кездегі есімі|}}}}}}{{{Туған кездегі есімі|{{{туған кездегі есімі|}}}}}} |класс2 = nickname |белгі3 = Туған күні |мәтін3 = {{wikidata/p569|{{{туған күні|}}}|{{{қайтыс болған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі4 = Туған жері |мәтін4 = {{{Туған жері|{{{Туған жері|}}}}}}{{{Туған жері|{{{туған жері|}}}}}} |белгі5 = Қайтыс болған күні |мәтін5 = {{wikidata/p570|{{{қайтыс болған күні|}}}|{{{туған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}} |белгі6 = Қайтыс болған жері |мәтін6 = {{{Қайтыс болған жері|}}}{{{қайтыс болған жері|}}} |белгі7 = Азаматтығы |мәтін7 = {{#if:{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}|<span class="country-name">{{{Азаматтығы|}}}{{{азаматтығы|}}}</span>}} |класс7 = adr |белгі8 = Мамандығы |мәтін8 = {{{Мамандығы|{{{мамандығы}}}}}} |класс8 = note |белгі9 = Білімі |мәтін9 = {{{Білімі|}}}{{{білімі|}}} |класс9 = note |белгі10 = Белсенді жылдары |мәтін10 = {{{Белсенді жылдары|}}}{{{белсенді жылдары|}}} |белгі11 = Бағыты |мәтін11 = {{{Бағыты|}}}{{{бағыты|}}} |белгі12 = Марапаттары |мәтін12 = {{{Марапаттары|}}}{{{марапаттары|}}} |белгі13 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |мәтін13 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbName:{{{imdb_id}}}{{!}}ID {{{imdb_id}}}]]}} |белгі14 = Қолтаңбасы |мәтін14 = {{{қолтаңбасы|}}} |тақырыпша15 = {{{Сайты|}}}{{{сайты|}}} |асты_стиль = background:#eaecf0; |асты = {{#if:{{{ортаққор|}}}|<div>'''[[commons:Category:{{{ортаққор}}}{{!}}{{#if:{{{есімі|}}}|{{{есімі}}}|{{{ортаққор}}}}}]]''' [[Ортаққор]]да</div>}} }} {{#if:{{NAMESPACE}}||[[Санат:Алфавит бойынша тұлғалар]]}}</includeonly><noinclude> {{doc}} </noinclude> 7qxw6g8tiktjr4nfuzd7y8j43bd6wbj 10 165018 3484046 3311134 2025-06-27T17:13:05Z Sagzhan 29953 3484046 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{docpage}}</noinclude> <pre>{{Кинематограф |есімі = |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = |туған жері = |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = |азаматтығы = |белсенді жылдары = |бағыты = |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |қолы = |сайты = |ортаққор = }}</pre> == Сипаттама == * <code>мамандығы</code> — параметрінде мынандай үлгілерді қолданған дұрыс {{tl|актер}}, {{tl|актриса}}, {{tl|оператор}}, {{tl|кинорежиссёр}}, {{tl|кинопродюсер}}, {{tl|сценарийші}}. Осы параметрлер қойылса, «АҚШ актерлары» деген сияқты санат жазбау керек. Ол автоматты түрде қойылады. == Мысалы == {{Кинематограф |есімі = Брэд Питт |шынайы есімі = {{lang-en|Brad Pitt}} |сурет = BradPittBAR08.jpg |сурет ені = 220px |сурет атауы = Брэд Питт 2008 жылы |туған кездегі есімі = Уильям Брэдли Питт |туған күні = 18.12.1963 |туған жері = [[Шавни (Оклахома)|Шавни]], {{туғанжері|Оклахома|Оклахомада}}, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{актер|АҚШ|XX ғасыр|XXI ғасыр}} |азаматтығы = {{байрақ|АҚШ}} |белсенді жылдары = [[1987 жыл|1987]] — қазірге дейін |бағыты = |киностудия = |марапаттары = «[[Алтын глобус]]<nowiki/>» <small>(1995)</small> |imdb_id = 0000093 |сайты = }} <pre style="width: 415px; overflow:auto;">{{Кинематограф |есімі = Брэд Питт |шынайы есімі = {{lang-en|Brad Pitt}} |сурет = BradPittBAR08.jpg |сурет ені = 220px |сурет атауы = Брэд Питт 2008 жылы |туған кездегі есімі = Уильям Брэдли Питт |туған күні = 18.12.1963 |туған жері = [[Шавни (Оклахома)|Шавни]], {{туғанжері|Оклахома|Оклахомада}}, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{актер|АҚШ|XX ғасыр|XXI ғасыр}} |азаматтығы = {{байрақ|АҚШ}} |белсенді жылдары = [[1987 жыл|1987]] — қазірге дейін |бағыты = |киностудия = |марапаттары = «[[Алтын глобус]]<nowiki/>» <small>(1995)</small> |imdb_id = 0000093 |сайты = }}</pre> <includeonly> [[Санат:Үлгілер-инфобокстар:Тұлғалар|Кинематограф]] [[Санат:Үлгілер:Кинематограф]] </includeonly> 1g5fa5hxr55q2yplr7qnmlptr0fd2br 3484057 3484046 2025-06-27T17:21:08Z Sagzhan 29953 3484057 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{docpage}}</noinclude> <pre>{{Кинематограф |есімі = |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = |туған жері = |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = |азаматтығы = |белсенді жылдары = |бағыты = |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |қолтаңбасы = |сайты = |ортаққор = }}</pre> == Сипаттама == * <code>мамандығы</code> — параметрінде мынандай үлгілерді қолданған дұрыс {{tl|актер}}, {{tl|актриса}}, {{tl|оператор}}, {{tl|кинорежиссёр}}, {{tl|кинопродюсер}}, {{tl|сценарийші}}. Осы параметрлер қойылса, «АҚШ актерлары» деген сияқты санат жазбау керек. Ол автоматты түрде қойылады. == Мысалы == {{Кинематограф |есімі = Брэд Питт |шынайы есімі = {{lang-en|Brad Pitt}} |сурет = BradPittBAR08.jpg |сурет ені = 220px |сурет атауы = Брэд Питт 2008 жылы |туған кездегі есімі = Уильям Брэдли Питт |туған күні = 18.12.1963 |туған жері = [[Шавни (Оклахома)|Шавни]], {{туғанжері|Оклахома|Оклахомада}}, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{актер|АҚШ|XX ғасыр|XXI ғасыр}} |азаматтығы = {{байрақ|АҚШ}} |белсенді жылдары = [[1987 жыл|1987]] — қазірге дейін |бағыты = |киностудия = |марапаттары = «[[Алтын глобус]]<nowiki/>» <small>(1995)</small> |imdb_id = 0000093 |сайты = }} <pre style="width: 415px; overflow:auto;">{{Кинематограф |есімі = Брэд Питт |шынайы есімі = {{lang-en|Brad Pitt}} |сурет = BradPittBAR08.jpg |сурет ені = 220px |сурет атауы = Брэд Питт 2008 жылы |туған кездегі есімі = Уильям Брэдли Питт |туған күні = 18.12.1963 |туған жері = [[Шавни (Оклахома)|Шавни]], {{туғанжері|Оклахома|Оклахомада}}, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{актер|АҚШ|XX ғасыр|XXI ғасыр}} |азаматтығы = {{байрақ|АҚШ}} |белсенді жылдары = [[1987 жыл|1987]] — қазірге дейін |бағыты = |киностудия = |марапаттары = «[[Алтын глобус]]<nowiki/>» <small>(1995)</small> |imdb_id = 0000093 |сайты = }}</pre> <includeonly> [[Санат:Үлгілер-инфобокстар:Тұлғалар|Кинематограф]] [[Санат:Үлгілер:Кинематограф]] </includeonly> lbdvz9bvq1ukmzpan4aj0yz7wrk0i3r 0 211955 3484167 2367825 2025-06-28T05:31:58Z Gliwi 67438 ([[c:GR|GR]]) [[File:Wappen Windischleuba.png]] → [[File:DEU Windischleuba COA.svg]] PNG → SVG 3484167 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Виндишлойба |шынайы атауы = Windischleuba |сурет = |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = DEU Windischleuba COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=51 |lat_min=1 |lat_sec=0 |lon_dir=E |lon_deg=12 |lon_min=28 |lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Тюрингия |кестедегі аймақ = Тюрингия |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Альтенбург |кестедегі аудан = Альтенбург (аудан){{!}}Альтенбург |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = 8 ішкі аудан |басшының түрi = |басшысы = Ульрих Бернхард |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 20,72 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 194 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 2097 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 03447 |пошта индексі = 4603 |пошта индекстері = |автомобиль коды = ABG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 16 0 77 052 |ортаққордағы санаты = Windischleuba |сайты = |сайт тілі = de }} '''Виндишлойба''' ({{lang-de|Windischleuba}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Тюрингия]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]]. [[Альтенбург (аудан)|Альтенбург]] ауданының құрамына енеді. Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 2097 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[http://www.statistik.thueringen.de/datenbank/TabAnzeige.asp?tabelle=gg000102%7C%7C Thüringer Landesamt für Statistik – Bevölkerung nach Gemeinden, erfüllenden Gemeinden und Verwaltungsgemeinschaften]</ref> Алып жатқан жер аумағы 20,72 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''16 0 77 052''. Муниципалитеттің басшысы — Ульрих Бернхард. Муниципалитеттің өзі әкімшілік құрылымы бойынша 8 қалалық ауданға бөлінеді. == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * {{Тюрингия аудандары}} {{Германия:Альтенбург ауданы:Қалалар}} {{Thuringia-geo-stub}} [[Санат:Тюрингия елді мекендері]] sod4w8hldapb4wtervknzl31qhtbq90 0 220328 3484090 3456101 2025-06-27T20:27:21Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484090 wikitext text/x-wiki {{Мектеп |Атауы = Назарбаев Зияткерлік мектептері |Сурет = Назарбаев Зияткерлік мектептері.jpg |Ұраны = |Құрылды = 2008 - қазіргі кезге дейін |Жабылды = |Түрі = Физика-математика бағытындағы зияткерлік мектептер, химия-биология бағытындағы мектептер, Халықаралық Бакалавриат |Оқушылар саны = |Мекенжайы = {{байрақ|Қазақстан}} |Координатасы = |Факс = |E-mail = |Сайты = {{URL|http://nis.edu.kz/}} |Жол = Тілі |Жол сөзі = Қазақша, орысша, ағылшынша }} '''Назарбаев Зияткерлік мектептері''' — [[ғылым]], [[экономика]] және [[саясат]] саласында дарынды балаларға арналған Қазақстандағы таңдаулы мектептер желісі.<ref>[http://www.intelschool.kz Мектептер порталы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140212064336/http://intelschool.kz/ |date=2014-02-12 }}</ref> Бұл мектепте "критериалды бағалау"-деп, аталатын бағалау жүйесі қолданылады. Зияткерлік мектепте білім берудің екі моделі жүзеге асырылады. Бірінші модель – Жаратылыстану-[[математика]]лық бағыттағы Эксперименталды Ықпалдасқан білім бағдарламасын жүзеге асырады. Бұл бағдарлама бойынша оқушылар [[физика]], [[математика]], [[химия]] және [[биология]] пәндерін тереңдетіп, үштілді ортада оқиды. Астана қаласы Зияктерлік мектебі оқушыларының ағылшын тіліндегі математика, физика, химия, биологиядан халықаралық SAT1 емтиханнан қорытынды баллы 1586 құрады, әлемде орташа балл - 1200 (ең көбі -1980 ), ал SAT2 орташа балл - 1720, әлемдегі орташа балл - 1250 (ең көбі - 2200). Ағылшын тілінен [[IELTS|IELTS емтиханы]]нан орташа балл - 6,2 (5,7 - өткен жылы). Тек бір оқу жылының ішінде халықаралық, республикалық, облыстық және қалалық олимпиадаларда жеңістер екі есе көбейді. Екінші модель - Негізгі және жоғары мектепте оқушыларды [[Халықаралық бакалавриат|Халықаралық бакалавриат бағдарламасы]] бойынша оқыту. Бұл 35 жылдан астам тарихы бар, жоғары сапалы білім беретін бағдарлама ретінде әлемге танылған. Халықаралық бакалавриаттың дипломын 102 елдің 1300 астам университеттері мақұлдайды. Олардың ішінде [[Оксфорд университеті|Оксфорд]], [[Гарвард университеті|Гарвард]], [[Кембридж университеті|Кембридж]] [[Лондонның экономика мектебі|экономика мектебі]] сияқты аттары әлемге әйгілі жоғары оқу орындары бар<ref>[http://www.enbek.gov.kz/kk/node/247406 ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі, «Назарбаев Зияткерлік мектептері» - орта білімдегі жаңа өсу нүктелері]</ref>. == Тарихы == ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бастамасы бойынша 2008 жылы Астанада алғашқы зияткерлік мектебі ашылды. Бес жылдың ішінде Зияткерлік мектептері еліміздің барлық өңірлерінде ашылған еді. Зияткерлік мектептерінде жоғары білікті педагогтар дәріс береді. Мектеп заманауи ғылыми-зертханалық және интерактивті мультимедиялық жабдықпен жарақтандырылған. Зияткерлік мектептің осы және басқа да ерекшеліктері балалардың жан-жақты дамуына жағдай жасайды. "Назарбаев Зияткерлік мектептері" ДББҰ қазіргі таңда еліміздің әр өңірінде ашылған 21 мектепті қамтиды. ДББҰ ашылғаннан 2023 жылдың 6 наурызына дейін "Назарбаев Зияткерлік мектептері" ДББҰ басқарма төрағасы қызметін Шәмшидинова Күләш Ноғатайқызы атқарып келді. 2023 жылдың 6 наурызынан бастап басқарма төрағасы - Жанғозин Ануар.<ref>https://www.instagram.com/p/Cpb-68LItSm/?igshid=YmMyMTA2M2Y=</ref> == Аймақтардағы мектептер == '''[[Астана]] қаласы'''. Қазір Астанада екі түрлі бағытта оқытатын үш мектеп қызмет етеді. Бірі физика-математика, ал екеуі халықаралық бакалавриат бағытында оқытады. *'''Физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі'''. Астана қаласында Назарбаев Зияткерлік мектебі 2009 жылы 12 қаңтарда ашылды. Бұл Қазақстандағы Назарбаев зияткерлік мектептерінің алғашқысы. Мектеп жанында 200 орындық жатақхана бар.<ref>[https://www.ktk.kz/ru/news/video/2009/01/12/2637/ Открылась первая президентская интеллектуальная школа]</ref> * '''Астана қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі'''. 2010 жылы 1 қыркүйекте Химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі оқушыларға есігін айқара ашты. 2011 жылғы 12 шілдеде Халықаралық Бакалавриатта Астана қаласының химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебін авторизациялау туралы шешім қабылданды. Халықаралық Бакалавриат шеңберінде оқушыларға оқу бейінін таңдауда икемділік берілуіне байланысты химия-биологиялық бейін жойылып, мектеп Астана қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі болып өзгертілді. * '''Астана Халықаралық мектебі''' 2013 жылы ашылды. Сол жылы мектепте 4 сынып және 10 мұғалім болса, 2014-2015 оқу жылында 400 оқушыға өсіп, 20 сынып болды. Сол оқу жылында 45 тәрбиеленушісі бар балабақша ашылды. Қазіргі таңда 1-12 сыныптарды қамтыған 66 сынып жиынтығы бар. Мектепте білім алушылардың саны 1200-ден асады. *'''[[Семей]] қаласы.''' [[Семей]] қаласында 2009 жылы 1 қыркүйекте физика-математикалық бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі ашылды. Ол 2-ші атаулы мектеп болып табылады.<ref>[http://sm.nis.edu.kz/ Семей қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі],16.02.2013</ref> *'''[[Талдықорған]] қаласы'''. 2010 жылдың 21 тамызында Талдықорған қаласында физика-математикалық бағыттағы Н.Назарбаев зияткерлік мектебі ашылды.<ref>[http://www.inform.kz/kaz/article/2294163/ Талдықорған қаласында физика-математикалық бағыттағы Н.Назарбаев зияткерлік мектебі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129015423/http://www.inform.kz/kaz/article/2294163/ |date=2014-11-29 }},16.02.2013</ref> Ашылу рәсіміне елбасы [[Нұрсұлтан Назарбаев]] қатысты. Мектеп әлем стандарттарына сай салынған. *'''[[Өскемен]] қаласы'''. Химия және биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі Өскемен қаласында «20 зияткерлік мектеп» мемлекеттік бағдарламасы аясында Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бастамасы бойынша құрылып, 2010 жылдың 13 қыркүйек айында жұмысын бастады.<ref>[http://nis.edu.kz Өскемендегі Назарбаев зияткерлік мектебі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210506210534/https://nis.edu.kz/ |date=2021-05-06 }} 16,02,2013/</ref> *'''[[Орал]] қаласы.''' Орал қаласындағы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2012 жылы қыркүйек айының 29-шы жұлдызында ашылды. Мұнда аудандардан келген оқушыларға арналған 120 орынды жатақхана бар. *'''[[Шымкент]] қаласы.''' 2013 жылдың 16 ақпан күні [[Шымкент]] қаласында физика-математика бағытындағы мектептің ашылу салтанаты өтті.<ref>[http://www.bnews.kz/kk/news/post/124411/ Шымкент қаласында мектептің ашылуы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130215040728/http://www.bnews.kz/kk/news/post/124411/ |date=2013-02-15 }}, 16.02.2013</ref> Бұл [[Қазақстан]] аумағындағы 9-шы атаулы мектеп. Басқа қаладан келген оқушыларғы арналған 120 орынды жатақхана бар. 2013 жылдың 25 ақпан күні [[Шымкент]] қаласында химия-биология бағытындағы мектептің ашылу салтанаты өтті. *'''[[Ақтөбе]] қаласы.''' Физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі [[Ақтөбе]] қаласының Батыс-2 шағын ауданында 2013 жылы 25 ақпанда ашылды. Мектеп 720 орынға есептелген. Ауылдан келген балалар үшін 120 орынға арналған жатақханасы бар.<ref>[http://www.aktobegazeti.kz/?p=17013 Ақтөбеде Назарбаев зияткерлік мектебі ашылады] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140109145103/http://www.aktobegazeti.kz/?p=17013 |date=2014-01-09 }}, 16.25.13</ref> *'''[[Қарағанды]] қаласы.''' Қарағанды қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2013 жылдың 1 ақпанында ашылды. Мұнда аудандардан келген оқушыларға арналған 120 орынды жатақхана бар. *'''[[Көкшетау]] қаласы'''. 2013 жылдың 23 ақпан күні [[Көкшетау]] қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде 7-сынып оқушыларын жаратылыстану - математикалық бағытындағы пәндерді оқуға деген қабілеттерін анықтауға арналған Джонс Хопкинс Университетінің «Дарынды жастар» орталығы жасаған психометрикалық тест өткізіледі. Мұнда қаладан тыс аумақтардан келген оқушылар үшін 130 орынды жатақхана бар. *'''[[Тараз]] қаласы.''' Тараз қаласындағы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2013 жылдың 4-ші шілдесінде ашылды. Мұнда аудандардан келген оқушыларға арналған 120 орынды жатақхана бар. *'''[[Павлодар]] қаласы.''' Павлодар қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2013 жылдың 27-ші тамызында ашылды. Мұнда аудандардан келген оқушыларға арналған 120 орынды жатақхана бар. *'''[[Қызылорда]] қаласы.''' Қызылорда қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2013 жылдың 30-шы тамызында есігін ашты. Мұнда аудандардан келген оқушыларға арналған 120 орынды жатақхана бар. *'''[[Атырау]] қаласы.''' Атырау қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2013 жылдың 11-ші қыркүйегінде есігін ашты. Мұнда аудандардан келген оқушыларға арналған 120 орынды жатақхана бар. *'''[[Алматы]] қаласы.''' Алғашқы мектеп 2014 жылдың 4-шi шiлдесiнде ашылды. Алматы қаласындағы Физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлiк Мектебiнде 762 оқушы бiлiм алуда. Мектеп "Таулы қырат" ауданында орналасқан. Алматы қаласында химия-биология бағытындағы НЗМ 2015 жылдың тамыз айында ашылған. Мектепте 1150 бала 45 сыныпта. ХББ мектептің аумағы НЗМ желісінде ең үлкен болып саналады. Жатақханасы 4 қабатты. *'''[[Қостанай]] қаласы.''' Қостанай қаласындағы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2014 жылдың 12 желтоқсанында ашылды. Алыс аудандардан келіп білім алатын балалардың 120 орындық жайлы жатақханада тұруына мүмкіндіктері бар.''' *'''[[Петропавл]] қаласы.''' Петропавл қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2015 жылдың 4 шілдесінде ашылды. 720 орынға арналған білім мекемесі қаладағы жаңа «Береке» шағын ауданында бой көтерді. Мұнда аудандардан келген оқушыларға арналған 120 орынды жатақхана бар. *'''[[Ақтау]] қаласы.''' Химия–биология бағытындағы 2015 жылдың 27 тамызында ашылды. 720 балаға арналған зияткерлік мектеп облыс орталығының 33-шағын ауданында орналасқан. Алыс-шалғай елді-мекендерде тұратын балалар үшін мектеп 120 балаға арналған жатақхана бар. *'''Түркістан қаласы.''' Түркістан қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі 2021 жылдың 26 қарашада ашылды. 720 орынға арналған білім мекемесінің 360 орынды асханасы бар. Мұнда аудандардан келген оқушыларға арналған 120 орынды жатақхана бар. == Еншілес ұйымдары мен филиалдары == * «Педагогикалық өлшеулер орталығы» филиалы * «Білім беру бағдарламалары орталығы» филиалы * «Педагогикалық шеберлік орталығы» жекеменшік мекемесі * «NIS Ақпараттық технологиялар және қызмет көрсету орталығы» жеке мекемесі ** «BeyimTech» ЖШС * «Даму қоры» корпоративтік қоры * [[Республикалық физика-математика мектебі|«Республикалық физика-математика мектебі» КеАҚ]] (50%) * «International Steppe School of Almaty» ЖШС<ref>[https://www.nis.edu.kz/kz/centr-pedagogicheskogo Еншілес ұйымдар және филиалдар]{{Deadlink|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Назарбаев Зияткерлік мектептеріндегі Wikipedia клубы == Назарбаев Зияткерлік мектептерінің оқушылары Wikipedia ғаламдық жобасына қосылып, өздерінің Wikipedia атты клубын ұйымдастырды. '''Wikipedia''' клубының белсенді қатысушылары жыл соңында [[Wikimania]] конференциясына барып қайтады. == Сыртқы сілтемелер == *[http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1100000394 "Назарбаев Университеті", "Назарбаев Зияткерлік мектептері" және "Назарбаев Қоры" мәртебесі туралы Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 19 қаңтардағы № 394-IV Заңы] *{{URL|http://nis.edu.kz/kz/ Назарбаев Зияткерлік мектебінің ресми веб сайты}} == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} [[Санат:Назарбаев Зияткерлік мектептері|*]] [[Санат:Қазақстан мектептері]] m1imc9jefns09slwde607zwuimse9gg 0 220699 3483976 3482666 2025-06-27T16:14:29Z Qanattan 153055 /* Еңбек жолы */ 3483976 wikitext text/x-wiki {{clear}} {{Тұлға |Есімі = Қанат Әуесбай |Шынайы есімі = |Сурет = Kanat Awesbay.jpg |Сурет ені = |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Туған күні = 14.01.1982 |Туған жері = {{туғанжері|Тараз|Таразда}}, [[Жамбыл облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|ҚазКСР]] |Мансабы = [[Қазақ ұлттық университеті|Фараби университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[Декан|деканы]], медиа [[сарапшы]], педагог<ref>{{cite web|title=Журналистика факультетін Орталық Азиядағы білім беру медиахабына айналдыруымыз керек|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/63476|publisher=«Ана тілі» газеті|lang=kk|accessdate=2024-11-25|date=2024-10-24}}</ref><ref>{{cite web|title=Совместную работу КазНУ и ЕАТР обсудили в Алматы|url=https://www.historynetwork.ru/PressRelease/PressReleaseShow.asp?id=774274|publisher=Медиаплатформа «Сеть истории»|lang=ru|accessdate=2024-11-24|date=2024-10-20}}</ref><ref>{{cite web|title=Выпускники журфака КазНУ вручили новогодний подарок студентам|url=https://kazpravda.kz/n/vypuskniki-zhurfaka-kaznu-vruchili-novogodniy-podarok-studentam/|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2024-12-29|date=2024-12-28}}</ref><ref>{{cite web|title=Жаңа декандар тағайындалды|url=https://farabi.university/news/89544?lang=kz|publisher=Фараби университеті|lang=kz|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}</ref><ref>{{cite web|title=ҚазҰУ Журналистика факультеті деканы тағайындалды|url=https://inbusiness.kz/kz/last/zhurnalist-kanat-auesbaj-zhana-kyzmetke-tagajyndaldy|publisher=inbusiness сайты |lang=kk|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}</ref><ref>{{cite web|title=Фараби университеті журналистика факультетінің деканы тағайындалды|url= https://jambylinfo.kz/zhanalyqtar/anat-uesbay-az-u-zhurnalistika-fakultetini-dekany-bolyp-ta-ayyndaldy|publisher=jambylinfo.kz сайты |lang=kk|accessdate=2024-09-03|date=2024-09-02}}</ref> |Азаматтығы = {{байрақ|Қазақстан}} |Ұлты = [[қазақтар|қазақ]] |Әкесі = [[Әуесбай Бақбергенұлы]]<ref>{{cite web|title=«Ғибрат» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=W9UIdCwx33Q&t=755s|publisher=[[JAMBYL (телеарна)|«Jambyl» телеарнасы]]|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2021-05-20}}</ref> |Анасы = Рабиға Сақыпқызы |Жұбайы = Баян Жалғасбекқызы |Балалары = Ералы, Иманәлі, Ажарлым |Марапаттары = [[Ақпарат саласының үздігі төсбелгісі|Ақпарат саласының үздігі]] (2017), [[Мәдениет саласының үздігі]] (2019), [[Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін медалі]] (2024)<ref>{{cite web|title=Канат Ауесбай награжден нагрудным знаком "За заслуги в развитии науки"|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|publisher=asu.edu.kz|lang=ru|accessdate=2024-04-05|date=2024-04-04}}</ref> |Сайты = |Блогы = |Басқалары = |Commons = }} '''Қанат Әуесбайұлы''' ({{lang-en|Kanat Auyesbay}},<ref name="astanatimes.com">{{cite web|title=Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge|url=https://astanatimes.com/2017/01/book-by-bolashak-alumnus-presented-at-cambridge/|publisher=astanatimes.com|lang=eng|accessdate=2017-10-09|date=2017-01-04}}</ref> журналистикадағы имидждiк есiмi ''Әуесбайдың Қанаты'', [[14 қаңтар]] [[1982 жыл|1982]], [[Тараз]], [[Жамбыл облысы]]) — [[Халықаралық журналистика|халықаралық журналист]], [[Кандидаттық диссертация|филология ғылымдарының кандидаты]],<ref>{{cite web|title=Kanat Auesbai was awarded the badge "For merits in the development of science"|url=https://asu.edu.kz/en/media/news/18901/|publisher=Atyrau university|lang=eng|accessdate=2024-04-20|date=2024-04-12}}</ref> [[Болашақ стипендиясы|«Болашақ» стипендиясы стипендиаты]].<ref name="Qazaqstan Tarihy порталы">{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты: Бабасының табаны тимеген жерге, баласының қаламы тиді|url=https://e-history.kz/kz/news/show/1772|publisher=Qazaqstan Tarihy порталы |lang=kk|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-29}}</ref><ref>{{cite web|title=Қос ауданның жастары форумда бас қосты|url=https://zhaikpress.kz/kk/regionnews/kos-audannyn-zhastary-forumda-bas-kosty/|publisher=zhaikpress.kz|lang=kk|accessdate=2019-04-09|date=2018-07-26}}</ref><ref>{{cite web|title=Қанат Әуесбай|url=https://www.bilim.expert/_files/ugd/c11ddf_213d6349308b4da9bfa2d8235e573b1c.pdf?index=true|publisher=bilim.expert|lang=kk|accessdate=2021-04-09|date=2020-07-26}}</ref><ref>{{cite web|title=Медиа-тренинг Каната Ауесбая|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk |publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2017-04-09|date=2016-10-10}}</ref><ref>{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты: "Батыс көрген|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/astanada_kembridzhde_basilgan_kitaptin_tanistirilimi_otti_20161223_181500|publisher=Baq.kz|lang=kz|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-23}}</ref> == Өмірбаяны == 1982 жылы 14 қаңтарда Жамбыл қаласында (қазіргі [[Тараз]]) ұстаздар отбасында дүниеге келді.<ref>{{cite web|title=Кем быть мечтали в детстве?|url=https://pricom.kz/obshhestvo/kem-byt-mechtali-v-detstve.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2022-10-09|date=2021-06-01}}</ref> 1988 жылы Жамбыл қаласындағы №46 орта мектепке бірінші сыныпқа барып, онда 1991 жылға дейін оқыды. 1991-1997 жж. Жамбылдағы Ыбырай Алтынсарин атындағы №49 орта мектебінде білім алды. 1999 жылы Тараз қаласындағы №45 Бауыржан Момышұлы гимназиясының қазақ тілі мен әдебиетін тереңдетіп оқытатын лингвистикалық сыныбын бітірді.<ref>[http://adiletgazeti.kz/ob/129-mr-bai-tek-astanalarda-mr-srp-kelem.html "Әділет" газеті - «ӨМІР БАҚИ ТЕК АСТАНАЛАРДА ӨМІР СҮРІП КЕЛЕМ...»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304221059/http://adiletgazeti.kz/ob/129-mr-bai-tek-astanalarda-mr-srp-kelem.html|date=2016-03-04 }}</ref><ref>{{cite web|title=Бауыржан Момышұлы гимназиясына 30 жыл|url=https://www.youtube.com/watch?v=VupUeND-bUE|publisher=Jambyl телеарнасы|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-05-21}}</ref><ref>{{cite web|title=Қанат Әуесбай №45 гимназия түлегі|url=https://jambyl-tylek.kz/page.php?id=9851|publisher=Jambyl-tylek.kz |lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-05-21}}</ref> [[Журналист]] болуына айтуынша нағашы атасы Сақыпкерей себепші болған. Көз жанары көруден қалған атасы ауылға келген немерелеріне газет оқытып, хат жаздырған. Атасының басылымдарды жиі оқытып, хат жаздырғаны ықпал етіп, Қ.Әуесбай мақала жаза бастады. 1996 жылы республикалық [[Ұлан (газет)|«Ұлан» балалар газетінде]] [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбылдың]] 150 жылдығына орай мектепте өткен кеш туралы «''Ғасырдың қарт бұлбұлы''» аталған тұңғыш мақаласы басылды. «Ұлан» балалар газетінің тұрақты авторы болып, «жас тілшісі» атанды. Бауыржан Момышұлы гимназиясында оқып жүргенде мектепішілік «Ғасыр үні» газетінде мақаласы жарияланды.<ref>{{cite web|title=Қанат Әуесбайұлы|url=https://qazradio.fm/kz/person/10351/|publisher=qazradio.fm|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-05-21}}</ref> Қ.Әуесбай [[Баян (музыкалық аспап)|баян]] аспабында ойнайды. 1992 ж. [[Тараз|Жамбылдағы]] [[Дина Кенжеқызы Нұрпейісова|Дина Нұрпейісова]] балалар саз мектебіне баян сыныбына оқуға түсіп, 1997 ж. [[Құрманғазы Сағырбайұлы|Құрманғазы]] өнер мектебін бітірген. 1997 жылы Жамбыл облысы Жамбыл ауданы Шөлдала ауылында орналасқан «Жас автомобилші» балалар сауықтыру лагерінде жазғы маусымда музыкалық жетекші болып қызмет етті. №45 Бауыржан Момышұлы гимназиясын бітіру салтанаты - «соңғы қоңырау» іс-шарасында өз авторлығындағы «Ұстазым» әнін сыныптасы Жәмиля Көпбаевамен бірге дуэт болып орындады. 1997-1998 жж. Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық колледжінің «халық аспаптары» бөлімінің баян сыныбында оқыды. Колледжде құрамында баян мен екі домбырасы бар «Серілер» триосын құрып, «Кел отыр қасыма» әнін айтты. [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[халықаралық журналистика]] [[кафедра]]сында оқыды. ҚазҰУ қабырғасында оқи жүріп, қоғамдық, мәдени-көпшілік іс-шарада белсенді болды. Журналистика факультеті атынан «Асаба» көңілді тапқырлар клубы құрамында өнер көрсетті. Осы университеттің «Фараби сазы» ұлт-аспаптар оркестрінде баян аспабында ойнады (жетекшісі: Болатқали Қажыбекұлы).<ref>{{cite web|title=«Фараби сазы» ұлт-аспаптар оркестрі|url=https://www.kaznu.kz/kz/1950|publisher=kaznu.kz|lang=kz|accessdate=2020-06-09|date=2019-12-21}}</ref> Бірнеше жоғары оқу орны студенттерінен құралған «Бейбарыс» тобы құрамында ән айтты. Топтың орындауындағы «Ақшолпан» әні CD-табақ пен аудио таспаға енді. 2001 жылы ҚазҰУ факультеттерінің студенттері арасындағы университетішілік «Жігіт сұлтаны» байқауының I-орын иегері атанды. Қ.Әуесбай журналистік кәсібін ғылыми-педагогикалық қызметпен ұштастырған маман. Жоғары білім саласында әр жылдары [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]], [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев атындағы ЕҰУ]], [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Х.Досмұхамедұлы атындағы Атырау университетінде]]<ref>{{cite web|url=https://asu.edu.kz/faculty/humanities-foreign/cafedras/journal-dep/teaching-staff/|title=Журналистика және қоғаммен байланыс кафедрасының профессорлық-оқытушылық құрамы|publisher=asu.edu.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-12-08}}</ref> оқытушы, аға оқытушы, [[доцент]], [[Атырау мұнай және газ университеті|С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінде]] проректорлық<ref>{{cite web|title=Обсудили роль военных изданий в воспитании патриотизма|url=https://dknews.kz/ru/v-strane/290950-obsudili-rol-voennyh-izdaniy-v-vospitanii-patriotizma|publisher=dknews.kz|lang=ru|accessdate=2024-03-09|date=2023-05-26}}</ref> қызмет атқарды. Қ.Әуесбай [[Бұқаралық ақпарат құралдары|БАҚ]] саласы мамандары үшін түрлі семинар-тренинг,<ref>{{cite web|title=Cеминар-тренинг|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk |publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2019-03-09|date=2016-10-10}}</ref> шеберлік дәрісін өткізеді.<ref name="seykhuninfo.kz"/><ref name="sheberlik"/><ref name="Личностный брэнд">{{cite web|title=Личностный брэнд|url=https://z-taraz.kz/lichnostnyj-brend/?ysclid=lwl1fwvpc6497315785|publisher=газета Jambyl-Taraz||lang= ru|accessdate=2020-05-09|date=2019-11-27}}</ref><ref name="saryarqa"/><ref name="Мастер-класс в г. Костанай">{{cite web|url=https://qostanaitv.kz/ru/news/11155|title=Мастер-класс в г. Костанай|lang=ru|publisher=телеканал Qostanai|accessdate=2019-03-04|date=2018-06-28}}</ref><ref name="kaznu.kz">{{cite web|url=https://welcome.kaznu.kz/ru/3/news/one/9663/|title=Симбиоз-решение: интернет и цифровая грамотность |publisher=kaznu.kz|lang=ru|accessdate=2017-03-04|date=2016-02-08}}</ref><ref name="kz.otyrar.kz">{{cite web|url=https://kz.otyrar.kz/2015/08/қanat-әuesbaj-memlekettik-қyzmetker-әleumettik-zheliniң-tiimdiligin-pajdalana-bilui-tiis/|title=Қанат Әуесбай: «Мемлекеттік қызметкер әлеуметтік желінің тиімділігін пайдалана білуі тиіс»|publisher=kz.otyrar.kz|lang=kz|accessdate=2016-03-04|date=2015-08-07}}</ref><ref name="eljastary.kz">{{cite web|title=Канат Ауесбай провел семинар-тренинг для молодых журналистов|url=https://eljastary.kz/ru/news/10404/|publisher=eljastary.kz|lang=kz|accessdate=2019-03-09|date=2018-03-27}}</ref><ref>{{cite web|title=Республиканский семинар для сотрудников региональных пресс-служб КГУ «Қоғамдық келісім»|url=https://assembly.kz/ru/news/respublikanskiy-seminar-dlya-sotrudnikov-regionalnykh-press-sluzhb-kgu-o-amdy-kelisim/|publisher=assembly.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-09-21}}</ref><ref>{{cite web|title=Семинар-тренинг Каната Ауесбая|url=https://www.youtube.com/watch?v=iRsLpdB9Ouk |publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2017-03-09|date=2016-10-16}}</ref><ref name="Khalel University">{{cite web|title=Шеберлік сағатында шертілген сырлар|url=https://www.youtube.com/watch?v=I4IHKCrHlM0|publisher=Khalel University|lang=kz|accessdate=2023-03-09|date=2022-04-22}}</ref><ref name="cisc.kz">{{cite web|title=«Әлеуметтік журналистика мектебі» вебинар|url=https://cisc.kz/27-28-%D2%9Bazan-k%D2%AFnderi-%D3%99leumettik-zhurnalistika-mektebi-vebinar-%D3%A9tkizedi-2-6803.html|publisher=cisc.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-10-27}}</ref><ref>{{cite web|title=Алматы көшбасшыларының жазғы демалысы|url=https://massaget.kz/studenttik-mir/39802/|publisher=massaget.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-08-10}}</ref><ref>{{cite web|title=Заманауи ақпарат ағымындағы телеарна тілшісінің брендін қалыптастыру|url=https://asu.edu.kz/media/news/6051/|publisher=asu.edu.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-09|date=2020-03-04}}</ref><ref>{{cite web|title=Сенімді сөйлеу шеберлігі|url=https://atr.kz/madeniet/senimdi-sojleu-sheberligi/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-09|date=2022-01-04}}</ref><ref>{{cite web|title=Акмолинские пресс-секретари сели за «стол переговоров»|url=https://baigenews.kz/akmolinskie_presssekretari_seli_za_stol_peregovorov_35274/|publisher=baigenews.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-09|date=2017-11-27}}</ref><ref>{{cite web|title=Ақпаратты манипуляциялаудың 10 тәсілі|url=https://www.youtube.com/watch?v=NxNobYOgaqY|publisher=77 TV|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-10-10}}</ref><ref>{{cite web|title=Ыстық көлдегі журналистика және коммуникация мектебі|url=https://www.youtube.com/watch?v=zObEIEr1etI|publisher=Khabar TV|lang=kz|accessdate=2015-07-12|date=2016-10-10}}</ref><ref>{{cite web|title=Әлеуметтік желіде танымал болудың тиімді жолдары қандай?|url=https://www.youtube.com/watch?v=IkTtT6Q1GfM |publisher=13kz ақпарат агенттігі|lang=kz|accessdate=2016-07-12|date=2015-08-07}}</ref><ref>{{cite web|title=Жетісу университеті журналистика кафедрасы студенттеріне шеберлік дәрісін өткізді|url=https://www.youtube.com/watch?v=1OJswkGnmwY|publisher=Жетісу университеті|lang=kz|accessdate=2019-03-23|d»ate=2018-03-23}}</ref> Медиа саласында еңбек жолының әр жылында [[31 арна (Қазақстан)|«31 арна»]], [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан»]], [[Astana TV|«Astana»]] сияқты республикалық телеарналарда [[тілші]], аға тілші, редактор-сарапшы, жүргізуші, шеф-редактор, [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» РТРК» АҚ]] [[Атырау теледидары|Атырау облыстық филиалы]] директоры, «Elorda aqparat» медиахолдингі директоры орынбасары, [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» РТРК» АҚ]] диджитал департаменті директоры сияқты жауапты қызметтерді атқарды. [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» ұлттық арнасында]] [[Франция]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Швейцария]], [[Грекия]], [[Сауд Арабиясы]], [[Түркия]], [[Марокко]], [[Моңғолия]], [[Ауғанстан]], [[Иран]], [[Пәкістан]], [[Тәжікстан]], [[Қырғызстан]], [[Малайзия]] елдерінен дайындалған қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық маңызы бар түрлі тақырыптағы репортаждар авторы. 2011 жылдың мамырында [[Алматы]]дан [[Астана]]ға ауысып, «Қазақстан» телеарнасындағы «Апта.KZ» сараптама хабарының жүргізушісі, шеф-редакторы болып бекіді.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FS9HPb73050|title=Apta.kz хабары аңдатпасы|publisher=qazaqstan tv|lang= kz|accessdate=2012-05-09|date=2011-02-27}}</ref> 2011 жылдың аяғында [[Айқын (газет)|республикалық қоғамдық-саяси «Айқын» газетінің]] ұйғарымы бойынша «жылдың үздік тележүргізушісі» атанды. 2011 жылдың желтоқсанында [[SDU University|Сүлеймен Демирель университетінің]] Алматы қаласы жоғары оқу орындарының студенттері арасында өткен «Тәуелсіздік ұрпағы - тәуелсіздік жайында» шығармашылық байқауында үздік шыққан журналистика мамандығында оқитын білімгер Гүлбақыт Асылбек «''Қанат Әуесбай''» атындағы Дипломмен марапатталды. 2011 жылы тұңғыш қазақстандық «SitCom» форматындағы «Айналайын» сериалында тележурналисттің эпизодтық рөлін ойнаған.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=BPe_xXFyMT0&t=276s|title=«Айналайын» телехикаясының I-бөлімі|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}</ref> Қ. Әуесбай тележурналистикада ілік септігінің жалғауымен айтылатын «Әуесбайдың Қанаты» имидждік есімінің үлгісін эфирде алғаш қолданды. Сонымен қатар, ол [[Болашақ стипендиясы|халықаралық «Болашақ» стипендиясымен]] оқыған алғашқы журналист.<ref>{{cite web|url=https://newsroom.kz/64598/anat-uesbay-zha-a-yzmetke-bardy|title=«Болашақпен» оқыған тұңғыш журналист|publisher=newsroom.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-22}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=LMYHMMHkpfg&t=6s|title=«Болашақпен» оқыған алғашқы журналист|publisher=bolashak CIP|lang=kz|accessdate=2015-03-04|date=2014-10-15}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bilim.expert/post/2017/02/15/%D0%B2-%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%83%D1%8E-%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D1%83-%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%88%D0%B0%D2%9B|title=В Астане презентовали первую книгу стипендиата «Болашақ»|publisher=bilim.expert|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-12-24}}</ref> Қазақ, орыс, ағылшын тілдеріне жетік. Қ. Әуесбайдың «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы туралы мәлімет жалпы білім беретін мектептің 5-7 сынып оқушыларына арналған «Өлкетану» оқулығына енген («Алматыкітап» баспасы, 145-146 бб. 2018 ж.). Қ. Әуесбайдың есімі Жамбыл облысы әкімдігінің жастар саясаты мәселелері басқармасы бастамасымен шыққан «Әулиеата жастары» энциклопедиясына енген (2020 ж.). Қ.Әуесбай медиа сарапшы ретінде орта мектептің 5-9 сыныбына арналған «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған III-бөлімінің авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.). Қ. Әуесбайдың есімі «Кто есть кто в Жамбылской области» энциклопедиясына енген, 57 б., құрастырушы: Нуралиев Ж.С., ISBN 978-601-03-0547-2 (Алматы, 2024 ж.). === Білімі === * 1999-2004 жж. [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетін]] [[Халықаралық журналистика|«халықаралық журналистика»]] [[Мамандық|мамандығы]] бойынша үздік [[диплом]]мен бітірген; * 2004-2008 жж. [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби ат. ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультеті]] [[аспирантура]]сы (күндізгі бөлім); *«Қазақ телеарналарындағы қазіргі ақпараттық бағдарламалар табиғаты» тақырыбында [[кандидаттық диссертация]] (мамандық шифры: 10.01.10 - журналистика) қорғаған. [[Ғылыми жетекші]]: филол. ғыл. докторы, [[профессор]] [[Намазалы Омашев|Намазалы Омашұлы]]. Диссертация әл-Фараби ат. ҚазҰУ телевизиялық және радиожурналистика кафедрасында орындалып, ҚазҰУ жанындағы филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін беру жөніндегі Д14А.02.22 Диссертациялық Кеңесінің отырысында қорғалды, (қорғау уақыты: 24.12.2010 ж.);<ref name="nauka.kz">{{cite web|title=Природа современных информационных программ на казахских телеканалах|url=https://nauka.kz/page.php?page_id=955&lang=1&day_from=1&day_to=1&month_from=1&month_to=12&year_to=2016&page=2345|lang=ru|publisher=nauka.kz|accessdate=2011-01-09|date=2010-12-24}}</ref><ref name="kazneb.kz">{{cite web|title=Қазақ телеарналарындағы ақпараттық бағдарламалар табиғаты, автореферат|url=https://kazneb.kz/bookView/view/?brId=1123977&simple=true&lang=ru#|lang=kz|publisher=kazneb.kz|accessdate=2011-01-09|date=2010-12-24}}</ref> *2011 жылдың 30-маусымында ҚР Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті шешімімен филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесі берілді; * 2013-2014 жж. «Болашақ» стипендиясы аясында [[Ұлыбритания]]ның [[Норидж |Норидж қаласындағы]] Шығыс Англия университетінде ғылыми-педагогикалық тағылымдама ([https://en.wikipedia.org/wiki/University%20of%20East%20Anglia University of East Anglia, Norwich]);<ref name="pervi"/> * 2014-2016 жж. [https://en.wikipedia.org/wiki/Kazakh%20University%20of%20Economics,%20Finance%20and%20International%20Trade Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университеті], «экономика және бизнес» бакалавры; * 2018-2020 жж. «Тұран-Астана» университеті, [[Құқық|«құқық»]] [[магистр]]ы. === Отбасы === * '''Әкесі''' — [[Әуесбай Бақбергенұлы]], Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық колледжінің (бұрынғы [[Педагогика училищелері|педагогикалық училище]]) оқытушысы, [[кафедра]] меңгерушісі, [[Красногор ауданы|Красногор аудандық]] ([[Қордай ауданы|қазіргі Қордай ауд.]]) мәдениет бөлімі басшысы, Луговой аудандық ([[Тұрар Рысқұлов ауданы|қазіргі Т.Рысқұлов ауд.]]) мәдениет үйі директоры болды.<ref>{{cite web|title=Жизнь как кнопочки баяна|url=https://ztgzt.kz/zhizn-kak-knopochki-bayana-kogda-rabochij-kollektiv-stanovitsya-odnoj-semej/|publisher=[[Знамя Труда|газета «Знамя труда»]]|lang=ru|accessdate=2024-04-09|date=2023-08-22}}</ref> [[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|ҚР Білім және ғылым министрлігінің]] «[[Ыбырай Алтынсарин төсбелгісі|Ыбырай Алтынсарин]]<nowiki/>», [[Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері|«Білім беру ісінің құрметті қызметкері»]], ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің [[Мәдениет саласының үздігі|«Мәдениет саласының үздігі»]],<ref>{{cite web|title=Духовная жизнь региона|url=https://ztgzt.kz/duxovnaya-zhizn-regiona/|publisher=ztgzt.kz||lang=ru|accessdate=2019-04-09|date=2018-01-27}}</ref> ҚР Білім және ғылым министрінің Құрмет грамотасымен, ҚР Оқу-ағарту министрлігінің «Еңбек ардагері» төсбелгілерімен марапатталған.<ref>{{cite web|title=Әуесбайдың әдебі|url=https://aqjolgazet.kz/124759/auesbajdyn-adebi/zhanalyqtar/?ysclid=lur51ip6gr790972391|publisher=[[Ақ жол (газет)|«Aq jol» газеті]]|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2021-04-23}}</ref> [[Тараз қаласының құрметті азаматтары|Тараз қаласының Құрметті азаматы]],<ref>{{cite web|title=[[Тараз қаласының құрметті азаматтары|«Тараз қаласының Құрметті азаматы»]] атағы берілді|url=https://www.youtube.com/watch?v=MZxKoR1-gEg&t=14s|publisher=[[JAMBYL (телеарна)|«Jambyl» телеарнасы]]|lang=kk|accessdate=2024-04-08|date=2023-10-26}}</ref> Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясының мүшесі;<ref>{{cite web|title=Ұлағатты ұстазға құрмет|url=https://z-taraz.kz/la-atty-staz-a-rmet-2/|publisher=«Jambyl-Taraz» газеті|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2023-11-01}}</ref>   * '''Анасы''' — Рабиға Сақыпқызы, [[мектеп]] [[мұғалім]]і, [[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|ҚР Білім және ғылым министрлігінің]] [[Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері|«Білім беру ісінің құрметті қызметкері»]],<ref>{{cite web|title=Астанада республикалық тамыз конференциясында білім беру ісінің үздіктері марапатталды |url=https://www.youtube.com/watch?v=erPay0QGHuA&list=PL-ByzCODzUr_jZHgiArcdWynh8DvE1bP0|publisher=qazaqstan tv|lang=kk|accessdate=2013-05-05|date=2012-08-24}}</ref> [[Ыбырай Алтынсарин төсбелгісі|«Ыбырай Алтынсарин»]],<ref>{{cite web|title=Августовская конференция в концертном зале «Баласағұн»|url=https://ztgzt.kz/bolshie-peremeny-4/|publisher=ztgzt.kz|lang=kk|accessdate=2019-05-05|date=2018-08-24}}</ref> ҚР Оқу-ағарту министрлігінің «Еңбек ардагері» төсбелгілерімен марапатталған,<ref>{{cite web|title=Айтар әніміз де әңгімеміз де бір|url=https://arainfo.kz/26500/aytar-nimiz-de-gimemiz-de-bir?ysclid=lvtw7kaisb739092740|publisher=Araiinfo.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-05|date=2024-04-12}}</ref> Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясы мүшесі;<ref>{{cite web|title=Педагогикалық Ғылымдар Академиясы мүшелері|url=https://www.apnk.kz/chlenyi-akademii?ysclid=lvtv1lmr3v687799460|publisher=apnk.kz cайты|lang=kk|accessdate=2024-05-05|date=2020-11-01}}</ref> * '''Жұбайы''' — Баян Жалғасбекқызы, [[Болашақ стипендиясы|«Болашақ» стипендиясы]] стипендиаты, [[Әлеуметтанудың функциялары|әлеуметтанушы]], [[PhD-доктор|PhD докторант]];<ref>{{cite web|title=Баян Жалғасбекқызы|url=https://kazatu.edu.kz/kz/pps/tursynbaeva-baan-zalgasbekkyzy_20231006110234|publisher=kazatu.edu.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2023-10-06}}</ref>  * '''Балалары''' — Ералы<ref>{{cite web|title=«Біздің үй». Үлгілі әке|url=https://www.youtube.com/watch?v=913IOLdPwK8|publisher=khabar.kz|lang=kk|accessdate=2024-04-09|date=2017-07-07}}</ref> (2007), Иманәлі (2017), Ажарлым (2019). == Еңбек жолы == [[Сурет:Kanat Awesbay Eurasian Academy.JPG|thumb|270px|Еуразия телевизия және радио Академиясының мүшелік сертификатын Академия президенті Валерий Рузиннің тапсыру сәті (2 шілде 2012 ж.)]] * 2002-2003 жж. – [[Түркістан газеті|«Түркістан» халықаралық газеті]] тілшісі;<ref>{{cite web|url=https://ernur.kz/kazakstan/belgili-zhurnalist-kanat-auesbai-zhana-kyzmetke-taghaiyndaldy|title=2002 жылы «Түркістан» халықаралық газетінің тілшісі|publisher=ernur.kz|accessdate=2020-12-04|date=2019-05-21}}</ref> * 2003-2009 жж. – «Европа плюс Казахстан» радиосында сазды жүргізуші; * 2003-2004 жж. – «Информбюро» ақпарат бағдарламасында тілші, [[31 арна (Қазақстан)|(«31 арна»)]];<ref>{{cite web|url=https://el.kz/content-3848_3086/?ysclid=lw8u2iea1268648668|title=Қанат Әуесбайұлы - Өмірбаян|publisher=el.kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-05-15}}</ref> * 2004-2013 жж. – [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасының]] ақпараттық-сараптамалық бағдарламалар дирекциясында (АСБД) тілші, аға тілші, редактор-сарапшы, «Апта.kz» ақпараттық-сараптамалық бағдарламасы жүргізушісі, шеф-редакторы;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FS9HPb73050|title=Apta.kz Әуесбайдың Қанатымен|publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2013-12-04|date=2011-05-21}}</ref> * 2009-2010 жж. – [[Қазақ ұлттық университеті|Әл-Фараби ат. ҚазҰУ]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] телерадиожурналистика кафедрасы оқытушысы; * 2011 жылдың наурыз-сәуір аралығында Тәуелсіздіктің 20 жылдығына арналған «Қазақстан. Менің елім» бағдарламасы авторы, жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=m3UM8BPEIvg&t=367s|title=«Қазақстан. Менің елім» бағдарламасы|publisher=[[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan TV]]|accessdate=2012-12-04|date=2011-05-21}}</ref> * 2011 ж. желтоқсанынан 2013 ж. ақпанына дейін «Өзекжарды» телесұхбатының авторы, жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Diq0IDkSt1E|title=Саясат Нұрбекпен сұхбат||publisher=[[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan TV]]|accessdate=2012-06-20|date=2012-05-14}}</ref> * 2012 жылдың 2 қарашадан 2013 жылдың ақпанына дейін Нұрмұхамед Байғарамен бірге «Алаң» қоғамдық-саяси ток-шоуын жүргізді, («Қазақстан» телеарнасы);<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=6Rz_S9l7Qyo|title=«Алаң» ток-шоуының аңдатпасы |publisher=alan.kz|lang=kz|accessdate=2014-12-04|date=2013-01-10}}</ref> * 2013-2014 жж. – Шығыс Англия университетіндегі қазақстандық студенттер қоғамдастығы вице-президенті (University of  East Anglia, Norwich, UK);<ref>{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/poslanniki-strany/?ysclid=ltmqnmot9s189079347|title=Посланники страны|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2014-12-04|date=2013-11-15}}</ref><ref>{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/85170/|title=Норвич мектебінде Наурыз мейрамы аталып өтті|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2015-12-04|date=2014-03-15}}</ref> * 2014-2016 жж. – «kz-2050» Жалпыұлттық қозғалысы» ҚБ медиа-директоры];<ref>{{cite web|title=Помогла ли производителям акция «Сделано в Казахстане»?|url=https://forbes.kz//process/economy/pomogla_li_proizvoditelyam_aktsiya_sdelano_v_kazahstane/?|lang=ru|publisher=forbes.kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-08-28}}</ref> * 2014-2015 жж. – «Сіз не дейсіз?» хабары жүргізушісі ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=8hdJWgJ12mc&list=PLngdzEyKAHx-PEmNApx_7SJ1r_2oxQWRE&index=21|title=«Сіз не дейсіз?» хабарында Италияның экс-премьер-министрі Романо Проди |publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-04-21}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=AQ7lp9SajU4|title=«Сіз не дейсіз?» хабарының аңдатпасы|publisher=Qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2014-05-06}}</ref> * 2016 ж. – [[Білгірлер бәйгесі|«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интеллектуалдық хабары]] жүргізушісі ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасы]]);<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=8_tdy0GwLwY|title=«Білгірлер бәйгесі»: жартылай финал|publisher=qazaqstan tv|lang=kz|accessdate=2017-12-04|date=2016-09-11}}</ref> * 2016-2017  жж. – «[[BaigeNews.kz|BNews]]<nowiki/>» ақпарат порталының сарапшысы; * 2011-2019 жж. – [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев ат. ЕҰУ]] журналистика және саясаттану факультетінің телерадиожурналистика және қоғаммен байланыс кафедрасы доценті;<ref>{{cite web|title=Жергілікті журналистерге арналған семинар өтті|url=https://qostanaitv.kz/kz/news/11153|publisher=qostanaitv.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2015-05-29}}</ref><ref>{{cite web|title=Тағылымы мол кездесу|url=https://massaget.kz/blogs/14464/|publisher=massaget.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-06-28}}</ref><ref>{{cite web|title=Болашақ тұлғалары|url=https://bolashak.kz/kz/nashi-lica/kanat-auesbaj|publisher=bolashak.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-06-28}}</ref><ref>{{cite web|title=Болашақ медиа менеджерлер кімдер|url=https://7kun.kz/37034/|publisher=7kun.kz|lang=kz|accessdate=2014-10-09|date=2013-03-03}}</ref> * 2018-2019 жж. – Ruh.kz» ток-шоуының сценаристі, жүргізушісі, ([[Astana TV|«Astana» телеарнасы]]);<ref>{{cite web|title=Ruh.kz хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=ESAPcwcXOro|publisher=youtube.com|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2018-09-25}}</ref> * 2018-2019 жж. – [[Назарбаев орталығы|Президент орталығы]] баспасөз қызметінің аға сарапшысы;<ref>{{cite web|title=Адамның дұшпаны кітап оқымаған адам|url=https://osken-onir.kz/kogam/9020-adamny-dshpany-ktap-oymaan-adam.html|publisher=osken-onir.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-09|date=2019-02-05}}</ref>     * 2019-2024 жж. [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Халел Досмұхамедұлы атындағы Атырау университеті]] журналистика және қоғаммен байланыс кафедрасының аға оқытушысы;<ref>{{cite web|title=От преподования до наград|url=https://pricom.kz/novosti/ot-obucheniya-do-nagrad.html|publisher=сайт газеты «Прикаспийская коммуна»|lang=ru|accessdate=2024-04-25|date=2024-04-25}}</ref><ref>{{cite web|title=Награжден нагрудным знаком|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|publisher=сайт Атырауского университета|lang=ru|accessdate=2020-04-15|date=2021-03-02}}</ref> * 2019-2021 жж. – [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» АҚ]] [[ATYRAÝ (телеарна)|Атырау облыстық филиалы]] директоры;<ref>{{cite web|title=Қанат Әуесбай телеарна директоры боп тағайындалды|url=https://kaz.nur.kz/showbiz/1795179-kanat-uesbaj-oblystyk-telearnany-direktory-bolyp-tagajyndaldy/?ysclid=lteg1hj1zf874839496|publisher=nur.kz |lang=kz|accessdate=2024-03-09|date=2019-05-21}}</ref><ref>{{cite web|title=Белгілі журналист жаңа қызметке тағайындалды|url=https://turkystan.kz/article/80820-anat-uesbay-zha-a-yzmetke-ta-ayyndaldy-2?ysclid=lw517jfleg33408212|publisher=turkestan.kz|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-05-21}}</ref><ref>{{cite web|title=Известный журналист назначен на должность|url=https://www.inform.kz/ru/izvestnyy-zhurnalist-kanat-auesbay-naznachen-na-novuyu-dolzhnost_a3528730?ysclid=lw51d65avp251732703|publisher=kazinfrom.kz|lang=ru|accessdate=2019-05-22|date=2019-05-21}}</ref><ref>{{cite web|title=Журналист телеарнаның директоры болып тағайындалды|url=https://egemen.kz/article/200559-belgili-dgurnalist-qanat-auesbay-dganha-qyzmetke-taghayyndaldy|publisher=egemen.kz |lang=kz|accessdate=2024-03-10|date=2019-05-21}}</ref><ref>{{cite web|title=«Атырау» телеарнасында экологиялық мәдениетті насихаттайтын хабар ашуды көздеп отырмыз|url=https://kaz.inform.kz/news/kanat-auesbay-atyrau-telearnasynda-ekologiyalyk-madenietti-nasihattaytyn-habar-ashudy-kozdep-otyrmyz_a3689670/ |publisher=kaz.inform.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-10|date=2020-09-02}}</ref><ref>{{cite web|title=Жеңімпаздар грант иеленеді: Атыраулық студенттер тележобаға қатысуда|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhenimpazdar-grant-ielenedi-atyraulyq-studentter-telezhobaga-qatysuda/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2022-03-10|date=2021-08-21}}</ref><ref>{{cite web|title=Мәртебесі анықталмаған мамандық|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/martebesi-anyqtalmagan-mamandyq/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-10|date=2020-09-10}}</ref><ref>{{cite web|title=Жауапты мекемелер тарапынан сынға үн қату деңгейі төмен|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyrau-aqparat-pilottyq-rezhimde-balamaly-zhazylymdy-qolga-aldy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-02-10|date=2020-09-10}}</ref><ref>{{cite web|title=Атырау оқушылары соңғы қоңырауда Жұмекен жырларын оқиды|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyrau-oqushylary-songy-qonyrauda-zhumeken-zhyrlaryn-oqidy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-10|date=2020-05-23}}</ref><ref>{{cite web|title=Атыраулық ақын Тәңірге хат жазды|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/atyraulyq-aqyn-tanirge-hat-zhazdy/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-02-20}}</ref><ref>{{cite web|title=Жаңа радиостудия тыңдарманға жол тартты|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhana-radiostudiya-tyndarmanga-zhol-tartty-foto/|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2020-01-10|date=2019-06-27}}</ref><ref>{{cite web|title=Время работать работу|url=https://pricom.kz/politika/vremya-rabotat-rabotu.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-09}}</ref><ref>{{cite web|title=Публичные дебаты|url=https://pricom.kz/socium/publichnye-debaty.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-15}}</ref><ref>{{cite web|title=На волнах Атырау|url=https://pricom.kz/aktualno/na-volnah-atyrau.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2019-07-02}}</ref><ref>{{cite web|title=Телеарна басшысын облыс әкімі қабылдады|url= https://www.youtube.com/watch?v=nEV3oIdzItQ|publisher=«Атырау» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-11-26}}</ref><ref>{{cite web|title=Публичные дебаты|url=https://www.inatyrau.kz/news/2642342/pervyj-v-kazahstane-ofis-antikorrupcionnoj-sluzby-otkrylsa-v-atyrau |publisher=inatyrau.kz|lang=ru|accessdate=2021-01-10|date=2020-09-15}}</ref><ref>{{cite web|title=Аудан тілшілеріне айрықша құрмет|url=https://naryntany.kz/zhanalyqtar/qogam/audan-tilshilerine-airyqha-qurmet.html|publisher=naryntany.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-10|date=2020-10-28}}</ref><ref>{{cite web|title=Абайдың қара сөздерін жатқа айтудан сайыс өтті|url=https://ummet.kz/news-kz/20-el-ishy/12399-abajdyn-kara-sozderin-zhatka-ajtudan-sajys-otti.html|publisher=ummet.kz|lang=kz|accessdate=2022-01-10|date=2021-07-15}}</ref> * 2021-2022 жж. – «Elorda aqparat» медиахолдингі директорының орынбасары (Астана қ-сы);<ref>{{cite web|title=Обсудили вопросы медиаобразования|url=https://www.kaznu.kz/ru/3/news/one/27900/|publisher=kaznu.kz|lang=ru|accessdate=2023-05-10|date=2022-04-07}}</ref><ref>{{cite web|title=Ұлттық үрдістер фокусындағы жаһандық коммуникация приориеттері|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/60356|publisher=anatili.kazgazeta.kz|lang=kz|accessdate=2024-05-10|date=2022-04-05}}</ref> * 2022-2023 жж. – [[Атырау мұнай және газ университеті|Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің]] жастар саясаты және әлеуметтік мәселелер жөніндегі проректоры;<ref>{{cite web|title=Тағайындау|url=https://atr.kz/bilim/qanat-auesbaj-zhana-qyzmetke-tagajyndaldy/?ysclid=ltejp2u8zm211527072|publisher=atr.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}</ref><ref name="basshiliq">{{cite web|title=Руководство|url=https://aogu.edu.kz/about/guide/vrector_leadership/|publisher=aogu.edu.kz сайты|lang=ru|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}</ref><ref>{{cite web|title=Назначение|url=https://pricom.kz/oficialno/naznachen-prorektor-atyrauskogo-universiteta-nefti-i-gaza-imeni-s-utebaeva.html|publisher=pricom.kz сайты|lang=ru|accessdate=2024-05-02|date=2022-09-01}}</ref><ref>{{cite web|title=Тағайындалды|url=https://aikyn.kz/215540/kanat-euesbay-zhana-kyzmetke-tagayyndaldy|publisher=aikyn.kz сайты|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}</ref><ref>{{cite web|title=С.Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінің проректоры тағайындалды|url=https://t.me/gylym_jogary_bilim/246|publisher=ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің telegram арнасы|lang=kk|accessdate=2024-05-12|date=2022-09-01}}</ref><ref>{{cite web|title=Сафи Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінің проректоры тағайындалды|url=https://www.facebook.com/profile/100083171025238/search/?q=%D2%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%20%D3%99%D1%83%D0%B5%D1%81%D0%B1%D0%B0%D0%B9|publisher=ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің фэйсбуктегі парақшасы|lang=kk|accessdate=2024-03-14|date=2022-09-01}}</ref><ref>{{cite web|title=Первокурсники ознакомились с антикоррупционной политикой|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/anticorruption-atyrau/press/news/details/434550?lang=ru|publisher=www.gov.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-14|date=2022-09-30}}</ref><ref>{{cite web|title=Атырауда мектеп түлектері үшін қысқы бал өтті|url=https://24.kz/kz/zha-aly-tar/bilim-zh-ne-ylym/item/576130-atyrauda-zhas-t-lekterdi-ys-y-bal-keshi-tti|publisher=24.kz|lang=kk|accessdate=2023-03-14|date=2022-12-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Атырау мұнай және газ университетінде мектеп түлектері үшін қысқы бал өтті|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/zhajyq-tolqyndary-2022/?ysclid=ly06xwygzs377035019|publisher=atr.kz|lang=kk|accessdate=2023-03-14|date=2022-12-09}}</ref><ref>{{cite web|title=Реформы – на благо|url=https://pricom.kz/stati/reformy-na-blago.html|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-14|date=2022-09-01}}</ref> * 2023-2024 жж. [[Қазақстан (корпорация)|«Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясы» АҚ]] диджитал директоры;<ref>{{cite web|title=IT-продукты для популяризации казахского языка|url=https://dknews.kz/ru/dk-life/315236-it-produkty-dlya-populyarizacii-kazahskogo-yazyka|publisher=|lang=kk|accessdate=2024-03-14|date=2024-01-24}}</ref> *2024 жылдың 2-қыркүйегінен [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті]] [[Журналистика факультеті (ҚазҰУ)|журналистика факультетінің]] [[декан]]ы.<ref>{{cite web|title=Қанат Әуесбай жаңа қызметке тағайындалды|url=https://kaz.inform.kz/news/kanat-auesbay-zhana-kizmetke-tagayindaldi-bbf702/?ysclid=m15042agt114787142 |publisher=|lang=kk|accessdate=2024-09-10|date=2024-09-02}}</ref><ref>{{cite web|title=Қазақ руханиятын дамытудағы баспаның рөлі мен мектеп оқулықтарының қоғамда алатын орны|url=https://adyrna.kz/post/218357?ysclid=mbny2j371e114792755|publisher=Adyrna.kz|lang=kk|accessdate=2024-11-08|date=2024-11-07}}</ref><ref>{{cite web|title=Ұлттың рухани үні|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/64245|publisher=kazgazeta.kz|lang=kk|accessdate=2025-06-20|date=2025-06-19}}</ref> === Қосымша білім === * 2004 ж. «Телерепортажға жаңаша көзқарас» семинары, «''Internews network''» халықаралық ұйымының сертификаты, [[Алматы|Алматы қаласы]]; * 2007 ж. «Телевизиялық бағдарламаларды жасаудағы заманауи технологиялар» семинары, «''ISESCO''» ұйымының сертификаты, [[Иран|Иран Ислам Республикасы]], Тегеран қ-cы; * 2008 ж. «Жаңалық қызметінің жұмысын ұйымдастыру» дистанционды семинары, «''Internews network''» халықаралық ұйымының семинары, Алматы қаласы; * 2012 ж. 28-31 мамыр ''«Болашақ үшін серіктестік: жаңа дәуір моделі» (Партнерство во имя будущего: модели новой эпохи) халықаралық медиа-форумның қатысушысы, [[Беларусь]], [[Минск |Минск қ-сы]];<ref>{{cite web|url=https://kazakhstan.mfa.gov.by/ru/embassy/news/f0dbbae2f92fefab.html |title=Партнерство во имя будущего: модели новой эпохи|publisher=kazakhstan.mfa.gov.by|date=28 май 2012|lang=ru|accessdate=2013-03-12}}</ref> * 2012 ж. 2-3 желтоқсанда «Ақпарат тарату және жаңалық командасын жасақтау» тренингі, «Автограф» продюсерлік орталығы сертификаты ([[Екатеринбург]], [[Ресей]]); * 2013-2014 жж. «Болашақ» стипендиясы аясында [[Ұлыбритания]]ның [[Норидж |Норидж қаласындағы]] Шығыс Англия университетінде ғылыми-педагогикалық тағылымдама ([https://en.wikipedia.org/wiki/University%20of%20East%20Anglia University of East Anglia, Norwich]);<ref name="pervi">{{cite web|title=Первый журналист прошедший обучение по программе «Болашак» выдвинул свою кандидатуру на праймериз|url=https://liter.kz/pervyj-zhurnalist-proshedshij-obuchenie-po-programme-bolashak-vydvinul-svoyu-kandidaturu-na-prajmeriz/||lang=ru|accessdate=2021-05-09|date=2020-08-21}}</ref> * Certificate of Gratitude from UN Information Office for Support in Carrying the III International Summer School in Journalism and Communication (Issyk-Kul Lake, Bosteri, Kyrgyzstan); * 2018 ж. 4-11 наурыз және 2022 жылы Оңтүстік Кореяда өткен дүниежүзілік журналистер конференциясында Қазақстан атынан қатысып, баяндама оқыды ([https://en.kabar.kg/news/journalists-of-the-world-hope-for-rapprochement-and-peace-on-korean-peninsula-1/ World Journalists Conference 2018, South Korea]);<ref>{{cite web|url=https://www.journalist.or.kr/images/default/Conference1_PDF(ENG).pdf |title=Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz|publisher=journalist.or.kr|date=22 April 2022|lang=eng|accessdate=2023-03-12}}</ref> * 2022 ж. «Жоғары білім берудегі топ менеджмент» біліктілікті арттыру курс сертификаты, 28 қараша 2022 ж. «Qazaq profi» оқу орталығы, Астана қ-сы. *2024 ж. «Modern Trends in Publishing and Copyright Management», Organizers: Frankfurter Buchmesse, Almaty, 18-19 November, 2024. *2025 ж. Юнеско-ның халықаралық білім беру күніне арналған «Тұрақты даму мақсатында білім беру: инновациялық модельдер» IV Халықаралық қысқы мектепті 72 сағаттық курс сертификаты, 17-28 ақпан.<ref>{{cite web|url=https://qr.me-qr.com/KxhR49Tv |title=«Тұрақты даму мақсатында білім беру: инновациялық модельдер»|publisher=Журналистика факультеті|date=17 ақпан 2025|lang=kz|accessdate=2025-02-19}}</ref> === Ғылыми-педагогикалық қызметі=== Қанат Әуесбай медиа мен жоғары білім саласын ұштастырған журналист-педагог, филология ғылымдарының кандидаты (мамандық шифры: 10.01.10 - журналистика). Әр жылдары [[Қазақ ұлттық университеті|әл-Фараби атындағы ҚазҰУ]], [[Еуразия ұлттық университеті|Л.Гумилев атындағы ЕҰУ]], [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|Х.Досмұхамедұлы атындағы Атырау университеті]], [[Атырау мұнай және газ университеті|С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті]] сияқты оқу орындарында оқытушы, аға оқытушы, доцент, проректорлық қызметін атқарған. Ақпарат саласын зерттеуші ретінде Scopus ғылыми дерекнамасына және ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым және жоғары білім саласында сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынатын ғылыми басылымдар тізбесіне енген журналдардағы мақалалары бар.<ref name="nauka.kz"/><ref name="kazneb.kz"/><ref>{{cite web|title=National H-index Ranking|url=https://kz.h-index.com/en/author/57219744992||lang=eng|publisher=kz.h-index.com|accessdate=2024-05-28|date=2024-05-24}}</ref> *«Болашақ» халықаралық стипендиясы аясында Ұлыбританияда ғылыми-педагогикалық тағылымдама (University of East Anglia, UK, Norwich, 2013-2014 жж.); *Еуразия ұлттық университетінің журналистика және саясаттану факультетінде мемлекеттік аттестаттау комиссиясы төрағасы (2023-2024 жж.);<ref name="fjps.enu.kz">{{cite web|title=Началась защита магистерских диссертаций|url=https://fjps.enu.kz/ru/news/2401|lang=ru|publisher=fjps.enu.kz|accessdate=2024-06-03|date=2024-06-02}}</ref> *2018 жылдан Қазақстан педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшесі; *Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің оқу-әдістемелік бірлестігі мүшесі (РОӘК ОӘБ - 032 журналистика және ақпарат, 2019-2021 жж.); *«Болашақ» бағдарламасы аясында шетелге кадрлар даярлау жөніндегі сарапшылық комиссиясы мүшесі (2019-2021 жж.); *2021 ж. Л.Гумилев ат. ЕҰУ журналистика және әлеуметтік ғылымдар факультетінің Диссертациялық Кеңес мүшесі;<ref>{{cite web|title=Защита диссертации на соискание степени доктора философии (PhD)|url=https://old.enu.kz/ru/nauka/dissertatsionnye-sovety/kumarova-ru.php?sphrase_id=4049678|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2022-06-03|date=2021-08-21}}</ref><ref>{{cite web|title=Защита диссертации на соискание степени доктора философии (PhD)|url=https://enu.kz/ru/dissertation/83/doctorals/806|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2025-02-23|date=2025-02-22}}</ref> Медиа саласын зерттеген дипломдық жұмыстар, көптеген магистрлік диссертацияның ғылыми жетекшісі, докторантқа рецензент болды.<ref>{{cite web|title=Отчет Диссертационного совета по направлению подготовки кадров «8D032 –Журналистика и информация»|url=https://old.enu.kz/web20/otchet-32021-zhurnalistika.pdf|lang=ru|publisher=enu.kz|accessdate=2022-06-03|date=2021-08-25}}</ref> Қазақ және ағылшын тілдеріндегі «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен – Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain» кітабы Лондон қаласында басылып,<ref>{{cite web|title=Кітап жазу тренді|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/basty-takyryp/kitap-zhazu-trendi |publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-02-07}}</ref> Кэмбридж университетінде таныстырылды.<ref>{{cite web|title=Book presented at Cambrige|url=https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=10211084392369686&id=1352361933&mibextid=oFDknk&rdid=6BCyHpvzpmMBVD3i |publisher=Cambrige University|lang=kz|accessdate=2017-03-09|date=2016-12-15}}</ref><ref>{{cite web|title=Книга презентована в Кэмбридже|url=https://kassenova.jimdofree.com/новостная-лента/ |publisher=kassenova.jimdofree.com|lang=ru|accessdate=2017-03-09|date=2016-12-15}}</ref> Кітап Amazon.com электронды платформасында сатылды.<ref>{{cite web|title=Looking West: a Kazakh's View of Great Britain|url=https://www.amazon.com/Looking-West-Kazakhs-Great-Britain/dp/1910886378/ref=sr_1_1?crid=2K6M7TEAN3P5P&dib=eyJ2IjoiMSJ9.-5aJ6epNRa2t8JtLHCO4kQ.RtgFPNmBCEIesEYIPyinCVMraYVumAvPgZaqueFiBn4&dib_tag=se&keywords=looking+west+kazakh%27s+view&qid=1716895371&s=books&sprefix=looking+west+kazakhs+view%2Cstripbooks-intl-ship%2C246&sr=1-1||lang=eng|publisher=amazon.com|accessdate=2017-05-28|date=2016-12-24}}</ref><ref>{{cite web|title=Букдэйтинг: встречи книголюбов в Астане|url=https://www.1show.kz/news/2200/bookdating_bukdjeiting_vstrechi_knigolyubov_v_astane|lang=eng|publisher=www.1show.kz|accessdate=2018-05-28|date=2017-06-07}}</ref> Қ. Әуесбай медиа сарапшы ретінде орта мектептің 5-9 сыныбына арналған «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған III-бөлімі авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.), БАҚ өкілдеріне арналған көптеген авторлық шеберлік дәріс, медиатренинг пен семинар өткізеді.<ref name="seykhuninfo.kz">{{cite web|title=Онлайн коммуникациялар саласындағы заманауи трендтер, (Қызылорда қ-cы)|url=https://seykhuninfo.kz/kogam/5174-yzylordaly-blogerler-anat-uesbaydan-ne-yrend.html?ysclid=lw7y2om4wt286182102|publisher=seykhuninfo.kz|lang=kz|accessdate=2019-10-09|date=2016-09-23}}</ref><ref name="sheberlik">{{cite web|title=Дулати университетіндегі шеберлік дәрісі, (Тараз қ-cы)|url=https://www.youtube.com/watch?v=rUOvDUd-fiU&t=7s|publisher=77 TV телеарнасы|lang= kz|accessdate=2020-05-09|date=2019-11-21}}</ref><ref name="Личностный брэнд"/><ref name="saryarqa">{{cite web|url=https://saryarqatv.kz/kz/news/8543|title=Қарағандыдағы семинар-тренинг|publisher=Saryarqa телеарнасы|accessdate=2019-03-04|date=2018-04-24}}</ref><ref name="Мастер-класс в г. Костанай"/><ref name="kaznu.kz"/><ref name="kz.otyrar.kz"/><ref name="eljastary.kz"/><ref name="Khalel University"/><ref name="cisc.kz"/><ref>{{cite web|title=Состоялась ІІ международная Зимняя школа журналистики и коммуникации|url=https://farabi.university/news/7813|publisher=farabi.university|lang=ru|accessdate=2016-03-09|date=2015-02-12}}</ref> Қанат Әуесбайдың бастамасымен 2019 жылы «Атырау» телерадиоарнасы ғимаратында белгілі медиаменеджер, журналист Айтқали Құмарғалиұлы медиа-аудиториясы ашылды. Медиа-аудитория Х. Досмұхамедұлы ат. Атырау университеті және «Қазақстан» РТРК» АҚ Атырау облыстық филиалының бірлескен жобасы аясында дуалды білім беру мақсатында жүзеге асты.<ref>{{cite web|title=Айтқали Құмарғалиұлы атындағы медиаудитория ашылды|url=https://astanatv.kz/kz/news/49582/|publisher=Astana TV|lang=kz|accessdate=2020-03-09|date=2019-06-27}}</ref> '''Ғылыми қызығушылығы:''' телевизиялық өндіріс (TV production), медиа білім беру (media education), медиа менеджмент (media management), жаһандық журналистика (global journalism), фэйк жаңалық (fake news), медиадағы жасанды интеллект (AI in media) === Әлеуметтік-тәрбие қызметі=== Қ.Әуесбай С. Өтебаев ат. Атырау мұнай және газ университетінде жастар саясаты және әлеуметтік мәселелер жөніндегі проректоры қызметінде атқарған жұмысы: *Студенттік іссапар қаржыландырыла бастады. Бұл үшін университеттің заң қызметімен бірлесе студенттік іссапар туралы Ереже әзірленіп, Директорлар кеңесінде қабылданды. Бұдан бұрын Covid пандемиясы кезінде студенттерді іссапарға жіберу тоқтап қалған еді; * Жастар саясаты департаментінің материалдық базасы нығайып, мемлекеттік сатып алу арқылы қажетті көрнекілік (бұйымдар, қызметтер) алынды. Студенттерді ынталандыру мақсатында демеуші тартылып, спорттық аяқ-киім, мотивациялық кітаптар және т.б. бұйым сыйға берілді; *Факультеттердің студенттер тәрбиесіне жауапты аға кураторларға төленетін үстеме ақы ұлғайтылды. Факультеттердің аға кураторлары арасында ай сайынғы рейтинг жасалып, үздік танылған кураторлар бағалы сыйлықпен марапатталды; *Түрлі мазмұндағы облыс деңгейіндегі 8 іс-шара өткізілді. Олардың барлығы да университет бойынша, кейбірі облыс аясында тұңғыш рет өтті; *Тұңғыш рет университеттің студенттікке қабылдау салтанаты Жайық өзені жағасындағы Сұлтан Бейбарыс алаңында қала күні аясында өтті. Бұл іс-шараға «Жайықтағы жүздесу» атауы берілді. Іс-шара облыстық мәдениет басқармасы мен қала әкімдігі қолдауымен өтті;<ref>{{cite web|title=«Жайықтағы жүздесу» welcome party|url=https://aogu.edu.kz/news/?ELEMENT_ID=2655|lang=ru|publisher=aogu.edu.kz|accessdate=2024-05-28|date=2022-10-27}}</ref><ref>{{cite web|title=«Жайықтағы жүздесу» welcome party|url=https://www.youtube.com/watch?v=GkW2SrH6BOY|lang=kz|publisher=AOGU Official|accessdate=2023-04-28|date=2022-12-01}}</ref> * Тұңғыш рет кәсіби бағдар беру мақсатында fusion форматында Атырау облысының мектеп түлектері арасында «Жайық толқындары» қысқы балы өтті;<ref>{{cite web|title=«Жайық толқындары» қысқы балы өтті|url=https://www.youtube.com/watch?v=nOt-ePWg_gc&t=819s|lang=kz|publisher=aogu official|accessdate=2023-05-28|date=2022-12-01}}</ref> *Тұңғыш рет облыстың техникалық бейіндегі колледждері арасында өнер арқылы кәсіби бағдар беру мақсатында мюзикл жанрында «Бейбіт күннің батырлары» аталған студенттік театр фестивалі өтті;<ref>{{cite web|title=«Бейбіт күннің батырлары» атауымен студенттік театр фестивалі өтті|url=https://atyrautv.kz/kz/news/32440|lang=kz|publisher=atyrautv.kz|accessdate=2023-05-28|date=2023-02-27}}</ref><ref>{{cite web|title=Фестиваль студенческого театра в жанре мюзикла прошел в Атырау|url=https://el.kz/ru/festival-studencheskogo-teatra-v-zhanre-myuzikla-proshel-v-atyrau_66383/?ysclid=lz1h1o8hb1150270899 |lang=ru|publisher=el.kz|accessdate=2024-05-28|date=2023-02-24}}</ref> *Тұңғыш рет оқытушылар мен студенттер арасында өткен «Жайықтағы жарыстар» аталған қысқы спартакиадаға жүзу, коньки тебу, шаңғы тебу сияқты спорт түрлері қосылды; *Облыстың техникалық бейіндегі оқу орындарының өлеңсүйер студенттері арасында «Шаханов шеруі» студенттік поэзия фестивалі өтті;<ref>{{cite web|title=Шаханов шеруі: Атырауда студенттер арасында поэзия кеші өтті|url=https://atpress.kz/kk/news/bilim/shakhanov-sherui-atyrauda-studentter-arasynda-poeziya-keshi-otti||lang=kz|publisher=atpress.kz|accessdate=2023-05-28|date=2022-12-18}}</ref> *Қала және облыстағы мәдениет басқармасы, филармония, Дина оркестрімен тығыз байланыс орнап, соның арқасында тұңғыш рет эстрадалық-үрмелі аспаптар оркестрі, «Сармад» этнофольклор ансамблі сияқты өнер ұжымдары университетте концерт қойылды; *Облыстың техникалық бейіндегі колледждері мен университет студенттері арасында «Миталас» зияткерлік куиз ойындары өтті; *Атырау облыстық туризм және спорт басқармасымен бірлескен жоба аясында «Бабалар ізімен» тарихи-танымдық өлкетану экскурсиясы ұйымдастырылып, студенттер Ақмешіт қорымы, Ақкегершін борлы үстіртіне сапарлатты; * Кәсіби бағдар беру мақсатымен облыс мектептерінің бітіруші түлектері мен студенттері арасында пікірсайыс ұйымдастырылды; *Тұңғыш рет академиялық ұтқырлық бойынша шетелде оқып жатқан университеттің студенттері қатысуымен онлайн ынталандыру дәрісі ұйымдастырылды; *Университеттің домбырашылар ансамблі демеушілер көмегімен Алматыдағы Сәтпаев университетіндегі музыка фестиваліне қатысты; * Тұңғыш рет Атырау мұнай және газ университетінде «Мектеп түлектері шеруі» өтті. Оған қала мен облыстың әр түкпірінен 400-ге жуық түлек қатысып, кәсіби бағдар алып, әрі зияткер ойынға қатысты;<ref>{{cite web|title=Мектеп түлектерінің шеруі өтті|url=https://atyrautv.kz/kz/news/33042 |lang=kz|publisher=Atyrau телеарнасы|accessdate=2024-05-28|date=2023-05-17}}</ref> *Университеттің креатив орталығында 2022-2023 жж. жастар саясаты аясында атқарылған жұмыс бойынша фотогалерея жасақталды; *Университетте студенттермен бірлесе өткізген барлық іс-шара облыстық, республикалық «Хабар», «Қазақстан», «Астана» телеарналары, «Қазақ радиосы» сияқты ақпарат құралдарында және ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің әлеуметтік желідегі аккаунттарында кеңінен таратылды. === ҚазҰУ журналистика факультетіндегі қызметі=== Факультет деканы ретінде тәжірибеде ысылған танымал практик-мамандарды оқытушылық қызметке көптеп тартты. [[Әмірхан Меңдеке]], Асылбек Ықсан, Иманбай Жұбай, Серік Жанболат, Серік Әбікенұлы, [[Нұржан Жалауқызы Мұхамеджанова|Нұржан Жалауқызы]] сияқты медиа саласындағы майталмандар дәріс оқуға шақырылды. Тәжірибелі медиа мамандары, медиа-менеджерлер шеберлік дәрістер, семинарлар өткізіп, білім алушылардың білімін ұштады. Факультетте Диссертациялық Кеңес ашылып, PhD докторанттардың қорғауына жағдай жасалды. Дуалды білім беру жүйесі бойынша семинар сабақтары өндірістік базаларда өте бастады. «Медиадағы жасанды интелект» (AI in Media) магистрлік білім беру бағдарламасы ашылды. Қанат Әуесбайдың жетекшілігімен факультет білім алушылары жасанды интеллект көмегімен жасалған тұңғыш ғылыми-танымдық, инклюзивті газет шығарды.<ref>{{cite web|title=«AI-Tamyz»: Жасанды интеллект көмегімен жасалған алғашқы газет|url= https://aikyn.kz/283894/ai-tamyz--zhasandy-intellekt-komegimen-zhasalg-an-alg-ashk-y-gazet|accessdate=2025-05-02|date=2025-05-01}}</ref> <ref>{{cite web|title=ҚазҰУ білім алушылары ЖИ арқылы газет шығарды|url=https://egemen.kz/article/386338-qazuu-bilim-alushylary-zhi-arqyly-gazet-shyghardy-%C2%A0%C2%A0%C2%A0?ysclid=mampl3tpn7126569666|accessdate=2025-04-27|date=2025-04-26}}</ref><ref>{{cite web|title=Kazakh Students Publish First AI-Generated Newspaper|url=https://astanatimes.com/2025/04/kazakh-students-publish-first-ai-generated-newspaper/?ysclid=mamq355oz838013289|accessdate=2025-05-01|date=2025-04-30}}</ref><ref>{{cite web|title=Kazak Öğrenciler İlk AI-Üretimi Gazeteyi Yayınladı|url=https://tr.turkishnewsworld.com/kazak-ogrenciler-ilk-ai-uretimi-gazeteyi-yayinladi/|accessdate=2025-05-05|date=2025-05-04}}</ref> «Түрксой» медиа білім беру және зерттеу орталығы ашылды. Түркі әлемінің медиа өкілдерін жұмылдыратын орталықта ғылыми-практикалық дөңгелек үстел, конференция, баспасөз мәслихаты, ғылыми-әдістемелік мәжіліс ұйымдастырылады.<ref>{{cite web|title=Алматыда «Түрксой» медиа білім беру және зерттеу орталығы ашылды|url=https://qaz365.kz/education/10448-almatyda-turksoi-media-bilim-beru-zh-ne-zertteu-ortalygy-ashyldy/ |accessdate=2024-11-26|date=2024-11-25}}</ref> LG Electronics Kazakhstan компаниясы демеуімен AI Media LAB (Жасанды интеллект медиа зертханасы) ашылды.<ref>{{cite web|title=Первую в Казахстане медиалабораторию ИИ открыли в КазНУ им. Аль-Фараби|url=https://khabar.kz/ru/news/nauka-i-obrazovanie/172970-pervuyu-v-kazakhstane-medialaboratoriyu-ii-otkryli-v-kaznu-im-al-farabi|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}</ref><ref>{{cite web|title=ҚазҰУ-да «AI MediaLab» жасанды интеллект зертханасы ашылды|url=https://qamshy.kz/kz/article/76432-qazuu-da-ai-medialab-jasandy-intellekt-zerthanasy-ashyldy|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}</ref><ref>{{cite web|title=Алматылық студент ЖИ көмегімен ерекше жандарға арналған газет шығарды |url=https://baq.kz/almatylyq-student-zhi-komegimen-erekshe-zhandarga-arnalgan-gazet-shygardy-200014237/|accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}</ref><ref>{{cite web|title=В КазНУ открыт Центр искусственного интеллекта в медиа|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/press/news/details/1005021?lang=ru&ysclid=mbm7l28g7r338611236 |accessdate=2025-05-27|date=2025-05-26}}</ref> Факультеттің 1985-жылғы түлегі Бейбіт Исабаевтың демеуімен 3-дәріс залы толықтай жөндеуден өтіп, білім алушылар үшін заманауи LED-экран орнатылды. Марат Барманқұлов телестудиясы толық жөндеуден өтіп, қайта жабдықталды. === Қоғамдық қызметі=== [[Сурет:Qanat-awesbay.jpg|thumb|270px|«Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының Қазақстандағы таныстырылымы (24 желтоқсан 2016 жыл)]] * 2011 жылдан [[Қазақстан журналистер одағы]] мүшесі; * 2012 жылдан [[Аманат (партия)|Amanat партиясы]] мүшесі (партиялық билет № 0774044); * Еуразия Телевизия және Радио Академиясының мүшесі ([[Мәскеу|Мәскеу қ-сы]], 2012 ж.);<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-134-3174|title= ЕҰУ доценті Еуразия телевизия және радио академиясының толық мүшесі|publisher=baq.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-08-12}}</ref> * 2013-2014 жж. Ұлыбританияның Норвич қ-да Шығыс Англия университетiнің қазақстандық студенттер қауымдастығы вице-президентi;<ref>{{cite web|title=Впервые Наурыз отпраздновали в стенах университета Восточной Англии|url=https://www.youtube.com/watch?v=3PyBXAxTobo|lang=ru|publisher=24.kz|accessdate=2015-01-04|date=2014-03-21}}</ref> * 2014 ж. [[2014 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары|Сочидегі қысқы олимпиадаға]] қатысып жатқан қазақстандық спортшыларды қолдау мақсатында әлеуметтік желіде #Like_Kazakhstan_In_Sochi халықаралық фотоакциясын ұйымдастырды;<ref>{{cite web|url=https://www.kazpravda.kz/news/sport/atletam-ot-kazneta |title= Атлетам от Казнета |author=Савелий КРИВОКРАСОВ|authorlink=|publisher= АО «Республиканская газета «Казахстанская правда»|accessdate=2020-04-14|date=2014-02-15}}</ref> * 2017-2019 жж. ҚР Президенті жанындағы жастар саясаты жөніндегі Кеңес мүшесі;<ref>{{cite web|url=http://law.gov.kz/client/#!/doc/115487/rus/01.01.2020|title=Члены молодежного Совета при Президенте|publisher=law.gov.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-10-20}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=l36BaVq-WXU|title=Сауалдарға Президент жанындағы жастар саясаты жөніндегі кеңестің мүшесі Қанат Әуесбай жауап берді|publisher=24 kz|lang=kz|accessdate=2020-03-04|date=2019-04-12}}</ref> *Республикалық «Жаңғырған Жібек жолы» медиа-керуені қатысушысы;<ref>{{cite web|url=https://www.mmg.kz/ru/media/798/blogerler-enbek-danqi-muraayinda|title=Республикалық «Жаңғырған Жібек жолы» медиа-керуені Маңғыстауда|publisher=mmg.kz|lang=kz|accessdate=2020-03-04|date=2017-09-18}}</ref> * 2017 жылдан Еуразиялық Шығармашылық Гильдиясы мүшесі (Eurasian Creative Guild, UK, London);<ref>{{cite web|url=https://www.1.eurasiancreativeguild.uk/ecgmembers/%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82-%D0%B0%D1%83%D0%B5%D1%81%D0%B1%D0%B0%D0%B9/|title=Члены Гильдии|publisher=eurasiancreativeguild.uk|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-02-12}}</ref> * 2017 жылдан Қазақстан бас редакторлары клубы мүшесі;<ref>{{cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/press/news/details/691956?lang=ru |title=Члены клуба главных редакторов посетили Национальный научно-практический центр|publisher=gov.kz|lang=ru|lang=ru|accessdate=2024-03-04|date=2024-01-24}}</ref><ref>{{cite web|url=https://adilet-gazeti.kz/%D3%A9%D0%BB%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%82%D2%B1%D2%93%D1%8B%D0%BD-%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0-%D1%96%D0%B7-%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BD/|title=Әркімнің жолы – әртүрлі сапар|publisher=adilet-gazeti.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-09-29}}</ref> * #Latyndy_qolda республикалық ақпарат тобы құрамында өңірлерде латын графикасына өтудің маңызын түсіндірді;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=fq7SUYDw1qA|title=Қанат Әуесбай: Латын әліпбиінің соңғы нұсқасы әлі де жетілдіріледі|publisher=«Хабар» агенттігі|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-11-10}}</ref><ref>{{cite web|url=https://mgorod.kz/news/v-uralske-proshel-molodezhnyj-forum-2/ |title=По словам Каната Ауесбая, переход на латиницу является важнейшим этапом в развитии страны|publisher=mgorod.kz|lang=ru|accessdate=2020-03-04|date=2019-10-12}}</ref><ref>{{cite web|url=https://atr.kz/qogam/b-l-ruhani-konstitutsiya/|title=Бұл – рухани конституция!|publisher=atr.kz|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-11-14}}</ref> *Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының ҮЕҰ грант беру конкурстық комиссиясының сарапшысы;<ref>{{cite web|url=https://cisc.kz/cformirovan-sostav-konkursnoj-komissii-povtornogo-konkursa-po-predostavleniyu-grantov-dlya-npo-po-teme-%e2%84%96-52-4-7756.html|title=Cформирован состав конкурсной комиссии по предоставлению грантов для НПО|publisher=cisc.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-04|date=2017-01-02}}</ref><ref>{{cite web|url=https://up.qair.kz/cisc/wp-content/uploads/2020/08/sostav-konkursnoy-komissii_avg2018.pdf|title=Cостав конкурсной комиссии по предоставлению грантов для НПО|publisher=cisc.kz|lang=ru|accessdate=2018-03-05|date=2017-01-03}}</ref> * 2018 жылдан Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар Академиясының корреспондент-мүшесі;<ref>{{cite web|url=https://www.elana.kz/auesbajdyng-qanaty-qazaqstan-pedagog/|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері сайланды |publisher=elana.kz|lang=kz|accessdate=2019-03-04|date=2018-12-02}}</ref><ref>{{cite web|url=https://kznews.kz/zhanalyqtar/pedagogikalyq-gylymdar-akademijasynyn-zhana-musheleri-sajlandy/|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=kznews.kz|lang=kz|accessdate=2019-01-04|date=2018-11-28}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.apnk.kz/kz/chlenyi-akademii |title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=apnk.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}</ref><ref>{{cite web|url=https://fjp.enu.kz/post/prepodavateli-kafedry-teleradio-i-svyazi-s-obshestvennost-yu-stali-chlenami-korrespondentami-akademii-pedagogicheskih-nauk-kazahstana|title=Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасы оқытушылары Қазақстан Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері боп сайланды|publisher=fjp.enu.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.apnk.kz/chlenyi-akademii|title=Академияның корреспондент-мүшелері|publisher=apnk.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-27}}</ref><ref>{{cite web|url=https://enu.kz/kz/news/archive/8943|title=Педагогикалық ғылымдар академиясының корреспондент-мүшелері|publisher=enu.kz|lang=kz|accessdate=2019-02-04|date=2018-11-28}}</ref> * 2021 жылдан Халықаралық «Болашақ» стипендиясы стипендиаттары қауымдастығының Кеңес мүшесі;<ref>{{cite web|url=https://bolashak.kz/kz/struktura-associacii/kanat-auesbaj-auesbajuly|title=Члены Совета Ассоциации|publisher=bolashak.kz|lang=ru|accessdate=2021-03-04|date=2021-02-12}}</ref> * Атыраудағы NIS Қамқоршылық кеңесі мүшесі (2021-2023 жж.);<ref>{{cite web|url=https://atr.nis.edu.kz/soobschetvo-nis/popechitelskij-sovet|title=Қамқоршылық кеңес мүшелері|publisher=atr.nis.edu.kz|lang=kz|accessdate=2022-03-04|date=2021-02-12}}</ref> *№81 «Astana English School» гимназиясы Қамқоршылар кеңесі мүшесі (2023-2024 жж.);<ref>{{cite web|url=https://81aes.edu.kz/assets/media/amorshyly-kees/81.pdf|title=Қамқоршылық кеңес мүшелері|publisher=81aes.edu.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-04|date=2023-09-12}}</ref> * 2018 ж. «Тараз түлегі – online bell» халықаралық шеберлік дәрісінің авторы, ұйымдастырушысы. Оның аясында әлемнің әйгілі университеттері – Massachusets Institute of Technology (қысқарт. MIT, АҚШ), Cambridge University, Bristol University (Ұлыбритания)  бітірген Жамбыл облысы түлектерімен әлемнің әр түкпірінен онлайн байланыс орнатылды;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=uGCiV_TsFHI|title=Тараз түлегі|publisher=77 TV|lang=ru|accessdate=2019-03-04|date=2018-05-25}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=uINEEEMQM0E&t=244s|title=Қанат Әуесбай ауыл жастарына қандай көмек көрсетті?|publisher=«Хабар» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2019-03-04|date=2018-04-24}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=cuBmyCIkTac&t=112s|title=Журналист Қанат Әуесбай «Таңшолпан» хабарында|publisher=Qazaqstan TV|lang=kz|accessdate=2018-03-04|date=2017-08-31}}</ref> * 2018 ж. 4-11 наурызда Оңтүстік Кореяда өткен дүниежүзілік журналистер конференциясында Қазақстан атынан делегат ([https://en.kabar.kg/news/journalists-of-the-world-hope-for-rapprochement-and-peace-on-korean-peninsula-1/ World Journalists Conference 2018, South Korea]); [[Сурет:Kanat Awesbay Apta.kz.jpg|thumb|270px|«Апта.KZ» хабарының жүргізушісі, ([[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» Ұлттық телеарнасы]], 2011 ж.)]] * 2019-2021 жж. Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің оқу-әдістемелік бірлестігі мүшесі (РОӘК ОӘБ - 032 журналистика және ақпарат); * 2020 ж. Атырау облысы бойынша партияішілік сайлау - праймериз қатысушысы;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=dQA1kmMrDh4 |title=Партиялық пікірсайыс|publisher=Caspian news|lang=kz|accessdate=2021-03-04|date=2020-09-15}}</ref><ref>{{cite web|url=https://pricom.kz/socium/publichnye-debaty.html |title=Публичные дебаты|publisher=pricom.kz|lang=kz|accessdate=2021-03-04|date=2020-09-15}}</ref> *2022-2023 жж. [[Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы]]ның астаналық филиалы төрағасы;<ref>{{cite web|url=http://ru.zhambylnews.kz/oblast/84779-kanat-auesbaj-poluchil-novuyu-dolzhnost.html?ysclid=ltel4rauez832268604ы |title=Назначен председатель астанинского филиала международного общества «Қазақ тілі»|publisher=zhambylnews.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-02-22}}</ref><ref>{{cite web|url=https://kaz.inform.kz/news/zholdau-akelgen-ozgerister-turalay-bastagan-sayasi-zhuyemizge-zhan-bitiredi-kanat-auesbay_a3912213/ |title=«Қазақ тілі» қоғамы астана филиалының төрағасы Қанат Әуесбайдың пікірінше, мұның символикалық мәні бар|publisher=kaz.inform.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}</ref><ref>{{cite web|url=https://vechastana.kz/yazyk-velikoj-stepi/|title=Язык великой степи|publisher=vechastana.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}</ref><ref>{{cite web|url=https://astana-akshamy.kz/qazaq-tili-men-madenieti-forumy/|title=Қазақ тілі мен мәдениеті форумы|publisher=astana-akshamy.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}</ref><ref>{{cite web|url=https://newsroom.kz/64595/to-aevty-aza-stan-hal-yna-zholdauyny-toly-m-tini-zhariyalandy|title=«Қазақ тілі» қоғамы астаналық филиалының жаңа басшысы|publisher=newsroom.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}</ref><ref>{{cite web|url=https://anatili.kazgazeta.kz/news/60301 |title=Қазақ тілі мен мәдениетінің бірінші форумы|publisher=anatili.kazgazeta.kz|lang=kz|accessdate=2023-01-04|date=2022-03-17}}</ref><ref>{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/syle/?ysclid=ly8ukk2n81967976205|title=Сөйле!|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-16}}</ref><ref>{{cite web|url=https://almaty.tv/news/dgana-kazakstan/2341-kanat-auesbay-referendum-otkizu-kulak-asatyn-memleket-tudgyrymdamasyna-say-keledi |title=«Қазақ тілі» қоғамының астаналық филиалы төрағасы Қанат Әуесбай Мемлекет басшысының Конституцияға енетін өзгерістер бойынша референдум өткізу туралы ұсынысына пікір айтты|publisher=almaty.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-04-30}}</ref><ref>{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/qazaq-tili/kontent-sapasy-qazaq-tili-21-09-2022|title=Контент сапасы / QAZAQ TILI|publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-09-21}}</ref><ref>{{cite web|url=https://qazaquni.kz/rukhaniyat/159902-qazaq-tilin-damytu-kezek-kuttirmeitin-masele|title=Қазақ тілі - қазақтың жаны!|publisher=qazaquni.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-03-17}}</ref> * 2023-2024 жж. [[Еуразия ұлттық университеті|Л. Гумилев ат. ЕҰУ]] журналистика және саясаттану факультетінің мемлекеттік аттестаттау комиссиясы төрағасы.<ref name="fjps.enu.kz"/> *2025 жылдан Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ХАБАРШЫСЫ журналының редакциялық алқа мүшесі (журналистика сериясы).<ref>{{cite web|url=https://buljourn.enu.kz/index.php/main/issue/view/36/44|title=Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы|publisher=enu.kz|lang=kz|accessdate=2025-06-23|date=2025-06-22}}</ref> === Жүргізген телехабарлары=== * «Қазақстан. Менің елім» телекөрсетілімі, «Қазақстан» телеарнасы, (2011 жылдың 14-наурызынан бастап, 14 күн бойы бойы эфирде жүрген, [[Қазақстан]]ның 14 облысының тәуелсіздік тұсындағы жетістігін қамтыған телехабар);<ref>{{cite web|title=Әуесбайдың Қанаты, "Қазақстан.Менің елім" хабарында|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-8UczW_LHA|lang=KZ|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-03-21}}</ref>. *«Apta.kz» ақпараттық-сараптамалық хабары, «Қазақстан» телеарнасы, (2011-2012 жж.);<ref name="apta">{{cite web|title=Апта.kz Әуесбайдың Қанатымен|url=https://www.youtube.com/watch?v=FY-wiB5_o3c|lang=KZ|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-03-21}}</ref> * «Өзекжарды» телесұхбаты, «Қазақстан» телеарнасы, (2011-2013 жж.);<ref>{{cite web|title=«Өзекжарды» хабары|url=https://www.youtube.com/playlist?list=PL-ByzCODzUr-nMSlFCQ2esX1X-S_p3GDp|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-25}}</ref> * «Алаң» қоғамдық-саяси ток-шоуы, «Қазақстан» телеарнасы, (2012-2013 жж.);<ref name="alan">{{cite web|title=«Алаң» хабары аңдатпасы|url=https://www.youtube.com/watch?v=6Rz_S9l7Qyo|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2016-01-04|date=2013-01-10}}</ref><ref>{{cite web|title=«Алаң» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=fBKNDNRWfWo |lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2014-01-04|date=2013-04-23}}</ref> * «Сіз не дейсіз?» хабары, «Қазақстан» телеарнасы, (2014-2015 жж.);<ref>{{cite web|title=«Сіз не дейсіз?» хабарында Асанәлі Әшім|url=https://www.youtube.com/watch?v=KAXlSSu25RE|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2016-01-04|date=2015-04-21}}</ref><ref>{{cite web|title=«Сіз не дейсіз?» Әуесбайдың Қанатымен|url=https://www.youtube.com/watch?v=AQ7lp9SajU4|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2015-01-04|date=2014-05-06}}</ref> * [[Білгірлер бәйгесі|«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интелектуалдық хабары]], «Қазақстан» телеарнасы,(2016 ж.);<ref>{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі» хабарының аңдатпасы|url=https://www.youtube.com/watch?v=HKsSk8Y8k5o|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2017-01-04|date=2016-10-12}}</ref><ref>{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі» танымдық-интелектуалдық хабары|url=https://itube.kaztrk.kz/kz/models/qanat-auesbay/|lang=kz|publisher=itube.kaztrk.kz|accessdate=2017-01-04|date=2016-10-23}}</ref><ref>{{cite web|title=«Білгірлер бәйгесі»|url=https://itube.kaztrk.kz/kz/videos/1414/bilgirler-baygesi/|lang=kz|publisher=itube.kaztrk.kz|accessdate=2017-01-04|date=2016-07-24}}</ref> * «Ruh.kz» ток-шоуы, «Astana» телеарнасы (2018-2019 жж.);<ref>{{cite web|title=«Ruh.kz» хабары|url=https://www.youtube.com/playlist?list=PLQYNBhzDgGSASaFjqeC5YHlHknSbz7DaR|lang=kz|publisher=Astana TV|accessdate=2019-01-04|date=2018-09-25}}</ref> * «Батыс көрген» хабары, «Атырау» телеарнасы, (2019-2020 жж.).<ref>{{cite web|title=«Батыс көрген» хабары|url=https://www.youtube.com/watch?v=NjOx3TqGpLg|lang=kz|publisher=«Атырау» телеарнасы|accessdate=2021-01-04|date=2020-02-17}}</ref> === Арнайы репортаждары === * 2005 жылдың 8-қазанында болған [[Пәкістан]]дағы жойқын зілзала туралы репортаждар; * 2005 жылғы Қырғызстандағы [[Қызғалдақ төңкерісі|«Қызғалдақ» төңкерісі]] туралы репортаж; * 2007 жылы қазанның 16-20 аралығында [[Ауғанстан]]ның мәдени орталығы - Герат қаласында өткен экономикалық ынтымақтастық Ұйымының сыртқы істер министрлері Кеңесінің 17-ші отырысынан репортаж; * 2008 жылдың наурызында [[Франция]] астанасы [[Париж]]де өткен «Қазақстан» телеарнасының 50 жылдық мерейтойына орай ұйымдастырылған тұңғыш ақындар айтысы туралы «[[Эйфель мұнарасы|Эйфель»]] мұнарасы жанынан репортаж; * 2009 жылы, маусымның 27-і күні [[Моңғолия]] астанасы [[Ұланбатыр]] қаласында өткен Моңғолия қазақтарының I құрылтайы қарсаңындағы Моңғолиядағы түркі тарихы мен Моңғолия қазақтарының тыныс-тіршілігі жайындағы репортаждар; * 2010 жылғы Қырғызстанның Ош қаласындағы текетірестен кейін Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі туралы репортаждар;<ref>{{cite web|url= http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=37582&sphrase_id=95570 |title=Қырғыз халқына көмек |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2010-07-30}}</ref> * 2010 жылдың маусымның 27-де өткен [[Қырғызстан|Қырғыз Республикасындағы]] Жалпыхалықтық референдум туралы репортаждар;<ref>{{cite web|url= http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=34727&sphrase_id=95570 |title=Қырғыз елінің референдумға дайындығы|author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-06-15}}</ref><ref>{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/week/section_detial.php?ELEMENT_ID=35617&sphrase_id=95575 |title=Қырғыз елінде жалпыхалықтық референдум өтті |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-06-27}}</ref> * 2010 жылғы Қырғызстанның [[Ош]] қаласындағы текетірестен кейін Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі туралы репортаждар;<ref>{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/news.php?ELEMENT_ID=37582&sphrase_id=95570 |title=Қазақстан үкіметінің Қырғыз Республикасына көмегі |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010}}</ref> * 2010 жылдың сәуірінде болған [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] астанасы [[Вашингтон]]да өткен ядролық қауіпсіздік саммиті қарсаңындағы [[Лас-Вегас]] пен Вашингтон қалаларынан репортаждар<ref>{{cite web|url=http://old.kaztrk.kz/news/newsdetial.php?ELEMENT_ID=24037 |title=Әуесбайдың Қанаты - Қазақстанның ядролық қарудан бас тартуы әлем мемлекеттеріне үлгі |author=Әуесбайдың Қанаты|authorlink=|publisher=KazTRK.kz|accessdate=2012-07-20|date=2010-04-12}}</ref>; * 2010 жылы сәуірінде [[Біріккен Араб Әмірліктері|Біріккен Араб Әмірлігі]] және [[Марокко]]да қолдан өсірілетін дуадақ шаруашылығы туралы репортаж; * [[Тәжікстан]] астанасы [[Душанбе]]де тәжік-ауған шегарасында қаза болған Қазақстан жауынгерлеріне ашылған ескерткіш туралы репортаж; * 2012 жылы ақпанның 28-де [[Швейцария]]ның [[Женева]] қаласынан Қазақстанның [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-на мүше болғанына 20 жыл толуына орай Қазақстанның БҰҰ-дағы орны туралы репортаж;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=YGlSGTi9lmA|title=БҰҰ Қазақстанның бастамаларымен санасады|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-02-28}}</ref> * 2012 жылы сәуірдің 16-інде ҚР Президентінің [[Малайзия]]ға мемлекеттік сапары қарсаңындағы Малайзияның әлеуметтік-экономикалық ахуалы туралы репортаждар;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=GkBTk0TQssQ|title=Малайзия журналистері Қазақстанға қызығушылық танытуда|author=Әуесбайдың Қанаты |publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-04-17}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=881-1aVm-qI|title=Президенттің Малайзияға мемлекеттік сапары|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-04-16}}</ref>; * 2012 жылы сәуірдің 17-де «Азия ғажайыбының» авторы, Малайзияның төртінші Премьер-министрі [[Махатхир Мұхамед|Махатхир Мохамадпен]] сұхбат;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Db7YzW0xMjE&t=99s|title=Махатхир Мохамад Ұлттық арнаға сұхбат берді|author=Әуесбайдың Қанаты |publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-04-17}}</ref> * 2012 жылдың наурызда [[Грекия]]дағы дағдарыс туралы [[Афина]]дан репортаж сериясы;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=i2i9AF16wrs|title=Дағдарған Еуропа|publisher=qazaqstan tv|author=Әуесбайдың Қанаты|accessdate=2013-07-20|date=2012-03-11}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=zy5EieglqlM|title=Грек футболшылары туған жерге оралғысы келеді|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-03-11}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=mr3Q-YeRDyQ|title=Дағдарған Грекия|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2012-07-20|date=2012-03-04}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0SL4Ybwq4U8|title=Грекияға көшсе де Қазақстанды ұмытпапты |author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2013-07-20|date=2012-03-01}}</ref>; *Меккеде Ислам Ынтымақтастығы Ұйымына мүше елдердің отырысы;<ref>{{cite web|title=Меккеде министрлер мәслихат құрды|url=https://www.youtube.com/watch?v=JOgP7Zhp8kA|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-08-16}}</ref> *Шерхан Мұртаза 80 жаста;<ref>{{cite web|title=Азаматың ардағың!|url=http://www.youtube.com/watch?v=b8YkOr9wRVY|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-09-30}}</ref> *Семей полигонының зардабы;<ref>{{cite web|title=Қасірет қаруының залалы|url=https://www.youtube.com/watch?v=ymS5P8WZ_9A|lang=kz|author=Әуесбайдың Қанаты|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-02-04|date=2012-08-29}}</ref> ==== Имидждік есім ==== [[Сурет:Kanat-Auesbay-World-Conference.jpg|нобай|544x544 нүкте|Дүниежүзілік журналистер конференциясының қатысушысы, [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]], [[Сеул]] (4-11 наурыз 2018 ж.)]] Қанат Әуесбай журналистикадағы имидждік есімі ретінде «Әуесбайдың Қанаты» үлгісін қолданады, бұл туралы республикалық қоғамдық-саяси «''Айқын''» газетіне сұхбатында айтады: {{quotation|— Бұл көп журналистің ара­сынан әдейі ерекшеленіп, әлдебір атақ шығару үшін ойлап табылған амал емес. Халқымыз - «ов», - «ев», - «вич» сияқты орыс тіліндегі «кого»? (кімнің?) сұрағына жауап беретін «родительный падеж» (ілік септігі) жалғауын өз тегіне «жегіп» келді. Оның заманы өтіп, бүгінде тәуелсіз елдің тек атауын қалып­тастыру үрдісі басталды. Бірақ ол үрдіс өкінішке қарай, әлі бірізді­ленген жоқ. Халқымызға фамилиясының жал­ғауы­нан-ақ қазақ екенін білдіріп тұратын жал­ғау керегі көптен бері айтылып жүр. Мәселен, - «дзэ» десең адам­ның грузин екені, «ян» деп аяқ­талса армян екені, «оғлы» десе әзірбайжан немесе түрік екені бірден аңғарылады. Біздің халықта әзірге тек атауларының ел арасына сіңісе қоймаған нұсқалары ғана бар. Менің «Әуесбайдың Қанаты» болуым сол көп нұсқаның бірі ғана. - «Дың» нұсқасын өзім ойлап таптым деуден аулақпын. Менен бұрын бұл жалғауды алаш­тың зиялылары қолданған. Мә­селен, айтөбел ақын Қасым Аманжол «Өзім туралы» өлеңінде: «Аманжол Ра­қым­жанның Қасымымын, Мен қалған бір атаның ғасырымын» деп тебі­ренеді. Кейінгілерден Әбдіраштың Жарасқаны да аты-жөнін атаудың осы формасын қо­­лай көрген. Ен­деше мен сол дайын нұсқаның телевизиядағы алғаш ізін жалғаушымын. Алғашында «Әуесбай­дан Қанат» деп айтып көрсем деп ой­лағанмын. Бірақ «Әуесбайдың Қанаты» болу мағы­насы жағы­нан әдемі үйлесім тап­қасын осы нұсқаға тоқтадық. Те­ле­журналистің қаруы эфир ғой. Ендеше, бұқаралық ақпарат құ­ралдарында бұл нұсқалар неғұрлым көп айтылған сайын, ерте ме, кеш пе, оның біреуі болмаса, біреуі ха­лық құлағына сіңісуі тиіс деген ойға келдім. Өз басым халқы­мыз­дың өз тегін қалауына қарай айта да, жаза да алуын тәуелсіздіктің тағы бір тарту-таралғысындай көремін.| Қанат Әуесбайдың республикалық қоғамдық-саяси «''Айқын''» газетіне берген сұхбатында<ref name="aykin">{{cite web|url=http://www.aikyn.kz/index.php?option=com_content&task=view&id=6974&Itemid=62|title=Әуесбайдың Қанаты, «Қазақстан. Менің елім» бағдарламасының жүргізушісі: Біреуге үйрету үшін ең алдымен өзің білуің керек|author=Берік БЕЙСЕНҰЛЫ|date=31 наурыз 2011|lang=kk|accessdate=2012-07-19}}</ref><ref name="zhuldizdar_otbasy">{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/blog/98/blog-98-3428?ysclid=lwqkdadtwy473729595|title=Әуесбайдың Қанаты ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін|publisher=«Жұлдыздар отбасы» журналы|date=25 шілде 2011|lang=kk|accessdate=2012-07-25}}</ref>}} == Шығармашылығы == === Еңбектері === *Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен - Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain» кітабы, publisher: Hertfordshire Press 2016, ISBN 978-1910886373.<ref name="inform.kz">{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/pervyy-zhurnalist-bolashakovec-o-zhizni-v-velikobritanii_a2982811 |title= Первый журналист-болашаковец - о жизни в Великобритании |author=КАЗИНФОРМ|authorlink=|publisher=КАЗИНФОРМ|accessdate=2016-12-24|date=2016-12-24}}</ref><ref name="bolashaq">{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/news/bitimi-bolek-zhastardyn-palsapasyn-«batys-korgen»-dep-ata|title=Бітімі бөлек жастардың пәлсапасын «батыс көрген» деп атадым|publisher=inbusiness|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-24}}</ref><ref>{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/19704/|title=«Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы жарық көрді|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-23}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ma1BPkS0zUE|title=Қанат Әуесбайдың «Батыс көрген. Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабы жарық көрді|publisher=24 kz телеарнасы|accessdate=2017-12-24|date=2016-12-24}}</ref><ref>{{cite web|url=https://tvk-uko.kz/2017/02/03/kniga-looking-west-kanata-auesbaya-prezentovana-v-shy-mkente/|title=Книга «Looking West» Каната Ауесбая презентована в Шымкенте|publisher=tvk-uko.kz|accessdate=2018-02-24|date=2017-03-02}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ae0BKdE8G3g&list=PL-ByzCODzUr-ajxp9JZl3eo-ZDr-JP4ET&index=22 |title=World’s leading universities ready to recruit Kazakh students|publisher=kazakh TV|accessdate=2018-02-24|date=2017-01-17}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=to-_4-JENkU |title=Bookdating. Презентация книги|publisher=Umedia KZ|accessdate=2018-01-24|date=2017-05-27}}</ref><ref>{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/vpervye-kniga-stipendiata-programmy-bolashak-prezentovana-v-kembridzhe/?ysclid=ly8zdezrt0542598335|title=Впервые книга стипендиата программы "Болашак" презентована в Кэмбридже|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2017-01-24|date=2016-12-22}}</ref> Автор кітапта Британияда оқыған жылдары ағылшын қоғамының әр саласынан біліп-түйгенін публицистикалық көзқараспен жеткізеді. 10 тараудан тұратын кітапта Ұлыбритания тұрғындарының тұрмыс-тіршілігі, өмірлік құндылықтары мен қағидалары, жаһандану кезінде ағылшын тілін білудің маңызы, білім беру мен жастар мәселесі, БАҚ саласының ахуалы арқау етілген. Кітап 2016 жылы Ұлыбританияда, Лондон қаласында басылды. Кітаптың тұсаукесері 2016 жылдың 15-желтоқсанында [[Кембридж университеті|Кэмбридж университетінде]] өтті.<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=10211084392369686&id=1352361933&mibextid=oFDknk&rdid=ijaxn0tWYoQ1V9L7 |title=Book presented in Cambrige|publisher=Cambridge university|accessdate=2017-02-24|date=2016-12-15}}</ref> Тұсаукесер рәсіміне Кэмбридж университетінің профессор ғалымдары, Британиядағы қазақ студенттері қауымдастығы мен Қазақстан елшілігінің өкілі қатысты. Осыған байланысты ҚР Ұлттық Академиялық кітапханасында тұсаукесердің онлайн көрсетілімі ұйымдастырылды.<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/EZGmFJLQ96Cw6ERT/|title=Ұлттық академиялық кітапханада «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының онлайн таныстырылымы|publisher=ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы|accessdate=2018-02-24|date=2016-12-15}}</ref> Кітаптың Қазақстандағы таныстырылымы 2016 жылдың 24-желтоқсанында Президент орталығында өтті.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=qSDvU98u9NE |title=Президент орталығында «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының таныстырылымы|publisher=Президент орталығы|accessdate=2017-02-24|date=2016-12-24}}</ref> 2017 жылы Ұлыбританиядағы Қ. Әуесбай өзі оқыған Шығыс Англия университетінде кітаптың таныстырылымы болды.<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/w3MfPZMX9Nwk9br1/ |title=Book presented in UEA|publisher=UEA|accessdate=2018-02-24|date=2017-03-08}}</ref> Кітап Қазақстанда қала мен ауыл мектептерінің кітапханаларына таратылып, автормен Астана, Шымкент, Тараз, Ақтөбе, Қызылорда қалаларында кездесулер өтті.<ref >{{cite web|url=https://trz.nis.edu.kz/kk/prezentatsiya-knigi-stipendiata-programmy-bolasha-kanata-auesbaj-pod-nazvaniem-looking-west-a-kazakh-view-of-great-britain-batys-k-rgen-lybritaniya-aza-ty-k-zimen/|title=Таразда «Looking west». A kazakh’s view of Great Britain» – «Батыс көрген». Ұлыбритания қазақтың көзімен» кітабының таныстырылымы|publisher=trz.nis.edu.kz|accessdate=2018-02-24|date=2017-02-01}}</ref><ref>{{cite web|url=https://baishev.kz/ru/novosti/638-literaturnoe-onlajn-intervyu-bookdating.html|title=В Актобе в рамках медиа проекта «Ой маржаны-кітап» прошло литературное онлайн интервью с журналистом, автором книги «Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain»|publisher=baishev.kz|accessdate=2023-02-24|date=2022-04-14}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bfYw12VCl4c|title=В библиотеке Шымкента прошла встреча с журналистом, автором книги «Looking west. A Kazakh’s view of Great Britain»|publisher=TVK TV|accessdate=2018-02-24|date=2017-02-03}}</ref> *Орта мектептің 5-9 сыныбына арналған қазақ және орыс тілдеріндегі «Жаһандық құзыреттілік» оқулығындағы «медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық» аталған 3-бөлімнің авторы («Арман-ПВ» баспасы, Алматы, 2024 ж.), ISBN 978-601-201-214-9, ISBN 978-601-201-224-8, ISBN 978-601-201-212-5, ISBN 978-601-201-222-4, ISBN 978-601-201-210-1, ISBN 978-601-201-220-0, ISBN 978-601-201-209-5, ISBN 978-601-201-208-8, ISBN 978-601-201-216-3.<ref >{{cite web|url=https://qandastar.kz/kanat-auesbaj-okushylar-akparatty-durys-tusinip-suryptaj-aluy-kerek/|title=Қанат Әуесбай: Оқушылар ақпаратты дұрыс түсініп, сұрыптай алуы керек|publisher=qandastar.kz|accessdate=2024-09-25|date=2024-09-24}}</ref><ref >{{cite web|url=https://kk.armanpv.com/_files/ugd/f18fa9_1bbce5eee2fd40a4818c4c3b4ef25010.pdf|title=Жаһандық құзыреттер|publisher=kk.armanpv.com|accessdate=2024-09-26|date=2024-09-25}}</ref><ref >{{cite web|url=https://kk.armanpv.com/_files/ugd/f18fa9_2f5de0845c64432f99471c141fede8b5.pdf|title=Глобальные компетенции|publisher=kk.armanpv.com|accessdate=2024-09-27|date=2024-09-26}}</ref> === Ғылыми мақалалары === *Қазақ телевизиясындағы ақпараттық бағдарламалар: дәстүр және жаңашылдық // ҚазҰУ хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2005. – № 2. – 42 - 43 бб. *Қазақ тілінде ақпараттық бейнематериал әзірлеуде кездесетін кедергілер // ҚазҰУ Хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2006. – № 1. – 76 - 79 бб. *Ақпараттық бағдарламадағы брэнд мәселесі (Республикалық телеарналар үлгісімен) // ҚазҰУ Хабаршысы. Журналистика сериясы. – Алматы, 2006. – № 2. – 40 - 43 бб. *Республикалық телеарналардағы ақпараттық бағдарламалардың тарату ерекшеліктері // Бұқаралық коммуникациялар теориясы және қазіргі заманғы технологиялар: Халықаралық ғылыми-практикалық және теориялық конференциясының материалдары. – Алматы, 2006. – 111 - 114 бб. *Телевизияда ақпараттық бағдарлама өндірісін ұйымдастыру // Тұрсынбек Кәкішұлы және қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері: Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. – Алматы, 2007. – 347 - 352 бб. *Маңызды жаңалықтардың бес белгісі: Қазақстанның ақпараттық кеңістігі мысалында // Қазақстанның ұлттық идеясы және БАҚ: келешек приоритеті: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – Алматы, 2008. – 295 - 298 бб. *Телевизиялық ақпараттық бағдарламадағы журналистік этика мәселесі // XX ғасырдың екінші жартысындағы әдеби процесс және Қайнекей Жармағамбетов шығармашылығы: Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалары. – Алматы, 2009.–325 – 330 бб. *The journalism the important direction of the «Bolashak» program // BARO digest. – Astana, 2014. - #3-April, - 2-3 p;<ref>{{cite web|url=https://www.calameo.com/read/0033650023847cb69d619|title=The journalism the important direction of the «Bolashak» program|publisher=BARO digest|date=21 April 2014|lang=eng|accessdate=2015-03-12}}</ref> *«Болашақ» БАҚ және шығармашылық қызметкерлеріне БАҚ болсын // «Болашақ» ақпараттық-сараптамалық журналы. – Астана, 2014. - № 3, - 4-5 бб. *National Policy and the Media in the Formation of Awareness among Students of Kazakhstan, Bayan Zh. Tursynbayeva, Gulaim M. Mukhambetkaliyeva, Kanat A. Auyesbay, and Nurlan O. Baigabylov, Media Watch 11 (3) 439-446, 2020 ISSN 0976-0911| e-ISSN 2249-8818 | DOI: 10.15655/mw/2020/v11i3/202930;<ref>{{cite web|title=Scopus Preview|url=https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57219744992|lang=kz|publisher=www.scopus.com|accessdate=2021-01-04|date=2020-11-03}}</ref><ref>{{cite web|title=Scopus|url=https://www.ssoar.info/ssoar/bitstream/handle/document/74142/ssoar-mediawatch-2020-3-tursynbayeva_et_al-National_Policy_and_the_Media.pdf?sequence=1&isAllowed=y |lang=eng|publisher=ssoar.info|accessdate=2021-02-04|date=2020-11-03}}</ref> *Цифрлы технологиялардың жаңалықтар қызметіне әсері //Л. Гумилев ат. ЕҰУ Хабаршысы. Е.Б.Жұматаев, Қ. Әуесбай. Журналистика сериясы. – Нұр-Сұлтан, 2021. – №4. – 48-57 бб.<ref>{{cite web|title=Цифрлы технологиялардың жаңалықтар қызметіне әсері|url=https://rep.enu.kz/handle/enu/1829|lang=kz|publisher=rep.enu.kz|accessdate=2022-01-04|date=2021-12-14}}</ref> *Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz, K.Auyesbay, World Journalists Conference, 24(Sun) - 26(Tue) April 2022;<ref>{{cite web|url=https://www.journalist.or.kr/images/default/Conference1_PDF(ENG).pdf |title=Kazakhstan's experience in combating fake information on the example of the website Stopfake.kz|publisher=journalist.or.kr|date=22 April 2022|lang=eng|accessdate=2023-03-12}}</ref> *Жасөспірімдердің бұқаралық медианы тұтынуы: танымал ақпарат көздері және оған сенім деңгейі // әл-Фараби ат. ҚазҰУ журналистика факультеті Хабаршысы. А.А.Бейсенқұлов, К.А.Ауесбай, Ш.Ы.Калиаждарова, Н.Ж.Жансерікова. – Алматы, 2024. – №4.<ref>{{cite web|title=Жасөспірімдердің бұқаралық медианы тұтынуы: танымал ақпарат көздері және оған сенім деңгейі|url=https://bulletin-journalism.kaznu.kz/index.php/1-journal/article/view/1914|accessdate=2024-12-26|date=2024-12-27}}</ref> *Отражение в СМИ «Идеи единого Туркестана» в контексте глобализации // Вестник ЕНУ им. Л.Гумилева. Серия журналистики. А. Ақынбекова, Т. Жанибек, Р. Бакенова, К.Ауесбай.– Астана, 2024. – №4 (149).<ref>{{cite web|title=Отражение в СМИ «Идеи единого Туркестана» в контексте глобализации|url=https://buljourn.enu.kz/index.php/main/article/view/596/365|accessdate=2025-01-29|date=2025-01-28}}</ref> *Әл-Фарабидің «Тәрбие тұжырымдамасы» мен Л.Гумилевтың пассионарийлік теориясының парадигмасы //БҰҰ-ның халықаралық білім беру күніне орай журналист, қоғам қайраткері, ғалым Намазалы Омашұлының 75-жылдық мерейтойына және ғылыми-педагогикалық қызметінің 50 жылдығына арналған «Журналистік білім беру мен ғылымының сабақтастығы: жаңа ұстанымдар мен өзекті зерттеулер» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары. Қ.Әуесбай.– Алматы, 2025. *Казахстанское журналистское образование в контексте современных реалий // Вестник КазНУ им.аль-Фараби.– Алматы, 2025. – №1.<ref>{{cite web|title=Казахстанское журналистское образование в контексте современных реалий |url=https://bulletin-journalism.kaznu.kz/index.php/1-journal/article/view/1968|accessdate=2025-03-29|date=2025-03-28}}</ref> *Современные виртуальные риторы: синтез традиционных и новых практик// Вестник ЕНУ им.Л.Гумилева.– Алматы, 2025. – №2.<ref>{{cite web|title=Современные виртуальные риторы: синтез традиционных и новых практик|url=https://buljourn.enu.kz/index.php/main/article/view/736/400|accessdate=2025-06-23|date=2025-06-22}}</ref> === Баспасөздегі мақалалары, сарапшылық пікірлер === * Апта.kz және Әуесбайдың Қанаты, (7 желтоқсан 2011);<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-98-1190|title=Апта.kz және Әуесбайдың Қанаты|publisher=Masa.kz|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-12-07}}</ref> * Медиа-орталыққа мағыналы атау керек, («Айқын» газеті, 9 қараша 2011);<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/media-ortalikka-maginali-atau-kerek-6804?ysclid=lxy9c3he1u817033539|title=Медиа-орталыққа мағыналы атау керек|publisher=«Айқын» газеті|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-11-09}}</ref> * Тарихи күн: Ұлттық арна 100% қазақша тарата бастады, («Айқын» газеті, 1 қыркүйек 2011);<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/oner/ulttik-arnanin-tartulari-5714?ysclid=lxy9k1ppnq136074708|title=Ұлттық арна тартулары|publisher=«Айқын» газеті|lang=kz|accessdate=2012-03-04|date=2011-09-01}}</ref> * Ұлттық арнада - «Сыр-Сұхбат» («Айқын» газеті, 26 мамыр 2011 ж.); * Ұлттық арнада «Пай-пай шоу» («Айқын» газеті, 4 қараша 2010 ж.); * Ұлттық арнада «Балапан» қанат қақты («Айқын» газеті, 30 қыркүйек 2010 ж.); * «Қазақстан» телеарнасы қырық екі сериялы туынды түсіріп жатыр (12 тамыз 2010 ж.); * Бес бақыт: Нұртілеу Иманғалиұлы 60 жаста («Егемен Қазақстан» газеті, 5 мамыр 2012);<ref>{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20120519152727/http://kaztrk.kz/rus/blogs/show-blog/221.html |title=Бес бақыт|publisher=kaztrk.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-05-05}}</ref> *Әдеп кодексі әріптестеріміздің ережесіне айналсын («Түркістан» газеті, 1 қараша 2012 ж.);<ref>{{cite web|url=https://turkystan.kz/article/57092-dep-kodeksi-riptesterimizdi-erezhesine-aynalsyn|title=Әдеп кодексі әріптестер ережесіне айналсын|publisher=turkystan.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-11-01}}</ref> *Сүлейман Демирель, Түркия Республикасының экс-президенті: Түркі дүниесінде ешкім ешкімнен де жоғары емес, ешкім ешкімнің ағасы да емес;<ref>{{cite web|url=https://on.kz/politic/suleiman-demirel-turki-duniesinde-eskim-eskimnen-de-zogary-emes-eskim-eskimnin-agasy-da-emes-70350/?ysclid=lxyo9rk9gz879342561|title=Сүлейман Демирельмен сұхбат|publisher=on.kz|lang=kz|accessdate=2013-03-04|date=2012-05-05}}</ref> *Қазақ қаржыгерінің формуласы әке-көке, руластық емес, жан-жақты білім болуы керек;<ref>http://www.alashainasy.kz/person/3270/{{Deadlink|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *Канат Ауесбай: международная журналистика — важное направление программы «Болашак» (zakon.kz, 2013 ж.);<ref>{{cite web|title=Канат Ауесбай: международная журналистика — важное направление программы «Болашак»|url=https://www.zakon.kz/redaktsiia-zakonkz/4587253-kanat-auesbajj-mezhdunarodnaja.html|publisher=zakon.kz|lang=ru|accessdate=2014-10-09|date=2013-11-23}}</ref> *Қ.Әуесбай: Елімізде саяси PR кенже қалып отыр (baq.kz, 2016 ж.);<ref>{{cite web|title=Елімізде саяси PR кенже қалып отыр|url=http://old.baq.kz/kk/news/archive/k-auesbai-elimizde-sayasi-pr-kenzhe-kalip-otir-78496|publisher=baq.kz|lang=kaz|accessdate=2017-10-09|date=2016-01-26}}</ref> *Терроршы қайдан шықты? (2016 ж.);<ref>{{cite web|title=Терроршы қайдан шықты?|url=https://dalanews.kz/kz/article/terrorshi-qaydan-shiqti.html |publisher=dalanews.kz|lang=kaz|accessdate=2017-10-09|date=2016-07-19}}</ref> *Феномен развлекательных ток-шоу, как тренд казахстанского телевидения, (2017 ж.);<ref>{{cite web|title=Феномен развлекательных ток-шоу, как тренд казахстанского телевидения|url=https://el.kz/ru/fenomen_razvlekatel_nih_tok_shou__kak_trend_kazahstanskogo_televideniya_25665/|publisher=el.kz|lang=ru|accessdate=2018-10-09|date=2017-10-17}}</ref> *Әуесбайдың Қанаты. Журналист туралы 10 миф (tengrinews.kz, 26 маусым 2016);<ref>{{cite web|url=https://kaz.tengrinews.kz/opinion/jurnalist-turalyi-10-mif-nemese-kasbi-merekemen-kuttyiktau-667/|title=Әуесбайдың Қанаты. Журналист туралы 10 миф|publisher=tengrinews.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-06-27}}</ref> *Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge, Astana times, 2017 ж.;<ref name="astanatimes.com"/> *Канат Ауесбай: Сейчас время глобального хайпа, телеканал «Aqtobe», 2020 г.;<ref>{{cite web|title=Необходимо не поддаваться на информационные профокации|url=https://aqtobetv.kz/ru/news/16339|publisher=aqtobetv.kz|lang=ru|accessdate=2017-10-09|date=2020-03-02}}</ref> *Ұңғысынан түтіні сейілмеген Ауғанстан (2021 ж.);<ref>{{cite web|url=https://abai.kz/post/138046|title=Ұңғысынан түтіні сейілмеген Ауғанстан |publisher=abai.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2021-08-16}}</ref> *Шежірелі шаһар – тарих көмбесі;<ref>{{cite web|url=https://z-taraz.kz/shezhireli-sha-ar-tarih-k-mbesi/|title=Шежірелі шаһар – тарих көмбесі|publisher=«Jambyl-Taraz» газеті|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2021-08-16}}</ref> *Вертер синдромы туралы білесіз бе? (2016 ж.);<ref>{{cite web|url=https://qazaquni.kz/kogam/45209-verter-sindromy|title=Вертер синдромы туралы білесіз бе?|publisher=qazaquni.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-04|date=2016-01-26}}</ref> *Астана туралы жеті пайым, qazaqadebieti.kz, 2017 ж.;<ref>{{cite web|url=https://qazaqadebieti.kz/6120/babalar-a-sa-an-ajyrymdy-ala|title=Астана туралы жеті пайым|publisher=qazaqadebieti.kz|lang=kz|accessdate=2017-03-28|date=2016-07-08}}</ref> *«Болашақ» түлектері - кәсіпқойлар командасы! («Еуразия» бірінші арнасы, 2020 ж.);<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=p7-uGIX5Nyo&t=238s |title=«Болашақ» түлектері - кәсіпқойлар командасы!|publisher=«Еуразия» бірінші арнасы|lang=kz|accessdate=2021-03-28|date=2020-11-23}}</ref> *Кез-келген мереке ең алдымен коммерция мен маркетинг тетігі (caravan.kz, 2024 ж.);<ref>{{cite web|url=https://kaz.caravan.kz/madeniet/kalaj-desek-te-shyndyk-mynau-sanany-turmys-bilejdi/?ysclid=lx0gm64eek401458458|title=Кез-келген мереке ең алдымен коммерция мен маркетинг тетігі|publisher=kaz.caravan.kz|lang=kz|accessdate=2024-03-28|date=2024-03-27}}</ref> *«Болашақ» – білімнің биік белесі (2023 ж.);<ref>{{cite web|url=https://qazaq1913.com/2023/11/30/bolasha-bilimni-biik-belesi/|title=«Болашақ» – білімнің биік белесі|publisher=qazaq1913.com|lang=kz|accessdate=2024-03-28|date=2023-11-30}}</ref> *Еліміздегі ғылымның ахуалы нешік?, (2023 ж.);<ref>{{cite web|url=https://asu.edu.kz/upload/iblock/1bc/4_compressed.pdf |title=Жетістікке апаратын жол|publisher=Индер аудандық «Дендер» газеті|lang=kz|accessdate=2024-01-25|date=2023-08-18}}</ref> *Сала мүддесін қорғайтын институт қажет, («Егемен Қазақстан» газеті, 2024 ж.);<ref>{{cite web|url=https://egemen.kz/article/367040-sala-muddesin-qorghaytyn-institut-qadget?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR2TnLMuInzWTtpvZl5CYW4CrvjUm_RxfHseSh0PpcTl4z_ByYXrARf2POg_aem_YCodg0io9JGStT3-UgoZsw |title=Сала мүддесін қорғайтын институт қажет|publisher=egemen.kz|lang=kz|accessdate=2024-06-25|date=2024-06-22}}</ref> *Безопасность – превыше всего!: о саммите ШОС (2024 г.);<ref>{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/bezopasnost-prevyshe-vsego-2.html |title=Безопасность – превыше всего!|publisher=pricom.kz|lang=kz|accessdate=2024-07-04|date=2024-07-04}}</ref> *В мире без границ! (2025 г.);<ref>{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/v-mire-bez-granicz.html |title=В мире без границ!|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-01-04|date=2025-01-03}}</ref> *Ауылынан ұзап шықпағанның ақылы ауласынан аспайды («Ана тілі» газеті, 2025 ж.);<ref>{{cite web|url=https://kazgazeta.kz/news/154935 |title=Ауылынан ұзап шықпағанның ақылы ауласынан аспайды|publisher=«Ана тілі» газеті|lang=kz|accessdate=2025-01-05|date=2025-01-04}}</ref> *Пассионарий педагог («Алматы ақшамы» газеті, 2025 ж.);<ref>{{cite web|url=https://aqshamnews.kz/kz/article/passionarii-pedagog.html|title=Пассионарий педагог|publisher=«Алматы ақшамы» газеті|lang=kz|accessdate=2025-01-19|date=2025-01-18}}</ref> *Это век технологий!;<ref>{{cite web|url=https://pricom.kz/obrazovanie/eto-vek-tehnologij.html|title=Это век технологий!|publisher=газета «Прикаспийcкая коммуна»|lang=ru|accessdate=2025-01-29|date=2025-01-28}}</ref> *Ставка НДС должна быть разумной и учитывать развитие науки, образования и медиа;<ref>{{cite web|url=https://pricom.kz/obshhestvo/stavka-nds-dolzhna-byt-razumnoj-i-uchityvat-razvitie-nauki-obrazovaniya-i-media.html |title=Ставка НДС должна быть разумной и учитывать развитие науки, образования и медиа|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-02-08|date=2025-02-08}}</ref> *Культура общения и воспитание молодежи — важные темы для общества;<ref>{{cite web|url=https://pricom.kz/novosti/kultura-obshheniya-i-vospitanie-molodezhi-vazhnye-temy-dlya-obshhestva.html|title=Культура общения и воспитание молодежи — важные темы для общества|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-03-18|date=2025-03-14}}</ref> *Страна твердо нацелена на кооперацию науки, бизнеса и индустрии.<ref>{{cite web|url=https://pricom.kz/est-mnenie/strana-tverdo-naczelena-na-kooperacziyu-nauki-biznesa-i-industrii.html|title=Страна твердо нацелена на кооперацию науки, бизнеса и индустрии|publisher=pricom.kz|lang=ru|accessdate=2025-04-12|date=2025-04-11}}</ref> === Сұхбаттары === *Сәті түскен сұхбат, (Жамбыл облыстық «Ақ жол» газеті, 2011 ж.);<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/blog-98-690|title=Сәті түскен сұхбат|publisher=baq.kz|date=10 тамыз 2011|lang=kk|accessdate=2012-03-12}}</ref> *Ағайындылар, «Егемен Қазақстан» газеті, 2012 ж.;<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/ruhaniyat/agaiindilar-17559?ysclid=lxxldiwegh117853477 |title=Ағайындылар|publisher=baq.kz|date=02 қазан 2012|lang=kk|accessdate=2013-03-12}}</ref> *ӘУЕСБАЙДЫҢ Қанаты, «Қазақстан» Ұлттық арнасындағы «Өзекжарды» бағдарламасының жүргізушісі: Телеөнерде жаңадан бір нәрсе ойлап табу қиын, 2012 ж.;<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/kogam/auesbaidin-kanati-kazakstan-ulttik-arnasindagi-ozekzhardi-bagdarlamasinin-zhurgi-14304?ysclid=lxxlizl5q8187363588 |title=Телеөнерде жаңадан бір нәрсе ойлап табу қиын|publisher=baq.kz|date=02 қазан 2013|lang=kk|accessdate=2012-07-26}}</ref> *Телевизия тірлігі турасында, abai.kz, 2012 ж.;<ref>{{cite web|url=https://abai.kz/post/16341 |title=Телевизия тірлігі турасында|publisher=abai.kz|date=12 наурыз 2012|lang=kk|accessdate=2014-03-12}}</ref> *Әуесбайдың ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін,«Жұлдыздар отбасы» журналы, 2012 ж.;<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/blog/98/blog-98-3428?ysclid=lwqkdadtwy473729595|title=Әуесбайдың Қанаты ғана емес, елімнің де қанаты болсам деймін|publisher=«Жұлдыздар отбасы» журналы|date=25 шілде 2012|lang=kk|accessdate=2013-07-25}}</ref> *«Егемен Қазақстанды» келешекте шалғайдағы Шотландия шопандары да оқи алады;<ref>{{cite web|url=https://egemen.kz/article/25540-egemen-qazaqstandy-keleshekte-shalghaydaghy-shotlandiya-shopandary-da-oqi-alady?ysclid=lxxhzh46sz865467103|title=«Егемен Қазақстанды» келешекте шалғайдағы Шотландия шопандары да оқи алады|publisher=«Егемен Қазақстан» газеті|date=25 шілде 2014|lang=kk|accessdate=2013-11-26}}</ref> *«Astana online» сұхбат хабары, «Білім және мәдениет» телеарнасы, 2014 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=QqAGxj0t8xA&t=213s|title=«Astana online» сұхбат хабары|publisher=«Білім және мәдениет» телеарнасы|date=14 тамыз 2014|lang=kk|accessdate=2015-07-25}}</ref> *Посланники страны, газета «Казахстанская правда», 2014 г.;<ref name="kazpravda">{{cite web|url=https://kazpravda.kz/n/poslanniki-strany/?ysclid=ltmqnmot9s189079347|title=Посланники страны|lang=ru|publisher=kazpravda.kz|lang=ru|accessdate=2014-12-04|date=2013-11-15}}</ref> *Қанат Әуесбай: Алғаш блогымды baq.kz ақпараттық порталында жаза бастадым, 2014 ж.;<ref>{{cite web|url=https://el.kz/anat_-uesbay-_-al-ash_blogymdy_baq-kz_a-paratty-_portalynda_zhaza_bastadym_22129/|title=Қанат Әуесбай: Алғаш блогымды baq.kz ақпараттық порталында жаза бастадым|publisher=el.kz|date=30 желтоқсан 2014|lang=kk|accessdate=2015-12-30}}</ref> *Еуропалық оқу жүйесін жерсіндірдік пе?, 2015 ж.;<ref>{{cite web|url=https://kazbilim.kz/?p=3920|title=Еуропалық оқу жүйесін жерсіндірдік пе?|publisher=kazbilim.kz|lang=kz|accessdate=2016-12-04|date=2015-12-26}}</ref> *«Сүбелі сөз» хабары, 2016 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0WSGJdk4z0k|title=«Сүбелі сөз» хабары|publisher=Talim tv|date=09 желтоқсан 2016|lang=kk|accessdate=2017-12-30}}</ref> *Медиа нарықтағы ахуал. Басты тақырып, Atameken Business телеарнасы, 2016 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=VeM_JenC-t0&list=PL-ByzCODzUr-ap9JZl3eo-ZDr-JP4ET&index=58|title=Медиа нарықтағы ахуал. Басты тақырып|publisher=Atameken Business телеарнасы|date=04 қараша 2016|lang=kk|accessdate=2017-11-04}}</ref> *Әуесбайдың Қанаты: Бабасының табаны тимеген жерге, баласының қаламы тиді, «Қазақстан тарихы» порталы, 2016 ж.;<ref name="Qazaqstan Tarihy порталы"/> *Канат Ауесбай: «Сила слова утратила былую славу», kazpravda.kz, 2016 г.;<ref>{{cite web|title=Сила слова утратила былую славу|url=https://kazpravda.kz/n/sila-slova-utratila-byluyu-slavu/?ysclid=lxyg9qqryd162747929|publisher=kazpravda.kz|lang=kk|accessdate=2017-04-09|date=2016-12-22}}</ref> *Ғаламтор шапшаңдыққа үйретеді, («Ел тілегі» газеті, 2015 ж.);<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/aimaktik_bak_muragat/regmedia-71358|title=Ғаламтор шапшаңдыққа үйретеді|publisher=baq.kz|date=08 қаңтар 2015|lang=kk|accessdate=2011-03-12}}</ref> *Кітап жазу тренді, («Atameken Business» телеарнасы, 2017 ж.);<ref>{{cite web|title=Кітап жазу тренді|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/basty-takyryp/kitap-zhazu-trendi|publisher=Atameken Business|lang=kz|accessdate=2018-03-09|date=2017-02-07}}</ref> *Журналист, блогер Әуесбайдың Қанаты «Таңшолпаннның» төрінде, 2017 ж.;<ref>{{cite web|title=Журналист, блогер Әуесбайдың Қанаты «Таңшолпаннның» төрінде|url=https://www.youtube.com/watch?v=cuBmyCIkTac&t=226s|publisher=qazaqstan tv|lang=kaz|accessdate=2018-10-09|date=2017-09-31}}</ref> *«Ауыл баласы «Болашақ» бағдарламасына көптеп түссе деймін», 2017 ж.;<ref>{{cite web|title=Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты пікір|url=https://aqjolgazet.kz/50434/auyl-balasy-bolasha-ba-darlamasyna-k-ptep-t-sse-deymin|publisher=aqjolgazet.kz|lang=eng|accessdate=2018-10-09|date=2017-02-07}}</ref> *Book by Bolashak Alumnus Presented at Cambridge, «Astana times», 2017;<ref name="astanatimes.com"/> *Әуесбайдың Қанаты: Менің үйімде теледидар жоқ, «Ақмешіт апталығы» газеті, 2017 ж.;<ref>{{cite web|url=http://old.baq.kz/kk/news/all/regmedia-94741?ysclid=lwqkd7tb5581720446|title=Әуесбайдың Қанаты: Менің үйімде теледидар жоқ|publisher=«Ақмешіт апталығы» газеті|date=02 наурыз 2016|lang=kk|accessdate=2017-07-25}}</ref> *Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты журналист Әуесбайдың Қанаты пікірі, 2018 ж.;<ref>{{cite web|title=Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қатысты пікір|url=https://www.youtube.com/watch?v=bEOzj29nvjg|publisher=РСК Кызылорда|lang=eng|accessdate=2019-10-09|date=2018-02-06}}</ref> *Первый. Журналист цифровой эры, газета «Знамя труда», 2018 г.;<ref>{{cite web|url=https://ztgzt.kz/pervyj/|title=Первый|lang=ru|publisher=газета Знамя труда|lang=ru|accessdate=2018-12-04|date=2017-02-18}}</ref> *«Біздің біліміміз - біздің елімізге» акциясы, 2018 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0z5NbIermMk|title=«Біздің біліміміз - біздің елімізге» акциясы, Қ.Әуесбай|publisher=Bolashaq CIP|accessdate=2019-12-04|date=2018-06-01}}</ref> *Қ.Әуесбай, «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» сарапшылық комиссиясының мүшесі, 2017 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=HNdQr0JP-RM&t=478s|title=Үкіметтік емес ұйымдарға мүмкіндік|lang=kz|publisher=«24 Хабар»|lang=kz|accessdate=2018-12-04|date=2017-07-20}}</ref> *«Сананың ашықтығы» ІІІ халықаралық медиа форумы: Қанат Әуесбай, 2017 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=CxtzOGr_bOk|title=«Сананың ашықтығы» III халықаралық медиа форумы|lang=kz|publisher=Farabi media|lang=kz|accessdate=2018-12-04|date=2017-10-18}}</ref> *«Салмақты сөз» хабары, «Jambyl» телеарнасы, 2018 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=I4yYJ7yFL6Q|title=«Салмақты сөз» хабарында|publisher=Jambyl tv|date=26 қараша 2017|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}</ref> *Журналист Қанат Әуесбай, «Менің анам ... Менің әкем», «Асыл арна», 2018 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=liY-aChbSls&t=514s|title=Журналист Қанат Әуесбай \ Менің анам ... Менің әкем|publisher=«Асыл арна»|date=16 қараша 2017|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}</ref> *«Бірінші студия» хабары, Жаңарған ақпарат әлемі, «Qostanai» телеарнасы, 2018 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=liY-aChbSls&t=514s|title=Жаңарған ақпарат әлемі|publisher=qostanai tv|date=23 желтоқсан 2019|lang=kk|accessdate=2018-06-28}}</ref> *«Ашық әңгіме» Надежда Хабиболлақызымен, «Aqjayiq» телеарнасы, 2020 ж.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=plBQa0okzac |title=«Ашық әңгіме» Надежда Хабибиоллақызымен|publisher=aqjayiq tv|date=25 қараша 2019|lang=kk|accessdate=2020-06-28}}</ref> *Адам нені көріп-тыңдап, нені оқығанының жемісі, 2019 ж., «Атырау» газеті;<ref>{{cite web|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/adam-neni-korip-tyndap-neni-oqyganynyn-zhemisi-dejdi-auesbajdyn-qanaty/?ysclid=lwp7au0f4u278657131|title=Адам нені көріп-тыңдап, нені оқығанының жемісі |publisher=Атырау газеті|lang=kz|accessdate=2020-12-04|date=2019-12-20}}</ref> *Әуесбайдың Қанаты ATYRAY`телеарнасының жаңа жобалары туралы айтты, «Атырау» газеті, 2020 ж.;<ref>{{cite web|url=https://atr.kz/zhanalyqtar/auesbajdyn-qanaty-atyray-telearnasynyn-zhana-zhobalary-turaly-ajtty/|title=Әуесбайдың Қанаты Атырау телеарнасының жаңа жобалары туралы айтты|publisher=Атырау газеті|lang=kz|accessdate=2021-12-04|date=2020-12-20}}</ref> *Қазір ғаламдық хайп жайлаған заман, «Ақтөбе» телеарнасы, 2020 ж.;<ref>{{cite web|url=https://aqtobetv.kz/kz/news/16341 |title=Әуесбайдың Қанаты: Қазір ғаламдық хайп жайлаған заман|publisher=aqtobetv.kz|lang=kz|accessdate=2021-01-04|date=2020-03-02}}</ref> *«Болашақ» бағдарламасының түлектері - бұл үлкен кәсіпқойлар командасы!, Еуразия Бірінші арнасы;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=p7-uGIX5Nyo&t=238s|title=«Болашақ» бағдарламасы түлектері - кәсіпқойлар командасы!|publisher=Еуразия Бірінші арнасы|lang=kz|accessdate=2021-12-04|date=2020-11-24}}</ref> *Приглашение на ТВ, газета «Прикаспийская коммуна», 2021 г.;<ref name="pricom">{{cite web|url=https://pricom.kz/vyibor-redaktsii/priglashenie-na-tv.html|title=Приглашение на ТВ |lang=ru|publisher=газета «Прикаспийская коммуна»|lang=ru|accessdate=2021-12-04|date=2021-06-25}}</ref> *Журналистерге ипотекалық бағдарлама ашу керек, «Азаттық рухы» ақпарат порталы, 2022 ж.;<ref>{{cite web|url=https://azattyq-ruhy.kz/news/36865-zhurnalisterge-arnaiy-iptotekalyk-bagdarlama-ashu-kerek-kanat-uesbai|title=Журналистерге ипотекалық бағдарлама ашу керек|publisher=azattyq-ruhy.kz|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-22}}</ref> *Сәрсенбінің сәтіндегі сұхбат, Халел университеті, 2022 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=umCpxesWZcU|title=Сәрсенбінің сәтіндегі сұхбат|publisher=Khalel university|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-06}}</ref> *Дәстүрлі және жаңа медиа, «Сана» хабары, Abai TV, 2022 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=zm-XkICA_Kw&t=51s|title=Дәстүрлі және жаңа медиа, «Сана» хабары|publisher=Abai TV|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-04-21}}</ref> *БАҚ төртінші билік пе?, «Бүгін» ток-шоуы, «Хабар» телеарнасы, 2022 ж.;<ref>{{cite web|url=https://khabar.kz/kk/muragat-bugin/item/141447-bak-tortinshi-bilik-pe-bugin |title=БАҚ төртінші билік пе?|publisher=«Хабар» телеарнасы|lang=kz|accessdate=2023-12-04|date=2022-06-27}}</ref> *Контент сапасы, «QAZAQ TILI» бағдарламасы, «Atameken Business» телеарнасы, 2022 ж.;<ref>{{cite web|url=https://inbusiness.kz/kz/tv_programs/qazaq-tili/kontent-sapasy-qazaq-tili-21-09-2022|title=Контент сапасы / «QAZAQ TILI» бағдарламасы|publisher=inbusiness.kz|lang=kz|accessdate=2023-03-04|date=2022-09-21}}</ref> *«Масс-медиа туралы» заң отаңдық БАҚ-тың бағын аша ма?, «Сұхбат» хабары, «Атамекен бизнес» телеарнасы, 2024 ж.;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=olqEemiClVc|title=«Масс-медиа туралы» заң отаңдық БАҚ-тың бағын аша ма?|publisher=«Атамекен бизнес» телеарнасы, |lang=kz|accessdate=2024-06-28|date=2024-06-27}}</ref> *Жаһандану заманындағы журналистік білім беру, «Бүгінгі сөз» хабары, «Shalqar» радиосы, 2025 ж.<ref>{{cite web|url=https://qazradio.fm/shalqarfm/kz/news/8903/|title=Жаһандану заманындағы журналистік білім беру|publisher=«Shalqar» радиосы|lang=kz|accessdate=2025-02-06|date=2025-02-05}}</ref> == Марапаты == *2011 ж. 1 желтоқсан – ҚР Байланыс және ақпарат министрлігінің Дипломы, «Тәуелсіз Қазақстанның гүлденуіне арналған ең үздік тележоба» аталымы жеңімпазы;<ref>{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/nagrazhdeny-pobediteli-konkursa-sredi-zhurnalistov-i-fotokorrespondentov-na-luchshiy-material-o-nezavisimosti-kazahstana_a2423181 |title=Награждены победители конкурса среди журналистов и фотокорреспондентов на лучший материал о независимости Казахстана|author=КАЗИНФОРМ|authorlink=|publisher=КАЗИНФОРМ|accessdate=2020-04-14|date=2011-12-01}}</ref><ref>{{cite web|title=«Тәуелсіздіктің 20 жылына арналған байқау|url=https://www.youtube.com/watch?v=jWYugLMLjOw|lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2012-01-04|date=2011-12-14}}</ref><ref>{{cite web|title=Қазақстанның қалыптасуы мен дамуына арналған журналистер мен фототілшілер арасындағы байқау жеңімпаздары анықталды|url=https://kaz.caravan.kz/zhangalyqtar/qazaqstannyng-qalyptasuy-men-damuyna-arnalghan-zhurnalister-men-fototilshiler-arasyndaghy-bajjqau-zhengimpazdary-anyqtaldy-114853/|lang=kz|publisher=kaz.caravan.kz|accessdate=2012-01-04|date=2011-12-01}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=NildQbKrOOs|title=Награждены победители конкурса на лучший материал о независимости Казахстана|publisher=Caspionet|accessdate=2020-04-14|date=2011-12-01}}</ref> *2012 ж. – Алматы қалалық тіл, мұрағат және құжаттама басқармасы ұйымдастырған «Мемлекеттік тіл және БАҚ» байқауының «Үздік тележурналист» аталымы жеңімпазы;<ref>{{cite web|title=Үздіктер топ жарды|url=https://kazgazeta.kz/news/12206|lang=kz|publisher=kazgazeta.kz|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-28}}</ref><ref>{{cite web|title=«Мемлекеттік тіл және БАҚ» байқауы жеңімпаздары марапатталды|url=https://www.youtube.com/watch?v=gpsrCGuW51s |lang=kz|publisher=Qazaqstan tv|accessdate=2013-01-04|date=2012-06-28}}</ref> *2012 ж. – «Телевизиялық жұмыс» аталымында [[Қазақстан журналистер одағы]] сыйлығы лауреаты;<ref>{{cite web|url=https://forbes.kz/news/2012/06/27/newsid_4990 |title=Лауреатами премии Союза журналистов Казахстана 2012 года стали 20 представителей СМИ|author=Forbes Kazakhstan|authorlink=|publisher=forbes.kz|accessdate=2020-04-14|date=2012-06-27}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.interfax.kz/?lang=rus&int_id=10&news_id=7349|title=Лауреаты премии Союза журналистов Казахстана 2012 года|publisher=interfax.kz|accessdate=2013-04-14|date=2012-06-27}}</ref><ref>{{cite web|url=https://kaz.caravan.kz/zhangalyqtar/qazaqstan-zhurnalister-odaghy-syjjlyghynyng-2012-zhylghy-laureattary-anyqtaldy-131732/ |title=Журналистер одағы сыйлығының 2012 жылғы лауреаттары|publisher=caravan.kz|accessdate=2013-04-14|date=2012-06-28}}</ref> *2013 ж. – Бас редакторлар клубының «Асыл сөз құдыреті» республикалық журналистер байқауының «экономика мәселесі бойынша үздік материал» аталымында жеңімпаз;<ref>{{cite web|url=https://www.inform.kz/ru/v-astane-sostoyalos-nagrazhdenie-pobediteley-respublikanskogo-konkursa-zhurnalistov-sila-velikogo-slova_a2523868?ysclid=lteggijjz1479100186|title=В Астане состоялось награждение победителей республиканского конкурса журналистов «Сила великого Слова»|publisher=www.inform.kz|accessdate=2014-04-14|date=2013-01-04}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7UDSAS_ARm0|title= Итоги конкурса «Сила великого слова»|publisher=24.kz|accessdate=2014-04-14|date=2013-01-11}}</ref> *2013 ж. – [[Қазақстан жастар одағы]] «Серпер» сыйлығы лауреаты;<ref>{{cite web|url=https://massaget.kz/layfstayl/madeniet/persona/14680 |title="Серпер" кімдерді серпілтті?|author=Ақерке Әбілхан|authorlink=|publisher=Massaget.kz|accessdate=2020-04-14|date=2013-11-14}}</ref> *2015 ж. – Университет дамуына қосқан үлесі үшін «Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне 80 жыл» медалі; *2016 ж. – БАҚ өкілдері арасындағы «Нұр Сұңқар» республикалық байқауының  «Көзқарас» аталымындағы жеңімпазы;<ref>{{cite web|url=https://kaz.inform.kz/news/zhurnalister-arasyndagy-nur-sunkar-respublikalyk-baykauynyn-zhenimpazdary-anyktaldy_a2918217/?ysclid=lx8d85iub8278062842|title=«Нұр Сұңқар» жеңімпаздары анықталды|publisher=kazinform.kz|accessdate=2017-04-14|date=2016-06-25}}</ref> *2017 ж. – [[Ақпарат саласының үздігі төсбелгісі|«Ақпарат саласының үздігі» төсбелгісі]], ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігі; *2018 ж. – «Тұрар Рысқұлов ауданына - 80 жыл» мерекелік медалі;<ref>{{cite web|url=https://fjp.enu.kz/post/-teleradio-zh-ne-o-ammen-bajlanys-kafedrasyny-docenti-belgili-zhurnalist-uesbajdy-anaty-t-rar-rys-lov-audanyna-80-zhyl-merekelik-medal-men-marapattaldy|title=Телерадио және қоғаммен байланыс кафедрасының доценті Қанат Әуесбай «Т.Рысқұлов ауданына - 80 жыл» медалімен марапатталды|publisher=enu.kz|accessdate=2020-04-14|date=2017-07-28}}</ref> *2019 ж. – «Қазақстан Республикасы құқық қорғау әскеріне - 25 жыл» кеуде белгісі; *2019 ж. – [[Мәдениет саласының үздігі|«Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісі]], ҚР Мәдениет және спорт министрлігі;<ref>{{cite web|url=http://zhambylnews.kz/oblys/77403-zherlesimiz-anat-uesbaj-m-deniet-salasyny-zdigi-t-sbelgisimen-marapattaldy.html|title=Қанат Әуесбай «Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісімен марапатталды|publisher=«ZhambylNews» ақпарат агенттігі|accessdate=2020-04-14|date=2019-12-23}}</ref> *2019 ж. – ҚР Білім және ғылым министрінің Құрмет грамотасы; *2020 ж. – Атырау облысының әлеуметтік-экономикалық дамуына қосқан елеулі үлесі үшін «Атырау облысы мәслихаттарына 25 жыл» мерекелік медалі; *2020 ж. – [[Үркер марапаты|«Үркер» ұлттық сыйлығы]], «Атырау радиосының» «Эфирде 102FM» хабары «телерадиостансадағы ең үздік жоба» аталымында жеңімпаз;<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=7gjc3sCbUvg|title=«Атырау радиосының» «Эфирде 102FM» хабары телерадиостансадағы ең үздік жоба аталымында жеңімпаз|publisher=Urker.kz|accessdate=2022-04-15|date=2021-11-13}}</ref><ref>{{cite web|url=https://atyrautv.kz/kz/news/22662 |title=«Үркер-2020» Ұлттық сыйлығының жеңімпаздары белгілі болды|publisher=atyrautv.kz|accessdate=2022-02-15|date=2020-11-13}}</ref><ref>{{cite web|url=https://qazaqstan.tv/news/133686/?ysclid=lx7nib7kkb176658003 |title=«Үркер-2020» Ұлттық сыйлығының жеңімпаздары белгілі болды|publisher=qazaqstan.tv|accessdate=2022-02-15|date=2020-11-13}}</ref> *2022 ж. – ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрінің Құрмет грамотасы;<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/aLGK8bPYQpxjxp5H/ |title=Құрмет грамотасы|publisher=Бас редакторлар клубы|accessdate=2023-02-15|date=2022-08-27}}</ref> *2022 ж. – «Тұмар-2022» Ұлттық сыйлығы, «Каспийден кеткен қыпшақтар» деректі фильмі, жоба жетекшісі Қ.Әуесбай;<ref>{{cite web|url=https://www.facebook.com/share/p/Ths9adzegPqacQZn/ |title=«Каспийден кеткен қыпшақтар» деректі фильмі «Тұмар» cыйлығын иеленді|publisher=qazaqstan tv|accessdate=2023-02-15|date=2022-06-28}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/culture/press/news/details/349918?|lang=kk|title=Мысырдан Сарайшыққа Бейбарыс сұлтан мешітінің тастары жеткізілді|publisher=gov.kz|accessdate=2023-02-15|date=2022-04-22}}</ref> *2023 ж. – [[Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы]] президентінің Алғыс хаты; *2024 ж. - [[Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін медалі|«Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісі]], ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі.<ref>{{cite web|url=https://asu.edu.kz/media/news/18876/|title=Қанат Әуесбай «Ғылымды дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісімен марапатталды|authorlink=|publisher=asu.edu.kz|accessdate=2024-04-15|date=2024-04-15}}</ref><ref>{{cite web|url=https://asu.edu.kz/ru/media/news/18900/|title=Канат Ауесбай награжден нагрудным знаком "За заслуги в развитии науки"|authorlink=|publisher=asu.edu.kz|accessdate=2024-04-16|date=2024-04-15}}</ref> == Дереккөз == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.facebook.com/profile.php?id=100003007310117 Қанат Әуесбайдың] [[Facebook]] парақшасы; * [https://www.instagram.com/qanattan/ Қанат Әуесбайдың] [[instagram]] парақшасы; * [http://dmk.kz/ozekzhardyi "Өзекжарды" бағдарламасының газеттік нұсқасы, "Қазақстан" Ұлттық арнасы мен "Дала мен қала" газетінің бірлескен жобасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120701231106/http://dmk.kz/ozekzhardyi |date=2012-07-01 }} [[Санат:Қазақстан журналистері]] [[Санат:Қазақстан музыканттары]] [[Санат:Қазақстан ғалымдары]] [[Санат:Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті түлектері]] [[Санат:Қазақстан Жастар одағы сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Қазақстан журналистер одағы мүшелері]] [[Санат:Тележүргізушілер]] [[Санат:Журналистер]] [[Санат:Қазақстан журналистер одағы сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Мәдениет саласының үздігі]] [[Санат:Мәдениет саласындағы марапаттар]] [[Санат:Ғылым кандидаттары]] lp9y1rgttr57v1pmj85zw8ctk6jse1m 0 228703 3484208 3479728 2025-06-28T10:08:58Z Шайнүсіп 161753 3484208 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | Қазақша есімі = Арман Оразбайұлы Қырықбаев | Шынайы есімі = | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Республикасы Президентінің]] ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі 2-көмекшісі | Реті = 5 | Ту = Flag of the President of Kazakhstan.svg | Ту2 = Flag of Kazakhstan.svg | Басқара бастады = 24 ақпан 2025 бастап | Басқаруын аяқтады = | Ізашары = [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]] | Ізбасары = | Президент = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Титулы_2 = [[Алматы]] қаласы әкімінің орынбасары | Ту_2 = Coat of arms of Almaty.svg | Ту2_2 = Flag of Kazakhstan.svg | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = ақпан 2022 | Басқаруын аяқтады_2 = 9 наурыз 2024 | Ізашары_2 = | Ізбасары_2 = | тақырыпша1_2 = Әкімі | мәтін1_2 = [[Ерболат Асқарбекұлы Досаев|Ерболат Досаев]] | Титулы_3 = | Ту_3 = | Ту2_3 = | Реті_3 = 5 | Басқара бастады_3 = қазан 2015 | Басқаруын аяқтады_3 = шілде 2019 | Ізашары_3 = | Ізбасары_3 = | тақырыпша1_3 = Әкімі | мәтін1_3 = [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]] | Титулы_4 = [[Аманат (партия)|Nur Otan]] партиясының хатшысы | Ту_4 = Nur_Otan_logo_(2019-).png | Ту2_4 = Flag of Kazakhstan.svg | Реті_4 = 5 | Басқара бастады_4 = желтоқсан 2019 | Басқаруын аяқтады_4 = ақпан 2022 | Ізашары_4 = | Ізбасары_4 = | тақырыпша1_4 = Төрағасы | мәтін1_4 = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] | Титулы_5 = [[Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі|Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат вице-министрі]] | Ту_5 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Ту2_5 = Flag of Kazakhstan.svg | Реті_5 = 5 | Басқара бастады_5 = ақпан 2012 | Басқаруын аяқтады_5 = қаңтар 2014 | Ізашары_5 = | Ізбасары_5 = | Премьер_5 = [[Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов|Кәрім Мәсімов]]<br>[[Серік Нығметұлы Ахметов|Серік Ахметов]] | тақырыпша1_5 = Министрі | мәтін1_5 = [[Дархан Қамзабекұлы Мыңбай|Дархан Мыңбай]]<br>[[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]] | Титулы_6 = [[Қарағанды облысы]] әкімінің орынбасары | Ту_6 = Flag of Kazakhstan.svg | Ту2_6 = Coat of Arms of Karagandy Province.svg | Реті_6 = | Басқара бастады_6 = қаңтар 2010 | Басқаруын аяқтады_6 = ақпан 2012 | Ізашары_6 = | Ізбасары_6 = | тақырыпша1_6 = Әкімі | мәтін1_6 = [[Серік Нығметұлы Ахметов|Серік Ахметов]] | Туған күні = 20.10.1976 | Туған жері = [[Астана|Целиноград]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Діні = | Әкесі = | Анасы = | Жұбайы = Қырықбаева Ғалия Мұратбекқызы | Балалары = бір қызы бар: Фатима (2003) | Партиясы = [[Аманат (партия)|Аманат]] | Білімі = | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = | Марапаттары = }} '''Арман Оразбайұлы Қырықбаев''' ([[20 қазан]] [[1976 жыл]], [[Астана|Целиноград]]) — [[Қазақстан]]ның мемлекет қайраткері, 2025 жылдан бастап Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі. == Биографиясы == 1976 жылы 20 қазанда Целиноград қаласында дүниеге келген. [[Дулат]] тайпасы [[Сиқым]] руынан шыққан.<ref>{{кітап|авторы= Ә.Дәуітбеков|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы= Сиқым Тоғатай шежіресі|шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны= Шымкент|баспасы= ЖШС Кітап|жыл= 2015|томы= |беттері= |барлық беті= |сериясы= |isbn=978-601-7404-68-0|тиражы= }}</ref> 1992 жылы Жезқазған облысы, Приозерск ауданының Шашубай кентінде (қазіргі - Қарағанды облысы, Ақтоғай ауданы) №7 мектебін бітірді. 1992-1996 жылдары Қазақ Мемлекеттік Экономикалық Университетінде «халықаралық экономикалық қатынастар» мамандығы бойынша оқыды. Еңбек жолын 1996 жылы Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің ТМД және Балтия елдері басқармасының референті ретінде бастады. 1997 жылғы сәуір-мамыр айларында Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің ТМД департаментінде атташе болып қызмет атқарды. 1997 жылдың мамырында Қазақстан Республикасының Өзбекстандағы елшілігіне атташе ретінде тағайындалды. 1999 жылғы наурыз-2000 жылғы шілде аралығында Қазақстан Республикасының Өзбекстандағы елшілігінің үшінші хатшысы қызметін атқарды. 2000 жылдың тамыз айында Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің жолдамасымен Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің Дипломатиялық академиясына оқуға түсіп, оны тәмәмдағаннан кейін ТМД Комитетінің Орта Азия және Закавказья бөлімінде Екінші хатшы болып қызмет етті. 2002 жылғы қазаннан бастап «Корпорация «АВЕ» ЖАҚ Стратегия және маркетинг департаментінің директоры, кейін Корпоративтік даму департаментінің директоры. 2004 жылғы қарашадан 2005 жылғы наурызға дейін «К-МАРТ» ЖШС бас директоры міндетін бірлесе атқарды. 2005 жылғы наурыз-мамырда Алматы қаласы Медеу ауданы әкімінің орынбасары, 2005 жылғы мамырдан 2006 жылғы сәуірге дейін Алматы қаласы Жастар саясатын дамыту қорының директоры қызметтерінде болды. 2006 жылдың сәуірінен 2008 жылдың ақпанына дейін Мәдениет және ақпарат министрлігі қоғамдық-саяси жұмыс және қоғаммен байланыстар департаментінің директоры, ал 2008 жылғы ақпаннан бастап 2010 жылғы қаңтарға дейін Мәдениет және ақпарат министрлігінің Мәдениет комитетінің төрағасы болып қызмет етті. 2010 жылдың қаңтарынан 2012 жылдың ақпаны аралығында Қарағанды облысы әкімінің орынбасары қызметін атқарды. 2012 жылдың ақпан айынан бастап Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат вице-министрі. Министрлікте ақпарат, тіл саясаты, ішкі саясат мәселелеріне басшылық етті.<ref>[http://mk.gov.kz/showarticle.php?lang=kaz&id=2227 Мәдениет және ақпарат вице - министрі Қырықбаев Арман Оразбайұлы]{{Deadlink|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. 2014-2015 жылдары «Нұр Отан» партиясы Төрағасының бірінші орынбасары [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбектің]] кеңесшісі болды. 2015-2019 жылдары Байбек Алматы қаласының әкімі болған уақытта қала әкімінің орынбасары, 2019-2022 жылдары «Nur Otan» партиясы төрағасының бірінші орынбасары болған кезде партия хатшысы лауазымдарын атқарды. 2022 жылы Алматыға қайта оралып, 2024 жылға дейін Алматы қаласы әкімінің орынбасары болып қызмет етті. 2024-2025 жылдары Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Коммуникациялар бөлімінің меңгерушісі болды. 2025 жылғы 25 ақпанда Мемлекет басшысының Жарлығымен Қазақстан Республикасы Президентінің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/kazakstan-respublikasy-prezidentinin-ishki-sayasat-maseleleri-zhane-kommunikaciyalar-zhonindegi-komekshisi-kyrykbaev-arman-orazbayuly-251724 Қырықбаев Арман Оразбайұлы]</ref> ==Дереккөздер == <references/> [[Санат:Қазақстан мемлекет қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан вице-министрлері]] [[Санат:1976 жылы туғандар]] [[Санат:Астанада туғандар]] 3o4ea8ndrtrx5g0ktj5g8gue21jzjy7 0 301912 3484065 1855333 2025-06-27T18:25:30Z Ziv 164355 ([[c:GR|GR]]) [[File:Gansingen-blason.png]] → [[File:Wappen Gansingen.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 3484065 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Ганзинген |шынайы атауы = Gansingen |сурет = |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = Wappen Gansingen.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=32 |lat_sec=39 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=8 |lon_sec=5 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Лауфенбург |кестедегі аудан = Лауфенбург (округ){{!}}Лауфенбург |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 8.77 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 382 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 949 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5272 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4164 |ортаққордағы санаты = Gansingen |сайты = http://www.gansingen.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Gansingen 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Ганзинген''' ({{lang-de|Gansingen}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Лауфенбург (округ)|Лауфенбург]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 949 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 8.77 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4164'', [[пошта индексі]] — 5272. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.gansingen.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Лауфенбург округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] qdx1dp4okx7g9n3le22i42wuo59gopj 0 301915 3484069 1855340 2025-06-27T18:47:05Z Ziv 164355 ([[c:GR|GR]]) [[File:Gipf-Oberfrick-blason.png]] → [[File:Wappen Gipf-Oberfrick.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 3484069 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Гипф-Оберфрик |шынайы атауы = Gipf-Oberfrick |сурет = [[Сурет:Gipf-Oberfrick-Preghejo 717.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = Wappen Gipf-Oberfrick.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=29 |lat_sec=59 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=0 |lon_sec=20 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Лауфенбург |кестедегі аудан = Лауфенбург (округ){{!}}Лауфенбург |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 10.17 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 369 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 3186 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5073 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4165 |ортаққордағы санаты = Gipf-Oberfrick |сайты = http://www.gipf-oberfrick.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Gipf-Oberfrick 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Гипф-Оберфрик''' ({{lang-de|Gipf-Oberfrick}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Лауфенбург (округ)|Лауфенбург]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 3186 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 10.17 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4165'', [[пошта индексі]] — 5073. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.gipf-oberfrick.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Лауфенбург округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] 9n95tpuxcfok3rozpg9530af6xyduqo 0 301916 3484071 1855337 2025-06-27T18:56:29Z Ziv 164355 ([[c:GR|GR]]) [[File:Gontenschwil-blason.png]] → [[File:Wappen Gontenschwil.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 3484071 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Гонтеншвиль |шынайы атауы = Gontenschwil |сурет = [[Сурет:Gontenschwil.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = Wappen Gontenschwil.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=16 |lat_sec=24 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=8 |lon_sec=50 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Кульм |кестедегі аудан = Кульм (округ){{!}}Кульм |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 9.74 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 531 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 2085 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5728 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4135 |ортаққордағы санаты = Gontenschwil |сайты = http://www.gontenschwil.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Gontenschwil 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Гонтеншвиль''' ({{lang-de|Gontenschwil}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Кульм (округ)|Кульм]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 2085 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 9.74 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4135'', [[пошта индексі]] — 5728. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.gontenschwil.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Кульм округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] hx3ljqby2ncrv8o90i27v8n70ruop1g 0 301921 3484073 1855253 2025-06-27T19:06:53Z Ziv 164355 ([[c:GR|GR]]) [[File:Hellikon-blason.png]] → [[File:Wappen Hellikon AG.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 3484073 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Хелликон |шынайы атауы = Hellikon |сурет = [[Сурет:Hellikon.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = Wappen Hellikon AG.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=30 |lat_sec=39 |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=55 |lon_sec=30 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Рейнфельден |кестедегі аудан = Рейнфельден (округ){{!}}Рейнфельден |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 7.04 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 423 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 782 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 4316 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4251 |ортаққордағы санаты = Hellikon |сайты = http://www.hellikon.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Hellikon 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Хелликон''' ({{lang-de|Hellikon}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Рейнфельден (округ)|Рейнфельден]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 782 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 7.04 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4251'', [[пошта индексі]] — 4316. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.hellikon.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Рейнфельден округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] i19lc1igeyt66dzvv0689mvri9r4obe 0 301929 3484075 3035248 2025-06-27T19:14:43Z Ziv 164355 ([[c:GR|GR]]) [[File:Hornussen blason.png]] → [[File:CHE Hornussen COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 3484075 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Хорнуссен |шынайы атауы = Hornussen AG |сурет = [[Сурет:Hornussen AG winter.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = CHE Hornussen COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=30 |lat_sec=4 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=3 |lon_sec=50 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Лауфенбург |кестедегі аудан = Лауфенбург (округ){{!}}Лауфенбург |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 7.27 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 382 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 853 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5075 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4167 |ортаққордағы санаты = Hornussen |сайты = http://www.hornussen.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Hornussen 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Хорнуссен''' ({{lang-de|Hornussen AG}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Лауфенбург (округ)|Лауфенбург]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 853 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 7.27 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4167'', [[пошта индексі]] — 5075. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.hornussen.ch Ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010723234524/http://www.hornussen.ch/ |date=2001-07-23 }} {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Лауфенбург округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] qxsx3tz8r0s5w8kxipwaxw5m7cmv10z 0 301937 3484079 1855543 2025-06-27T19:23:26Z Ziv 164355 ([[c:GR|GR]]) [[File:Kaisten-blason.png]] → [[File:Wappen Kaisten AG.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 3484079 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Кайстен |шынайы атауы = Kaisten AG |сурет = [[Сурет:Kaisten, Kirche St. Michael 1.JPG|330px]] |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = Wappen Kaisten AG.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=32 |lat_sec=24 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=2 |lon_sec=45 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Лауфенбург |кестедегі аудан = Лауфенбург (округ){{!}}Лауфенбург |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 14.22 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 335 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 2291 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5082 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4169 |ортаққордағы санаты = Kaisten AG |сайты = http://www.kaisten.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Kaisten 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Кайстен''' ({{lang-de|Kaisten AG}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Лауфенбург (округ)|Лауфенбург]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 2291 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 14.22 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4169'', [[пошта индексі]] — 5082. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.kaisten.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Лауфенбург округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] kneo2ntmn6lviclvow438nwnxv019mn 0 301941 3484121 2588680 2025-06-28T03:13:08Z Ziv 164355 ([[c:GR|GR]]) [[File:Klingnau-blason.png]] → [[File:Wappen Klingnau.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 3484121 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = қала |қазақша атауы = Клингнау |шынайы атауы = Klingnau |сурет = [[Сурет:2003-Klingnau-Propstei.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = Wappen Klingnau.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=34 |lat_sec=59 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=15 |lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Цурцах |кестедегі аудан = Цурцах (округ){{!}}Цурцах |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 6.71 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 328 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 3018 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5313 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4309 |ортаққордағы санаты = Klingnau |сайты = http://www.klingnau.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Klingnau 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Клингнау''' ({{lang-de|Klingnau}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан қала. [[Цурцах (округ)|Цурцах]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 3018 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 6.71 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4309'', [[пошта индексі]] — 5313. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.klingnau.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Цурцах округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] nd67g0fx1oclsufhx0805mp0oqp3rm2 0 301942 3484156 1855396 2025-06-28T04:36:28Z Ziv 164355 ([[c:GR|GR]]) [[File:Koblenz-blason.png]] → [[File:Wappen Koblenz AG.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 3484156 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Кобленц (Аргау) |шынайы атауы = Koblenz AG |сурет = [[Сурет:Koblenz AG.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = Wappen Koblenz AG.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=36 |lat_sec=35 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=14 |lon_sec=14 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Аргау |кестедегі аймақ = Аргау (кантон){{!}}Аргау |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Цурцах |кестедегі аудан = Цурцах (округ){{!}}Цурцах |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 4.09 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 319 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 1581 |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 5322 |пошта индекстері = |автомобиль коды = AG |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4310 |ортаққордағы санаты = Koblenz (AG) |сайты = http://www.koblenz.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Koblenz 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Кобленц (Аргау)''' ({{lang-de|Koblenz AG}}) — [[Швейцария]]ның [[Аргау (кантон)|Аргау]] кантонында орналасқан коммуна. [[Цурцах (округ)|Цурцах]] округінің құрамына кіреді. [[2007 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 1581 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 4.09 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''4310'', [[пошта индексі]] — 5322. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.koblenz.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Цурцах округі:Қалалар}} [[Санат:Аргау елді мекендері]] e8159s4ttw0kkmrntm4dx1l0ig3oemh 0 302367 3484159 3408424 2025-06-28T04:50:21Z Ziv 164355 → File has been renamed on Commons ([[:c:GR]]) 3484159 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Шюпфен |шынайы атауы = Schüpfen |сурет = |жағдайы = |ел = Швейцария |елтаңба = CHE Schüpfen BE COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=47 |lat_min=1 |lat_sec=59 |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=23 |lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Швейцария әкімшілік бөлінісі{{!}}Кантоны |аймағы = Берн |кестедегі аймақ = Берн (кантон){{!}}Берн |аудан түрі = Швейцария округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Аарберг |кестедегі аудан = Аарберг (округ){{!}}Аарберг |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 19.83 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 520 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі |тұрғыны = 3262 |санақ жылы = 2006 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 3054 |пошта индекстері = |автомобиль коды = BE |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 311 |ортаққордағы санаты = Schüpfen |сайты = http://www.schuepfen.ch |сайт тілі = }} [[Сурет:Karte Gemeinde Schüpfen 2007.png|250px|thumb|Картада орналасуы]] '''Шюпфен''' ({{lang-de|Schüpfen}}) — [[Швейцария]]ның [[Берн (кантон)|Берн]] кантонында орналасқан коммуна. [[Аарберг (округ)|Аарберг]] округінің құрамына кіреді. [[2006 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 3262 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 19.83 км² шамасында. [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|Ресми идентификациялық коды]] — ''311'', [[пошта индексі]] — 3054. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.schuepfen.ch Ресми сайты] {{Switzerland-geo-stub}} {{Швейцария:Аарберг округі:Қалалар}} [[Санат:Берн елді мекендері]] psf117ckuicdmwf9pj7ewhhb8p1q43y 0 487287 3484200 3379915 2025-06-28T08:51:53Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484200 wikitext text/x-wiki {{Жазушы |Есімі = Оралхан Бөкей |Шынайы есімі = Оралхан Бөкейұлы Бөкей |Суреті = Oralhan.jpg |Ені = 200px |Суреттің аты = |Туған кездегі есімі = |Лақап аты = О. Садықбайұлы<ref>Қазақстан жазушылары. Анықтамалық. Алматы, «Жазушы» баспасы, 1982, 56 бет</ref> |Туған күні = 28.09.1943 |Туған жері = [[Шығыс Қазақстан облысы]] {{туғанжері|Катонқарағай ауданы|Катонқарағай ауданында}} Шыңғыстай ауылы |Қайтыс болған күні = 17.05.1993 |Қайтыс болған жері = [[Үндістан]], [[Дели]] |Азаматтығы = {{KAZ}} |Ұлты = қазақ |Мансабы = [[Қазақ әдебиеті (газет)|Қазақ әдебиеті газетінің]] бас редакторы |Шығармашылық жылдары = |Бағыты = әңгіме, хикаят, роман, драма |Жанры = проза, драматургия |Шығармалардың тілі = қазақша |Дебюті = |Марапаттары = Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты |Сыйлықтары = |Қолтаңбасы = |Сайты = |Commons = }} '''Оралхан Бөкей''' (28 қыркүйек 1943, [[Шыңғыстай]] ауылы, [[Катонқарағай ауданы|Қатонқарағай ауданы]], [[Шығыс Қазақстан облысы]] — 17 мамыр 1993, [[Дели]], [[Үндістан]], Алматыда жерленген) — драматург-жазушы, журналист, Қазақстан Республикасы мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Қазақстан Республикасы Жастар сыйлығының лауреаты, Н.Островский атындағы Бүкілодақтық әдеби сыйлықтың лауреаты. == Өмірбаяны == Оралхан Бөкей 1943 жылы 28 қыркүйекте Шығыс Қазақстан облысы, Катонқарағай ауданы, Шыңғыстай ауылында дүниеге келді. [[Найман]] тайпасы [[Көкжарлы]] [[Қаратай (ру)|Қаратай]] руынан шыққан.<ref>https://abai.kz/post/55303</ref><ref>http://bokey.kz/index.php/kz/o-b-kej-mir-zholy</ref> Әкесі Бөкей көп сөйлемейтін, сөйлей қалса сөзі өткір, қанжардай қиып түсетін, сөзге шешен, астарлап сөйлеп өз ойын дәл жеткізетін, рухы мықты, жаны таза адам болған. Анасы Күлия көреген, ділмар, аузын ашса көмейі көрінетін ашық кісі болған. Үнемі топ бастап жүретін, қажет жерінде қиыннан қиыстырып өлең де шығарған. Керемет даусы бар әнші де болған. Отбасында бір ұл - Оралхан, бес қыз – Шолпан, Әймен, Ләззат, Мәншүк, Ғалия. Оралхан дүниеге келгенде сұрапыл соғыс жылдары болғандықтан, әкесі Оралға еңбек майданына аттанған кез болатын. Анасы Күлия әкесі еңбек майданынан аман-есен оралсын деп ырымдап, сәбидің атын Оралхан деп қойған екен<ref>[http://akciya.pavlodarlibrary.kz/bir_el/bokey_bio_kz.html C.Торайғыров атындағы Павлодар Облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210514084925/http://akciya.pavlodarlibrary.kz/bir_el/bokey_bio_kz.html |date=2021-05-14 }}</ref>. Ол 1961 жылы Сұлтанмахмұт Торайғыров атындағы Шыңғыстай орта мектебін бітірген соң, аға пионер вожатый және Алтай совхозында тракторшы болып жұмыс істеген. 1963-1969 жылдары Оралхан Бөкей С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетінде сырттай оқыды. 1965-1968 жылдары ол Большенарым ауданының «Еңбек туы» газетінде корректор, аудармашы, редактордың орынбасары, Шығыс Қазақстан облысының «Коммунизм туы» («Дидар») газетінде әдеби қызметкер болды. Оралхан Бөкей 1968 жылы республикалық [[Жас Алаш|«Лениншіл жас» («Жас Алаш») газетінің]] шақыруы бойынша Алматыға келеді. Оның журналист боп, жазушы болып қалыптасуына Шерхан Мұртазаның ағалык қамқорлығы ерекше әсер етті. Ешкімге белгісіз Шыңғыстайдағы тракторшы баланың бойынан жалындаған талант отын байқаған Шерхан Мұртаза оны Алматыға жетелеп әкеп, дуылдаған қаламгерлер қауымының қалың ортасына салды да жіберді. Өмірінің соңына дейін ол журналистика мен жазушылықты қатар алып жүрді. 1974-1983 жылдары Оралхан Бөкей [[Жұлдыз журналы|«Жұлдыз» журналының]] проза бөлімінің меңгерушісі, 1983-1991 жылдары [[Қазақ әдебиеті (газет)|«Қазақ әдебиеті» газетінде]] редактордың орынбасары, 1991-1993 жылдары бас редакторы болды. Оралхан Бөкей [[1993 жыл]]ы [[17 мамыр]]да [[Үндістан]] жерінде, [[Дели]]де қайтыс болды. == Шығармашылығы == 1970 жылы Алматы қаласындағы «Жазушы» баспасынан басылып шыққан «Қамшыгер» атты алғашқы жинағы жас жазушының атағын шығарды. Осы баспадан оның «Үркер» (1971), «Қайдасың, қасқа құлыным?» (1973), «Мұзтау» (1975) әңгімелер мен повестері шығарылды. Оралхан Бөкейдің «Ән салады шағылдар» (1978), «Үркер ауып барады» (1981), «Біздің жақта қыс ұзақ» (1984) әңгімелер мен повестері «Жалын» баспасынан жарық көрді. 1986 жылы оның «Құлыным менің» деп аталатын драмалық шығармалары «Өнер» баспасынан, 1987 жылы «Ұйқым келмейді» деп аталатын творчестволық әңгімелері «Жазушы» баспасынан шығарылды. “Алданған ұрпақ” трилогиялық романы қолжазбалық ойлар күйінде аяқталмай қалған. “Құлыным менің” ([[1974]]), “Текетірес” ([[1976]]), “Қар қызы” ([[1982]]), “Зымырайды поездар” ([[1984]]), “Жау тылындағы бала” ([[1985]]), “Мен сізден қорқамын” ([[[[1987]]]]) пьесалары қазақ және орыс тілдерінде республикалық, облыстық, сондай-ақ, бұрынғы одақтас республикалар театрларында қойылған. Оралхан Бөкей – есімі дүние жүзіне танымал жазушы. Оралхан Бөкейдің шығармалары дүние жүзінің көптеген тілдеріне орыс, ағылшын, француз, неміс, жапон, араб, қытай және басқа да ұлы халықтар тілдеріне аударылған. Оның өзге тілде жарық көрген шығармалары - «След молний» (Молодая гвардия, М, 1978); «Поющие барханы» (Советский писатель, М, 1981); «Чағылған» (Қырғыстан, Фр., 1981); «След молнии» ( Христо Данов, Болгария, 1981); «Кербұғы» (Эстония, 1981); «Крик» (Советский писатель, М, 1984); «Үркер ауып барады» (Фольк Унд Вельт, Берлин, 1982) Оралхан Бөкейдің шығармаларынан «Кісікиік» (1985, режиссері М.Самағұлов), «Сайтан көпір» (1986, режисері Д.Манабаев) көркем фильмдері және «Кербұғы» (1986, балетмейстер Б.[[Болат Ғазизұлы Аюханов|Аюханов]]) балеті қойылды. 1994 жылы Оралхан Бөкейдің повестері «Таңдамалы» 1 том болып, 1996 жылы повестері мен романдары «Таңдамалы» 2 том «Жазушы» баспасында жарық көрді. == Марапаттары == * 1976 жылы Оралхан Бөкей «Құлыным менің» пьесасы үшін Қазақстан Республикасы Жастар сыйлығының лауреаты, * 1978 жылы «Найзағай ізі» повестері мен әңгімелері үшін Н.Островский атындағы Бүкілодақтық әдеби сыйлықтың лауреаты, * 1986 жылы «Біздің жақта қыс ұзақ» повестері мен әңгімелері үшін Абай атындағы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығының лауреаты наградаларына ие болды.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том</ref><ref>Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8</ref><ref>Қазақстан жазушылары: Анықтамалық/Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса - Алматы: «Аң арыс» баспасы, 2009 жыл</ref>. == Шығармалары == * Қайдасың қасқа құлыным: Повестер, новеллалар. - Алматы:Жазушы, 1973 * Мұзтау: Повесть, эссе, новеллалар.- Алматы:Жазушы,1975.-256б * Үркер ауып барады.: Повестер мен әңгімелер.-Алматы:Жалын,1981.-528б * Өз отыңды өшірме: роман .- Алматы: Жазушы, 1981.-384б * Біздің жақта қыс ұзақ.-Алматы: Жалын, 1984.-432б * Құлыным менің: пьесалар.-Алматы:Өнер,1986.-368б * Ұйқым келмейді:Повесть, әңгімелер.- Алматы:Жазушы,1990.-559б * Өнерге өлердей-ақ ғашық едім: Очерктер, көсемсөздер, эсселер / Кұраст.А.Бөкеева.- Алматы: Санат, 1995.- 304б * Екі томдық таңдамалы шығармалар .- Алматы: Жазушы, 1994. Т.І:Повестер.-496бет, Т.2: Өз отыңды өшірме: Роман, Атаукере:Повесть.-1996.-496б * Қайдасың қасқа құлыным:Повестер, әңгімелер, /Құраст: Р.Мәженқызы.- Астана: Елорда, 1999-328б * Кербұғы: Әңгімелер мен повесть .- Алматы: Атамұра, 2003.- 204бет.- (Атамұра кітапханасы). * Тоқалдан қалған тұяқ: Әңгімелер / О. Бөкей.- Астана: Таным, 2003.- 80б. * Қар қызы : Хикаяттар / құраст.Р.Мәженқызы.- Алматы: Раритет, 2008.- 280б.- (Алтын қор кітапханасы).- (Қазақ прозасы қазынасынан). * Өз отыңды өшірме: роман.- Алматы: Өнер, 2010.- 384б.-(Қазақтың 100 романы). * Атау-кере (Кауіпті будан) .Мұзтау (Соңғы ертек): хикаяттар.-Алматы: Ан Арыс, 2010.-320б * Атау кере (эл.ресурстар): роман.-Алматы:Жазушы, 2005.- (Аудиокітап) * Қасқыр ұлыған түнде//Жас қазақ.-2011.-20 мамыр. * Ән салады шағылдар: повестер мен әңгімелер.-А.: Жалын,1978.- 280 б. * Шығармалары 7 томдық.- А.: Ел-шежіре. === Шығармаларының аудармасы === * Крик: Повести /Авториз. пер. с каз.-М.:Сов.писатель, 1984.-334с * Поезда идут мимо: Роман, повесть. Авториз. пер. с каз.-Алма-Ата:Жазушы, 1985.-400с * Поющие барханы: Повести /Авториз. пер. с каз.-М.:Сов.писатель, 1981.-343с * След молнии:Повести и рассказы /Авториз. пер. с каз.-М.:Мол.Гвардия, 1978.-320с * Снежная девушка (Нуржан): Повесть. Авториз. пер. с каз. А.Ким// Всадники: Сборник повестей казахских писателей - Алма-Ата:Жазушы, 1990-С.190-277 * Человек-Олень: Повести и рассказы //Авториз. пер. с. каз.-М.:Известия,1990.-511с === Бөкей Оралханның шығармашылығы туралы мерзімді басылым беттеріндегі мақалалар === * Алтайдың кербұғысы: Оралхан Бөкеевтің шығармашылығы//Түркістан.- 2003.-15 мамыр. * Асылова Р. О. О. Бөкей туындыларындағы қарсы мәнді фразеологизмдер // Ізденіс-Поиск Гуманитарлық ғылымдар сериясы.- 2013.- №2.- Б.5-9. * Ахметжан Т. Қазақ прозасының мұзтауы: Оралхан Бөкей //Қазақ әдебиеті.- 2003.-5 желтоқсан. * Ахметжан Т. Оралханды ойлағанда..:Оралхан Бөкей //Қазақ әдебиеті.- 2004.-21 қыркүйек. * Әшірова А. О. Бөкеевтің "Атау кере" повесіндегі табиғат және кейіпкер сыры //Тәрбие жұмысы.- 2004.-N3.-11-13б. * Бөкейқызы Ғ. Әлемдегі ең бауырмал, ең ақылды, ең тәкаппар адам менің ағам еді //Жұлдыздар отбасы.- 2011.- №17.-Б.32-35. * Дүйсен Қ. Оралханды ұстаз тұтқан қаламгер //Айқын.- 2009.- 28 қаңтар.-8б. * Егеубай А. Мұзбалақ: Оралхан Бөкей-60 //Жұлдыз.- 2003.-N12.-106-112б. * Елеубай О. Мұзтаудың Мұзбалағы: Оралхан Бөкейдің 60 жылдық мерейтойы //Егемен Қазақстан.- 2003.-11қазан. * Ерғалиева Ж. Оралхан Бөкей. «Тортай мінер ақ боз ат...» //Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде.- 2012.- №1.-Б.31-32. * Ерман Жүрсін. Оралхан Бөкей және опасыз жалған //Жас Қазақ.-2008.- 29ақпан.-6б. * Жапақов Н. Оралханға әжем де разы болған//Орал өңірі.- 2008.-16 қазан.-11б. * Жәкешбаева Р. Менің Оралханым //Дала мен қала.- 2008.- 4сәуір.-16б. * Жұмабай Н. Менің Оралханым//Қазақ әдебиеті.- 2011.- 30 қыркүйек.-Б.4. * Жұмабай Н. Сізді ойыма алғанда...//Түркістан.- 2010.- 20мамыр.-Б.11. * Жұматайқызы Л. Оралмайтын Оралхан...//Қазақ әдебиеті.- 2007.-5 қазан.-7б. * Капарова А. М. О.Бөкей "Тортай мінбер ақбоз ат" әңгімесі // Білім технологиялары = Образовательные технологии.- 2020.- №4.- Б.55-60. * Кәрібай М. "Неге біз осы қатыгез де, қасиетсіз болып кеттік?.."// Дидар.- 2013.- 21маусым.- Б.15. * Кемелбаев А. Оралхан Бөкеев әңгіме жанрында //Абай.- 2002.- №4.-70-72б. * Кемелбаева А. Ардақ: Оралхан Бөкеев прозасындағы мифологиялық сарындар //Алтын Орда.- 2004.-30қаңтар. * Көркемсөз оқу шеберлерінің Оралхан Бөкей атындағы VІІ республикалық байқауын өткізудің тәртібі//Жас Алаш.- 2004.-19 тамыз. * Көркемсөз оқу шеберлерінің Оралхан Бөкей атындағы ҮІІІ республикалық байқауын өткізудің тәртібі//Ана тілі.- 2005.-7 шілде. * Қаңтарбаев Ә. Өр Алтайдың ойында, Оралханның тойында: Оралхан Бөкей-60 //Қазақ әдебиеті.- 2003.-24қазан. * Құттымұратұлы Қ. Оралханның белгісіз махаббаты: Оралхан Бөкей күнделігі туралы //Жас Алаш.- 2003.-20 қыркүйек. * Қырықбаева А. О.Бөкей әңгімелеріндегі табиғатпен тамырластық/ А. Қырықбаева // Тәуелсіздік кезеңіндегі әдебиеттану мәселелері: бүгіні, болашағы : Республикалық ғылыми-тәжірибелік конф. материалдары, 4 наурыз 2015 ж. - Семей, 2015.- 4 наурыз.- Б.92-95 * Мұртаза Ш. Оралхан Бөкей еске түскендегі елес пен ойлар//Жұлдыздар отбасы .- 2011.- №17.-Б.39. * Нұрсұлтанқызы Ж. Оралхан Бөкей шығармаларындағы бейвербалды омонимдер //Қазақ тілі мен әдебиеті.- 2007.-№11.-75-78б. * Омарова Д. Халықтық тіл мен әдеби тілдің байланысы //Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде.- 2009.- №12.-18-25 б. * Оңғарсынова Ф. Дүниеден ерте кеткен дарынды жазушы, қаламдас бауырым Оралхан Бөкеевтің рухына //Атамекен.- 2012.- 23 ақпан.-Б.6. * Оңғарсынова Ф. Түркілердің, Өр Алтай, төркіні едің //Егемен Қазақстан.- 2011.- 16 мамыр.- Б.5. * Отарбаева Ғ. Н. О.Бөкейдің "Сайтан көпір" повесіндегі мифтік танымның көркемдік-идеялық қызметі // Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті хабаршысы. Филология сериясы.- 2015.- № 6.- Б. 70-74. * Сапанова А. М. О.Бөкей шығармаларындағы адамның мінез-құлқына байланысты фразеологиялық бірліктер // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы.- 2009.- №7-8.- Б.101-104. * Сейтқазы Э. А. О.Бөкей шығармаларындағы әлемнің ұлттық бейнесі // Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті хабаршысы. Филология сериясы.- 2015.- № 2.- Б. 414-419. * Сығай Ә. Ой түбіндегі Оралхан //Дала мен қала.- 2012.- 16 қаңтар.-Б.10-11. * Сыдықов Т. Мұзтаудың мұзбалағы: Оралхан Бөкеевтің шығармашылығы //Қазақ тілі мен әдебиеті.- 2004.-N5.- 86-94б. * Тоқсанбай Қ. Оралхан оқулары //Егемен Қазақстан.- 2010.- 1қазан.-Б.9. * Толысбаева Ә. О.Бөкей шығармаларын талдаудың кейбір ерекшеліктері // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы.- 2008.- №8.- Б.47-49. * Төлеуов С. Бұлт ұйықтаған ұжмақ жер: [Ор-ағаң мінген ақбоз ат...] / /Алтын Орда.- 2009.- 2-8шілде.-18-19 б. * Шарабасов С. О.Бөкеев әңгімелері құрылымын фольклорлық сарындар// Ізденіс..-2000.-№4-5.-22-26б (Гуманитарлық ғылымдар сериясы) * Ыбырайқызы Г. О. Бөкейдің "Атау Кере" шығармасындағы герменевтикалық сарындар // Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті хабаршы. Филология сериясы.- 2018.- №2.- Б.63-68. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://ikitap.kz/kk/book-tags/oralhan-bokey Қазақстанның ашық кітапханасындағы Оралхан Бөкейдің шығармалары] * [http://bokey.kz/index.php/kz/ bokey.kz] * https://adebiportal.kz/kz/authors/view/846 [[Санат:Үндістанда қайтыс болғандар]] [[Санат:Қазақстан жазушылары]] [[Санат:Қазақстан драматургтері]] [[Санат:Қазақстан журналистері]] [[Санат:Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Қазақстан Жастар одағы сыйлығының иегерлері]] 6viszr8meh7qnudgd9rm59ghjzzea8o 0 491235 3484089 3483588 2025-06-27T20:24:30Z Kas77777 100404 3484089 wikitext text/x-wiki {{Хоккейден халықаралық жарыс | атауы = Баскетболдан әлем чемпионаты 2014 | жыл = 2014 | | логотипі | өлшемі = 150px | сурет_атауы = | өткізу орыны = {{ESP}} | ел2 = | уақыты = [[30 тамыз]] — [[14 қыркүйек]] [[2014 жыл|2014]] | командалар_саны = 24 | қала = [[Мадрид]], [[Барселона]], [[Бильбао]], [[Севилья]], [[Гранада]] және [[Лас-Пальмас-де-Гран-Канария]] | чемпион = {{USA}} | лауазым = 5 | екінші_орын = {{SRB}} | үшінші_орын = {{FRA}} | ойындар = 76 | голдар = | келушілер_саны = 645135 | бомбардир = {{PRI}} [[Дж.Дж.Бареа]] | mvp = {{USA}} [[Кайри Ирвинг]] | алд = [[Баскетболдан әлем чемпионаты 2010|2010]] | кел = [[Баскетболдан әлем чемпионаты 2019|2019]] }} Ерлер арасындағы XVII '''баскетболдан әлем чемпионаты 2014''' жылдың [[30 тамыз]] - [[14 қыркүйек]] күндері аралығында [[Испания]]ның [[Мадрид]], [[Барселона]], [[Бильбао]], [[Севилья]], [[Гранада]] және [[Лас-Пальмас-де-Гран-Канария]] қалаларында өтеді. == Өткізілу орындары == Чемпионаттың басты алаңы Мадрид қаласында орналасқан ''Palacio de Deportes de la Comunidad de Madrid'' спорт кешені болып табылады. Аренада матчтардың басым бөлігі және біріншіліктің финалы өткізіледі. [[2010 жыл]]дың [[17 сәуір]]інде [[Барселона]] қаласы чемпионаттың өткізілу орындары тізіміне енгені туралы белгілі болды.<ref name="Barcelona">[http://www.fiba.com/pages/eng/fc/news/lateNews/fibaEven/14/FWCM/p/newsid/39426/arti.html Barcelona and FIBA 2014] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304063347/http://www.fiba.com/pages/eng/fc/news/lateNews/fibaEven/14/FWCM/p/newsid/39426/arti.html |date=2016-03-04 }} FIBA.com</ref> Төменде 2014 жылжың баскетболдан әлем чемпионатын өткізуге арналған және мақұлданған тізімі көрсетілген. {{ПозКарта+ |Испания |width=400 |float=center |caption=Өткізілу орындары |places= {{ПозКарта~ |Испания |lat=40.4 |long=-3.6833333 |label=<small>[[Мадрид]]</small> |position=left|mark=Basketball pictogram.svg |marksize=20 }} {{ПозКарта~ |Испания|lat=41.3833333 |long=2.1833333 |label=<small>[[Барселона]]</small> |position=left|mark=Basketball pictogram.svg |marksize=20 }} {{ПозКарта~ |Испания|lat=43.25 |long=-2.9666667 |label=<small>[[Бильбао]]</small>|mark=Basketball pictogram.svg |marksize=20 }} {{ПозКарта~ |Испания |lat=37.3772222 |long=-5.9869444 |label=<small>[[Севилья]]</small> |position=bottom|mark=Basketball pictogram.svg |marksize=20 }} {{ПозКарта~ |Испания |lat=37.1833333 |long=-3.6 |label=<small>[[Гранада]]</small> |position=bottom|mark=Basketball pictogram.svg |marksize=20 }} {{ПозКарта~ |Испания |lat=35.0 |long=-9.75 |mark=Arrows 12x12 sw.svg |marksize=18|label=<small>''[[Канар аралдары|Канар&nbsp;аралдары]]&nbsp;(төменде&nbsp;қараңыз)''</small> }} }} {{ПозКарта+ |Испания Канар аралдары |width=400 |float=center |caption=Өткізілу орындары (Канар аралдары) |places= {{ПозКарта~ |Испания Канар аралдары |lat=28.15 |long=-15.416667 |label=<small>[[Лас-Пальмас-де-Гран-Канария]]</small>|mark=Basketball pictogram.svg |marksize=20 }} }} {| class="wikitable center" style="text-align:center" |+ Чемпионаттың өткізілу орындары<ref>[http://www.spain2014.org/sedeMadrid.aspx#lang=en ''Madrid – Palacio de la Comunidad''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120120130234/http://www.spain2014.org/sedeMadrid.aspx#lang=en |date=2012-01-20 }} (Englisch). Abgerufen am 20. Februar 2011</ref><ref>[http://www.spain2014.org/sedeBilbao.aspx#lang=en ''Bilbao – Bizkaia Arena''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120129031429/http://www.spain2014.org/sedeBilbao.aspx#lang=en |date=2012-01-29 }} (Englisch). Abgerufen am 20. Februar 2011</ref><ref>[http://www.spain2014.org/sedeSevilla.aspx#lang=en ''Sevilla – Palacio Municipal de Deportes San Pablo''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120512044615/http://www.spain2014.org/sedeSevilla.aspx#lang=en |date=2012-05-12 }} (Englisch). Abgerufen am 20. Februar 2011</ref><ref>[http://www.spain2014.org/sedeGranada.aspx#lang=en ''Granada – Palacio Municipal de Deportes de Granada''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120120140021/http://www.spain2014.org/sedeGranada.aspx#lang=en |date=2012-01-20 }} (Englisch). Abgerufen am 20. Februar 2011</ref><ref>[http://www.spain2014.org/sedePalmas.aspx#lang=en ''Las Palmas de Gran Canaria – Palacio de Deportes de Las Palmas''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120130041446/http://www.spain2014.org/sedePalmas.aspx#lang=en |date=2012-01-30 }} (Englisch). Abgerufen am 20. Februar 2011</ref><ref>[http://www.spain2014.org/sedeBarcelona.aspx#lang=en ''Barcelona – Palau Sant Jordi''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120120141356/http://www.spain2014.org/sedeBarcelona.aspx#lang=en |date=2012-01-20 }} (Englisch). Abgerufen am 20. Februar 2011</ref> |- ! width="15%" | [[Мадрид]] ! width="15%" | [[Бильбао]] ! width="15%" | [[Севилья]] ! width="15%" | [[Гранада]] ! width="15%" | [[Лас-Пальмас-де-Гран-Канария]] ! width="15%" | [[Барселона]] |- | ''Palacio de Deportes de la Comunidad de Madrid'' | ''Bizkaia Arena'' | ''Palacio Municipal de Deportes San Pablo'' | ''Palacio Municipal de Deportes de Granada'' | ''Palacio de Deportes de Las Palmas'' | ''Palau Sant Jordi'' |- | Сыйымдылығы: 15.000 | Сыйымдылығы: 10.400 | Сыйымдылығы: 10.200 | Сыйымдылығы: 7.322 | Сыйымдылығы: 11.500 | Сыйымдылығы: 17.000 |- | Ашылған жылы: 2005 | Ашылған жылы: 2004 | Ашылған жылы: 1988 | Ашылған жылы: 1991 | Ашылған жылы: 2013 (болжаулы) | Ашылған жылы: 1990 |- | [[Сурет:Palacio de Deportes (Madrid) 02.jpg|150px|Palacio de Deportes de la Comunidad de Madrid]] | [[Сурет:Bizkaia Arena Supercopa España 2007.jpg|150px|Bizkaia Arena]] | [[Сурет:SanPabloSevillaBasket-cropped.jpg|150px|Palacio Municipal de Deportes San Pablo]] | <!--[[Сурет:Stadionbild.jpg|150px|Palacio Municipal de Deportes de Granada]]--> | <!--[[Сурет:Stadionbild.jpg|150px|Palacio de Deportes de Las Palmas]]--> | [[Сурет:Barcelona Olimpic Stadium.jpg|150px|Palau Sant Jordi]] |} == Дереккөздер == <references/> [[Санат:2014 жылғы баскетбол]] [[Санат:Баскетболдан әлем чемпионаттары]] jwy8dpkcma0rhybyeffgtiiatkic278 4 492279 3483852 3483473 2025-06-27T12:02:02Z Jembot 36112 Bot: Рейтингті жаңарту 3483852 wikitext text/x-wiki {{/begin|200}} |- | 1 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1192}}]] || {{Permissions|Мағыпар}} |- | 2 || [[User:Sagzhan|Sagzhan]] || [[Special:Contributions/Sagzhan|{{formatnum:966}}]] || {{Permissions|Sagzhan}} |- | 3 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:678}}]] || {{Permissions|Орел Карл}} |- | 4 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:544}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}} |- | 5 || [[User:Casserium|Casserium]] || [[Special:Contributions/Casserium|{{formatnum:320}}]] || {{Permissions|Casserium}} |- | 6 || [[User:ShadZ01|ShadZ01]] || [[Special:Contributions/ShadZ01|{{formatnum:292}}]] || {{Permissions|ShadZ01}} |- | 7 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:258}}]] || {{Permissions|Kasymov}} |- | 8 || [[User:1nter pares|1nter pares]] || [[Special:Contributions/1nter pares|{{formatnum:245}}]] || {{Permissions|1nter pares}} |- | 9 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:227}}]] || {{Permissions|Makenzis}} |- | 10 || [[User:Ziv|Ziv]] || [[Special:Contributions/Ziv|{{formatnum:173}}]] || {{Permissions|Ziv}} |- | 11 || [[User:Kas77777|Kas77777]] || [[Special:Contributions/Kas77777|{{formatnum:144}}]] || {{Permissions|Kas77777}} |- | 12 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:113}}]] || {{Permissions|Салиха}} |- | 13 || [[User:Nurken|Nurken]] || [[Special:Contributions/Nurken|{{formatnum:112}}]] || {{Permissions|Nurken}} |- | 14 || [[User:Syrymzhan|Syrymzhan]] || [[Special:Contributions/Syrymzhan|{{formatnum:87}}]] || {{Permissions|Syrymzhan}} |- | 15 || [[User:Epoxa-HH|Epoxa-HH]] || [[Special:Contributions/Epoxa-HH|{{formatnum:66}}]] || {{Permissions|Epoxa-HH}} |- | 16 || [[User:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] || [[Special:Contributions/Muzaffar Turgunov|{{formatnum:62}}]] || {{Permissions|Muzaffar Turgunov}} |- | 17 || [[User:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] || [[Special:Contributions/Шайнүсіп|{{formatnum:61}}]] || {{Permissions|Шайнүсіп}} |- | 18 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:47}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}} |- | 19 || [[User:Kaiyr|Kaiyr]] || [[Special:Contributions/Kaiyr|{{formatnum:43}}]] || {{Permissions|Kaiyr}} |- | 20 || [[User:Nurtenge|Nurtenge]] || [[Special:Contributions/Nurtenge|{{formatnum:42}}]] || {{Permissions|Nurtenge}} |- | 21 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:40}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}} |- | 22 || [[User:Alash 0005|Alash 0005]] || [[Special:Contributions/Alash 0005|{{formatnum:36}}]] || {{Permissions|Alash 0005}} |- | 23 || [[User:Kotyatzhan|Kotyatzhan]] || [[Special:Contributions/Kotyatzhan|{{formatnum:27}}]] || {{Permissions|Kotyatzhan}} |- | 24 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:25}}]] || {{Permissions|Gliwi}} |- | 25 || [[User:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] || [[Special:Contributions/Alphy Haydar|{{formatnum:24}}]] || {{Permissions|Alphy Haydar}} |- | 26 || [[User:Mheidegger|Mheidegger]] || [[Special:Contributions/Mheidegger|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Mheidegger}} |- | 27 || [[User:Semsk-Karaga|Semsk-Karaga]] || [[Special:Contributions/Semsk-Karaga|{{formatnum:19}}]] || {{Permissions|Semsk-Karaga}} |- | 28 || [[User:RichardSchultz7456|RichardSchultz7456]] || [[Special:Contributions/RichardSchultz7456|{{formatnum:18}}]] || {{Permissions|RichardSchultz7456}} |- | 29 || [[User:Qanattan|Qanattan]] || [[Special:Contributions/Qanattan|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Qanattan}} |- | 30 || [[User:SpinnerLaserzthe2nd|SpinnerLaserzthe2nd]] || [[Special:Contributions/SpinnerLaserzthe2nd|{{formatnum:16}}]] || {{Permissions|SpinnerLaserzthe2nd}} |- | 31 || [[User:Лёха Вырвиглаз|Лёха Вырвиглаз]] || [[Special:Contributions/Лёха Вырвиглаз|{{formatnum:15}}]] || {{Permissions|Лёха Вырвиглаз}} |- | 32 || [[User:Madi Dos|Madi Dos]] || [[Special:Contributions/Madi Dos|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|Madi Dos}} |- | 33 || [[User:KiranBOT|KiranBOT]] || [[Special:Contributions/KiranBOT|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|KiranBOT}} |- | 34 || [[User:Ғауғауррр|Ғауғауррр]] || [[Special:Contributions/Ғауғауррр|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Ғауғауррр}} |- | 35 || [[User:Programman|Programman]] || [[Special:Contributions/Programman|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Programman}} |- | 36 || [[User:Arystanbek|Arystanbek]] || [[Special:Contributions/Arystanbek|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Arystanbek}} {{/end}} n2uasmyv6u4nlsn0k5elgkspr9lqsbd 0 529249 3484086 3354085 2025-06-27T20:10:09Z Nurken 111493 3484086 wikitext text/x-wiki {{Кинематограф |есімі = Мартин Скорсезе |шынайы есімі = Martin Scorsese |сурет = Martin Scorsese-68754.jpg |сурет ені = 200px |сурет атауы = Скорсезе, 2024 жыл |туған кездегі есімі = Мартин Чарльз Скорсезе |туған күні = 17.11.1942 |туған жері = {{туғанжері|Нью-Йорк|Нью-Йоркте}}, [[АҚШ]] |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |мамандығы = {{кинорежиссёр|АҚШ}}, {{актер|АҚШ}}, {{кинопродюсер|АҚШ}}, [[сценарийші]] |азаматтығы = {{USA}} |белсенді жылдары = [[1959]] — қазіргі уақытқа шейін |бағыты = |киностудия = |марапаттары = «[[Оскар сыйлығы|Оскар]]» (2007)<br />«[[Алтын глобус]]» (2003, 2007, 2010, 2012)<br />«[[BAFTA]]» (1991 — үш рет, 2012)<br />«[[Алтын пальма бұтағы]]» (1976) <br />«[[Эмми]]» (2011) |imdb_id = 0000217 |сайты = }} '''Мартин Чарльз Скорсезе''' ({{lang-en|Martin Charles Scorsese}}; [[17 қараша]] [[1942 жыл]], [[Нью-Йорк]]) — америкалық [[кинорежиссёр]], [[сценарийші]], [[актёр]] және [[кинопродюсер]], [[Оскар сыйлығы]]ның лауреаты. Скорсезе біздің заманымыздың ұлы және ең ықпалды кинематографтардың бірі ретінде танылады. == Сыртқы сілтемелер == * {{imdb name|id=0000217|name=Мартин Скорсезе}} * [http://www.peoples.ru/art/cinema/producer/scorsese/ Мартин Скорсезе] Peoples.ru ''сайтында'' == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Навигациялық блок |тақырып_стиль = background:#C6C9FF |state = collapsed |тақырып = Мартин Скорсезе марапаттары |Үздік режиссёр үшін Оскар сыйлығы |Үздік режиссёр үшін Тәуелсіз рух сыйлығы }} {{DEFAULTSORT:Скорсезе, Мартин}} [[Санат:Үздік режиссёр үшін Оскар сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Алтын глобус сыйлығының иегерлері]] [[Санат:BAFTA марапаты иегерлері]] [[Санат:Алтын пальма бұтағы сыйлығының иегерлері (режиссёрлер)]] [[Санат:Сезар сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Грэмми сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Эмми сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Тәуелсіз рух сыйлығының иегерлері]] j2ubjvlem8quhjjfeirikeoh9pfppxh 0 543484 3483946 3417594 2025-06-27T14:09:03Z Makenzis 71333 3483946 wikitext text/x-wiki {{Футбол клубы |атауы = Атлетико |ағымдағы маусым = |логотипі = |толық атауы = Club Atlético de Madrid |лақап аты = |құрылған = [[1903 жыл]] |таратылды = |стадионы = [[Ванда Метрополитано]] |сыйымдылығы = 67 703 |иесі = |президенті = |директоры = |бас директоры = |жаттықтырушы = {{flagicon|ARG}} [[Диего Симеоне]] |капитаны = {{flagicon|ESP}} [[Коке]] |рейтингі = |бюджеті = |жарыс = [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лига]] |маусым = 2024/25 |орын = |сайты = {{URL|www.atleticodemadrid.com}} | pattern_la1 = _atlmadrid2425h | pattern_b1 = _atlmadrid2425h | pattern_ra1 = _atlmadrid2425h | pattern_sh1 = _atlmadrid2425h | pattern_so1 = | leftarm1 = FF0000 | body1 = FF0000 | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = 0000E8 | socks1 = FF0000 | pattern_la2 = _atlmadrid2425a | pattern_b2 = _atlmadrid2425a | pattern_ra2 = _atlmadrid2425a | pattern_sh2 = _atlmadrid2425a | pattern_so2 = | leftarm2 = C1D3E1 | body2 = C1D3E1 | rightarm2 = C1D3E1 | shorts2 = C1D3E1 | socks2 = C1D3E1 | pattern_la3 = _atletico2425t | pattern_b3 = _atletico2425t | pattern_ra3 = _atletico2425t | pattern_sh3 = _atletico2425t | leftarm3 = 0D1C45 | body3 = 0D1C45 | rightarm3 = 0D1C45 | shorts3 = 0D1C45 | socks3 = 0D1C45 }} '''«Атлетико Мадрид» футбол клубы''' ({{lang-es|Club Atlético de Madrid}}) — [[Мадрид]] қаласындағы испан фубол клубы. 1903 жылдың 26 сәуірінде құрылды. Үйдегі ойындарын өткізетін стадионы — 2018 жылы салынған «[[Ванда Метрополитано|Ванда Метроплоитано]]». Оған дейін Висенте Кальдерон стадионында ойнап келді. [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасының]] [[УЕФА Еуропа лигасы 2009/10|2009/10]], [[УЕФА Еуропа лигасы 2011/12|2011/12]], [[УЕФА Еуропа лигасы 2017/18|2017/18]] жылдарғы жеңімпазы. Дәл қазіргі күнде «[[Реал Мадрид]]» және «[[Барселона (футбол клубы)|Барселонамен]]» бірге [[Испания]]дағы үздік үш клубтың бірі саналады. [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ның финалына үш рет (1974, 2014, 2016) шығып, үшеуінде де негізгі уақытты тең аяқтады, бірақ соңында ұтылып қалды. == Жетістіктері == === Ұлттық === * '''Испания чемпионаты''' **'''Чемпион''' ('''10'''): 1939/40, 1940/41, 1949/50, 1950/51, 1965/66, 1969/70, 1972/73, 1976/77, 1995/96, 2013/14, 2020/21 ** '''Вице-чемпион''' ('''9'''): 1943/44, 1957/58, 1960/61, 1962/63, 1964/65, 1973/74, 1984/85, 1990/91, 2017/18, 2018/19 * '''Испания кубогы''' ** '''Жеңімпаз''' ('''10'''): 1959/60, 1960/61, 1964/65, 1971/72, 1975/76, 1984/85, 1990/91, 1991/92, 1995/96, 2012/13 ** '''Финалист''' ('''9'''): 1921, 1926, 1956, 1963/64, 1974/75, 1986/87, 1998/99, 1999/00, 2009/10 * '''Лига кубогы''' ** '''Финалист''' ('''2'''): 1983/84, 1984/85 * '''Суперкубок''' ** '''Жеңімпаз''' ('''2'''): 1985, 2014 ** '''Финалист''' ('''4'''): 1991, 1992, 1996, 2013 * '''Екінші дивизион''' ** '''Чемпион''': 2001/02 === Халықаралық === * '''Чемпиондар кубогы / Лигасы''' ** '''Финалист''' ('''3'''): 1973/74, 2013/14, 2015/16 * '''Еуропа Лигасы''' ** '''Жеңімпаз''' ('''3'''): 2009/10, 2011/12, 2017/18 * '''Кубок иелері кубогы''' ** '''Жеңімпаз''': 1961/62 ** '''Финалист''' ('''2'''): 1962/63, 1985/86 * '''Интертото кубогы''' ** '''Жеңімпаз''': 2007 ** '''Финалист''': 2004 * '''УЕФА Суперкубогы''' ** '''Жеңімпаз''' ('''3'''): 2010, 2012, 2018 * '''Құрлықаралық кубок''' ** '''Жеңімпаз''': 1974 == Құрамы == {{Fs start}} {{Fs player|no=1|nat=ESP|pos=GK|name=[[Антонио Адан]]|other=}} {{Fs player|no=2|nat=URU|pos=DF|name=[[Хосе Хименес]]|other=}} {{Fs player|no=4|nat=COL|pos=DF|name=[[Сантьяго Ариас]]|other=}} {{Fs player|no=5|nat=GHA|pos=MF|name=[[Томас Партей]]|other=}} {{Fs player|no=6|nat=ESP|pos=MF|name=[[Коке]]|other=к}} {{Fs player|no=7|nat=POR|pos=FW|name=[[Жуан Феликс|Жоау Фелиш]]|other=}} {{Fs player|no=8|nat=ESP|pos=MF|name=[[Сауль Ньигес]]}} {{Fs player|no=9|nat=ESP|pos=FW|name=[[Альваро Мората]]|other=}} {{Fs player|no=10|nat=ARG|pos=FW|name=[[Анхель Корреа]]|other=}} {{Fs player|no=11|nat=FRA|pos=MF|name=[[Томас Лемар]]|other=}} {{Fs player|no=12|nat=BRA|pos=DF|name=[[Ренан Лоди]]|other=}} {{Fs mid}} {{Fs player|no=13|nat=Словения|pos=GK|name=[[Ян Облак]]|other=}} {{Fs player|no=14|nat=ESP|pos=MF|name=[[Маркос Льоренте]]|other=}} {{Fs player|no=15|nat=Черногория|pos=DF|name=[[Стефан Савич]]|other=}} {{Fs player|no=16|nat=MEX|pos=MF|name=[[Эктор Эррера]]|other=}} {{Fs player|no=17|nat=SRB|pos=FW|name=[[Иван Шопонич]]|other=}} {{Fs player|no=18|nat=BRA|pos=DF|name=[[Фелипе Монтейро]]|other=}} {{Fs player|no=19|nat=ESP|pos=FW|name=[[Диего Коста]]|other=}} {{Fs player|no=20|nat=ESP|pos=MF|name=[[Перес Виктор Мачин|Витоло]]|other=}} {{Fs Player|no=22|nat=ESP|pos=DF|name=[[Марио Эрмосо]]|other=}} {{Fs player|no=23|nat=ENG|pos=DF|name=[[Киран Триппьер]]|other=}} {{Fs player|no=24|nat=CRO|pos=DF|name=[[Шиме Врсалько]]|other=}} {{Fs end}} == Рекордшылары == === Көп ойын өткізгендер === {| class="wikitable" !№ !Футболшы !Ойын !Кезең |- !1 |Аделардо |551 |1959—1976 |- !2 |Энрике Кольяр |470 |1952—1969 |- !3 |Томас Реньонес |463 |1984–1996 |- !4 |Хуан Карлос Агилера |454 |1988—1993 1996—2005 |- !5 |Исакио Кальеха |425 |1958—1972 |- !6 |Хуан Карлос Артече |421 |1978—1989 |- !7 |[[Луис Арагонес]] |372 |1964—1974 |- !8 |Альберто Фернандес Фернандес |361 |1969–1979 |- !9 |Фелисьяно Ривилья |356 |1954—1968 |- !10 |[[Фернандо Торрес]] |350 |2001—2007 2015—2018 |} === Көп гол соққандар === {| class="wikitable mw-collapsible" !№ !Футболшы !Кезең !Гол |- !1 |Луис Арагонес |1964—1974 |173 |- !2 |Адриан Эскудеро |1945—1958 |169 |- !3 |Пако Кампос |1940–1948 |144 |- !4 |Хосе Эулохио Гарате |1966–1977 |135 |- !5 |[[Фернандо Торрес]] |2001—2007 2015—2018 |127 |- !6 |Хоакин Пейро |1955—1962 1970—1971 |125 |- !7 |Аделардо |1959—1976 |113 |- !8 |[[Антуан Гризманн]] |2014— |112 |- !9 |Энрике Кольяр |1952—1969 |105 |- !10 |Хосе Хункоса |1944–1955 |103 |} == Әртүрлі турнирларда қатысуы== * '''76''' маусым ''[[Футболдан Испания чемпионаты|Испания Чемпионатының жоғарғы лигасында (Примереасында)]]'' * '''6''' маусым ''[[Испанияның футболдан екінші лигасы|екінші дивизионында]]'' * '''[[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Жеңімпаздар лигасында]] '''9''' рет қатысты * ''[[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА кубогында]]'' '''18''' рет қатысты * ''УЕФА Еуропа Лигасы' '''3''' рет қатысты''' * ''[[Интертото Кубогы|Интертото кубогы]]'' '''2''' рет қатысты * ''[[УЕФА Кубок иелері кубогы|УЕФА Кубок иегерлерінің кубогына]]'' '''8'' рет қатысты == Сыртқы сілтемелер == {{Ресми сайт|www.atleticodemadrid.com}} [[Санат:Атлетико Мадрид ФК]] [[Санат:Алфавит бойынша футбол клубтары]] [[Санат:Испания футбол клубтары]] [[Санат:1903 жылы құрылған футбол клубтары]] 5ch9p57eu535e7ks5qh3v4s9d97brac 3483947 3483946 2025-06-27T14:09:21Z Makenzis 71333 3483947 wikitext text/x-wiki {{Футбол клубы |атауы = Атлетико |ағымдағы маусым = |логотипі = |толық атауы = Club Atlético de Madrid |лақап аты = |құрылған = [[1903 жыл]] |таратылды = |стадионы = [[Ванда Метрополитано]] |сыйымдылығы = 67 703 |иесі = |президенті = |директоры = |бас директоры = |жаттықтырушы = {{flagicon|ARG}} [[Диего Симеоне]] |капитаны = {{flagicon|ESP}} [[Коке]] |рейтингі = |бюджеті = |жарыс = [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лига]] |маусым = 2024/25 |орын = '''3 орын ''' |сайты = {{URL|www.atleticodemadrid.com}} | pattern_la1 = _atlmadrid2425h | pattern_b1 = _atlmadrid2425h | pattern_ra1 = _atlmadrid2425h | pattern_sh1 = _atlmadrid2425h | pattern_so1 = | leftarm1 = FF0000 | body1 = FF0000 | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = 0000E8 | socks1 = FF0000 | pattern_la2 = _atlmadrid2425a | pattern_b2 = _atlmadrid2425a | pattern_ra2 = _atlmadrid2425a | pattern_sh2 = _atlmadrid2425a | pattern_so2 = | leftarm2 = C1D3E1 | body2 = C1D3E1 | rightarm2 = C1D3E1 | shorts2 = C1D3E1 | socks2 = C1D3E1 | pattern_la3 = _atletico2425t | pattern_b3 = _atletico2425t | pattern_ra3 = _atletico2425t | pattern_sh3 = _atletico2425t | leftarm3 = 0D1C45 | body3 = 0D1C45 | rightarm3 = 0D1C45 | shorts3 = 0D1C45 | socks3 = 0D1C45 }} '''«Атлетико Мадрид» футбол клубы''' ({{lang-es|Club Atlético de Madrid}}) — [[Мадрид]] қаласындағы испан фубол клубы. 1903 жылдың 26 сәуірінде құрылды. Үйдегі ойындарын өткізетін стадионы — 2018 жылы салынған «[[Ванда Метрополитано|Ванда Метроплоитано]]». Оған дейін Висенте Кальдерон стадионында ойнап келді. [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасының]] [[УЕФА Еуропа лигасы 2009/10|2009/10]], [[УЕФА Еуропа лигасы 2011/12|2011/12]], [[УЕФА Еуропа лигасы 2017/18|2017/18]] жылдарғы жеңімпазы. Дәл қазіргі күнде «[[Реал Мадрид]]» және «[[Барселона (футбол клубы)|Барселонамен]]» бірге [[Испания]]дағы үздік үш клубтың бірі саналады. [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ның финалына үш рет (1974, 2014, 2016) шығып, үшеуінде де негізгі уақытты тең аяқтады, бірақ соңында ұтылып қалды. == Жетістіктері == === Ұлттық === * '''Испания чемпионаты''' **'''Чемпион''' ('''10'''): 1939/40, 1940/41, 1949/50, 1950/51, 1965/66, 1969/70, 1972/73, 1976/77, 1995/96, 2013/14, 2020/21 ** '''Вице-чемпион''' ('''9'''): 1943/44, 1957/58, 1960/61, 1962/63, 1964/65, 1973/74, 1984/85, 1990/91, 2017/18, 2018/19 * '''Испания кубогы''' ** '''Жеңімпаз''' ('''10'''): 1959/60, 1960/61, 1964/65, 1971/72, 1975/76, 1984/85, 1990/91, 1991/92, 1995/96, 2012/13 ** '''Финалист''' ('''9'''): 1921, 1926, 1956, 1963/64, 1974/75, 1986/87, 1998/99, 1999/00, 2009/10 * '''Лига кубогы''' ** '''Финалист''' ('''2'''): 1983/84, 1984/85 * '''Суперкубок''' ** '''Жеңімпаз''' ('''2'''): 1985, 2014 ** '''Финалист''' ('''4'''): 1991, 1992, 1996, 2013 * '''Екінші дивизион''' ** '''Чемпион''': 2001/02 === Халықаралық === * '''Чемпиондар кубогы / Лигасы''' ** '''Финалист''' ('''3'''): 1973/74, 2013/14, 2015/16 * '''Еуропа Лигасы''' ** '''Жеңімпаз''' ('''3'''): 2009/10, 2011/12, 2017/18 * '''Кубок иелері кубогы''' ** '''Жеңімпаз''': 1961/62 ** '''Финалист''' ('''2'''): 1962/63, 1985/86 * '''Интертото кубогы''' ** '''Жеңімпаз''': 2007 ** '''Финалист''': 2004 * '''УЕФА Суперкубогы''' ** '''Жеңімпаз''' ('''3'''): 2010, 2012, 2018 * '''Құрлықаралық кубок''' ** '''Жеңімпаз''': 1974 == Құрамы == {{Fs start}} {{Fs player|no=1|nat=ESP|pos=GK|name=[[Антонио Адан]]|other=}} {{Fs player|no=2|nat=URU|pos=DF|name=[[Хосе Хименес]]|other=}} {{Fs player|no=4|nat=COL|pos=DF|name=[[Сантьяго Ариас]]|other=}} {{Fs player|no=5|nat=GHA|pos=MF|name=[[Томас Партей]]|other=}} {{Fs player|no=6|nat=ESP|pos=MF|name=[[Коке]]|other=к}} {{Fs player|no=7|nat=POR|pos=FW|name=[[Жуан Феликс|Жоау Фелиш]]|other=}} {{Fs player|no=8|nat=ESP|pos=MF|name=[[Сауль Ньигес]]}} {{Fs player|no=9|nat=ESP|pos=FW|name=[[Альваро Мората]]|other=}} {{Fs player|no=10|nat=ARG|pos=FW|name=[[Анхель Корреа]]|other=}} {{Fs player|no=11|nat=FRA|pos=MF|name=[[Томас Лемар]]|other=}} {{Fs player|no=12|nat=BRA|pos=DF|name=[[Ренан Лоди]]|other=}} {{Fs mid}} {{Fs player|no=13|nat=Словения|pos=GK|name=[[Ян Облак]]|other=}} {{Fs player|no=14|nat=ESP|pos=MF|name=[[Маркос Льоренте]]|other=}} {{Fs player|no=15|nat=Черногория|pos=DF|name=[[Стефан Савич]]|other=}} {{Fs player|no=16|nat=MEX|pos=MF|name=[[Эктор Эррера]]|other=}} {{Fs player|no=17|nat=SRB|pos=FW|name=[[Иван Шопонич]]|other=}} {{Fs player|no=18|nat=BRA|pos=DF|name=[[Фелипе Монтейро]]|other=}} {{Fs player|no=19|nat=ESP|pos=FW|name=[[Диего Коста]]|other=}} {{Fs player|no=20|nat=ESP|pos=MF|name=[[Перес Виктор Мачин|Витоло]]|other=}} {{Fs Player|no=22|nat=ESP|pos=DF|name=[[Марио Эрмосо]]|other=}} {{Fs player|no=23|nat=ENG|pos=DF|name=[[Киран Триппьер]]|other=}} {{Fs player|no=24|nat=CRO|pos=DF|name=[[Шиме Врсалько]]|other=}} {{Fs end}} == Рекордшылары == === Көп ойын өткізгендер === {| class="wikitable" !№ !Футболшы !Ойын !Кезең |- !1 |Аделардо |551 |1959—1976 |- !2 |Энрике Кольяр |470 |1952—1969 |- !3 |Томас Реньонес |463 |1984–1996 |- !4 |Хуан Карлос Агилера |454 |1988—1993 1996—2005 |- !5 |Исакио Кальеха |425 |1958—1972 |- !6 |Хуан Карлос Артече |421 |1978—1989 |- !7 |[[Луис Арагонес]] |372 |1964—1974 |- !8 |Альберто Фернандес Фернандес |361 |1969–1979 |- !9 |Фелисьяно Ривилья |356 |1954—1968 |- !10 |[[Фернандо Торрес]] |350 |2001—2007 2015—2018 |} === Көп гол соққандар === {| class="wikitable mw-collapsible" !№ !Футболшы !Кезең !Гол |- !1 |Луис Арагонес |1964—1974 |173 |- !2 |Адриан Эскудеро |1945—1958 |169 |- !3 |Пако Кампос |1940–1948 |144 |- !4 |Хосе Эулохио Гарате |1966–1977 |135 |- !5 |[[Фернандо Торрес]] |2001—2007 2015—2018 |127 |- !6 |Хоакин Пейро |1955—1962 1970—1971 |125 |- !7 |Аделардо |1959—1976 |113 |- !8 |[[Антуан Гризманн]] |2014— |112 |- !9 |Энрике Кольяр |1952—1969 |105 |- !10 |Хосе Хункоса |1944–1955 |103 |} == Әртүрлі турнирларда қатысуы== * '''76''' маусым ''[[Футболдан Испания чемпионаты|Испания Чемпионатының жоғарғы лигасында (Примереасында)]]'' * '''6''' маусым ''[[Испанияның футболдан екінші лигасы|екінші дивизионында]]'' * '''[[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Жеңімпаздар лигасында]] '''9''' рет қатысты * ''[[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА кубогында]]'' '''18''' рет қатысты * ''УЕФА Еуропа Лигасы' '''3''' рет қатысты''' * ''[[Интертото Кубогы|Интертото кубогы]]'' '''2''' рет қатысты * ''[[УЕФА Кубок иелері кубогы|УЕФА Кубок иегерлерінің кубогына]]'' '''8'' рет қатысты == Сыртқы сілтемелер == {{Ресми сайт|www.atleticodemadrid.com}} [[Санат:Атлетико Мадрид ФК]] [[Санат:Алфавит бойынша футбол клубтары]] [[Санат:Испания футбол клубтары]] [[Санат:1903 жылы құрылған футбол клубтары]] sxcl5bs6hmn0gnkeziudi1edu5fxbt5 0 546991 3483952 3415827 2025-06-27T14:28:14Z Makenzis 71333 3483952 wikitext text/x-wiki {{Футбол клубы |атауы = {{flagicon|Spain}} [[Сурет:Flag of the Basque Country.svg|23px]] Атлетик |ағымдағы маусым = |логотипі = |толық атауы = ''«Атлетик» клубы ({{lang-es|Athletic Club de Bilbao}}, {{lang-eu|Bilboko Athletic Kluba}})'' |лақап аты = ''Los Leones'' (''Арыстандар'') |құрылған = 1898 |стадионы = {{flagicon|Spain}} [[Сан Мамес]] |сыйымдылығы = 53 289 |иесі = |президенті = {{flagicon|Spain}} Хосу Уррутия |жаттықтырушы = {{flagicon|Spain}} Марселино Гарсиа Тораль |капитаны = |рейтингі = |жарыс = [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лига]] |маусым = 2024/25 |орын = 4 орын |сайты = [http://www.athletic-club.eus/ Ресми сайты] | pattern_la1=_ab1415h | pattern_b1=_ab1415h | pattern_ra1=_ab1415h | pattern_sh1=_red_sides | pattern_so1= | leftarm1=FFFFFF | body1=FFFFFF | rightarm1=FFFFFF | shorts1=000000 | socks1=000000 | pattern_la2=_ab1415a | pattern_b2=_ab1415a | pattern_ra2=_ab1415a | pattern_sh2=_red_sides | pattern_so2= | leftarm2=000000 | body2=000000 | rightarm2=000000 | shorts2=FFFFFF | socks2=FD0000 }} '''Атлетик''' ({{lang-es|Athletic Club de Bilbao}}, {{lang-eu|Bilboko Athletic Kluba}})&nbsp;— [[Бильбао]] қаласындағы [[Испания|испан]] [[футбол клубы]]. ==Тарихы== === Бильбао === [[Сурет:Athletic Club 1903.jpg|thumb|Атлетик Бильбао 1903 жылғы Испания Кубогында.]] Бильбаода алғашқы футбол клубтары екеу болды, олар: верфьтерде жұмыс жасайтын британдықтар және Ұлыбританиядан оқудан оралған баск студенттері құрған клуб. 19-шы ғасырдың соңында Бильбао өнеркәсіптік тауарларды тасымалдайтын маңызды порт болды. Бұның арқасында қалаға көптеген мигранттар жұмыс жасауға келді. Олардың арасында Солтүстік-шығыс Англиядан ([[Саутгемптон]], [[Сандерленд (футбол клубы)|Сандерленд]] және [[Портсмут]]) келген верфь жұмысшылары мен кеншілер болды. Осы мигранттар бірігіп 1890 жылы ''Бильбао ФК'' атымен клуб құрды. Бұған қарама-қарсы сол жылдары Баск интеллигенциясының балалары Ұлыбританиядан оқудан қайтып келді. Ол жақтан қайтып келгенде Баск студенттері клуб құрап британдық жұмысшылармен жолдастық кездесу өткізді. 1898 клуб ағылшын тілінде жазылған ''Athletic'' атын алды. 1901 жылы клуб қатысушылары ресми ережелер мен нормативтiк құқықтық актiлерді белгілеу үшін ''Cafe Garcia''да кездесті. 1902 жылы екі клуб бірігіп, Испания Кубогында ''Виская'' атымен ойнады. Сол жылы клуб финалда [[Барселона (футбол клубы)|Барселонаны]] жеңді. Сол Баск студенттері 1903 жылы сондай-ақ [[Атлетико Мадрид]] клубын құрды. Кубокты жеңген клуб байырғы Атлетик атауына қайта оралды. Клуб алғашқы Испан Кубоктарында басты лидер болды. Алғашқы рет Атлетик Бискайя атымен Кубокты жеңген соң, 1903 жылы бұл атағын сақтап қалды. 1904 жылы клуб Кубокты финалға Эспаньол Мадрид келмеген соң жеңімпаз ретінде жарияланды. 1907 жылы Висцайно Одағына кіріп Виская атымен Испания Кубогына қол жеткізді. 1907-10 жж. клуб Кубокқа қол жеткізбей, қайтадан 1911 жылы жеңді. 1914-16 жж. аралығы клуб үш мәрте Кубокты жеңді. Ол жылдары клуб бас жұлдызы Пичичи болды. Ол ойыншының атына бомбардирлерге берілетін приз атанған. Атлетиктен басқа, бейресми 1920 жылғы чемпионатта [[Басктер елі|Баск елінен]] тағы 3 клуб болған (Аренас, [[Реал Сосьедад]] және Реал Унион). Бұл төрт клуб 1928 Ла Лиганы құрушы клубтар арасына кірді (1930 жылы олардың арасына Алавес кірді). Бұл Испания чемпионатының 10 клубының 5-еуі Баск елінен болғанын білдіреді. Сол жылдары клуб өзіне ''Con cantera y afición, no hace falta importación'' (аудармасы ''Жергілікті ойыншылар бар кезде, бізге шетелдіктер керек емес'') ұранын қабылдады. [[Сурет:Athletic 1931.jpg|thumb|1930-31 жж. Ла Лиганы жеңген Атлетик құрамасы]] 1921 клуб бапкері боп бұрынғы Расингты баптаған Фред Пентланд тағайындалды. 1923 жылы клуб Пентланд басшылығымен Испания Кубогында жеңіске жетті. Ол сол кездегі Атлетиктың ойын ойнау тәсілін түбегейлі өзгертіп, командаға қысқа паспен ойнауды алып келді. 1927 жылы ол Атлетиктен кетіп [[Атлетико Мадрид]], Реал Овьедо және [[Испания Ұлттық футбол құрамасы|Испания құрамасын]] баптады. 1929 жылы Пентланд Атлетикке қайта оралып, ол мен бірге төрт рет Кубок иегері (1930-33 жж. аралығы), [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лига]] екі мәрте жеңімпазы (1930 және 1931 жылы) және екі мәрте күмісіне (1932 және 1933 жылы) қол жеткізді. 1931 жылы клуб [[Барселона (футбол клубы)|Барселонаны]] 12-1 есебімен ойсырай ұтумен есте қалды. Пентландтан кейін Атлетикты баптауға басқа ағылшын Уильям Гарбатт келді. Ол Атлетикты баптаудың алдында Наполимен үш рет Серия А-ны жеңуімен, Дженоамен 3 рет Кубок иегері атануымен есте қалды. Гарбатт командамен алғашқы маусымында-ақ [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лиганы]] жеңді. Бұған қарамастан команда келесі маусым екінші мәрте жеңісіне қол жеткізе алмай, [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лиганы]] 4-нші орынмен ғана бітірді. Келесі маусымда Гарбатт алаңға, сол кездегі [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лиганың]] ең жас ойыншысы 17-жасар Анхель Субьета Редонда негізгі құраммен Реал Овьедоға қарсы ойында шығарды. Ол матч 3:3 тең есебімен бітті. Келесі матча Гарбатт командасы алдыңғы жылғы чемпионды Реал Бетисты 7-0 есебімен ойсырай ұтты. 1936 жылдың 12 қаңтарында клуб чемпиондыққа басты қарсыласын [[Реал Мадрид]]ты 1-0 есебімен жеңді. Осы маусымдағы соңғы ойынында Атлетик Реал Овьедоны жеңіп, өзінің 4-нші мәрте чемпиондығына қол жеткізді. 1936 жылдың шілде айында Испанияда азаматтық соғыс басталып, 1939 жылға дейін чемпионат өткізілген жоқ. Гарбатт чемпионат қайта ұйымдастырылғаннан кейін Атлетикпен ешқандай жарыста жеңіске жеткен жоқ. 1943 жылы [[Бенито Муссолини]]ның бұйрығымен Дженоаны баптауға қайта [[Италия]]ға оралды. ===Атлетико Бильбао=== 1941 жылы [[Франсиско Франко|Франконың]] декреты шыққан соң (испандық емес аттарды және клубтың тек қана баск ойыншыларын шығаруға рұқсат бермеуі) клуб атын Атлетикоға ауыстырды. Бұл жылы клуб сапында болашақ [[Бильбао]] аңызы Тельмо Сарра өнер көрсете бастады. Ол келесі он үш маусымда Атлетико сапында 294 доп соқты. Оның 1950-51 жж. маусымдағы 38 голы 60 жыл бойы [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лиганың]] бір маусымдағы бомбардирлық рекорды боп тұрды (бұл рекордты 2009-10 жж. маусымда [[Криштиану Роналду]] бұзды). Бұл ғасырдағы клубтағы басқа аңыз ойыншысы Хосе Луис Панисо болды. 1943 жылы клуб Кубокты және чемпионатты жеңіп дубль жасады. Келесі екі жылы клуб Кубок иегері атағын сақтап қалды. 1950-шы жылдарда клубта Испанияға әйгілі Сарра, Панисо, Рафа Ириондо, Венансио және Агустин Гаинс деген шабуылшылар өнер көрсетті. Осы шабуылшылар арқасында Атлетик 1950 жылғы Кубок иегері атанды. Бұдан кейін клубты баптауға Фердинанд Даучик келіп Атлетикке екі мәрте Кубок жеңіп берді (1955 және 1958 жылдар). 1956 жылы Атлетик [[Манчестер Юнайтед]]ке қарсы еурокубоктерде дебют жасады. 1960-1980-шы жж. Испания чемпионатында үштен көп легионерлер ойнауға тыйым салынды. Бұл проблеманы белгілі [[Реал Мадрид]] және [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]] ойыншыларға екі азаматтық берумен шешсе ([[Альфредо ди Стефано|Альфредо Ди Стефано]], Ференц Паскас, Жозе Сантамария және Ладислао Кубала), Атлетик шетелде туған басктерді және Баск елінде туған басқа ұлтты ойыншыларды құрамаға алумен шешкен (Армандо Меродио, [[Хесус Мария Переда]], Мигел Джонс және Хосе Эулохио Гарате). Бұл шешім 1960-шы жж. тек қана бір Кубокты жеңу нәтижесін берді (1969 жыл). 1970-шы жж. клуб тағы да жалғыз мәрте Кубок иегері атанды. 1976 жылғы [[Реал Сосьедад]]қа қарсы ойында клуб ойыншылары Ирибар және Кортабаррия Баск туын ортаға орналастырды. Бұл жағдай [[Франсиско Франко]]ның қайтыс болуынан кейінгі алғашқы ту орналастыру рәсімі болды. 1977 жылы клуб [[УЕФА кубогы 1976/77|УЕФА Кубогының]] финалына дейін жетті (финалда [[Ювентус]]тан жеңілді). Бұдан кейін байырғы атауын өзіне қайта қойды. 1981 жылы клуб бас бапкері боп Хавьер Клементе тағайындалды. Ол клубтың үздік құрамы жиналу кезеңімен тұспа-тұс келді. Бұл кезде клубта жас басктер Сантьяго Уркиага, Мигель де Андрес, Исмаэль Уртуби, Эстанислао Арготе және Андони Цубицарреталарға ардагер ойыншылар Дэни және Гойкоетксе қосылды. Алғашқы маусымда клуб оның баптауымен 4-нші орынға қол жеткізді. 1983 жылы Атлетик Ла Лиганы, ал 1984 Ла Лига мен Кубокты жеңіп дубль жасады. 1985 және 1986 жылдары клуб чемпионатты 3-нші және 4-нші орындарда бітірді. Клементе командасының стилі агрессивты ойынымен, Гойкойетксенің персонификациясымен есте қалды. Оның командасында екі қорғаушы планындағы жартылай қорғаушы екі қорғаушы мен соңғы қорғаушының алдында ойнады. Команданың бұл стилін критиктер қатал, бірақ тиімді стиль ретінде қабылдады. Клементе кеткен соң клуб әзірше Ла Лига жеңімпазы болған жоқ. Юпп Хайнкес (2001–2003) пен Эрнесто Вальверде (2003–2005) баптаған соң, клуб 2005–06 және 2006–07 маусымдарында [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лигада]] қалуға таласты. 2006 жылы Атлетик шешуші ойында [[Депортиво Ла-Корунья|Депортивоға]] жеңіліп, [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лигада]] қалуға мүмкіндіктері азая бастады. Сол кезде клубты баптауға қайта Клементе келіп клуб чемпионатта орнын сақтап қалды. Бұндай нәтижеге қарамастан Атлетик басшылығы Клементемен келісім-шартты ұзартқан жоқ. Келесі жылы клуб чемпионатта өзінің ең жаман нәтижесіне жетті. Бірақ келесі жылғы Ла Лигаға жолдама алу үшін ойында Атлетик [[Леванте (футбол клубы)|Левантены]] 2:0 есебімен жеңді. 2008–09 жж. маусымда Атлетик чемпионатты орташа нәтижемен бітірді. Осы жылы клуб Испания Кубогының финалына дейін жетті. Финалда Атлетик [[Барселона (футбол клубы)|Барселонаға]] 4-1 есебімен жеңілді. Бұның арқасында клуб жаңадан құрылған [[УЕФА Еуропа Лигасы]]на жолдама алды. 2009–10 жж. маусымда Атлетик чемпионат пен еурокубоктерде орташа нәтиже көрсетті. Ла Лигада өз алаңында [[Реал Мадрид]]ты жеңсе де, өзімен деңгейі бірдей командалармен тең ойнап ұпай жоғалтты. Еуропа Лигасында клуб бельгиялық [[Андерлехт (футбол клубы)|Андерлехтке]] жеңіліп қалды. Бұл маусымда клубқа жаңа жас ойыншылар келіп (Хави Мартинес, Маркель Сусаета, Оскар де Маркос, Фернандо Льоренте және Икер Муниаин), кейбір ардагер ойыншылар карьерасын бітірді (Хосеп Этксеберрия және Франсиско Есте). 2010–11 жж. маусымда Атлетик басшылығы клубтың еурокубоктерде жолдама алуға мақсат қойды. Осы маусымда клуб матчтарды әрқалай өткізседе, Атлетиктың [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]на жолдама алуға әлі мүмкіндігі болды. Шешуші ойында клуб [[Эспаньол]]ды жеңсе де, Атлетик чемпионатта алтыншы орынға ие болды. [[Сурет:Oscar de Marcos 2012.jpg|thumb|right|200px|[[Оскар де Маркос]] [[Мәскеу]]дегі ойында. 2012 жыл]] 2011-12 жж. маусымның алдында Атлетик клубында президенттік сайлау өтті. Бұл сайлауда екі басты үміткер - сол жылғы клуб президенті Фернандо Гарсия Макуа мен клубтың бұрынғы ойыншысы Хосу Уррутия болды. Бұл сайлауда Уррутия клубқа бұрынғы [[Чили Ұлттық футбол құрама командасы|Чили]] және [[Аргентина Ұлттық футбол құрамасы|Аргентина]] құрамаларының бапкері Марсело Бьелсаны шақыру уәдесімен жеңіске жетті. Уррутия уәдесінде тұрып, клубқа Марсело Бьелса келді. Бьелса клубқа келісімен дәстүрлі емес құрылымдар мен тактикаларды қолдана бастады. Кейбір ойыншылар өзінің позициясынан өзгеше жерде ойнай бастады. Оның ішінде - [[Футболдан 2010 жылғы әлем біріншілігі|Әлем чемпионы]] Хави Мартинес өз позициясын жартылай қорғаушыдан жасампаз орталық қорғаушыға, Оскар де Маркос жартылай қорғаушыдан сол қорғаушыға ауыстырды. Басында бұл өзгертулер клубқа жақсы нәтиже алып келмей, клубтың шоқ жұлдыздарының бірі - [[Андер Эррера]] жарақаттанды. Күзге қарай клуб ойыншылары өзгертулерге үйреніп, Ла Лига мен еурокубоктерде үздік ойнады. Клуб [[Реал Сосьедад]]ты, [[Пари Сен-Жермен]]ді, [[Осасуна]]ны және [[Севилья|Севильяны]] жеңіп, [[Валенсия (футбол клубы)|Валенсия]] мен [[Барселона (футбол клубы)|Барселонамен]] тең ойнады. Клуб [[УЕФА Еуропа Лигасы]]ның 1/32 раундында [[Локомотив (футбол клубы, Мәскеу)|Локомотивты]] жеңіп, жарыста қатысуын жалғастырды. Атлетик келесі раундта сенсациямен [[Олд Траффорд]]та [[Манчестер Юнайтед]]ті 3–2 есебімен жеңіп, өз алаңында 2-1 есебімен тағы да жеңді. Фернандо Льоренте мен Оскар де Маркос екі ойындада доп соқты. Ширек финалдың алғашқы ойынында клуб [[Шальке 04]]тен 72-ші минутқа қарай [[Рауль Гонсалес]]тің добынан кейін жеңіліп жатып, ойынның соңына қарай 4-2 есебімен жеңді. Жауапты ойында Атлетик 2-2 есебімен тең ойнап, жартылай финалға шықты. Жартылай финалда клуб [[Спортинг Лиссабон]]мен кездесті. Алғашқы ойында 2-1 есебімен жеңілсе де, Атлетик 89-шы минуттағы Льорентенің добынан кейін, өз алаңында 3-1 есебімен жеңіп финалға шықты. [[Сурет:Bilbao fans.JPG|thumb|left|200px|Атлетик жанкүйерлері Еуропа Лигасының [[Бухарест]]те өткен финалында]] Бухаресттің Арена Натионала стадионында өткен ойында Атлетик [[Радамель Фалькао]]ның доптарынан кейін 3-0 есебімен ойсырай жеңілді. Ойсырай жеңілуге қарамастан клубта әлі де Ла Лига мен Кубокта үздік өнер көрсетуге мүмкіндігі болды. 2012 жылғы Испания Кубогының финалына шығып, 2009 жылдағыдай [[Барселона (футбол клубы)|Барселонаға]] тағы да жеңілді. Бұл нәтижесінің арқасында клуб чемпионатты 10-ыншы орында бітірседе, 2012-13 жж. УЕФА Еуропа лигасына жолдама алды. 2012-13 жж. маусымының басы Атлетик клубында тұрақсыздық кезеңі ретінде есте қалды. Клубтың көптеген талантты футболшыларын БАҚ өкілдері Англия, Италия, Германия клубтарына құдалады. Оның ішінде клубпен келісім-шартын ұзартпаған Фернандо Льоренте мен Хави Мартинесте болды. Осы екі ойыншы келісім-шартты ұзартудан бас тартты. Бұл таласта клуб басшылығы өз айтқанынан қайтпауды шешті. Келісім-шарттың пункті бойынша ойыншы басқа клубқа өту үшін өз келісім-шартын сатып алуы тиіс екен. Мартинес Атлетик басшылығын келіспеуіне қарамастан бұл пункті орындап [[Бавария (футбол клубы)|Бавария]] футбол клубымен келісім-шарт жасасты. Льоренте бұл пункті орындамай, клуб қарамағында қалды. Атлетиктегі соңғы маусымын екі ойыншы клубтың басқа ойыншыларын бөлек өткізді. Марсело Бьелсаның клубтың жаңа оқу полигонын салып жатқан мердігерлермен сөзге келіп қалуы бұл жағдайды күрделендірді. Бұл жағдай БАҚ өкілдеріне жетіп, клубтағы жағдай оданда бетер ушығып кетті. Бұл дауда Бьелса өз айтқанынан қайтып, жағдай шешімін тапты. Бұған қарамастан Атлетик клубы бұл маусымға дұрыс құрам құрай алмады. Команданың бірнеше ойыншылардың жарақат алуы, көптеген талантты ойыншылардың кетуі осы маусымдағы басында жаман нәтижелер алып келді. Бьелсаның әлсіз қорғаушылардың орнына жартылай қорғаушыларды қолдану тактикасы Льоренте мен Адуриссыз командаға көмектесе алмады. Атлетик алғашқы жеті ойынында 21 доп соқса да, есесіне 18 доп жіберді. Еуропа Лигасының топтық кезеңіне шығуына қарамастан, Атлетик топта 4 ойыннан 1 ұпайға ғана қол жеткізді. Жалғыз ұпайды клуб Израильдік [[Хапоэль Кирьят-Шмона]]мен өткен өз алаңындағы ойында алды. Кубокта команда күтпеген жерден [[Эйбар ФК|Эйбар]] клубына жеңіліп қалды. Басты допты Эйбар сапында бұрынғы Атлетик Бильбао Б ойыншысы Микель Арруабаррена соқты. Бір аптадан кейін клуб соңғы еурокубоктағы ойынында [[Спарта (футбол клубы, Прага)|Спарта Прагамен]] 0-0 есебімен тең түсті. Енді тек лигаға назар салса да, клуб әлі де тұрақсыз өнер көрсетті. Клуб ойындарда доп иелігімен басым және сәт тудырудан басым болса да, Бьелсаның жүйесінің кесірінен Атлетик ойыншылары шаршап, керек емес доптарды жібере бастады. Клуб өз алаңында [[Атлетико Мадрид]]ты жеңгенімен, одан кейін [[Реал Сарагоса]]дан, [[Райо Вальекано]]дан және [[Эспаньол]]дан жеңілді. Қайтадан клуб наурыз айының ішінде Осасунаны, [[Валенсия (футбол клубы)|Валенсияны]] және [[Гранада (футбол клубы)|Гранада]]ны жеңді. Бұл жеңістер клубтың Сегундаға шығып қалу мүмкіндігін азайтты. Клубтың негізгі қорғаушысы [[Фернандо Аморебьета]] жарақатынан кейін, Бьелса бұл позицияны толықтыру үшін жас француз Эмерик Ляпортты негізгі құрамға қосты. Ол өзінің тәжірибесіздігіннен (оның ішінде екі қызыл қағаз) Атлетик басты ойындарда жеңілді. Бұған қарамастан клуб басшылығы оның болашағынан зор үміт күтіп келісім-шартты ұзартты. Осы маусымда клуб жастар құрамасы алғаш рет Сегундаға шығуға мүмкіндік алды. Бұл нәтижемен клуб жастар құрамасы алғаш рет резервттік құрамнан қарағанда үздік өнер көрсетті. Соңғы маусымда клубта басты рөл атқармаған [[Фернандо Льоренте]] қысқы трансфер соңында [[Ювентус]]ке өтті. Клубтың басқа жұлдызы - Аморебьета осы трансфер кезеңінде [[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]] клубының сапына өтті. Бапкер Бьелса, шабуылшы Льоренте және қорғаушы Аморебьета кеткен соң клуб өз сапын трансфер нарығында толтырғысы келді. Трансферлік маусымды клуб жаңа бапкермен келісім-шарт жасасумен бастады. Ол Атлетиктың бұрынғы ойыншысы Эрнесто Вальверде болды. Одан кейін клуб [[Реал Бетис]]тен қақпашы [[Беньят Эчеберрия]]ны, қорғаныс ортасын нығайту үшін [[Хаби Этксейте]] мен [[Микель Баленсиага]]ны сатып алды. Трансферлік айна соңында клуб шабуылшы [[Ариц Адурис]]ке көмек ретінде Осасуна шабуылшысы [[Энрике Сола]]мен келісім-шарт жасасты. Осы нығайтулар және Атлетиктың жас ойыншылар кадры команда құрамын осы маусымға толық дайын етті. 2013-14 жж. маусымын клуб сәтті өткізіп, чемпионатта 4-інші орынға қол жеткізді. Бұл командаға [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасында]] өнер көрсетуге жолдама алып берді. Бұл маусымда [[Андер Эррера]]ның жұлдызы жанып, оған көптеген клубтар құдаласты. Жазғы трансфер кезінде клуб [[Манчестер Юнайтед]]ке ойыншыны 36 миллион еуроға сатты. Бұл [[Луи ван Галь]]дың Манчестер Юнайтедтегі алғашқы сатып алған ойыншысы болды. 2014–15 жылғы Испания Кубогында клуб финалға дейін жетіп, тағы да [[Барселона (футбол клубы)|Барселонаға]] жеңілді (есеп 3-1). Испания Суперкубогының алғашқы ойынында Атлетик Сан-Маместе [[Барселона (футбол клубы)|Барселонаны]] 4-0 есебімен ойсырай ұтты. Жауапты ойында Атлетик 1-1 есебімен тең түсіп, 1984 жылдан кейінгі алғашқы титулына қол жеткізді. == Дербилер == Клубтың басты қарсыластарымен ойындары дербиге айналған. Бұлар: «[[Осасуна]]» және «[[Реал Сосьедад]]» клубтарымен ойын - Басктік дерби ({{lang-es|Derbi Vasco}};{{lang-eu|Euskal derbia}}). == Жетістіктері == === Ұлттық титулдар === * '''[[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лига]]''' ** '''Чемпион''' ('''8'''): 1929/30, 1930/31, 1933/34, 1935/36, 1942/43, 1955/56, 1982/83, 1983/84. * '''[[Футболдан Испания Кубогы|Копа дель Рей]]''' ** '''Чемпион''' ('''23'''): 1903, 1904, 1910, 1911, 1914, 1915, 1916, 1921, 1923, 1930, 1931, 1932, 1933, 1943, 1944, 1944/45, 1949/50, 1955, 1956, 1958, 1969, 1972/73, 1983/84. * '''[[Футболдан Испания суперкубогы|Испания суперкубогы]]''' ** '''Чемпион''' ('''2'''): 1984, 2015. * '''Эва Дуарте Кубогы''' ** '''Чемпион''' ('''1'''): 1950. === Дүниежүзілік титулдар === * '''УЕФА Еуропа лигасы''' ** ''Финалист'' (''2''): 1976/77, 2011/12. * '''[[Кішкене Әлем Кубогы]]''' ** '''Чемпион''' ('''1'''): 1967. === Басқа титулдар === * '''Латын Кубогы''' ** ''Финалист'' (''1''): 1956. * '''Иберия Кубогы''' ** ''Финалист'' (''1''): 1983. * '''Баск Кубогы''' ** '''Иегері''' ('''1'''): 1935. * '''Виская чемпионаты''' ** '''Чемпион''' ('''17'''): 1914, 1915, 1916, 1920, 1921, 1923, 1924, 1925, 1926, 1928, 1929, 1931, 1932, 1933, 1934, 1939, 1940. ==Сілтемелер== [[Санат:Испания футбол клубтары]] [[Санат:Алфавит бойынша футбол клубтары]] kiju1j26mj80ogj8ahyc04t9diidmen 0 552037 3483955 3348312 2025-06-27T14:41:51Z Makenzis 71333 3483955 wikitext text/x-wiki {{Футбол клубы |атауы = {{flagicon|Spain}} [[Сурет:Flag of the Valencian Community (2x3).svg|23px]] Вильярреал |ағымдағы маусым = |логотипі = |толық атауы = ''«Вильярреал» футбол клубы ({{lang-es|Villareal Club de Fútbol S.A.D.}}, {{lang-ca|Villa-real Club de Futbol S.A.D.}})'' |лақап аты = "El Submarino Amarillo (Сары түсті сүңгуір қайық)" |құрылған = 1923 |стадионы = {{flagicon|Spain}} Эстадио де ла Серамика |сыйымдылығы = 23 500 |иесі = {{flagicon|Spain}} Фернандо Роч Альфонсо |президенті = {{flagicon|Spain}} Фернандо Роч Альфонсо |жаттықтырушы = {{flagicon|Spain}} [[Кике Сетьен]] |капитаны = |рейтингі = '''30-шы орын''' [[Таблица коэффициентов УЕФА#Рейтинг команд|УЕФА]]<ref>{{cite web|url=https://www.uefa.com/memberassociations/uefarankings/club/#/yr/2021|title=UEFA rankings for club competitions.|publisher=''uefa.com''|lang=en|accessdate=2021-03-09}</ref> |жарыс = [[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лига]] |маусым = 2024/25 |орын = 5 орын |сайты = [http://www.villarealcf.es/ Ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100926140857/http://www.villarealcf.es/ |date=2010-09-26 }} |kit_alt1 = |pattern_la1 = |pattern_b1 = _villarreal1213h |pattern_ra1 = |pattern_sh1 = |pattern_so1 = |leftarm1 = FFFF00 |body1 = FFFF00 |rightarm1 = FFFF00 |shorts1 = FFFF00 |socks1 = FFFF00 |kit_alt2 = |pattern_la2 = |pattern_b2 = _villarreal1213a |pattern_ra2 = |pattern_sh2 = |pattern_so2 = |leftarm2 = 000064 |body2 = 000064 |rightarm2 = 000064 |shorts2 = 000064 |socks2 = 000064 }} '''Вильярреал''' ({{lang-es|Villareal Club de Fútbol S.A.D.}}, {{lang-ca|Villa-real Club de Futbol S.A.D.}}) — [[Вильярреаль-де-Уэрва|Вильярреаль]] қаласындағы [[Испания|испан]] [[футбол клубы]]. ==Тарихы== ===Алғашқы жылдар=== Вильярреал [[1923 жыл]]дың [[10 наурыз]]ында '''Villareal CD''' спорт клубы ретінде құрылды. Сол жылы стадионды 60 [[песета]]ға жалдап, билет бағасын ерлерге жарты песета, балаларға песетаның төрттен бір бөлігі ретінде қойды. Алғашқы ойынын клуб 1923 жылдың [[21 қазан]]ында [[Кастельон ФК|Кастельон]] клубына қарсы ойнады. Вильярреалдың алғашқы формасы ақ және қара түстерден тұрды. === 1929 - 2000 === Вильярреал 1929-30 жж. аралығы Валенсия аймағының жарыстарында өнер көрсетті. 1934-35 жылғы маусымда Вильярреал Екінші дивизионға шығу ойынында [[Картахена]]ға жеңіліп қалды. [[Испан азамат соғысы]] алдында клуб келесі маусымда аймақтың Бірінші дивизионын жеңді. Соғыс біткен соң клуб [[1939 жыл]]дан [[1951 жыл]]ға дейін тағы да Екінші дивизионда өнер көрсетті. [[1942 жыл]]ы Вильярреал атауын '''Villareal CAF'''қа ауыстырып, жаңа сары түсті формамен ойнай бастады. Клуб атауындағы «F» әрпі ''Foghetcaz'' сөзін, яғни [[жеңіл атлетика]] клубы деген мағына берді. [[1954 жыл]]ы Вильярреал тағы да өзінің атауы мен эмблемасын өзгертті. [[1956 жыл]]ы клуб Бірінші аймақтық лигасын жеңіп, Терсера лигада өнер көрсету құқығына ие болды. 1960-61 жылғы маусымда Вильярреал 14 орында тұрақтап, қайтадан Бірінші дивизионға төмендетілді. Клуб қазіргі атауы мен эмблемасы [[1966 жыл]]дың [[жаз]]ында қолданысқа енгізілді. 1966-67 жылғы маусымда Вильярреал қайтадан Терсера Лигасына оралды. [[1970 жыл]]ы клуб алғаш рет Сегунда Бға жолдама алды. 1975-76 жж. маусымда клуб Терсера до Регионалеске дейін төмендетіліп, келесі маусымда қайта оралды. 1986–87 жылғы маусымда Вильярреал Сегунда Лига Бға дейін көтерілді. [[1990 жыл]]ы ол жарысты 18-ші орынмен бітіріп, қайтадан Терсера лигаға оралды. Клуб Сегунда Бны екінші орынмен бітіріп, алғаш рет Сегундаға жолдама алды. 1992-93 жылғы маусымда Вильярреал Сегундада төмен орындар алды. Бірақ 1997-98 жылғы маусымда клуб Сегундада төртінші орынға қол жеткізіп, Ла Лигаға жолдама алу ойынына қатысу құқығына ие болды. Ол ойында Вильярреал [[Компостела]]мен екі рет тең түсіп (есеп 1:1; 0:0), қонақтағы доп бойынша жеңіске жетті. Вильярреал Ла Лигадағы алғашқы ойынын [[1998 жыл]]дың [[31 тамыз]]ында [[Реал Мадрид]]ке қарсы өткізді. Өз алаңындағы алғашқы ойынын бір аптадан кейін [[Сельта]]ға қарсы ойнады. Бұл маусым Вильярреал үшін қиын болып, 1999-2000 жылғы маусымда клуб Аделанте лигаға төмендетілді. Бұған қарамастан Вильярреал сол жылы Аделантеде үшінші орын алып, Ла Лигаға қайта оралды. === Соңғы жылдары === [[13 мамыр]], Вильярреал [[Атлетико Мадрид]]ке жеңілгеннен кейін, Лига Аделантеге дейін төмендетілді. Сәтсіз маусымнан кейін клуб тағы бір жаман хабар алды. [[6 маусым]], Вильярреалдың сол кездегі бас бапкері - [[Мануэль Пресиадо]] [[Миокард инфаркты|жүрек талмасынан]] қайтыс болды. Бұдан басқа бас жұлдыздарының жаппай клубтан кетуі басталды (оның ішінде [[Борха Валеро]], [[Диего Лопес Родригес]], [[Джузеппе Росси]] және [[Нилмар]] болды). Сегундадағы бір жылынан кейін Вильярреал лигада екінші орынға қол жеткізіп ([[Эльче]]ден кейін), Ла Лигаға қайта оралды. Клуб 2013-14 жылғы Ла Лиганы жақсы бастады; Вильярреал өзінің алғашқы үш ойынын ұтты. Жеңісті серия [[Реал Мадрид]]ке 1:0 есебімен жеңілісінен кейін аяқталды. Осы маусымды Вильярреал 6-ншы орынмен аяқтап, Испанияның атынан [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасының]] іріктеу кезеңіне жолдама алды. 2014-15 жылғы маусымды Вильярреал тағы да 6-ншы орынмен аяқтады. == Дербилер == Клубтың басты қарсыластарымен ойындары дербиге айналған. Бұлар: «[[Валенсия (футбол клубы)|Валенсия]]» клубымен ойын - Бірлестік дербиі ({{lang-es|Derby de la Communitát}}) және «[[Кастельон]]» клубымен ойын - Провинциялық дерби ({{lang-es|Derby de la Plana}}). ==Жетістіктері== ===Ұлттық=== *'''[[Футболдан Испания чемпионаты|Ла Лига]]''' **''Күміс жүлдегер (1):'' 2007–08 *'''[[Сегунда Лига]]''' **''Жеңімпаз (3):'' 1997–98, 1999–00, 2012–13 *'''[[Сегунда Лига Б]]''' **''Күміс жүлдегер (2):'' 1987–88, 1991–92 *'''[[Терсера Лига]]''' **'''Жеңімпаз (1):''' 1970 ===Еурокубоктар=== *'''[[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]''' **''Жартылай финалист (1):'' 2005–06 *'''[[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Кубогы/УЕФА Еуропа Лигасы]]''' **''Жеңімпаз (2):'' 2020/21 *'''[[Интертото Кубогы|УЕФА Интертото Кубогы]]''' **'''Жеңімпаз (2):''' 2003, 2004 ==Танымал футболшылар== \Бұл ойыншылар «Вильярреал» сапында 100 немесе одан да көп матч өткізгендер, клубпен бірге турнир сұрмергендер атанғандар, халықаралық турнирлерге және өз елдерінің ұлттық құрамасында ойнаған ойыншылар. {|width=100% | * {{flagicon|Spain}} Кике Альварес * {{flagicon|Spain}} Серхио Асенхо * {{flagicon|Spain}} Хави Вента * {{flagicon|Spain}} Виктор Фернандес * {{flagicon|Spain}} Марио Гаспар * {{flagicon|Spain}} Альваро Гонсалес * {{flagicon|Spain}} Антонио Гуайре * {{flagicon|Spain}} Хавьер Кальеха * {{flagicon|Spain}} Кани * {{flagicon|Spain}} Жоан Капдевила * {{flagicon|Spain}} [[Санти Касорла|Санти Касорла]] * {{flagicon|Spain}} Саму Кастильехо * {{flagicon|Spain}} Хауме Коста * {{flagicon|Spain}} Анхель Лопес * {{flagicon|Spain}} [[Диего Лопес Родригес|Диего Лопес]] * {{flagicon|Spain}} Хорхе Лопес * {{flagicon|Spain}} Хосе Мари * {{flagicon|Spain}} [[Жерар Морено]] | * {{flagicon|Spain}} Томас Пина * {{flagicon|Spain}} [[Пепе Рейна|Пепе Рейна]] * {{flagicon|Spain}} Виктор Руис * {{flagicon|Spain}}/{{flagicon|Brazil}} [[Маркус Сенна|Маркос Сенна]] * {{flagicon|Spain}} Бруно Сориано * {{flagicon|Spain}} Ману Тригерос * {{flagicon|Spain}} Хосико * {{flagicon|Argentina}}/{{flagicon|Spain}} Родольфо Арруабаррена * {{flagicon|Argentina}}/{{flagicon|Italy}} Матео Мусаккио * {{flagicon|Argentina}} Рикельме, Хуан Роман Рикельме * {{flagicon|Argentina}}/{{flagicon|Spain}} Гонсало Родригес * {{flagicon|Argentina}}/{{flagicon|Italy}} [[Хуан Пабло Сорин]] * {{flagicon|Argentina}} Рамиро Фунес Мори * {{flagicon|Bolivia}}/{{flagicon|Spain}} Хуан Пенья * {{flagicon|Brazil}} Нилмар * {{flagicon|Italy}}/{{flagicon|USA}} Джузеппе Росси * {{flagicon|Colombia}} [[Карлос Бакка|Карлос Бакка]] | * {{flagicon|Mexico}} Хавьер Акино * {{flagicon|Mexico}}/{{flagicon|Spain}} [[Джовани дос Сантос|Джовани дос Сантос]] * {{flagicon|Mexico}}/{{flagicon|Spain}} [[Джонатан дос Сантос|Джонатан дос Сантос]] * {{flagicon|Mexico}}/{{flagicon|Argentina}} Гильермо Франко * {{flagicon|Nigeria}}/{{flagicon|Spain}} Икечукву Уче * {{flagicon|Nigeria}} Самуэль Чуквуезе * {{flagicon|Paraguay}}/{{flagicon|Spain}} Эрнан Перес * {{flagicon|Russia}}/{{flagicon|Spain}} [[Денис Дмитриевич Черышев|Денис Черышев]] * {{flagicon|Saudi Arabia}} Салим аль-Давсари * {{flagicon|Serbia}} [[Антонио Рукавина|Антонио Рукавина]] * {{flagicon|Turkey}} Нихат Кахведжи * {{flagicon|Uruguay}}/{{flagicon|Spain}} [[Диего Годин|Диего Годин]] * {{flagicon|Uruguay}}/{{flagicon|Spain}} [[Диего Форлан|Диего Форлан]] * {{flagicon|France}}/{{flagicon|Portugal}} Робер Пирес * {{flagicon|Chile}}/{{flagicon|Argentina}} Матиас Фернандес * {{flagicon|Ecuador}} [[Антонио Валенсия|Антонио Валенсия]] |} ==Сілтемелер== [[Санат:Испания футбол клубтары]] [[Санат:Алфавит бойынша футбол клубтары]] [[Санат:1923 жылы құрылған футбол клубтары]] nf2q2satmipe6q7mir06ihchmc85258 0 557115 3483934 3373957 2025-06-27T13:48:14Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483934 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = | төл есімі = | суреті = | сурет тақырыбы = | сериясы = | ғаламы = | авторлары = | негізделген = | шабыт көзі = | бейімделген = | сомдаған = | дыбыстаған = | алғаш көрінуі = | соңғы көрінуі = | пайда болулары = | шын есімі = | толық аты = | лақап аты = | түрі = | жынысы = | мәртебесі = | жасы = | туған күні = | туған жері = | қайтыс болған күні = | қайтыс болған жері = | өлім себебі = | планетасы = | отаны = | ұлты = | мекенжайы = | кәсібі = | тиесілігі = | лауазымы = | атағы = | жұбайы = | балалары = | әкесі = | анасы = | туыстары = | ғашығы = | иесі = | тәлімгері = | достары = | одақтастары = | ізбасарлары = | қарсыластары = | дүниетанымы = | қызығушылықтары = | қабілеттері = | ұрыс стилі = | қаруы = | көлігі = | ресми сайты = }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] t486d105qj36zxdpmj4gus4tegpvvro 3483935 3483934 2025-06-27T13:48:45Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483935 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = | суреті = | сурет тақырыбы = | сериясы = | ғаламы = | авторлары = | негізделген = | шабыт көзі = | бейімделген = | сомдаған = | дыбыстаған = | алғаш көрінуі = | соңғы көрінуі = | пайда болулары = | шын есімі = | толық аты = | лақап аты = | түрі = | жынысы = | мәртебесі = | жасы = | туған күні = | туған жері = | қайтыс болған күні = | қайтыс болған жері = | өлім себебі = | планетасы = | отаны = | ұлты = | мекенжайы = | кәсібі = | тиесілігі = | лауазымы = | атағы = | жұбайы = | балалары = | әкесі = | анасы = | туыстары = | ғашығы = | иесі = | тәлімгері = | достары = | одақтастары = | ізбасарлары = | қарсыластары = | дүниетанымы = | қызығушылықтары = | қабілеттері = | ұрыс стилі = | қаруы = | көлігі = | ресми сайты = }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] pcxlmgm1rl8bvypy9bd91h7kum3fjew 3483936 3483935 2025-06-27T13:49:39Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483936 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = | суреті = | сурет тақырыбы = | сериясы = | ғаламы = | авторлары = | негізделген = | шабыт көзі = | бейімделген = | сомдаған = | дыбыстаған = | алғаш көрінуі = | соңғы көрінуі = | пайда болулары = | шын есімі = | толық аты = | лақап аты = | түрі = адам | жынысы = әйел | мәртебесі = | жасы = | туған күні = | туған жері = | қайтыс болған күні = | қайтыс болған жері = | өлім себебі = | планетасы = | отаны = | ұлты = | мекенжайы = | кәсібі = | тиесілігі = | лауазымы = | атағы = | жұбайы = | балалары = | әкесі = | анасы = | туыстары = | ғашығы = | иесі = | тәлімгері = | достары = | одақтастары = | ізбасарлары = | қарсыластары = | дүниетанымы = | қызығушылықтары = | қабілеттері = | ұрыс стилі = | қаруы = | көлігі = | ресми сайты = }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] 830ukqqr5u6q5qbtj3ghhhtn4a1sm1o 3483937 3483936 2025-06-27T13:50:18Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483937 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = | суреті = | сурет тақырыбы = | сериясы = | ғаламы = | авторлары = | негізделген = | шабыт көзі = | бейімделген = | сомдаған = | дыбыстаған = | алғаш көрінуі = | соңғы көрінуі = | пайда болулары = | шын есімі = | толық аты = | лақап аты = | түрі = адам | жынысы = әйел | мәртебесі = | жасы = | туған күні = | туған жері = | қайтыс болған күні = | қайтыс болған жері = | өлім себебі = | планетасы = | отаны = | ұлты = | мекенжайы = | кәсібі = | тиесілігі = | лауазымы = | атағы = | жұбайы = | балалары = | әкесі = | анасы = | туыстары = | ғашығы = Джон Сноу | иесі = | тәлімгері = | достары = | одақтастары = | ізбасарлары = | қарсыластары = | дүниетанымы = | қызығушылықтары = | қабілеттері = | ұрыс стилі = | қаруы = | көлігі = | ресми сайты = }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] 790a76swhg7awz4cvie9znif4omedqj 3483938 3483937 2025-06-27T13:55:58Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483938 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = | суреті = | сурет тақырыбы = | сериясы = | ғаламы = | авторлары = | негізделген = | шабыт көзі = | бейімделген = | сомдаған = | дыбыстаған = | алғаш көрінуі = | соңғы көрінуі = | пайда болулары = | шын есімі = | толық аты = | лақап аты = | түрі = адам | жынысы = әйел | мәртебесі = | жасы = | туған күні = | туған жері = | қайтыс болған күні = | қайтыс болған жері = | өлім себебі = | планетасы = | отаны = | ұлты = | мекенжайы = | кәсібі = | тиесілігі = | лауазымы = | атағы = | жұбайы = | балалары = | әкесі = | анасы = | туыстары = | ғашығы = Джон Сноу | иесі = | тәлімгері = | достары = | одақтастары = | ізбасарлары = | қарсыластары = | дүниетанымы = | қызығушылықтары = | қабілеттері = | ұрыс стилі = | қаруы = | көлігі = | ресми сайты = }} {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = Daenerys Targaryen | суреті = Daenerys_Targaryen_Emilia_Clarke.jpg | сурет тақырыбы = Дейенерис Таргариен рөлінде Эмилия Кларк | сериясы = [[Тақтар ойыны]] | ғаламы = [[Westeros]] / [[Essos]] | авторлары = [[Джордж Р. Р. Мартин]] | негізделген = ''[[Мұз бен от туралы жыр]]'' романдарындағы кейіпкер | шабыт көзі = — | бейімделген = ''[[Тақтар ойыны (телесериал)|Тақтар ойыны]]'' | сомдаған = [[Эмилия Кларк]] | дыбыстаған = — | алғаш көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (1-маусым, 1-бөлім) | соңғы көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (8-маусым, 6-бөлім) | пайда болулары = ''Мұз бен от туралы жыр'' кітаптары және ''Тақтар ойыны'' телесериалы | шын есімі = Дейенерис Таргариен | толық аты = Дейенерис Шторм туған, Андалдар мен Алғашқы Адамдардың патшайымы, Үлкен теңіздің қожайыны, Сарқыраған тастың мұрагері, Дракаенис, Азат етуші, Дракондардың анасы | лақап аты = Дей, Дрәкондар Анасы, Азат етуші, Тізбектерді Үзуші | түрі = Адам | жынысы = Әйел | мәртебесі = Қайтыс болған | жасы = ~23 жас (өлім кезінде) | туған күні = 282 AL (Aegon's Landing) | туған жері = Айдаһар тасы (Dragonstone) | қайтыс болған күні = 305 AL | қайтыс болған жері = Қызыл қамал, Қызыл Қамал (King's Landing) | өлім себебі = [[Джон Сноу]] қолынан қаза тапты | планетасы = — | отаны = Таргариен әулеті (Вестерос) | ұлты = Вестеростық | мекенжайы = Меерин, кейін Қызыл Қамал | кәсібі = Тақ мұрагері, қолбасшы, патшайым | тиесілігі = Таргариен үйі | лауазымы = Патшайым | атағы = Дракондардың Анасы, Азат етуші | жұбайы = [[Кхал Дрого]] (қайтыс болған) | балалары = Дракондар: Дрогон, Визерион, Рейгал | әкесі = [[Аерис II Таргариен]] (Жабайы Патша) | анасы = [[Рейла Таргариен]] | туыстары = [[Визерис Таргариен]] (ағасы), [[Рейгар Таргариен]] (ағасы), [[Джон Сноу|Эйгон Таргариен]] (жиені) | ғашығы = [[Джорах Мормонт]], [[Дарио Нахарис]], [[Джон Сноу]] | иесі = — | тәлімгері = Миссандея, Тирион Ланнистер (кеңесшілер) | достары = [[Сив Миссандея]], [[Сұр Құрт]], [[Джорах Мормонт]] | одақтастары = Дотракийлер, Азат етілгендер, Тирион, Джон Сноу | ізбасарлары = Құлдардан азат болған халық | қарсыластары = Ланнистерлер, құл иелері, Ақ жаяу жүргіншілер | дүниетанымы = Азаттық пен әділет үшін, кейін абсолютті билік үшін | қызығушылықтары = Әлемді өзгерту, құлдықты жою | қабілеттері = Саяси жетекшілік, шабыттандыру, отқа төзімділік | ұрыс стилі = Тактикалық басшылық, айдаһар арқылы шабуыл | қаруы = Дракондар | көлігі = Дрогон (айдаһар) | ресми сайты = [https://www.hbo.com/game-of-thrones HBO сайтындағы беті] }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] j3utzchrehelallc7nkmf0jzquth1dt 3483939 3483938 2025-06-27T13:57:23Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483939 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = Daenerys Targaryen | суреті = Daenerys_Targaryen_Emilia_Clarke.jpg | сурет тақырыбы = Дейенерис Таргариен рөлінде Эмилия Кларк | сериясы = [[Тақтар ойыны]] | ғаламы = [[Westeros]] / [[Essos]] | авторлары = [[Джордж Р. Р. Мартин]] | негізделген = ''[[Мұз бен от туралы жыр]]'' романдарындағы кейіпкер | шабыт көзі = — | бейімделген = ''[[Тақтар ойыны (телесериал)|Тақтар ойыны]]'' | сомдаған = [[Эмилия Кларк]] | дыбыстаған = — | алғаш көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (1-маусым, 1-бөлім) | соңғы көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (8-маусым, 6-бөлім) | пайда болулары = ''Мұз бен от туралы жыр'' кітаптары және ''Тақтар ойыны'' телесериалы | шын есімі = Дейенерис Таргариен | толық аты = Дейенерис Шторм туған, Андалдар мен Алғашқы Адамдардың патшайымы, Үлкен теңіздің қожайыны, Сарқыраған тастың мұрагері, Дракаенис, Азат етуші, Дракондардың анасы | лақап аты = Дей, Дрәкондар Анасы, Азат етуші, Тізбектерді Үзуші | түрі = Адам | жынысы = Әйел | мәртебесі = Қайтыс болған | жасы = ~23 жас (өлім кезінде) | туған күні = 282 AL (Aegon's Landing) | туған жері = Айдаһар тасы (Dragonstone) | қайтыс болған күні = 305 AL | қайтыс болған жері = Қызыл қамал, Қызыл Қамал (King's Landing) | өлім себебі = [[Джон Сноу]] қолынан қаза тапты | планетасы = — | отаны = Таргариен әулеті (Вестерос) | ұлты = Вестеростық | мекенжайы = Меерин, кейін Қызыл Қамал | кәсібі = Тақ мұрагері, қолбасшы, патшайым | тиесілігі = Таргариен үйі | лауазымы = Патшайым | атағы = Дракондардың Анасы, Азат етуші | жұбайы = [[Кхал Дрого]] (қайтыс болған) | балалары = Дракондар: Дрогон, Визерион, Рейгал | әкесі = [[Аерис II Таргариен]] (Жабайы Патша) | анасы = [[Рейла Таргариен]] | туыстары = [[Визерис Таргариен]] (ағасы), [[Рейгар Таргариен]] (ағасы), [[Джон Сноу|Эйгон Таргариен]] (жиені) | ғашығы = [[Джорах Мормонт]], [[Дарио Нахарис]], [[Джон Сноу]] | иесі = — | тәлімгері = Миссандея, Тирион Ланнистер (кеңесшілер) | достары = [[Сив Миссандея]], [[Сұр Құрт]], [[Джорах Мормонт]] | одақтастары = Дотракийлер, Азат етілгендер, Тирион, Джон Сноу | ізбасарлары = Құлдардан азат болған халық | қарсыластары = Ланнистерлер, құл иелері, Ақ жаяу жүргіншілер | дүниетанымы = Азаттық пен әділет үшін, кейін абсолютті билік үшін | қызығушылықтары = Әлемді өзгерту, құлдықты жою | қабілеттері = Саяси жетекшілік, шабыттандыру, отқа төзімділік | ұрыс стилі = Тактикалық басшылық, айдаһар арқылы шабуыл | қаруы = Дракондар | көлігі = Дрогон (айдаһар) | ресми сайты = [https://www.hbo.com/game-of-thrones HBO сайтындағы беті] }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] lhtihtfit1uv8oxmdn5gu5covm1km7j 3483940 3483939 2025-06-27T13:58:28Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483940 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = Daenerys Targaryen | суреті = Daenerys Targaryen with Dragon-Emilia Clarke.jpg | сурет тақырыбы = Дейенерис Таргариен рөлінде Эмилия Кларк | сериясы = [[Тақтар ойыны]] | ғаламы = [[Westeros]] / [[Essos]] | авторлары = [[Джордж Р. Р. Мартин]] | негізделген = ''[[Мұз бен от туралы жыр]]'' романдарындағы кейіпкер | шабыт көзі = — | бейімделген = ''[[Тақтар ойыны (телесериал)|Тақтар ойыны]]'' | сомдаған = [[Эмилия Кларк]] | дыбыстаған = — | алғаш көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (1-маусым, 1-бөлім) | соңғы көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (8-маусым, 6-бөлім) | пайда болулары = ''Мұз бен от туралы жыр'' кітаптары және ''Тақтар ойыны'' телесериалы | шын есімі = Дейенерис Таргариен | толық аты = Дейенерис Шторм туған, Андалдар мен Алғашқы Адамдардың патшайымы, Үлкен теңіздің қожайыны, Сарқыраған тастың мұрагері, Дракаенис, Азат етуші, Дракондардың анасы | лақап аты = Дей, Дрәкондар Анасы, Азат етуші, Тізбектерді Үзуші | түрі = Адам | жынысы = Әйел | мәртебесі = Қайтыс болған | жасы = ~23 жас (өлім кезінде) | туған күні = 282 AL (Aegon's Landing) | туған жері = Айдаһар тасы (Dragonstone) | қайтыс болған күні = 305 AL | қайтыс болған жері = Қызыл қамал, Қызыл Қамал (King's Landing) | өлім себебі = [[Джон Сноу]] қолынан қаза тапты | планетасы = — | отаны = Таргариен әулеті (Вестерос) | ұлты = Вестеростық | мекенжайы = Меерин, кейін Қызыл Қамал | кәсібі = Тақ мұрагері, қолбасшы, патшайым | тиесілігі = Таргариен үйі | лауазымы = Патшайым | атағы = Дракондардың Анасы, Азат етуші | жұбайы = [[Кхал Дрого]] (қайтыс болған) | балалары = Дракондар: Дрогон, Визерион, Рейгал | әкесі = [[Аерис II Таргариен]] (Жабайы Патша) | анасы = [[Рейла Таргариен]] | туыстары = [[Визерис Таргариен]] (ағасы), [[Рейгар Таргариен]] (ағасы), [[Джон Сноу|Эйгон Таргариен]] (жиені) | ғашығы = [[Джорах Мормонт]], [[Дарио Нахарис]], [[Джон Сноу]] | иесі = — | тәлімгері = Миссандея, Тирион Ланнистер (кеңесшілер) | достары = [[Сив Миссандея]], [[Сұр Құрт]], [[Джорах Мормонт]] | одақтастары = Дотракийлер, Азат етілгендер, Тирион, Джон Сноу | ізбасарлары = Құлдардан азат болған халық | қарсыластары = Ланнистерлер, құл иелері, Ақ жаяу жүргіншілер | дүниетанымы = Азаттық пен әділет үшін, кейін абсолютті билік үшін | қызығушылықтары = Әлемді өзгерту, құлдықты жою | қабілеттері = Саяси жетекшілік, шабыттандыру, отқа төзімділік | ұрыс стилі = Тактикалық басшылық, айдаһар арқылы шабуыл | қаруы = Дракондар | көлігі = Дрогон (айдаһар) | ресми сайты = [https://www.hbo.com/game-of-thrones HBO сайтындағы беті] }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] dlq9z1f502w72o5y5ykjs44la28biut 3483941 3483940 2025-06-27T14:02:30Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483941 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = Daenerys Targaryen | суреті = Daenerys Targaryen with Dragon-Emilia Clarke.jpg | сурет тақырыбы = Дейенерис Таргариен рөлінде Эмилия Кларк | сериясы = [[Тақтар ойыны]] | ғаламы = [[Westeros]] / [[Essos]] | авторлары = [[Джордж Р. Р. Мартин]] | негізделген = ''[[Мұз бен от жыры]]'' романдарындағы кейіпкер | шабыт көзі = | бейімделген = ''[[Тақтар ойыны (телесериал)|Тақтар ойыны]]'' | сомдаған = [[Эмилия Кларк]] | дыбыстаған = — | алғаш көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (1-маусым, 1-бөлім) | соңғы көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (8-маусым, 6-бөлім) | пайда болулары = ''Мұз бен от туралы жыр'' кітаптары және ''Тақтар ойыны'' телесериалы | шын есімі = Дейенерис Таргариен | толық аты = | лақап аты = Айдаһарлар Анасы, Азат етуші, Тізбектерді Үзуші | түрі = Адам | жынысы = Әйел | мәртебесі = Қайтыс болған | жасы = 23 жас (өлім кезінде) | туған күні = 282 AL (Aegon's Landing) | туған жері = Айдаһар тасы (Dragonstone) | қайтыс болған күні = 305 AL | қайтыс болған жері = Қызыл қамал, Қызыл Қамал (King's Landing) | өлім себебі = [[Джон Сноу (кейіпкер)|Джон Сноу]] қолынан қаза тапты | планетасы = | отаны = Вестерос | ұлты = Вестеростық | мекенжайы = Меерин, кейін Қызыл Қамал | кәсібі = Тақ мұрагері, қолбасшы, патшайым | тиесілігі = Таргариен үйі | лауазымы = Патшайым | атағы = Айдаһарлардың Анасы, Азат етуші | жұбайы = [[Кхал Дрого]] (қайтыс болған) | балалары = Айдаһарлар: Дрогон, Визерион, Рейгал | әкесі = [[Аерис II Таргариен]] (Жабайы Патша) | анасы = [[Рейла Таргариен]] | туыстары = [[Визерис Таргариен]] (ағасы), [[Рейгар Таргариен]] (ағасы), [[Джон Сноу|Эйгон Таргариен]] (жиені) | ғашығы = [[Джорах Мормонт]], [[Дарио Нахарис]], Джон Сноу | иесі = | тәлімгері = Миссандея, Тирион Ланнистер (кеңесшілер) | достары = [[Сив Миссандея]], [[Сұр Құрт]], [[Джорах Мормонт]] | одақтастары = Дотракийлер, Азат етілгендер, Тирион, Джон Сноу | ізбасарлары = Құлдардан азат болған халық | қарсыластары = Ланнистерлер, құл иелері, Ақ жаяу жүргіншілер | дүниетанымы = Азаттық пен әділет үшін, кейін абсолютті билік үшін | қызығушылықтары = Әлемді өзгерту, құлдықты жою | қабілеттері = Саяси жетекшілік, шабыттандыру, отқа төзімділік | ұрыс стилі = Тактикалық басшылық, айдаһар арқылы шабуыл | қаруы = Айдаһарлар | көлігі = Дрогон (айдаһар) | ресми сайты = [https://www.hbo.com/game-of-thrones HBO сайтындағы беті] }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] pxtdhxztxaxblnwmvgat0qqczfb62ox 3483942 3483941 2025-06-27T14:04:04Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483942 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = Daenerys Targaryen | суреті = Daenerys.jpg | сурет тақырыбы = Дейенерис Таргариен рөлінде Эмилия Кларк | сериясы = [[Тақтар ойыны]] | ғаламы = [[Westeros]] / [[Essos]] | авторлары = [[Джордж Р. Р. Мартин]] | негізделген = ''[[Мұз бен от жыры]]'' романдарындағы кейіпкер | шабыт көзі = | бейімделген = ''[[Тақтар ойыны (телесериал)|Тақтар ойыны]]'' | сомдаған = [[Эмилия Кларк]] | дыбыстаған = — | алғаш көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (1-маусым, 1-бөлім) | соңғы көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (8-маусым, 6-бөлім) | пайда болулары = ''Мұз бен от туралы жыр'' кітаптары және ''Тақтар ойыны'' телесериалы | шын есімі = Дейенерис Таргариен | толық аты = | лақап аты = Айдаһарлар Анасы, Азат етуші, Тізбектерді Үзуші | түрі = Адам | жынысы = Әйел | мәртебесі = Қайтыс болған | жасы = 23 жас (өлім кезінде) | туған күні = 282 AL (Aegon's Landing) | туған жері = Айдаһар тасы (Dragonstone) | қайтыс болған күні = 305 AL | қайтыс болған жері = Қызыл қамал, Қызыл Қамал (King's Landing) | өлім себебі = [[Джон Сноу (кейіпкер)|Джон Сноу]] қолынан қаза тапты | планетасы = | отаны = Вестерос | ұлты = Вестеростық | мекенжайы = Меерин, кейін Қызыл Қамал | кәсібі = Тақ мұрагері, қолбасшы, патшайым | тиесілігі = Таргариен үйі | лауазымы = Патшайым | атағы = Айдаһарлардың Анасы, Азат етуші | жұбайы = [[Кхал Дрого]] (қайтыс болған) | балалары = Айдаһарлар: Дрогон, Визерион, Рейгал | әкесі = [[Аерис II Таргариен]] (Жабайы Патша) | анасы = [[Рейла Таргариен]] | туыстары = [[Визерис Таргариен]] (ағасы), [[Рейгар Таргариен]] (ағасы), [[Джон Сноу|Эйгон Таргариен]] (жиені) | ғашығы = [[Джорах Мормонт]], [[Дарио Нахарис]], Джон Сноу | иесі = | тәлімгері = Миссандея, Тирион Ланнистер (кеңесшілер) | достары = [[Сив Миссандея]], [[Сұр Құрт]], [[Джорах Мормонт]] | одақтастары = Дотракийлер, Азат етілгендер, Тирион, Джон Сноу | ізбасарлары = Құлдардан азат болған халық | қарсыластары = Ланнистерлер, құл иелері, Ақ жаяу жүргіншілер | дүниетанымы = Азаттық пен әділет үшін, кейін абсолютті билік үшін | қызығушылықтары = Әлемді өзгерту, құлдықты жою | қабілеттері = Саяси жетекшілік, шабыттандыру, отқа төзімділік | ұрыс стилі = Тактикалық басшылық, айдаһар арқылы шабуыл | қаруы = Айдаһарлар | көлігі = Дрогон (айдаһар) | ресми сайты = [https://www.hbo.com/game-of-thrones HBO сайтындағы беті] }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] l5nzmw0umqe4umh6ecepnaphuye03ie 3483943 3483942 2025-06-27T14:05:03Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483943 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = Daenerys Targaryen | суреті = Daenerys.jpg | сурет тақырыбы = Дейенерис Таргариен рөлінде Эмилия Кларк | сериясы = [[Тақтар ойыны]] | ғаламы = [[Westeros]] / [[Essos]] | авторлары = [[Джордж Р. Р. Мартин]] | негізделген = ''[[Мұз бен от жыры]]'' романдарындағы кейіпкер | шабыт көзі = | бейімделген = ''[[Тақтар ойыны (телесериал)|Тақтар ойыны]]'' | сомдаған = [[Эмилия Кларк]] | дыбыстаған = — | алғаш көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (1-маусым, 1-бөлім) | соңғы көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (8-маусым, 6-бөлім) | пайда болулары = ''Мұз бен от туралы жыр'' кітаптары және ''Тақтар ойыны'' телесериалы | шын есімі = Дейенерис Таргариен | толық аты = | лақап аты = Айдаһарлар Анасы, Азат етуші, Тізбектерді Үзуші | түрі = Адам | жынысы = Әйел | мәртебесі = Қайтыс болған | жасы = 23 жас (өлім кезінде) | туған күні = 282 AL (Aegon's Landing) | туған жері = Айдаһар тасы (Dragonstone) | қайтыс болған күні = 305 AL | қайтыс болған жері = Қызыл қамал, Қызыл Қамал (King's Landing) | өлім себебі = [[Джон Сноу (кейіпкер)|Джон Сноу]] қолынан қаза тапты | планетасы = | отаны = Вестерос | ұлты = Вестеростық | мекенжайы = Меерин, кейін Қызыл Қамал | кәсібі = Тақ мұрагері, қолбасшы, патшайым | тиесілігі = Таргариен үйі | лауазымы = Патшайым | атағы = Айдаһарлардың Анасы, Азат етуші | жұбайы = [[Кхал Дрого]] (қайтыс болған) | балалары = Айдаһарлар: Дрогон, Визерион, Рейгал | әкесі = [[Аерис II Таргариен]] (Жабайы Патша) | анасы = [[Рейла Таргариен]] | туыстары = [[Визерис Таргариен]] (ағасы), [[Рейгар Таргариен]] (ағасы), [[Джон Сноу|Эйгон Таргариен]] (жиені) | ғашығы = [[Джорах Мормонт]], [[Дарио Нахарис]], Джон Сноу | иесі = | тәлімгері = Миссандея, Тирион Ланнистер (кеңесшілер) | достары = [[Сив Миссандея]], [[Сұр Құрт]], [[Джорах Мормонт]] | одақтастары = Дотракийлер, Азат етілгендер, Тирион, Джон Сноу | ізбасарлары = Құлдардан азат болған халық | қарсыластары = Ланнистерлер, құл иелері, Ақ жаяу жүргіншілер | дүниетанымы = Азаттық пен әділет үшін, кейін абсолютті билік үшін | қызығушылықтары = Әлемді өзгерту, құлдықты жою | қабілеттері = Саяси жетекшілік, шабыттандыру, отқа төзімділік | ұрыс стилі = Тактикалық басшылық, айдаһар арқылы шабуыл | қаруы = Айдаһарлар | көлігі = Дрогон (айдаһар) | ресми сайты = [https://www.hbo.com/game-of-thrones HBO сайтындағы беті] }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] troepq1kt1fiqzzxic67pbtx4a8igu0 3483945 3483943 2025-06-27T14:07:01Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483945 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кейіпкер | есімі = Дейенерис Таргариен | төл есімі = Daenerys Targaryen | суреті = Daenerys.jpg | сурет тақырыбы = Дейенерис Таргариен рөлінде Эмилия Кларк | сериясы = [[Тақтар ойыны]] | ғаламы = [[Westeros]] / [[Essos]] | авторлары = [[Джордж Р. Р. Мартин]] | негізделген = ''[[Мұз бен от жыры]]'' романдарындағы кейіпкер | шабыт көзі = | бейімделген = ''[[Тақтар ойыны (телесериал)|Тақтар ойыны]]'' | сомдаған = [[Эмилия Кларк]] | дыбыстаған = — | алғаш көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (1-маусым, 1-бөлім) | соңғы көрінуі = ''Тақтар ойыны'' (8-маусым, 6-бөлім) | пайда болулары = ''Мұз бен от туралы жыр'' кітаптары және ''Тақтар ойыны'' телесериалы | шын есімі = Дейенерис Таргариен | толық аты = | лақап аты = Айдаһарлар Анасы, Азат етуші, Тізбектерді Үзуші | түрі = Адам | жынысы = Әйел | мәртебесі = Қайтыс болған | жасы = 23 жас (өлім кезінде) | туған күні = 282 AL (Aegon's Landing) | туған жері = Айдаһар тасы (Dragonstone) | қайтыс болған күні = 305 AL | қайтыс болған жері = Қызыл қамал, Қызыл Қамал (King's Landing) | өлім себебі = [[Джон Сноу (кейіпкер)|Джон Сноу]] қолынан қаза тапты | планетасы = | отаны = Вестерос | ұлты = Вестеростық | мекенжайы = Меерин, кейін Қызыл Қамал | кәсібі = Тақ мұрагері, қолбасшы, патшайым | тиесілігі = Таргариен үйі | лауазымы = Патшайым | атағы = Айдаһарлардың Анасы, Азат етуші | жұбайы = [[Кхал Дрого]] (қайтыс болған) | балалары = Айдаһарлар: Дрогон, Визерион, Рейгал | әкесі = [[Аерис II Таргариен]] (Жабайы Патша) | анасы = [[Рейла Таргариен]] | туыстары = [[Визерис Таргариен]] (ағасы), [[Рейгар Таргариен]] (ағасы), [[Джон Сноу|Эйгон Таргариен]] (жиені) | ғашығы = [[Джорах Мормонт]], [[Дарио Нахарис]], Джон Сноу | иесі = | тәлімгері = Миссандея, Тирион Ланнистер (кеңесшілер) | достары = [[Сив Миссандея]], [[Сұр Құрт]], [[Джорах Мормонт]] | одақтастары = Дотракийлер, Азат етілгендер, Тирион, Джон Сноу | ізбасарлары = Құлдардан азат болған халық | қарсыластары = Ланнистерлер, құл иелері, Ақ жаяу жүргіншілер | дүниетанымы = Азаттық пен әділет үшін, кейін абсолютті билік үшін | қызығушылықтары = Әлемді өзгерту, құлдықты жою | қабілеттері = Саяси жетекшілік, шабыттандыру, отқа төзімділік | ұрыс стилі = Тактикалық басшылық, айдаһар арқылы шабуыл | қаруы = Айдаһарлар | көлігі = Дрогон (айдаһар) | ресми сайты = [https://www.hbo.com/game-of-thrones HBO сайтындағы беті] }} '''Дейенерис Таргариен''' - «Дени» деп танылған «[[Тақтар таласы (телесериал)|Тақтар таласы]]» телехикаясының кейіпкері. Таргариен әулетінің соңғы өкілі, [[Эрис II]] ханының қызы. Отбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болып кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды. == Арғы тегі == Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістің соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшілерімен балаларды алып Браавосқа қашады. Кәрі Виллем Дерри балаларды өзінің Браавостағы үйіне әкеледі, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады. Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. == Балалық шағы == Дейенерис Роберт Баратеонның көтерілісінің соңында, Айдаһар Тасындағы қатты боран кезінде өмірге келеді. Оның анасы көтеріліс кезінде Айдаһар тасына қашқан. Босану кезінде Рэйла Таргариен қайтыс болады. Айдаһар тасы берілгісі келгенде сир Виллем Дерри төрт көмекшілермен балаларды алып Браавосқа қашады, олармен өзінің өліміне дейін тұрады, Виллем Дерри қайтыс болғаннан кейін қызметшілер Дени мен Визеристы қуып шығады.Алайда содан кейін Иллирио Мопатис, Пандостын магисоры оларды өзінің үйіне алады. Содан кейін Иллирио Дейенериске Кхал Дрогоға тұрмысқа шығуды ұсынады, өйткені Дрого Дениның орнына Вестеросты жаулап алу үшін әскери көмек берүді үәде етті. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады, келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио уш айдаһардын жұмыртқасын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика және Дореяны сыйға тартады. == Кхалиси == Кхал Дрогоға тұрмысқа шаққаннан кейін және оның өлімінен кейін Кхалиси болып қалады, Кхаласарының көбісі кетіп қалды. == Тақтар таласы == Иллириомен турған кезде Визирес Дейенеристы қорлап отбасының өлімінде айыптайды. Сондықтан Иллирионың Дрогоға шығу ұсынысы Дейенериске құтылыс болды. Кхал Дрогомен бірінші рет кездескен кезде Дени сир Джорах Мормонт пен танысады,келешекте ол оған көмектесетін болады. Үйлену тойына оған Иллирио үш айдаһар жұмыртқаларын және үш қызметшілерін: Ирри, Чхика, Дореяны сыйға тартады. Ал Дрого Дениге үйлену тойына Серебрянка атын сыйлайды. Басында Дейенерис Дрогодан қорыққан еді, өйткені оның елінің дәстүрлері ерекше болған, уақыт өткен соң Дени Дрогоға ғашық болып қалады. Осы ғашықтық оған өзінің қорқынышынан айырылуға көмектесті. Дотракийдік теңізінің артында орналасқан жазықтарда тұрған кезде Дейенерис өзінің Визерис ағасымен ұрсысып ол жақсы басшы болалмайтынын түсінеді. Кхал Денины алып келген Вас Дотракта ол дәстүрді орындап, бір жылқынын жүрегін шикідей жеуге мәжбір болады. Дош кхалин Денида жердің бәрін жаулап алатын ұл туылады деп айтады. Дени өзінің баласын Рейго деп қойғысы келеді (Узурпатордың колыннан қайтыс болған Рэйгар Тарагариенның атымен).Дрого оның шешімін колдады. Уақыт өтіп бара жатты, алайда Визерис өзінің әскерін ала алмады.Тойлардың бірінде мас Визерис пышақты алып Дениның баласын өлтіргісі келеді, ол үшін Кхал Дрого қайнап тұрған алтынды басына құяды. Визеристың өлімінен кейін Дрого Вестерос тұралы ұмытыпты, алайда шарап сатушысы Денины өлтіргісі келгенін, Роберт Баратеон Дейереистың және оның баласының өлімі үшін жер мен Лорд титулын беретінің біліп Жеті корольдікті Рейгоға сыйлауға уәде етеді. Бір қаланы жаулап алған сол Дени әйелдерді құтқара бастады. Сир Джорах Дени Рейгардың нағыз қарындасы екенің айтады. Құтқарып калған мейга Мирри Маз Дуур деген әйел Дени босанғанда бірге болуға және Дрогоға көмектесүге үәде етеді. Алайда Дрого оның комегінен бас тартты,уақыт өткенсон қатты ауырып, тіпті атта да отыра алмай қалды. Мирри Маз Дуур Дениның соқыр сенімнің жетегінде жүргенімен пайдаланып қан салтын жасауға сендіреді, осы салттын кезінде Дени босана бастайды, алайда кешкім оған көмектеспейді. Сол кезде Сир Джорах Дейенеристы слатты өткізіп жатқан шатырдын астына апаруға мәжбір болады. Дейерерис өзінін баласынан айрылып қалады, едні ешқашан ол бала туа алмайды. Қан салты арқылы Дейенерс Дрогоны құтқарады,алайда ол тірі өлік секілді болып қалады. Оны өз қалпына келтіре алмай Дени оны тұншықтырып өтлірүге мәжбір болады. Өзінін адамдарына Мирри Маз Дуурды отқа жағып, одан кейін Дрогоны өртеүге бұйрық берді, оның артынан уш айдаһардың жұмыртқасын алып отқа өзіде кіреді. Осылай ол Айдаһар анасы атын алады. Айдаһардың туылғанның көргендер Дениге адал болып қалды. Дейенерис өзінің айдаһарларын Дрого, Рэйгаль, Визерион деп қойды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ойдан шығарылған әйелдер]] [[Санат:«Мұз бен от жыры» кейіпкерлері]] [[Санат:Фэнтези кейіпкерлері]] [[Санат:Әдеби кейіпкерлер]] [[Санат:Ойдан шығарылған ханшайымдар]] [[Санат:Ойдан шығарылған бисексуалдар]] [[Санат:Тақтар таласы]] g9p73duhlzpobrbmcy9g0tb8frepbsi 0 557505 3483975 2426484 2025-06-27T16:13:11Z Sagzhan 29953 3483975 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} o1n5r1o28fs87pe7nmhc26d9biq35av 3483977 3483975 2025-06-27T16:14:59Z Sagzhan 29953 /* Актерлік мансабы */ 3483977 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} bqof96sr0wvo3h2c4sa6ln92vp44r9a 3483978 3483977 2025-06-27T16:17:13Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3483978 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} tj1r0ughi4ckwcbm67m2b94udiiixjt 3483979 3483978 2025-06-27T16:19:05Z Sagzhan 29953 /* Дереккөздер */ 3483979 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} mwjux2lv3m92seh6l20ic46wcvzf1tc 3483981 3483979 2025-06-27T16:21:09Z Sagzhan 29953 /* Жеке өмірі */ 3483981 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 8z57kgy4ow7omr1fnzwjiu01zb3njzx 3483982 3483981 2025-06-27T16:23:22Z Sagzhan 29953 /* Дереккөздер */ 3483982 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} myhgim4asnf1kbatl1r7i68p5vt6epw 3483983 3483982 2025-06-27T16:25:22Z Sagzhan 29953 /* Фильмографиясы */ 3483983 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} | ! Жылы !! Атауы (қазақша) !! Рөлі !! Ескертпе | | | | | | | | --------------------------------------------- | - | --------------------------- | - | -------------------------- | - | ------------------------------- | | 2004 | | Халық сияқты қызтеке | | Велосипед жаттықтырушысы | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2004 | | Деграсси: Келесі буын | | Есік күзетшісі | | "Машинада елес: 2-бөлім" | | - | | | | | | | | 2005 | | Із-түзсіз | | Иан Харрингтон | | "Қағаз үйлену тойы" | | - | | | | | | | | 2005 | | Тильт | | Жеткізуші бала | | "Өзенге қарай" | | - | | | | | | | | 2005 | | Әдемі адамдар | | Джейсон | | 5 эпизод | | - | | | | | | | | 2005 | | Данте шығанағы | | Адам | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2006 | | Келесі үй | | Бадди Харрелсон | | Телефильм | | - | | | | | | | | 2006–2008 | | Қақпашыны жалда | | Билли | | Басты рөл | | - | | | | | | | | 2007 | | Регенезис | | Крейг Риддлемайер | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2007–2009 | | Менің шашымдағы дауыс | | Мэтью | | 4 эпизод | | - | | | | | | | | 2007–2012 | | Жүректің үні | | Ник Харвелл | | 6 эпизод | | - | | | | | | | | 2009 | | Нүкте атыс | | Питер Хендерсон | | "Шығу жаралары" | | - | | | | | | | | 2010 | | Көк тау колледжі | | Трэвис Маккенна | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2010 | | Майами CSI | | Питер Труитт | | "Майамиде ұйқысыз" | | - | | | | | | | | 2010 | | Лос-Анджелес NCIS | | Мерген-сержант Эндрю Уивер | | "Жүлде" | | - | | | | | | | | 2010 | | Мұз бен оттағы кескін | | Филип Сиверм | | Телефильм | | - | | | | | | | | 2011 | | Вампир күнделіктері | | Брейди | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2011 | | CSI: Қылмыс орнын зерттеу | | А.Дж. Гаст | | "73 секунд" | | - | | | | | | | | 2011 | | Натали Холлоуэй үшін әділет | | Йоран ван дер Слоот | | Телефильм | | - | | | | | | | | 2011 | | Ханг | | Джейсон | | Басты рөл (3-маусым); 10 эпизод | | - | | | | | | | | 2011 | | 90210 | | Джим | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2011–2012 | | Жаңа қыз | | Кайл | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2012 | | Жеке тәжірибе | | Скотт Беккер | | 7 эпизод | | - | | | | | | | | 2012–2020 | | Жебе (Arrow) | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | Басты рөл | | - | | | | | | | | 2013 | | Жүрек шақырады | | Уинн Делани | | Телефильм | | - | | | | | | | | 2014–2023 | | Жарқыл (The Flash) | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | 9 эпизод | | - | | | | | | | | 2015 | | Рилсайд | | Өзі | | "Суперқаһармандар" | | - | | | | | | | | 2015 | | WWE Raw | | Өзі | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2016–2020 | | Ертеңгі аңыздар | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | 6 эпизод | | - | | | | | | | | 2017 | | Америкалық ниндзя-жауынгер | | Өзі | | Қайырымдылық эпизоды | | - | | | | | | | | 2017–2019 | | Суперқыз | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | 3 эпизод | | - | | | | | | | | 2019 | | Батвумен | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | " | == Дереккөздер == {{дереккөздер}} cnbynrkm6kal4vrydjseazj313gfyze 3483986 3483983 2025-06-27T16:27:57Z Sagzhan 29953 /* Фильмографиясы */ 3483986 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} {| class="wikitable" |+ Теледидар ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} | ! Жылы !! Атауы (қазақша) !! Рөлі !! Ескертпе | | | | | | | | --------------------------------------------- | - | --------------------------- | - | -------------------------- | - | ------------------------------- | | 2004 | | Халық сияқты қызтеке | | Велосипед жаттықтырушысы | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2004 | | Деграсси: Келесі буын | | Есік күзетшісі | | "Машинада елес: 2-бөлім" | | - | | | | | | | | 2005 | | Із-түзсіз | | Иан Харрингтон | | "Қағаз үйлену тойы" | | - | | | | | | | | 2005 | | Тильт | | Жеткізуші бала | | "Өзенге қарай" | | - | | | | | | | | 2005 | | Әдемі адамдар | | Джейсон | | 5 эпизод | | - | | | | | | | | 2005 | | Данте шығанағы | | Адам | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2006 | | Келесі үй | | Бадди Харрелсон | | Телефильм | | - | | | | | | | | 2006–2008 | | Қақпашыны жалда | | Билли | | Басты рөл | | - | | | | | | | | 2007 | | Регенезис | | Крейг Риддлемайер | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2007–2009 | | Менің шашымдағы дауыс | | Мэтью | | 4 эпизод | | - | | | | | | | | 2007–2012 | | Жүректің үні | | Ник Харвелл | | 6 эпизод | | - | | | | | | | | 2009 | | Нүкте атыс | | Питер Хендерсон | | "Шығу жаралары" | | - | | | | | | | | 2010 | | Көк тау колледжі | | Трэвис Маккенна | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2010 | | Майами CSI | | Питер Труитт | | "Майамиде ұйқысыз" | | - | | | | | | | | 2010 | | Лос-Анджелес NCIS | | Мерген-сержант Эндрю Уивер | | "Жүлде" | | - | | | | | | | | 2010 | | Мұз бен оттағы кескін | | Филип Сиверм | | Телефильм | | - | | | | | | | | 2011 | | Вампир күнделіктері | | Брейди | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2011 | | CSI: Қылмыс орнын зерттеу | | А.Дж. Гаст | | "73 секунд" | | - | | | | | | | | 2011 | | Натали Холлоуэй үшін әділет | | Йоран ван дер Слоот | | Телефильм | | - | | | | | | | | 2011 | | Ханг | | Джейсон | | Басты рөл (3-маусым); 10 эпизод | | - | | | | | | | | 2011 | | 90210 | | Джим | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2011–2012 | | Жаңа қыз | | Кайл | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2012 | | Жеке тәжірибе | | Скотт Беккер | | 7 эпизод | | - | | | | | | | | 2012–2020 | | Жебе (Arrow) | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | Басты рөл | | - | | | | | | | | 2013 | | Жүрек шақырады | | Уинн Делани | | Телефильм | | - | | | | | | | | 2014–2023 | | Жарқыл (The Flash) | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | 9 эпизод | | - | | | | | | | | 2015 | | Рилсайд | | Өзі | | "Суперқаһармандар" | | - | | | | | | | | 2015 | | WWE Raw | | Өзі | | 2 эпизод | | - | | | | | | | | 2016–2020 | | Ертеңгі аңыздар | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | 6 эпизод | | - | | | | | | | | 2017 | | Америкалық ниндзя-жауынгер | | Өзі | | Қайырымдылық эпизоды | | - | | | | | | | | 2017–2019 | | Суперқыз | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | 3 эпизод | | - | | | | | | | | 2019 | | Батвумен | | Оливер Куин / Жасыл Жебе | | " | == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 9jb31ac2o1jrxozgxr5wfj8id74ccf7 3483987 3483986 2025-06-27T16:28:37Z Sagzhan 29953 /* Фильмографиясы */ 3483987 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} {| class="wikitable" |+ Теледидар ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} nrzj9oxzjrxheag9b3xubkakvd8qhro 3483988 3483987 2025-06-27T16:29:31Z Sagzhan 29953 /* Фильмографиясы */ 3483988 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} qmaz74wnysk4himng7kg7f3r6705r5t 3483990 3483988 2025-06-27T16:31:19Z Sagzhan 29953 /* Телевизия */ 3483990 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 3e8h12ulaqdw3y8epxb05r5pnj8cdmf 3483991 3483990 2025-06-27T16:31:56Z Sagzhan 29953 /* Видео ойындары */ 3483991 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] Кәсіби күрес мансабы WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} rtlqzxxgdhjlgh7im4kmkiyy9gzkgld 3483992 3483991 2025-06-27T16:33:02Z Sagzhan 29953 /* 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап */ 3483992 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 5j8anqzk0yhgowfgtao176w6e0y8pqs 3483994 3483992 2025-06-27T16:33:46Z Sagzhan 29953 /* Амеллдің жеке пікірлері мен әрекеттері кейде дау тудырған */ 3483994 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл Техас штатының Ирвинг қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл Twitter-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол Бейонсенің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, Black Lives Matter (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен Лос-Анджелеске бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы Warner Bros. студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы Warner Bros. Discovery кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол Калифорниядағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның Нью-Йорктегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} r7fypvtrg26i6zjih9w1its8q1lshez 3483995 3483994 2025-06-27T16:36:38Z Sagzhan 29953 /* Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері */ 3483995 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, Торонто қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, Кариб теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында Жаңа Орлеанда екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} nyyz736xgffbu0keid3gseqvqxj8om1 3484001 3483995 2025-06-27T16:37:42Z Sagzhan 29953 /* Жеке өмірі */ 3484001 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб]] теңізіндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} tgfd0zimi6v69kue61dnhp4krai2t7e 3484002 3484001 2025-06-27T16:38:05Z Sagzhan 29953 /* Жеке өмірі */ 3484002 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] Ring of Honor (2017) Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] All In (2018) 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] All Elite Wrestling (2020) 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 0yruw4knj29slggzv09jn0ih5272q37 3484003 3484002 2025-06-27T16:39:16Z Sagzhan 29953 /* Кәсіби күрес мансабы */ 3484003 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Стивен Адам Амелл (1981 жылғы 8 мамырда туған) — канадалық актер. Ол көпшілікке DC Comics негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында Оливер Куиннің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 95lneg60kwiqt7jyaej446jcm6v4nj6 3484007 3484003 2025-06-27T16:40:56Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484007 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл 1981 жылы 8 мамырда Онтарио штатының Торонто қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және 2000 жылы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} aqdteyc3g90meqpieqaas5pv343ibyq 3484009 3484007 2025-06-27T16:42:06Z Sagzhan 29953 /* Ерте өмірі */ 3484009 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және []2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} jzfojx5wr988jv7k0j233csrd8gbcsh 3484011 3484009 2025-06-27T16:42:31Z Sagzhan 29953 /* Ерте өмірі */ 3484011 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == 2004–2012: Ерте мансабы Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} mjo5yufrkmj20brgunyt17jbp3iwaa9 3484012 3484011 2025-06-27T16:43:00Z Sagzhan 29953 /* Актерлік мансабы */ 3484012 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 9o9voojpnepugtktnrt76ljqm4d9y79 3484014 3484012 2025-06-27T16:45:19Z Sagzhan 29953 /* 2004–2012: Ерте мансабы */ 3484014 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} tb557safk4fk8iwxlug8ejq5la3l6y6 3484015 3484014 2025-06-27T16:45:47Z Sagzhan 29953 /* 2004–2012: Ерте мансабы */ 3484015 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. == 2012–2020: Arrow == Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} d8cqk2vpwqxfkzb0hebypqnqp4q1j2k 3484016 3484015 2025-06-27T16:46:08Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484016 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} t3sw1j4fayd47zmzjtft81tcdxuc47k 3484017 3484016 2025-06-27T16:47:29Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484017 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} k8rag1od81cwaulubvq97rdxnha557g 3484018 3484017 2025-06-27T16:48:36Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484018 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты. Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ji80608jrtrj9u0qg4kpuo6p4kl13vd 3484019 3484018 2025-06-27T16:49:29Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484019 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады. Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} gmnr2dl6oejwfvn0o4xq2k4wf09c8gc 3484020 3484019 2025-06-27T16:50:17Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484020 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті. 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ecdvaalvciwpimj0mzqtl5bzwo3j39z 3484021 3484020 2025-06-27T16:51:49Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484021 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты. Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 3l2mz9q0169ihxtw73vgey3j7ynr1su 3484022 3484021 2025-06-27T16:52:50Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484022 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады. 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} rw3t7iavlg5i5ipyd4plpy10eb0npga 3484023 3484022 2025-06-27T16:53:37Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484023 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды. == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} skmpdr6gdaafb4n5sysxcytur89mew1 3484024 3484023 2025-06-27T16:54:32Z Sagzhan 29953 /* 2012–2020: Arrow */ 3484024 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> == 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап == Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.[19] Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ixu1v3atzpf6ucquzydn2wje4sjr5xl 3484025 3484024 2025-06-27T16:55:48Z Sagzhan 29953 /* 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап */ 3484025 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.[20] 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} hmxal38u2b19ng48wr98072c8esiviz 3484026 3484025 2025-06-27T16:56:28Z Sagzhan 29953 /* 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап */ 3484026 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.[21] 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} dgmbd1uhjt7fdbadjfomwsu70tucx74 3484027 3484026 2025-06-27T16:57:14Z Sagzhan 29953 /* 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап */ 3484027 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.[22] 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 2o493rorki2wxzakxxuzvn68zdxvoa1 3484028 3484027 2025-06-27T16:57:58Z Sagzhan 29953 /* 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап */ 3484028 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.[23] Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 7s807k1v0x1bq4svsi2plgfarkrlpuv 3484029 3484028 2025-06-27T16:58:40Z Sagzhan 29953 /* 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап */ 3484029 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.[24] == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ldk9ar43gmmi3u8jl3y2ej5fpdyfhwr 3484030 3484029 2025-06-27T16:59:21Z Sagzhan 29953 /* 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап */ 3484030 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} fweawcp9xdegdadjyi02h934t16sd8x 3484031 3484030 2025-06-27T17:01:43Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484031 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = |туған жері = |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = |азаматтығы = |белсенді жылдары = |бағыты = |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} hsuk7my1dwv4iizutl3jdajy0fa39ot 3484032 3484031 2025-06-27T17:02:14Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484032 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = |туған жері = |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = |азаматтығы = |белсенді жылдары = |бағыты = |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} oy6waqv6dxbfvj1nh1uttk5pdwxcotf 3484033 3484032 2025-06-27T17:02:40Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484033 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = |азаматтығы = |белсенді жылдары = |бағыты = |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} mmdolgvq8tf8eledoed2hf9611a951q 3484034 3484033 2025-06-27T17:03:15Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484034 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = |азаматтығы = |белсенді жылдары = |бағыты = |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} f4f1e8p1na7ldifkbiokg6h70jzn6gm 3484035 3484034 2025-06-27T17:03:44Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484035 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|АҚШ}} |азаматтығы = |белсенді жылдары = |бағыты = |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} g4r03qhhoozff8i7etxwzjyp7iob0f0 3484036 3484035 2025-06-27T17:04:21Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484036 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|АҚШ}} |азаматтығы = {{USA}} |белсенді жылдары = |бағыты = |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} jvuztofg1wwoztffk1kw5iyfi91g620 3484037 3484036 2025-06-27T17:04:44Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484037 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|АҚШ}} |азаматтығы = {{USA}} |белсенді жылдары = |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ghmfemo4pjqz5p1l4aizwoelgd8qlh2 3484038 3484037 2025-06-27T17:05:05Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484038 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|АҚШ}} |азаматтығы = {{USA}} |белсенді жылдары = |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = The CW |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} rcbvog2vs2pft7v158jf0jzpy5tk0yl 3484039 3484038 2025-06-27T17:05:40Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484039 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CND}} |белсенді жылдары = |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = The CW |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 4kwjo8qfr0qv33yxz6zw9sda63njd6j 3484040 3484039 2025-06-27T17:06:01Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484040 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = The CW |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} qsfvioiivf90rm4ihj140w7naf6w5w2 3484041 3484040 2025-06-27T17:06:42Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484041 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = The CW |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 5boqab2hv9n8i69xso1clcxg0poe33j 3484042 3484041 2025-06-27T17:07:15Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484042 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 79po0lgc69m8hjhpbaqb7lp54ub8wto 3484043 3484042 2025-06-27T17:08:25Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484043 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = 2004-қазір |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} isyis1906616wxcrnxk4i9zmq3xtphj 3484047 3484043 2025-06-27T17:13:48Z Sagzhan 29953 3484047 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = 2004-қазір |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |қолы = Signature of Stephen Amell.svg |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} kypelhnt9uxm7ci1kc1eslh2u1oqx8b 3484052 3484047 2025-06-27T17:18:43Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484052 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = 2004-қазір |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |қолы = [[Сурет:Signature of Stephen Amell.svg|thumb|right|200px|]] |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 30kve3xtgow1plqjdnxw3zqzvbjreho 3484053 3484052 2025-06-27T17:19:28Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484053 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = 2004-қазір |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |қолтаңбасы = [[Сурет:Signature of Stephen Amell.svg|thumb|right|]] |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} erzoydqy0z9b9ml50hg4vh2czmfli8p 3484055 3484053 2025-06-27T17:20:05Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484055 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = 2004-қазір |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |қолтаңбасы = [[Сурет:Signature of Stephen Amell.svg|thumb|right|300px]] |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} mwsk8kl5h46sndw45qvsazrbp1kun9q 3484058 3484055 2025-06-27T17:21:39Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484058 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = 2004-қазір |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |қолтаңбасы = [[Сурет:Signature of Stephen Amell.svg|thumb|right|500px]] |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} fsbvpbgu3jw31h4vqe7d91a8g4ejyoh 3484059 3484058 2025-06-27T17:22:30Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484059 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = 2004-қазір |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |қолтаңбасы = [[Сурет:Signature of Stephen Amell.svg|thumb|right|]] |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW суперқаһармандық «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} erzoydqy0z9b9ml50hg4vh2czmfli8p 3484115 3484059 2025-06-28T02:55:02Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484115 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date = ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Кинематограф |есімі = Стивен Амелл |шынайы есімі = |сурет = Stephen Amell (52773145678).jpg |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 08.05.1981 |туған жері = Онтарио, Торонто |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |білімі = |мамандығы = {{Актер|Канада}} |азаматтығы = {{CAN}} |белсенді жылдары = 2004-қазір |бағыты = суперқаһармандық |киностудия = Warner Bros. |марапаттары = |imdb_id = |қолтаңбасы = [[Сурет:Signature of Stephen Amell.svg|thumb|right|]] |сайты = |ортаққор = }} '''Стивен Адам Амелл''' (1981 жылғы 8 мамырда туған) — [[канада]]лық актер. Ол көпшілікке [[DC Comics]] негізінде түсірілген CW [[суперқаһармандар|суперқаһармандық]] «Arrow» (2012–2020) телехикаясында [[Жасыл Жебе|Оливер Куин]]нің басты рөлін сомдауы арқылы танылды. Амелл кейіннен «Arrowverse» франшизасына жататын басқа да жобаларда пайда болды, сондай-ақ осы рөлін әртүрлі бейнеойындарда да қайталады. «Arrow» аяқталғаннан кейін Амелл Starz арнасындағы «Heels» (2021–2023) драмасында Джек Спейдтің басты рөлін алды, сонымен қатар «Suits» телехикаясының жалғасы — «Suits LA» жобасында да ойнады. Теледидардан тыс, Амелл «Жасөспірім мутант тасбақалар: Көлеңкелер арасынан» (2016) суперқаһарман фильмінде Кейси Джонстың рөлін сомдады. Ол өзінің туысы Робби Амеллмен бірге «Code 8» және оның жалғасы «Code 8: Part II» фильмдерін бірге түсіріп, продюсерлік етті әрі басты рөлдерде ойнады. Ол сонымен қатар кәсіби күрес аренасында бірнеше рет өнер көрсеткен. == Ерте өмірі == Стивен Адам Амелл [[1981 жыл]]ы [[8 мамыр]]да [[Онтарио]] штатының [[Торонто]] қаласында дүниеге келген. Ол — Сандра Энн (қыз күніндегі тегі Болте) мен Томас Дж. Амеллдің ұлы. Ол актер Робби Амеллдің туған немере ағасы. Ол ұл балаларға арналған жеке тәуелсіз мектеп — Сент-Эндрюс колледжінде оқыған және [[2000 жыл]]ы бітірген. == Актерлік мансабы == === 2004–2012: Ерте мансабы === Амелл 2004 жылы «Queer as Folk» телехикаясының төртінші маусымындағы екі эпизодта Liberty Ride велоспиннинг жаттықтырушысы ретінде көрінді. Амелл «Dante's Cove» телехикаясының бірінші маусымында Адамның рөлін ойнады; екінші маусымда оны Джон Флеминг алмастырды. 2007 жылы Амелл «ReGenesis» телехикаясындағы қонақ рөлі үшін Джемини сыйлығын жеңіп алды. Сол жылы ол «Rent-a-Goalie» жобасындағы ең үздік ансамбльдік актерлік құрам номинациясында тағы бір Джемини сыйлығына ұсынылды. Ол «Da Kink in My Hair» және «Heartland» телехикаяларында қайталанатын рөлдерде ойнады. 2010 жылы 3 желтоқсанда Амелл «The Vampire Diaries» (Құпия күнделіктер) телехикаясының 2-маусымында қасқыр Брейди рөлінде актерлік құрамға қосылды. Амелл Lifetime арнасында 2011 жылдың мамырында алғаш көрсетілген «Justice for Natalee Holloway» фильмінде нақты өмірдегі сотталған қылмыскер Йоран ван дер Слооттың рөлін сомдады. 2011 жылы 2 қазанда HBO арнасының «Hung» телехикаясының үшінші маусымы басталды. Онда Амелл автобус тазалаушысынан жезөкшеге айналған Джейсон рөлін ойнады — бұл Томас Джейннің кейіпкері Рэй Дреккердің жас бәсекелесі. Ол сондай-ақ «90210» телехикаясының төртінші маусымында Джим рөлінде көрінді. 2011 жылы 28 қазанда Амелл Зои Дешанель мен Макс Гринфилдпен бірге «New Girl» телехикаясының рождестволық эпизодын түсіруді аяқтағанын хабарлады. Ол бұл өзінің «тележелілік жарты сағаттық комедияда» алғашқы түсірілімі болғанын айтып, Daemon's TV сайтына сұхбат берген. 2011 жылы 9 қарашада Амелл ABC арнасындағы «Private Practice» (Жеке тәжірибе) телехикаясында жедел жәрдем фельдшері Скотти рөлінде қайталанатын кейіпкер ретінде бекітілді. Ол сондай-ақ «Blue Mountain State» телехикаясында Трэвис Маккенна рөлін ойнады. === 2012–2020: Arrow === [[File:Stephen Amell 2014.jpg|thumb|upright|Амелл "Arrow" түсірілім алаңында, 2014 жылғы қыркүйек]] 2012 жылғы қаңтарда Амелл The CW арнасының Arrow телехикаясына Оливер Куин рөліне бекітілді. Бұл телехикая DC Comics компаниясының осы аттас суперқаһарманына негізделген. Бұл телехикая мен рөл Амеллдің осы кейіпкер ретінде желінің басқа суперқаһарман телехикаяларында — өсіп келе жатқан Arrowverse аясында — The Flash, Legends of Tomorrow, Supergirl және Batwoman, сондай-ақ CW Seed веб-сериалында Vixen жобаларында пайда болуына жол ашты.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/stephen-amell-teenage-mutant-ninja-turtles-casey-jones-1201459533/|last=Kroll|first=Justin|title='Arrow's' Stephen Amell to Star in 'Teenage Mutant Ninja Turtles 2′|date=March 31, 2015|work=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> Амелл Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows (2016 жылғы 3 маусымда шыққан) фильмінде "Casey Jones" атты тәртіп сақшысы рөлінде ойнады. 2017 жылғы мамырда Амелл әйгілі жұлдыздарға арналған American Ninja Warrior арнайы шығарылымына қатысатынын хабарлады.<ref>{{Cite news|url=http://www.celebeat.com/articles/23989/20170407/stephen-amell-accepts-american-ninja-warrior-challenge-arrow-actor-joins-coach-kacy-catanzaro.htm|last=M|first=Lainee|title=Stephen Amell Accepts 'American Ninja Warrior' Challenge, 'Arrow' Actor Joins Coach Kacy Catanzaro|date=April 7, 2017|publisher="Celebeat"|access-date=April 19, 2017}}</ref> Амелл өзінің Оливер Куин рөліндегі спорттық шеберлігін көрсетіп, керемет физикалық қабілеттерін паш етті.<ref>{{Cite web|url=https://collider.com/stephen-amell-american-ninja-warrior-video/|title=Watch: Stephen Amell Runs the 'American Ninja Warrior' Course for Red Nose Day|last=Cabin|first=Chris|date=May 28, 2017|website=Collider|language=en-US|access-date=February 21, 2020}}</ref> 2017 жылы ол бұрынғы Heartland телехикаясындағы серіктесі Мишель Морганның режиссёрлік дебюті — Mi Madre, My Father атты қысқаметражды фильмге қатысты.<ref name="Morgan">{{cite web|url=https://www.indiegogo.com/projects/mi-madre-my-father-a-film-by-michelle-morgan--2#/|title=Mi Madre, My Father – A film by Michelle Morgan|last=Morgan|first=Michelle|work=indiegogo|date=September 9, 2017|access-date=December 13, 2017}}</ref> Ол онда алты жасар қыздың жат болып кеткен әкесінің рөлін ойнады. Морган фильмді түсіруге қаражатты краудфандинг арқылы жинады. Бұл фильм 2018 жылғы Канн кинофестивалінде тұсаукесер жасады.<ref name="Cannes">{{cite web|url=http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|title=Festival Corner|author=Cannes Film Festival|author-link=Cannes Film Festival|access-date=2023-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180420201220/http://sub.festival-cannes.fr/SfcCatalogue/MovieDetail/703cecef-3a91-479b-95a6-5579e69f1369|archive-date=2018-04-20}}</ref> 2019 жылғы наурызда Амелл Arrow телехикаясының сегізінші және соңғы маусымымен аяқталатынын жариялады. Соңғы маусым 2019 жылғы қазанда басталып, 2020 жылғы қаңтарда аяқталды.<ref>{{Cite web |url=https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |title=Arrow Ending After Season 8 With Shortened Final Season |last=Prudom |first=Laura |date=March 6, 2019 |website=[[IGN]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307054344/https://www.ign.com/articles/2019/03/06/arrow-ending-season-8-cancelled-no-season-9 |archive-date=March 7, 2019 |url-status=live |access-date=August 20, 2019}}</ref> === 2020 жылдан қазіргі уақытқа дейін: Arrow-дан кейінгі мансап === Оның Arrow-дан кейінгі алғашқы жобасы 2019 жылдың тамызында жарияланды — бұл Heels деп аталатын, тәуелсіз кәсіби күрес әлеміне негізделген Starz драмалық телехикаясы болды.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/08/stephen-amell-star-heels-wrestling-drama-starz-picked-up-series-order-mike-omalley-1202670994/|title='Arrow' Star Stephen Amell To Headline Starz Wrestling Drama Series 'Heels'|last=Andreeva|first=Nellie|date=August 19, 2019|work=[[Deadline Hollywood]]|access-date=August 20, 2019}}</ref> Сол жылдың желтоқсанында қысқа форматты стримингтік платформа Quibi Стивен Амелл мен оның немере ағасы Робби Амелл ойнайтын спин-офф сериалының дайындалып жатқанын хабарлады. Бұл сериал олардың краудфандинг арқылы түсірілген Code 8 фильмінен алынған.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/12/code-8-series-robbie-amell-stephen-amell-quibi-1202805899/|title='Code 8' Spinoff Series Starring Robbie Amell & Stephen Amell Set At Quibi|last=Pedersen|first=Erik|work=Deadline Hollywood|date=December 10, 2019|access-date=August 24, 2020}}</ref> 2023 жылдың қыркүйегінде Heels телехикаясы екі маусымнан кейін тоқтатылды.<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Racquel |date=September 25, 2023 |title='Blindspotting' and 'Heels' Among 4 Shows Canceled by Starz |url=https://www.thewrap.com/starz-cancels-blindspotting-heels-run-the-world-the-venery-of-samantha-bird/ |access-date=September 25, 2023 |website=TheWrap |language=en-US}}</ref> 2024 жылдың ақпанында Стивен Амелл USA Network-тің түпнұсқа Suits телехикаясына негізделген NBC арнасының болашақ Suits LA пилотына Тед Блэк рөліне бекітілді.<ref>{{Cite web |last1=Andreeva |first1=Nellie |last2=Petski |first2= Denise|date=February 13, 2024 |title='Suits L.A.' Casts Stephen Amell to Lead NBC Drama Pilot |url=https://deadline.com/2024/02/suits-l-a-stephen-amell-nbc-drama-pilot-1235824358/ |access-date=February 13, 2024 |website=Deadline Hollywood|language=en-US}}</ref> 2024 жылдың 19 шілдесінде NBC Suits LA телехикаясына толық маусым тапсырыс берді.<ref>{{cite web|title=NBC Picks Up ''Suits: L.A.'' & ''Grosse Pointe Garden Society'' To Series; Releases First-Look Photos|url=https://deadline.com/2024/07/suits-l-a-series-order-photos-grosse-pointe-garden-society-1236015943/|last1=Cordero|first1=Rosy|last2=Andreeva|first2=Nellie|website=[[Deadline Hollywood]]|date=July 19, 2024|access-date=July 19, 2024}}</ref> Сондай-ақ, Амелл Crave платформасында шығатын Underbelly атты қылмыстық драмалық сериалында полиция офицері Генри Роланд рөлін сомдайтыны хабарланды.<ref>Stewart Clarke, [https://deadline.com/2024/10/minnie-driver-stephen-amell-hamza-haq-crime-series-underbelly-crave-shaftesbury-fifth-season-1236120820/ "Stephen Amell, Minnie Driver, Hamza Haq To Star In Crime Series ‘Underbelly’ For Canadian Streamer Crave; Shaftesbury Producing & Fifth Season Across Sales"]. ''[[Deadline Hollywood]]'', October 22, 2024.</ref> == Кәсіби күрес мансабы == WWE (2015) Кәсіби күрестің жанкүйері ретінде[25], Амелл WWE Raw апталық шоуына қонақ ретінде қатысуға ниет білдірді.[26] 2015 жылдың мамырында ол WWE SummerSlam пей-пер-вью іс-шарасында Stardust (Коди Роудс) қарсы күреседі деп хабарланды.[25] Амелл өзінің WWE-дегі алғашқы көрінісін 25 мамырда Raw шоуында жасады, онда Stardust-пен қақтығысты.[27] Амелл тамыз айының басында Raw-ға қайта оралды; көрермендер арасында отырған оны Stardust соққыға жықты, содан кейін Амелл рингке шығып, оған шабуыл жасады, бірақ күзет тоқтатты. Triple H-пен болған сахна сыртындағы көріністен кейін, Neville Амеллмен бірге Stardust пен King Barrett-ке қарсы SummerSlam-да жұптық күреске шығады деп жарияланды.[28] 2015 жылдың 23 тамызында өткен SummerSlam іс-шарасында Амелл мен Neville Barrett пен Stardust-ті жеңді. Амелл жекпе-жекке белсенді қатысып, сахна сыртында күресшілер оның шеберлігіне тәнті болды деп айтылды.[29][30] Амелл Коди Роудспен достық қарым-қатынас орнатты, кейін екеуі Arrow телехикаясында да бірге жұмыс істеді.[31] 2015 жылдың 21 желтоқсанында Амелл Stardust-ке секірген сәті үшін "Жылдың атақты сәті" номинациясы бойынша Slammy Award сыйлығын иеленді.[32] === Ring of Honor (2017) ==== Амелл 2017 жылдың 17 қарашасында Ring of Honor ұйымына оралып, Survival of the Fittest іс-шарасына қатысты.[33] Сол күні Амелл Bullet Club тобына қосылып, Cody Rhodes, Kenny Omega және The Young Bucks (Мэтт пен Ник Джексон) тобымен бірге беске қарсы төрт адамдық командалық матчта өнер көрсетті. Олар The Addiction (Кристофер Дэниэлс пен Фрэнки Казариан), Flip Gordon және Scorpio Sky-ды жеңді. Амелл күреске қатысып, The Addiction тарапынан үстелге лақтырылды.[34] === All In (2018) === 2018 жылдың 6 тамызында Амеллдің All In іс-шарасына қатысатыны және оның алғашқы жеке жекпе-жекке шығатыны жарияланды, онда ол Кристофер Дэниэлс-тен жеңілді.[35] === All Elite Wrestling (2020) === 2020 жылдың 29 ақпанында Амелл All Elite Wrestling ұйымының Revolution іс-шарасында пайда болды, онда ол Cody Rhodes пен оның Nightmare Family командасына MJF-ке қарсы күресте серіктес ретінде еріп келді.[36] == Қайырымдылық == Амелл Represent.com краудфандингтік сауда платформасы арқылы бірнеше сәтті қайырымдылық науқандарын өткізді.[37] 2014 жылы Амелл «Fuck Cancer» қайырымдылық ұйымымен серіктесіп, маңдайына жапсырылған пост-ит қағазы және ұйымның атауы бейнеленген өзінің суреті бар футболканың көмегімен шамамен бір миллион доллар жинады. Бұл науқан барысында ол 60 000-нан астам футболка сатты.[38][39] 2015 жылдың қаңтарында Амелл Represent.com сайтында өзінің ойлап тапқан "Sinceriously" сөзін бейнелейтін екінші науқанын іске қосты. Бұл науқан екі психикалық денсаулық ұйымына — Paws and Stripes пен Stand For The Silent қорларына арналды.[39] 2015 жылдың тамызында Амелл WWE Raw шоуына Stardust-пен бірге қатысқанын пайдаланып, Торонто қаласындағы балалар хосписі — Emily's House үшін үшінші науқанын ұйымдастырды. Бұл науқан 300 000 доллар жинады, ал Амелл мен Stardust бұл соманың чегін Emily's House-қа бірге табыстады.[40] American Ninja Warrior шоуының Red Nose Day арнайы шығарылымында Амелл барлық алты кедергіні және қосымша Salmon Ladder кедергісін өтіп, 35 000 доллар қайырымдылыққа аударды.[41] == Жеке өмірі == Амелл өзінің алғашқы жұбайы, канадалық Кэролин Лоуренсқа 2007 жылдың 8 желтоқсанында, [[Торонто]] қаласында үйленді.[42] Жұп 2010 жылы ажырасты.[43] Амелл актриса әрі модель Кассандра Джинге 2012 жылдың 25 желтоқсанында, [[Кариб теңізі]]ндегі жеке рәсімде үйленді,[44] ал 2013 жылдың 26 мамырында [[Жаңа Орлеан]]да екінші рет үйлену тойын өткізді.[45] Жұптың бір қызы бар, ол 2013 жылдың 15 қазанында дүниеге келген. Сонымен қатар, олардың ұлы бар, ол 2022 жылдың 13 мамырында дүниеге келген. == Амеллдің дау тудырған жеке пікірлері мен әрекеттері == 2015 жылдың қыркүйегінде, Амелл [[Техас]] штатының [[Ирвинг]] қаласындағы оқиға туралы пікір білдіргеннен кейін сынға ұшырады: мұсылман оқушы бөлшектелген цифрлық сағатты мектебіне алып келгені үшін тұтқындалған еді. Амелл [[Twitter]]-де: «Техасты стереотиптеу Ахмедті стереотиптеуден артық емес», – деп жазды (оқушының атына сілтеме жасап).[47] Бұл твит интернетте кері реакция туғызды, нәтижесінде Амелл әлеуметтік желіден уақытша кетіп қалды.[48][49][50] 2018 жылы, Амелл афроамерикалық есімдерге құрметсіздік көрсетті деген айыптауларға ұшырады. Ол [[Бейонсе]]нің атына екпін қоймағаны үшін сын естіген кезде: «my âpölògīés» деп жауап берді.[51] Бұл жауап мазақ ретінде қабылданды.[52] Кейін ол екпін қоймауын «орташа қалжың кезінде жалқаулық танытқаным» деп түсіндірді.[53] Алғашында Амелл Бейонсенің атына Coachella концертін өткізіп алып, оның орнына «Андре Алып» туралы деректі фильм көргенін айтып өткен.[54] 2020 жылы, [[Black Lives Matter]] (BLM) наразылықтары кезінде Амелл расизмнің жүйелі мәселе екенін мойындағанымен, «оны өз көзімен көрмегенін» айтқан соң сынға ілікті. Оны комикс жазушысы Ти Франклин де сынға алды.[55] 2021 жылы, Амелл Остиннен [[Лос-Анджелес]]ке бағыт алған Delta Air Lines ұшағынан әйеліне айқайлағаны үшін түсірілді.[56] Кейін ол Майкл Розенбаум жүргізетін подкастта бұл оқиға кезінде мас болғанын мойындады.[57][58] 2023 жылдың шілдесінде, Амелл жанкүйерлер жиынында SAG-AFTRA ереуіліне қатысты пікір айтып, тағы да сынға қалды. Ол SAG-AFTRA-ны өз одағы ретінде қолдайтынын айтқанымен, ереуілді «қарабайыр келіссөз тәсілі» және «түсініксіз» деп атап, Heels сериалының екінші маусымын жарнамалауға тыйым салынғанына реніш білдірді.[59][60] Кейін ол өз пікірін нақтылап: «маған ереуілдеу ұнамайды, бірақ бұл жерде не үшін тұрғанымызды түсінемін», – деп, одаққа деген қолдауы шартсыз екенін және олармен бірге екенін айтты.[61] Амелл Burbank қаласындағы [[Warner Bros.]] студиясының жанындағы Arrow актерлерінің пикетіне қатыспағанымен, сол күні Нью-Йорк қаласындағы [[Warner Bros. Discovery]] кеңсесінің алдында пикетте тұрғаны байқалды және ол [[Калифорния]]дағы бұрынғы шоураннерлеріне сәлем жолдаған. Arrow сериалындағы атқарушы продюсер және пикет ұйымдастырушысы Марк Гуггенхайм оның [[Нью-Йорк]]тегі қатысуын ынтымақтылықтың символдық белгісі ретінде қабылдады.[62][63] == Фильмографиясы == === Фильмдер === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2007 || The Tracey Fragments || Детектив || |- | 2007 || Closing the Ring || Тедди Гордон || |- | 2009 || Screamers: The Hunting || Гай || Тек DVD-де |- | 2011 || Stay with Me || Трэвис || Қысқаметражды фильм |- | 2016 || Code 8 || Дрон операторы №1 || Дауысы; қысқаметражды фильм; продюсер ретінде де |- | 2016 || Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows || Кейси Джонс || |- | 2018 || Mi Madre, My Father || Хэл Нельсон || Қысқаметражды фильм |- | 2019 || Code 8 || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |- | 2024 || Calamity Jane || Уайлд Билл Хикок || |- | 2024 || Code 8: Part II || Гарретт Келтон || Продюсер ретінде де |} === Телевизия === {| class="wikitable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпе |- | 2004 || Халық сияқты емес || Велотренажер нұсқаушысы || 2 эпизод |- | 2004 || Деграсси: Келесі ұрпақ || Есікті ашушы || "Машинадағы елес: 2-бөлім" |- | 2005 || Із-түссіз кеткендер || Иан Харрингтон || "Қағаз той" |- | 2005 || Тильт || Қоңырауша || "Өзен бойы" |- | 2005 || Әдемі адамдар || Джейсон || 5 эпизод |- | 2005 || Данте шығанағы || Адам || 2 эпизод |- | 2006 || Келесі үй || Бадди Харрелсон || Телефильм |- | 2006–2008 || Қақпашыны жалда || Билли || Негізгі рөл |- | 2007 || РеГенезис || Крейг Риддлемайер || 2 эпизод |- | 2007–2009 || Шаштардағы тағдыр || Мэттью || 4 эпизод |- | 2007–2012 || Жүрек жері || Ник Харвелл || 6 эпизод |- | 2009 || Жарқылдау сәті || Питер Хендерсон || "Шығу жарақаты" |- | 2010 || Көк таулы колледж || Трэвис МакКенна || 2 эпизод |- | 2010 || CSI: Майами || Питер Труитт || "Майамиде ұйқысыз" |- | 2010 || NCIS: Лос-Анджелес || Десант сержанты Эндрю Уивер || "Тұтқын" |- | 2010 || Шетін мұз: От пен мұз || Филип Сиверм || Телефильм |- | 2011 || Вампир күнделіктері || Брэди || 2 эпизод |- | 2011 || CSI: Қылмыс орнын зерттеу || Эй Джей Гаст || "73 секунд" |- | 2011 || Натали Холлоуэй үшін әділет || Йоран ван дер Слоот || Телефильм |- | 2011 || Ілулі || Джейсон || 3-маусым, басты рөл (10 эпизод) |- | 2011 || 90210 || Джим || 2 эпизод |- | 2011–2012 || Жаңа қыз || Кайл || 2 эпизод |- | 2012 || Жеке тәжірибе || Скотт Беккер || 7 эпизод |- | 2012–2020 || Жебе || Оливер Куин / Жасыл Жебе || Басты рөл |- | 2013 || Жүрек шақырғанда || Уинн Делани || Телефильм |- | 2014–2023 || Жарқыл || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 9 эпизод |- | 2015 || Шындыққа жақын || Өзі || "Суперқаһармандар" |- | 2015 || WWE Raw || Өзі || 2 эпизод |- | 2016–2020 || Ертеңгі аңыздар || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 6 эпизод |- | 2017 || Америкалық ниндзя жауынгері || Өзі || "Қызыл мұрын күніне арналған жұлдызды жарыс" |- | 2017–2019 || Суперқыз || Оливер Куин / Жасыл Жебе || 3 эпизод |- | 2019 || Бэтвуман || Оливер Куин / Жасыл Жебе || "Шексіз Жердегі дағдарыс: 2-бөлім" |- | 2021–2023 || Жоғарыдағылар || Джек Спейд || Басты рөл |- | 2025 || Сьюц: Лос-Анджелес || Тед Блэк || Басты рөл |} === Видео ойындары === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2013 || Injustice: Құдайлар арасында әділеттік || Жасыл Жебе || |- | 2014 || Lego Бэтмен 3: Готэм шекарасынан тыс || || |} === Веб === {| class="wikitable sortable" ! Жылы !! Атауы !! Рөлі !! Ескертпелер |- | 2015 || Шарап өлкесіндегі жігіттердің әңгімесі || Өзі || Авторлардың бірі |- | 2015–2016 || Виксен || Оливер Куин / Жебе / Жасыл Жебе || Дыбыстау; 5 эпизод |- | 2017–2024 || Элитада болу || Өзі || Камео |- | 2021–2024 || Бранди сусыны || Өзі || Камео |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} relsogv0zgl5yspi84r8srx3k3dowkg 0 557673 3483863 3483715 2025-06-27T12:22:02Z Sagzhan 29953 Sagzhan [[Алтын бұлтшық мүлгіп жатты]] бетін [[Алтын бұлт түнеді]] бетіне жылжытты 3483715 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлтшық мүлгіп жатты''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) - Анатолий Игнатиевич Приставкиннің өз өмірбаяндық хиқаят. Алғаш рет 1987 жылы «Знамя» журналында жарық көрді. Бір неше жыл өткен соң ол 30 астам тілдерге аударыған. Ал ҚСРОдағы жалпы басылым 4 500 000 данаға дейін жеткен. Хиқаят – трилогияның бөлігі, оның ішінде сондай-ақ «Солдат и мальчик» және «Кукушата» хиқаяттары жатады. Шығармада соғыс жылдарындағы балалық шақ, қорғансыздық, Сталиннің кезіндегі халықтардың жер аудару тақырыптары қозғалады. 1988 жылы Приставкин «Ночевала тучка золотая» хиқаяты үшін ҚСРОның мемлекеттік сыйлығының иегері болды. Хиқаяттың аты – М.Ю. Лермонтовтың таңымал өленінің бірінші жолы. == Мазмұны == 1944 жыл. Балалар үйінде туған егіз - ағайынды Колька және Саша Кузьминдер («Кузьменыши»), кавказ жерлерін иегеруге жіберілген жоғарғы сынып оқушыларының еңбек отарына қосылуын шешеді. Чечняға келісімен, отар бос тұрған ғимараттың ішінде жайласып, еңбек, шаруа және оқу өмірін бастауды тырысады. Жергілікті халық оларды «олар» қорқытушылықта ұстап отканың түсіндіреді. Отар екі рет шабуылға ұшырайды: бірінші рет өрт және тәрбиеушіге шабуыл болса, екінші рет көлік жарылысы және оқ жаудыру. Балалар қашу жоспарын ойластырып, бірнеше рет отардан кетіп қалады. Регина Петровнада болған бір апталық өмірден кейін, қайта оралған балалар отардың бүкілдей өртеніп, тоналып кеткенің көреді. Артқа қайтарында, олар шешендер тарапынан ұйымдастырылған шабуылға ұшырайды, ағайындылар қаша жөнелді, Колька жүгері алқабында тығылады. Азанда станицаға қайта оралғанда Сашаның талап тастаған денесін тауып алады. Колька бекетке келіп, ағасының мәйітін кетіп бара жатқан пойыдағы ит жәшігіне салады. Содан соң бұрынғы отарына келіп, қалғып кетеді. Оны шешен баласы Алхузур тұрғызып, тамақ беріп, әке, атасының жер аударыу туралы, бейіттердің қиратуы туралы айтып береді. Терезеден олар қызыл әскерлерінің жолды бейіт тастарымен төсеп жатқаның көреді. Балалар алқапта кетіп бара жатқандарында оларға шешен салт аттысы шабуыл жасайды. Алхузур өлтіруден айнытады. Осыдан кейін олар ағайынды ретінде саналып, «қан араласы» ырымын жасайды. Оларды ұстап алып, әр түрлі ұлт өкілдері тұратың, балаларды уақытша жайғасыратын мекемеге жібереді. Балалар мекемесін бақылап тұратын әскерер кейбір ұлт өкілдеріне қиысе қарайды. Колька және Алхузур ағайынды болып, өздерін «Кузьменышар» деп санайды. Сөйтіп оларды басқаларымен қоса Чечнядан кететін пойызға отырғызады... == Кейіпкерлер == # '''Колька және Сашка Кузьминдер ''' - балалар үйінің, өмір бойы бірге болған, егіз – ағайындысы. Оларды жиі шатастыратын, ал олар онымен пайдаланған. Сашаның ойлау қабілеті асқақ, ал Колянікі керісінше. Егер Саша идеяны берсе, Коля оның орындау жолдарын іздейді. Ағасының өлімінен кейін Колька хиқаяттың басты кейіпкері болады. # '''Регина Петровна ''' - отардың тәрбиешісі, жесір әйел, екі баланың анасы. «Кузьменыштарға» ең жақын адамдардың бірі. # '''Демьян''' - Кавказға жаңа өмір басау үшін, басқыншылық кезінде қалып қойған, отбасынан айырылған, бір аяқты майдангер. Регина Петровнаға қамқорлық көрсеткен. # '''Алхузур''' - шешен баласы. Кольканың аталған ағасы болды # '''Петр Анисимович Мешков ''' - балалар үйінің ынталы, ұқыпты және әділетті директоры. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] bqnrm3w9gx480v42dnqgxqvvozn2ed1 3483866 3483863 2025-06-27T12:22:52Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483866 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) - Анатолий Игнатиевич Приставкиннің өз өмірбаяндық хиқаят. Алғаш рет 1987 жылы «Знамя» журналында жарық көрді. Бір неше жыл өткен соң ол 30 астам тілдерге аударыған. Ал ҚСРОдағы жалпы басылым 4 500 000 данаға дейін жеткен. Хиқаят – трилогияның бөлігі, оның ішінде сондай-ақ «Солдат и мальчик» және «Кукушата» хиқаяттары жатады. Шығармада соғыс жылдарындағы балалық шақ, қорғансыздық, Сталиннің кезіндегі халықтардың жер аудару тақырыптары қозғалады. 1988 жылы Приставкин «Ночевала тучка золотая» хиқаяты үшін ҚСРОның мемлекеттік сыйлығының иегері болды. Хиқаяттың аты – М.Ю. Лермонтовтың таңымал өленінің бірінші жолы. == Мазмұны == 1944 жыл. Балалар үйінде туған егіз - ағайынды Колька және Саша Кузьминдер («Кузьменыши»), кавказ жерлерін иегеруге жіберілген жоғарғы сынып оқушыларының еңбек отарына қосылуын шешеді. Чечняға келісімен, отар бос тұрған ғимараттың ішінде жайласып, еңбек, шаруа және оқу өмірін бастауды тырысады. Жергілікті халық оларды «олар» қорқытушылықта ұстап отканың түсіндіреді. Отар екі рет шабуылға ұшырайды: бірінші рет өрт және тәрбиеушіге шабуыл болса, екінші рет көлік жарылысы және оқ жаудыру. Балалар қашу жоспарын ойластырып, бірнеше рет отардан кетіп қалады. Регина Петровнада болған бір апталық өмірден кейін, қайта оралған балалар отардың бүкілдей өртеніп, тоналып кеткенің көреді. Артқа қайтарында, олар шешендер тарапынан ұйымдастырылған шабуылға ұшырайды, ағайындылар қаша жөнелді, Колька жүгері алқабында тығылады. Азанда станицаға қайта оралғанда Сашаның талап тастаған денесін тауып алады. Колька бекетке келіп, ағасының мәйітін кетіп бара жатқан пойыдағы ит жәшігіне салады. Содан соң бұрынғы отарына келіп, қалғып кетеді. Оны шешен баласы Алхузур тұрғызып, тамақ беріп, әке, атасының жер аударыу туралы, бейіттердің қиратуы туралы айтып береді. Терезеден олар қызыл әскерлерінің жолды бейіт тастарымен төсеп жатқаның көреді. Балалар алқапта кетіп бара жатқандарында оларға шешен салт аттысы шабуыл жасайды. Алхузур өлтіруден айнытады. Осыдан кейін олар ағайынды ретінде саналып, «қан араласы» ырымын жасайды. Оларды ұстап алып, әр түрлі ұлт өкілдері тұратың, балаларды уақытша жайғасыратын мекемеге жібереді. Балалар мекемесін бақылап тұратын әскерер кейбір ұлт өкілдеріне қиысе қарайды. Колька және Алхузур ағайынды болып, өздерін «Кузьменышар» деп санайды. Сөйтіп оларды басқаларымен қоса Чечнядан кететін пойызға отырғызады... == Кейіпкерлер == # '''Колька және Сашка Кузьминдер ''' - балалар үйінің, өмір бойы бірге болған, егіз – ағайындысы. Оларды жиі шатастыратын, ал олар онымен пайдаланған. Сашаның ойлау қабілеті асқақ, ал Колянікі керісінше. Егер Саша идеяны берсе, Коля оның орындау жолдарын іздейді. Ағасының өлімінен кейін Колька хиқаяттың басты кейіпкері болады. # '''Регина Петровна ''' - отардың тәрбиешісі, жесір әйел, екі баланың анасы. «Кузьменыштарға» ең жақын адамдардың бірі. # '''Демьян''' - Кавказға жаңа өмір басау үшін, басқыншылық кезінде қалып қойған, отбасынан айырылған, бір аяқты майдангер. Регина Петровнаға қамқорлық көрсеткен. # '''Алхузур''' - шешен баласы. Кольканың аталған ағасы болды # '''Петр Анисимович Мешков ''' - балалар үйінің ынталы, ұқыпты және әділетті директоры. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 2c6fqcvmo8f7mq7cjaln903gnfrv9u9 3483867 3483866 2025-06-27T12:26:44Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483867 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) - Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. Қайта құру кезеңінде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == 1944 жыл. Балалар үйінде туған егіз - ағайынды Колька және Саша Кузьминдер («Кузьменыши»), кавказ жерлерін иегеруге жіберілген жоғарғы сынып оқушыларының еңбек отарына қосылуын шешеді. Чечняға келісімен, отар бос тұрған ғимараттың ішінде жайласып, еңбек, шаруа және оқу өмірін бастауды тырысады. Жергілікті халық оларды «олар» қорқытушылықта ұстап отканың түсіндіреді. Отар екі рет шабуылға ұшырайды: бірінші рет өрт және тәрбиеушіге шабуыл болса, екінші рет көлік жарылысы және оқ жаудыру. Балалар қашу жоспарын ойластырып, бірнеше рет отардан кетіп қалады. Регина Петровнада болған бір апталық өмірден кейін, қайта оралған балалар отардың бүкілдей өртеніп, тоналып кеткенің көреді. Артқа қайтарында, олар шешендер тарапынан ұйымдастырылған шабуылға ұшырайды, ағайындылар қаша жөнелді, Колька жүгері алқабында тығылады. Азанда станицаға қайта оралғанда Сашаның талап тастаған денесін тауып алады. Колька бекетке келіп, ағасының мәйітін кетіп бара жатқан пойыдағы ит жәшігіне салады. Содан соң бұрынғы отарына келіп, қалғып кетеді. Оны шешен баласы Алхузур тұрғызып, тамақ беріп, әке, атасының жер аударыу туралы, бейіттердің қиратуы туралы айтып береді. Терезеден олар қызыл әскерлерінің жолды бейіт тастарымен төсеп жатқаның көреді. Балалар алқапта кетіп бара жатқандарында оларға шешен салт аттысы шабуыл жасайды. Алхузур өлтіруден айнытады. Осыдан кейін олар ағайынды ретінде саналып, «қан араласы» ырымын жасайды. Оларды ұстап алып, әр түрлі ұлт өкілдері тұратың, балаларды уақытша жайғасыратын мекемеге жібереді. Балалар мекемесін бақылап тұратын әскерер кейбір ұлт өкілдеріне қиысе қарайды. Колька және Алхузур ағайынды болып, өздерін «Кузьменышар» деп санайды. Сөйтіп оларды басқаларымен қоса Чечнядан кететін пойызға отырғызады... == Кейіпкерлер == # '''Колька және Сашка Кузьминдер ''' - балалар үйінің, өмір бойы бірге болған, егіз – ағайындысы. Оларды жиі шатастыратын, ал олар онымен пайдаланған. Сашаның ойлау қабілеті асқақ, ал Колянікі керісінше. Егер Саша идеяны берсе, Коля оның орындау жолдарын іздейді. Ағасының өлімінен кейін Колька хиқаяттың басты кейіпкері болады. # '''Регина Петровна ''' - отардың тәрбиешісі, жесір әйел, екі баланың анасы. «Кузьменыштарға» ең жақын адамдардың бірі. # '''Демьян''' - Кавказға жаңа өмір басау үшін, басқыншылық кезінде қалып қойған, отбасынан айырылған, бір аяқты майдангер. Регина Петровнаға қамқорлық көрсеткен. # '''Алхузур''' - шешен баласы. Кольканың аталған ағасы болды # '''Петр Анисимович Мешков ''' - балалар үйінің ынталы, ұқыпты және әділетті директоры. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] ip9iekztw99trfl7ihpxdefkfu439hq 3483868 3483867 2025-06-27T12:27:03Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483868 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. Қайта құру кезеңінде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == 1944 жыл. Балалар үйінде туған егіз - ағайынды Колька және Саша Кузьминдер («Кузьменыши»), кавказ жерлерін иегеруге жіберілген жоғарғы сынып оқушыларының еңбек отарына қосылуын шешеді. Чечняға келісімен, отар бос тұрған ғимараттың ішінде жайласып, еңбек, шаруа және оқу өмірін бастауды тырысады. Жергілікті халық оларды «олар» қорқытушылықта ұстап отканың түсіндіреді. Отар екі рет шабуылға ұшырайды: бірінші рет өрт және тәрбиеушіге шабуыл болса, екінші рет көлік жарылысы және оқ жаудыру. Балалар қашу жоспарын ойластырып, бірнеше рет отардан кетіп қалады. Регина Петровнада болған бір апталық өмірден кейін, қайта оралған балалар отардың бүкілдей өртеніп, тоналып кеткенің көреді. Артқа қайтарында, олар шешендер тарапынан ұйымдастырылған шабуылға ұшырайды, ағайындылар қаша жөнелді, Колька жүгері алқабында тығылады. Азанда станицаға қайта оралғанда Сашаның талап тастаған денесін тауып алады. Колька бекетке келіп, ағасының мәйітін кетіп бара жатқан пойыдағы ит жәшігіне салады. Содан соң бұрынғы отарына келіп, қалғып кетеді. Оны шешен баласы Алхузур тұрғызып, тамақ беріп, әке, атасының жер аударыу туралы, бейіттердің қиратуы туралы айтып береді. Терезеден олар қызыл әскерлерінің жолды бейіт тастарымен төсеп жатқаның көреді. Балалар алқапта кетіп бара жатқандарында оларға шешен салт аттысы шабуыл жасайды. Алхузур өлтіруден айнытады. Осыдан кейін олар ағайынды ретінде саналып, «қан араласы» ырымын жасайды. Оларды ұстап алып, әр түрлі ұлт өкілдері тұратың, балаларды уақытша жайғасыратын мекемеге жібереді. Балалар мекемесін бақылап тұратын әскерер кейбір ұлт өкілдеріне қиысе қарайды. Колька және Алхузур ағайынды болып, өздерін «Кузьменышар» деп санайды. Сөйтіп оларды басқаларымен қоса Чечнядан кететін пойызға отырғызады... == Кейіпкерлер == # '''Колька және Сашка Кузьминдер ''' - балалар үйінің, өмір бойы бірге болған, егіз – ағайындысы. Оларды жиі шатастыратын, ал олар онымен пайдаланған. Сашаның ойлау қабілеті асқақ, ал Колянікі керісінше. Егер Саша идеяны берсе, Коля оның орындау жолдарын іздейді. Ағасының өлімінен кейін Колька хиқаяттың басты кейіпкері болады. # '''Регина Петровна ''' - отардың тәрбиешісі, жесір әйел, екі баланың анасы. «Кузьменыштарға» ең жақын адамдардың бірі. # '''Демьян''' - Кавказға жаңа өмір басау үшін, басқыншылық кезінде қалып қойған, отбасынан айырылған, бір аяқты майдангер. Регина Петровнаға қамқорлық көрсеткен. # '''Алхузур''' - шешен баласы. Кольканың аталған ағасы болды # '''Петр Анисимович Мешков ''' - балалар үйінің ынталы, ұқыпты және әділетті директоры. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] cqm7u840ikyd82b6ntq20dsaow90gxo 3483869 3483868 2025-06-27T12:29:57Z Sagzhan 29953 /* Мазмұны */ 3483869 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. Қайта құру кезеңінде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға 1944 жылы, шешендер мен ингуштардың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), Мәскеу маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, Кавказдағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. Шешенстанға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — қырым татарлары, ноғайлар, немістер, еврейлер, армяндар, қазақтар тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == # '''Колька және Сашка Кузьминдер ''' - балалар үйінің, өмір бойы бірге болған, егіз – ағайындысы. Оларды жиі шатастыратын, ал олар онымен пайдаланған. Сашаның ойлау қабілеті асқақ, ал Колянікі керісінше. Егер Саша идеяны берсе, Коля оның орындау жолдарын іздейді. Ағасының өлімінен кейін Колька хиқаяттың басты кейіпкері болады. # '''Регина Петровна ''' - отардың тәрбиешісі, жесір әйел, екі баланың анасы. «Кузьменыштарға» ең жақын адамдардың бірі. # '''Демьян''' - Кавказға жаңа өмір басау үшін, басқыншылық кезінде қалып қойған, отбасынан айырылған, бір аяқты майдангер. Регина Петровнаға қамқорлық көрсеткен. # '''Алхузур''' - шешен баласы. Кольканың аталған ағасы болды # '''Петр Анисимович Мешков ''' - балалар үйінің ынталы, ұқыпты және әділетті директоры. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 4cmxgxe379i61xyzaplqwugzmkmcf1d 3483870 3483869 2025-06-27T12:32:26Z Sagzhan 29953 /* Кейіпкерлер */ 3483870 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. Қайта құру кезеңінде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға 1944 жылы, шешендер мен ингуштардың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), Мәскеу маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, Кавказдағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. Шешенстанға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — қырым татарлары, ноғайлар, немістер, еврейлер, армяндар, қазақтар тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер ==. Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] tfmwro8n4ni9r9yxr1issec80jvcqv6 3483871 3483870 2025-06-27T12:32:48Z Sagzhan 29953 /* Мазмұны */ 3483871 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. Қайта құру кезеңінде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға 1944 жылы, шешендер мен ингуштардың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), Мәскеу маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, Кавказдағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. Шешенстанға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — қырым татарлары, ноғайлар, немістер, еврейлер, армяндар, қазақтар тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] r4okhtb9udu6rxh7i170j16ujq8mxt8 3483872 3483871 2025-06-27T12:33:25Z Sagzhan 29953 /* Кейіпкерлер */ 3483872 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. Қайта құру кезеңінде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға 1944 жылы, шешендер мен ингуштардың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), Мәскеу маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, Кавказдағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. Шешенстанға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — қырым татарлары, ноғайлар, немістер, еврейлер, армяндар, қазақтар тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] m6c3ud1y6ggfc6mwhb6icv8w77uoukl 3483874 3483872 2025-06-27T12:41:31Z Sagzhan 29953 /* Экрандалуы */ 3483874 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. Қайта құру кезеңінде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға 1944 жылы, шешендер мен ингуштардың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), Мәскеу маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, Кавказдағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. Шешенстанға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — қырым татарлары, ноғайлар, немістер, еврейлер, армяндар, қазақтар тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть 1987 жылы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының (шешендер мен ингуштердің) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар Ұлы Отан соғысы кезінде жаппай немістер жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал КСРО-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] kooabikd8wdycopq8ojcw0en8qyy7qq 3483875 3483874 2025-06-27T12:43:46Z Sagzhan 29953 /* Мазмұны */ 3483875 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. Қайта құру кезеңінде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть 1987 жылы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының (шешендер мен ингуштердің) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар Ұлы Отан соғысы кезінде жаппай немістер жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал КСРО-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] sofg3rl6oef4pa6y5fbmyz4ln6lc06m 3483878 3483875 2025-06-27T12:47:23Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483878 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). 1989 жылы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, Сталин кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть 1987 жылы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының (шешендер мен ингуштердің) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар Ұлы Отан соғысы кезінде жаппай немістер жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал КСРО-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] qtaq0f7m5pu8rb3offs9nxmrp40kbww 3483879 3483878 2025-06-27T12:48:18Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483879 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть 1987 жылы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының (шешендер мен ингуштердің) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар Ұлы Отан соғысы кезінде жаппай немістер жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал КСРО-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] tvvsiltuh6ve0qi364uaea1pgg9rvvn 3483880 3483879 2025-06-27T12:50:13Z Sagzhan 29953 /* Резонанс */ 3483880 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштер]]дің) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 6w3jj7uksziyou1lpc7mkjzozc18mmm 3483881 3483880 2025-06-27T12:50:50Z Sagzhan 29953 /* Резонанс */ 3483881 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді''' ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 29k5khlp2kra2yl4nomf7q08t57878j 3483884 3483881 2025-06-27T12:52:23Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483884 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 11jzajcmtypywasmspciq5qf839xd8d 3483886 3483884 2025-06-27T12:52:50Z Sagzhan 29953 /* Пайдаланған әдебиеттер */ 3483886 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды. == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 87m15logr6bcbt0f2g48b9zwgi6gwkz 3483887 3483886 2025-06-27T12:53:45Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483887 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] bjd5hyl5xucpxs0n14ht93y21s73oel 3483888 3483887 2025-06-27T12:54:21Z Sagzhan 29953 /* Мазмұны */ 3483888 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады. *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 8fiae289yani59dzyjvvebmpkn70az9 3483889 3483888 2025-06-27T12:56:38Z Sagzhan 29953 /* Кейіпкерлер */ 3483889 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Пайдаланған әдебиеттер == https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] grynzbpmqhtz1fgemi5jhk8xvbc2nue 3483891 3483889 2025-06-27T12:57:49Z Sagzhan 29953 /* Пайдаланған әдебиеттер */ 3483891 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 7h49m252xcf88ys3hkni6asczxi4y2h 3483893 3483891 2025-06-27T13:00:31Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483893 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = * |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = |Авторы = |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 6wtlkgbr9cvqt54ikqyyph5z6qi1hm6 3483894 3483893 2025-06-27T13:00:54Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483894 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = |Авторы = |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] spq44pxf30q5gm9bh7wrb5g4texskgs 3483895 3483894 2025-06-27T13:01:16Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483895 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = |Авторы = |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 8zgiwrhg7h28zmt08k55ew1fnyogmi8 3483897 3483895 2025-06-27T13:01:39Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483897 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = |Авторы = Анатолий Приставкин |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] en6vmwi3vc5lt47nep73qawbdxbgfyk 3483898 3483897 2025-06-27T13:02:14Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483898 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = |Авторы = Анатолий Приставкин |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = 1981 |Жариялануы = 1987 |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] phdtbbbjwomolg1cq5d6ajyco8qjgm7 3483899 3483898 2025-06-27T13:02:40Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483899 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = повесть |Авторы = Анатолий Приставкин |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = 1981 |Жариялануы = 1987 |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 3dm42i3jr8pjicmk4dp1210coq0qehv 3483901 3483899 2025-06-27T13:03:49Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483901 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = Ночевала тучка золотая (обложка книги).jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = повесть |Авторы = Анатолий Приставкин |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = 1981 |Жариялануы = 1987 |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 1j6r5yy5pztvlck2p8jpzp3963qqz8g 3483902 3483901 2025-06-27T13:04:12Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483902 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = повесть |Авторы = Анатолий Приставкин |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = 1981 |Жариялануы = 1987 |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] 3dm42i3jr8pjicmk4dp1210coq0qehv 3483903 3483902 2025-06-27T13:04:39Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483903 wikitext text/x-wiki {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = повесть |Авторы = Анатолий Приставкин |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = 1981 |Жариялануы = 1987 |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] gpib2itrtu6i9wgpg01ek6y9gpoow22 3483904 3483903 2025-06-27T13:05:09Z Sagzhan 29953 «[[Санат:Орыс әдебиеті|Орыс әдебиеті]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3483904 wikitext text/x-wiki {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = повесть |Авторы = Анатолий Приставкин |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = 1981 |Жариялануы = 1987 |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Орыс әдебиеті]] fk1hatpw7dak9ajusvho0xocai2ulo7 3483909 3483904 2025-06-27T13:11:00Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483909 wikitext text/x-wiki {{Әдеби шығарма |Атауы = Алтын бұлт түнеді |Шынайы атауы = Ночевала тучка золотая |Сурет = |Сурет сипаттамасы = |Жанр = повесть |Авторы = Анатолий Приставкин |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = 1981 |Жариялануы = 1987 |Жеке басылым = |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = Көкек балалар |Lib = |Уикикітап = }} '''Алтын бұлт түнеді'''<ref>Название повести — первая строка [[s:Утёс (Лермонтов)|хрестоматийного стихотворения]] [[Лермонтов, Михаил Юрьевич|М. Ю. Лермонтова]].</ref> ({{lang-ru|Ночевала тучка золотая}}) — Анатолий Приставкиннің автобиографиялық повесі (1981), оның ең танымал шығармасы. [[Қайта құру кезеңі]]нде (1987) жарияланған, Мемлекеттік сыйлықпен марапатталған (1988). [[1989 жыл]]ы экранға шығарылды. Шығарма соғыс кезіндегі балалық шақ, қаңғыбастық, [[Иосиф Виссарионович Сталин|Сталин]] кезіндегі халықтарды жер аудару тақырыптарына арналған. Негізгі ой — бір халықтың бақыты екінші халықтың қайғысы есебінен құрылмайды.<ref>''Сурина Т. М.'' Художественная культура в процессе перестройки общественного сознания. — {{М.}}: Академия общественных наук при ЦК КПСС, 1989. — С. 65.</ref> == Мазмұны == Оқиға [[1944 жыл]]ы, [[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың жер аударылуынан бірнеше ай өткен соң орын алады. Қос егіз ағайынды Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер»), [[Мәскеу]] маңындағы Томилино балалар үйінде өскен, [[Кавказ]]дағы жер аударылған халықтардан босаған аймақтарды игеруге жіберілген еңбек колониясына қосылуға шешім қабылдайды. [[Шешен Республикасы|Шешенстан]]ға келген соң колония бос тұрған ғимаратқа орналастырылады, еңбекке, шаруашылыққа және оқу процесіне кірісуге тырысады. Жергілікті халық белгісіз әрі барлық жерде бар «шешендерден» қорқатынын аңғартады, олар туралы айтуға қорқып, олардың орнын «шайтандар» секілді сөздермен алмастырады. Колония екі рет шабуылға ұшырайды: бірінде ғимарат өртеніп, тәрбиеші Регина Петровнаға шабуыл жасауға тырысады, екіншісінде — көлік жарылып, оқ атылған. Кузьмёныштер шешендер туралы менсінбей сөйлеген қызыл әскерлерді көреді, олар шешендерді «фашистердің құйыршықтары» деп атап, «Сталин оларға тым жұмсақ қарады» дейді. Балалар қашу жоспарын ойластырады, бірнеше рет колониядан кетеді. Бір аптадан аса уақыт Регина Петровнаның үйінде тұрғаннан кейін қайтып оралғанда, колонияны түгелдей өртеліп, тоналып, бірде-бір тірі жан қалмаған күйде табады. Артқа қайтып бара жатқанда, колония тұрғындары шешен шабандоздарының шабуылына ұшырайды; ағайындылар жан-жаққа қашып, Колька жүгері алқабына тығылады. Таңертең станицаға келгенде, бауыры Сашканың мәйітін шарбаққа асулы күйде табады. Колька стансаға барып, Сашканың денесін кетіп бара жатқан пойыздың ит салатын жәшігіне салып жібереді; сосын бұрынғы колонияға қайтып келіп, Регина Петровнаны іздейді, бірақ шыдамы таусылып, еденге жата кетіп, есінен танады. Оны шешен ұл баласы Алхазур көтеріп алады, тамақ береді және әкелері мен аталарының жер аударылғаны, зираттарының қирағаны туралы айтып береді. Терезеден балалар қызыл әскерлердің зират тастарымен жол төсеп жатқанын көреді. Балалар алқапта келе жатып, шешен шабандозының шабуылына ұшырайды; Алхазур оны Кольканы өлтірмеуге көндіреді. Осыдан кейін балалар өздерін бауырмыз деп жариялап, қолдарын кесіп, «қан араластыру» рәсімін өткізеді. Оларды ұстап алып, түрлі ұлт өкілдері — [[қырым татарлары]], [[ноғайлар]], [[немістер]], [[еврейлер]], [[армяндар]], [[қазақтар]] тұратын балалар қабылдау орталығына жібереді. Бұл орталыққа келетін әскери адамдар кейбір ұлт өкілдеріне жақтырмай қарайды. Колька мен Алхазур өздерін бауырмыз деп таныстырып, «Кузьмёныштерміз» деп қайталай береді. Ақырында олар басқа тәрбиеленушілермен бірге Шешенстаннан кететін пойызға отырғызылады... == Кейіпкерлер == *Колька мен Сашка Кузьминдер («Кузьмёныштер») — егіз ағайындылар, өмір бойы бірге өскен балалар үйінің тәрбиеленушілері. Оларды жиі шатастырады, ал олар мұны өз пайдаларына жаратады — бірін-бірі алмастырып, өздерін бауыры ретінде көрсетеді. Сашканың ой-өрісі биігірек, ал Кольканың ойлауы жерге жақын әрі практикалық: Сашка идея ұсынады, Колька оны жүзеге асыру жолдарын ойластырады. Бауыры қаза тапқан соң, Колька хикаяның басты кейіпкеріне айналады. *Регина Петровна — колонияның тәрбиешісі, ұшқыштың жесірі, екі баланың анасы, ал Кузьмёныштер оларды «мужичктар» деп атайды. Колониядағы Кузьмёныштерге ең жақын адам. Кольканы балалар қабылдау мекемесінен табады, алайда Колька онымен кетуге ниет білдірмейді. Повесте ол аналық архетиптің символы ретінде бейнеленеді (бұл жағдайда туған ана болу шарт емес), қамқор әрі қорған әйел-наставница ретінде сипатталады.<ref>[http://topreferat.znate.ru/pars_docs/refs/61/60613/60613 В мире научных открытий]</ref> *Демьян — бір аяғынан айырылған майдангер, отбасы оккупация астында қалып қойған, ал өзі Кавказға жаңа өмір бастау үшін келген. Регина Петровнаға ілтипат білдіруге тырысады. Колонияның қирағанын білген соң және ағайындылармен бірге шабуылға ұшыраған кезде, оларды тастап кетіп, Регина Петровнаны алып қашуға тырысады. Ақырында, әйел онымен қалады. *Илья — пойыз жолсерігі, станицаның шетінен жер телімін алған. Өмірі авантюра мен қылмысқа жақын адам. Кузьмёныштерді балалар үйінің қоймасынан қысқы киімдерді ұрлауға үгіттейді, ақысына оларға самогон береді. Ильяның үйі шабуыл кезінде өртеліп, ағайындылар оны қаза тапты деп ойлайды; алайда ол қашып үлгереді және жолсеріктік жұмысын жалғастыра береді. *Пётр Анисимович Мешков — балалар үйінің ұқыпты, адал және жауапты директоры. Шабуыл кезінде қаза табады. *Алхазур — шешен баласы. Сашканың өлімінен кейін Кольканың бауырына айналады == Резонанс == Повесть [[1987 жыл]]ы алғаш рет «Знамя» журналында жарияланған кезде қоғамдық өмірде елеулі оқиғаға айналды, себебі ол алғаш рет өз тарихи жерлерінен күштеп көшірілген вайнах халқының ([[шешендер]] мен [[ингуштар]]дың) трагедиясына кең ауқымды назар аудартты. Олар [[Ұлы Отан соғысы]] кезінде жаппай [[немістер]] жағына өтті деген желеумен қуғынға ұшыраған болатын. Бұл шығарма «Арбат балалары» романымен қатар, кеңестік әдебиеттегі «қайта құру» мен жариялылық кезеңінің алғашқы жарқын көріністерінің бірі болды. Повесть жарық көргеннен кейін бірнеше жыл ішінде 30-дан астам тілге аударылды, ал [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-да ғана жалпы таралымы 4,5 миллион данаға жетті. Бұл шығарма — трилогияның алғашқы бөлігі, оған «Солдат пен бала» және «Көкек балалар» («Кукушата») атты повестер де кіреді. == Экрандалуы == Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Орыс әдебиеті]] ifwjanrst0tkafop40s6jlfksggyn4l 0 558210 3483910 3443544 2025-06-27T13:18:44Z Sagzhan 29953 /* Дереккөз */ 3483910 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), или кэджангук (개장국Корей асханасының ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар. «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол XX ғасырдың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек. == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған. == Дереккөздер == <ref>http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166</ref> [[Санат:Тағамдар]] jp6aewfap7v5kruqh7amfuiukto9jco 3483912 3483910 2025-06-27T13:20:55Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483912 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), немесе кэджангук (개장국Корей асханасының ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]{{Недоступная ссылка|date=Апрель 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол XX ғасырдың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек. == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған. == Дереккөздер == <ref>http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166</ref> [[Санат:Тағамдар]] 6tdl5i1b1jzmxjo4j1qopfag4hd7cbr 3483913 3483912 2025-06-27T13:21:55Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483913 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), немесе кэджангук (개장국Корей асханасының ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]{{Недоступная ссылка|date=Апрель 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол XX ғасырдың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған. == Дереккөздер == <ref>http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166</ref> [[Санат:Тағамдар]] 3qsfwr2yn0dum130l4tsi4n9255docq 3483914 3483913 2025-06-27T13:23:10Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483914 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), немесе кэджангук (개장국Корей асханасының ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол XX ғасырдың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған. == Дереккөздер == <ref>http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166</ref> [[Санат:Тағамдар]] lawp9t54a4q738vbtgpbj6qbeeop5zk 3483915 3483914 2025-06-27T13:23:52Z Sagzhan 29953 /* Дереккөздер */ 3483915 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), немесе кэджангук (개장국Корей асханасының ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол XX ғасырдың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған. == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] t82g5z8l7gjof61wpwshjlyedqxenht 3483916 3483915 2025-06-27T13:24:11Z Sagzhan 29953 /* Көзқарас */ 3483916 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), немесе кэджангук (개장국Корей асханасының ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол XX ғасырдың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] k6p5oi2nnktwasogtrmfrk7cehudaj2 3483917 3483916 2025-06-27T13:25:05Z Sagzhan 29953 /* Көзқарас */ 3483917 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), немесе кэджангук (개장국Корей асханасының ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол XX ғасырдың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] sm176y5gnq3ftjb1sth38xsm875c5nr 3483918 3483917 2025-06-27T13:25:36Z Sagzhan 29953 «[[Санат:Корей асханасы|Корей асханасы]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3483918 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), немесе кэджангук (개장국Корей асханасының ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол XX ғасырдың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] tif6gghwqwudfni4t2bfiqpihubgsff 3483919 3483918 2025-06-27T13:26:42Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483919 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' (посинтхан (보신탕; 補身湯), немесе кэджангук (개장국) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] mxe7eb3jz4eu5xnv3rtd2wfov7d0jgk 3483920 3483919 2025-06-27T13:27:43Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483920 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' '''посинтхан''' (보신탕; 補身湯), немесе '''кэджангук''' (개장국) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] 2qpw7na2rp29b01rdjpa2308cppq06s 3483921 3483920 2025-06-27T13:29:26Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483921 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' '''посинтхан''' ({{lang-kr|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-kr|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] so9moh84mxasoy2645g5gt45551zw1m 3483922 3483921 2025-06-27T13:30:05Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483922 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам Кореяда кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] axr4n88hqqsi2zhoc9x33mnccpdfooo 3483923 3483922 2025-06-27T13:30:44Z Sagzhan 29953 /* Көзқарас */ 3483923 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корей Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, XX ғасырдан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан Бриджит Бардоның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] ajblzlcwo7em7o2mvmnmptsajulcb1r 3483924 3483923 2025-06-27T13:31:17Z Sagzhan 29953 /* Көзқарас */ 3483924 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корей Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] nd5u1cv9u0p0ddsncz3rt3jim9iaafj 3483925 3483924 2025-06-27T13:32:01Z Sagzhan 29953 /* Көзқарас */ 3483925 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] '''Ит көжесі''' '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] khavlfb3epanx61mfiu7be2l8u1qz8c 3483926 3483925 2025-06-27T13:34:04Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483926 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] {{Тағам |сурет = |сурет атауы = |тип = |ұлттық асхана = |шынайы атауы = |шыққан мемлекеті = |автор = |жыл = |негізгі құрамы = |қосымша құрамы = |аналогтар = |калориялық = |белоктар = |майлар = |көмірсулер = |рецепт = |қор = }} '''Ит көжесі''' '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] 5ertqd13om27rhhnug3g1ong97lvqh9 3483927 3483926 2025-06-27T13:34:35Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483927 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] {{Тағам |сурет = 보신탕.jpg |сурет атауы = |тип = |ұлттық асхана = |шынайы атауы = |шыққан мемлекеті = |автор = |жыл = |негізгі құрамы = |қосымша құрамы = |аналогтар = |калориялық = |белоктар = |майлар = |көмірсулер = |рецепт = |қор = }} '''Ит көжесі''' '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] 6s6ialgpnv5h1kz4uk2lwq8y0p8wqwe 3483928 3483927 2025-06-27T13:35:19Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483928 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] {{Тағам |сурет = 보신탕.jpg |сурет атауы = Иткөже |тип = |ұлттық асхана = корей |шынайы атауы = |шыққан мемлекеті = |автор = |жыл = |негізгі құрамы = |қосымша құрамы = |аналогтар = |калориялық = |белоктар = |майлар = |көмірсулер = |рецепт = |қор = }} '''Ит көжесі''' корейше '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] pg9mqcihdjepxa8mbwz6u68uvdwuira 3483929 3483928 2025-06-27T13:36:25Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483929 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] {{Тағам |сурет = 보신탕.jpg |сурет атауы = |тип = |ұлттық асхана = корей |шынайы атауы = {{lang-ko|개장국}} |шыққан мемлекеті = |автор = |жыл = |негізгі құрамы = |қосымша құрамы = |аналогтар = |калориялық = |белоктар = |майлар = |көмірсулер = |рецепт = |қор = }} '''Ит көжесі''' корейше '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] 3yiiy82u0axv04vgjp7yqbn7swbd2xx 3483930 3483929 2025-06-27T13:36:44Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483930 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] {{Тағам |сурет = 보신탕.jpg |сурет атауы = |тип = |ұлттық асхана = корей |шынайы атауы = {{lang-ko|개장국}} |шыққан мемлекеті = |автор = белгісіз |жыл = |негізгі құрамы = |қосымша құрамы = |аналогтар = |калориялық = |белоктар = |майлар = |көмірсулер = |рецепт = |қор = }} '''Ит көжесі''' корейше '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] fzknu8y9vx8qmvm0fm51ukvzcwf5uz4 3483931 3483930 2025-06-27T13:37:16Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483931 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> [[Сурет:보신탕.jpg|thumb|right|230px|Бір табақ ит көже]] {{Тағам |сурет = 보신탕.jpg |сурет атауы = |тип = |ұлттық асхана = корей |шынайы атауы = {{lang-ko|개장국}} |шыққан мемлекеті = Чосон мемлекеті |автор = белгісіз |жыл = |негізгі құрамы = |қосымша құрамы = |аналогтар = |калориялық = |белоктар = |майлар = |көмірсулер = |рецепт = |қор = }} '''Ит көжесі''' корейше '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] 49tw64wi244sh4i902mmtbhqeic04to 3483932 3483931 2025-06-27T13:37:49Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483932 wikitext text/x-wiki {{Тағам |сурет = 보신탕.jpg |сурет атауы = |тип = |ұлттық асхана = корей |шынайы атауы = {{lang-ko|개장국}} |шыққан мемлекеті = Чосон мемлекеті |автор = белгісіз |жыл = |негізгі құрамы = |қосымша құрамы = |аналогтар = |калориялық = |белоктар = |майлар = |көмірсулер = |рецепт = |қор = }} '''Ит көжесі''' корейше '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] 5n95ukm1des73ktavts9iuf116l9shn 3483933 3483932 2025-06-27T13:38:43Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483933 wikitext text/x-wiki {{Тағам |сурет = 보신탕.jpg |сурет атауы = |тип = |ұлттық асхана = корей |шынайы атауы = {{lang-ko|개장국}} |шыққан мемлекеті = Чосон мемлекеті |автор = белгісіз |жыл = |негізгі құрамы = ит еті |қосымша құрамы = |аналогтар = |калориялық = |белоктар = |майлар = |көмірсулер = |рецепт = |қор = }} '''Ит көжесі''' корейше '''посинтхан''' ({{lang-ko|보신탕; 補身湯}}), немесе '''кэджангук''' ({{lang-ko|개장국}}) – [[Корей асханасы]]ның ұлттық тағамы. Бұл көже адамның қайсарлығын арттырады деген аңыз бар.<ref name="ks">[http://kore-saram.ru/Mariya-Osetrova-Sobache-delo Собачье дело]</ref> «Посинтхан» сөзі «[[Ағза|ағзаны]] нығайту» деген мағынаны береді және ол [[XX ғасыр]]дың ортасында пайда болды, ал ол кезде «кэджангук» соя пастасы мен ит көжесі деген мағынаны білдіретін аса көне сөз болып табылатын. Тағамды дайындау үшін ит етін жасыл жуамен, перилла жапырақшасымен, әртүрлі дәмдеуішпен (твенджан, кочхуджан) қайнату керек.<ref name="2004 Seoul Shinmoon article">{{Cite web |url=http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |title=2004 Seoul Shinmoon article |access-date=2011-09-29 |archive-date=2013-01-04 |archive-url=https://archive.today/20130104160658/http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=001&oid=081&aid=0000006956& |deadlink=no }}</ref> == Көзқарас == Бұл тағам [[Корея Республикасы|Кореяда]] кеңінен таралған дәмді тағамдардың бірі болғанымен, [[XX ғасыр]]дан бастап оған деген көз-қарас өзгерді. «Ит жейтін халық – нағыз жабайы халық» деп айтқан [[Бриджит Бардо]]ның сөзінен кейін ит көжесінен көбісі бас тартты және итті тағам ретінде қолдануға тыйым салынды. Кореяда итті адамның досы ретінде қабылдамағанымен, оның мәртебесі халық арасында жоғары болған. Сонымен қатар, ит көжесі Кореяда ешқашан күнделікті тағам болып есептелмеген, тек оны мезгілмен және шипалы тағам ретінде ғана қолданған.<ref>[http://theseoultimes.com/ST/?url=/ST/db/read.php?idx=2166 자동등록방지를 위해 보안절차를 거치고 있습니다]</ref> == Дереккөздер == [[Санат:Тағамдар]] [[Санат:Корей асханасы]] 0s6ifk14v1bu70hv8ehk5zhmmqht8p2 0 559099 3483849 3483848 2025-06-27T11:59:53Z Sagzhan 29953 /* Жариялану тарихы */ 3483849 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}}<!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет 1911 жылы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман 1910 жылдың қарашасы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге бейімделген. == Мазмұны == [[XX ғасыр]]дың басында, 10 жастағы Мэри Леннокс — [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршылары. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Secret Garden'' by [[Mark Lundeen]]]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет 1910 жылдың қарашасы мен 1911 жылдың тамызы аралығында The American Magazine журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде Нью-Йорктегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы Лондонда William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны Чарльз Робинсон көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы АҚШ-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың 2008 жылғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,[35][36] әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.[37] Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.[38] Роман 1911 жылғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және The New York Times сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.[39] Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.[40] Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.[40] Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған.[41] Бернет 1924 жылы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған.[42] Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар.[43] Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен,[44] The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды.[35] Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті.[45] 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған.[43] Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды.[46] Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен.[47] Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады.[48] Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды.[48] XXI ғасырда The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол BBC ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында Ұлыбритания халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде).[49] 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты.[50][51] 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды.[52] A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді.[52] Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған.[53] Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] 0jxemacbkxzux0si4s0psebot8zxs5n 3483850 3483849 2025-06-27T12:01:35Z Sagzhan 29953 /* Жариялану тарихы */ 3483850 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}}<!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет 1911 жылы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман 1910 жылдың қарашасы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге бейімделген. == Мазмұны == [[XX ғасыр]]дың басында, 10 жастағы Мэри Леннокс — [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршылары. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Secret Garden'' by [[Mark Lundeen]]]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде [[Нью-Йорк]]тегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы [[Лондон]]да William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны [[Чарльз Робинсон]] көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың [[2008 жыл]]ғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,[35][36] әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.[37] Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.[38] Роман 1911 жылғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және The New York Times сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.[39] Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.[40] Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.[40] Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған.[41] Бернет 1924 жылы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған.[42] Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар.[43] Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен,[44] The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды.[35] Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті.[45] 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған.[43] Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды.[46] Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен.[47] Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады.[48] Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды.[48] XXI ғасырда The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол BBC ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында Ұлыбритания халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде).[49] 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты.[50][51] 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды.[52] A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді.[52] Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған.[53] Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] bci88f4f6twp9shazlg50vnb2ynu1id 3483853 3483850 2025-06-27T12:03:08Z Sagzhan 29953 /* Тақырыптар */ 3483853 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}}<!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет 1911 жылы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман 1910 жылдың қарашасы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге бейімделген. == Мазмұны == [[XX ғасыр]]дың басында, 10 жастағы Мэри Леннокс — [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршылары. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Құпия бақ'' ([[Марк Лундин]])]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде [[Нью-Йорк]]тегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы [[Лондон]]да William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны [[Чарльз Робинсон]] көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың [[2008 жыл]]ғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,[35][36] әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.[37] Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.[38] Роман 1911 жылғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және The New York Times сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.[39] Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.[40] Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.[40] Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған.[41] Бернет 1924 жылы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған.[42] Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар.[43] Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен,[44] The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды.[35] Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті.[45] 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған.[43] Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды.[46] Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен.[47] Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады.[48] Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды.[48] XXI ғасырда The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол BBC ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында Ұлыбритания халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде).[49] 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты.[50][51] 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды.[52] A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді.[52] Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған.[53] Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] cy80pvwhc6n8c5e88ngpic91kfwyteb 3483854 3483853 2025-06-27T12:10:14Z Sagzhan 29953 /* Қоғамдық қабылдау */ 3483854 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}}<!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет 1911 жылы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман 1910 жылдың қарашасы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге бейімделген. == Мазмұны == [[XX ғасыр]]дың басында, 10 жастағы Мэри Леннокс — [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршылары. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Құпия бақ'' ([[Марк Лундин]])]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде [[Нью-Йорк]]тегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы [[Лондон]]да William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны [[Чарльз Робинсон]] көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың [[2008 жыл]]ғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,{{sfn|Thwaite|1974|p=220}}{{sfn|Bixler|1996|p=13}} әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.{{sfn|Lundin|2006|p=155}} Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.{{sfn|Lundin|2006|pp=279-280}} Роман [[1911 жыл]]ғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және [[The New York Times]] сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.{{sfn|Lundin|2006|p=281}} Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған.[41] Бернет [[1924 жыл]]ы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған.[42] Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар.[43] Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен,[44] The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды.[35] Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті.[45] 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған.[43] Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды.[46] Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен.[47] Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады.[48] Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды.[48] [[XXI ғасыр]]да The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол [[BBC]] ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында [[Ұлыбритания]] халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде).[49] 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты.[50][51] 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды.[52] A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді.[52] Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған.[53] Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] rv8y1fal648x9eibr94jt09c2xb8d18 3483855 3483854 2025-06-27T12:13:18Z Sagzhan 29953 /* Қоғамдық қабылдау */ 3483855 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}}<!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет 1911 жылы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман 1910 жылдың қарашасы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге бейімделген. == Мазмұны == [[XX ғасыр]]дың басында, 10 жастағы Мэри Леннокс — [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршылары. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Құпия бақ'' ([[Марк Лундин]])]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде [[Нью-Йорк]]тегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы [[Лондон]]да William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны [[Чарльз Робинсон]] көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың [[2008 жыл]]ғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,{{sfn|Thwaite|1974|p=220}}{{sfn|Bixler|1996|p=13}} әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.{{sfn|Lundin|2006|p=155}} Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.{{sfn|Lundin|2006|pp=279-280}} Роман [[1911 жыл]]ғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және [[The New York Times]] сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.{{sfn|Lundin|2006|p=281}} Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған. Бернет [[1924 жыл]]ы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған. Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар. Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен, The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды. Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті. 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған. Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды. Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен. Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады. Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды. [[XXI ғасыр]]да The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол [[BBC]] ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында [[Ұлыбритания]] халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде). 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты. 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды. A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді. Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған. Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] 4wgrdnsxku1xjaid5et9qyo7z8d9wzp 3483857 3483855 2025-06-27T12:15:24Z Sagzhan 29953 /* Мазмұны */ 3483857 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=ақпан 2016}}<!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет 1911 жылы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман 1910 жылдың қарашасы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге бейімделген. == Мазмұны == 10 жастағы Мэри Леннокс — XX ғасырдың басында [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршыларының қызы. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Құпия бақ'' ([[Марк Лундин]])]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде [[Нью-Йорк]]тегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы [[Лондон]]да William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны [[Чарльз Робинсон]] көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың [[2008 жыл]]ғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,{{sfn|Thwaite|1974|p=220}}{{sfn|Bixler|1996|p=13}} әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.{{sfn|Lundin|2006|p=155}} Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.{{sfn|Lundin|2006|pp=279-280}} Роман [[1911 жыл]]ғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және [[The New York Times]] сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.{{sfn|Lundin|2006|p=281}} Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған. Бернет [[1924 жыл]]ы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған. Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар. Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен, The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды. Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті. 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған. Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды. Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен. Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады. Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды. [[XXI ғасыр]]да The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол [[BBC]] ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында [[Ұлыбритания]] халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде). 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты. 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды. A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді. Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған. Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] cbx1ajtr98hct6hn6cdr1spora97olf 3483858 3483857 2025-06-27T12:15:56Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483858 wikitext text/x-wiki {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет 1911 жылы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман 1910 жылдың қарашасы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге бейімделген. == Мазмұны == 10 жастағы Мэри Леннокс — XX ғасырдың басында [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршыларының қызы. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Құпия бақ'' ([[Марк Лундин]])]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде [[Нью-Йорк]]тегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы [[Лондон]]да William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны [[Чарльз Робинсон]] көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың [[2008 жыл]]ғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,{{sfn|Thwaite|1974|p=220}}{{sfn|Bixler|1996|p=13}} әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.{{sfn|Lundin|2006|p=155}} Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.{{sfn|Lundin|2006|pp=279-280}} Роман [[1911 жыл]]ғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және [[The New York Times]] сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.{{sfn|Lundin|2006|p=281}} Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған. Бернет [[1924 жыл]]ы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған. Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар. Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен, The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды. Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті. 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған. Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды. Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен. Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады. Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды. [[XXI ғасыр]]да The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол [[BBC]] ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында [[Ұлыбритания]] халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде). 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты. 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды. A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді. Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған. Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] b9jhc05kthe2jgddo043j2r48r8q5cv 3483859 3483858 2025-06-27T12:17:41Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483859 wikitext text/x-wiki {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет [[1911 жыл]]ы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге арқау болған. == Мазмұны == 10 жастағы Мэри Леннокс — XX ғасырдың басында [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршыларының қызы. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Құпия бақ'' ([[Марк Лундин]])]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде [[Нью-Йорк]]тегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы [[Лондон]]да William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны [[Чарльз Робинсон]] көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың [[2008 жыл]]ғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,{{sfn|Thwaite|1974|p=220}}{{sfn|Bixler|1996|p=13}} әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.{{sfn|Lundin|2006|p=155}} Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.{{sfn|Lundin|2006|pp=279-280}} Роман [[1911 жыл]]ғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және [[The New York Times]] сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.{{sfn|Lundin|2006|p=281}} Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған. Бернет [[1924 жыл]]ы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған. Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар. Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен, The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды. Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті. 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған. Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды. Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен. Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады. Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды. [[XXI ғасыр]]да The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол [[BBC]] ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында [[Ұлыбритания]] халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде). 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты. 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды. A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді. Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған. Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] 7xjfm09lpzqsr6vaempd2k9zylr8e16 3483861 3483859 2025-06-27T12:18:18Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3483861 wikitext text/x-wiki {{Әдеби шығарма |Атауы = Құпия бақ |Шынайы атауы = The Secret Garden |Сурет = Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - cover.jpg |Сурет сипаттамасы = |Жанр = роман |Авторы = Фрэнсис Ходжсон Бернетт |Түпнұсқа тілі = |Жазылды = |Жариялануы = қараша 1910 - тамыз 1911 |Жеке басылым = 1911 |Баспа = |isbn = |Аударма = |Алдыңғысы = |Келесі = |Lib = |Уикикітап = }} '''Құпия бақ''' ({{lang-en|The Secret Garden}})— [[Фрэнсис Ходжсон Бернетт]]тің балаларға арналған романы. Алғаш рет [[1911 жыл]]ы жеке кітап түрінде жарық көрген. Бұған дейін роман [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында сериалдық форматта жарияланған болатын. Оқиға [[Англия]]да өрбиді және бұл шығарма ағылшын балалар әдебиетінің классикасы болып есептеледі. Америкалық басылымды Frederick A. Stokes Company баспасы М. Л. Кирк салған иллюстрациялармен жарияласа, [[Ұлыбритания|британ]]дық басылымды Heinemann баспасы [[Чарльз Робинсон|Чарльз Хит Робинсон]] салған суреттермен шығарды.<ref>Charles Heat Robinson isfdb</ref><ref>[[WorldCat]] library records (US); (UK).<br />Retrieved 24 March 2017.</ref> "The Secret Garden" романы бірнеше рет сахналық қойылымдарға және фильмдерге арқау болған. == Мазмұны == 10 жастағы Мэри Леннокс — XX ғасырдың басында [[Үндістан]]да дүниеге келген, ата-анасы бай әрі немқұрайлы ағылшын отаршыларының қызы. Оны негізінен жергілікті қызметшілер тәрбиелейді, олар Мэриді еркелетіп, барлық айтқанын орындап отырады. Холера індетінен ата-анасы қайтыс болған соң, тірі қалған қызметшілер қашып кетеді, ал Мэри жалғыз қалады. Британдық сарбаздар оны тауып алады да, [[Англия]]дағы туыстарына жібереді. Оны уағызшы кісіге уақытша орналастырады, онда жергілікті балалар оны «Тұйық Мэри бикеш» деп мазақтайды. Кейін ол Йоркшир мүйісіндегі үлкен Misselthwaite Manor ауылдық үйінде тұратын нағашысы Арчибальд Крэйвенге жіберіледі. Ол — Мэридің әкесінің әпкесі Лилиастың күйеуі. Мэри келгенде Лилиас қайтыс болғанын, ал Арчибальдтың арқасы бүкірейгенін біледі. Бастапқыда Мэри ашулы әрі тәкаппар еді. Жаңа ортасын, үйін де, адамдарын да ұнатпайды, әсіресе үй орналасқан түнерген даланы жек көреді. Бірақ уақыт өте келе мінезі жұмсара бастайды. Ол қызметші қыз Марта Сауэрбимен дос болады. Марта оған Лилиас жайлы айтып береді — Лилиас раушан гүлдерін өсіретін жеке қоршалған бақта сағаттап отыратын. Он жыл бұрын сол бақта болған апаттан кейін Лилиас қаза табады, ал күйеуі сол бақты жауып, кілтін жасырып тастаған. Мэри сол жасырын бақты іздеуге бел буады. Оның мінезі де, денсаулығы да жақсара түседі. Бақташы Бен Уэзерстаффпен және достық көңілді қарлығашпен танысып, олармен достасады. Бір күні қарлығаш Мэридің назарын жердегі қопарылған топыраққа аударады. Сол жерден Мэри бақтың кілтін табады. Келесі күні ол Мартадан бау-бақша құралдарын сұрайды, оларды Марта 12 жастағы ағасы Диконмен бірге жібереді. Дикон табиғатты сүйетін бала, көбіне даламен серуендейді. Екеуі бір-біріне бауыр басып, Мэри оған құпия бақ туралы айтып береді. Кешке үй ішінде біртүрлі жылаған дауыс естіп, Мэри соны аңдып отырып, Арчибальдтың ұлы Колинді табады. Колин Мэримен шамалас жаста, төсекте жатып ауырады, ешқашан далаға шықпаған, тіпті жүре алмайды деп есептеледі. Колин де ерке, ашуланса, бәрі оған бағынады. Мэри күн сайын келіп, дала, бақ және Дикон жайлы айтып, оны қызықтырады. Ақыры Мэри оған жасырын бақты көрсеткісі келетінін айтады. Колин алғаш рет далаға арбасымен шығады. Баққа барған кезде олар бақ қабырғасының үстінде тұрған Бен Уэзерстаффты көреді. Ол Колинді «мүгедек» деп ойлап келген. Ашуға булыққан Колин орнынан тұрып, өз аяғымен тұрып кетеді. Аяқтары әлсіз болғанымен, біртіндеп қалпына келіп, Мэри мен Дикон оны жүруге үйрете бастайды. Олар бұл жаңалықты ешкімге айтпауға бел байлайды, Арчибальдқа тосынсый жасамақ болады. Сол уақытта Арчибальдтың да көңіл-күйі жақсарады. Түсінде қайтыс болған әйелі оған бақтан үн қатқанын көреді. Ол Дикон мен Марта анасының хатын алып, үйге оралуға шешім қабылдайды. Үйге келгенде, ашық тұрған бақ есігінен кіріп, гүлденіп тұрған бақты және баласының шапқылап жүргенін көреді. Балалар бәрін айтып береді. Әке мен бала үйге қол ұстасып қайтады, ал қызметшілер аң-таң болады. == Тақырыптар == [[File:Secret-garden 15196170106 o.jpg|thumb|''Құпия бақ'' ([[Марк Лундин]])]] «Қыздарға арналған дәстүрлі романның баяндау құрылымдарын» талдауда Перри Ноделман Мэри Ленноксты жаңа үйі мен отбасын жақсартатын «өздігінен болатын әрі жарқын» жетім қыздың баяндау үлгісінен ауытқу деп сипаттайды, себебі бұл қасиеттер баяндауда кейінірек пайда болады. Бұл романдардағы отбасы мен үйдің жаңғыруы, Ноделманның айтуынша, «“Құпия бақта” шегіне жетеді», мұнда бақтың қалпына келтірілуі мен көктемнің келуі адамдардың үйлерінен шығуын бейнелейді, «дерлік, олар қысқы ұйқыда жатқандай».<ref>{{Cite journal |last=Nodelman |first=Perry |date=1979 |title=Progressive Utopia: Or; How to Grow Up Without Growing Up |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/457182/summary |journal=Children's Literature Association Quarterly |volume=1 |pages=146–154 |doi=10.1353/chq.1979.0006 |s2cid=143452307 |url-access= |via=Project MUSE}}</ref> Джо Сатлифф Сандерс Мэри мен «Құпия бақты» Виктория мен Эдвард дәуіріндегі эмоциялық тәртіпке қатысты мәдени пікірталас аясында қарастырады, бұл пікір замандас жетім қыздар туралы кітаптарда да көрініс тапты. Ол «Құпия бақ» ерлер мен ұлдар үшін эмоциялық тәртіптің пайдасын көрсетуді көздеген деп ұсынады, атап айтқанда Колин, ол Мэриден – «романның қыздықты бейнелеушісі» ретінде – өзінің «еркекке тән артықшылығын» қалай ұстау керектігін үйренеді.{{sfn|Sanders|2011|p=99}} Атаулы бақ көптеген ғылыми талқылаулардың тақырыбы болды. Филлис Бикслер Коппес «Құпия бақ» ертегі, өсиет және пастораль әдеби жанрларын қолданатынын жазады, бұл романға Бернеттің бұрынғы балалар романдарына қарағанда тереңірек «тақырыптық даму мен символдық үндестік» береді, өйткені ол тек алғашқы екі дәстүр элементтерін қолданған.{{sfn|Koppes|1978|p=191}} Ол бақты «негізгі георгикалық троп, Бернет романындағы қайта туылудың біріктіруші символы» деп сипаттайды.{{sfn|Koppes|1978|p=203}} Мэдэлон С. Голке атаулы бақты «бір жағынан – трагедия сахнасы, ол отбасының жойылуына әкелген», сонымен қатар оның қалпына келуі мен жаңару орны ретінде түсінеді.{{sfn|Gohlke|1980|p=895}} Александра Валинт романның мүгедектік бейнелері мүгедек адамдарды бақытсыз, әлсіз және дені сау адамдарға қарағанда аз тәуелсіз деп көрсететін стереотиптік көзқарастармен үйлеседі деп ұсынады. Колиннің мүгедектер арбасын қолдануы Эдвард дәуірі оқырмандарына мүгедектіктің де, әлеуметтік мәртебенің де белгісі ретінде түсінікті болар еді.{{sfn|Valint|2016|pp=262–3, 266}} Элизабет Леннокс Кайзер «Құпия бақ» жыныстық рөлдерге қатысты екіұшты көзқарас танытады деп жазады: Мэри бақты қалпына келтіріп, отбасын құтқарғанымен, романның соңында оның рөлі Колин мен оның әкесінің оралуымен көмескіленеді, бұл патриархалдық билікті қорғау ретінде қарастырылуы мүмкін.{{sfn|Keyser|1983|p=12}} Даниэль Э. Прайс роман «жыныс, әлеуметтік тап және отаршылдықтың күрделі мәселелерін» қозғайды деп жазады. imperialism".{{sfn|Price|2001|p=4}} Ол Мэридің дамуын романда «он тоғызыншы ғасыр бақ теорияшыларының мінсіз баққа арналған жоспарларындағы кезеңдерге» параллель етіп суреттейді, Мэри ақыры «әсемдік пен жайлылықты ұсына алатын, әрі өзінің ер жынысты туысын – болашақ патриархты – тәрбиелей алатын қызға» айналады.{{sfn|Price|2001|p=4}} == Тарихи негізі == [[File:Houghton AC85 B9345 911s - Secret Garden, 1911 - frontispiece.jpg|thumb|1911 жылғы алғашқы америкалық басылымдағы фронтиспис]] Бернетт «Құпия бақ» романын жаза бастаған кезде, ол балалар әдебиеті мен әлеуметтік реалистік ересектер прозасы саласында әдеби атаққа ие болған еді.{{sfn|Автор|Жылы|p=189}} Ол балалар әдебиетіне 1880-жылдары бет бұрған, сол кезеңдегі ең әйгілі шығармасы – сезімтал роман Кішкентай лорд Фаунтлерой (1886).{{sfn|Bixler|1996|p=4}} Кішкентай лорд Фаунтлерой Америка Құрама Штаттары мен Еуропада «әдеби сенсацияға» айналып, жүздеген мың данамен сатылған. {{sfn|Rector|2006|p=187}} «Құпия бақ» романынан бұрын Бернетт балалар әдебиетінде тағы бір маңызды шығарма – Кішкентай ханшайымды (1905) жазған болатын. Бұл роман алғаш 1887 жылы америкалық St. Nicholas Magazine балалар журналында әңгіме ретінде жарияланып, 1902 жылы пьесаға бейімделген.{{sfn|Bixler|1996|p=5}} «Құпия бақтың» әдеби дамуы мен ойластырылуы жайлы аз мәлімет бар.[16] Биографтар мен зерттеушілер Бернетттің өзге кітаптарына қатысты жазған хаттары арқылы оның шығармашылық процесін зерттей алды; алайда «Құпия бақ» жазылған уақытта ол туыстарына жақын жерде тұрғандықтан, оларға хат жазудың қажеті болмаған.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} Бернетт романды 1909 жылдың көктемінде, Лонг-Айлендтегі Плэндом қаласындағы үйінің бағымен айналыса бастаған кезде жазуға кірісті.{{sfn|Gerzina|2004|p=261}} 1910 жылдың қазан айында Англиядағы баспагері Уильям Хайнеманға жазған хатында ол жұмыс атауы Мистресс Мэри болған бұл әңгімені «күнәсіз, шым-шытырық хикая» деп сипаттап, оны «ең жақсы табыстарымның бірі» деп атаған. Island]]{{sfn|Thwaite|1974|pp=219-220}} Биограф Гретхен Холбрук Гержина бұл романның жазылуы жайлы мәліметтердің неге аз екенін бірнеше себеппен түсіндіреді. Біріншіден, Бернетт Плэндомға көшкен соң денсаулығы нашарлап, қоғамдық өмірі шектелген. Екіншіден, оның «Құпия бақ» романына қатысты естеліктері мен фотосуреттері, сондай-ақ портреті мен қолжазбалары ұлы Вивианның бастамасымен Нью-Йорктің төменгі бөлігіндегі кереңдерге арналған мемлекеттік мектепке Бернетттің ол жерге жасаған сапарын еске алу мақсатында сыйға тартылған. Бірақ көп ұзамай бұл жәдігерлер мектеп мұрағатынан жоғалып кеткен. Соңында, роман жарық көрерден бірнеше апта бұрын, Бернетттің жездесі трамваймен соқтығысып қайтыс болған. Бұл қайғылы оқиға романның жарыққа шығуына күңгірт әсер етуі мүмкін.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Алайда Бернетттің «Менің Роббиім» атты шағын шығармасы «Құпия бақтың» қалай дүниеге келгені туралы мәлімет береді.{{sfn|Gerzina|2004|pp=265-266}} Ол бұл еңбегінде оқырманның романдағы шынайы өмірдегідей көрінген қараторғай туралы қойған сұрағына жауап береді. Оқырман бұл құсты «ойдан шығарылған кейіпкер емес» деп санаған. Бернетт Мэйтем Холлда тұрған кезінде раушан бағында жиі жазатын, ал қараторғай сол кезде жанынан табылып, онымен «дос» болғанын жазады. Ол құсты «жай құс емес, нағыз тұлға» деп сипаттайды. Құспен алғаш сөйлесуге әрекет жасаған сәтін еске алып, ол былай деп жазады: «Жылдар өткен соң білдім – бұл Мистресс Мэридің Ұзын Жолмен жүріп бара жатып, 'торғайша дыбыстауға тырысқан' кезіндегі ойы еді». Бернетт бірнеше жыл тұрған Англияның Кенттегі Мэйтем Холл мекені романның оқиға орнына шабыт берген жер ретінде жиі аталады. Биограф Энн Туэйттің айтуынша, Мэйтем Холлдағы раушан бағы бұл романның жазылуында «маңызды» рөл атқарғанымен, Мэйтем Холл мен романдағы Мисселтуэйт Маноры физикалық тұрғыда мүлде ұқсамайды. Туэйттің ойынша, романның табиғи ортасын Бернетт Эмили Бронтенің 1847 жылғы Тыныссыз шыңдар романындағы жапан даладан алған болуы мүмкін, өйткені ол Йоркширге тек бір рет, Фристон Холлға ғана барған. Ол сондай-ақ Бернетт Шарлотта Бронтенің Джейн Эйр (1847) романынан да әсерленген болуы мүмкін екенін атап өтеді, өйткені екі роман да жетім қыздардың «құпиялы сарайларға» жіберілуін суреттейді, ал сол үйлердің қожайындары сирек кездеседі. Бернетт бұл ұқсастықтарды өзі де мойындаған – хаттарының бірінде ол Элла Хепуорт Диксонның «Құпия бақты» Джейн Эйрдің балаларға арналған нұсқасы деп сипаттағанын жазған. Зерттеуші Гретчен В. Ректор Бернетттің «Құпия бақ» романының қолжазбасын зерттеген, оны ол «романның даму барысының жалғыз жазбасы» деп сипаттайды. Қолжазбаның алғашқы жүз бетіндегі сексен беті қара сиямен, ал қалғаны қарындашпен жазылған; емле мен тыныс белгілері негізінен америкалық стандартқа сай келеді. Романның тарау атаулары тек кейінірек қосылып, қолжазбада тек нөмірмен белгіленген. Қолжазбадағы бет нөмірлері екінші адам тарапынан жазылған болуы мүмкін: ол 1-ден 234-ке дейін нөмірленіп, он тоғызыншы тарауда қайтадан басталады.{{sfn|Gerzina|2004|p=262}} Тақырып бетіне қарап, Ректор романның алғашқы атауы Mary, Mary quite Contrary болғанын, кейінірек Mistress Mary деп өзгертілгенін болжайды.<ref>{{Cite web |url=http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |title=''The American Magazine'', November 1910 |publisher=FictionMags Index |access-date=2 September 2019 |archive-date=8 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808062503/http://www.philsp.com/homeville/fmi/t/t472.htm#A8788 |url-status=dead }}</ref> Бастапқыда қолжазбада Мэри тоғыз жаста болса, кейінгі түзетулерде оны он жасқа дейін өсірген. Бұл өзгеріс Мэри, Колин және бақтың «бірге дамуын» көрсету үшін жасалуы мүмкін; алайда бұл өзгеріс британдық немесе америкалық алғашқы басылымдарда да, кейінгі басылымдарда да ескерілмеген.<ref>{{Cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=New York Literary Notes |url=https://www.nytimes.com/1911/07/16/archives/new-york-literary-notes-books-by-de-morgan-robert-hichens-mrs.html |work=[[The New York Times]] |date=16 July 1911 |access-date=2 September 2019}}</ref> Сьюзан Сауэрби бастапқыда өлі кейіпкер ретінде сипатталған, ал қызы Марта оның орнын басады деген ниет болған; бірақ Бернетт кейін ойын өзгертіп, бірнеше беттен соң Сьюзанды тірі етіп сипаттап, алғашқы өлім жазбасын сызып тастаған.{{sfn|Lundin|2006|p=287}} Сонымен қатар, қолжазбада Диконның дене кемістігі болған, ол балдақпен жүрген. Бұл сипаттама Бернетттің бірінші күйеуі, доктор Суон Бернетттің денсаулығына байланысты естеліктерінен алынған болуы мүмкін. Кейінірек Бернетт Диконның кемістігі туралы барлық сипаттамаларды алып тастаған. == Жариялану тарихы == The Secret Garden (Құпия бақ) – ересектерге арналған журналда алғаш жарияланған балаларға арналған шығармалардың алғашқы мысалдарының бірі болуы мүмкін. Бұған сол кезде Бернеттің (Burnett) өзі де назар аударған болатын. Роман алғаш рет [[1910 жыл]]дың [[қараша]]сы мен 1911 жылдың тамызы аралығында [[The American Magazine]] журналында он шығарылым болып жарияланды. Иллюстрацияларды Дж. Скотт Уильямс жасады. 1911 жылдың тамызында роман алғаш рет кітап түрінде [[Нью-Йорк]]тегі Frederick A. Stokes Company баспасынан жарық көрді; сол жылы [[Лондон]]да William Heinemann баспасынан да басылып шықты, оны [[Чарльз Робинсон]] көркемдеді. Бұл кітаптың авторлық құқығы [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та 1986 жылы, ал әлемнің көп бөлігінде 1995 жылы аяқталды, сол арқылы роман қоғамдық игілік (public domain) мәртебесіне ие болды. Нәтижесінде, 1980–1990 жылдардың соңында бұл романның қысқартылған және толық нұсқалары қайта басылып шықты. Солардың бірі — 1989 жылы David R. Godine, Publisher баспасынан шыққан түрлі-түсті иллюстрацияланған басылым. Иллюстратор Инга Мурдың [[2008 жыл]]ғы қысқартылған нұсқасы әрбір мәтін жолын суретке қолтаңба ретінде орналастырып, ерекше құрылымда жарық көрді. == Қоғамдық қабылдау == Роман кітап түрінде жарық көргеннен кейін, The Secret Garden әдеби сыншылар тарапынан негізінен жылы пікірлерге ие болды,{{sfn|Thwaite|1974|p=220}}{{sfn|Bixler|1996|p=13}} әрі жақсы сатылды. Кітап шыққаннан кейін бір ай ішінде екінші басылым жарияланды.{{sfn|Lundin|2006|p=155}} Жалпы, ол жағымды роман ретінде қабылданды және Бернеттің бұрынғы шығармаларының, әсіресе Little Lord Fauntleroy (Кішкентай Лорд Фаунтлерой) туындысының аясында қарастырылды.{{sfn|Lundin|2006|pp=279-280}} Роман [[1911 жыл]]ғы рождестволық маусымда жақсы сатылып, көркем әдебиет санатында бестселлер болды. Literary Digest және [[The New York Times]] сынды басылымдардың "ең үздік кітаптар" тізімдеріне енді.{{sfn|Lundin|2006|p=281}} Алдымен ересектерге арналған журналда жариялануы нәтижесінде, көпшілік оны ересектерге арналған шығарма ретінде қабылдады; сондықтан да роман солайша жарнамаланды, тек кей тұста ғана балаларға арналған деп көрсетілді. Бұл жағдай оның оқырман тарапынан қабылдануына әсер етті.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Сол кездегі ахуал жайлы зерттеуші Энн Лундин: «The Secret Garden жаңа ғасырдың романтизмі мен модернизміне үндесетін, өзгеше бағыттағы туынды ретінде өзін дәлелдеуге тырысты», – деп жазады.{{sfn|Lundin|2006|p=279}} Бернеттің өзі The Secret Garden романын сүйікті шығармасы деп есептегенімен, ол өзінің ересектерге арналған In Connection with the DeWilloughby Claim атты романын «американдық ұлы романым» деп санаған. Бернет [[1924 жыл]]ы қайтыс болған кезде The Secret Garden мүлдем ұмыт қалған еді. Энн Лундиннің айтуынша, сол кездегі некрологтар тек Little Lord Fauntleroy туындысына тоқталған да, The Secret Garden жайлы ештеңе айтылмаған. Одан кейінгі онжылдықтарда Бернеттің әдеби беделі төмендей бастады. Бұған, мүмкін, әйелдер оқитын кітаптарға деген көзқарастың әсері болған шығар. Әдеби сыншылар мен кітапханашылар бұл романды елемегенімен, The Secret Garden оқырмандар арасында кең таралды. Оқырман сауалнамаларында ол үнемі сүйікті кітаптардың қатарында болды. 1927 жылы Youth Companion журналының қыз оқырмандары арасында үздік он бес кітаптың қатарына енді, ал 1960-жылдары The New York Times оқырмандары бұл романды ең үздік балалар кітабы деп атады. 1970–1980 жылдардағы ересек оқырмандар сауалнамалары романның, әсіресе әйелдер үшін, балалық шағының сүйікті туындысы болғанын көрсетті. 1950-жылдары Бернеттің әдеби беделі қайтадан арта бастады. Марганита Ласки 1951 жылғы Mrs Ewing, Mrs Molesworth and Mrs Hodgson Burnett атты еңбегінде The Secret Garden, A Little Princess және Little Lord Fauntleroy шығармаларын Бернеттің ең үздік балалар кітаптары деп сипаттады; оның пікірінше, The Secret Garden — ең үздік туынды, ойлы әрі өзін-өзі танитын балаларға арналған. Басқа да британдық әдеби сыншылар мен тарихшылар, атап айтқанда Роджер Ланселин Грин мен Джон Роу Таунсенд те бұл романға назар аударды. Бернет жайлы Э. С. Туэйт жазған Waiting for the Party (1974) атты өмірбаянында The Secret Garden романының шынайы, ерке балаларды көрсетуі сол кездегі бала психологиясы туралы көзқарастарға жақын екенін атап өткен. Туэйттің бұл кітабы шыққан уақытта балалар әдебиеті академиялық зерттеулердің нысаны бола бастаған, сондықтан да The Secret Garden романы да ғылыми талдауға түсе бастады. Ақыры, 1980-жылдары бұл шығарма балалар әдебиетінің ғылыми канонына еніп, мойындалды. [[XXI ғасыр]]да The Secret Garden оқырмандар арасында жоғары бағасын сақтап отыр. 2003 жылы ол [[BBC]] ұйымдастырған The Big Read сауалнамасында [[Ұлыбритания]] халқының ең сүйікті романдарының қатарында 51-орынға ие болды (жалпы романдар ішінде). 2007 жылғы онлайн сауалнама нәтижесінде, АҚШ Ұлттық Білім Қауымдастығы оны «Мұғалімдердің таңдаулы 100 балалар кітабының» қатарына қосты. 2012 жылы School Library Journal журналы ұйымдастырған сауалнамада The Secret Garden барлық уақыттағы үздік балалар романдары арасында 15-орын алды. A Little Princess 56-орынға ие болса, Little Lord Fauntleroy бұл тізімге енбеді. Джеффри Мэссон The Secret Garden романын «балаларға арналған ең ұлы кітаптардың бірі» деп бағалаған. Жанама түрде бұл романға мақтау ретінде Барбара Слей өз романы Jessamy-де басты кейіпкерді пойызда осы кітапты оқып отырған күйде бейнелейді. Ал Роальд Дал Matilda кітабында басты кейіпкердің кітапханадағы барлық балалар кітабынан The Secret Garden туындысын ең жақсы көретінін жазады. == Дереккөздер == [[Санат:Алфавит бойынша әдеби шығармалар]] [[Санат:Америкалық романдар]] cor1g4f7v2xtafut5jiha261hpfnhzj 0 578132 3484221 3090862 2025-06-28T10:49:01Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484221 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=наурыз 2017}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Оскар (Оскар-Иоганн-Виктор) Николаевич Андерсон (1887—1960)''' - Ресей-неміс математигі және экономисті. Эконометрикалық қоғамының негізін қалаушылардың бірі және оның мүшесі (1933), американдық Статистикалық қауымдастығының мүшесі (1952), Ұлыбритания Корольдік Статистикалық қоғамының құрметті мүшесі (1956), Вена және Мангейм университетінің құрметті докторы. == Өмірбаяны == [[File:Oskar Anderson.jpg|right|thumb|Оскар Николаевич Андерсон]] 2 тамызда 1887 жылы Минскіде неміс отбасында дүниеге келген. Оның әкесі - Николай Андерсон Қазан университетінде угор тілі профессоры болған. Үлкен ағалары: Вильгельм (1880-1940) - астрофизиг, ал Вальтер (1885-1962) - этнолог және фольклоршы.<br /> 1906 жылы Қазан қаласындағы орта мектепті бітіріп, Қазан университетінде оқуын жалғастырған. Содан кейін Санкт-Петербург политехникалық институтына ауысып, 1912 жылы бітірді (басқа дерекөздерге қарағанда 1910 жылы). А. А. Чупровтың оқушысы.<br /> 1915-1917 жылы мемлекеттік қызмет атқарды және Түркістан қаласында іссапарда болды. 1917 жылдан бастап Украина ғылым академиясының Киев Коммерциялық институты және демографиялық институтында жұмыс істеді. 1920 жылы Совет Ресейден кетіп қалды.<br /> 1924 жылдан бастап шет елде жұмыс атқарды: кезектен тыс профессор жұмысын істеп, 1929-1933 жылы - Варна Коммерциялық институтының (Болгария) профессоры болды. 1935 жылдан бастап - София университетінде Экономикалық зерттеулер Статистикалық институтының директоры болды. 1942 жылдан бастап Германияда жұмыс істеді – Киль университетінің профессоры, 947 жылдан бастап, 1956 жылға дейін Мюнхен университетінің статистика департаментінің бастығы болды. 1960 жылы, 12 ақпанда Мюнхенде көз жұмды. == Дереккөздер == *http://www.philosophy.by/belarus-eu/a_291_r.html{{Deadlink|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}<br /> *http://www.gks.ru/free_doc/new_site/rosstat/stbook11/tom8.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180827033215/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/rosstat/stbook11/tom8.pdf |date=2018-08-27 }} dy8iouop81kcajvx8ultyfvxhibqjtz 0 603939 3484108 2965164 2025-06-27T23:43:46Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484108 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық футбол құрама командасы |Name = Никарагуа |Badge = Fed nicaragua.svg|200px |Nickname = '''ақты-көктер''' |Association = [[Никарагуа футбол федерациясы]] |Coach = {{Flagicon|Коста-Рика}} [[Хенри Дуарте]] |Most caps = [[Давид Солорсано]] (49) |Captain = [[Хуан Баррера]] |Confederation = [[КОНКАКАФ]] |Top scorer = [[Эмилио Паласиос]] (11) ||FIFA Rank = 105 (-5) <small>(6 шілде 2017)<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/fifa-world-ranking/ranking-table/men/index.html|title=FIFA/Coca-Cola World Ranking|publisher=[[FIFA]]|lang=en}}</ref></small> |pattern_la1 = |pattern_b1 = _Nicaragua15h |pattern_ra1 = |leftarm1 = 333EBD |body1 = 333EBD |rightarm1 = 333EBD |shorts1 = 333EBD |socks1 = 333EBD |pattern_la2 = |pattern_b2 = _Nicaragua15a |pattern_ra2 = |leftarm2 = FFFFFF |body2 = FFFFFF |rightarm2 = FFFFFF |shorts2 = FFFFFF |socks2 = FFFFFF |First game = [[Сальвадор Ұлттық футбол құрамасы|Сальвадор]] 9:0 '''Никарагуа''' <br>''([[Сальвадор]]; [[1 мамыр]] [[1929 жыл]])'' |Largest win = '''Никарагуа''' 5:0 [[Ангилья Ұлттық футбол құрамасы|Ангилья]]<br>''([[Никарагуа]]; [[23 наурыз]] [[2015 жыл]])'' |Largest loss = [[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия]] 14:0 '''Никарагуа''' <br>''([[Мексика]]; [[17 қазан]], [[1975 жыл]])'' }} '''Никарагуа Ұлттық футбол құрамасы''' — халықаралық жарыстарда [[Никарагуа]]ның намысын қорғайтын құрама. Басқарушы ұйым - Никарагуа футбол федерациясы. 1950 жылы [[ФИФА]]-ға, 1968 жылы [[КОНКАКАФ]]-қа мүше болды. Әлем чемпионаттары финалдық турнирлеріне қатыспаған. КОНКАКАФ Алтын кубогына 4 рет (1963, 1967, 2009, 2017) қатысып, төртеуінде де алғашқы раундтан аса алмады. Орталық Америка елдері кубогыне қатысып тұрады, бірақ әзірше ол турнирде ешқандай жүлдеге қол жеткізген жоқ. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.fenifut.org.ni Ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030401184616/http://www.fenifut.org.ni/ |date=2003-04-01 }} {{ref-es}} * [http://www.fifa.com/associations/association=nca/index.html Статистикасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150327054810/http://www.fifa.com/associations/association=NCA/index.html |date=2015-03-27 }}{{ref-en}} * [http://www.rsssf.com/tablesn/nica-intres.html Статистикасы] {{ref-en}} * [http://wildstat.ru/p/7001/ch/all/team1/NCA/ydate/1941 Барлық матчтары] {{ref-ru}} {{Солтүстік Америка Ұлттық футбол құрама командалары құрамы}} {{Бастама}} [[Санат:Никарагуа Ұлттық футбол құрамасы]] rpbq1k7dgk9dhkiaea831ojc8k9iwws 3 619683 3484066 2685741 2025-06-27T18:26:49Z XXBlackburnXx 81796 XXBlackburnXx [[Қатысушы талқылауы:BusterTheBusta]] бетін [[Қатысушы талқылауы:LaSanja]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/BusterTheBusta|BusterTheBusta]]" to "[[Special:CentralAuth/LaSanja|LaSanja]]" 2685741 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=BusterTheBusta}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 05:18, 2019 ж. сәуірдің 20 (+06) kom1cj1gir2hnys12d3ct8z0jgogkdz 0 625007 3484193 3038122 2025-06-28T08:03:03Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484193 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="float: right; margin-right: 1em; margin-right: 2em; font-size: 80%; background:#EFEFFF; color:black; width:30em; max-width: 27%;" cellspacing="1" | style="text-align: right;" | <center>"'''<big>Он негр баласы" санамағы</big>'''<br> Он негр баласы тамақ ішуге барды,<br> Біреуі шашалып өлді, тоғызы ғана қалды. Тоғыз негр баласы сосын жатып демалды,<br> Біреуі оянбады, сегізі ғана қалды.<br> Сегіз негр баласы Девонға қарай салды,<br /> Біреуі оралмады, жетеуі ғана қалды. Жеті негр баласы отынға кесті талды,<br> Біреуі өзін-өзі шапты, алтауы ғана қалды. Алты негр баласы омартадан бал алды,<br> Ара шақты біреуін, бесеуі ғана қалды. Бес негр баласы шығарды сотта жанжалды,<br> Біреуіне жаза берілді, төртеуі - ақ қалды. Төрт негр баласы теңізге шомылуға барды,<br> Біреуі жемге алданды, үшеуі ғана қалды. Үш негр баласы айуанханаға аттанды,<br> Біреуін аю талады, екеуі ғана қалды. Екі негр баласы күн көзінде демалды,<br> Біреуі күйіп кетті - ана жазған жалғыз қалды. Соңғы негр баласы шаршады, тыныс алған жоқ,<br> Барды да өлді асылып, енді ешкім қалған жоқ. </center> |} "'''Он қара домалақ'''" ([[Ағылшын тілі|ағыл]]. ''Ten Little Niggers'') — [[Агата Кристи|Агата Кристидің]] 1939 жылы жазылған детектив романы. Бұл ағылшын жазушысының ең көп таралған туындысы боп тарихта қалды. Роман он шақты рет экрандалды. Әлем тарихындағы ең үздің 10 детектив шығармалардың тізіміне енді. == Сюжеті == === Негр аралындағы оқиғалар === Роман оқиғалары 30-жылдардың соңында Девон жағалауларына жақын жердегі Негр аралында өтеді. 8 тамыз күні бір-бірін мүлде танымайтын сегіз адам Алик Норман Оуэн мен Анна Нэнси Оуэнның шақыртуымен аралға барады, аралда оларды ерлі-зайыпты екі адам күтіп алады, ал бұларды шақырған А. Н. Оуэндер әлі келмеген боп шығады. Аралдағы қонақ үйдегі әр бөлмеде "Он негр баласы" атты балалар санамағы ілулі тұрады және ас ішу бөлмесіндегі үстелге фарфор шыныдан жасалған он негр баласының мүсіні қойылған екен. Алғашқы тамақтануда-ақ жұмбақ оқиғалар бастала жөнеледі, бәрі асқа отырған сәтте күтушілердің бірі Роджерс граммафонды қосады. Граммафондағы жұмбақ дауыс сол жердегі он адамның да ашылмаған қылмысын тізіп шығады. Зәресі ұшқан қонақтар алданып шақырылғандарын біле қояды да, мына жасалынып жатқанның бәрін кім ұйымдастырып жатқанын анықтауға кіріседі. Бір-бірінен жөн сұрасып, танысқанымен ештеңе шешілмейді. Тамақтанып болысымен Марстон деген біреуі цианды калийге шашалып өледі. Роджерс көп ұзамай фарфор мүсіндердің біреуі жоғалып кеткенін байқайды. Қармаққа түскендерін білген қонақтар аралдан кетуге бел байлайды, бірақ бұларды әкеп тастаған қайық сол күйі оралмайды. Бұдан кейін де қонақтар бірінен соң бірі санамақ бойынша қаза табады. Әр адам өлген сайын мүсіндер де біреуге азая түседі. 9 тамыз күні Роджерстің әйелі ұйқы дәрісін шектен тыс көп пайдалағанғандықтан ұйқыдан оянбайды. "А. Н. Оним аралда тығылып жатыр" деп есептеген қонақтар аралды тінтеді, ешкім табылмайды. Сол күні теңіз жағасынан Макартурдың өлі денесі табылады. Оны әлдекім ауыр затпен талдырып тастаған екен. Тірі қалған жетеудің арасындағы бұрын сот болып істеген Уоргрейв "А. Н. Оним деген адам өз арамызда" деп шешім шығарады. Бірақ ешкім мойындамайды. 10 тамыз күні таңертең Роджерс қаза табады, оны біреу балтамен шауып кетіпті. Артынша Эмили Брент уколдан қайтыс болады. Енді қалған бесеуі бір-бірін тінтуге кіріседі, нәтижесінде Ломбардтың тапаншасы орнында жоқ боп шығады. Сол күні кешке Клейторн ұйықтау үшін бөлмесіне жалғыз кетеді де, артынша жан айғайы шығып, бәрі сонда жүгіріп барады. Мойнына теңіз балдырлары оралып қалған екен, тірі қалады. Артынша бәрі ас ішетін бөлмеге қайтып келіп, сот Уоргрейвтің өліп жатқанын көреді. Ломбардтың тапаншасы сол жерде жатады. Сол күні түнде доктор Армстронг жоғалып кетеді. Қалған үшеуі енді оның жоғалғанынан күдіктенеді. Бірақ ертесіне оның да өлігі табылады. Оған дейін Блор да басына ауыр зат түсіп қайтыс болады. 11 тамыз күні Вера мен Ломбард қана тірі қалады. Бір-бірінен күдіктенген екеуі бір-біріне сенбейді, Вера қулықпен Ломбардтың тапаншасын қолға түсіріп, оны өлтіреді. Жалғыз қалған Вера бөлмесіне келсе, асылып өлетін жіпті әлдекім дайындап қойған екен. Күйзелістер мен ауыр ойлардан әбден шаршаған Вера асылып өледі. === Эпилог === Аралға келгендер он адамның мүрдесін табады. Бірақ оларды кім өлтіріп кеткенін еш анықтай алмайды. Болжамдар мен логикалар бір-біріне еш үйлеспей-ақ қояды. Төменгідей шешімдер қабылданғанымен, бәрібір олардың да шикілігі табылады: * Армстронг бәрін өлтіріп, өзін теңізге тастаған. Бірақ денесі тым жоғарыда жатыр, толқын қанша қатты болса да, онша биікке адам денесін апара алмайды. * Ломбард Блордың басына ауыр зат тастап жіберген, Вераны асылып өлуге мәжбүрлеген, теңіз жағасына келіп, өзін-өзі атқан. Бірақ револьвер сотттың бөлмесінің жанында жатыр. * Блор Ломбардты атып өлтіріп, Вераны асылуға мәжбүрлеген, өзінің басына ауыр зат тастап өлген. Бірақ бұл да қисынсыз, мұндай өлімді ешкім де таңдамайды. * Вера Ломбардты өлтірген, Блордың басына ауыр зат тастап, өзі асылған. Бірақ аяғында үстел жоқ. === Теңізден табылған хат === Балықшылар бөтелкеге салынған хат тауып алады да, Скотланд-Ярдқа жөнелтеді. Ол хатты сот Уоргрейв жазған екен. Қылмысы бар, бірақ жазасын алмай жүрген қылмыскерлерді жазалаудың осындай түрін ойлап тапқан екен. Оның баяндауынша бәрі былай болған: Марстонды, Роджерстің әйелін өлтіретін дәрі беріп құртқан (байқатпай салып жіберген), Макартурды ауыр затпен ұрып көзін жойған, Роджерсті балтамен ұру да қиындық тудырмаған. Тек Эмили Брентті құртқан соң бұған сенімді серік керек болып, Армстронгты таңдаған. Вераны теңіз балдыры орап алып, бәрі сонымен әлек боп жүргенде сот өтірік өлген де қалған, оны Армстонг бөлмесіне апарып жатқызған да, қайтадан Уоргрейвті ол жерде ешкім де есіне алмаған. Түн ортасында Армстронг екеуі теңізге барған да,  Армстронгты жардан құлатып өлтірген. Ары қарайғысы оқырмандарға белгілі. == Кейіпкерлер == * Энтони Марстон — жас жігіт, автомобильді қатты айдағанды жақсы көреді. Машинамен екі баланы басып өлтірген. * Этель Роджерс — Томас Роджерстің әйелі, аспаз. * Джон Макартур — кәрі генерал, әйелінің көңілдесін өлтірген. * Томас Роджерс — қызметші. * Эмили Брент — орта жастағы әйел, аяғы ауыр қызметшісін өлтірді деп айыпталды. * Лоуренс Джон Уоргрейв — сот, кінәсіз адамды ату жазасына бұйырған. * Эдуард Армстронг — доктор, бір әйелді операция үстінде өлтірген. * Уильям Генри Блор — отставкадағы инспектор, пара алған, соның кесірінен кінәсіз біреу түрмеге отырып, бір жылдан соң өлген. * Филипп Ломбард — лас істермен айналысқан алаяқ, шығыс Африкада 20 адамның өліміне себеп болған. * Вера Клейторн — жас қыз, соның кесірінен бір бала суға ағып өлген. == Роман желісімен түсірілген фильмдер == * 1945 — "[[Енді ешкім де қалған жоқ]]" * 1965 — "Он қара домалақ" * 1987 — "Он негр баласы" * 2015 — "Енді ешкім де қалған жоқ" (Мини сериал) == Сілтемелер == * http://libris.kb.se/auth/380554 * http://nla.gov.au/anbd.aut-an35271772{{Deadlink|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * http://viaf.org/viaf/313145424580486831117 [[Санат:Агата Кристидің романдары]] 40g9efmq2qzrmtz1yxo87thbu1xzys9 0 642830 3484117 3277238 2025-06-28T03:05:14Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484117 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''«Табиғаттан тыс»''' ({{lang-en|Supernatural}}) - америкалық фэнтези-телесериал, режиссёры - Эрик Крипке. Телесериалдың тұсаукесері 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB телеарнасында жасалынды. Кейіннен The WB және UPN арналарының бірігуінен пайда болған The CW арнасы бағдарламаларының бір бөлігіне айналды. Дженсен Эклс бен Джаред Падалеки ағайынды Дин және Сэм Винчестерлердің рөлін сомдады. Сериал 1967 жылғы Chevrolet Impala көлігін мініп АҚШ жерлеріндегі тылсым күш иелерін аулап, қала аңыз-әңгімелеріне негізделген табиғаттан тыс дүниелерді зерттеп, әзәзіл, елес, жын-перімен айқасатын ағайынды екі жігіттің өмірін баяндайды. Сериалдың өндірісімен Warner Bros. Television компаниясы Wonderland Sound and Vision компаниясымен бірігіп айналысты. Крипкемен қатар ұзақ уақыт бойы телесериалдың атқарушы продюсері ретінде Макджи, Роберт Сингер, Фил Сгричча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс жұмыс жасады. Сериалдың тағы бір режиссёрі әрі атқарушы продюсері Ким Мэннэрс төртінші маусымның өндірісі кезінде өкпе обырынан көз жұмды. Сериалдың түсірілімі Британдық Колумбия мен Канадада өтіп, сериалдың жасалынуына 10 жыл уақыт кеткен. Пилоттық серияны 5,69 млн адам көріп, алғашқы 4 серияның рейтингі толық бір маусым шығаруға ықпал етті. Алғашында Крипке сериалды 3 маусымнан аяқтауды ойлаған, алайда толық 5 маусым жасап шығаруды жөн көреді. Осыдан кейін ол жобаның шоураннері қызметінен кетті. Оның жұмысын одан әрі Сера Гэмбл (6—7 маусым), Джереми Карвер (8—11 маусым) және Эндрю Даб, Роберт Сингер (12—15 маусым) жалғастырды<ref>[https://sverhestestvennoe.club/ Supernatural film watching]</ref>. '''Supernatural''''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 4s4ttxt6wpqwxodlzns8hcsggucidpl 3484118 3484117 2025-06-28T03:07:59Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484118 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''«Табиғаттан тыс»''' ({{lang-en|Supernatural}}) - америкалық фэнтези-телесериал, режиссёры - Эрик Крипке. Телесериалдың тұсаукесері 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB телеарнасында жасалынды. Кейіннен The WB және UPN арналарының бірігуінен пайда болған The CW арнасы бағдарламаларының бір бөлігіне айналды. Дженсен Эклс бен Джаред Падалеки ағайынды Дин және Сэм Винчестерлердің рөлін сомдады. Сериал 1967 жылғы Chevrolet Impala көлігін мініп АҚШ жерлеріндегі тылсым күш иелерін аулап, қала аңыз-әңгімелеріне негізделген табиғаттан тыс дүниелерді зерттеп, әзәзіл, елес, жын-перімен айқасатын ағайынды екі жігіттің өмірін баяндайды. Сериалдың өндірісімен Warner Bros. Television компаниясы Wonderland Sound and Vision компаниясымен бірігіп айналысты. Крипкемен қатар ұзақ уақыт бойы телесериалдың атқарушы продюсері ретінде Макджи, Роберт Сингер, Фил Сгричча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс жұмыс жасады. Сериалдың тағы бір режиссёрі әрі атқарушы продюсері Ким Мэннэрс төртінші маусымның өндірісі кезінде өкпе обырынан көз жұмды. Сериалдың түсірілімі Британдық Колумбия мен Канадада өтіп, сериалдың жасалынуына 10 жыл уақыт кеткен. Пилоттық серияны 5,69 млн адам көріп, алғашқы 4 серияның рейтингі толық бір маусым шығаруға ықпал етті. Алғашында Крипке сериалды 3 маусымнан аяқтауды ойлаған, алайда толық 5 маусым жасап шығаруды жөн көреді. Осыдан кейін ол жобаның шоураннері қызметінен кетті. Оның жұмысын одан әрі Сера Гэмбл (6—7 маусым), Джереми Карвер (8—11 маусым) және Эндрю Даб, Роберт Сингер (12—15 маусым) жалғастырды<ref>[https://sverhestestvennoe.club/ Supernatural film watching]</ref>. '''Supernatural''''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref>{{rp|p=150}} Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=144}} Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=144}} дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 8l44hto4dulgyp8krdrrv8t2yl0yt93 3484119 3484118 2025-06-28T03:09:25Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484119 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref>{{rp|p=150}} Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=144}} Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=144}} дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] mt6ywn0jm98znfe6st3zgf6w2trd5xq 3484120 3484119 2025-06-28T03:11:53Z Sagzhan 29953 /* Арнайы эффектілер */ 3484120 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref>{{rp|p=150}} Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=144}} Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=144}} дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=147}} Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=148}} === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Британдық Колумбиядағы Ванкуверде]] өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан түсірілім негізінен [[Төменгі материк]] аймағында жүргізілді. «Dead in the Water» эпизоды [[Бантзен көлінде]],<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал «Simon Said» эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгетінде]] түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Көптеген орындар екі немесе үш рет қолданылып, көркемдік топ оларды түрлендіріп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=Titan Publishing Group |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park «Red Sky at Morning» эпизодында зират ретінде, ал «Bedtime Stories» эпизодында зімбір үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитламдағы Riverview ауруханасы]] сериалда бірнеше рөл атқарған — мысалы, «Asylum» эпизодында психиатриялық емхана,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} «In My Time of Dying» эпизодында аурухана және «Folsom Prison Blues» эпизодында түрме ретінде қолданылған.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} «Houses of the Holy» эпизоды Ванкувердегі [[St. Andrew's-Wesley Біріккен шіркеуінде]] түсірілді. Сериал оқиғалары көбіне ауылдық және оқшау жерлерде өрбитіндіктен, түсірілім [[Канадалық әскери станция Лэднерде]] жиі өтеді. Бұл база бұрын жабылып, тек жолдары қалғандықтан, айқас жолдар секілді сахналар үшін жаңа декорациялар құрылады.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Canadian Motion Picture Park]] (Бернаби) студиясында өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=Burnaby Now}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=American Cinematographer}}</ref> === Онлайн тарату === Теледидарда алғаш көрсету орнына қарағанда, ''Supernatural'' сериалының пилоттық эпизоды алдымен [[Yahoo!]] платформасында желіге шығарылды, бұл жарнамалық кампанияның бір бөлігі болды.<ref name="promotion" /> [[The CW]] арнасына өткеннен кейін сериалдың эпизодтары [[Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкенінде 2006 жылдың желтоқсанынан бастап сатылымға шықты, бұл CW арнасы ұсынған алғашқы сериалдардың бірі болды.<ref>...</ref> Келесі айда арна өз сайтында сериал эпизодтарын шектеулі жарнамамен бірге көрсетуді бастады. Эпизодтар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>...</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы да ''Supernatural'' эпизодтарын сайтында жүктеп алуға мүмкіндік берді. [[Warner Bros. Television]] компаниясымен жасалған келісім бойынша, пираттық таратылымға қарсы тұру үшін сериалдың екінші маусымының премьерасы телеарнада көрсетілмей тұрып бес күн бұрын интернетте жарияланды. Бұл ''Supernatural'' сериалын Австралияда теледидарда көрсетілмей тұрып онлайн таратуға алғаш рұқсат етілген ірі жоба етті. Кейінгі эпизодтар эфирден бірнеше сағаттан кейін қолжетімді болды.<ref>...</ref> Осы кезеңде [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да жүктеу мүмкіндігі болды.<ref>...</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа онлайн дүкенін іске қосып, ''Supernatural'' сол жерде сатылымға шыққан көптеген шоулардың бірі болды.<ref>...</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 583h45uti9h5ctce0y28iqk1lca3k5h 3484122 3484120 2025-06-28T03:14:27Z Sagzhan 29953 /* п */ 3484122 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=144}} Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=144}} дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=147}} Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=148}} === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Британдық Колумбиядағы Ванкуверде]] өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан түсірілім негізінен [[Төменгі материк]] аймағында жүргізілді. «Dead in the Water» эпизоды [[Бантзен көлінде]],<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал «Simon Said» эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгетінде]] түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Көптеген орындар екі немесе үш рет қолданылып, көркемдік топ оларды түрлендіріп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=Titan Publishing Group |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park «Red Sky at Morning» эпизодында зират ретінде, ал «Bedtime Stories» эпизодында зімбір үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитламдағы Riverview ауруханасы]] сериалда бірнеше рөл атқарған — мысалы, «Asylum» эпизодында психиатриялық емхана,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} «In My Time of Dying» эпизодында аурухана және «Folsom Prison Blues» эпизодында түрме ретінде қолданылған.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} «Houses of the Holy» эпизоды Ванкувердегі [[St. Andrew's-Wesley Біріккен шіркеуінде]] түсірілді. Сериал оқиғалары көбіне ауылдық және оқшау жерлерде өрбитіндіктен, түсірілім [[Канадалық әскери станция Лэднерде]] жиі өтеді. Бұл база бұрын жабылып, тек жолдары қалғандықтан, айқас жолдар секілді сахналар үшін жаңа декорациялар құрылады.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Canadian Motion Picture Park]] (Бернаби) студиясында өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=Burnaby Now}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=American Cinematographer}}</ref> === Онлайн тарату === Теледидарда алғаш көрсету орнына қарағанда, ''Supernatural'' сериалының пилоттық эпизоды алдымен [[Yahoo!]] платформасында желіге шығарылды, бұл жарнамалық кампанияның бір бөлігі болды.<ref name="promotion" /> [[The CW]] арнасына өткеннен кейін сериалдың эпизодтары [[Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкенінде 2006 жылдың желтоқсанынан бастап сатылымға шықты, бұл CW арнасы ұсынған алғашқы сериалдардың бірі болды.<ref>...</ref> Келесі айда арна өз сайтында сериал эпизодтарын шектеулі жарнамамен бірге көрсетуді бастады. Эпизодтар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>...</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы да ''Supernatural'' эпизодтарын сайтында жүктеп алуға мүмкіндік берді. [[Warner Bros. Television]] компаниясымен жасалған келісім бойынша, пираттық таратылымға қарсы тұру үшін сериалдың екінші маусымының премьерасы телеарнада көрсетілмей тұрып бес күн бұрын интернетте жарияланды. Бұл ''Supernatural'' сериалын Австралияда теледидарда көрсетілмей тұрып онлайн таратуға алғаш рұқсат етілген ірі жоба етті. Кейінгі эпизодтар эфирден бірнеше сағаттан кейін қолжетімді болды.<ref>...</ref> Осы кезеңде [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да жүктеу мүмкіндігі болды.<ref>...</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа онлайн дүкенін іске қосып, ''Supernatural'' сол жерде сатылымға шыққан көптеген шоулардың бірі болды.<ref>...</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 023b6idbnqr9xyhmxhyw8pr82wdxd1n 3484123 3484122 2025-06-28T03:16:32Z Sagzhan 29953 /* Арнайы эффектілер */ 3484123 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=147}} Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=148}} === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Британдық Колумбиядағы Ванкуверде]] өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан түсірілім негізінен [[Төменгі материк]] аймағында жүргізілді. «Dead in the Water» эпизоды [[Бантзен көлінде]],<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал «Simon Said» эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгетінде]] түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Көптеген орындар екі немесе үш рет қолданылып, көркемдік топ оларды түрлендіріп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=Titan Publishing Group |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park «Red Sky at Morning» эпизодында зират ретінде, ал «Bedtime Stories» эпизодында зімбір үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитламдағы Riverview ауруханасы]] сериалда бірнеше рөл атқарған — мысалы, «Asylum» эпизодында психиатриялық емхана,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} «In My Time of Dying» эпизодында аурухана және «Folsom Prison Blues» эпизодында түрме ретінде қолданылған.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} «Houses of the Holy» эпизоды Ванкувердегі [[St. Andrew's-Wesley Біріккен шіркеуінде]] түсірілді. Сериал оқиғалары көбіне ауылдық және оқшау жерлерде өрбитіндіктен, түсірілім [[Канадалық әскери станция Лэднерде]] жиі өтеді. Бұл база бұрын жабылып, тек жолдары қалғандықтан, айқас жолдар секілді сахналар үшін жаңа декорациялар құрылады.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Canadian Motion Picture Park]] (Бернаби) студиясында өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=Burnaby Now}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=American Cinematographer}}</ref> === Онлайн тарату === Теледидарда алғаш көрсету орнына қарағанда, ''Supernatural'' сериалының пилоттық эпизоды алдымен [[Yahoo!]] платформасында желіге шығарылды, бұл жарнамалық кампанияның бір бөлігі болды.<ref name="promotion" /> [[The CW]] арнасына өткеннен кейін сериалдың эпизодтары [[Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкенінде 2006 жылдың желтоқсанынан бастап сатылымға шықты, бұл CW арнасы ұсынған алғашқы сериалдардың бірі болды.<ref>...</ref> Келесі айда арна өз сайтында сериал эпизодтарын шектеулі жарнамамен бірге көрсетуді бастады. Эпизодтар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>...</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы да ''Supernatural'' эпизодтарын сайтында жүктеп алуға мүмкіндік берді. [[Warner Bros. Television]] компаниясымен жасалған келісім бойынша, пираттық таратылымға қарсы тұру үшін сериалдың екінші маусымының премьерасы телеарнада көрсетілмей тұрып бес күн бұрын интернетте жарияланды. Бұл ''Supernatural'' сериалын Австралияда теледидарда көрсетілмей тұрып онлайн таратуға алғаш рұқсат етілген ірі жоба етті. Кейінгі эпизодтар эфирден бірнеше сағаттан кейін қолжетімді болды.<ref>...</ref> Осы кезеңде [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да жүктеу мүмкіндігі болды.<ref>...</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа онлайн дүкенін іске қосып, ''Supernatural'' сол жерде сатылымға шыққан көптеген шоулардың бірі болды.<ref>...</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 2njywz71phywp7cdxbl2zsfzmy7qgvo 3484124 3484123 2025-06-28T03:17:34Z Sagzhan 29953 /* Музыка */ 3484124 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=147}} Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Британдық Колумбиядағы Ванкуверде]] өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан түсірілім негізінен [[Төменгі материк]] аймағында жүргізілді. «Dead in the Water» эпизоды [[Бантзен көлінде]],<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал «Simon Said» эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгетінде]] түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Көптеген орындар екі немесе үш рет қолданылып, көркемдік топ оларды түрлендіріп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=Titan Publishing Group |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park «Red Sky at Morning» эпизодында зират ретінде, ал «Bedtime Stories» эпизодында зімбір үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитламдағы Riverview ауруханасы]] сериалда бірнеше рөл атқарған — мысалы, «Asylum» эпизодында психиатриялық емхана,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} «In My Time of Dying» эпизодында аурухана және «Folsom Prison Blues» эпизодында түрме ретінде қолданылған.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} «Houses of the Holy» эпизоды Ванкувердегі [[St. Andrew's-Wesley Біріккен шіркеуінде]] түсірілді. Сериал оқиғалары көбіне ауылдық және оқшау жерлерде өрбитіндіктен, түсірілім [[Канадалық әскери станция Лэднерде]] жиі өтеді. Бұл база бұрын жабылып, тек жолдары қалғандықтан, айқас жолдар секілді сахналар үшін жаңа декорациялар құрылады.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Canadian Motion Picture Park]] (Бернаби) студиясында өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=Burnaby Now}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=American Cinematographer}}</ref> === Онлайн тарату === Теледидарда алғаш көрсету орнына қарағанда, ''Supernatural'' сериалының пилоттық эпизоды алдымен [[Yahoo!]] платформасында желіге шығарылды, бұл жарнамалық кампанияның бір бөлігі болды.<ref name="promotion" /> [[The CW]] арнасына өткеннен кейін сериалдың эпизодтары [[Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкенінде 2006 жылдың желтоқсанынан бастап сатылымға шықты, бұл CW арнасы ұсынған алғашқы сериалдардың бірі болды.<ref>...</ref> Келесі айда арна өз сайтында сериал эпизодтарын шектеулі жарнамамен бірге көрсетуді бастады. Эпизодтар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>...</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы да ''Supernatural'' эпизодтарын сайтында жүктеп алуға мүмкіндік берді. [[Warner Bros. Television]] компаниясымен жасалған келісім бойынша, пираттық таратылымға қарсы тұру үшін сериалдың екінші маусымының премьерасы телеарнада көрсетілмей тұрып бес күн бұрын интернетте жарияланды. Бұл ''Supernatural'' сериалын Австралияда теледидарда көрсетілмей тұрып онлайн таратуға алғаш рұқсат етілген ірі жоба етті. Кейінгі эпизодтар эфирден бірнеше сағаттан кейін қолжетімді болды.<ref>...</ref> Осы кезеңде [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да жүктеу мүмкіндігі болды.<ref>...</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа онлайн дүкенін іске қосып, ''Supernatural'' сол жерде сатылымға шыққан көптеген шоулардың бірі болды.<ref>...</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 2dgy4dc9pk4ie68rv9jio5kdk5mx60e 3484125 3484124 2025-06-28T03:18:05Z Sagzhan 29953 /* Музыка */ 3484125 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Британдық Колумбиядағы Ванкуверде]] өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан түсірілім негізінен [[Төменгі материк]] аймағында жүргізілді. «Dead in the Water» эпизоды [[Бантзен көлінде]],<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал «Simon Said» эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгетінде]] түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Көптеген орындар екі немесе үш рет қолданылып, көркемдік топ оларды түрлендіріп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=Titan Publishing Group |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park «Red Sky at Morning» эпизодында зират ретінде, ал «Bedtime Stories» эпизодында зімбір үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитламдағы Riverview ауруханасы]] сериалда бірнеше рөл атқарған — мысалы, «Asylum» эпизодында психиатриялық емхана,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} «In My Time of Dying» эпизодында аурухана және «Folsom Prison Blues» эпизодында түрме ретінде қолданылған.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} «Houses of the Holy» эпизоды Ванкувердегі [[St. Andrew's-Wesley Біріккен шіркеуінде]] түсірілді. Сериал оқиғалары көбіне ауылдық және оқшау жерлерде өрбитіндіктен, түсірілім [[Канадалық әскери станция Лэднерде]] жиі өтеді. Бұл база бұрын жабылып, тек жолдары қалғандықтан, айқас жолдар секілді сахналар үшін жаңа декорациялар құрылады.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Canadian Motion Picture Park]] (Бернаби) студиясында өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=Burnaby Now}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=American Cinematographer}}</ref> === Онлайн тарату === Теледидарда алғаш көрсету орнына қарағанда, ''Supernatural'' сериалының пилоттық эпизоды алдымен [[Yahoo!]] платформасында желіге шығарылды, бұл жарнамалық кампанияның бір бөлігі болды.<ref name="promotion" /> [[The CW]] арнасына өткеннен кейін сериалдың эпизодтары [[Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкенінде 2006 жылдың желтоқсанынан бастап сатылымға шықты, бұл CW арнасы ұсынған алғашқы сериалдардың бірі болды.<ref>...</ref> Келесі айда арна өз сайтында сериал эпизодтарын шектеулі жарнамамен бірге көрсетуді бастады. Эпизодтар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>...</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы да ''Supernatural'' эпизодтарын сайтында жүктеп алуға мүмкіндік берді. [[Warner Bros. Television]] компаниясымен жасалған келісім бойынша, пираттық таратылымға қарсы тұру үшін сериалдың екінші маусымының премьерасы телеарнада көрсетілмей тұрып бес күн бұрын интернетте жарияланды. Бұл ''Supernatural'' сериалын Австралияда теледидарда көрсетілмей тұрып онлайн таратуға алғаш рұқсат етілген ірі жоба етті. Кейінгі эпизодтар эфирден бірнеше сағаттан кейін қолжетімді болды.<ref>...</ref> Осы кезеңде [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да жүктеу мүмкіндігі болды.<ref>...</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа онлайн дүкенін іске қосып, ''Supernatural'' сол жерде сатылымға шыққан көптеген шоулардың бірі болды.<ref>...</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] jdu0hi8rp6e6yy37ymwwfg5u5fsywji 3484126 3484125 2025-06-28T03:21:56Z Sagzhan 29953 /* Онлайн тарату */ 3484126 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Британдық Колумбиядағы Ванкуверде]] өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан түсірілім негізінен [[Төменгі материк]] аймағында жүргізілді. «Dead in the Water» эпизоды [[Бантзен көлінде]],<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал «Simon Said» эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгетінде]] түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Көптеген орындар екі немесе үш рет қолданылып, көркемдік топ оларды түрлендіріп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=Titan Publishing Group |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park «Red Sky at Morning» эпизодында зират ретінде, ал «Bedtime Stories» эпизодында зімбір үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитламдағы Riverview ауруханасы]] сериалда бірнеше рөл атқарған — мысалы, «Asylum» эпизодында психиатриялық емхана,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} «In My Time of Dying» эпизодында аурухана және «Folsom Prison Blues» эпизодында түрме ретінде қолданылған.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} «Houses of the Holy» эпизоды Ванкувердегі [[St. Andrew's-Wesley Біріккен шіркеуінде]] түсірілді. Сериал оқиғалары көбіне ауылдық және оқшау жерлерде өрбитіндіктен, түсірілім [[Канадалық әскери станция Лэднерде]] жиі өтеді. Бұл база бұрын жабылып, тек жолдары қалғандықтан, айқас жолдар секілді сахналар үшін жаңа декорациялар құрылады.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Canadian Motion Picture Park]] (Бернаби) студиясында өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=Burnaby Now}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=American Cinematographer}}</ref> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] g6kvwxrv36tlcz1dt0apk2411pg4xov 3484127 3484126 2025-06-28T03:25:01Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3484127 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Түсірілім орындары Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім [[Ванкувер (Британдық Колумбия)]] қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер [[Лауэр-Мейнленд]] аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды [[Бантзен көлі]] маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгеті]] маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитлам]] қаласындағы [[Ривервью ауруханасы]] сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} "Houses of the Holy" эпизоды Ванкувердегі [[Сент-Эндрюс-Уэсли шіркеуінде]] түсірілген. Эпизодтар көбінесе оқшау не ауылдық аймақтарда өтетін болғандықтан, түсірілімдер жиі бұрынғы әскери базада жүргізіледі. Бұл базадағы ғимараттар көп жылдан бері жабылып, тек жолдары ғана қалған, сол жерлерге уақытша декорациялар тұрғызылады, мысалы, жол торабындағы көріністер үшін.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Бернаби]] қаласындағы [[Канадалық Киноөндіріс Паркі Студиясында]] өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=[[Burnaby Now]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=[[American Cinematographer]] |issn=0002-7928}}</ref> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 15gbo5odq60x21uq3rkq4i0pf77kcag 3484128 3484127 2025-06-28T03:28:31Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3484128 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Түсірілім орындары Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім [[Ванкувер (Британдық Колумбия)]] қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер [[Лауэр-Мейнленд]] аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды [[Бантзен көлі]] маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгеті]] маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитлам]] қаласындағы [[Ривервью ауруханасы]] сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} Тұсаукесер бөлім [[Лос-Анджелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Ванкувер (Британдық Колумбия)|Ванкуверде, Британдық Колумбия]] өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сол себепті, көріністердің көпшілігі [[Лоуэр-Мейнленд]] аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлінде түсірілсе,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} "Simon Said" бөлімінің соңғы көріністері Кливленд бөгетінде түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Көптеген локациялар бірнеше рет қолданылып, көркемдік бөлім сол орындарды өзгеше етіп көрсету үшін өзгерістер енгізеді.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} Burnaby-дегі Heritage Park "Red Sky at Morning" бөлімінде зират ретінде, ал "Bedtime Stories" бөлімінде пряник үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} Ривервью ауруханасы бірнеше эпизодта түрлі мақсатта қолданылған, мысалы, "Asylum" бөлімінде психиатриялық мекеме,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} "In My Time of Dying" бөлімінде аурухана, ал "Folsom Prison Blues" бөлімінде түрме ретінде. "Houses of the Holy" эпизоды Ванкувердегі Сент-Эндрюс-Уэсли шіркеуінде түсірілді. Көптеген эпизодтар шеткері немесе ауылдық жерлерде өтетіндіктен, түсірілім көбіне ескі әскери база аумағында жүреді. Бұл базадағы ғимараттар бұрыннан бұзылып, тек жолдары қалғандықтан, сол жолдарда арнайы декорациялар тұрғызылады, мысалы, айқас жолдары түсірілетін көріністер үшін.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Ішкі түсірілімдер Burnaby қаласындағы [[Canadian Motion Picture Park Studios|Канадалық Кинематографиялық Парк Студиясында]] өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=[[Burnaby Now]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=[[American Cinematographer]] |issn=0002-7928}}</ref> "Houses of the Holy" эпизоды Ванкувердегі [[Сент-Эндрюс-Уэсли шіркеуінде]] түсірілген. Эпизодтар көбінесе оқшау не ауылдық аймақтарда өтетін болғандықтан, түсірілімдер жиі бұрынғы әскери базада жүргізіледі. Бұл базадағы ғимараттар көп жылдан бері жабылып, тек жолдары ғана қалған, сол жерлерге уақытша декорациялар тұрғызылады, мысалы, жол торабындағы көріністер үшін.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Бернаби]] қаласындағы [[Канадалық Киноөндіріс Паркі Студиясында]] өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=[[Burnaby Now]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=[[American Cinematographer]] |issn=0002-7928}}</ref> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] cv74p2uwqxda1qlxqh6netwr57boh4h 3484129 3484128 2025-06-28T03:31:18Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3484129 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Түсірілім орындары Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім [[Ванкувер (Британдық Колумбия)]] қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер [[Лауэр-Мейнленд]] аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды [[Бантзен көлі]] маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгеті]] маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитлам]] қаласындағы [[Ривервью ауруханасы]] сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} === Түсірілім орындары === Тұсаукесер эпизоды [[Лос-Анджелес]] қаласында түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Ванкувер (қала)|Ванкуверде]], [[Британдық Колумбия]] провинциясында өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Осыған байланысты түсірілімнің көпшілігі [[Лоуэр-Мейнленд]] аймағында жүргізілді. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлінде түсірілсе,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} "Simon Said" бөлімінің соңғы көріністері Кливленд бөгетінде түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Бірнеше локациялар қайта-қайта пайдаланылып, көркемдік бөлім оларды өзгертіп көрсетеді.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park — "Red Sky at Morning" бөлімінде зират, "Bedtime Stories" бөлімінде ертегі үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Ривервью ауруханасы]] бірнеше эпизодта түрлі мақсатта қолданылған: "Asylum" бөлімінде — психиатриялық клиника,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} "In My Time of Dying" бөлімінде — аурухана, ал "Folsom Prison Blues" бөлімінде — түрме. "Houses of the Holy" эпизоды [[Ванкувер (қала)|Ванкувер]] қаласындағы Сент-Эндрюс-Уэсли шіркеуінде түсірілді. Көптеген эпизодтар шеткері немесе ауылдық жерлерде өтетіндіктен, түсірілімдер жиі бұрынғы әскери база аумағында жүзеге асырылады. Ондағы ғимараттар бұзылған, тек жолдары қалса да, арнайы декорациялар орнатылып, мысалы, айқас жолдар (crossroads) көріністері түсіріледі.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студиялық түсірілімдер [[Канадалық киноөндіріс саябағы]] (Canadian Motion Picture Park) аумағында өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=[[Burnaby Now]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=[[American Cinematographer]] |issn=0002-7928}}</ref> Тұсаукесер бөлім [[Лос-Анджелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім жұмыстары [[Ванкувер (Британдық Колумбия)|Ванкуверде, Британдық Колумбия]] өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сол себепті, көріністердің көпшілігі [[Лоуэр-Мейнленд]] аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлінде түсірілсе,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} "Simon Said" бөлімінің соңғы көріністері Кливленд бөгетінде түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Көптеген локациялар бірнеше рет қолданылып, көркемдік бөлім сол орындарды өзгеше етіп көрсету үшін өзгерістер енгізеді.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} Burnaby-дегі Heritage Park "Red Sky at Morning" бөлімінде зират ретінде, ал "Bedtime Stories" бөлімінде пряник үйшігі ретінде пайдаланылды.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} Ривервью ауруханасы бірнеше эпизодта түрлі мақсатта қолданылған, мысалы, "Asylum" бөлімінде психиатриялық мекеме,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} "In My Time of Dying" бөлімінде аурухана, ал "Folsom Prison Blues" бөлімінде түрме ретінде. "Houses of the Holy" эпизоды Ванкувердегі Сент-Эндрюс-Уэсли шіркеуінде түсірілді. Көптеген эпизодтар шеткері немесе ауылдық жерлерде өтетіндіктен, түсірілім көбіне ескі әскери база аумағында жүреді. Бұл базадағы ғимараттар бұрыннан бұзылып, тек жолдары қалғандықтан, сол жолдарда арнайы декорациялар тұрғызылады, мысалы, айқас жолдары түсірілетін көріністер үшін.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Ішкі түсірілімдер Burnaby қаласындағы [[Canadian Motion Picture Park Studios|Канадалық Кинематографиялық Парк Студиясында]] өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=[[Burnaby Now]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=[[American Cinematographer]] |issn=0002-7928}}</ref> "Houses of the Holy" эпизоды Ванкувердегі [[Сент-Эндрюс-Уэсли шіркеуінде]] түсірілген. Эпизодтар көбінесе оқшау не ауылдық аймақтарда өтетін болғандықтан, түсірілімдер жиі бұрынғы әскери базада жүргізіледі. Бұл базадағы ғимараттар көп жылдан бері жабылып, тек жолдары ғана қалған, сол жерлерге уақытша декорациялар тұрғызылады, мысалы, жол торабындағы көріністер үшін.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=133}} Студия ішіндегі түсірілімдер [[Бернаби]] қаласындағы [[Канадалық Киноөндіріс Паркі Студиясында]] өтті.<ref>{{Cite news |last=Dobie |first=Cayley |date=2019-02-08 |title=The Burnaby studio home to Supernatural celebrated the show's 300th episode in a special way |url=https://www.burnabynow.com/local-business/the-burnaby-studio-home-to-supernatural-celebrated-the-shows-300th-episode-in-a-special-way-3093318 |access-date=2025-03-29 |work=[[Burnaby Now]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Williams |first=David E. |date=2020-03-08 |title=Family Business: Supernatural |url=https://theasc.com/articles/supernatural |access-date=2025-03-28 |work=[[American Cinematographer]] |issn=0002-7928}}</ref> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 74d0z0g9rtmy14als9ufn4ejfef1uce 3484130 3484129 2025-06-28T03:32:21Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3484130 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Түсірілім орындары Пилоттық эпизод [[Лос-Анджелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім [[Ванкувер (Британдық Колумбия)]] қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер [[Лауэр-Мейнленд]] аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды [[Бантзен көлі]] маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=28}} ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері [[Кливленд бөгеті]] маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=40}} Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref>{{rp|p=134}} [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/>{{rp|p=44}} [[Кокитлам]] қаласындағы [[Ривервью ауруханасы]] сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/>{{rp|p=101}} === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] s7u4jd1haljo7ivaxhe45gxuwt3uys0 3484131 3484130 2025-06-28T03:34:02Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3484131 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос-Анжелесте]] түсірілгенімен, негізгі түсірілім [[Ванкувер (Британдық Колумбия)|Ванкувер]] қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=14}} Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер [[Лауэр-Мейнленд]] аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды [[Бантзен көлі]] маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> [[Бернаби]] қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы [[Ривервью ауруханасы]] сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/>{{rp|p=60}} "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] bwi2a8zk5twuvc2pw1ob466xl1lgl35 3484133 3484131 2025-06-28T03:35:34Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3484133 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос-Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім [[Ванкувер (Британдық Колумбия)|Ванкувер]] қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды [[Бантзен көлі]] маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] gmt7yt5hj8aqtd9icc8f0pg37702w1r 3484135 3484133 2025-06-28T03:36:25Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3484135 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[ЛосАнжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды [[Бантзен көлі]] маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] blxzp9u5wfvzf1nu1cdrow1pah3d2dd 3484136 3484135 2025-06-28T03:36:56Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3484136 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 9lquempxhk92e5fjrokxe0g7ecyxptj 3484137 3484136 2025-06-28T03:43:54Z Sagzhan 29953 /* Онлайн тарату */ 3484137 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == {{Main|List of Supernatural and The Winchesters characters{{!}}List of ''Supernatural'' and ''The Winchesters'' characters}} [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''[[The X-Files]]'' пен ''[[The Twilight Zone]]'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер [[McG]] және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген,<ref name="newz" /> олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді.<ref name="Knight s1"/> Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен,<ref name="Knight s1"/> сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады.<ref name="starc" /> Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Smallville]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды.<ref name="tvguideackles" /> {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. <ref name="shiban" /> Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді.<ref name="morganfate" /> Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді.<ref name="askaus" /> Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Supernatural)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды.<ref name="Knight s1"/> Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады.<ref name="allhellDVD" /> Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 7irr7rfd07muojm3f6ra48w5wbjuh6u 3484138 3484137 2025-06-28T03:45:23Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484138 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''[[The X-Files]]'' пен ''[[The Twilight Zone]]'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер [[McG]] және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген,<ref name="newz" /> олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді.<ref name="Knight s1"/> Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен,<ref name="Knight s1"/> сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады.<ref name="starc" /> Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Smallville]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды.<ref name="tvguideackles" /> {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. <ref name="shiban" /> Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді.<ref name="morganfate" /> Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді.<ref name="askaus" /> Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Supernatural)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды.<ref name="Knight s1"/> Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады.<ref name="allhellDVD" /> Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] bic7iymgn6rg6g4sjn0wd7zvenopqcv 3484139 3484138 2025-06-28T03:46:21Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484139 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''[[The X-Files]]'' пен ''[[The Twilight Zone]]'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер [[McG]] және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген,<ref name="newz" /> олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді.<ref name="Knight s1"/> Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен,<ref name="Knight s1"/> сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады.<ref name="starc" /> Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Smallville]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды.<ref name="tvguideackles" /> {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. <ref name="shiban" /> Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді.<ref name="morganfate" /> Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді.<ref name="askaus" /> Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Supernatural)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды.<ref name="Knight s1"/> Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады.<ref name="allhellDVD" /> Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] rshfjcrag6bzchrb5qqpooydkhr5my6 3484140 3484139 2025-06-28T03:49:05Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484140 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген,<ref name="newz" /> олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді.<ref name="Knight s1"/> Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен,<ref name="Knight s1"/> сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады.<ref name="starc" /> Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды.<ref name="tvguideackles" /> {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. <ref name="shiban" /> Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді.<ref name="morganfate" /> Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді.<ref name="askaus" /> Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды.<ref name="Knight s1"/> Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады.<ref name="allhellDVD" /> Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] hc5ae45yc4th0q4prgju48tf30dart5 3484141 3484140 2025-06-28T03:52:06Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484141 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген,<ref name="newz" /> олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді.<ref name="Knight s1"/> Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен,<ref name="Knight s1"/> сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады.<ref name="starc" /> Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды.<ref name="tvguideackles" /> {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 952h2357m3dsylxprif95dia9ogvn3s 3484142 3484141 2025-06-28T03:52:57Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484142 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды.<ref name="tvguideackles" /> {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 6ke9ygcyrz9uqgfttgv108jskqxz4q5 3484143 3484142 2025-06-28T03:53:23Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484143 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді.<ref name="Knight s1"/> Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады.<ref name="Knight s1"/> === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] dwnn2mmrh9ovmbdx7md8f8mecpijr0p 3484172 3484143 2025-06-28T06:20:35Z Sagzhan 29953 /* Музыка */ 3484172 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді.<ref name="scarierfiction" /> «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған».<ref name="threeseason" /> Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] p3iybie0uuzypn2lj9fojatmaaut4km 3484173 3484172 2025-06-28T06:21:40Z Sagzhan 29953 /* п */ 3484173 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] auaq0p5c1aspx9zyhxh40cuby8gfipq 3484175 3484173 2025-06-28T06:42:35Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484175 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Actor Jim Beaver never expected his character's longevity, believing his initial guest appearance would be a “one-shot deal.” | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Actor Misha Collins believed he would be another recurring guest star who would fade away quickly. For the fifth season, Collins was promoted to a series regular. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Actor Mark Sheppard was also not expecting the popularity of his character. In the tenth season, Crowley became a series regular, which lasted for another two seasons before his departure. }} The writers eventually wanted to flesh out the concept of hunters, resulting in the introduction of many new characters.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Actor Jim Beaver makes his first appearance as Bobby Singer, an old family friend of the Winchesters, at the end of the first season. Becoming a sort of surrogate father to Sam and Dean after their father's death,<ref name="burningquestions" /> the character acts as their mentor and foremost point of contact before his departure in the seventh season. Other hunters appear in the second season with the introduction of Harvelle's Roadhouse, a saloon frequented by hunters. It is owned by Ellen Harvelle (played by Samantha Ferris), whose late husband was a friend of John Winchester. Working alongside her mother is Jo Harvelle (played by Alona Tal). Also present is the computer guy Ash (played by Chad Lindberg), who uses his vast computer skills to track the paranormal. Tal was eventually written out of the series, believing the producers felt she looked like Sam and Dean's “14‑year‑old sister.”<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Kripke claimed the character was incorrectly conceived, citing poor fan reaction for her removal.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Also, the character of Ash is killed off in the second‑season finale with the destruction of the Roadhouse. Ellen was meant to return in the third season, but the episode was scrapped due to the writer’s strike.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> The writers intended for her to be featured in the third‑season finale, but Ferris declined because the deal offered to her wasn’t acceptable: “It could cost [her] money and work.”<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> However, both actresses returned as Jo and Ellen in the fifth season. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] qnnpflzn7ocdopxfjbvxk1fmeagwyib 3484176 3484175 2025-06-28T06:43:36Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484176 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Actor Jim Beaver never expected his character's longevity, believing his initial guest appearance would be a “one-shot deal.” | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Actor Misha Collins believed he would be another recurring guest star who would fade away quickly. For the fifth season, Collins was promoted to a series regular. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Actor Mark Sheppard was also not expecting the popularity of his character. In the tenth season, Crowley became a series regular, which lasted for another two seasons before his departure. }} The writers eventually wanted to flesh out the concept of hunters, resulting in the introduction of many new characters.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Actor Jim Beaver makes his first appearance as Bobby Singer, an old family friend of the Winchesters, at the end of the first season. Becoming a sort of surrogate father to Sam and Dean after their father's death,<ref name="burningquestions" /> the character acts as their mentor and foremost point of contact before his departure in the seventh season. Other hunters appear in the second season with the introduction of Harvelle's Roadhouse, a saloon frequented by hunters. It is owned by Ellen Harvelle (played by Samantha Ferris), whose late husband was a friend of John Winchester. Working alongside her mother is Jo Harvelle (played by Alona Tal). Also present is the computer guy Ash (played by Chad Lindberg), who uses his vast computer skills to track the paranormal. Tal was eventually written out of the series, believing the producers felt she looked like Sam and Dean's “14‑year‑old sister.”<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Kripke claimed the character was incorrectly conceived, citing poor fan reaction for her removal.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Also, the character of Ash is killed off in the second‑season finale with the destruction of the Roadhouse. Ellen was meant to return in the third season, but the episode was scrapped due to the writer’s strike.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> The writers intended for her to be featured in the third‑season finale, but Ferris declined because the deal offered to her wasn’t acceptable: “It could cost [her] money and work.”<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> However, both actresses returned as Jo and Ellen in the fifth season. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] gzbgg3itchk0yrqsn7yap2ckxdlc9ub 3484177 3484176 2025-06-28T06:44:31Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484177 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] p1fqjyeltyng9q1moeyo9o764nyzsmv 3484178 3484177 2025-06-28T06:50:20Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484178 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] dwkt84jxcocq5fchcsjmp69kq71stoa 3484179 3484178 2025-06-28T06:54:58Z Sagzhan 29953 /* Актёрлік құрам және кейіпкерлер */ 3484179 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> Кастиэльмен қатар сериалда басқа да періштелік кейіпкерлер пайда болды. [[Роберт Уисдом]] "соғысқұмар" және "догматикалық" деп сипатталған<ref>{{cite web |url=http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |date=December 14, 2008 |work=The New York Times Syndicate |first=Ian |last=Spelling |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318215507/http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=March 18, 2015 |url-status=dead }}</ref> Уриелді сомдады, ол жасырын түрде Люциферді қолдады; [[Джули МакНивен]] Анна Милтон есімді құлаған періштені ойнады, ол ақыры періштелік болмысына қайта оралғанымен, Жұмақтан шеттетілген күйінде қалды; ал [[Курт Фуллер]] Кастиэльдің бастығы Захария рөлін сомдады, ол Жер бетіне Жұмақ орнату үшін ақырзаманды бастағысы келді. Уисдомның кейіпкері кейін өлтірілгенімен, МакНивен мен Фуллер бесінші маусымда да рөлдерін жалғастырды. Оларға Люцифер рөлін ойнаған [[Марк Пеллегрино]] қосылды. Люцифер азат етілгенімен, ол құлаған архангел күйінде қалды. Пеллегрино жетінші маусымда да көрінеді — бұл жолы Сэмнің санасындағы елес ретінде. Пеллегрино бастапқыда Кастиэль рөліне екінші үміткер болған<ref name="luciferpell">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |title=Comic-Con 2009: The Apocalypse of 'Supernatural' Season 5 |date=July 27, 2009 |publisher=BuddyTV |first=Christi |last=Kassity |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803105258/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |archive-date=August 3, 2009 |url-status=live }}</ref> және Люцифер рөлі оған кастингсіз ұсынылған<ref>{{cite news |url=http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |title='Supernatural' returns to haunt Comic-Con |date=July 26, 2009 |work=HitFix |first=Tamara |last=Brooks |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810015430/http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |archive-date=August 10, 2011 |url-status=live }}</ref>. Кейінірек Фуллер мен МакНивен сомдаған кейіпкерлер де, Харвелл отбасының мүшелерімен бірге, өлтірілді. Бесінші маусымда [[Марк Шеппард]] сомдаған Кроули есімді жын енгізілді. Ол Винчестерлердің ең ұзақ қарсыласы әрі кейде антиқаһарман кейіпінде көрінеді. Кроули бесінші маусымда үш эпизодта көрініп, Винчестерлерге Люциферді қайта Қапасқа қамауға көмектеседі. Ол адамзатты жойғаннан кейін жын атаулыны да жоюға тырысады деп сенеді. Алтыншы маусымда Кроули Тозақтың патшасы атанып, Кастиэльмен бірігіп, ақырзаманды қайта бастауға тырысқан Архангел Рафаилге қарсы тұрады. Олар бірге Тазалық мекенінің жан дүниелерін пайдаланып, күш бөліседі. Жетінші маусымда Кроули антиқаһарманға айналып, Кастиэль босатып жіберген Левиафандар қаупіне қарсы Винчестерлерге көмектеседі. Сегізінші маусымда Кроули Құдай Сөздерін және олардың күшін иеленіп, Тозақты мәңгілікке жабуға тырысқан Винчестерлерді тоқтатпақ болады. Тоғызыншы маусымда Кроули Винчестерлердің еріксіз тұтқынына айналады, бірақ Тозақтың патшасы атағын иемденбек болған Абаддонмен күресуге мәжбүр болады. Шеппард оныншы маусымда негізгі актер құрамына көтерілді<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067 |title='Supernatural' Season 10: Mark Sheppard Promoted to Series Regular |date=May 23, 2014 |work=Variety |first=Laura |last=Prudom |access-date=July 4, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704202642/http://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067/ |archive-date=July 4, 2014 |url-status=live }}</ref>. Жетінші маусымда пайғамбар Кевин Тран (Озрик Чау сомдайды) енгізілді. Ол Құдай Сөзін аударып, Винчестерлерге Левиафандарды тоқтатуға көмектеседі. Бұл олардың жойылуына әкеледі. Сегізінші маусымда Кевин тағы бір Құдай Сөзін аударып, Тозақты мәңгі жабудың жолын табуға тырысады. Тоғызыншы маусымда Кевин құлаған періштелерді Жұмаққа қайтарудың жолын іздейді, бірақ Гадриел иеленіп алған Сэмнің қолынан қаза табады. Жетінші маусымда сондай-ақ техникалық білімді Чарли Брэдбери (Фелисия Дэй сомдайды) енгізілді. Ол Ричард Роман Энтерпрайзесте жұмыс істейді. Фрэнктің қатты дискісін бұзып, монстрлардың бар екенін білгеннен кейін, Чарли Винчестерлердің одақтасына айналып, оларға техникалық мәселелер мен аңшылықта көмектесіп отырады. Тоғызыншы маусымда періште Гадриел енгізіледі. Ол бастапқыда Езекиел болып көрінеді және Тахмо Пеникетт пен Джаред Падалеки сомдайды. Сэм Тозақты жаппауға шешім қабылдағаннан кейін ауыр жараланады, сол кезде Гадриел Диннің дұғасына жауап беріп, Сэмге еніп, оны емдейді. Бірақ кейін оның шын болмысы — Жұмақтағы күзетші болғаны, Люцифердің Едем бағысына енуіне жол бергені және содан кейін құлап, тұтқындалғаны ашылады. Гадриел Метатронмен бірігіп, өзін ақтап алуға және періштелерді қайта Жұмаққа апаруға тырысады. Ол Кевин Транды өлтіреді және кейін Сэмнің денесінен қуылады. Өз денесіне қайта енген Гадриел Метатронның жоспарларына қарсы шығып, Сам, Дин және Кастиэль жағына өтеді. Төртінші маусымда Чак Шурли Құдайдың пайғамбары ретінде енгізіледі (Роб Бенедикт сомдайды). Он бірінші маусымда Чактың шын мәнінде Құдай екені, ол періштелер мен адамдарға ерік беру үшін адам кейпінде жасырынғаны белгілі болады. Он бесінші маусымда Чак Винчестерлер мен олардың одақтастарының өмірін өз рахаты мен қызығы үшін манипуляциялап келгені анықталады. Оныншы маусымда зұлым сиқыршы Ровена МакЛеод (Рут Коннелл ойнайды) енгізіледі. Кейін ол Кроулидің, шын аты Фергус болған ұлының анасы екені белгілі болады. Ровена он бірден он бесінші маусымға дейін Винчестерлерге кейде одақтас ретінде қайта оралады, бұл оны сериалдағы ең ұзақ көрінген әйел кейіпкерлердің біріне айналдырады. Оның дұшпандық әрі болжауға келмейтін мінезі он бесінші маусымда Тозақтың Чак ашқан қақпасын жабу жолында өзін құрбан етуімен ақталады. Он бірінші маусымда Қараңғылық, яғни Амара (Эмили Суоллоу сомдайды) енгізіледі. Қайын белгісі бұзылғаннан кейін босап шыққан Қараңғылық қарсыласқа айналады. Бұл белгі Қараңғылықты тұтқында ұстап, Құдай жаратылысы мен адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік берген болатын. Кейінірек Қараңғылықтың Құдайдың әпкесі екені белгілі болады. Он үшінші маусымда нефилим Джек Клайн (Александр Калверт сомдайды) енгізіледі. Ол Люцифердің ұлы. Джек кейін Винчестерлер отбасының мүшесіне айналып, Ақырзаман Әлеміндегі (Винчестерлер болмаған балама әлем) адамдарды құтқару мен сол әлемнің Михаил архангелін жеңуде маңызды рөл атқарады. Джек кейін Чактың жоспары аясында Құдай қолынан қаза табады, бірақ Қайта Өлім болған Билли оны қайта тірілтеді. Сериал көбіне Винчестер ағайындыларына шоғырланғандықтан, көрермендер бұл кейіпкерлердің тұрақты түрде өлмейтінін сезіп қояды. Осыны шешу үшін авторлар эпизодтарға кернеу қосу мақсатында қонақ кейіпкерлерді жиі енгізіп, кейде оларды өлтіріп отырады.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |title=Things That Go Bump in Prime Time |date=January 22, 2006 |work=The New York Times |first=Kate |last=Aurthur |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216221055/http://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |archive-date=February 16, 2015 |url-status=live }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] hwxcz38yw1u5gjutswn5zsriqn1aw8u 3484180 3484179 2025-06-28T07:04:12Z Sagzhan 29953 /* Дереккөздер */ 3484180 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> Кастиэльмен қатар сериалда басқа да періштелік кейіпкерлер пайда болды. [[Роберт Уисдом]] "соғысқұмар" және "догматикалық" деп сипатталған<ref>{{cite web |url=http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |date=December 14, 2008 |work=The New York Times Syndicate |first=Ian |last=Spelling |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318215507/http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=March 18, 2015 |url-status=dead }}</ref> Уриелді сомдады, ол жасырын түрде Люциферді қолдады; [[Джули МакНивен]] Анна Милтон есімді құлаған періштені ойнады, ол ақыры періштелік болмысына қайта оралғанымен, Жұмақтан шеттетілген күйінде қалды; ал [[Курт Фуллер]] Кастиэльдің бастығы Захария рөлін сомдады, ол Жер бетіне Жұмақ орнату үшін ақырзаманды бастағысы келді. Уисдомның кейіпкері кейін өлтірілгенімен, МакНивен мен Фуллер бесінші маусымда да рөлдерін жалғастырды. Оларға Люцифер рөлін ойнаған [[Марк Пеллегрино]] қосылды. Люцифер азат етілгенімен, ол құлаған архангел күйінде қалды. Пеллегрино жетінші маусымда да көрінеді — бұл жолы Сэмнің санасындағы елес ретінде. Пеллегрино бастапқыда Кастиэль рөліне екінші үміткер болған<ref name="luciferpell">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |title=Comic-Con 2009: The Apocalypse of 'Supernatural' Season 5 |date=July 27, 2009 |publisher=BuddyTV |first=Christi |last=Kassity |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803105258/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |archive-date=August 3, 2009 |url-status=live }}</ref> және Люцифер рөлі оған кастингсіз ұсынылған<ref>{{cite news |url=http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |title='Supernatural' returns to haunt Comic-Con |date=July 26, 2009 |work=HitFix |first=Tamara |last=Brooks |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810015430/http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |archive-date=August 10, 2011 |url-status=live }}</ref>. Кейінірек Фуллер мен МакНивен сомдаған кейіпкерлер де, Харвелл отбасының мүшелерімен бірге, өлтірілді. Бесінші маусымда [[Марк Шеппард]] сомдаған Кроули есімді жын енгізілді. Ол Винчестерлердің ең ұзақ қарсыласы әрі кейде антиқаһарман кейіпінде көрінеді. Кроули бесінші маусымда үш эпизодта көрініп, Винчестерлерге Люциферді қайта Қапасқа қамауға көмектеседі. Ол адамзатты жойғаннан кейін жын атаулыны да жоюға тырысады деп сенеді. Алтыншы маусымда Кроули Тозақтың патшасы атанып, Кастиэльмен бірігіп, ақырзаманды қайта бастауға тырысқан Архангел Рафаилге қарсы тұрады. Олар бірге Тазалық мекенінің жан дүниелерін пайдаланып, күш бөліседі. Жетінші маусымда Кроули антиқаһарманға айналып, Кастиэль босатып жіберген Левиафандар қаупіне қарсы Винчестерлерге көмектеседі. Сегізінші маусымда Кроули Құдай Сөздерін және олардың күшін иеленіп, Тозақты мәңгілікке жабуға тырысқан Винчестерлерді тоқтатпақ болады. Тоғызыншы маусымда Кроули Винчестерлердің еріксіз тұтқынына айналады, бірақ Тозақтың патшасы атағын иемденбек болған Абаддонмен күресуге мәжбүр болады. Шеппард оныншы маусымда негізгі актер құрамына көтерілді<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067 |title='Supernatural' Season 10: Mark Sheppard Promoted to Series Regular |date=May 23, 2014 |work=Variety |first=Laura |last=Prudom |access-date=July 4, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704202642/http://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067/ |archive-date=July 4, 2014 |url-status=live }}</ref>. Жетінші маусымда пайғамбар Кевин Тран (Озрик Чау сомдайды) енгізілді. Ол Құдай Сөзін аударып, Винчестерлерге Левиафандарды тоқтатуға көмектеседі. Бұл олардың жойылуына әкеледі. Сегізінші маусымда Кевин тағы бір Құдай Сөзін аударып, Тозақты мәңгі жабудың жолын табуға тырысады. Тоғызыншы маусымда Кевин құлаған періштелерді Жұмаққа қайтарудың жолын іздейді, бірақ Гадриел иеленіп алған Сэмнің қолынан қаза табады. Жетінші маусымда сондай-ақ техникалық білімді Чарли Брэдбери (Фелисия Дэй сомдайды) енгізілді. Ол Ричард Роман Энтерпрайзесте жұмыс істейді. Фрэнктің қатты дискісін бұзып, монстрлардың бар екенін білгеннен кейін, Чарли Винчестерлердің одақтасына айналып, оларға техникалық мәселелер мен аңшылықта көмектесіп отырады. Тоғызыншы маусымда періште Гадриел енгізіледі. Ол бастапқыда Езекиел болып көрінеді және Тахмо Пеникетт пен Джаред Падалеки сомдайды. Сэм Тозақты жаппауға шешім қабылдағаннан кейін ауыр жараланады, сол кезде Гадриел Диннің дұғасына жауап беріп, Сэмге еніп, оны емдейді. Бірақ кейін оның шын болмысы — Жұмақтағы күзетші болғаны, Люцифердің Едем бағысына енуіне жол бергені және содан кейін құлап, тұтқындалғаны ашылады. Гадриел Метатронмен бірігіп, өзін ақтап алуға және періштелерді қайта Жұмаққа апаруға тырысады. Ол Кевин Транды өлтіреді және кейін Сэмнің денесінен қуылады. Өз денесіне қайта енген Гадриел Метатронның жоспарларына қарсы шығып, Сам, Дин және Кастиэль жағына өтеді. Төртінші маусымда Чак Шурли Құдайдың пайғамбары ретінде енгізіледі (Роб Бенедикт сомдайды). Он бірінші маусымда Чактың шын мәнінде Құдай екені, ол періштелер мен адамдарға ерік беру үшін адам кейпінде жасырынғаны белгілі болады. Он бесінші маусымда Чак Винчестерлер мен олардың одақтастарының өмірін өз рахаты мен қызығы үшін манипуляциялап келгені анықталады. Оныншы маусымда зұлым сиқыршы Ровена МакЛеод (Рут Коннелл ойнайды) енгізіледі. Кейін ол Кроулидің, шын аты Фергус болған ұлының анасы екені белгілі болады. Ровена он бірден он бесінші маусымға дейін Винчестерлерге кейде одақтас ретінде қайта оралады, бұл оны сериалдағы ең ұзақ көрінген әйел кейіпкерлердің біріне айналдырады. Оның дұшпандық әрі болжауға келмейтін мінезі он бесінші маусымда Тозақтың Чак ашқан қақпасын жабу жолында өзін құрбан етуімен ақталады. Он бірінші маусымда Қараңғылық, яғни Амара (Эмили Суоллоу сомдайды) енгізіледі. Қайын белгісі бұзылғаннан кейін босап шыққан Қараңғылық қарсыласқа айналады. Бұл белгі Қараңғылықты тұтқында ұстап, Құдай жаратылысы мен адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік берген болатын. Кейінірек Қараңғылықтың Құдайдың әпкесі екені белгілі болады. Он үшінші маусымда нефилим Джек Клайн (Александр Калверт сомдайды) енгізіледі. Ол Люцифердің ұлы. Джек кейін Винчестерлер отбасының мүшесіне айналып, Ақырзаман Әлеміндегі (Винчестерлер болмаған балама әлем) адамдарды құтқару мен сол әлемнің Михаил архангелін жеңуде маңызды рөл атқарады. Джек кейін Чактың жоспары аясында Құдай қолынан қаза табады, бірақ Қайта Өлім болған Билли оны қайта тірілтеді. Сериал көбіне Винчестер ағайындыларына шоғырланғандықтан, көрермендер бұл кейіпкерлердің тұрақты түрде өлмейтінін сезіп қояды. Осыны шешу үшін авторлар эпизодтарға кернеу қосу мақсатында қонақ кейіпкерлерді жиі енгізіп, кейде оларды өлтіріп отырады.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |title=Things That Go Bump in Prime Time |date=January 22, 2006 |work=The New York Times |first=Kate |last=Aurthur |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216221055/http://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |archive-date=February 16, 2015 |url-status=live }}</ref> == Маусвмдар == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ''Supernatural'' телехикаясының маусымдық көрсеткіштері |- ! Маусым !! Эпизод саны !! Алғашқы көрсетілімі !! Соңғы көрсетілімі !! Телеарна !! Рейтинг орны !! Орташа көрермен саны (млн) |- | 1 || 22 || 2005 ж. 13 қыркүйек || 2006 ж. 4 мамыр || The WB || 165 || 3.81 <ref name="a74">[74]</ref><ref name="a1">[a 1]</ref> |- | 2 || 22 || 2006 ж. 28 қыркүйек || 2007 ж. 17 мамыр || The CW || 216 || 3.14 <ref name="a75">[75]</ref> |- | 3 || 16 || 2007 ж. 4 қазан || 2008 ж. 15 мамыр || The CW || 187 || 2.74 <ref name="a76">[76]</ref> |- | 4 || 22 || 2008 ж. 18 қыркүйек || 2009 ж. 14 мамыр || The CW || 161 || 3.14 <ref name="a77">[77]</ref><ref name="a2">[a 2]</ref> |- | 5 || 22 || 2009 ж. 10 қыркүйек || 2010 ж. 13 мамыр || The CW || 125 || 2.64 <ref name="a78">[78]</ref> |- | 6 || 22 || 2010 ж. 24 қыркүйек || 2011 ж. 20 мамыр || The CW || 209 || 2.42 <ref name="a79">[79]</ref> |- | 7 || 23 || 2011 ж. 23 қыркүйек || 2012 ж. 18 мамыр || The CW || 176 || 2.03 <ref name="a80">[80]</ref> |- | 8 || 23 || 2012 ж. 3 қазан || 2013 ж. 15 мамыр || The CW || 152 || 2.52 <ref name="a81">[81]</ref> |- | 9 || 23 || 2013 ж. 8 қазан || 2014 ж. 20 мамыр || The CW || 141 || 2.81 <ref name="a82">[82]</ref> |- | 10 || 23 || 2014 ж. 7 қазан || 2015 ж. 20 мамыр || The CW || 156 || 2.02 <ref name="a83">[83]</ref> |- | 11 || 23 || 2015 ж. 7 қазан || 2016 ж. 25 мамыр || The CW || 131 || 2.81 <ref name="a84">[84]</ref> |- | 12 || 23 || 2016 ж. 13 қазан || 2017 ж. 18 мамыр || The CW || 132 || 2.62 <ref name="a85">[85]</ref> |- | 13 || 23 || 2017 ж. 12 қазан || 2018 ж. 17 мамыр || The CW || 166 || 2.32 <ref name="a86">[86]</ref> |- | 14 || 20 || 2018 ж. 11 қазан || 2019 ж. 25 сәуір || The CW || 159 || 2.07 <ref name="a87">[87]</ref> |- | 15 || 20 || 2019 ж. 10 қазан || 2020 ж. 19 қараша || The CW || 131 || 1.63 <ref name="a88">[88]</ref> |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 25mskox5lwj303m31j1h3n2wv6ctzas 3484181 3484180 2025-06-28T07:06:58Z Sagzhan 29953 /* Маусвмдар */ 3484181 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> Кастиэльмен қатар сериалда басқа да періштелік кейіпкерлер пайда болды. [[Роберт Уисдом]] "соғысқұмар" және "догматикалық" деп сипатталған<ref>{{cite web |url=http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |date=December 14, 2008 |work=The New York Times Syndicate |first=Ian |last=Spelling |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318215507/http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=March 18, 2015 |url-status=dead }}</ref> Уриелді сомдады, ол жасырын түрде Люциферді қолдады; [[Джули МакНивен]] Анна Милтон есімді құлаған періштені ойнады, ол ақыры періштелік болмысына қайта оралғанымен, Жұмақтан шеттетілген күйінде қалды; ал [[Курт Фуллер]] Кастиэльдің бастығы Захария рөлін сомдады, ол Жер бетіне Жұмақ орнату үшін ақырзаманды бастағысы келді. Уисдомның кейіпкері кейін өлтірілгенімен, МакНивен мен Фуллер бесінші маусымда да рөлдерін жалғастырды. Оларға Люцифер рөлін ойнаған [[Марк Пеллегрино]] қосылды. Люцифер азат етілгенімен, ол құлаған архангел күйінде қалды. Пеллегрино жетінші маусымда да көрінеді — бұл жолы Сэмнің санасындағы елес ретінде. Пеллегрино бастапқыда Кастиэль рөліне екінші үміткер болған<ref name="luciferpell">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |title=Comic-Con 2009: The Apocalypse of 'Supernatural' Season 5 |date=July 27, 2009 |publisher=BuddyTV |first=Christi |last=Kassity |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803105258/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |archive-date=August 3, 2009 |url-status=live }}</ref> және Люцифер рөлі оған кастингсіз ұсынылған<ref>{{cite news |url=http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |title='Supernatural' returns to haunt Comic-Con |date=July 26, 2009 |work=HitFix |first=Tamara |last=Brooks |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810015430/http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |archive-date=August 10, 2011 |url-status=live }}</ref>. Кейінірек Фуллер мен МакНивен сомдаған кейіпкерлер де, Харвелл отбасының мүшелерімен бірге, өлтірілді. Бесінші маусымда [[Марк Шеппард]] сомдаған Кроули есімді жын енгізілді. Ол Винчестерлердің ең ұзақ қарсыласы әрі кейде антиқаһарман кейіпінде көрінеді. Кроули бесінші маусымда үш эпизодта көрініп, Винчестерлерге Люциферді қайта Қапасқа қамауға көмектеседі. Ол адамзатты жойғаннан кейін жын атаулыны да жоюға тырысады деп сенеді. Алтыншы маусымда Кроули Тозақтың патшасы атанып, Кастиэльмен бірігіп, ақырзаманды қайта бастауға тырысқан Архангел Рафаилге қарсы тұрады. Олар бірге Тазалық мекенінің жан дүниелерін пайдаланып, күш бөліседі. Жетінші маусымда Кроули антиқаһарманға айналып, Кастиэль босатып жіберген Левиафандар қаупіне қарсы Винчестерлерге көмектеседі. Сегізінші маусымда Кроули Құдай Сөздерін және олардың күшін иеленіп, Тозақты мәңгілікке жабуға тырысқан Винчестерлерді тоқтатпақ болады. Тоғызыншы маусымда Кроули Винчестерлердің еріксіз тұтқынына айналады, бірақ Тозақтың патшасы атағын иемденбек болған Абаддонмен күресуге мәжбүр болады. Шеппард оныншы маусымда негізгі актер құрамына көтерілді<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067 |title='Supernatural' Season 10: Mark Sheppard Promoted to Series Regular |date=May 23, 2014 |work=Variety |first=Laura |last=Prudom |access-date=July 4, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704202642/http://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067/ |archive-date=July 4, 2014 |url-status=live }}</ref>. Жетінші маусымда пайғамбар Кевин Тран (Озрик Чау сомдайды) енгізілді. Ол Құдай Сөзін аударып, Винчестерлерге Левиафандарды тоқтатуға көмектеседі. Бұл олардың жойылуына әкеледі. Сегізінші маусымда Кевин тағы бір Құдай Сөзін аударып, Тозақты мәңгі жабудың жолын табуға тырысады. Тоғызыншы маусымда Кевин құлаған періштелерді Жұмаққа қайтарудың жолын іздейді, бірақ Гадриел иеленіп алған Сэмнің қолынан қаза табады. Жетінші маусымда сондай-ақ техникалық білімді Чарли Брэдбери (Фелисия Дэй сомдайды) енгізілді. Ол Ричард Роман Энтерпрайзесте жұмыс істейді. Фрэнктің қатты дискісін бұзып, монстрлардың бар екенін білгеннен кейін, Чарли Винчестерлердің одақтасына айналып, оларға техникалық мәселелер мен аңшылықта көмектесіп отырады. Тоғызыншы маусымда періште Гадриел енгізіледі. Ол бастапқыда Езекиел болып көрінеді және Тахмо Пеникетт пен Джаред Падалеки сомдайды. Сэм Тозақты жаппауға шешім қабылдағаннан кейін ауыр жараланады, сол кезде Гадриел Диннің дұғасына жауап беріп, Сэмге еніп, оны емдейді. Бірақ кейін оның шын болмысы — Жұмақтағы күзетші болғаны, Люцифердің Едем бағысына енуіне жол бергені және содан кейін құлап, тұтқындалғаны ашылады. Гадриел Метатронмен бірігіп, өзін ақтап алуға және періштелерді қайта Жұмаққа апаруға тырысады. Ол Кевин Транды өлтіреді және кейін Сэмнің денесінен қуылады. Өз денесіне қайта енген Гадриел Метатронның жоспарларына қарсы шығып, Сам, Дин және Кастиэль жағына өтеді. Төртінші маусымда Чак Шурли Құдайдың пайғамбары ретінде енгізіледі (Роб Бенедикт сомдайды). Он бірінші маусымда Чактың шын мәнінде Құдай екені, ол періштелер мен адамдарға ерік беру үшін адам кейпінде жасырынғаны белгілі болады. Он бесінші маусымда Чак Винчестерлер мен олардың одақтастарының өмірін өз рахаты мен қызығы үшін манипуляциялап келгені анықталады. Оныншы маусымда зұлым сиқыршы Ровена МакЛеод (Рут Коннелл ойнайды) енгізіледі. Кейін ол Кроулидің, шын аты Фергус болған ұлының анасы екені белгілі болады. Ровена он бірден он бесінші маусымға дейін Винчестерлерге кейде одақтас ретінде қайта оралады, бұл оны сериалдағы ең ұзақ көрінген әйел кейіпкерлердің біріне айналдырады. Оның дұшпандық әрі болжауға келмейтін мінезі он бесінші маусымда Тозақтың Чак ашқан қақпасын жабу жолында өзін құрбан етуімен ақталады. Он бірінші маусымда Қараңғылық, яғни Амара (Эмили Суоллоу сомдайды) енгізіледі. Қайын белгісі бұзылғаннан кейін босап шыққан Қараңғылық қарсыласқа айналады. Бұл белгі Қараңғылықты тұтқында ұстап, Құдай жаратылысы мен адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік берген болатын. Кейінірек Қараңғылықтың Құдайдың әпкесі екені белгілі болады. Он үшінші маусымда нефилим Джек Клайн (Александр Калверт сомдайды) енгізіледі. Ол Люцифердің ұлы. Джек кейін Винчестерлер отбасының мүшесіне айналып, Ақырзаман Әлеміндегі (Винчестерлер болмаған балама әлем) адамдарды құтқару мен сол әлемнің Михаил архангелін жеңуде маңызды рөл атқарады. Джек кейін Чактың жоспары аясында Құдай қолынан қаза табады, бірақ Қайта Өлім болған Билли оны қайта тірілтеді. Сериал көбіне Винчестер ағайындыларына шоғырланғандықтан, көрермендер бұл кейіпкерлердің тұрақты түрде өлмейтінін сезіп қояды. Осыны шешу үшін авторлар эпизодтарға кернеу қосу мақсатында қонақ кейіпкерлерді жиі енгізіп, кейде оларды өлтіріп отырады.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |title=Things That Go Bump in Prime Time |date=January 22, 2006 |work=The New York Times |first=Kate |last=Aurthur |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216221055/http://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |archive-date=February 16, 2015 |url-status=live }}</ref> == Маусвмдар == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ''Supernatural'' телехикаясының маусымдық көрсеткіштері |- ! Маусым !! Эпизод саны !! Алғашқы көрсетілімі !! Соңғы көрсетілімі !! Телеарна !! Рейтинг орны !! Орташа көрермен саны (млн) |- | 1 || 22 || 2005 ж. 13 қыркүйек || 2006 ж. 4 мамыр || The WB || 165 || 3.81 |- | 2 || 22 || 2006 ж. 28 қыркүйек || 2007 ж. 17 мамыр || The CW || 216 || 3.14 |- | 3 || 16 || 2007 ж. 4 қазан || 2008 ж. 15 мамыр || The CW || 187 || 2.74 |- | 4 || 22 || 2008 ж. 18 қыркүйек || 2009 ж. 14 мамыр || The CW || 161 || 3.14 |- | 5 || 22 || 2009 ж. 10 қыркүйек || 2010 ж. 13 мамыр || The CW || 125 || 2.64 |- | 6 || 22 || 2010 ж. 24 қыркүйек || 2011 ж. 20 мамыр || The CW || 209 || 2.42 |- | 7 || 23 || 2011 ж. 23 қыркүйек || 2012 ж. 18 мамыр || The CW || 176 || 2.03 |- | 8 || 23 || 2012 ж. 3 қазан || 2013 ж. 15 мамыр || The CW || 152 || 2.52 |- | 9 || 23 || 2013 ж. 8 қазан || 2014 ж. 20 мамыр || The CW || 141 || 2.81 |- | 10 || 23 || 2014 ж. 7 қазан || 2015 ж. 20 мамыр || The CW || 156 || 2.02 |- | 11 || 23 || 2015 ж. 7 қазан || 2016 ж. 25 мамыр || The CW || 131 || 2.81 |- | 12 || 23 || 2016 ж. 13 қазан || 2017 ж. 18 мамыр || The CW || 132 || 2.62 <ref name="a85">[85]</ref> |- | 13 || 23 || 2017 ж. 12 қазан || 2018 ж. 17 мамыр || The CW || 166 || 2.32 <ref name="a86">[86]</ref> |- | 14 || 20 || 2018 ж. 11 қазан || 2019 ж. 25 сәуір || The CW || 159 || 2.07 <ref name="a87">[87]</ref> |- | 15 || 20 || 2019 ж. 10 қазан || 2020 ж. 19 қараша || The CW || 131 || 1.63 <ref name="a88">[88]</ref> |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 5z2iyovpwhrg9g5n8ap439y4526uaob 3484182 3484181 2025-06-28T07:07:41Z Sagzhan 29953 /* Маусвмдар */ 3484182 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = SNWiki logo.png | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> Кастиэльмен қатар сериалда басқа да періштелік кейіпкерлер пайда болды. [[Роберт Уисдом]] "соғысқұмар" және "догматикалық" деп сипатталған<ref>{{cite web |url=http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |date=December 14, 2008 |work=The New York Times Syndicate |first=Ian |last=Spelling |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318215507/http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=March 18, 2015 |url-status=dead }}</ref> Уриелді сомдады, ол жасырын түрде Люциферді қолдады; [[Джули МакНивен]] Анна Милтон есімді құлаған періштені ойнады, ол ақыры періштелік болмысына қайта оралғанымен, Жұмақтан шеттетілген күйінде қалды; ал [[Курт Фуллер]] Кастиэльдің бастығы Захария рөлін сомдады, ол Жер бетіне Жұмақ орнату үшін ақырзаманды бастағысы келді. Уисдомның кейіпкері кейін өлтірілгенімен, МакНивен мен Фуллер бесінші маусымда да рөлдерін жалғастырды. Оларға Люцифер рөлін ойнаған [[Марк Пеллегрино]] қосылды. Люцифер азат етілгенімен, ол құлаған архангел күйінде қалды. Пеллегрино жетінші маусымда да көрінеді — бұл жолы Сэмнің санасындағы елес ретінде. Пеллегрино бастапқыда Кастиэль рөліне екінші үміткер болған<ref name="luciferpell">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |title=Comic-Con 2009: The Apocalypse of 'Supernatural' Season 5 |date=July 27, 2009 |publisher=BuddyTV |first=Christi |last=Kassity |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803105258/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |archive-date=August 3, 2009 |url-status=live }}</ref> және Люцифер рөлі оған кастингсіз ұсынылған<ref>{{cite news |url=http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |title='Supernatural' returns to haunt Comic-Con |date=July 26, 2009 |work=HitFix |first=Tamara |last=Brooks |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810015430/http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |archive-date=August 10, 2011 |url-status=live }}</ref>. Кейінірек Фуллер мен МакНивен сомдаған кейіпкерлер де, Харвелл отбасының мүшелерімен бірге, өлтірілді. Бесінші маусымда [[Марк Шеппард]] сомдаған Кроули есімді жын енгізілді. Ол Винчестерлердің ең ұзақ қарсыласы әрі кейде антиқаһарман кейіпінде көрінеді. Кроули бесінші маусымда үш эпизодта көрініп, Винчестерлерге Люциферді қайта Қапасқа қамауға көмектеседі. Ол адамзатты жойғаннан кейін жын атаулыны да жоюға тырысады деп сенеді. Алтыншы маусымда Кроули Тозақтың патшасы атанып, Кастиэльмен бірігіп, ақырзаманды қайта бастауға тырысқан Архангел Рафаилге қарсы тұрады. Олар бірге Тазалық мекенінің жан дүниелерін пайдаланып, күш бөліседі. Жетінші маусымда Кроули антиқаһарманға айналып, Кастиэль босатып жіберген Левиафандар қаупіне қарсы Винчестерлерге көмектеседі. Сегізінші маусымда Кроули Құдай Сөздерін және олардың күшін иеленіп, Тозақты мәңгілікке жабуға тырысқан Винчестерлерді тоқтатпақ болады. Тоғызыншы маусымда Кроули Винчестерлердің еріксіз тұтқынына айналады, бірақ Тозақтың патшасы атағын иемденбек болған Абаддонмен күресуге мәжбүр болады. Шеппард оныншы маусымда негізгі актер құрамына көтерілді<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067 |title='Supernatural' Season 10: Mark Sheppard Promoted to Series Regular |date=May 23, 2014 |work=Variety |first=Laura |last=Prudom |access-date=July 4, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704202642/http://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067/ |archive-date=July 4, 2014 |url-status=live }}</ref>. Жетінші маусымда пайғамбар Кевин Тран (Озрик Чау сомдайды) енгізілді. Ол Құдай Сөзін аударып, Винчестерлерге Левиафандарды тоқтатуға көмектеседі. Бұл олардың жойылуына әкеледі. Сегізінші маусымда Кевин тағы бір Құдай Сөзін аударып, Тозақты мәңгі жабудың жолын табуға тырысады. Тоғызыншы маусымда Кевин құлаған періштелерді Жұмаққа қайтарудың жолын іздейді, бірақ Гадриел иеленіп алған Сэмнің қолынан қаза табады. Жетінші маусымда сондай-ақ техникалық білімді Чарли Брэдбери (Фелисия Дэй сомдайды) енгізілді. Ол Ричард Роман Энтерпрайзесте жұмыс істейді. Фрэнктің қатты дискісін бұзып, монстрлардың бар екенін білгеннен кейін, Чарли Винчестерлердің одақтасына айналып, оларға техникалық мәселелер мен аңшылықта көмектесіп отырады. Тоғызыншы маусымда періште Гадриел енгізіледі. Ол бастапқыда Езекиел болып көрінеді және Тахмо Пеникетт пен Джаред Падалеки сомдайды. Сэм Тозақты жаппауға шешім қабылдағаннан кейін ауыр жараланады, сол кезде Гадриел Диннің дұғасына жауап беріп, Сэмге еніп, оны емдейді. Бірақ кейін оның шын болмысы — Жұмақтағы күзетші болғаны, Люцифердің Едем бағысына енуіне жол бергені және содан кейін құлап, тұтқындалғаны ашылады. Гадриел Метатронмен бірігіп, өзін ақтап алуға және періштелерді қайта Жұмаққа апаруға тырысады. Ол Кевин Транды өлтіреді және кейін Сэмнің денесінен қуылады. Өз денесіне қайта енген Гадриел Метатронның жоспарларына қарсы шығып, Сам, Дин және Кастиэль жағына өтеді. Төртінші маусымда Чак Шурли Құдайдың пайғамбары ретінде енгізіледі (Роб Бенедикт сомдайды). Он бірінші маусымда Чактың шын мәнінде Құдай екені, ол періштелер мен адамдарға ерік беру үшін адам кейпінде жасырынғаны белгілі болады. Он бесінші маусымда Чак Винчестерлер мен олардың одақтастарының өмірін өз рахаты мен қызығы үшін манипуляциялап келгені анықталады. Оныншы маусымда зұлым сиқыршы Ровена МакЛеод (Рут Коннелл ойнайды) енгізіледі. Кейін ол Кроулидің, шын аты Фергус болған ұлының анасы екені белгілі болады. Ровена он бірден он бесінші маусымға дейін Винчестерлерге кейде одақтас ретінде қайта оралады, бұл оны сериалдағы ең ұзақ көрінген әйел кейіпкерлердің біріне айналдырады. Оның дұшпандық әрі болжауға келмейтін мінезі он бесінші маусымда Тозақтың Чак ашқан қақпасын жабу жолында өзін құрбан етуімен ақталады. Он бірінші маусымда Қараңғылық, яғни Амара (Эмили Суоллоу сомдайды) енгізіледі. Қайын белгісі бұзылғаннан кейін босап шыққан Қараңғылық қарсыласқа айналады. Бұл белгі Қараңғылықты тұтқында ұстап, Құдай жаратылысы мен адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік берген болатын. Кейінірек Қараңғылықтың Құдайдың әпкесі екені белгілі болады. Он үшінші маусымда нефилим Джек Клайн (Александр Калверт сомдайды) енгізіледі. Ол Люцифердің ұлы. Джек кейін Винчестерлер отбасының мүшесіне айналып, Ақырзаман Әлеміндегі (Винчестерлер болмаған балама әлем) адамдарды құтқару мен сол әлемнің Михаил архангелін жеңуде маңызды рөл атқарады. Джек кейін Чактың жоспары аясында Құдай қолынан қаза табады, бірақ Қайта Өлім болған Билли оны қайта тірілтеді. Сериал көбіне Винчестер ағайындыларына шоғырланғандықтан, көрермендер бұл кейіпкерлердің тұрақты түрде өлмейтінін сезіп қояды. Осыны шешу үшін авторлар эпизодтарға кернеу қосу мақсатында қонақ кейіпкерлерді жиі енгізіп, кейде оларды өлтіріп отырады.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |title=Things That Go Bump in Prime Time |date=January 22, 2006 |work=The New York Times |first=Kate |last=Aurthur |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216221055/http://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |archive-date=February 16, 2015 |url-status=live }}</ref> == Маусвмдар == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ''Supernatural'' телехикаясының маусымдық көрсеткіштері |- ! Маусым !! Эпизод саны !! Алғашқы көрсетілімі !! Соңғы көрсетілімі !! Телеарна !! Рейтинг орны !! Орташа көрермен саны (млн) |- | 1 || 22 || 2005 ж. 13 қыркүйек || 2006 ж. 4 мамыр || The WB || 165 || 3.81 |- | 2 || 22 || 2006 ж. 28 қыркүйек || 2007 ж. 17 мамыр || The CW || 216 || 3.14 |- | 3 || 16 || 2007 ж. 4 қазан || 2008 ж. 15 мамыр || The CW || 187 || 2.74 |- | 4 || 22 || 2008 ж. 18 қыркүйек || 2009 ж. 14 мамыр || The CW || 161 || 3.14 |- | 5 || 22 || 2009 ж. 10 қыркүйек || 2010 ж. 13 мамыр || The CW || 125 || 2.64 |- | 6 || 22 || 2010 ж. 24 қыркүйек || 2011 ж. 20 мамыр || The CW || 209 || 2.42 |- | 7 || 23 || 2011 ж. 23 қыркүйек || 2012 ж. 18 мамыр || The CW || 176 || 2.03 |- | 8 || 23 || 2012 ж. 3 қазан || 2013 ж. 15 мамыр || The CW || 152 || 2.52 |- | 9 || 23 || 2013 ж. 8 қазан || 2014 ж. 20 мамыр || The CW || 141 || 2.81 |- | 10 || 23 || 2014 ж. 7 қазан || 2015 ж. 20 мамыр || The CW || 156 || 2.02 |- | 11 || 23 || 2015 ж. 7 қазан || 2016 ж. 25 мамыр || The CW || 131 || 2.81 |- | 12 || 23 || 2016 ж. 13 қазан || 2017 ж. 18 мамыр || The CW || 132 || 2.62 |- | 13 || 23 || 2017 ж. 12 қазан || 2018 ж. 17 мамыр || The CW || 166 || 2.32 |- | 14 || 20 || 2018 ж. 11 қазан || 2019 ж. 25 сәуір || The CW || 159 || 2.07 |- | 15 || 20 || 2019 ж. 10 қазан || 2020 ж. 19 қараша || The CW || 131 || 1.63 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] psclvs4rgmknz4f4rdggsj77pcjo48b 3484183 3484182 2025-06-28T07:13:35Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484183 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = Supernatural Season Four title card.jpg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> Кастиэльмен қатар сериалда басқа да періштелік кейіпкерлер пайда болды. [[Роберт Уисдом]] "соғысқұмар" және "догматикалық" деп сипатталған<ref>{{cite web |url=http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |date=December 14, 2008 |work=The New York Times Syndicate |first=Ian |last=Spelling |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318215507/http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=March 18, 2015 |url-status=dead }}</ref> Уриелді сомдады, ол жасырын түрде Люциферді қолдады; [[Джули МакНивен]] Анна Милтон есімді құлаған періштені ойнады, ол ақыры періштелік болмысына қайта оралғанымен, Жұмақтан шеттетілген күйінде қалды; ал [[Курт Фуллер]] Кастиэльдің бастығы Захария рөлін сомдады, ол Жер бетіне Жұмақ орнату үшін ақырзаманды бастағысы келді. Уисдомның кейіпкері кейін өлтірілгенімен, МакНивен мен Фуллер бесінші маусымда да рөлдерін жалғастырды. Оларға Люцифер рөлін ойнаған [[Марк Пеллегрино]] қосылды. Люцифер азат етілгенімен, ол құлаған архангел күйінде қалды. Пеллегрино жетінші маусымда да көрінеді — бұл жолы Сэмнің санасындағы елес ретінде. Пеллегрино бастапқыда Кастиэль рөліне екінші үміткер болған<ref name="luciferpell">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |title=Comic-Con 2009: The Apocalypse of 'Supernatural' Season 5 |date=July 27, 2009 |publisher=BuddyTV |first=Christi |last=Kassity |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803105258/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |archive-date=August 3, 2009 |url-status=live }}</ref> және Люцифер рөлі оған кастингсіз ұсынылған<ref>{{cite news |url=http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |title='Supernatural' returns to haunt Comic-Con |date=July 26, 2009 |work=HitFix |first=Tamara |last=Brooks |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810015430/http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |archive-date=August 10, 2011 |url-status=live }}</ref>. Кейінірек Фуллер мен МакНивен сомдаған кейіпкерлер де, Харвелл отбасының мүшелерімен бірге, өлтірілді. Бесінші маусымда [[Марк Шеппард]] сомдаған Кроули есімді жын енгізілді. Ол Винчестерлердің ең ұзақ қарсыласы әрі кейде антиқаһарман кейіпінде көрінеді. Кроули бесінші маусымда үш эпизодта көрініп, Винчестерлерге Люциферді қайта Қапасқа қамауға көмектеседі. Ол адамзатты жойғаннан кейін жын атаулыны да жоюға тырысады деп сенеді. Алтыншы маусымда Кроули Тозақтың патшасы атанып, Кастиэльмен бірігіп, ақырзаманды қайта бастауға тырысқан Архангел Рафаилге қарсы тұрады. Олар бірге Тазалық мекенінің жан дүниелерін пайдаланып, күш бөліседі. Жетінші маусымда Кроули антиқаһарманға айналып, Кастиэль босатып жіберген Левиафандар қаупіне қарсы Винчестерлерге көмектеседі. Сегізінші маусымда Кроули Құдай Сөздерін және олардың күшін иеленіп, Тозақты мәңгілікке жабуға тырысқан Винчестерлерді тоқтатпақ болады. Тоғызыншы маусымда Кроули Винчестерлердің еріксіз тұтқынына айналады, бірақ Тозақтың патшасы атағын иемденбек болған Абаддонмен күресуге мәжбүр болады. Шеппард оныншы маусымда негізгі актер құрамына көтерілді<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067 |title='Supernatural' Season 10: Mark Sheppard Promoted to Series Regular |date=May 23, 2014 |work=Variety |first=Laura |last=Prudom |access-date=July 4, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704202642/http://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067/ |archive-date=July 4, 2014 |url-status=live }}</ref>. Жетінші маусымда пайғамбар Кевин Тран (Озрик Чау сомдайды) енгізілді. Ол Құдай Сөзін аударып, Винчестерлерге Левиафандарды тоқтатуға көмектеседі. Бұл олардың жойылуына әкеледі. Сегізінші маусымда Кевин тағы бір Құдай Сөзін аударып, Тозақты мәңгі жабудың жолын табуға тырысады. Тоғызыншы маусымда Кевин құлаған періштелерді Жұмаққа қайтарудың жолын іздейді, бірақ Гадриел иеленіп алған Сэмнің қолынан қаза табады. Жетінші маусымда сондай-ақ техникалық білімді Чарли Брэдбери (Фелисия Дэй сомдайды) енгізілді. Ол Ричард Роман Энтерпрайзесте жұмыс істейді. Фрэнктің қатты дискісін бұзып, монстрлардың бар екенін білгеннен кейін, Чарли Винчестерлердің одақтасына айналып, оларға техникалық мәселелер мен аңшылықта көмектесіп отырады. Тоғызыншы маусымда періште Гадриел енгізіледі. Ол бастапқыда Езекиел болып көрінеді және Тахмо Пеникетт пен Джаред Падалеки сомдайды. Сэм Тозақты жаппауға шешім қабылдағаннан кейін ауыр жараланады, сол кезде Гадриел Диннің дұғасына жауап беріп, Сэмге еніп, оны емдейді. Бірақ кейін оның шын болмысы — Жұмақтағы күзетші болғаны, Люцифердің Едем бағысына енуіне жол бергені және содан кейін құлап, тұтқындалғаны ашылады. Гадриел Метатронмен бірігіп, өзін ақтап алуға және періштелерді қайта Жұмаққа апаруға тырысады. Ол Кевин Транды өлтіреді және кейін Сэмнің денесінен қуылады. Өз денесіне қайта енген Гадриел Метатронның жоспарларына қарсы шығып, Сам, Дин және Кастиэль жағына өтеді. Төртінші маусымда Чак Шурли Құдайдың пайғамбары ретінде енгізіледі (Роб Бенедикт сомдайды). Он бірінші маусымда Чактың шын мәнінде Құдай екені, ол періштелер мен адамдарға ерік беру үшін адам кейпінде жасырынғаны белгілі болады. Он бесінші маусымда Чак Винчестерлер мен олардың одақтастарының өмірін өз рахаты мен қызығы үшін манипуляциялап келгені анықталады. Оныншы маусымда зұлым сиқыршы Ровена МакЛеод (Рут Коннелл ойнайды) енгізіледі. Кейін ол Кроулидің, шын аты Фергус болған ұлының анасы екені белгілі болады. Ровена он бірден он бесінші маусымға дейін Винчестерлерге кейде одақтас ретінде қайта оралады, бұл оны сериалдағы ең ұзақ көрінген әйел кейіпкерлердің біріне айналдырады. Оның дұшпандық әрі болжауға келмейтін мінезі он бесінші маусымда Тозақтың Чак ашқан қақпасын жабу жолында өзін құрбан етуімен ақталады. Он бірінші маусымда Қараңғылық, яғни Амара (Эмили Суоллоу сомдайды) енгізіледі. Қайын белгісі бұзылғаннан кейін босап шыққан Қараңғылық қарсыласқа айналады. Бұл белгі Қараңғылықты тұтқында ұстап, Құдай жаратылысы мен адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік берген болатын. Кейінірек Қараңғылықтың Құдайдың әпкесі екені белгілі болады. Он үшінші маусымда нефилим Джек Клайн (Александр Калверт сомдайды) енгізіледі. Ол Люцифердің ұлы. Джек кейін Винчестерлер отбасының мүшесіне айналып, Ақырзаман Әлеміндегі (Винчестерлер болмаған балама әлем) адамдарды құтқару мен сол әлемнің Михаил архангелін жеңуде маңызды рөл атқарады. Джек кейін Чактың жоспары аясында Құдай қолынан қаза табады, бірақ Қайта Өлім болған Билли оны қайта тірілтеді. Сериал көбіне Винчестер ағайындыларына шоғырланғандықтан, көрермендер бұл кейіпкерлердің тұрақты түрде өлмейтінін сезіп қояды. Осыны шешу үшін авторлар эпизодтарға кернеу қосу мақсатында қонақ кейіпкерлерді жиі енгізіп, кейде оларды өлтіріп отырады.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |title=Things That Go Bump in Prime Time |date=January 22, 2006 |work=The New York Times |first=Kate |last=Aurthur |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216221055/http://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |archive-date=February 16, 2015 |url-status=live }}</ref> == Маусвмдар == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ''Supernatural'' телехикаясының маусымдық көрсеткіштері |- ! Маусым !! Эпизод саны !! Алғашқы көрсетілімі !! Соңғы көрсетілімі !! Телеарна !! Рейтинг орны !! Орташа көрермен саны (млн) |- | 1 || 22 || 2005 ж. 13 қыркүйек || 2006 ж. 4 мамыр || The WB || 165 || 3.81 |- | 2 || 22 || 2006 ж. 28 қыркүйек || 2007 ж. 17 мамыр || The CW || 216 || 3.14 |- | 3 || 16 || 2007 ж. 4 қазан || 2008 ж. 15 мамыр || The CW || 187 || 2.74 |- | 4 || 22 || 2008 ж. 18 қыркүйек || 2009 ж. 14 мамыр || The CW || 161 || 3.14 |- | 5 || 22 || 2009 ж. 10 қыркүйек || 2010 ж. 13 мамыр || The CW || 125 || 2.64 |- | 6 || 22 || 2010 ж. 24 қыркүйек || 2011 ж. 20 мамыр || The CW || 209 || 2.42 |- | 7 || 23 || 2011 ж. 23 қыркүйек || 2012 ж. 18 мамыр || The CW || 176 || 2.03 |- | 8 || 23 || 2012 ж. 3 қазан || 2013 ж. 15 мамыр || The CW || 152 || 2.52 |- | 9 || 23 || 2013 ж. 8 қазан || 2014 ж. 20 мамыр || The CW || 141 || 2.81 |- | 10 || 23 || 2014 ж. 7 қазан || 2015 ж. 20 мамыр || The CW || 156 || 2.02 |- | 11 || 23 || 2015 ж. 7 қазан || 2016 ж. 25 мамыр || The CW || 131 || 2.81 |- | 12 || 23 || 2016 ж. 13 қазан || 2017 ж. 18 мамыр || The CW || 132 || 2.62 |- | 13 || 23 || 2017 ж. 12 қазан || 2018 ж. 17 мамыр || The CW || 166 || 2.32 |- | 14 || 20 || 2018 ж. 11 қазан || 2019 ж. 25 сәуір || The CW || 159 || 2.07 |- | 15 || 20 || 2019 ж. 10 қазан || 2020 ж. 19 қараша || The CW || 131 || 1.63 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] 4yjbpapt6wjfpvo0iv97hy3npnhr53k 3484184 3484183 2025-06-28T07:13:59Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484184 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = Supernatural Season Four title card.jpg | тақырыбы = 4 маусымның логотипі | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> Кастиэльмен қатар сериалда басқа да періштелік кейіпкерлер пайда болды. [[Роберт Уисдом]] "соғысқұмар" және "догматикалық" деп сипатталған<ref>{{cite web |url=http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |date=December 14, 2008 |work=The New York Times Syndicate |first=Ian |last=Spelling |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318215507/http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=March 18, 2015 |url-status=dead }}</ref> Уриелді сомдады, ол жасырын түрде Люциферді қолдады; [[Джули МакНивен]] Анна Милтон есімді құлаған періштені ойнады, ол ақыры періштелік болмысына қайта оралғанымен, Жұмақтан шеттетілген күйінде қалды; ал [[Курт Фуллер]] Кастиэльдің бастығы Захария рөлін сомдады, ол Жер бетіне Жұмақ орнату үшін ақырзаманды бастағысы келді. Уисдомның кейіпкері кейін өлтірілгенімен, МакНивен мен Фуллер бесінші маусымда да рөлдерін жалғастырды. Оларға Люцифер рөлін ойнаған [[Марк Пеллегрино]] қосылды. Люцифер азат етілгенімен, ол құлаған архангел күйінде қалды. Пеллегрино жетінші маусымда да көрінеді — бұл жолы Сэмнің санасындағы елес ретінде. Пеллегрино бастапқыда Кастиэль рөліне екінші үміткер болған<ref name="luciferpell">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |title=Comic-Con 2009: The Apocalypse of 'Supernatural' Season 5 |date=July 27, 2009 |publisher=BuddyTV |first=Christi |last=Kassity |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803105258/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |archive-date=August 3, 2009 |url-status=live }}</ref> және Люцифер рөлі оған кастингсіз ұсынылған<ref>{{cite news |url=http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |title='Supernatural' returns to haunt Comic-Con |date=July 26, 2009 |work=HitFix |first=Tamara |last=Brooks |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810015430/http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |archive-date=August 10, 2011 |url-status=live }}</ref>. Кейінірек Фуллер мен МакНивен сомдаған кейіпкерлер де, Харвелл отбасының мүшелерімен бірге, өлтірілді. Бесінші маусымда [[Марк Шеппард]] сомдаған Кроули есімді жын енгізілді. Ол Винчестерлердің ең ұзақ қарсыласы әрі кейде антиқаһарман кейіпінде көрінеді. Кроули бесінші маусымда үш эпизодта көрініп, Винчестерлерге Люциферді қайта Қапасқа қамауға көмектеседі. Ол адамзатты жойғаннан кейін жын атаулыны да жоюға тырысады деп сенеді. Алтыншы маусымда Кроули Тозақтың патшасы атанып, Кастиэльмен бірігіп, ақырзаманды қайта бастауға тырысқан Архангел Рафаилге қарсы тұрады. Олар бірге Тазалық мекенінің жан дүниелерін пайдаланып, күш бөліседі. Жетінші маусымда Кроули антиқаһарманға айналып, Кастиэль босатып жіберген Левиафандар қаупіне қарсы Винчестерлерге көмектеседі. Сегізінші маусымда Кроули Құдай Сөздерін және олардың күшін иеленіп, Тозақты мәңгілікке жабуға тырысқан Винчестерлерді тоқтатпақ болады. Тоғызыншы маусымда Кроули Винчестерлердің еріксіз тұтқынына айналады, бірақ Тозақтың патшасы атағын иемденбек болған Абаддонмен күресуге мәжбүр болады. Шеппард оныншы маусымда негізгі актер құрамына көтерілді<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067 |title='Supernatural' Season 10: Mark Sheppard Promoted to Series Regular |date=May 23, 2014 |work=Variety |first=Laura |last=Prudom |access-date=July 4, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704202642/http://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067/ |archive-date=July 4, 2014 |url-status=live }}</ref>. Жетінші маусымда пайғамбар Кевин Тран (Озрик Чау сомдайды) енгізілді. Ол Құдай Сөзін аударып, Винчестерлерге Левиафандарды тоқтатуға көмектеседі. Бұл олардың жойылуына әкеледі. Сегізінші маусымда Кевин тағы бір Құдай Сөзін аударып, Тозақты мәңгі жабудың жолын табуға тырысады. Тоғызыншы маусымда Кевин құлаған періштелерді Жұмаққа қайтарудың жолын іздейді, бірақ Гадриел иеленіп алған Сэмнің қолынан қаза табады. Жетінші маусымда сондай-ақ техникалық білімді Чарли Брэдбери (Фелисия Дэй сомдайды) енгізілді. Ол Ричард Роман Энтерпрайзесте жұмыс істейді. Фрэнктің қатты дискісін бұзып, монстрлардың бар екенін білгеннен кейін, Чарли Винчестерлердің одақтасына айналып, оларға техникалық мәселелер мен аңшылықта көмектесіп отырады. Тоғызыншы маусымда періште Гадриел енгізіледі. Ол бастапқыда Езекиел болып көрінеді және Тахмо Пеникетт пен Джаред Падалеки сомдайды. Сэм Тозақты жаппауға шешім қабылдағаннан кейін ауыр жараланады, сол кезде Гадриел Диннің дұғасына жауап беріп, Сэмге еніп, оны емдейді. Бірақ кейін оның шын болмысы — Жұмақтағы күзетші болғаны, Люцифердің Едем бағысына енуіне жол бергені және содан кейін құлап, тұтқындалғаны ашылады. Гадриел Метатронмен бірігіп, өзін ақтап алуға және періштелерді қайта Жұмаққа апаруға тырысады. Ол Кевин Транды өлтіреді және кейін Сэмнің денесінен қуылады. Өз денесіне қайта енген Гадриел Метатронның жоспарларына қарсы шығып, Сам, Дин және Кастиэль жағына өтеді. Төртінші маусымда Чак Шурли Құдайдың пайғамбары ретінде енгізіледі (Роб Бенедикт сомдайды). Он бірінші маусымда Чактың шын мәнінде Құдай екені, ол періштелер мен адамдарға ерік беру үшін адам кейпінде жасырынғаны белгілі болады. Он бесінші маусымда Чак Винчестерлер мен олардың одақтастарының өмірін өз рахаты мен қызығы үшін манипуляциялап келгені анықталады. Оныншы маусымда зұлым сиқыршы Ровена МакЛеод (Рут Коннелл ойнайды) енгізіледі. Кейін ол Кроулидің, шын аты Фергус болған ұлының анасы екені белгілі болады. Ровена он бірден он бесінші маусымға дейін Винчестерлерге кейде одақтас ретінде қайта оралады, бұл оны сериалдағы ең ұзақ көрінген әйел кейіпкерлердің біріне айналдырады. Оның дұшпандық әрі болжауға келмейтін мінезі он бесінші маусымда Тозақтың Чак ашқан қақпасын жабу жолында өзін құрбан етуімен ақталады. Он бірінші маусымда Қараңғылық, яғни Амара (Эмили Суоллоу сомдайды) енгізіледі. Қайын белгісі бұзылғаннан кейін босап шыққан Қараңғылық қарсыласқа айналады. Бұл белгі Қараңғылықты тұтқында ұстап, Құдай жаратылысы мен адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік берген болатын. Кейінірек Қараңғылықтың Құдайдың әпкесі екені белгілі болады. Он үшінші маусымда нефилим Джек Клайн (Александр Калверт сомдайды) енгізіледі. Ол Люцифердің ұлы. Джек кейін Винчестерлер отбасының мүшесіне айналып, Ақырзаман Әлеміндегі (Винчестерлер болмаған балама әлем) адамдарды құтқару мен сол әлемнің Михаил архангелін жеңуде маңызды рөл атқарады. Джек кейін Чактың жоспары аясында Құдай қолынан қаза табады, бірақ Қайта Өлім болған Билли оны қайта тірілтеді. Сериал көбіне Винчестер ағайындыларына шоғырланғандықтан, көрермендер бұл кейіпкерлердің тұрақты түрде өлмейтінін сезіп қояды. Осыны шешу үшін авторлар эпизодтарға кернеу қосу мақсатында қонақ кейіпкерлерді жиі енгізіп, кейде оларды өлтіріп отырады.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |title=Things That Go Bump in Prime Time |date=January 22, 2006 |work=The New York Times |first=Kate |last=Aurthur |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216221055/http://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |archive-date=February 16, 2015 |url-status=live }}</ref> == Маусвмдар == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ''Supernatural'' телехикаясының маусымдық көрсеткіштері |- ! Маусым !! Эпизод саны !! Алғашқы көрсетілімі !! Соңғы көрсетілімі !! Телеарна !! Рейтинг орны !! Орташа көрермен саны (млн) |- | 1 || 22 || 2005 ж. 13 қыркүйек || 2006 ж. 4 мамыр || The WB || 165 || 3.81 |- | 2 || 22 || 2006 ж. 28 қыркүйек || 2007 ж. 17 мамыр || The CW || 216 || 3.14 |- | 3 || 16 || 2007 ж. 4 қазан || 2008 ж. 15 мамыр || The CW || 187 || 2.74 |- | 4 || 22 || 2008 ж. 18 қыркүйек || 2009 ж. 14 мамыр || The CW || 161 || 3.14 |- | 5 || 22 || 2009 ж. 10 қыркүйек || 2010 ж. 13 мамыр || The CW || 125 || 2.64 |- | 6 || 22 || 2010 ж. 24 қыркүйек || 2011 ж. 20 мамыр || The CW || 209 || 2.42 |- | 7 || 23 || 2011 ж. 23 қыркүйек || 2012 ж. 18 мамыр || The CW || 176 || 2.03 |- | 8 || 23 || 2012 ж. 3 қазан || 2013 ж. 15 мамыр || The CW || 152 || 2.52 |- | 9 || 23 || 2013 ж. 8 қазан || 2014 ж. 20 мамыр || The CW || 141 || 2.81 |- | 10 || 23 || 2014 ж. 7 қазан || 2015 ж. 20 мамыр || The CW || 156 || 2.02 |- | 11 || 23 || 2015 ж. 7 қазан || 2016 ж. 25 мамыр || The CW || 131 || 2.81 |- | 12 || 23 || 2016 ж. 13 қазан || 2017 ж. 18 мамыр || The CW || 132 || 2.62 |- | 13 || 23 || 2017 ж. 12 қазан || 2018 ж. 17 мамыр || The CW || 166 || 2.32 |- | 14 || 20 || 2018 ж. 11 қазан || 2019 ж. 25 сәуір || The CW || 159 || 2.07 |- | 15 || 20 || 2019 ж. 10 қазан || 2020 ж. 19 қараша || The CW || 131 || 1.63 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] mqtj61v0e3s8b2eji4543xogp76uw4r 3484185 3484184 2025-06-28T07:14:38Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484185 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = Supernatural Season Four title card.jpg | тақырыбы = 4 маусымның логотипі | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' ({{lang-en|Supernatural}}) — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> Кастиэльмен қатар сериалда басқа да періштелік кейіпкерлер пайда болды. [[Роберт Уисдом]] "соғысқұмар" және "догматикалық" деп сипатталған<ref>{{cite web |url=http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |date=December 14, 2008 |work=The New York Times Syndicate |first=Ian |last=Spelling |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318215507/http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=March 18, 2015 |url-status=dead }}</ref> Уриелді сомдады, ол жасырын түрде Люциферді қолдады; [[Джули МакНивен]] Анна Милтон есімді құлаған періштені ойнады, ол ақыры періштелік болмысына қайта оралғанымен, Жұмақтан шеттетілген күйінде қалды; ал [[Курт Фуллер]] Кастиэльдің бастығы Захария рөлін сомдады, ол Жер бетіне Жұмақ орнату үшін ақырзаманды бастағысы келді. Уисдомның кейіпкері кейін өлтірілгенімен, МакНивен мен Фуллер бесінші маусымда да рөлдерін жалғастырды. Оларға Люцифер рөлін ойнаған [[Марк Пеллегрино]] қосылды. Люцифер азат етілгенімен, ол құлаған архангел күйінде қалды. Пеллегрино жетінші маусымда да көрінеді — бұл жолы Сэмнің санасындағы елес ретінде. Пеллегрино бастапқыда Кастиэль рөліне екінші үміткер болған<ref name="luciferpell">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |title=Comic-Con 2009: The Apocalypse of 'Supernatural' Season 5 |date=July 27, 2009 |publisher=BuddyTV |first=Christi |last=Kassity |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803105258/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |archive-date=August 3, 2009 |url-status=live }}</ref> және Люцифер рөлі оған кастингсіз ұсынылған<ref>{{cite news |url=http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |title='Supernatural' returns to haunt Comic-Con |date=July 26, 2009 |work=HitFix |first=Tamara |last=Brooks |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810015430/http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |archive-date=August 10, 2011 |url-status=live }}</ref>. Кейінірек Фуллер мен МакНивен сомдаған кейіпкерлер де, Харвелл отбасының мүшелерімен бірге, өлтірілді. Бесінші маусымда [[Марк Шеппард]] сомдаған Кроули есімді жын енгізілді. Ол Винчестерлердің ең ұзақ қарсыласы әрі кейде антиқаһарман кейіпінде көрінеді. Кроули бесінші маусымда үш эпизодта көрініп, Винчестерлерге Люциферді қайта Қапасқа қамауға көмектеседі. Ол адамзатты жойғаннан кейін жын атаулыны да жоюға тырысады деп сенеді. Алтыншы маусымда Кроули Тозақтың патшасы атанып, Кастиэльмен бірігіп, ақырзаманды қайта бастауға тырысқан Архангел Рафаилге қарсы тұрады. Олар бірге Тазалық мекенінің жан дүниелерін пайдаланып, күш бөліседі. Жетінші маусымда Кроули антиқаһарманға айналып, Кастиэль босатып жіберген Левиафандар қаупіне қарсы Винчестерлерге көмектеседі. Сегізінші маусымда Кроули Құдай Сөздерін және олардың күшін иеленіп, Тозақты мәңгілікке жабуға тырысқан Винчестерлерді тоқтатпақ болады. Тоғызыншы маусымда Кроули Винчестерлердің еріксіз тұтқынына айналады, бірақ Тозақтың патшасы атағын иемденбек болған Абаддонмен күресуге мәжбүр болады. Шеппард оныншы маусымда негізгі актер құрамына көтерілді<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067 |title='Supernatural' Season 10: Mark Sheppard Promoted to Series Regular |date=May 23, 2014 |work=Variety |first=Laura |last=Prudom |access-date=July 4, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704202642/http://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067/ |archive-date=July 4, 2014 |url-status=live }}</ref>. Жетінші маусымда пайғамбар Кевин Тран (Озрик Чау сомдайды) енгізілді. Ол Құдай Сөзін аударып, Винчестерлерге Левиафандарды тоқтатуға көмектеседі. Бұл олардың жойылуына әкеледі. Сегізінші маусымда Кевин тағы бір Құдай Сөзін аударып, Тозақты мәңгі жабудың жолын табуға тырысады. Тоғызыншы маусымда Кевин құлаған періштелерді Жұмаққа қайтарудың жолын іздейді, бірақ Гадриел иеленіп алған Сэмнің қолынан қаза табады. Жетінші маусымда сондай-ақ техникалық білімді Чарли Брэдбери (Фелисия Дэй сомдайды) енгізілді. Ол Ричард Роман Энтерпрайзесте жұмыс істейді. Фрэнктің қатты дискісін бұзып, монстрлардың бар екенін білгеннен кейін, Чарли Винчестерлердің одақтасына айналып, оларға техникалық мәселелер мен аңшылықта көмектесіп отырады. Тоғызыншы маусымда періште Гадриел енгізіледі. Ол бастапқыда Езекиел болып көрінеді және Тахмо Пеникетт пен Джаред Падалеки сомдайды. Сэм Тозақты жаппауға шешім қабылдағаннан кейін ауыр жараланады, сол кезде Гадриел Диннің дұғасына жауап беріп, Сэмге еніп, оны емдейді. Бірақ кейін оның шын болмысы — Жұмақтағы күзетші болғаны, Люцифердің Едем бағысына енуіне жол бергені және содан кейін құлап, тұтқындалғаны ашылады. Гадриел Метатронмен бірігіп, өзін ақтап алуға және періштелерді қайта Жұмаққа апаруға тырысады. Ол Кевин Транды өлтіреді және кейін Сэмнің денесінен қуылады. Өз денесіне қайта енген Гадриел Метатронның жоспарларына қарсы шығып, Сам, Дин және Кастиэль жағына өтеді. Төртінші маусымда Чак Шурли Құдайдың пайғамбары ретінде енгізіледі (Роб Бенедикт сомдайды). Он бірінші маусымда Чактың шын мәнінде Құдай екені, ол періштелер мен адамдарға ерік беру үшін адам кейпінде жасырынғаны белгілі болады. Он бесінші маусымда Чак Винчестерлер мен олардың одақтастарының өмірін өз рахаты мен қызығы үшін манипуляциялап келгені анықталады. Оныншы маусымда зұлым сиқыршы Ровена МакЛеод (Рут Коннелл ойнайды) енгізіледі. Кейін ол Кроулидің, шын аты Фергус болған ұлының анасы екені белгілі болады. Ровена он бірден он бесінші маусымға дейін Винчестерлерге кейде одақтас ретінде қайта оралады, бұл оны сериалдағы ең ұзақ көрінген әйел кейіпкерлердің біріне айналдырады. Оның дұшпандық әрі болжауға келмейтін мінезі он бесінші маусымда Тозақтың Чак ашқан қақпасын жабу жолында өзін құрбан етуімен ақталады. Он бірінші маусымда Қараңғылық, яғни Амара (Эмили Суоллоу сомдайды) енгізіледі. Қайын белгісі бұзылғаннан кейін босап шыққан Қараңғылық қарсыласқа айналады. Бұл белгі Қараңғылықты тұтқында ұстап, Құдай жаратылысы мен адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік берген болатын. Кейінірек Қараңғылықтың Құдайдың әпкесі екені белгілі болады. Он үшінші маусымда нефилим Джек Клайн (Александр Калверт сомдайды) енгізіледі. Ол Люцифердің ұлы. Джек кейін Винчестерлер отбасының мүшесіне айналып, Ақырзаман Әлеміндегі (Винчестерлер болмаған балама әлем) адамдарды құтқару мен сол әлемнің Михаил архангелін жеңуде маңызды рөл атқарады. Джек кейін Чактың жоспары аясында Құдай қолынан қаза табады, бірақ Қайта Өлім болған Билли оны қайта тірілтеді. Сериал көбіне Винчестер ағайындыларына шоғырланғандықтан, көрермендер бұл кейіпкерлердің тұрақты түрде өлмейтінін сезіп қояды. Осыны шешу үшін авторлар эпизодтарға кернеу қосу мақсатында қонақ кейіпкерлерді жиі енгізіп, кейде оларды өлтіріп отырады.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |title=Things That Go Bump in Prime Time |date=January 22, 2006 |work=The New York Times |first=Kate |last=Aurthur |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216221055/http://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |archive-date=February 16, 2015 |url-status=live }}</ref> == Маусвмдар == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ''Supernatural'' телехикаясының маусымдық көрсеткіштері |- ! Маусым !! Эпизод саны !! Алғашқы көрсетілімі !! Соңғы көрсетілімі !! Телеарна !! Рейтинг орны !! Орташа көрермен саны (млн) |- | 1 || 22 || 2005 ж. 13 қыркүйек || 2006 ж. 4 мамыр || The WB || 165 || 3.81 |- | 2 || 22 || 2006 ж. 28 қыркүйек || 2007 ж. 17 мамыр || The CW || 216 || 3.14 |- | 3 || 16 || 2007 ж. 4 қазан || 2008 ж. 15 мамыр || The CW || 187 || 2.74 |- | 4 || 22 || 2008 ж. 18 қыркүйек || 2009 ж. 14 мамыр || The CW || 161 || 3.14 |- | 5 || 22 || 2009 ж. 10 қыркүйек || 2010 ж. 13 мамыр || The CW || 125 || 2.64 |- | 6 || 22 || 2010 ж. 24 қыркүйек || 2011 ж. 20 мамыр || The CW || 209 || 2.42 |- | 7 || 23 || 2011 ж. 23 қыркүйек || 2012 ж. 18 мамыр || The CW || 176 || 2.03 |- | 8 || 23 || 2012 ж. 3 қазан || 2013 ж. 15 мамыр || The CW || 152 || 2.52 |- | 9 || 23 || 2013 ж. 8 қазан || 2014 ж. 20 мамыр || The CW || 141 || 2.81 |- | 10 || 23 || 2014 ж. 7 қазан || 2015 ж. 20 мамыр || The CW || 156 || 2.02 |- | 11 || 23 || 2015 ж. 7 қазан || 2016 ж. 25 мамыр || The CW || 131 || 2.81 |- | 12 || 23 || 2016 ж. 13 қазан || 2017 ж. 18 мамыр || The CW || 132 || 2.62 |- | 13 || 23 || 2017 ж. 12 қазан || 2018 ж. 17 мамыр || The CW || 166 || 2.32 |- | 14 || 20 || 2018 ж. 11 қазан || 2019 ж. 25 сәуір || The CW || 159 || 2.07 |- | 15 || 20 || 2019 ж. 10 қазан || 2020 ж. 19 қараша || The CW || 131 || 1.63 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] ta2t6v4dtcb3fcjvf2xmxktj9z46psz 3484186 3484185 2025-06-28T07:15:32Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3484186 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Табиғаттан тыс | Шынайы атауы = {{lang-en|Supernatural}} | суреті = Supernatural Season Four title card.jpg | тақырыбы = 4 маусымның логотипі | сурет ені = | жанры = қорқынышты<br />мистика<br />фантастика | формат = | авторы = Эрик Крипке | желісі = | өндіріс = The Warner Bros. Television | рөлдерде = Дженсен Эклс<br />Джаред Падалеки<br />Кети Кессиди<br />Миша Коллинз<br />Лорен Коен<br />Марк Пеллигрино | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Джей Груска<br />Кристофер Леннерц | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 15 | сериялар саны = 327 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = Эрик Крипке<br />Роберт Сингер<br />Макджи<br />Девид Наттер<br />Ким Меннерс<br />Джон Шибан<br />Фил Сгрича<br />Сера Гембл<br />Бен Едлунд<br />Джереми Карвер<br />Адам Глас | продюсері = Роберт Сингер | режиссёрі = Эрик Крипке | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = Британдық Колумбия, Канада | ұзақтығы = 44 мин. | студия = [[Warner Bros.]] | статусы = аяқталды | телеарна = The CW | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 13 қыркүйек, 2005 жыл | соңғы рет көрсетілді = 19 қараша, 2020 | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = Винчестерлер (приквел) | imdb_id = 0460681 | tv_com_id = | сайт = http://www.cwtv.com/shows/supernatural }} '''Табиғаттан тыс''' ({{lang-en|Supernatural}}) — америкалық телехикая, оны [[Эрик Крипке]] жасаған. Алғаш рет 2005 жылы 13 қыркүйекте The WB арнасында көрсетілді, кейін The CW арнасының құрамына енді. [[Джаред Падалеки]] Сэм Винчестер рөлінде және [[Дженсен Эклс]] Дин Винчестер рөлінде басты кейіпкерлер ретінде ойнайды. Хикая екі ағайындының жындар, елестер, жалмауыздар және басқа да тылсым жаратылыстарды аулауы туралы. ''Supernatural'' дерлік он жыл бойы әзірленген, өйткені Крипке бұл жобаны бірнеше жыл бойы сәтсіз ұсынып жүрді. Крипкемен бірге жобаның атқарушы продюсерлері McG, Роберт Сингер, Фил Сгрисча, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Джон Шибан, Бен Эдлунд және Адам Гласс болды. Бұрынғы атқарушы продюсер және режиссер Ким Мэннерс сериалдың төртінші маусымы түсіріліп жатқан кезде қайтыс болды.<ref>{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2009/01/27/supernatural-an/ |title='Supernatural' and 'X Files' producer-director Kim Manners has died |magazine=Entertainment Weekly |first=Ken |last=Tucker |access-date=May 26, 2022 |date=January 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091120213604/http://watching-tv.ew.com/2009/01/27/supernatural-an/ |archive-date=November 20, 2009 |url-status=live }}</ref> Түсірілім Канададағы Ванкувер қаласында және оның айналасындағы аймақтарда жүргізілді. Сериал Kripke Enterprises және McG компаниясы Wonderland Sound and Vision арқылы, Warner Bros. Television компаниясымен бірлесе отырып шығарылды. Пилоттық эпизодты шамамен 5,69 миллион көрермен тамашалады,<ref>{{cite web |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |title=Weekly Program Rankings |date=September 20, 2005 |publisher=ABC Medianet |access-date=September 23, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707090011/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=092005_04 |archive-date=July 7, 2011 |url-status=live }}</ref> ал алғашқы төрт эпизодтың рейтингі The WB арнасының сериалды толық маусымға қабылдауына себеп болды. Крипке сериалды үш маусымға жоспарлаған, бірақ кейін бес маусымға дейін кеңейтті. Бесінші маусым сериалдың негізгі хикаясын аяқтады,<ref>{{cite web |url=https://www.buddytv.com/show-creator-eric-kripke-determined-to-end-supernatural-at-season-5/ |title=Show Creator Eric Kripke Determined to End 'Supernatural' at Season 5 |publisher=BuddyTV |access-date=May 26, 2022 |date=September 1, 2009 |first=Kris |last=De Leon |archive-url=https://web.archive.org/web/20100222061545/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/show-creator-eric-kripke-deter-30939.aspx |archive-date=February 22, 2010 |url-status=live }}</ref> және осыдан кейін Крипке шоураннер ретінде жобадан кетті.<ref name="kripkeleaves">{{cite magazine |url=https://ew.com/article/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |title=Exclusive: 'Supernatural' boss on why he stepped down and what's coming up (hint: monsters!) |magazine=Entertainment Weekly |first=Michael |last=Ausiello |date=July 15, 2010 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111100701/http://insidetv.ew.com/2010/07/15/supernatural-season-6-spoilers/ |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Сериал одан кейін тағы 10 маусым жалғасып, Сера Гэмбл, Джереми Карвер, Роберт Сингер және Эндрю Дабб сынды жаңа шоураннерлермен түсірілді.<ref> {{cite magazine |url=https://ew.com/article/2014/07/18/supernatural-end/ |title='Supernatural' stars answer: When will the show end? |magazine=Entertainment Weekly |first=James |last=Hibberd |date=July 19, 2014 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150112040327/http://insidetv.ew.com/2014/07/18/supernatural-end/ |archive-date=January 12, 2015 |url-status=live }} {{cite web |url=https://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |title=New Supernatural Showrunner on His Plans for Season 8 |website=IGN |first=Eric |last=Goldman |date=August 8, 2012 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141223220300/http://www.ign.com/articles/2012/08/08/new-supernatural-showrunner-on-his-plans-for-season-8 |archive-date=December 23, 2014 |url-status=live }} {{cite news |url=http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |title=Supernatural Names New Showrunners as Jeremy Carver Moves to Frequency |work=TVLine |first1=Michael |last1=Ausiello |first2=Vlada |last2=Gelman |date=May 13, 2016 |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160514110140/http://tvline.com/2016/05/13/supernatural-season-12-jeremy-carver-leaving-showrunner/ |archive-date=May 14, 2016 |url-status=live }}</ref> Он бірінші маусымымен ''Supernatural'' АҚШ-тағы ең ұзақ эфирде болған фантастикалық тірі актерлік телехикая атанды.<ref>{{cite web |url=http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |title='Supernatural' now longest running sci-fi show in U.S. |last=Rocha |first=Michael |publisher=Discover San Diego |date=July 12, 2015 |access-date=October 21, 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151119232222/http://www.discoversd.com/news/2015/jul/12/comic-con-2015-supernatural-panel/ |archive-date=November 19, 2015}}</ref> Сериал он бесінші және соңғы маусымға 20 эпизодпен жаңартылды,<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714/ |title=CW Renews 'The Flash', 'Charmed', 'Riverdale', 'Supernatural', 6 More |last=Goldberg |first=Lesley |work=The Hollywood Reporter |date=January 31, 2019 |access-date=May 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202015411/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/cw-renews-flash-charmed-riverdale-supernatural-6-more-1181714 |archive-date=February 2, 2019 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |title=Supernatural to End With Season 15 |last=Gelman |first=Vlada |work=TVLine |date=March 22, 2019 |access-date=March 22, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190322205713/https://tvline.com/2019/03/22/supernatural-final-season-15-cancelled-cw/ |archive-date=March 22, 2019 |url-status=live }}</ref> және 2019 жылы 10 қазанда көрсетілімін бастады.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|title=The CW Sets Fall Premiere Dates: 'Batwoman', 'Supergirl', 'The Flash', 'Nancy Drew', More|date=June 17, 2019|access-date=June 17, 2019|work=Deadline Hollywood|first=Denise|last=Petski|archive-url=https://web.archive.org/web/20190618053243/https://deadline.com/2019/06/the-cw-sets-fall-premiere-dates-batwoman-supergirl-the-flash-nancy-drew-1202633821/|archive-date=June 18, 2019|url-status=live}}</ref> ''Supernatural'' 2020 жылы 19 қарашада 327 эпизодпен аяқталды. == п == Бірінші маусымның авторлар құрамына Крипке және тағы бес жазушы кірді, оларға қалалық аңыздарды зерттеумен айналысатын көмекшілер жәрдемдесті.<ref name="chills" /> Сценарий жазу жұмысы негізінен ұжымдық түрде жүргізілді — жазушылар жиі топтарға бөлініп жұмыс істеді. Әр маусым басында жазушылар жиналып, өз идеяларын ұсынатын, кейін бұл идеялар белгілі бір авторға толықтыруға беріледі. Әрбір оқиға идеясы тақтаға жазылады, Крипке мен Боб Сингер қажетті түзетулер енгізеді. Содан кейін сценарий жазылып,<ref name="Knight s2">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion, season 2 |publisher=Titan Publishing Group |year=2008 |isbn=9781845766573 |location=London}}</ref> Крипке оның сериалдың басқа эпизодтарымен бірдей стилін сақтағанын тексереді.<ref name="chills" /> Крипке бұл жұмысты бірінші маусымда өте қиын деп санады,<ref name="burningquestions">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |title=As Supernatural Returns, Your Burning Questions Are Answered! |access-date=September 30, 2009 |work=TV Guide |date=October 4, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923184806/http://www.tvguide.com/news/supernatural-eric-kripke-38662.aspx |archive-date=September 23, 2009 |url-status=live }}</ref> бірақ үшінші маусымға қарай ол жеңілдеді, өйткені команда сериалдың стилін «шын мәнінде түсіне» бастады.<ref name="burningquestions" /> Бесінші маусымнан кейін Крипке шоураннер лауазымынан кетті, бірақ атқарушы кеңесші ретінде жобаға қатысуды жалғастырды. 2016 жылы ''Collider'' басылымына берген сұхбатында ол сериалға қатысы жайлы: «Мен өз баласын колледжге жіберген мақтаншақ ата-ана секілдімін» деді.<ref name=kripkeinvolved /> Ол бұл салыстыруды былай толықтырды: «Егер маған мұқтаж болса, көмектесуге дайынмын, ал қажет болмаса, араласпаймын».<ref name=kripkeinvolved>{{cite web |last1=Weintraub |first1=Steve |title=Eric Kripke on 'Supernatural's Success and His New NBC Show 'Timeless' |url=https://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |website=Collider |access-date=September 25, 2017 |date=July 1, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925230331/http://collider.com/eric-kripke-supernatural-timeless-interview/ |archive-date=September 25, 2017 |url-status=live }}</ref> ''Supernatural'' хикаясының стиліне ''Poltergeist'' (1982) сияқты фильмдер үлкен әсер етті — қорқынышты оқиғалар шалғай жерде емес, отбасылық ортада болады. Сонымен қатар ''Evil Dead II'' және ''An American Werewolf in London'' фильмдеріндегі сатиралық элементтер де ықпал етті. Крипке бұл туралы: «Қорқыныш сіздің аулаңызда да бола алады. Қанша көрермен готикалық қамалдағы вампир үшін алаңдайды?» – деді. «Бұл сериал әрқашан отбасылық қарым-қатынас жайлы болған». Тағы бір әсер еткен туындылар қатарына ''The Two Sisters'' және азиялық қорқынышты фильмдер — ''The Eye'', ''Ju-on'' және ''Ring'' жатады.<ref name="ccreport">{{cite web |url=http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |title=The Supernatural Panel – Comic-Con Report |date=July 29, 2008 |first=Richard |last=Keller |publisher=AOL TV |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515214608/http://www.aoltv.com/2008/07/29/the-supernatural-panel-comic-con-report/ |archive-date=May 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Крипкенің айтуынша, бастапқыда сериал әр апта сайын жаңа жаратылысқа арналады деп жоспарланған, ал Сэм мен Дин Винчестерлер тек әртүрлі қорқынышты оқиғаларға кіру-шығуға арналған «қозғаушы күш» ретінде ғана болған.<ref name="funapoc" /> Оның басты мақсаты — «адамдарды қатты шошыту» еді.<ref name="teamspirit">{{cite web |url=http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |archive-url=https://archive.today/20150118213940/http://www.thestar.com.my/Story/?file=/2007/5/27/tvnradio/17780155&sec= |url-status=dead |archive-date=January 18, 2015 |title=Team spirit |access-date=September 30, 2009 |date=May 27, 2007 |work=The Star |author=Mumtaj, Begum }}</ref> Алайда бірнеше эпизодтан кейін Крипке мен атқарушы продюсер Боб Сингер Джаред Падалеки мен Дженсен Эклстің экрандағы химиясын байқап, сериал бағытын өзгертті. Олар туындылардың орталығына монстрларды емес, ағайындылардың қарым-қатынасын қойды. Крипкенің айтуынша: «Кейде бізге керек монстр тек соңынан табылады — алдымен драма мен ішкі күйзелісті жоспарлап аламыз».<ref name="funapoc">{{cite news |url=http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |title='It's the fun Apocalypse': Creator Eric Kripke talks 'Supernatural' |access-date=September 30, 2009 |work=Chicago Tribune |first=Maureen |last=Ryan |date=August 26, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008122020/http://featuresblogs.chicagotribune.com/entertainment_tv/2009/08/supernatural-season-5-eric-kripke-cw.html |archive-date=October 8, 2009 |url-status=live }}</ref> === Арнайы эффектілер === Пилоттық эпизод үшін арнайы студиялар — мысалы, Entity FX — жұмысқа тартылғанымен,<ref>{{cite web |url=http://www.entityfx.com/who.html |title=Who |publisher=EntityFX |access-date=September 28, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819082657/http://www.entityfx.com/who.html |archive-date=August 19, 2009 |url-status=live }}</ref> кейін эффектілер бөлімі тек сериал үшін арнайы жұмыс істей бастады.<ref name="effectsdvd">{{cite AV media |title=Supernatural Season 3 – "From Legends to Reality" featurette |medium=DVD}}</ref> Визуалды эффектілердің жетекшісі — Иван Хайден. Ол продакшн топтарының әр деңгейімен тығыз жұмыс істейді. Алдын ала өндіріс кезеңінде Хайден сценарийлерді қарап, қай жерлерге эффект қажет екенін анықтайды. Жазушылармен кездесіп, қажетті эффектілерді жоспарлап, арнайы эффектілер және трюк мамандарымен бірігіп жұмыс жасайды. Ол түсірілім барысында да режиссермен бірге болып, актерлердің эффект қосылатын нүктеге дұрыс қарауын бақылайды. Кейін монтажшылармен кездесіп, материалды өңдеуге қатысады.<ref name="Knight s2"/> Сондай-ақ әр жаратылыстың өзіндік ережелері мен физикасын ойластыру — эффектілер бөлімінің бір бөлігі,<ref name="Knight s2"/> дегенмен, хикаяның мүддесі үшін бұл ережелер кейде өзгертілуі мүмкін.<ref name="effectsdvd" /> 2012 жылы Хайден Encore компаниясының Ванкувердегі жаңа кеңсесіне ауысқаны хабарланды.<ref name="encore">{{cite web |url=http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |title=Encore Adds Vancouver Location |publisher=Canada Newswire |date=April 10, 2012 |access-date=July 9, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120702230816/http://www.newswire.ca/en/story/952591/encore-adds-vancouver-location |archive-date=July 2, 2012 |url-status=live }}</ref> === Музыка === ''Supernatural'' сериалы синтезделген оркестрлік музыкамен сүйемелденеді, дегенмен кейде гитара мен виолончель сияқты дәстүрлі аспаптар да қолданылады. Белгілі эпизодтарда ерекше дыбыстар да пайдаланылған, мысалы, «Faith» эпизодында ескі, бұзылған пианода орындалған блюздік госпел әуені. Сериалда әдеттегі телешоулардан ерекшелігі — екі композитор жұмыс істейді: [[Кристофер Леннертц]] пен [[Джей Груска]].<ref name="music" /> Олар эпизодтарды кезектесіп өңдейді, бұл оларға музыканы жазуға қосымша уақыт береді. Әр композитор өз эпизоды мен кейіпкерлеріне арнап тақырыптар жазады және кейде эпизодтар қиылысып жатса, бір-бірімен бірлесіп жұмыс істейді. Музыканы эпизодтың көріністеріне сай етуге тырысады, мысалы, «Dead in the Water» эпизодында бейберекет және қайталанатын дыбыстар камера бұрышына сәйкестендірілген, ал «су» мен «өлу» деген сөздер айтылғанда дыбыс төмендеп, «күлдіреуік» эффект береді. Әр эпизодтың шамамен үштен бірі — жаңа жазылған музыкалардан тұрады.<ref name="music">{{cite web |title=The Supernatural Music of Christopher Lennertz |publisher=Mania |first=Randall D. |last=Larson |date=July 27, 2006 |url=http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |access-date=September 27, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090702125049/http://www.mania.com/supernatural-music-christopher-lennertz_article_51827.html |archive-date=July 2, 2009 |url-status=live }}</ref> Түпнұсқа музыкамен қатар сериалдың ажырамас бөлігі — классикалық рок. Шығарушысы Эрик Крипке бұл музыканы қолдануға рұқсат берілмесе, жобадан кетем деп қорқытқан. Көптеген әндер Крипкенің жеке топтамасынан алынған, дегенмен оның сүйікті тобы — [[Led Zeppelin]] — өте қымбат болғандықтан қолданылмаған. Кейбір эпизод атаулары осы топтың әндеріне сілтеме жасайды.<ref name="eclipsemagazine" /> Сериалда [[Blue Öyster Cult]], [[Bad Company]], [[Stevie Ray Vaughan]], [[Rush]], [[Boston]], [[Triumph]] және [[AC/DC]] сынды рок топтарының әндері жиі қолданылған. Әр эпизодта бірнеше ән пайдаланылып, алдыңғы оқиғаларды шолып көрсететін «The Road So Far» көріністерімен бірге беріледі. Крипке музыка мен фондық композиция арасында шекара болғанын қаласа да, кейде Леннертц пен Груска 15–20 секундтық рокқа ұқсас әуендер жазуға мәжбүр болады — бұл дайын әндердің құқықтарын сатып алудан арзанырақ. Бірінші маусымнан басқасының барлығында маусым финалында [[Kansas]] тобының «Carry On Wayward Son» әні ойналады. === Түсірілім орындары === Пилоттық эпизод [[Лос Анжелес]]те түсірілгенімен, негізгі түсірілім Ванкувер қаласында өтті.<ref name="Knight s1"/> Сондықтан сериалдағы көпшілік сыртқы көріністер Лауэр-Мейнленд аймағында түсіріледі. "Dead in the Water" эпизоды Бантзен көлі маңында түсірілген,<ref name="Knight s1"/>{ ал "Simon Said" эпизодының соңғы көріністері Кливленд бөгеті маңында түсірілді.<ref name="Knight s2"/> Сериалда қолданылған басқа да түсірілім орындары жиі екі-үш рет қайталанып, көркемдік бөлім олардың сыртқы көрінісін өзгертіп отырады.<ref name="Knight s3">{{Cite book |last=Knight |first=Nicholas |title=Supernatural : the official companion. Season 3 |publisher=[[Titan Publishing Group]] |year=2009 |isbn=9781848561038 |location=London}}</ref> Бернаби қаласындағы Heritage Park "Red Sky at Morning" эпизодында зират ретінде, ал "Bedtime Stories" эпизодында ертегідегі зәулім үй ретінде пайдаланылған.<ref name="Knight s3"/> Кокитлам қаласындағы Ривервью ауруханасы сериалда бірнеше түрлі рөлде қолданылған: "Asylum" эпизодында — психиатриялық аурухана ретінде,<ref name="Knight s1"/> "In My Time of Dying" эпизодында — жалпы аурухана ретінде, ал "Folsom Prison Blues" эпизодында — түрме ретінде түсірілген.<ref name="Knight s2"/> === Онлайн тарату === Сериал алғашында теледидардан басталмай, The WB арнасы оны эфирге шығаруға бір апта қалғанда, [[Yahoo!]] платформасы арқылы интернетте жариялады. Бұл жарнамалық науқанның бір бөлігі болды.<ref name="promotion">{{cite news |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |title=New drama 'Supernatural' gets online jump |date=September 6, 2005 |work=USA Today |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125055341/http://usatoday30.usatoday.com/life/television/news/2005-09-06-supernatural_x.htm |archive-date=January 25, 2014 |url-status=live }}</ref> The CW арнасына ауысқаннан кейін, ''Supernatural'' эпизодтары 2006 жылдың желтоқсанынан бастап [[Apple Computer|Apple]] компаниясының [[iTunes Store]] дүкеніне жүктеліп, онлайн сатылымға шыққан алғашқы CW жобаларының бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |title=CW goes digital with iTunes |date=December 17, 2006 |work=Variety |access-date=September 22, 2009 |first1=Ben |last1=Fritz |first2=Josef |last2=Adalian |archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052853/http://variety.com/2006/digital/news/cw-goes-digital-with-itunes-1117955946/ |archive-date=January 13, 2015 |url-status=live }}</ref> Келесі айда, арна өз сайтында сериалдың эпизодтарын аздаған жарнамамен тегін көру мүмкіндігін қосты. Олар бастапқы эфирден кейін төрт апта бойы қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.thefutoncritic.com/news/2007/01/19/the-cw-expands-its-online-offerings-by-streaming-several-primetime-series-for-free-on-cwtvcom--23401/20070119cw02/ |title=The CW Expands Its Online Offerings by Streaming Several Primetime Series for Free on CWTV.com |date=January 19, 2007 |website=The Futon Critic |access-date=September 22, 2009}}</ref> 2007 жылдың 11 қаңтарынан бастап Австралияның [[Network Ten]] арнасы Warner Bros. Television компаниясымен келісім бойынша өз сайтында сериалдың толық эпизодтарын жүктеуге мүмкіндік берді. Пираттық көшірмелермен күресу мақсатында, арна екінші маусымның премьерасын елде теледидардан көрсетілуден бес күн бұрын интернетте жариялады. Осылайша ''Supernatural'' Австралияда телеэфирден бұрын тегін онлайн жүктеуге болатын алғашқы ірі желілік шоуға айналды. Кейінгі эпизодтар да эфирден кейін бірнеше сағат ішінде қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |title=Supernatural is first online |date=January 10, 2007 |work=The Daily Telegraph |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115121829/http://www.dailytelegraph.com.au/entertainment/sydney-confidential/supernatural-is-first-online/story-e6frewz0-1111112810068 |archive-date=January 15, 2014 |url-status=live }}</ref> Сол уақыттарда сериал эпизодтары [[Microsoft]] компаниясының [[Xbox Live Marketplace]] платформасында да қолжетімді болды.<ref>{{cite web |url=http://hamptonroads.com/node/292651 |title=Gamers turn to XBox Live for movies |work=The New York Times |first=Joanne |last=Kaufman |access-date=October 8, 2009 |date=July 9, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119211422/http://hamptonroads.com/node/292651 |archive-date=January 19, 2012 |url-status=live }}</ref> 2008 жылдың қыркүйегінде [[Amazon.com]] өзінің жаңа телехабарлар дүкенін іске қосты, онда ''Supernatural'' сатылымға шыққан бірнеше телешоудың бірі болды.<ref>{{cite news |url=https://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080920001401/http://www.forbes.com/feeds/ap/2008/09/17/ap5436492.html |title=Amazon.com launches new TV store |work=Forbes |access-date=February 22, 2013 |date=September 17, 2008 |archive-date=September 20, 2008}}</ref> == Актёрлік құрам және кейіпкерлер == [[File:Jensen Ackles & Jared Padalecki (36208218556).jpg|thumb|upright=1.35|[[Дженсен Эклс]] (сол жақта) және [[Джаред Падалеки]] (оң жақта) — сериалдың басты кейіпкерлерін сомдайды.]] Сериал [[Дин Винчестер]] мен [[Сэм Винчестер]] есімді бауырлардың ел аралап, зұлым жаратылыстармен күресуі төңірегінде өрбиді. Падалеки бұл рөлге қызығушылық танытты, себебі ол ''The X-Files'' пен ''The Twilight Zone'' секілді қорқынышты сериалдарды ұнататын, ал олар ''Supernatural'' сценарийімен ұқсас болатын. Сонымен қатар, ол «еріксіз қаһарманды» ойнауға қуанды, Сэмді ''[[Матрица (фильм)|Матрица]]'' фильміндегі [[Нео (Матрица)|Неомен]] және ''[[Жұлдызды соғыстар]]'' франшизасындағы [[Люк Скайуокер]]мен салыстырды. Падалеки атқарушы продюсерлер McG және Дэвид Наттермен бұрыннан жұмыс істеп келген, олардың бірі оны кастингке қатысуға көндірді. Эклс бастапқыда Сэм рөліне шақырылғанымен, сценарийді оқыған соң Дин кейіпкерін таңдады. Ол кезде Эклс WB арнасындағы ''[[Смолвиль]]'' сериалында тұрақты кейіпкер еді. Дин рөліне бекітілген соң, ''Smallville'' жобасынан шығып қалды. {{blockquote|Сценарийді оқығанда, Дин бірден көзге түсті. Бұл кейіпкерде әрдайым әзіл мен еркіндік бар еді, бұл маған қатты ұнады. Сол себепті мен осы рөлді сұрадым. Олар "Дәл осындай кейіпкер іздеп жүрміз" деді. Бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болды.|source=Дженсен Эклс — Дин Винчестер рөлі туралы<ref name="starc" />}} Сериалда басты кейіпкерлер көп болмаса да, қайталанып отыратын қосымша кейіпкерлер жеткілікті. [[Джеффри Дин Морган]] Сэм мен Диннің әкесі [[Джон Винчестер (Supernatural)|Джон Винчестерді]] сомдайды. Ол пилоттық эпизодта алғаш пайда болады, бірақ бірінші маусымның ортасына дейін қайтып келмейді. Кейін ол екінші маусымның басында қайтыс болғанға дейін бірнеше эпизодта көрінеді, ал финалда оның рухы ұлдарына көмектесу үшін қайта оралады. Кейінірек, Джонның басқа әйелден үшінші ұлы болғаны белгілі болады. Сценарист Джон Шибанның айтуынша, Джонды өлтіру шешімі ертерек қабылданған. Оның пікірінше, бауырлардың әкелерімен бөлек жүргені сериал құрылымын қиындатқан. Морган екінші маусымда оралуға бастапқыда құлықсыз болды, себебі ол ''[[Grey's Anatomy]]'' сериалында да басты рөлдердің бірін ойнап жүрген еді. Кейінгі эпизодтарға қатысуына актердің тығыз жұмыс кестесі кедергі келтірді. Сондай-ақ бірінші маусымда [[Азазел (Табиғаттан тыс)|Азазел]] есімді демон және оның қызы — [[Мэг Мастерс]] есімімен танылған — таныстырылады. Азазел әуелде көлеңке кейпінде көрінеді, тек Джон Винчестердің денесін билеген кезде нақты пішінге енеді. Ал оның қызы Мэгтің денесін пайдаланады — оны [[Никки Эйкокс]] ойнайды. Екінші маусымда Азазелдің денесін [[Фредерик Лен]] сомдайды. Бастапқыда бір эпизодқа шақырылғанымен, шоу авторлары оны финалға да қосуға шешім қабылдады. Азазел өлген соң да, басқа актерлермен қайта-қайта көрініс табады. Лен де алтыншы маусымның бірінші эпизодында Азазел рөлін тағы ойнайды. Ал Азазелдің қызы Мэг экзорцизм жасалғаннан кейін де сериалға басқа бейнемен оралады. Эйкокс төртінші маусымда Мэгтің рухы ретінде қайта оралады. Екінші маусымда демон Сэмді иемденіп, Падалекидің өзі Мэг рөлін ойнайды. Бесінші маусымда Мэгті [[Рейчел Майнер]] сомдап, кейіпкер сериалда тұрақты түрде көрініс табады. {{multiple image | direction = vertical | width = 200 | footer = | image1 = Jim Beaver by Gage Skidmore.jpg | alt1 = | caption1 = Актер Джим Бивер өз кейіпкерінің ұзақ өмір сүреді деп күтпеген, бастапқыда оның бір реттік қонақ ретінде шығады деп ойлаған. | image2 = Misha Collins SDCC 2013.jpg | alt2 = | caption2 = Актер Миша Коллинз өзін тез ұмытылатын тағы бір эпизодтық кейіпкер деп ойлаған. Бесінші маусымда ол негізгі актерлер құрамына қосылды. | image3 = Mark A. Sheppard by Gage Skidmore 2.jpg | alt3 = | caption3 = Актер Марк Шеппард та өз кейіпкерінің танымал болады деп күтпеген. Оныншы маусымда Кроули тұрақты кейіпкерге айналып, екі маусым бойы тұрақты болды. }} Сценаристер аңшылар ұғымын кеңейтіп, көптеген жаңа кейіпкерлерді енгізгісі келді.<ref name="hunterflesh">{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |title=Supernatural's Creator Shares More Season 2 Secrets |date=October 19, 2006 |work=TV Guide |first=Angel |last=Cohn |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100125054944/http://www.tvguide.com/news/supernaturals-creator-shares-38379.aspx |archive-date=January 25, 2010 |url-status=live }}</ref> Актер Джим Бивер бірінші маусымның соңында Винчестерлердің отбасылық досы Бобби Сингер ретінде алғаш рет көрінді. Әкелерінің өлімінен кейін ол Сэм мен Динге қамқор әке орнына айналып,<ref name="burningquestions" /> олардың тәлімгері әрі байланыстағы негізгі тұлға ретінде жетінші маусымға дейін болды. Екінші маусымда аңшылар жиналатын «Харвеллдің қонақ үйі» деп аталатын бармен бірге басқа да аңшылар таныстырылды. Бұл орынды Эллен Харвелл (Саманта Феррис) басқарады, оның марқұм күйеуі Джон Винчестердің досы болған. Элленмен бірге қызы Джо Харвелл (Алона Тал) жұмыс істейді. Сонымен қатар, паранормалдық құбылыстарды бақылау үшін компьютерлік білімі бар Эш (Чад Линдберг) де бар. Тал сериалдан шығарылды, ол продюсерлер оны Сэм мен Диннің «14 жастағы қарындасы» сияқты көрінді деп есептейді.<ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |title=CBS News: Barney v. Dwight Smackdown, XOXO at CSI: NY, Ghost Gossip & More |first1=Jennifer |last1=Godwin |first2=Korbi |last2=Ghosh |date=July 22, 2007 |access-date=January 15, 2008 |publisher=E! |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111233707/http://www.eonline.com/news/3776/cbs-news-barney-v-dwight-smackdown-xoxo-at-csi-ny-ghost-gossip-more |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Крипке бұл кейіпкердің дұрыс ойластырылмағанын және көрермендердің жағымсыз қабылдауын оның шығарылуына себеп болды деп санайды.<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |title='Supernatural' Creator Talks about Going Up Against 'Lost' |date=January 30, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211203536/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-1-16234.aspx |archive-date=December 11, 2008 |url-status=live }}</ref> Сондай-ақ, Эш кейіпкері екінші маусымның соңында қонақ үйдің жойылуымен бірге қаза табады. Эллен үшінші маусымда оралуы тиіс еді, бірақ бұл эпизод жазушылар ереуіліне байланысты жойылды.<ref>{{cite web |url=https://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |title=Supernatural Burning Questions Answered! |date=February 7, 2008 |work=TV Guide |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015014113/http://www.tvguide.com/news/supernatural-burning-questions-39261.aspx |archive-date=October 15, 2012 |url-status=live }}</ref> Сценаристер оны үшінші маусымның финалына қосуды жоспарлаған,<ref>{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |title='Supernatural' Writer Discusses Remainder of Season 3 |date=March 3, 2008 |publisher=BuddyTV |first=Don |last=Williams |access-date=January 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202123733/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/supernatural-writer-discusses-17199.aspx |archive-date=December 2, 2008 |url-status=live }}</ref> бірақ Феррис ұсынылған келісімшартты қабылдамай қойды, себебі ол «ақша мен жұмысынан айырылуы мүмкін еді».<ref>{{cite web |url=http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-url=https://web.archive.org/web/20080417004551/http://samanthaferris.net/?start_from=5&ucat=&archive=&subaction=&id=& |archive-date=April 17, 2008 |title=Bad News on the Horizon... |date=March 5, 2008 |publisher=SamanthaFerris.net |first=Samantha |last=Ferris |access-date=September 22, 2009}}</ref> Дегенмен, бесінші маусымда Джо мен Эллен рөліндегі актрисалар қайта оралды. Телехикаяға христиан мифологиясын енгізуді қалаған сценаристер Кастиэль періштесін ойлап тапты.<ref>{{cite web |url=http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |title=Misha Collins Is 'Supernatural's' Dark Angel |last=O'Hare |first=Kate |date=November 18, 2008 |publisher=Zap2it |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006071414/http://www.zap2it.com/blogs/misha_collins_is_supernaturals_dark_angel-2008-11 |archive-date=October 6, 2014 |url-status=dead }}</ref> Крипке періштенің пайда болуын құпия ұстағысы келгендіктен, кастинг кезінде кейіпкер жын ретінде сипатталды.<ref name="buddy">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |first=Don |last=Williams |title=Exclusive Interview: Misha Collins of 'Supernatural' |date=September 25, 2008 |publisher=BuddyTV |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090212115520/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/exclusive-interview-misha-coll-23092.aspx |archive-date=February 12, 2009 |url-status=live }}</ref> Бұл рөлге Миша Коллинз бекітілді. Төртінші маусымның алғашқы эпизодында алғаш рет көрінген Кастиэль үшінші маусымда қаза тапқан Динді тозақтан тірілтіп алып шығады және Винчестерлердің одақтасына айналады. Бұл кейіпкер бастапқыда тек алты эпизодқа жоспарланған болатын, алайда кейіннен оның рөлі кеңейтілді.<ref>{{cite web |url=http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |title=Three Questions With Supernatural's Misha Collins |publisher=UGO.com |date=November 25, 2008 |access-date=February 23, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111234124/http://www.ugo.com/tv/three-questions-with-supernaturals-misha-collins.html |archive-date=January 11, 2015 |url-status=live }}</ref> Коллинз бесінші және алтыншы маусымдарға тұрақты кейіпкер ретінде бекітілді, ал оның ойынша, бұл жанкүйерлер қолдауының арқасында болған.<ref name="eagle">{{cite web |url=http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |last=Spelling |first=Ian |date=December 14, 2008 |publisher=ReadingEagle.com |access-date=April 8, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210032722/http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=February 10, 2009 |url-status=live }}</ref> Коллинз жетінші және сегізінші маусымдарда қосалқы кейіпкер мәртебесіне түсірілді, алайда тоғызыншы және оныншы маусымдарда қайтадан тұрақты кейіпкер атанды.<ref>{{cite news |url=http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |title=Supernatural: Misha Collins to Return as Series Regular for Season 10 |work=TVLine |first=Vlada |last=Gelman |date=May 9, 2014 |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141023001855/http://tvline.com/2014/05/09/supernatural-season-10-misha-collins-series-regular/ |archive-date=October 23, 2014 |url-status=live }}</ref> Кастиэльмен қатар сериалда басқа да періштелік кейіпкерлер пайда болды. [[Роберт Уисдом]] "соғысқұмар" және "догматикалық" деп сипатталған<ref>{{cite web |url=http://www.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |title='Supernatural' actor Misha Collins is the new angel on the block |date=December 14, 2008 |work=The New York Times Syndicate |first=Ian |last=Spelling |access-date=January 11, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318215507/http://www2.readingeagle.com/article.aspx?id=117537 |archive-date=March 18, 2015 |url-status=dead }}</ref> Уриелді сомдады, ол жасырын түрде Люциферді қолдады; [[Джули МакНивен]] Анна Милтон есімді құлаған періштені ойнады, ол ақыры періштелік болмысына қайта оралғанымен, Жұмақтан шеттетілген күйінде қалды; ал [[Курт Фуллер]] Кастиэльдің бастығы Захария рөлін сомдады, ол Жер бетіне Жұмақ орнату үшін ақырзаманды бастағысы келді. Уисдомның кейіпкері кейін өлтірілгенімен, МакНивен мен Фуллер бесінші маусымда да рөлдерін жалғастырды. Оларға Люцифер рөлін ойнаған [[Марк Пеллегрино]] қосылды. Люцифер азат етілгенімен, ол құлаған архангел күйінде қалды. Пеллегрино жетінші маусымда да көрінеді — бұл жолы Сэмнің санасындағы елес ретінде. Пеллегрино бастапқыда Кастиэль рөліне екінші үміткер болған<ref name="luciferpell">{{cite web |url=http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |title=Comic-Con 2009: The Apocalypse of 'Supernatural' Season 5 |date=July 27, 2009 |publisher=BuddyTV |first=Christi |last=Kassity |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803105258/http://www.buddytv.com/articles/supernatural/comic-con-2009-the-apocalypse-30303.aspx |archive-date=August 3, 2009 |url-status=live }}</ref> және Люцифер рөлі оған кастингсіз ұсынылған<ref>{{cite news |url=http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |title='Supernatural' returns to haunt Comic-Con |date=July 26, 2009 |work=HitFix |first=Tamara |last=Brooks |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810015430/http://www.hitfix.com/articles/supernatural-returns-to-haunt-comic-con |archive-date=August 10, 2011 |url-status=live }}</ref>. Кейінірек Фуллер мен МакНивен сомдаған кейіпкерлер де, Харвелл отбасының мүшелерімен бірге, өлтірілді. Бесінші маусымда [[Марк Шеппард]] сомдаған Кроули есімді жын енгізілді. Ол Винчестерлердің ең ұзақ қарсыласы әрі кейде антиқаһарман кейіпінде көрінеді. Кроули бесінші маусымда үш эпизодта көрініп, Винчестерлерге Люциферді қайта Қапасқа қамауға көмектеседі. Ол адамзатты жойғаннан кейін жын атаулыны да жоюға тырысады деп сенеді. Алтыншы маусымда Кроули Тозақтың патшасы атанып, Кастиэльмен бірігіп, ақырзаманды қайта бастауға тырысқан Архангел Рафаилге қарсы тұрады. Олар бірге Тазалық мекенінің жан дүниелерін пайдаланып, күш бөліседі. Жетінші маусымда Кроули антиқаһарманға айналып, Кастиэль босатып жіберген Левиафандар қаупіне қарсы Винчестерлерге көмектеседі. Сегізінші маусымда Кроули Құдай Сөздерін және олардың күшін иеленіп, Тозақты мәңгілікке жабуға тырысқан Винчестерлерді тоқтатпақ болады. Тоғызыншы маусымда Кроули Винчестерлердің еріксіз тұтқынына айналады, бірақ Тозақтың патшасы атағын иемденбек болған Абаддонмен күресуге мәжбүр болады. Шеппард оныншы маусымда негізгі актер құрамына көтерілді<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067 |title='Supernatural' Season 10: Mark Sheppard Promoted to Series Regular |date=May 23, 2014 |work=Variety |first=Laura |last=Prudom |access-date=July 4, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140704202642/http://variety.com/2014/tv/news/supernatural-season-10-mark-sheppard-series-regular-1201190067/ |archive-date=July 4, 2014 |url-status=live }}</ref>. Жетінші маусымда пайғамбар Кевин Тран (Озрик Чау сомдайды) енгізілді. Ол Құдай Сөзін аударып, Винчестерлерге Левиафандарды тоқтатуға көмектеседі. Бұл олардың жойылуына әкеледі. Сегізінші маусымда Кевин тағы бір Құдай Сөзін аударып, Тозақты мәңгі жабудың жолын табуға тырысады. Тоғызыншы маусымда Кевин құлаған періштелерді Жұмаққа қайтарудың жолын іздейді, бірақ Гадриел иеленіп алған Сэмнің қолынан қаза табады. Жетінші маусымда сондай-ақ техникалық білімді Чарли Брэдбери (Фелисия Дэй сомдайды) енгізілді. Ол Ричард Роман Энтерпрайзесте жұмыс істейді. Фрэнктің қатты дискісін бұзып, монстрлардың бар екенін білгеннен кейін, Чарли Винчестерлердің одақтасына айналып, оларға техникалық мәселелер мен аңшылықта көмектесіп отырады. Тоғызыншы маусымда періште Гадриел енгізіледі. Ол бастапқыда Езекиел болып көрінеді және Тахмо Пеникетт пен Джаред Падалеки сомдайды. Сэм Тозақты жаппауға шешім қабылдағаннан кейін ауыр жараланады, сол кезде Гадриел Диннің дұғасына жауап беріп, Сэмге еніп, оны емдейді. Бірақ кейін оның шын болмысы — Жұмақтағы күзетші болғаны, Люцифердің Едем бағысына енуіне жол бергені және содан кейін құлап, тұтқындалғаны ашылады. Гадриел Метатронмен бірігіп, өзін ақтап алуға және періштелерді қайта Жұмаққа апаруға тырысады. Ол Кевин Транды өлтіреді және кейін Сэмнің денесінен қуылады. Өз денесіне қайта енген Гадриел Метатронның жоспарларына қарсы шығып, Сам, Дин және Кастиэль жағына өтеді. Төртінші маусымда Чак Шурли Құдайдың пайғамбары ретінде енгізіледі (Роб Бенедикт сомдайды). Он бірінші маусымда Чактың шын мәнінде Құдай екені, ол періштелер мен адамдарға ерік беру үшін адам кейпінде жасырынғаны белгілі болады. Он бесінші маусымда Чак Винчестерлер мен олардың одақтастарының өмірін өз рахаты мен қызығы үшін манипуляциялап келгені анықталады. Оныншы маусымда зұлым сиқыршы Ровена МакЛеод (Рут Коннелл ойнайды) енгізіледі. Кейін ол Кроулидің, шын аты Фергус болған ұлының анасы екені белгілі болады. Ровена он бірден он бесінші маусымға дейін Винчестерлерге кейде одақтас ретінде қайта оралады, бұл оны сериалдағы ең ұзақ көрінген әйел кейіпкерлердің біріне айналдырады. Оның дұшпандық әрі болжауға келмейтін мінезі он бесінші маусымда Тозақтың Чак ашқан қақпасын жабу жолында өзін құрбан етуімен ақталады. Он бірінші маусымда Қараңғылық, яғни Амара (Эмили Суоллоу сомдайды) енгізіледі. Қайын белгісі бұзылғаннан кейін босап шыққан Қараңғылық қарсыласқа айналады. Бұл белгі Қараңғылықты тұтқында ұстап, Құдай жаратылысы мен адамзаттың өмір сүруіне мүмкіндік берген болатын. Кейінірек Қараңғылықтың Құдайдың әпкесі екені белгілі болады. Он үшінші маусымда нефилим Джек Клайн (Александр Калверт сомдайды) енгізіледі. Ол Люцифердің ұлы. Джек кейін Винчестерлер отбасының мүшесіне айналып, Ақырзаман Әлеміндегі (Винчестерлер болмаған балама әлем) адамдарды құтқару мен сол әлемнің Михаил архангелін жеңуде маңызды рөл атқарады. Джек кейін Чактың жоспары аясында Құдай қолынан қаза табады, бірақ Қайта Өлім болған Билли оны қайта тірілтеді. Сериал көбіне Винчестер ағайындыларына шоғырланғандықтан, көрермендер бұл кейіпкерлердің тұрақты түрде өлмейтінін сезіп қояды. Осыны шешу үшін авторлар эпизодтарға кернеу қосу мақсатында қонақ кейіпкерлерді жиі енгізіп, кейде оларды өлтіріп отырады.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |title=Things That Go Bump in Prime Time |date=January 22, 2006 |work=The New York Times |first=Kate |last=Aurthur |access-date=September 22, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216221055/http://www.nytimes.com/2006/01/22/arts/television/22aurt.html |archive-date=February 16, 2015 |url-status=live }}</ref> == Маусвмдар == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ''Supernatural'' телехикаясының маусымдық көрсеткіштері |- ! Маусым !! Эпизод саны !! Алғашқы көрсетілімі !! Соңғы көрсетілімі !! Телеарна !! Рейтинг орны !! Орташа көрермен саны (млн) |- | 1 || 22 || 2005 ж. 13 қыркүйек || 2006 ж. 4 мамыр || The WB || 165 || 3.81 |- | 2 || 22 || 2006 ж. 28 қыркүйек || 2007 ж. 17 мамыр || The CW || 216 || 3.14 |- | 3 || 16 || 2007 ж. 4 қазан || 2008 ж. 15 мамыр || The CW || 187 || 2.74 |- | 4 || 22 || 2008 ж. 18 қыркүйек || 2009 ж. 14 мамыр || The CW || 161 || 3.14 |- | 5 || 22 || 2009 ж. 10 қыркүйек || 2010 ж. 13 мамыр || The CW || 125 || 2.64 |- | 6 || 22 || 2010 ж. 24 қыркүйек || 2011 ж. 20 мамыр || The CW || 209 || 2.42 |- | 7 || 23 || 2011 ж. 23 қыркүйек || 2012 ж. 18 мамыр || The CW || 176 || 2.03 |- | 8 || 23 || 2012 ж. 3 қазан || 2013 ж. 15 мамыр || The CW || 152 || 2.52 |- | 9 || 23 || 2013 ж. 8 қазан || 2014 ж. 20 мамыр || The CW || 141 || 2.81 |- | 10 || 23 || 2014 ж. 7 қазан || 2015 ж. 20 мамыр || The CW || 156 || 2.02 |- | 11 || 23 || 2015 ж. 7 қазан || 2016 ж. 25 мамыр || The CW || 131 || 2.81 |- | 12 || 23 || 2016 ж. 13 қазан || 2017 ж. 18 мамыр || The CW || 132 || 2.62 |- | 13 || 23 || 2017 ж. 12 қазан || 2018 ж. 17 мамыр || The CW || 166 || 2.32 |- | 14 || 20 || 2018 ж. 11 қазан || 2019 ж. 25 сәуір || The CW || 159 || 2.07 |- | 15 || 20 || 2019 ж. 10 қазан || 2020 ж. 19 қараша || The CW || 131 || 1.63 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ телесериалдары]] [[Санат:The CW телебағдарламалары]] pg7m9ogac0jd1ypmsy4ioxlsgz6g01u 0 668079 3484195 3098583 2025-06-28T08:22:23Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484195 wikitext text/x-wiki {{Сайт |атауы = Онлайн Мектеп |логотипі = Онлайн Мектеп.png |ені = 200px |URL = [https://onlinemektep.org/login onlinemektep.org] |скриншоты = |скриншот ені = |тақырыбы = |коммерциялық = Иә |түрі = білім беру платформасы |ұраны = |тіркелу = Міндетті |тілдері = қазақ, орыс, ағылшын |кірішулер саны = 3 млн. |орналасқан жері = |иесі = [[Bilim Media Group]] |авторы = |ашылды = 2020 |жабылды = |қазіргі статусы = жұмыс істейді және даму үстінде |айналымы = |таза табысы = |телефоны = +7 (707) 944 95 95 }} '''Онлайн Мектеп''' — Қазақстанның барлық нүктелерінен оқушыларды қашықтықтан оқытудың онлайн платформасы болып табылады.<ref>https://onlinemektep.info/{{Deadlink|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Тарихы == 2020 жылы Орталық онлайн-оқыту саласындағы инновациялық компания [[Bilim Media Group]]-пен бірлесіп Online mektep цифрлық білім беру платформасын әзірлеп, іске қосты (www.bilimland.kz). Негізгі мақсат – жалпы білім беретін мектеп оқушыларын онлайн режимде бейімдеп оқыту мүмкіндігін беру. Online Mektep елдің жалпы білім беретін мектептерінің оқушылары үшін үлгілік оқу жоспарларына сәйкес 1-11 сыныптарға арналған барлық пәндерден цифрлық білім беру контентін қамтиды. Сабақ мазмұны, жаттығулар мен тапсырмалар кешені [[Назарбаев Зияткерлік мектептері|Назарбаев Зияткерлік мектептерінің]] жетекші мұғалімдерімен әзірленіп, Орталықтың пән мамандарының модерациясынан өтеді. Жобаға 500-ден астам әзірлеуші мұғалімдер, оның ішінде НЗМ және еліміздің жалпы білім беретін мектептерінің мұғалімдері тартылды. 1-11 сыныптардың 1-4 тоқсанына әзірленген сабақтардың жалпы саны 24 074 құрады. Платформаның негізгі идеясы — әр сабаққа конспект, сызба, зияткерлік карта түрінде теориялық материалдар әзірлеу, ал сабақтың практикалық бөлігі деңгейлік тапсырмалар түрінде беріледі, бұл тапсырмалар оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруға қажетті дағдыларды жүйелі және бірізді түрде дамытуға мүмкіндік береді. Сайт сабақ мазмұнын ұйымдастырудың деңгейлік жүйесін ұсынады. Сабақтарды әзірлеген кезде тапсырмаларға негізделген оқыту қағидаты негізге алынды (task-based learning). Оқушы белгілі бір деңгейлік тапсырманы орындай отырып, белсенді танымдық үдеріске елігіп кетеді. Әрбір тапсырмаға қысқаша теориялық материал түріндегі «Білу маңызды» және «Түсіндірме» айдарлары беріледі, олар оқушыға сабақ тақырыбына қатысты білімдерін бекітуге және тапсырмаларды саналы түрде орындауға көмектеседі. Оқушылардың материалды игеру деңгейі мен оқу қарқыны әртүрлі болатыны ескеріліп, оқушыға платформадағы материалдарды жеке оқуға мүмкіндік беріледі. Бұл өз кезегінде өткен материалды сапалы түрде бекітуге, сондай-ақ жеке оқу кестесін құруға мүмкіндік береді. Онлайн платформа еліміздің жалпы білім беретін мектептерінің оқушылары үшін 2020 жылдың 1 қыркүйегінен бастап іске қосылды. Қазіргі уақытта Online Mektep-ке қосылған мектептер саны – 3 910, белсенді оқушылар саны – 238 754, күн сайын 2 875 697 белсенді пайдаланушы, 1 қыркүйектен бастап сайт барлығы 51 779 298 рет қаралды.<ref>https://cep.nis.edu.kz/online-mektep/?lang=kaz</ref> == Сабақтар == Тізімде: Қазақ тілі, Орыс тілі, Француз тілі, Неміс тілі, математика, физика, бастауыш математика, АУДИОХРЕСТОМАТИЯ, алгебра, шахмат, химия, және де виртуалды зертхана бар. == Сайтқа кіру == Порталға кіру үшін сізге мектеп директорынан өз логиніңіз бен пароліңізді алу қажет. Осыдан кейін сайтқа өтіп, логин мен парольді енгізіп, кіру түймесін басыңыз. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *https://www.gov.kz/uploads/2020/8/27/7ad4c898c2a613915032556bf1f150e3_original.11539510.pdf [[Санат:Қазақстандағы білім беру сайттары]] rxtlgkvqyqnzlyok9jrb044owwoxf2v 0 674090 3484004 2945730 2025-06-27T16:39:20Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484004 wikitext text/x-wiki {{Спортшы |есімі = Мохаммад Ашрафул |суреті = মোহাম্মদ আশরাফুল.jpg |сурет ені =250px |туған күні = 7.7.1984 |азаматтығы ={{байрақ|Бангладеш}} |мамандандыру = крикетші |шынайы есімі= ''মোহাম্মদ আশরাফুল;'' |медальдары = }} '''Мохаммад Ашрафул''' ([[Бенгал тілі|бенгал]]: ''মোহাম্মদ আশরাফুল;'' [[7 шілде]] [[1984 жыл]]<ref>https://www.espncricinfo.com/ci/content/player/55988.html</ref>) — бангладештік крикетші, Бангладеш крикет құрамасы сапында [[Жазғы Азия ойындары 2010|2010 жылы Жазғы Азия ойындарында]] жеңімпаз атанған. 2003, 2007, 2011 жылдары әлем чемпионатына қатысты. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[https://web.archive.org/web/20041230015406/http://www.banglacricket.com/games/profile.php?c=7 Mohammad Ashraful's Profile on BanglaCricket] *[http://content-ind.cricinfo.com/columns/content/story/239379.html Ashraful's battle to make his mark by S.Rajesh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070121011625/http://content-ind.cricinfo.com/columns/content/story/239379.html |date=2007-01-21 }} {{Бастама}} [[Санат:Алфавит бойынша крикетшілер]] [[Санат:Бангладеш крикетшілері]] [[Санат:Крикеттен Азия ойындары чемпиондары]] [[Санат:Бангладештің Азия ойындары чемпиондары]] f3cu7l1w0nc5gr0502o9ptyrfk1j5wt 0 676676 3483862 3483387 2025-06-27T12:20:33Z Kas77777 100404 3483862 wikitext text/x-wiki {{Infobox Sports league | title = Керлингтен Әлем Чемпионаты | current = [[Керлингтен Әлем Чемпионаты]] | logo = | pixels = | sport = Керлинг | chairman = | ceotag = | ceo = | founded = 1959/1979 | teams = 10 | champion = {{SWE}} (12-ші рет)/ {{CAN}} (18-ші рет) | most_champs = {{CAN}} (36 рет)/{{CAN}} (18 рет) | countries = Əлем | TV = | website = [https://www.worldcurling.com/ WorldCurling.com] }} '''Керлингтен әлем чемпионаты''' ({{lang-en|World Curling Championship}}) — [[Әлем керлинг федерациясы]]мен ұйымдастырылады. Ер адамдар үшін алғашқы чемпионат [[1959]] жылы, ал әйел адамдар үшін [[1979]] жылы өткізілді. == Жеңімпаздары және жүлдегерлері == ===Ерлер=== {| class=wikitable |- ! Жыл !! Өткізілу орны !! Чемпион !! Вице чемпион |- |''[[1959]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]], [[Фалкерк]], [[Эдинбург]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1960]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]], [[Эдинбург]], [[Эр]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1961]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]], [[Эдинбург]], [[Эр]], [[Керколди]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1962]]'' |{{SCO}}<br>[[Фалкерк]], [[Эдинбург]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1963]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1964]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1965]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{USA}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1966]]'' |{{CAN}}<br>[[Ванкувер]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1967]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{SCO}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1968]]'' |{{CAN}}<br>[[Пойнт-Клэр]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1969]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1970]]'' |{{USA}}<br>[[Ютика]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1971]]'' |{{FRA}}<br>[[Межев]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1972]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1973]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1974]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{USA}}''' |{{SWE}} |- |''[[1975]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт]] |'''{{CHE}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1976]]'' |{{USA}}<br>[[Дулут]] |'''{{USA}}''' |{{SCO}} |- |''[[1977]]'' |{{SWE}}<br>[[Карлстад]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1978]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{USA}}''' |{{NOR}} |- |''[[1979]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{NOR}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1980]]'' |{{CAN}}<br>[[Монктон]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[1981]]'' |{{CAN}}<br>[[Лондон (Канада)]] |'''{{CHE}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1982]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патеркирхен]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1983]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1984]]'' |{{USA}}<br>[[Дулут]] |'''{{NOR}}''' |{{CHE}} |- |''[[1985]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1986]]'' |{{CAN}}<br>[[Торонто]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1987]]'' |{{CAN}}<br>[[Ванкувер]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1988]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1989]]'' |{{USA}}<br>[[Милуокки]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1990]]'' |{{SWE}}<br>[[Вастерас]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1991]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1992]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{SWE}}''' |{{USA}} |- |''[[1993]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1994]]'' |{{GER}}<br>[[Оберсдорф]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1995]]'' |{{CAN}}<br>[[Брэндон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1996]]'' |{{CAN}}<br>[[Хамилтон]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1997]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1998]]'' |{{CAN}}<br>[[Кэмлупс]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1999]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент Джон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2000]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2001]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{SWE}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2002]]'' |{{USA}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2003]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2004]]'' |{{SWE}}<br>[[Глазго]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- |''[[2005]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2006]]'' |{{USA}}<br>[[Глазго]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2007]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2008]]'' |{{USA}}<br>[[Гранд Фолкс]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2009]]'' |{{CAN}}<br>[[Монктон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2010]]'' |{{ITA}}<br>[[Кортина Д' Ампеццо]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2011]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2012]]'' |{{CHE}}<br>[[Базель]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2013]]'' |{{CAN}}<br>[[Виктория]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2014]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент Джон]] |'''{{NOR}}''' |{{SWE}} |- |''[[2015]]'' |{{JPN}}<br>[[Саппоро]] |'''{{CAN}}''' |{{DEN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2016]]'' |{{CAN}}<br>[[Свифт]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2017]]'' |{{CHN}}<br>[[Бейжің]] |'''{{SWE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2018]]'' |{{CAN}}<br>[[Норт Бэй]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2019]]'' |{{DEN}}<br>[[Силькеборг]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2020]]'' |{{CAN}}<br>[[Принц Джордж]] |colspan="2"|'''COVID-19 пандемиясына байланысты өткізілген жоқ''' |- |''[[2021]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{SWE}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2022]]'' |{{USA}}<br>[[Лас Вегас]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2023]]'' |{{CAN}}<br>[[Оттава]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2024]]'' |{{CHE}}<br>[[Шафхаузен]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2025]]'' |{{CAN}}<br>[[Мус-Джо]] | | |} ===Əйелдер=== {| class=wikitable |- ! Жыл !! Өткізілу орны !! Чемпион !! Вице-чемпион |- |''[[1979]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CHE}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1980]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1981]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1982]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{DEN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1983]]'' |{{CAN}}<br>[[Мус-Джо]] |'''{{CHE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1984]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1985]]'' |{{SWE}}<br>[[Йёнчёпинг]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1986]]'' |{{CAN}}<br>[[Келоуна]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- |''[[1987]]'' |{{USA}}<br>[[Чикаго]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1988]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1989]]'' |{{USA}}<br>[[Милуокки]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1990]]'' |{{SWE}}<br>[[Вастерас]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1991]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1992]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{SWE}}''' |{{USA}} |- |''[[1993]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1994]]'' |{{GER}}<br>[[Оберсдорф]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1995]]'' |{{CAN}}<br>[[Брэндон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1996]]'' |{{CAN}}<br>[[Хамилтон]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1997]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1998]]'' |{{CAN}}<br>[[Кэмлупс]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1999]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент-Джон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2000]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2001]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{SWE}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2002]]'' |{{USA}}<br>[[Бисмарк]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2003]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2004]]'' |{{SWE}}<br>[[Евле]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- |''[[2005]]'' |{{SCO}}<br>[[Пэйсли]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2006]]'' |{{CAN}}<br>[[Глазго]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2007]]'' |{{JPN}}<br>[[Аомори]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2008]]'' |{{CAN}}<br>[[Вернон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2009]]'' |{{KOR}}<br>[[Каннын]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2010]]'' |{{CAN}}<br>[[Суифт-Каррен]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2011]]'' |{{DEN}}<br>[[Эсбьерг]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2012]]'' |{{CAN}}<br>[[Летбридж]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2013]]'' |{{LAT}}<br>[[Рига]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2014]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент-Джон]] |'''{{NOR}}''' |{{SWE}} |- |''[[2015]]'' |{{JPN}}<br>[[Саппоро]] |'''{{CAN}}''' |{{DEN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2016]]'' |{{CAN}}<br>[[Суифт-Каррент]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2017]]'' |{{CHN}}<br>[[Бейжің]] |'''{{SWE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2018]]'' |{{CAN}}<br>[[Норт-Бэй]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2019]]'' |{{DEN}}<br>[[Силькеборг]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2020]]'' |{{CAN}}<br>[[Принс-Джордж]] |colspan="2"|'''COVID-19 пандемиясына байланысты өткізілген жоқ''' |- |''[[2021]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{SWE}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2022]]'' |{{CAN}}<br>[[Принс-Джордж]] |{{CHE}} |{{KOR}} |- |''[[2023]]'' |{{SWE}}<br>[[Сандвикен]] |{{CHE}} |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2024]]'' |{{CAN}}<br>[[Сидни]] |{{CAN}} |{{CHE}} |- |''[[2025]]'' |{{KOR}}<br>[[Ыйджонбу]] | | |} == Жалпы медальдар саны == ===Ерлер=== {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CAN}} |36||14||8||'''58''' |- |- align=center |'''2'''||align="left"|{{SWE}} |12||8||7||'''27''' |- |'''3'''||align=left|{{SCO}} |7||21||9||'''37''' |- |'''4'''||align="left"|{{USA}} |4||5||13||'''22''' |- |'''5'''||align="left"|{{NOR}} |4||5||9||'''18''' |- |'''6'''||align="left"|{{CHE}} |3||7||12||'''22''' |- |'''7'''||align="left"|{{GER}} |0||5||5||'''10''' |- |'''8'''||align="left"|{{DEN}} |0||1||2||'''3''' |- |rowspan=2|'''9'''||align="left"|{{FIN}} |0||0||2||'''2''' |- |align="left"|{{ITA}} |0||0||2||'''2''' |- |'''10'''||align="left"|{{FRA}} |0||0||1||'''1''' |- |} === Əйелдер === {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CAN}} |19||8||11||'''38''' |- |'''2'''||align=left|{{CHE}} |10||4||5||'''19''' |- align=center |'''3'''||align="left"|{{SWE}} |8||10||7||'''25''' |- |'''4'''||align="left"|{{NOR}} |2||5||7||'''14''' |- |'''5'''||align="left"|{{SCO}} |2||4||6||'''12''' |- |'''6'''||align="left"|{{GER}} |2||3||3||'''8''' |- |'''7'''||align="left"|{{USA}} |1||5||1||'''7''' |- |'''8'''||align="left"|{{DEN}} |1||2||5||'''8''' |- |'''9'''||align="left"|{{CHN}} |1||1||2||'''4''' |- |'''10'''||align="left"|{{RUS}} |0||2||4||'''6''' |- |} ===Микс=== {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CHE}} |7||1||2||'''10''' |- |'''2'''||align=left|{{SWE}} |4||6||2||'''12''' |- |- align=center |'''3'''||align="left"|{{CAN}} |3||3||3||'''9''' |- |'''4'''||align="left"|{{SCO}} |3||2||1||'''6''' |- |'''5'''||align="left"|{{RUS}} |3||2||1||'''6''' |- |'''6'''||align="left"|{{HUN}} |2||1||0||'''3''' |- |'''7'''||align="left"|{{NOR}} |1||1||4||'''6''' |- |'''8'''||align="left"|{{USA}} |1||0||2||'''3''' |- |'''9'''||align="left"|{{ITA}} |1||0||0||'''1''' |- |'''10'''||align="left"|{{ESP}} |0||2||1||'''3''' |- |'''11'''||align="left"|{{JPN}} |0||2||0||'''2''' |- |'''12'''||align="left"|{{CHN}} |0||1||3||'''4''' |- |'''13'''||align="left"|{{GER}} |0||1||1||'''2''' |- |rowspan=3|'''14'''||align="left"|{{EST}} |0||1||0||'''1''' |- |align="left"|{{FIN}} |0||1||0||'''1''' |- |align="left"|{{NZL}} |0||1||0||'''1''' |- |'''17'''||align="left"|{{CZE}} |0||0||2||'''2''' |- |rowspan=3|'''18'''||align="left"|{{AUS}} |0||0||1||'''1''' |- |align="left"|{{FRA}} |0||0||1||'''1''' |- |align="left"|{{AUT}} |0||0||1||'''1''' |- |} == Сыртқы сілтемелер == * {{cite web |url=http://results.worldcurling.org/Championships.aspx |title=Championships Search |publisher=World Curling Federation |access-date=2010-03-31}} [[Санат:Әлем біріншіліктері]] [[Санат:Керлинг]] jdy7douj2totxq89n8sgo8vm5toj2rr 3483865 3483862 2025-06-27T12:22:10Z Kas77777 100404 3483865 wikitext text/x-wiki {{Infobox Sports league | title = Керлингтен Әлем Чемпионаты | current = [[Керлингтен Әлем Чемпионаты]] | logo = | pixels = | sport = Керлинг | chairman = | ceotag = | ceo = | founded = 1959/1979 | teams = 10 | champion = {{SWE}} (12-ші рет)/ {{CAN}} (18-ші рет) | most_champs = {{CAN}} (36 рет)/{{CAN}} (18 рет) | countries = Əлем | TV = | website = [https://www.worldcurling.com/ WorldCurling.com] }} '''Керлингтен әлем чемпионаты''' ({{lang-en|World Curling Championship}}) — [[Әлем керлинг федерациясы]]мен ұйымдастырылады. Ер адамдар үшін алғашқы чемпионат [[1959]] жылы, ал әйел адамдар үшін [[1979]] жылы өткізілді. == Жеңімпаздары және жүлдегерлері == ===Ерлер=== {| class=wikitable |- ! Жыл !! Өткізілу орны !! Чемпион !! Вице чемпион |- |''[[1959]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]], [[Фалкерк]], [[Эдинбург]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1960]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]], [[Эдинбург]], [[Эр]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1961]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]], [[Эдинбург]], [[Эр]], [[Керколди]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1962]]'' |{{SCO}}<br>[[Фалкерк]], [[Эдинбург]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1963]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1964]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1965]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{USA}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1966]]'' |{{CAN}}<br>[[Ванкувер]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1967]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{SCO}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1968]]'' |{{CAN}}<br>[[Пойнт-Клэр]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1969]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1970]]'' |{{USA}}<br>[[Ютика]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1971]]'' |{{FRA}}<br>[[Межев]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1972]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1973]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1974]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{USA}}''' |{{SWE}} |- |''[[1975]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт]] |'''{{CHE}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1976]]'' |{{USA}}<br>[[Дулут]] |'''{{USA}}''' |{{SCO}} |- |''[[1977]]'' |{{SWE}}<br>[[Карлстад]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1978]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{USA}}''' |{{NOR}} |- |''[[1979]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{NOR}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1980]]'' |{{CAN}}<br>[[Монктон]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[1981]]'' |{{CAN}}<br>[[Лондон (Канада)]] |'''{{CHE}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1982]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патеркирхен]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1983]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1984]]'' |{{USA}}<br>[[Дулут]] |'''{{NOR}}''' |{{CHE}} |- |''[[1985]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1986]]'' |{{CAN}}<br>[[Торонто]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1987]]'' |{{CAN}}<br>[[Ванкувер]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1988]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1989]]'' |{{USA}}<br>[[Милуокки]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1990]]'' |{{SWE}}<br>[[Вастерас]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1991]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1992]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{SWE}}''' |{{USA}} |- |''[[1993]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1994]]'' |{{GER}}<br>[[Оберсдорф]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1995]]'' |{{CAN}}<br>[[Брэндон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1996]]'' |{{CAN}}<br>[[Хамилтон]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1997]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1998]]'' |{{CAN}}<br>[[Кэмлупс]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1999]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент Джон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2000]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2001]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{SWE}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2002]]'' |{{USA}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2003]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2004]]'' |{{SWE}}<br>[[Глазго]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- |''[[2005]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2006]]'' |{{USA}}<br>[[Глазго]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2007]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2008]]'' |{{USA}}<br>[[Гранд Фолкс]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2009]]'' |{{CAN}}<br>[[Монктон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2010]]'' |{{ITA}}<br>[[Кортина Д' Ампеццо]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2011]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2012]]'' |{{CHE}}<br>[[Базель]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2013]]'' |{{CAN}}<br>[[Виктория]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2014]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент Джон]] |'''{{NOR}}''' |{{SWE}} |- |''[[2015]]'' |{{JPN}}<br>[[Саппоро]] |'''{{CAN}}''' |{{DEN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2016]]'' |{{CAN}}<br>[[Свифт]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2017]]'' |{{CHN}}<br>[[Бейжің]] |'''{{SWE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2018]]'' |{{CAN}}<br>[[Норт Бэй]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2019]]'' |{{DEN}}<br>[[Силькеборг]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2020]]'' |{{CAN}}<br>[[Принц Джордж]] |colspan="2"|'''COVID-19 пандемиясына байланысты өткізілген жоқ''' |- |''[[2021]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{SWE}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2022]]'' |{{USA}}<br>[[Лас Вегас]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2023]]'' |{{CAN}}<br>[[Оттава]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2024]]'' |{{CHE}}<br>[[Шафхаузен]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2025]]'' |{{CAN}}<br>[[Мус-Джо]] | | |} ===Əйелдер=== {| class=wikitable |- ! Жыл !! Өткізілу орны !! Чемпион !! Вице-чемпион |- |''[[1979]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CHE}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1980]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1981]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1982]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{DEN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1983]]'' |{{CAN}}<br>[[Мус-Джо]] |'''{{CHE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1984]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1985]]'' |{{SWE}}<br>[[Йёнчёпинг]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1986]]'' |{{CAN}}<br>[[Келоуна]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- |''[[1987]]'' |{{USA}}<br>[[Чикаго]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1988]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1989]]'' |{{USA}}<br>[[Милуокки]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1990]]'' |{{SWE}}<br>[[Вастерас]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1991]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1992]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{SWE}}''' |{{USA}} |- |''[[1993]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1994]]'' |{{GER}}<br>[[Оберсдорф]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1995]]'' |{{CAN}}<br>[[Брэндон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1996]]'' |{{CAN}}<br>[[Хамилтон]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1997]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1998]]'' |{{CAN}}<br>[[Кэмлупс]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1999]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент-Джон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2000]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2001]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{SWE}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2002]]'' |{{USA}}<br>[[Бисмарк]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2003]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2004]]'' |{{SWE}}<br>[[Евле]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- |''[[2005]]'' |{{SCO}}<br>[[Пэйсли]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2006]]'' |{{CAN}}<br>[[Глазго]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2007]]'' |{{JPN}}<br>[[Аомори]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2008]]'' |{{CAN}}<br>[[Вернон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2009]]'' |{{KOR}}<br>[[Каннын]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2010]]'' |{{CAN}}<br>[[Суифт-Каррен]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2011]]'' |{{DEN}}<br>[[Эсбьерг]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2012]]'' |{{CAN}}<br>[[Летбридж]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2013]]'' |{{LAT}}<br>[[Рига]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2014]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент-Джон]] |'''{{NOR}}''' |{{SWE}} |- |''[[2015]]'' |{{JPN}}<br>[[Саппоро]] |'''{{CAN}}''' |{{DEN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2016]]'' |{{CAN}}<br>[[Суифт-Каррент]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2017]]'' |{{CHN}}<br>[[Бейжің]] |'''{{SWE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2018]]'' |{{CAN}}<br>[[Норт-Бэй]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2019]]'' |{{DEN}}<br>[[Силькеборг]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2020]]'' |{{CAN}}<br>[[Принс-Джордж]] |colspan="2"|'''COVID-19 пандемиясына байланысты өткізілген жоқ''' |- |''[[2021]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{SWE}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2022]]'' |{{CAN}}<br>[[Принс-Джордж]] |{{CHE}} |{{KOR}} |- |''[[2023]]'' |{{SWE}}<br>[[Сандвикен]] |{{CHE}} |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2024]]'' |{{CAN}}<br>[[Сидни]] |{{CAN}} |{{CHE}} |- |''[[2025]]'' |{{KOR}}<br>[[Ыйджонбу]] |{{CAN}} |{{CHE}} |} == Жалпы медальдар саны == ===Ерлер=== {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CAN}} |36||14||8||'''58''' |- |- align=center |'''2'''||align="left"|{{SWE}} |12||8||7||'''27''' |- |'''3'''||align=left|{{SCO}} |7||21||9||'''37''' |- |'''4'''||align="left"|{{USA}} |4||5||13||'''22''' |- |'''5'''||align="left"|{{NOR}} |4||5||9||'''18''' |- |'''6'''||align="left"|{{CHE}} |3||7||12||'''22''' |- |'''7'''||align="left"|{{GER}} |0||5||5||'''10''' |- |'''8'''||align="left"|{{DEN}} |0||1||2||'''3''' |- |rowspan=2|'''9'''||align="left"|{{FIN}} |0||0||2||'''2''' |- |align="left"|{{ITA}} |0||0||2||'''2''' |- |'''10'''||align="left"|{{FRA}} |0||0||1||'''1''' |- |} === Əйелдер === {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CAN}} |19||8||11||'''38''' |- |'''2'''||align=left|{{CHE}} |10||4||5||'''19''' |- align=center |'''3'''||align="left"|{{SWE}} |8||10||7||'''25''' |- |'''4'''||align="left"|{{NOR}} |2||5||7||'''14''' |- |'''5'''||align="left"|{{SCO}} |2||4||6||'''12''' |- |'''6'''||align="left"|{{GER}} |2||3||3||'''8''' |- |'''7'''||align="left"|{{USA}} |1||5||1||'''7''' |- |'''8'''||align="left"|{{DEN}} |1||2||5||'''8''' |- |'''9'''||align="left"|{{CHN}} |1||1||2||'''4''' |- |'''10'''||align="left"|{{RUS}} |0||2||4||'''6''' |- |} ===Микс=== {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CHE}} |7||1||2||'''10''' |- |'''2'''||align=left|{{SWE}} |4||6||2||'''12''' |- |- align=center |'''3'''||align="left"|{{CAN}} |3||3||3||'''9''' |- |'''4'''||align="left"|{{SCO}} |3||2||1||'''6''' |- |'''5'''||align="left"|{{RUS}} |3||2||1||'''6''' |- |'''6'''||align="left"|{{HUN}} |2||1||0||'''3''' |- |'''7'''||align="left"|{{NOR}} |1||1||4||'''6''' |- |'''8'''||align="left"|{{USA}} |1||0||2||'''3''' |- |'''9'''||align="left"|{{ITA}} |1||0||0||'''1''' |- |'''10'''||align="left"|{{ESP}} |0||2||1||'''3''' |- |'''11'''||align="left"|{{JPN}} |0||2||0||'''2''' |- |'''12'''||align="left"|{{CHN}} |0||1||3||'''4''' |- |'''13'''||align="left"|{{GER}} |0||1||1||'''2''' |- |rowspan=3|'''14'''||align="left"|{{EST}} |0||1||0||'''1''' |- |align="left"|{{FIN}} |0||1||0||'''1''' |- |align="left"|{{NZL}} |0||1||0||'''1''' |- |'''17'''||align="left"|{{CZE}} |0||0||2||'''2''' |- |rowspan=3|'''18'''||align="left"|{{AUS}} |0||0||1||'''1''' |- |align="left"|{{FRA}} |0||0||1||'''1''' |- |align="left"|{{AUT}} |0||0||1||'''1''' |- |} == Сыртқы сілтемелер == * {{cite web |url=http://results.worldcurling.org/Championships.aspx |title=Championships Search |publisher=World Curling Federation |access-date=2010-03-31}} [[Санат:Әлем біріншіліктері]] [[Санат:Керлинг]] ggq44noo5a4etfol2z83gtnyjlkp0kq 3483883 3483865 2025-06-27T12:52:09Z Kas77777 100404 3483883 wikitext text/x-wiki {{Infobox Sports league | title = Керлингтен Әлем Чемпионаты | current = [[Керлингтен Әлем Чемпионаты]] | logo = | pixels = | sport = Керлинг | chairman = | ceotag = | ceo = | founded = 1959/1979 | teams = 10 | champion = {{SWE}} (12-ші рет)/ {{CAN}} (18-ші рет) | most_champs = {{CAN}} (36 рет)/{{CAN}} (18 рет) | countries = Əлем | TV = | website = [https://www.worldcurling.com/ WorldCurling.com] }} '''Керлингтен әлем чемпионаты''' ({{lang-en|World Curling Championship}}) — [[Әлем керлинг федерациясы]]мен ұйымдастырылады. Ер адамдар үшін алғашқы чемпионат [[1959]] жылы, ал әйел адамдар үшін [[1979]] жылы өткізілді. == Жеңімпаздары және жүлдегерлері == ===Ерлер=== {| class=wikitable |- ! Жыл !! Өткізілу орны !! Чемпион !! Вице чемпион |- |''[[1959]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]], [[Фалкерк]], [[Эдинбург]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1960]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]], [[Эдинбург]], [[Эр]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1961]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]], [[Эдинбург]], [[Эр]], [[Керколди]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1962]]'' |{{SCO}}<br>[[Фалкерк]], [[Эдинбург]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1963]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1964]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1965]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{USA}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1966]]'' |{{CAN}}<br>[[Ванкувер]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1967]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{SCO}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1968]]'' |{{CAN}}<br>[[Пойнт-Клэр]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1969]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1970]]'' |{{USA}}<br>[[Ютика]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1971]]'' |{{FRA}}<br>[[Межев]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1972]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1973]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1974]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{USA}}''' |{{SWE}} |- |''[[1975]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт]] |'''{{CHE}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1976]]'' |{{USA}}<br>[[Дулут]] |'''{{USA}}''' |{{SCO}} |- |''[[1977]]'' |{{SWE}}<br>[[Карлстад]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1978]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{USA}}''' |{{NOR}} |- |''[[1979]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{NOR}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1980]]'' |{{CAN}}<br>[[Монктон]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[1981]]'' |{{CAN}}<br>[[Лондон (Канада)]] |'''{{CHE}}''' |{{USA}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1982]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патеркирхен]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1983]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1984]]'' |{{USA}}<br>[[Дулут]] |'''{{NOR}}''' |{{CHE}} |- |''[[1985]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1986]]'' |{{CAN}}<br>[[Торонто]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1987]]'' |{{CAN}}<br>[[Ванкувер]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1988]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1989]]'' |{{USA}}<br>[[Милуокки]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1990]]'' |{{SWE}}<br>[[Вастерас]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1991]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1992]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{SWE}}''' |{{USA}} |- |''[[1993]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1994]]'' |{{GER}}<br>[[Оберсдорф]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1995]]'' |{{CAN}}<br>[[Брэндон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1996]]'' |{{CAN}}<br>[[Хамилтон]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1997]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1998]]'' |{{CAN}}<br>[[Кэмлупс]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1999]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент Джон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2000]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2001]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{SWE}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2002]]'' |{{USA}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2003]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2004]]'' |{{SWE}}<br>[[Глазго]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- |''[[2005]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2006]]'' |{{USA}}<br>[[Глазго]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2007]]'' |{{CAN}}<br>[[Лозанна]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2008]]'' |{{USA}}<br>[[Гранд Фолкс]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2009]]'' |{{CAN}}<br>[[Монктон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2010]]'' |{{ITA}}<br>[[Кортина Д' Ампеццо]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2011]]'' |{{CAN}}<br>[[Реджина]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2012]]'' |{{CHE}}<br>[[Базель]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2013]]'' |{{CAN}}<br>[[Виктория]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2014]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент Джон]] |'''{{NOR}}''' |{{SWE}} |- |''[[2015]]'' |{{JPN}}<br>[[Саппоро]] |'''{{CAN}}''' |{{DEN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2016]]'' |{{CAN}}<br>[[Свифт]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2017]]'' |{{CHN}}<br>[[Бейжің]] |'''{{SWE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2018]]'' |{{CAN}}<br>[[Норт Бэй]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2019]]'' |{{DEN}}<br>[[Силькеборг]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2020]]'' |{{CAN}}<br>[[Принц Джордж]] |colspan="2"|'''COVID-19 пандемиясына байланысты өткізілген жоқ''' |- |''[[2021]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{SWE}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2022]]'' |{{USA}}<br>[[Лас Вегас]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2023]]'' |{{CAN}}<br>[[Оттава]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2024]]'' |{{CHE}}<br>[[Шафхаузен]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2025]]'' |{{CAN}}<br>[[Мус-Джо]] |'''{{SCO}}''' |{{CHE}} |} ===Əйелдер=== {| class=wikitable |- ! Жыл !! Өткізілу орны !! Чемпион !! Вице-чемпион |- |''[[1979]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CHE}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1980]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1981]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1982]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{DEN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1983]]'' |{{CAN}}<br>[[Мус-Джо]] |'''{{CHE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1984]]'' |{{SCO}}<br>[[Перт (Шотландия)]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1985]]'' |{{SWE}}<br>[[Йёнчёпинг]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1986]]'' |{{CAN}}<br>[[Келоуна]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- |''[[1987]]'' |{{USA}}<br>[[Чикаго]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1988]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- |''[[1989]]'' |{{USA}}<br>[[Милуокки]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1990]]'' |{{SWE}}<br>[[Вастерас]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1991]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1992]]'' |{{GER}}<br>[[Гармиш-Патенкирхен]] |'''{{SWE}}''' |{{USA}} |- |''[[1993]]'' |{{CHE}}<br>[[Женева]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1994]]'' |{{GER}}<br>[[Оберсдорф]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[1995]]'' |{{CAN}}<br>[[Брэндон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1996]]'' |{{CAN}}<br>[[Хамилтон]] |'''{{CAN}}''' |{{USA}} |- |''[[1997]]'' |{{CHE}}<br>[[Берн]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[1998]]'' |{{CAN}}<br>[[Кэмлупс]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[1999]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент-Джон]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2000]]'' |{{SCO}}<br>[[Глазго]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2001]]'' |{{CHE}}<br>[[Лозанна]] |'''{{SWE}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2002]]'' |{{USA}}<br>[[Бисмарк]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2003]]'' |{{CAN}}<br>[[Виннипег]] |'''{{CAN}}''' |{{CHE}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2004]]'' |{{SWE}}<br>[[Евле]] |'''{{SWE}}''' |{{GER}} |- |''[[2005]]'' |{{SCO}}<br>[[Пэйсли]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2006]]'' |{{CAN}}<br>[[Глазго]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- |''[[2007]]'' |{{JPN}}<br>[[Аомори]] |'''{{CAN}}''' |{{GER}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2008]]'' |{{CAN}}<br>[[Вернон]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2009]]'' |{{KOR}}<br>[[Каннын]] |'''{{SCO}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2010]]'' |{{CAN}}<br>[[Суифт-Каррен]] |'''{{CAN}}''' |{{NOR}} |- |''[[2011]]'' |{{DEN}}<br>[[Эсбьерг]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2012]]'' |{{CAN}}<br>[[Летбридж]] |'''{{CAN}}''' |{{SCO}} |- |''[[2013]]'' |{{LAT}}<br>[[Рига]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2014]]'' |{{CAN}}<br>[[Сент-Джон]] |'''{{NOR}}''' |{{SWE}} |- |''[[2015]]'' |{{JPN}}<br>[[Саппоро]] |'''{{CAN}}''' |{{DEN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2016]]'' |{{CAN}}<br>[[Суифт-Каррент]] |'''{{CAN}}''' |{{SWE}} |- |''[[2017]]'' |{{CHN}}<br>[[Бейжің]] |'''{{SWE}}''' |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2018]]'' |{{CAN}}<br>[[Норт-Бэй]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- |''[[2019]]'' |{{DEN}}<br>[[Силькеборг]] |'''{{SWE}}''' |{{CAN}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2020]]'' |{{CAN}}<br>[[Принс-Джордж]] |colspan="2"|'''COVID-19 пандемиясына байланысты өткізілген жоқ''' |- |''[[2021]]'' |{{CAN}}<br>[[Калгари]] |'''{{SWE}}''' |{{SCO}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2022]]'' |{{CAN}}<br>[[Принс-Джордж]] |{{CHE}} |{{KOR}} |- |''[[2023]]'' |{{SWE}}<br>[[Сандвикен]] |{{CHE}} |{{NOR}} |- style="background: #D0E6FF;" |''[[2024]]'' |{{CAN}}<br>[[Сидни]] |{{CAN}} |{{CHE}} |- |''[[2025]]'' |{{KOR}}<br>[[Ыйджонбу]] |{{CAN}} |{{CHE}} |} == Жалпы медальдар саны == ===Ерлер=== {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CAN}} |36||14||8||'''58''' |- |- align=center |'''2'''||align="left"|{{SWE}} |12||8||7||'''27''' |- |'''3'''||align=left|{{SCO}} |7||21||9||'''37''' |- |'''4'''||align="left"|{{USA}} |4||5||13||'''22''' |- |'''5'''||align="left"|{{NOR}} |4||5||9||'''18''' |- |'''6'''||align="left"|{{CHE}} |3||7||12||'''22''' |- |'''7'''||align="left"|{{GER}} |0||5||5||'''10''' |- |'''8'''||align="left"|{{DEN}} |0||1||2||'''3''' |- |rowspan=2|'''9'''||align="left"|{{FIN}} |0||0||2||'''2''' |- |align="left"|{{ITA}} |0||0||2||'''2''' |- |'''10'''||align="left"|{{FRA}} |0||0||1||'''1''' |- |} === Əйелдер === {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CAN}} |19||8||11||'''38''' |- |'''2'''||align=left|{{CHE}} |10||4||5||'''19''' |- align=center |'''3'''||align="left"|{{SWE}} |8||10||7||'''25''' |- |'''4'''||align="left"|{{NOR}} |2||5||7||'''14''' |- |'''5'''||align="left"|{{SCO}} |2||4||6||'''12''' |- |'''6'''||align="left"|{{GER}} |2||3||3||'''8''' |- |'''7'''||align="left"|{{USA}} |1||5||1||'''7''' |- |'''8'''||align="left"|{{DEN}} |1||2||5||'''8''' |- |'''9'''||align="left"|{{CHN}} |1||1||2||'''4''' |- |'''10'''||align="left"|{{RUS}} |0||2||4||'''6''' |- |} ===Микс=== {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable}} |- |- align=center |'''1'''||align=left|{{CHE}} |7||1||2||'''10''' |- |'''2'''||align=left|{{SWE}} |4||6||2||'''12''' |- |- align=center |'''3'''||align="left"|{{CAN}} |3||3||3||'''9''' |- |'''4'''||align="left"|{{SCO}} |3||2||1||'''6''' |- |'''5'''||align="left"|{{RUS}} |3||2||1||'''6''' |- |'''6'''||align="left"|{{HUN}} |2||1||0||'''3''' |- |'''7'''||align="left"|{{NOR}} |1||1||4||'''6''' |- |'''8'''||align="left"|{{USA}} |1||0||2||'''3''' |- |'''9'''||align="left"|{{ITA}} |1||0||0||'''1''' |- |'''10'''||align="left"|{{ESP}} |0||2||1||'''3''' |- |'''11'''||align="left"|{{JPN}} |0||2||0||'''2''' |- |'''12'''||align="left"|{{CHN}} |0||1||3||'''4''' |- |'''13'''||align="left"|{{GER}} |0||1||1||'''2''' |- |rowspan=3|'''14'''||align="left"|{{EST}} |0||1||0||'''1''' |- |align="left"|{{FIN}} |0||1||0||'''1''' |- |align="left"|{{NZL}} |0||1||0||'''1''' |- |'''17'''||align="left"|{{CZE}} |0||0||2||'''2''' |- |rowspan=3|'''18'''||align="left"|{{AUS}} |0||0||1||'''1''' |- |align="left"|{{FRA}} |0||0||1||'''1''' |- |align="left"|{{AUT}} |0||0||1||'''1''' |- |} == Сыртқы сілтемелер == * {{cite web |url=http://results.worldcurling.org/Championships.aspx |title=Championships Search |publisher=World Curling Federation |access-date=2010-03-31}} [[Санат:Әлем біріншіліктері]] [[Санат:Керлинг]] nfcsgxiodty24p5a024x98981skde9a 0 694951 3484116 3369366 2025-06-28T03:04:44Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484116 wikitext text/x-wiki {{Қазақстан қала ішіндегі ауданы |ауданның атауы = Нұра ауданы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |lat_dir = N |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |облысы = |қаласы = Астана |әкімі = Ришат Тұрдыбеков |әкімдіктің мекенжайы = Астана қаласы, Қабанбай батыр даңғылы, №33 |құрылған уақыты = [[2022 жыл]] |жер аумағы = 193,36 |жер аумағы бойынша орны = |тұрғыны = |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = |тығыздығы = |тығыздығы бойынша орны = |ұлттық құрамы = |телефон коды = +7 7172 |пошта индексі = |сайты = https://www.gov.kz/memleket/entities/astana-nura?lang=kk Астана қаласы "Нұра" ауданы әкімінің аппараты |карта = Astana City (Kazakhstan), Nura District 2023.png |ортаққордағы санаты = }} {{мағына|Нұра ауданы}} '''Нұра ауданы''' — [[Астана]] қаласындағы әкімшілік аудан. *Аудан 2022 жылдың желтоқсанында құрылған<ref>[https://astana-akshamy.kz/zhanga-awdan-nura-atala-ma/ Жаңа аудан Нұра атала ма?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230122160146/https://astana-akshamy.kz/zhanga-awdan-nura-atala-ma/ |date=2023-01-22 }} — «Астана ақшамы», 22.12.2022.</ref> *Көлемі – 19 336 га ==Атауы== Нұра ауданы деген Қарағанды облысында да болуы, Нұра өзені Астананың бұл жаңа ауданында ақпауы себепті бұл атауға халық қарсы болды. Жаңа аудан территориясында Талдыкөл көлдері болғандықтан халық Талдыкөл ауданы деп атауды ұсынды.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.nur.kz/society/2001690-v-chest-reki-hotyat-nazvat-novyy-rayon-obrazuemyy-v-astane/?|title=В честь реки хотят назвать новый район, образуемый в Астане|author=https://www.facebook.com/PortalNURKZ|website=www.nur.kz|date=2022-12-15|access-date=2023-06-20}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://legalacts.egov.kz/|title=Открытые НПА|author=egov|website=Открытые НПА|access-date=2023-06-20}}</ref><ref>https://golos-naroda.kz/15525-taldykol-ili-nura-astanchane-sporiat-o-tom-kak-dolzhen-nazyvatsia-novyi-raion-goroda-1672052953/?alias=kazakhstan {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230125190020/https://golos-naroda.kz/15525-taldykol-ili-nura-astanchane-sporiat-o-tom-kak-dolzhen-nazyvatsia-novyi-raion-goroda-1672052953/?alias=kazakhstan |date=2023-01-25 }} Талдыколь или Нура: астанчане спорят о том, как должен называться новый район</ref> ==Әкімдері== * Жүсіп Жұмағұлов (04.2023 — 08.2024) * Ришат Тұрдыбеков (08.2024 бастап) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Астана аудандары]] n6z8awpm7usyyu13mocvxbfg58ns7ur 0 696570 3484103 3323735 2025-06-27T22:23:16Z Casserium 68287 3484103 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = | Қазақша есімі = Айбек Арқабайұлы Дәдебаев | Шынайы есімі = | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің]] басшысы | Ту = Flag of the President of Kazakhstan.svg | Ту2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті = | Басқара бастады = [[6 ақпан]] [[2024 жыл]]дан бастап | Басқаруын аяқтады = | Ізашары = [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]] | Ізбасары = | Президент = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер = | Титулы_2 = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқармасы|Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқарушысы]] | Ту_2 = Flag of Kazakhstan.svg | Ту2_2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = [[11 қаңтар]] [[2022 жыл]] | Басқаруын аяқтады_2 =[[6 ақпан]] [[2024 жыл]] | Ізашары_2 = [[Ерлан Еркінұлы Баттақов]] | Ізбасары_2 = [[Асат Болатұлы Нұрпейісов]] | Президент_2 = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер_2 | Туған күні = 1.4.1980 | Туған жері = {{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Діні = | Әкесі = | Анасы = | Жұбайы = | Балалары = | Қызмет еткен жылдары = | Құрамында болды = | Әскер түрі = | Атағы = | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Білімі = [[Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті|Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті]] | Ғылыми дәрежесі = | Мамандығы = халықаралық құжаттанушы | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = | Марапаттары = }} '''Айбек Арқабайұлы Дәдебаев''' ([[1 сәуір]] [[1980 жыл]], [[Алматы]]) — мемлекет қайраткері, [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі]]нің басшысы. ІІ класты кеңесші дипломатиялық дәрежесі бар<ref>https://www.inform.kz/kz/aybek-dadebaev-prezidenttin-is-baskarushysy-bolyp-tagayyndaldy_a3884186</ref><ref>https://kapital.kz/dossier/dadebayev-aybek-arkabayevich</ref>. ==Өмірбаяны== 1980 жылғы 1 сәуірде Алматы қаласында дүниеге келген. 2001 жылы Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетін «халықаралық құжаттанушы» мамандығы бойынша тәмамдаған. 2003 жылы Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетінің магистратурасын аяқтаған, магистр-аймақтанушы. Еңбек жолын 2001 жылы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті халықаралық туризм менеджменті кафедрасының оқытушысы болып бастады. 2008-2011 жылдары – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Аппаратының парламентаралық байланыстар және халықаралық ынтымақтастық бөлімінің сарапшысы, Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты Төрағасы көмекшісінің міндетін атқарушы. 2011-2013 жылдары – Қазақстан Республикасының БҰҰ-дағы Тұрақты Өкілдігінің үшінші хатшысы, атташе, Женева. 2013-2019 жылдары – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Төрағасының Хатшылығы меңгерушісінің орынбасары, меңгерушісі. 2019-2021 жылдары – Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесі бастығының орынбасары. 2021 жылғы 28 мамырдан бастап Қазақстан Республикасы Президенті Іс Басқарушысының орынбасары болды. 2022 жылдың 11 қаңтарынан – Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқарушысы. ҚР Президентінің сайлауынан кейін 2022 жылғы 22 қарашада Мемлекет басшысының Жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқармасы|ҚР Президентінің Іс Басқарушысы]] болып қайта тағайындалды. 2024 жылғы 6 ақпанда Президент Жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің]] Басшысы болып тағайындалды. ==Марапаттары== «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталған. ==Отбасы жағдайы== Үйленген,  4 баласы бар == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігінің басшылары]] [[Санат:Қазақстан Президентінің Іс басқарушылары]] igoiyqewy3p86lts37u7gfo4yn6lsm4 3484104 3484103 2025-06-27T22:26:38Z Casserium 68287 «[[Санат:Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті түлектері|Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті түлектері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3484104 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = | Қазақша есімі = Айбек Арқабайұлы Дәдебаев | Шынайы есімі = | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің]] басшысы | Ту = Flag of the President of Kazakhstan.svg | Ту2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті = | Басқара бастады = [[6 ақпан]] [[2024 жыл]]дан бастап | Басқаруын аяқтады = | Ізашары = [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]] | Ізбасары = | Президент = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер = | Титулы_2 = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқармасы|Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқарушысы]] | Ту_2 = Flag of Kazakhstan.svg | Ту2_2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = [[11 қаңтар]] [[2022 жыл]] | Басқаруын аяқтады_2 =[[6 ақпан]] [[2024 жыл]] | Ізашары_2 = [[Ерлан Еркінұлы Баттақов]] | Ізбасары_2 = [[Асат Болатұлы Нұрпейісов]] | Президент_2 = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер_2 | Туған күні = 1.4.1980 | Туған жері = {{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Діні = | Әкесі = | Анасы = | Жұбайы = | Балалары = | Қызмет еткен жылдары = | Құрамында болды = | Әскер түрі = | Атағы = | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Білімі = [[Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті|Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті]] | Ғылыми дәрежесі = | Мамандығы = халықаралық құжаттанушы | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = | Марапаттары = }} '''Айбек Арқабайұлы Дәдебаев''' ([[1 сәуір]] [[1980 жыл]], [[Алматы]]) — мемлекет қайраткері, [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі]]нің басшысы. ІІ класты кеңесші дипломатиялық дәрежесі бар<ref>https://www.inform.kz/kz/aybek-dadebaev-prezidenttin-is-baskarushysy-bolyp-tagayyndaldy_a3884186</ref><ref>https://kapital.kz/dossier/dadebayev-aybek-arkabayevich</ref>. ==Өмірбаяны== 1980 жылғы 1 сәуірде Алматы қаласында дүниеге келген. 2001 жылы Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетін «халықаралық құжаттанушы» мамандығы бойынша тәмамдаған. 2003 жылы Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетінің магистратурасын аяқтаған, магистр-аймақтанушы. Еңбек жолын 2001 жылы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті халықаралық туризм менеджменті кафедрасының оқытушысы болып бастады. 2008-2011 жылдары – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Аппаратының парламентаралық байланыстар және халықаралық ынтымақтастық бөлімінің сарапшысы, Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты Төрағасы көмекшісінің міндетін атқарушы. 2011-2013 жылдары – Қазақстан Республикасының БҰҰ-дағы Тұрақты Өкілдігінің үшінші хатшысы, атташе, Женева. 2013-2019 жылдары – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Төрағасының Хатшылығы меңгерушісінің орынбасары, меңгерушісі. 2019-2021 жылдары – Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесі бастығының орынбасары. 2021 жылғы 28 мамырдан бастап Қазақстан Республикасы Президенті Іс Басқарушысының орынбасары болды. 2022 жылдың 11 қаңтарынан – Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқарушысы. ҚР Президентінің сайлауынан кейін 2022 жылғы 22 қарашада Мемлекет басшысының Жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқармасы|ҚР Президентінің Іс Басқарушысы]] болып қайта тағайындалды. 2024 жылғы 6 ақпанда Президент Жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің]] Басшысы болып тағайындалды. ==Марапаттары== «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталған. ==Отбасы жағдайы== Үйленген,  4 баласы бар == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігінің басшылары]] [[Санат:Қазақстан Президентінің Іс басқарушылары]] [[Санат:Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті түлектері]] hn8a4p927xma74xuwlgvpfmn0wgmmxw 3484106 3484104 2025-06-27T22:49:21Z Casserium 68287 /* Отбасы жағдайы */ 3484106 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = | Қазақша есімі = Айбек Арқабайұлы Дәдебаев | Шынайы есімі = | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің]] басшысы | Ту = Flag of the President of Kazakhstan.svg | Ту2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті = | Басқара бастады = [[6 ақпан]] [[2024 жыл]]дан бастап | Басқаруын аяқтады = | Ізашары = [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]] | Ізбасары = | Президент = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер = | Титулы_2 = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқармасы|Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқарушысы]] | Ту_2 = Flag of Kazakhstan.svg | Ту2_2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = [[11 қаңтар]] [[2022 жыл]] | Басқаруын аяқтады_2 =[[6 ақпан]] [[2024 жыл]] | Ізашары_2 = [[Ерлан Еркінұлы Баттақов]] | Ізбасары_2 = [[Асат Болатұлы Нұрпейісов]] | Президент_2 = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер_2 | Туған күні = 1.4.1980 | Туған жері = {{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Діні = | Әкесі = | Анасы = | Жұбайы = | Балалары = | Қызмет еткен жылдары = | Құрамында болды = | Әскер түрі = | Атағы = | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Білімі = [[Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті|Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті]] | Ғылыми дәрежесі = | Мамандығы = халықаралық құжаттанушы | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = | Марапаттары = }} '''Айбек Арқабайұлы Дәдебаев''' ([[1 сәуір]] [[1980 жыл]], [[Алматы]]) — мемлекет қайраткері, [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі]]нің басшысы. ІІ класты кеңесші дипломатиялық дәрежесі бар<ref>https://www.inform.kz/kz/aybek-dadebaev-prezidenttin-is-baskarushysy-bolyp-tagayyndaldy_a3884186</ref><ref>https://kapital.kz/dossier/dadebayev-aybek-arkabayevich</ref>. ==Өмірбаяны== 1980 жылғы 1 сәуірде Алматы қаласында дүниеге келген. 2001 жылы Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетін «халықаралық құжаттанушы» мамандығы бойынша тәмамдаған. 2003 жылы Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетінің магистратурасын аяқтаған, магистр-аймақтанушы. Еңбек жолын 2001 жылы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті халықаралық туризм менеджменті кафедрасының оқытушысы болып бастады. 2008-2011 жылдары – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Аппаратының парламентаралық байланыстар және халықаралық ынтымақтастық бөлімінің сарапшысы, Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты Төрағасы көмекшісінің міндетін атқарушы. 2011-2013 жылдары – Қазақстан Республикасының БҰҰ-дағы Тұрақты Өкілдігінің үшінші хатшысы, атташе, Женева. 2013-2019 жылдары – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Төрағасының Хатшылығы меңгерушісінің орынбасары, меңгерушісі. 2019-2021 жылдары – Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесі бастығының орынбасары. 2021 жылғы 28 мамырдан бастап Қазақстан Республикасы Президенті Іс Басқарушысының орынбасары болды. 2022 жылдың 11 қаңтарынан – Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқарушысы. ҚР Президентінің сайлауынан кейін 2022 жылғы 22 қарашада Мемлекет басшысының Жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқармасы|ҚР Президентінің Іс Басқарушысы]] болып қайта тағайындалды. 2024 жылғы 6 ақпанда Президент Жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің]] Басшысы болып тағайындалды. ==Марапаттары== «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталған. ==Отбасы жағдайы== Үйленген,  4 баласы бар. Әкесі Арқабай Дәдебаев — араб тілінің маманы.<ref>[https://aqjolgazet.kz/143018/d-debaydy-t-lparlary Дәдебайдың тұлпарлары]</ref> Әкесінің бауыры Жанқара Дәдебаев (1948 ж. туған) — филология ғылымдарының докторы, әдебиеттанушы, жазушы, [[Қазақ ұлттық университеті]]нің бұрынғы проректоры (2001—2008).<ref>[https://centrasia.org/person2.php?st=1075282935 ДАДЕБАЕВ Жанкара Дадебаевич]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігінің басшылары]] [[Санат:Қазақстан Президентінің Іс басқарушылары]] [[Санат:Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті түлектері]] 1gqjtcdx6o20jeqoboyb932ycbcw1qs 3484107 3484106 2025-06-27T23:01:43Z Casserium 68287 3484107 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = | Қазақша есімі = Айбек Арқабайұлы Дәдебаев | Шынайы есімі = | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің]] басшысы | Ту = Flag of the President of Kazakhstan.svg | Ту2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті = | Басқара бастады = [[6 ақпан]] [[2024 жыл]]дан бастап | Басқаруын аяқтады = | Ізашары = [[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]] | Ізбасары = | Президент = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер = | Титулы_2 = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқармасы|Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқарушысы]] | Ту_2 = Flag of Kazakhstan.svg | Ту2_2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = [[11 қаңтар]] [[2022 жыл]] | Басқаруын аяқтады_2 =[[6 ақпан]] [[2024 жыл]] | Ізашары_2 = [[Ерлан Еркінұлы Баттақов]] | Ізбасары_2 = [[Асат Болатұлы Нұрпейісов]] | Президент_2 = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер_2 | Туған күні = 1.4.1980 | Туған жері = {{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Діні = | Әкесі = | Анасы = | Жұбайы = | Балалары = | Қызмет еткен жылдары = | Құрамында болды = | Әскер түрі = | Атағы = | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Білімі = [[Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті|Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті]] | Ғылыми дәрежесі = | Мамандығы = халықаралық құжаттанушы | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = | Марапаттары = }} '''Айбек Арқабайұлы Дәдебаев''' ([[1 сәуір]] [[1980 жыл]], [[Алматы]]) — Қазақстанның мемлекет қайраткері, дипломат, 2024 жылдан бастап [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігінің]] басшысы. ІІ класты кеңесші дипломатиялық дәрежесі бар<ref>https://www.inform.kz/kz/aybek-dadebaev-prezidenttin-is-baskarushysy-bolyp-tagayyndaldy_a3884186</ref><ref>https://kapital.kz/dossier/dadebayev-aybek-arkabayevich</ref>. ==Өмірбаяны== 1980 жылғы 1 сәуірде Алматы қаласында дүниеге келген. 2001 жылы Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетін «халықаралық құжаттанушы» мамандығы бойынша тәмамдаған. 2003 жылы Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетінің магистратурасын аяқтаған, магистр-аймақтанушы. Еңбек жолын 2001 жылы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті халықаралық туризм менеджменті кафедрасының оқытушысы болып бастады. 2008-2011 жылдары – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Аппаратының парламентаралық байланыстар және халықаралық ынтымақтастық бөлімінің сарапшысы, Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты Төрағасы көмекшісінің міндетін атқарушы. 2011-2013 жылдары – Қазақстан Республикасының БҰҰ-дағы Тұрақты Өкілдігінің үшінші хатшысы, атташе, Женева. 2013-2019 жылдары – Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты Төрағасының Хатшылығы меңгерушісінің орынбасары, меңгерушісі. 2019-2021 жылдары – Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесі бастығының орынбасары. 2021 жылғы 28 мамырдан бастап Қазақстан Республикасы Президенті Іс Басқарушысының орынбасары болды. 2022 жылдың 11 қаңтарынан – Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқарушысы. ҚР Президентінің сайлауынан кейін 2022 жылғы 22 қарашада Мемлекет басшысының Жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Президентінің Іс Басқармасы|ҚР Президентінің Іс Басқарушысы]] болып қайта тағайындалды. 2024 жылғы 6 ақпанда Президент Жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің]] Басшысы болып тағайындалды. ==Марапаттары== «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталған. ==Отбасы жағдайы== Үйленген,  4 баласы бар. Әкесі Арқабай Дәдебаев — араб тілінің маманы.<ref>[https://aqjolgazet.kz/143018/d-debaydy-t-lparlary Дәдебайдың тұлпарлары]</ref> Әкесінің бауыры Жанқара Дәдебаев (1948 ж. туған) — филология ғылымдарының докторы, әдебиеттанушы, жазушы, [[Қазақ ұлттық университеті]]нің бұрынғы проректоры (2001—2008).<ref>[https://centrasia.org/person2.php?st=1075282935 ДАДЕБАЕВ Жанкара Дадебаевич]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан Президенті Әкімшілігінің басшылары]] [[Санат:Қазақстан Президентінің Іс басқарушылары]] [[Санат:Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті түлектері]] 79clyba92ap3oax60fhutxh2hkt3pww 0 699093 3484234 3433980 2025-06-28T11:15:52Z Casserium 68287 3484234 wikitext text/x-wiki {{Ғалым |Есімі = Күнсұлу Закария |Шынайы есімі = |Суреті = Нуршат_Тас.jpg |Сурет ені = |Сурет тақырыбы = |Туған күні = 02.07.1967 |Туған жері = [[Қарсақпай]], {{туғанжері|Ұлытау ауданы|Ұлытау ауданында}}, [[Қарағанды облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Азаматтығы = {{байрақ|КСРО}}<br>{{байрақ|Қазақстан}} |Ғылыми аясы = биология, биотехнология, микробиология |Жұмыс орны = |Ғылыми дәрежесі = [[Академик]], [[профессор]] |Ғылыми атағы = биология ғылымдарының докторы |Альма-матер = [[Ақтөбе өңірлік университеті|Ақтөбе мемлекеттік университеті]] |Ғылыми жетекші = |Атақты шәкірттері = |Несімен белгілі = [[QazVac вакцинасы]]ның авторы |Марапаттары = |Қолтаңбасы = |Қолтаңба ені = |Сайты = |Commons = }} '''Күнсұлу Дальтонқызы Закария''' ([[1967 жыл]]ы [[2 шілде]]де туған) — биотехнология саласындағы қазақстандық ғалым, биология ғылымдарының докторы, профессор, академик, Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі. 2023-2024 жылдары [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы|Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Ұлттық ғылым академиясының]] президенті. == Білімі == 1989 жылы Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетін, 2022 жылы М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университетін бітірген. Оңтүстік Кореядағы K-Water компаниясында және Италиядағы Венеция халықаралық университетінде тағылымдамадан өтіп, оқыды. == Еңбек жолы == Еңбек жолын 1989 жылы М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университетінің Биологиялық химия кафедрасының ассистенті болып бастаған. 1989-2006 жж. бірқатар жоғары оқу орнында ғылыми және ғылыми-педагогикалық қызмет атқарды. 2006-2008 жж. – Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігі Орталық аппаратының бас маманы, бас сарапшысы. 2008-2013 жж. – «Ұлттық биотехнология орталығы» республикалық мемлекеттік кәсіпорны Ғылым департаментінің директоры. 2013-2018 жж. – «Республикалық микроорганизмдер коллекциясы» республикалық мемлекеттік кәсіпорны бас директорының ғылым жөніндегі орынбасары. 2018-2022 жж. – «Биологиялық қауіпсіздік проблемалары ғылыми-зерттеу институты» республикалық мемлекеттік кәсіпорнының бас директоры. 2022 жылдың 16 тамызы – 2023 жылдың 12 сәуірі аралығында [[QazBioPharm|«QazBioPharm» Ұлттық холдингі» АҚ]] бас директоры қызметін атқарды. 2023 жылдың 12 сәуірі – 2024 жылдың қаңтары аралығында Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы|«Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясы» КеАҚ]] басқармасының президенті болды. 2024 жылғы 22 қаңтарда Мемлекет басшысының Өкімімен Қазақстан Республикасы Президентінің ғылым және инновациялар жөніндегі кеңесшісі қызметіне тағайындалды.<ref>[https://akorda.kz/kz/kazakstan-respublikasy-prezidentinin-gylym-zhane-innovaciyalar-maseleleri-zhonindegi-kenesshisi-kunsulu-daltonkyzy-zakariya-3002618 Қазақстан Республикасы Президентінің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі Закария Күнсұлу Дальтонқызы]</ref> == Ғылымға қосқан үлесі == Ғылыми-техникалық бағдарламаларға, соның ішінде 200-ден астам ғылыми жобаға жетекшілік етті. 250-ден астам ғылыми еңбектің авторы, соның ішінде бірнеше мақаласы халықаралық дәрежедегі ғылыми журналдарда жарияланған. Патенттелген 47 өнертабыстың және 2 халықаралық патенттің авторы. Сондай-ақ өндіріске енгізілген вакциналардың, сынақ-жүйелерінің, биоөнімдердің 18 инновациялық технологиясын әзірлеген. Иммунобиологиялық препараттарды шығаратын Орталық Азиядағы бірінші толық циклді зауыттың технологиялық желісі бойынша кеңесшісі және сарапшысы. == Атақтары мен марапаттары == Биология ғылымдарының кандидаты (1995), биология ғылымдарының докторы (2002) ғылыми дәрежелері және доцент, қауымдастырылған профессор (1998), профессор (2020) ғылыми атақтары бар. Дарынды жас ғалымдарға арналған мемлекеттік стипендияның иегері (2002-2003). Әл-Фараби атындағы Ғылым және техника саласында мемлекеттік сыйлықтың лауреаты (2021). Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген өнертапқышы. «Халық алғысы» медалімен (2020), «Құрмет» орденімен (2023) марапатталған. Ұлытау облысының Құрметті азаматы (2023). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан ғалымдары]] [[Санат:Биология ғылымдарының докторлары]] 17l5qlrfx6h3k70i976t3nzj1f6fxc5 2 700124 3483944 3483712 2025-06-27T14:05:26Z Casserium 68287 /* Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары */ 3483944 wikitext text/x-wiki ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 3 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 4 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 5 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |- | 3 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 4 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998 |- | 5 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 9b1tm6rtb6c89hwxly2tqu1qgv4qw4s 3483948 3483944 2025-06-27T14:20:46Z Casserium 68287 3483948 wikitext text/x-wiki ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 3 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 4 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 5 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 1nnq2sz6iwbae1cbtqw70h53vksgknj 3483949 3483948 2025-06-27T14:21:17Z Casserium 68287 3483949 wikitext text/x-wiki ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998 |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] hgm7pso6890gj1dp1q2yfzh9mb5f6rq 3483950 3483949 2025-06-27T14:22:51Z Casserium 68287 3483950 wikitext text/x-wiki ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] nlz60ulzo2dtbyb0bzoutp6sxcxj20g 3483954 3483950 2025-06-27T14:41:22Z Casserium 68287 3483954 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысына жүктелген кейбір міндеттерді атқарып, ішкі және сыртқы саясат салаларына жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы қыркүйекте Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылып, олардың атқаратын функциялары Президенттің көмекшілері мен кеңесшілеріне бөліп берілді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 6ybiyybuw6intc2z4ek5caj2eac3qk4 3483956 3483954 2025-06-27T14:53:30Z Casserium 68287 3483956 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, ішкі және сыртқы саясат салаларына жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды. Олардың атқаратын функциялары Президенттің көмекшілеріне бөліп берілді.<ref>[]</ref> ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] g1aehecpel0opxqdi0zcq3a8he6u29z 3483958 3483956 2025-06-27T15:11:13Z Casserium 68287 3483958 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, мемлекеттік саясат салаларына жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте әкімдер мен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына жаңа өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің бірнеше салалар бойынша көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні бұрын Әкімшілік басшысының орынбасары болған кейбір тұлғалар жаңа лауазымға тағайындалды. Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып әлі ешкім тағайындалмады. == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] j1qkj6pfbfnp6a9rc67ocdqzb2xfyyk 3483959 3483958 2025-06-27T15:14:02Z Casserium 68287 3483959 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, мемлекеттік саясат салаларына жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте әкімдер мен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына жаңа өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің бірнеше салалар бойынша көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып әлі ешкім тағайындалмады. == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] t0vsobspm8ia8v5fvgw14l8nvy7txlp 3483960 3483959 2025-06-27T15:14:16Z Casserium 68287 3483960 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, мемлекеттік саясат салаларына жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте әкімдер мен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына жаңа өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] dw5pcwznkwlr1gqu9lujz0wcfvqklr8 3483961 3483960 2025-06-27T15:16:19Z Casserium 68287 /* Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары */ 3483961 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, мемлекеттік саясат салаларына жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте әкімдер мен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына жаңа өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің салаларға жауапты көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып әлі ешкім тағайындалмады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 4cu3360scehtqn7viz7qo3wf7zl5y3i 3483962 3483961 2025-06-27T15:23:18Z Casserium 68287 /* Президент көмекшілері (2023—) */ 3483962 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, мемлекеттік саясат салаларына жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте әкімдер мен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына жаңа өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің салаларға жауапты көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || қызметте |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 1k4jr79rlzm1am8f1cfrg9nl7pdjgc5 3483963 3483962 2025-06-27T15:25:48Z Casserium 68287 3483963 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, мемлекеттік саясат салаларына жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте әкімдер мен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына жаңа өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің салаларға жауапты көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || қызметте |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || қызметте |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 1dmmmwdnh97ktl28rqtafeup1e06352 3483968 3483963 2025-06-27T15:44:12Z Casserium 68287 3483968 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің салаларға жауапты көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || қызметте |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || қызметте |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] r92o0h0srwyjjexfku82dgem8090rve 3483971 3483968 2025-06-27T15:50:10Z Casserium 68287 /* Президент көмекшілері (2023—) */ 3483971 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің салаларға жауапты көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || қызметте |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || қызметте |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || қызметте |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || қызметте |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || қызметте |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] iv7pkz87ants4kdys929e036cutwrw8 3483972 3483971 2025-06-27T15:57:31Z Casserium 68287 /* Президент көмекшілері (2023—) */ 3483972 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары — Президенттің баспасөз хатшылары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің салаларға жауапты көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі 2,5 жылдан кейін ғана тағайындалды. Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 7q5n5wqehc8smkop8qirlqgp9oh3yy5 3483973 3483972 2025-06-27T16:00:36Z Casserium 68287 /* Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары */ 3483973 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің салаларға жауапты көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі 2,5 жылдан кейін ғана тағайындалды. Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 6l4m4acchi4bcjqurwu4re2hx7izmtk 3484006 3483973 2025-06-27T16:40:54Z Casserium 68287 /* Президент көмекшілері (2023—) */ 3484006 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің салаларға жауапты көмекшілері енгізілді: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] pwa1viyxvbrnniog8t06etn4teqq0nq 3484093 3484006 2025-06-27T21:27:10Z Casserium 68287 /* Президент көмекшілері (2023—) */ 3484093 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] lnxi8qtj686pr1vd55iybwk8jfai7q2 3484094 3484093 2025-06-27T21:28:46Z Casserium 68287 /* Президент көмекшілері (2023—) */ 3484094 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | 2 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] iuq4kjt7c3jhi8xff5y5kgy6sh1nr6m 3484095 3484094 2025-06-27T21:38:59Z Casserium 68287 /* Президент Әкімшілігі басшысының басқа орынбасарлары */ 3484095 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының басқа орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | 2 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 03j5c5dekurjit72ukgs06ccxp34jqm 3484096 3484095 2025-06-27T21:40:42Z Casserium 68287 3484096 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының басқа орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | 2 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 9qhe8a9dctsrp60yul8od3ao2h9ligr 3484097 3484096 2025-06-27T21:41:05Z Casserium 68287 3484097 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || сәуір 2004 || наурыз 2005 |- | қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының басқа орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | 2 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 3qecgxrzorwxls7604zfpsbxyg37wf2 3484098 3484097 2025-06-27T21:44:59Z Casserium 68287 3484098 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 17 сәуір 2004 || 5 наурыз 2005 |- | 30 қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының басқа орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | 2 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] dmgw5zojx13f4jadq2vnjtqwq76h1bq 3484099 3484098 2025-06-27T21:51:29Z Casserium 68287 /* Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары */ 3484099 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 17 сәуір 2004 || 5 наурыз 2005 |- | 30 қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || 30 қаңтар 2002 || 16 маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 16 маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 15 маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының басқа орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | 2 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 7g88jxdidt8f0evrvcavx45esirfm0f 3484100 3484099 2025-06-27T22:07:58Z Casserium 68287 Беттің барлық мағлұматын алып тастады 3484100 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 3484225 3484100 2025-06-28T11:04:44Z Casserium 68287 3484225 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |} r19q4aiq7b0kx5k0oxxz4tnikkyappx 3484228 3484225 2025-06-28T11:08:08Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484228 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |} hhhsdu0lp1sikje9ly0j5127pj8julp 3484231 3484228 2025-06-28T11:12:16Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484231 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamawbayev (2023-05-24).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |} qg05jn2x7n9ux3fu1agj35y7m3s12au 3484232 3484231 2025-06-28T11:14:20Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484232 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновациялар мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamawbayev (2023-05-24).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |} f64retyusjjh9uuknd6ze6t07n7vam2 3484235 3484232 2025-06-28T11:16:53Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484235 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Нуршат_Тас.jpg|99px]] || [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Дальтонқызы Закария]]<br>{{small|(1967 туған)}} || 22 қаңтар 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamawbayev (2023-05-24).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |} kguiecj4wbstqldicewo74s7zm2en39 3484238 3484235 2025-06-28T11:19:20Z Casserium 68287 3484238 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Bolat Aqsolaqov (P060844-387028) (cropped).jpg|99px]] || [[Болат Оралұлы Ақшолақов|Болат Ақшолақов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 4 сәуір 2023 || 13 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Erulan Jamawbayev (2023-05-24).jpg|99px]] || [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]]<br>{{small|(1978 туған)}} || || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Нуршат_Тас.jpg|99px]] || [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Дальтонқызы Закария]]<br>{{small|(1967 туған)}} || 22 қаңтар 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamawbayev (2023-05-24).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |} i4314eelu1d0cfutx4ir5a9riqms2oc 3484240 3484238 2025-06-28T11:23:07Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484240 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Bolat Aqsolaqov (P060844-387028) (cropped).jpg|99px]] || [[Болат Оралұлы Ақшолақов|Болат Ақшолақов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 4 сәуір 2023 || 13 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Magzum Mirzagaliev (2020-07-17) (cropped).jpg|99px]] || [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Нуршат_Тас.jpg|99px]] || [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]]<br>{{small|(1967 туған)}} || 22 қаңтар 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamawbayev (2023-05-24).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 8 маусым 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' || '''қызметте''' |} fjtjp5842wme7o45aylhjm394y8792u 3484243 3484240 2025-06-28T11:28:55Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484243 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Bolat Aqsolaqov (P060844-387028) (cropped).jpg|99px]] || [[Болат Оралұлы Ақшолақов|Болат Ақшолақов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 4 сәуір 2023 || 13 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Magzum Mirzagaliev (2020-07-17) (cropped).jpg|99px]] || [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Нуршат_Тас.jpg|99px]] || [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]]<br>{{small|(1967 туған)}} || 22 қаңтар 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamawbayev (2023-05-24).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 8 маусым 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]]<br>{{small|(1979 туған)}} || || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Relations of Kazakhstan and Russia (2019-04-03) 02 (Berik Uali cropped).jpg|99px]] || [[Берік Уәли]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 12 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} bvd9jmgm9wmdt3jh0gnog204v19zjy5 3484244 3484243 2025-06-28T11:33:27Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484244 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Bolat Aqsolaqov (P060844-387028) (cropped).jpg|99px]] || [[Болат Оралұлы Ақшолақов|Болат Ақшолақов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 4 сәуір 2023 || 13 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Magzum Mirzagaliev (2020-07-17) (cropped).jpg|99px]] || [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Нуршат_Тас.jpg|99px]] || [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]]<br>{{small|(1967 туған)}} || 22 қаңтар 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamawbayev (2023-05-24).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 8 маусым 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 8 сәуір 2019 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 27 сәуір 2022 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Relations of Kazakhstan and Russia (2019-04-03) 02 (Berik Uali cropped).jpg|99px]] || [[Берік Уәли]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 12 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} 662wjua9qsicpsndeq5keny7riz87wm 3484246 3484244 2025-06-28T11:36:08Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484246 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Bolat Aqsolaqov (P060844-387028) (cropped).jpg|99px]] || [[Болат Оралұлы Ақшолақов|Болат Ақшолақов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 4 сәуір 2023 || 13 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Magzum Mirzagaliev (2020-07-17) (cropped).jpg|99px]] || [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Нуршат_Тас.jpg|99px]] || [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]]<br>{{small|(1967 туған)}} || 22 қаңтар 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamaubaev (P060446-137712, cropped).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 8 маусым 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 8 сәуір 2019 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 27 сәуір 2022 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Relations of Kazakhstan and Russia (2019-04-03) 02 (Berik Uali cropped).jpg|99px]] || [[Берік Уәли]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 12 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} cg65zwz9uzk4zs1w64z7ymeoxgzar4s 3484247 3484246 2025-06-28T11:37:52Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484247 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Bolat Aqsolaqov (P060844-387028) (cropped).jpg|99px]] || [[Болат Оралұлы Ақшолақов|Болат Ақшолақов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 4 сәуір 2023 || 13 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Magzum Mirzagaliev (2020-07-17) (cropped).jpg|99px]] || [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Нуршат_Тас.jpg|99px]] || [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]]<br>{{small|(1967 туған)}} || 22 қаңтар 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamaubaev (P060446-137712, cropped).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 8 маусым 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Бауыржан Жумаханулы Омаров.jpg|99px]] || [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 8 сәуір 2019 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 27 сәуір 2022 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Relations of Kazakhstan and Russia (2019-04-03) 02 (Berik Uali cropped).jpg|99px]] || [[Берік Уәли]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 12 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} swh7j0wwhthzbc913kc9rhiuduzaa77 3484249 3484247 2025-06-28T11:49:27Z Casserium 68287 /* Президент кеңесшілері (2023—) */ 3484249 wikitext text/x-wiki == Президент кеңесшілері (2023—) == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің энергетика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Bolat Aqsolaqov (P060844-387028) (cropped).jpg|99px]] || [[Болат Оралұлы Ақшолақов|Болат Ақшолақов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 4 сәуір 2023 || 13 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Magzum Mirzagaliev (2020-07-17) (cropped).jpg|99px]] || [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Нуршат_Тас.jpg|99px]] || [[Күнсұлу Дальтонқызы Закария|Күнсұлу Закария]]<br>{{small|(1967 туған)}} || 22 қаңтар 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономика мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Erulan Jamaubaev (P060446-137712, cropped).jpg|99px]] || [[Ерұлан Кенжебекұлы Жамаубаев|Ерұлан Жамаубаев]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 20 мамыр 2024 || 17 ақпан 2025 |- | colspan="8"|'''Президенттің цифрландыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Esekeyev_Quanyshbek.jpg|99px]] || [[Қуанышбек Бақытбекұлы Есекеев|Қуанышбек Есекеев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 10 маусым 2024 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің логистика және көлік мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әсел Жұбанышқызы Жанасова|Әсел Жанасова]]<br>{{small|(1987 туған)}} || 8 маусым 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің ұйымдастыру мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экология мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Zülfia Süleimenova 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] || [[Зүлфия Болатқызы Сүлейменова|Зүлфия Сүлейменова]]<br>{{small|(1990 туған)}} || 21 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Бауыржан Жумаханулы Омаров.jpg|99px]] || [[Бауыржан Жұмаханұлы Омаров|Бауыржан Омаров]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 8 сәуір 2019 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Мәлік Нұржанұлы Отарбаев|Мәлік Отарбаев]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 27 сәуір 2022 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің мәселелері жөніндегі кеңесшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Relations of Kazakhstan and Russia (2019-04-03) 02 (Berik Uali cropped).jpg|99px]] || [[Берік Уәли]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 12 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 17 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} c6w98kktknnryluw9jrlam34lrc4jee 0 709117 3484087 3343310 2025-06-27T20:15:41Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484087 wikitext text/x-wiki {{Жеңіл атлетші |есімі = Надежда Васильевна Дубовицкая |шынайы есімі = |суреті = Nadezhda Dubovitskaya at 2022 Belgrade World Athletics Indoor Championships.jpg |сурет ені = |сурет тақырыбы = |толық есімі = |туған кездегі есімі = |лақап аты = |азаматтығы = {{KAZ}} |клубы = Altay Athletics |туған күні = 12.3.1998 |туған жері = {{туғанжері|Семей|Семейде}}, [[Абай облысы|Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қазақстан]] |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |мансап жылдары = |бапкерлері = Михаил Фролов |бойы = 178 |салмағы = 60 |50м = |60м = |100м = |200м = |300м = |400м = |500м = |600м = |800м = |1000м = |1500м = |1миль = |2000м = |3000м = |5000м = |5км = |10000м = |10км = |6миль = |15км = |20000м = |20км = |жарты марафон = |25000м = |25км = |30000м = |30км = |марафон = |50км = |100км = |100миль = |тәулік = |1сағат = |6сағат = |12сағат = |80мбж = |100мбж = |110мбж = |200мбж = |300мбж = |400мбж = |2000мкж = |3000мкж = |биіктік = 2,00 м (2021) |сырық = |ұзындық = |үштік = |ядро = |диск = |найза = |шарбалға = |бессайыс = |жетісайыс = |сегізсайыс = |онсайыс = |50мғ = |60мғ = |100мғ = |200мғ = |300мғ = |400мғ = |500мғ = |600мғ = |800мғ = |1000мғ = |1500мғ = |1мильғ = |2000мғ = |3000мғ = |2мильғ = |5000мғ = |50мбжғ = |55мбжғ = |60мбжғ = |100мбжғ = |110мбжғ = |300мбжғ = |2000мкжғ = |3000мкжғ = |биіктікғ = 1,98 м (2022) |ұзындықғ = |үштікғ = |ядроғ = |дискғ = |найзағ = |шарбалғағ = |бессайысғ = |жетісайысғ = |сегізсайысғ = |1мильж = |3000мж = |5000мж = |10000мж = |10кмж = |15кмж = |20000мж = |20кмж = |30000мж = |30кмж = |35кмж = |50000мж = |50кмж = |50мильж = |100кмж = |1000мжғ = |1мильжғ = |3000мжғ = |5000мжғ = |10000мжғ = |марапаттары = [[Қазақстан Республикасының халықаралық дәрежедегі спорт шебері]] |медальдары = {{турнир|[[Жеңіл атлетикадан жабық ғимараттағы әлем чемпионаты|Жабық ғимараттағы әлем чемпионаты]]}} {{медаль|Қола|[[2022 жылғы жабық ғимараттағы жеңіл атлетикадан әлем чемпионаты|Белград 2022]]|биіктікке секіру}} {{турнир|[[Азия ойындары]]}} {{медаль|Қола|[[Жазғы Азия ойындары 2018|Джакарта 2018]]|биіктікке секіру}} {{турнир|[[Жеңіл атлетикадан Азия чемпионаты|Азия чемпионаты]]}} {{медаль|Күміс|[[2019 жылғы жеңіл атлетикадан Азия чемпионаты|Доха 2019]]|биіктікке секіру}} {{турнир|[[Жеңіл атлетикадан жабық ғимараттағы Азия чемпионаты|Жабық ғимараттағы Азия чемпионаты]]}} {{медаль|Алтын|[[2023 жылғы жабық ғимараттағы Азия атлетикадан әлем чемпионаты|Астана 2023]]|биіктікке секіру}} {{медаль|Қола|[[2018 жылғы жабық ғимараттағы Азия атлетикадан әлем чемпионаты|Тегеран 2018]]|биіктікке секіру}} |ортаққор = }} {{Медальдар | ені = 270px | суреті = | медальдар = {{ОО-спорт | Әйелдер [[Жеңіл атлетика|жеңіл атлетикасы]]}} {{турнир|[[Жеңіл атлетикадан жабық ғимараттағы әлем чемпионаты|Жабық ғимараттағы әлем чемпионаты]]}} {{медаль|Қола|[[2022 жылғы жабық ғимараттағы жеңіл атлетикадан әлем чемпионаты|Белград 2022]]|биіктікке секіру}} {{турнир|[[Азия ойындары]]}} {{медаль|Қола|[[Жазғы Азия ойындары 2018|Джакарта 2018]]|биіктікке секіру}} {{турнир|[[Жеңіл атлетикадан Азия чемпионаты|Азия чемпионаты]]}} {{медаль|Күміс|[[2019 жылғы жеңіл атлетикадан Азия чемпионаты|Доха 2019]]|биіктікке секіру}} {{турнир|[[Жеңіл атлетикадан жабық ғимараттағы Азия чемпионаты|Жабық ғимараттағы Азия чемпионаты]]}} {{медаль|Алтын|[[2023 жылғы жабық ғимараттағы Азия атлетикадан әлем чемпионаты|Астана 2023]]|биіктікке секіру}} {{медаль|Қола|[[2018 жылғы жабық ғимараттағы Азия атлетикадан әлем чемпионаты|Тегеран 2018]]|биіктікке секіру}} }} '''Надежда Васильевна Дубовицкая''' ([[12 наурыз]] [[1998 жыл|1998]], [[Семей]], [[Абай облысы|Шығыс Қазақстан облысы]], [[Қазақстан]]) — [[Биіктікке секіру|биіктікке секіруге]] маманданған қазақстандық жеңіл атлетші. Жабық ғимараттағы әлем чемпионатының, [[Азия ойындары|Азия ойындарының]], жазғы Азия чемпионатының және жабық ғимараттағы Азия чемпионатының жүлдегері. Биіктікке секіру бойынша Азия рекордшысы (ашық стадиондарда да, жабық ғимараттарда да). [[Қазақстан Республикасының халықаралық дәрежедегі спорт шебері]]. == Өмірбаяны == 1998 жылы 12 наурызда [[Семей]] қаласында дүниеге келген. Ол жергілікті №2 олимпиадалық резервтегі мамандандырылған балалар-жасөспірімдер спорт мектебінде оқыды. Көп жылдар бойы Иван Сергеевич Хижняков пен Елена Леонидовна Хижнякова жаттықтырушысы болды. Содан кейін Дубовицкая КСРО рекордсмені Михаил Фроловтың басшылығына келді<ref>[https://qazathletics.kz/kz/qr-quramasy/qazaqstan-respblikasynyn-ulttyq-qurama-komandasy/sekіrý/nadezhda-dubovickaya Н.В. Дубовицкая]{{Deadlink|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} «Қазақстан Республикасының Жеңіл атлетика федерациясы» РҚБ</ref>. Надежда Altay Athletics тобының намысын қорғайды. Халықаралық деңгейде жастайынан өнер көрсете бастады. 2016 жылы жеңіл атлетикадан жасөспірімдер арасындағы [[2016 жылғы жеңіл атлетикадан жасөспірімдер арасындағы әлем чемпионаты|әлем чемпионатына]] қатысты. 2017 жылы [[2017 жылғы жеңіл атлетикадан Азия чемпионаты|Азия чемпионатына]] қатысып, 6-орынға ие болды. 2018 жылы жабық ғимараттағы Азия чемпионатында және [[Жазғы Азия ойындары 2018|Азия ойындарында]] қола жүлдеге ие болып, ірі жарыстарда алғашқы медальдарын жеңіп алды. 2021 жылы 8 маусымда биіктікке секіруден Азия рекордын орнатты. Рекордтық әрекетте Надежда Дубовицкая 2,00 м биіктікті бағындырып, [[Марина Александровна Аитова|Марина Айтованың]] нәтижесінен 1 см-ге асып түсті. Дубовицкая [[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|Токиода өткен жазғы Олимпиада ойындарына]] қатысты. 2022 жылдың 19 наурызында жабық ғимараттағы әлем чемпионатында 1,98 м көрсеткішті бағындырды, бұл қысқы чемпионаттардағы жаңа Азия рекорды және Қазақстан үшін рекорд болды. Сондай-ақ бұл секіріс оған Белградта өткен қысқы әлем чемпионатында «қола» алуға мүмкіндік берді<ref>{{Cite web|url=https://olympic.kz/kk/article/26266|title=ТАРИХИ МЕДАЛЬ: НАДЕЖДА ДУБОВИЦКАЯ ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫНЫҢ ҚОЛА ЖҮЛДЕСІНЕ ИЕ БОЛДЫ|website=olympic.kz|access-date=2022-03-19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://dknews.kz/kz/alem-zhanalyktary/225975-nadezhda-dubovickaya-zhenisin-kazakstanga-arnady|title=Надежда Дубовицкая жеңісін Қазақстанға арнады|website=dknews.kz|access-date=2022-03-20}}</ref>. [[2023 жылғы жабық ғимараттағы Азия чемпионаты|Жабық ғимараттағы Азия чемпионатының]] жеңімпазы ([[Астана]], 2023). [[2023 жылғы жеңіл атлетикадан әлем чемпионаты|Жеңіл атлетикадан әлем чемпионатының]] финалисті ([[Будапешт]], 2023)<ref>{{Cite web|url=https://aikyn.kz/254712/nadezhda-dubovickaya--lem-chempionatynyn--finalyna-shyk-ty|title=Надежда Дубовицкая әлем чемпионатының финалына шықты|website=aikyn.kz|access-date=2023-08-25}}</ref>. == Сілтеме == * [https://worldathletics.org/athletes/kazakhstan/nadezhda-dubovitskaya-14646807 Надежда Дубовицкая] — «Worldathletics» сайтында {{ref-en}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алфавит бойынша жеңіл атлеттер]] [[Санат:Қазақстанның халықаралық дәрежедегі спорт шеберлері]] [[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлеттер]] [[Санат:Қазақстанның биіктікке секірушілері]] b1afkwb1qvrjiu9mcl58x8naj0jwppo 0 720111 3484144 3410903 2025-06-28T04:03:40Z Мағыпар 100137 3484144 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833<ref>{{cite web | url=https://wyandotte-nation.org/culture/our-history/ | title=History }}</ref> |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343<ref>[https://fnp-ppn.aadnc-aandc.gc.ca/fnp/Main/Search/FNRegPopulation.aspx?BAND_NUMBER=50&lang=eng Nation Huronne Wendat:Registered Population]</ref> |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау.<ref>https://kineshma.net/Huron-9825{{Deadlink|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды.<ref>https://travel-journal.ru/ethno/31/627/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] mhotxxv8k5m6izcwy5qr75b67oxd9g8 3484145 3484144 2025-06-28T04:10:00Z Мағыпар 100137 3484145 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343<ref>[https://fnp-ppn.aadnc-aandc.gc.ca/fnp/Main/Search/FNRegPopulation.aspx?BAND_NUMBER=50&lang=eng Nation Huronne Wendat:Registered Population]</ref> |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау.<ref>https://kineshma.net/Huron-9825{{Deadlink|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды.<ref>https://travel-journal.ru/ethno/31/627/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] 5tp2izrcopq7x7n0rh5xkyw71l66y96 3484146 3484145 2025-06-28T04:10:17Z Мағыпар 100137 3484146 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау.<ref>https://kineshma.net/Huron-9825{{Deadlink|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды.<ref>https://travel-journal.ru/ethno/31/627/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] 2jhb9x00vdt8p9juj6dry5dowdxs45b 3484147 3484146 2025-06-28T04:11:40Z Мағыпар 100137 /* Тілі */ нақтылау 3484147 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау.<ref>https://kineshma.net/Huron-9825{{Deadlink|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды.<ref>https://travel-journal.ru/ethno/31/627/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] eesghkzc8ifrnc2bigdq5besoy5cl2d 3484148 3484147 2025-06-28T04:12:24Z Мағыпар 100137 /* Діні */ 3484148 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды.<ref>https://travel-journal.ru/ethno/31/627/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] 18deadaod82mc13zor7f2371hpz65j0 3484149 3484148 2025-06-28T04:13:48Z Мағыпар 100137 /* Діні */ нақтылау 3484149 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref {{citeweb|url=https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B|title=Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды.<ref>https://travel-journal.ru/ethno/31/627/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] pq7e5i8o4feuy6l9zb2j8ycl3qxzvjy 3484150 3484149 2025-06-28T04:15:01Z Мағыпар 100137 /* Діні */ 3484150 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>{{citeweb|url=https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B|title=Гурондар||author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды.<ref>https://travel-journal.ru/ethno/31/627/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] 9b8a4pnqoyq8ax4la485k0b17ql3q1g 3484151 3484150 2025-06-28T04:15:26Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ 3484151 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>{{citeweb|url=https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B|title=Гурондар||author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды. == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] foy0it1pu47ghyd3bsnv1574a4gblay 3484152 3484151 2025-06-28T04:19:03Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі */ нақтылау 3484152 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>{{citeweb|url=https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B|title=Гурондар||author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды. == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO|title=Әлем халықтары/Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды.<ref>https://holy-matriarchy.livejournal.com/503195.html</ref> Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] po05pcv5kx57opsgi0mzas2wrdjmyky 3484153 3484152 2025-06-28T04:19:53Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ 3484153 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>{{citeweb|url=https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B|title=Гурондар||author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды. == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO|title=Әлем халықтары/Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды. Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] r0m1en5hjalv7o9vdchivyet0vcqzs0 3484154 3484153 2025-06-28T04:21:30Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ нақтылау 3484154 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>{{citeweb|url=https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B|title=Гурондар||author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды. == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO|title=Әлем халықтары/Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды. Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>{{citeweb|url=http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018|title=Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] gt91kvkxu6j80qvfd5i8ybbsam03kc5 3484155 3484154 2025-06-28T04:32:32Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ 3484155 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>{{citeweb|url=https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B|title=Гурондар||author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды. == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO|title=Әлем халықтары/Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды. Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>{{citeweb|url=http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018|title=Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>{{citeweb|url=https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html|title=Гурон халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] btb63s63043rwrgwo42mfcvvufkcppk 3484157 3484155 2025-06-28T04:37:02Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ сурет қою 3484157 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Гурондар |төл атауы = Вендат |сурет =Groupe Huron-Wendat Wendake 1880.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 6833 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 4343 |түсініктемелер2 = |тілдері = [[ағылшын тілі]], [[француз тілі]], [[гурон тілі]] |діні = [[анимизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Гурондар''' (өз атауы — ''вендат'') — [[Солтүстік Америка]]дағы ирокез тобындағы үндіс халықтарының бірі. Олар [[Канада]]ның оңтүстік-шығысында (Лоретт (Вендайк) резервациясы) және [[Америка Құрама Штаттары |АҚШ]]-та (Канзас, Оклахома және Мичиган штаттарындағы резерваттар) тұрады. == Тілі == Олар Канадада [[француз тілі]]нде, ал АҚШ-та [[ағылшын тілі]]нде сөйлейді. [[Гурон тілі]]нің соңғы тасымалдаушы 1960 жылы қайтыс болды, қазір резерваттардағы мектептерде оқытылады. Жазуы [[латын әліпбиі]]не негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1936292?ysclid=lpwcuf2iga884700345|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Олар рухтар тірі немесе жансыз кез келген нәрседе бар деп сенген [[анимизм|анимистер]] болды. Олардың бірқатар рәсімдері болды, соның ішінде күн құдайына табынумен байланысты тұтқындарды азаптау. ХХ-ғасырдан бастап [[католицизм]].<ref>{{citeweb|url=https://megabook.ru/article/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B|title=Гурондар||author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == 17 ғасырдың басында олар Гурон көлдері мен Онтарио көлдері арасындағы аумақты алып, Джорджиан шығанағы мен Симко көлі арасында шоғырланған 20-30 мың адамнан тұратын бес тайпадан тұратын одақ құрады. 17 ғасырдың басынан гурондар аң терісі саудасымен айналысып, француз аң терісін сатып алушылар мен алгонкиндер арасында делдал болды. Сол кезеңдегі [[эпидемия]] Гурон халқын 10 000 адамға дейін азайтты. Көптеген гурондар ирокездер араласып ассимиляцияцияланды. Кішкентай бөлігі көрші петундармен Ұлы көлдер аймағына қоныс аударған Вайендат тайпасына (гурон деп те аталады) біріктірілді. 19 ғасырда олар Оклахоманың солтүстік-шығысына көшірілді. Гурондардың бір бөлігі иезуит миссионерлерінің көмегімен Лорет резервациясына қоныстандырылды. Лорет гурондары өздерінің дәстүрлі өмір салтын сақтап қалды. == Кәсібі == Дәстүрлі мәдениет Солтүстік Американың солтүстік-шығысындағы үндістерге тән. Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын [[егіншілік]] (жүгері, бұршақ, асқабақ) және [[балық аулау]] (бекіре, шортан, форель), тасбақалар мен ұлуларды аулау, қосалқы кәсіптерге аңшылық пен [[терушілік]] жатады.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=GURO|title=Әлем халықтары/Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == [[Сурет:Iroquoian Village, Ontario, Canada36.JPG|нобай|оңға|200px|Гурондардың үлкен үйінің интерьері]] Гурондар жануарлардың (тасбақа, қасқыр, аю, құндыз, бұғы, сұңқар, кірпі, жылан) атымен аталған 8 матрилиндік тотемдік руға бөлінді. Неке матрилокальды. Бірнеше шағын отбасылар коммуналдық ұзын үйде тұрып, ортақ шаруашылық жүргізді. Жергiлiктi ру бөлiмшелерiн ауылдық кеңестердiң мүшелерi болған ең ықпалды тектiлерден шыққан қарапайым және әскери көсемдер басқарды. Рулық көсемдер кеңесі мен тайпалық одақ кеңесі болды. Дәстүрлі Гурон ауылында әдетте әйелдер мен балаларды қосқанда 250-ден 300-ге дейін тұрғын болды. Әр ауылда 60-тан аспайтын жауынгер тұрды - қалғандары тек қана бейбіт саудамен айналысып, азық-түлікпен айналысты. Гуронның тұрғын үйлері ені 12 метр және биіктігі 8 м болатын өте кең ғимараттар болды. Құрылысқа қылқан жапырақты ағаштардан, қарағаштан жасалған материал кірді. Ғимараттардың қабырғалары әртүрлі материалдардың ұштарын біріктіретін көлденең және тік қалқалармен біріктірілген. Пішіні арка фигуралар түрінде болды.<ref>{{citeweb|url=http://srednyvek.ru/gurony/?ysclid=lpwcyvg7d5144703018|title=Гурондар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> Жүгері, бұршақ және асқабақ, бұл аймақтың көптеген байырғы тайпалары үшін негізгі тағам болды. Қазіргі тағамдары заманауи стандарттар бойынша өте пайдалы сол кездегі гурондарға тән табиғи ингредиенттерден тұрады. Бұл тағамдар Солтүстік Американың осы бөлігінде кездесетін аң етінің кез келген түрін, сондай-ақ жидектер мен балықты қамтиды. Сондай-ақ ерте еуропалық қоныстанушылар бұл аймақты алғаш рет отарлап алғаннан кейін пайда болған кейбір нан тағамдары кіреді.<ref>{{citeweb|url=https://stranatur.ru/the-huron-native-american-cultures.html|title=Гурон халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Америка халықтары}} [[Санат:Солтүстік Америка үндістері]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] [[Санат:АҚШ этникалық топтары]] 902rzrpbqsutx5tmlbs700ev0p7mp09 14 739755 3483998 3340789 2025-06-27T16:36:58Z Muzaffar Turgunov 120280 [[Уикипедия:Гаджеттер/Санат шебері|Санат шебері]]: [[Санат:Елдер бойынша Азия қоғамы]] → [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] 3483998 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Society of Japan}} {{Портал|Жапония}} [[Санат:Жапония]] [[Санат:Елдер бойынша қоғам]] [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] qonu9mcxyt2gezqawbzp1rir9vrs7wf 14 739756 3483996 3340790 2025-06-27T16:36:56Z Muzaffar Turgunov 120280 Muzaffar Turgunov [[Санат:Елдер бойынша Азия қоғамы]] бетін [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] бетіне жылжытты: қателік ([[Уикипедия:Гаджеттер/Санат шебері|Санат шебері]] арқылы) 3340790 wikitext text/x-wiki [[Санат:Азия қоғамы]] [[Санат:Азия елдері бойынша санаттар]] [[Санат:Елдер және құрлықтар бойынша қоғам]] er85evecer3a581t6lxof6ldt18d75n 0 741948 3484088 3357593 2025-06-27T20:16:33Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484088 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=маусым 2024}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> '''Надежда Викторовна Троян''' ({{Lang-be|Надзея Віктараўна Траян}}; 24 қазан 1921 ж. – 7 қыркүйек 2011 ж.) — кеңестік беларусь барлаушысы, партизан бөлімшесінде медбике болған. Ол Вильгельм Кубеге қастандық жасаудағы рөлімен танымал, сол қауіпті тапсырманы іске асырғандары үшін ол және оның әріптестері 1943 жылы 29 қазанда [[Кеңес Одағының Батыры]] атағын алды<ref>Сакайда, Генри (20 апреля 2012 г.). ''Героини Советского Союза 1941–45 гг'' . Издательство «Блумсбери». ISBN <bdi>9781780966922</bdi>.</ref>. == Ерте өмірі == Надежда Троян 1921 жылы 24 қазанда қазіргі Беларуссияның Витебск губерниясының құрамындағы Дрисса ауылында жұмысшы белорус отбасында дүниеге келген. Оның отбасы Кеңес Одағының әртүрлі бөліктерінде, соның ішінде Шешенстан мен Сібірге жиі көшіп қонып жүрген. Мектептің он сыныбын жақсы көрсеткішпен бітіргеннен кейін ол Мәскеу медициналық институтына оқуға түседі, бірақ отбасы Минск қаласына көшкен соң Минск медициналық институтына ауысады<ref name=":0">http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=658</ref><ref name=":1">http://professiya-vrach.ru/article/nadezhda-viktorovna-troyan-khirurg-i-partizan/</ref>. == Екінші дүниежүзілік соғыс == 1941 жылы Германия Кеңес Одағына басып кіргеннен кейін неміс әскері Троянның туған қаласын тез бақылауға алды және ол [[Вермахт]] казармаларын тазалауға мәжбүр болды. Кейінірек ол асханашы қызметіне тағайындалды және бірнеше әскери тұтқындармен бірге жұмыс істеді. Ол өз ауласынан оккупацияға қарсы брошюраны тауып, бірнеше көшірмесін таратты, бірақ оның отбасы Смолевичиге көшкеннен кейін, ол өзі жұмыс істеген ауруханадағы медбике әріптесі Нюра Косаревская партизандар тобына көмектескенін біліп, қарсылық қозғалысына көбірек араласты. Ақырында Троян Косаревскаяның сеніміне ие болды, және ол неміс тілін жақсы білетіндіктен аудармашы болып партизандық бөлімшеге көмектесті. Ол Вермахт сарбаздарына бағытталған неміс тілінде жазылған парақшаларды шығара бастады, содан кейін оларды неміс әскерлеріне сатылатын азық-түлік контейнерлерінің түбіне жасырды және неміс офицері оны Минскіге апарған сайын Минск қарсыласуына қару-жарақ пен керек-жарақтарды контрабандалық жолмен тасып жүрді. Кейінірек 1942 жылдың жазында немістер оған күдікпен қарай бастады, сондықтан оны болжамды партизандардың жаппай атуын бақылауға мәжбүр етті. Осыдан кейін ол Смолевичиден қашып, «Дядя Коля» партизан бөлімінде медбике болып жұмыс істей бастады. Содан кейін ол пойыздарды рельстен шығарып, неміс техникасын жойып, кеңес тұтқындарының қашып кетуіне көмектесетін 5-ші бөлімшеге тағайындалды<ref name=":2">Джанина, Коттам (1998).Женщины на войне и сопротивлении: избранные биографии советских женщин-солдат. Ньюберипорт, Массачусетс: Focus Publishing/R. Pullins Co.</ref><ref>Шкадов, Иван, ред. (1988). Герой Советского Союза II, Любовь - Ящук . Москва: Воениздат . <nowiki>ISBN 5203005362</nowiki>. OCLC  312615596</ref>. 1943 жылдың көктемінде троянға қауіпті тапсырма берілді — СС-тің жоғары шенді мүшесі және фашистік оккупацияланған Белоруссияның генерал-комиссары Вильгельм Кубеге қастандық жасау үшін біреуді табу міндеті жүктелді. Ақырында Троян Елена Мазаник есімді жас әйелді табады, ол Кубенің үйінде қызметші болып жұмыс істейтін және басқа партизан Валентина Щуцкойдың сіңілісі болатын. Мазаник алғашында Троянға сенуге қатты қорқады, бірақ Мазаниктің әпкесі бомбаны беретін кісінің Мария Осипова екенін растағаннан кейін, Мазаник жеңілдеп, жоспарға келіседі. Мазаник бомбаны орналастырады, өлтіру жоспарланғандай іске асады; 1943 жылы 29 қазанда Троянмен қоса, команданың үш мүшесіне де [[Кеңес Одағының Батыры]] атағы берілді. Троян соғыстың соңына дейін қарсылық шараларына қатысуды жалғастырды<ref name=":1" /><ref name=":2" />. == Кейінгі өмірі == Соғыс аяқталғаннан кейін Троян 1947 жылы Мәскеудегі медициналық институтты бітіріп, хирург мамандығын иеленеді. Ол 1962 жылы кандидаттық диссертациясын қорғағаннан кейін медицина ғылымдарының кандидаты атанды, одан кейін КСРО Денсаулық сақтау орталық ғылыми-зерттеу институтында Денсаулық сақтау министрлігінде жұмыс істеді, соңында бағдарламаның директоры болды. Оның ұлы Алексей жүрек-қан тамырлары хирургы болды. Надежда Викторовна Троян 2011 жылы 7 қыркүйекте 89 жасында [[Мәскеу|Мәскеуде]] қайтыс болды<ref name=":0" /><ref>http://www.warmuseum.by/index.php/yubilyary/536-geroj-sovetskogo-soyuza-troyan-nadezhda-viktorovna {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180504225528/http://www.warmuseum.by/index.php/yubilyary/536-geroj-sovetskogo-soyuza-troyan-nadezhda-viktorovna |date=2018-05-04 }}</ref>. == Дереккөздер == [[Санат:Ленин орденінің иегерлері]] [[Санат:Кеңес Одағының батырлары]] ss22uvfoownp867v5yv30zsdhl92crz 0 744089 3483856 3371111 2025-06-27T12:14:34Z Makenzis 71333 3483856 wikitext text/x-wiki {{футбол клубы |clubname = Котон Спорт |image = |fullname = Coton Football Club |nickname = |құрылған = 1999 |стадионы = Stade omnisports d'Ouidah, [[Бенин]] |сыйымдылығы = 3,000 |chairman = Lionel Talon |manager = Urbain Honfo |жарыс = Benin Premier League |маусым =2024–25 |орын= 2. | pattern_la1 = _om1516a | pattern_b1 = _om1516a | pattern_ra1 = _om1516a | pattern_sh1 = _om1516a | pattern_so1 = _om0607a | leftarm1 = 0000FF | body1 = 000080 | rightarm1 = 0000FF | shorts1 = 000080 | socks1 = 000080 | pattern_la2 = _om1011h | pattern_b2 = _om1011h | pattern_ra2 = _om1011h | pattern_sh2 = _marseille1617t | pattern_so2 = _om1314h | leftarm2 = E6E6FA | body2 = FFFFFF | rightarm2 = E6E6FA | shorts2 = 000080 | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 = _sounders20h | pattern_b3 = _sounders20h | pattern_ra3 = _sounders20h | pattern_sh3 = _palmeiras1516a | pattern_so3 = _palmeiras1516h | leftarm3 = FFFACD | body3 = FFFACD | rightarm3 = FFFACD | shorts3 = 009900 | socks3 = 009900 | website = https://cotonsport.bj/ }} '''Котон Спорт''' ({{lang-en|Coton Football Club}}) — [[Бенин]] футбол клубы<ref>https://cotonsport.bj/</ref>. == Жетістіктері == *Бенин чемпионы: 2021/22, 2022/23, 2023/24 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} [[Санат:Бенин футбол клубтары]] fnz3d4xyur6efbu091mnpgediq0fh88 0 747203 3484201 3400685 2025-06-28T08:52:09Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3484201 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Ораньестад |шынайы атауы = |сурет = Centrum Oranjestad.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Аруба |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = | lat_dir = N | lat_deg = 12 | lat_min = 30 | lat_sec = | lon_dir = W | lon_deg = 70 | lon_min = 1 | lon_sec = | CoordAddon = type:city(26335)_region:VE |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1796 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 35000 |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ораньестад''' ({{lang-nl|Oranjestad}}, тікелей аудармасы ''Қызғылт қала'') — [[Аруба]] мемлекетінің астанасы және ең ірі қаласы. Ол [[Кариб теңізі|Кариб теңізінің]] оңтүстік-батысында, [[Аруба]]ның солтүстік-батысында орналасқан. == Фактілер == Голландияның ықпалы: Нидерландтық колонизаторлардың атауымен аталған. Оның архитектурасы, мәдениеті мен тағамында нидерладтық әсер айқын байқалады. Түрлі түсті үйлер: Ораньестад - ертегідей, түрлі-түсті үйлермен және жан-жақты боялған ғимараттармен атақты. Ораньестад - Арубадағы ең маңызды сауда орталығы. Мұнда әлемнің әр түрлі бұрышынан келген туристер сауда-саттықпен айналысады. '''Халық саны''': Ораньестадта шамамен 35,000 адам тұрады. '''Тіл''': Арубаның ресми тілі - нидерланд тілі, бірақ ағылшын, испан және папиаменто тілдері де кеңінен қолданылады. Климаты: Ораньестадта тропикалық климат басым, ылғалды маусымы аз және күн көп. == Спорт == Қалада Аруба чемпионатына қатысатын «[[Эстрелла (футбол клубы, Аруба)|Эстрелла]]», «[[Расинг (футбол клубы, Ораньестад)|Расинг]]», «[[Депортиво (футбол клубы, Аруба)|Депортиво]]», «[[Ла-Фама (футбол клубы)|Ла-Фама]]» секілді клубтардың базасы бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.caribbean-on-line.com/islands/ar/ormap.shtml Картасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070131161444/http://www.caribbean-on-line.com/islands/ar/ormap.shtml |date=2007-01-31 }} {{Сыртқы сілтемелер}}{{Солтүстік Америка елордалары}} [[Санат:Солтүстік Америка елордалары]] [[Санат:Аруба қалалары]] nyfwowg4f3mdt28l0dq38fgmu079a36 0 749508 3484216 3479457 2025-06-28T10:24:38Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Топтық турнир */ 3484216 wikitext text/x-wiki {{Футбол құрамаларының жарысы | өткізу орыны = {{байрақ|АҚШ}} | қалалар = 11 | стадиондар = 12 | іріктеу мерзімі = | финал мерзімі = | атауы = | логотипі = | қатысушылар саны = 32 | финалдағы қатысушылар = | чемпион = | рет = | 2 орын = | 3 орын = | 4 орын = | финал өтетін орыны = | ойналған мачтар саны = | іріктеудегі ойындар = | голдар саны = | іріктеудегі голдар саны = | келушілер_саны = | бомбардир = | бголдар = | бомбардирлерді іріктеу = | іголдар = | үздік ойыншы = | үздік қақпашы = | үздік жас ойыншы = | фейр-плей = |алд = [[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі 2023|2023]] |кел = 2029 }} '''[[Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі]] 2025''' ({{lang-en|2025 FIFA Club World Cup}}) — турнирдің 21-ші және кеңейтілген форматтағы бірінші жарысы. Бұл жолы турнирге 32 команда қатысып, [[футболдан әлем чемпионаты]] жүйесімен өткізіледі. Турнир 15 маусым - 13 шілде аралығында АҚШ стадиондарында өтеді. == Топтық турнир == ===A тобы=== {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 15 маусым 2025 |time = |команда1 = [[Әл-Ахли (футбол клубы, Каир)|Әл-Ахли]] {{flagicon|EGY}} |есеп =0-0 |команда2 = {{flagicon|USA}} [[Интер Майами]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = Hard Rock, [[Майами]] |көрермендер =60 927 |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = 15 {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Палмейрас]] {{flagicon|BRA}} |есеп =0-0 |команда2 = {{flagicon|POR}} [[Порту (футбол клубы)|Порту]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион =[[Метлайф-стэдиум]], [[Ист-Ратерфорд]] |көрермендер =46 275 |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Палмейрас]] {{flagicon|BRA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|EGY}} [[Әл-Ахли (футбол клубы, Каир)|Әл-Ахли]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Интер Майами]] {{flagicon|USA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|POR}} [[Порту (футбол клубы)|Порту]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Интер Майами]] {{flagicon|USA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|BRA}} [[Палмейрас]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Порту (футбол клубы)|Порту]] {{flagicon|POR}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|EGY}} [[Әл-Ахли (футбол клубы, Каир)|Әл-Ахли]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ===B тобы=== {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Пари Сен-Жермен]] {{flagicon|FRA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ESP}} [[Атлетико Мадрид]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Ботафого]] {{flagicon|BRA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|USA}} [[Сиэтл Саундерс]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = Lumen Field, [[Сиэтл]] |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Пари Сен-Жермен]] {{flagicon|FRA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|BRA}} [[Ботафого]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Сиэтл Саундерс]] {{flagicon|USA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ESP}} [[Атлетико Мадрид]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = Lumen Field, [[Сиэтл]] |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Сиэтл Саундерс]] {{flagicon|USA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|FRA}} [[Пари Сен-Жермен]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = Lumen Field, [[Сиэтл]] |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Атлетико Мадрид]] {{flagicon|ESP}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|BRA}} [[Ботафого]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ===C тобы=== {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Бавария (футбол клубы)|Бавария]] {{flagicon|GER}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|NZL}} [[Окленд Сити]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Бока Хуниорс]] {{flagicon|ARG}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|POR}} [[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфика]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Бавария (футбол клубы)|Бавария]] {{flagicon|GER}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ARG}} [[Бока Хуниорс]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфика]] {{flagicon|POR}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|NZL}} [[Окленд Сити]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфика]] {{flagicon|POR}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|GER}} [[Бавария (футбол клубы)|Бавария]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Окленд Сити]] {{flagicon|NZL}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ARG}} [[Бока Хуниорс]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ===D тобы=== {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Фламенго]] {{flagicon|BRA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|TUN}} [[Эсперанс (футбол клубы, Тунис)|Эсперанс]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Челси (футбол клубы)|Челси]] {{flagicon|ENG}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|MEX}} [[Леон (футбол клубы)|Леон]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Фламенго]] {{flagicon|BRA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ENG}} [[Челси (футбол клубы)|Челси]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Леон (футбол клубы)|Леон]] {{flagicon|MEX}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|TUN}} [[Эсперанс (футбол клубы, Тунис)|Эсперанс]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Леон (футбол клубы)|Леон]] {{flagicon|MEX}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|BRA}} [[Фламенго]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Эсперанс (футбол клубы, Тунис)|Эсперанс]] {{flagicon|TUN}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ENG}} [[Челси (футбол клубы)|Челси]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ===E тобы=== {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Ривер Плейт]] {{flagicon|ARG}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|JPN}} [[Урава Ред Даймондс|Урава Ред Даймондз]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Монтеррей (футбол клубы)|Монтеррей]] {{flagicon|MEX}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ITA}} [[Интернационале]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Ривер Плейт]] {{flagicon|ARG}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|MEX}} [[Монтеррей (футбол клубы)|Монтеррей]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Интернационале]] {{flagicon|ITA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|JPN}} [[Урава Ред Даймондс]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Интернационале]] {{flagicon|ITA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ARG}} [[Ривер Плейт]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Урава Ред Даймондс]] {{flagicon|JPN}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|MEX}} [[Монтеррей (футбол клубы)|Монтеррей]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ===F тобы=== {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Флуминенсе]] {{flagicon|BRA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|GER}} [[Боруссия Дортмунд]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Ульсан Хёндэ|Ульсен Хенде]] {{flagicon|KOR}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|RSA}} [[Мамелоди Сандаунз]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Флуминенсе]] {{flagicon|BRA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|KOR}} [[Ульсан Хёндэ|Ульсен Хенде]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Мамелоди Сандаунз]] {{flagicon|RSA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|GER}} [[Боруссия Дортмунд]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Мамелоди Сандаунз]] {{flagicon|RSA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|BRA}} [[Флуминенсе]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Боруссия Дортмунд]] {{flagicon|GER}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|KOR}} [[Ульсан Хёндэ|Ульсен Хенде]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ===G тобы=== {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Манчестер Сити]] {{flagicon|ENG}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|MAR}} [[Видад (футбол клубы)|Видад]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Әл-Айн (футбол клубы)|Әл-Айн]] {{flagicon|UAE}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ITA}} [[Ювентус]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Манчестер Сити]] {{flagicon|ENG}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|UAE}} [[Әл-Айн (футбол клубы)|Әл-Айн]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Ювентус]] {{flagicon|ITA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|MAR}} [[Видад (футбол клубы)|Видад]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Ювентус]] {{flagicon|ITA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ENG}} [[Манчестер Сити]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Видад (футбол клубы)|Видад]] {{flagicon|MAR}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|UAE}} [[Әл-Айн (футбол клубы)|Әл-Айн]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ===H тобы=== {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Реал Мадрид]] {{flagicon|ESP}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|KSA}} [[Әл-Хилал (футбол клубы, Эр-Рияд)|Әл-Хилал]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Пачука (футбол клубы)|Пачука]] {{flagicon|MEX}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|AUT}} [[Ред Булл Зальцбург]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Реал Мадрид]] {{flagicon|ESP}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|MEX}} [[Пачука (футбол клубы)|Пачука]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Ред Булл Зальцбург]] {{flagicon|AUT}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|KSA}} [[Әл-Хилал (футбол клубы, Эр-Рияд)|Әл-Хилал]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} ---- {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Ред Булл Зальцбург]] {{flagicon|AUT}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|ESP}} [[Реал Мадрид]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} {{Матч туралы есептеме |мерзімі = {{Start date|2025|6|}} |time = |команда1 = [[Әл-Хилал (футбол клубы, Эр-Рияд)|Әл-Хилал]] {{flagicon|KSA}} |есеп = |команда2 = {{flagicon|MEX}} [[Пачука (футбол клубы)|Пачука]] |голдар1 = |голдар2 = |стадион = |көрермендер = |referee = |report = }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Футболдан клубтар әлем біріншілігі}} [[Санат:Футболдан клубтар арасындағы әлем біріншілігі]] [[Санат:АҚШ-тағы футбол]] [[Санат:2025 жылғы футбол]] 0xg8npwvip7whzlen005fdx3azstrzo 14 750093 3483999 3411028 2025-06-27T16:37:01Z Muzaffar Turgunov 120280 [[Уикипедия:Гаджеттер/Санат шебері|Санат шебері]]: [[Санат:Елдер бойынша Азия қоғамы]] → [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] 3483999 wikitext text/x-wiki {{Commonscat}} [[Санат:Ливан]] [[Санат:Елдер бойынша қоғам|Ливан]] [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам|Ливан]] t4ep7qfrqxmuizkib79cij4p1v0diab 0 755859 3483966 3456172 2025-06-27T15:34:46Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3483966 wikitext text/x-wiki '''Мори кратері''' (лат. ''Maury'') – [[Ай (серік)|Ай]]дың көрінетін жағындағы Түс Көлі аймағының солтүстік-шығыс жағалауында орналасқан шағын соққы [[Кратер|кратері]]. Атауы американдық теңіз офицері, астроном, тарихшы, мұхиттанушы, метеоролог, картограф, геолог [[Мэтью Фонтейн Мори]] (1806—1873) және американдық [[астроном]], орнитолог, [[натуралист]] [[Антония Каэтана Мори]] (1866—1952) құрметіне берілген; Халықаралық [[Астрономия|астрономиялық]] одақ тарапынан 1935 жылы бекітілген. Кратердің қалыптасуы Коперник кезеңіне жатады<ref>[https://web.archive.org/web/20180531115229/http://the-moon.wikispaces.com/MAURY Кратер сипаттамасы: The Moon-Wiki] (ағылш. мақаладан). 2018 жылы 31 мамыр [https://the-moon.wikispaces.com/Maury архивтелген] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180531115229/http://the-moon.wikispaces.com/MAURY |date=2018-05-31 }}</ref>. == Кратер сипаттамасы == Кратердің ең жақын көршілері: солтүстік-батысында Гров кратері; солтүстік-солтүстік-батысында Уильямс кратері; шығыс-солтүстік-шығысында Цефей және Франклин кратерлері; оңтүстік-батысында Холл кратері<ref>Картадағы Мори кратері [https://asc-planetarynames-data.s3.us-west-2.amazonaws.com/Lunar/lac_27_lo.pdf LAC-27]. Қол жеткізген күні: 2 желтоқсан, 2019. 2020 жылы 21 қыркүйек [https://web.archive.org/web/20200921193249/https://planetarynames.wr.usgs.gov/images/Lunar/lac_27_lo.pdf архивтелген]. </ref>. Кратер орталығының селенографиялық координаттары: 37°07′ солтүстік ендік, 39°41′ шығыс бойлықG. Диаметрі – 16,6 км<ref>[https://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/3761 Халықаралық Астрономиялық Одақ анықтамалығы] (ағылш. мақаладан) . Қаралу күні: 2019, 2 желтоқсан. 2020 жылғы 19 қыркүйек [https://web.archive.org/web/20200919165820/https://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/3761 архивтелген].</ref>, тереңдігі – 3280 м<ref>[http://fisherka.csolutionshosting.net/astronote/plan/craterdepth/html/CraterDepthFeatureNameWestfall.html John E. Westfall's Atlas of the Lunar Terminator, Cambridge Univ. Press (2000)] (ағылш. мақаладан) . Қол жеткізу күні: 14 тамыз, 2015. 2014 жылы 18 желтоқсан [https://archive.md/20141218234310/http://fisherka.csolutionshosting.net/astronote/plan/craterdepth/html/CraterDepthFeatureNameWestfall.html архивтелген].</ref>. Мори кратері дөңгелек пішінді, табаны аздап тегістелген тостаған тәрізді. Жиегі анық көрінеді, солтүстік бөлігі сәл түзетілген. Ішкі беткейі тегіс, жоғары альбедоға ие және радиалды жолақтармен көмкерілген. Жиегінің айналадағы аймақтан биіктігі 730 м-ге жетеді<ref>[https://www.lpi.usra.edu Lunar Impact Crater Database. Losiak A., Kohout T., O’Sulllivan K., Thaisen K., Weider S. (Lunar and Planetary Institute, Lunar Exploration Intern Program, 2009); updated by Öhman T. in 2011](ағылш. мақаладан)</ref>. Кратер шұңқырында бірнеше шағын төбелер орналасқан. Морфологиялық белгілері бойынша ол ''BIO'' типіне жатады (аталған типтің негізгі өкілі – Био кратері). Сонымен қатар, ішкі беткейінде қараңғы радиалды жолақтары бар кратерлер тізіміне енгізілген (Ай және планетарлық астрономия қауымдастығы – ALPO<ref>[https://web.archive.org/web/20131203025135/http://www.zone-vx.com/alpo-bcp-longlist.pdf Ай мен планеталық астрономия қауымдастығының қараңғы радиалды жолақтары бар кратерлер тізімі (ALPO)] (ағылш. мақаладан) . 2013 жылы 3 желтоқсан [https://www.zone-vx.com/alpo-bcp-longlist.pdf архивтелген]</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ай кратерлері]] gctu3i9r29edywo11g289l6bgt93pan 0 760097 3484206 3474958 2025-06-28T10:08:39Z Шайнүсіп 161753 3484206 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Есімі=Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Титулы=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Республикасы Президентінің]] кеңесшісі — 19-[[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|баспасөз хатшысы]]|Ту=Flag of the President of Kazakhstan.svg|Ту2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=17 ақпан 2025 жылдан бастап|Президент=[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]|Ізашары=[[Берік Уәли]]|Титулы_2=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Республикасы Президентінің]] ішкі саясат және коммуникациялар жөніндегі 1-көмекшісі|Ту_2=Flag of the President of Kazakhstan.svg|Ту2_2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_2=1 қыркүйек 2023|Басқаруын аяқтады_2=17 ақпан 2025|Президент_2=[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]|Ізашары_2=''лауазым енгізілді''|Ізбасары_2=[[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]|Титулы_3=[[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі]] [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі#Басшылары|басшысының]] орынбасары — 16-[[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|баспасөз хатшысы]]|Ту_3=Flag of the President of Kazakhstan.svg|Ту2_3=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_3=5 қаңтар 2023|Басқаруын аяқтады_3=1 қыркүйек 2023|Президент_3=[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]|Ізашары_3=''Президент баспасөз хатшысы ретінде өзі''|Ізбасары_3=[[Нұрмұхамед Исманұлы Байғараев|Нұрмұхамед Байғараев]]|Титулы_4=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Республикасы Президентінің]] 16-[[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|баспасөз хатшысы]]|Ту_4=Flag of the President of Kazakhstan.svg|Ту2_4=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_4=14 сәуір 2022|Басқаруын аяқтады_4=5 қаңтар 2023|Президент_4=[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]|Ізашары_4=[[Берік Уәли]]|Ізбасары_4=''Президент Әкімшілігі басшысының орынбасары — Президент баспасөз хатшысы ретінде өзі''|Білімі=1) [[Нархоз университеті|Қазақ экономикалық университеті]]<br>2) [[Уорик университеті]]|Туған жері={{туғанжері|Жамбыл облысы|Жамбыл облысында}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Туған күні=1989|Сайты=[https://www.akorda.kz/kz/kazakstan-respublikasy-prezidentinin-kenesshisi-baspasoz-hatshysy-zheldibay-ruslan-sultanuly-171739 Президент Әкімшілігі]|Марапаттары={{Қатар |{{Достық ордені (Өзбекстан)}} }}|Суреті=|Атауы=Ресми портреті, 2025}} '''Руслан Сұлтанұлы Желдібай''' ([[1989 жыл|1989]], [[Жамбыл облысы]]) — қазақстандық мемлекеттік қайраткер, 2022—2023 жылдары және 2025 жылдан бастап [[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|Президент баспасөз хатшысы]]. == Өмірбаяны == 1989 жылы [[Жамбыл облысы|Жамбыл облысында]] дүниеге келді. 2010 жылы [[Нархоз университеті|Қазақ экономикалық университетін]] тәмамдады. [[Болашақ стипендиясы|Болашақ бағдарламасының]] түлегі. Еңбек жолын 2011 жылы [[Qazaqstan (телеарна)|«Қазақстан» телеарнасының]] редакторы болып бастады. 2012—2018 жылдары 6 жыл бойы Алматы телеарнасының бөлім басшысы, продюсері болды. 2018—2020 жылдары [[Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі|Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінде]] еңбектенді: 2018—2019 жылдары [[Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Ақпарат комитеті|Ақпарат комитеті]] Интернет кеңістікте және әлеуметтік желілерде ақпараттық жұмыс жүргізу басқармасының басшысы болса, 2019—2020 жылдары [[Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Ақпарат комитеті|аталған комитет]] төрағасының орынбасары болып қызмет етті. 2020 жылдан бастап [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігінде]] еңбектенуде. 2020—2022 жылдары [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] Ішкі саясат бөлімі меңгерушісінің орынбасары; 2022 жылғы ақпан—сәуір айларында [[Қазақстан Республикасы Үкіметінің Аппараты#Басшылары|Премьер-Министр Кеңсесі басшысының]] орынбасары;<ref>{{Cite web|url=https://primeminister.kz/hrpolitic/appointments/ruslan-zheldibay-kr-premer-ministri-kensesi-basshysynyn-orynbasary-bolyp-tagayyndaldy-1414356|title= Руслан Желдібай ҚР Премьер-Министрі Кеңсесі басшысының орынбасары болып тағайындалды |date=2022-02-14|lang=kk|work=[[Қазақстан премьер-министрі]]нің ресми ақпараттық ресурсы|accessdate=2025-05-25}}</ref> 2022—2023 жылдары [[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|Президент баспасөз хатшысы]]; 2023 жылы өткен лауазымынан босатылмай-ақ [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі#Басшылары|басшысының]] орынбасары болып тағайындалып, ол 2 қызметті сол жылғы қыркүйекке дейін қоса атқарды.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-zharlygymen-kazakstan-respublikasy-prezidentinin-akimshiliginde-baskaru-kurylymynyn-ozgeruine-baylanysty--181521 |title= Мемлекет басшысының Жарлығымен Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігінде басқару құрылымының өзгеруіне байланысты: |date=2023-09-01|lang=kk|work= [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты |accessdate= 2025-05-25}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/rs-zheldibay-turaly-501447 |title= Р.С. Желдібай туралы |date=2023-01-05|lang=kk|work= [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты |accessdate= 2025-05-25}}</ref> 2 лауазымынан босатылғаннан кейін [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] жарлығымен [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президенттің]] ішкі саясат және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі болып тағайындалды.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 |title= Лауазымдарға тағайындау туралы |date=2023-09-01|lang=kk|work= [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты |accessdate= 2025-05-25}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-zharlygymen-ruslan-sultanuly-zheldibay-kazakstan-respublikasy-prezidentinin-i-komekshisi-lauazymynan-bosatyldy-171560 |title= Мемлекет басшысының Жарлығымен Руслан Сұлтанұлы Желдібай Қазақстан Республикасы Президентінің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі лауазымынан босатылды |date=2025-02-17|lang=kk|work= [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты |accessdate= 2025-05-25}}</ref> 2025 жылдан бастап [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] кеңесшісі және [[Қазақстан президентінің баспасөз хатшысы|баспасөз хатшысы]].<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-okimimen-ruslan-sultanuly-zheldibay-kazakstan-respublikasy-prezidentinin-kenesshisi-prezidenttin-baspasoz-hatshysy-lauazymyna-tagayyndaldy-1715751 |title= Мемлекет басшысының өкімімен Руслан Сұлтанұлы Желдібай Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі – Президенттің Баспасөз хатшысы лауазымына тағайындалды |date=2025-02-17|lang=kk|work= [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты |accessdate= 2025-05-25}}</ref> == Марапаттары мен атақтары == * [[Достық ордені (Өзбекстан)|Достық ордені]] ([[Өзбекстан]], 2024). <ref>{{Cite web|url= https://informburo.kz/novosti/prezident-uzbekistana-nagradil-sesteryx-kazaxstanskix-cinovnikov|lang=ru |title= Президент Узбекистана наградил шестерых казахстанских чиновников|date=2024-08-26|accessdate= 2025-05-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Жаңа экономикалық университеті түлектері]] [[Санат:Уорик университеті түлектері]] [[Санат:Қазақстан президентінің баспасөз хатшылары]] 9wimprtwp6456cs13b2s1jib30fl8rz 0 761473 3484074 3483811 2025-06-27T19:14:41Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484074 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Straton King of Sidon inscription Acropolis of Athens.jpg | caption1 = [[I Абдастарт (Сидон патшасы)|Сидон патшасы Стратонға]] арналған жазба, онда оған Афина халқының проксені атағы берілген: «Сондай-ақ Сидон патшасы Стратон, өзі де, оның ұрпақтары да Афина халқының проксені болсын».<ref>[https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGII2/141 Honours for Straton king of Sidon] ''Attic Inscriptions Online''.</ref> Бұл жазба [[Акрополь (Афина)|Афиналық Акропольде]] табылған. Ол проксения қатынастары тек грек қалалары арасында ғана емес, сонымен қатар грек еместермен де (бұл жағдайда — финикиялықтармен) болғанын дәлелдейді. | image2 = Honorific decree Olonte Louvre Ma3061.jpg | caption2 = [[Олус]] қаласының жарлығы, онда проксендер мен қоғамдық игілік жасаушыларды ([[эвергет|эвергеттерді]]) құрметтеу баяндалған. Б.з.д. III–II ғасырлар. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Проксения''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: προξενία) — [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] қолданылған келісім түрі, оған сәйкес бір қаланың азаматы (қала билігі тарапынан таңдалған) басқа полистен келген елшілерді өз есебінен қабылдап, қонақжайлық көрсеткен. Бұл қызметі үшін ол азамат мемлекет тарапынан құрметті атақтармен марапатталған. Мұндай азамат '''проксен''' (πρόξενος, бастапқы мағынасы — ''«қоғамдық қонақ»'') немесе '''проксейн''' (πρόξεινος) деп аталды. Проксения туралы жарлықтар — бұл шетел азаматына (яғни басқа қала-мемлекеттен шыққан адамға) проксен ретінде қызмет еткені үшін берілетін арнайы ресми грамоталар мен алғыс қаулылар. Проксен белгілі бір мемлекет азаматтарының мүдделерін қорғап, сол елде құрметті [[консул]] іспетті қызмет атқарған. Бұл институт қазіргі заманғы консулдыққа ұқсас болғанымен, ол Ежелгі Грекиядағы дәстүрлі қонақжайлық салттарынан бастау алады. Бірақ афиналықтар өз проксендерін жай ғана «қоғамдық қонақтар» емес, шын мәніндегі тыңшылар мен ақпарат берушілерге айналдырды<ref>Thucydide, ''La Guerre du Péloponnèse,'' III, 2.</ref> — оларды өзіне жақтас адамдар қатарынан таңдап, қылмыстық істер кезінде заңдық қорғау ұсынған. Афина жарлықтары бойынша, афиналықтардың проксендері өз қалаларының сотынан босатылып, Афина халық сотына жүгіну құқығына ие болған.<ref>Édouard Will, ''Le Monde grec et l’Orient'', tome I, Le <abbr>Ve</abbr> siècle (510-403), P.U.F. 1972, <abbr>p.</abbr> 199.</ref> Көбіне қолданылатын тіркес: εὐεργέτης τε εἴη καὶ πρόξεινος — «ол [біздің] жақтасымыз әрі игілік жасаушы болсын», яғни: «Проксен және [[эвергет]] болсын» (''эвергет – қайырымды жан, игілік жасаушы''). '''Проксен''' өз қаласындағы ықпалын пайдаланып, өзі ерікті түрде өкілдік еткен қала-мемлекетпен достық немесе одақтық саясатты ілгерілетуге тырысатын. Мысалы, [[Кимон]] — [[Ежелгі Афина|Афинадағы]] [[Спарта|Спартаның]] проксені болған. Ол [[Бірінші Пелопоннес соғысы]] басталғанға дейінгі Афина саясатындағы ықпалды кезеңінде екі мемлекет арасында ынтымақтастық орнату саясатын белсенді түрде жақтаған. Кимонның Спартаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол ұлдарының біріне [[Лакедемоний]] (ежелгі дәуірде Спарта Лакедемон деп аталған) деген есім бергені белгілі болған.<ref>''The History of the Peloponnesian War'' by Thucydides, Donald Lateiner, Richard Crawley, page 33. ISBN 0-486-43762-0.</ref><ref>''Who's Who in the Greek World'' by John Hazel, page 56. ISBN 0-415-12497-2.</ref> Басқа қала-мемлекеттің проксені болу — егер соғыс басталып кетсе, сол қалаға қарсы соғысқа қатысуға кедергі болмаған, өйткені проксеннің түпкілікті адалдығы өз отанына бағытталған болатын. Алайда, проксен әдетте соғысты болдырмауға және оған алып келуі мүмкін келіспеушіліктерді шешуге барынша тырысатын. Ал егер бейбіт келіссөздер басталса, проксеннің қарсы қаладағы байланыстары мен беделі өз қаласы үшін пайдалы дипломатиялық құрал ретінде қолданылатын. Белгілі бір қала үшін проксен лауазымы көбіне мұрагерлікпен бір отбасының мүшелеріне берілетін. 2024 жылы жарияланған ''Journal of Economic History'' журналының зерттеуіне сәйкес, проксения келісімдерінің болуы мен сауда айналымының өсуі арасында оң байланыс бар екендігі анықталған.<ref>Creanza, Pier Paolo (2024). [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A "Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia".] ''The Journal of Economic History''.</ref> == Тарихы == Проксения өзінің бастауын жекелеген [[Ксения (қонақжайлық)|ксениядан]] алады — бұл [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] кең тараған салттық қонақжайлық пен рухани туыстық дәстүрі болатын . Мұндай ксения әртүрлі [[Полис (ежелгі қала)|полистердің]] екі азаматы арасында орнатылып, екі тарапқа өзара міндеттемелер жүктейтін. Ал V ғасырда б.з.д. қалыптасқан нағыз проксения болса, саяси мәнге ие мемлекеттік институт ретінде қызмет ете бастады және әсіресе дипломатиялық қатынастарда маңызды рөл атқарды.<blockquote>Бөгде жерлік афиналық! Сен, мүмкін, білмейтін шығарсың — біздің полистің ошағы — сендердің проксендерің. Бүкіл бала кезімізден бастап, бір полистің проксені екенімізді естісек, сол полиске — әрқайсымыз үшін — өз полисімізден кейінгі екінші отанымыздай жылы сезім пайда болады. — [[Платон]], «Заңдар» (642 b–d)</blockquote>Сол уақыттан бастап дерлік әрбір полис басқа қалаларда өз өкілдерін — проксендерін ұстады. Проксения әдетте мұрагерлік сипатта болатын. Алайда азамат ата-бабасынан мұра боп қалған проксения байланысын өз еркімен бұза да алатын, не болмаса бұзылған байланысты қайта жаңғырта алатын. Алайда полистік құрылым әлсірей бастаған сәттен, әсіресе [[эллинизм]] дәуірінен бастап, проксенияның нақты саяси рөлі біртіндеп әлсіреді.<ref>''Игорь Суриков, Леонид Таруашвили, Валерия Ленская, Елена Соломатина.'' История и культура Древней Греции: Энциклопедический словарь / Под общ. ред. И. E. Сурикова. — Москва: Языки славянских культур, 2009. — С. 560. — 792 с. — ISBN 978-5-9551-0355-6.</ref> Ең алғашқы белгілі проксенияға қатысты дерек — шамамен б.з.д. 625–600 жылдарға жататын [[Керкира|Керкирадан]] табылған жазба. Бұл жазба теңізде қаза тапқан Озолийлік Локридадан шыққан Менекраттың [[Кенотаф|кенотафына]] (еске алу үшін қойылған бос қабіртастан) жазылған. Онда ол «халықтың проксені болған» деп көрсетілген.<ref>''Wallace M.B.'' [https://www.jstor.org/stable/1087240 Early Greek Proxenoi] // Phoenix : журнал. — 1970. — No. 3 (vol. 24, no. 3). — P. 189.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ежелгі Грекия құқық саласы]] [[Санат:Дипломатия]] e5q4hf7pasbjwm5wo507yc5nko9tn1o 3484080 3484074 2025-06-27T19:29:10Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484080 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Straton King of Sidon inscription Acropolis of Athens.jpg | caption1 = [[I Абдастарт (Сидон патшасы)|Сидон патшасы Стратонға]] арналған жазба, онда оған Афина халқының проксені атағы берілген: «Сондай-ақ Сидон патшасы Стратон, өзі де, оның ұрпақтары да Афина халқының проксені болсын».<ref>[https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGII2/141 Honours for Straton king of Sidon] ''Attic Inscriptions Online''.</ref> Бұл жазба [[Акрополь (Афина)|Афиналық Акропольде]] табылған. Ол проксения қатынастары тек грек қалалары арасында ғана емес, сонымен қатар грек еместермен де (бұл жағдайда — финикиялықтармен) болғанын дәлелдейді. | image2 = Honorific decree Olonte Louvre Ma3061.jpg | caption2 = [[Олус]] қаласының жарлығы, онда проксендер мен қоғамдық игілік жасаушыларды ([[эвергет|эвергеттерді]]) құрметтеу баяндалған. Б.з.д. III–II ғасырлар. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Проксения''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: προξενία) — [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] қолданылған келісім түрі, оған сәйкес бір қаланың азаматы (қала билігі тарапынан таңдалған) басқа полистен келген елшілерді өз есебінен қабылдап, қонақжайлық көрсеткен. Бұл қызметі үшін ол азамат мемлекет тарапынан құрметті атақтармен марапатталған. Мұндай азамат '''проксен''' (πρόξενος, бастапқы мағынасы — ''«қоғамдық қонақ»'') немесе '''проксейн''' (πρόξεινος) деп аталды. Проксения туралы жарлықтар — бұл шетел азаматына (яғни басқа қала-мемлекеттен шыққан адамға) проксен ретінде қызмет еткені үшін берілетін арнайы ресми грамоталар мен алғыс қаулылар. Проксен белгілі бір мемлекет азаматтарының мүдделерін қорғап, сол елде құрметті [[консул]] іспетті қызмет атқарған. Бұл институт қазіргі заманғы консулдыққа ұқсас болғанымен, ол Ежелгі Грекиядағы дәстүрлі қонақжайлық салттарынан бастау алады. Бірақ афиналықтар өз проксендерін жай ғана «қоғамдық қонақтар» емес, шын мәніндегі тыңшылар мен ақпарат берушілерге айналдырды<ref>Thucydide, ''La Guerre du Péloponnèse,'' III, 2.</ref> — оларды өзіне жақтас адамдар қатарынан таңдап, қылмыстық істер кезінде заңдық қорғау ұсынған. Афина жарлықтары бойынша, афиналықтардың проксендері өз қалаларының сотынан босатылып, Афина халық сотына жүгіну құқығына ие болған.<ref>Édouard Will, ''Le Monde grec et l’Orient'', tome I, Le <abbr>Ve</abbr> siècle (510-403), P.U.F. 1972, <abbr>p.</abbr> 199.</ref> Көбіне қолданылатын тіркес: εὐεργέτης τε εἴη καὶ πρόξεινος — «ол [біздің] жақтасымыз әрі игілік жасаушы болсын», яғни: «Проксен және [[эвергет]] болсын» (''эвергет – қайырымды жан, игілік жасаушы''). '''Проксен''' өз қаласындағы ықпалын пайдаланып, өзі ерікті түрде өкілдік еткен қала-мемлекетпен достық немесе одақтық саясатты ілгерілетуге тырысатын. Мысалы, [[Кимон]] — [[Ежелгі Афина|Афинадағы]] [[Спарта|Спартаның]] проксені болған. Ол [[Бірінші Пелопоннес соғысы]] басталғанға дейінгі Афина саясатындағы ықпалды кезеңінде екі мемлекет арасында ынтымақтастық орнату саясатын белсенді түрде жақтаған. Кимонның Спартаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол ұлдарының біріне [[Лакедемоний]] (ежелгі дәуірде Спарта Лакедемон деп аталған) деген есім бергені белгілі болған.<ref>''The History of the Peloponnesian War'' by Thucydides, Donald Lateiner, Richard Crawley, page 33. ISBN 0-486-43762-0.</ref><ref>''Who's Who in the Greek World'' by John Hazel, page 56. ISBN 0-415-12497-2.</ref> Басқа қала-мемлекеттің проксені болу — егер соғыс басталып кетсе, сол қалаға қарсы соғысқа қатысуға кедергі болмаған, өйткені проксеннің түпкілікті адалдығы өз отанына бағытталған болатын. Алайда, проксен әдетте соғысты болдырмауға және оған алып келуі мүмкін келіспеушіліктерді шешуге барынша тырысатын. Ал егер бейбіт келіссөздер басталса, проксеннің қарсы қаладағы байланыстары мен беделі өз қаласы үшін пайдалы дипломатиялық құрал ретінде қолданылатын. Белгілі бір қала үшін проксен лауазымы көбіне мұрагерлікпен бір отбасының мүшелеріне берілетін. Проксендер кей кездері мынадай артықшылықтарға да ие болған: салықтан босатылу, импорт пен экспортқа құқық, жер мен жылжымайтын мүлік сатып алу құқығы, қоғамдық ойын-сауық шараларында құрметті орындарға ие болу, сондай-ақ [[Пританей|Пританейде]] (қалалық кеңсе мен ас үйі) қонақ болуға шақырылу.<ref>Rosa-Araceli Santiago Álvarez, ''[https://raco.cat/index.php/Faventia/article/view/275946 De hospitalidad a extranjería]'' pp.91-92, en ''Faventia Supplementa 2'' (2013), ISSN 0210-7570.</ref> 2024 жылы жарияланған ''Journal of Economic History'' журналының зерттеуіне сәйкес, проксения келісімдерінің болуы мен сауда айналымының өсуі арасында оң байланыс бар екендігі анықталған.<ref>Creanza, Pier Paolo (2024). [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A "Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia".] ''The Journal of Economic History''.</ref> == Тарихы == Проксения өзінің бастауын жекелеген [[Ксения (қонақжайлық)|ксениядан]] алады — бұл [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] кең тараған салттық қонақжайлық пен рухани туыстық дәстүрі болатын . Мұндай ксения әртүрлі [[Полис (ежелгі қала)|полистердің]] екі азаматы арасында орнатылып, екі тарапқа өзара міндеттемелер жүктейтін. Ал V ғасырда б.з.д. қалыптасқан нағыз проксения болса, саяси мәнге ие мемлекеттік институт ретінде қызмет ете бастады және әсіресе дипломатиялық қатынастарда маңызды рөл атқарды.<blockquote>Бөгде жерлік афиналық! Сен, мүмкін, білмейтін шығарсың — біздің полистің ошағы — сендердің проксендерің. Бүкіл бала кезімізден бастап, бір полистің проксені екенімізді естісек, сол полиске — әрқайсымыз үшін — өз полисімізден кейінгі екінші отанымыздай жылы сезім пайда болады. — [[Платон]], «Заңдар» (642 b–d)</blockquote>Сол уақыттан бастап дерлік әрбір полис басқа қалаларда өз өкілдерін — проксендерін ұстады. Проксения әдетте мұрагерлік сипатта болатын. Алайда азамат ата-бабасынан мұра боп қалған проксения байланысын өз еркімен бұза да алатын, не болмаса бұзылған байланысты қайта жаңғырта алатын. Алайда полистік құрылым әлсірей бастаған сәттен, әсіресе [[эллинизм]] дәуірінен бастап, проксенияның нақты саяси рөлі біртіндеп әлсіреді.<ref>''Игорь Суриков, Леонид Таруашвили, Валерия Ленская, Елена Соломатина.'' История и культура Древней Греции: Энциклопедический словарь / Под общ. ред. И. E. Сурикова. — Москва: Языки славянских культур, 2009. — С. 560. — 792 с. — ISBN 978-5-9551-0355-6.</ref> Ең алғашқы белгілі проксенияға қатысты дерек — шамамен б.з.д. 625–600 жылдарға жататын [[Керкира|Керкирадан]] табылған жазба. Бұл жазба теңізде қаза тапқан Озолийлік Локридадан шыққан Менекраттың [[Кенотаф|кенотафына]] (еске алу үшін қойылған бос қабіртастан) жазылған. Онда ол «халықтың проксені болған» деп көрсетілген.<ref>''Wallace M.B.'' [https://www.jstor.org/stable/1087240 Early Greek Proxenoi] // Phoenix : журнал. — 1970. — No. 3 (vol. 24, no. 3). — P. 189.</ref> == Әдебиетте == Әдеби дереккөздерде бұл ұғымның ең ерте белгілі қолданылуы [[Пиндар|Пиндардың]] (Olymp. IX, 83; Isthm. IV, 8; Nem. VII, 65), [[Вакхилид|Вакхилидтің]] (9, 76) және [[Эсхил|Эсхилдің]] (Aesch. Suppl. 239, 419, 491, 919, 920) шығармаларында кездеседі. Мысалы, Фивылық Мелиссаның жеңісіне арналған одада (Isthm. IV, 8) Пиндар Клеонимидтер — Мелисса әулеті — [[Фивы (Грекия)|Фивы]] тұрғындары тарапынан ежелден құрметтеліп, [[Амфиктиония|амфиктиондардың]], яғни Фивыға іргелес қауымдардың, проксені болған деп жазады. Проксенияны беру әдетте полис азаматтарына қандай да бір көмек көрсеткен адамдарға жасалатын. Проксен ретінде тағайындауды халық жиналысына ұсыну құқығы сол көмекті алған азаматқа тиесілі еді, яғни бұл полистер арасындағы қатынастың жеке сипаты сақталды. Проксенияның дереккөздерде жиі аталуы оның кең таралғанын және қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі ретінде қабылданғанын көрсетеді. Проксения беру мысалдарының көптігі, проксендерге берілген артықшылықтар мен олардың көрсеткен қызметтері тіпті эллинистік дәуірде де проксения жай ғана құрметті атақ болып қалмай, нақты, практикалық мәнге ие болғанын көрсетеді. Проксендер арқылы әртүрлі полис азаматтары арасында кең байланыс желісі қалыптасып, бұл грек әлемінің саяси бытыраңқылығы мен географиялық шашыраңқылығына қарамастан, оның бірлігін қамтамасыз еткен факторлардың бірі болды.<ref>''Шарнина А. Б.'' [https://elibrary.ru/item.asp?id=22620351 Проксения в межполисных отношениях Эллады]// Мнемон. Исследования и публикации по истории античного мира : Сборник статей. — 2014. — С. 129—142.</ref> Шынында да, соңғы зерттеулер көрсетіп отырғандай, проксения бенефициарлары қала-серіктес азаматтарына көрсеткен қызметтері сауданың дамуына ықпал етуі мүмкін.<ref>''Pier Paolo Creanza.'' [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia] // The Journal of Economic History. — 2024-01-10. — P. 1–39. — ISSN 0022-0507.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ежелгі Грекия құқық саласы]] [[Санат:Дипломатия]] a8imx5cwifsmml5l8p1hdnsv523q2yq 3484082 3484080 2025-06-27T19:39:54Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484082 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Straton King of Sidon inscription Acropolis of Athens.jpg | caption1 = [[I Абдастарт (Сидон патшасы)|Сидон патшасы Стратонға]] арналған жазба, онда оған Афина халқының проксені атағы берілген: «Сондай-ақ Сидон патшасы Стратон, өзі де, оның ұрпақтары да Афина халқының проксені болсын».<ref>[https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGII2/141 Honours for Straton king of Sidon] ''Attic Inscriptions Online''.</ref> Бұл жазба [[Акрополь (Афина)|Афиналық Акропольде]] табылған. Ол проксения қатынастары тек грек қалалары арасында ғана емес, сонымен қатар грек еместермен де (бұл жағдайда — финикиялықтармен) болғанын дәлелдейді. | image2 = Honorific decree Olonte Louvre Ma3061.jpg | caption2 = [[Олус]] қаласының жарлығы, онда проксендер мен қоғамдық игілік жасаушыларды ([[эвергет|эвергеттерді]]) құрметтеу баяндалған. Б.з.д. III–II ғасырлар. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Проксения''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: προξενία) — [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] қолданылған келісім түрі, оған сәйкес бір қаланың азаматы (қала билігі тарапынан таңдалған) басқа полистен келген елшілерді өз есебінен қабылдап, қонақжайлық көрсеткен. Бұл қызметі үшін ол азамат мемлекет тарапынан құрметті атақтармен марапатталған. Мұндай азамат '''проксен''' (πρόξενος, бастапқы мағынасы — ''«қоғамдық қонақ»'') немесе '''проксейн''' (πρόξεινος) деп аталды. Проксения туралы жарлықтар — бұл шетел азаматына (яғни басқа қала-мемлекеттен шыққан адамға) проксен ретінде қызмет еткені үшін берілетін арнайы ресми грамоталар мен алғыс қаулылар. Проксен белгілі бір мемлекет азаматтарының мүдделерін қорғап, сол елде құрметті [[консул]] іспетті қызмет атқарған. Бұл институт қазіргі заманғы консулдыққа ұқсас болғанымен, ол Ежелгі Грекиядағы дәстүрлі қонақжайлық салттарынан бастау алады. Бірақ афиналықтар өз проксендерін жай ғана «қоғамдық қонақтар» емес, шын мәніндегі тыңшылар мен ақпарат берушілерге айналдырды<ref>Thucydide, ''La Guerre du Péloponnèse,'' III, 2.</ref> — оларды өзіне жақтас адамдар қатарынан таңдап, қылмыстық істер кезінде заңдық қорғау ұсынған. Афина жарлықтары бойынша, афиналықтардың проксендері өз қалаларының сотынан босатылып, Афина халық сотына жүгіну құқығына ие болған.<ref>Édouard Will, ''Le Monde grec et l’Orient'', tome I, Le <abbr>Ve</abbr> siècle (510-403), P.U.F. 1972, <abbr>p.</abbr> 199.</ref> Көбіне қолданылатын тіркес: εὐεργέτης τε εἴη καὶ πρόξεινος — «ол [біздің] жақтасымыз әрі игілік жасаушы болсын», яғни: «Проксен және [[эвергет]] болсын» (''эвергет – қайырымды жан, игілік жасаушы''). '''Проксен''' өз қаласындағы ықпалын пайдаланып, өзі ерікті түрде өкілдік еткен қала-мемлекетпен достық немесе одақтық саясатты ілгерілетуге тырысатын. Мысалы, [[Кимон]] — [[Ежелгі Афина|Афинадағы]] [[Спарта|Спартаның]] проксені болған. Ол [[Бірінші Пелопоннес соғысы]] басталғанға дейінгі Афина саясатындағы ықпалды кезеңінде екі мемлекет арасында ынтымақтастық орнату саясатын белсенді түрде жақтаған. Кимонның Спартаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол ұлдарының біріне [[Лакедемоний]] (ежелгі дәуірде Спарта Лакедемон деп аталған) деген есім бергені белгілі болған.<ref>''The History of the Peloponnesian War'' by Thucydides, Donald Lateiner, Richard Crawley, page 33. ISBN 0-486-43762-0.</ref><ref>''Who's Who in the Greek World'' by John Hazel, page 56. ISBN 0-415-12497-2.</ref> Басқа қала-мемлекеттің проксені болу — егер соғыс басталып кетсе, сол қалаға қарсы соғысқа қатысуға кедергі болмаған, өйткені проксеннің түпкілікті адалдығы өз отанына бағытталған болатын. Алайда, проксен әдетте соғысты болдырмауға және оған алып келуі мүмкін келіспеушіліктерді шешуге барынша тырысатын. Ал егер бейбіт келіссөздер басталса, проксеннің қарсы қаладағы байланыстары мен беделі өз қаласы үшін пайдалы дипломатиялық құрал ретінде қолданылатын. Белгілі бір қала үшін проксен лауазымы көбіне мұрагерлікпен бір отбасының мүшелеріне берілетін. Проксендер кей кездері мынадай артықшылықтарға да ие болған: салықтан босатылу, импорт пен экспортқа құқық, жер мен жылжымайтын мүлік сатып алу құқығы, қоғамдық ойын-сауық шараларында құрметті орындарға ие болу, сондай-ақ [[Пританей|Пританейде]] (қалалық кеңсе мен ас үйі) қонақ болуға шақырылу.<ref>Rosa-Araceli Santiago Álvarez, ''[https://raco.cat/index.php/Faventia/article/view/275946 De hospitalidad a extranjería]'' pp.91-92, en ''Faventia Supplementa 2'' (2013), ISSN 0210-7570.</ref> 2024 жылы жарияланған ''Journal of Economic History'' журналының зерттеуіне сәйкес, проксения келісімдерінің болуы мен сауда айналымының өсуі арасында оң байланыс бар екендігі анықталған.<ref>Creanza, Pier Paolo (2024). [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A "Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia".] ''The Journal of Economic History''.</ref> == Тарихы == Проксения өзінің бастауын жекелеген [[Ксения (қонақжайлық)|ксениядан]] алады — бұл [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] кең тараған салттық қонақжайлық пен рухани туыстық дәстүрі болатын . Мұндай ксения әртүрлі [[Полис (ежелгі қала)|полистердің]] екі азаматы арасында орнатылып, екі тарапқа өзара міндеттемелер жүктейтін. Ал V ғасырда б.з.д. қалыптасқан нағыз проксения болса, саяси мәнге ие мемлекеттік институт ретінде қызмет ете бастады және әсіресе дипломатиялық қатынастарда маңызды рөл атқарды.<blockquote>Бөгде жерлік афиналық! Сен, мүмкін, білмейтін шығарсың — біздің полистің ошағы — сендердің проксендерің. Бүкіл бала кезімізден бастап, бір полистің проксені екенімізді естісек, сол полиске — әрқайсымыз үшін — өз полисімізден кейінгі екінші отанымыздай жылы сезім пайда болады. — [[Платон]], «Заңдар» (642 b–d)</blockquote>Сол уақыттан бастап дерлік әрбір полис басқа қалаларда өз өкілдерін — проксендерін ұстады. Проксения әдетте мұрагерлік сипатта болатын. Алайда азамат ата-бабасынан мұра боп қалған проксения байланысын өз еркімен бұза да алатын, не болмаса бұзылған байланысты қайта жаңғырта алатын. Алайда полистік құрылым әлсірей бастаған сәттен, әсіресе [[эллинизм]] дәуірінен бастап, проксенияның нақты саяси рөлі біртіндеп әлсіреді.<ref>''Игорь Суриков, Леонид Таруашвили, Валерия Ленская, Елена Соломатина.'' История и культура Древней Греции: Энциклопедический словарь / Под общ. ред. И. E. Сурикова. — Москва: Языки славянских культур, 2009. — С. 560. — 792 с. — ISBN 978-5-9551-0355-6.</ref> Ең алғашқы белгілі проксенияға қатысты дерек — шамамен б.з.д. 625–600 жылдарға жататын [[Керкира|Керкирадан]] табылған жазба. Бұл жазба теңізде қаза тапқан Озолийлік Локридадан шыққан Менекраттың [[Кенотаф|кенотафына]] (еске алу үшін қойылған бос қабіртастан) жазылған. Онда ол «халықтың проксені болған» деп көрсетілген.<ref>''Wallace M.B.'' [https://www.jstor.org/stable/1087240 Early Greek Proxenoi] // Phoenix : журнал. — 1970. — No. 3 (vol. 24, no. 3). — P. 189.</ref> == Әдебиетте == Әдеби дереккөздерде бұл ұғымның ең ерте белгілі қолданылуы [[Пиндар|Пиндардың]] (Olymp. IX, 83; Isthm. IV, 8; Nem. VII, 65), [[Вакхилид|Вакхилидтің]] (9, 76) және [[Эсхил|Эсхилдің]] (Aesch. Suppl. 239, 419, 491, 919, 920) шығармаларында кездеседі. Мысалы, Фивылық Мелиссаның жеңісіне арналған одада (Isthm. IV, 8) Пиндар Клеонимидтер — Мелисса әулеті — [[Фивы (Грекия)|Фивы]] тұрғындары тарапынан ежелден құрметтеліп, [[Амфиктиония|амфиктиондардың]], яғни Фивыға іргелес қауымдардың, проксені болған деп жазады. Проксенияны беру әдетте полис азаматтарына қандай да бір көмек көрсеткен адамдарға жасалатын. Проксен ретінде тағайындауды халық жиналысына ұсыну құқығы сол көмекті алған азаматқа тиесілі еді, яғни бұл полистер арасындағы қатынастың жеке сипаты сақталды. Проксенияның дереккөздерде жиі аталуы оның кең таралғанын және қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі ретінде қабылданғанын көрсетеді. Проксения беру мысалдарының көптігі, проксендерге берілген артықшылықтар мен олардың көрсеткен қызметтері тіпті эллинистік дәуірде де проксения жай ғана құрметті атақ болып қалмай, нақты, практикалық мәнге ие болғанын көрсетеді. Проксендер арқылы әртүрлі полис азаматтары арасында кең байланыс желісі қалыптасып, бұл грек әлемінің саяси бытыраңқылығы мен географиялық шашыраңқылығына қарамастан, оның бірлігін қамтамасыз еткен факторлардың бірі болды.<ref>''Шарнина А. Б.'' [https://elibrary.ru/item.asp?id=22620351 Проксения в межполисных отношениях Эллады]// Мнемон. Исследования и публикации по истории античного мира : Сборник статей. — 2014. — С. 129—142.</ref> Шынында да, соңғы зерттеулер көрсетіп отырғандай, проксения бенефициарлары қала-серіктес азаматтарына көрсеткен қызметтері сауданың дамуына ықпал етуі мүмкін.<ref>''Pier Paolo Creanza.'' [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia] // The Journal of Economic History. — 2024-01-10. — P. 1–39. — ISSN 0022-0507.</ref> == Тарихи мысалдар == === Делос === [[Делос]] ежелгі грек әлеміндегі ірі қасиетті орын мен портқа ие, тәуелсіз [[Қала-мемлекеті|қала-мемлекет]] ретінде танылған. Ол сауда-саттық және діни орталық болғандықтан, грек әлемінен де, одан тыс жерлерден де көптеген келушілерді тартқан. [[Аполлон (ежелгі Грекия)|Аполлонның]] туған жері ретінде Делос бүкілгректік діни маңызға ие болған, сондықтан оның жарлықтары символикалық тұрғыдан беделді саналатын. [[Эллинизм|Эллинистік дәуірде]] Делоста грек еместердің де діни рәсімдерін өткізуге рұқсат етілген, әрі оған гректер де, грек еместер де құрбандықтар шалу үшін келген. Осы себепті Делос мадақтау жарлықтарын жариялау үшін өте қолайлы орын болған.<ref>Bugh, Glenn R. (2006). ''The Cambridge Companion to the Hellenistic World''. Cambridge: Cambridge University Press. p. 62. ISBN 9781139000949.</ref> Делостың тәуелсіздігі кезеңінде 507 құрмет жарлығы шығарылған, олардың кейбірінде «проксен» сөзі мүлде кездеспейді немесе қандай да бір нақты құрмет түрі көрсетілмеген.<ref>Constantakopoulou, Christy (21 September 2017). ''Aegean Interactions: Delos and its Networks in the Third Century''. Oxford: Oxford University Press. pp. 114–115. ISBN 9780198787273.</ref> Ал кей зерттеушілер сөзсіз проксенияға қатысты деп тануға болатын жарлықтардың нақты саны 239 деп санайды.<ref name=":0">Mack, William (26 March 2015). ''Proxeny and Polis: Institutional Networks in the Ancient Greek World''. Oxford: Oxford University Press. pp. 235–238. ISBN 9780198713869.</ref> Өзі шағын арал болғандықтан, Делоста қоныстануға жарамды жер де, азаматтық қауым да аз еді, сондықтан көп жағдайда құрмет көрсетулер жергілікті еместерге арналатын. Проксенияны марапаттау жарлықтары, көбіне бөлек орнатылған ескерткіштер түрінде, уақыт жағынан тығыз шоғырланған және кейінгі кезеңдерге жатады — олар б.з.д. IV ғасырда басталып, б.з. II ғасырға дейін жалғасқан. Бұл жарлықтардың ең көп саны б.з.д. II ғасырда шыққан<ref name=":0" />. Бұл өркендеу Делостың Афина бақылауындағы сауда орталығы ретінде өсіп келе жатқан рөлімен байланысты болуы мүмкін, дегенмен кей зерттеушілер оны эллинистік патшалықтар арасындағы ықпал үшін бәсекенің күшеюімен түсіндіреді.<ref name=":0" /> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ежелгі Грекия құқық саласы]] [[Санат:Дипломатия]] 9cudb1gcbeecr79cmhs3345aoj2eazh 3484083 3484082 2025-06-27T19:48:32Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484083 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Straton King of Sidon inscription Acropolis of Athens.jpg | caption1 = [[I Абдастарт (Сидон патшасы)|Сидон патшасы Стратонға]] арналған жазба, онда оған Афина халқының проксені атағы берілген: «Сондай-ақ Сидон патшасы Стратон, өзі де, оның ұрпақтары да Афина халқының проксені болсын».<ref>[https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGII2/141 Honours for Straton king of Sidon] ''Attic Inscriptions Online''.</ref> Бұл жазба [[Акрополь (Афина)|Афиналық Акропольде]] табылған. Ол проксения қатынастары тек грек қалалары арасында ғана емес, сонымен қатар грек еместермен де (бұл жағдайда — финикиялықтармен) болғанын дәлелдейді. | image2 = Honorific decree Olonte Louvre Ma3061.jpg | caption2 = [[Олус]] қаласының жарлығы, онда проксендер мен қоғамдық игілік жасаушыларды ([[эвергет|эвергеттерді]]) құрметтеу баяндалған. Б.з.д. III–II ғасырлар. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Проксения''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: προξενία) — [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] қолданылған келісім түрі, оған сәйкес бір қаланың азаматы (қала билігі тарапынан таңдалған) басқа полистен келген елшілерді өз есебінен қабылдап, қонақжайлық көрсеткен. Бұл қызметі үшін ол азамат мемлекет тарапынан құрметті атақтармен марапатталған. Мұндай азамат '''проксен''' (πρόξενος, бастапқы мағынасы — ''«қоғамдық қонақ»'') немесе '''проксейн''' (πρόξεινος) деп аталды. Проксения туралы жарлықтар — бұл шетел азаматына (яғни басқа қала-мемлекеттен шыққан адамға) проксен ретінде қызмет еткені үшін берілетін арнайы ресми грамоталар мен алғыс қаулылар. Проксен белгілі бір мемлекет азаматтарының мүдделерін қорғап, сол елде құрметті [[консул]] іспетті қызмет атқарған. Бұл институт қазіргі заманғы консулдыққа ұқсас болғанымен, ол Ежелгі Грекиядағы дәстүрлі қонақжайлық салттарынан бастау алады. Бірақ афиналықтар өз проксендерін жай ғана «қоғамдық қонақтар» емес, шын мәніндегі тыңшылар мен ақпарат берушілерге айналдырды<ref>Thucydide, ''La Guerre du Péloponnèse,'' III, 2.</ref> — оларды өзіне жақтас адамдар қатарынан таңдап, қылмыстық істер кезінде заңдық қорғау ұсынған. Афина жарлықтары бойынша, афиналықтардың проксендері өз қалаларының сотынан босатылып, Афина халық сотына жүгіну құқығына ие болған.<ref>Édouard Will, ''Le Monde grec et l’Orient'', tome I, Le <abbr>Ve</abbr> siècle (510-403), P.U.F. 1972, <abbr>p.</abbr> 199.</ref> Көбіне қолданылатын тіркес: εὐεργέτης τε εἴη καὶ πρόξεινος — «ол [біздің] жақтасымыз әрі игілік жасаушы болсын», яғни: «Проксен және [[эвергет]] болсын» (''эвергет – қайырымды жан, игілік жасаушы''). '''Проксен''' өз қаласындағы ықпалын пайдаланып, өзі ерікті түрде өкілдік еткен қала-мемлекетпен достық немесе одақтық саясатты ілгерілетуге тырысатын. Мысалы, [[Кимон]] — [[Ежелгі Афина|Афинадағы]] [[Спарта|Спартаның]] проксені болған. Ол [[Бірінші Пелопоннес соғысы]] басталғанға дейінгі Афина саясатындағы ықпалды кезеңінде екі мемлекет арасында ынтымақтастық орнату саясатын белсенді түрде жақтаған. Кимонның Спартаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол ұлдарының біріне [[Лакедемоний]] (ежелгі дәуірде Спарта Лакедемон деп аталған) деген есім бергені белгілі болған.<ref>''The History of the Peloponnesian War'' by Thucydides, Donald Lateiner, Richard Crawley, page 33. ISBN 0-486-43762-0.</ref><ref>''Who's Who in the Greek World'' by John Hazel, page 56. ISBN 0-415-12497-2.</ref> Басқа қала-мемлекеттің проксені болу — егер соғыс басталып кетсе, сол қалаға қарсы соғысқа қатысуға кедергі болмаған, өйткені проксеннің түпкілікті адалдығы өз отанына бағытталған болатын. Алайда, проксен әдетте соғысты болдырмауға және оған алып келуі мүмкін келіспеушіліктерді шешуге барынша тырысатын. Ал егер бейбіт келіссөздер басталса, проксеннің қарсы қаладағы байланыстары мен беделі өз қаласы үшін пайдалы дипломатиялық құрал ретінде қолданылатын. Белгілі бір қала үшін проксен лауазымы көбіне мұрагерлікпен бір отбасының мүшелеріне берілетін. Проксендер кей кездері мынадай артықшылықтарға да ие болған: салықтан босатылу, импорт пен экспортқа құқық, жер мен жылжымайтын мүлік сатып алу құқығы, қоғамдық ойын-сауық шараларында құрметті орындарға ие болу, сондай-ақ [[Пританей|Пританейде]] (қалалық кеңсе мен ас үйі) қонақ болуға шақырылу.<ref>Rosa-Araceli Santiago Álvarez, ''[https://raco.cat/index.php/Faventia/article/view/275946 De hospitalidad a extranjería]'' pp.91-92, en ''Faventia Supplementa 2'' (2013), ISSN 0210-7570.</ref> 2024 жылы жарияланған ''Journal of Economic History'' журналының зерттеуіне сәйкес, проксения келісімдерінің болуы мен сауда айналымының өсуі арасында оң байланыс бар екендігі анықталған.<ref>Creanza, Pier Paolo (2024). [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A "Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia".] ''The Journal of Economic History''.</ref> == Тарихы == Проксения өзінің бастауын жекелеген [[Ксения (қонақжайлық)|ксениядан]] алады — бұл [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] кең тараған салттық қонақжайлық пен рухани туыстық дәстүрі болатын . Мұндай ксения әртүрлі [[Полис (ежелгі қала)|полистердің]] екі азаматы арасында орнатылып, екі тарапқа өзара міндеттемелер жүктейтін. Ал V ғасырда б.з.д. қалыптасқан нағыз проксения болса, саяси мәнге ие мемлекеттік институт ретінде қызмет ете бастады және әсіресе дипломатиялық қатынастарда маңызды рөл атқарды.<blockquote>Бөгде жерлік афиналық! Сен, мүмкін, білмейтін шығарсың — біздің полистің ошағы — сендердің проксендерің. Бүкіл бала кезімізден бастап, бір полистің проксені екенімізді естісек, сол полиске — әрқайсымыз үшін — өз полисімізден кейінгі екінші отанымыздай жылы сезім пайда болады. — [[Платон]], «Заңдар» (642 b–d)</blockquote>Сол уақыттан бастап дерлік әрбір полис басқа қалаларда өз өкілдерін — проксендерін ұстады. Проксения әдетте мұрагерлік сипатта болатын. Алайда азамат ата-бабасынан мұра боп қалған проксения байланысын өз еркімен бұза да алатын, не болмаса бұзылған байланысты қайта жаңғырта алатын. Алайда полистік құрылым әлсірей бастаған сәттен, әсіресе [[эллинизм]] дәуірінен бастап, проксенияның нақты саяси рөлі біртіндеп әлсіреді.<ref>''Игорь Суриков, Леонид Таруашвили, Валерия Ленская, Елена Соломатина.'' История и культура Древней Греции: Энциклопедический словарь / Под общ. ред. И. E. Сурикова. — Москва: Языки славянских культур, 2009. — С. 560. — 792 с. — ISBN 978-5-9551-0355-6.</ref> Ең алғашқы белгілі проксенияға қатысты дерек — шамамен б.з.д. 625–600 жылдарға жататын [[Керкира|Керкирадан]] табылған жазба. Бұл жазба теңізде қаза тапқан Озолийлік Локридадан шыққан Менекраттың [[Кенотаф|кенотафына]] (еске алу үшін қойылған бос қабіртастан) жазылған. Онда ол «халықтың проксені болған» деп көрсетілген.<ref>''Wallace M.B.'' [https://www.jstor.org/stable/1087240 Early Greek Proxenoi] // Phoenix : журнал. — 1970. — No. 3 (vol. 24, no. 3). — P. 189.</ref> == Әдебиетте == Әдеби дереккөздерде бұл ұғымның ең ерте белгілі қолданылуы [[Пиндар|Пиндардың]] (Olymp. IX, 83; Isthm. IV, 8; Nem. VII, 65), [[Вакхилид|Вакхилидтің]] (9, 76) және [[Эсхил|Эсхилдің]] (Aesch. Suppl. 239, 419, 491, 919, 920) шығармаларында кездеседі. Мысалы, Фивылық Мелиссаның жеңісіне арналған одада (Isthm. IV, 8) Пиндар Клеонимидтер — Мелисса әулеті — [[Фивы (Грекия)|Фивы]] тұрғындары тарапынан ежелден құрметтеліп, [[Амфиктиония|амфиктиондардың]], яғни Фивыға іргелес қауымдардың, проксені болған деп жазады. Проксенияны беру әдетте полис азаматтарына қандай да бір көмек көрсеткен адамдарға жасалатын. Проксен ретінде тағайындауды халық жиналысына ұсыну құқығы сол көмекті алған азаматқа тиесілі еді, яғни бұл полистер арасындағы қатынастың жеке сипаты сақталды. Проксенияның дереккөздерде жиі аталуы оның кең таралғанын және қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі ретінде қабылданғанын көрсетеді. Проксения беру мысалдарының көптігі, проксендерге берілген артықшылықтар мен олардың көрсеткен қызметтері тіпті эллинистік дәуірде де проксения жай ғана құрметті атақ болып қалмай, нақты, практикалық мәнге ие болғанын көрсетеді. Проксендер арқылы әртүрлі полис азаматтары арасында кең байланыс желісі қалыптасып, бұл грек әлемінің саяси бытыраңқылығы мен географиялық шашыраңқылығына қарамастан, оның бірлігін қамтамасыз еткен факторлардың бірі болды.<ref>''Шарнина А. Б.'' [https://elibrary.ru/item.asp?id=22620351 Проксения в межполисных отношениях Эллады]// Мнемон. Исследования и публикации по истории античного мира : Сборник статей. — 2014. — С. 129—142.</ref> Шынында да, соңғы зерттеулер көрсетіп отырғандай, проксения бенефициарлары қала-серіктес азаматтарына көрсеткен қызметтері сауданың дамуына ықпал етуі мүмкін.<ref>''Pier Paolo Creanza.'' [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia] // The Journal of Economic History. — 2024-01-10. — P. 1–39. — ISSN 0022-0507.</ref> == Тарихи мысалдар == === Делос === [[Делос]] ежелгі грек әлеміндегі ірі қасиетті орын мен портқа ие, тәуелсіз [[Қала-мемлекеті|қала-мемлекет]] ретінде танылған. Ол сауда-саттық және діни орталық болғандықтан, грек әлемінен де, одан тыс жерлерден де көптеген келушілерді тартқан. [[Аполлон (ежелгі Грекия)|Аполлонның]] туған жері ретінде Делос бүкілгректік діни маңызға ие болған, сондықтан оның жарлықтары символикалық тұрғыдан беделді саналатын. [[Эллинизм|Эллинистік дәуірде]] Делоста грек еместердің де діни рәсімдерін өткізуге рұқсат етілген, әрі оған гректер де, грек еместер де құрбандықтар шалу үшін келген. Осы себепті Делос мадақтау жарлықтарын жариялау үшін өте қолайлы орын болған.<ref>Bugh, Glenn R. (2006). ''The Cambridge Companion to the Hellenistic World''. Cambridge: Cambridge University Press. p. 62. ISBN 9781139000949.</ref> Делостың тәуелсіздігі кезеңінде 507 құрмет жарлығы шығарылған, олардың кейбірінде «проксен» сөзі мүлде кездеспейді немесе қандай да бір нақты құрмет түрі көрсетілмеген.<ref>Constantakopoulou, Christy (21 September 2017). ''Aegean Interactions: Delos and its Networks in the Third Century''. Oxford: Oxford University Press. pp. 114–115. ISBN 9780198787273.</ref> Ал кей зерттеушілер сөзсіз проксенияға қатысты деп тануға болатын жарлықтардың нақты саны 239 деп санайды.<ref name=":0">Mack, William (26 March 2015). ''Proxeny and Polis: Institutional Networks in the Ancient Greek World''. Oxford: Oxford University Press. pp. 235–238. ISBN 9780198713869.</ref> Өзі шағын арал болғандықтан, Делоста қоныстануға жарамды жер де, азаматтық қауым да аз еді, сондықтан көп жағдайда құрмет көрсетулер жергілікті еместерге арналатын. Проксенияны марапаттау жарлықтары, көбіне бөлек орнатылған ескерткіштер түрінде, уақыт жағынан тығыз шоғырланған және кейінгі кезеңдерге жатады — олар б.з.д. IV ғасырда басталып, б.з. II ғасырға дейін жалғасқан. Бұл жарлықтардың ең көп саны б.з.д. II ғасырда шыққан<ref name=":0" />. Бұл өркендеу Делостың Афина бақылауындағы сауда орталығы ретінде өсіп келе жатқан рөлімен байланысты болуы мүмкін, дегенмен кей зерттеушілер оны эллинистік патшалықтар арасындағы ықпал үшін бәсекенің күшеюімен түсіндіреді.<ref name=":0" /> Делос қаласындағы [[Экклесия]] мен Кеңес тарапынан проксенияны марапаттауға арналған жарлықтарда белгілі бір тұрақты үлгі қалыптасқан: ----ἔδοξεν τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· Τηλέμνηστος Ἀριστείδου εἶπεν· ἐπειδὴ Μάαρκος Σέστιος Μαάρκου Φρεγελλανὸς ἀνὴρ ἀγαθὸς ὢν διατελεῖ περί τε [τὸ] ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ χρείας παρέχετα[ι] καὶ κοινεῖ τῆι πόλει καὶ ἰδί[αι] τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτ[ῶι] τῶν πολιτῶν εἰς ἃ ἄν τις [αὐ]τὸν παρακαλεῖ, τὴν πᾶσα[ν σπου]δὴν καὶ ἐπιμέλειαν ποιούμ[ε]νος· περὶ δὴ τούτων δεδόχ[θαι] τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· ἐπαινέσαι Μάαρκον Σέστιον Μαάρκου Φρεγελλανὸν ἐπὶ τῆι α[ἱ]ρέσει ἧν ἔχων διατελεῖ περί τε τὸ ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ εἶναι αὐτὸν πρ[ό]ξενον καὶ εὐεργέτην τοῦ τε ἱεροῦ καὶ Δηλίων καὶ αὐτὸν καὶ ἐγγόνους, εἶναι δὲ αὐτοῖς ἐν Δήλωι γῆς καὶ οἰκίας ἔνκτησιν [καὶ] πρόσοδον πρὸς τὴ[ν βουλὴν ․․․․].<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63241?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 757] ''Inscriptiones Graecae''.</ref> ----''Аудармасы:'' ----Кеңес пен халық келесі қаулы қабылдады: Аристейд ұлы Теленмест ұсыныс жасады — Маркус Сестий, Маркустың ұлы, Фрегелладан шыққан, лайықты азамат ретінде Делос киелі орны мен халқына тұрақты түрде адалдықпен қызмет етіп келеді, ол қала үшін де, оған қандай да бір өтінішпен жүгінетін азаматтар үшін де көп көмек көрсетіп отыр. Сондықтан кеңес пен халық шешім қабылдады: Фрегеллалық Маркус Сестийді Делос киелі орны мен халқына көрсеткен қамқорлығы үшін мадақтауға және оны әрі оның ұрпақтарын осы киелі орын мен делостықтардың проксені және эвергеті (игілік жасаушысы) етіп тағайындауға, сондай-ақ оларға Делос аралында жер мен үй иелену құқығы және кеңеске қатысу мүмкіндігі берілсін [...]. ---- == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ежелгі Грекия құқық саласы]] [[Санат:Дипломатия]] tfh2fo18h9ulb7ll7jqsgwajv0ic9za 3484084 3484083 2025-06-27T19:55:00Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484084 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Straton King of Sidon inscription Acropolis of Athens.jpg | caption1 = [[I Абдастарт (Сидон патшасы)|Сидон патшасы Стратонға]] арналған жазба, онда оған Афина халқының проксені атағы берілген: «Сондай-ақ Сидон патшасы Стратон, өзі де, оның ұрпақтары да Афина халқының проксені болсын».<ref>[https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGII2/141 Honours for Straton king of Sidon] ''Attic Inscriptions Online''.</ref> Бұл жазба [[Акрополь (Афина)|Афиналық Акропольде]] табылған. Ол проксения қатынастары тек грек қалалары арасында ғана емес, сонымен қатар грек еместермен де (бұл жағдайда — финикиялықтармен) болғанын дәлелдейді. | image2 = Honorific decree Olonte Louvre Ma3061.jpg | caption2 = [[Олус]] қаласының жарлығы, онда проксендер мен қоғамдық игілік жасаушыларды ([[эвергет|эвергеттерді]]) құрметтеу баяндалған. Б.з.д. III–II ғасырлар. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Проксения''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: προξενία) — [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] қолданылған келісім түрі, оған сәйкес бір қаланың азаматы (қала билігі тарапынан таңдалған) басқа полистен келген елшілерді өз есебінен қабылдап, қонақжайлық көрсеткен. Бұл қызметі үшін ол азамат мемлекет тарапынан құрметті атақтармен марапатталған. Мұндай азамат '''проксен''' (πρόξενος, бастапқы мағынасы — ''«қоғамдық қонақ»'') немесе '''проксейн''' (πρόξεινος) деп аталды. Проксения туралы жарлықтар — бұл шетел азаматына (яғни басқа қала-мемлекеттен шыққан адамға) проксен ретінде қызмет еткені үшін берілетін арнайы ресми грамоталар мен алғыс қаулылар. Проксен белгілі бір мемлекет азаматтарының мүдделерін қорғап, сол елде құрметті [[консул]] іспетті қызмет атқарған. Бұл институт қазіргі заманғы консулдыққа ұқсас болғанымен, ол Ежелгі Грекиядағы дәстүрлі қонақжайлық салттарынан бастау алады. Бірақ афиналықтар өз проксендерін жай ғана «қоғамдық қонақтар» емес, шын мәніндегі тыңшылар мен ақпарат берушілерге айналдырды<ref>Thucydide, ''La Guerre du Péloponnèse,'' III, 2.</ref> — оларды өзіне жақтас адамдар қатарынан таңдап, қылмыстық істер кезінде заңдық қорғау ұсынған. Афина жарлықтары бойынша, афиналықтардың проксендері өз қалаларының сотынан босатылып, Афина халық сотына жүгіну құқығына ие болған.<ref>Édouard Will, ''Le Monde grec et l’Orient'', tome I, Le <abbr>Ve</abbr> siècle (510-403), P.U.F. 1972, <abbr>p.</abbr> 199.</ref> Көбіне қолданылатын тіркес: εὐεργέτης τε εἴη καὶ πρόξεινος — «ол [біздің] жақтасымыз әрі игілік жасаушы болсын», яғни: «Проксен және [[эвергет]] болсын» (''эвергет – қайырымды жан, игілік жасаушы''). '''Проксен''' өз қаласындағы ықпалын пайдаланып, өзі ерікті түрде өкілдік еткен қала-мемлекетпен достық немесе одақтық саясатты ілгерілетуге тырысатын. Мысалы, [[Кимон]] — [[Ежелгі Афина|Афинадағы]] [[Спарта|Спартаның]] проксені болған. Ол [[Бірінші Пелопоннес соғысы]] басталғанға дейінгі Афина саясатындағы ықпалды кезеңінде екі мемлекет арасында ынтымақтастық орнату саясатын белсенді түрде жақтаған. Кимонның Спартаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол ұлдарының біріне [[Лакедемоний]] (ежелгі дәуірде Спарта Лакедемон деп аталған) деген есім бергені белгілі болған.<ref>''The History of the Peloponnesian War'' by Thucydides, Donald Lateiner, Richard Crawley, page 33. ISBN 0-486-43762-0.</ref><ref>''Who's Who in the Greek World'' by John Hazel, page 56. ISBN 0-415-12497-2.</ref> Басқа қала-мемлекеттің проксені болу — егер соғыс басталып кетсе, сол қалаға қарсы соғысқа қатысуға кедергі болмаған, өйткені проксеннің түпкілікті адалдығы өз отанына бағытталған болатын. Алайда, проксен әдетте соғысты болдырмауға және оған алып келуі мүмкін келіспеушіліктерді шешуге барынша тырысатын. Ал егер бейбіт келіссөздер басталса, проксеннің қарсы қаладағы байланыстары мен беделі өз қаласы үшін пайдалы дипломатиялық құрал ретінде қолданылатын. Белгілі бір қала үшін проксен лауазымы көбіне мұрагерлікпен бір отбасының мүшелеріне берілетін. Проксендер кей кездері мынадай артықшылықтарға да ие болған: салықтан босатылу, импорт пен экспортқа құқық, жер мен жылжымайтын мүлік сатып алу құқығы, қоғамдық ойын-сауық шараларында құрметті орындарға ие болу, сондай-ақ [[Пританей|Пританейде]] (қалалық кеңсе мен ас үйі) қонақ болуға шақырылу.<ref>Rosa-Araceli Santiago Álvarez, ''[https://raco.cat/index.php/Faventia/article/view/275946 De hospitalidad a extranjería]'' pp.91-92, en ''Faventia Supplementa 2'' (2013), ISSN 0210-7570.</ref> 2024 жылы жарияланған ''Journal of Economic History'' журналының зерттеуіне сәйкес, проксения келісімдерінің болуы мен сауда айналымының өсуі арасында оң байланыс бар екендігі анықталған.<ref>Creanza, Pier Paolo (2024). [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A "Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia".] ''The Journal of Economic History''.</ref> == Тарихы == Проксения өзінің бастауын жекелеген [[Ксения (қонақжайлық)|ксениядан]] алады — бұл [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] кең тараған салттық қонақжайлық пен рухани туыстық дәстүрі болатын . Мұндай ксения әртүрлі [[Полис (ежелгі қала)|полистердің]] екі азаматы арасында орнатылып, екі тарапқа өзара міндеттемелер жүктейтін. Ал V ғасырда б.з.д. қалыптасқан нағыз проксения болса, саяси мәнге ие мемлекеттік институт ретінде қызмет ете бастады және әсіресе дипломатиялық қатынастарда маңызды рөл атқарды.<blockquote>Бөгде жерлік афиналық! Сен, мүмкін, білмейтін шығарсың — біздің полистің ошағы — сендердің проксендерің. Бүкіл бала кезімізден бастап, бір полистің проксені екенімізді естісек, сол полиске — әрқайсымыз үшін — өз полисімізден кейінгі екінші отанымыздай жылы сезім пайда болады. — [[Платон]], «Заңдар» (642 b–d)</blockquote>Сол уақыттан бастап дерлік әрбір полис басқа қалаларда өз өкілдерін — проксендерін ұстады. Проксения әдетте мұрагерлік сипатта болатын. Алайда азамат ата-бабасынан мұра боп қалған проксения байланысын өз еркімен бұза да алатын, не болмаса бұзылған байланысты қайта жаңғырта алатын. Алайда полистік құрылым әлсірей бастаған сәттен, әсіресе [[эллинизм]] дәуірінен бастап, проксенияның нақты саяси рөлі біртіндеп әлсіреді.<ref>''Игорь Суриков, Леонид Таруашвили, Валерия Ленская, Елена Соломатина.'' История и культура Древней Греции: Энциклопедический словарь / Под общ. ред. И. E. Сурикова. — Москва: Языки славянских культур, 2009. — С. 560. — 792 с. — ISBN 978-5-9551-0355-6.</ref> Ең алғашқы белгілі проксенияға қатысты дерек — шамамен б.з.д. 625–600 жылдарға жататын [[Керкира|Керкирадан]] табылған жазба. Бұл жазба теңізде қаза тапқан Озолийлік Локридадан шыққан Менекраттың [[Кенотаф|кенотафына]] (еске алу үшін қойылған бос қабіртастан) жазылған. Онда ол «халықтың проксені болған» деп көрсетілген.<ref>''Wallace M.B.'' [https://www.jstor.org/stable/1087240 Early Greek Proxenoi] // Phoenix : журнал. — 1970. — No. 3 (vol. 24, no. 3). — P. 189.</ref> == Әдебиетте == Әдеби дереккөздерде бұл ұғымның ең ерте белгілі қолданылуы [[Пиндар|Пиндардың]] (Olymp. IX, 83; Isthm. IV, 8; Nem. VII, 65), [[Вакхилид|Вакхилидтің]] (9, 76) және [[Эсхил|Эсхилдің]] (Aesch. Suppl. 239, 419, 491, 919, 920) шығармаларында кездеседі. Мысалы, Фивылық Мелиссаның жеңісіне арналған одада (Isthm. IV, 8) Пиндар Клеонимидтер — Мелисса әулеті — [[Фивы (Грекия)|Фивы]] тұрғындары тарапынан ежелден құрметтеліп, [[Амфиктиония|амфиктиондардың]], яғни Фивыға іргелес қауымдардың, проксені болған деп жазады. Проксенияны беру әдетте полис азаматтарына қандай да бір көмек көрсеткен адамдарға жасалатын. Проксен ретінде тағайындауды халық жиналысына ұсыну құқығы сол көмекті алған азаматқа тиесілі еді, яғни бұл полистер арасындағы қатынастың жеке сипаты сақталды. Проксенияның дереккөздерде жиі аталуы оның кең таралғанын және қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі ретінде қабылданғанын көрсетеді. Проксения беру мысалдарының көптігі, проксендерге берілген артықшылықтар мен олардың көрсеткен қызметтері тіпті эллинистік дәуірде де проксения жай ғана құрметті атақ болып қалмай, нақты, практикалық мәнге ие болғанын көрсетеді. Проксендер арқылы әртүрлі полис азаматтары арасында кең байланыс желісі қалыптасып, бұл грек әлемінің саяси бытыраңқылығы мен географиялық шашыраңқылығына қарамастан, оның бірлігін қамтамасыз еткен факторлардың бірі болды.<ref>''Шарнина А. Б.'' [https://elibrary.ru/item.asp?id=22620351 Проксения в межполисных отношениях Эллады]// Мнемон. Исследования и публикации по истории античного мира : Сборник статей. — 2014. — С. 129—142.</ref> Шынында да, соңғы зерттеулер көрсетіп отырғандай, проксения бенефициарлары қала-серіктес азаматтарына көрсеткен қызметтері сауданың дамуына ықпал етуі мүмкін.<ref>''Pier Paolo Creanza.'' [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia] // The Journal of Economic History. — 2024-01-10. — P. 1–39. — ISSN 0022-0507.</ref> == Тарихи мысалдар == === Делос === [[Делос]] ежелгі грек әлеміндегі ірі қасиетті орын мен портқа ие, тәуелсіз [[Қала-мемлекеті|қала-мемлекет]] ретінде танылған. Ол сауда-саттық және діни орталық болғандықтан, грек әлемінен де, одан тыс жерлерден де көптеген келушілерді тартқан. [[Аполлон (ежелгі Грекия)|Аполлонның]] туған жері ретінде Делос бүкілгректік діни маңызға ие болған, сондықтан оның жарлықтары символикалық тұрғыдан беделді саналатын. [[Эллинизм|Эллинистік дәуірде]] Делоста грек еместердің де діни рәсімдерін өткізуге рұқсат етілген, әрі оған гректер де, грек еместер де құрбандықтар шалу үшін келген. Осы себепті Делос мадақтау жарлықтарын жариялау үшін өте қолайлы орын болған.<ref>Bugh, Glenn R. (2006). ''The Cambridge Companion to the Hellenistic World''. Cambridge: Cambridge University Press. p. 62. ISBN 9781139000949.</ref> Делостың тәуелсіздігі кезеңінде 507 құрмет жарлығы шығарылған, олардың кейбірінде «проксен» сөзі мүлде кездеспейді немесе қандай да бір нақты құрмет түрі көрсетілмеген.<ref>Constantakopoulou, Christy (21 September 2017). ''Aegean Interactions: Delos and its Networks in the Third Century''. Oxford: Oxford University Press. pp. 114–115. ISBN 9780198787273.</ref> Ал кей зерттеушілер сөзсіз проксенияға қатысты деп тануға болатын жарлықтардың нақты саны 239 деп санайды.<ref name=":0">Mack, William (26 March 2015). ''Proxeny and Polis: Institutional Networks in the Ancient Greek World''. Oxford: Oxford University Press. pp. 235–238. ISBN 9780198713869.</ref> Өзі шағын арал болғандықтан, Делоста қоныстануға жарамды жер де, азаматтық қауым да аз еді, сондықтан көп жағдайда құрмет көрсетулер жергілікті еместерге арналатын. Проксенияны марапаттау жарлықтары, көбіне бөлек орнатылған ескерткіштер түрінде, уақыт жағынан тығыз шоғырланған және кейінгі кезеңдерге жатады — олар б.з.д. IV ғасырда басталып, б.з. II ғасырға дейін жалғасқан. Бұл жарлықтардың ең көп саны б.з.д. II ғасырда шыққан<ref name=":0" />. Бұл өркендеу Делостың Афина бақылауындағы сауда орталығы ретінде өсіп келе жатқан рөлімен байланысты болуы мүмкін, дегенмен кей зерттеушілер оны эллинистік патшалықтар арасындағы ықпал үшін бәсекенің күшеюімен түсіндіреді.<ref name=":0" /> Делос қаласындағы [[Экклесия]] мен Кеңес тарапынан проксенияны марапаттауға арналған жарлықтарда белгілі бір тұрақты үлгі қалыптасқан: ----ἔδοξεν τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· Τηλέμνηστος Ἀριστείδου εἶπεν· ἐπειδὴ Μάαρκος Σέστιος Μαάρκου Φρεγελλανὸς ἀνὴρ ἀγαθὸς ὢν διατελεῖ περί τε [τὸ] ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ χρείας παρέχετα[ι] καὶ κοινεῖ τῆι πόλει καὶ ἰδί[αι] τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτ[ῶι] τῶν πολιτῶν εἰς ἃ ἄν τις [αὐ]τὸν παρακαλεῖ, τὴν πᾶσα[ν σπου]δὴν καὶ ἐπιμέλειαν ποιούμ[ε]νος· περὶ δὴ τούτων δεδόχ[θαι] τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· ἐπαινέσαι Μάαρκον Σέστιον Μαάρκου Φρεγελλανὸν ἐπὶ τῆι α[ἱ]ρέσει ἧν ἔχων διατελεῖ περί τε τὸ ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ εἶναι αὐτὸν πρ[ό]ξενον καὶ εὐεργέτην τοῦ τε ἱεροῦ καὶ Δηλίων καὶ αὐτὸν καὶ ἐγγόνους, εἶναι δὲ αὐτοῖς ἐν Δήλωι γῆς καὶ οἰκίας ἔνκτησιν [καὶ] πρόσοδον πρὸς τὴ[ν βουλὴν ․․․․].<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63241?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 757] ''Inscriptiones Graecae''.</ref> ----''Аудармасы:'' ----Кеңес пен халық келесі қаулы қабылдады: Аристейд ұлы Теленмест ұсыныс жасады — Маркус Сестий, Маркустың ұлы, Фрегелладан шыққан, лайықты азамат ретінде Делос киелі орны мен халқына тұрақты түрде адалдықпен қызмет етіп келеді, ол қала үшін де, оған қандай да бір өтінішпен жүгінетін азаматтар үшін де көп көмек көрсетіп отыр. Сондықтан кеңес пен халық шешім қабылдады: Фрегеллалық Маркус Сестийді Делос киелі орны мен халқына көрсеткен қамқорлығы үшін мадақтауға және оны әрі оның ұрпақтарын осы киелі орын мен делостықтардың проксені және эвергеті (игілік жасаушысы) етіп тағайындауға, сондай-ақ оларға Делос аралында жер мен үй иелену құқығы және кеңеске қатысу мүмкіндігі берілсін [...]. ---- Жарлықта арнайы атап көрсетіледі: марапатталушы Делос киелі орны мен делостықтардың проксені болып табылады. Жарлық мынадай құрылыммен жазылады: алдымен жарлықты қабылдаушы орган (Кеңес пен Халық жиналысы — Экклесия) көрсетіледі, одан кейін — ұсыныс енгізуші тұлға, марапатталушының аты-жөні мен әкесінің аты, марапаттаудың себебі, берілген атақ, кейде соңында жарлықты жариялау тәртібі сипатталады. Делостың жарлықтарында кейде нақты себеп көрсетілмейді, тек оның қасиетті орын мен Делос халқы үшін пайдалы болғаны жалпы түрде айтылады. Жазылым стилі, әдетте, бірқалыпты әрі қалыптасқан үлгіде болады, мысалы: «оның көмегіне жүгінетін делостықтарға және қалаға қолынан келгенше көмек көрсеткені үшін» (көне грекше: ''χρείας παρεχόμενος καὶ κοινεῖ τεῖ πόλει καὶ ἰδίαι τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτῶι Δηλίων'').<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63261?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 777] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Б.з.д. 314 жылға дейінгі Делос жарлықтары өте аз және тілдік үлгілерді талдауға жеткіліксіз болған. Б.з.д. 314–230 жж. аралығында жарлық енгізетін мекеме екі түрде жазылған: * «Халық шешті» (''δεδόχθαι τῶι δήμωι''), * немесе «Кеңес пен халық шешті» (''δεδόχθαι τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι''). Кейінгі жарлықтарда тек соңғы нұсқа тұрақты болып қолданылған. Бұл жазу түріндегі өзгеріс шешім қабылдау тәртібінің өзгеруін білдірмейді, тек ресми жазу мәнеріндегі өзгеріске байланысты болуы мүмкін.<ref>Rhodes, P. J.; Lewis, David M. (1997). ''The decrees of the Greek states''. Oxford : New York: Clarendon Press ; Oxford University Press. p. 242. ISBN 978-0-19-814973-6.</ref> Делоста Экклесия кем дегенде айына бір рет өткізілген, ал ''ἐκκλησία κυρία'' — бұл тұрақты халық жиналысын білдіреді.<ref>Rhodes, P. J.; Lewis, David M., eds. (2004). ''The decrees of the Greek states'' (Repr ed.). Oxford: Clarendon Press. p. 243. ISBN 978-0-19-814973-6.</ref> Құрметтеу туралы қаулы Кеңес пен Экклесия арқылы қабылданған соң, жарлық алдымен кеңес залында тіркеліп, содан кейін қасиетті орында жарияланған. Жарлықты кеңес мүшелері кеңес залында, ал қасиетті лауазымды тұлғалар оны ғибадатхананың тас стеласына қашап жаздырған. Кей кездері мұндай жарлықтар қайта қаралуға да ұсынылған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63303?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 819] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ежелгі Грекия құқық саласы]] [[Санат:Дипломатия]] leex7u6xc7fgg1l0m4rtakp6h946dwx 3484085 3484084 2025-06-27T20:07:41Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484085 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Straton King of Sidon inscription Acropolis of Athens.jpg | caption1 = [[I Абдастарт (Сидон патшасы)|Сидон патшасы Стратонға]] арналған жазба, онда оған Афина халқының проксені атағы берілген: «Сондай-ақ Сидон патшасы Стратон, өзі де, оның ұрпақтары да Афина халқының проксені болсын».<ref>[https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGII2/141 Honours for Straton king of Sidon] ''Attic Inscriptions Online''.</ref> Бұл жазба [[Акрополь (Афина)|Афиналық Акропольде]] табылған. Ол проксения қатынастары тек грек қалалары арасында ғана емес, сонымен қатар грек еместермен де (бұл жағдайда — финикиялықтармен) болғанын дәлелдейді. | image2 = Honorific decree Olonte Louvre Ma3061.jpg | caption2 = [[Олус]] қаласының жарлығы, онда проксендер мен қоғамдық игілік жасаушыларды ([[эвергет|эвергеттерді]]) құрметтеу баяндалған. Б.з.д. III–II ғасырлар. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Проксения''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: προξενία) — [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] қолданылған келісім түрі, оған сәйкес бір қаланың азаматы (қала билігі тарапынан таңдалған) басқа полистен келген елшілерді өз есебінен қабылдап, қонақжайлық көрсеткен. Бұл қызметі үшін ол азамат мемлекет тарапынан құрметті атақтармен марапатталған. Мұндай азамат '''проксен''' (πρόξενος, бастапқы мағынасы — ''«қоғамдық қонақ»'') немесе '''проксейн''' (πρόξεινος) деп аталды. Проксения туралы жарлықтар — бұл шетел азаматына (яғни басқа қала-мемлекеттен шыққан адамға) проксен ретінде қызмет еткені үшін берілетін арнайы ресми грамоталар мен алғыс қаулылар. Проксен белгілі бір мемлекет азаматтарының мүдделерін қорғап, сол елде құрметті [[консул]] іспетті қызмет атқарған. Бұл институт қазіргі заманғы консулдыққа ұқсас болғанымен, ол Ежелгі Грекиядағы дәстүрлі қонақжайлық салттарынан бастау алады. Бірақ афиналықтар өз проксендерін жай ғана «қоғамдық қонақтар» емес, шын мәніндегі тыңшылар мен ақпарат берушілерге айналдырды<ref>Thucydide, ''La Guerre du Péloponnèse,'' III, 2.</ref> — оларды өзіне жақтас адамдар қатарынан таңдап, қылмыстық істер кезінде заңдық қорғау ұсынған. Афина жарлықтары бойынша, афиналықтардың проксендері өз қалаларының сотынан босатылып, Афина халық сотына жүгіну құқығына ие болған.<ref>Édouard Will, ''Le Monde grec et l’Orient'', tome I, Le <abbr>Ve</abbr> siècle (510-403), P.U.F. 1972, <abbr>p.</abbr> 199.</ref> Көбіне қолданылатын тіркес: εὐεργέτης τε εἴη καὶ πρόξεινος — «ол [біздің] жақтасымыз әрі игілік жасаушы болсын», яғни: «Проксен және [[эвергет]] болсын» (''эвергет – қайырымды жан, игілік жасаушы''). '''Проксен''' өз қаласындағы ықпалын пайдаланып, өзі ерікті түрде өкілдік еткен қала-мемлекетпен достық немесе одақтық саясатты ілгерілетуге тырысатын. Мысалы, [[Кимон]] — [[Ежелгі Афина|Афинадағы]] [[Спарта|Спартаның]] проксені болған. Ол [[Бірінші Пелопоннес соғысы]] басталғанға дейінгі Афина саясатындағы ықпалды кезеңінде екі мемлекет арасында ынтымақтастық орнату саясатын белсенді түрде жақтаған. Кимонның Спартаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол ұлдарының біріне [[Лакедемоний]] (ежелгі дәуірде Спарта Лакедемон деп аталған) деген есім бергені белгілі болған.<ref>''The History of the Peloponnesian War'' by Thucydides, Donald Lateiner, Richard Crawley, page 33. ISBN 0-486-43762-0.</ref><ref>''Who's Who in the Greek World'' by John Hazel, page 56. ISBN 0-415-12497-2.</ref> Басқа қала-мемлекеттің проксені болу — егер соғыс басталып кетсе, сол қалаға қарсы соғысқа қатысуға кедергі болмаған, өйткені проксеннің түпкілікті адалдығы өз отанына бағытталған болатын. Алайда, проксен әдетте соғысты болдырмауға және оған алып келуі мүмкін келіспеушіліктерді шешуге барынша тырысатын. Ал егер бейбіт келіссөздер басталса, проксеннің қарсы қаладағы байланыстары мен беделі өз қаласы үшін пайдалы дипломатиялық құрал ретінде қолданылатын. Белгілі бір қала үшін проксен лауазымы көбіне мұрагерлікпен бір отбасының мүшелеріне берілетін. Проксендер кей кездері мынадай артықшылықтарға да ие болған: салықтан босатылу, импорт пен экспортқа құқық, жер мен жылжымайтын мүлік сатып алу құқығы, қоғамдық ойын-сауық шараларында құрметті орындарға ие болу, сондай-ақ [[Пританей|Пританейде]] (қалалық кеңсе мен ас үйі) қонақ болуға шақырылу.<ref>Rosa-Araceli Santiago Álvarez, ''[https://raco.cat/index.php/Faventia/article/view/275946 De hospitalidad a extranjería]'' pp.91-92, en ''Faventia Supplementa 2'' (2013), ISSN 0210-7570.</ref> 2024 жылы жарияланған ''Journal of Economic History'' журналының зерттеуіне сәйкес, проксения келісімдерінің болуы мен сауда айналымының өсуі арасында оң байланыс бар екендігі анықталған.<ref>Creanza, Pier Paolo (2024). [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A "Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia".] ''The Journal of Economic History''.</ref> == Тарихы == Проксения өзінің бастауын жекелеген [[Ксения (қонақжайлық)|ксениядан]] алады — бұл [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] кең тараған салттық қонақжайлық пен рухани туыстық дәстүрі болатын . Мұндай ксения әртүрлі [[Полис (ежелгі қала)|полистердің]] екі азаматы арасында орнатылып, екі тарапқа өзара міндеттемелер жүктейтін. Ал V ғасырда б.з.д. қалыптасқан нағыз проксения болса, саяси мәнге ие мемлекеттік институт ретінде қызмет ете бастады және әсіресе дипломатиялық қатынастарда маңызды рөл атқарды.<blockquote>Бөгде жерлік афиналық! Сен, мүмкін, білмейтін шығарсың — біздің полистің ошағы — сендердің проксендерің. Бүкіл бала кезімізден бастап, бір полистің проксені екенімізді естісек, сол полиске — әрқайсымыз үшін — өз полисімізден кейінгі екінші отанымыздай жылы сезім пайда болады. — [[Платон]], «Заңдар» (642 b–d)</blockquote>Сол уақыттан бастап дерлік әрбір полис басқа қалаларда өз өкілдерін — проксендерін ұстады. Проксения әдетте мұрагерлік сипатта болатын. Алайда азамат ата-бабасынан мұра боп қалған проксения байланысын өз еркімен бұза да алатын, не болмаса бұзылған байланысты қайта жаңғырта алатын. Алайда полистік құрылым әлсірей бастаған сәттен, әсіресе [[эллинизм]] дәуірінен бастап, проксенияның нақты саяси рөлі біртіндеп әлсіреді.<ref>''Игорь Суриков, Леонид Таруашвили, Валерия Ленская, Елена Соломатина.'' История и культура Древней Греции: Энциклопедический словарь / Под общ. ред. И. E. Сурикова. — Москва: Языки славянских культур, 2009. — С. 560. — 792 с. — ISBN 978-5-9551-0355-6.</ref> Ең алғашқы белгілі проксенияға қатысты дерек — шамамен б.з.д. 625–600 жылдарға жататын [[Керкира|Керкирадан]] табылған жазба. Бұл жазба теңізде қаза тапқан Озолийлік Локридадан шыққан Менекраттың [[Кенотаф|кенотафына]] (еске алу үшін қойылған бос қабіртастан) жазылған. Онда ол «халықтың проксені болған» деп көрсетілген.<ref>''Wallace M.B.'' [https://www.jstor.org/stable/1087240 Early Greek Proxenoi] // Phoenix : журнал. — 1970. — No. 3 (vol. 24, no. 3). — P. 189.</ref> == Әдебиетте == Әдеби дереккөздерде бұл ұғымның ең ерте белгілі қолданылуы [[Пиндар|Пиндардың]] (Olymp. IX, 83; Isthm. IV, 8; Nem. VII, 65), [[Вакхилид|Вакхилидтің]] (9, 76) және [[Эсхил|Эсхилдің]] (Aesch. Suppl. 239, 419, 491, 919, 920) шығармаларында кездеседі. Мысалы, Фивылық Мелиссаның жеңісіне арналған одада (Isthm. IV, 8) Пиндар Клеонимидтер — Мелисса әулеті — [[Фивы (Грекия)|Фивы]] тұрғындары тарапынан ежелден құрметтеліп, [[Амфиктиония|амфиктиондардың]], яғни Фивыға іргелес қауымдардың, проксені болған деп жазады. Проксенияны беру әдетте полис азаматтарына қандай да бір көмек көрсеткен адамдарға жасалатын. Проксен ретінде тағайындауды халық жиналысына ұсыну құқығы сол көмекті алған азаматқа тиесілі еді, яғни бұл полистер арасындағы қатынастың жеке сипаты сақталды. Проксенияның дереккөздерде жиі аталуы оның кең таралғанын және қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі ретінде қабылданғанын көрсетеді. Проксения беру мысалдарының көптігі, проксендерге берілген артықшылықтар мен олардың көрсеткен қызметтері тіпті эллинистік дәуірде де проксения жай ғана құрметті атақ болып қалмай, нақты, практикалық мәнге ие болғанын көрсетеді. Проксендер арқылы әртүрлі полис азаматтары арасында кең байланыс желісі қалыптасып, бұл грек әлемінің саяси бытыраңқылығы мен географиялық шашыраңқылығына қарамастан, оның бірлігін қамтамасыз еткен факторлардың бірі болды.<ref>''Шарнина А. Б.'' [https://elibrary.ru/item.asp?id=22620351 Проксения в межполисных отношениях Эллады]// Мнемон. Исследования и публикации по истории античного мира : Сборник статей. — 2014. — С. 129—142.</ref> Шынында да, соңғы зерттеулер көрсетіп отырғандай, проксения бенефициарлары қала-серіктес азаматтарына көрсеткен қызметтері сауданың дамуына ықпал етуі мүмкін.<ref>''Pier Paolo Creanza.'' [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia] // The Journal of Economic History. — 2024-01-10. — P. 1–39. — ISSN 0022-0507.</ref> == Тарихи мысалдар == === Делос === [[Делос]] ежелгі грек әлеміндегі ірі қасиетті орын мен портқа ие, тәуелсіз [[Қала-мемлекеті|қала-мемлекет]] ретінде танылған. Ол сауда-саттық және діни орталық болғандықтан, грек әлемінен де, одан тыс жерлерден де көптеген келушілерді тартқан. [[Аполлон (ежелгі Грекия)|Аполлонның]] туған жері ретінде Делос бүкілгректік діни маңызға ие болған, сондықтан оның жарлықтары символикалық тұрғыдан беделді саналатын. [[Эллинизм|Эллинистік дәуірде]] Делоста грек еместердің де діни рәсімдерін өткізуге рұқсат етілген, әрі оған гректер де, грек еместер де құрбандықтар шалу үшін келген. Осы себепті Делос мадақтау жарлықтарын жариялау үшін өте қолайлы орын болған.<ref>Bugh, Glenn R. (2006). ''The Cambridge Companion to the Hellenistic World''. Cambridge: Cambridge University Press. p. 62. ISBN 9781139000949.</ref> Делостың тәуелсіздігі кезеңінде 507 құрмет жарлығы шығарылған, олардың кейбірінде «проксен» сөзі мүлде кездеспейді немесе қандай да бір нақты құрмет түрі көрсетілмеген.<ref>Constantakopoulou, Christy (21 September 2017). ''Aegean Interactions: Delos and its Networks in the Third Century''. Oxford: Oxford University Press. pp. 114–115. ISBN 9780198787273.</ref> Ал кей зерттеушілер сөзсіз проксенияға қатысты деп тануға болатын жарлықтардың нақты саны 239 деп санайды.<ref name=":0">Mack, William (26 March 2015). ''Proxeny and Polis: Institutional Networks in the Ancient Greek World''. Oxford: Oxford University Press. pp. 235–238. ISBN 9780198713869.</ref> Өзі шағын арал болғандықтан, Делоста қоныстануға жарамды жер де, азаматтық қауым да аз еді, сондықтан көп жағдайда құрмет көрсетулер жергілікті еместерге арналатын. Проксенияны марапаттау жарлықтары, көбіне бөлек орнатылған ескерткіштер түрінде, уақыт жағынан тығыз шоғырланған және кейінгі кезеңдерге жатады — олар б.з.д. IV ғасырда басталып, б.з. II ғасырға дейін жалғасқан. Бұл жарлықтардың ең көп саны б.з.д. II ғасырда шыққан<ref name=":0" />. Бұл өркендеу Делостың Афина бақылауындағы сауда орталығы ретінде өсіп келе жатқан рөлімен байланысты болуы мүмкін, дегенмен кей зерттеушілер оны эллинистік патшалықтар арасындағы ықпал үшін бәсекенің күшеюімен түсіндіреді.<ref name=":0" /> Делос қаласындағы [[Экклесия]] мен Кеңес тарапынан проксенияны марапаттауға арналған жарлықтарда белгілі бір тұрақты үлгі қалыптасқан: ----ἔδοξεν τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· Τηλέμνηστος Ἀριστείδου εἶπεν· ἐπειδὴ Μάαρκος Σέστιος Μαάρκου Φρεγελλανὸς ἀνὴρ ἀγαθὸς ὢν διατελεῖ περί τε [τὸ] ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ χρείας παρέχετα[ι] καὶ κοινεῖ τῆι πόλει καὶ ἰδί[αι] τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτ[ῶι] τῶν πολιτῶν εἰς ἃ ἄν τις [αὐ]τὸν παρακαλεῖ, τὴν πᾶσα[ν σπου]δὴν καὶ ἐπιμέλειαν ποιούμ[ε]νος· περὶ δὴ τούτων δεδόχ[θαι] τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· ἐπαινέσαι Μάαρκον Σέστιον Μαάρκου Φρεγελλανὸν ἐπὶ τῆι α[ἱ]ρέσει ἧν ἔχων διατελεῖ περί τε τὸ ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ εἶναι αὐτὸν πρ[ό]ξενον καὶ εὐεργέτην τοῦ τε ἱεροῦ καὶ Δηλίων καὶ αὐτὸν καὶ ἐγγόνους, εἶναι δὲ αὐτοῖς ἐν Δήλωι γῆς καὶ οἰκίας ἔνκτησιν [καὶ] πρόσοδον πρὸς τὴ[ν βουλὴν ․․․․].<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63241?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 757] ''Inscriptiones Graecae''.</ref> ----''Аудармасы:'' ----Кеңес пен халық келесі қаулы қабылдады: Аристейд ұлы Теленмест ұсыныс жасады — Маркус Сестий, Маркустың ұлы, Фрегелладан шыққан, лайықты азамат ретінде Делос киелі орны мен халқына тұрақты түрде адалдықпен қызмет етіп келеді, ол қала үшін де, оған қандай да бір өтінішпен жүгінетін азаматтар үшін де көп көмек көрсетіп отыр. Сондықтан кеңес пен халық шешім қабылдады: Фрегеллалық Маркус Сестийді Делос киелі орны мен халқына көрсеткен қамқорлығы үшін мадақтауға және оны әрі оның ұрпақтарын осы киелі орын мен делостықтардың проксені және эвергеті (игілік жасаушысы) етіп тағайындауға, сондай-ақ оларға Делос аралында жер мен үй иелену құқығы және кеңеске қатысу мүмкіндігі берілсін [...]. ---- Жарлықта арнайы атап көрсетіледі: марапатталушы Делос киелі орны мен делостықтардың проксені болып табылады. Жарлық мынадай құрылыммен жазылады: алдымен жарлықты қабылдаушы орган (Кеңес пен Халық жиналысы — Экклесия) көрсетіледі, одан кейін — ұсыныс енгізуші тұлға, марапатталушының аты-жөні мен әкесінің аты, марапаттаудың себебі, берілген атақ, кейде соңында жарлықты жариялау тәртібі сипатталады. Делостың жарлықтарында кейде нақты себеп көрсетілмейді, тек оның қасиетті орын мен Делос халқы үшін пайдалы болғаны жалпы түрде айтылады. Жазылым стилі, әдетте, бірқалыпты әрі қалыптасқан үлгіде болады, мысалы: «оның көмегіне жүгінетін делостықтарға және қалаға қолынан келгенше көмек көрсеткені үшін» (көне грекше: ''χρείας παρεχόμενος καὶ κοινεῖ τεῖ πόλει καὶ ἰδίαι τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτῶι Δηλίων'').<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63261?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 777] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Б.з.д. 314 жылға дейінгі Делос жарлықтары өте аз және тілдік үлгілерді талдауға жеткіліксіз болған. Б.з.д. 314–230 жж. аралығында жарлық енгізетін мекеме екі түрде жазылған: * «Халық шешті» (''δεδόχθαι τῶι δήμωι''), * немесе «Кеңес пен халық шешті» (''δεδόχθαι τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι''). Кейінгі жарлықтарда тек соңғы нұсқа тұрақты болып қолданылған. Бұл жазу түріндегі өзгеріс шешім қабылдау тәртібінің өзгеруін білдірмейді, тек ресми жазу мәнеріндегі өзгеріске байланысты болуы мүмкін.<ref>Rhodes, P. J.; Lewis, David M. (1997). ''The decrees of the Greek states''. Oxford : New York: Clarendon Press ; Oxford University Press. p. 242. ISBN 978-0-19-814973-6.</ref> Делоста Экклесия кем дегенде айына бір рет өткізілген, ал ''ἐκκλησία κυρία'' — бұл тұрақты халық жиналысын білдіреді.<ref>Rhodes, P. J.; Lewis, David M., eds. (2004). ''The decrees of the Greek states'' (Repr ed.). Oxford: Clarendon Press. p. 243. ISBN 978-0-19-814973-6.</ref> Құрметтеу туралы қаулы Кеңес пен Экклесия арқылы қабылданған соң, жарлық алдымен кеңес залында тіркеліп, содан кейін қасиетті орында жарияланған. Жарлықты кеңес мүшелері кеңес залында, ал қасиетті лауазымды тұлғалар оны ғибадатхананың тас стеласына қашап жаздырған. Кей кездері мұндай жарлықтар қайта қаралуға да ұсынылған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63303?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 819] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Егер Делос жарлығында құрмет көрсету жеке марапатпен толықтырылмаса, оның артынан әдетте бірқатар артықшылықтар берілетін: * барлық салықтардан босату, * жер мен үй сатып алу құқығы, * азаматтық беру, * қалаған рудың мүшесі болу құқығы, * соттық артықшылық пен иммунитет, * діни рәсімдерден кейін кеңес пен халық жиналысына бірінші болып кіру, * жарыстарда құрметті орындардан орын алу сияқты.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63031?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 547] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Іс жүзінде, көптеген жарлықтар Делоста тұрмайтын адамдарға берілген болуы мүмкін, бірақ бұл құқықтар марапатталған адамға кепілдік ретінде берілген. Артықшылықтар мүліктен айырылып қалудан қорғау қызметін атқарған, бұл марапатталған адамның елі мен Делос арасындағы ықтимал жанжалдар кезінде аса маңызды болған. Кейбір жарлықтар егжей-тегжейлі жазылған, мысалы: «Герестрат Делос немесе Химнияға қандай да бір мүлік не тауар әкелсе немесе иеленсе, ол ешбір кредитор немесе қала тарапынан келісімшартқа отырған адам тарапынан тартып алынбайды, егер Герестратпен жеке келісім жасалмаған болса».<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63027?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 543] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Нақты құрметтеу себебі көрсетілген жазбаларда бұл себептер біршама әртүрлі болып келеді. Мысалы, соғыс кезінде төрт [[Родос|родосдық]] қолбасшы аралды қорғауға және Грекия қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапты болған;<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63080?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 596] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Родостық Эпикрат арал тұрғындарының триремалары мен афиналық ашық палубалы кемелерімен бірге теңіз жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету, аралдарды қорғау және қасиетті орын алдындағы діни міндеттемелерді сақтау үшін қарулы кемелерге басшылық еткен;<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63235?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 751] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Родостық Семос соғыстар кезінде делостықтардың әйелдері мен қыздарын қорғаған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63537?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 1054] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Эллинистік дәуірде Делос [[Птолемейлер]] әулеті сияқты эллинистік патшалықтармен саяси және экономикалық одақтастықты сақтап отырды. Мұны олардың лауазымды тұлғаларын құрметтеуге арналған жарлықтар да көрсетеді. Мысалы, [[Книд]] тұрғыны Сострат [[Птолемей I Сотер]] мен аралдарға көрсеткен адал ниеті мен қызметі үшін мадақталған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63521?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 1038] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Сондай-ақ, Кеос аралының дәрігері Архиппос сияқты тұлғалар дағдарыс кезінде азаматтарға медициналық көмек көрсеткені үшін құрметке ие болған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63177?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 693] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ежелгі Грекия құқық саласы]] [[Санат:Дипломатия]] 4gm6woj0m7d7q5netg68ejscixjfitp 3484187 3484085 2025-06-28T07:20:38Z Epoxa-HH 100258 қателік түзетілді 3484187 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Straton King of Sidon inscription Acropolis of Athens.jpg | caption1 = [[I Абдастарт (Сидон патшасы)|Сидон патшасы Стратонға]] арналған жазба, онда оған Афина халқының проксені атағы берілген: «Сондай-ақ Сидон патшасы Стратон, өзі де, оның ұрпақтары да Афина халқының проксені болсын».<ref>[https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGII2/141 Honours for Straton king of Sidon] ''Attic Inscriptions Online''.</ref> Бұл жазба [[Акрополь (Афина)|Афиналық Акропольде]] табылған. Ол проксения қатынастары тек грек қалалары арасында ғана емес, сонымен қатар грек еместермен де (бұл жағдайда — финикиялықтармен) болғанын дәлелдейді. | image2 = Honorific decree Olonte Louvre Ma3061.jpg | caption2 = [[Олус]] қаласының жарлығы, онда проксендер мен қоғамдық игілік жасаушыларды ([[эвергет|эвергеттерді]]) құрметтеу баяндалған. Б.з.д. III–II ғасырлар. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Проксения''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: προξενία) — [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] қолданылған келісім түрі, оған сәйкес бір қаланың азаматы (қала билігі тарапынан таңдалған) басқа полистен келген елшілерді өз есебінен қабылдап, қонақжайлық көрсеткен. Бұл қызметі үшін ол азамат мемлекет тарапынан құрметті атақтармен марапатталған. Мұндай азамат '''проксен''' (πρόξενος, бастапқы мағынасы — ''«қоғамдық қонақ»'') немесе '''проксейн''' (πρόξεινος) деп аталды. Проксения туралы жарлықтар — бұл шетел азаматына (яғни басқа қала-мемлекеттен шыққан адамға) проксен ретінде қызмет еткені үшін берілетін арнайы ресми грамоталар мен алғыс қаулылар. Проксен белгілі бір мемлекет азаматтарының мүдделерін қорғап, сол елде құрметті [[консул]] іспетті қызмет атқарған. Бұл институт қазіргі заманғы консулдыққа ұқсас болғанымен, ол Ежелгі Грекиядағы дәстүрлі қонақжайлық салттарынан бастау алады. Бірақ афиналықтар өз проксендерін жай ғана «қоғамдық қонақтар» емес, шын мәніндегі тыңшылар мен ақпарат берушілерге айналдырды<ref>Thucydide, ''La Guerre du Péloponnèse,'' III, 2.</ref> — оларды өзіне жақтас адамдар қатарынан таңдап, қылмыстық істер кезінде заңдық қорғау ұсынған. Афина жарлықтары бойынша, афиналықтардың проксендері өз қалаларының сотынан босатылып, Афина халық сотына жүгіну құқығына ие болған.<ref>Édouard Will, ''Le Monde grec et l’Orient'', tome I, Le <abbr>Ve</abbr> siècle (510-403), P.U.F. 1972, <abbr>p.</abbr> 199.</ref> Көбіне қолданылатын тіркес: εὐεργέτης τε εἴη καὶ πρόξεινος — «ол [біздің] жақтасымыз әрі игілік жасаушы болсын», яғни: «Проксен және [[эуергет]] болсын» (''эуергет – қайырымды жан, игілік жасаушы''). '''Проксен''' өз қаласындағы ықпалын пайдаланып, өзі ерікті түрде өкілдік еткен қала-мемлекетпен достық немесе одақтық саясатты ілгерілетуге тырысатын. Мысалы, [[Кимон]] — [[Ежелгі Афина|Афинадағы]] [[Спарта|Спартаның]] проксені болған. Ол [[Бірінші Пелопоннес соғысы]] басталғанға дейінгі Афина саясатындағы ықпалды кезеңінде екі мемлекет арасында ынтымақтастық орнату саясатын белсенді түрде жақтаған. Кимонның Спартаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол ұлдарының біріне [[Лакедемоний]] (ежелгі дәуірде Спарта Лакедемон деп аталған) деген есім бергені белгілі болған.<ref>''The History of the Peloponnesian War'' by Thucydides, Donald Lateiner, Richard Crawley, page 33. ISBN 0-486-43762-0.</ref><ref>''Who's Who in the Greek World'' by John Hazel, page 56. ISBN 0-415-12497-2.</ref> Басқа қала-мемлекеттің проксені болу — егер соғыс басталып кетсе, сол қалаға қарсы соғысқа қатысуға кедергі болмаған, өйткені проксеннің түпкілікті адалдығы өз отанына бағытталған болатын. Алайда, проксен әдетте соғысты болдырмауға және оған алып келуі мүмкін келіспеушіліктерді шешуге барынша тырысатын. Ал егер бейбіт келіссөздер басталса, проксеннің қарсы қаладағы байланыстары мен беделі өз қаласы үшін пайдалы дипломатиялық құрал ретінде қолданылатын. Белгілі бір қала үшін проксен лауазымы көбіне мұрагерлікпен бір отбасының мүшелеріне берілетін. Проксендер кей кездері мынадай артықшылықтарға да ие болған: салықтан босатылу, импорт пен экспортқа құқық, жер мен жылжымайтын мүлік сатып алу құқығы, қоғамдық ойын-сауық шараларында құрметті орындарға ие болу, сондай-ақ [[Пританей|Пританейде]] (қалалық кеңсе мен ас үйі) қонақ болуға шақырылу.<ref>Rosa-Araceli Santiago Álvarez, ''[https://raco.cat/index.php/Faventia/article/view/275946 De hospitalidad a extranjería]'' pp.91-92, en ''Faventia Supplementa 2'' (2013), ISSN 0210-7570.</ref> 2024 жылы жарияланған ''Journal of Economic History'' журналының зерттеуіне сәйкес, проксения келісімдерінің болуы мен сауда айналымының өсуі арасында оң байланыс бар екендігі анықталған.<ref>Creanza, Pier Paolo (2024). [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A "Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia".] ''The Journal of Economic History''.</ref> == Тарихы == Проксения өзінің бастауын жекелеген [[Ксения (қонақжайлық)|ксениядан]] алады — бұл [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] кең тараған салттық қонақжайлық пен рухани туыстық дәстүрі болатын . Мұндай ксения әртүрлі [[Полис (ежелгі қала)|полистердің]] екі азаматы арасында орнатылып, екі тарапқа өзара міндеттемелер жүктейтін. Ал V ғасырда б.з.д. қалыптасқан нағыз проксения болса, саяси мәнге ие мемлекеттік институт ретінде қызмет ете бастады және әсіресе дипломатиялық қатынастарда маңызды рөл атқарды.<blockquote>Бөгде жерлік афиналық! Сен, мүмкін, білмейтін шығарсың — біздің полистің ошағы — сендердің проксендерің. Бүкіл бала кезімізден бастап, бір полистің проксені екенімізді естісек, сол полиске — әрқайсымыз үшін — өз полисімізден кейінгі екінші отанымыздай жылы сезім пайда болады. — [[Платон]], «Заңдар» (642 b–d)</blockquote>Сол уақыттан бастап дерлік әрбір полис басқа қалаларда өз өкілдерін — проксендерін ұстады. Проксения әдетте мұрагерлік сипатта болатын. Алайда азамат ата-бабасынан мұра боп қалған проксения байланысын өз еркімен бұза да алатын, не болмаса бұзылған байланысты қайта жаңғырта алатын. Алайда полистік құрылым әлсірей бастаған сәттен, әсіресе [[эллинизм]] дәуірінен бастап, проксенияның нақты саяси рөлі біртіндеп әлсіреді.<ref>''Игорь Суриков, Леонид Таруашвили, Валерия Ленская, Елена Соломатина.'' История и культура Древней Греции: Энциклопедический словарь / Под общ. ред. И. E. Сурикова. — Москва: Языки славянских культур, 2009. — С. 560. — 792 с. — ISBN 978-5-9551-0355-6.</ref> Ең алғашқы белгілі проксенияға қатысты дерек — шамамен б.з.д. 625–600 жылдарға жататын [[Керкира|Керкирадан]] табылған жазба. Бұл жазба теңізде қаза тапқан Озолийлік Локридадан шыққан Менекраттың [[Кенотаф|кенотафына]] (еске алу үшін қойылған бос қабіртастан) жазылған. Онда ол «халықтың проксені болған» деп көрсетілген.<ref>''Wallace M.B.'' [https://www.jstor.org/stable/1087240 Early Greek Proxenoi] // Phoenix : журнал. — 1970. — No. 3 (vol. 24, no. 3). — P. 189.</ref> == Әдебиетте == Әдеби дереккөздерде бұл ұғымның ең ерте белгілі қолданылуы [[Пиндар|Пиндардың]] (Olymp. IX, 83; Isthm. IV, 8; Nem. VII, 65), [[Вакхилид|Вакхилидтің]] (9, 76) және [[Эсхил|Эсхилдің]] (Aesch. Suppl. 239, 419, 491, 919, 920) шығармаларында кездеседі. Мысалы, Фивылық Мелиссаның жеңісіне арналған одада (Isthm. IV, 8) Пиндар Клеонимидтер — Мелисса әулеті — [[Фивы (Грекия)|Фивы]] тұрғындары тарапынан ежелден құрметтеліп, [[Амфиктиония|амфиктиондардың]], яғни Фивыға іргелес қауымдардың, проксені болған деп жазады. Проксенияны беру әдетте полис азаматтарына қандай да бір көмек көрсеткен адамдарға жасалатын. Проксен ретінде тағайындауды халық жиналысына ұсыну құқығы сол көмекті алған азаматқа тиесілі еді, яғни бұл полистер арасындағы қатынастың жеке сипаты сақталды. Проксенияның дереккөздерде жиі аталуы оның кең таралғанын және қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі ретінде қабылданғанын көрсетеді. Проксения беру мысалдарының көптігі, проксендерге берілген артықшылықтар мен олардың көрсеткен қызметтері тіпті эллинистік дәуірде де проксения жай ғана құрметті атақ болып қалмай, нақты, практикалық мәнге ие болғанын көрсетеді. Проксендер арқылы әртүрлі полис азаматтары арасында кең байланыс желісі қалыптасып, бұл грек әлемінің саяси бытыраңқылығы мен географиялық шашыраңқылығына қарамастан, оның бірлігін қамтамасыз еткен факторлардың бірі болды.<ref>''Шарнина А. Б.'' [https://elibrary.ru/item.asp?id=22620351 Проксения в межполисных отношениях Эллады]// Мнемон. Исследования и публикации по истории античного мира : Сборник статей. — 2014. — С. 129—142.</ref> Шынында да, соңғы зерттеулер көрсетіп отырғандай, проксения бенефициарлары қала-серіктес азаматтарына көрсеткен қызметтері сауданың дамуына ықпал етуі мүмкін.<ref>''Pier Paolo Creanza.'' [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia] // The Journal of Economic History. — 2024-01-10. — P. 1–39. — ISSN 0022-0507.</ref> == Тарихи мысалдар == === Делос === [[Делос]] ежелгі грек әлеміндегі ірі қасиетті орын мен портқа ие, тәуелсіз [[Қала-мемлекеті|қала-мемлекет]] ретінде танылған. Ол сауда-саттық және діни орталық болғандықтан, грек әлемінен де, одан тыс жерлерден де көптеген келушілерді тартқан. [[Аполлон (ежелгі Грекия)|Аполлонның]] туған жері ретінде Делос бүкілгректік діни маңызға ие болған, сондықтан оның жарлықтары символикалық тұрғыдан беделді саналатын. [[Эллинизм|Эллинистік дәуірде]] Делоста грек еместердің де діни рәсімдерін өткізуге рұқсат етілген, әрі оған гректер де, грек еместер де құрбандықтар шалу үшін келген. Осы себепті Делос мадақтау жарлықтарын жариялау үшін өте қолайлы орын болған.<ref>Bugh, Glenn R. (2006). ''The Cambridge Companion to the Hellenistic World''. Cambridge: Cambridge University Press. p. 62. ISBN 9781139000949.</ref> Делостың тәуелсіздігі кезеңінде 507 құрмет жарлығы шығарылған, олардың кейбірінде «проксен» сөзі мүлде кездеспейді немесе қандай да бір нақты құрмет түрі көрсетілмеген.<ref>Constantakopoulou, Christy (21 September 2017). ''Aegean Interactions: Delos and its Networks in the Third Century''. Oxford: Oxford University Press. pp. 114–115. ISBN 9780198787273.</ref> Ал кей зерттеушілер сөзсіз проксенияға қатысты деп тануға болатын жарлықтардың нақты саны 239 деп санайды.<ref name=":0">Mack, William (26 March 2015). ''Proxeny and Polis: Institutional Networks in the Ancient Greek World''. Oxford: Oxford University Press. pp. 235–238. ISBN 9780198713869.</ref> Өзі шағын арал болғандықтан, Делоста қоныстануға жарамды жер де, азаматтық қауым да аз еді, сондықтан көп жағдайда құрмет көрсетулер жергілікті еместерге арналатын. Проксенияны марапаттау жарлықтары, көбіне бөлек орнатылған ескерткіштер түрінде, уақыт жағынан тығыз шоғырланған және кейінгі кезеңдерге жатады — олар б.з.д. IV ғасырда басталып, б.з. II ғасырға дейін жалғасқан. Бұл жарлықтардың ең көп саны б.з.д. II ғасырда шыққан<ref name=":0" />. Бұл өркендеу Делостың Афина бақылауындағы сауда орталығы ретінде өсіп келе жатқан рөлімен байланысты болуы мүмкін, дегенмен кей зерттеушілер оны эллинистік патшалықтар арасындағы ықпал үшін бәсекенің күшеюімен түсіндіреді.<ref name=":0" /> Делос қаласындағы [[Экклесия]] мен Кеңес тарапынан проксенияны марапаттауға арналған жарлықтарда белгілі бір тұрақты үлгі қалыптасқан: ----ἔδοξεν τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· Τηλέμνηστος Ἀριστείδου εἶπεν· ἐπειδὴ Μάαρκος Σέστιος Μαάρκου Φρεγελλανὸς ἀνὴρ ἀγαθὸς ὢν διατελεῖ περί τε [τὸ] ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ χρείας παρέχετα[ι] καὶ κοινεῖ τῆι πόλει καὶ ἰδί[αι] τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτ[ῶι] τῶν πολιτῶν εἰς ἃ ἄν τις [αὐ]τὸν παρακαλεῖ, τὴν πᾶσα[ν σπου]δὴν καὶ ἐπιμέλειαν ποιούμ[ε]νος· περὶ δὴ τούτων δεδόχ[θαι] τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· ἐπαινέσαι Μάαρκον Σέστιον Μαάρκου Φρεγελλανὸν ἐπὶ τῆι α[ἱ]ρέσει ἧν ἔχων διατελεῖ περί τε τὸ ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ εἶναι αὐτὸν πρ[ό]ξενον καὶ εὐεργέτην τοῦ τε ἱεροῦ καὶ Δηλίων καὶ αὐτὸν καὶ ἐγγόνους, εἶναι δὲ αὐτοῖς ἐν Δήλωι γῆς καὶ οἰκίας ἔνκτησιν [καὶ] πρόσοδον πρὸς τὴ[ν βουλὴν ․․․․].<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63241?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 757] ''Inscriptiones Graecae''.</ref> ----''Аудармасы:'' ----Кеңес пен халық келесі қаулы қабылдады: Аристейд ұлы Теленмест ұсыныс жасады — Маркус Сестий, Маркустың ұлы, Фрегелладан шыққан, лайықты азамат ретінде Делос киелі орны мен халқына тұрақты түрде адалдықпен қызмет етіп келеді, ол қала үшін де, оған қандай да бір өтінішпен жүгінетін азаматтар үшін де көп көмек көрсетіп отыр. Сондықтан кеңес пен халық шешім қабылдады: Фрегеллалық Маркус Сестийді Делос киелі орны мен халқына көрсеткен қамқорлығы үшін мадақтауға және оны әрі оның ұрпақтарын осы киелі орын мен делостықтардың проксені және эуергеті (игілік жасаушысы) етіп тағайындауға, сондай-ақ оларға Делос аралында жер мен үй иелену құқығы және кеңеске қатысу мүмкіндігі берілсін [...]. ---- Жарлықта арнайы атап көрсетіледі: марапатталушы Делос киелі орны мен делостықтардың проксені болып табылады. Жарлық мынадай құрылыммен жазылады: алдымен жарлықты қабылдаушы орган (Кеңес пен Халық жиналысы — Экклесия) көрсетіледі, одан кейін — ұсыныс енгізуші тұлға, марапатталушының аты-жөні мен әкесінің аты, марапаттаудың себебі, берілген атақ, кейде соңында жарлықты жариялау тәртібі сипатталады. Делостың жарлықтарында кейде нақты себеп көрсетілмейді, тек оның қасиетті орын мен Делос халқы үшін пайдалы болғаны жалпы түрде айтылады. Жазылым стилі, әдетте, бірқалыпты әрі қалыптасқан үлгіде болады, мысалы: «оның көмегіне жүгінетін делостықтарға және қалаға қолынан келгенше көмек көрсеткені үшін» (көне грекше: ''χρείας παρεχόμενος καὶ κοινεῖ τεῖ πόλει καὶ ἰδίαι τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτῶι Δηλίων'').<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63261?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 777] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Б.з.д. 314 жылға дейінгі Делос жарлықтары өте аз және тілдік үлгілерді талдауға жеткіліксіз болған. Б.з.д. 314–230 жж. аралығында жарлық енгізетін мекеме екі түрде жазылған: * «Халық шешті» (''δεδόχθαι τῶι δήμωι''), * немесе «Кеңес пен халық шешті» (''δεδόχθαι τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι''). Кейінгі жарлықтарда тек соңғы нұсқа тұрақты болып қолданылған. Бұл жазу түріндегі өзгеріс шешім қабылдау тәртібінің өзгеруін білдірмейді, тек ресми жазу мәнеріндегі өзгеріске байланысты болуы мүмкін.<ref>Rhodes, P. J.; Lewis, David M. (1997). ''The decrees of the Greek states''. Oxford : New York: Clarendon Press ; Oxford University Press. p. 242. ISBN 978-0-19-814973-6.</ref> Делоста Экклесия кем дегенде айына бір рет өткізілген, ал ''ἐκκλησία κυρία'' — бұл тұрақты халық жиналысын білдіреді.<ref>Rhodes, P. J.; Lewis, David M., eds. (2004). ''The decrees of the Greek states'' (Repr ed.). Oxford: Clarendon Press. p. 243. ISBN 978-0-19-814973-6.</ref> Құрметтеу туралы қаулы Кеңес пен Экклесия арқылы қабылданған соң, жарлық алдымен кеңес залында тіркеліп, содан кейін қасиетті орында жарияланған. Жарлықты кеңес мүшелері кеңес залында, ал қасиетті лауазымды тұлғалар оны ғибадатхананың тас стеласына қашап жаздырған. Кей кездері мұндай жарлықтар қайта қаралуға да ұсынылған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63303?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 819] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Егер Делос жарлығында құрмет көрсету жеке марапатпен толықтырылмаса, оның артынан әдетте бірқатар артықшылықтар берілетін: * барлық салықтардан босату, * жер мен үй сатып алу құқығы, * азаматтық беру, * қалаған рудың мүшесі болу құқығы, * соттық артықшылық пен иммунитет, * діни рәсімдерден кейін кеңес пен халық жиналысына бірінші болып кіру, * жарыстарда құрметті орындардан орын алу сияқты.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63031?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 547] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Іс жүзінде, көптеген жарлықтар Делоста тұрмайтын адамдарға берілген болуы мүмкін, бірақ бұл құқықтар марапатталған адамға кепілдік ретінде берілген. Артықшылықтар мүліктен айырылып қалудан қорғау қызметін атқарған, бұл марапатталған адамның елі мен Делос арасындағы ықтимал жанжалдар кезінде аса маңызды болған. Кейбір жарлықтар егжей-тегжейлі жазылған, мысалы: «Герестрат Делос немесе Химнияға қандай да бір мүлік не тауар әкелсе немесе иеленсе, ол ешбір кредитор немесе қала тарапынан келісімшартқа отырған адам тарапынан тартып алынбайды, егер Герестратпен жеке келісім жасалмаған болса».<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63027?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 543] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Нақты құрметтеу себебі көрсетілген жазбаларда бұл себептер біршама әртүрлі болып келеді. Мысалы, соғыс кезінде төрт [[Родос|родосдық]] қолбасшы аралды қорғауға және Грекия қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапты болған;<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63080?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 596] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Родостық Эпикрат арал тұрғындарының триремалары мен афиналық ашық палубалы кемелерімен бірге теңіз жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету, аралдарды қорғау және қасиетті орын алдындағы діни міндеттемелерді сақтау үшін қарулы кемелерге басшылық еткен;<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63235?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 751] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Родостық Семос соғыстар кезінде делостықтардың әйелдері мен қыздарын қорғаған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63537?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 1054] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Эллинистік дәуірде Делос [[Птолемейлер]] әулеті сияқты эллинистік патшалықтармен саяси және экономикалық одақтастықты сақтап отырды. Мұны олардың лауазымды тұлғаларын құрметтеуге арналған жарлықтар да көрсетеді. Мысалы, [[Книд]] тұрғыны Сострат [[Птолемей I Сотер]] мен аралдарға көрсеткен адал ниеті мен қызметі үшін мадақталған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63521?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 1038] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Сондай-ақ, Кеос аралының дәрігері Архиппос сияқты тұлғалар дағдарыс кезінде азаматтарға медициналық көмек көрсеткені үшін құрметке ие болған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63177?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 693] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ежелгі Грекия құқық саласы]] [[Санат:Дипломатия]] eqe197ik8up2f0uv4i1d4wh69iw1o1n 3484191 3484187 2025-06-28T07:44:22Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат 3484191 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Straton King of Sidon inscription Acropolis of Athens.jpg | caption1 = [[I Абдастарт (Сидон патшасы)|Сидон патшасы Стратонға]] арналған жазба, онда оған Афина халқының проксені атағы берілген: «Сондай-ақ Сидон патшасы Стратон, өзі де, оның ұрпақтары да Афина халқының проксені болсын».<ref>[https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGII2/141 Honours for Straton king of Sidon] ''Attic Inscriptions Online''.</ref> Бұл жазба [[Акрополь (Афина)|Афиналық Акропольде]] табылған. Ол проксения қатынастары тек грек қалалары арасында ғана емес, сонымен қатар грек еместермен де (бұл жағдайда — финикиялықтармен) болғанын дәлелдейді. | image2 = Honorific decree Olonte Louvre Ma3061.jpg | caption2 = [[Олус]] қаласының жарлығы, онда проксендер мен қоғамдық игілік жасаушыларды ([[эвергет|эвергеттерді]]) құрметтеу баяндалған. Б.з.д. III–II ғасырлар. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Проксения''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: προξενία) — [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] қолданылған келісім түрі, оған сәйкес бір қаланың азаматы (қала билігі тарапынан таңдалған) басқа полистен келген елшілерді өз есебінен қабылдап, қонақжайлық көрсеткен. Бұл қызметі үшін ол азамат мемлекет тарапынан құрметті атақтармен марапатталған. Мұндай азамат '''проксен''' (πρόξενος, бастапқы мағынасы — ''«қоғамдық қонақ»'') немесе '''проксейн''' (πρόξεινος) деп аталды. Проксения туралы жарлықтар — бұл шетел азаматына (яғни басқа қала-мемлекеттен шыққан адамға) проксен ретінде қызмет еткені үшін берілетін арнайы ресми грамоталар мен алғыс қаулылар. Проксен белгілі бір мемлекет азаматтарының мүдделерін қорғап, сол елде құрметті [[консул]] іспетті қызмет атқарған. Бұл институт қазіргі заманғы консулдыққа ұқсас болғанымен, ол Ежелгі Грекиядағы дәстүрлі қонақжайлық салттарынан бастау алады. Бірақ афиналықтар өз проксендерін жай ғана «қоғамдық қонақтар» емес, шын мәніндегі тыңшылар мен ақпарат берушілерге айналдырды<ref>Thucydide, ''La Guerre du Péloponnèse,'' III, 2.</ref> — оларды өзіне жақтас адамдар қатарынан таңдап, қылмыстық істер кезінде заңдық қорғау ұсынған. Афина жарлықтары бойынша, афиналықтардың проксендері өз қалаларының сотынан босатылып, Афина халық сотына жүгіну құқығына ие болған.<ref>Édouard Will, ''Le Monde grec et l’Orient'', tome I, Le <abbr>Ve</abbr> siècle (510-403), P.U.F. 1972, <abbr>p.</abbr> 199.</ref> Көбіне қолданылатын тіркес: εὐεργέτης τε εἴη καὶ πρόξεινος — «ол [біздің] жақтасымыз әрі игілік жасаушы болсын», яғни: «Проксен және [[эуергет]] болсын» (''эуергет – қайырымды жан, игілік жасаушы''). '''Проксен''' өз қаласындағы ықпалын пайдаланып, өзі ерікті түрде өкілдік еткен қала-мемлекетпен достық немесе одақтық саясатты ілгерілетуге тырысатын. Мысалы, [[Кимон]] — [[Ежелгі Афина|Афинадағы]] [[Спарта|Спартаның]] проксені болған. Ол [[Бірінші Пелопоннес соғысы]] басталғанға дейінгі Афина саясатындағы ықпалды кезеңінде екі мемлекет арасында ынтымақтастық орнату саясатын белсенді түрде жақтаған. Кимонның Спартаға деген сүйіспеншілігі соншалық, ол ұлдарының біріне [[Лакедемоний]] (ежелгі дәуірде Спарта Лакедемон деп аталған) деген есім бергені белгілі болған.<ref>''The History of the Peloponnesian War'' by Thucydides, Donald Lateiner, Richard Crawley, page 33. ISBN 0-486-43762-0.</ref><ref>''Who's Who in the Greek World'' by John Hazel, page 56. ISBN 0-415-12497-2.</ref> Басқа қала-мемлекеттің проксені болу — егер соғыс басталып кетсе, сол қалаға қарсы соғысқа қатысуға кедергі болмаған, өйткені проксеннің түпкілікті адалдығы өз отанына бағытталған болатын. Алайда, проксен әдетте соғысты болдырмауға және оған алып келуі мүмкін келіспеушіліктерді шешуге барынша тырысатын. Ал егер бейбіт келіссөздер басталса, проксеннің қарсы қаладағы байланыстары мен беделі өз қаласы үшін пайдалы дипломатиялық құрал ретінде қолданылатын. Белгілі бір қала үшін проксен лауазымы көбіне мұрагерлікпен бір отбасының мүшелеріне берілетін. Проксендер кей кездері мынадай артықшылықтарға да ие болған: салықтан босатылу, импорт пен экспортқа құқық, жер мен жылжымайтын мүлік сатып алу құқығы, қоғамдық ойын-сауық шараларында құрметті орындарға ие болу, сондай-ақ [[Пританей|Пританейде]] (қалалық кеңсе мен ас үйі) қонақ болуға шақырылу.<ref>Rosa-Araceli Santiago Álvarez, ''[https://raco.cat/index.php/Faventia/article/view/275946 De hospitalidad a extranjería]'' pp.91-92, en ''Faventia Supplementa 2'' (2013), ISSN 0210-7570.</ref> 2024 жылы жарияланған ''Journal of Economic History'' журналының зерттеуіне сәйкес, проксения келісімдерінің болуы мен сауда айналымының өсуі арасында оң байланыс бар екендігі анықталған.<ref>Creanza, Pier Paolo (2024). [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A "Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia".] ''The Journal of Economic History''.</ref> == Тарихы == Проксения өзінің бастауын жекелеген [[Ксения (қонақжайлық)|ксениядан]] алады — бұл [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекияда]] кең тараған салттық қонақжайлық пен рухани туыстық дәстүрі болатын . Мұндай ксения әртүрлі [[Полис (ежелгі қала)|полистердің]] екі азаматы арасында орнатылып, екі тарапқа өзара міндеттемелер жүктейтін. Ал V ғасырда б.з.д. қалыптасқан нағыз проксения болса, саяси мәнге ие мемлекеттік институт ретінде қызмет ете бастады және әсіресе дипломатиялық қатынастарда маңызды рөл атқарды.<blockquote>Бөгде жерлік афиналық! Сен, мүмкін, білмейтін шығарсың — біздің полистің ошағы — сендердің проксендерің. Бүкіл бала кезімізден бастап, бір полистің проксені екенімізді естісек, сол полиске — әрқайсымыз үшін — өз полисімізден кейінгі екінші отанымыздай жылы сезім пайда болады. — [[Платон]], «Заңдар» (642 b–d)</blockquote>Сол уақыттан бастап дерлік әрбір полис басқа қалаларда өз өкілдерін — проксендерін ұстады. Проксения әдетте мұрагерлік сипатта болатын. Алайда азамат ата-бабасынан мұра боп қалған проксения байланысын өз еркімен бұза да алатын, не болмаса бұзылған байланысты қайта жаңғырта алатын. Алайда полистік құрылым әлсірей бастаған сәттен, әсіресе [[эллинизм]] дәуірінен бастап, проксенияның нақты саяси рөлі біртіндеп әлсіреді.<ref>''Игорь Суриков, Леонид Таруашвили, Валерия Ленская, Елена Соломатина.'' История и культура Древней Греции: Энциклопедический словарь / Под общ. ред. И. E. Сурикова. — Москва: Языки славянских культур, 2009. — С. 560. — 792 с. — ISBN 978-5-9551-0355-6.</ref> Ең алғашқы белгілі проксенияға қатысты дерек — шамамен б.з.д. 625–600 жылдарға жататын [[Керкира|Керкирадан]] табылған жазба. Бұл жазба теңізде қаза тапқан Озолийлік Локридадан шыққан Менекраттың [[Кенотаф|кенотафына]] (еске алу үшін қойылған бос қабіртастан) жазылған. Онда ол «халықтың проксені болған» деп көрсетілген.<ref>''Wallace M.B.'' [https://www.jstor.org/stable/1087240 Early Greek Proxenoi] // Phoenix : журнал. — 1970. — No. 3 (vol. 24, no. 3). — P. 189.</ref> == Әдебиетте == Әдеби дереккөздерде бұл ұғымның ең ерте белгілі қолданылуы [[Пиндар|Пиндардың]] (Olymp. IX, 83; Isthm. IV, 8; Nem. VII, 65), [[Вакхилид|Вакхилидтің]] (9, 76) және [[Эсхил|Эсхилдің]] (Aesch. Suppl. 239, 419, 491, 919, 920) шығармаларында кездеседі. Мысалы, Фивылық Мелиссаның жеңісіне арналған одада (Isthm. IV, 8) Пиндар Клеонимидтер — Мелисса әулеті — [[Фивы (Грекия)|Фивы]] тұрғындары тарапынан ежелден құрметтеліп, [[Амфиктиония|амфиктиондардың]], яғни Фивыға іргелес қауымдардың, проксені болған деп жазады. Проксенияны беру әдетте полис азаматтарына қандай да бір көмек көрсеткен адамдарға жасалатын. Проксен ретінде тағайындауды халық жиналысына ұсыну құқығы сол көмекті алған азаматқа тиесілі еді, яғни бұл полистер арасындағы қатынастың жеке сипаты сақталды. Проксенияның дереккөздерде жиі аталуы оның кең таралғанын және қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі ретінде қабылданғанын көрсетеді. Проксения беру мысалдарының көптігі, проксендерге берілген артықшылықтар мен олардың көрсеткен қызметтері тіпті эллинистік дәуірде де проксения жай ғана құрметті атақ болып қалмай, нақты, практикалық мәнге ие болғанын көрсетеді. Проксендер арқылы әртүрлі полис азаматтары арасында кең байланыс желісі қалыптасып, бұл грек әлемінің саяси бытыраңқылығы мен географиялық шашыраңқылығына қарамастан, оның бірлігін қамтамасыз еткен факторлардың бірі болды.<ref>''Шарнина А. Б.'' [https://elibrary.ru/item.asp?id=22620351 Проксения в межполисных отношениях Эллады]// Мнемон. Исследования и публикации по истории античного мира : Сборник статей. — 2014. — С. 129—142.</ref> Шынында да, соңғы зерттеулер көрсетіп отырғандай, проксения бенефициарлары қала-серіктес азаматтарына көрсеткен қызметтері сауданың дамуына ықпал етуі мүмкін.<ref>''Pier Paolo Creanza.'' [https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/institutions-trade-and-growth-the-ancient-greek-case-of-proxenia/E6F32AC9BFCA142D0AE6E6AA9329609A Institutions, Trade, and Growth: The Ancient Greek Case of Proxenia] // The Journal of Economic History. — 2024-01-10. — P. 1–39. — ISSN 0022-0507.</ref> == Тарихи мысалдар == === Делос === [[Делос]] ежелгі грек әлеміндегі ірі қасиетті орын мен портқа ие, тәуелсіз [[Қала-мемлекеті|қала-мемлекет]] ретінде танылған. Ол сауда-саттық және діни орталық болғандықтан, грек әлемінен де, одан тыс жерлерден де көптеген келушілерді тартқан. [[Аполлон (ежелгі Грекия)|Аполлонның]] туған жері ретінде Делос бүкілгректік діни маңызға ие болған, сондықтан оның жарлықтары символикалық тұрғыдан беделді саналатын. [[Эллинизм|Эллинистік дәуірде]] Делоста грек еместердің де діни рәсімдерін өткізуге рұқсат етілген, әрі оған гректер де, грек еместер де құрбандықтар шалу үшін келген. Осы себепті Делос мадақтау жарлықтарын жариялау үшін өте қолайлы орын болған.<ref>Bugh, Glenn R. (2006). ''The Cambridge Companion to the Hellenistic World''. Cambridge: Cambridge University Press. p. 62. ISBN 9781139000949.</ref> Делостың тәуелсіздігі кезеңінде 507 құрмет жарлығы шығарылған, олардың кейбірінде «проксен» сөзі мүлде кездеспейді немесе қандай да бір нақты құрмет түрі көрсетілмеген.<ref>Constantakopoulou, Christy (21 September 2017). ''Aegean Interactions: Delos and its Networks in the Third Century''. Oxford: Oxford University Press. pp. 114–115. ISBN 9780198787273.</ref> Ал кей зерттеушілер сөзсіз проксенияға қатысты деп тануға болатын жарлықтардың нақты саны 239 деп санайды.<ref name=":0">Mack, William (26 March 2015). ''Proxeny and Polis: Institutional Networks in the Ancient Greek World''. Oxford: Oxford University Press. pp. 235–238. ISBN 9780198713869.</ref> Өзі шағын арал болғандықтан, Делоста қоныстануға жарамды жер де, азаматтық қауым да аз еді, сондықтан көп жағдайда құрмет көрсетулер жергілікті еместерге арналатын. Проксенияны марапаттау жарлықтары, көбіне бөлек орнатылған ескерткіштер түрінде, уақыт жағынан тығыз шоғырланған және кейінгі кезеңдерге жатады — олар б.з.д. IV ғасырда басталып, б.з. II ғасырға дейін жалғасқан. Бұл жарлықтардың ең көп саны б.з.д. II ғасырда шыққан<ref name=":0" />. Бұл өркендеу Делостың Афина бақылауындағы сауда орталығы ретінде өсіп келе жатқан рөлімен байланысты болуы мүмкін, дегенмен кей зерттеушілер оны эллинистік патшалықтар арасындағы ықпал үшін бәсекенің күшеюімен түсіндіреді.<ref name=":0" /> Делос қаласындағы [[Экклесия]] мен Кеңес тарапынан проксенияны марапаттауға арналған жарлықтарда белгілі бір тұрақты үлгі қалыптасқан: ----ἔδοξεν τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· Τηλέμνηστος Ἀριστείδου εἶπεν· ἐπειδὴ Μάαρκος Σέστιος Μαάρκου Φρεγελλανὸς ἀνὴρ ἀγαθὸς ὢν διατελεῖ περί τε [τὸ] ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ χρείας παρέχετα[ι] καὶ κοινεῖ τῆι πόλει καὶ ἰδί[αι] τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτ[ῶι] τῶν πολιτῶν εἰς ἃ ἄν τις [αὐ]τὸν παρακαλεῖ, τὴν πᾶσα[ν σπου]δὴν καὶ ἐπιμέλειαν ποιούμ[ε]νος· περὶ δὴ τούτων δεδόχ[θαι] τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι· ἐπαινέσαι Μάαρκον Σέστιον Μαάρκου Φρεγελλανὸν ἐπὶ τῆι α[ἱ]ρέσει ἧν ἔχων διατελεῖ περί τε τὸ ἱερὸν καὶ τὸν δῆμον τὸν Δηλίων καὶ εἶναι αὐτὸν πρ[ό]ξενον καὶ εὐεργέτην τοῦ τε ἱεροῦ καὶ Δηλίων καὶ αὐτὸν καὶ ἐγγόνους, εἶναι δὲ αὐτοῖς ἐν Δήλωι γῆς καὶ οἰκίας ἔνκτησιν [καὶ] πρόσοδον πρὸς τὴ[ν βουλὴν ․․․․].<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63241?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 757] ''Inscriptiones Graecae''.</ref> ----''Аудармасы:'' ----Кеңес пен халық келесі қаулы қабылдады: Аристейд ұлы Теленмест ұсыныс жасады — Маркус Сестий, Маркустың ұлы, Фрегелладан шыққан, лайықты азамат ретінде Делос киелі орны мен халқына тұрақты түрде адалдықпен қызмет етіп келеді, ол қала үшін де, оған қандай да бір өтінішпен жүгінетін азаматтар үшін де көп көмек көрсетіп отыр. Сондықтан кеңес пен халық шешім қабылдады: Фрегеллалық Маркус Сестийді Делос киелі орны мен халқына көрсеткен қамқорлығы үшін мадақтауға және оны әрі оның ұрпақтарын осы киелі орын мен делостықтардың проксені және эуергеті (игілік жасаушысы) етіп тағайындауға, сондай-ақ оларға Делос аралында жер мен үй иелену құқығы және кеңеске қатысу мүмкіндігі берілсін [...]. ---- Жарлықта арнайы атап көрсетіледі: марапатталушы Делос киелі орны мен делостықтардың проксені болып табылады. Жарлық мынадай құрылыммен жазылады: алдымен жарлықты қабылдаушы орган (Кеңес пен Халық жиналысы — Экклесия) көрсетіледі, одан кейін — ұсыныс енгізуші тұлға, марапатталушының аты-жөні мен әкесінің аты, марапаттаудың себебі, берілген атақ, кейде соңында жарлықты жариялау тәртібі сипатталады. Делостың жарлықтарында кейде нақты себеп көрсетілмейді, тек оның қасиетті орын мен Делос халқы үшін пайдалы болғаны жалпы түрде айтылады. Жазылым стилі, әдетте, бірқалыпты әрі қалыптасқан үлгіде болады, мысалы: «оның көмегіне жүгінетін делостықтарға және қалаға қолынан келгенше көмек көрсеткені үшін» (көне грекше: ''χρείας παρεχόμενος καὶ κοινεῖ τεῖ πόλει καὶ ἰδίαι τοῖς ἐντυγχάνουσιν αὐτῶι Δηλίων'').<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63261?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 777] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Б.з.д. 314 жылға дейінгі Делос жарлықтары өте аз және тілдік үлгілерді талдауға жеткіліксіз болған. Б.з.д. 314–230 жж. аралығында жарлық енгізетін мекеме екі түрде жазылған: * «Халық шешті» (''δεδόχθαι τῶι δήμωι''), * немесе «Кеңес пен халық шешті» (''δεδόχθαι τῆι βουλῆι καὶ τῶι δήμωι''). Кейінгі жарлықтарда тек соңғы нұсқа тұрақты болып қолданылған. Бұл жазу түріндегі өзгеріс шешім қабылдау тәртібінің өзгеруін білдірмейді, тек ресми жазу мәнеріндегі өзгеріске байланысты болуы мүмкін.<ref>Rhodes, P. J.; Lewis, David M. (1997). ''The decrees of the Greek states''. Oxford : New York: Clarendon Press ; Oxford University Press. p. 242. ISBN 978-0-19-814973-6.</ref> Делоста Экклесия кем дегенде айына бір рет өткізілген, ал ''ἐκκλησία κυρία'' — бұл тұрақты халық жиналысын білдіреді.<ref>Rhodes, P. J.; Lewis, David M., eds. (2004). ''The decrees of the Greek states'' (Repr ed.). Oxford: Clarendon Press. p. 243. ISBN 978-0-19-814973-6.</ref> Құрметтеу туралы қаулы Кеңес пен Экклесия арқылы қабылданған соң, жарлық алдымен кеңес залында тіркеліп, содан кейін қасиетті орында жарияланған. Жарлықты кеңес мүшелері кеңес залында, ал қасиетті лауазымды тұлғалар оны ғибадатхананың тас стеласына қашап жаздырған. Кей кездері мұндай жарлықтар қайта қаралуға да ұсынылған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63303?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 819] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Егер Делос жарлығында құрмет көрсету жеке марапатпен толықтырылмаса, оның артынан әдетте бірқатар артықшылықтар берілетін: * барлық салықтардан босату, * жер мен үй сатып алу құқығы, * азаматтық беру, * қалаған рудың мүшесі болу құқығы, * соттық артықшылық пен иммунитет, * діни рәсімдерден кейін кеңес пен халық жиналысына бірінші болып кіру, * жарыстарда құрметті орындардан орын алу сияқты.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63031?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 547] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Іс жүзінде, көптеген жарлықтар Делоста тұрмайтын адамдарға берілген болуы мүмкін, бірақ бұл құқықтар марапатталған адамға кепілдік ретінде берілген. Артықшылықтар мүліктен айырылып қалудан қорғау қызметін атқарған, бұл марапатталған адамның елі мен Делос арасындағы ықтимал жанжалдар кезінде аса маңызды болған. Кейбір жарлықтар егжей-тегжейлі жазылған, мысалы: «Герестрат Делос немесе Химнияға қандай да бір мүлік не тауар әкелсе немесе иеленсе, ол ешбір кредитор немесе қала тарапынан келісімшартқа отырған адам тарапынан тартып алынбайды, егер Герестратпен жеке келісім жасалмаған болса».<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63027?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 543] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Нақты құрметтеу себебі көрсетілген жазбаларда бұл себептер біршама әртүрлі болып келеді. Мысалы, соғыс кезінде төрт [[Родос|родосдық]] қолбасшы аралды қорғауға және Грекия қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапты болған;<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63080?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 596] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Родостық Эпикрат арал тұрғындарының триремалары мен афиналық ашық палубалы кемелерімен бірге теңіз жолдарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету, аралдарды қорғау және қасиетті орын алдындағы діни міндеттемелерді сақтау үшін қарулы кемелерге басшылық еткен;<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63235?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 751] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Родостық Семос соғыстар кезінде делостықтардың әйелдері мен қыздарын қорғаған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63537?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 1054] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Эллинистік дәуірде Делос [[Птолемейлер]] әулеті сияқты эллинистік патшалықтармен саяси және экономикалық одақтастықты сақтап отырды. Мұны олардың лауазымды тұлғаларын құрметтеуге арналған жарлықтар да көрсетеді. Мысалы, [[Книд]] тұрғыны Сострат [[Птолемей I Сотер]] мен аралдарға көрсеткен адал ниеті мен қызметі үшін мадақталған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63521?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 1038] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> Сондай-ақ, Кеос аралының дәрігері Архиппос сияқты тұлғалар дағдарыс кезінде азаматтарға медициналық көмек көрсеткені үшін құрметке ие болған.<ref>[https://inscriptions.packhum.org/text/63177?&bookid=17&location=1701 IG XI,4 693] ''inscriptions.packhum.org''.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ежелгі Грекия құқық саласы]] [[Санат:Дипломатия]] [[Санат: Ежелгі Грекияда қолданылған атақтар]] 3qzuf3y8agvo7maio7tj0yv4e8wmrw4 0 761474 3483984 3483768 2025-06-27T16:27:06Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Дереккөздер */ 3483984 wikitext text/x-wiki '''P5+1''' ({{lang-en|P5+1, E3+3}}, сондай-ақ «'''алтылық'''» немесе «еуро үштік + 3» деп те аталады) — Иранның ядролық бағдарламасын әскери мақсатта пайдалануға жол бермеу үшін күш біріктірген алты [[Ұлы державалар|ұлы державаның]] форумы. Бұл топқа [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Ресей]], [[Қытай]], [[Ұлыбритания]], [[Франция]] — [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесі|БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі]]нің бес тұрақты мүшесі және Германия кіреді. Иранның ядролық бағдарламасына қатысты мәселемен [[Атом қуаты халықаралық агенттігі]] (АҚХА) мен БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі сияқты халықаралық ұйымдар да айналысады.<ref>{{cite web|url=https://qamshy.kz/kz/article/56043-qazaqstannynh-dgaqandyq-bastamalary-bitimgershilik|title=Қазақстанның жаһандық бастамалары: бітімгершілік|author=Қамшыгер|date=2020-03-25|work=|publisher=qamshy.kz|accessdate=2025-06-27|lang=kk}}</ref> == Тарихы == [[Сурет:Iran negotiations about Iran's nuclear.jpg|нобай|Германия, Ұлыбритания, Қытай, АҚШ, Франция, Ресей, Еуроодақ және Иранның сыртқы істер министрлері. Женева, 2013 жыл 24 қараша]] 2006 жылы Қытай, Ресей және АҚШ Иранның ядролық бағдарламасын шектеу жөніндегі келіссөздер жүргізіп жатқан Еуро үштік елдеріне қосылды.<ref>{{cite web|author=|date=2006-01-17|url=http://www.newsru.com/world/17jan2006/yadernoe.html|title=Встреча в Лондоне евротройки, России, Китая и США, посвященная Ирану, прошла безрезультатно|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823102438/http://www.newsru.com/world/17jan2006/yadernoe.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-03-31|url=http://www.newsru.com/world/31mar2006/yadd.html|title=МАГАТЭ поддержало позиции России и Китая в отношении Ирана|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823011410/http://www.newsru.com/world/31mar2006/yadd.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-04-18|url=http://www.newsru.com/arch/russia/18apr2006/kvartets.html|title=В Москве Россия, США, Китай и "евротройка" не смогли сблизить позиции по иранской проблеме|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823014240/http://www.newsru.com/arch/russia/18apr2006/kvartets.html|deadlink=no}}</ref> АҚХА мен «алтылықтың» Иранмен жүргізген келіссөздері нәтижесіз аяқталғаннан кейін, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі 2006 жылдан 2010 жылға дейін Иранға қарсы алты қарар қабылдады. Бұл қарарлар [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы|БҰҰ Жарғысы]]на негізделіп, [[Иранға қарсы санкциялар]] енгізуді қарастырды. Қауіпсіздік Кеңесі Ираннан [[Уран (химиялық элемент)|уран]] байыту және [[ауыр су]] реакторын салу сияқты қызметтерін тоқтатуды талап етті, алайда бұл талаптар орындалмады.<ref>{{cite web|author=|date=2006-07-31|url=http://www.newsru.com/world/31jul2006/iran_uranium.html|title=Совбез ООН дал Ирану месяц на прекращение работ по обогащению урана|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207054427/http://www.newsru.com/world/31jul2006/iran_uranium.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-12-23|url=http://www.newsru.com/world/23dec2006/sank.html|title=Совбез ООН ввел санкции против Ирана. Россия поддержала|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207054424/http://www.newsru.com/world/23dec2006/sank.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=Замараева Н.А.|date=2010-06-14|url=http://www.iimes.ru/?p=10842|title=Совбез ООН ввел санкции против Ирана. Россия поддержала|publisher=[[Институт Ближнего Востока]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207053339/http://www.iimes.ru/?p=10842|deadlink=no}}</ref> 2013 жылдың 24 қарашасында [[Женева|Женевада]] Иран мен «5+1» тобы арасында иранның ядролық бағдарламасына қатысты аралық келісімге қол қойылды. Бұл келісімге сәйкес, Иран алты ай бойы өзінің ядролық бағдарламасын шектеуге және оған қатысты нысандарға АҚХА инспекторларының кіруіне мүмкіндік беруге міндеттелді. Оның есесіне Иранға қарсы санкциялар жеңілдетілетін болды. АҚШ-тың бұрынғы мемлекеттік хатшылары Генри Киссинджер мен Джордж Шульц, егер бұл алты айлық «тоқтату» Иранның әскери ядролық әлеуетке қарай қозғалысын уақытша кідірту ғана болмаса, онда алдағы келіссөздер барысында Иранның ядролық мүмкіндіктерін едәуір қысқарту және оның ядролық бағдарламасына қатаң бақылау орнату қажет екенін айтты. Бұл шаралар бағдарламаның әскери емес сипатта екеніне күмән тудырмауы үшін маңызды. 2015 жылдың 15 шілдесінде Иран мен «алтылық» елдері ([[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Франция]], [[Ұлыбритания]], [[Германия]], [[Қытай]] және [[Ресей]]) Иранның ядролық бағдарламасына қатысты келісімге қол жеткізді. Бұл келісімге сәйкес, Иранға қарсы санкциялар алынуы тиіс. Келісім бойынша Иран өз ядролық нысандарына АҚХА инспекторларын жіберуге міндетті, ал Батыс елдері Иранға қатысты санкцияларды біртіндеп алып тастайды. Келісімді барлық тараптар ратификациялап, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі мақұлдауы керек. Келісімнің негізгі тармақтары: * Иранның байытылған уранының басым бөлігі елден тыс жерге шығарылатын болады. * Ирандағы ядролық нысандардың ешқайсысы жойылмайды. * Фордо отынды байыту зауыты уран байыту қуаты жоқ ядролық физика бойынша ғылыми-зерттеу орталығына айналады. * АҚХА елдегі барлық ядролық нысандарға 20 жыл бойы кіру мүмкіндігіне ие болады. Бұл ұйымға Иранның ядролық бағдарламасының тек бейбіт мақсатта екеніне көз жеткізуге мүмкіндік береді. * АҚШ, Еуропалық Одақ және БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі енгізген [[Иранға қарсы санкциялар|санкциялар]] Иранның ядролық бағдарламасы бойынша жан-жақты келісім жасалғаннан кейін жойылады. Бұл келісімге қол қою маусым айының соңына жоспарланған. * «5+1» елдері тарапынан кейбір шектеу шаралары біраз уақытқа сақталады, бірақ кейін олар да жойылады. == Бірлескен кешенді іс-қимыл жоспары == Бірлескен жан-жақты іс-қимыл жоспары (БЖІЖ) — Иран мен бір топ мемлекет арасында Иранның ядролық бағдарламасына қатысты 2015 жылғы 15 шілдеде қол қойылған саяси келісім. Бұл топқа БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің бес тұрақты мүшесі — АҚШ, Ресей, Қытай, Ұлыбритания және Франция, сондай-ақ Германия кіреді. 2018 жылдың 8 мамырында [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] АҚШ-тың Иранның ядролық бағдарламасына қатысты келісімнен шығатынын мәлімдеді. АҚШ президенті Иранның ядролық қару жасауды жалғастырып жатқанына дәлелдер бар екенін айтып, бұл әрекеттер Бірлескен жан-жақты іс-қимыл жоспарын (БЖІЖ) бұзу деп бағалады. Сонымен қатар, ол Тегеранға қарсы санкциялардың қайта енгізілетінін жариялады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Халықаралық форумдар]] [[Санат:Иран ядролық бағдарламасы]] [[Санат:2006 жыл халықаралық қатынастарда]] 3w7pts7q9prptobud9fez7x3ado3bws 3483985 3483984 2025-06-27T16:27:46Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Бірлескен кешенді іс-қимыл жоспары */ 3483985 wikitext text/x-wiki '''P5+1''' ({{lang-en|P5+1, E3+3}}, сондай-ақ «'''алтылық'''» немесе «еуро үштік + 3» деп те аталады) — Иранның ядролық бағдарламасын әскери мақсатта пайдалануға жол бермеу үшін күш біріктірген алты [[Ұлы державалар|ұлы державаның]] форумы. Бұл топқа [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Ресей]], [[Қытай]], [[Ұлыбритания]], [[Франция]] — [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесі|БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі]]нің бес тұрақты мүшесі және Германия кіреді. Иранның ядролық бағдарламасына қатысты мәселемен [[Атом қуаты халықаралық агенттігі]] (АҚХА) мен БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі сияқты халықаралық ұйымдар да айналысады.<ref>{{cite web|url=https://qamshy.kz/kz/article/56043-qazaqstannynh-dgaqandyq-bastamalary-bitimgershilik|title=Қазақстанның жаһандық бастамалары: бітімгершілік|author=Қамшыгер|date=2020-03-25|work=|publisher=qamshy.kz|accessdate=2025-06-27|lang=kk}}</ref> == Тарихы == [[Сурет:Iran negotiations about Iran's nuclear.jpg|нобай|Германия, Ұлыбритания, Қытай, АҚШ, Франция, Ресей, Еуроодақ және Иранның сыртқы істер министрлері. Женева, 2013 жыл 24 қараша]] 2006 жылы Қытай, Ресей және АҚШ Иранның ядролық бағдарламасын шектеу жөніндегі келіссөздер жүргізіп жатқан Еуро үштік елдеріне қосылды.<ref>{{cite web|author=|date=2006-01-17|url=http://www.newsru.com/world/17jan2006/yadernoe.html|title=Встреча в Лондоне евротройки, России, Китая и США, посвященная Ирану, прошла безрезультатно|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823102438/http://www.newsru.com/world/17jan2006/yadernoe.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-03-31|url=http://www.newsru.com/world/31mar2006/yadd.html|title=МАГАТЭ поддержало позиции России и Китая в отношении Ирана|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823011410/http://www.newsru.com/world/31mar2006/yadd.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-04-18|url=http://www.newsru.com/arch/russia/18apr2006/kvartets.html|title=В Москве Россия, США, Китай и "евротройка" не смогли сблизить позиции по иранской проблеме|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823014240/http://www.newsru.com/arch/russia/18apr2006/kvartets.html|deadlink=no}}</ref> АҚХА мен «алтылықтың» Иранмен жүргізген келіссөздері нәтижесіз аяқталғаннан кейін, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі 2006 жылдан 2010 жылға дейін Иранға қарсы алты қарар қабылдады. Бұл қарарлар [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы|БҰҰ Жарғысы]]на негізделіп, [[Иранға қарсы санкциялар]] енгізуді қарастырды. Қауіпсіздік Кеңесі Ираннан [[Уран (химиялық элемент)|уран]] байыту және [[ауыр су]] реакторын салу сияқты қызметтерін тоқтатуды талап етті, алайда бұл талаптар орындалмады.<ref>{{cite web|author=|date=2006-07-31|url=http://www.newsru.com/world/31jul2006/iran_uranium.html|title=Совбез ООН дал Ирану месяц на прекращение работ по обогащению урана|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207054427/http://www.newsru.com/world/31jul2006/iran_uranium.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-12-23|url=http://www.newsru.com/world/23dec2006/sank.html|title=Совбез ООН ввел санкции против Ирана. Россия поддержала|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207054424/http://www.newsru.com/world/23dec2006/sank.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=Замараева Н.А.|date=2010-06-14|url=http://www.iimes.ru/?p=10842|title=Совбез ООН ввел санкции против Ирана. Россия поддержала|publisher=[[Институт Ближнего Востока]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207053339/http://www.iimes.ru/?p=10842|deadlink=no}}</ref> 2013 жылдың 24 қарашасында [[Женева|Женевада]] Иран мен «5+1» тобы арасында иранның ядролық бағдарламасына қатысты аралық келісімге қол қойылды. Бұл келісімге сәйкес, Иран алты ай бойы өзінің ядролық бағдарламасын шектеуге және оған қатысты нысандарға АҚХА инспекторларының кіруіне мүмкіндік беруге міндеттелді. Оның есесіне Иранға қарсы санкциялар жеңілдетілетін болды. АҚШ-тың бұрынғы мемлекеттік хатшылары Генри Киссинджер мен Джордж Шульц, егер бұл алты айлық «тоқтату» Иранның әскери ядролық әлеуетке қарай қозғалысын уақытша кідірту ғана болмаса, онда алдағы келіссөздер барысында Иранның ядролық мүмкіндіктерін едәуір қысқарту және оның ядролық бағдарламасына қатаң бақылау орнату қажет екенін айтты. Бұл шаралар бағдарламаның әскери емес сипатта екеніне күмән тудырмауы үшін маңызды. 2015 жылдың 15 шілдесінде Иран мен «алтылық» елдері ([[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Франция]], [[Ұлыбритания]], [[Германия]], [[Қытай]] және [[Ресей]]) Иранның ядролық бағдарламасына қатысты келісімге қол жеткізді. Бұл келісімге сәйкес, Иранға қарсы санкциялар алынуы тиіс. Келісім бойынша Иран өз ядролық нысандарына АҚХА инспекторларын жіберуге міндетті, ал Батыс елдері Иранға қатысты санкцияларды біртіндеп алып тастайды. Келісімді барлық тараптар ратификациялап, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі мақұлдауы керек. Келісімнің негізгі тармақтары: * Иранның байытылған уранының басым бөлігі елден тыс жерге шығарылатын болады. * Ирандағы ядролық нысандардың ешқайсысы жойылмайды. * Фордо отынды байыту зауыты уран байыту қуаты жоқ ядролық физика бойынша ғылыми-зерттеу орталығына айналады. * АҚХА елдегі барлық ядролық нысандарға 20 жыл бойы кіру мүмкіндігіне ие болады. Бұл ұйымға Иранның ядролық бағдарламасының тек бейбіт мақсатта екеніне көз жеткізуге мүмкіндік береді. * АҚШ, Еуропалық Одақ және БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі енгізген [[Иранға қарсы санкциялар|санкциялар]] Иранның ядролық бағдарламасы бойынша жан-жақты келісім жасалғаннан кейін жойылады. Бұл келісімге қол қою маусым айының соңына жоспарланған. * «5+1» елдері тарапынан кейбір шектеу шаралары біраз уақытқа сақталады, бірақ кейін олар да жойылады. == Бірлескен кешенді іс-қимыл жоспары == Бірлескен жан-жақты іс-қимыл жоспары (БЖІЖ) — Иран мен бір топ мемлекет арасында Иранның ядролық бағдарламасына қатысты 2015 жылғы 15 шілдеде қол қойылған саяси келісім. Бұл топқа БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің бес тұрақты мүшесі — АҚШ, Ресей, Қытай, Ұлыбритания және Франция, сондай-ақ Германия кіреді. 2018 жылдың 8 мамырында [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] АҚШ-тың Иранның ядролық бағдарламасына қатысты келісімнен шығатынын мәлімдеді. АҚШ президенті Иранның ядролық қару жасауды жалғастырып жатқанына дәлелдер бар екенін айтып, бұл әрекеттер Бірлескен жан-жақты іс-қимыл жоспарын (БЖІЖ) бұзу деп бағалады. Сонымен қатар, ол Тегеранға қарсы санкциялардың қайта енгізілетінін жариялады.<ref>{{cite web|url=https://korrespondent.net/world/3969068-tramp-obiavyl-o-vykhode-ssha-yz-sdelky-po-yranu|title=Трамп объявил о выходе США из сделки по Ирану|date=2018-05-08|publisher=[[Корреспондент (журнал)|Корреспондент]]|lang=ru|accessdate=2018-05-08|archivedate=2018-05-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180509040324/https://korrespondent.net/world/3969068-tramp-obiavyl-o-vykhode-ssha-yz-sdelky-po-yranu|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Халықаралық форумдар]] [[Санат:Иран ядролық бағдарламасы]] [[Санат:2006 жыл халықаралық қатынастарда]] lngz0o0hf5dbe4tzb49ez9zm2eaw2rg 3483989 3483985 2025-06-27T16:30:00Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Тарихы */ 3483989 wikitext text/x-wiki '''P5+1''' ({{lang-en|P5+1, E3+3}}, сондай-ақ «'''алтылық'''» немесе «еуро үштік + 3» деп те аталады) — Иранның ядролық бағдарламасын әскери мақсатта пайдалануға жол бермеу үшін күш біріктірген алты [[Ұлы державалар|ұлы державаның]] форумы. Бұл топқа [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Ресей]], [[Қытай]], [[Ұлыбритания]], [[Франция]] — [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесі|БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі]]нің бес тұрақты мүшесі және Германия кіреді. Иранның ядролық бағдарламасына қатысты мәселемен [[Атом қуаты халықаралық агенттігі]] (АҚХА) мен БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі сияқты халықаралық ұйымдар да айналысады.<ref>{{cite web|url=https://qamshy.kz/kz/article/56043-qazaqstannynh-dgaqandyq-bastamalary-bitimgershilik|title=Қазақстанның жаһандық бастамалары: бітімгершілік|author=Қамшыгер|date=2020-03-25|work=|publisher=qamshy.kz|accessdate=2025-06-27|lang=kk}}</ref> == Тарихы == [[Сурет:Iran negotiations about Iran's nuclear.jpg|нобай|Германия, Ұлыбритания, Қытай, АҚШ, Франция, Ресей, Еуроодақ және Иранның сыртқы істер министрлері. Женева, 2013 жыл 24 қараша]] 2006 жылы Қытай, Ресей және АҚШ Иранның ядролық бағдарламасын шектеу жөніндегі келіссөздер жүргізіп жатқан Еуро үштік елдеріне қосылды.<ref>{{cite web|author=|date=2006-01-17|url=http://www.newsru.com/world/17jan2006/yadernoe.html|title=Встреча в Лондоне евротройки, России, Китая и США, посвященная Ирану, прошла безрезультатно|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823102438/http://www.newsru.com/world/17jan2006/yadernoe.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-03-31|url=http://www.newsru.com/world/31mar2006/yadd.html|title=МАГАТЭ поддержало позиции России и Китая в отношении Ирана|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823011410/http://www.newsru.com/world/31mar2006/yadd.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-04-18|url=http://www.newsru.com/arch/russia/18apr2006/kvartets.html|title=В Москве Россия, США, Китай и "евротройка" не смогли сблизить позиции по иранской проблеме|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2014-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140823014240/http://www.newsru.com/arch/russia/18apr2006/kvartets.html|deadlink=no}}</ref> АҚХА мен «алтылықтың» Иранмен жүргізген келіссөздері нәтижесіз аяқталғаннан кейін, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі 2006 жылдан 2010 жылға дейін Иранға қарсы алты қарар қабылдады. Бұл қарарлар [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы|БҰҰ Жарғысы]]на негізделіп, [[Иранға қарсы санкциялар]] енгізуді қарастырды. Қауіпсіздік Кеңесі Ираннан [[Уран (химиялық элемент)|уран]] байыту және [[ауыр су]] реакторын салу сияқты қызметтерін тоқтатуды талап етті, алайда бұл талаптар орындалмады.<ref>{{cite web|author=|date=2006-07-31|url=http://www.newsru.com/world/31jul2006/iran_uranium.html|title=Совбез ООН дал Ирану месяц на прекращение работ по обогащению урана|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207054427/http://www.newsru.com/world/31jul2006/iran_uranium.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=2006-12-23|url=http://www.newsru.com/world/23dec2006/sank.html|title=Совбез ООН ввел санкции против Ирана. Россия поддержала|publisher=[[NEWSru.com]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207054424/http://www.newsru.com/world/23dec2006/sank.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=Замараева Н.А.|date=2010-06-14|url=http://www.iimes.ru/?p=10842|title=Совбез ООН ввел санкции против Ирана. Россия поддержала|publisher=[[Институт Ближнего Востока]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131207053339/http://www.iimes.ru/?p=10842|deadlink=no}}</ref> 2013 жылдың 24 қарашасында [[Женева|Женевада]] Иран мен «5+1» тобы арасында иранның ядролық бағдарламасына қатысты аралық келісімге қол қойылды. Бұл келісімге сәйкес, Иран алты ай бойы өзінің ядролық бағдарламасын шектеуге және оған қатысты нысандарға АҚХА инспекторларының кіруіне мүмкіндік беруге міндеттелді. Оның есесіне Иранға қарсы санкциялар жеңілдетілетін болды.<ref>{{cite web|author=[[Павел Фельгенгауэр]]|date=2013-11-27|url=http://www.novayagazeta.ru/politics/61156.html|title=Иранская ядерная сдержанность|publisher=[[Новая газета]]|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-12-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131208005639/http://www.novayagazeta.ru/politics/61156.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=Евгения Кузнецова, Алекс Григорьев.|date=2013-11-25|url=http://www.golos-ameriki.ru/content/ek-iran/1797457.html|title=Иран и «шестерка»: оценки соглашения|publisher=[[Голос Америки]]|accessdate=2013-12-03|archive-date=2013-12-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20131204080913/http://www.golos-ameriki.ru/content/ek-iran/1797457.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|author=Эрик Лезе.|date=2013-11-28|url=http://inosmi.ru/world/20131128/215198388.html|title=Пробелы женевского соглашения по иранскому атому|publisher=Slate.fr|accessdate=2013-12-03|archivedate=2013-11-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131130025740/http://www.inosmi.ru/world/20131128/215198388.html|deadlink=no}}</ref> АҚШ-тың бұрынғы мемлекеттік хатшылары Генри Киссинджер мен Джордж Шульц, егер бұл алты айлық «тоқтату» Иранның әскери ядролық әлеуетке қарай қозғалысын уақытша кідірту ғана болмаса, онда алдағы келіссөздер барысында Иранның ядролық мүмкіндіктерін едәуір қысқарту және оның ядролық бағдарламасына қатаң бақылау орнату қажет екенін айтты. Бұл шаралар бағдарламаның әскери емес сипатта екеніне күмән тудырмауы үшін маңызды.<ref>{{cite web|author=[[Киссинджер, Генри|Генри Киссинджер]], [[Шульц, Джордж|Джордж Шульц]]|date=2013-12-02|url=http://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304747004579228110944819396|title=Что должно обеспечить окончательное урегулирование с Ираном{{ref-en}}|publisher=[[The Wall Street Journal]]|accessdate=2013-12-09|archivedate=2013-12-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131208185146/http://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304747004579228110944819396|deadlink=no}}</ref> 2015 жылдың 15 шілдесінде Иран мен «алтылық» елдері ([[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Франция]], [[Ұлыбритания]], [[Германия]], [[Қытай]] және [[Ресей]]) Иранның ядролық бағдарламасына қатысты келісімге қол жеткізді. Бұл келісімге сәйкес, Иранға қарсы санкциялар алынуы тиіс. Келісім бойынша Иран өз ядролық нысандарына АҚХА инспекторларын жіберуге міндетті, ал Батыс елдері Иранға қатысты санкцияларды біртіндеп алып тастайды. Келісімді барлық тараптар ратификациялап, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі мақұлдауы керек.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/russian/international/2015/07/150714_iran_deal_reached|title=Достигнуто соглашение по ядерной программе Ирана|publisher=[[Би-би-си|BBC]]|accessdate=2015-07-16|lang=uk|archivedate=2015-07-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150716183857/http://www.bbc.com/russian/international/2015/07/150714_iran_deal_reached|deadlink=no}}</ref> Келісімнің негізгі тармақтары<ref>{{cite web |url=http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/1877227 |title=Совместный всеобъемлющий план действий по иранской ядерной программе. Ключевые моменты |author= |date=2015-04-03 |publisher=[[ТАСС]] |accessdate=2018-05-10 |archivedate=2018-05-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180510185124/http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/1877227 |deadlink=no }}</ref>: * Иранның байытылған уранының басым бөлігі елден тыс жерге шығарылатын болады. * Ирандағы ядролық нысандардың ешқайсысы жойылмайды. * Фордо отынды байыту зауыты уран байыту қуаты жоқ ядролық физика бойынша ғылыми-зерттеу орталығына айналады. * АҚХА елдегі барлық ядролық нысандарға 20 жыл бойы кіру мүмкіндігіне ие болады. Бұл ұйымға Иранның ядролық бағдарламасының тек бейбіт мақсатта екеніне көз жеткізуге мүмкіндік береді. * АҚШ, Еуропалық Одақ және БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі енгізген [[Иранға қарсы санкциялар|санкциялар]] Иранның ядролық бағдарламасы бойынша жан-жақты келісім жасалғаннан кейін жойылады. Бұл келісімге қол қою маусым айының соңына жоспарланған. * «5+1» елдері тарапынан кейбір шектеу шаралары біраз уақытқа сақталады, бірақ кейін олар да жойылады. == Бірлескен кешенді іс-қимыл жоспары == Бірлескен жан-жақты іс-қимыл жоспары (БЖІЖ) — Иран мен бір топ мемлекет арасында Иранның ядролық бағдарламасына қатысты 2015 жылғы 15 шілдеде қол қойылған саяси келісім. Бұл топқа БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің бес тұрақты мүшесі — АҚШ, Ресей, Қытай, Ұлыбритания және Франция, сондай-ақ Германия кіреді. 2018 жылдың 8 мамырында [[АҚШ президенті]] [[Дональд Трамп]] АҚШ-тың Иранның ядролық бағдарламасына қатысты келісімнен шығатынын мәлімдеді. АҚШ президенті Иранның ядролық қару жасауды жалғастырып жатқанына дәлелдер бар екенін айтып, бұл әрекеттер Бірлескен жан-жақты іс-қимыл жоспарын (БЖІЖ) бұзу деп бағалады. Сонымен қатар, ол Тегеранға қарсы санкциялардың қайта енгізілетінін жариялады.<ref>{{cite web|url=https://korrespondent.net/world/3969068-tramp-obiavyl-o-vykhode-ssha-yz-sdelky-po-yranu|title=Трамп объявил о выходе США из сделки по Ирану|date=2018-05-08|publisher=[[Корреспондент (журнал)|Корреспондент]]|lang=ru|accessdate=2018-05-08|archivedate=2018-05-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180509040324/https://korrespondent.net/world/3969068-tramp-obiavyl-o-vykhode-ssha-yz-sdelky-po-yranu|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Халықаралық форумдар]] [[Санат:Иран ядролық бағдарламасы]] [[Санат:2006 жыл халықаралық қатынастарда]] scfniu97ynip30m3c4ngw1kumnnvyrc 0 761484 3483851 2025-06-27T12:01:58Z Syrymzhan 161735 Жаңа бетте: {{Футбол клубы |атауы = {{flagicon|Англия}} Ньюкасл Вест Энд |ағымдағы маусым = |логотипі = |толық атауы = Newcastle West End Football Club |лақап аты = |құрылған = 1882 |таратылды = 1892 |стадионы = [[Сент-Джеймс Парк]], [[Ньюкасл-апон-Тайн]] |сыйымдылығы = |иес... 3483851 wikitext text/x-wiki {{Футбол клубы |атауы = {{flagicon|Англия}} Ньюкасл Вест Энд |ағымдағы маусым = |логотипі = |толық атауы = Newcastle West End Football Club |лақап аты = |құрылған = 1882 |таратылды = 1892 |стадионы = [[Сент-Джеймс Парк]], [[Ньюкасл-апон-Тайн]] |сыйымдылығы = |иесі = |президенті = |директоры = |бас директоры = |жаттықтырушы = |капитаны = |рейтингі = |бюджеті = |жарыс = Northern League (1891–92) |маусым = |орын = |сайты = | pattern_la1=_black_hoops|pattern_b1=_navyhoops|pattern_ra1=_black_hoops| leftarm1=CE2029|body1=CE2029|rightarm1=CE2029|shorts1=ffffff|socks1=000001 }} '''«Ньюкасл Вест Энд»''' ({{lang-en|Newcastle West End Football Club}};) — 19 ғасырдың соңында Солтүстік Лига мен Англия Кубогында қысқа уақыт ойнаған [[Англия|Англияның]] [[Ньюкасл-апон-Тайн]] қаласында орналасқан футбол клубы болды. Өз алаңындағы ойындарын [[Сент-Джеймс Парк]] аренасында өткізді. Бұл клуб ең алдымен сол кезеңде Ньюкаслда болған екі футбол командасының бірі ретінде белгілі. Ньюкасл Вест Энд қаржылық қиындықтарға тап болып, құрылғаннан кейін 10 жыл өткен соң тарады. [[Ньюкасл Юнайтед]] клубы 1995–96 маусымында және 2024–25 маусымында Ньюкасл Вест Энд клубының жейдесін өзінің қонақтық формасы ретінде қолданды<ref>{{cite web |url=https://www.newcastleunited.com/en/news/newcastle-united-unveils-2024-25-away-kit |title=News. Newcastle United unveils 2024-25 away kit |publisher=Newcastle United F.C. |date=13 August 2024|lang=en }}</ref>. == Тарихы == == Жетістіктері == == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Англия футбол клубтары]] s6v7doczjqx0xftppor7s1bgin9hwrh 3483860 3483851 2025-06-27T12:18:10Z Syrymzhan 161735 /* Тарихы */ 3483860 wikitext text/x-wiki {{Футбол клубы |атауы = {{flagicon|Англия}} Ньюкасл Вест Энд |ағымдағы маусым = |логотипі = |толық атауы = Newcastle West End Football Club |лақап аты = |құрылған = 1882 |таратылды = 1892 |стадионы = [[Сент-Джеймс Парк]], [[Ньюкасл-апон-Тайн]] |сыйымдылығы = |иесі = |президенті = |директоры = |бас директоры = |жаттықтырушы = |капитаны = |рейтингі = |бюджеті = |жарыс = Northern League (1891–92) |маусым = |орын = |сайты = | pattern_la1=_black_hoops|pattern_b1=_navyhoops|pattern_ra1=_black_hoops| leftarm1=CE2029|body1=CE2029|rightarm1=CE2029|shorts1=ffffff|socks1=000001 }} '''«Ньюкасл Вест Энд»''' ({{lang-en|Newcastle West End Football Club}};) — 19 ғасырдың соңында Солтүстік Лига мен Англия Кубогында қысқа уақыт ойнаған [[Англия|Англияның]] [[Ньюкасл-апон-Тайн]] қаласында орналасқан футбол клубы болды. Өз алаңындағы ойындарын [[Сент-Джеймс Парк]] аренасында өткізді. Бұл клуб ең алдымен сол кезеңде Ньюкаслда болған екі футбол командасының бірі ретінде белгілі. Ньюкасл Вест Энд қаржылық қиындықтарға тап болып, құрылғаннан кейін 10 жыл өткен соң тарады. [[Ньюкасл Юнайтед]] клубы 1995–96 маусымында және 2024–25 маусымында Ньюкасл Вест Энд клубының жейдесін өзінің қонақтық формасы ретінде қолданды<ref>{{cite web |url=https://www.newcastleunited.com/en/news/newcastle-united-unveils-2024-25-away-kit |title=News. Newcastle United unveils 2024-25 away kit |publisher=Newcastle United F.C. |date=13 August 2024|lang=en }}</ref>. == Тарихы == Клуб 1882 жылдың тамызында жергілікті West End [[Крикет|крикет]] клубы футбол бөлімшесін құру туралы шешім қабылдағаннан кейін құрылды<ref name=nufc>{{Cite web |url = http://www.nufc.premiumtv.co.uk/page/ClubHistoryDetail/0,,10278~222610,00.html |title = The Formation of Newcastle United&nbsp;– Part 1 |publisher = NUFC.co.uk |accessdate = 27 June 2025 |url-status = dead |archiveurl =https://web.archive.org/web/20070813113002/http://www.nufc.premiumtv.co.uk/page/ClubHistoryDetail/0,,10278~222610,00.html|archivedate = 13 August 2007|lang=en}}</ref>. Бастапқыда клуб Town Moor крикет алаңында ойнаған еді, алайда біраз уақыттан кейін олар 1885 жылы Great North Road маңындағы арнайы футбол алаңына көшті. Бар болғаны бір жылдан кейін, 1886 жылдың мамырында клуб қайта көшіп, [[Сент-Джеймс Парк]] алаңына қоныстанды<ref name="nufc"/>. Футбол Лигасы құрылғанына қарамастан, клуб оған мүше болуға өтініш бермей, оның орнына 1889–90 маусымында Солтүстік Лиганың негізін қалаушылардың бірі болды<ref name=fchd>{{Cite web| url = https://www.fchd.info/NEWCASEE.HTM| title =Newcastle East End| publisher = Football Club History Database| access-date =27 June 2025|lang=en}}</ref>. Белгілі тұлға Том Уотсонның басшылығымен клуб алғашқы маусымында-ақ чемпиондыққа жақын келіп, гол айырмашылығы бойынша Darlington St. Augustine's клубынан қалып, екінші орынды иеленді<ref name=fchd/>. Осы маусымда клуб [[Футболдан Англия кубогы|Англия Кубогына]] да қатысып, бірінші айналымға дейін жетіп, [[Гримсби Таун]] командасына аз ғана айырмашылықпен есе жіберді<ref name="fchd"/>. Алайда келесі екі маусымда клубтың ойын сапасы айтарлықтай төмендеп, тоғыз команданың ішінде сәйкесінше жетінші және сегізінші орындарды иеленді<ref name="fchd"/>. Том Уотсонның қаладағы басты қарсылас — [[Ньюкасл Ист Энд]] клубына кетуі клубтың әлсіреуінің басты себептерінің бірі саналады. Ақырында бұл қаржылық қиындықтарға ұласып, 1892 жылы клубтың тарауына алып келді<ref>{{Cite web| url = https://www.fchd.info/NEWCASWE.HTM| title =The Formation of Newcastle United&nbsp;– Part 2| publisher = NUFC.co.uk| access-date =27 June 2025|lang=en}}</ref>. == Жетістіктері == == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Англия футбол клубтары]] acrb65ahwuueu7i9wa1ylagrt4knvt2 0 761486 3483873 2025-06-27T12:41:24Z Мағыпар 100137 Жаңа бетте: Табасаран тілі (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді.... 3483873 wikitext text/x-wiki Табасаран тілі (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] ndgswpmbgi9k315kdoe8sikawu7mslk 3483876 3483873 2025-06-27T12:44:46Z Мағыпар 100137 толықтыру 3483876 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] mmntdwsdc6ew50mstyn1ypq7wyspyqe 3483877 3483876 2025-06-27T12:45:44Z Мағыпар 100137 3483877 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] hob01t3ph8j79voib22gihq1dg7r51c 3483882 3483877 2025-06-27T12:51:25Z Мағыпар 100137 толықтыру 3483882 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен Дағыстан Республикасында сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] by62rlh578yld4j3n22mzjq57zeau55 3483885 3483882 2025-06-27T12:52:33Z Мағыпар 100137 /* Географиялық таралуы */ дереккөз 3483885 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] rsmoqaur9bjh573dyby7840akivs7e7 3483890 3483885 2025-06-27T12:57:07Z Мағыпар 100137 толықтыру 3483890 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Диалектісі == Қазіргі Табасаран тілінде үш диалекті ажыратылады: нитрих, сувак, галин (этег), олардың әрқайсысы диалектілер тобын біріктіреді. Әдеби табасаран тілі нитрих диалектісінің фонетикалық және грамматикалық жүйесіне негізделген. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] kxw0a0xapvifhrggp7e9jn7mrpyv507 3483892 3483890 2025-06-27T12:58:15Z Мағыпар 100137 /* Диалектісі */ дереккөз 3483892 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Диалектісі == Қазіргі Табасаран тілінде үш диалекті ажыратылады: нитрих, сувак, галин (этег), олардың әрқайсысы диалектілер тобын біріктіреді. Әдеби табасаран тілі нитрих диалектісінің фонетикалық және грамматикалық жүйесіне негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/tabasarancy_tabasaran/2-1-0-32|title=Табасаранцы - Табасаранар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] roiyu7n9giidkf72gbnzu6yo7i4xxgx 3483896 3483892 2025-06-27T13:01:39Z Мағыпар 100137 толықтыру 3483896 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Диалектісі == Қазіргі Табасаран тілінде үш диалекті ажыратылады: нитрих, сувак, галин (этег), олардың әрқайсысы диалектілер тобын біріктіреді. Әдеби табасаран тілі нитрих диалектісінің фонетикалық және грамматикалық жүйесіне негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/tabasarancy_tabasaran/2-1-0-32|title=Табасаранцы - Табасаранар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Жазуы == Табасаран тілінің әліпбиі алғаш рет 1928 жылы латын графикасына негізделген. Бұл әліпбидегі алғашқы кітап 1931 жылы жарық көрді. Алфавиттің бірінші нұсқасында бас әріп болмаған, олар 1933 жылы әліпби реформасы кезінде ғана пайдаланды. Табасаран латындандырылған әліпби 1931-1937 жылдары болды. 1938 жылы Табасаран әліпбиі КСРО халықтарының басқа тілдерінің әліпбилері сияқты кириллицаға көшірілді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] 4uo1apc03cuq84rhetwlfb38dlj1vh2 3483900 3483896 2025-06-27T13:03:24Z Мағыпар 100137 /* Жазуы */ толықтыру 3483900 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Диалектісі == Қазіргі Табасаран тілінде үш диалекті ажыратылады: нитрих, сувак, галин (этег), олардың әрқайсысы диалектілер тобын біріктіреді. Әдеби табасаран тілі нитрих диалектісінің фонетикалық және грамматикалық жүйесіне негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/tabasarancy_tabasaran/2-1-0-32|title=Табасаранцы - Табасаранар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Жазуы == Табасаран тілінің әліпбиі алғаш рет 1928 жылы латын графикасына негізделген. Бұл әліпбидегі алғашқы кітап 1931 жылы жарық көрді. Алфавиттің бірінші нұсқасында бас әріп болмаған, олар 1933 жылы әліпби реформасы кезінде ғана пайдаланды. Табасаран латындандырылған әліпби 1931-1937 жылдары болды. 1938 жылы Табасаран әліпбиі КСРО халықтарының басқа тілдерінің әліпбилері сияқты кириллицаға көшірілді. ''Қазіргі табасаран әліпбиі'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Аь аь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гъ гъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гь гь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Къ къ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Кь кь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ПӀ пӀ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Уь уь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хъ хъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хь хь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] nr0cmjoebs84nm9bdmd31eu8wy2hr78 3483905 3483900 2025-06-27T13:05:15Z Мағыпар 100137 /* Жазуы */ дереккөз 3483905 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998). == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Диалектісі == Қазіргі Табасаран тілінде үш диалекті ажыратылады: нитрих, сувак, галин (этег), олардың әрқайсысы диалектілер тобын біріктіреді. Әдеби табасаран тілі нитрих диалектісінің фонетикалық және грамматикалық жүйесіне негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/tabasarancy_tabasaran/2-1-0-32|title=Табасаранцы - Табасаранар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Жазуы == Табасаран тілінің әліпбиі алғаш рет 1928 жылы латын графикасына негізделген. Бұл әліпбидегі алғашқы кітап 1931 жылы жарық көрді. Алфавиттің бірінші нұсқасында бас әріп болмаған, олар 1933 жылы әліпби реформасы кезінде ғана пайдаланды. Табасаран латындандырылған әліпби 1931-1937 жылдары болды. 1938 жылы Табасаран әліпбиі КСРО халықтарының басқа тілдерінің әліпбилері сияқты кириллицаға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=https://isaevir.narod.ru/index/jazyk/0-670|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> ''Қазіргі табасаран әліпбиі'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Аь аь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гъ гъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гь гь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Къ къ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Кь кь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ПӀ пӀ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Уь уь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хъ хъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хь хь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] 1bejb1d4int0t8hwplbm54ta4g46tyk 3483906 3483905 2025-06-27T13:06:19Z Мағыпар 100137 дереккөз 3483906 wikitext text/x-wiki '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998).<ref>{{кітап|авторы=Э.Д. Сүлейменова, Д.Х. Ақанова, Н.Ж. Шаймерденова|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=«Қазақстан тілдері: әлеуметтік лингвистика анықтамалығы» |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны= |баспасы=«Издательство Золотая Книга» ЖШС |жыл=2020 |томы= |беттері=176 |барлық беті=480 |сериясы= |isbn=978–601–7988-21-0|тиражы= }}</ref> == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Диалектісі == Қазіргі Табасаран тілінде үш диалекті ажыратылады: нитрих, сувак, галин (этег), олардың әрқайсысы диалектілер тобын біріктіреді. Әдеби табасаран тілі нитрих диалектісінің фонетикалық және грамматикалық жүйесіне негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/tabasarancy_tabasaran/2-1-0-32|title=Табасаранцы - Табасаранар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Жазуы == Табасаран тілінің әліпбиі алғаш рет 1928 жылы латын графикасына негізделген. Бұл әліпбидегі алғашқы кітап 1931 жылы жарық көрді. Алфавиттің бірінші нұсқасында бас әріп болмаған, олар 1933 жылы әліпби реформасы кезінде ғана пайдаланды. Табасаран латындандырылған әліпби 1931-1937 жылдары болды. 1938 жылы Табасаран әліпбиі КСРО халықтарының басқа тілдерінің әліпбилері сияқты кириллицаға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=https://isaevir.narod.ru/index/jazyk/0-670|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> ''Қазіргі табасаран әліпбиі'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Аь аь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гъ гъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гь гь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Къ къ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Кь кь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ПӀ пӀ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Уь уь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хъ хъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хь хь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] 8649xtm9da7jknfrbdlx98rd4kxkdtc 3483907 3483906 2025-06-27T13:09:50Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру 3483907 wikitext text/x-wiki {{Тілдер |аты=Табасаран тілі |рейтинг= |ISO2= |МЕСТ 7.75–97= |ISO1= tab |жазу= [[кириллица]] |классификация= [[Еуразия тілдері]] :иберия-кавказ тілдері отбасы ::нах-дағыстан тобы :::лезгин ішкі тобы |санаты= |сөйлеушілер саны= 87 214 |түсі=алтай |реттейтін мекеме= |ресми тіл=жойылу қаупі бар |елдер=[[Ресей]] |айтылуы= |өз атауы=Tabasaran language |Сурет= |ISO3= }} '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998).<ref>{{кітап|авторы=Э.Д. Сүлейменова, Д.Х. Ақанова, Н.Ж. Шаймерденова|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=«Қазақстан тілдері: әлеуметтік лингвистика анықтамалығы» |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны= |баспасы=«Издательство Золотая Книга» ЖШС |жыл=2020 |томы= |беттері=176 |барлық беті=480 |сериясы= |isbn=978–601–7988-21-0|тиражы= }}</ref> == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Диалектісі == Қазіргі Табасаран тілінде үш диалекті ажыратылады: нитрих, сувак, галин (этег), олардың әрқайсысы диалектілер тобын біріктіреді. Әдеби табасаран тілі нитрих диалектісінің фонетикалық және грамматикалық жүйесіне негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/tabasarancy_tabasaran/2-1-0-32|title=Табасаранцы - Табасаранар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Жазуы == Табасаран тілінің әліпбиі алғаш рет 1928 жылы латын графикасына негізделген. Бұл әліпбидегі алғашқы кітап 1931 жылы жарық көрді. Алфавиттің бірінші нұсқасында бас әріп болмаған, олар 1933 жылы әліпби реформасы кезінде ғана пайдаланды. Табасаран латындандырылған әліпби 1931-1937 жылдары болды. 1938 жылы Табасаран әліпбиі КСРО халықтарының басқа тілдерінің әліпбилері сияқты кириллицаға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=https://isaevir.narod.ru/index/jazyk/0-670|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> ''Қазіргі табасаран әліпбиі'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Аь аь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гъ гъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гь гь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Къ къ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Кь кь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ПӀ пӀ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Уь уь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хъ хъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хь хь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] 9mi5euh92bzgdev4hi3q7ir1t8frgsm 3483908 3483907 2025-06-27T13:10:38Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Дағыстан тілдері|Дағыстан тілдері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3483908 wikitext text/x-wiki {{Тілдер |аты=Табасаран тілі |рейтинг= |ISO2= |МЕСТ 7.75–97= |ISO1= tab |жазу= [[кириллица]] |классификация= [[Еуразия тілдері]] :иберия-кавказ тілдері отбасы ::нах-дағыстан тобы :::лезгин ішкі тобы |санаты= |сөйлеушілер саны= 87 214 |түсі=алтай |реттейтін мекеме= |ресми тіл=жойылу қаупі бар |елдер=[[Ресей]] |айтылуы= |өз атауы=Tabasaran language |Сурет= |ISO3= }} '''Табасаран тілі''' (Tabasaran language) — иберия-кавказ тілдер отбасының нах-дағыстан тобының лезгин ішкі тобына кіреді. Тілдердің жалғамалы (агглютинативті) түріне (флективтілік белгілері бар) жатады, номинативті және эргативті құрылыстың сипаттамаларын біріктіреді. [[Дағыстан]] Республикасының он төрт мемлекеттік тілдерінің бірі (Дағыстан Конституциясы 1994; 1998).<ref>{{кітап|авторы=Э.Д. Сүлейменова, Д.Х. Ақанова, Н.Ж. Шаймерденова|бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=«Қазақстан тілдері: әлеуметтік лингвистика анықтамалығы» |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны= |баспасы=«Издательство Золотая Книга» ЖШС |жыл=2020 |томы= |беттері=176 |барлық беті=480 |сериясы= |isbn=978–601–7988-21-0|тиражы= }}</ref> == Референтті халық == Референтті халық: [[табасарандар]]; өз атауы – табасаран. == Географиялық таралуы == Табасаран тілінде негізінен [[Дағыстан|Дағыстан Республикасында]] сөйлейді. Табасарандықтар негізінен Дағыстанның төрт ауданында тұрады: Табасаран, Хив, Дербент, Каякент. Сондай-ақ Дағыстанның ірі қалаларында қоныстанған ([[Махачқала]], [[Дербент]], Дағыстан Оттары, Каспийск, Кизляр).<ref>{{citeweb|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/tabasaranskiy-yazyk?ysclid=mcerzib47f325192780|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Диалектісі == Қазіргі Табасаран тілінде үш диалекті ажыратылады: нитрих, сувак, галин (этег), олардың әрқайсысы диалектілер тобын біріктіреді. Әдеби табасаран тілі нитрих диалектісінің фонетикалық және грамматикалық жүйесіне негізделген.<ref>{{citeweb|url=https://nacio.at.ua/publ/nacionalnosti/tabasarancy_tabasaran/2-1-0-32|title=Табасаранцы - Табасаранар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> == Жазуы == Табасаран тілінің әліпбиі алғаш рет 1928 жылы латын графикасына негізделген. Бұл әліпбидегі алғашқы кітап 1931 жылы жарық көрді. Алфавиттің бірінші нұсқасында бас әріп болмаған, олар 1933 жылы әліпби реформасы кезінде ғана пайдаланды. Табасаран латындандырылған әліпби 1931-1937 жылдары болды. 1938 жылы Табасаран әліпбиі КСРО халықтарының басқа тілдерінің әліпбилері сияқты кириллицаға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=https://isaevir.narod.ru/index/jazyk/0-670|title=Табасаран тілі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-27 |lang=}}</ref> ''Қазіргі табасаран әліпбиі'' {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Аь аь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гъ гъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Гь гь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ё ё | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Къ къ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Кь кь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | КӀ кӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ПӀ пӀ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ТӀ тӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Уь уь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ф ф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хъ хъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Хь хь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЦӀ цӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ЧӀ чӀ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ш ш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щ щ |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ъ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ы | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Э э | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ю ю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ӏ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ресей тілдері]] [[Санат:Дағыстан тілдері]] r393lup0e7zlyarbr81b9g14jp46by1 0 761487 3483951 2025-06-27T14:27:11Z Ерден Карсыбеков 3744 Жаңа бетте: [[Сурет:Valeriy Borzov 1972b.jpg|нобай|[[Валерий Филиппович Борзов|Валерий Борзовқа]] медаль табыстау сәті]] [[1972 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|XX Олимпиада ойындарында]] [[Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика|жеңіл атлетика сайыстары]] 1972 жылдың 31 тамызы мен 10 қыркүйегі... 3483951 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Valeriy Borzov 1972b.jpg|нобай|[[Валерий Филиппович Борзов|Валерий Борзовқа]] медаль табыстау сәті]] [[1972 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|XX Олимпиада ойындарында]] [[Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика|жеңіл атлетика сайыстары]] 1972 жылдың 31 тамызы мен 10 қыркүйегі аралығында өтті. Бағдарламаға ерлер арасындағы 24 және әйелдер арасындағы 14 сайыс түрі енген. Оларға қатысуға 104 елдің 1324 спортшысы келген болатын. == Медальдар санағы == {| class="wikitable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" !Орын !! Ел!!bgcolor="gold"| Алтын!!bgcolor="silver"| Күміс!!bgcolor="cc9966"| Қола!! Барлығы |- align=center | 1 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 9 | style="background:#DCE5E5;" | 7 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 17 |- align=center | 2 | align=left| {{байрақ|ГДР}} | style="background:#F7F6A8;" | 8 | style="background:#DCE5E5;" | 7 | style="background:#FFDAB9;" | 5 | 20 |- align=center | 3 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 8 | style="background:#FFDAB9;" | 8 | 22 |- align=center | 4 | align=left| {{байрақ|ГФР}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 11 |- align=center | 5 | align=left| {{FIN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 4 |- align=center | 6 | align=left| {{KEN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 6 |- align=center | 7 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 4 |- align=center | 8 | align=left| {{POL}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 3 |- align=center | 9 | align=left| {{TCH}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | 10 | align=left| {{UGA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | 11 | align=left| {{BUL}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 4 |- align=center | rowspan=3| 12 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | align=left| {{BEL}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | align=left| {{ROU}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | 15 | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | 16 | align=left| {{TUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | rowspan=3 | 17 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 2 |- align=center | align=left| {{CUB}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 2 |- align=center | align=left| {{ETH}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 2 |- align=center | rowspan=5 | 20 | align=left| {{AUT}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| {{NZL}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| {{JAM}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |} == Медалистер == ===Ерлер=== {| class="wikitable" |- align=center |width=100 bgcolor=efefef|'''Дисциплина''' |width=200 bgcolor=gold |'''Алтын''' |width=200 bgcolor=silver|'''Күміс''' |width=200 bgcolor=cc9966|'''Қола''' |- | 100 метр | {{ту|КСРО}} [[Валерий Филиппович Борзов|Валерий Борзов]] | {{ту|АҚШ}} [[Роберт Тейлор]] | {{ту|Ямайка}} [[Леннокс Миллер]] |- | 200 метр | {{ту|КСРО}} [[Валерий Филиппович Борзов|Валерий Борзов]] | {{ту|АҚШ}} [[Ларри Блэк]] | {{ту|Италия}} [[Пьетро Миннеа]] |- | 400 метр | {{ту|АҚШ}} [[Винсент Мэттьюз]] | {{ту|АҚШ}} [[Уэйн Коллетт]] | {{ту|Кения}} [[Джулиус Санг]] |- | 800 метр | {{ту|АҚШ}} [[Дэвид Уоттл]] | {{ту|КСРО}} [[Евгений Александрович Аржанов|Евгений Аржанов]] | {{ту|Кения}} [[Майк Бойт]] |- | 1500 метр | {{ту|Финляндия}} [[Пекка Васала]] | {{ту|Кения}} [[Кип Кейно]] | {{ту|Жаңа Зеландия}} [[Род Диксон]] |- | 5000 метр | {{ту|Финляндия}} [[Лассе Вирен]] | {{ту|Тунис}} [[Мохаммед Гаммуди]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Иэн Стюарт]] |- | 10 000 метр | {{ту|Финляндия}} [[Лассе Вирен]] | {{ту|Бельгия}} [[Эмиль Путтеманс]] | {{ту|Эфиопия}} [[Мирутс Ифтер]] |- | 110 метр кедергілермен | {{ту|АҚШ}} [[Род Милбэрн]] | {{ту|Франция}} [[Ги Дрю]] | {{ту|АҚШ}} [[Томас Хилл (жүгіруші)|Томас Хилл]] |- | 400 метр кедергілермен | {{ту|Уганда}} [[Джон Акии-Буа]] | {{ту|АҚШ}} [[Ральф Манн]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Дэвид Хемери]] |- | 3000 метр стиплчез | {{ту|Кения}} [[Кип Кейно]] | {{ту|Кения}} [[Бен Джипчо]] | {{ту|Финляндия}} [[Тапио Кантанен]] |- | Эстафета, 4×100 м | {{ту|АҚШ}} <br>[[Ларри Блэк]]<br>[[Роберт Тейлор]]<br> [[Джеральд Тинкер]]<br>[[Эдди Харт]] | {{ту|КСРО}} <br>[[Александр Олегович Корнелюк|Александр Корнелюк]] <br>[[Владимир Николаевич Ловецкий|Владимир Ловецкий]]<br>[[Юрий Викентьевич Силов|Юрий Силов]]<br>[[Валерий Филиппович Борзов|Валерий Борзов]] | {{ту|ГФР}} <br>[[Йобст Хиршт]] <br>[[Карлхайнц Клоц]]<br>[[Герхард Вухерер]]<br>[[Клаус Эль]] |- | Эстафета, 4×400 м | {{ту|Кения}} <br>[[Чарльз Асати]]<br>[[Муньоро Ньямау]]<br>[[Роберт Оуко]]<br>[[Джулиус Санг]] | {{ту|Ұлыбритания}} <br>[[Мартин Рейнольдс]]<br>[[Алан Пэско]]<br>[[Дэвид Хемери]]<br>[[Дэвид Дженкинс]] | {{ту|Франция}} <br>[[Жиль Бертоль]] <br>[[Роже Веласкес]]<br>[[Франсис Кербирю]]<br>[[Жак Каре]] |- | Марафон | {{ту|АҚШ}} [[Фрэнк Шортер]] | {{ту|Бельгия}} [[Карел Лисмон]] | {{ту|Эфиопия}} [[Мамо Волде]] |- | 20 километр жүру | {{ту|ГДР}} [[Петер Френкель]] | {{ту|КСРО}} [[Владимир Степанович Голубничий|Владимир Голубничий]] | {{ту|ГДР}} [[Ханс-Георг Рейманн]] |- | 50 километр жүру | {{ту|ГДР}} [[Бернд Канненберг]] | {{ту|КСРО}} [[Вениамин Васильевич Солдатенко|Вениамин Солдатенко]] | {{ту|АҚШ}} [[Лэрри Янг (атлет)|Лэрри Янг]] |- | Биікке секіру | {{ту|КСРО}} [[Юри Аадувич Тармак|Юри Тармак]] | {{ту|ГДР}} [[Стефан Юнге]] | {{ту|АҚШ}} [[Дуайт Стоунз]] |- | Таяқпен секіру | {{ту|ГДР}} [[Вольфганг Нордвиг]] | {{ту|АҚШ}} [[Боб Сигрен]] | {{ту|АҚШ}} [[Ян Джонсон]] |- | Ұзындыққа секіру | {{ту|АҚШ}} [[Рэнди Уильямс]] | {{ту|ГФР}} [[Ханс Баумгартнер]] | {{ту|АҚШ}} [[Арни Робинсон]] |- | Үш қарғып секіру | {{ту|КСРО}} [[Виктор Данилович Санеев|Виктор Санеев]] | {{ту|ГДР}} [[Йорг Дремель]] | {{ту|Бразилия}} [[Нельсон Пруденсио]] |- | Ядро лақтыру | {{ту|Польша}} [[Владислав Комар]] | {{ту|АҚШ}} [[Джордж Вудс (ядро лақтырушы)|Джордж Вудс]] | {{ту|ГДР}} [[Хартмут Бризеник]] |- | Диск лақтыру | {{ту|Чехословакия}} [[Лудвик Данек]] | {{ту|АҚШ}} [[Джей Силвестер]] | {{ту|Швеция}} [[Рики Брух]] |- | Балға лақтыру | {{ту|КСРО}} [[Анатолий Павлович Бондарчук|Анатолий Бондарчук]] | {{ту|ГДР}} [[Йохен Заксе]] | {{ту|КСРО}} [[Василий Владимирович Хмелевский|Василий Хмелевский]] |- | Найза лақтыру | {{ту|ГФР}} [[Клаус Вольферман]] | {{ту|КСРО}} [[Янис Вольдемарович Лусис|Янис Лусис]] | {{ту|АҚШ}} [[Билл Шмидт]] |- | Онсайыс | {{ту|КСРО}} [[Николай Викторович Авилов|Николай Авилов]] | {{ту|КСРО}} [[Леонид Дмитриевич Литвиненко|Леонид Литвиненко]] | {{ту|Польша}} [[Рышард Катус]] |} ===Әйелдер=== {| class="wikitable" |- align=center |width=100 bgcolor=efefef|'''Дисциплина''' |width=200 bgcolor=gold |'''Алтын''' |width=200 bgcolor=silver|'''Күміс''' |width=200 bgcolor=cc9966|'''Қола''' |- | 100 метр | {{ту|ГДР}} [[Ренате Штехер]] | {{ту|Аустралия}} [[Рэлен Бойль]] | {{ту|Куба}} [[Сильвия Чибас]] |- | 200 метр | {{ту|ГДР}} [[Ренате Штехер]] | {{ту|Аустралия}} [[Рэлен Бойль]] | {{ту|Польша}} [[Ирена Шевиньская]] |- | 400 метр | {{ту|ГДР}} [[Моника Церт]] | {{ту|ГФР}} [[Рита Вильден]] | {{ту|АҚШ}} [[Кэти Хэммонд]] |- | 800 метр | {{ту|ГФР}} [[Хильдегард Фальк]] | {{ту|КСРО}} [[Ниёле Антановна Сабайте|Ниёле Сабайте]] | {{ту|ГДР}} [[Гунхильд Хоффместер]] |- | 1500 метр | {{ту|КСРО}} [[Людмила Ивановна Брагина|Людмила Брагина]] | {{ту|ГДР}} [[Гунхильд Хоффместер]] | {{ту|Италия}} [[Паола Пиньи]] |- | 100 метр кедергілермен | {{ту|ГДР}} [[Аннели Эрхардт]] | {{ту|Румыния}} [[Валерия Буфану]] | {{ту|ГДР}} [[Карин Бальцер]] |- | Эстафета, 4×100 м | {{ту|ГФР}} <br>[[Кристиане Краузе]]<br>[[Ингрид Беккер]]<br>[[Аннегрет Рихтер]]<br>[[Розендаль Хейде]] | {{ту|ГДР}} <br>[[Эвелин Кауфер]]<br>[[Кристина Хейниш]]<br>[[Барбель Струпперт]]<br>[[Ренате Штехер]] | {{ту|Куба}} <br>[[Марлен Элехарде]]<br>[[Кармен Вальдес]]<br>[[Фульхенсия Ромай]]<br>[[Сильвия Чибас]] |- | Эстафета, 4×400 м | {{ту|ГДР}} <br>[[Дагмар Кёслинг]]<br>[[Рита Кюне]]<br>[[Хельга Зайдлер]]<br>[[Моника Церт]] | {{ту|АҚШ}} <br>[[Мейбл Фергерсон]]<br>[[Мэделайн Мэннинг]]<br>[[Черил Туссэ]]<br>[[Кэти Хэммонд]] | {{ту|ГФР}} <br>[[Анетте Рюккес]]<br>[[Инге Бёддинг]]<br>[[Фальк Хильдегард]]<br>[[Рита Вильден]] |- | Биікке секіру | {{ту|ГФР}} [[Ульрике Мейфарт]] | {{ту|Болгария}} [[Йорданка Благоева]] | {{ту|Аустрия}} [[Илона Гузенбауэр]] |- | Ұзындыққа секіру | {{ту|ГФР}} [[Хейде Розендаль]] | {{ту|Болгария}} [[Диана Йоргова]] | {{ту|Чехословакия}} [[Ева Шуранова]] |- | Ядро лақтыру | {{ту|КСРО}} [[Надежда Владимировна Чижова|Надежда Чижова]] | {{ту|ГДР}} [[Маргитта Гуммель]] | {{ту|Болгария}} [[Иванка Христова]] |- | Диск лақтыру | {{ту|КСРО}} [[Фаина Григорьевна Мельник|Фаина Мельник]] | {{ту|Румыния}} [[Арджентина Менис]] | {{ту|Болгария}} [[Василька Стоева]] |- | Найза лақтыру | {{ту|ГДР}} [[Рут Фукс]] | {{ту|ГДР}} [[Жаклин Тодтен]] | {{ту|АҚШ}} [[Кейт Шмидт]] |- | Бессайыс | {{ту|Ұлыбритания}} [[Мэри Питерс (атлет)|Мэри Питерс]] | {{ту|ГФР}} [[Хейде Розендаль]] | {{ту|ГДР}} [[Бурглинде Поллак]] |} {{1972 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары}} {{Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика}} [[Санат:1972 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары]] [[Санат:Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика]] rfp7hs3mg9aoti87ebddpdlmeeod57c 3 761488 3483953 2025-06-27T14:40:05Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3483953 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=CrispyCupcake}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 19:40, 2025 ж. маусымның 27 (+05) pv5jzz76gravxdwk13y1harkyrcmylq 0 761489 3483957 2025-06-27T15:02:10Z Шайнүсіп 161753 Жаңа бетте: {{Мемлекеттік қайраткер|Есімі=Шайх-Хасан Сатарқұлұлы Жазықбаев|Титулы=[[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің]] орынбасары|Ту=Symbol of the Kazakh Ministry of Defense.svg|Ту2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=9 ақпан 2024 жылдан баста... 3483957 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Есімі=Шайх-Хасан Сатарқұлұлы Жазықбаев|Титулы=[[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің]] орынбасары|Ту=Symbol of the Kazakh Ministry of Defense.svg|Ту2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=9 ақпан 2024 жылдан бастап|Премьер=[[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]|Президент=[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]|тақырыпша1=Министрі|мәтін1=[[Руслан Фатихұлы Жақсылықов|Руслан Жақсылықов]]<br>[[Дәурен Жұматайұлы Қосанов|Дәурен Қосанов]]|Титулы_2=[[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының]] орынбасары|Ту_2=Coat of arms military-of-kazakhstan.svg|Ту2_2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_2=11 қараша 2023|Басқаруын аяқтады_2=9 ақпан 2024|Ізашары_2=|Ізбасары_2=|Білімі=1) [[Н.Н. Воронов атындағы Пенза инженерлік артиллериялық институты|Пенза әскери артиллериялық инженерлік училищесі]]<br>2) [[Ұлттық қорғаныс университеті]]<br>3) [[Ресей Қарулы Күштері Бас штабының Әскери академиясы]]|Туған жері=[[Қылышбай Ержанұлы ауылы|Карл Маркс]], {{туғанжері|Мойынқұм ауданы|Мойынқұм ауданында}}, [[Жамбыл облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Балалары=3|Сайты=[https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/about/structure/people/42576 Қорғаныс министрлігінің ресми сайты]|Туған күні=20.09.1976|Атағы=[[Сурет:17-RKGF-MG.svg|20px]] <br>[[Генерал-лейтенант]]|Қызмет еткен жылдары=1999—|Құрамында болды={{Байрақ|Қазақстан}}|Әскер түрі=[[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстан Қарулы Күштері]]|Марапаттары={{Қатар |{{2 дәрежелі Даңқ ордені}} |{{2 дәрежелі Айбын ордені}} }}|Титулы_3=[[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері#Өңірлік қолбасшылықтар|Астана өңірлік қолбасшылығы әскерлерінің қолбасшысы]]|Ту_3=Coat of arms military-of-kazakhstan.svg|Ту2_3=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_3=22 маусым 2021|Басқаруын аяқтады_3=11 қараша 2023|Ізашары_3=[[Мереке Мәтімұлы Күшікбаев|Мереке Күшікбаев]]|Ізбасары_3=[[Мақсұт Құрманалиұлы Гусейнов|Мақсұт Гусейнов]]|тақырыпша1_2=Бастығы|мәтін1_2=[[Марат Рақымұлы Құсайынов|Марат Құсайынов]]<br>[[Сұлтан Бүркітбайұлы Қамалетдинов|Сұлтан Қамалетдинов]]|Президент_3=[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]}} '''Шайх-Хасан Сатарқұлұлы Жазықбаев''' ([[20 қыркүйек]] [[1976 жыл|1976]], [[Жамбыл облысы]]) — қазақстандық әскери қайраткер, инженер және [[генерал-майор]]. 2024 жылдан бастап [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қорғаныс министрінің]] орынбасары. == Өмірбаяны == 1976 жылы 20 қыркүйекте [[Жамбыл облысы]], [[Мойынқұм ауданы]], [[Қылышбай Ержанұлы ауылы|Карл Маркс ауылында]] дүниеге келді. 1999 жылы [[Ресей|Ресейдегі]] [[Н.Н. Воронов атындағы Пенза инженерлік артиллериялық институты|Н.Н. Воронов атындағы Пенза әскери артиллериялық инженерлік училищесін]] жылу және импульстік инженер мамандығы бойынша тәмамдағаннан кейін 2004 жылға дейін 74261 әскери бөлімінің Автоматты бағыттаушы компания қызметі бастығының көмекшісі болды. Жазықбаевтың алғашқы қызметтері әскери батальондарда өтті: 2004—2006 жылдары 28079 әскери бөлімінің рота командирі; 2006—2007 жылдары 89427 әскери бөлімінің Қазақстандық бітімгерлік батальоны «Қазбаттың» инженерлік-саперлік (арнайы мақсаттағы) жасақты қамтамасыз ету тобының командирі; 2007—2008 жылдары 89427 әскери бөлімінің Қазақстандық бітімгерлік батальоны «Қазбаттың» командирінің орынбасары; 2008 жылғы мамыр—маусым айларында 28079 әскери бөлімінің штаб бастығы — батальон командирінің орынбасары; 2008—2013 жылдары 28079 әскери бөлімінің Қазақстандық бітімгерлік батальонының командирі болып еңбектенді. 2013 жылы [[Ұлттық қорғаныс университеті|Ұлттық қорғаныс университетін]] әскери-әкімшілік басқару мамандығы бойынша тәмамдағаннан кейін маусым—қыркүйек айларында 61993 әскери бөлімінің командирінің бірінші орынбасары — штаб бастығы болса, 2016 жылға дейін сол бөлімнің командирі атанды. 2016—2017 жылдары Аэромобильді әскерлер қолбасшысының жауынгерлік даярлық жөніндегі орынбасары —Жауынгерлік даярлық басқармасының бастығы болды. 2019 жылы [[Ресей Қарулы Күштері Бас штабының Әскери академиясы|Ресей Қарулы Күштері Бас штабының Әскери академиясын]] ұлттық қауіпсіздік және мемлекеттік қорғаныс мамандығы бойынша аяқтап келгеннен кейін [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері#Өңірлік қолбасшылықтар|«Батыс» өңірлік қолбасшылығы]] әскерлерінің штаб бастығы —қолбасшының бірінші орынбасары болып тағайындалды. 2 жылдан кейін [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] қаулысымен [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері#Өңірлік қолбасшылықтар|«Астана» өңірлік қолбасшылығы әскерлерінің қолбасшысы]] болып тағайындалды.<ref>{{Cite web|url=https://mirror.akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-okimderimen--2253955|title=Мемлекет басшысының өкімдерімен:|date=2021-06-22|lang=kk|work=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты|accessdate=2025-06-27}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-okimimen-shayh-hasan-sattarkululy-zhazykbaev-astana-onirlik-kolbasshylygy-askerlerinin-kolbasshysy-lauazymynan-bosatyldy-7104745|title=Мемлекет басшысының өкімімен Шайх-Хасан Саттарқұлұлы Жазықбаев «Астана» өңірлік қолбасшылығы әскерлерінің қолбасшысы лауазымынан босатылды|date=2023-11-07|lang=kk|work=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты|accessdate=2025-06-27}}</ref> 2023 жылы [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] қаулысымен лауазымынан босатылып [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қорғаныс министрінің]] қаулысымен [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қарулы Күштер Бас штабы бастығының]] орынбасары болып тағайындалды.<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/press/news/details/651303?lang=kk|title=Генерал-майор Шайх-Хасан Жазықбаев ҚР ҚК Бас штабы бастығының орынбасары болып тағайындалды|date=2023-11-11|lang=kk|work=Мемлекеттік органдардың интернет-ресурстарының бірыңғай платформасы|accessdate=2025-06-27}}</ref> 2024 жылы [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] қаулысымен [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қорғаныс министрінің]] орынбасары болып тағайындалды.<ref>{{Cite web|url=https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-okimimen-shayh-hasan-sattarkululy-zhazykbaev-kazakstan-respublikasy-korganys-ministrinin-orynbasary-lauazymyna-tagayyndaldy-911813|title=Мемлекет басшысының өкімімен Шайх-Хасан Саттарқұлұлы Жазықбаев Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің орынбасары лауазымына тағайындалды|date=2024-02-09|lang=kk|work=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты|accessdate=2025-06-27}}</ref> == Жеке өмірі == Үйленген, 3 баласы бар.<ref>{{Cite web|url= https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=37343381 | title=Жазыкбаев Шайх-Хасан Сатаркулулы (персональная справка)|lang=ru|work=online.zakon.kz|accessdate= 2025-06-27}}</ref> == Марапаттары мен атақтары == * [[Генерал-майор]] (2022)<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/zhogary-askeri-zhane-arnauly-ataktar-synyptyk-shender-zhane-biliktilik-synyptaryn-beru-turaly-64135 |title= Жоғары әскери және арнаулы атақтар, сыныптық шендер және біліктілік сыныптарын беру туралы |date=2022-05-06|lang=kk|work=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты|accessdate=2025-06-27}}</ref>; * ІІ дәрежелі [[Даңқ ордені]]; * ІІ дәрежелі [[Айбын ордені]]. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан генерал-майорлары]] [[Санат:Қазақстан инженерлері]] [[Санат:Бас штабтың Әскери академиясы түлектері]] [[Санат:Қазақстан вице-министрлері]] n8uddbda4ddh2yt3gm6un1htbmlrp7b 3484204 3483957 2025-06-28T10:07:46Z Шайнүсіп 161753 3484204 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер|Есімі=Шайх-Хасан Сатарқұлұлы Жазықбаев|Титулы=[[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің]] тәрбие және идеологиялық жұмыстар жөніндегі орынбасары|Ту=Symbol of the Kazakh Ministry of Defense.svg|Ту2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=9 ақпан 2024 жылдан бастап|Премьер=[[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]|Президент=[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]|тақырыпша1=Министрі|мәтін1=[[Руслан Фатихұлы Жақсылықов|Руслан Жақсылықов]]<br>[[Дәурен Жұматайұлы Қосанов|Дәурен Қосанов]]|Титулы_2=[[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының]] орынбасары|Ту_2=Coat of arms military-of-kazakhstan.svg|Ту2_2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_2=11 қараша 2023|Басқаруын аяқтады_2=9 ақпан 2024|Ізашары_2=|Ізбасары_2=|Білімі=1) [[Н.Н. Воронов атындағы Пенза инженерлік артиллериялық институты|Пенза әскери артиллериялық инженерлік училищесі]]<br>2) [[Ұлттық қорғаныс университеті]]<br>3) [[Ресей Қарулы Күштері Бас штабының Әскери академиясы]]|Туған жері=[[Қылышбай Ержанұлы ауылы|Карл Маркс]], {{туғанжері|Мойынқұм ауданы|Мойынқұм ауданында}}, [[Жамбыл облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Балалары=3|Сайты=[https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/about/structure/people/42576 Қорғаныс министрлігінің ресми сайты]|Туған күні=20.09.1976|Атағы=[[Сурет:17-RKGF-MG.svg|20px]] <br>[[Генерал-лейтенант]]|Қызмет еткен жылдары=1999—|Құрамында болды={{Байрақ|Қазақстан}}|Әскер түрі=[[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қазақстан Қарулы Күштері]]|Марапаттары={{Қатар |{{2 дәрежелі Даңқ ордені}} |{{2 дәрежелі Айбын ордені}} }}|Титулы_3=[[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері#Өңірлік қолбасшылықтар|Астана өңірлік қолбасшылығы әскерлерінің қолбасшысы]]|Ту_3=Coat of arms military-of-kazakhstan.svg|Ту2_3=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_3=22 маусым 2021|Басқаруын аяқтады_3=11 қараша 2023|Ізашары_3=[[Мереке Мәтімұлы Күшікбаев|Мереке Күшікбаев]]|Ізбасары_3=[[Мақсұт Құрманалиұлы Гусейнов|Мақсұт Гусейнов]]|тақырыпша1_2=Бастығы|мәтін1_2=[[Марат Рақымұлы Құсайынов|Марат Құсайынов]]<br>[[Сұлтан Бүркітбайұлы Қамалетдинов|Сұлтан Қамалетдинов]]|Президент_3=[[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]|Ізашары=[[Мұхамеджан Қадіржанұлы Таласов|Мұхамеджан Таласов]]}} '''Шайх-Хасан Сатарқұлұлы Жазықбаев''' ([[20 қыркүйек]] [[1976 жыл|1976]], [[Жамбыл облысы]]) — қазақстандық әскери қайраткер, инженер және [[генерал-майор]]. 2024 жылдан бастап [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қорғаныс министрінің]] орынбасары. == Өмірбаяны == 1976 жылы 20 қыркүйекте [[Жамбыл облысы]], [[Мойынқұм ауданы]], [[Қылышбай Ержанұлы ауылы|Карл Маркс ауылында]] дүниеге келді. 1999 жылы [[Ресей|Ресейдегі]] [[Н.Н. Воронов атындағы Пенза инженерлік артиллериялық институты|Н.Н. Воронов атындағы Пенза әскери артиллериялық инженерлік училищесін]] жылу және импульстік инженер мамандығы бойынша тәмамдағаннан кейін 2004 жылға дейін 74261 әскери бөлімінің Автоматты бағыттаушы компания қызметі бастығының көмекшісі болды. Жазықбаевтың алғашқы қызметтері әскери батальондарда өтті: 2004—2006 жылдары 28079 әскери бөлімінің рота командирі; 2006—2007 жылдары 89427 әскери бөлімінің Қазақстандық бітімгерлік батальоны «Қазбаттың» инженерлік-саперлік (арнайы мақсаттағы) жасақты қамтамасыз ету тобының командирі; 2007—2008 жылдары 89427 әскери бөлімінің Қазақстандық бітімгерлік батальоны «Қазбаттың» командирінің орынбасары; 2008 жылғы мамыр—маусым айларында 28079 әскери бөлімінің штаб бастығы — батальон командирінің орынбасары; 2008—2013 жылдары 28079 әскери бөлімінің Қазақстандық бітімгерлік батальонының командирі болып еңбектенді. 2013 жылы [[Ұлттық қорғаныс университеті|Ұлттық қорғаныс университетін]] әскери-әкімшілік басқару мамандығы бойынша тәмамдағаннан кейін маусым—қыркүйек айларында 61993 әскери бөлімінің командирінің бірінші орынбасары — штаб бастығы болса, 2016 жылға дейін сол бөлімнің командирі атанды. 2016—2017 жылдары Аэромобильді әскерлер қолбасшысының жауынгерлік даярлық жөніндегі орынбасары —Жауынгерлік даярлық басқармасының бастығы болды. 2019 жылы [[Ресей Қарулы Күштері Бас штабының Әскери академиясы|Ресей Қарулы Күштері Бас штабының Әскери академиясын]] ұлттық қауіпсіздік және мемлекеттік қорғаныс мамандығы бойынша аяқтап келгеннен кейін [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері#Өңірлік қолбасшылықтар|«Батыс» өңірлік қолбасшылығы]] әскерлерінің штаб бастығы —қолбасшының бірінші орынбасары болып тағайындалды. 2 жылдан кейін [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] қаулысымен [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері#Өңірлік қолбасшылықтар|«Астана» өңірлік қолбасшылығы әскерлерінің қолбасшысы]] болып тағайындалды.<ref>{{Cite web|url=https://mirror.akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-okimderimen--2253955|title=Мемлекет басшысының өкімдерімен:|date=2021-06-22|lang=kk|work=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты|accessdate=2025-06-27}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-okimimen-shayh-hasan-sattarkululy-zhazykbaev-astana-onirlik-kolbasshylygy-askerlerinin-kolbasshysy-lauazymynan-bosatyldy-7104745|title=Мемлекет басшысының өкімімен Шайх-Хасан Саттарқұлұлы Жазықбаев «Астана» өңірлік қолбасшылығы әскерлерінің қолбасшысы лауазымынан босатылды|date=2023-11-07|lang=kk|work=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты|accessdate=2025-06-27}}</ref> 2023 жылы [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] қаулысымен лауазымынан босатылып [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қорғаныс министрінің]] қаулысымен [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қарулы Күштер Бас штабы бастығының]] орынбасары болып тағайындалды.<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/press/news/details/651303?lang=kk|title=Генерал-майор Шайх-Хасан Жазықбаев ҚР ҚК Бас штабы бастығының орынбасары болып тағайындалды|date=2023-11-11|lang=kk|work=Мемлекеттік органдардың интернет-ресурстарының бірыңғай платформасы|accessdate=2025-06-27}}</ref> 2024 жылы [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] қаулысымен [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қорғаныс министрінің]] орынбасары болып тағайындалды.<ref>{{Cite web|url=https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysynyn-okimimen-shayh-hasan-sattarkululy-zhazykbaev-kazakstan-respublikasy-korganys-ministrinin-orynbasary-lauazymyna-tagayyndaldy-911813|title=Мемлекет басшысының өкімімен Шайх-Хасан Саттарқұлұлы Жазықбаев Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің орынбасары лауазымына тағайындалды|date=2024-02-09|lang=kk|work=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты|accessdate=2025-06-27}}</ref> == Жеке өмірі == Үйленген, 3 баласы бар.<ref>{{Cite web|url= https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=37343381 | title=Жазыкбаев Шайх-Хасан Сатаркулулы (персональная справка)|lang=ru|work=online.zakon.kz|accessdate= 2025-06-27}}</ref> == Марапаттары мен атақтары == * [[Генерал-майор]] (2022)<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/zhogary-askeri-zhane-arnauly-ataktar-synyptyk-shender-zhane-biliktilik-synyptaryn-beru-turaly-64135 |title= Жоғары әскери және арнаулы атақтар, сыныптық шендер және біліктілік сыныптарын беру туралы |date=2022-05-06|lang=kk|work=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Президентінің]] ресми сайты|accessdate=2025-06-27}}</ref>; * ІІ дәрежелі [[Даңқ ордені]]; * ІІ дәрежелі [[Айбын ордені]]. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан генерал-майорлары]] [[Санат:Қазақстан инженерлері]] [[Санат:Бас штабтың Әскери академиясы түлектері]] [[Санат:Қазақстан вице-министрлері]] 1xwl4o6o22ygirofq4gwd4jjnavuec2 3 761490 3483964 2025-06-27T15:27:11Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3483964 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Mistsplitter Reforged}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 20:27, 2025 ж. маусымның 27 (+05) rvrez1zg1u8xaghsu2ycqm0qpt876u6 3 761491 3483965 2025-06-27T15:34:24Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3483965 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=360xboxkinect}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 20:34, 2025 ж. маусымның 27 (+05) f0sckw2u49i9axq3lf3l4h6dxyik0gw 3 761492 3483969 2025-06-27T15:46:25Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3483969 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Aammyyyyyx}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:46, 2025 ж. маусымның 27 (+05) 4uyzjmm7jlhofsdd81ubc4rkdw5wrj5 3 761493 3483970 2025-06-27T15:48:35Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3483970 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Kazakhstanianxd02}} -- <font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылауы)</font></span>]] 20:48, 2025 ж. маусымның 27 (+05) q1afd5o8h7vibn6qiyworruefz8q6q9 3 761494 3483974 2025-06-27T16:06:21Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3483974 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Lewmins}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 21:06, 2025 ж. маусымның 27 (+05) fafc3rtjar9byng4hjxqdztcic5720p 14 761495 3483993 2025-06-27T16:33:44Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: {{Commonscat|Science in Iran}} [[Санат:Иран қоғамы]] [[Санат:Елдер бойынша ғылым]] [[Санат:Азия елдері бойынша ғылым]] 3483993 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Science in Iran}} [[Санат:Иран қоғамы]] [[Санат:Елдер бойынша ғылым]] [[Санат:Азия елдері бойынша ғылым]] 9msapz8uzop6pzfa83nhi7hizbgk9pc 14 761496 3483997 2025-06-27T16:36:56Z Muzaffar Turgunov 120280 Muzaffar Turgunov [[Санат:Елдер бойынша Азия қоғамы]] бетін [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] бетіне жылжытты: қателік ([[Уикипедия:Гаджеттер/Санат шебері|Санат шебері]] арқылы) 3483997 wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[:Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] p1zbgyw4pe6dj3a204eriy3rzu905q6 14 761497 3484000 2025-06-27T16:37:20Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: [[Санат:Иран]] [[Санат:Елдер бойынша қоғам]] [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] 3484000 wikitext text/x-wiki [[Санат:Иран]] [[Санат:Елдер бойынша қоғам]] [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] acyzw7kmb4kapdbtvefh0yet7hus72p 14 761498 3484005 2025-06-27T16:40:22Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: {{Commonscat|Science and technology in Asia by country}} [[Санат:Азиядағы ғылым]] [[Санат:Елдер бойынша ғылым]] [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] 3484005 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Science and technology in Asia by country}} [[Санат:Азиядағы ғылым]] [[Санат:Елдер бойынша ғылым]] [[Санат:Азия елдері бойынша қоғам]] 4vz557r14b4ua33cn12lvru1e3t6ou9 14 761499 3484008 2025-06-27T16:42:03Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: [[Санат:Азия қоғамы]] [[Санат:Құрлықтар бойынша ғылым]] 3484008 wikitext text/x-wiki [[Санат:Азия қоғамы]] [[Санат:Құрлықтар бойынша ғылым]] gd1p9jdw3n3497t29pk0wsiyklmw8wb 0 761500 3484010 2025-06-27T16:42:10Z Ерден Карсыбеков 3744 Жаңа бетте: [[Сурет:The Soviet Union 1968 CPA 3650 sheet of 1 (Sprint. Athlete with Torch and Sun Stone).jpg|нобай|240px|]] [[1968 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|XIX Олимпиада ойындарында]] [[Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика|жеңіл атлетика сайыстары]] 1968 жылдың 14–20 қазан күндері аралығында өтті. Бағдарламаға ер... 3484010 wikitext text/x-wiki [[Сурет:The Soviet Union 1968 CPA 3650 sheet of 1 (Sprint. Athlete with Torch and Sun Stone).jpg|нобай|240px|]] [[1968 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|XIX Олимпиада ойындарында]] [[Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика|жеңіл атлетика сайыстары]] 1968 жылдың 14–20 қазан күндері аралығында өтті. Бағдарламаға ерлер арасындағы 24 және әйелдер арасындағы 12 сайыс түрі енген. Оларға қатысуға 93 елдің 1031 спортшысы келген болатын. [[Джим Хайнс]] 100 метрді жүгіріп өтуге 10 секундтан кем уақыт жұмсаған алғашқы адам болды, оның нәтижесі — 9,95 секунд. [[Вайомия Тайес]] 100 метрге жүгіруде екінші чемпиондық атаққа жеткен алғашқы спортшы болды. [[Эл Ортер]] диск лақтырудан қатарынан төртінші алтын медальді жеңіп алғанымен ерекше көзге түсті. == Медальдар санағы == {| class="wikitable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" !Орын !! Ел!!bgcolor="gold"| Алтын!!bgcolor="silver"| Күміс!!bgcolor="cc9966"| Қола!! Барлығы |- align=center | 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 15 | style="background:#DCE5E5;" | 6 | style="background:#FFDAB9;" | 7 | 28 |- align=center | 2 | align=left| {{KEN}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 8 |- align=center | 3 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 3 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 8 | 13 |- align=center | rowspan=2| 4 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 6 |- align=center | align=left| {{байрақ|ГДР}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 6 |- align=center | 6 | align=left| {{ROU}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 4 |- align=center | 7 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 7 |- align=center | 8 | align=left| {{байрақ|ГФР}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 8 |- align=center | 9 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 4 |- align=center | 10 | align=left| {{ETH}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | rowspan=4| 11 | align=left| {{POL}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | align=left| {{TUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | align=left| {{TCH}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | 15 | align=left| {{CUB}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | 16 | align=left| {{AUT}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | rowspan=5 | 17 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{JPN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{MEX}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{FIN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{JAM}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | 22 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 2 |- align=center | rowspan=3 | 23 | align=left| {{NZL}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| [[File:Flag of the Republic of China.svg|22px|]] [[Қытай Республикасы (1912—1949)|Қытай Республикасы]] | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| {{NED}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |} == Медалистер == ===Ерлер=== {| class="wikitable" |- align=center |width=100 bgcolor=efefef|'''Дисциплина''' |width=200 bgcolor=gold |'''Алтын''' |width=200 bgcolor=silver|'''Күміс''' |width=200 bgcolor=cc9966|'''Қола''' |- | 100 метр | {{ту|АҚШ}} [[Джим Хайнс]] | {{ту|Ямайка}} [[Леннокс Миллер]] | {{ту|АҚШ}} [[Чарльз Грин (жеңіл атлет)|Чарльз Грин]] |- | 200 метр | {{ту|АҚШ}} [[Томми Смит (жеңіл атлет)|Томми Смит]] | {{ту|Италия}} [[Питер Норман]] | {{ту|АҚШ}} [[Джон Карлос]] |- | 400 метр | {{ту|АҚШ}} [[Ли Эванс]] | {{ту|АҚШ}} [[Ларри Джеймс]] | {{ту|АҚШ}} [[Рон Фримен]] |- | 800 метр | {{ту|Аустралия}} [[Ральф Даубелл]] | {{ту|Кения}} [[Уилсон Кипругут]] | {{ту|АҚШ}} [[Том Фаррелл (жүгіруші)|Том Фаррелл]] |- | 1500 метр | {{ту|Кения}} [[Кип Кейно]] | {{ту|АҚШ}} [[Джим Райан]] | {{ту|ГФР}} [[Бодо Тюммлер]] |- | 5000 метр | {{ту|Тунис}} [[Мохаммед Гаммуди]] | {{ту|Кения}} [[Кип Кейно]] | {{ту|Кения}} [[Нафтали Тему]] |- | 10 000 метр | {{ту|Кения}} [[Нафтали Тему]] | {{ту|Эфиопия}} [[Мамо Волде]] | {{ту|Тунис}} [[Мохаммед Гаммуди]] |- | 110 метр кедергілермен | {{ту|АҚШ}} [[Вилли Дэвенпорт]] | {{ту|АҚШ}} [[Эрвин Холл]] | {{ту|Италия}} [[Эдди Оттоз]] |- | 400 метр кедергілермен | {{ту|Ұлыбритания}} [[Дэвид Хемери]] | {{ту|ГФР}} [[Герхард Хенниге]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Джон Шервуд]] |- | 3000 метр стиплчез | {{ту|Кения}} [[Амос Бивотт]] | {{ту|Кения}} [[Бенджамин Кого]] | {{ту|АҚШ}} [[Джордж Янг (жеңіл атлет)|Джордж Янг]] |- | Эстафета, 4×100 м | {{ту|АҚШ}} <br>[[Чарльз Грин (жеңіл атлет)|Чарльз Грин]]<br>[[Мел Пендер]]<br> [[Ронни Рей Смит]]<br>[[Джим Хайнс]] | {{ту|Куба}} <br>[[Эрмес Рамирес]] <br>[[Хуан Моралес (жеңіл атлет)|Хуан Моралес]]<br>[[Пабло Монтес]]<br>[[Энрике Фигерола]] | {{ту|Франция}} <br>[[Жерар Фенуй]] <br>[[Жослен Делькур]]<br>[[Клод Пикмаль]]<br>[[Роже Бамбюк]] |- | Эстафета, 4×400 м | {{ту|АҚШ}} <br>[[Винсент Мэттьюз]]<br>[[Рон Фримен]]<br> [[Ларри Джеймс]]<br>[[Ли Эванс]] | {{ту|Кения}} <br>[[Дэниел Рудиша]]<br>[[Муньоро Ньямау]]<br>[[Нафтали Бон]]<br>[[Чарльз Асати]] | {{ту|ГФР}} <br>[[Хельмар Мюллер]] <br>[[Манфред Киндер]]<br>[[Герхард Хенниге]]<br>[[Мартин Йеллингхаус]] |- | Марафон | {{ту|Эфиопия}} [[Мамо Волде]] | {{ту|Жапония}} [[Кэндзи Кимихара]] | {{ту|Жаңа Зеландия}} [[Майк Райан (жеңіл атлет)|Майк Райан]] |- | 20 километр жүру | {{ту|КСРО}} [[Владимир Степанович Голубничий|Владимир Голубничий]] | {{ту|Мексика}} [[Хосе Педраса]] | {{ту|КСРО}} [[Николай Яковлевич Смага|Николай Смага]] |- | 50 километр жүру | {{ту|ГДР}} [[Кристоф Хёне]] | {{ту|Мажарстан}} [[Антал Кишш]] | {{ту|АҚШ}} [[Лэрри Янг (атлет)|Лэрри Янг]] |- | Биікке секіру | {{ту|АҚШ}} [[Дик Фосбери]] | {{ту|АҚШ}} [[Эд Кэрутерс]] | {{ту|КСРО}} [[Валентин Александрович Гаврилов|Валентин Гаврилов]] |- | Таяқпен секіру | {{ту|АҚШ}} [[Боб Сигрен]] | {{ту|ГФР}} [[Клаус Шипровски]] | {{ту|ГДР}} [[Вольфганг Нордвиг]] |- | Ұзындыққа секіру | {{ту|АҚШ}} [[Боб Бимон]] | {{ту|ГДР}} [[Клаус Беер]] | {{ту|АҚШ}} [[Ральф Бостон]] |- | Үш қарғып секіру | {{ту|КСРО}} [[Виктор Данилович Санеев|Виктор Санеев]] | {{ту|Бразилия}} [[Нельсон Пруденсио]] | {{ту|Италия}} [[Джузеппе Джентиле]] |- | Ядро лақтыру | {{ту|АҚШ}} [[Рэнди Мэтсон]] | {{ту|АҚШ}} [[Джордж Вудс (ядро лақтырушы)|Джордж Вудс]] | {{ту|КСРО}} [[Эдуард Викторович Гущин|Эдуард Гущин]] |- | Диск лақтыру | {{ту|АҚШ}} [[Эл Ортер]] | {{ту|ГДР}} [[Лотар Мильде]] | {{ту|Чехословакия}} [[Лудвик Данек]] |- | Балға лақтыру | {{ту|Мажарстан}} [[Дьюла Живоцки]] | {{ту|КСРО}} [[Ромуальд Иосифович Клим|Ромуальд Клим]] | {{ту|Мажарстан}} [[Лазар Ловас]] |- | Найза лақтыру | {{ту|КСРО}} [[Янис Вольдемарович Лусис|Янис Лусис]] | {{ту|Финляндия}} [[Йорма Киннунен]] | {{ту|Мажарстан}} [[Гергей Кульчар]] |- | Онсайыс | {{ту|АҚШ}} [[Билл Туми]] | {{ту|ГФР}} [[Ханс-Йоахим Вальде]] | {{ту|ГФР}} [[Курт Бендлин]] |} ===Әйелдер=== {| class="wikitable" |- align=center |width=100 bgcolor=efefef|'''Дисциплина''' |width=200 bgcolor=gold |'''Алтын''' |width=200 bgcolor=silver|'''Күміс''' |width=200 bgcolor=cc9966|'''Қола''' |- | 100 метр | {{ту|АҚШ}} [[Вайомия Тайес]] | {{ту|АҚШ}} [[Барбара Феррелл]] | {{ту|Польша}} [[Ирена Шевиньская]] |- | 200 метр | {{ту|Польша}} [[Ирена Шевиньская]] | {{ту|Аустралия}} [[Рэлен Бойль]] | {{ту|Аустралия}} [[Дженни Лэйми]] |- | 400 метр | {{ту|Франция}} [[Колетт Бессон]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Лилиан Боард]] | {{ту|КСРО}} [[Наталья Александровна Печёнкина-Чистякова|Наталья Печёнкина]] |- | 800 метр | {{ту|АҚШ}} [[Мэделайн Мэннинг]] | {{ту|Румыния}} [[Иляна Силай]] | {{ту|Нидерланд}} [[Мария Гоммерс]] |- | 80 метр кедергілермен | {{ту|Аустралия}} [[Морин Кэйрд]] | {{ту|Аустралия}} [[Пэм Килборн]] | [[File:Flag of the Republic of China.svg|22px|]] [[Цзи Чжэн]] |- | Эстафета, 4×100 м | {{ту|АҚШ}} <br>[[Маргарэт Бэйлс]]<br>[[Барбара Феррелл]]<br>[[Милдретт Неттер]]<br>[[Вайомия Тайес]] | {{ту|Куба}} <br>[[Виолетта Кесада]]<br>[[Мигелина Кобиан]]<br>[[Марлен Элехарде]]<br>[[Фульхенсия Ромай]] | {{ту|КСРО}} <br>[[Галина Петровна Бухарина|Галина Бухарина]]<br>[[Людмила Ивановна Самотёсова|Людмила Самотёсова]]<br>[[Вера Ивановна Попкова|Вера Попкова]]<br>[[Людмила Ильинична Маслакова|Людмила Жаркова-Маслакова]] |- | Биікке секіру | {{ту|Чехословакия}} [[Милослава Резкова]] | {{ту|КСРО}} [[Антонина Лазарева]] | {{ту|КСРО}} [[Валентина Васильевна Козырь|Валентина Козырь]] |- | Ұзындыққа секіру | {{ту|Румыния}} [[Вьорика Вискополяну]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Шейла Шервуд]] | {{ту|КСРО}} [[Татьяна Андреевна Талышева|Татьяна Талышева]] |- | Ядро лақтыру | {{ту|ГДР}} [[Маргитта Гуммель]] | {{ту|ГДР}} [[Марита Ланге]] | {{ту|КСРО}} [[Надежда Владимировна Чижова|Надежда Чижова]] |- | Диск лақтыру | {{ту|Румыния}} [[Лия Манолиу]] | {{ту|ГФР}} [[Лизель Вестерманн]] | {{ту|Мажарстан}} [[Йолан Клейбер]] |- | Найза лақтыру | {{ту|Мажарстан}} [[Ангела Немет]] | {{ту|Румыния}} [[Михаэла Пенеш]] | {{ту|Аустрия}} [[Эва Янко]] |- | Бессайыс | {{ту|ГФР}} [[Ингрид Беккер]] | {{ту|Аустрия}} [[Лиза Прокоп]] | {{ту|Мажарстан}} [[Аннамария Тот]] |} {{1968 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары}} {{Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика}} [[Санат:1968 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары]] [[Санат:Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика]] ci33vs5blksdn3zqcia2fviq187nz5q 3 761501 3484013 2025-06-27T16:45:16Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484013 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Denniscabrams}} -- [[Қатысушы:GanS NIS|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 3px;"><font face="AR Cena" color="black"><b>Fани</b></font></span>]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 21:45, 2025 ж. маусымның 27 (+05) jg8nwonxycusltw3vgh1bmwe17rh1ug 0 761502 3484044 2025-06-27T17:08:56Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: '''Гре́та Тинтин Элеонора Эрнман Ту́нберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын өмір... 3484044 wikitext text/x-wiki '''Гре́та Тинтин Элеонора Эрнман Ту́нберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} d498w7wzgby2lwg6s1yvg02e6h3n6q3 3484048 3484044 2025-06-27T17:15:17Z Muzaffar Turgunov 120280 3484048 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Гре́та Тинтин Элеонора Эрнман Ту́нберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} drfcpwzg5ex7dgow1vysrx0r7vfifm3 3484054 3484048 2025-06-27T17:19:38Z Muzaffar Turgunov 120280 3484054 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Гре́та Тинтин Элеонора Эрнман Ту́нберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] rjw7fsi8xynumfchbd191sqrqensk12 3484158 3484054 2025-06-28T04:49:59Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Дереккөздер */ 3484158 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Гре́та Тинтин Элеонора Эрнман Ту́нберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]] қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген. Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған. Гретаның айтуынша, ол алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған. 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс және селективті мутизм диагноздарын қойған. Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені ол әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді. Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді. Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан. Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан. Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан. Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды. Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген. == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] agheoezeh7ikvqmp71kkyhbm0cap1no 3484160 3484158 2025-06-28T04:55:08Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Жастық шағы */ 3484160 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Гре́та Тинтин Элеонора Эрнман Ту́нберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref>, [[обсессивно-компульсивное расстройство]]<ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] 3sm0wxwtmnhn1gxf73tcibyjunxujle 3484161 3484160 2025-06-28T04:58:51Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Жастық шағы */ 3484161 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Гре́та Тинтин Элеонора Эрнман Ту́нберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === 2018 жылдың мамыр айында Грета Тунберг шведтік ''Svenska Dagbladet'' газеті ұйымдастырған климат тақырыбындағы мақала байқауында жеңімпаздардың бірі атанды. Газет оның мақаласын жариялағаннан кейін, онымен экологиялық бағыттағы ''Fossilfritt Dalsland'' ұйымының белсендісі Бу Торен байланысқа шықты. Тунберг олардың бірнеше кездесуіне қатысты. Сол кездесулердің бірінде Торен мектеп оқушылары климаттың өзгеруіне қарсы ереуіл ұйымдастыра алатыны туралы ой айтты. Кейінірек Тунбергтің айтуынша, бұл идея [[Флорида]] штатындағы мектептегі атыстардан кейін қорыққан америкалық оқушылардың ереуілдерінен шабыт алған. Ол басқа жастарды да бұл бастамаға қосылуға шақырып көрді, алайда «ешкім қызығушылық танытпаған», сондықтан жалғыз өзі ереуіл жасауға шешім қабылдаған. 2018 жылдың 20 тамызында Тунберг тоғызыншы сыныпқа өткен кезі болатын. Ол Швецияда 9 қыркүйекте өтетін парламент сайлауына дейін мектепке бармауға шешім қабылдады. Бұл оның орман өрттері мен соңғы 262 жылдағы ең ыстық жаздан кейінгі наразылығы еді. Үш апта бойы сабақ кезінде ол Швеция парламенті ғимаратының алдында отырып, қолында «Skolstrejk för klimatet» («Климат үшін мектептік ереуіл») деген жазуы бар плакат ұстады. Гретаның талабы – Швеция үкіметінің климат мәселесіне нақты жауап беруі болатын. Кейін ол мұғалімдерінің оның пікірін қолдағанын, бірақ кәсіби тұрғыдан мұндай әрекетті құптамағанын айтқан. === Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері === == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] 8zs5t5reicwazabmeos08n4u2hs6y10 3484162 3484161 2025-06-28T05:01:09Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Швеция парламентінің жанында ереуіл */ 3484162 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Гре́та Тинтин Элеонора Эрнман Ту́нберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === 2018 жылдың мамыр айында Грета Тунберг шведтік ''Svenska Dagbladet'' газеті ұйымдастырған климат тақырыбындағы мақала байқауында жеңімпаздардың бірі атанды. Газет оның мақаласын жариялағаннан кейін, онымен экологиялық бағыттағы ''Fossilfritt Dalsland'' ұйымының белсендісі Бу Торен байланысқа шықты. Тунберг олардың бірнеше кездесуіне қатысты. Сол кездесулердің бірінде Торен мектеп оқушылары климаттың өзгеруіне қарсы ереуіл ұйымдастыра алатыны туралы ой айтты.<ref>{{Cite web |url=https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: School strike for climate and to save the world! |date=2019-05-05 |publisher=Good Things Guy |lang=en |first=Brent |last=Lindeque |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001013/https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |archivedate=2020-06-11 |deadlink=no }}</ref> Кейінірек Тунбергтің айтуынша, бұл идея [[Флорида]] штатындағы мектептегі атыстардан кейін қорыққан америкалық оқушылардың ереуілдерінен шабыт алған.<ref>{{Cite web|url=https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|title=#2 Who Is Greta Thunberg And Why You And Dianne Feinstein Should Care|date=2019-02-23|publisher=The Resurgent|lang=en|first=Stacey|last=Lennox|access-date=2019-08-02|archive-date=2019-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727043549/https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|deadlink=no}}</ref> Басқа жастарды да бұл бастамаға қосылуға шақырып көрді, алайда «ешкім қызығушылық танытпаған», сондықтан жалғыз өзі ереуіл жасауға шешім қабылдаған.<ref name="Democracy Now">{{cite web |url=https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |title=School Strike for Climate: Meet 15-Year-Old Activist Greta Thunberg, Who Inspired a Global Movement |publisher=Democracy Now |date=2018-12-11 |lang=en |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717102212/https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |archivedate=2019-07-17 |deadlink=no }}</ref> 2018 жылдың 20 тамызында Тунберг тоғызыншы сыныпқа өткен кезі болатын. Швецияда 9 қыркүйекте өтетін парламент сайлауына дейін мектепке бармауға шешім қабылдады. Бұл оның орман өрттері мен соңғы 262 жылдағы ең ыстық жаздан кейінгі наразылығы еді.<ref name=":0"/> Үш апта бойы сабақ кезінде Швеция парламенті ғимаратының алдында отырып, қолында «Skolstrejk för klimatet» («Климат үшін мектептік ереуіл») деген жазуы бар плакат ұстады. Гретаның талабы – Швеция үкіметінің климат мәселесіне нақты жауап беруі болатын.<ref>{{cite web |url=https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |title=The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics |date=2018-10-02 |publisher=[[The New Yorker]] |last=Gessen |first=Masha |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105223945/https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |archivedate=2019-01-05}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |title=Time Person Of The Year Is Greta Thunberg |date=2019-12-12 |publisher=Tech Warrant |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191215212835/https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |archivedate=2019-12-15 }}</ref> Кейін мұғалімдерінің оның пікірін қолдағанын, бірақ кәсіби тұрғыдан мұндай әрекетті құптамағанын айтқан.<ref name=":0"/> === Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері === == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] m7373r4c4vpirpj87ubl9brybdywnma 3484165 3484162 2025-06-28T05:13:13Z Muzaffar Turgunov 120280 3484165 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === [[Сурет:Greta Thunberg 4.jpg|нобай|256x256 нүкте|Грета Тунберг Швеция парламентінің алдында, 2018 жыл тамыз]] 2018 жылдың мамыр айында Грета Тунберг шведтік ''Svenska Dagbladet'' газеті ұйымдастырған климат тақырыбындағы мақала байқауында жеңімпаздардың бірі атанды. Газет оның мақаласын жариялағаннан кейін, онымен экологиялық бағыттағы ''Fossilfritt Dalsland'' ұйымының белсендісі Бу Торен байланысқа шықты. Тунберг олардың бірнеше кездесуіне қатысты. Сол кездесулердің бірінде Торен мектеп оқушылары климаттың өзгеруіне қарсы ереуіл ұйымдастыра алатыны туралы ой айтты.<ref>{{Cite web |url=https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: School strike for climate and to save the world! |date=2019-05-05 |publisher=Good Things Guy |lang=en |first=Brent |last=Lindeque |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001013/https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |archivedate=2020-06-11 |deadlink=no }}</ref> Кейінірек Тунбергтің айтуынша, бұл идея [[Флорида]] штатындағы мектептегі атыстардан кейін қорыққан америкалық оқушылардың ереуілдерінен шабыт алған.<ref>{{Cite web|url=https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|title=#2 Who Is Greta Thunberg And Why You And Dianne Feinstein Should Care|date=2019-02-23|publisher=The Resurgent|lang=en|first=Stacey|last=Lennox|access-date=2019-08-02|archive-date=2019-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727043549/https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|deadlink=no}}</ref> Басқа жастарды да бұл бастамаға қосылуға шақырып көрді, алайда «ешкім қызығушылық танытпаған», сондықтан жалғыз өзі ереуіл жасауға шешім қабылдаған.<ref name="Democracy Now">{{cite web |url=https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |title=School Strike for Climate: Meet 15-Year-Old Activist Greta Thunberg, Who Inspired a Global Movement |publisher=Democracy Now |date=2018-12-11 |lang=en |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717102212/https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |archivedate=2019-07-17 |deadlink=no }}</ref> 2018 жылдың 20 тамызында Тунберг тоғызыншы сыныпқа өткен кезі болатын. Швецияда 9 қыркүйекте өтетін парламент сайлауына дейін мектепке бармауға шешім қабылдады. Бұл оның орман өрттері мен соңғы 262 жылдағы ең ыстық жаздан кейінгі наразылығы еді.<ref name=":0"/> Үш апта бойы сабақ кезінде Швеция парламенті ғимаратының алдында отырып, қолында «Skolstrejk för klimatet» («Климат үшін мектептік ереуіл») деген жазуы бар плакат ұстады. Гретаның талабы – Швеция үкіметінің климат мәселесіне нақты жауап беруі болатын.<ref>{{cite web |url=https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |title=The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics |date=2018-10-02 |publisher=[[The New Yorker]] |last=Gessen |first=Masha |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105223945/https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |archivedate=2019-01-05}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |title=Time Person Of The Year Is Greta Thunberg |date=2019-12-12 |publisher=Tech Warrant |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191215212835/https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |archivedate=2019-12-15 }}</ref> Кейін мұғалімдерінің оның пікірін қолдағанын, бірақ кәсіби тұрғыдан мұндай әрекетті құптамағанын айтқан.<ref name=":0"/> === Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері === Грета Тунберг ереуілінің алғашқы күніндегі суретін [[Instagram]] мен [[Twitter]] желілеріне жариялады. Бұл жазбалар интернетте жылдам таралып кетті. Кейіннен оған басқа да белсенділер қосыла бастады. Ереуілдің алғашқы аптасында Швецияның алты ірі газеті Грета туралы жазды, швед және дат теледидарларына сұхбат берді, сондай-ақ екі швед саясаткерімен кездесті. Гретаның [[Әлеуметтік желілер|әлеуметтік желідегі]] парақшалары журналистердің назарын аударды, және бір аптадан сәл астам уақыт ішінде оның ереуілі халықаралық деңгейде танымал бола бастады. Грета Тунберг туралы ақпараттың таралуына айтарлықтай ықпал еткен алғашқы адамдардың бірі — швед PR-маманы Ингмар Рентцхог болды. Жақында ғана экобелсенділерге арналған ''We Don’t Have Time'' атты онлайн-платформасын құрған еді. Осы платформаның атын пайдалана отырып, 1 миллион доллардан астам қаражат жинаған. Алайда, Тунберг бұл ақшадан ештеңе алмаған, ал оның отбасы кейін Рентцхогтың Гретаның атын олармен келіспестен қолданғанын мәлімдеді. ''Svenska Dagbladet'' газетіне берген сұхбатында Сванте Тунберг (Гретаның әкесі) Рентцхогтың өз әрекеттері туралы алдын ала ескертпегеніне өкініш білдіріп, отбасын коммерциялық мақсатта пайдаланғанына ренішін жеткізді. [[Сурет:"FridaysForFuture" protest Berlin 14-12-2018 03.jpg|нобай|Берлиндегі наразылық, 2018 жыл желтоқсан]] Кейіннен бұл экологиялық ереуілдер жеке наразылықтан бүкіл Еуропа бойынша жаппай демонстрацияларға ұласты. Бұған Гретаның өзі де себепкер болды — ол бұқара алдында батыл және әсерлі сөз сөйлеулерімен танылды. 2018 жылдың желтоқсан айындағы сайлаудан кейін Тунберг жұма сайын ереуілге шығуын жалғастырды. Ол әлемнің түкпір-түкпіріндегі оқушыларды студенттік ереуілдерге қатысуға шабыттандырды. Нәтижесінде 270-тен астам қалада 20 мыңнан астам студент ереуіл өткізді. 2018 жылы [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясының пленарлық отырысында сөйлеген Грета Тунбергтің сөзі кең таралды. Ол өз сөзінде қатысушы әлем көшбасшыларын «шынайы шындықты айтуға жеткілікті ересек емес» деп сынға алды. 2019 жылдың алғашқы жартысында Грета Еуропа бойынша әртүрлі студенттік наразылықтарға қатысып, түрлі форумдарға шақырылды. 2019 жылдың қаңтарында [[Бүкіләлемдік экономикалық форум|Бүкіләлемдік экономикалық форумда]] сөз сөйледі. 21 ақпанда Тунберг Еуропалық әлеуметтік-экономикалық комитеттің конференциясында баяндама жасады. Наурыз айында ол Берлинге барып, мыңдаған адамның алдында Бранденбург қақпасының алдында сөз сөйледі. 30 наурызда Грета Германияның «Алтын камера» арнайы сыйлығына ие болды. Марапаттау салтанатында сөйлеген алғысөзінде ол танымал адамдарды климат дағдарысына қарсы күресте өз ықпалдарын пайдалануға шақырды. Бұдан бөлек, Грета әр жұма сайын Швеция парламенті алдында тұрақты түрде наразылық акцияларын өткізуді жалғастырды. Мектепке жиі қатыспағанына қарамастан, ол орта мектепті жақсы бағалармен аяқтады. 2019 жылдың сәуірінде Страсбургте Еуропарламент өкілдерімен кездесуде қатысушыларды «Брекcитке байланысты үш шұғыл саммит өткізіп, климат пен қоршаған ортаның жойылуына бірде-бір шұғыл саммит өткізбегені үшін» қатты сынға алды. Оның сөзі аяқталғаннан кейін зал ұзақ уақыт қол шапалақтады. Сол айда Грета Ватиканда жалпы қабылдауда Рим папасы Францискпен кездесті. Грета экологияны қолдағаны үшін оған алғыс айтты. Франциск оған: «Құдай сені сақтасын. Істеп жатқан ісіңді жалғастыра бер. Алға бас!» – деп жауап берді. 2019 жылдың мамырында Тунберг [[Арнольд Шварценеггер]] ұйымдастырған, 2015 жылғы Париж келісімін жүзеге асыруды жеделдетуге арналған конференцияда Аустрия президенті [[Александр Ван дер Беллен|Александр Ван дер Белленмен]], БҰҰ Бас хатшысы [[Антониу Гутерреш|Антониу Гутеррешпен]] және Шварценеггердің өзімен кездесті. 2019 жылдың шілдесінде Гретаның Америкаға сапар шегіп, түрлі іс-шараларға қатысатыны белгілі болды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] 4rv3rs0fbkpely4yx8eybuy95j3mp23 3484166 3484165 2025-06-28T05:19:03Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері */ 3484166 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === [[Сурет:Greta Thunberg 4.jpg|нобай|256x256 нүкте|Грета Тунберг Швеция парламентінің алдында, 2018 жыл тамыз]] 2018 жылдың мамыр айында Грета Тунберг шведтік ''Svenska Dagbladet'' газеті ұйымдастырған климат тақырыбындағы мақала байқауында жеңімпаздардың бірі атанды. Газет оның мақаласын жариялағаннан кейін, онымен экологиялық бағыттағы ''Fossilfritt Dalsland'' ұйымының белсендісі Бу Торен байланысқа шықты. Тунберг олардың бірнеше кездесуіне қатысты. Сол кездесулердің бірінде Торен мектеп оқушылары климаттың өзгеруіне қарсы ереуіл ұйымдастыра алатыны туралы ой айтты.<ref>{{Cite web |url=https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: School strike for climate and to save the world! |date=2019-05-05 |publisher=Good Things Guy |lang=en |first=Brent |last=Lindeque |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001013/https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |archivedate=2020-06-11 |deadlink=no }}</ref> Кейінірек Тунбергтің айтуынша, бұл идея [[Флорида]] штатындағы мектептегі атыстардан кейін қорыққан америкалық оқушылардың ереуілдерінен шабыт алған.<ref>{{Cite web|url=https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|title=#2 Who Is Greta Thunberg And Why You And Dianne Feinstein Should Care|date=2019-02-23|publisher=The Resurgent|lang=en|first=Stacey|last=Lennox|access-date=2019-08-02|archive-date=2019-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727043549/https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|deadlink=no}}</ref> Басқа жастарды да бұл бастамаға қосылуға шақырып көрді, алайда «ешкім қызығушылық танытпаған», сондықтан жалғыз өзі ереуіл жасауға шешім қабылдаған.<ref name="Democracy Now">{{cite web |url=https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |title=School Strike for Climate: Meet 15-Year-Old Activist Greta Thunberg, Who Inspired a Global Movement |publisher=Democracy Now |date=2018-12-11 |lang=en |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717102212/https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |archivedate=2019-07-17 |deadlink=no }}</ref> 2018 жылдың 20 тамызында Тунберг тоғызыншы сыныпқа өткен кезі болатын. Швецияда 9 қыркүйекте өтетін парламент сайлауына дейін мектепке бармауға шешім қабылдады. Бұл оның орман өрттері мен соңғы 262 жылдағы ең ыстық жаздан кейінгі наразылығы еді.<ref name=":0"/> Үш апта бойы сабақ кезінде Швеция парламенті ғимаратының алдында отырып, қолында «Skolstrejk för klimatet» («Климат үшін мектептік ереуіл») деген жазуы бар плакат ұстады. Гретаның талабы – Швеция үкіметінің климат мәселесіне нақты жауап беруі болатын.<ref>{{cite web |url=https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |title=The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics |date=2018-10-02 |publisher=[[The New Yorker]] |last=Gessen |first=Masha |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105223945/https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |archivedate=2019-01-05}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |title=Time Person Of The Year Is Greta Thunberg |date=2019-12-12 |publisher=Tech Warrant |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191215212835/https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |archivedate=2019-12-15 }}</ref> Кейін мұғалімдерінің оның пікірін қолдағанын, бірақ кәсіби тұрғыдан мұндай әрекетті құптамағанын айтқан.<ref name=":0"/> === Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері === Грета Тунберг ереуілінің алғашқы күніндегі суретін [[Instagram]] мен [[Twitter]] желілеріне жариялады.<ref name="wired.co.uk">{{cite web |url=https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |first=Amelia |last=Tait |title=Greta Thunberg: How one teenager became the voice of the planet |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190823154313/https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |archivedate=2019-08-23 |publisher=Wired|date=2019-06-06 }}</ref> Бұл жазбалар интернетте жылдам таралып кетті. Кейіннен оған басқа да белсенділер қосыла бастады.<ref name="wired.co.uk"/> Ереуілдің алғашқы аптасында Швецияның алты ірі газеті Грета туралы жазды, швед және дат теледидарларына сұхбат берді, сондай-ақ екі швед саясаткерімен кездесті.<ref name=1aaa>{{cite web |url=https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |first=Анна |last=Виноградова |title=Обвинения жертвы: кто на самом деле украл детство Греты Тунберг |publisher=[[Газета.Ru]] |date=2019-09-25 |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190926192343/https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |archivedate=2019-09-26 |deadlink=no }}</ref> Гретаның [[Әлеуметтік желілер|әлеуметтік желідегі]] парақшалары журналистердің назарын аударды, және бір аптадан сәл астам уақыт ішінде оның ереуілі халықаралық деңгейде танымал бола бастады.<ref name="wired.co.uk" /> Грета Тунберг туралы ақпараттың таралуына айтарлықтай ықпал еткен алғашқы адамдардың бірі — швед PR-маманы Ингмар Рентцхог болды. Жақында ғана экобелсенділерге арналған ''We Don’t Have Time'' атты онлайн-платформасын құрған еді. Осы платформаның атын пайдалана отырып, 1 миллион доллардан астам қаражат жинаған. Алайда, Тунберг бұл ақшадан ештеңе алмаған, ал оның отбасы кейін Рентцхогтың Гретаның атын олармен келіспестен қолданғанын мәлімдеді. ''Svenska Dagbladet'' газетіне берген сұхбатында Сванте Тунберг (Гретаның әкесі) Рентцхогтың өз әрекеттері туралы алдын ала ескертпегеніне өкініш білдіріп, отбасын коммерциялық мақсатта пайдаланғанына ренішін жеткізді.<ref name=1aaa/><ref>{{cite web |url=https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |title=Start-up used teen climate activist to raise millions: Swedish paper |publisher=The Local |date=2019-02-09 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190727001257/https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |archivedate=2019-07-27 }}</ref><ref>{{cite web |last=Thunberg |first=Greta |title=Recently I've seen many rumors… |url=https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |website=facebook.com |lang=en |date=2019-02-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190212223859/https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |archivedate=2019-02-12 }}</ref> [[Сурет:"FridaysForFuture" protest Berlin 14-12-2018 03.jpg|нобай|Берлиндегі наразылық, 2018 жыл желтоқсан]] Кейіннен бұл экологиялық ереуілдер жеке наразылықтан бүкіл Еуропа бойынша жаппай демонстрацияларға ұласты. Бұған Гретаның өзі де себепкер болды — ол бұқара алдында батыл және әсерлі сөз сөйлеулерімен танылды. 2018 жылдың желтоқсан айындағы сайлаудан кейін Тунберг жұма сайын ереуілге шығуын жалғастырды. Ол әлемнің түкпір-түкпіріндегі оқушыларды студенттік ереуілдерге қатысуға шабыттандырды. Нәтижесінде 270-тен астам қалада 20 мыңнан астам студент ереуіл өткізді.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|title='Our leaders are like children', school strike founder tells climate summit|last=Carrington|first=Damian|date=2018-12-04|publisher=The Guardian|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102050002/https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|archivedate=2019-01-02}}</ref> 2018 жылы [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясының пленарлық отырысында сөйлеген Грета Тунбергтің сөзі кең таралды.<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|title=Greta Thunberg: Are We Running Out Of Time To Save Our Planet?|website=NPR.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131213332/https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> Өз сөзінде қатысушы әлем көшбасшыларын «шынайы шындықты айтуға жеткілікті ересек емес» деп сынға алды.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|title=Teen tells climate negotiators they aren't mature enough|publisher=CNN|lang=en|date=2018-12-17|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191202092154/https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|archivedate=2019-12-02|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың алғашқы жартысында Грета Еуропа бойынша әртүрлі студенттік наразылықтарға қатысып, түрлі форумдарға шақырылды.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|title=Trump to attend Davos as impeachment and Iran concerns loom|last=Baschuk|first=Bryce|date=2020-01-14|website=aljazeera.com|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211423/https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың қаңтарында [[Бүкіләлемдік экономикалық форум]]да сөз сөйледі. 21 ақпанда Тунберг Еуропалық әлеуметтік-экономикалық комитеттің конференциясында баяндама жасады.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|title=Swedish student leader wins EU pledge to spend billions on climate|first=Clare|last=Roth|date=2019-02-21|publisher=[[Reuters]]|access-date=2019-06-26|archive-date=2019-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20190626210057/https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|deadlink=no}}</ref> Наурыз айында Берлинге барып, мыңдаған адамның алдында Бранденбург қақпасының алдында сөз сөйледі.<ref>{{Cite web|url=https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|title=Greta Thunberg joins German students for climate protest in Berlin|date=2019-03-29|publisher=Clean Energy Wire|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183309/https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 30 наурызда Грета Германияның «Алтын камера» арнайы сыйлығына ие болды. Марапаттау салтанатында сөйлеген алғысөзінде ол танымал адамдарды климат дағдарысына қарсы күресте өз ықпалдарын пайдалануға шақырды.<ref>{{Cite web|url=https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|title=Greta Thunberg Calls Out Celebrities To Face Climate Crisis In Powerful Speech|publisher=www.plantbasednews.org|lang=en|first=Liam|last=Gilliver|date=2019-04-04|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183318/https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> Бұдан бөлек, Грета әр жұма сайын Швеция парламенті алдында тұрақты түрде наразылық акцияларын өткізуді жалғастырды.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11}}</ref> Мектепке жиі қатыспағанына қарамастан, орта мектепті жақсы бағалармен аяқтады.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|title=Bloomberg - Greta Thunberg’s Other Lesson Is About School|last=Bershidsky|first=Leonid|date=2019-06-18|publisher=Bloomberg|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200212003749/https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|archivedate=2020-02-12|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың сәуірінде Страсбургте Еуропарламент өкілдерімен кездесуде қатысушыларды «Брекcитке байланысты үш шұғыл саммит өткізіп, климат пен қоршаған ортаның жойылуына бірде-бір шұғыл саммит өткізбегені үшін» қатты сынға алды. Оның сөзі аяқталғаннан кейін зал ұзақ уақыт қол шапалақтады.<ref>{{cite web|first=Jennifer|last=Rankin|date=2019-04-16|publisher=The Guardian|title=Forget Brexit and focus on climate change, Greta Thunberg tells EU|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423210701/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|archivedate=2019-04-23|deadlink=no}}</ref> Сол айда Грета Ватиканда жалпы қабылдауда Рим папасы Францискпен кездесті. Грета экологияны қолдағаны үшін оған алғыс айтты. Франциск оған: «Құдай сені сақтасын. Істеп жатқан ісіңді жалғастыра бер. Алға бас!» – деп жауап берді.<ref>{{cite web |url=https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |title=Франциск: «Грета, не сдавайся» |publisher=Euronews |date=2019-04-18 |first=Марика |last=Димитриади |accessdate=2019-10-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191009195623/https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |archivedate=2019-10-09 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web|url=https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|title=Pope Thanks and Encourages Greta Thunberg in Her Commitment to Defend the Environment|last=die Alcolea|first=Rosa|date=2019-04-17|website=zenit.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211844/https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың мамырында Тунберг [[Арнольд Шварценеггер]] ұйымдастырған, 2015 жылғы Париж келісімін жүзеге асыруды жеделдетуге арналған конференцияда Аустрия президенті [[Александр Ван дер Беллен]]мен, БҰҰ Бас хатшысы [[Антониу Гутерреш]]пен және Шварценеггердің өзімен кездесті.<ref>{{Cite web|url=https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|title=Greta Thunberg and Arnie team up to terminate climate change|date=2019-05-29|publisher=Energy Live News|lang=en|first=Jonny|last=Bairstow|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183308/https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың шілдесінде Гретаның Америкаға сапар шегіп, түрлі іс-шараларға қатысатыны белгілі болды.<ref>{{cite web|url=https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|title=Climate Activist Greta Thunberg to Set Sail for the Americas|last=Haynes|first=Suyin|date=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191004192450/https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|archivedate=2019-10-04|lang=en|publisher=Time}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] 35fmckwaldqyc8sqnh6yf4rsd4khezt 3484168 3484166 2025-06-28T05:34:22Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Дереккөздер */ 3484168 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === [[Сурет:Greta Thunberg 4.jpg|нобай|256x256 нүкте|Грета Тунберг Швеция парламентінің алдында, 2018 жыл тамыз]] 2018 жылдың мамыр айында Грета Тунберг шведтік ''Svenska Dagbladet'' газеті ұйымдастырған климат тақырыбындағы мақала байқауында жеңімпаздардың бірі атанды. Газет оның мақаласын жариялағаннан кейін, онымен экологиялық бағыттағы ''Fossilfritt Dalsland'' ұйымының белсендісі Бу Торен байланысқа шықты. Тунберг олардың бірнеше кездесуіне қатысты. Сол кездесулердің бірінде Торен мектеп оқушылары климаттың өзгеруіне қарсы ереуіл ұйымдастыра алатыны туралы ой айтты.<ref>{{Cite web |url=https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: School strike for climate and to save the world! |date=2019-05-05 |publisher=Good Things Guy |lang=en |first=Brent |last=Lindeque |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001013/https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |archivedate=2020-06-11 |deadlink=no }}</ref> Кейінірек Тунбергтің айтуынша, бұл идея [[Флорида]] штатындағы мектептегі атыстардан кейін қорыққан америкалық оқушылардың ереуілдерінен шабыт алған.<ref>{{Cite web|url=https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|title=#2 Who Is Greta Thunberg And Why You And Dianne Feinstein Should Care|date=2019-02-23|publisher=The Resurgent|lang=en|first=Stacey|last=Lennox|access-date=2019-08-02|archive-date=2019-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727043549/https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|deadlink=no}}</ref> Басқа жастарды да бұл бастамаға қосылуға шақырып көрді, алайда «ешкім қызығушылық танытпаған», сондықтан жалғыз өзі ереуіл жасауға шешім қабылдаған.<ref name="Democracy Now">{{cite web |url=https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |title=School Strike for Climate: Meet 15-Year-Old Activist Greta Thunberg, Who Inspired a Global Movement |publisher=Democracy Now |date=2018-12-11 |lang=en |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717102212/https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |archivedate=2019-07-17 |deadlink=no }}</ref> 2018 жылдың 20 тамызында Тунберг тоғызыншы сыныпқа өткен кезі болатын. Швецияда 9 қыркүйекте өтетін парламент сайлауына дейін мектепке бармауға шешім қабылдады. Бұл оның орман өрттері мен соңғы 262 жылдағы ең ыстық жаздан кейінгі наразылығы еді.<ref name=":0"/> Үш апта бойы сабақ кезінде Швеция парламенті ғимаратының алдында отырып, қолында «Skolstrejk för klimatet» («Климат үшін мектептік ереуіл») деген жазуы бар плакат ұстады. Гретаның талабы – Швеция үкіметінің климат мәселесіне нақты жауап беруі болатын.<ref>{{cite web |url=https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |title=The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics |date=2018-10-02 |publisher=[[The New Yorker]] |last=Gessen |first=Masha |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105223945/https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |archivedate=2019-01-05}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |title=Time Person Of The Year Is Greta Thunberg |date=2019-12-12 |publisher=Tech Warrant |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191215212835/https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |archivedate=2019-12-15 }}</ref> Кейін мұғалімдерінің оның пікірін қолдағанын, бірақ кәсіби тұрғыдан мұндай әрекетті құптамағанын айтқан.<ref name=":0"/> === Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері === Грета Тунберг ереуілінің алғашқы күніндегі суретін [[Instagram]] мен [[Twitter]] желілеріне жариялады.<ref name="wired.co.uk">{{cite web |url=https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |first=Amelia |last=Tait |title=Greta Thunberg: How one teenager became the voice of the planet |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190823154313/https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |archivedate=2019-08-23 |publisher=Wired|date=2019-06-06 }}</ref> Бұл жазбалар интернетте жылдам таралып кетті. Кейіннен оған басқа да белсенділер қосыла бастады.<ref name="wired.co.uk"/> Ереуілдің алғашқы аптасында Швецияның алты ірі газеті Грета туралы жазды, швед және дат теледидарларына сұхбат берді, сондай-ақ екі швед саясаткерімен кездесті.<ref name=1aaa>{{cite web |url=https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |first=Анна |last=Виноградова |title=Обвинения жертвы: кто на самом деле украл детство Греты Тунберг |publisher=[[Газета.Ru]] |date=2019-09-25 |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190926192343/https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |archivedate=2019-09-26 |deadlink=no }}</ref> Гретаның [[Әлеуметтік желілер|әлеуметтік желідегі]] парақшалары журналистердің назарын аударды, және бір аптадан сәл астам уақыт ішінде оның ереуілі халықаралық деңгейде танымал бола бастады.<ref name="wired.co.uk" /> Грета Тунберг туралы ақпараттың таралуына айтарлықтай ықпал еткен алғашқы адамдардың бірі — швед PR-маманы Ингмар Рентцхог болды. Жақында ғана экобелсенділерге арналған ''We Don’t Have Time'' атты онлайн-платформасын құрған еді. Осы платформаның атын пайдалана отырып, 1 миллион доллардан астам қаражат жинаған. Алайда, Тунберг бұл ақшадан ештеңе алмаған, ал оның отбасы кейін Рентцхогтың Гретаның атын олармен келіспестен қолданғанын мәлімдеді. ''Svenska Dagbladet'' газетіне берген сұхбатында Сванте Тунберг (Гретаның әкесі) Рентцхогтың өз әрекеттері туралы алдын ала ескертпегеніне өкініш білдіріп, отбасын коммерциялық мақсатта пайдаланғанына ренішін жеткізді.<ref name=1aaa/><ref>{{cite web |url=https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |title=Start-up used teen climate activist to raise millions: Swedish paper |publisher=The Local |date=2019-02-09 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190727001257/https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |archivedate=2019-07-27 }}</ref><ref>{{cite web |last=Thunberg |first=Greta |title=Recently I've seen many rumors… |url=https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |website=facebook.com |lang=en |date=2019-02-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190212223859/https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |archivedate=2019-02-12 }}</ref> [[Сурет:"FridaysForFuture" protest Berlin 14-12-2018 03.jpg|нобай|Берлиндегі наразылық, 2018 жыл желтоқсан]] Кейіннен бұл экологиялық ереуілдер жеке наразылықтан бүкіл Еуропа бойынша жаппай демонстрацияларға ұласты. Бұған Гретаның өзі де себепкер болды — ол бұқара алдында батыл және әсерлі сөз сөйлеулерімен танылды. 2018 жылдың желтоқсан айындағы сайлаудан кейін Тунберг жұма сайын ереуілге шығуын жалғастырды. Ол әлемнің түкпір-түкпіріндегі оқушыларды студенттік ереуілдерге қатысуға шабыттандырды. Нәтижесінде 270-тен астам қалада 20 мыңнан астам студент ереуіл өткізді.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|title='Our leaders are like children', school strike founder tells climate summit|last=Carrington|first=Damian|date=2018-12-04|publisher=The Guardian|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102050002/https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|archivedate=2019-01-02}}</ref> 2018 жылы [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясының пленарлық отырысында сөйлеген Грета Тунбергтің сөзі кең таралды.<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|title=Greta Thunberg: Are We Running Out Of Time To Save Our Planet?|website=NPR.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131213332/https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> Өз сөзінде қатысушы әлем көшбасшыларын «шынайы шындықты айтуға жеткілікті ересек емес» деп сынға алды.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|title=Teen tells climate negotiators they aren't mature enough|publisher=CNN|lang=en|date=2018-12-17|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191202092154/https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|archivedate=2019-12-02|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың алғашқы жартысында Грета Еуропа бойынша әртүрлі студенттік наразылықтарға қатысып, түрлі форумдарға шақырылды.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|title=Trump to attend Davos as impeachment and Iran concerns loom|last=Baschuk|first=Bryce|date=2020-01-14|website=aljazeera.com|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211423/https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың қаңтарында [[Бүкіләлемдік экономикалық форум]]да сөз сөйледі. 21 ақпанда Тунберг Еуропалық әлеуметтік-экономикалық комитеттің конференциясында баяндама жасады.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|title=Swedish student leader wins EU pledge to spend billions on climate|first=Clare|last=Roth|date=2019-02-21|publisher=[[Reuters]]|access-date=2019-06-26|archive-date=2019-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20190626210057/https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|deadlink=no}}</ref> Наурыз айында Берлинге барып, мыңдаған адамның алдында Бранденбург қақпасының алдында сөз сөйледі.<ref>{{Cite web|url=https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|title=Greta Thunberg joins German students for climate protest in Berlin|date=2019-03-29|publisher=Clean Energy Wire|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183309/https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 30 наурызда Грета Германияның «Алтын камера» арнайы сыйлығына ие болды. Марапаттау салтанатында сөйлеген алғысөзінде ол танымал адамдарды климат дағдарысына қарсы күресте өз ықпалдарын пайдалануға шақырды.<ref>{{Cite web|url=https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|title=Greta Thunberg Calls Out Celebrities To Face Climate Crisis In Powerful Speech|publisher=www.plantbasednews.org|lang=en|first=Liam|last=Gilliver|date=2019-04-04|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183318/https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> Бұдан бөлек, Грета әр жұма сайын Швеция парламенті алдында тұрақты түрде наразылық акцияларын өткізуді жалғастырды.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11}}</ref> Мектепке жиі қатыспағанына қарамастан, орта мектепті жақсы бағалармен аяқтады.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|title=Bloomberg - Greta Thunberg’s Other Lesson Is About School|last=Bershidsky|first=Leonid|date=2019-06-18|publisher=Bloomberg|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200212003749/https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|archivedate=2020-02-12|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың сәуірінде Страсбургте Еуропарламент өкілдерімен кездесуде қатысушыларды «Брекcитке байланысты үш шұғыл саммит өткізіп, климат пен қоршаған ортаның жойылуына бірде-бір шұғыл саммит өткізбегені үшін» қатты сынға алды. Оның сөзі аяқталғаннан кейін зал ұзақ уақыт қол шапалақтады.<ref>{{cite web|first=Jennifer|last=Rankin|date=2019-04-16|publisher=The Guardian|title=Forget Brexit and focus on climate change, Greta Thunberg tells EU|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423210701/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|archivedate=2019-04-23|deadlink=no}}</ref> Сол айда Грета Ватиканда жалпы қабылдауда Рим папасы Францискпен кездесті. Грета экологияны қолдағаны үшін оған алғыс айтты. Франциск оған: «Құдай сені сақтасын. Істеп жатқан ісіңді жалғастыра бер. Алға бас!» – деп жауап берді.<ref>{{cite web |url=https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |title=Франциск: «Грета, не сдавайся» |publisher=Euronews |date=2019-04-18 |first=Марика |last=Димитриади |accessdate=2019-10-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191009195623/https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |archivedate=2019-10-09 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web|url=https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|title=Pope Thanks and Encourages Greta Thunberg in Her Commitment to Defend the Environment|last=die Alcolea|first=Rosa|date=2019-04-17|website=zenit.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211844/https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың мамырында Тунберг [[Арнольд Шварценеггер]] ұйымдастырған, 2015 жылғы Париж келісімін жүзеге асыруды жеделдетуге арналған конференцияда Аустрия президенті [[Александр Ван дер Беллен]]мен, БҰҰ Бас хатшысы [[Антониу Гутерреш]]пен және Шварценеггердің өзімен кездесті.<ref>{{Cite web|url=https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|title=Greta Thunberg and Arnie team up to terminate climate change|date=2019-05-29|publisher=Energy Live News|lang=en|first=Jonny|last=Bairstow|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183308/https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың шілдесінде Гретаның Америкаға сапар шегіп, түрлі іс-шараларға қатысатыны белгілі болды.<ref>{{cite web|url=https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|title=Climate Activist Greta Thunberg to Set Sail for the Americas|last=Haynes|first=Suyin|date=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191004192450/https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|archivedate=2019-10-04|lang=en|publisher=Time}}</ref> === Америкаға саяхат === 2019 жылдың тамыз айында Грета Тунберг Англияның Плимут қаласынан АҚШ-тың [[Нью-Йорк]] қаласына [[Атлант мұхиты]] арқылы желкенді яхтамен жолға шықты. Яхта күн панельдерімен және генераторлармен жабдықталған болатын. Алайда кейінірек экипаж мүшелерінің қайтар жолда ұшақпен ұшатыны белгілі болып, бұл қоғамның наразылығын тудырды. Қыркүйек айында Грета АҚШ Конгресінің Өкілдер палатасындағы климат дағдарысы жөніндегі арнайы комитетте сөз сөйледі. Алдын ала дайындалған сөзінің орнына жаһандық жылынуға қатысты сарапшылардың арнайы есебін ұсынды. 23 қыркүйекте Тунберг Нью-Йоркте өткен БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған саммитіне қатысты. Сол күні [[ЮНИСЕФ]] ұйымдастырған баспасөз конференциясында Грета басқа балалармен бірге климат дағдарысын шеше алмай жатқан елдерге қарсы ресми шағым түсіретінін мәлімдеді. Олар бұл жағдай балалар құқығын бұзады деп есептейтінін айтты. {{Кесек|Мәтіні=«Бұл – дұрыс емес. Мен мұнда болмауым керек. Мен мұхиттың ар жағындағы мектебімде отыруым керек еді. Бірақ соған қарамастан, сіздер үміт үшін біз, жастарға, келесіздер. Қалай ғана дәттеріңіз барады! Сіздер менің арманымды, балалық шағымды бос сөздеріңізбен ұрладыңыздар. Ал мен — жолы болған аз адамның бірімін. Адамдар зардап шегіп жатыр. Адамдар өліп жатыр. Тұтас экожүйелер қирап жатыр. Біз жаппай жойылудың бастауында тұрмыз, ал сіздердің айтатындарыңыз – тек ақша мен мәңгілік экономикалық өсім туралы ертегілер. Қалай ғана дәттеріңіз барады!»|Эмблема=Тунбергтің БҰҰ-ның климаттық іс-қимыл саммитінде сөйлеген сөзі, 2019 жыл қыркүйек<ref>{{cite web|url=https://www.npr.org/2019/09/23/763452863/transcript-greta-thunbergs-speech-at-the-u-n-climate-action-summit|title=Transcript: Greta Thunberg's Speech at the U.N. Climate Action Summit|date=2019-09-23|website=NPR.org|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191003235826/https://www.npr.org/2019/09/23/763452863/transcript-greta-thunbergs-speech-at-the-u-n-climate-action-summit|archivedate=2019-10-03}}</ref>}} [[Сурет:Marche pour le climat 27-09-2019 (Montréal) 14.jpg|нобай|Грета Тунберг Монреальдағы наразылық шарасында сөйледі, 2019 жыл қыркүйек]] Канадада Грета Тунберг [[Монреаль]], [[Эдмонтон]] және [[Ванкувер]] қалаларында өткен наразылық акцияларына қатысты. 2019 жылдың қыркүйегінде климаттық дағдарысқа қарсы өткен ереуілдерге бүкіл әлем бойынша төрт миллионнан астам адам қатысты. Монреальдағы наразылық шарасына жүздеген мың адам жиналды — бұл қала тарихындағы ең ауқымды шерулердің бірі болды. Бұл шараға Канада премьер-министрі Джастин Трюдо да қатысып, Гретамен жеке сөйлесті. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та да Грета бірнеше наразылық шарасына қатысты. Сол жылы желтоқсанға дейін Америка құрлығында қалып, БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясына қатысуды жоспарлаған еді. Алғашында конференция Чилидің [[Сантьяго]] қаласында өтуі тиіс болған, алайда елдегі наразылықтар салдарынан ол Испанияның астанасы Мадридке ауыстырылды. Қараша айының ортасында Грета Еуропаға қайту үшін қайықпен сапарға шықты. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] b7jd63866ky300sdxoswf0jbgue6zm1 3484169 3484168 2025-06-28T05:38:45Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Америкаға саяхат */ 3484169 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === [[Сурет:Greta Thunberg 4.jpg|нобай|256x256 нүкте|Грета Тунберг Швеция парламентінің алдында, 2018 жыл тамыз]] 2018 жылдың мамыр айында Грета Тунберг шведтік ''Svenska Dagbladet'' газеті ұйымдастырған климат тақырыбындағы мақала байқауында жеңімпаздардың бірі атанды. Газет оның мақаласын жариялағаннан кейін, онымен экологиялық бағыттағы ''Fossilfritt Dalsland'' ұйымының белсендісі Бу Торен байланысқа шықты. Тунберг олардың бірнеше кездесуіне қатысты. Сол кездесулердің бірінде Торен мектеп оқушылары климаттың өзгеруіне қарсы ереуіл ұйымдастыра алатыны туралы ой айтты.<ref>{{Cite web |url=https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: School strike for climate and to save the world! |date=2019-05-05 |publisher=Good Things Guy |lang=en |first=Brent |last=Lindeque |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001013/https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |archivedate=2020-06-11 |deadlink=no }}</ref> Кейінірек Тунбергтің айтуынша, бұл идея [[Флорида]] штатындағы мектептегі атыстардан кейін қорыққан америкалық оқушылардың ереуілдерінен шабыт алған.<ref>{{Cite web|url=https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|title=#2 Who Is Greta Thunberg And Why You And Dianne Feinstein Should Care|date=2019-02-23|publisher=The Resurgent|lang=en|first=Stacey|last=Lennox|access-date=2019-08-02|archive-date=2019-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727043549/https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|deadlink=no}}</ref> Басқа жастарды да бұл бастамаға қосылуға шақырып көрді, алайда «ешкім қызығушылық танытпаған», сондықтан жалғыз өзі ереуіл жасауға шешім қабылдаған.<ref name="Democracy Now">{{cite web |url=https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |title=School Strike for Climate: Meet 15-Year-Old Activist Greta Thunberg, Who Inspired a Global Movement |publisher=Democracy Now |date=2018-12-11 |lang=en |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717102212/https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |archivedate=2019-07-17 |deadlink=no }}</ref> 2018 жылдың 20 тамызында Тунберг тоғызыншы сыныпқа өткен кезі болатын. Швецияда 9 қыркүйекте өтетін парламент сайлауына дейін мектепке бармауға шешім қабылдады. Бұл оның орман өрттері мен соңғы 262 жылдағы ең ыстық жаздан кейінгі наразылығы еді.<ref name=":0"/> Үш апта бойы сабақ кезінде Швеция парламенті ғимаратының алдында отырып, қолында «Skolstrejk för klimatet» («Климат үшін мектептік ереуіл») деген жазуы бар плакат ұстады. Гретаның талабы – Швеция үкіметінің климат мәселесіне нақты жауап беруі болатын.<ref>{{cite web |url=https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |title=The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics |date=2018-10-02 |publisher=[[The New Yorker]] |last=Gessen |first=Masha |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105223945/https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |archivedate=2019-01-05}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |title=Time Person Of The Year Is Greta Thunberg |date=2019-12-12 |publisher=Tech Warrant |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191215212835/https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |archivedate=2019-12-15 }}</ref> Кейін мұғалімдерінің оның пікірін қолдағанын, бірақ кәсіби тұрғыдан мұндай әрекетті құптамағанын айтқан.<ref name=":0"/> === Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері === Грета Тунберг ереуілінің алғашқы күніндегі суретін [[Instagram]] мен [[Twitter]] желілеріне жариялады.<ref name="wired.co.uk">{{cite web |url=https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |first=Amelia |last=Tait |title=Greta Thunberg: How one teenager became the voice of the planet |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190823154313/https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |archivedate=2019-08-23 |publisher=Wired|date=2019-06-06 }}</ref> Бұл жазбалар интернетте жылдам таралып кетті. Кейіннен оған басқа да белсенділер қосыла бастады.<ref name="wired.co.uk"/> Ереуілдің алғашқы аптасында Швецияның алты ірі газеті Грета туралы жазды, швед және дат теледидарларына сұхбат берді, сондай-ақ екі швед саясаткерімен кездесті.<ref name=1aaa>{{cite web |url=https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |first=Анна |last=Виноградова |title=Обвинения жертвы: кто на самом деле украл детство Греты Тунберг |publisher=[[Газета.Ru]] |date=2019-09-25 |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190926192343/https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |archivedate=2019-09-26 |deadlink=no }}</ref> Гретаның [[Әлеуметтік желілер|әлеуметтік желідегі]] парақшалары журналистердің назарын аударды, және бір аптадан сәл астам уақыт ішінде оның ереуілі халықаралық деңгейде танымал бола бастады.<ref name="wired.co.uk" /> Грета Тунберг туралы ақпараттың таралуына айтарлықтай ықпал еткен алғашқы адамдардың бірі — швед PR-маманы Ингмар Рентцхог болды. Жақында ғана экобелсенділерге арналған ''We Don’t Have Time'' атты онлайн-платформасын құрған еді. Осы платформаның атын пайдалана отырып, 1 миллион доллардан астам қаражат жинаған. Алайда, Тунберг бұл ақшадан ештеңе алмаған, ал оның отбасы кейін Рентцхогтың Гретаның атын олармен келіспестен қолданғанын мәлімдеді. ''Svenska Dagbladet'' газетіне берген сұхбатында Сванте Тунберг (Гретаның әкесі) Рентцхогтың өз әрекеттері туралы алдын ала ескертпегеніне өкініш білдіріп, отбасын коммерциялық мақсатта пайдаланғанына ренішін жеткізді.<ref name=1aaa/><ref>{{cite web |url=https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |title=Start-up used teen climate activist to raise millions: Swedish paper |publisher=The Local |date=2019-02-09 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190727001257/https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |archivedate=2019-07-27 }}</ref><ref>{{cite web |last=Thunberg |first=Greta |title=Recently I've seen many rumors… |url=https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |website=facebook.com |lang=en |date=2019-02-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190212223859/https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |archivedate=2019-02-12 }}</ref> [[Сурет:"FridaysForFuture" protest Berlin 14-12-2018 03.jpg|нобай|Берлиндегі наразылық, 2018 жыл желтоқсан]] Кейіннен бұл экологиялық ереуілдер жеке наразылықтан бүкіл Еуропа бойынша жаппай демонстрацияларға ұласты. Бұған Гретаның өзі де себепкер болды — ол бұқара алдында батыл және әсерлі сөз сөйлеулерімен танылды. 2018 жылдың желтоқсан айындағы сайлаудан кейін Тунберг жұма сайын ереуілге шығуын жалғастырды. Ол әлемнің түкпір-түкпіріндегі оқушыларды студенттік ереуілдерге қатысуға шабыттандырды. Нәтижесінде 270-тен астам қалада 20 мыңнан астам студент ереуіл өткізді.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|title='Our leaders are like children', school strike founder tells climate summit|last=Carrington|first=Damian|date=2018-12-04|publisher=The Guardian|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102050002/https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|archivedate=2019-01-02}}</ref> 2018 жылы [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясының пленарлық отырысында сөйлеген Грета Тунбергтің сөзі кең таралды.<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|title=Greta Thunberg: Are We Running Out Of Time To Save Our Planet?|website=NPR.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131213332/https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> Өз сөзінде қатысушы әлем көшбасшыларын «шынайы шындықты айтуға жеткілікті ересек емес» деп сынға алды.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|title=Teen tells climate negotiators they aren't mature enough|publisher=CNN|lang=en|date=2018-12-17|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191202092154/https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|archivedate=2019-12-02|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың алғашқы жартысында Грета Еуропа бойынша әртүрлі студенттік наразылықтарға қатысып, түрлі форумдарға шақырылды.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|title=Trump to attend Davos as impeachment and Iran concerns loom|last=Baschuk|first=Bryce|date=2020-01-14|website=aljazeera.com|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211423/https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың қаңтарында [[Бүкіләлемдік экономикалық форум]]да сөз сөйледі. 21 ақпанда Тунберг Еуропалық әлеуметтік-экономикалық комитеттің конференциясында баяндама жасады.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|title=Swedish student leader wins EU pledge to spend billions on climate|first=Clare|last=Roth|date=2019-02-21|publisher=[[Reuters]]|access-date=2019-06-26|archive-date=2019-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20190626210057/https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|deadlink=no}}</ref> Наурыз айында Берлинге барып, мыңдаған адамның алдында Бранденбург қақпасының алдында сөз сөйледі.<ref>{{Cite web|url=https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|title=Greta Thunberg joins German students for climate protest in Berlin|date=2019-03-29|publisher=Clean Energy Wire|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183309/https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 30 наурызда Грета Германияның «Алтын камера» арнайы сыйлығына ие болды. Марапаттау салтанатында сөйлеген алғысөзінде ол танымал адамдарды климат дағдарысына қарсы күресте өз ықпалдарын пайдалануға шақырды.<ref>{{Cite web|url=https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|title=Greta Thunberg Calls Out Celebrities To Face Climate Crisis In Powerful Speech|publisher=www.plantbasednews.org|lang=en|first=Liam|last=Gilliver|date=2019-04-04|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183318/https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> Бұдан бөлек, Грета әр жұма сайын Швеция парламенті алдында тұрақты түрде наразылық акцияларын өткізуді жалғастырды.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11}}</ref> Мектепке жиі қатыспағанына қарамастан, орта мектепті жақсы бағалармен аяқтады.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|title=Bloomberg - Greta Thunberg’s Other Lesson Is About School|last=Bershidsky|first=Leonid|date=2019-06-18|publisher=Bloomberg|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200212003749/https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|archivedate=2020-02-12|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың сәуірінде Страсбургте Еуропарламент өкілдерімен кездесуде қатысушыларды «Брекcитке байланысты үш шұғыл саммит өткізіп, климат пен қоршаған ортаның жойылуына бірде-бір шұғыл саммит өткізбегені үшін» қатты сынға алды. Оның сөзі аяқталғаннан кейін зал ұзақ уақыт қол шапалақтады.<ref>{{cite web|first=Jennifer|last=Rankin|date=2019-04-16|publisher=The Guardian|title=Forget Brexit and focus on climate change, Greta Thunberg tells EU|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423210701/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|archivedate=2019-04-23|deadlink=no}}</ref> Сол айда Грета Ватиканда жалпы қабылдауда Рим папасы Францискпен кездесті. Грета экологияны қолдағаны үшін оған алғыс айтты. Франциск оған: «Құдай сені сақтасын. Істеп жатқан ісіңді жалғастыра бер. Алға бас!» – деп жауап берді.<ref>{{cite web |url=https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |title=Франциск: «Грета, не сдавайся» |publisher=Euronews |date=2019-04-18 |first=Марика |last=Димитриади |accessdate=2019-10-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191009195623/https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |archivedate=2019-10-09 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web|url=https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|title=Pope Thanks and Encourages Greta Thunberg in Her Commitment to Defend the Environment|last=die Alcolea|first=Rosa|date=2019-04-17|website=zenit.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211844/https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың мамырында Тунберг [[Арнольд Шварценеггер]] ұйымдастырған, 2015 жылғы Париж келісімін жүзеге асыруды жеделдетуге арналған конференцияда Аустрия президенті [[Александр Ван дер Беллен]]мен, БҰҰ Бас хатшысы [[Антониу Гутерреш]]пен және Шварценеггердің өзімен кездесті.<ref>{{Cite web|url=https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|title=Greta Thunberg and Arnie team up to terminate climate change|date=2019-05-29|publisher=Energy Live News|lang=en|first=Jonny|last=Bairstow|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183308/https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың шілдесінде Гретаның Америкаға сапар шегіп, түрлі іс-шараларға қатысатыны белгілі болды.<ref>{{cite web|url=https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|title=Climate Activist Greta Thunberg to Set Sail for the Americas|last=Haynes|first=Suyin|date=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191004192450/https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|archivedate=2019-10-04|lang=en|publisher=Time}}</ref> === Америкаға саяхат === 2019 жылдың тамыз айында Грета Тунберг Англияның Плимут қаласынан АҚШ-тың [[Нью-Йорк]] қаласына [[Атлант мұхиты]] арқылы желкенді яхтамен жолға шықты. Яхта күн панельдерімен және генераторлармен жабдықталған болатын. Алайда кейінірек экипаж мүшелерінің қайтар жолда ұшақпен ұшатыны белгілі болып, бұл қоғамның наразылығын тудырды.<ref>{{cite web|url=https://www.france24.com/en/20190826-greta-thunberg-s-yacht-due-in-new-york-on-tuesday|title=Greta Thunberg's yacht due in New York on Tuesday|date=2019-08-26|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190926125608/https://www.france24.com/en/20190826-greta-thunberg-s-yacht-due-in-new-york-on-tuesday|archivedate=2019-09-26|publisher=France 24}}</ref> Қыркүйек айында Грета АҚШ Конгресінің Өкілдер палатасындағы климат дағдарысы жөніндегі арнайы комитетте сөз сөйледі. Алдын ала дайындалған сөзінің орнына жаһандық жылынуға қатысты сарапшылардың арнайы есебін ұсынды.<ref>{{Cite web|url=https://bnn-news.ru/tunberg-prizyvaet-kongress-ssha-poslushajte-uchenyh-218453|title=Тунберг призывает Конгресс США: «Послушайте ученых»|date=2019-09-19|website=bnn-news.ru|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200712161545/https://bnn-news.ru/tunberg-prizyvaet-kongress-ssha-poslushajte-uchenyh-218453|archivedate=2020-07-12|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://foreignaffairs.house.gov/hearings?ID=206DAC73-8EAB-41CA-96F7-2C2FD5B47E46|title=Voices Leading the Next Generation on the Global Climate Crisis|last=Thunberg|first=Greta|date=2019-09-18|publisher=United States House of Representatives|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190920070200/https://foreignaffairs.house.gov/hearings%3FID%3D206DAC73-8EAB-41CA-96F7-2C2FD5B47E46|archivedate=2019-09-20|lang=en}}</ref> 23 қыркүйекте Тунберг Нью-Йоркте өткен БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған саммитіне қатысты.<ref>{{cite web |last=Watts |first=Jonathan |title=Greta Thunberg sets sail for New York on zero-carbon yacht |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/aug/14/greta-thunberg-sets-sail-plymouth-climate-us-trump |date=2019-08-14 |publisher=[[The Guardian]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190901010705/https://www.theguardian.com/environment/2019/aug/14/greta-thunberg-sets-sail-plymouth-climate-us-trump |archivedate=2019-09-01}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cnn.com/2019/08/28/us/greta-thunberg-new-york-landfall-scli-intl/index.html |website=[[CNN]]|date=2019-08-29 |title=Greta Thunberg reaches New York after 15-day yacht journey |last=Picheta |first=Rob |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828101932/https://www.cnn.com/2019/08/28/us/greta-thunberg-new-york-landfall-scli-intl/index.html |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Сол күні [[ЮНИСЕФ]] ұйымдастырған баспасөз конференциясында Грета басқа балалармен бірге климат дағдарысын шеше алмай жатқан елдерге қарсы ресми шағым түсіретінін мәлімдеді. Олар бұл жағдай балалар құқығын бұзады деп есептейтінін айтты.<ref>{{cite press release |url=https://www.unicef.org/press-releases/16-children-including-greta-thunberg-file-landmark-complaint-united-nations |title=16 children, including Greta Thunberg, file landmark complaint to the United Nations Committee on the Rights of the Child |website=[[ЮНИСЕФ]] |date=2019-09-23 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925123907/https://www.unicef.org/press-releases/16-children-including-greta-thunberg-file-landmark-complaint-united-nations |archivedate=2019-09-25 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://news.un.org/en/story/2019/09/1047292 |title=Countries violate rights over climate change, argue youth activists in landmark UN complaint |date=2019-09-24 |website=UN News |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925105953/https://news.un.org/en/story/2019/09/1047292 |archivedate=2019-09-25}}</ref> {{Кесек|Мәтіні=«Бұл – дұрыс емес. Мен мұнда болмауым керек. Мен мұхиттың ар жағындағы мектебімде отыруым керек еді. Бірақ соған қарамастан, сіздер үміт үшін біз, жастарға, келесіздер. Қалай ғана дәттеріңіз барады! Сіздер менің арманымды, балалық шағымды бос сөздеріңізбен ұрладыңыздар. Ал мен — жолы болған аз адамның бірімін. Адамдар зардап шегіп жатыр. Адамдар өліп жатыр. Тұтас экожүйелер қирап жатыр. Біз жаппай жойылудың бастауында тұрмыз, ал сіздердің айтатындарыңыз – тек ақша мен мәңгілік экономикалық өсім туралы ертегілер. Қалай ғана дәттеріңіз барады!»|Эмблема=Тунбергтің БҰҰ-ның климаттық іс-қимыл саммитінде сөйлеген сөзі, 2019 жыл қыркүйек<ref>{{cite web|url=https://www.npr.org/2019/09/23/763452863/transcript-greta-thunbergs-speech-at-the-u-n-climate-action-summit|title=Transcript: Greta Thunberg's Speech at the U.N. Climate Action Summit|date=2019-09-23|website=NPR.org|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191003235826/https://www.npr.org/2019/09/23/763452863/transcript-greta-thunbergs-speech-at-the-u-n-climate-action-summit|archivedate=2019-10-03}}</ref>}} [[Сурет:Marche pour le climat 27-09-2019 (Montréal) 14.jpg|нобай|Грета Тунберг Монреальдағы наразылық шарасында сөйледі, 2019 жыл қыркүйек]] Канадада Грета Тунберг [[Монреаль]], [[Эдмонтон]] және [[Ванкувер]] қалаларында өткен наразылық акцияларына қатысты.<ref>{{cite web|url=https://dailyhive.com/montreal/greta-thunberg-key-city-montreal-2|title=Greta Thunberg "incredibly honoured" to receive key to city of Montreal|date=2019-09-28|website=dailyhive.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190929161542/https://dailyhive.com/montreal/greta-thunberg-key-city-montreal-2|archivedate=2019-09-29|lang=en}}</ref><ref>{{cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/936458/2019-10-26/svyshe-10-tys-chelovek-posetili-aktciiu-grety-tunberg-v-vankuvere|title=Свыше 10 тыс. человек посетили акцию Греты Тунберг в Ванкувере|date=2019-10-26|website=[[Известия]]|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200716232351/https://iz.ru/936458/2019-10-26/svyshe-10-tys-chelovek-posetili-aktciiu-grety-tunberg-v-vankuvere|archivedate=2020-07-16|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың қыркүйегінде климаттық дағдарысқа қарсы өткен ереуілдерге бүкіл әлем бойынша төрт миллионнан астам адам қатысты.<ref>{{cite web|url=https://www.vox.com/energy-and-environment/2019/9/20/20876143/climate-strike-2019-september-20-crowd-estimate|title=How big was the global climate strike? 4 million people, activists estimate.|date=2019-09-22|publisher=Vox|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190921012020/https://www.vox.com/energy-and-environment/2019/9/20/20876143/climate-strike-2019-september-20-crowd-estimate|archivedate=2019-09-21|lang=en}}</ref> Монреальдағы наразылық шарасына жүздеген мың адам жиналды — бұл қала тарихындағы ең ауқымды шерулердің бірі болды.<ref>{{cite web|url=https://globalnews.ca/news/5957337/montreal-climate-change-march-sept-27/|title='We will not be bystanders': Greta Thunberg tells hundreds of thousands at Montreal climate march|last=Laframboise|first=Kalina|date=2019-09-27|publisher=Global News|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190930223654/https://globalnews.ca/news/5957337/montreal-climate-change-march-sept-27/|archivedate=2019-09-30|lang=en}}</ref> Бұл шараға Канада премьер-министрі Джастин Трюдо да қатысып, Гретамен жеке сөйлесті. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та да Грета бірнеше наразылық шарасына қатысты.<ref>{{cite web|url=https://www.press-citizen.com/story/news/2019/10/04/greta-thunberg-speech-transcript-iowa-climate-strike/3868695002/|title=Greta Thunberg took a Tesla to Iowa. Here's what she had to say.|date=2019-11-26|lang=en|publisher=Iowa City Press-Citizen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001007/https://www.press-citizen.com/story/news/2019/10/04/greta-thunberg-speech-transcript-iowa-climate-strike/3868695002/|archivedate=2020-06-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.newsweek.com/greta-thunberg-friday-climate-strike-world-leaders-1464823|title=Greta Thunberg says Friday climate strike will go on for "as long as it takes" to stir world leaders into action|last=Georgiou|first=Aristos|date=2019-10-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191106150813/https://www.newsweek.com/greta-thunberg-friday-climate-strike-world-leaders-1464823|archivedate=2019-11-06|lang=en|publisher=Newsweek}}</ref> Сол жылы желтоқсанға дейін Америка құрлығында қалып, БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясына қатысуды жоспарлаған еді. Алғашында конференция Чилидің [[Сантьяго]] қаласында өтуі тиіс болған, алайда елдегі наразылықтар салдарынан ол Испанияның астанасы Мадридке ауыстырылды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-50233678 |publisher=BBC News |title=Chile cancels global climate summit amid unrest |date=2019-10-30 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191031095156/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-50233678 |archivedate=2019-10-31}}</ref> Қараша айының ортасында Грета Еуропаға қайту үшін қайықпен сапарға шықты.<ref>{{cite web |url=https://www.nytimes.com/2019/11/12/climate/greta-thunberg-return-europe.html |title=Greta Thunberg Sets Sail, Again, After Climate Talks Relocate |last=Sengupta |first=Somini |date=2019-11-12 |publisher=[[The New York Times]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114072255/https://www.nytimes.com/2019/11/12/climate/greta-thunberg-return-europe.html |archivedate=2019-11-14}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2019-11-13/australian-sailors-taking-greta-thunberg-back-to-un-cop25-summit/11699990 |title=Australian sailing couple and their son come to Greta Thunberg's rescue |date=2019-11-13 |publisher=[[ABC News]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114014102/https://www.abc.net.au/news/2019-11-13/australian-sailors-taking-greta-thunberg-back-to-un-cop25-summit/11699990 |archivedate=2019-11-14}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/nov/12/greta-thunberg-climate-crisis-message-vote |title=Greta Thunberg leaves US with simple climate crisis message: vote |last=Holden |first=Emily |date=2019-11-12 |publisher=[[The Guardian]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114103555/https://www.theguardian.com/environment/2019/nov/12/greta-thunberg-climate-crisis-message-vote |archivedate=2019-11-14}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] owrhal3x19yoj5k34bi96qaehz0yr0t 3484170 3484169 2025-06-28T05:57:49Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Дереккөздер */ 3484170 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === [[Сурет:Greta Thunberg 4.jpg|нобай|256x256 нүкте|Грета Тунберг Швеция парламентінің алдында, 2018 жыл тамыз]] 2018 жылдың мамыр айында Грета Тунберг шведтік ''Svenska Dagbladet'' газеті ұйымдастырған климат тақырыбындағы мақала байқауында жеңімпаздардың бірі атанды. Газет оның мақаласын жариялағаннан кейін, онымен экологиялық бағыттағы ''Fossilfritt Dalsland'' ұйымының белсендісі Бу Торен байланысқа шықты. Тунберг олардың бірнеше кездесуіне қатысты. Сол кездесулердің бірінде Торен мектеп оқушылары климаттың өзгеруіне қарсы ереуіл ұйымдастыра алатыны туралы ой айтты.<ref>{{Cite web |url=https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: School strike for climate and to save the world! |date=2019-05-05 |publisher=Good Things Guy |lang=en |first=Brent |last=Lindeque |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001013/https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |archivedate=2020-06-11 |deadlink=no }}</ref> Кейінірек Тунбергтің айтуынша, бұл идея [[Флорида]] штатындағы мектептегі атыстардан кейін қорыққан америкалық оқушылардың ереуілдерінен шабыт алған.<ref>{{Cite web|url=https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|title=#2 Who Is Greta Thunberg And Why You And Dianne Feinstein Should Care|date=2019-02-23|publisher=The Resurgent|lang=en|first=Stacey|last=Lennox|access-date=2019-08-02|archive-date=2019-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727043549/https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|deadlink=no}}</ref> Басқа жастарды да бұл бастамаға қосылуға шақырып көрді, алайда «ешкім қызығушылық танытпаған», сондықтан жалғыз өзі ереуіл жасауға шешім қабылдаған.<ref name="Democracy Now">{{cite web |url=https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |title=School Strike for Climate: Meet 15-Year-Old Activist Greta Thunberg, Who Inspired a Global Movement |publisher=Democracy Now |date=2018-12-11 |lang=en |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717102212/https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |archivedate=2019-07-17 |deadlink=no }}</ref> 2018 жылдың 20 тамызында Тунберг тоғызыншы сыныпқа өткен кезі болатын. Швецияда 9 қыркүйекте өтетін парламент сайлауына дейін мектепке бармауға шешім қабылдады. Бұл оның орман өрттері мен соңғы 262 жылдағы ең ыстық жаздан кейінгі наразылығы еді.<ref name=":0"/> Үш апта бойы сабақ кезінде Швеция парламенті ғимаратының алдында отырып, қолында «Skolstrejk för klimatet» («Климат үшін мектептік ереуіл») деген жазуы бар плакат ұстады. Гретаның талабы – Швеция үкіметінің климат мәселесіне нақты жауап беруі болатын.<ref>{{cite web |url=https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |title=The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics |date=2018-10-02 |publisher=[[The New Yorker]] |last=Gessen |first=Masha |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105223945/https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |archivedate=2019-01-05}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |title=Time Person Of The Year Is Greta Thunberg |date=2019-12-12 |publisher=Tech Warrant |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191215212835/https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |archivedate=2019-12-15 }}</ref> Кейін мұғалімдерінің оның пікірін қолдағанын, бірақ кәсіби тұрғыдан мұндай әрекетті құптамағанын айтқан.<ref name=":0"/> === Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері === Грета Тунберг ереуілінің алғашқы күніндегі суретін [[Instagram]] мен [[Twitter]] желілеріне жариялады.<ref name="wired.co.uk">{{cite web |url=https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |first=Amelia |last=Tait |title=Greta Thunberg: How one teenager became the voice of the planet |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190823154313/https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |archivedate=2019-08-23 |publisher=Wired|date=2019-06-06 }}</ref> Бұл жазбалар интернетте жылдам таралып кетті. Кейіннен оған басқа да белсенділер қосыла бастады.<ref name="wired.co.uk"/> Ереуілдің алғашқы аптасында Швецияның алты ірі газеті Грета туралы жазды, швед және дат теледидарларына сұхбат берді, сондай-ақ екі швед саясаткерімен кездесті.<ref name=1aaa>{{cite web |url=https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |first=Анна |last=Виноградова |title=Обвинения жертвы: кто на самом деле украл детство Греты Тунберг |publisher=[[Газета.Ru]] |date=2019-09-25 |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190926192343/https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |archivedate=2019-09-26 |deadlink=no }}</ref> Гретаның [[Әлеуметтік желілер|әлеуметтік желідегі]] парақшалары журналистердің назарын аударды, және бір аптадан сәл астам уақыт ішінде оның ереуілі халықаралық деңгейде танымал бола бастады.<ref name="wired.co.uk" /> Грета Тунберг туралы ақпараттың таралуына айтарлықтай ықпал еткен алғашқы адамдардың бірі — швед PR-маманы Ингмар Рентцхог болды. Жақында ғана экобелсенділерге арналған ''We Don’t Have Time'' атты онлайн-платформасын құрған еді. Осы платформаның атын пайдалана отырып, 1 миллион доллардан астам қаражат жинаған. Алайда, Тунберг бұл ақшадан ештеңе алмаған, ал оның отбасы кейін Рентцхогтың Гретаның атын олармен келіспестен қолданғанын мәлімдеді. ''Svenska Dagbladet'' газетіне берген сұхбатында Сванте Тунберг (Гретаның әкесі) Рентцхогтың өз әрекеттері туралы алдын ала ескертпегеніне өкініш білдіріп, отбасын коммерциялық мақсатта пайдаланғанына ренішін жеткізді.<ref name=1aaa/><ref>{{cite web |url=https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |title=Start-up used teen climate activist to raise millions: Swedish paper |publisher=The Local |date=2019-02-09 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190727001257/https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |archivedate=2019-07-27 }}</ref><ref>{{cite web |last=Thunberg |first=Greta |title=Recently I've seen many rumors… |url=https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |website=facebook.com |lang=en |date=2019-02-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190212223859/https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |archivedate=2019-02-12 }}</ref> [[Сурет:"FridaysForFuture" protest Berlin 14-12-2018 03.jpg|нобай|Берлиндегі наразылық, 2018 жыл желтоқсан]] Кейіннен бұл экологиялық ереуілдер жеке наразылықтан бүкіл Еуропа бойынша жаппай демонстрацияларға ұласты. Бұған Гретаның өзі де себепкер болды — ол бұқара алдында батыл және әсерлі сөз сөйлеулерімен танылды. 2018 жылдың желтоқсан айындағы сайлаудан кейін Тунберг жұма сайын ереуілге шығуын жалғастырды. Ол әлемнің түкпір-түкпіріндегі оқушыларды студенттік ереуілдерге қатысуға шабыттандырды. Нәтижесінде 270-тен астам қалада 20 мыңнан астам студент ереуіл өткізді.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|title='Our leaders are like children', school strike founder tells climate summit|last=Carrington|first=Damian|date=2018-12-04|publisher=The Guardian|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102050002/https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|archivedate=2019-01-02}}</ref> 2018 жылы [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясының пленарлық отырысында сөйлеген Грета Тунбергтің сөзі кең таралды.<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|title=Greta Thunberg: Are We Running Out Of Time To Save Our Planet?|website=NPR.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131213332/https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> Өз сөзінде қатысушы әлем көшбасшыларын «шынайы шындықты айтуға жеткілікті ересек емес» деп сынға алды.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|title=Teen tells climate negotiators they aren't mature enough|publisher=CNN|lang=en|date=2018-12-17|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191202092154/https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|archivedate=2019-12-02|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың алғашқы жартысында Грета Еуропа бойынша әртүрлі студенттік наразылықтарға қатысып, түрлі форумдарға шақырылды.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|title=Trump to attend Davos as impeachment and Iran concerns loom|last=Baschuk|first=Bryce|date=2020-01-14|website=aljazeera.com|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211423/https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың қаңтарында [[Бүкіләлемдік экономикалық форум]]да сөз сөйледі. 21 ақпанда Тунберг Еуропалық әлеуметтік-экономикалық комитеттің конференциясында баяндама жасады.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|title=Swedish student leader wins EU pledge to spend billions on climate|first=Clare|last=Roth|date=2019-02-21|publisher=[[Reuters]]|access-date=2019-06-26|archive-date=2019-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20190626210057/https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|deadlink=no}}</ref> Наурыз айында Берлинге барып, мыңдаған адамның алдында Бранденбург қақпасының алдында сөз сөйледі.<ref>{{Cite web|url=https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|title=Greta Thunberg joins German students for climate protest in Berlin|date=2019-03-29|publisher=Clean Energy Wire|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183309/https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 30 наурызда Грета Германияның «Алтын камера» арнайы сыйлығына ие болды. Марапаттау салтанатында сөйлеген алғысөзінде ол танымал адамдарды климат дағдарысына қарсы күресте өз ықпалдарын пайдалануға шақырды.<ref>{{Cite web|url=https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|title=Greta Thunberg Calls Out Celebrities To Face Climate Crisis In Powerful Speech|publisher=www.plantbasednews.org|lang=en|first=Liam|last=Gilliver|date=2019-04-04|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183318/https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> Бұдан бөлек, Грета әр жұма сайын Швеция парламенті алдында тұрақты түрде наразылық акцияларын өткізуді жалғастырды.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11}}</ref> Мектепке жиі қатыспағанына қарамастан, орта мектепті жақсы бағалармен аяқтады.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|title=Bloomberg - Greta Thunberg’s Other Lesson Is About School|last=Bershidsky|first=Leonid|date=2019-06-18|publisher=Bloomberg|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200212003749/https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|archivedate=2020-02-12|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың сәуірінде Страсбургте Еуропарламент өкілдерімен кездесуде қатысушыларды «Брекcитке байланысты үш шұғыл саммит өткізіп, климат пен қоршаған ортаның жойылуына бірде-бір шұғыл саммит өткізбегені үшін» қатты сынға алды. Оның сөзі аяқталғаннан кейін зал ұзақ уақыт қол шапалақтады.<ref>{{cite web|first=Jennifer|last=Rankin|date=2019-04-16|publisher=The Guardian|title=Forget Brexit and focus on climate change, Greta Thunberg tells EU|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423210701/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|archivedate=2019-04-23|deadlink=no}}</ref> Сол айда Грета Ватиканда жалпы қабылдауда Рим папасы Францискпен кездесті. Грета экологияны қолдағаны үшін оған алғыс айтты. Франциск оған: «Құдай сені сақтасын. Істеп жатқан ісіңді жалғастыра бер. Алға бас!» – деп жауап берді.<ref>{{cite web |url=https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |title=Франциск: «Грета, не сдавайся» |publisher=Euronews |date=2019-04-18 |first=Марика |last=Димитриади |accessdate=2019-10-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191009195623/https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |archivedate=2019-10-09 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web|url=https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|title=Pope Thanks and Encourages Greta Thunberg in Her Commitment to Defend the Environment|last=die Alcolea|first=Rosa|date=2019-04-17|website=zenit.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211844/https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың мамырында Тунберг [[Арнольд Шварценеггер]] ұйымдастырған, 2015 жылғы Париж келісімін жүзеге асыруды жеделдетуге арналған конференцияда Аустрия президенті [[Александр Ван дер Беллен]]мен, БҰҰ Бас хатшысы [[Антониу Гутерреш]]пен және Шварценеггердің өзімен кездесті.<ref>{{Cite web|url=https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|title=Greta Thunberg and Arnie team up to terminate climate change|date=2019-05-29|publisher=Energy Live News|lang=en|first=Jonny|last=Bairstow|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183308/https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың шілдесінде Гретаның Америкаға сапар шегіп, түрлі іс-шараларға қатысатыны белгілі болды.<ref>{{cite web|url=https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|title=Climate Activist Greta Thunberg to Set Sail for the Americas|last=Haynes|first=Suyin|date=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191004192450/https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|archivedate=2019-10-04|lang=en|publisher=Time}}</ref> === Америкаға саяхат === 2019 жылдың тамыз айында Грета Тунберг Англияның Плимут қаласынан АҚШ-тың [[Нью-Йорк]] қаласына [[Атлант мұхиты]] арқылы желкенді яхтамен жолға шықты. Яхта күн панельдерімен және генераторлармен жабдықталған болатын. Алайда кейінірек экипаж мүшелерінің қайтар жолда ұшақпен ұшатыны белгілі болып, бұл қоғамның наразылығын тудырды.<ref>{{cite web|url=https://www.france24.com/en/20190826-greta-thunberg-s-yacht-due-in-new-york-on-tuesday|title=Greta Thunberg's yacht due in New York on Tuesday|date=2019-08-26|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190926125608/https://www.france24.com/en/20190826-greta-thunberg-s-yacht-due-in-new-york-on-tuesday|archivedate=2019-09-26|publisher=France 24}}</ref> Қыркүйек айында Грета АҚШ Конгресінің Өкілдер палатасындағы климат дағдарысы жөніндегі арнайы комитетте сөз сөйледі. Алдын ала дайындалған сөзінің орнына жаһандық жылынуға қатысты сарапшылардың арнайы есебін ұсынды.<ref>{{Cite web|url=https://bnn-news.ru/tunberg-prizyvaet-kongress-ssha-poslushajte-uchenyh-218453|title=Тунберг призывает Конгресс США: «Послушайте ученых»|date=2019-09-19|website=bnn-news.ru|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200712161545/https://bnn-news.ru/tunberg-prizyvaet-kongress-ssha-poslushajte-uchenyh-218453|archivedate=2020-07-12|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://foreignaffairs.house.gov/hearings?ID=206DAC73-8EAB-41CA-96F7-2C2FD5B47E46|title=Voices Leading the Next Generation on the Global Climate Crisis|last=Thunberg|first=Greta|date=2019-09-18|publisher=United States House of Representatives|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190920070200/https://foreignaffairs.house.gov/hearings%3FID%3D206DAC73-8EAB-41CA-96F7-2C2FD5B47E46|archivedate=2019-09-20|lang=en}}</ref> 23 қыркүйекте Тунберг Нью-Йоркте өткен БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған саммитіне қатысты.<ref>{{cite web |last=Watts |first=Jonathan |title=Greta Thunberg sets sail for New York on zero-carbon yacht |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/aug/14/greta-thunberg-sets-sail-plymouth-climate-us-trump |date=2019-08-14 |publisher=[[The Guardian]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190901010705/https://www.theguardian.com/environment/2019/aug/14/greta-thunberg-sets-sail-plymouth-climate-us-trump |archivedate=2019-09-01}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cnn.com/2019/08/28/us/greta-thunberg-new-york-landfall-scli-intl/index.html |website=[[CNN]]|date=2019-08-29 |title=Greta Thunberg reaches New York after 15-day yacht journey |last=Picheta |first=Rob |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828101932/https://www.cnn.com/2019/08/28/us/greta-thunberg-new-york-landfall-scli-intl/index.html |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Сол күні [[ЮНИСЕФ]] ұйымдастырған баспасөз конференциясында Грета басқа балалармен бірге климат дағдарысын шеше алмай жатқан елдерге қарсы ресми шағым түсіретінін мәлімдеді. Олар бұл жағдай балалар құқығын бұзады деп есептейтінін айтты.<ref>{{cite press release |url=https://www.unicef.org/press-releases/16-children-including-greta-thunberg-file-landmark-complaint-united-nations |title=16 children, including Greta Thunberg, file landmark complaint to the United Nations Committee on the Rights of the Child |website=[[ЮНИСЕФ]] |date=2019-09-23 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925123907/https://www.unicef.org/press-releases/16-children-including-greta-thunberg-file-landmark-complaint-united-nations |archivedate=2019-09-25 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://news.un.org/en/story/2019/09/1047292 |title=Countries violate rights over climate change, argue youth activists in landmark UN complaint |date=2019-09-24 |website=UN News |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925105953/https://news.un.org/en/story/2019/09/1047292 |archivedate=2019-09-25}}</ref> {{Кесек|Мәтіні=«Бұл – дұрыс емес. Мен мұнда болмауым керек. Мен мұхиттың ар жағындағы мектебімде отыруым керек еді. Бірақ соған қарамастан, сіздер үміт үшін біз, жастарға, келесіздер. Қалай ғана дәттеріңіз барады! Сіздер менің арманымды, балалық шағымды бос сөздеріңізбен ұрладыңыздар. Ал мен — жолы болған аз адамның бірімін. Адамдар зардап шегіп жатыр. Адамдар өліп жатыр. Тұтас экожүйелер қирап жатыр. Біз жаппай жойылудың бастауында тұрмыз, ал сіздердің айтатындарыңыз – тек ақша мен мәңгілік экономикалық өсім туралы ертегілер. Қалай ғана дәттеріңіз барады!»|Эмблема=Тунбергтің БҰҰ-ның климаттық іс-қимыл саммитінде сөйлеген сөзі, 2019 жыл қыркүйек<ref>{{cite web|url=https://www.npr.org/2019/09/23/763452863/transcript-greta-thunbergs-speech-at-the-u-n-climate-action-summit|title=Transcript: Greta Thunberg's Speech at the U.N. Climate Action Summit|date=2019-09-23|website=NPR.org|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191003235826/https://www.npr.org/2019/09/23/763452863/transcript-greta-thunbergs-speech-at-the-u-n-climate-action-summit|archivedate=2019-10-03}}</ref>}} [[Сурет:Marche pour le climat 27-09-2019 (Montréal) 14.jpg|нобай|Грета Тунберг Монреальдағы наразылық шарасында сөйледі, 2019 жыл қыркүйек]] Канадада Грета Тунберг [[Монреаль]], [[Эдмонтон]] және [[Ванкувер]] қалаларында өткен наразылық акцияларына қатысты.<ref>{{cite web|url=https://dailyhive.com/montreal/greta-thunberg-key-city-montreal-2|title=Greta Thunberg "incredibly honoured" to receive key to city of Montreal|date=2019-09-28|website=dailyhive.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190929161542/https://dailyhive.com/montreal/greta-thunberg-key-city-montreal-2|archivedate=2019-09-29|lang=en}}</ref><ref>{{cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/936458/2019-10-26/svyshe-10-tys-chelovek-posetili-aktciiu-grety-tunberg-v-vankuvere|title=Свыше 10 тыс. человек посетили акцию Греты Тунберг в Ванкувере|date=2019-10-26|website=[[Известия]]|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200716232351/https://iz.ru/936458/2019-10-26/svyshe-10-tys-chelovek-posetili-aktciiu-grety-tunberg-v-vankuvere|archivedate=2020-07-16|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың қыркүйегінде климаттық дағдарысқа қарсы өткен ереуілдерге бүкіл әлем бойынша төрт миллионнан астам адам қатысты.<ref>{{cite web|url=https://www.vox.com/energy-and-environment/2019/9/20/20876143/climate-strike-2019-september-20-crowd-estimate|title=How big was the global climate strike? 4 million people, activists estimate.|date=2019-09-22|publisher=Vox|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190921012020/https://www.vox.com/energy-and-environment/2019/9/20/20876143/climate-strike-2019-september-20-crowd-estimate|archivedate=2019-09-21|lang=en}}</ref> Монреальдағы наразылық шарасына жүздеген мың адам жиналды — бұл қала тарихындағы ең ауқымды шерулердің бірі болды.<ref>{{cite web|url=https://globalnews.ca/news/5957337/montreal-climate-change-march-sept-27/|title='We will not be bystanders': Greta Thunberg tells hundreds of thousands at Montreal climate march|last=Laframboise|first=Kalina|date=2019-09-27|publisher=Global News|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190930223654/https://globalnews.ca/news/5957337/montreal-climate-change-march-sept-27/|archivedate=2019-09-30|lang=en}}</ref> Бұл шараға Канада премьер-министрі Джастин Трюдо да қатысып, Гретамен жеке сөйлесті. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та да Грета бірнеше наразылық шарасына қатысты.<ref>{{cite web|url=https://www.press-citizen.com/story/news/2019/10/04/greta-thunberg-speech-transcript-iowa-climate-strike/3868695002/|title=Greta Thunberg took a Tesla to Iowa. Here's what she had to say.|date=2019-11-26|lang=en|publisher=Iowa City Press-Citizen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001007/https://www.press-citizen.com/story/news/2019/10/04/greta-thunberg-speech-transcript-iowa-climate-strike/3868695002/|archivedate=2020-06-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.newsweek.com/greta-thunberg-friday-climate-strike-world-leaders-1464823|title=Greta Thunberg says Friday climate strike will go on for "as long as it takes" to stir world leaders into action|last=Georgiou|first=Aristos|date=2019-10-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191106150813/https://www.newsweek.com/greta-thunberg-friday-climate-strike-world-leaders-1464823|archivedate=2019-11-06|lang=en|publisher=Newsweek}}</ref> Сол жылы желтоқсанға дейін Америка құрлығында қалып, БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясына қатысуды жоспарлаған еді. Алғашында конференция Чилидің [[Сантьяго]] қаласында өтуі тиіс болған, алайда елдегі наразылықтар салдарынан ол Испанияның астанасы Мадридке ауыстырылды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-50233678 |publisher=BBC News |title=Chile cancels global climate summit amid unrest |date=2019-10-30 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191031095156/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-50233678 |archivedate=2019-10-31}}</ref> Қараша айының ортасында Грета Еуропаға қайту үшін қайықпен сапарға шықты.<ref>{{cite web |url=https://www.nytimes.com/2019/11/12/climate/greta-thunberg-return-europe.html |title=Greta Thunberg Sets Sail, Again, After Climate Talks Relocate |last=Sengupta |first=Somini |date=2019-11-12 |publisher=[[The New York Times]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114072255/https://www.nytimes.com/2019/11/12/climate/greta-thunberg-return-europe.html |archivedate=2019-11-14}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2019-11-13/australian-sailors-taking-greta-thunberg-back-to-un-cop25-summit/11699990 |title=Australian sailing couple and their son come to Greta Thunberg's rescue |date=2019-11-13 |publisher=[[ABC News]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114014102/https://www.abc.net.au/news/2019-11-13/australian-sailors-taking-greta-thunberg-back-to-un-cop25-summit/11699990 |archivedate=2019-11-14}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/nov/12/greta-thunberg-climate-crisis-message-vote |title=Greta Thunberg leaves US with simple climate crisis message: vote |last=Holden |first=Emily |date=2019-11-12 |publisher=[[The Guardian]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114103555/https://www.theguardian.com/environment/2019/nov/12/greta-thunberg-climate-crisis-message-vote |archivedate=2019-11-14}}</ref> === Еуропадағы одан әрі белсенділігі === Желтоқсан айының басында Грета Тунберг Еуропа құрлығына оралып, Мадрид қаласына жол тартты. Мұнда БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясына қатысты. Конференция барысында Грета нақты әрекеттерге көшуге шақырды. Оның айтуынша, өткен жылы бүкіл әлемді қамтыған ереуілдер толқыны ешқандай нәтижеге қол жеткізе алмады, өйткені [[Парниктік газдар|парниктік газдардың]] шығарылуы әлі де өсіп жатыр. 2019 жылдың желтоқсан айының соңында Грета Тунберг BBC Radio арнасының бағдарламасына шақырылып, әлемдегі қазіргі жағдай туралы пікір білдірді. 2020 жылдың 11 қаңтарында ол Германияның [[Siemens]] компаниясын Аустралиядағы қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтіріп жатқан Кармайкл көмір шахтасына жабдық жеткізуді тоқтатуға шақырды. Алайда Siemens бұл жеткізілімдерді жалғастыратынын мәлімдеді. 21 қаңтарда Тунберг Швейцарияның [[Давос]] қаласында өткен Дүниежүзілік экономикалық форумда тағы да сөз сөйледі. 4 наурызда ол Еуропарламенттің қоршаған орта мәселелері жөніндегі комитетінің кезектен тыс отырысына қатысты. 2020 жылы [[COVID-19 пандемиясы|COVID-19 пандемиясының]] салдарынан дәстүрлі наразылық акцияларын өткізу қиындады. Осыған байланысты, наурыз айынан бастап ереуілдер интернетте өткізілетін болды. 20 тамызда, өзінің алғашқы мектептік ереуілінің екі жылдығына орай, Тунберг Германия канцлері [[Ангела Меркель|Ангела Меркельмен]] басқа белсенділермен бірге кездесті. 2020 жылдың желтоқсан айының басында [[Жаңа Зеландия]] үкіметі климаттың өзгеруіне байланысты төтенше жағдай жариялады. Алайда Грета бұл шешімді сынға алды — оның пікірінше, бұл тек символикалық қадам болып табылады және нақты әрі батыл әрекеттермен бекітілмеген. Жауап ретінде Жаңа Зеландия премьер-министрі Джасинда Ардерн елдің климаттық өзгерістердің салдарын жеңілдетуге шын ниетті екенін айтты. 2022 жылдың 25 ақпанында Грета Тунберг [[Ресейдің Украинаға басып кіруі|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] қарсы шықты. Ол бұл әрекетті ашық түрде айыптап, әлеуметтік желілер арқылы өз ұстанымын білдірді. 2023 жылдың маусым айында Грета соғыс салдарынан туындаған экологиялық мәселелерді зерттейтін Халықаралық жұмыс тобының құрамында Украинаға барып, Киевте ел президенті [[Владимир Александрович Зеленский|Владимир Зеленскиймен]] кездесті. Кездесудің басты тақырыбы — [[Каховка су электр станциясының жойылуы|Каховка су электр станциясының жойылуынан]] кейінгі экологиялық зардаптар болды. 2023 жылдың қазан айында Грета Тунберг 7 қазанда Хамастың басып кіруіне жауап ретінде [[Израиль−Хамас соғысы|Израильдің Газа секторындағы әскери әрекетіне]] қарсы шығып, палестиналықтарды қолдады. 2025 жылдың маусым айының басында Грета Тунберг пен басқа 11 белсендімен бірге Madleen кемесі Газа секторына гуманитарлық көмек жеткізуге тырысатын «Бостандық флотилиясы» қозғалысы жіберген [[Сицилия|Сицилиядан]] жолға шықты. Кемеде гуманитарлық көмек: балалар тағамы, ұн, күріш, жөргектер, әйелдер гигиенасы, суды тұщытуға арналған жинақтар, медициналық мақсаттағы бұйымдар, балдақтар мен протездеу құралдары болған. Сонымен бірге, Израиль билігі Газа секторының әскери-теңіз блокадасын бұзу әрекетін [[Хамас|ХАМАС]] әрекетіне көмектесу деп санайды, сондықтан 2025 жылдың 9 маусымына қараған түні IDF кеменің жолын кесу операциясын жүргізді. Тунберг: "Бізді халықаралық суларда израильдік оккупация күштері немесе Израильді қолдайтын күштер ұстап алып, ұрлап кетті. Достарымды, отбасымды және жолдастарымды Швеция үкіметіне мені және басқаларды мүмкіндігінше тезірек босату үшін қысым жасауға шақырамын" деді. Израиль Сыртқы істер министрлігі Мадлинді «селфи яхта», ал белсенділердің мақсатын «өзін-өзі жарнамалау» деп атады және Газаға жіберілетініне уәде етілген «гуманитарлық көмектің бір жүк көлігінің кемінде» екенін айтты. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] jhxkjp00eanvekxnhs8zs0zetdu90oa 3484171 3484170 2025-06-28T06:06:55Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Еуропадағы одан әрі белсенділігі */ 3484171 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Грета Тунберг|Шынайы есімі={{lang-sv|Greta Thunberg}}|Толық есімі=Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг<br />{{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}}|Сурет=Greta Thunberg in Stckholm (cropped5).jpg|ені=200px|Сурет атауы=Грета Тунберг. Стокгольм (2023)|Туған күні=3.1.2003|Әкесі=Сванте Тунберг|Анасы=[[Малена Эрнман]]|Қолтаңбасы=Greta Thunberg Signature.svg|Азаматтығы={{SWE}}|Туған жері=[[Стокгольм]], [[Швеция]]|Мамандығы=экологиялық белсенді|Commons=Greta Thunberg|Марапаттары=Алтын камера (30 наурыз 2019)}} '''Грета Тинтин Элеонора Эрнман Тунберг''' ({{lang-sv|Greta Tintin Eleonora Ernman Thunberg}} {{audio-IPA|Sv-Greta Thunberg.ogg|[ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]}}; [[3 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]] туған, [[Стокгольм]], [[Швеция]]) — Швед экологиялық белсендісі, климаттың өзгеруі салдарынан адамзат үшін сөзсіз туындайтын [[өмірлік дағдарыс]] туралы пікірді насихаттау арқылы халықаралық танымалдылық пен мойындауға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |title=It's an existential crisis. Listen to scientists |publisher=BBC News |date=2019-04-23 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190814200923/https://www.bbc.com/news/av/uk-48018034/climate-change-activist-greta-thunberg-listen-to-climate-scientists |archivedate=2019-08-14 |deadlink=no }}</ref> Ол тік сөйлейтін манерасымен және өзінің пікірінше,<ref>{{cite web |url=https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |title=Как замкнутая школьница возглавила мировой молодежный протест Главное из текста Time про Грету Тунберг — девочку, из-за которой поссорился весь мир |date=2019-12-12 |publisher=[[Meduza]] |accessdate=2019-12-12 |archivedate=2019-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191212200558/https://meduza.io/feature/2019/12/12/kto-takaya-greta-tunberg-i-pochemu-ona-stala-chelovekom-goda-zhurnal-time |deadlink=no }}</ref> экологиялық мәселелерді шешу үшін жеткілікті әрекет жасамай отырған саясаткерлерді қатты сынға алуымен танымал.<ref>{{cite web |first=Louise |last=Nordstrom |url=https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |title=The Swedish teen holding world leaders accountable for climate change |date=2019-01-25 |publisher=France 24 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902162731/https://www.france24.com/en/20190125-swedish-teenager-greta-thunberg-hold-world-leaders-accountable-climate-change |archivedate=2019-09-02 }}</ref> 2018 жылдың тамызында, 15 жаста болған кезде, Тунберг «Климат үшін мектептік ереуіл» деген жазуы бар плакатпен [[Риксдаг|Швеция парламенті]] жанында наразылық акциясын бастады. Экологиялық мәселелермен күрес бойынша шұғыл әрекеттерге шақырды. Оның бұл әрекеті бүкіл әлемде қолдау тапты және «Болашақ үшін жұмалар» деп аталатын жаппай қозғалысқа ұласты.<ref>{{Cite web|url=https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|title=Кто такая 16-летняя Грета Тунберг и за что её номинировали на Нобелевскую премию|publisher=[[Популярная механика]]|date=2020-01-08|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190607111116/https://www.popmech.ru/science/485062-kto-takaya-16-letnyaya-greta-tunberg-i-za-chto-ee-nominirovali-na-nobelevskuyu-premiyu/|archivedate=2019-06-07|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|first=Jonathan|last=Watts|date=2019-03-11|publisher=The Guardian|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: ‘Some people can let things go. I can’t’|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|accessdate=2019-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|title=Youth Demand Climate Action in Global School Strike|website=harvardpolitics.com|lang=en|date=2019-03-19|first=Ilana|last=Cohen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200103161012/http://harvardpolitics.com/united-states/youth-demand-climate-action-in-global-school-strike/|archivedate=2020-01-03|deadlink=no}}</ref> Сол жылы Тунберг БҰҰ-ның климаттың өзгеруі жөніндегі конференциясында сөз сөйледі. 2019 жылы әртүрлі қалаларда миллионнан астам адам қатысқан наразылық шаралары өтті.<ref>{{cite web |url=https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |title=Students From 1,600 Cities Just Walked Out of School to Protest Climate Change. It Could Be Greta Thunberg's Biggest Strike Yet |last=Haynes |first=Suyin |date=2019-05-24 |publisher=Time |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723164619/https://time.com/5595365/global-climate-strikes-greta-thunberg/ |archivedate=2019-07-23}}</ref> Сол жылы БҰҰ-ның климат саммитінде айтқан «Сіздердің бұған қалай дәттеріңіз барды?!» деген сөзі бұқаралық ақпарат құралдарында және интернетте кеңінен таралды. Швед белсендісінің тез танымал болып, жаһандық деңгейде ықпалының артуын [[The Guardian]] газеті «Грета әсері» деп атады.<ref name="Guardian (2019-04-23)">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |title=The Greta Thunberg effect: at last, MPs focus on climate change |last=Watts |first=Jonathan |date=2019-04-23 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828192832/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/23/greta-thunberg |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Өз қызметі үшін Тунберг көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. 2019 жылы Time журналы оны әлемдегі ең ықпалды 100 адамның қатарына қосып, сол жылы «[[Жыл адамы (Time)|Жыл адамы]]<nowiki/>» деп таныды. Сонымен қатар, ол ''Forbes'' журналының нұсқасы бойынша әлемдегі ең ықпалды 100 әйелдің қатарына енді және 2019 және 2020 жылдары екі рет [[бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығы]] ұсынылды.<ref name="100women">{{cite web|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|publisher=Forbes|lang=en|accessdate=2020-07-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170920073036/https://www.forbes.com/power-women/list/|archivedate=2017-09-20|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Reuters|title=Climate activist Thunberg heads growing field of Nobel Peace Prize candidates|date=2020-02-26|first=Terje|last=Solsvik|url=https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324151247/https://www.reuters.com/article/us-nobel-prize-peace/climate-activist-thunberg-heads-growing-field-of-nobel-peace-prize-candidates-idUSKCN20K2HK|archivedate=2020-03-24|deadlink=no}}</ref> == Жастық шағы == Грета Тунберг 2003 жылы 3 қаңтарда [[Стокгольм]]<ref>{{cite web |url=http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552 |title=À 15 ans, elle remet les dirigeants mondiaux à leur place! |date=2018-12-13 |publisher=Sympatico |lang=fr |last=Lobbe |first=Anne-Marie|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190318132406/http://www.sympatico.ca/actualites/decouvertes/a-15-ans-elle-remet-les-dirigeants-mondiaux-a-leur-place-1.8622552|archivedate=2019-03-18}}</ref> қаласында опера әншісі Малена Эрнман мен актер Сванте Тунбергтің отбасында дүниеге келген.<ref name="Democracy Now"/> Оның әкесі жағынан атасы Олаф Тунберг актер әрі режиссер болған.<ref>{{cite web |url=https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: 5 Fast Facts You Need to Know |last=Santiago |first=Ellyn |date=2018-12-14 |website=Heavy.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207015727/https://heavy.com/news/2018/12/greta-thunberg/ |archivedate=2019-02-07 |deadlink=yes}}</ref> Гретаның айтуынша, алғаш рет климаттың өзгеруі туралы 8 жасында естіген, бірақ неге ешкім бұл мәселемен айналыспайтынын түсіне алмаған.<ref>{{YouTube|EAmmUIEsN9A|School strike for climate - save the world by changing the rules}}</ref> 11 жасында Тунберг [[Депрессия (психология)|депрессияға]] түсіп, тамақ ішуден және сөйлесуден бас тартқан. Дәрігерлер оған [[Аспергер синдромы]] (аутизм спектрінің жеңіл түрі), [[Обсессивтілік|обсессивті]]-компульсивті бұзылыс<ref name="bbc2018">{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |title=Грета Тунберг на полу в поезде: что всех удивило? |publisher=BBC |date=2019-12-16 |access-date=2019-12-17 |archive-date=2019-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191217225412/https://www.bbc.com/russian/other-news-50810394 |deadlink=no }}</ref><ref name="eko">{{cite web |url=https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |title=«Я хочу, чтобы вы запаниковали». Как Грета Тунберг прогуляла школу и стала главным экоактивистом мира |website=mel.fm |accessdate=2020-07-11 |first=Саша |last=Шведченко |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918101237/https://mel.fm/ekologiya/1376298-greta_thunberg |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web |url=https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |title=What’s behind climate change activist Greta Thunberg’s remarkable rise to fame? |website=blogs.spectator.co.uk |first=Andrew |last=Montford |lang=en |date=2019-02-13 |accessdate=2019-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190714031256/https://blogs.spectator.co.uk/2019/02/whats-behind-climate-change-activist-greta-thunbergs-remarkable-rise-to-fame/ |archivedate=2019-07-14 |deadlink=no }}</ref> және селективті мутизм диагноздарын қойған.<ref name="eko"/> Грета Аспергер синдромын өзінің «қабілеті» деп санайды, өйткені әлемді басқалардан өзгеше, «өте қарапайым әрі анық түспен» көреді.<ref>{{cite web|first=Leslie|last=Hook|url=https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|title=Greta Thunberg: ‘All my life I’ve been the invisible girl’|lang=en|publisher=[[Financial Times]]|date=2019-02-22|accessdate=2019-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723093559/https://www.ft.com/content/4df1b9e6-34fb-11e9-bd3a-8b2a211d90d5|archivedate=2019-07-23|deadlink=no}}</ref> Оның ата-анасы бұл синдром Гретаның принципшілдігі мен қатаң ұстанымдарына әсер етті деп есептейді.<ref name="eko" /> Гретаның әкесі оның мектепке бармай жүргенін құптамағанымен, қызының пікіріне құрметпен қарап, оның бақытты болуын қалайтынын айтқан.<ref>{{cite web|lang=en|first=David|last=Crouch|date=2018-09-01|publisher=The Guardian|title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis|url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|accessdate=2019-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis|archivedate=2019-01-04|deadlink=no}}</ref> Екі жыл бойы Грета ата-анасын өз өмір салттарын өзгертуге, табиғатқа зиянын азайту үшін көміртек ізі мен қоршаған ортаға кері әсерлерін азайтуға үгіттеген. Нәтижесінде отбасы вегандық өмір салтын ұстанып, әуе көлігін пайдаланудан бас тартқан.<ref name="Democracy Now" /><ref>{{cite web |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case |title=Climate crusading schoolgirl Greta Thunberg pleads next generation's case |date=2018-12-05 |publisher=The Straits Times|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206010339/https://www.straitstimes.com/world/europe/climate-crusading-schoolgirl-greta-thunberg-pleads-next-generations-case|archivedate=2018-12-06}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11|quote=Her parents were the guinea pigs. She discovered she had remarkable powers of persuasion, and her mother gave up flying, which had a severe impact on her career. Her father became a vegetarian.}}</ref> Гретаның айтуынша, экологияға келтірілетін зиян туралы мәліметтер ата-анасына әсер етпеген соң, оларға: «Сендер менің болашағымды ұрлап жатырсыңдар», — деп айтқан.<ref>{{cite web |date=2019-04-29 |url=https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy |title=Environmentalist Greta Thunberg Made Her Parents Feel Guilty For Eating Meat And Dairy |last=Chiorando |first=Maria |website=plantbasednews.org |lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190927162030/https://www.plantbasednews.org/news/vegan-greta-thunberg-made-parents-feel-guilty-eating-meat-dairy|archivedate=2019-09-27}}</ref> Ұшудан бас тарту анасының опералық мансабын тоқтатуына себеп болды.<ref name=":0">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |title=The Swedish 15-year-old who's cutting class to fight the climate crisis |last=Crouch |first=David |date=2018-09-01 |publisher=The Guardian |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104073409/https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis |archivedate=2019-01-04 }}</ref> Гретаның отбасы арасындағы қарым-қатынас туралы «Жүректен шыққан көріністер» («Scener ur hjärtat») атты кітапта кеңінен баяндалған. Бұл кітап 2018 жылы жарық көрген.<ref>{{cite web|url=https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|title='Scenes From the Heart': Backstory of 16-Year-Old Climate Activist Greta Thunberg|last=Lambeck|first=Petra|date=2019-05-06|publisher=The Wire|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190701174347/https://livewire.thewire.in/politics/greta-thunberg-film-childhood8491/|archivedate=2019-07-01|lang=en}}</ref> == Экологиялық белсенділік == === Швеция парламентінің жанында ереуіл === [[Сурет:Greta Thunberg 4.jpg|нобай|256x256 нүкте|Грета Тунберг Швеция парламентінің алдында, 2018 жыл тамыз]] 2018 жылдың мамыр айында Грета Тунберг шведтік ''Svenska Dagbladet'' газеті ұйымдастырған климат тақырыбындағы мақала байқауында жеңімпаздардың бірі атанды. Газет оның мақаласын жариялағаннан кейін, онымен экологиялық бағыттағы ''Fossilfritt Dalsland'' ұйымының белсендісі Бу Торен байланысқа шықты. Тунберг олардың бірнеше кездесуіне қатысты. Сол кездесулердің бірінде Торен мектеп оқушылары климаттың өзгеруіне қарсы ереуіл ұйымдастыра алатыны туралы ой айтты.<ref>{{Cite web |url=https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |title=Greta Thunberg: School strike for climate and to save the world! |date=2019-05-05 |publisher=Good Things Guy |lang=en |first=Brent |last=Lindeque |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001013/https://www.goodthingsguy.com/opinion/greta-thunberg/ |archivedate=2020-06-11 |deadlink=no }}</ref> Кейінірек Тунбергтің айтуынша, бұл идея [[Флорида]] штатындағы мектептегі атыстардан кейін қорыққан америкалық оқушылардың ереуілдерінен шабыт алған.<ref>{{Cite web|url=https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|title=#2 Who Is Greta Thunberg And Why You And Dianne Feinstein Should Care|date=2019-02-23|publisher=The Resurgent|lang=en|first=Stacey|last=Lennox|access-date=2019-08-02|archive-date=2019-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727043549/https://theresurgent.com/2019/02/22/2-who-is-greta-thunberg-and-why-you-and-diane-feinstein-should-care/|deadlink=no}}</ref> Басқа жастарды да бұл бастамаға қосылуға шақырып көрді, алайда «ешкім қызығушылық танытпаған», сондықтан жалғыз өзі ереуіл жасауға шешім қабылдаған.<ref name="Democracy Now">{{cite web |url=https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |title=School Strike for Climate: Meet 15-Year-Old Activist Greta Thunberg, Who Inspired a Global Movement |publisher=Democracy Now |date=2018-12-11 |lang=en |accessdate=2019-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717102212/https://www.democracynow.org/2018/12/11/meet_the_15_year_old_swedish |archivedate=2019-07-17 |deadlink=no }}</ref> 2018 жылдың 20 тамызында Тунберг тоғызыншы сыныпқа өткен кезі болатын. Швецияда 9 қыркүйекте өтетін парламент сайлауына дейін мектепке бармауға шешім қабылдады. Бұл оның орман өрттері мен соңғы 262 жылдағы ең ыстық жаздан кейінгі наразылығы еді.<ref name=":0"/> Үш апта бойы сабақ кезінде Швеция парламенті ғимаратының алдында отырып, қолында «Skolstrejk för klimatet» («Климат үшін мектептік ереуіл») деген жазуы бар плакат ұстады. Гретаның талабы – Швеция үкіметінің климат мәселесіне нақты жауап беруі болатын.<ref>{{cite web |url=https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |title=The Fifteen-Year-Old Climate Activist Who Is Demanding a New Kind of Politics |date=2018-10-02 |publisher=[[The New Yorker]] |last=Gessen |first=Masha |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190105223945/https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics |archivedate=2019-01-05}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |title=Time Person Of The Year Is Greta Thunberg |date=2019-12-12 |publisher=Tech Warrant |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191215212835/https://www.techwarrant.com/time-person-of-the-year-is-greta-thunberg/ |archivedate=2019-12-15 }}</ref> Кейін мұғалімдерінің оның пікірін қолдағанын, бірақ кәсіби тұрғыдан мұндай әрекетті құптамағанын айтқан.<ref name=":0"/> === Еуропадағы әлеуметтік медианың белсенділігі мен спектакльдері === Грета Тунберг ереуілінің алғашқы күніндегі суретін [[Instagram]] мен [[Twitter]] желілеріне жариялады.<ref name="wired.co.uk">{{cite web |url=https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |first=Amelia |last=Tait |title=Greta Thunberg: How one teenager became the voice of the planet |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190823154313/https://www.wired.co.uk/article/greta-thunberg-climate-crisis |archivedate=2019-08-23 |publisher=Wired|date=2019-06-06 }}</ref> Бұл жазбалар интернетте жылдам таралып кетті. Кейіннен оған басқа да белсенділер қосыла бастады.<ref name="wired.co.uk"/> Ереуілдің алғашқы аптасында Швецияның алты ірі газеті Грета туралы жазды, швед және дат теледидарларына сұхбат берді, сондай-ақ екі швед саясаткерімен кездесті.<ref name=1aaa>{{cite web |url=https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |first=Анна |last=Виноградова |title=Обвинения жертвы: кто на самом деле украл детство Греты Тунберг |publisher=[[Газета.Ru]] |date=2019-09-25 |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190926192343/https://www.gazeta.ru/lifestyle/style/2019/09/a_12686587.shtml |archivedate=2019-09-26 |deadlink=no }}</ref> Гретаның [[Әлеуметтік желілер|әлеуметтік желідегі]] парақшалары журналистердің назарын аударды, және бір аптадан сәл астам уақыт ішінде оның ереуілі халықаралық деңгейде танымал бола бастады.<ref name="wired.co.uk" /> Грета Тунберг туралы ақпараттың таралуына айтарлықтай ықпал еткен алғашқы адамдардың бірі — швед PR-маманы Ингмар Рентцхог болды. Жақында ғана экобелсенділерге арналған ''We Don’t Have Time'' атты онлайн-платформасын құрған еді. Осы платформаның атын пайдалана отырып, 1 миллион доллардан астам қаражат жинаған. Алайда, Тунберг бұл ақшадан ештеңе алмаған, ал оның отбасы кейін Рентцхогтың Гретаның атын олармен келіспестен қолданғанын мәлімдеді. ''Svenska Dagbladet'' газетіне берген сұхбатында Сванте Тунберг (Гретаның әкесі) Рентцхогтың өз әрекеттері туралы алдын ала ескертпегеніне өкініш білдіріп, отбасын коммерциялық мақсатта пайдаланғанына ренішін жеткізді.<ref name=1aaa/><ref>{{cite web |url=https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |title=Start-up used teen climate activist to raise millions: Swedish paper |publisher=The Local |date=2019-02-09 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190727001257/https://www.thelocal.se/20190209/start-up-used-child-climate-activist-to-raise-millions |archivedate=2019-07-27 }}</ref><ref>{{cite web |last=Thunberg |first=Greta |title=Recently I've seen many rumors… |url=https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |website=facebook.com |lang=en |date=2019-02-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190212223859/https://www.facebook.com/732846497083173/posts/767646880269801/ |archivedate=2019-02-12 }}</ref> [[Сурет:"FridaysForFuture" protest Berlin 14-12-2018 03.jpg|нобай|Берлиндегі наразылық, 2018 жыл желтоқсан]] Кейіннен бұл экологиялық ереуілдер жеке наразылықтан бүкіл Еуропа бойынша жаппай демонстрацияларға ұласты. Бұған Гретаның өзі де себепкер болды — ол бұқара алдында батыл және әсерлі сөз сөйлеулерімен танылды. 2018 жылдың желтоқсан айындағы сайлаудан кейін Тунберг жұма сайын ереуілге шығуын жалғастырды. Ол әлемнің түкпір-түкпіріндегі оқушыларды студенттік ереуілдерге қатысуға шабыттандырды. Нәтижесінде 270-тен астам қалада 20 мыңнан астам студент ереуіл өткізді.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|title='Our leaders are like children', school strike founder tells climate summit|last=Carrington|first=Damian|date=2018-12-04|publisher=The Guardian|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190102050002/https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit|archivedate=2019-01-02}}</ref> 2018 жылы [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясының пленарлық отырысында сөйлеген Грета Тунбергтің сөзі кең таралды.<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|title=Greta Thunberg: Are We Running Out Of Time To Save Our Planet?|website=NPR.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131213332/https://www.npr.org/2019/06/07/730383662/greta-thunberg-are-we-running-out-of-time-to-save-our-planet|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> Өз сөзінде қатысушы әлем көшбасшыларын «шынайы шындықты айтуға жеткілікті ересек емес» деп сынға алды.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|title=Teen tells climate negotiators they aren't mature enough|publisher=CNN|lang=en|date=2018-12-17|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191202092154/https://www.cnn.com/2018/12/16/world/greta-thunberg-cop24/index.html|archivedate=2019-12-02|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың алғашқы жартысында Грета Еуропа бойынша әртүрлі студенттік наразылықтарға қатысып, түрлі форумдарға шақырылды.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|title=Trump to attend Davos as impeachment and Iran concerns loom|last=Baschuk|first=Bryce|date=2020-01-14|website=aljazeera.com|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211423/https://www.aljazeera.com/ajimpact/trump-attend-davos-impeachment-iran-concerns-loom-200114141412998.html|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың қаңтарында [[Бүкіләлемдік экономикалық форум]]да сөз сөйледі. 21 ақпанда Тунберг Еуропалық әлеуметтік-экономикалық комитеттің конференциясында баяндама жасады.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|title=Swedish student leader wins EU pledge to spend billions on climate|first=Clare|last=Roth|date=2019-02-21|publisher=[[Reuters]]|access-date=2019-06-26|archive-date=2019-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20190626210057/https://www.reuters.com/article/us-climatechange-teen-activist/swedish-student-leader-wins-eu-pledge-to-spend-billions-on-climate-idUSKCN1QA1RF|deadlink=no}}</ref> Наурыз айында Берлинге барып, мыңдаған адамның алдында Бранденбург қақпасының алдында сөз сөйледі.<ref>{{Cite web|url=https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|title=Greta Thunberg joins German students for climate protest in Berlin|date=2019-03-29|publisher=Clean Energy Wire|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183309/https://www.cleanenergywire.org/news/greta-thunberg-joins-german-students-climate-protest-berlin|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 30 наурызда Грета Германияның «Алтын камера» арнайы сыйлығына ие болды. Марапаттау салтанатында сөйлеген алғысөзінде ол танымал адамдарды климат дағдарысына қарсы күресте өз ықпалдарын пайдалануға шақырды.<ref>{{Cite web|url=https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|title=Greta Thunberg Calls Out Celebrities To Face Climate Crisis In Powerful Speech|publisher=www.plantbasednews.org|lang=en|first=Liam|last=Gilliver|date=2019-04-04|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183318/https://www.plantbasednews.org/post/greta-thunberg-celebrities-face-climate-crisis|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> Бұдан бөлек, Грета әр жұма сайын Швеция парламенті алдында тұрақты түрде наразылық акцияларын өткізуді жалғастырды.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|title=Greta Thunberg, schoolgirl climate change warrior: 'Some people can let things go. I can't'|last=Watts|first=Jonathan|date=2019-03-11|publisher=[[The Guardian]]|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190311074634/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/11/greta-thunberg-schoolgirl-climate-change-warrior-some-people-can-let-things-go-i-cant|archivedate=2019-03-11}}</ref> Мектепке жиі қатыспағанына қарамастан, орта мектепті жақсы бағалармен аяқтады.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|title=Bloomberg - Greta Thunberg’s Other Lesson Is About School|last=Bershidsky|first=Leonid|date=2019-06-18|publisher=Bloomberg|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200212003749/https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-06-18/greta-thunberg-s-other-lesson-is-about-compulsory-school|archivedate=2020-02-12|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың сәуірінде Страсбургте Еуропарламент өкілдерімен кездесуде қатысушыларды «Брекcитке байланысты үш шұғыл саммит өткізіп, климат пен қоршаған ортаның жойылуына бірде-бір шұғыл саммит өткізбегені үшін» қатты сынға алды. Оның сөзі аяқталғаннан кейін зал ұзақ уақыт қол шапалақтады.<ref>{{cite web|first=Jennifer|last=Rankin|date=2019-04-16|publisher=The Guardian|title=Forget Brexit and focus on climate change, Greta Thunberg tells EU|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|lang=en|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190423210701/https://www.theguardian.com/environment/2019/apr/16/greta-thunberg-urges-eu-leaders-wake-up-climate-change-school-strike-movement|archivedate=2019-04-23|deadlink=no}}</ref> Сол айда Грета Ватиканда жалпы қабылдауда Рим папасы Францискпен кездесті. Грета экологияны қолдағаны үшін оған алғыс айтты. Франциск оған: «Құдай сені сақтасын. Істеп жатқан ісіңді жалғастыра бер. Алға бас!» – деп жауап берді.<ref>{{cite web |url=https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |title=Франциск: «Грета, не сдавайся» |publisher=Euronews |date=2019-04-18 |first=Марика |last=Димитриади |accessdate=2019-10-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191009195623/https://ru.euronews.com/2019/04/17/pope-with-greta |archivedate=2019-10-09 |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite web|url=https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|title=Pope Thanks and Encourages Greta Thunberg in Her Commitment to Defend the Environment|last=die Alcolea|first=Rosa|date=2019-04-17|website=zenit.org|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200131211844/https://zenit.org/articles/pope-thanks-and-encourages-greta-thunberg-in-her-commitment-to-defend-the-environment/|archivedate=2020-01-31|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың мамырында Тунберг [[Арнольд Шварценеггер]] ұйымдастырған, 2015 жылғы Париж келісімін жүзеге асыруды жеделдетуге арналған конференцияда Аустрия президенті [[Александр Ван дер Беллен]]мен, БҰҰ Бас хатшысы [[Антониу Гутерреш]]пен және Шварценеггердің өзімен кездесті.<ref>{{Cite web|url=https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|title=Greta Thunberg and Arnie team up to terminate climate change|date=2019-05-29|publisher=Energy Live News|lang=en|first=Jonny|last=Bairstow|accessdate=2019-06-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190705183308/https://www.energylivenews.com/2019/05/29/greta-thunberg-and-arnie-team-up-to-terminate-climate-change/|archivedate=2019-07-05|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың шілдесінде Гретаның Америкаға сапар шегіп, түрлі іс-шараларға қатысатыны белгілі болды.<ref>{{cite web|url=https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|title=Climate Activist Greta Thunberg to Set Sail for the Americas|last=Haynes|first=Suyin|date=2019-07-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191004192450/https://time.com/5637506/greta-thunberg-atlantic-americas-trip/|archivedate=2019-10-04|lang=en|publisher=Time}}</ref> === Америкаға саяхат === 2019 жылдың тамыз айында Грета Тунберг Англияның Плимут қаласынан АҚШ-тың [[Нью-Йорк]] қаласына [[Атлант мұхиты]] арқылы желкенді яхтамен жолға шықты. Яхта күн панельдерімен және генераторлармен жабдықталған болатын. Алайда кейінірек экипаж мүшелерінің қайтар жолда ұшақпен ұшатыны белгілі болып, бұл қоғамның наразылығын тудырды.<ref>{{cite web|url=https://www.france24.com/en/20190826-greta-thunberg-s-yacht-due-in-new-york-on-tuesday|title=Greta Thunberg's yacht due in New York on Tuesday|date=2019-08-26|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190926125608/https://www.france24.com/en/20190826-greta-thunberg-s-yacht-due-in-new-york-on-tuesday|archivedate=2019-09-26|publisher=France 24}}</ref> Қыркүйек айында Грета АҚШ Конгресінің Өкілдер палатасындағы климат дағдарысы жөніндегі арнайы комитетте сөз сөйледі. Алдын ала дайындалған сөзінің орнына жаһандық жылынуға қатысты сарапшылардың арнайы есебін ұсынды.<ref>{{Cite web|url=https://bnn-news.ru/tunberg-prizyvaet-kongress-ssha-poslushajte-uchenyh-218453|title=Тунберг призывает Конгресс США: «Послушайте ученых»|date=2019-09-19|website=bnn-news.ru|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200712161545/https://bnn-news.ru/tunberg-prizyvaet-kongress-ssha-poslushajte-uchenyh-218453|archivedate=2020-07-12|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://foreignaffairs.house.gov/hearings?ID=206DAC73-8EAB-41CA-96F7-2C2FD5B47E46|title=Voices Leading the Next Generation on the Global Climate Crisis|last=Thunberg|first=Greta|date=2019-09-18|publisher=United States House of Representatives|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190920070200/https://foreignaffairs.house.gov/hearings%3FID%3D206DAC73-8EAB-41CA-96F7-2C2FD5B47E46|archivedate=2019-09-20|lang=en}}</ref> 23 қыркүйекте Тунберг Нью-Йоркте өткен БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған саммитіне қатысты.<ref>{{cite web |last=Watts |first=Jonathan |title=Greta Thunberg sets sail for New York on zero-carbon yacht |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/aug/14/greta-thunberg-sets-sail-plymouth-climate-us-trump |date=2019-08-14 |publisher=[[The Guardian]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190901010705/https://www.theguardian.com/environment/2019/aug/14/greta-thunberg-sets-sail-plymouth-climate-us-trump |archivedate=2019-09-01}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cnn.com/2019/08/28/us/greta-thunberg-new-york-landfall-scli-intl/index.html |website=[[CNN]]|date=2019-08-29 |title=Greta Thunberg reaches New York after 15-day yacht journey |last=Picheta |first=Rob |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190828101932/https://www.cnn.com/2019/08/28/us/greta-thunberg-new-york-landfall-scli-intl/index.html |archivedate=2019-08-28 }}</ref> Сол күні [[ЮНИСЕФ]] ұйымдастырған баспасөз конференциясында Грета басқа балалармен бірге климат дағдарысын шеше алмай жатқан елдерге қарсы ресми шағым түсіретінін мәлімдеді. Олар бұл жағдай балалар құқығын бұзады деп есептейтінін айтты.<ref>{{cite press release |url=https://www.unicef.org/press-releases/16-children-including-greta-thunberg-file-landmark-complaint-united-nations |title=16 children, including Greta Thunberg, file landmark complaint to the United Nations Committee on the Rights of the Child |website=[[ЮНИСЕФ]] |date=2019-09-23 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925123907/https://www.unicef.org/press-releases/16-children-including-greta-thunberg-file-landmark-complaint-united-nations |archivedate=2019-09-25 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://news.un.org/en/story/2019/09/1047292 |title=Countries violate rights over climate change, argue youth activists in landmark UN complaint |date=2019-09-24 |website=UN News |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925105953/https://news.un.org/en/story/2019/09/1047292 |archivedate=2019-09-25}}</ref> {{Кесек|Мәтіні=«Бұл – дұрыс емес. Мен мұнда болмауым керек. Мен мұхиттың ар жағындағы мектебімде отыруым керек еді. Бірақ соған қарамастан, сіздер үміт үшін біз, жастарға, келесіздер. Қалай ғана дәттеріңіз барады! Сіздер менің арманымды, балалық шағымды бос сөздеріңізбен ұрладыңыздар. Ал мен — жолы болған аз адамның бірімін. Адамдар зардап шегіп жатыр. Адамдар өліп жатыр. Тұтас экожүйелер қирап жатыр. Біз жаппай жойылудың бастауында тұрмыз, ал сіздердің айтатындарыңыз – тек ақша мен мәңгілік экономикалық өсім туралы ертегілер. Қалай ғана дәттеріңіз барады!»|Эмблема=Тунбергтің БҰҰ-ның климаттық іс-қимыл саммитінде сөйлеген сөзі, 2019 жыл қыркүйек<ref>{{cite web|url=https://www.npr.org/2019/09/23/763452863/transcript-greta-thunbergs-speech-at-the-u-n-climate-action-summit|title=Transcript: Greta Thunberg's Speech at the U.N. Climate Action Summit|date=2019-09-23|website=NPR.org|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191003235826/https://www.npr.org/2019/09/23/763452863/transcript-greta-thunbergs-speech-at-the-u-n-climate-action-summit|archivedate=2019-10-03}}</ref>}} [[Сурет:Marche pour le climat 27-09-2019 (Montréal) 14.jpg|нобай|Грета Тунберг Монреальдағы наразылық шарасында сөйледі, 2019 жыл қыркүйек]] Канадада Грета Тунберг [[Монреаль]], [[Эдмонтон]] және [[Ванкувер]] қалаларында өткен наразылық акцияларына қатысты.<ref>{{cite web|url=https://dailyhive.com/montreal/greta-thunberg-key-city-montreal-2|title=Greta Thunberg "incredibly honoured" to receive key to city of Montreal|date=2019-09-28|website=dailyhive.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190929161542/https://dailyhive.com/montreal/greta-thunberg-key-city-montreal-2|archivedate=2019-09-29|lang=en}}</ref><ref>{{cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/936458/2019-10-26/svyshe-10-tys-chelovek-posetili-aktciiu-grety-tunberg-v-vankuvere|title=Свыше 10 тыс. человек посетили акцию Греты Тунберг в Ванкувере|date=2019-10-26|website=[[Известия]]|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200716232351/https://iz.ru/936458/2019-10-26/svyshe-10-tys-chelovek-posetili-aktciiu-grety-tunberg-v-vankuvere|archivedate=2020-07-16|deadlink=no}}</ref> 2019 жылдың қыркүйегінде климаттық дағдарысқа қарсы өткен ереуілдерге бүкіл әлем бойынша төрт миллионнан астам адам қатысты.<ref>{{cite web|url=https://www.vox.com/energy-and-environment/2019/9/20/20876143/climate-strike-2019-september-20-crowd-estimate|title=How big was the global climate strike? 4 million people, activists estimate.|date=2019-09-22|publisher=Vox|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190921012020/https://www.vox.com/energy-and-environment/2019/9/20/20876143/climate-strike-2019-september-20-crowd-estimate|archivedate=2019-09-21|lang=en}}</ref> Монреальдағы наразылық шарасына жүздеген мың адам жиналды — бұл қала тарихындағы ең ауқымды шерулердің бірі болды.<ref>{{cite web|url=https://globalnews.ca/news/5957337/montreal-climate-change-march-sept-27/|title='We will not be bystanders': Greta Thunberg tells hundreds of thousands at Montreal climate march|last=Laframboise|first=Kalina|date=2019-09-27|publisher=Global News|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190930223654/https://globalnews.ca/news/5957337/montreal-climate-change-march-sept-27/|archivedate=2019-09-30|lang=en}}</ref> Бұл шараға Канада премьер-министрі Джастин Трюдо да қатысып, Гретамен жеке сөйлесті. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-та да Грета бірнеше наразылық шарасына қатысты.<ref>{{cite web|url=https://www.press-citizen.com/story/news/2019/10/04/greta-thunberg-speech-transcript-iowa-climate-strike/3868695002/|title=Greta Thunberg took a Tesla to Iowa. Here's what she had to say.|date=2019-11-26|lang=en|publisher=Iowa City Press-Citizen|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200611001007/https://www.press-citizen.com/story/news/2019/10/04/greta-thunberg-speech-transcript-iowa-climate-strike/3868695002/|archivedate=2020-06-11|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.newsweek.com/greta-thunberg-friday-climate-strike-world-leaders-1464823|title=Greta Thunberg says Friday climate strike will go on for "as long as it takes" to stir world leaders into action|last=Georgiou|first=Aristos|date=2019-10-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191106150813/https://www.newsweek.com/greta-thunberg-friday-climate-strike-world-leaders-1464823|archivedate=2019-11-06|lang=en|publisher=Newsweek}}</ref> Сол жылы желтоқсанға дейін Америка құрлығында қалып, БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясына қатысуды жоспарлаған еді. Алғашында конференция Чилидің [[Сантьяго]] қаласында өтуі тиіс болған, алайда елдегі наразылықтар салдарынан ол Испанияның астанасы Мадридке ауыстырылды.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-50233678 |publisher=BBC News |title=Chile cancels global climate summit amid unrest |date=2019-10-30 |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191031095156/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-50233678 |archivedate=2019-10-31}}</ref> Қараша айының ортасында Грета Еуропаға қайту үшін қайықпен сапарға шықты.<ref>{{cite web |url=https://www.nytimes.com/2019/11/12/climate/greta-thunberg-return-europe.html |title=Greta Thunberg Sets Sail, Again, After Climate Talks Relocate |last=Sengupta |first=Somini |date=2019-11-12 |publisher=[[The New York Times]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114072255/https://www.nytimes.com/2019/11/12/climate/greta-thunberg-return-europe.html |archivedate=2019-11-14}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2019-11-13/australian-sailors-taking-greta-thunberg-back-to-un-cop25-summit/11699990 |title=Australian sailing couple and their son come to Greta Thunberg's rescue |date=2019-11-13 |publisher=[[ABC News]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114014102/https://www.abc.net.au/news/2019-11-13/australian-sailors-taking-greta-thunberg-back-to-un-cop25-summit/11699990 |archivedate=2019-11-14}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/nov/12/greta-thunberg-climate-crisis-message-vote |title=Greta Thunberg leaves US with simple climate crisis message: vote |last=Holden |first=Emily |date=2019-11-12 |publisher=[[The Guardian]] |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191114103555/https://www.theguardian.com/environment/2019/nov/12/greta-thunberg-climate-crisis-message-vote |archivedate=2019-11-14}}</ref> === Еуропадағы одан әрі белсенділігі === Желтоқсан айының басында Грета Тунберг Еуропа құрлығына оралып, Мадрид қаласына жол тартты. Мұнда БҰҰ-ның климаттың өзгеруіне арналған конференциясына қатысты. Конференция барысында Грета нақты әрекеттерге көшуге шақырды.<ref>{{cite web |url=https://www.theportugalnews.com/news/greta-thunberg-to-sail-into-lisbon-on-tuesday/52199 |title=Greta Thunberg to sail into Lisbon on Tuesday |date=2019-12-02 |lang=en |publisher=The Portugal News |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191202121726/https://www.theportugalnews.com/news/greta-thunberg-to-sail-into-lisbon-on-tuesday/52199 |archivedate=2019-12-02 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.thenational.ae/world/europe/greta-thunberg-to-arrive-in-madrid-in-time-for-climate-summit-1.946126 |title=Greta Thunberg to arrive in Madrid in time for climate summit |first=Claire |last=Corkery |date=2019-12-03 |lang=en |website=thenational.ae |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191203160943/https://www.thenational.ae/world/europe/greta-thunberg-to-arrive-in-madrid-in-time-for-climate-summit-1.946126 |archivedate=2019-12-03 }}</ref> Оның айтуынша, өткен жылы бүкіл әлемді қамтыған ереуілдер толқыны ешқандай нәтижеге қол жеткізе алмады, өйткені [[парниктік газдар]]дың шығарылуы әлі де өсіп жатыр.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/dec/06/greta-thunberg-says-school-strikes-have-achieved-nothing|title=Greta Thunberg says school strikes have achieved nothing|last=Harvey|first=Fiona|date=2019-12-06|publisher=The Guardian|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191207053533/https://www.theguardian.com/environment/2019/dec/06/greta-thunberg-says-school-strikes-have-achieved-nothing|archivedate=2019-12-07}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/greta-thunberg-climate-conference-madrid-chile-samoa-brianna-fruean-a9236676.html |title='We have achieved nothing': Greta Thunberg urges 'concrete action' during Madrid climate conference |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191207222720/https://www.independent.co.uk/news/world/europe/greta-thunberg-climate-conference-madrid-chile-samoa-brianna-fruean-a9236676.html |archivedate=2019-12-07 |publisher=The Independent |date=2019-12-07 |first=Isabella |last=Kaminski}}</ref> 2019 жылдың желтоқсан айының соңында Грета Тунберг BBC Radio арнасының бағдарламасына шақырылып, әлемдегі қазіргі жағдай туралы пікір білдірді.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/business/2020/jan/13/adani-coalmine-siemens-ceo-has-empathy-for-environment-but-will-honour-contract|title=Adani coalmine: Siemens CEO has 'empathy' for environment but refuses to quit contract|last=Readfearn|first=Graham|date=2020-01-13|publisher=The Guardian|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200113111747/https://www.theguardian.com/business/2020/jan/13/adani-coalmine-siemens-ceo-has-empathy-for-environment-but-will-honour-contract|archivedate=2020-01-13|deadlink=no}}</ref> 2020 жылдың 11 қаңтарында Германияның [[Siemens]] компаниясын Аустралиядағы қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтіріп жатқан Кармайкл көмір шахтасына жабдық жеткізуді тоқтатуға шақырды. Алайда Siemens бұл жеткізілімдерді жалғастыратынын мәлімдеді. 21 қаңтарда Тунберг Швейцарияның [[Давос]] қаласында өткен Дүниежүзілік экономикалық форумда тағы да сөз сөйледі.<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2020/01/21/climate/greta-thunberg-davos.html|title=Greta Thunberg's Message at Davos Forum: 'Our House Is Still on Fire'|last=Sengupta|first=Somini|date=2020-01-21|publisher=The New York Times|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200121144023/https://www.nytimes.com/2020/01/21/climate/greta-thunberg-davos.html|archivedate=2020-01-21|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/business/2020/jan/21/greta-thunberg-calls-on-world-leaders-to-heed-global-heating-science-davos|title=Greta Thunberg tells leaders at Davos to heed global heating science|last=Elliott|first=Larry|date=2020-01-21|publisher=The Guardian|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200121120241/https://www.theguardian.com/business/2020/jan/21/greta-thunberg-calls-on-world-leaders-to-heed-global-heating-science-davos|archivedate=2020-01-21|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://time.com/5768561/greta-thunberg-davos-panel-time/|title=Thunberg at TIME Panel: 'Pretty Much Nothing Has Been Done' on Climate|publisher=Time|lang=en|accessdate=2020-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200121174416/https://time.com/5768561/greta-thunberg-davos-panel-time/|archivedate=2020-01-21|deadlink=no}}</ref> 4 наурызда Еуропарламенттің қоршаған орта мәселелері жөніндегі комитетінің кезектен тыс отырысына қатысты.<ref>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20200304IPR73905/greta-thunberg-to-meps-we-will-not-allow-you-to-surrender-our-future |title=Greta Thunberg to MEPs: “we will not allow you to surrender our future” |publisher=European Parliament |date=2020-03-04 |lang=en |accessdate=2020-07-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200305202235/https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20200304IPR73905/greta-thunberg-to-meps-we-will-not-allow-you-to-surrender-our-future |archivedate=2020-03-05 |deadlink=no }}</ref> 2020 жылы [[COVID-19 пандемиясы]]ның салдарынан дәстүрлі наразылық акцияларын өткізу қиындады. Осыған байланысты, наурыз айынан бастап ереуілдер интернетте өткізілетін болды.<ref>{{Cite web|last=Lawal|first=Shola|date=2020-03-19|title=Coronavirus Halts Street Protests, but Climate Activists Have a Plan|lang=en|publisher=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2020/03/19/climate/coronavirus-online-climate-protests.html|accessdate=2021-04-09|archivedate=2020-08-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200820134606/https://www.nytimes.com/2020/03/19/climate/coronavirus-online-climate-protests.html|deadlink=no}}</ref> 20 тамызда, өзінің алғашқы мектептік ереуілінің екі жылдығына орай, Тунберг Германия канцлері [[Ангела Меркель]]мен басқа белсенділермен бірге кездесті.<ref>{{Cite web|last=Tidey|first=Alice|date=2020-08-20|title=Watch: Greta Thunberg calls for climate leaders after Merkel meeting|url=https://www.euronews.com/2020/08/20/greta-thunberg-and-angela-merkel-meet-to-discuss-climate-crisis|accessdate=2021-04-09|lang=en|website=euronews|archivedate=2020-08-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200821212835/https://www.euronews.com/2020/08/20/greta-thunberg-and-angela-merkel-meet-to-discuss-climate-crisis}}</ref> 2020 жылдың желтоқсан айының басында [[Жаңа Зеландия]] үкіметі климаттың өзгеруіне байланысты төтенше жағдай жариялады.<ref>{{cite web |url=https://www.interfax.ru/world/739537 |title=Новая Зеландия объявила чрезвычайную ситуацию из-за изменения климата |date=2020-12-02 |publisher=[[Интерфакс]] |accessdate=2021-04-09 |archivedate=2021-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210416202015/https://www.interfax.ru/world/739537 |deadlink=no }}</ref> Алайда Грета бұл шешімді сынға алды — оның пікірінше, бұл тек символикалық қадам болып табылады және нақты әрі батыл әрекеттермен бекітілмеген.<ref>{{cite web|date=2020-12-14|title='Nothing unique': Greta Thunberg hits out at NZ over climate emergency|publisher=Newstalk ZB|url=https://www.newstalkzb.co.nz/news/national/greta-thunberg-calls-out-new-zealand-over-lack-of-climate-change-action/|lang=en|accessdate=2020-12-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201214213338/https://www.newstalkzb.co.nz/news/national/greta-thunberg-calls-out-new-zealand-over-lack-of-climate-change-action/|archivedate=2020-12-14}}</ref> Жауап ретінде Жаңа Зеландия премьер-министрі Джасинда Ардерн елдің климаттық өзгерістердің салдарын жеңілдетуге шын ниетті екенін айтты.<ref>{{cite web |url=https://www.smh.com.au/world/oceania/ardern-and-thunberg-in-spat-over-climate-emergency-declaration-20201214-p56nea.html |title=Ardern and Thunberg in spat over climate emergency declaration |website=smh.com.au |lang=en |author=Eloise Gibson |date=2020-12-14 |accessdate=2021-04-09 |archivedate=2020-12-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201214213552/https://www.smh.com.au/world/oceania/ardern-and-thunberg-in-spat-over-climate-emergency-declaration-20201214-p56nea.html |deadlink=no }}</ref> 2022 жылдың 25 ақпанында Грета Тунберг [[Ресейдің Украинаға басып кіруі|Ресейдің Украинаға басып кіруіне]] қарсы шықты.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.forbes.ru/forbes-woman/457133-greta-tunberg-provela-piket-u-rossijskogo-posol-stva-v-svecii|title=Грета Тунберг провела пикет у российского посольства в Швеции|website=Forbes.ru|accessdate=2022-05-13|archivedate=2022-05-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220512092747/https://www.forbes.ru/forbes-woman/457133-greta-tunberg-provela-piket-u-rossijskogo-posol-stva-v-svecii|deadlink=no}}</ref> Бұл әрекетті ашық түрде айыптап, әлеуметтік желілер арқылы өз ұстанымын білдірді. 2023 жылдың маусым айында Грета соғыс салдарынан туындаған экологиялық мәселелерді зерттейтін Халықаралық жұмыс тобының құрамында Украинаға барып, Киевте ел президенті [[Владимир Александрович Зеленский|Владимир Зеленский]]мен кездесті. Кездесудің басты тақырыбы — [[Каховка су электр станциясының жойылуы]]нан кейінгі экологиялық зардаптар болды.<ref>[https://www.golosameriki.com/a/greta-thunberg-met-with-zelensky/7161415.html Экоактивистка Грета Тунберг в Киеве встретилась с Владимиром Зеленским] {{Wayback|url=https://www.golosameriki.com/a/greta-thunberg-met-with-zelensky/7161415.html |date=20230630200523 }}, «Голос Америки, 30.06.2023</ref> 2023 жылдың қазан айында Грета Тунберг 7 қазанда Хамастың басып кіруіне жауап ретінде [[Израиль−Хамас соғысы|Израильдің Газа секторындағы әскери әрекетіне]] қарсы шығып, палестиналықтарды қолдады.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://rtvi.com/news/greta-tunberg-vyskazalas-v-podderzhku-palestiny-i-sektora-gaza/|title=Грета Тунберг высказалась в поддержку Палестины и сектора Газа|website=rtvi.com|accessdate=2023-10-23|archivedate=2023-10-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231020141307/https://rtvi.com/news/greta-tunberg-vyskazalas-v-podderzhku-palestiny-i-sektora-gaza/|url-status=live}}</ref> 2025 жылдың маусым айының басында Грета Тунберг пен басқа 11 белсендімен бірге Madleen кемесі Газа секторына гуманитарлық көмек жеткізуге тырысатын «Бостандық флотилиясы» қозғалысы жіберген [[Сицилия]]дан жолға шықты. Кемеде гуманитарлық көмек: балалар тағамы, ұн, күріш, жөргектер, әйелдер гигиенасы, суды тұщытуға арналған жинақтар, медициналық мақсаттағы бұйымдар, балдақтар мен протездеу құралдары болған. Сонымен бірге, Израиль билігі Газа секторының әскери-теңіз блокадасын бұзу әрекетін [[Хамас|ХАМАС]] әрекетіне көмектесу деп санайды, сондықтан 2025 жылдың 9 маусымына қараған түні IDF кеменің жолын кесу операциясын жүргізді. Тунберг: „Бізді халықаралық суларда израильдік оккупация күштері немесе Израильді қолдайтын күштер ұстап алып, ұрлап кетті. Достарымды, отбасымды және жолдастарымды Швеция үкіметіне мені және басқаларды мүмкіндігінше тезірек босату үшін қысым жасауға шақырамын“ деді. Израиль Сыртқы істер министрлігі Мадлинді «селфи яхта», ал белсенділердің мақсатын «өзін-өзі жарнамалау» деп атады және Газаға жіберілетініне уәде етілген «гуманитарлық көмектің бір жүк көлігінің кемінде» екенін айтты.<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.rbc.ru/politics/09/06/2025/684628e19a7947961715ff41|title=Команда судна с Гретой Тунберг заявила о высадке израильских сил на борт |publisher=РБК|date=2025-06-09|accessdate=2025-06-09}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.rbc.ru/politics/09/06/2025/6846759f9a7947a45c7cf9c9|title=Израиль расценил попытку судна с Тунберг попасть в Газу как помощь ХАМАС |publisher=РБК|date=2025-06-09|accessdate=2025-06-09}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} {{Жыл адамы (Тайм журналы бойынша) 2001—2025}} [[Санат:Стокгольмде туғандар]] [[Санат:Тайм журналы нұсқасы бойынша Жыл адамдары]] [[Санат:Аспергер синдромымен ауыратындар]] [[Санат:Грета Тунберг]] ojkylluhjuitsoou8gh4dczdioyclxp 3 761503 3484060 2025-06-27T17:28:13Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484060 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Прикольчики}} -- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 22:28, 2025 ж. маусымның 27 (+05) 4b5ew0jrq980vr2devujo7b4nh4p5yx 3 761504 3484067 2025-06-27T18:26:49Z XXBlackburnXx 81796 XXBlackburnXx [[Қатысушы талқылауы:BusterTheBusta]] бетін [[Қатысушы талқылауы:LaSanja]] бетіне жылжытты: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/BusterTheBusta|BusterTheBusta]]" to "[[Special:CentralAuth/LaSanja|LaSanja]]" 3484067 wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Қатысушы талқылауы:LaSanja]] 8xcpyx8f79snk79v62m9qsqz1al1qq4 3 761505 3484068 2025-06-27T18:46:50Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484068 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Сабина Б}} -- [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 23:46, 2025 ж. маусымның 27 (+05) bcsu1oiikfwlf2awjt7n4sy823eoidk 0 761506 3484072 2025-06-27T18:56:40Z Ерден Карсыбеков 3744 Жаңа бетте: [[Сурет:BillyMills Crossing Finish Line 1964Olympics.jpg|нобай|250px|10 000 метрге жүгіру сайысының финалы]] [[1964 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|XVIII Олимпиада ойындарында]] [[Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика|жеңіл атлетика сайыстары]] 1964 жылдың 14–21 қазан күндері аралығында өтті. Ба... 3484072 wikitext text/x-wiki [[Сурет:BillyMills Crossing Finish Line 1964Olympics.jpg|нобай|250px|10 000 метрге жүгіру сайысының финалы]] [[1964 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|XVIII Олимпиада ойындарында]] [[Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика|жеңіл атлетика сайыстары]] 1964 жылдың 14–21 қазан күндері аралығында өтті. Бағдарламаға ерлер арасындағы 24 және әйелдер арасындағы 12 сайыс түрі енген. Оларға қатысуға 82 елдің 1016 спортшысы келген болатын. == Медальдар санағы == {| class="wikitable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" !Орын !! Ел!!bgcolor="gold"| Алтын!!bgcolor="silver"| Күміс!!bgcolor="cc9966"| Қола!! Барлығы |- align=center | 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 14 | style="background:#DCE5E5;" | 7 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 24 |- align=center | 2 | align=left| {{URS}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 11 | 18 |- align=center | 3 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 7 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 12 |- align=center | 4 | align=left| {{EUA}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 5 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 10 |- align=center | 5 | align=left| {{POL}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 8 |- align=center | 6 | align=left| {{NZL}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 4 |- align=center | 7 | align=left| {{ROU}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 3 |- align=center | 8 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 6 |- align=center | 9 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | rowspan=3| 10 | align=left| {{BEL}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{FIN}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{ETH}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | 13 | align=left| {{HUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 3 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 4 |- align=center | 14 | align=left| {{TCH}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | 15 | align=left| {{TTO}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 3 |- align=center | rowspan=2 | 16 | align=left| [[File:Flag of Canada (1957–1965).svg|22px|]] [[Канада]] | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | rowspan=2 | 18 | align=left| {{CUB}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{TUN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | rowspan=3 | 20 | align=left| {{JPN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| {{KEN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| {{SWE}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |} == Медалистер == ===Ерлер=== {| class="wikitable" |- align=center |width=100 bgcolor=efefef|'''Дисциплина''' |width=200 bgcolor=gold |'''Алтын''' |width=200 bgcolor=silver|'''Күміс''' |width=200 bgcolor=cc9966|'''Қола''' |- | 100 метр | {{ту|АҚШ}} [[Боб Хэйес]] | {{ту|Куба}} [[Энрике Фигерола]] | [[File:Flag of Canada (1957–1965).svg|22px|]] [[Харри Джером]] |- | 200 метр | {{ту|АҚШ}} [[Генри Карр]] | {{ту|АҚШ}} [[Пол Дрэйтон]] | {{ту|Тринидад және Тобаго}} [[Эдвин Робертс]] |- | 400 метр | {{ту|АҚШ}} [[Майк Ларраби]] | {{ту|Тринидад және Тобаго}} [[Уэнделл Моттли]] | {{ту|Польша}} [[Анджей Баденьский]] |- | 800 метр | {{ту|Жаңа Зеландия}} [[Питер Снелл]] | [[File:Flag of Canada (1957–1965).svg|22px|]] [[Билл Крозерс]] | {{ту|Кения}} [[Уилсон Кипругут]] |- | 1500 метр | {{ту|Жаңа Зеландия}} [[Питер Снелл]] | {{ту|Чехословакия}} [[Йозеф Одложил]] | {{ту|Жаңа Зеландия}} [[Джон Дэвис (жеңіл атлет)|Джон Дэвис]] |- | 5000 метр | {{ту|АҚШ}} [[Боб Шуль]] | {{ту|Германия}} [[Харальд Норпот]] | {{ту|АҚШ}} [[Билл Деллинджер]] |- | 10 000 метр | {{ту|АҚШ}} [[Билли Миллс]] | {{ту|Тунис}} [[Мохаммед Гаммуди]] | {{ту|Аустралия}} [[Рон Кларк]] |- | 110 метр кедергілермен | {{ту|АҚШ}} [[Хейс Джонс]] | {{ту|АҚШ}} [[Блейн Линдгрен]] | {{ту|КСРО}} [[Анатолий Аркадьевич Михайлов|Анатолий Михайлов]] |- | 400 метр кедергілермен | {{ту|АҚШ}} [[Рекс Коули]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Джон Купер (жүгіруші)|Джон Купер]] | {{ту|Италия}} [[Сальваторе Морале]] |- | 3000 метр стиплчез | {{ту|Бельгия}} [[Гастон Рулантс]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Морис Херриотт]] | {{ту|КСРО}} [[Иван Павлович Беляев|Иван Беляев]] |- | Эстафета, 4×100 м | {{ту|АҚШ}} <br>[[Пол Дрэйтон]]<br>[[Джерри Эшуорт]]<br> [[Ричард Стеббинс]]<br>[[Боб Хэйес]] | {{ту|Польша}} <br>[[Анджей Зелиньский]] <br>[[Веслав Маняк]]<br>[[Мариан Фоик]]<br>[[Мариан Дудзяк]] | {{ту|Франция}} <br>[[Поль Женеве]] <br>[[Бернар Ледебёр]]<br>[[Клод Пикмаль]]<br>[[Жослен Делькур]] |- | Эстафета, 4×400 м | {{ту|АҚШ}} <br>[[Оллан Касселл]]<br>[[Майк Ларраби]]<br> [[Улис Уильямс]]<br>[[Генри Карр]] | {{ту|Ұлыбритания}} <br>[[Тим Грэм (жеңіл атлет)|Тим Грэм]]<br>[[Эдриан Меткалф]]<br>[[Джон Купер (жүгіруші)|Джон Купер]]<br>[[Робби Брайтуэлл]] | {{ту|Тринидад және Тобаго}} <br>[[Эдвин Скиннер]] <br>[[Кент Бернард]]<br>[[Эдвин Робертс]]<br>[[Уэнделл Моттли]] |- | Марафон | {{ту|Эфиопия}} [[Абебе Бикила]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Бэзил Хитли]] | {{ту|Жапония}} [[Кокити Цубурая]] |- | 20 километр жүру | {{ту|Ұлыбритания}} [[Кен Мэттьюз]] | {{ту|Германия}} [[Дитер Линднер]] | {{ту|КСРО}} [[Владимир Степанович Голубничий|Владимир Голубничий]] |- | 50 километр жүру | {{ту|Италия}} [[Абдон Памич]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Пол Нихилл]] | {{ту|Швеция}} [[Ингвар Петтерссон]] |- | Биікке секіру | {{ту|КСРО}} [[Валерий Николаевич Брумель|Валерий Брумель]] | {{ту|АҚШ}} [[Джон Томас (жеңіл атлет)|Джон Томас]] | {{ту|АҚШ}} [[Джон Рэмбо (жеңіл атлет)|Джон Рэмбо]] |- | Таяқпен секіру | {{ту|АҚШ}} [[Фред Хансен]] | {{ту|Германия}} [[Вольфганг Райнхардт]] | {{ту|Германия}} [[Клаус Ленерц]] |- | Ұзындыққа секіру | {{ту|Ұлыбритания}} [[Линн Дэвис]] | {{ту|АҚШ}} [[Ральф Бостон]] | {{ту|КСРО}} [[Игорь Арамович Тер-Ованесян|Игорь Тер-Ованесян]] |- | Үш қарғып секіру | {{ту|Польша}} [[Юзеф Шмидт]] | {{ту|КСРО}} [[Олег Георгиевич Федосеев|Олег Федосеев]] | {{ту|КСРО}} [[Виктор Петрович Кравченко|Виктор Кравченко]] |- | Ядро лақтыру | {{ту|АҚШ}} [[Даллас Лонг]] | {{ту|АҚШ}} [[Джеймс Мэтсон]] | {{ту|Мажарстан}} [[Вильмош Варью]] |- | Диск лақтыру | {{ту|АҚШ}} [[Эл Ортер]] | {{ту|Чехословакия}} [[Лудвик Данек]] | {{ту|АҚШ}} [[Дэйв Вейлл]] |- | Балға лақтыру | {{ту|КСРО}} [[Ромуальд Иосифович Клим|Ромуальд Клим]] | {{ту|Мажарстан}} [[Дьюла Живоцки]] | {{ту|Германия}} [[Уве Байер]] |- | Найза лақтыру | {{ту|Финляндия}} [[Паули Невала]] | {{ту|Мажарстан}} [[Гергей Кульчар]] | {{ту|КСРО}} [[Янис Вольдемарович Лусис|Янис Лусис]] |- | Онсайыс | {{ту|Германия}} [[Вилли Хольдорф]] | {{ту|КСРО}} [[Рейн Янович Аун|Рейн Аун]] | {{ту|Германия}} [[Ханс-Йоахим Вальде]] |} ===Әйелдер=== {| class="wikitable" |- align=center |width=100 bgcolor=efefef|'''Дисциплина''' |width=200 bgcolor=gold |'''Алтын''' |width=200 bgcolor=silver|'''Күміс''' |width=200 bgcolor=cc9966|'''Қола''' |- | 100 метр | {{ту|АҚШ}} [[Вайомия Тайес]] | {{ту|АҚШ}} [[Эдит Макгуайр]] | {{ту|Польша}} [[Эва Клобуковская]] |- | 200 метр | {{ту|АҚШ}} [[Эдит Макгуайр]] | {{ту|Польша}} [[Ирена Шевиньская]] | {{ту|Аустралия}} [[Мэрилин Блэк]] |- | 400 метр | {{ту|Аустралия}} [[Бетти Катберт]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Энн Пакер]] | {{ту|Аустралия}} [[Джудит Эмур]] |- | 800 метр | {{ту|Ұлыбритания}} [[Энн Пакер]] | {{ту|Франция}} [[Маривон Дюпюрёр]] | {{ту|Жаңа Зеландия}} [[Марайз Чемберлен]] |- | 80 метр кедергілермен | {{ту|Германия}} [[Карин Бальцер]] | {{ту|Польша}} [[Тереса Цеплы]] | {{ту|Аустралия}} [[Памела Килборн]] |- | Эстафета, 4×100 м | {{ту|Польша}} <br>[[Тереса Цеплы]]<br>[[Ирена Шевиньская]]<br>[[Халина Горецкая]]<br>[[Эва Клобуковская]] | {{ту|АҚШ}} <br>[[Уилли Уайт (жеңіл атлет)|Уилли Уайт]]<br>[[Вайомия Тайес]]<br>[[Мэрилин Уайт]]<br>[[Эдит Макгуайр]] | {{ту|Ұлыбритания}} <br>[[Жанет Симпсон]]<br>[[Мэри Рэнд]]<br>[[Дафне Арден]]<br>[[Дороти Хаймэн]] |- | Биікке секіру | {{ту|Румыния}} [[Иоланда Балаш]] | {{ту|Аустралия}} [[Мишель Браун (жеңіл атлет)|Мишель Браун]] | {{ту|КСРО}} [[Таисия Филипповна Ченчик|Таисия Ченчик]] |- | Ұзындыққа секіру | {{ту|Ұлыбритания}} [[Мэри Рэнд]] | {{ту|Польша}} [[Ирена Шевиньская]] | {{ту|КСРО}} [[Татьяна Сергеевна Щелканова|Татьяна Щелканова]] |- | Ядро лақтыру | {{ту|КСРО}} [[Тамара Натановна Пресс|Тамара Пресс]] | {{ту|Германия}} [[Ренате Гариш-Кульмбергер]] | {{ту|КСРО}} [[Галина Ивановна Зыбина|Галина Зыбина]] |- | Диск лақтыру | {{ту|КСРО}} [[Тамара Натановна Пресс|Тамара Пресс]] | {{ту|Германия}} [[Инрид Лоц]] | {{ту|Румыния}} [[Лия Манолиу]] |- | Найза лақтыру | {{ту|Румыния}} [[Михаэла Пенеш]] | {{ту|Мажарстан}} [[Марта Рудаш]] | {{ту|КСРО}} [[Елена Егоровна Горчакова|Елена Горчакова]] |- | Бессайыс | {{ту|КСРО}} [[Тамара Натановна Пресс|Тамара Пресс]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Мэри Рэнд]] | {{ту|КСРО}} [[Галина Петровна Быстрова|Галина Быстрова]] |} {{1964 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары}} {{Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика}} [[Санат:1964 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары]] [[Санат:Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика]] 8uzvh8na4tfdwz6rohbn66mf8o221lk 3 761507 3484078 2025-06-27T19:22:33Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484078 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Belulino}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 00:22, 2025 ж. маусымның 28 (+05) juarmmdftsb6uqkq1sal97xahqzothb 3 761508 3484092 2025-06-27T21:04:52Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484092 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Mhdptl}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 02:04, 2025 ж. маусымның 28 (+05) m00c7ozap1k25qc0mycq30i4m0enbsh 0 761509 3484101 2025-06-27T22:08:57Z Casserium 68287 Жаңа бетте: '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы б... 3484101 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 17 сәуір 2004 || 5 наурыз 2005 |- | 30 қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || 30 қаңтар 2002 || 16 маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 16 маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 15 маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының басқа орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | 2 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 7g88jxdidt8f0evrvcavx45esirfm0f 3484222 3484101 2025-06-28T10:52:24Z Casserium 68287 /* Президент көмекшілері (2023—) */ 3484222 wikitext text/x-wiki '''Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі басшысының орынбасары''' — [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Президент Әкімшілігі]] құрылымына кіретін мемлекеттік лауазым. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары Әкімшілік басшысы бөліп берген міндеттерді атқарып, өздеріне тапсырылған салаларға жетекшілік етеді. Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президент]] Жарлығымен тағайындалады. 2023 жылы 1 қыркүйекте [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкіметтің]] дербестігін арттыру мақсатында Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгерістер еніп, Әкімшілік басшысының орынбасарлары жойылды.<ref>[https://bes.media/news/tokaev-uprazdnil-dolzhnosti-zamestitelej-rukovoditelya-administracii-prezidenta-2385/ Токаев упразднил должности заместителей руководителя администрации президента]</ref> 2025 жылы 5 қаңтарда Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары қайта тағайындалып, кейін Президент Әкімшілігінің құрылымына өзгеріс енді. ; Статусы {{legend|#E6E6AA|Міндетін уақытша атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#C5C6C7|Басқа міндетімен қатар атқарушы|border=1px solid #AAAAAA}} == Президент Әкімшілігі басшысының бірінші орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің аппараты''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Васильевич Ни|Владимир Ни]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1991 || 1992 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Қайыржан Шайхыұлы Тақуов|Қайыржан Тақуов]]<br>{{small|(1947 туған)}} || 1993 || 1994 |- | 3 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1994 || 1995 |- | colspan="5"| '''Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі''' |- | rowspan="2"| 1 || rowspan="2"| [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 2 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 4 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 5 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 13 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 6 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының идеология бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || қазан 1995 || ақпан 1999 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || қаңтар 2002 || тамыз 2002<ref>[https://nomad.su/?a=10-201704170035 Тажин вернулся, чтобы перезагрузить идеологический блок Акорды - Ашимбаев]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 29 тамыз 2002 || 13 сәуір 2006 |- | 3 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 13 сәуір 2006 || 7 қазан 2011 |- | 4 || [[Сурет:Mailybayev Baglan2.JPG|99px]] || [[Бағлан Асаубайұлы Майлыбаев|Бағлан Майлыбаев]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 7 қазан 2011 || 12 қаңтар 2017 |- | 5 || [[Сурет:Marat Tajin 2009 (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 12 қаңтар 2017 || 24 наурыз 2019 |- | 6 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 25 наурыз 2019 || 18 желтоқсан 2019 |- | 7 || [[Сурет:Mäulen Äşimbaev (2022-12-08).jpg|99px]] || [[Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев|Мәулен Әшімбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 18 желтоқсан 2019 || 4 мамыр 2020 |- | 8 || [[Сурет:Dauren Abaev, 2018 (cropped).jpg|99px]] || [[Дәурен Әскербекұлы Абаев|Дәурен Абаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 4 мамыр 2020 || 11 қаңтар 2022 |- | 9 || [[Сурет:Aida Balaeva (2023-06-19).jpg|99px]] || [[Аида Ғалымқызы Балаева|Аида Балаева]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының экономикалық саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Myngbayev_Sawat.jpg|99px]] || [[Сауат Мұхаметбайұлы Мыңбаев|Сауат Мыңбаев]]<br>{{small|(1962 туған)}} || қаңтар 1997 || шілде 1997 |- | 2 || [[Сурет:Omirzaq Shukeev (2019-02-15).jpg|99px]] || [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]]<br>{{small|(1964 туған)}} || сәуір 1998 || тамыз 1998<ref>[https://nomad.su/?a=19-200504070232 Новая структура Администрации Президента РК]</ref> |- | 3 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]]<br>{{small|(1956 туған)}} || мамыр 2000 || маусым 2001 |- | 4 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || 25 наурыз 2004 |- | rowspan="2"| 5 || rowspan="2"| [[Сурет:Yerbol Orynbayev 2008 (cropped).jpg|99px]] || rowspan="2"| [[Ербол Тұрмаханұлы Орынбаев|Ербол Орынбаев]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 17 сәуір 2004 || 5 наурыз 2005 |- | 30 қаңтар 2006 || 11 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] || [[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 19 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Bakhyt Sultanov (08.2016) (cropped).png|99px]] || [[Бақыт Тұрлыханұлы Сұлтанов|Бақыт Сұлтанов]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 21 қаңтар 2012 || 6 қараша 2013 |- | 8 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Тимур Мұратұлы Сүлейменов|Тимур Сүлейменов]]<br>{{small|(1978 туған)}} || 22 шілде 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының сыртқы саясат бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Murat Nurtleu (P061051-486119) (cropped).jpg|99px]] || [[Мұрат Әбуғалиұлы Нұртілеу|Мұрат Нұртілеу]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 25 ақпан 2021 || 5 қаңтар 2022 |- | 2 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 11 қаңтар 2022 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының ұйымдастыру және бақылау жұмысы, өңірлер бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || желтоқсан 1994 || қаңтар 1996<ref>[https://nomad.su/?a=3-202309250035 Ордавики]</ref> |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Үсен Жетенов]]<br>{{small|(1952 туған)}} || қаңтар 1996 || қыркүйек 1996 |- | 3 || [[Сурет:Baimenov Alikhan.jpg|99px]] || [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]<br>{{small|(1959 туған)}} || қыркүйек 1996 || қазан 1997 |- | 4 || [[Сурет:Imangali Tasmagambetov (2015-04-16) (cropped).jpg|99px]] || [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]<br>{{small|(1956 туған)}} || қазан 1997 || қыркүйек 1998 |- style="background-color:#E6E6AA" | м.а. || [[Сурет:Oralbay Abdikarimov.jpg|99px]] || [[Оралбай Әбдікәрімов]]<br>{{small|(1944 туған)}} || қыркүйек 1998 || қаңтар 1999<ref>[https://nomad.su/?a=3-202011040035 Из истории президентской администрации]</ref> |- | 5 || [[Сурет:Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|99px]] || [[Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Зауытбек Тұрысбеков]]<br>{{small|(1951 туған)}} || қаңтар 1999 || тамыз 2000 |- style="background-color:#C5C6C7" | қ.а. || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Әбілқайырұлы Өтембаев|Ержан Өтембаев]]<br>{{small|(1955—2018)}} || желтоқсан 2000 || қаңтар 2002 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Сарыбай Сұлтанұлы Қалмырзаев|Сарыбай Қалмырзаев]]<br>{{small|(1949—2012)}} || 30 қаңтар 2002 || 16 маусым 2003 |- | 7 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 16 маусым 2003 || 15 маусым 2004 |- | 8 || [[Сурет:Nurlan Nigmatulin 09 (cropped).jpg|99px]] || [[Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин|Нұрлан Нығматулин]]<br>{{small|(1962 туған)}} || 15 маусым 2004 || 20 қаңтар 2006 |- | 9 || [[Сурет:Darhan Kaletaev (2018).jpg|99px]] || [[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]<br>{{small|(1972 туған)}} || 12 қаңтар 2007 || 13 қазан 2008 |- | 10 || [[Сурет:Nurpeyisov_Qayrat.jpg|99px]] || [[Қайрат Айтмұхамбетұлы Нұрпейісов|Қайрат Нұрпейісов]]<br>{{small|(1957 туған)}} || 13 қазан 2008 || 24 тамыз 2009 |- | 11 || [[Сурет:Bauyrzhan Baibek (cropped).jpg|99px]] || [[Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек|Бауыржан Байбек]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 24 тамыз 2009 || 17 қаңтар 2013 |- | 12 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]<br>{{small|(1975 туған)}} || 22 қаңтар 2013 || 19 тамыз 2015 |- | 13 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Құмар Іргебайұлы Ақсақалов|Құмар Ақсақалов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 4 қыркүйек 2015 || 14 наурыз 2017 |- | 14 || [[Сурет:Ondassyn_Urazalin.jpg|99px]] || [[Оңдасын Сейілұлы Оразалин|Оңдасын Оразалин]]<br>{{small|(1963 туған)}} || 22 наурыз 2017 || 26 ақпан 2019 |- | 15 || [[Сурет:Мурзалин Малик.jpg|99px]] || [[Мәлік Кеңесбайұлы Мырзалин|Мәлік Мырзалин]]<br>{{small|(1971 туған)}} || 19 наурыз 2019 || 9 желтоқсан 2022 |- | 16 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ернар Жеңісұлы Баспаев|Ернар Баспаев]]<br>{{small|(1979 туған)}} || 9 желтоқсан 2022 || 1 қыркүйек 2023 |- | 17 || [[Сурет:Д.Сатыбалды.jpg|99px]] || [[Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды|Дархан Сатыбалды]]<br>{{small|(1974 туған)}} || 6 қаңтар 2025 || 24 мамыр 2025 |} == Президент Әкімшілігі басшысының құқықтық жұмыс бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Kairat Mami (cropped).jpg|99px]] || [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]<br>{{small|(1954 туған)}} || тамыз 1999 || тамыз 2000 |- | 2 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 13 қыркүйек 2000 || 29 қаңтар 2002 |- | 3 || [[Сурет:Рогов ИИновый.jpg|99px]] || [[Игорь Иванович Рогов|Игорь Рогов]]<br>{{small|(1950 туған)}} || 31 наурыз 2002 || 15 маусым 2004 |- | 4 || [[Сурет:Bauyrzhan Mukhamedzhanov.jpg|99px]] || [[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 15 маусым 2004 || 14 қазан 2005 |- | 5 || [[Сурет:Berik Imashev (12.2013).jpg|99px]] || [[Берік Мәжитұлы Имашев|Берік Имашев]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 19 қазан 2005 || 12 қаңтар 2007 |- | 6 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Оңалсын Исламұлы Жұмабеков|Оңалсын Жұмабеков]]<br>{{small|(1948 туған)}} || 17 қаңтар 2007 || 14 ақпан 2008 |- | 7 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 16 қазан 2008 || 11 желтоқсан 2015 |- | 8 || [[Сурет:Marat Beketaev (25972) (cropped).jpg|99px]] || [[Марат Бақытжанұлы Бекетаев|Марат Бекетаев]]<br>{{small|(1977 туған)}} || 11 желтоқсан 2015 || 13 қыркүйек 2016 |- | 9 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Талғат Советбекұлы Донақов|Талғат Донақов]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 13 қыркүйек 2016 || 4 сәуір 2018 |- | 10 || [[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] || [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]]<br>{{small|(1980 туған)}} || 5 сәуір 2018 || 23 қазан 2019 |- | 11 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 23 қазан 2019 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының коммуникация бойынша орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Mukhtar Kul-Mukhammed (cropped).jpg|99px]] || [[Мұхтар Абрарұлы Құл-Мұхаммед|Мұхтар Құл-Мұхаммед]]<br>{{small|(1960 туған)}} || 28 қаңтар 2006 || 10 қаңтар 2007 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 5 қаңтар 2023 || 1 қыркүйек 2023 |} == Президент Әкімшілігі басшысының басқа орынбасарлары == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Михаил Иванович Тимкин|Михаил Тимкин]]<br>{{small|(1933—2010)}} || 1995 || қараша 1996 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Владимир Николаевич Шепель|Владимир Шепель]]<br>{{small|(1947—2021)}} || қараша 1995 || 14 мамыр 2004 |} == Президент көмекшілері (2023—) == 2023 жылы 1 қыркүйекте Президент Әкімшілігі басшысының орынбасарлары орнына Президенттің өздеріне тапсырылған салаларға жауапты көмекшілері пайда болды: * ішкі саясат және коммуникация мәселелері; * экономикалық мәселелер; * халықаралық мәселелер; * құқықтық мәселелер; * ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекші. Сол күні Президенттің бұрынғы көмекшілері орнынан кетіп, Әкімшілік басшысының 3 бұрынғы орынбасары Президент көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/lauazymdarga-tagayyndau-turaly-185511 Лауазымдарға тағайындау туралы]</ref> Президенттің ғылым және инновация мәселелері жөніндегі көмекшісі болып қазірге дейін ешкім тағайындалмаған. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! № ! Суреті ! Аты-жөні<br>{{small|(Туған жылы)}} ! colspan="2"| Атқарған уақыты |- | colspan="8"|'''Президенттің ішкі саясат мәселелері және коммуникациялар жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Руслан Сұлтанұлы Желдібай|Руслан Желдібай]]<br>{{small|(1989 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || 17 ақпан 2025 |- | 2 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Арман Оразбайұлы Қырықбаев|Арман Қырықбаев]]<br>{{small|(1976 туған)}} || 24 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің экономикалық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Әсет Ерғалиев.jpg|99px]] || [[Әсет Арманұлы Ерғалиев|Әсет Ерғалиев]]<br>{{small|(1986 туған)}} || 2 қыркүйек 2023 || 16 мамыр 2024 |- | 2 || [[Сурет:Qanat Şarlapaev (2024-03-27).jpg|99px]] || [[Қанат Бисимбайұлы Шарлапаев|Қанат Шарлапаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 28 ақпан 2025 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Yerzhan Kazykhanov - 2021 (cropped).jpg|99px]] || [[Ержан Хозеұлы Қазыханов|Ержан Қазыхан]]<br>{{small|(1964 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] || [[Ержан Нұрланұлы Жиенбаев|Ержан Жиенбаев]]<br>{{small|(1981 туған)}} || 1 қыркүйек 2023 || '''қызметте''' |- | colspan="8"|'''Президенттің көмекшісі''' |- | 1 || [[Сурет:Тамара Дүйсенова (2023-09-02).jpg|99px]] || [[Тамара Босымбекқызы Дүйсенова|Тамара Дүйсенова]]<br>{{small|(1965 туған)}} || 14 ақпан 2025 || '''қызметте''' |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақстан саясаты бойынша тізімдер]] 5qr7di6bt01f3qjqx0rqsinsi8h7l8m 3 761510 3484102 2025-06-27T22:18:46Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484102 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Kaymīrīm}} -- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 03:18, 2025 ж. маусымның 28 (+05) 1fdasikqbtxti3g28otesf1qp15t8gy 0 761511 3484105 2025-06-27T22:28:18Z Casserium 68287 Жаңа бетте: {{Мемлекеттік қайраткер | түс = | Қазақша есімі = Ержан Нұрланұлы Жиенбаев | Шынайы есімі = | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Республикасы Президентінің]]... 3484105 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = | Қазақша есімі = Ержан Нұрланұлы Жиенбаев | Шынайы есімі = | Суреті = | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Республикасы Президентінің]] құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі | Ту = Flag of the President of Kazakhstan.svg | Ту2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті = | Басқара бастады = [[1 қыркүйек]] [[2023 жыл]]дан бастап | Басқаруын аяқтады = | Ізашары = ''лауазым пайда болды'' | Ізбасары = | Президент = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер = | Титулы_2 = [[Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі|Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі]] басшысының орынбасары | Ту_2 = Flag of the President of Kazakhstan.svg | Ту2_2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = [[23 қазан]] [[2019 жыл|2019]] | Басқаруын аяқтады_2 =[[1 қыркүйек]] [[2023 жыл|2023]] | Ізашары_2 = [[Әлия Ғалымжанқызы Рақышева|Әлия Рақышева]] | Ізбасары_2 = ''лауазым жойылды'' | Президент_2 = [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] | Премьер_2 | Туған күні = 20.12.1981 | Туған жері = {{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Діні = | Әкесі = | Анасы = | Жұбайы = | Балалары = | Қызмет еткен жылдары = | Құрамында болды = | Әскер түрі = | Атағы = | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Білімі = [[Тұран (университет)|Тұран университеті]] | Ғылыми дәрежесі = | Мамандығы = заңгер | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = | Марапаттары = {{Құрмет ордені}} {{Парасат ордені}} }} '''Ержан Нұрланұлы Жиенбаев''' ([[20 желтоқсан]] [[1981 жыл|1981]], [[Алматы]]) — Қазақстанның мемлекет қайраткері, 2023 жылдан бастап [[Қазақстан Республикасының Президенті|Президенттің]] құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі. ==Өмірбаяны== 1981 жылы Алматы қаласында дүниеге келген. 2002 жылы заң мамандығы бойынша «Тұран» Университетін, 2018 жылы Ресей халық шаруашылығы және мемлекеттік басқару академиясын «Executive MBA» бағдарламасы бойынша оқу бітірген. 2002–2005 жылдары ҚР Қаржы министрлігінің жүйесінде еңбек атқарған. 2005-2012 жылдары ҚР Премьер-Министрі Кеңсесінің құрылымында жұмыс істеді. ҚР Премьер-Министрі Кеңсесінің Заң бөлімінің аға сарапшысы, бас сарапшысы, бас кеңесшісі, сектор меңгерушісі, бөлім меңгерушінің орынбасары қызметтерін атқарған. 2012–2013 жылдары — ҚР Премьер-Министрі Кеңсесінің Заңнама, қорғаныс және құқықтық тәртіп бөлімі меңгерушісінің орынбасары. 2013 жылдан 2019 жылғы шілдеге дейін ҚР Премьер-Министрі Кеңсесінің Заң бөлімінің меңгерушісі қызметін атқарған. 2019 жылғы шілде – қазан аралығында ҚР Премьер-Министрінің Кеңсесі басшысының орынбасары қызметін атқарған. 2019 жылғы қазаннан 2023 жылғы қыркүйекке дейін ҚР Президентінің Әкімшілігі Басшысының орынбасары болып жұмыс істеді. 2023 жылғы 1 қыркүйекте Мемлекет басшысының Жарлығымен Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі болып тағайындалды.<ref>[https://www.akorda.kz/kz/executive_office/executive_office_stucture/kazakstan-respublikasy-prezidenti-akimshiligi-basshysynyn-orynbasary-zhienbaev-erzhan-nurlanuly Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі Жиенбаев Ержан Нұрланұлы]</ref> ==Марапаттары== «Құрмет» (2016), «Парасат» (2021) ордендерімен, ҚР Президентінің Алғысымен (2020), ҚР Президентінің Құрмет грамотасымен (2021), 7 мерейтойлық медальмен марапатталған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Тұран университеті түлектері]] fl3o2w4thzm05cmiqytwvg2t86gc886 3 761512 3484188 2025-06-28T07:26:33Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484188 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Adnan DAĞDELEN}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 12:26, 2025 ж. маусымның 28 (+05) sha30k8t0q9k372cgmnurab6uzgc459 0 761513 3484192 2025-06-28T07:44:38Z Epoxa-HH 100258 жаңадан мақала 3484192 wikitext text/x-wiki '''Эуергет''' ([[Ежелгі грек тілі|көне грекше]]: Εὐεργέτης, Э''уергетэс'') — «игілік жасаушы» деген мағына береді (''ευ-'' — «жақсы», ''εργέτης'' — «істеуші», «еңбек етуші»). Бұл — түрлі [[Меценат|меценаттарға]] берілетін құрметті атақ, мақтау [[Эпитет|эпитеті]] болатын. [[Эуергетизм]] (тура мағынасы — «игі істер жасау») — бұл жоғары мәртебелі және ауқатты адамдардың өз байлығының бір бөлігін қауымға арнау дәстүрі. Мысалы: * [[Архела́й (Македония патшасы)|Македония патшасы Архела́й I]] б.з.д. 407/6 ж. Афинаға ағаш материалдарын жеткізіп, [[Проксения|проксен]] және эуергет атақтарын алған. * [[Диоген Эуергет]] — [[Ежелгі Македония|Македониялық]] қолбасшы, Афиналықтар оны эуергет деп атаған.<ref>Oikonomides, Al. N. (1982). [https://www.jstor.org/stable/20186217 "The Cult of Diogenes "Euergetes" in Ancient Athens".] ''Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik''. '''45''': 118–120. ISSN 0084-5388.</ref> * [[Антигон III Досон]], б.з.д. 229–221 жж. аралығында Македония патшасы, Эуергет атанған.<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.02.0149:book=40:chapter=54&#note-link1 Titus Livius (Livy), ''The History of Rome, Book 40, note 1''] www.perseus.tufts.edu</ref> Бұл атақ бірнеше [[Эллинизм|эллинистік]] патшаларға да берілген: * [[Александр I Балас|Александр I Теопатор Эуергет]], [[Селевки әулеті|Селевкид]] патшасы, б.з.д. 150–145 жж. * [[Антиох VII Сидет|Антиох VII Эуергет]], Селевкид патшасы, б.з.д. 138–129 жж. * [[Аттал III|Аттал III Филометор Эуергет]], [[Пергам патшалығы|Пергам]] патшасы, б.з.д. 138–133 жж. * [[Митридат V Эуергет]], [[Понтий патшалығы|Понт]] патшасы, б.з.д. 150–120 жж. * [[Никомед III Эуергет]], [[Вифиния]] патшасы, б.з.д. 127–94 жж. * [[Птолемей III Эуергет]], [[Ежелгі Мысыр|Мысыр]] патшасы, б.з.д. 246–222 жж. * [[Птолемей VIII Эуергет|Птолемей VIII Эуергет II]], Мысыр патшасы, б.з.д. 169–164, 144–132, 126–116 жж. * [[Телеф Эуергет]], Үнді-грек билеушісі, б.з.д. 75–70 жж. * [[Тирей I Эуергет]], [[Харакена]] патшасы, б.з.д. 95/94–90/89 жж. * [[Деметрий III Эукер|Деметрий III Теос Филопатор Сотер Филометор Эуергет Каллиник]], [[Селевки әулеті|Селевкид]] патшасы, б.з.д. 96–87 жж. Эургетис (''көне грекше: Εὐεργέτις'') — әйел жынысты нұсқасы, яғни «игілік жасаушы әйел» дегенді білдіреді. Мысалы: [[Клеопатра III|Клеопатра]] [[Клеопатра III|Эургетис]], Мысыр патшайымы, б.з.д. 142–131 және 127–101 жылдары билік еткен. [[Санат: Ежелгі Грекия]] [[Санат: Ежелгі Грекияда қолданылған атақтар]] == Дереккөздер == 3xdnmwk8nyj9plvha90hpcvpryk4lwd 0 761514 3484194 2025-06-28T08:12:00Z Epoxa-HH 100258 жаңадан мақала 3484194 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg | caption1 = Юпитер мен Меркурий Филемон мен Бавкистің үйінде (1630–33), [[Питер Пауль Рубенс|Рубенстің]] шеберханасы: [[Зевс]] пен [[Гермес]] қонақжайлылық дәстүрін тексеру үшін ауылға келгенде, оларды тек [[Баукида пен Филемон]] ғана қабылдады. Сол үшін бұл екеуі марапатталды, ал көршілері жазаланды. | image2 = Feast_of_the_Gods_Giovanni_Bellini_1514.jpg | caption2 = Құдайлар арасындағы сыйлық алмасудың дәстүрлі көріністерін бейнелейтін [[Ренессанс]] дәуіріндегі кескіндеме. Бұл — ксениямен (қонақжайлылықпен) байланысты материалдық және әлеуметтік алмасуларды көрсетеді. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Ксения''' (''[[Грек тілі|грекше]]: ξενία [ксе'ниа]'') — [[Ежелгі Грекия|ежелгі Грекияда]] [[қонақжайлық]] ұғымын білдіреді. Бұл ұғым көбіне «қонақ-достық» немесе «рәсімделген достық» деп аударылады.<ref name=":0">Strootman, Rolf (2014). ''"Social Dynamics" Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East in the Achaemenids, c 330 to 30 BCE''. Edinburgh: Edinburgh University Press. pp. Chapter 7. ISBN 9780748691272.</ref> Ол жомарттық, сыйлық алмасу және өзара жауапкершілікке негізделген қалыптасқан қоғамдық қатынас түрі болған.<ref>Anton Powell (1995). ''The Greek world''. London: Routledge. ISBN 0-203-04216-6.</ref> Тарихи тұрғыда, бөгде гректерге (яғни өз [[Полис (ежелгі қала)|полисінен]] емес [[Гректер|гректерге]]) және меймандарға қонақжайлық көрсету — тек моральдық міндет қана емес, сонымен бірге саяси қажеттілік деп есептелген.<ref name=":0" /><ref>Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953"] ''perseus.tufts.edu''.</ref> Мұндай қонақжайлық [[Зевс|Зевс Ксенийге]] (және [[Афина Паллада|Афина]] Ксенияға) — жатжерліктердің қамқоршы құдайларына құрмет көрсету болып саналатын.<ref name=":1">Daniel Ogden, ed. (2007). ''A companion to Greek religion''. Malden, MA: Blackwell Pub. ISBN 978-1-4051-8216-4.</ref> Қонақжайлық рәсімдері қонақ пен иесінің арасында өзара сыйластыққа негізделген байланыс орнататын, ол тек материалдық артықшылықтармен (мысалы, сыйлықтар, қорғаныс, баспана) емес, сонымен қатар бейматериалдық құндылықтармен (мәселен, қолдау, белгілі бір әдеттегі құқықтар) де көрініс тапқан.<ref name=":1" /> «Ксения» сөзі ξένος (ксенос) — ''бөгде, жат адам'' сөзінен шыққан. == Дереккөздер == [[Санат: Ежелгі Грекия мәдениеті]] [[Санат: Ежелгі Грекия]] 7wsggl4372jj3ttw14kbrn4lilzbtcf 3484196 3484194 2025-06-28T08:23:22Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484196 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg | caption1 = Юпитер мен Меркурий Филемон мен Баукиданың үйінде (1630–33), [[Питер Пауль Рубенс|Рубенстің]] шеберханасы: [[Зевс]] пен [[Гермес]] қонақжайлылық дәстүрін тексеру үшін ауылға келгенде, оларды тек [[Баукида пен Филемон]] ғана қабылдады. Сол үшін бұл екеуі марапатталды, ал көршілері жазаланды. | image2 = Feast_of_the_Gods_Giovanni_Bellini_1514.jpg | caption2 = Құдайлар арасындағы сыйлық алмасудың дәстүрлі көріністерін бейнелейтін [[Ренессанс]] дәуіріндегі кескіндеме. Бұл — ксениямен (қонақжайлылықпен) байланысты материалдық және әлеуметтік алмасуларды көрсетеді. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Ксения''' (''[[Грек тілі|грекше]]: ξενία [ксе'ниа]'') — [[Ежелгі Грекия|ежелгі Грекияда]] [[қонақжайлық]] ұғымын білдіреді. Бұл ұғым көбіне «қонақ-достық» немесе «рәсімделген достық» деп аударылады.<ref name=":0">Strootman, Rolf (2014). ''"Social Dynamics" Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East in the Achaemenids, c 330 to 30 BCE''. Edinburgh: Edinburgh University Press. pp. Chapter 7. ISBN 9780748691272.</ref> Ол жомарттық, сыйлық алмасу және өзара жауапкершілікке негізделген қалыптасқан қоғамдық қатынас түрі болған.<ref>Anton Powell (1995). ''The Greek world''. London: Routledge. ISBN 0-203-04216-6.</ref> Тарихи тұрғыда, бөгде гректерге (яғни өз [[Полис (ежелгі қала)|полисінен]] емес [[Гректер|гректерге]]) және меймандарға қонақжайлық көрсету — тек моральдық міндет қана емес, сонымен бірге саяси қажеттілік деп есептелген.<ref name=":0" /><ref>Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953"] ''perseus.tufts.edu''.</ref> Мұндай қонақжайлық [[Зевс|Зевс Ксенийге]] (және [[Афина Паллада|Афина]] Ксенияға) — жатжерліктердің қамқоршы құдайларына құрмет көрсету болып саналатын.<ref name=":1">Daniel Ogden, ed. (2007). ''A companion to Greek religion''. Malden, MA: Blackwell Pub. ISBN 978-1-4051-8216-4.</ref> Қонақжайлық рәсімдері қонақ пен иесінің арасында өзара сыйластыққа негізделген байланыс орнататын, ол тек материалдық артықшылықтармен (мысалы, сыйлықтар, қорғаныс, баспана) емес, сонымен қатар бейматериалдық құндылықтармен (мәселен, қолдау, белгілі бір әдеттегі құқықтар) де көрініс тапқан.<ref name=":1" /> «Ксения» сөзі ξένος (ксенос) — ''бөгде, жат адам'' сөзінен шыққан. == Жалпы шолу == Ксения екі негізгі ережеден тұрады: # '''Қонаққа қожайынның құрметі.''' Қожайындар қонақжай болуы керек: қонақтарға жуынатын орын, тамақ, сусын, сыйлықтар беріп, оларды келесі мекенге дейін қауіпсіз шығарып салуға тиіс. Қонақ тамақтанып болғанша, оған сұрақ қою — тіпті кім екенін сұрау да — әдепсіздік болып есептеледі. # '''Қожайынға қонақтың құрметі.''' Қонақтар сыпайы болып, қожайынға қауіп немесе салмақ түсірмеуі керек. Олар сырт әлемнен жаңалықтар мен әңгімелер айтып беруі тиіс. Ең бастысы — егер кейін қожайын қонақтың үйіне келсе, қонақ та сол құрметті қайтаруға міндетті.<ref name=":2">Reece, Steve. 1993. ''The Stranger's Welcome: Oral Theory and the Aesthetics of the Homeric Hospitality Scene.'' Ann Arbor: University of Michigan Press. [catalogues the various expectations of hosts and guests in early Greek society.]</ref> Ксения ежелгі замандарда ерекше маңызды болып саналған, себебі адамдар құдайлар адамдар арасында жүреді деп сенген. Егер біреу бейтанысқа дұрыс қонақжайлылық көрсетпесе, ол өзіне құдайдың қаһарын тартуы мүмкін еді — себебі әлгі бейтаныс адам құдайдың кейпіне енген болуы ықтимал. Бұл жағынан ерекше танымал мысал — Зевс құдайы, ол бөгде адамдардың қамқоршысы ретінде кейде ''Зевс Ксений'' деп аталған. Осы сенім '''теоксенияны''' қалыптастырды — яғни, адам қарапайым бейтанысқа (xenos) қонақжайлылық танытып, осылайша өзінің адамгершілік қасиетін көрсетеді, ал ол бейтаныс кейін құдай (theos) кейпінде екені белгілі болады.<ref name=":2" /> Бұл аңыздар адамдарға: әрбір қонақ — киелі кейіпке енген құдай болуы мүмкін, сондықтан әрбір мейманды құрметпен қарсы алу керек деген ескерту беретін. Себебі құдайлар — жомарттық пен бөтен адамға жылы шырай танытуды жоғары бағалаған және олар сый да, жаза да бере алатын күшке ие болған.<ref name=":0" /> '''Теоксения''' ұғымы тек адамдар мен құдайлар арасындағы емес, сонымен қатар құдайлардың өзара қонақ күтуі мен дастархан басында бас қосуын да қамтыған. Бұл тақырып [[Ежелгі Грекия өнері|көне өнерде]] жиі бейнеленген және [[Ренессанс|Қайта өрлеу]] дәуірінде «Құдайлар мейрамы» (Feast of the Gods) сияқты шығармалар арқылы қайта жанданған. Құдайлар мінсіздік пен ізгіліктің бейнесі ретінде қарастырылып, сол себепті олар да өзара теоксения жасайтын болып суреттелген — бұл өз кезегінде ксенияны (қонақжайлылықты) грек мәдениетінің негізгі дәстүрі ретінде нығайтты.<ref>Louden, Bruce. 2011. ''Homer's'' Odyssey ''and the Near East'' Cambridge: Cambridge University Press. pp. 31–2.</ref><ref>Weaver, John B. 2004. ''Plots of Epiphany: Prison-Escape in Acts of the Apostles''. Berlin: Walter de Gruyter. p. 34.</ref> Осындай қонақ-достық (xenia) дәстүрлері бастапқыда құдайларға қатысты болса да, кейінірек гректер арасында кеңінен таралып, күнделікті әдет-ғұрып пен мінез-құлықтың бір бөлігіне айналды. Шын мәнінде, ксения бүкіл Грекия аумағында қалыпты дәстүрге айналып, адамдар мен адамдар, сондай-ақ адамдар мен құдайлар арасындағы қарым-қатынаста қолданыла бастады. Бұл мәдениетте құдайлар арасындағы өзара әрекеттесу бейнелері арқылы одан әрі нығайтылып отырды. == Дереккөздер == [[Санат: Ежелгі Грекия мәдениеті]] [[Санат: Ежелгі Грекия]] i5cyockwkp4xco66jk0isjhb7uy5ogh 3484197 3484196 2025-06-28T08:32:52Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484197 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg | caption1 = Юпитер мен Меркурий Филемон мен Баукиданың үйінде (1630–33), [[Питер Пауль Рубенс|Рубенстің]] шеберханасы: [[Зевс]] пен [[Гермес]] қонақжайлылық дәстүрін тексеру үшін ауылға келгенде, оларды тек [[Баукида пен Филемон]] ғана қабылдады. Сол үшін бұл екеуі марапатталды, ал көршілері жазаланды. | image2 = Feast_of_the_Gods_Giovanni_Bellini_1514.jpg | caption2 = Құдайлар арасындағы сыйлық алмасудың дәстүрлі көріністерін бейнелейтін [[Ренессанс]] дәуіріндегі кескіндеме. Бұл — ксениямен (қонақжайлылықпен) байланысты материалдық және әлеуметтік алмасуларды көрсетеді. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Ксения''' (''[[Грек тілі|грекше]]: ξενία [ксе'ниа]'') — [[Ежелгі Грекия|ежелгі Грекияда]] [[қонақжайлық]] ұғымын білдіреді. Бұл ұғым көбіне «қонақ-достық» немесе «рәсімделген достық» деп аударылады.<ref name=":0">Strootman, Rolf (2014). ''"Social Dynamics" Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East in the Achaemenids, c 330 to 30 BCE''. Edinburgh: Edinburgh University Press. pp. Chapter 7. ISBN 9780748691272.</ref> Ол жомарттық, сыйлық алмасу және өзара жауапкершілікке негізделген қалыптасқан қоғамдық қатынас түрі болған.<ref>Anton Powell (1995). ''The Greek world''. London: Routledge. ISBN 0-203-04216-6.</ref> Тарихи тұрғыда, бөгде гректерге (яғни өз [[Полис (ежелгі қала)|полисінен]] емес [[Гректер|гректерге]]) және меймандарға қонақжайлық көрсету — тек моральдық міндет қана емес, сонымен бірге саяси қажеттілік деп есептелген.<ref name=":0" /><ref>Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953"] ''perseus.tufts.edu''.</ref> Мұндай қонақжайлық [[Зевс|Зевс Ксенийге]] (және [[Афина Паллада|Афина]] Ксенияға) — жатжерліктердің қамқоршы құдайларына құрмет көрсету болып саналатын.<ref name=":1">Daniel Ogden, ed. (2007). ''A companion to Greek religion''. Malden, MA: Blackwell Pub. ISBN 978-1-4051-8216-4.</ref> Қонақжайлық рәсімдері қонақ пен иесінің арасында өзара сыйластыққа негізделген байланыс орнататын, ол тек материалдық артықшылықтармен (мысалы, сыйлықтар, қорғаныс, баспана) емес, сонымен қатар бейматериалдық құндылықтармен (мәселен, қолдау, белгілі бір әдеттегі құқықтар) де көрініс тапқан.<ref name=":1" /> «Ксения» сөзі ξένος (ксенос) — ''бөгде, жат адам'' сөзінен шыққан. == Жалпы шолу == Ксения екі негізгі ережеден тұрады: # '''Қонаққа қожайынның құрметі.''' Қожайындар қонақжай болуы керек: қонақтарға жуынатын орын, тамақ, сусын, сыйлықтар беріп, оларды келесі мекенге дейін қауіпсіз шығарып салуға тиіс. Қонақ тамақтанып болғанша, оған сұрақ қою — тіпті кім екенін сұрау да — әдепсіздік болып есептеледі. # '''Қожайынға қонақтың құрметі.''' Қонақтар сыпайы болып, қожайынға қауіп немесе салмақ түсірмеуі керек. Олар сырт әлемнен жаңалықтар мен әңгімелер айтып беруі тиіс. Ең бастысы — егер кейін қожайын қонақтың үйіне келсе, қонақ та сол құрметті қайтаруға міндетті.<ref name=":2">Reece, Steve. 1993. ''The Stranger's Welcome: Oral Theory and the Aesthetics of the Homeric Hospitality Scene.'' Ann Arbor: University of Michigan Press. [catalogues the various expectations of hosts and guests in early Greek society.]</ref> Ксения ежелгі замандарда ерекше маңызды болып саналған, себебі адамдар құдайлар адамдар арасында жүреді деп сенген. Егер біреу бейтанысқа дұрыс қонақжайлылық көрсетпесе, ол өзіне құдайдың қаһарын тартуы мүмкін еді — себебі әлгі бейтаныс адам құдайдың кейпіне енген болуы ықтимал. Бұл жағынан ерекше танымал мысал — Зевс құдайы, ол бөгде адамдардың қамқоршысы ретінде кейде ''Зевс Ксений'' деп аталған. Осы сенім '''теоксенияны''' қалыптастырды — яғни, адам қарапайым бейтанысқа (xenos) қонақжайлылық танытып, осылайша өзінің адамгершілік қасиетін көрсетеді, ал ол бейтаныс кейін құдай (theos) кейпінде екені белгілі болады.<ref name=":2" /> Бұл аңыздар адамдарға: әрбір қонақ — киелі кейіпке енген құдай болуы мүмкін, сондықтан әрбір мейманды құрметпен қарсы алу керек деген ескерту беретін. Себебі құдайлар — жомарттық пен бөтен адамға жылы шырай танытуды жоғары бағалаған және олар сый да, жаза да бере алатын күшке ие болған.<ref name=":0" /> '''Теоксения''' ұғымы тек адамдар мен құдайлар арасындағы емес, сонымен қатар құдайлардың өзара қонақ күтуі мен дастархан басында бас қосуын да қамтыған. Бұл тақырып [[Ежелгі Грекия өнері|көне өнерде]] жиі бейнеленген және [[Ренессанс|Қайта өрлеу]] дәуірінде «Құдайлар мейрамы» (Feast of the Gods) сияқты шығармалар арқылы қайта жанданған. Құдайлар мінсіздік пен ізгіліктің бейнесі ретінде қарастырылып, сол себепті олар да өзара теоксения жасайтын болып суреттелген — бұл өз кезегінде ксенияны (қонақжайлылықты) грек мәдениетінің негізгі дәстүрі ретінде нығайтты.<ref>Louden, Bruce. 2011. ''Homer's'' Odyssey ''and the Near East'' Cambridge: Cambridge University Press. pp. 31–2.</ref><ref>Weaver, John B. 2004. ''Plots of Epiphany: Prison-Escape in Acts of the Apostles''. Berlin: Walter de Gruyter. p. 34.</ref> Осындай қонақ-достық (xenia) дәстүрлері бастапқыда құдайларға қатысты болса да, кейінірек гректер арасында кеңінен таралып, күнделікті әдет-ғұрып пен мінез-құлықтың бір бөлігіне айналды. Шын мәнінде, ксения бүкіл Грекия аумағында қалыпты дәстүрге айналып, адамдар мен адамдар, сондай-ақ адамдар мен құдайлар арасындағы қарым-қатынаста қолданыла бастады. Бұл мәдениетте құдайлар арасындағы өзара әрекеттесу бейнелері арқылы одан әрі нығайтылып отырды. == Саясаттағы қолданысы == === Платон философиясында === Платон өзінің ''«Заңдар»'' атты еңбегінде төрт түрлі бейтаныс (xenos) не қонақжайлықты қажет ететін жат жұрт адамдарын сипаттайды: ----''«Бірінші және міндетті келімсек'' — жазды таңдаушы, яғни құс сияқты жыл сайын белгілі бір маусымда келетін адам. Бұл адамдар, көбіне, сауда арқылы пайда табу үшін, теңізден өтіп, қанатты құс секілді өзге қалаларға ұшады. Мұндай жатжұрттық адам қалаға келгенде, оны нарықтарда, айлақтарда, және қаладан тыс орналасқан қоғамдық ғимараттарда жауапты лауазым иелері қарсы алуы тиіс. Бұл лауазымдылар келімсектер қалаға жаңалық немесе жат әсер енгізіп жібермесін деп қадағалауы керек, әрі оларға тиісті әділдікті ұсынуы тиіс. Бірақ, олармен қарым-қатынасты ''барынша шектеулі деңгейде'' жүргізуі қажет.»<ref name=":3">Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953".] ''perseus.tufts.edu''.</ref> ----''«Екінші түрі — байқаушы бейтаныс.'' Яғни ол көзбен және құлақпен көріп, есту үшін келеді — бұл, мысалы, саз қойылымдарын тамашалау үшін келген адам. Мұндай адамдар үшін ғибадатханаларда тұру орындары бөлінуі керек, олар достық қарым-қатынаста қабылдануы тиіс. Дін қызметкерлері мен ғибадатхана қараушылар қонақтармен қамқорлықпен айналысып, олар өз мақсатымен келіп көріп, естіп үлгергенше оларға күтім жасауы қажет. Егер қонақ зиян келтірмесе немесе зиян көрмесе, олар қоштасып шығарып салынады. Ал егер біреуге зиян келсе немесе зиян келтірілсе, 50 драхмаға дейінгі дауларда дін қызметкерлері төрелік етеді. Ал одан көп сомадағы даулар нарық қызметкерлері соты арқылы қаралады.»<ref name=":3" /> ---- == Дереккөздер == [[Санат: Ежелгі Грекия мәдениеті]] [[Санат: Ежелгі Грекия]] hgztifqdze861kq7kvlb79sd20i9vp0 3484199 3484197 2025-06-28T08:51:29Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484199 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg | caption1 = Юпитер мен Меркурий Филемон мен Баукиданың үйінде (1630–33), [[Питер Пауль Рубенс|Рубенстің]] шеберханасы: [[Зевс]] пен [[Гермес]] қонақжайлылық дәстүрін тексеру үшін ауылға келгенде, оларды тек [[Баукида пен Филемон]] ғана қабылдады. Сол үшін бұл екеуі марапатталды, ал көршілері жазаланды. | image2 = Feast_of_the_Gods_Giovanni_Bellini_1514.jpg | caption2 = Құдайлар арасындағы сыйлық алмасудың дәстүрлі көріністерін бейнелейтін [[Ренессанс]] дәуіріндегі кескіндеме. Бұл — ксениямен (қонақжайлылықпен) байланысты материалдық және әлеуметтік алмасуларды көрсетеді. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Ксения''' (''[[Грек тілі|грекше]]: ξενία [ксе'ниа]'') — [[Ежелгі Грекия|ежелгі Грекияда]] [[қонақжайлық]] ұғымын білдіреді. Бұл ұғым көбіне «қонақ-достық» немесе «рәсімделген достық» деп аударылады.<ref name=":0">Strootman, Rolf (2014). ''"Social Dynamics" Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East in the Achaemenids, c 330 to 30 BCE''. Edinburgh: Edinburgh University Press. pp. Chapter 7. ISBN 9780748691272.</ref> Ол жомарттық, сыйлық алмасу және өзара жауапкершілікке негізделген қалыптасқан қоғамдық қатынас түрі болған.<ref>Anton Powell (1995). ''The Greek world''. London: Routledge. ISBN 0-203-04216-6.</ref> Тарихи тұрғыда, бөгде гректерге (яғни өз [[Полис (ежелгі қала)|полисінен]] емес [[Гректер|гректерге]]) және меймандарға қонақжайлық көрсету — тек моральдық міндет қана емес, сонымен бірге саяси қажеттілік деп есептелген.<ref name=":0" /><ref>Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953"] ''perseus.tufts.edu''.</ref> Мұндай қонақжайлық [[Зевс|Зевс Ксенийге]] (және [[Афина Паллада|Афина]] Ксенияға) — жатжерліктердің қамқоршы құдайларына құрмет көрсету болып саналатын.<ref name=":1">Daniel Ogden, ed. (2007). ''A companion to Greek religion''. Malden, MA: Blackwell Pub. ISBN 978-1-4051-8216-4.</ref> Қонақжайлық рәсімдері қонақ пен иесінің арасында өзара сыйластыққа негізделген байланыс орнататын, ол тек материалдық артықшылықтармен (мысалы, сыйлықтар, қорғаныс, баспана) емес, сонымен қатар бейматериалдық құндылықтармен (мәселен, қолдау, белгілі бір әдеттегі құқықтар) де көрініс тапқан.<ref name=":1" /> «Ксения» сөзі ξένος (ксенос) — ''бөгде, жат адам'' сөзінен шыққан. == Жалпы шолу == Ксения екі негізгі ережеден тұрады: # '''Қонаққа қожайынның құрметі.''' Қожайындар қонақжай болуы керек: қонақтарға жуынатын орын, тамақ, сусын, сыйлықтар беріп, оларды келесі мекенге дейін қауіпсіз шығарып салуға тиіс. Қонақ тамақтанып болғанша, оған сұрақ қою — тіпті кім екенін сұрау да — әдепсіздік болып есептеледі. # '''Қожайынға қонақтың құрметі.''' Қонақтар сыпайы болып, қожайынға қауіп немесе салмақ түсірмеуі керек. Олар сырт әлемнен жаңалықтар мен әңгімелер айтып беруі тиіс. Ең бастысы — егер кейін қожайын қонақтың үйіне келсе, қонақ та сол құрметті қайтаруға міндетті.<ref name=":2">Reece, Steve. 1993. ''The Stranger's Welcome: Oral Theory and the Aesthetics of the Homeric Hospitality Scene.'' Ann Arbor: University of Michigan Press. [catalogues the various expectations of hosts and guests in early Greek society.]</ref> Ксения ежелгі замандарда ерекше маңызды болып саналған, себебі адамдар құдайлар адамдар арасында жүреді деп сенген. Егер біреу бейтанысқа дұрыс қонақжайлылық көрсетпесе, ол өзіне құдайдың қаһарын тартуы мүмкін еді — себебі әлгі бейтаныс адам құдайдың кейпіне енген болуы ықтимал. Бұл жағынан ерекше танымал мысал — Зевс құдайы, ол бөгде адамдардың қамқоршысы ретінде кейде ''Зевс Ксений'' деп аталған. Осы сенім '''теоксенияны''' қалыптастырды — яғни, адам қарапайым бейтанысқа (xenos) қонақжайлылық танытып, осылайша өзінің адамгершілік қасиетін көрсетеді, ал ол бейтаныс кейін құдай (theos) кейпінде екені белгілі болады.<ref name=":2" /> Бұл аңыздар адамдарға: әрбір қонақ — киелі кейіпке енген құдай болуы мүмкін, сондықтан әрбір мейманды құрметпен қарсы алу керек деген ескерту беретін. Себебі құдайлар — жомарттық пен бөтен адамға жылы шырай танытуды жоғары бағалаған және олар сый да, жаза да бере алатын күшке ие болған.<ref name=":0" /> '''Теоксения''' ұғымы тек адамдар мен құдайлар арасындағы емес, сонымен қатар құдайлардың өзара қонақ күтуі мен дастархан басында бас қосуын да қамтыған. Бұл тақырып [[Ежелгі Грекия өнері|көне өнерде]] жиі бейнеленген және [[Ренессанс|Қайта өрлеу]] дәуірінде «Құдайлар мейрамы» (Feast of the Gods) сияқты шығармалар арқылы қайта жанданған. Құдайлар мінсіздік пен ізгіліктің бейнесі ретінде қарастырылып, сол себепті олар да өзара теоксения жасайтын болып суреттелген — бұл өз кезегінде ксенияны (қонақжайлылықты) грек мәдениетінің негізгі дәстүрі ретінде нығайтты.<ref>Louden, Bruce. 2011. ''Homer's'' Odyssey ''and the Near East'' Cambridge: Cambridge University Press. pp. 31–2.</ref><ref>Weaver, John B. 2004. ''Plots of Epiphany: Prison-Escape in Acts of the Apostles''. Berlin: Walter de Gruyter. p. 34.</ref> Осындай қонақ-достық (xenia) дәстүрлері бастапқыда құдайларға қатысты болса да, кейінірек гректер арасында кеңінен таралып, күнделікті әдет-ғұрып пен мінез-құлықтың бір бөлігіне айналды. Шын мәнінде, ксения бүкіл Грекия аумағында қалыпты дәстүрге айналып, адамдар мен адамдар, сондай-ақ адамдар мен құдайлар арасындағы қарым-қатынаста қолданыла бастады. Бұл мәдениетте құдайлар арасындағы өзара әрекеттесу бейнелері арқылы одан әрі нығайтылып отырды. == Саясаттағы қолданысы == === Платон философиясында === Платон өзінің ''«Заңдар»'' атты еңбегінде төрт түрлі бейтаныс (xenos) не қонақжайлықты қажет ететін жат жұрт адамдарын сипаттайды: ----«''Бірінші және міндетті келімсек'' — жазды таңдаушы, яғни құс сияқты жыл сайын белгілі бір маусымда келетін адам. Бұл адамдар, көбіне, сауда арқылы пайда табу үшін, теңізден өтіп, қанатты құс секілді өзге қалаларға ұшады. Мұндай жатжұрттық адам қалаға келгенде, оны нарықтарда, айлақтарда, және қаладан тыс орналасқан қоғамдық ғимараттарда жауапты лауазым иелері қарсы алуы тиіс. Бұл лауазымдылар келімсектер қалаға жаңалық немесе жат әсер енгізіп жібермесін деп қадағалауы керек, әрі оларға тиісті әділдікті ұсынуы тиіс. Бірақ, олармен қарым-қатынасты ''барынша шектеулі деңгейде'' жүргізуі қажет.»<ref name=":3">Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953".] ''perseus.tufts.edu''.</ref> ----«''Екінші түрі — байқаушы бейтаныс.'' Яғни ол көзбен және құлақпен көріп, есту үшін келеді — бұл, мысалы, саз қойылымдарын тамашалау үшін келген адам. Мұндай адамдар үшін ғибадатханаларда тұру орындары бөлінуі керек, олар достық қарым-қатынаста қабылдануы тиіс. Дін қызметкерлері мен ғибадатхана қараушылар қонақтармен қамқорлықпен айналысып, олар өз мақсатымен келіп көріп, естіп үлгергенше оларға күтім жасауы қажет. Егер қонақ зиян келтірмесе немесе зиян көрмесе, олар қоштасып шығарып салынады. Ал егер біреуге зиян келсе немесе зиян келтірілсе, 50 драхмаға дейінгі дауларда дін қызметкерлері төрелік етеді. Ал одан көп сомадағы даулар нарық қызметкерлері соты арқылы қаралады.»<ref name=":3" /> ----«''Үшінші түрі — ресми қабылдауды қажет ететін бейтаныс'', яғни басқа елден мемлекеттік іспен келген адам. Мұндай адамды тек қолбасшылар, атты әскер басшылары ([[Гиппарх (әскери лауазым)|гиппарх]]) және жаяу әскер басшылары ([[Таксиарх|таксиархтар]]) ғана қарсы алуы тиіс. Мұндай жатжұрттық адамға қамқорлық онымен бірге тұратын лауазымды тұлғаның және [[Притания|пританиялардың]] толық жауапкершілігінде болады.»<ref name=":3" /> ----«''Төртінші түрі — өте сирек, тіпті кейде мүлде келмейтін бейтаныс''. Алайда егер бір кездері басқа елден біздің өзіміз шетке жіберетіндерге ұқсас бір инспектор келетін болса, онда ол мына шарттармен ғана келуі тиіс: — Біріншіден, жасы кемінде елу жаста болуы керек; — Екіншіден, оның келудегі мақсаты — басқа мемлекеттерде кездеспейтін, ерекше әсем әрі асыл бір нәрсені көру немесе өзі сондай бір асылды көрсету болуы тиіс. Мұндай қонақ бай әрі дана адам ретінде, байлар мен данышпандардың есігін өз еркімен қағады. Ол сондай-ақ білім беру ісінің басшысы немесе ізгілік жолында марапатқа ие болған адамдардың үйіне де бара алады. Мұндай кездесулерде ол ақпарат алмасу арқылы сұхбат құрып, кейін оған дос ретінде лайықты сыйлықтар мен құрмет көрсетіліп, қоштасып шығарып салынады.»<ref name=":3" /> ---- Платон мұндай ксений (жатжұрттық қонақтар) түрлерін тізіп көрсету арқылы Зевс Ксенийдің (қонақтарды қамқоршы Зевстің) саласына қатысты заңдық жауапкершілікті бекітуді мақсат еткен.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> Сол сияқты, Платон «[[Жетінші хат (Платон)|Жетінші хатында]]<nowiki/>» [[Дион Сиракузылық|Сиракузылық Дионмен]] кездесуге бара жатқан сапары туралы айтып, осы сапарда Зевс Ксенийді атап өтеді және оның билігінің маңыздылығын ерекше атап көрсетеді.<ref>[https://classics.mit.edu/Plato/seventh_letter.html The Seventh Letter By Plato] classics.mit.edu</ref> == Дереккөздер == [[Санат: Ежелгі Грекия мәдениеті]] [[Санат: Ежелгі Грекия]] f58aha295p0tu240yoadpc0hxers4t2 3484202 3484199 2025-06-28T09:14:15Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484202 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg | caption1 = Юпитер мен Меркурий Филемон мен Баукиданың үйінде (1630–33), [[Питер Пауль Рубенс|Рубенстің]] шеберханасы: [[Зевс]] пен [[Гермес]] қонақжайлылық дәстүрін тексеру үшін ауылға келгенде, оларды тек [[Баукида пен Филемон]] ғана қабылдады. Сол үшін бұл екеуі марапатталды, ал көршілері жазаланды. | image2 = Feast_of_the_Gods_Giovanni_Bellini_1514.jpg | caption2 = Құдайлар арасындағы сыйлық алмасудың дәстүрлі көріністерін бейнелейтін [[Ренессанс]] дәуіріндегі кескіндеме. Бұл — ксениямен (қонақжайлылықпен) байланысты материалдық және әлеуметтік алмасуларды көрсетеді. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Ксения''' (''[[Грек тілі|грекше]]: ξενία [ксе'ниа]'') — [[Ежелгі Грекия|ежелгі Грекияда]] [[қонақжайлық]] ұғымын білдіреді. Бұл ұғым көбіне «қонақ-достық» немесе «рәсімделген достық» деп аударылады.<ref name=":0">Strootman, Rolf (2014). ''"Social Dynamics" Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East in the Achaemenids, c 330 to 30 BCE''. Edinburgh: Edinburgh University Press. pp. Chapter 7. ISBN 9780748691272.</ref> Ол жомарттық, сыйлық алмасу және өзара жауапкершілікке негізделген қалыптасқан қоғамдық қатынас түрі болған.<ref>Anton Powell (1995). ''The Greek world''. London: Routledge. ISBN 0-203-04216-6.</ref> Тарихи тұрғыда, бөгде гректерге (яғни өз [[Полис (ежелгі қала)|полисінен]] емес [[Гректер|гректерге]]) және меймандарға қонақжайлық көрсету — тек моральдық міндет қана емес, сонымен бірге саяси қажеттілік деп есептелген.<ref name=":0" /><ref>Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953"] ''perseus.tufts.edu''.</ref> Мұндай қонақжайлық [[Зевс|Зевс Ксенийге]] (және [[Афина Паллада|Афина]] Ксенияға) — жатжерліктердің қамқоршы құдайларына құрмет көрсету болып саналатын.<ref name=":1">Daniel Ogden, ed. (2007). ''A companion to Greek religion''. Malden, MA: Blackwell Pub. ISBN 978-1-4051-8216-4.</ref> Қонақжайлық рәсімдері қонақ пен иесінің арасында өзара сыйластыққа негізделген байланыс орнататын, ол тек материалдық артықшылықтармен (мысалы, сыйлықтар, қорғаныс, баспана) емес, сонымен қатар бейматериалдық құндылықтармен (мәселен, қолдау, белгілі бір әдеттегі құқықтар) де көрініс тапқан.<ref name=":1" /> «Ксения» сөзі ξένος (ксенос) — ''бөгде, жат адам'' сөзінен шыққан. == Жалпы шолу == Ксения екі негізгі ережеден тұрады: # '''Қонаққа қожайынның құрметі.''' Қожайындар қонақжай болуы керек: қонақтарға жуынатын орын, тамақ, сусын, сыйлықтар беріп, оларды келесі мекенге дейін қауіпсіз шығарып салуға тиіс. Қонақ тамақтанып болғанша, оған сұрақ қою — тіпті кім екенін сұрау да — әдепсіздік болып есептеледі. # '''Қожайынға қонақтың құрметі.''' Қонақтар сыпайы болып, қожайынға қауіп немесе салмақ түсірмеуі керек. Олар сырт әлемнен жаңалықтар мен әңгімелер айтып беруі тиіс. Ең бастысы — егер кейін қожайын қонақтың үйіне келсе, қонақ та сол құрметті қайтаруға міндетті.<ref name=":2">Reece, Steve. 1993. ''The Stranger's Welcome: Oral Theory and the Aesthetics of the Homeric Hospitality Scene.'' Ann Arbor: University of Michigan Press. [catalogues the various expectations of hosts and guests in early Greek society.]</ref> Ксения ежелгі замандарда ерекше маңызды болып саналған, себебі адамдар құдайлар адамдар арасында жүреді деп сенген. Егер біреу бейтанысқа дұрыс қонақжайлылық көрсетпесе, ол өзіне құдайдың қаһарын тартуы мүмкін еді — себебі әлгі бейтаныс адам құдайдың кейпіне енген болуы ықтимал. Бұл жағынан ерекше танымал мысал — Зевс құдайы, ол бөгде адамдардың қамқоршысы ретінде кейде ''Зевс Ксений'' деп аталған. Осы сенім '''теоксенияны''' қалыптастырды — яғни, адам қарапайым бейтанысқа (xenos) қонақжайлылық танытып, осылайша өзінің адамгершілік қасиетін көрсетеді, ал ол бейтаныс кейін құдай (theos) кейпінде екені белгілі болады.<ref name=":2" /> Бұл аңыздар адамдарға: әрбір қонақ — киелі кейіпке енген құдай болуы мүмкін, сондықтан әрбір мейманды құрметпен қарсы алу керек деген ескерту беретін. Себебі құдайлар — жомарттық пен бөтен адамға жылы шырай танытуды жоғары бағалаған және олар сый да, жаза да бере алатын күшке ие болған.<ref name=":0" /> '''Теоксения''' ұғымы тек адамдар мен құдайлар арасындағы емес, сонымен қатар құдайлардың өзара қонақ күтуі мен дастархан басында бас қосуын да қамтыған. Бұл тақырып [[Ежелгі Грекия өнері|көне өнерде]] жиі бейнеленген және [[Ренессанс|Қайта өрлеу]] дәуірінде «Құдайлар мейрамы» (Feast of the Gods) сияқты шығармалар арқылы қайта жанданған. Құдайлар мінсіздік пен ізгіліктің бейнесі ретінде қарастырылып, сол себепті олар да өзара теоксения жасайтын болып суреттелген — бұл өз кезегінде ксенияны (қонақжайлылықты) грек мәдениетінің негізгі дәстүрі ретінде нығайтты.<ref>Louden, Bruce. 2011. ''Homer's'' Odyssey ''and the Near East'' Cambridge: Cambridge University Press. pp. 31–2.</ref><ref>Weaver, John B. 2004. ''Plots of Epiphany: Prison-Escape in Acts of the Apostles''. Berlin: Walter de Gruyter. p. 34.</ref> Осындай қонақ-достық (xenia) дәстүрлері бастапқыда құдайларға қатысты болса да, кейінірек гректер арасында кеңінен таралып, күнделікті әдет-ғұрып пен мінез-құлықтың бір бөлігіне айналды. Шын мәнінде, ксения бүкіл Грекия аумағында қалыпты дәстүрге айналып, адамдар мен адамдар, сондай-ақ адамдар мен құдайлар арасындағы қарым-қатынаста қолданыла бастады. Бұл мәдениетте құдайлар арасындағы өзара әрекеттесу бейнелері арқылы одан әрі нығайтылып отырды. == Саясаттағы қолданысы == === Платон философиясында === Платон өзінің ''«Заңдар»'' атты еңбегінде төрт түрлі бейтаныс (xenos) не қонақжайлықты қажет ететін жат жұрт адамдарын сипаттайды: ----«''Бірінші және міндетті келімсек'' — жазды таңдаушы, яғни құс сияқты жыл сайын белгілі бір маусымда келетін адам. Бұл адамдар, көбіне, сауда арқылы пайда табу үшін, теңізден өтіп, қанатты құс секілді өзге қалаларға ұшады. Мұндай жатжұрттық адам қалаға келгенде, оны нарықтарда, айлақтарда, және қаладан тыс орналасқан қоғамдық ғимараттарда жауапты лауазым иелері қарсы алуы тиіс. Бұл лауазымдылар келімсектер қалаға жаңалық немесе жат әсер енгізіп жібермесін деп қадағалауы керек, әрі оларға тиісті әділдікті ұсынуы тиіс. Бірақ, олармен қарым-қатынасты ''барынша шектеулі деңгейде'' жүргізуі қажет.»<ref name=":3">Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953".] ''perseus.tufts.edu''.</ref> ----«''Екінші түрі — байқаушы бейтаныс.'' Яғни ол көзбен және құлақпен көріп, есту үшін келеді — бұл, мысалы, саз қойылымдарын тамашалау үшін келген адам. Мұндай адамдар үшін ғибадатханаларда тұру орындары бөлінуі керек, олар достық қарым-қатынаста қабылдануы тиіс. Дін қызметкерлері мен ғибадатхана қараушылар қонақтармен қамқорлықпен айналысып, олар өз мақсатымен келіп көріп, естіп үлгергенше оларға күтім жасауы қажет. Егер қонақ зиян келтірмесе немесе зиян көрмесе, олар қоштасып шығарып салынады. Ал егер біреуге зиян келсе немесе зиян келтірілсе, 50 драхмаға дейінгі дауларда дін қызметкерлері төрелік етеді. Ал одан көп сомадағы даулар нарық қызметкерлері соты арқылы қаралады.»<ref name=":3" /> ----«''Үшінші түрі — ресми қабылдауды қажет ететін бейтаныс'', яғни басқа елден мемлекеттік іспен келген адам. Мұндай адамды тек қолбасшылар, атты әскер басшылары ([[Гиппарх (әскери лауазым)|гиппарх]]) және жаяу әскер басшылары ([[Таксиарх|таксиархтар]]) ғана қарсы алуы тиіс. Мұндай жатжұрттық адамға қамқорлық онымен бірге тұратын лауазымды тұлғаның және [[Притания|пританиялардың]] толық жауапкершілігінде болады.»<ref name=":3" /> ----«''Төртінші түрі — өте сирек, тіпті кейде мүлде келмейтін бейтаныс''. Алайда егер бір кездері басқа елден біздің өзіміз шетке жіберетіндерге ұқсас бір инспектор келетін болса, онда ол мына шарттармен ғана келуі тиіс: — Біріншіден, жасы кемінде елу жаста болуы керек; — Екіншіден, оның келудегі мақсаты — басқа мемлекеттерде кездеспейтін, ерекше әсем әрі асыл бір нәрсені көру немесе өзі сондай бір асылды көрсету болуы тиіс. Мұндай қонақ бай әрі дана адам ретінде, байлар мен данышпандардың есігін өз еркімен қағады. Ол сондай-ақ білім беру ісінің басшысы немесе ізгілік жолында марапатқа ие болған адамдардың үйіне де бара алады. Мұндай кездесулерде ол ақпарат алмасу арқылы сұхбат құрып, кейін оған дос ретінде лайықты сыйлықтар мен құрмет көрсетіліп, қоштасып шығарып салынады.»<ref name=":3" /> ---- Платон мұндай ксений (жатжұрттық қонақтар) түрлерін тізіп көрсету арқылы Зевс Ксенийдің (қонақтарды қамқоршы Зевстің) саласына қатысты заңдық жауапкершілікті бекітуді мақсат еткен.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> Сол сияқты, Платон «[[Жетінші хат (Платон)|Жетінші хатында]]<nowiki/>» [[Дион Сиракузылық|Сиракузылық Дионмен]] кездесуге бара жатқан сапары туралы айтып, осы сапарда Зевс Ксенийді атап өтеді және оның билігінің маңыздылығын ерекше атап көрсетеді.<ref>[https://classics.mit.edu/Plato/seventh_letter.html The Seventh Letter By Plato] classics.mit.edu</ref> == Дипломатиядағы тарихи рөлі == [[File:Xerxes I of Persia (2).jpg|thumb|250px|Парсы патшасы [[Ксеркс|І Ксеркстің]] [[барельеф|барельефі]] — ол лидиялық [[Пифий|Пифиймен]] ксения қарым-қатынасына түскен тарихи тұлға.]] Тарихшы [[Габриэль Херман]] Көне [[Таяу Шығыс|Таяу Шығыстағы]] ксенияның (қонақ-достықтың) саяси одақтардағы қолданылуын сипаттайды. Ол [[Ксеркс]] патша мен лидиялық [[Пифий]] арасындағы ксения алмасуын талдайды, мұнда Ксеркс Пифийдің қонағы (xenos) ретінде қабылданған.<ref name=":4">Herman, Gabriel (1987). ''Ritualised Friendship and the Greek City''. New York: Cambridge University Press.</ref> Бұл алмасу екі тарап арасында саяси қатынастардың бейбіт өрбуіне ықпал етіп, олардың арасында жомарттық пен бауырмалдық рухын орнатты.<ref name=":0" /> Мұндай алмасулар кейде жіберілген елшілер арқылы, тараптар бір-бірімен бетпе-бет кездеспей-ақ жүзеге асырылғаны да белгілі.<ref name=":4" /><ref>Kaul, Flemming (November 21, 2017). ''North Meets South: Theoretical Aspects on the Northern and Southern Rock Art Traditions in Scandinavia''. Oxbow Books. pp. Chapter 7. ISBN 978-1785708206.</ref> Херман ксения құбылысын [[Афроеуразия|Афро-Еуразиядағы]] бірнеше тарихи мәдени алмасу дәстүрлерімен байланыстырады. Ол ксенияны Гарри Тегнеус зерттеген Африка тайпалық қоғамдарындағы кейбір бауырластық ұғымдарымен ұқсастырып, солармен салыстырады.<ref>Tegnaeus, Harry (2013) [1952]. ''BLOOD BROTHERS: an ethno-sociological study of the institutions of blood-brotherhood with special reference to Africa''. New York USA: NY: Philosophical Library, Inc. ISBN 9780802217035.</ref> Сонымен қатар, ксенияны кейінгі ортағасырлық [[Вассалдық|вассал]] мен лорд арасындағы қарым-қатынастың бастауы ретінде қарастырады.<ref name=":4" /> Херман ксенияның саяси және әлеуметтік қатынастардағы көріністерін одан әрі талдай отырып, былай деп жазады:<blockquote>«...Одақ құрудағы маңызды элементтердің бірі — өте арнайы санаттағы сыйлықтармен алмасу болды. Бұл сыйлықтар біздің дереккөздерде ксения (xénia) деп аталады (өзара қарым-қатынастың атауы болып табылатын xenía сөзінен өзгеше) немесе дора (dora) деп те белгілі. Мұндай сыйлықтарды қабылдау ғана емес, сыйлау да сондай маңызды болған. Егер бір тарап жауап ретінде сый бермесе — бұл қастық жариялаумен тең деп қабылданған. Ал егер екі жақ та сыйлықтарды қабылдаса, бұл — достықтың басталғанының нақты белгісі болған.»<ref name=":4" /></blockquote>Мұны нақтылай түсу үшін, Херман ксенияның әдебиеттегі қолданылу мысалдарын келтіреді. Ол [[Одиссей]] мен [[Ифит]] арасындағы оқиғаны атап өтеді: Ифит оған керемет садақ тарту еткенде, Одиссей оған қылыш пен найза сыйлайды және бұл әрекетті: ''«достыққа негізделген қонақжайлықтың алғашқы белгісі»'' деп сипаттайды.<ref name=":4" /> Херман сондай-ақ [[Геродот|Геродоттың]] мынадай тұжырымын келтіреді: одақтасу мен сыйлықтар алмасу — ажырамас екі әрекет ретінде қарастырылған. Мысалы, Самостың билігін тартып алған [[Поликрат]] Мысыр патшасы [[Яхмос ІІ|Амасиспен]] ксения келісімін жасасады және олар бір-біріне сыйлықтар (dora) жібереді.<ref name=":4" /> Бұл рәсімнің маңызды бөлігі — сыйлыққа дереу жауап сыйлығының берілуі, әрі ол құны жағынан тең болуы керек. Сыйлықтың құны бойынша жарысу немесе артық болуға тырысу жарамсыз саналатын.<ref name=":0" /> Мұндай алғашқы сыйлықтар екі аралықта: – мағыналы, бірақ пайдалы емес заттар және – жоғары қолданыстық құны бар, бірақ символдық мәні жоқ заттар арасында орналасқан.<ref name=":4" /> Яғни, олар әрі зат, әрі белгі қызметін атқарған. Херман атап өткендей, мұндай алмасулар сауда немесе айырбас ретінде қабылданбаған, себебі алмасу — мақсат емес, құрал болған. Сауда алмасумен аяқталса, ал рәсімдік алмасу — ұзақ мерзімді міндеттемелер орнатуды білдіретін символдық әрекет болған, әрі бұл міндеттеме идеалды жағдайда — мәңгілікке созылады деп есептелген.<ref name=":4" /> == Дереккөздер == [[Санат: Ежелгі Грекия мәдениеті]] [[Санат: Ежелгі Грекия]] dyz5nvth4yhrvyk1iphml6072lrygma 3484227 3484202 2025-06-28T11:05:46Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484227 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg | caption1 = Юпитер мен Меркурий Филемон мен Баукиданың үйінде (1630–33), [[Питер Пауль Рубенс|Рубенстің]] шеберханасы: [[Зевс]] пен [[Гермес]] қонақжайлылық дәстүрін тексеру үшін ауылға келгенде, оларды тек [[Баукида пен Филемон]] ғана қабылдады. Сол үшін бұл екеуі марапатталды, ал көршілері жазаланды. | image2 = Feast_of_the_Gods_Giovanni_Bellini_1514.jpg | caption2 = Құдайлар арасындағы сыйлық алмасудың дәстүрлі көріністерін бейнелейтін [[Ренессанс]] дәуіріндегі кескіндеме. Бұл — ксениямен (қонақжайлылықпен) байланысты материалдық және әлеуметтік алмасуларды көрсетеді. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Ксения''' (''[[Грек тілі|грекше]]: ξενία [ксе'ниа]'') — [[Ежелгі Грекия|ежелгі Грекияда]] [[қонақжайлық]] ұғымын білдіреді. Бұл ұғым көбіне «қонақ-достық» немесе «рәсімделген достық» деп аударылады.<ref name=":0">Strootman, Rolf (2014). ''"Social Dynamics" Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East in the Achaemenids, c 330 to 30 BCE''. Edinburgh: Edinburgh University Press. pp. Chapter 7. ISBN 9780748691272.</ref> Ол жомарттық, сыйлық алмасу және өзара жауапкершілікке негізделген қалыптасқан қоғамдық қатынас түрі болған.<ref>Anton Powell (1995). ''The Greek world''. London: Routledge. ISBN 0-203-04216-6.</ref> Тарихи тұрғыда, бөгде гректерге (яғни өз [[Полис (ежелгі қала)|полисінен]] емес [[Гректер|гректерге]]) және меймандарға қонақжайлық көрсету — тек моральдық міндет қана емес, сонымен бірге саяси қажеттілік деп есептелген.<ref name=":0" /><ref>Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953"] ''perseus.tufts.edu''.</ref> Мұндай қонақжайлық [[Зевс|Зевс Ксенийге]] (және [[Афина Паллада|Афина]] Ксенияға) — жатжерліктердің қамқоршы құдайларына құрмет көрсету болып саналатын.<ref name=":1">Daniel Ogden, ed. (2007). ''A companion to Greek religion''. Malden, MA: Blackwell Pub. ISBN 978-1-4051-8216-4.</ref> Қонақжайлық рәсімдері қонақ пен иесінің арасында өзара сыйластыққа негізделген байланыс орнататын, ол тек материалдық артықшылықтармен (мысалы, сыйлықтар, қорғаныс, баспана) емес, сонымен қатар бейматериалдық құндылықтармен (мәселен, қолдау, белгілі бір әдеттегі құқықтар) де көрініс тапқан.<ref name=":1" /> «Ксения» сөзі ξένος (ксенос) — ''бөгде, жат адам'' сөзінен шыққан. == Жалпы шолу == Ксения екі негізгі ережеден тұрады: # '''Қонаққа қожайынның құрметі.''' Қожайындар қонақжай болуы керек: қонақтарға жуынатын орын, тамақ, сусын, сыйлықтар беріп, оларды келесі мекенге дейін қауіпсіз шығарып салуға тиіс. Қонақ тамақтанып болғанша, оған сұрақ қою — тіпті кім екенін сұрау да — әдепсіздік болып есептеледі. # '''Қожайынға қонақтың құрметі.''' Қонақтар сыпайы болып, қожайынға қауіп немесе салмақ түсірмеуі керек. Олар сырт әлемнен жаңалықтар мен әңгімелер айтып беруі тиіс. Ең бастысы — егер кейін қожайын қонақтың үйіне келсе, қонақ та сол құрметті қайтаруға міндетті.<ref name=":2">Reece, Steve. 1993. ''The Stranger's Welcome: Oral Theory and the Aesthetics of the Homeric Hospitality Scene.'' Ann Arbor: University of Michigan Press. [catalogues the various expectations of hosts and guests in early Greek society.]</ref> Ксения ежелгі замандарда ерекше маңызды болып саналған, себебі адамдар құдайлар адамдар арасында жүреді деп сенген. Егер біреу бейтанысқа дұрыс қонақжайлылық көрсетпесе, ол өзіне құдайдың қаһарын тартуы мүмкін еді — себебі әлгі бейтаныс адам құдайдың кейпіне енген болуы ықтимал. Бұл жағынан ерекше танымал мысал — Зевс құдайы, ол бөгде адамдардың қамқоршысы ретінде кейде ''Зевс Ксений'' деп аталған. Осы сенім '''теоксенияны''' қалыптастырды — яғни, адам қарапайым бейтанысқа (xenos) қонақжайлылық танытып, осылайша өзінің адамгершілік қасиетін көрсетеді, ал ол бейтаныс кейін құдай (theos) кейпінде екені белгілі болады.<ref name=":2" /> Бұл аңыздар адамдарға: әрбір қонақ — киелі кейіпке енген құдай болуы мүмкін, сондықтан әрбір мейманды құрметпен қарсы алу керек деген ескерту беретін. Себебі құдайлар — жомарттық пен бөтен адамға жылы шырай танытуды жоғары бағалаған және олар сый да, жаза да бере алатын күшке ие болған.<ref name=":0" /> '''Теоксения''' ұғымы тек адамдар мен құдайлар арасындағы емес, сонымен қатар құдайлардың өзара қонақ күтуі мен дастархан басында бас қосуын да қамтыған. Бұл тақырып [[Ежелгі Грекия өнері|көне өнерде]] жиі бейнеленген және [[Ренессанс|Қайта өрлеу]] дәуірінде «Құдайлар мейрамы» (Feast of the Gods) сияқты шығармалар арқылы қайта жанданған. Құдайлар мінсіздік пен ізгіліктің бейнесі ретінде қарастырылып, сол себепті олар да өзара теоксения жасайтын болып суреттелген — бұл өз кезегінде ксенияны (қонақжайлылықты) грек мәдениетінің негізгі дәстүрі ретінде нығайтты.<ref>Louden, Bruce. 2011. ''Homer's'' Odyssey ''and the Near East'' Cambridge: Cambridge University Press. pp. 31–2.</ref><ref>Weaver, John B. 2004. ''Plots of Epiphany: Prison-Escape in Acts of the Apostles''. Berlin: Walter de Gruyter. p. 34.</ref> Осындай қонақ-достық (xenia) дәстүрлері бастапқыда құдайларға қатысты болса да, кейінірек гректер арасында кеңінен таралып, күнделікті әдет-ғұрып пен мінез-құлықтың бір бөлігіне айналды. Шын мәнінде, ксения бүкіл Грекия аумағында қалыпты дәстүрге айналып, адамдар мен адамдар, сондай-ақ адамдар мен құдайлар арасындағы қарым-қатынаста қолданыла бастады. Бұл мәдениетте құдайлар арасындағы өзара әрекеттесу бейнелері арқылы одан әрі нығайтылып отырды. == Саясаттағы қолданысы == === Платон философиясында === Платон өзінің ''«Заңдар»'' атты еңбегінде төрт түрлі бейтаныс (xenos) не қонақжайлықты қажет ететін жат жұрт адамдарын сипаттайды: ----«''Бірінші және міндетті келімсек'' — жазды таңдаушы, яғни құс сияқты жыл сайын белгілі бір маусымда келетін адам. Бұл адамдар, көбіне, сауда арқылы пайда табу үшін, теңізден өтіп, қанатты құс секілді өзге қалаларға ұшады. Мұндай жатжұрттық адам қалаға келгенде, оны нарықтарда, айлақтарда, және қаладан тыс орналасқан қоғамдық ғимараттарда жауапты лауазым иелері қарсы алуы тиіс. Бұл лауазымдылар келімсектер қалаға жаңалық немесе жат әсер енгізіп жібермесін деп қадағалауы керек, әрі оларға тиісті әділдікті ұсынуы тиіс. Бірақ, олармен қарым-қатынасты ''барынша шектеулі деңгейде'' жүргізуі қажет.»<ref name=":3">Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953".] ''perseus.tufts.edu''.</ref> ----«''Екінші түрі — байқаушы бейтаныс.'' Яғни ол көзбен және құлақпен көріп, есту үшін келеді — бұл, мысалы, саз қойылымдарын тамашалау үшін келген адам. Мұндай адамдар үшін ғибадатханаларда тұру орындары бөлінуі керек, олар достық қарым-қатынаста қабылдануы тиіс. Дін қызметкерлері мен ғибадатхана қараушылар қонақтармен қамқорлықпен айналысып, олар өз мақсатымен келіп көріп, естіп үлгергенше оларға күтім жасауы қажет. Егер қонақ зиян келтірмесе немесе зиян көрмесе, олар қоштасып шығарып салынады. Ал егер біреуге зиян келсе немесе зиян келтірілсе, 50 драхмаға дейінгі дауларда дін қызметкерлері төрелік етеді. Ал одан көп сомадағы даулар нарық қызметкерлері соты арқылы қаралады.»<ref name=":3" /> ----«''Үшінші түрі — ресми қабылдауды қажет ететін бейтаныс'', яғни басқа елден мемлекеттік іспен келген адам. Мұндай адамды тек қолбасшылар, атты әскер басшылары ([[Гиппарх (әскери лауазым)|гиппарх]]) және жаяу әскер басшылары ([[Таксиарх|таксиархтар]]) ғана қарсы алуы тиіс. Мұндай жатжұрттық адамға қамқорлық онымен бірге тұратын лауазымды тұлғаның және [[Притания|пританиялардың]] толық жауапкершілігінде болады.»<ref name=":3" /> ----«''Төртінші түрі — өте сирек, тіпті кейде мүлде келмейтін бейтаныс''. Алайда егер бір кездері басқа елден біздің өзіміз шетке жіберетіндерге ұқсас бір инспектор келетін болса, онда ол мына шарттармен ғана келуі тиіс: — Біріншіден, жасы кемінде елу жаста болуы керек; — Екіншіден, оның келудегі мақсаты — басқа мемлекеттерде кездеспейтін, ерекше әсем әрі асыл бір нәрсені көру немесе өзі сондай бір асылды көрсету болуы тиіс. Мұндай қонақ бай әрі дана адам ретінде, байлар мен данышпандардың есігін өз еркімен қағады. Ол сондай-ақ білім беру ісінің басшысы немесе ізгілік жолында марапатқа ие болған адамдардың үйіне де бара алады. Мұндай кездесулерде ол ақпарат алмасу арқылы сұхбат құрып, кейін оған дос ретінде лайықты сыйлықтар мен құрмет көрсетіліп, қоштасып шығарып салынады.»<ref name=":3" /> ---- Платон мұндай ксений (жатжұрттық қонақтар) түрлерін тізіп көрсету арқылы Зевс Ксенийдің (қонақтарды қамқоршы Зевстің) саласына қатысты заңдық жауапкершілікті бекітуді мақсат еткен.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> Сол сияқты, Платон «[[Жетінші хат (Платон)|Жетінші хатында]]<nowiki/>» [[Дион Сиракузылық|Сиракузылық Дионмен]] кездесуге бара жатқан сапары туралы айтып, осы сапарда Зевс Ксенийді атап өтеді және оның билігінің маңыздылығын ерекше атап көрсетеді.<ref>[https://classics.mit.edu/Plato/seventh_letter.html The Seventh Letter By Plato] classics.mit.edu</ref> == Дипломатиядағы тарихи рөлі == [[File:Xerxes I of Persia (2).jpg|thumb|250px|Парсы патшасы [[Ксеркс|І Ксеркстің]] [[барельеф|барельефі]] — ол лидиялық [[Пифий|Пифиймен]] ксения қарым-қатынасына түскен тарихи тұлға.]] Тарихшы [[Габриэль Херман]] Көне [[Таяу Шығыс|Таяу Шығыстағы]] ксенияның (қонақ-достықтың) саяси одақтардағы қолданылуын сипаттайды. Ол [[Ксеркс]] патша мен лидиялық [[Пифий]] арасындағы ксения алмасуын талдайды, мұнда Ксеркс Пифийдің қонағы (xenos) ретінде қабылданған.<ref name=":4">Herman, Gabriel (1987). ''Ritualised Friendship and the Greek City''. New York: Cambridge University Press.</ref> Бұл алмасу екі тарап арасында саяси қатынастардың бейбіт өрбуіне ықпал етіп, олардың арасында жомарттық пен бауырмалдық рухын орнатты.<ref name=":0" /> Мұндай алмасулар кейде жіберілген елшілер арқылы, тараптар бір-бірімен бетпе-бет кездеспей-ақ жүзеге асырылғаны да белгілі.<ref name=":4" /><ref>Kaul, Flemming (November 21, 2017). ''North Meets South: Theoretical Aspects on the Northern and Southern Rock Art Traditions in Scandinavia''. Oxbow Books. pp. Chapter 7. ISBN 978-1785708206.</ref> Херман ксения құбылысын [[Афроеуразия|Афро-Еуразиядағы]] бірнеше тарихи мәдени алмасу дәстүрлерімен байланыстырады. Ол ксенияны Гарри Тегнеус зерттеген Африка тайпалық қоғамдарындағы кейбір бауырластық ұғымдарымен ұқсастырып, солармен салыстырады.<ref>Tegnaeus, Harry (2013) [1952]. ''BLOOD BROTHERS: an ethno-sociological study of the institutions of blood-brotherhood with special reference to Africa''. New York USA: NY: Philosophical Library, Inc. ISBN 9780802217035.</ref> Сонымен қатар, ксенияны кейінгі ортағасырлық [[Вассалдық|вассал]] мен лорд арасындағы қарым-қатынастың бастауы ретінде қарастырады.<ref name=":4" /> Херман ксенияның саяси және әлеуметтік қатынастардағы көріністерін одан әрі талдай отырып, былай деп жазады:<blockquote>«...Одақ құрудағы маңызды элементтердің бірі — өте арнайы санаттағы сыйлықтармен алмасу болды. Бұл сыйлықтар біздің дереккөздерде ксения (xénia) деп аталады (өзара қарым-қатынастың атауы болып табылатын xenía сөзінен өзгеше) немесе дора (dora) деп те белгілі. Мұндай сыйлықтарды қабылдау ғана емес, сыйлау да сондай маңызды болған. Егер бір тарап жауап ретінде сый бермесе — бұл қастық жариялаумен тең деп қабылданған. Ал егер екі жақ та сыйлықтарды қабылдаса, бұл — достықтың басталғанының нақты белгісі болған.»<ref name=":4" /></blockquote>Мұны нақтылай түсу үшін, Херман ксенияның әдебиеттегі қолданылу мысалдарын келтіреді. Ол [[Одиссей]] мен [[Ифит]] арасындағы оқиғаны атап өтеді: Ифит оған керемет садақ тарту еткенде, Одиссей оған қылыш пен найза сыйлайды және бұл әрекетті: ''«достыққа негізделген қонақжайлықтың алғашқы белгісі»'' деп сипаттайды.<ref name=":4" /> Херман сондай-ақ [[Геродот|Геродоттың]] мынадай тұжырымын келтіреді: одақтасу мен сыйлықтар алмасу — ажырамас екі әрекет ретінде қарастырылған. Мысалы, Самостың билігін тартып алған [[Поликрат]] Мысыр патшасы [[Яхмос ІІ|Амасиспен]] ксения келісімін жасасады және олар бір-біріне сыйлықтар (dora) жібереді.<ref name=":4" /> Бұл рәсімнің маңызды бөлігі — сыйлыққа дереу жауап сыйлығының берілуі, әрі ол құны жағынан тең болуы керек. Сыйлықтың құны бойынша жарысу немесе артық болуға тырысу жарамсыз саналатын.<ref name=":0" /> Мұндай алғашқы сыйлықтар екі аралықта: – мағыналы, бірақ пайдалы емес заттар және – жоғары қолданыстық құны бар, бірақ символдық мәні жоқ заттар арасында орналасқан.<ref name=":4" /> Яғни, олар әрі зат, әрі белгі қызметін атқарған. Херман атап өткендей, мұндай алмасулар сауда немесе айырбас ретінде қабылданбаған, себебі алмасу — мақсат емес, құрал болған. Сауда алмасумен аяқталса, ал рәсімдік алмасу — ұзақ мерзімді міндеттемелер орнатуды білдіретін символдық әрекет болған, әрі бұл міндеттеме идеалды жағдайда — мәңгілікке созылады деп есептелген.<ref name=":4" /> == Сәулет өнерінде == {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = De Architectura027.jpg | caption1 = Витрувийдің қолжазбасы — шамамен 1390 жылдардан қалған [[пергамент|пергаментте]] (бұзау терісінен жасалған жазба материалда) жазылған ежелгі мәтін. | image2 = Antonio Zucchi (1726-1796) - Aristippus and His Companions after Being Shipwrecked, Seeing Mathematical Diagrams, Realise the Lan - 872168.1 - National Trust.jpg | caption2 = Антонио Цуккидің «Аристипп пен оның серіктері кеме апатынан кейін математикалық диаграммаларды көріп, бұл жердің мекен етілетінін түсінеді» (1726–1796) атты кескіндемесінде [[Аристипп]] пен оның жолдастары [[Родос]] тұрғындарының көмегіне дейінгі сәтте, кеме апаты орын алған жерде бейнеленген. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} Ксения дәстүрі тұрғын үйлер мен қоғамдық кеңістіктердің құрылымын айқындауда маңызды фактор болғаны байқалады.<ref name=":5">Vitruvius Pollio, [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:latinLit:phi1056.phi001.perseus-eng1:6.7.4 ''The Ten Books on Architecture. BOOK VI, CHAPTER VII: THE GREEK HOUSE, section 4''] ''www.perseus.tufts.edu''</ref> Рим сәулетшісі [[Витрувий]] өзінің әйгілі ''«[[Сәулет өнері туралы он кітап|De Architectura]]<nowiki/>»'' (Сәулет өнері туралы) еңбегінде ежелгі грек үйлерінің жоспарлануы мен безендірілуінде ксения қалай көрініс тапқанын сипаттайды. Ол әсіресе грек үйлеріндегі қонақ бөлмелерді әшекейлеуде тағам суреттерінің ерекше орын алғанын атап өтеді:<blockquote>«...Гректер сән-салтанатқа бой ұрып, байлыққа кенелген соң, олар шеттен келген қонақтар үшін арнайы асханалар, бөлмелер мен азық-түлік қоймаларын бөле бастады. Бірінші күні оларды кешкі асқа шақырып, келесі күні тауық, жұмыртқа, көкөніс, жеміс және ауылдық өнімдер сыйлайтын. Сол себепті суретшілер қонақтарға арналған тағамдарды бейнелейтін [[Кескіндеме|кескіндемелерді]] 'ксения' деп атаған».<ref name=":5" /></blockquote>Қонақтарға арналған жеке кеңістік бөлу — бұл діни сенім мен байлықтың үйлесімі ретінде қарастырылады, себебі қонақ күту — ізгілік белгісі деп танылған.<ref name=":0" /> Сонымен қатар, үй ішін сәндеудегі байлықты көрсету мен қоштасарда қонаққа берілетін сыйлықтар — иесінің қоғамдағы мәртебесінің нышаны ғана емес, сонымен қатар ксения дәстүрін ұстануының айғағы болған.<ref name=":5" /> Сәулет теориясының маманы Саймон Уэйр Витрувийдің [[Сәулет өнері туралы он кітап|''De Architectura'']] еңбегінің 6-кітабының басында келтірілген [[Аристипп]] туралы анекдотта ксения ұғымының қолданылуын түсіндіреді. Бұл анекдотта Аристипп кеме апатынан аман қалып, [[Родос]] тұрғындарынан қонақжайлылық көргені баяндалады.<ref name=":6">Weir, Simon (2015). [https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13602365.2015.1098717 "Xenia in Vitruvius' Greek house: andron, ξείνία and xenia from Homer to Augustus".] ''The Journal of Architecture''. '''20''' (5): 868–83.</ref> Уэйр Витрувийдің ксенияға деген түсінігі үй ішінен тысқары, яғни жалпы бейтаныстар арасындағы қонақжай алмасуларды да қамтығанын көрсетеді.<ref name=":6" /> Витрувийге дейін де ежелгі грек сәулетшілерінің еңбектерінде ксения кең таралған ұғым болған. Ол дәуір сәулетшілері жеке үйлерді емес, қоғамдық ғимараттарды жобалауға бағытталып, қонақтарды қарсы алу мен қабылдауға ерекше мән берген.<ref>Weir, Simon (2016). [https://interstices.ac.nz/index.php/Interstices/article/view/498 "On the origin of the architect: Architects and xenía in the ancient Greek theatre".] ''Interstices'': 9–15.</ref> Одан бөлек, сәулет тарихшысы Лиза Ландрум ксения ұғымының грек театрында да — әрі сахнада, әрі сахна сыртында — орын алғанын анықтаған.<ref>Landrum, Lisa (2013). "Ensemble performances: Architects and justice in Athenian drama". In Simon, Jonathan (ed.). ''Architecture and justice: Judicial meanings in the public realm''. New York: Routledge. pp. 245–256. ISBN 978-1409431732.</ref> == Дереккөздер == [[Санат: Ежелгі Грекия мәдениеті]] [[Санат: Ежелгі Грекия]] 99l19jivbmnpwxwoxaqnjr0moxuqfje 3484248 3484227 2025-06-28T11:39:01Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484248 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg | caption1 = Юпитер мен Меркурий Филемон мен Баукиданың үйінде (1630–33), [[Питер Пауль Рубенс|Рубенстің]] шеберханасы: [[Зевс]] пен [[Гермес]] қонақжайлылық дәстүрін тексеру үшін ауылға келгенде, оларды тек [[Баукида пен Филемон]] ғана қабылдады. Сол үшін бұл екеуі марапатталды, ал көршілері жазаланды. | image2 = Feast_of_the_Gods_Giovanni_Bellini_1514.jpg | caption2 = Құдайлар арасындағы сыйлық алмасудың дәстүрлі көріністерін бейнелейтін [[Ренессанс]] дәуіріндегі кескіндеме. Бұл — ксениямен (қонақжайлылықпен) байланысты материалдық және әлеуметтік алмасуларды көрсетеді. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Ксения''' (''[[Грек тілі|грекше]]: ξενία [ксе'ниа]'') — [[Ежелгі Грекия|ежелгі Грекияда]] [[қонақжайлық]] ұғымын білдіреді. Бұл ұғым көбіне «қонақ-достық» немесе «рәсімделген достық» деп аударылады.<ref name=":0">Strootman, Rolf (2014). ''"Social Dynamics" Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East in the Achaemenids, c 330 to 30 BCE''. Edinburgh: Edinburgh University Press. pp. Chapter 7. ISBN 9780748691272.</ref> Ол жомарттық, сыйлық алмасу және өзара жауапкершілікке негізделген қалыптасқан қоғамдық қатынас түрі болған.<ref>Anton Powell (1995). ''The Greek world''. London: Routledge. ISBN 0-203-04216-6.</ref> Тарихи тұрғыда, бөгде гректерге (яғни өз [[Полис (ежелгі қала)|полисінен]] емес [[Гректер|гректерге]]) және меймандарға қонақжайлық көрсету — тек моральдық міндет қана емес, сонымен бірге саяси қажеттілік деп есептелген.<ref name=":0" /><ref>Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953"] ''perseus.tufts.edu''.</ref> Мұндай қонақжайлық [[Зевс|Зевс Ксенийге]] (және [[Афина Паллада|Афина]] Ксенияға) — жатжерліктердің қамқоршы құдайларына құрмет көрсету болып саналатын.<ref name=":1">Daniel Ogden, ed. (2007). ''A companion to Greek religion''. Malden, MA: Blackwell Pub. ISBN 978-1-4051-8216-4.</ref> Қонақжайлық рәсімдері қонақ пен иесінің арасында өзара сыйластыққа негізделген байланыс орнататын, ол тек материалдық артықшылықтармен (мысалы, сыйлықтар, қорғаныс, баспана) емес, сонымен қатар бейматериалдық құндылықтармен (мәселен, қолдау, белгілі бір әдеттегі құқықтар) де көрініс тапқан.<ref name=":1" /> «Ксения» сөзі ξένος (ксенос) — ''бөгде, жат адам'' сөзінен шыққан. == Жалпы шолу == Ксения екі негізгі ережеден тұрады: # '''Қонаққа қожайынның құрметі.''' Қожайындар қонақжай болуы керек: қонақтарға жуынатын орын, тамақ, сусын, сыйлықтар беріп, оларды келесі мекенге дейін қауіпсіз шығарып салуға тиіс. Қонақ тамақтанып болғанша, оған сұрақ қою — тіпті кім екенін сұрау да — әдепсіздік болып есептеледі. # '''Қожайынға қонақтың құрметі.''' Қонақтар сыпайы болып, қожайынға қауіп немесе салмақ түсірмеуі керек. Олар сырт әлемнен жаңалықтар мен әңгімелер айтып беруі тиіс. Ең бастысы — егер кейін қожайын қонақтың үйіне келсе, қонақ та сол құрметті қайтаруға міндетті.<ref name=":2">Reece, Steve. 1993. ''The Stranger's Welcome: Oral Theory and the Aesthetics of the Homeric Hospitality Scene.'' Ann Arbor: University of Michigan Press. [catalogues the various expectations of hosts and guests in early Greek society.]</ref> Ксения ежелгі замандарда ерекше маңызды болып саналған, себебі адамдар құдайлар адамдар арасында жүреді деп сенген. Егер біреу бейтанысқа дұрыс қонақжайлылық көрсетпесе, ол өзіне құдайдың қаһарын тартуы мүмкін еді — себебі әлгі бейтаныс адам құдайдың кейпіне енген болуы ықтимал. Бұл жағынан ерекше танымал мысал — Зевс құдайы, ол бөгде адамдардың қамқоршысы ретінде кейде ''Зевс Ксений'' деп аталған. Осы сенім '''теоксенияны''' қалыптастырды — яғни, адам қарапайым бейтанысқа (xenos) қонақжайлылық танытып, осылайша өзінің адамгершілік қасиетін көрсетеді, ал ол бейтаныс кейін құдай (theos) кейпінде екені белгілі болады.<ref name=":2" /> Бұл аңыздар адамдарға: әрбір қонақ — киелі кейіпке енген құдай болуы мүмкін, сондықтан әрбір мейманды құрметпен қарсы алу керек деген ескерту беретін. Себебі құдайлар — жомарттық пен бөтен адамға жылы шырай танытуды жоғары бағалаған және олар сый да, жаза да бере алатын күшке ие болған.<ref name=":0" /> '''Теоксения''' ұғымы тек адамдар мен құдайлар арасындағы емес, сонымен қатар құдайлардың өзара қонақ күтуі мен дастархан басында бас қосуын да қамтыған. Бұл тақырып [[Ежелгі Грекия өнері|көне өнерде]] жиі бейнеленген және [[Ренессанс|Қайта өрлеу]] дәуірінде «Құдайлар мейрамы» (Feast of the Gods) сияқты шығармалар арқылы қайта жанданған. Құдайлар мінсіздік пен ізгіліктің бейнесі ретінде қарастырылып, сол себепті олар да өзара теоксения жасайтын болып суреттелген — бұл өз кезегінде ксенияны (қонақжайлылықты) грек мәдениетінің негізгі дәстүрі ретінде нығайтты.<ref>Louden, Bruce. 2011. ''Homer's'' Odyssey ''and the Near East'' Cambridge: Cambridge University Press. pp. 31–2.</ref><ref>Weaver, John B. 2004. ''Plots of Epiphany: Prison-Escape in Acts of the Apostles''. Berlin: Walter de Gruyter. p. 34.</ref> Осындай қонақ-достық (xenia) дәстүрлері бастапқыда құдайларға қатысты болса да, кейінірек гректер арасында кеңінен таралып, күнделікті әдет-ғұрып пен мінез-құлықтың бір бөлігіне айналды. Шын мәнінде, ксения бүкіл Грекия аумағында қалыпты дәстүрге айналып, адамдар мен адамдар, сондай-ақ адамдар мен құдайлар арасындағы қарым-қатынаста қолданыла бастады. Бұл мәдениетте құдайлар арасындағы өзара әрекеттесу бейнелері арқылы одан әрі нығайтылып отырды. == Саясаттағы қолданысы == === Платон философиясында === Платон өзінің ''«Заңдар»'' атты еңбегінде төрт түрлі бейтаныс (xenos) не қонақжайлықты қажет ететін жат жұрт адамдарын сипаттайды: ----«''Бірінші және міндетті келімсек'' — жазды таңдаушы, яғни құс сияқты жыл сайын белгілі бір маусымда келетін адам. Бұл адамдар, көбіне, сауда арқылы пайда табу үшін, теңізден өтіп, қанатты құс секілді өзге қалаларға ұшады. Мұндай жатжұрттық адам қалаға келгенде, оны нарықтарда, айлақтарда, және қаладан тыс орналасқан қоғамдық ғимараттарда жауапты лауазым иелері қарсы алуы тиіс. Бұл лауазымдылар келімсектер қалаға жаңалық немесе жат әсер енгізіп жібермесін деп қадағалауы керек, әрі оларға тиісті әділдікті ұсынуы тиіс. Бірақ, олармен қарым-қатынасты ''барынша шектеулі деңгейде'' жүргізуі қажет.»<ref name=":3">Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953".] ''perseus.tufts.edu''.</ref> ----«''Екінші түрі — байқаушы бейтаныс.'' Яғни ол көзбен және құлақпен көріп, есту үшін келеді — бұл, мысалы, саз қойылымдарын тамашалау үшін келген адам. Мұндай адамдар үшін ғибадатханаларда тұру орындары бөлінуі керек, олар достық қарым-қатынаста қабылдануы тиіс. Дін қызметкерлері мен ғибадатхана қараушылар қонақтармен қамқорлықпен айналысып, олар өз мақсатымен келіп көріп, естіп үлгергенше оларға күтім жасауы қажет. Егер қонақ зиян келтірмесе немесе зиян көрмесе, олар қоштасып шығарып салынады. Ал егер біреуге зиян келсе немесе зиян келтірілсе, 50 драхмаға дейінгі дауларда дін қызметкерлері төрелік етеді. Ал одан көп сомадағы даулар нарық қызметкерлері соты арқылы қаралады.»<ref name=":3" /> ----«''Үшінші түрі — ресми қабылдауды қажет ететін бейтаныс'', яғни басқа елден мемлекеттік іспен келген адам. Мұндай адамды тек қолбасшылар, атты әскер басшылары ([[Гиппарх (әскери лауазым)|гиппарх]]) және жаяу әскер басшылары ([[Таксиарх|таксиархтар]]) ғана қарсы алуы тиіс. Мұндай жатжұрттық адамға қамқорлық онымен бірге тұратын лауазымды тұлғаның және [[Притания|пританиялардың]] толық жауапкершілігінде болады.»<ref name=":3" /> ----«''Төртінші түрі — өте сирек, тіпті кейде мүлде келмейтін бейтаныс''. Алайда егер бір кездері басқа елден біздің өзіміз шетке жіберетіндерге ұқсас бір инспектор келетін болса, онда ол мына шарттармен ғана келуі тиіс: — Біріншіден, жасы кемінде елу жаста болуы керек; — Екіншіден, оның келудегі мақсаты — басқа мемлекеттерде кездеспейтін, ерекше әсем әрі асыл бір нәрсені көру немесе өзі сондай бір асылды көрсету болуы тиіс. Мұндай қонақ бай әрі дана адам ретінде, байлар мен данышпандардың есігін өз еркімен қағады. Ол сондай-ақ білім беру ісінің басшысы немесе ізгілік жолында марапатқа ие болған адамдардың үйіне де бара алады. Мұндай кездесулерде ол ақпарат алмасу арқылы сұхбат құрып, кейін оған дос ретінде лайықты сыйлықтар мен құрмет көрсетіліп, қоштасып шығарып салынады.»<ref name=":3" /> ---- Платон мұндай ксений (жатжұрттық қонақтар) түрлерін тізіп көрсету арқылы Зевс Ксенийдің (қонақтарды қамқоршы Зевстің) саласына қатысты заңдық жауапкершілікті бекітуді мақсат еткен.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> Сол сияқты, Платон «[[Жетінші хат (Платон)|Жетінші хатында]]<nowiki/>» [[Дион Сиракузылық|Сиракузылық Дионмен]] кездесуге бара жатқан сапары туралы айтып, осы сапарда Зевс Ксенийді атап өтеді және оның билігінің маңыздылығын ерекше атап көрсетеді.<ref>[https://classics.mit.edu/Plato/seventh_letter.html The Seventh Letter By Plato] classics.mit.edu</ref> == Дипломатиядағы тарихи рөлі == [[File:Xerxes I of Persia (2).jpg|thumb|250px|Парсы патшасы [[Ксеркс|І Ксеркстің]] [[барельеф|барельефі]] — ол лидиялық [[Пифий|Пифиймен]] ксения қарым-қатынасына түскен тарихи тұлға.]] Тарихшы [[Габриэль Херман]] Көне [[Таяу Шығыс|Таяу Шығыстағы]] ксенияның (қонақ-достықтың) саяси одақтардағы қолданылуын сипаттайды. Ол [[Ксеркс]] патша мен лидиялық [[Пифий]] арасындағы ксения алмасуын талдайды, мұнда Ксеркс Пифийдің қонағы (xenos) ретінде қабылданған.<ref name=":4">Herman, Gabriel (1987). ''Ritualised Friendship and the Greek City''. New York: Cambridge University Press.</ref> Бұл алмасу екі тарап арасында саяси қатынастардың бейбіт өрбуіне ықпал етіп, олардың арасында жомарттық пен бауырмалдық рухын орнатты.<ref name=":0" /> Мұндай алмасулар кейде жіберілген елшілер арқылы, тараптар бір-бірімен бетпе-бет кездеспей-ақ жүзеге асырылғаны да белгілі.<ref name=":4" /><ref>Kaul, Flemming (November 21, 2017). ''North Meets South: Theoretical Aspects on the Northern and Southern Rock Art Traditions in Scandinavia''. Oxbow Books. pp. Chapter 7. ISBN 978-1785708206.</ref> Херман ксения құбылысын [[Афроеуразия|Афро-Еуразиядағы]] бірнеше тарихи мәдени алмасу дәстүрлерімен байланыстырады. Ол ксенияны Гарри Тегнеус зерттеген Африка тайпалық қоғамдарындағы кейбір бауырластық ұғымдарымен ұқсастырып, солармен салыстырады.<ref>Tegnaeus, Harry (2013) [1952]. ''BLOOD BROTHERS: an ethno-sociological study of the institutions of blood-brotherhood with special reference to Africa''. New York USA: NY: Philosophical Library, Inc. ISBN 9780802217035.</ref> Сонымен қатар, ксенияны кейінгі ортағасырлық [[Вассалдық|вассал]] мен лорд арасындағы қарым-қатынастың бастауы ретінде қарастырады.<ref name=":4" /> Херман ксенияның саяси және әлеуметтік қатынастардағы көріністерін одан әрі талдай отырып, былай деп жазады:<blockquote>«...Одақ құрудағы маңызды элементтердің бірі — өте арнайы санаттағы сыйлықтармен алмасу болды. Бұл сыйлықтар біздің дереккөздерде ксения (xénia) деп аталады (өзара қарым-қатынастың атауы болып табылатын xenía сөзінен өзгеше) немесе дора (dora) деп те белгілі. Мұндай сыйлықтарды қабылдау ғана емес, сыйлау да сондай маңызды болған. Егер бір тарап жауап ретінде сый бермесе — бұл қастық жариялаумен тең деп қабылданған. Ал егер екі жақ та сыйлықтарды қабылдаса, бұл — достықтың басталғанының нақты белгісі болған.»<ref name=":4" /></blockquote>Мұны нақтылай түсу үшін, Херман ксенияның әдебиеттегі қолданылу мысалдарын келтіреді. Ол [[Одиссей]] мен [[Ифит]] арасындағы оқиғаны атап өтеді: Ифит оған керемет садақ тарту еткенде, Одиссей оған қылыш пен найза сыйлайды және бұл әрекетті: ''«достыққа негізделген қонақжайлықтың алғашқы белгісі»'' деп сипаттайды.<ref name=":4" /> Херман сондай-ақ [[Геродот|Геродоттың]] мынадай тұжырымын келтіреді: одақтасу мен сыйлықтар алмасу — ажырамас екі әрекет ретінде қарастырылған. Мысалы, Самостың билігін тартып алған [[Поликрат]] Мысыр патшасы [[Яхмос ІІ|Амасиспен]] ксения келісімін жасасады және олар бір-біріне сыйлықтар (dora) жібереді.<ref name=":4" /> Бұл рәсімнің маңызды бөлігі — сыйлыққа дереу жауап сыйлығының берілуі, әрі ол құны жағынан тең болуы керек. Сыйлықтың құны бойынша жарысу немесе артық болуға тырысу жарамсыз саналатын.<ref name=":0" /> Мұндай алғашқы сыйлықтар екі аралықта: – мағыналы, бірақ пайдалы емес заттар және – жоғары қолданыстық құны бар, бірақ символдық мәні жоқ заттар арасында орналасқан.<ref name=":4" /> Яғни, олар әрі зат, әрі белгі қызметін атқарған. Херман атап өткендей, мұндай алмасулар сауда немесе айырбас ретінде қабылданбаған, себебі алмасу — мақсат емес, құрал болған. Сауда алмасумен аяқталса, ал рәсімдік алмасу — ұзақ мерзімді міндеттемелер орнатуды білдіретін символдық әрекет болған, әрі бұл міндеттеме идеалды жағдайда — мәңгілікке созылады деп есептелген.<ref name=":4" /> == Сәулет өнерінде == {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = De Architectura027.jpg | caption1 = Витрувийдің қолжазбасы — шамамен 1390 жылдардан қалған [[пергамент|пергаментте]] (бұзау терісінен жасалған жазба материалда) жазылған ежелгі мәтін. | image2 = Antonio Zucchi (1726-1796) - Aristippus and His Companions after Being Shipwrecked, Seeing Mathematical Diagrams, Realise the Lan - 872168.1 - National Trust.jpg | caption2 = Антонио Цуккидің «Аристипп пен оның серіктері кеме апатынан кейін математикалық диаграммаларды көріп, бұл жердің мекен етілетінін түсінеді» (1726–1796) атты кескіндемесінде [[Аристипп]] пен оның жолдастары [[Родос]] тұрғындарының көмегіне дейінгі сәтте, кеме апаты орын алған жерде бейнеленген. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} Ксения дәстүрі тұрғын үйлер мен қоғамдық кеңістіктердің құрылымын айқындауда маңызды фактор болғаны байқалады.<ref name=":5">Vitruvius Pollio, [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:latinLit:phi1056.phi001.perseus-eng1:6.7.4 ''The Ten Books on Architecture. BOOK VI, CHAPTER VII: THE GREEK HOUSE, section 4''] ''www.perseus.tufts.edu''</ref> Рим сәулетшісі [[Витрувий]] өзінің әйгілі ''«[[Сәулет өнері туралы он кітап|De Architectura]]<nowiki/>»'' (Сәулет өнері туралы) еңбегінде ежелгі грек үйлерінің жоспарлануы мен безендірілуінде ксения қалай көрініс тапқанын сипаттайды. Ол әсіресе грек үйлеріндегі қонақ бөлмелерді әшекейлеуде тағам суреттерінің ерекше орын алғанын атап өтеді:<blockquote>«...Гректер сән-салтанатқа бой ұрып, байлыққа кенелген соң, олар шеттен келген қонақтар үшін арнайы асханалар, бөлмелер мен азық-түлік қоймаларын бөле бастады. Бірінші күні оларды кешкі асқа шақырып, келесі күні тауық, жұмыртқа, көкөніс, жеміс және ауылдық өнімдер сыйлайтын. Сол себепті суретшілер қонақтарға арналған тағамдарды бейнелейтін [[Кескіндеме|кескіндемелерді]] 'ксения' деп атаған».<ref name=":5" /></blockquote>Қонақтарға арналған жеке кеңістік бөлу — бұл діни сенім мен байлықтың үйлесімі ретінде қарастырылады, себебі қонақ күту — ізгілік белгісі деп танылған.<ref name=":0" /> Сонымен қатар, үй ішін сәндеудегі байлықты көрсету мен қоштасарда қонаққа берілетін сыйлықтар — иесінің қоғамдағы мәртебесінің нышаны ғана емес, сонымен қатар ксения дәстүрін ұстануының айғағы болған.<ref name=":5" /> Сәулет теориясының маманы Саймон Уэйр Витрувийдің [[Сәулет өнері туралы он кітап|''De Architectura'']] еңбегінің 6-кітабының басында келтірілген [[Аристипп]] туралы анекдотта ксения ұғымының қолданылуын түсіндіреді. Бұл анекдотта Аристипп кеме апатынан аман қалып, [[Родос]] тұрғындарынан қонақжайлылық көргені баяндалады.<ref name=":6">Weir, Simon (2015). [https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13602365.2015.1098717 "Xenia in Vitruvius' Greek house: andron, ξείνία and xenia from Homer to Augustus".] ''The Journal of Architecture''. '''20''' (5): 868–83.</ref> Уэйр Витрувийдің ксенияға деген түсінігі үй ішінен тысқары, яғни жалпы бейтаныстар арасындағы қонақжай алмасуларды да қамтығанын көрсетеді.<ref name=":6" /> Витрувийге дейін де ежелгі грек сәулетшілерінің еңбектерінде ксения кең таралған ұғым болған. Ол дәуір сәулетшілері жеке үйлерді емес, қоғамдық ғимараттарды жобалауға бағытталып, қонақтарды қарсы алу мен қабылдауға ерекше мән берген.<ref>Weir, Simon (2016). [https://interstices.ac.nz/index.php/Interstices/article/view/498 "On the origin of the architect: Architects and xenía in the ancient Greek theatre".] ''Interstices'': 9–15.</ref> Одан бөлек, сәулет тарихшысы Лиза Ландрум ксения ұғымының грек театрында да — әрі сахнада, әрі сахна сыртында — орын алғанын анықтаған.<ref>Landrum, Lisa (2013). "Ensemble performances: Architects and justice in Athenian drama". In Simon, Jonathan (ed.). ''Architecture and justice: Judicial meanings in the public realm''. New York: Routledge. pp. 245–256. ISBN 978-1409431732.</ref> == Грек әдебиетінде == Ксенияның мәдени түрде нығаюының бір көрінісі ретінде, теоксения мен ксения көріністері ежелгі грек әдебиетінің басты шығармаларында кеңінен орын алған. === Гомердің «Илиада» шығармасында === [[File:Campana_Abduction_of_Helen.jpg|thumb|232x232px|«Еленаның ұрлануы» (1628–1629) — [[Гвидо Рени]] салған майлы бояулы кескіндеме. Бұл туындыда [[Троя]] батыры [[Парис|Паристің]] [[Сұлу Елена|Еленаны]] күштеп алып кетуі бейнеленген. Басқа адамға тұрмысқа шыққан Еленаны ұрлау — қонақжайлылық пен Зевс Ксенийдің билігін бұзу болып саналды және дәл осы оқиға [[Троя соғысы|Троя соғысының]] басталуына түрткі болды.]] * [[Гомер|Гомердің]] ''«[[Илиада|Илиадасында]]<nowiki/>»'' сипатталған [[Троя соғысы]] — ксения ережесінің бұзылуынан туындаған. [[Троя|Троялық]] [[Приам]] әулетінен шыққан [[Парис]] — [[Микен мәдениеті|Микеналық]] [[Спарта]] патшасы [[Менелай|Менелайдың]] үйінде қонақ болған. Алайда ол қожайынның әйелі [[Сұлу Елена|Еленаны]] алып қашу арқылы ксения шекарасын өрескел бұзады. Сол себепті, [[Ахейлер]] Зевстің алдындағы міндет ретінде бұл қорлықты кекпен қайтаруға тиіс болды. Себебі ксенияны бұзу — Зевстің билігіне қол сұғумен тең саналған. * 6-кітап (VI:137–282): [[Диомед]] пен [[Главк]] бейтарап аймақта кездеседі. Диомед қарсыласының құдай ұрпағы екенін біліп, соғыспастан бұрын тектілігін сұрайды. Главк өзін [[Беллерофонт]] батырдың немересі деп таныстырады, ал Беллерофонт бір кездері Диомедтің атасы [[Эней|Энеймен]] ксения байланысында болған. Мұны білген Диомед олар да қонақ-достар екенін түсініп, шайқаспай, сауыттарымен алмасады — бұл тұқым қуалайтын ксенияны жалғастыру белгісі.<ref>Homer (1990). ''Iliad''. Translated by Fagles, Robert. New York: Penguin.</ref> * 7-кітап (VII:299–302): [[Гектор]] мен [[Ұлы Аякс|Аякс]] бір-біріне сыйлық алмасуды ұсынады. Бұл — дәстүрлі ксенияға толық сәйкес келмесе де, жаулықты доғарып, достық орнатуға ұмтылу идеясын көрсетеді — грек мәдениетіндегі достықтың құндылығын паш етеді.<ref name=":7">Lattimore, Richmond (2011). ''The Iliad of Homer''. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780226470498.</ref> * 9-кітап (IX:197–265): [[Ахилл|Ахиллес]] өз үйіне келген [[Одиссей|Одиссейді]] жылы қарсы алып, [[Патрокл|Патроклға]] күшті шарап әзірлеп, ет пен сусын ұсынуды тапсырады. Олар бірге отырып тамақтанады, аздап әңгімелесіп, содан кейін ғана Одиссей [[Агамемнон|Агамемнонның]] ұсынысын жеткізеді. Бұл — ксенияның толық рәсімін көрсететін көрініс.<ref name=":7" /> * 18-кітап (XVIII:406–409): [[Гефест]] өз үйінде [[Фетида|Фетиданы]] қарсы алады. Қонақжайлылық таныту үшін ол құрал-саймандарын жинап, көңіл көтеруге жағдай жасайды — бұл құдайлар арасындағы теоксенияның мысалы.<ref name=":7" /> * 24-кітап: Эпопеяның соңында [[Приам]] ұлы [[Гектор|Гектордың]] мәйітін алу үшін [[Ахилл|Ахиллге]] келеді. Жаудың әкесі бола тұра, Ахиллес оны жөнелтпей, қонақжайлылық танытады, яғни ксения ережесін ұстанады — бұл ізгілік пен адамгершіліктің шыңы ретінде суреттеледі. Бұл мысалдар арқылы «Илиада» ксения мен теоксенияның мәдени салмағын айқын көрсетеді: адалдық, қонақжайлылық пен достық — грек дүниетанымының негізгі құндылықтарының бірі болды. == Дереккөздер == [[Санат: Ежелгі Грекия мәдениеті]] [[Санат: Ежелгі Грекия]] 4s9itwpu8pxyslrxjfgczflsylivdhf 3484250 3484248 2025-06-28T11:57:05Z Epoxa-HH 100258 қосымша ақпарат және сілтемелер 3484250 wikitext text/x-wiki {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg | caption1 = Юпитер мен Меркурий Филемон мен Баукиданың үйінде (1630–33), [[Питер Пауль Рубенс|Рубенстің]] шеберханасы: [[Зевс]] пен [[Гермес]] қонақжайлылық дәстүрін тексеру үшін ауылға келгенде, оларды тек [[Баукида пен Филемон]] ғана қабылдады. Сол үшін бұл екеуі марапатталды, ал көршілері жазаланды. | image2 = Feast_of_the_Gods_Giovanni_Bellini_1514.jpg | caption2 = Құдайлар арасындағы сыйлық алмасудың дәстүрлі көріністерін бейнелейтін [[Ренессанс]] дәуіріндегі кескіндеме. Бұл — ксениямен (қонақжайлылықпен) байланысты материалдық және әлеуметтік алмасуларды көрсетеді. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} '''Ксения''' (''[[Грек тілі|грекше]]: ξενία [ксе'ниа]'') — [[Ежелгі Грекия|ежелгі Грекияда]] [[қонақжайлық]] ұғымын білдіреді. Бұл ұғым көбіне «қонақ-достық» немесе «рәсімделген достық» деп аударылады.<ref name=":0">Strootman, Rolf (2014). ''"Social Dynamics" Courts and Elites in the Hellenistic Empires: The Near East in the Achaemenids, c 330 to 30 BCE''. Edinburgh: Edinburgh University Press. pp. Chapter 7. ISBN 9780748691272.</ref> Ол жомарттық, сыйлық алмасу және өзара жауапкершілікке негізделген қалыптасқан қоғамдық қатынас түрі болған.<ref>Anton Powell (1995). ''The Greek world''. London: Routledge. ISBN 0-203-04216-6.</ref> Тарихи тұрғыда, бөгде гректерге (яғни өз [[Полис (ежелгі қала)|полисінен]] емес [[Гректер|гректерге]]) және меймандарға қонақжайлық көрсету — тек моральдық міндет қана емес, сонымен бірге саяси қажеттілік деп есептелген.<ref name=":0" /><ref>Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953"] ''perseus.tufts.edu''.</ref> Мұндай қонақжайлық [[Зевс|Зевс Ксенийге]] (және [[Афина Паллада|Афина]] Ксенияға) — жатжерліктердің қамқоршы құдайларына құрмет көрсету болып саналатын.<ref name=":1">Daniel Ogden, ed. (2007). ''A companion to Greek religion''. Malden, MA: Blackwell Pub. ISBN 978-1-4051-8216-4.</ref> Қонақжайлық рәсімдері қонақ пен иесінің арасында өзара сыйластыққа негізделген байланыс орнататын, ол тек материалдық артықшылықтармен (мысалы, сыйлықтар, қорғаныс, баспана) емес, сонымен қатар бейматериалдық құндылықтармен (мәселен, қолдау, белгілі бір әдеттегі құқықтар) де көрініс тапқан.<ref name=":1" /> «Ксения» сөзі ξένος (ксенос) — ''бөгде, жат адам'' сөзінен шыққан. == Жалпы шолу == Ксения екі негізгі ережеден тұрады: # '''Қонаққа қожайынның құрметі.''' Қожайындар қонақжай болуы керек: қонақтарға жуынатын орын, тамақ, сусын, сыйлықтар беріп, оларды келесі мекенге дейін қауіпсіз шығарып салуға тиіс. Қонақ тамақтанып болғанша, оған сұрақ қою — тіпті кім екенін сұрау да — әдепсіздік болып есептеледі. # '''Қожайынға қонақтың құрметі.''' Қонақтар сыпайы болып, қожайынға қауіп немесе салмақ түсірмеуі керек. Олар сырт әлемнен жаңалықтар мен әңгімелер айтып беруі тиіс. Ең бастысы — егер кейін қожайын қонақтың үйіне келсе, қонақ та сол құрметті қайтаруға міндетті.<ref name=":2">Reece, Steve. 1993. ''The Stranger's Welcome: Oral Theory and the Aesthetics of the Homeric Hospitality Scene.'' Ann Arbor: University of Michigan Press. [catalogues the various expectations of hosts and guests in early Greek society.]</ref> Ксения ежелгі замандарда ерекше маңызды болып саналған, себебі адамдар құдайлар адамдар арасында жүреді деп сенген. Егер біреу бейтанысқа дұрыс қонақжайлылық көрсетпесе, ол өзіне құдайдың қаһарын тартуы мүмкін еді — себебі әлгі бейтаныс адам құдайдың кейпіне енген болуы ықтимал. Бұл жағынан ерекше танымал мысал — Зевс құдайы, ол бөгде адамдардың қамқоршысы ретінде кейде ''Зевс Ксений'' деп аталған. Осы сенім '''теоксенияны''' қалыптастырды — яғни, адам қарапайым бейтанысқа (xenos) қонақжайлылық танытып, осылайша өзінің адамгершілік қасиетін көрсетеді, ал ол бейтаныс кейін құдай (theos) кейпінде екені белгілі болады.<ref name=":2" /> Бұл аңыздар адамдарға: әрбір қонақ — киелі кейіпке енген құдай болуы мүмкін, сондықтан әрбір мейманды құрметпен қарсы алу керек деген ескерту беретін. Себебі құдайлар — жомарттық пен бөтен адамға жылы шырай танытуды жоғары бағалаған және олар сый да, жаза да бере алатын күшке ие болған.<ref name=":0" /> '''Теоксения''' ұғымы тек адамдар мен құдайлар арасындағы емес, сонымен қатар құдайлардың өзара қонақ күтуі мен дастархан басында бас қосуын да қамтыған. Бұл тақырып [[Ежелгі Грекия өнері|көне өнерде]] жиі бейнеленген және [[Ренессанс|Қайта өрлеу]] дәуірінде «Құдайлар мейрамы» (Feast of the Gods) сияқты шығармалар арқылы қайта жанданған. Құдайлар мінсіздік пен ізгіліктің бейнесі ретінде қарастырылып, сол себепті олар да өзара теоксения жасайтын болып суреттелген — бұл өз кезегінде ксенияны (қонақжайлылықты) грек мәдениетінің негізгі дәстүрі ретінде нығайтты.<ref>Louden, Bruce. 2011. ''Homer's'' Odyssey ''and the Near East'' Cambridge: Cambridge University Press. pp. 31–2.</ref><ref>Weaver, John B. 2004. ''Plots of Epiphany: Prison-Escape in Acts of the Apostles''. Berlin: Walter de Gruyter. p. 34.</ref> Осындай қонақ-достық (xenia) дәстүрлері бастапқыда құдайларға қатысты болса да, кейінірек гректер арасында кеңінен таралып, күнделікті әдет-ғұрып пен мінез-құлықтың бір бөлігіне айналды. Шын мәнінде, ксения бүкіл Грекия аумағында қалыпты дәстүрге айналып, адамдар мен адамдар, сондай-ақ адамдар мен құдайлар арасындағы қарым-қатынаста қолданыла бастады. Бұл мәдениетте құдайлар арасындағы өзара әрекеттесу бейнелері арқылы одан әрі нығайтылып отырды. == Саясаттағы қолданысы == === Платон философиясында === Платон өзінің ''«Заңдар»'' атты еңбегінде төрт түрлі бейтаныс (xenos) не қонақжайлықты қажет ететін жат жұрт адамдарын сипаттайды: ----«''Бірінші және міндетті келімсек'' — жазды таңдаушы, яғни құс сияқты жыл сайын белгілі бір маусымда келетін адам. Бұл адамдар, көбіне, сауда арқылы пайда табу үшін, теңізден өтіп, қанатты құс секілді өзге қалаларға ұшады. Мұндай жатжұрттық адам қалаға келгенде, оны нарықтарда, айлақтарда, және қаладан тыс орналасқан қоғамдық ғимараттарда жауапты лауазым иелері қарсы алуы тиіс. Бұл лауазымдылар келімсектер қалаға жаңалық немесе жат әсер енгізіп жібермесін деп қадағалауы керек, әрі оларға тиісті әділдікті ұсынуы тиіс. Бірақ, олармен қарым-қатынасты ''барынша шектеулі деңгейде'' жүргізуі қажет.»<ref name=":3">Plato. [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0166%3Abook%3D12%3Apage%3D953 "Plato, Laws, Book 12 Page 952-953".] ''perseus.tufts.edu''.</ref> ----«''Екінші түрі — байқаушы бейтаныс.'' Яғни ол көзбен және құлақпен көріп, есту үшін келеді — бұл, мысалы, саз қойылымдарын тамашалау үшін келген адам. Мұндай адамдар үшін ғибадатханаларда тұру орындары бөлінуі керек, олар достық қарым-қатынаста қабылдануы тиіс. Дін қызметкерлері мен ғибадатхана қараушылар қонақтармен қамқорлықпен айналысып, олар өз мақсатымен келіп көріп, естіп үлгергенше оларға күтім жасауы қажет. Егер қонақ зиян келтірмесе немесе зиян көрмесе, олар қоштасып шығарып салынады. Ал егер біреуге зиян келсе немесе зиян келтірілсе, 50 драхмаға дейінгі дауларда дін қызметкерлері төрелік етеді. Ал одан көп сомадағы даулар нарық қызметкерлері соты арқылы қаралады.»<ref name=":3" /> ----«''Үшінші түрі — ресми қабылдауды қажет ететін бейтаныс'', яғни басқа елден мемлекеттік іспен келген адам. Мұндай адамды тек қолбасшылар, атты әскер басшылары ([[Гиппарх (әскери лауазым)|гиппарх]]) және жаяу әскер басшылары ([[Таксиарх|таксиархтар]]) ғана қарсы алуы тиіс. Мұндай жатжұрттық адамға қамқорлық онымен бірге тұратын лауазымды тұлғаның және [[Притания|пританиялардың]] толық жауапкершілігінде болады.»<ref name=":3" /> ----«''Төртінші түрі — өте сирек, тіпті кейде мүлде келмейтін бейтаныс''. Алайда егер бір кездері басқа елден біздің өзіміз шетке жіберетіндерге ұқсас бір инспектор келетін болса, онда ол мына шарттармен ғана келуі тиіс: — Біріншіден, жасы кемінде елу жаста болуы керек; — Екіншіден, оның келудегі мақсаты — басқа мемлекеттерде кездеспейтін, ерекше әсем әрі асыл бір нәрсені көру немесе өзі сондай бір асылды көрсету болуы тиіс. Мұндай қонақ бай әрі дана адам ретінде, байлар мен данышпандардың есігін өз еркімен қағады. Ол сондай-ақ білім беру ісінің басшысы немесе ізгілік жолында марапатқа ие болған адамдардың үйіне де бара алады. Мұндай кездесулерде ол ақпарат алмасу арқылы сұхбат құрып, кейін оған дос ретінде лайықты сыйлықтар мен құрмет көрсетіліп, қоштасып шығарып салынады.»<ref name=":3" /> ---- Платон мұндай ксений (жатжұрттық қонақтар) түрлерін тізіп көрсету арқылы Зевс Ксенийдің (қонақтарды қамқоршы Зевстің) саласына қатысты заңдық жауапкершілікті бекітуді мақсат еткен.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> Сол сияқты, Платон «[[Жетінші хат (Платон)|Жетінші хатында]]<nowiki/>» [[Дион Сиракузылық|Сиракузылық Дионмен]] кездесуге бара жатқан сапары туралы айтып, осы сапарда Зевс Ксенийді атап өтеді және оның билігінің маңыздылығын ерекше атап көрсетеді.<ref>[https://classics.mit.edu/Plato/seventh_letter.html The Seventh Letter By Plato] classics.mit.edu</ref> == Дипломатиядағы тарихи рөлі == [[File:Xerxes I of Persia (2).jpg|thumb|250px|Парсы патшасы [[Ксеркс|І Ксеркстің]] [[барельеф|барельефі]] — ол лидиялық [[Пифий|Пифиймен]] ксения қарым-қатынасына түскен тарихи тұлға.]] Тарихшы [[Габриэль Херман]] Көне [[Таяу Шығыс|Таяу Шығыстағы]] ксенияның (қонақ-достықтың) саяси одақтардағы қолданылуын сипаттайды. Ол [[Ксеркс]] патша мен лидиялық [[Пифий]] арасындағы ксения алмасуын талдайды, мұнда Ксеркс Пифийдің қонағы (xenos) ретінде қабылданған.<ref name=":4">Herman, Gabriel (1987). ''Ritualised Friendship and the Greek City''. New York: Cambridge University Press.</ref> Бұл алмасу екі тарап арасында саяси қатынастардың бейбіт өрбуіне ықпал етіп, олардың арасында жомарттық пен бауырмалдық рухын орнатты.<ref name=":0" /> Мұндай алмасулар кейде жіберілген елшілер арқылы, тараптар бір-бірімен бетпе-бет кездеспей-ақ жүзеге асырылғаны да белгілі.<ref name=":4" /><ref>Kaul, Flemming (November 21, 2017). ''North Meets South: Theoretical Aspects on the Northern and Southern Rock Art Traditions in Scandinavia''. Oxbow Books. pp. Chapter 7. ISBN 978-1785708206.</ref> Херман ксения құбылысын [[Афроеуразия|Афро-Еуразиядағы]] бірнеше тарихи мәдени алмасу дәстүрлерімен байланыстырады. Ол ксенияны Гарри Тегнеус зерттеген Африка тайпалық қоғамдарындағы кейбір бауырластық ұғымдарымен ұқсастырып, солармен салыстырады.<ref>Tegnaeus, Harry (2013) [1952]. ''BLOOD BROTHERS: an ethno-sociological study of the institutions of blood-brotherhood with special reference to Africa''. New York USA: NY: Philosophical Library, Inc. ISBN 9780802217035.</ref> Сонымен қатар, ксенияны кейінгі ортағасырлық [[Вассалдық|вассал]] мен лорд арасындағы қарым-қатынастың бастауы ретінде қарастырады.<ref name=":4" /> Херман ксенияның саяси және әлеуметтік қатынастардағы көріністерін одан әрі талдай отырып, былай деп жазады:<blockquote>«...Одақ құрудағы маңызды элементтердің бірі — өте арнайы санаттағы сыйлықтармен алмасу болды. Бұл сыйлықтар біздің дереккөздерде ксения (xénia) деп аталады (өзара қарым-қатынастың атауы болып табылатын xenía сөзінен өзгеше) немесе дора (dora) деп те белгілі. Мұндай сыйлықтарды қабылдау ғана емес, сыйлау да сондай маңызды болған. Егер бір тарап жауап ретінде сый бермесе — бұл қастық жариялаумен тең деп қабылданған. Ал егер екі жақ та сыйлықтарды қабылдаса, бұл — достықтың басталғанының нақты белгісі болған.»<ref name=":4" /></blockquote>Мұны нақтылай түсу үшін, Херман ксенияның әдебиеттегі қолданылу мысалдарын келтіреді. Ол [[Одиссей]] мен [[Ифит]] арасындағы оқиғаны атап өтеді: Ифит оған керемет садақ тарту еткенде, Одиссей оған қылыш пен найза сыйлайды және бұл әрекетті: ''«достыққа негізделген қонақжайлықтың алғашқы белгісі»'' деп сипаттайды.<ref name=":4" /> Херман сондай-ақ [[Геродот|Геродоттың]] мынадай тұжырымын келтіреді: одақтасу мен сыйлықтар алмасу — ажырамас екі әрекет ретінде қарастырылған. Мысалы, Самостың билігін тартып алған [[Поликрат]] Мысыр патшасы [[Яхмос ІІ|Амасиспен]] ксения келісімін жасасады және олар бір-біріне сыйлықтар (dora) жібереді.<ref name=":4" /> Бұл рәсімнің маңызды бөлігі — сыйлыққа дереу жауап сыйлығының берілуі, әрі ол құны жағынан тең болуы керек. Сыйлықтың құны бойынша жарысу немесе артық болуға тырысу жарамсыз саналатын.<ref name=":0" /> Мұндай алғашқы сыйлықтар екі аралықта: – мағыналы, бірақ пайдалы емес заттар және – жоғары қолданыстық құны бар, бірақ символдық мәні жоқ заттар арасында орналасқан.<ref name=":4" /> Яғни, олар әрі зат, әрі белгі қызметін атқарған. Херман атап өткендей, мұндай алмасулар сауда немесе айырбас ретінде қабылданбаған, себебі алмасу — мақсат емес, құрал болған. Сауда алмасумен аяқталса, ал рәсімдік алмасу — ұзақ мерзімді міндеттемелер орнатуды білдіретін символдық әрекет болған, әрі бұл міндеттеме идеалды жағдайда — мәңгілікке созылады деп есептелген.<ref name=":4" /> == Сәулет өнерінде == {{Multiple image | direction = vertical | width = 250 | image1 = De Architectura027.jpg | caption1 = Витрувийдің қолжазбасы — шамамен 1390 жылдардан қалған [[пергамент|пергаментте]] (бұзау терісінен жасалған жазба материалда) жазылған ежелгі мәтін. | image2 = Antonio Zucchi (1726-1796) - Aristippus and His Companions after Being Shipwrecked, Seeing Mathematical Diagrams, Realise the Lan - 872168.1 - National Trust.jpg | caption2 = Антонио Цуккидің «Аристипп пен оның серіктері кеме апатынан кейін математикалық диаграммаларды көріп, бұл жердің мекен етілетінін түсінеді» (1726–1796) атты кескіндемесінде [[Аристипп]] пен оның жолдастары [[Родос]] тұрғындарының көмегіне дейінгі сәтте, кеме апаты орын алған жерде бейнеленген. | align = right | perrow = 2 | total_width = | caption_align = center }} Ксения дәстүрі тұрғын үйлер мен қоғамдық кеңістіктердің құрылымын айқындауда маңызды фактор болғаны байқалады.<ref name=":5">Vitruvius Pollio, [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:latinLit:phi1056.phi001.perseus-eng1:6.7.4 ''The Ten Books on Architecture. BOOK VI, CHAPTER VII: THE GREEK HOUSE, section 4''] ''www.perseus.tufts.edu''</ref> Рим сәулетшісі [[Витрувий]] өзінің әйгілі ''«[[Сәулет өнері туралы он кітап|De Architectura]]<nowiki/>»'' (Сәулет өнері туралы) еңбегінде ежелгі грек үйлерінің жоспарлануы мен безендірілуінде ксения қалай көрініс тапқанын сипаттайды. Ол әсіресе грек үйлеріндегі қонақ бөлмелерді әшекейлеуде тағам суреттерінің ерекше орын алғанын атап өтеді:<blockquote>«...Гректер сән-салтанатқа бой ұрып, байлыққа кенелген соң, олар шеттен келген қонақтар үшін арнайы асханалар, бөлмелер мен азық-түлік қоймаларын бөле бастады. Бірінші күні оларды кешкі асқа шақырып, келесі күні тауық, жұмыртқа, көкөніс, жеміс және ауылдық өнімдер сыйлайтын. Сол себепті суретшілер қонақтарға арналған тағамдарды бейнелейтін [[Кескіндеме|кескіндемелерді]] 'ксения' деп атаған».<ref name=":5" /></blockquote>Қонақтарға арналған жеке кеңістік бөлу — бұл діни сенім мен байлықтың үйлесімі ретінде қарастырылады, себебі қонақ күту — ізгілік белгісі деп танылған.<ref name=":0" /> Сонымен қатар, үй ішін сәндеудегі байлықты көрсету мен қоштасарда қонаққа берілетін сыйлықтар — иесінің қоғамдағы мәртебесінің нышаны ғана емес, сонымен қатар ксения дәстүрін ұстануының айғағы болған.<ref name=":5" /> Сәулет теориясының маманы Саймон Уэйр Витрувийдің [[Сәулет өнері туралы он кітап|''De Architectura'']] еңбегінің 6-кітабының басында келтірілген [[Аристипп]] туралы анекдотта ксения ұғымының қолданылуын түсіндіреді. Бұл анекдотта Аристипп кеме апатынан аман қалып, [[Родос]] тұрғындарынан қонақжайлылық көргені баяндалады.<ref name=":6">Weir, Simon (2015). [https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13602365.2015.1098717 "Xenia in Vitruvius' Greek house: andron, ξείνία and xenia from Homer to Augustus".] ''The Journal of Architecture''. '''20''' (5): 868–83.</ref> Уэйр Витрувийдің ксенияға деген түсінігі үй ішінен тысқары, яғни жалпы бейтаныстар арасындағы қонақжай алмасуларды да қамтығанын көрсетеді.<ref name=":6" /> Витрувийге дейін де ежелгі грек сәулетшілерінің еңбектерінде ксения кең таралған ұғым болған. Ол дәуір сәулетшілері жеке үйлерді емес, қоғамдық ғимараттарды жобалауға бағытталып, қонақтарды қарсы алу мен қабылдауға ерекше мән берген.<ref>Weir, Simon (2016). [https://interstices.ac.nz/index.php/Interstices/article/view/498 "On the origin of the architect: Architects and xenía in the ancient Greek theatre".] ''Interstices'': 9–15.</ref> Одан бөлек, сәулет тарихшысы Лиза Ландрум ксения ұғымының грек театрында да — әрі сахнада, әрі сахна сыртында — орын алғанын анықтаған.<ref>Landrum, Lisa (2013). "Ensemble performances: Architects and justice in Athenian drama". In Simon, Jonathan (ed.). ''Architecture and justice: Judicial meanings in the public realm''. New York: Routledge. pp. 245–256. ISBN 978-1409431732.</ref> == Грек әдебиетінде == Ксенияның мәдени түрде нығаюының бір көрінісі ретінде, теоксения мен ксения көріністері ежелгі грек әдебиетінің басты шығармаларында кеңінен орын алған. === Гомердің «Илиада» шығармасында === [[File:Campana_Abduction_of_Helen.jpg|thumb|232x232px|«Еленаның ұрлануы» (1628–1629) — [[Гвидо Рени]] салған майлы бояулы кескіндеме. Бұл туындыда [[Троя]] батыры [[Парис|Паристің]] [[Сұлу Елена|Еленаны]] күштеп алып кетуі бейнеленген. Басқа адамға тұрмысқа шыққан Еленаны ұрлау — қонақжайлылық пен Зевс Ксенийдің билігін бұзу болып саналды және дәл осы оқиға [[Троя соғысы|Троя соғысының]] басталуына түрткі болды.]] * [[Гомер|Гомердің]] ''«[[Илиада|Илиадасында]]<nowiki/>»'' сипатталған [[Троя соғысы]] — ксения ережесінің бұзылуынан туындаған. [[Троя|Троялық]] [[Приам]] әулетінен шыққан [[Парис]] — [[Микен мәдениеті|Микеналық]] [[Спарта]] патшасы [[Менелай|Менелайдың]] үйінде қонақ болған. Алайда ол қожайынның әйелі [[Сұлу Елена|Еленаны]] алып қашу арқылы ксения шекарасын өрескел бұзады. Сол себепті, [[Ахейлер]] Зевстің алдындағы міндет ретінде бұл қорлықты кекпен қайтаруға тиіс болды. Себебі ксенияны бұзу — Зевстің билігіне қол сұғумен тең саналған. * 6-кітап (VI:137–282): [[Диомед]] пен [[Главк]] бейтарап аймақта кездеседі. Диомед қарсыласының құдай ұрпағы екенін біліп, соғыспастан бұрын тектілігін сұрайды. Главк өзін [[Беллерофонт]] батырдың немересі деп таныстырады, ал Беллерофонт бір кездері Диомедтің атасы [[Эней|Энеймен]] ксения байланысында болған. Мұны білген Диомед олар да қонақ-достар екенін түсініп, шайқаспай, сауыттарымен алмасады — бұл тұқым қуалайтын ксенияны жалғастыру белгісі.<ref>Homer (1990). ''Iliad''. Translated by Fagles, Robert. New York: Penguin.</ref> * 7-кітап (VII:299–302): [[Гектор]] мен [[Ұлы Аякс|Аякс]] бір-біріне сыйлық алмасуды ұсынады. Бұл — дәстүрлі ксенияға толық сәйкес келмесе де, жаулықты доғарып, достық орнатуға ұмтылу идеясын көрсетеді — грек мәдениетіндегі достықтың құндылығын паш етеді.<ref name=":7">Lattimore, Richmond (2011). ''The Iliad of Homer''. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780226470498.</ref> * 9-кітап (IX:197–265): [[Ахилл|Ахиллес]] өз үйіне келген [[Одиссей|Одиссейді]] жылы қарсы алып, [[Патрокл|Патроклға]] күшті шарап әзірлеп, ет пен сусын ұсынуды тапсырады. Олар бірге отырып тамақтанады, аздап әңгімелесіп, содан кейін ғана Одиссей [[Агамемнон|Агамемнонның]] ұсынысын жеткізеді. Бұл — ксенияның толық рәсімін көрсететін көрініс.<ref name=":7" /> * 18-кітап (XVIII:406–409): [[Гефест]] өз үйінде [[Фетида|Фетиданы]] қарсы алады. Қонақжайлылық таныту үшін ол құрал-саймандарын жинап, көңіл көтеруге жағдай жасайды — бұл құдайлар арасындағы теоксенияның мысалы.<ref name=":7" /> * 24-кітап: Эпопеяның соңында [[Приам]] ұлы [[Гектор|Гектордың]] мәйітін алу үшін [[Ахилл|Ахиллге]] келеді. Жаудың әкесі бола тұра, Ахиллес оны жөнелтпей, қонақжайлылық танытады, яғни ксения ережесін ұстанады — бұл ізгілік пен адамгершіліктің шыңы ретінде суреттеледі. Бұл мысалдар арқылы «Илиада» ксения мен теоксенияның мәдени салмағын айқын көрсетеді: адалдық, қонақжайлылық пен достық — грек дүниетанымының негізгі құндылықтарының бірі болды. === Гомердің «Одиссея» шығармасында === Ксения — Гомердің ''«[[Одиссея]]<nowiki/>»'' эпосындағы негізгі тақырыптардың бірі. Эпопеядағы әрбір үй кейіпкерінің әрекеті ксения аясында қарастырылады: * Одиссейдің үйі — оның жоқтығында қонақжайлық шекарасынан асып кеткен құда түсуге келген жігіттермен (сүйікті болғысы келген төрелермен) толып кеткен. Олар артық талаптар қойып, ксенияны бұзады, бұл қонақ болудың бұрыс үлгісі ретінде берілген. * [[Менелай]] мен [[Нестор|Нестордың]] үйлері — [[Телемах]] (Одиссейдің ұлы) осы патшалардың үйлеріне сапар шегіп, олардан нағыз ксенияны көреді. Қонақжайлық, қабылдау рәсімі мен сый-құрмет көрсету ұқыпты орындалады. * Сонымен қатар, [[Кирка]], [[Калипсо]] және [[Схерия|феакиялықтардың]] үйлері де суреттеледі. Бұл үйлер әртүрлі қонақжайлық деңгейін көрсетеді: кейбірінде қонақ түрмеде болса, кейбірінде қадірлі мейман ретінде қабылданады. * Феакиялықтар, әсіресе ханшайым [[Наусикая]], ксения ережесін мінсіз орындауымен ерекшеленеді. Ол және оның күтушілері Одиссейді жуындыртып, сарайға апарып, тамақтандырып, көңілін көтереді. Кейін ол өзінің басынан кешкендерін айтып берген соң, феакиялықтар оны еліне жеткізуге келіседі. Одиссей сол жерде жаңа ереже ретінде мынаны атап өтеді: қонақ иесін жарыста жеңіп кетуге болмайды, себебі бұл дөрекілік болып саналып, қарым-қатынасқа зиян келтіруі мүмкін.<ref>Homer, ''Odyssey'' VIII: 204–211.</ref> == Дереккөздер == [[Санат: Ежелгі Грекия мәдениеті]] [[Санат: Ежелгі Грекия]] mxffy112wunhgx0hzm9ntkna9xlsip5 3 761515 3484198 2025-06-28T08:39:04Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484198 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=GidrogeN}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 13:39, 2025 ж. маусымның 28 (+05) mf29yd31gckz6rz6q13cstfry8q6scu 0 761516 3484203 2025-06-28T09:28:12Z Ерден Карсыбеков 3744 Жаңа бетте: [[Сурет:Beijing 2008, Beijing National Stadium.jpg|нобай|300px|Бейжіңнің [[Ұлттық стадион (Бейжің)|Ұлттық стадионы]], 2008 жыл]] [[2008 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|XXIX Олимпиада ойындарында]] [[Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика|жеңіл атлетика сайыстары]] 2008 жылдың 15–24 тамызы аралығ... 3484203 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Beijing 2008, Beijing National Stadium.jpg|нобай|300px|Бейжіңнің [[Ұлттық стадион (Бейжің)|Ұлттық стадионы]], 2008 жыл]] [[2008 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|XXIX Олимпиада ойындарында]] [[Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика|жеңіл атлетика сайыстары]] 2008 жылдың 15–24 тамызы аралығында өтті. Барлығы 47 медаль комплектісі сарапқа салынды. Бұл сайыстарға 200 елдің 2057 спортшысы қатысты. Кейінгі жылдары [[допинг]] мәселесіне байланысты 47 ойнатылған дисциплинаның ішінде 19-нда медальдар иегерлері біршама ауысты. == Медальдар санағы == {| class="wikitable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" !Орын !! Ел!!bgcolor="gold"| Алтын!!bgcolor="silver"| Күміс!!bgcolor="cc9966"| Қола!! Барлығы |- align=center | 1 | align=left| {{USA}} | style="background:#F7F6A8;" | 7 | style="background:#DCE5E5;" | 10 | style="background:#FFDAB9;" | 8 | 25 |- align=center | 2 | align=left| {{KEN}} | style="background:#F7F6A8;" | 6 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 6 | 16 |- align=center | 3 | align=left| {{JAM}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 4 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 11 |- align=center | 4 | align=left| {{RUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 5 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 4 | 10 |- align=center | 5 | align=left| {{ETH}} | style="background:#F7F6A8;" | 4 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 7 |- align=center | 6 | align=left| {{CUB}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 6 |- align=center | 7 | align=left| {{BEL}} | style="background:#F7F6A8;" | 2 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | 8 | align=left| {{GBR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 5 | 8 |- align=center | rowspan=2| 9 | align=left| {{AUS}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 4 |- align=center | align=left| {{UKR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 4 |- align=center | rowspan=4| 11 | align=left| {{NZL}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | align=left| {{NOR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | align=left| {{POL}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | align=left| {{TTO}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | 15 | align=left| {{BRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 3 |- align=center | 16 | align=left| {{ITA}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | rowspan=7 | 17 | align=left| {{CMR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{PAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{POR}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{ROU}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{SVN}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{CZE}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{EST}} | style="background:#F7F6A8;" | 1 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | 24 | align=left| {{BLR}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 3 |- align=center | 25 | align=left| {{NGA}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 2 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 2 |- align=center | 26 | align=left| {{CHN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 3 | 4 |- align=center | 27 | align=left| {{FRA}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 3 |- align=center | rowspan=2 | 28 | align=left| {{BAH}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | align=left| {{MAR}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 2 |- align=center | rowspan=8 | 30 | align=left| {{GER}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{JPN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{KAZ}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{LAT}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{байрақ|ОАР}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{SUD}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{CRO}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | align=left| {{ECU}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 1 | style="background:#FFDAB9;" | 0 | 1 |- align=center | 38 | align=left| {{CAN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 2 | 2 |- align=center | rowspan=2 | 39 | align=left| {{LTU}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |- align=center | align=left| {{FIN}} | style="background:#F7F6A8;" | 0 | style="background:#DCE5E5;" | 0 | style="background:#FFDAB9;" | 1 | 1 |} == Медалистер == ===Ерлер=== {| class="wikitable" |- align=center |width=100 bgcolor=efefef|'''Дисциплина''' |width=200 bgcolor=gold |'''Алтын''' |width=200 bgcolor=silver|'''Күміс''' |width=200 bgcolor=cc9966|'''Қола''' |- | 100 метр | {{ту|Ямайка}} [[Усэйн Болт]] | {{ту|Тринидад және Тобаго}} [[Ричард Томпсон (атлет)|Ричард Томпсон]] | {{ту|АҚШ}} [[Уолтер Дикс]] |- | 200 метр | {{ту|Ямайка}} [[Усэйн Болт]] | {{ту|АҚШ}} [[Шон Кроуфорд]] | {{ту|АҚШ}} [[Уолтер Дикс]] |- | 400 метр | {{ту|АҚШ}} [[Лашон Мерритт]] | {{ту|АҚШ}} [[Джереми Уоринер]] | {{ту|АҚШ}} [[Дэвид Невилл]] |- | 800 метр | {{ту|Кения}} [[Уилфред Бунгей]] | {{ту|Судан}} [[Исмаил Ахмед Исмаил]] | {{ту|Кения}} [[Альфред Йего]] |- | 1500 метр | {{ту|Кения}} [[Асбель Кипроп]] | {{ту|Жаңа Зеландия}} [[Ник Уиллис]] | {{ту|Франция}} [[Мехди Баала]] |- | 5000 метр | {{ту|Эфиопия}} [[Кенениса Бекеле]] | {{ту|Кения}} [[Элиуд Кипчоге]] | {{ту|Кения}} [[Эдвин Черуйот Сой]] |- | 10 000 метр | {{ту|Эфиопия}} [[Кенениса Бекеле]] | {{ту|Эфиопия}} [[Силеши Сихине]] | {{ту|Кения}} [[Мика Кого]] |- | 110 метр кедергілермен | {{ту|Куба}} [[Дайрон Роблес]] | {{ту|АҚШ}} [[Дэвид Пейн (атлет)|Дэвид Пейн]] | {{ту|АҚШ}} [[Дэвид Оливер (атлет)|Дэвид Оливер]] |- | 400 метр кедергілермен | {{ту|АҚШ}} [[Энджело Тейлор]] | {{ту|АҚШ}} [[Керрон Клемент]] | {{ту|АҚШ}} [[Бершон Джексон]] |- | 3000 метр стиплчез | {{ту|Кения}} [[Бримин Кипруто]] | {{ту|Франция}} [[Махидин Мехисси-Бенаббад]] | {{ту|Кения}} [[Ричард Матилонг]] |- | Эстафета, 4×100 м | {{ту|Тринидад және Тобаго}} <br>[[Кестон Бледмен]]<br>[[Марк Бернс]]<br>[[Эммануэль Каллендер]]<br>[[Ричард Томпсон (атлет)|Ричард Томпсон]]<br>[[Аарон Армстронг]] | {{ту|Жапония}} <br>[[Наоки Цукахара]]<br>[[Синго Суэцугу]]<br>[[Синдзи Такахира]]<br>[[Нобухару Асахара]] | {{ту|Бразилия}} <br>[[Висенти ди Лима]]<br>[[Сандру Виана]]<br>[[Бруну ди Баррус]]<br>[[Жозе Карлус Морейра]] |- | Эстафета, 4×400 м | {{ту|АҚШ}} <br>[[Лашон Мерритт]]<br>[[Энджело Тейлор]]<br>[[Дэвид Невилл]]<br>[[Джереми Уоринер]]<br>[[Керрон Клемент]]<br>[[Реджи Уизерспун]] | {{ту|Багам аралдары}} <br>[[Андретти Бейн]]<br>[[Майкл Мэтью]]<br>[[Андре Уильямс]]<br>[[Крис Браун (спринтер)|Крис Браун]]<br>[[Авард Монкур]]<br>[[Рамон Миллер]] | {{ту|Ұлыбритания}} <br>[[Эндрю Стил]]<br>[[Роберт Тобин]]<br>[[Майкл Бингем]]<br>[[Мартин Руни]] |- | Марафон | {{ту|Кения}} [[Самуэль Ванджиру]] | {{ту|Марокко}} [[Жауад Гариб]] | {{ту|Эфиопия}} [[Цегайе Кебеде]] |- | 20 километр жүру | {{ту|Ресей}} [[Валерий Викторович Борчин|Валерий Борчин]] | {{ту|Эквадор}} [[Джефферсон Перес]] | {{ту|Аустралия}} [[Джаред Таллент]] |- | 50 километр жүру | {{ту|Италия}} [[Алекс Швацер]] | {{ту|Аустралия}} [[Джаред Таллент]] | {{ту|Ресей}} [[Денис Геннадьевич Нижегородов|Денис Нижегородов]] |- | Ұзындыққа секіру | {{ту|Панама}} [[Ирвин Саладино]] | {{ту|ОАР}} [[Годфри Хотсо Мокоена]] | {{ту|Куба}} [[Ибраим Камехо]] |- | Үш қарғып секіру | {{ту|Португалия}} [[Нелсон Эвора]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Филлипс Айдову]] | {{ту|Багам аралдары}} [[Ливан Сэндс]] |- | Биікке секіру | {{ту|Ресей}} [[Андрей Александрович Сильнов|Андрей Сильнов]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Джермейн Мейсон]] | {{ту|Ресей}} [[Андрей Владимирович Сильнов|Андрей Сильнов]] |- | Таяқпен секіру | {{ту|Аустралия}} [[Стив Хукер]] | {{ту|Ресей}} [[Евгений Юрьевич Лукьяненко|Евгений Лукьяненко]] | {{ту|АҚШ}} [[Дерек Майлз]] |- | Ядро лақтыру | {{ту|Польша}} [[Томаш Маевский]] | {{ту|АҚШ}} [[Кристан Кантвелл]] | {{ту|Канада}} [[Дилан Армстронг]] |- | Диск лақтыру | {{ту|Эстония}} [[Герд Кантер]] | {{ту|Польша}} [[Пётр Малаховский]] | {{ту|Литва}} [[Виргилиюс Алекна]] |- | Балға лақтыру | {{ту|Словения}} [[Примож Козмус]] | {{ту|Беларусь}} [[Вадим Девятовский]] | {{ту|Беларусь}} [[Иван Григорьевич Тихон|Иван Тихон]] |- | Найза лақтыру | {{ту|Норвегия}} [[Андреас Торкильдсен]] | {{ту|Латвия}} [[Айнарс Ковалс]] | {{ту|Финляндия}} [[Теро Питкямяки]] |- | Онсайыс | {{ту|АҚШ}} [[Брайан Клэй]] | {{ту|Беларусь}} [[Андрей Сергеевич Кравченко|Андрей Кравченко]] | {{ту|Куба}} [[Леонель Суарес]] |} ===Әйелдер=== {| class="wikitable" |- align=center |width=100 bgcolor=efefef|'''Дисциплина''' |width=200 bgcolor=gold |'''Алтын''' |width=200 bgcolor=silver|'''Күміс''' |width=200 bgcolor=cc9966|'''Қола''' |- | rowspan=2| 100 метр | rowspan=2| {{ту|Ямайка}} [[Шелли-Энн Фрейзер-Прайс]] | {{ту|Ямайка}} [[Шерон Симпсон]] | rowspan=2| — |- | {{ту|Ямайка}} [[Керрон Стюарт]] |- | 200 метр | {{ту|Ямайка}} [[Вероника Кэмпбелл-Браун]] | {{ту|АҚШ}} [[Эллисон Феликс]] | {{ту|Ямайка}} [[Керрон Стюарт]] |- | 400 метр | {{ту|Ұлыбритания}} [[Кристин Охуруогу]] | {{ту|Ямайка}} [[Шерика Уильямс]] | {{ту|АҚШ}} [[Саня Ричардс-Росс]] |- | 800 метр | {{ту|Кения}} [[Памела Джелимо]] | {{ту|Кения}} [[Джанет Джепкосгеи]] | {{ту|Марокко}} [[Хасна Бенхасси]] |- | 1500 метр | {{ту|Кения}} [[Нэнси Лангат]] | {{ту|Украина}} [[Ирина Анатольевна Лищинская|Ирина Лищинская]] | {{ту|Украина}} [[Наталья Викторовна Тобиас|Наталья Тобиас]] |- | 5000 метр | {{ту|Эфиопия}} [[Тирунеш Дибаба]] | {{ту|Эфиопия}} [[Месерет Дефар]] | {{ту|Кения}} [[Сильвия Кибет]] |- | 10 000 метр | {{ту|Эфиопия}} [[Тирунеш Дибаба]] | {{ту|АҚШ}} [[Шалан Флэнаган]] | {{ту|Кения}} [[Линет Масаи]] |- | 100 метр кедергілермен | {{ту|АҚШ}} [[Доун Харпер]] | {{ту|Аустралия}} [[Салли Пирсон]] | {{ту|Канада}} [[Присцилла Лопес-Шлип]] |- | 400 метр кедергілермен | {{ту|Ямайка}} [[Мелани Уокер]] | {{ту|АҚШ}} [[Шина Тоста]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Таша Дэнверс]] |- | 3000 метр стиплчез | {{ту|Ресей}} [[Гульнара Искандеровна Галкина-Самитова|Гульнара Галкина-Самитова]] | {{ту|Кения}} [[Юнис Джепкорир]] | {{ту|Ресей}} [[Татьяна Валерьевна Архипова|Татьяна Архипова]] |- | Эстафета, 4×100 м | {{ту|Бельгия}} <br>[[Оливия Борле]]<br>[[Ханна Мариен]]<br>[[Элоди Уэдраого]]<br>[[Ким Геварт]] | {{ту|Нигерия}} <br>[[Эне Франка Идоко]]<br>[[Глория Кемасуоде]]<br>[[Халимат Исмаила]]<br>[[Олудамола Осайоми]]<br>[[Агнес Осазува]] | {{ту|Бразилия}} <br>[[Роземар Коэльо Нето]]<br>[[Лусимар де Моура]]<br>[[Таисса Прести]]<br>[[Розангела Сантос]] |- | Эстафета, 4×400 м | {{ту|АҚШ}} <br>[[Мэри Уайнберг]]<br>[[Эллисон Феликс]]<br>[[Моника Хендерсон]]<br>[[Саня Ричардс-Росс]]<br>[[Наташа Хастингс]] | {{ту|Ямайка}} <br>[[Шерика Уильямс]]<br>[[Шерифа Ллойд]]<br>[[Розмари Вайт]]<br>[[Новлен Уильямс-Миллс]]<br>[[Бобби-Гей Уилкинс]] | {{ту|Ұлыбритания}} <br>[[Кристин Охуруогу]] <br>[[Келли Созертон]]<br>[[Мерилин Окоро]]<br>[[Никола Сандерс]] |- | Марафон | {{ту|Румыния}} [[Константина Томеску]] | {{ту|Кения}} [[Кэтрин Ндереба]] | {{ту|Қытай}} [[Чжоу Чуньсю]] |- | 20 километр жүру | {{ту|Ресей}} [[Ольга Николаевна Каниськина|Ольга Каниськина]] | {{ту|Норвегия}} [[Хьерсти Тюссе Плетцер]] | {{ту|Италия}} [[Элиза Ригаудо]] |- | Ұзындыққа секіру | {{ту|Бразилия}} [[Мауррен Хига Магги]] | {{ту|Нигерия}} [[Блессинг Окагбаре]] | {{ту|Ямайка}} [[Челси Хэммонд]] |- | Үш қарғып секіру | {{ту|Камерун}} [[Франсуаза Мбанго Этон]] | {{ту|Қазақстан}} [[Ольга Сергеевна Рыпакова|Ольга Рыпакова]] | {{ту|Куба}} [[Яргелис Савинье]] |- | Биікке секіру | {{ту|Бельгия}} [[Тиа Хеллебаут]] | {{ту|Хорватия}} [[Бланка Влашич]] | {{ту|АҚШ}} [[Шанте Ховард]] |- | Таяқпен секіру | {{ту|Ресей}} [[Елена Гаджиевна Исинбаева|Елена Исинбаева]] | {{ту|АҚШ}} [[Дженнифер Сур]] | {{ту|Ресей}} [[Светлана Евгеньевна Феофанова|Светлана Феофанова]] |- | Ядро лақтыру | {{ту|Жаңа Зеландия}} [[Валери Адамс]] | {{ту|Куба}} [[Мислейдис Гонсалес]] | {{ту|Қытай}} [[Гун Лицзяо]] |- | Диск лақтыру | {{ту|АҚШ}} [[Стефани Браун-Трафтон]] | {{ту|Украина}} [[Елена Анатольевна Антонова|Елена Антонова]] | {{ту|Қытай}} [[Сун Айминь]] |- | Балға лақтыру | {{ту|Куба}} [[Йипси Морено]] | {{ту|Қытай}} [[Чжан Вэньсю]] | {{ту|Франция}} [[Манюэла Монтебрён]] |- | Найза лақтыру | {{ту|Чехия}} [[Барбора Шпотакова]] | {{ту|Германия}} [[Кристина Обергфёлль]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Голди Сэйерс]] |- | Жетісайыс | {{ту|Украина}} [[Наталья Владимировна Добрынская|Наталья Добрынская]] | {{ту|АҚШ}} [[Хайлис Фонтейн]] | {{ту|Ұлыбритания}} [[Келли Созертон]] |} == Сілтемелер == * [https://digital.la84.org/digital/api/collection/p17103coll8/id/64753/download Athletics – Official Results Book] {{2008 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары}} {{Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика}} [[Санат:2008 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары]] [[Санат:Олимпиада ойындарындағы жеңіл атлетика]] 1bx1ces8e1q7jgjmgwzwy65lk633val 0 761517 3484205 2025-06-28T10:08:13Z Мағыпар 100137 Жаңа бетте: '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының сол... 3484205 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка халықтары]] mxcbfd2h6m2ts5nduq6ym3ee7xfmfts 3484207 3484205 2025-06-28T10:08:54Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары|Солтүстік Америка этникалық топтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3484207 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка халықтары]] [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] lch69ku985n3olvmcg9odn6cohqq3bz 3484209 3484207 2025-06-28T10:09:05Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Солтүстік Америка халықтары|Солтүстік Америка халықтары]]» деген санатты аластады ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3484209 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] 4gzrnczd6k2jm6abci896fdzucbafy7 3484210 3484209 2025-06-28T10:11:32Z Мағыпар 100137 дереккөз 3484210 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] 6bt8ynzo5lsom533lx1t0heh4eewx80 3484213 3484210 2025-06-28T10:17:21Z Мағыпар 100137 толықтыру 3484213 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] силуани тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] fzmwwg6lhpwaymf8z0hfoq1cuho83jn 3484214 3484213 2025-06-28T10:19:40Z Мағыпар 100137 дереккөз 3484214 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] h569yqayqsybrhrtsbare2rb9ftcfjw 3484215 3484214 2025-06-28T10:23:11Z Мағыпар 100137 толықтыру 3484215 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] 5cvf778nr1uv275izwm9a797mxg9d0b 3484217 3484215 2025-06-28T10:26:05Z Мағыпар 100137 дереккөз 3484217 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] cvqb5wigckk3ewkt02yl6mxcaruu3be 3484218 3484217 2025-06-28T10:32:07Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі */ толықтыру 3484218 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] 8xurxcv4r840p0cll5v2ik5u9m78ze6 3484219 3484218 2025-06-28T10:36:03Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ толықтыру 3484219 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] h51oa5jxfiryhgt2i3vohwhzb6zkvk4 3484220 3484219 2025-06-28T10:36:56Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ дереккөз 3484220 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] aptc810q4iopwwpsqcs3mj6xg87qpkp 3484223 3484220 2025-06-28T10:58:59Z Мағыпар 100137 толықтыру 3484223 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] gzq1t184ytin9h8hdoc5tq795h2sk57 3484224 3484223 2025-06-28T10:59:41Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі */ дереккөз 3484224 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] kg8nb5r42mgkivkib0dk4axr84qxi4p 3484226 3484224 2025-06-28T11:04:45Z Мағыпар 100137 толықтыру 3484226 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] e8uq966sbu14d6v08j1v3tr7qqnxhxc 3484229 3484226 2025-06-28T11:09:22Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ толықтыру 3484229 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. Дакоталар жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, маусымдық түрде бір жерден екінші жерге көшті, сондықтан олардың тұрақты ауылдары болмады. Тұрғын үйлердің негізгі түрлері жиналмалы типтер болды. Киімдері былғары болды. Ерлер мен әйелдер моншақтармен безендіріп, беттерін және дененің басқа бөліктерін бояды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] ksvhad79u6mpv1c5530ie33a9xs25b5 3484230 3484229 2025-06-28T11:12:16Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ толықтыру 3484230 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. Дакоталар жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, маусымдық түрде бір жерден екінші жерге көшті, сондықтан олардың тұрақты ауылдары болмады. Тұрғын үйлердің негізгі түрлері жиналмалы типтер болды. Киімдері былғары болды. Ерлер мен әйелдер моншақтармен безендіріп, беттерін және дененің басқа бөліктерін бояды. Дакоталардың бай фольклоры бар — мифтер, ертегілер, тарихи ертегілер. Музыка мен би негізінен салт-ғұрыптық сипатқа ие. Ең көп таралған музыкалық аспап — барабан, оның сүйемелдеуімен әндер орындалады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] pmyl30nlsuzcs0m0revpn56q6cwiuxy 3484233 3484230 2025-06-28T11:15:04Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ 3484233 wikitext text/x-wiki '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. Дакоталар жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, маусымдық түрде бір жерден екінші жерге көшті, сондықтан олардың тұрақты ауылдары болмады. Тұрғын үйлердің негізгі түрлері жиналмалы типтер болды. Киімдері былғары болды. Ерлер мен әйелдер моншақтармен безендіріп, беттерін және дененің басқа бөліктерін бояды. Дакоталардың бай фольклоры бар — мифтер, ертегілер, тарихи ертегілер. Музыка мен би негізінен салт-ғұрыптық сипатқа ие. Ең көп таралған музыкалық аспап — барабан, оның сүйемелдеуімен әндер орындалады.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=155 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] 37c9svcruvzc01yjdu3uxqojacfo21q 3484236 3484233 2025-06-28T11:18:06Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру 3484236 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дакота (халық) |төл атауы = |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = 116 700 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 113 700 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 3 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. Дакоталар жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, маусымдық түрде бір жерден екінші жерге көшті, сондықтан олардың тұрақты ауылдары болмады. Тұрғын үйлердің негізгі түрлері жиналмалы типтер болды. Киімдері былғары болды. Ерлер мен әйелдер моншақтармен безендіріп, беттерін және дененің басқа бөліктерін бояды. Дакоталардың бай фольклоры бар — мифтер, ертегілер, тарихи ертегілер. Музыка мен би негізінен салт-ғұрыптық сипатқа ие. Ең көп таралған музыкалық аспап — барабан, оның сүйемелдеуімен әндер орындалады.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=155 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] 6e1p8dxptpf3rli3a27bfjsr5hi2yup 3484237 3484236 2025-06-28T11:18:54Z Мағыпар 100137 үлгі, сурет қою 3484237 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дакота (халық) |төл атауы = |сурет = War dance - group of Dakota Truman W. Ingersoll 1896.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 116 700 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 113 700 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 3 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. Дакоталар жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, маусымдық түрде бір жерден екінші жерге көшті, сондықтан олардың тұрақты ауылдары болмады. Тұрғын үйлердің негізгі түрлері жиналмалы типтер болды. Киімдері былғары болды. Ерлер мен әйелдер моншақтармен безендіріп, беттерін және дененің басқа бөліктерін бояды. Дакоталардың бай фольклоры бар — мифтер, ертегілер, тарихи ертегілер. Музыка мен би негізінен салт-ғұрыптық сипатқа ие. Ең көп таралған музыкалық аспап — барабан, оның сүйемелдеуімен әндер орындалады.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=155 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] kceeigxze14crvcf5cwyzv3vgpadkfg 3484239 3484237 2025-06-28T11:20:51Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру 3484239 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дакота |төл атауы = |сурет = War dance - group of Dakota Truman W. Ingersoll 1896.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 116 700 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 113 700 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 3 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[дакота тілі]] |діні = [[Протестантизп]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. Дакоталар жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, маусымдық түрде бір жерден екінші жерге көшті, сондықтан олардың тұрақты ауылдары болмады. Тұрғын үйлердің негізгі түрлері жиналмалы типтер болды. Киімдері былғары болды. Ерлер мен әйелдер моншақтармен безендіріп, беттерін және дененің басқа бөліктерін бояды. Дакоталардың бай фольклоры бар — мифтер, ертегілер, тарихи ертегілер. Музыка мен би негізінен салт-ғұрыптық сипатқа ие. Ең көп таралған музыкалық аспап — барабан, оның сүйемелдеуімен әндер орындалады.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=155 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] 34k4tbxpiunuxa31giiiprgefynax0t 3484241 3484239 2025-06-28T11:23:10Z Мағыпар 100137 3484241 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дакота |төл атауы = |сурет = War dance - group of Dakota Truman W. Ingersoll 1896.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 116 700 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 113 700 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 3 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[дакота тілі]] |діні = [[Протестантизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> [[Сурет:SweatLodge.jpg|нобай|оңға|200px|Типи]] == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. Дакоталар жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, маусымдық түрде бір жерден екінші жерге көшті, сондықтан олардың тұрақты ауылдары болмады. Тұрғын үйлердің негізгі түрлері жиналмалы типтер болды. Киімдері былғары болды. Ерлер мен әйелдер моншақтармен безендіріп, беттерін және дененің басқа бөліктерін бояды. Дакоталардың бай фольклоры бар — мифтер, ертегілер, тарихи ертегілер. Музыка мен би негізінен салт-ғұрыптық сипатқа ие. Ең көп таралған музыкалық аспап — барабан, оның сүйемелдеуімен әндер орындалады.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=155 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] ooo5h28zn5nxoedh1ruut29tazhrcdq 3484242 3484241 2025-06-28T11:23:53Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Канада этникалық топтары|Канада этникалық топтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3484242 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дакота |төл атауы = |сурет = War dance - group of Dakota Truman W. Ingersoll 1896.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 116 700 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|АҚШ}} |саны1 = 113 700 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Канада}} |саны2 = 3 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[дакота тілі]] |діні = [[Протестантизм]], [[католицизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дакота''' (Сиу-Дакота, Сиу; өз атауы dakhota, lakhota – дос, одақтас) — [[Америка Құрама Штаттары]]ның солтүстігіндегі Сиу тобына жататын үндіс халқы (солтүстік Небраскадағы резервациялар, Миннесота, Оңтүстік және Солтүстік Дакота штаттарындағы, Монтана штатының солтүстік-шығысында) және [[Канада]]ның оңтүстігінде (Саскачеван және Манитоба провинцияларындағы резервациялар). Америка Құрама Штаттарындағы халық саны 113,7 мың адам (2002, санақ), Канадада – 3 мың адам (2001, санақ).<ref>{{citeweb|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2627785|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тілі == [[Дакота тілі]] сиуан тілдерінің бөлігі болып табылады. Дакота тілінде сөйлейтін адамдар лакота тілін де түсінеді. Жазуы латын графикасында жазылған. Тілде Шығыс және Батыс Дакота тайпалары арасында екі негізгі диалект бар.<ref>{{citeweb|url=https://ru.alegsaonline.com/art/25165|title=Дакота халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Діні == Сенушілер негізінен христиандар ([[Протестантизм|протестанттар]] мен [[Католицизм|католиктер]]).<ref>{{citeweb|url=https://sanstv.ru/dict/%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82|title=Энциклопедиялық сөздік|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Тарихы == Дакота ата-бабалары XVI ғасырда Шығыстан Ұлы көлдер аймағына қоныс аударды. XVIII ғасырдың басында алгонкиндер оларды Миссисипи өзенінің батыс жағалауына ығыстырды. ХІХ ғасырдың басында Уайт-Ривер өзеннен (Небраска штаты) Канада шекарасына дейін және Миннесота өзенінен Кіші Миссури өзеніне дейінгі аумақта болды. Олар 3 топқа бөлінген 7 тайпаны құрады: Шығыс (санти) — мдевакантон, вапетон, вапекут, сиссетон; орталық (накота) — янктон және янктонай. XVII—XVIII ғасырларда шығыс тобы француздармен жүн саудасына тартылды. XIX ғасырдың басынан бастап АҚШ-пен шарттық қатынастар болды. ХІХ ғасырдың ортасында ақ қоныстанушылардың дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. ХІХ ғасырдың аяғында ақ қоныстанушылардың Дакота жерлерін басып алуы олардың қарулы қарсылығын тудырды. 19 ғасырдың аяғында Дакоталар бірнеше штаттардағы резервацияларға көшірілді.<ref>{{citeweb|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=DAKO|title=Әлем халықтары/Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен, [[аңшылық]]пен, [[балық аулау]]мен, жабайы күріш жинаумен айналысты. Еуропалықтардан жылқы алып, олар бизонды атпен аулауға көшті. Қазіргі Дакота жоғары ассимиляцияланған, ауыл шаруашылығымен және жалдамалы жұмыспен айналысады.<ref>{{citeweb|url=https://www.etnosy.ru/node/1645|title=Дакота|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2025-06-28 |lang=}}</ref> [[Сурет:SweatLodge.jpg|нобай|оңға|200px|Типи]] == Тұрмыс салты == Дәстүрлі Дакота мәдениеті ұлы жазық үндістеріне тән. Көшпелі аңшылық қауымдастықтар үлкен отбасылардан тұрды. Неке патрилокалды. Полигиния (4 әйелге дейін), левират, сорорат, т.б. салттары болған. Дакоталар жартылай көшпелі өмір салтын жүргізді, маусымдық түрде бір жерден екінші жерге көшті, сондықтан олардың тұрақты ауылдары болмады. Тұрғын үйлердің негізгі түрлері жиналмалы типтер болды. Киімдері былғары болды. Ерлер мен әйелдер моншақтармен безендіріп, беттерін және дененің басқа бөліктерін бояды. Дакоталардың бай фольклоры бар — мифтер, ертегілер, тарихи ертегілер. Музыка мен би негізінен салт-ғұрыптық сипатқа ие. Ең көп таралған музыкалық аспап — барабан, оның сүйемелдеуімен әндер орындалады.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=155 |барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Солтүстік Америка этникалық топтары]] [[Санат:Канада этникалық топтары]] 1qq7v0lxyrqziysl7h2tbl9f322zcrs 3 761518 3484245 2025-06-28T11:34:49Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3484245 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Keaneea}} -- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 16:34, 2025 ж. маусымның 28 (+05) g8wvyzmaapglgizneq0ttfb8e81edln